________________
૧૩૦
શ્રી સંગરંગશાળા ગ્રંથને ગુજરાતી અનુવાદ: દ્વાર પહેલું વસતિદાન સંબંધી કુચંદ્રને પ્રબંધઃ-લક્ષ્મીના કુલભુવનતુલ્ય, આશ્ચર્યની જન્મભૂમિ જેવી અને વિદ્યાઓની ખાણતુલ્ય શ્રાવસ્તી નામે નગરી હતી. (ર૩૧૧) ત્યાં નમતા રાજાઓના મસ્તકના (મુકુટનાં) રાની કાતિથી પ્રકાશમાન પાદયુગલવાળે, જગપ્રસિદ્ધ, આદિવરાહ નામે રાજા હતે. (ર૩૧ર) તેને અપ્રતિમ ગુણવાળો, રૂપથી પ્રત્યક્ષ કામદેવતુલ્ય અને યુદ્ધની કુશળતાથી વાસુદેવની જેમ યુદ્ધભૂમિમાં સર્વેને જીતવાની ઈચ્છાવાળે, રાજાનાં લક્ષણેથી યુક્ત તારાચંદ નામને પુત્ર હતું. તે તારાચંદને પિતાના પ્રાણતુલ્ય કુચંદ્ર નામે મિત્ર હતે. (૨૩૧૩-૧૪) યુવરાજપદ આપવાની ઈચ્છાવાળા રાજાએ તે તારાચંદને અન્ય કુમારેથી સવિશેષ (5) જે (જા). (ર૩૧૫) તે પછી રાજાની પાસે બેઠેલી સાવકીમાતાએ રાજાને સનેહાળ પણ વિષાદયુક્ત નજરે તારા ચંદની સામે જેતે દેખીને, “પિતાના પુત્રને રાજ્ય મળવામાં (તારાચંદ) વિઘરુપ બનશે – એમ માનીને, તેને મારી નાખવા એકાન્તમાં ગુપ્ત રીતે ભેજનમાં કાર્મણને મેળવીને તે ભેજન તેને આપ્યું. (૨૩૧૬-૧૭) તારાચંદે કઈ સંશય (વિકલ્પ) વિના તે ખાધું. પછી તેમાંથી પ્રગટેલા વિકારથી તારાચંદને રૂપ, બળ અને શરીરને નાશ કરનારે મહા વ્યાધિ પ્રગટ્યો. (૨૩૧૮) તેનાથી પીડિત, નિર્બળ અને દુર્ગછનીય (બનેલા) શરીરને જોઈને અત્યંત શોકગ્રસ્ત થયેલે તારાચંદ વિચારવા લાગ્યો કે-નિર્ધન, મેટા રોગથી પીડાતા અને પોતાના વજનના પરાભવથી હણાયેલા (અપમાનિત થયેલા), એવા સપુરુષને કાં તે મરવું કે અન્ય દેશમાં જવું યોગ્ય છે, (ર૩૧–ર૦) તેથી વિનષ્ટ શરીરવાળા અને નિત્ય ખલ મનુષ્યની વિલાસી (વાંકી કટાક્ષવાળી) અડધી નજરે જેવાતા મારે હવે ક્ષણ પણ અહીં રહેવું એગ્ય નથી. (ર૩ર૧) તેથી પિતાની વાત પરિવારને પણ જણાવ્યા વિના તે એકલે પૂર્વ દિશા તરફ વેગથી ચાલ્યું. (ર૩રર) અત્યંત દિનમનવાળે તે ધીમે ધીમે તે ક્રમશઃ અન્યાન્ય પર્વતે, ખીણે, નગર અને ગામના સમૂહને જેતે સમેત નામના મહા પર્વતની નજીકના એક શહેરમાં પહોંચ્યા અને ત્યાં લોકોને પૂછયું કે-આ પર્વત કયે મનાય (ક્યા નામને) છે? (ર૩ર૩-૨૪) લેકોએ કહ્યું, હે ભેળા ! દૂર દેશથી આવેલે હેવાથી (અજાણ) તું જે સૂર્યની જેમ અતિ પ્રસિદ્ધ પણ આ પર્વતને પૂછે છે, તે સાંભળ. (ર૩રપ)
સમેતગિરિનું વર્ણન –આ સમેત નામને મહા ગિરિરાજ છે, જ્યાં ભક્તિના સમૂહથી પૂર્ણ એવા સુર–અસુરેથી સ્તુતિ કરાયેલે જિનેશ્વરને સમૂહ શરીરને ત્યાગ કરીને નિર્વાણને પામે છે. (ર૩ર૬) જે પર્વત માર્ગમાં આવતા ભવ્યને પવનથી ઉછળતાં- વૃક્ષનાં પગેરૂપ હાથ વડે અને પક્ષીઓના શબ્દોરૂપ વચન વડે સર્વ આદરથી આરાધના માટે નિમંત્રણ કરે છે. (૨૩ર૭) જ્યાં નાસાગ્રભાગે ચક્ષુના લક્ષ્યને (નજરને) સ્થાપીને, લેશ પણ શરીરસુખની અપેક્ષા વિનાના, એકાગ્ર ચિત્તવાળા, ગીઓના સમૂહ વિદ્ધ વિના પરમ અક્ષરનું (બ્રહ્મનું) ધ્યાન કરે છે. (ર૩ર૮) જ્યાં ભૂમિના ગુણ
