________________
પરગણસ કૂર્માધિ–ગવેષણાદ્વાર
૨૫૭
કહ્યે છતે ગુરુ પણ મધુર વાણીથી કહે કે-શ્રી અરહિં તદેવના વચનેાથી પરિણત (ભાવિત) અનેલા અને પેાતાની બુદ્ધિરૂપી ધનથી ચેાગ્યાયેાગ્યને સમજનારા હે મહાનુભાવે! તમારે મનથી આવુ' ચિ'તવવુ' પણ ચેાગ્ય નથી અને બેલવુ' તા (દુરે=) સ`થા યેાગ્ય નથી. (૪૬૦૩-૪) કણ મુદ્ધિશાળી ઉચિત પક્ષમાં (કાયાઁમાં) પણ (વિકૢખ'ભ=) અટકાવ કરે ? અથવા શુ' શ્રી અરિહંતકથિત શાસ્ત્રોમાં આની અનુમતિ કડી નથી ? અથવા પૂર્વપુરુષાએ આને આચયું નથી? શું તમે કયાંય પણ જોયું નથી ? વળી સખ્ત પવનથી દેાલિત ધ્વજપટ જેવા ચંચળ ( મારા આ) જીવનને શુ' (તમે) જોતા નથી, કે જેથી અમર્યાતિ (મતિ ) અસદ્ આગ્રહને વશ થઈને આવુ ખેલે છે? માટે મારા પ્રસ્તુત કાર્ય ને સવ રાતે પણ પ્રતિકૂળ ન અનેા! (૪૬૦૫ થી ૭) ઈત્યાદિ ગુરુની વાણી સાંભળીને ( શિષ્યાદિ ) પુનઃ આ પ્રમાણે તેમને વિનતિ કરે કે-હે ભગવંત! જો એમ છે, તે પણ અન્ય ગચ્છમાં જવાથી સર્યું. આ પેાતાના ગચ્છમાં જ ઈચ્છિત પ્રયેાજનને ( કાને ) કરે, કારણ કે—અહીં પણ પ્રસ્તુત કાય માં સમ, ભારને વહન કરનારા મહા મતિવાળા, ગીતાથૈર્યાં, ઉત્સાહમાં વૃદ્ધિ પ્રગટાવનારા, ભૈરવ વગેરે સામે આવતા ભયેામાં નિષ્કપ્ર ( નિ ય ), સંવેગી, ક્ષમાથી સહન કરનારા અને અતિ વિનીત એવા અનેક સાધુએ છે. (૪૬૦૮ થી ૧૦) એમ ઉત્તમ સાધુએના કહેવાથી કેાઇ (આચાય ) આગળ કહેવાતા ગુણુ–દેષ પક્ષને (લાભ-હાનિના તારતમ્યને) વારંવાર વિચારીને ત્યાં જ વાંછિત કા ને કરે અને કાઇ બીજા આચાયે કહેલાં વિધિ પ્રમાણે પેાતાના ગચ્છને પૂછીને વધતા ભાવથી આરાધના માટે પરગણુમાં પણ પ્રવેશ કરે, કારણ કે-પેાતાના ગચ્છમાં( રહેવાથી ) ૧-આજ્ઞાકાપ, ૨-કઠોર વચન, ૩-કલહકરણ, ૪-પરિતાપ, ૫–નિર્ભયતા, ૬-સ્નેહરાગ, ૭-કરુણા, ૮–ધ્યાનમાં વિઘ્ન અને ૯-અસમાધિ થાય. (૪૬૧૧ થી ૧૩) ( જેમ કે– પેાતાના ગચ્છમાં ) ઉડ્ડાહુકારી સ્થવિરે, કલહ ખેાર નાના સાધુઓ અને કઠેર નવદીક્ષિતા જો આચાની આજ્ઞાના કેપ ( અનાદર ) કરે, તે તેથી અસમાધિ થાય. પરગચ્છમાં રહેલા આચાય ના તે તે સાધુએ પ્રત્યે વ્યાપાર (અધિકાર ) ઘટતેા નથી, તેથી આજ્ઞાકોપ કરે તે પણ અસમાધિ કેમ થાય ? ( અર્થાત્ ન થાય.) (૪૬૧૪-૧૫) (પાઠાં॰ ખુડ્ડ=) કેાઈ ક્ષુલ્લક સાધુને, સ્થવિરેને અને નવા સાધુએને (અસંવૃત્ત=) અસવરવાળા ( અસંયમમાં પ્રવૃત્તિ કરતા) જોઈ ને, તે (આચાય`) કઠર વચન પણ કહે અને થાર વાર કરાતી ( તેવી ) પ્રેરણાને સહન નહિ કરતા તેઓની સાથે કલહ પણ થાય. (૪૬૧૬) તેથી આચાય ને અને તે સાધુઓને સંતાપ વગેરે દોષ પણ થાય. વળી પેાતાના ગણુમાં રહેલા આચાય ને શિષ્યાદિ પ્રત્યે મમત્વદોષથી અસમાધિ થાય. (૪૬૧૭) તથા પોતાના ગચ્છમાં રેગ, આતક વગેરેથી ( સાધુએ ) જો પીડા વગેરેને પામે, તા તેથી આચા ને દુ:ખ, સ્નેહ અથવા અસમાધિ થાય. (૪૬૧૮) અતિ દુઃસઽ તૃષ્ણા કે ક્ષુધાદિ થવાથી પેાતાના ગચ્છમાં વિશ્વાસ પામેલેા તે આચાયનિય થઈને કઈક
33
