________________
પરિક્ષાઢારનું સ્વરૂપ
૨૬૫
ઉત્તમ ગધની મનેહરતા અને સરસપાને (સ્વાદને) મેં કયાંય પણ જોયાં જ નથી. (૪૭૩૮-૩૯) આવી વ્યંજનસામગ્રી પણ ખીજે સ્થળે દેખાતી નથી, તેથી હું આ ભેાજનને અતિ અભિલાષાથી ખાઈશ. (૪૭૪૦) (એમ એલે) તે અજીતેન્દ્રિય હેાવાથી અનશનની પ્રસાધના માટે સમથ ન બને, માટે તેને નિષેધ કરવા અને જે રીતે આવ્યે તે રીતે પાછા મેકલવે. (૪૭૪૧) પરંતુ અનશનના અથી જે તેવુ` ભેાજન જોઈને એમ કહે કેહે મહાનુભાવે ! મને આવુ શ્રેષ્ઠ ભાજન આપવાથી શુ ? આવા શ્રેષ્ઠ આહારને વાપર વાના મારે (આ) કા અવસર છે ? તે તે મહાત્મા ( અનશન માટે) ‘ચેાગ્ય છે’– એમ સમજીને તેને સ્વીકાર કરવેા. (૪૭૪૨-૪૩) એમ ચિકિત્સા કરતા તેઓ ઉભા રહેવુ', (બેસવુ), ચાલવું, સ્વાધ્યાય કરવા, આવશ્યક ભિક્ષા વહેારવી, સ્થ’ડિલભૂમિ જવું, વગેરેમાં પરસ્પર પરીક્ષા કરે. (૪૭૪૪) પછી જ્યારે તે આરાધના કરવા વારંવાર ઉત્સાહી થાય (અથવા માગણી કરે), ત્યારે સ્થાનિક આચાયે પણ તેની આ રીતે પરીક્ષા કરવી, (જે' અવ્યય પાદપૂર્તિ અર્થે) (૪૭૪૫ (આચાર્ય પૂછે કે−) હે સુંદર ! તે આત્માની સલેખના કરી ? તે ો (જવાબમાં) એમ કહે કે-હે ભગવંત! શું માત્ર હાડ અને ચામડાવાળા મારા શરીરને આપ નથી જોતા ? (૪૭૪૬) જેમ સાંભળ્યુ' ન હેાય તેમ (આચાર્ય) પુનઃ પણ પૂછે, તેથી તે (ક્ષપષ્ઠ) રાષપૂર્વક (કટાક્ષથી કહે કે–) તમે અતિ ચતુર છે, કે જે કહેવા છતાં અને (નજરે) જોવા છતાં પણ વિશ્વાસ કરતા નથી. (૪૭૪૭) એમ ખેલતા જે પેાતાની અંગુલિને ભાંગીને (વાળીને) દેખાડે કે-હે ભગવંત ખરાખર જુઓ! આ શરીરમાં અતિ અલ્પ માત્ર પણ માંસ, રુધિર કે મજા (હાડકાંની અંદરના રસ) છે? એમ છતાં પણ હે ભગવંત! (હવે) શું સલેખના કરુ? તે પછી આચાયે તેને (એવ =) આ પ્રમાણે કહેવુ. (૪૭૪૮-૪૯) હું તારી દ્રવ્ય( શરીર )સલેખનાને નથી પૂછતા, તારી (તે' ) 'ગુલિઓને કેમ ભાંગી ( મરડી ) ? તારી કૃશ (સૂકી ) કાયાને (તને હુ' નજરે) જે' છુ. ( મારી સલાહ છે કે-) તુ' ભાવસ લેખનાને કર, ઉતાવળ ન કર ! (૪૭૫૦) ઇન્દ્રિઓને, કષાયને અને ગારવાને કુશ (પાતળા) કર ! હે સાધુ! હું તારા આ કૃશશરીરને પ્રશ'સતા નથી. (૪૭૫૧) સ્થાનિક (નિયંમક ) આચાર્ય. આરાધના માટે આવેલાને પ્રતિબાધ કરવા માટેના આ બે લેાકો કહ્યા. (૪૭૫૨) એમ પરસ્પર (સ=) સ્વય' સારી રીતે પરીક્ષા કરવાથી ઉભય પક્ષેાને ભક્તપરિજ્ઞા ( અનશન ) સમયે થાડી પણ અસમાધિ ન થાય. (૪૭૫૩) પરંતુ અતિ રભસપણે ( સહસા ) કરેલાં ધમ-અ સંબધી પણ પ્રયેાજનાના (કાયેŕના) વિપાક ( પરિણામ ) પ્રાયઃ અંતે નિવૃત્તિને કરતા નથી. (૪૭૫૪) એમ ધરૂપી તાપસના આશ્રમતુલ્ય અને મરણુ સામે યુદ્ધમાં જયપતાકાની પ્રાપ્તિ કરવામાં સફળ કારણભૂત, સવેગર’ગશાળા નામની આરાધનાના દશ પેટાઢારવાળા બીજા ગણુસ’ક્રમદ્વારમાં પરીક્ષા નામનું સાતમુ દ્વાર કહ્યુ. (૪૭૫૫-૫૬)
૩૪
