________________
૩૮
શ્રી સંવેગરંગશાળા ગ્રંથને ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર ચોથું સઘળા લેકને બોલાવીને (મારું) માથું દુખે છે”—એમ કહીને અભયને રાજ્ય ઉપર
સ્થા અને પોતે પણ અંતઃપુરમાં રહ્યા. (૭૧૫૮) અભયે પણ સમસ્ત લેકેને દાણ-કર વિનાના (મુક્ત) કર્યા અને પિતાનું રાજ્ય ચાલવાથી અમારિનો ઢઢેરો પીટાવ્યો. (૧૫૯) જ્યારે પાંચ દિવસ આવ્યો, ત્યારે રાત્રે વેશ પરાવર્તન કરીને શોકથી પીડાતો હોય તેમ, તે સામે તેના અને મંત્રીઓના ઘરોમાં ગયે. (૭૧૬૦) સામત વગેરેએ કહ્યું કે નાથ ! આ રીતે આવવાનું શું કારણ છે? અભયે કહ્યું કે-(શ્રેણિક) રાજા મસ્તકની વેદનાથી અતિ પીડાય છે (૭૧૬૧) અને વૈદ્યોએ ઉત્તમ પુરુષના કાળજાના માંસનું ઔષધ જણાવ્યું છે, તેથી તમે શીધ્ર તમારા પિતાના કાળજાનું (અથવા તમારા પિતાના તે રાજાને) ત્રણ જવ જેટલું માંસ આપે (૭૧૬૨) તેઓએ પણ આ (અભય પ્રકૃતિએ) શુદ્ર છે (તેથી લાંચ આપીને છૂટાશ), એમ વિચારીને પોતાની રક્ષા માટે રાત્રે અઢાર કોડ સેનિયા આપ્યા. (૭૧૬૩) પ્રભાત સમય થતાં મુદત પૂર્ણ થઈ માનીને અભયે પિતાના પિતાને રાજ્ય (પાછું) આપ્યું. પછી તે (અઢાર કોડ) સુર્વણ મોટા ઢગલાને જોઈને વ્યાકુલિત મનવાળા તેણે (શ્રેણિકે) માન્યું કે નિચે અભયે લેકેને (લુટીને) નિર્ધન કર્યા છે, અન્યથા આટલી મોટી ધનની પ્રાપ્તિ કેમ થાય? (૭૧૬૪-૬૫) પછી નગરવાસી લોકોના પ્રવાદને (આશયને) જાણવા (શ્રેણિકે ) ત્રિકમાર્ગ, ચૌટાં તથા ચતુષ્પથ વગેરે સ્થળોમાં તપાસ કરવા) ગુપ્તચરને આદેશ કર્યો, (૭૧૬૬) (ત્યાં) “(નિર્ગત ) પ્રગટ (પાવર) તેજવાળો (પ્રગટપ્રભાવી) મનહર અમૃતની મૂર્તિ જે અભયકુમાર યાવચંદ્રદિવાકર ચિરકાળ રાજ્યલક્ષમીને ભગ!”(૭૧૬૭)-એ પ્રમાણે નગરમાં સઘળાંય ઘરોમાં મનુષ્યના મુખથી (અભયને) યશવાદ સાંભળીને ગુપ્તચરેએ રાજાને યથાસ્થિત સર્વ કહ્યું. (૭૧૬૮)ત્યારે વિસ્મિત મનવાળા રાજાએ અભયકુમારને પૂછ્યું કે-હે પુત્ર! આટલી મોટી ધનસંપત્તિ કયાંથી પ્રાપ્ત થઈ? (૭૧૬૯) તેણે પણ વિસ્મિત હૃદયવાળા શ્રેણિકને “ત્રણ જ પ્રમાણ માંસની માગણી” વગેરે સર્વ વૃત્તાન્ત યથાસ્થિત કહ્યો. (૭૧૭૯) તે પછી રાજાએ અને શેષ લેકેએ પણ નિર્વિવાદપણે માંસનું અત્યંત મઘાપણું અને અતિ દુર્લભપણું સ્વીકાર્યું. (૭૧૭૧) એમ સમ્યફ સાંભળીને હે મુનિવર ! આરાધનાના મનવાળો તું પૂર્વે કરેલા પણ માંસના સેવનને (માંસાહારને) સંભારીશ નહિ. (૭૧૭૨) એમ પ્રસંગ પ્રાપ્ત માંસ વગેરેના રવરૂપકથનથી સંબદ્ધ (અર્થાત્ માંસાદિના વર્ણન સહિત) મદ્યદ્વારને કહીને હવે વિષયદ્વારને કહું છું. (૭૧૭૩)
અનશસ્તિના ચોથા પ્રમાદ નામના પેટાદ્વારમાં બીજા વિષયમમાદન સ્વરૂપ-આની પહેલાં જ પૂર્વે મધના જે દેશે કહ્યા, તે જ દોષ વિષયો સેવવામાં પણ પ્રાયઃ વિશેષતયા થાય છે, (૭૧૭૪) કારણ કે-એ વિષયમાં ( કયામણું=) આસક્ત મનુષ્યો વિશેષતયા સીદાય છે. એ કારણે વિષયની “વિ+સય=વિષય” એવી નિયુક્તિ (વ્યાખ્યા) કરી છે, (૭૧૭૫) એ વિષય નિચે મહા શલ્ય છે, પરલેકનાં કાર્યોમાં મહા
