________________
દ્વેષપાપસ્થાનક અને ધમ રુચિના પ્રમ‘ધ
૩૪૩
જળપ્રવાહને એળગવા માટે જ ધાને લાંખી વિસ્તારીને જ્યારે જવા લાગ્યા, ત્યારે ગતિભેદ થવાથી તકને પામેલી, પૂર્વ રેષિત થએલી તે યક્ષિણીએ તેની સાથળ કાપી નાખી. (૬૧૦૪-૫) હા ! દુષ્ટ થયુ,દુષ્ટ થયુ,અકાય જીવેાની વિરાધના ન થાએ !–એમ ભાવનાને ભાવતા તે જેટલામાં અધીરા થયે, તેટલામાં તૃત સમ્યગ્દષ્ટિ દેવીએ તે યક્ષિણીને પરાજય કરીને (સપઐસા=) ટૂકડા સહિત તેના સાથળને સાંધીને પુનઃ નવા (અખ’ડ) કર્યાં. (૬૧૦૬-૭) એમ પ્રેમના વિપક્ષમાં (વૈરાગ્યમાં) વતતા તે સદ્ગતિને પામ્યા અને રાગથી પરાભૂત તે (યક્ષિણી) વિનાનુ` પાત્ર બની. (૬૧૦૮) એમ હે દેવાનુપ્રિય ! તું પણ ઇષ્ટ અની સિદ્ધિ માટે શ્રી જિનવચનરૂપી નિળ જળથી રાગાગ્નિને શાન્ત કર. (૬૧૦૯) એમ દશમું' પાપસ્થાનક સ ંક્ષેપથી કહ્યુ.. હવે દ્વેષ નામના અગીઆરમાને કહુ` છું. (૬૧૧૦)
૧૧. અનુશાસ્તિના પહેલા અઢાર પાપસ્થાનકમાં અગીઆરસુ દોષ(દ્વેષ) પાપસ્થાનક-અત્યંત ક્રોધ અને માનથી પ્રગટેલા અશુભ આત્મપરિણામને અડ્ડી' દ્વેષ કહ્યો છે, કારણ કે–તેનાથી સ્વ-પર મનુષ્યને દ્રુષિત કરાય છે. (૬૧૧૧) દ્વેષ અન་તું ઘર છે, દ્વેષ ભય, કલહ અને દુઃખના ભડાર છે, દ્વેષ કાના ઘાતક છે અને દ્વેષ અસમજસતાને (અન્યાયના) ભ’ડાર છે. (૬૧૧૨) દ્વેષ અશાન્તિકારક છે, વ્હાલાને અને મિત્રાને દ્રોહ કરનાર છે, સ્ત્ર—પર ઉભયને સંતાપ કરનાર છે અને ગુણાના વિનાશક છે. (૬૧૧૩) દ્વેષથી યુક્ત પુરુષ બીજાના ગુણૈાને દ્વેષ તરીકે નિર્દે છે અને દ્વેષથી કલુષિત મનવાળા જ ન્યૂન હૃદયપણાને ( તુચ્છ પ્રકૃતિને ) ધારણ કરે છે. (૬૧૧૪) તુચ્છ પ્રકૃતિવાળાને ખીને માણસ ( અપગય= ) તેને અંગે પણ જે જે પ્રવૃત્તિ કરે, તે તે નિશ્ચે પેાતાના અંગે માને છે અને મૂઢ (તે એ રીતે ) દુઃખી થાય છે. (૬૧૧૫) ખીજાથી કહેવાતા ધર્માંપદેશરૂપ ( રઈઠાણું=) રતિના હેતુને પણ તે જડ, પિત્તથી પીડાતા રાગી જેમ મીઠાશમિશ્રિત દૂધને દૂષિત માને, તેમ દેષિત માને છે. (૬૧૧૬) તેથી જો રતિનું સ્થાન પણ જેના દ્વેષે ખેદનુ કારણ બને, તે અનાય (પાપી ) દ્વેષને અવકાશ. ( આદર) આપવા ચેગ્ય નથી. (૬૧૧૭) (હતાશ=) નિર્વાંગી એવા દ્વેષના પૂર્વે ( ઉપર ) જે જેટલા રાષા કહ્યા, તે સુવિશુદ્ધ પ્રશમવાળાને તેટલા જ ગુણેા અને છે. (૬૧૧૮) દ્વેષરૂપી દાવાનળના ચેાગથી વારવાર મળેલુ ચિત્તસમાધિરૂપી વન સમતારૂપી જળના વરસાદથી નિયમા પુનઃ નવુ' (સજીવન) થાય છે. (૬૧૧૯) અહી દ્વેષરૂપ પાપસ્થાનકથી ધમ રુચિ (અણુગારે) ચારિત્રને અશુદ્ધ કર્યુ અને પછી સ ંવેગને પામેલા તેણે જ તેને શુદ્ધ કર્યું. (૬૧૨૦) તે આ પ્રમાણે
દોષ કરવા અને તજવા વિષે ધમ`રુચિને પ્રબંધ-ગંગા નામની મહા નદીમાં નંદ નામે નાવિક ઘણુા લેાકેાને મૂલ્ય લઈને પાર ઉતારે છે. એક અવસરે ઘણી લબ્ધિ ખાવાળા ધ રુચિ નામે સાધુ નાવાથી ગંગાની ઉર્જા, ૫૫ તેઓને નદે ભા
