________________
બારમું કલહ પાપસ્થાનક અને હરિષણને પ્રબંધ
૩૫ કે-હે ભદ્ર! તું આ પદેને વારંવાર કેમ બેલે છે? (૬૧૪૨-૪૩) તેણે જ્યારે સર્વ વૃત્તાન્ત કહ્યો, ત્યારે રહસ્ય જાણુંને મુનિએ તેનું છેલ્લું અદ્ધ આ પ્રમાણે પૂછ્યું.(૧૪૪)
જે તેઓને ઘાતક તે અહીં જ આવ્યું છે.”
પછી પ્રતિપૂર્ણ સમસ્યાને લઈને માળી રાજાની પાસે ગયો અને તે પછી તે (ઉત્તરાદ્ધ) કહ્યું. તેથી ભયવશ પીડાતો રાજા મૂર્છાથી નેત્રને મીંચીને ઝટ (તૂર્ત ) વિકળતાને પામ્ય, પછી “આ રાજાનું અનિષ્ટ કરનાર છે એમ માની ગુસ્સે થયેલા લેથી મરાતા તેણે કહ્યું કે હું કાવ્ય રચવાનું જાણતો નથી, લેકેને કલેશ કરાવનાર આ (વાક્ય) મને સાધુએ કહ્યું છે. (૬૧૪૫ થી ૪૭) પછી ક્ષણમાં ચૈતન્યને પામેલા રાજાએ તેને મારવાનો નિષેધ કર્યો અને પૂછ્યું કે આ (ઉત્તરાદ્ધ) કેણે રહ્યું છે? તેણે કહ્યું કે-મુનિએ રચ્યું છે, ત્યારે પ્રધાનોને મોકલીને રાજાએ મુનિને પૂછાવ્યું કે-જે તમે અનુજ્ઞા કરો, તે હું વાંદવા આવું. (૬૧૪૮-૪૯) મુનિએ તે સ્વીકારવાથી રાજા ત્યાં આવ્યા અને (ઉપદેશ સાંભળીને) શ્રાવક થયો. મહાત્મા ધર્મરુચિ પણ પોતાના પૂર્વના દુરાચરણનું સ્મરણ કરીને, તેની આલોચનાપ્રતિક્રમણ કરીને, સર્વ પ્રકારનાં કર્મોને (રંs) મૂળથી નાશ કરીને શ્રેષરૂપી વૃક્ષને મૂળથી ઉખેડીને અચલ-અનુત્તર શિવ (સુખ) ને પામ્યા. (૬૧૫૦-૫૧) એમ જાણીને હે પુરૂષ! તું વિસ્તાર પામતા દેષરૂપી દાવાનળને પ્રશમરૂપી જળના વરસાદથી (પડિહયપસર = ) શાન્ત કર ! (૬૧૫૨) હે સુંદર ! એમ કરીને અતિ તીવ્ર સંવેગ પામેલે તું પણ સ્વીકારેલા કાર્યરૂપી સમુદ્રને શીધ્ર પારગામી બન ! (૬૧૫૩) એમ અગીઆરમું પાપસ્થાનક જણાવ્યું. હવે કલેહ નામનું બારમું પાપસ્થાનક કહું છું. (૬૧૫૪)
૧૨. અનુશાસ્તિના પહેલા અઢાર પાપસ્થાનકદ્વારમાં બારમું કલહપાપસ્થાનક-ધાવિષ્ટ મનુષ્યના વા યુદ્ધરૂપ (વચન) કલહ કહેવાય છે અને તે તનમાં તથા મનમાં પ્રગટતાં અસંખ્ય સુખોને શત્રુ છે. (૬૧૫૫) કલહ કલુષિત કરનાર છે, વૈરની પરંપરાને પ્રગટ હેતુ છે, મિત્રને ત્રાસ કરનાર છે અને કીતિનો ક્ષયકાળ છે. (૬૧૫૬) કલહ ધનનો ક્ષય કરનાર છે, દરિદ્રતાને પ્રથમ પાયે (પ્રારંભ) છે, અવિવેકનું ફળ છે અને અસમાધિને સમૂહ છે. (૬૧૫૭) કલહ રાજાને (નડતો) ગ્રહ છે કલહથી ઘરમાં રહેલી પણ લક્ષ્મી નાશ પામે છે, કલહથી કુળને નાશ થાય છે અને અનર્થને (પત્થારી ) વિસ્તાર થાય છે. (૬૧૫૮) કલહથી ભવોભવ અતિ દુસહ દુર્ભાગ્ય પ્રાપ્ત થાય છે, ધર્મ નાશ પામે છે અને પાપને વિસ્તાર થાય છે. (૬૧૫૯) કલહ સુગતિને માણનો નાશક છે, કુગતિમાં જવા માટેની સરળ કેડી છે, કલહથી હૃદયનો શેષ થાય છે અને પછી સંતાપ થાય છે. (૬૧૬૦) કલહ વેતાલની જેમ તક પામીને શરીરને પણ હણે છે, કલહથી ગુણેની હાનિ થાય છે અને કલહથી સમસ્ત દોષ આવે છે, (૬૧૬૧) કલહ સ્વ-પર ઉભયના હૃદયરૂપી મોટા પાત્રમાં રહેલા હરસને તીવ્ર અગ્નિની જેમ ઉકાળીને શેષને) ક્ષય પમાડે છે. (૬૧૬૨) કરાતો કલહ ધર્મકળાને હણે છે અને