________________
છટકું સમ્યકત્વ પટાદ્વાર વસ્તુ વિષે પણ આ પ્રતિબંધ આવા પ્રકારના પરિણામવાળે (કેવળજ્ઞાનાદિને રોકનાર) છે, તે તેનાથી સર્યું! (૭૫૨૯)વળી જીવ સુખને અથ છે અને સુખ પ્રાયઃ આ સંસારમાં સંગથી થાય છે, તેથી જીવ સુખને માટે દ્રવ્યાદિની સાથે સંયોગને ઈચ્છે છે. (પણ દ્રવ્ય અનિત્ય હેવાથી) તેને નાશ નિત્ય ચાલુ છે. ક્ષેત્રો પણ સદાય પ્રીતિકર થતાં નથી, કાળ પણ બદલાતી રહે છે અને ભાવ પણ નિત્ય એક સ્વભાવવાળે નથી (૭૫૩૦-૩૧) કોઈને પણ તે તે દ્રવ્યાદિ સાથે જે કઈપણ સંગ પૂર્વે થયે, વર્તમાનમાં છે કે ભાવિમાં થશે, તે સઘળાય નિયમ અંતે વિયેગવાળો જ છે. (૭૫૩૨) એમ દ્રવ્યાદિની સાથેના સંગે અંતે નિયમા વિયેગવાળા છે, તો દ્રવ્યાદિમાં કરા પ્રતિબંધ કયા ગુણને પામશે (તેનાથી ક ગુણ થશે)? (૭૫૩૩).
વળી બીજું, જીવદ્રવ્ય વગેરે દ્રવ્યનું પરસ્પર અન્યત્વ છે અને અન્યને આધીન જે સુખ, તે પરવશ હેવાથી અસુખ જ છે. (૭૫૩૪) તેથી તે ચિત્ત! જે તું પ્રથમથી જ પરાધીન સુખમાં પ્રતિબંધને ન કરે, તે તેના વિયેગથી થનારા દુઃખને પણ તું ન જ પામે! (૭૫૩૫) અહીં મૂઢ જીવ સંસારગત પદાર્થોના સમૂહમાં જેમ જેમ પ્રતિબંધને કરે છે, તેમ તેમ ગાઢ-અતિ ગાઢ કર્મોને બાંધે છે. (૭૫૩૬) એટલું પણ વિચારતે નથી, કે જે પદાર્થમાં પ્રતિબંધ કરાય છે, તે (પદાર્થ) નિચે વિનાશી, અસાર અને વિચિત્ર સંસારના હેતુભૂત છે. તેથી જે તે આત્માનું હિત ઈચ્છે છે, તે ભયંકર સંસારથી ભય ધારણ કર ! પૂર્વે કરેલાં પાપોથી ઉદ્વિગ્ન થા! અને પ્રતિબંધનો ત્યાગ કર ! (૭૫૩૭–૩૮) જેમ જેમ આસક્તિને ત્યાગ થાય, તેમ તેમ કર્મોને અપચય (ઘટાડે) થાય અને જેમ જેમ તે (કર્મો ઘટે), તેમ તેમ મેક્ષ નજીક થાય. (૭૫૩) તેથી હે મુનિવર ! આરાધનામાં મનને જોડીને સઘળાય પાપના પ્રતિબંધને સર્વથા તજીને નિત્ય આત્મારામી બન ! (૭૫૪૦) એમ પ્રતિબંધત્યાગ નામનું પાંચમું પિટાદ્વાર કહ્યું, હવે સમ્યકત્વ સંબંધથી છઠું પેટાદ્વાર કહું છું. (૭૫૪૧)
અનુશાતિમાં છટકું સમ્યકત્વ પેટાઢાર-અનંતાપણ ભૂતકાળમાં જે પૂર્વે કદાપિ પ્રાપ્ત થયું નથી, જેના પ્રભાવથી સંસારસમુદ્રને (પયગં) નાના ખાબોચિયાની જેમ (વિના પ્રયાસે) તરી શકાય છે, જેના પ્રભાવે મુક્તિનાં સુખરૂપી સંપત્તિ હસ્તકમળમાં આવે છે, જે મોટા કલ્યાણના નિધાનનું પ્રવેશદ્વાર છે અને મિથ્યાત્વરૂપી પ્રબળ અગ્નિથી તપેલા જેને જે અમૃતની જેમ પ્રતિકાર (શાન્તિને) કરનાર છે, તે સમ્યક્ત્વને હે. ક્ષપક! તે પ્રાપ્ત કર્યું છે. (૭૫૪૨ થી ૪૪) આ સમ્યક્ત્વ પ્રાપ્ત થવાથી (હવે, તું ભયંકર સંસારના ભયથી ડરીશ નહિ, કારણ કે એને પામેલાઓએ સંસારને જલાંજલિ આપી છે. (૭૫૪૫) અને વળી આ જીવ નરકમાં અતિ દીર્ધકાળ પણ સમ્યફલ સહિત રહ્યો તે પણ શ્રેષ્ઠ છે, પણ એનાથી રહિત જીવ દેવલોકમાં ઉપજે તે પણ સારું નથી. (૭૫૪૬) કારણ કે-તે શુદ્ધ સમ્યક્ત્વના પ્રભાવે નરકમાંથી અહીં (મનુષ્યપણામાં)
