________________
૨૮૬
શ્રી સંગરંગશાળા ગ્રન્થને ગુજરાતી અનુવાદ: દ્વારા ત્રીજું જ્ઞાની ગુરૂઓ આકૃતિઓથી, સ્વારથી અને પૂર્વાપરબાધિત શબ્દોથી પ્રાપ માયાવીના સ્વરૂપને જાણે છે. (૫૦૭૯) જે સમ્યગૂ આલેચના ન આપે (માયા કરે છે, તેને પુનઃ શિખામણ આપે તે પણ સ્થિર ન થાય (અજુભાવથી યથાર્થ ન કહે) તેને માત્ર આલોચના (કારણક) કરાવવાનો નિષેધ કરે. (૫૦૮૦) (શહૃક) શિષ્ય પ્રશ્ન કરે છે કે-છસ્થ આલેચના
સ્વીકારવી નહિ અને પ્રાયશ્ચિત્ત આપવું નહિ, કારણ કે-જ્ઞાનના અભાવથી (દેષ સેવનારના) દેષ સેવવાનાં કારણો, (તેના) પરિણામ અને (કમૅ=) ક્રિયા કેની કેવી હતી?
દોષ કેવો સેવ્યો હતો?) તે જાણી શકે નહિ. અને નિશ્ચયનયથી તેને જાણ્યા વિના (કમૅ=) પ્રાયશ્ચિત્તકર્મ પણ તેના જેવું ( દેષ સેવવાતુલ્ય બને.) (૫૦૮૧-૮૨).
ઉત્તર-જેમ શાસ્ત્રોમાં પરિશ્રમ કરનાર (શાસક્સ) અને વારંવાર ઔષધકર્મને ( ચિકિત્સાને) જેનારે (અનુભવી) વૈદ્ય છસ્થ છતાં રોગનો નાશ કરે છે, તેમ આ છદ્રસ્થ છતાં (પ્રાયશ્ચિત્તશાસ્ત્રને અભ્યાસી અને વારંવાર પૂર્વગુરુઓ દ્વારા અપાયેલા પ્રાયશ્ચિત્તને જેનારો અનુભવી) ગુરુઆલેચકના દેવોને દૂર કરી શકે. (૫૦૮૩) એમ ગુરુએ આલેચના જે રીતે અપાવવી જોઈએ. તે રીત પણ કહી. હવે સંક્ષેપમાં પ્રાયશ્ચિત્તદ્વારને કહું છું.(૫૦૮૪) ( ૯ પેટાદ્વાર–પ્રાયશ્ચિત શું આપવું?–આલોચના (પ્રતિક્રમણ, મિશ્ર વગેરે) પ્રાયશ્ચિત્ત દશ પ્રકારનું છે. તેમાં જે અતિચાર જે પ્રાયશ્ચિતથી શુદ્ધ થાય, તે પ્રાયશ્ચિત્ત તેને યોગ્ય જાણવું (૫૦૮૫) કઈ અતિચાર આચના માત્રથી શુદ્ધ કે પ્રતિક્રમણથી શુદ્ધ થાય અને કેઈ મિશ્નથી શુદ્ધ થાય, એમ યાવતું કોઈ છેલા પ્રાયશ્ચિતથી શદ્ધ થાય. (૫૦૮૬) પુનઃ તે દોષ નહિ કરવામાં દક, શુદ્ધ ચિત્તવાળા અને અપ્રમત્તભાવે પ્રાયશ્ચિત્ત કરનારાને પાપની શુદ્ધિ થાય છે. (૫૦૮૭) તે કારણે આ વિષયમાં નિત્ય “ બાહ્ય-અત્યંતર (કરણસમગેણ= ) સમગ્ર (સર્વ) ઇન્દ્રિઓથી (ધમિએણ= ) ધમી થવું, (અનહા=) મિથ્યા આગ્રહવાળા નહિ થવું. (૫૦૮૮) એ રીતે કમપ્રાપ્ત પ્રાયશ્ચિત્ત દ્વારને સંક્ષેપથી કહ્યું. હવે ફળદ્વારને કહુ છું. તેમાં શિષ્ય પ્રશ્ન કરે છે કે-અહી (આલેચના અધિકારમાં) પૂર્વે આલોચનાના જે ગુણે કહ્યા, તે ગુણ આલેચના આપ્યા પછી થતા હોવાથી તે જ આચનાનું ફળ છે. તેથી પુનઃ આ દ્વાર કહેવાથી શું ? એનું સમાધાન કહે છે કે-તું કહે છે તે (પુનરુક્ત) દોષો અહીં નથી, કારણ કે-(પૂર્વ) જે કહ્યા તે ગુણે આચનાનું અનંતરફળ છે અને અહીં આ કારને પ્રસ્તાવ પરંપરા ફળને જણાવવા માટે છે. (૫૦૮૯ થી ૯૧)
૧૦. પેટદ્વાર-આલોચનાનું ફળ-રાગ, દ્વેષ અને મહિને જીતનારા શ્રી જિનેશ્વરોએ આ આલોચનાનું તે (પરંપર) ફળ, શરીરનાં અને આત્માનાં દુઃખના ક્ષયથી (થનાર) (સયા કુખે =) શાશ્વત સુખવાળો મેસ કહ્યો છે. (૫૦૯૨) કારણ કે-સમ્યફત્વ, જ્ઞાન, ચારિત્ર અને તપને મોક્ષના હેતુઓ કહ્યા છે. ચારિત્ર હેતે છતે સમ્યકત્વ