________________
२०
શ્રી સંગરંગશાળ ગ્રંથને ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર ચેાથું
(બંધુમતી) હૃદયમાં મહા સંતાપને ધારણ કરતી ઘરના એક ખૂણામાં બેઠી. (પ૬૭૫) નગરના લોકો ત્યાં આવ્યા અને તે વૃત્તાન્તને જાણીને (તેઓએ) તેણીને (બંધુમતીને) પૂછયું કે–કેમ તે માતાનો નાશ કરનારી અને ન હણી? (૫૬૭૬) ત્યારે તેણીએ તે પ્રાણીવાની (પિત કરેલી) વિરતિરૂપ અભિપ્રાય (હેતુ) જણાવ્યો, તેથી લેકેએ તેની પ્રશંસા કરી અને બીજાઓને ધિકકાર્યા, (પ૬૭૭) પછી ઘરની સંપત્તિને રાજાએ લઈ લીધી, પુત્રવધૂને જેલમાં પૂરી અને ( ઈતરીકે) બંધુમતીને પૂછ ( સત્કારી). એમ પ્રાવધ અનર્થનું કારણ છે. (૫૬૭૮) પ્રાણવધ નામનું આ પહેલું પાપસ્થાનક જણાવ્યું. હવે મૃષાવચન નામનું બીજું પાપસ્થાનક કહું છું. (પ૬૭૯)
૨. અનુશાસ્તિદ્વારમાં પહેલાઅઢાર પા૫ સ્થાનકદ્વારમાં બીજુ મૃષાવાદદ્વાર-મૃષાવચન તે અવિશ્વાસરૂપ વૃક્ષે ના સમૂહને અતિ ભયંકર (પાઠાંતર-પુષ્ટ)કંદ છે અને મનુષ્યની પ્રતીતિ( વિશ્વાસ ) રૂપ પર્વતના શિખર ઉપર વજાગ્નિને પાત છે. (૫૬૮૦) નિંદારૂપી વેશ્યાને( ગહગ= ) આભૂષણનું દાન છે, સુવાસનારૂપી અગ્નિમાં જળને છંટકાવ છે અને અપયશરૂપી કુલટાને (મળવાનું) સાંકેતિક ઘર છે. (૫૬૮૧) ઉભય ભવમાં થનારી આપદારૂપી કમળને વિસ્તારનાર (વિકસાવનાર) શરદને ચંદ્ર છે અને અતિ વિશુદ્ધ એવા ધર્મગુરૂપી ધાન્યસંપત્તિને (નાશક) દુષ્ટ પવન છે. (૫૬૮૨) પૂર્વાપર વચનવિરોધરૂપ પ્રતિબિંબનો અરિસો છે અને સઘળા અનÈરૂપી સાર્થને માટે સાર્થ પતિના મસ્તકને મણિ (ચૂડામણિ) છે. (૫૬૮૩) વળી સપુરુષપણ (સજજનતા) રૂપી વનને બાળવા માટે અતિ તીવ્ર દાવાનળ છે, માટે સર્વ પ્રયત્નથી. એને ત્યાગ કરે જોઈએ. (૫૬૮૪)
વળી જેમ ઝેર ભોજનનું પરમ વિનાશક છે અને જરા યૌવનની પરમ ઘાતક છે, તેમ અસત્ય પણ નિચે સર્વ ધર્મનું વિનાશક જાણવું. (પ૬૮૫) ભલે, જટાધારી, શિખાધારી, મુંડ, વૃક્ષોની છાલનાં વસ્ત્રો ધારણ કરનાર કે નગ્ન હોય, તે પણ અસત્યવાદી લોકમાં પાબડી અને ચંડાળ કહેવાય છે. (૫૬૮૬) એક વાર પણ બેલેલું અસત્ય ઘણી વાર બેલેલાં સત્ય વચનોને નાશ (મિધા) કરે છે અને એ રીતે જે સત્ય બેલે, તે પણ તે મૃષાવારીમાં તો અવિશ્વાસ જ થાય છે. (૫૬૮૭) (માટે) મૃષા બોલવું નહિ, કારણ કે- લેકમાં અસત્યવાદી નિંદાય છે અને પિતાના પ્રત્યે અવિશ્વાસ પ્રગટાવે છે. (૫૬૮૮) રાજા પણ મૃષાવાડીનાં દુષ્ટ વર્તાનને જોઈને જીહ છેદ વગેરે સખ્ત દંડ કરાવે છે. (૫૬૮૯) મૃષાભાષણથી થયેલા પાપથી જીવને આ ભવમાં અપકીર્તિ અને પરલોકમાં સર્વ અધમગ થાય છે. (પ૯૯૦) (માટે) પરલોકની આરાધનાના એક ચિત્તવાળો (આત્મા) ક્રોધથી, માનથી, માયાથી, લેભથી, હાસ્યથી કે ભયથી (પણ) મૃષાવચનને બેલ નથી. (૫૬૯૧) ઈર્ષ્યા અને કાયથી ભરેલે બીચારો મનુષ્ય મૃષાભાષણથી બીજાને ઉપઘાત કુર (તેવું) જાણતા નથી કે હું મારે જ ઘાત કરું છું. (પ૬૯૨) (મૃષાવાદ)(ઉકડા)
