________________
ખળમદમાં મલદેવ રાજાના પ્રબંધ
304
બળમદમાં મલ્લદેવ રાજાનેા પ્રબ ધ-શ્રીપુર નગરમાં અજોડ લક્ષ્મીના વિસ્તારવાળા, શરદચંદ્રતુલ્ય યશસમૂહવાળા, વિજયસેન નામે રાજા હતો. (૬૭૩ર) તે એકના જ્યારે સુખપૂર્ણાંક આસને બેઠેલેા હતો, ત્યારે દક્ષિણદિશામાં મેકલેલા સેનાપતિ આવ્યા, (૬૭૩૩) અને પ'ચાંગથી પ્રણામ કરીને સમીપમાં બેઠો. તે પછી તેને રાજાએ સ્નેહભરી નજરે જોઈને કહ્યું કે—તારુ' અતિ કુશળ છે? તેણે કહ્યુ` કે આપના ચરણના પ્રસાદથી કેવળ કુશળ જ નહિ, દક્ષિણના રાજાને જીત્યા પણુ છે. (૬૭૩૪-૩૫) તેથી અત્યંત હર્ષોંના પ્રકર્ષોંથી પ્રસન્ન નેત્રોવાળા રાજાએ કહ્યું કે-કહે ! કેવી રીતે ( જીત્યા ) ? તેણે કહ્યું કે–સાંભળેા ! (૬૭૩૬) આપની આજ્ઞાથી ઘેાડા, હાથી, રથ, અને યાદ્વારૂપ (ચતુવિધ સૈન્યના ) યૂથ સહિત જઈને હું દક્ષિણ દેશના રાજાના સીદેશે (સીમાભૂમિએ) રાકાયા. (૬૭૩૭) પછી દૂતદ્વારા તેને મે' કહેવરાવ્યું કે--શીઘ્ર મારી સેવાને સ્વીકાર, અથવા યુદ્ધ માટે સજજ થા! (૬૭૩૮) એવુ' સાંભળીને પ્રચ'ડ ગુસ્સે થયેલા તે રાજાએ દૂતને હાંકી કાઢીને પેાતાના પ્રધાનપુરુષોને આદેશ કર્યાં કે-રે રે! હમણાં જ શીઘ્ર શસ્ત્રસજ્જ થવાનુ` સૂચન કરતી ભેરીને વગાડા, ચતુવિધ સૈન્યને તૈયાર કરી, જયહસ્તીને લાવેા, મને હથિયાર આપે। અને (સૈન્યને) શીઘ્ધપ્રયાણુની આજ્ઞા કરા! (પ્રયાણ કરાવેા !) ( પછી ) મનુષ્યાએ તે જ ક્ષણે તહત્તિ કરીને સઘળુ સિદ્ધ ( તૈયાર ) કયુ .. (૬૭૩૯ થી ૪૧) પછી .એકીસાથે ત્રણેય લેાકના કેાળિયા કરવાની ઈચ્છાવાળા હાય તેમ તે મગર, ગરુડ, સિંહ વગેરે ચિહ્નોવાળી ધ્વજાએથી ભય'કર સેનાની સાથે ( મારી સામે ) ચાલ્યું, (૬૭૪ર) ચરપુરુષના કહેવાથી તેને આવતો જાણીને મેં પણ સૈન્યને (સ'વાહ=) સજ્જ કરીને સતત પ્રયાણૈાથી જેની સન્મુખ જવા માંડ્યુ. (૬૭૪૩) પછી તેની સમીપમાં પહેાંચેલા હું ચરપુરુષોદ્વારા તેનું સૈન્ય અપરિમિત ( ધણુ' 'મેટુ' ) છે એમ જાણીને, કપટયુદ્ધ લડવાની ઈચ્છાથી તેને દર્શન આપીને અતિ વેગવાળા ઘેાડાઓથી મારા સૈન્યને શીધ ત્યાં સુધી દૂર પાછું વાળ્યું, કે તેથી મને ડરેલેા અને પાડે કરેલા જાણીને અતિ વધી ગયેલા ઉત્સાહવાળા મુગ્ધબુદ્ધિ તે રાજા ( મારા )સૈન્યની પાછળ પડયેા. (૬૭૪૪ થી ૪૬) પછી પ્રતિદિન (મારી પાછળ ) ચાલવાથી અત્યંત થાકેલા, સ ́કટમાં (સ‘કડાશમાં) આવી પડેલા, નિર્ભીય અને (તેથી) પ્રમાદી ચિત્તવાળા ( નિશ્ચિત ) તેના સૈન્યને જોઈને હું સ ખળથી લડવા લાગ્યા, અને હે દેવ ! તમારા પ્રભાવથી ઘણા સુભટોથી યુક્ત પશુ તે શત્રુના સૈન્યને મેં અલ્પકાળમાં હરાવ્યું. (૬૭૪૭-૪૮) એ પ્રસંગે સેનાપતિએ આદેશ કરેલા પુરુષાએ તે (શત્રુ) રાજાના ભડારને અને આઠ વર્ષના (તેના) પુત્રને વિજયસેન રાજાને સોંપ્યા. (૬૭૪૯) પછી સેનાપતિએ કહ્યું કે-હે દેવ ! ( મે* લાવેલા ) આ લ‘ડાર દક્ષિણના રાજાને છે અને પુત્ર પણ તેને જ છે. તેનુ' હવે જેમ ઉચિત જણાય તેમ કરા. (૬૭૫૦) પછી તે પુત્રને અનિમેષ દૃષ્ટિથી જોતા રાજાને તેના પ્રત્યે કેવળ અનુ. ભવથી જ સમજાય તેવા (નિજ) પુત્ર જેવા રાગ પ્રગટયા અને પાદપીઠ ઉપર બેસાડીને મસ્તકે ચુંબન કરીને તેને કહ્યું કે-હે વત્સ ! પોતાના ઘરની જેમ અહીં પ્રસન્નતાથી રહે.
