________________
૨૯૦
શ્રી સ ંવેગર ગશાળા ગ્રંથના ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર ત્રીજી
'ધુમતીને કહેવરાવ્યે.. (૫૧૪૯ થી ૫૧) ભાઈના સંદેશાને સાંભળીને હા, હા ! દેવ ! આ શું...!'–એમ સભ્રમથી ભમતી ચપળ આંખની કીકીવાળી અધુમતી તૃત ત્યાં આવી. (૫૧પર) પછી ખેાવાયેલા રત્નને જેમ શેાધે તેમ, અતિ ચકેાર (સ્થિર) નજરે શેાધતી તેણીએ મહામુશીબતે તેને તે અવસ્થાને પામેલેા જોયા. તેને મરેલેા જોઈને, મેાગરથી (ઘણુથી) જેમ પ્રહાર થયેા હેાય, તેમ દુઃખથી પીડાતી અને મૂર્છાથી મી'ચાયેલાં નેત્રાવાળી તે ધડ' અવાજ કરતી પૃથ્વી ઉપર પડી. (૫૧૫૩-૫૪) પછી પાસે રહેલા પરિવારે શીતળ ઉપચાર કરવાથી ભાનમાં આવેલી તે મેાટી પેક મૂકીને આ પ્રમાણે વિલાપ કરવા લાગી કે-(૫૧૫૫) હા, હા! અનુપમ પરાક્રમના ભંડાર ! હું અવંતીરાજ ! કયા અનાય પાપીએ તને આ અવસ્થાને પમાડ્યા (મારી નાખ્યા) ? (૫૧૫૬) હૈ પ્રાણનાથ ! તમે સ્વગે ગયે હતે પુણ્યરહિત એવી મારે હવે જીવવાનું કેઈપણુ કારણ નથી. (૫૧૫૭) હું હવિધિ ! રાજ્ય લૂંટવાથી, દેશત્યાગ કરાવવાથી અને સ્વજનવિયેાગ કરાવવાથી પણ તું શું ન ધરાયા ? કે હું પાપી ! તે આ વ્યવસાય (ઉપદ્રવ) કર્યાં ? (૫૧૫૮) હે નીચ ! હે કઠોર ! હે અના હૃદય! તું શું વજ્રથી ઘડાયેલું છે ? કે પ્રિયના વિરહરૂપી અગ્નિથી તપવા છતાં હજી પણ તું તૂટતુ નથી ? (૫૧૫૯) તે રાજ્યલક્ષ્મી, અને ભયથી નમતા સામતાનાં સમૂહવાળો તે મારે સ્વામી (પતિ), બીજી કોઈપણ સ્ત્રીને ન હેાય તેવા મનેાહર, તેને મારામાં તે પ્રેમ. તે આજ્ઞાની ઠકુરાઈ અને સ લેાક સાધારણ (સને ઉપયેગી). તે ધનને ધિક્ ધિક્ ! એ સઘળુ' (મારુ' સુખ) ગધ નગરની જેમ એકીસાથે નાશ પામ્યું. (૫૧૬૦-૬૧) (આજ સુધી) આપના આનંદ ઝરતા સુંદર મુખચદ્રને જોઇને હવે (બીજાએનાં) ક્રોધથી સંકેચાએલાં મુખડાંને હુ કેવી રીતે જોઈ શકીશ ? (૫૧૬૨) અથવા (આજ સુધી) આપની મહેરબાનીથી વિવિધ ક્રીડાઓને (મેાજને) કરીને હવે (રુદ્ધપયારા=) બંદીખાને પૂરાયેલી શત્રુની સ્રીની જેમ હું પારકા ઘરમાં કેવી રીતે રહીશ ? (૫૧૬૩) ઇત્યાદિ વિલાપ કરતી, પુષ્ટ એવા સ્તનપૃષ્ઠને હાથની થપાટે થી ચૂરતી(છાતી ફૂટતી),વિખરાએલા વાળવાળી,ભૂજા ઉપરથી ઉત્તરીય વસ્ત્ર અને નીકળી ગયેલાં કણાવાળી,એવી લાંખે। સમય આત્મામાં ઝૂરીને, કોઇ અતિ મોટા શેાકસમૂહને હૈયામાં ધારણ કરતી, નરસુંદર રાજાએ બહુવિધ વચનેાથી વારવા છતાં પતંગણીની જેમ ભર્તારની સાથે તે જવાલાએથી વ્યાપ્ત અગ્નિમાં (ચિતામાં) પડી. (૫૧૬૪ થી ૬૬) પછી સંવેગને પામેલેા નરસુંદર રાજા ચિ'તવવા લાગ્યા કે- અચિ’ત્ય રૂપવાળી સંસારની આ સ્થિતિને ધિક્ ધિક્ થાએ ! (૫૧૬૭) કે જ્યાં માત્ર નિમેષ જેટલા કાળમાં જ સુખી પણ દુ:ખી, રાજા પણ ૨'ક, ઉત્તમ મિત્ર પણ શત્રુ અને સ'પત્તિ પણ વિપત્તિરૂપે પલટાઈ જાય છે ! (૫૧૬૮) તેણીના (મ્હેનનેા) ઘણા લાંબા કાળે તૃત` (અણધાર્યા) સમાગમ કેવેા થયા અને તૃત વિયેાગ પણ કેવા થયા ? આ સંસારવાસને ધિક્કાર થાઓ ! (૫૧૬૯) હુ' માનુ છુ કે—અહી' (સ’સારમાં) સ` પદાર્થો હાથીના કાનની, ઇન્દ્રધનુષ્યની અને વિજળીની ચપળતા વડે ઘડેલા છે, તે કારણે જોતાં જોતાં જ તે
