________________
કસચંદ્રને પ્રબંધ
૧૩૫ કેવું સંકટ આવી પડયું ? (૨૪૦૧) એમ શેકથી વ્યાકુળ ચિત્તવાળી તે ઘરમાં ન રહી શકવાથી દાસીઓને સાથે લઈને નગરની સીમાને જેવા (ફરવા) ગઈ (૨૪૦૨) અને યથેચ્છ આમ-તેમ જોતી સમુદ્રકાંઠે પહોંચી. ત્યાં તેણે દેશાવરથી આવેલું એક વહાણ દેખ્યું. (૨૪૦૩) તેમાં આવેલા માણસને પૂછયું, તમે અહીં કયાંથી આવ્યા અને કયારે જવાના છે ? તેઓએ કહ્યું, દૂરથી આવ્યા છીએ અને આજે રાત્રે જઈશું. (૨૪૦૪) એમ સાંભળીને તેણીએ વિચાર્યું કે બીજી જનાથી સર્યુ, અતિ ભરનિદ્રામાં ઊંઘેલા તારાચંદને રાત્રિએ આ વહાણમાં ચઢાવ, (૨૪૦૫) કે જેથી તે દૂર દેશાતરમાં તેવી રીતે જાય કે પુનઃ પાછો ન વળે. એમ કરવાથી મારી પુત્રી પ્રાણોને તજશે પણ નહિ ! (૨૪૦૬) પછી વહાણના માલિકને તેણીએ એકાન્તમાં કહ્યું, પુત્ર સહિત હું તમારી સાથે આવીશ. (૨૪૦૭) તેણે પણ કહ્યું, હે માતા ! જે તું આવવા ઈચ્છે છે, તે મધ્ય રાત્રિએ આજે નાવ પ્રયાણ કરશે. (૨૪૦૮) તેણીએ સ્વીકાર્યું અને ઘેર ગઈ. પછી જ્યારે મધ્યરાત્રિ થઈ અને પુત્રી ઊંઘતી હતી, ત્યારે પિતાના પલંગમાં ભરનિદ્રામાં ઊંઘેલા તારા, ચંદને ધીમેથી દાસીઓ દ્વારા પલંગ સહિત ઉપડાવીને પલંગ સાથે તેને નાવડીના એક ભાગમાં મૂકો. (૨૪૦૯-૧૦) પછી તેણીએ નાવડીના નાયકને કહ્યું, આ મારો પુત્ર છે અને આ
હું પણ (આવી) છું, હવે તું જ એક અમારે સાર્થવાહ (રક્ષક) છે. (૨૪૧૧) વહાણના • માલિકે “હા” કહી. પછી ઘણું કપટથી ભરેલી તે ત્યાંના માણસની નજર ચૂકાવીને જેમ
આવી હતી તેમ શીધ્ર પાછી ફરી. (૨૪૧૨) પછી વાગતા વાજિન્નેના મોટા મંગળ શબ્દપૂર્વક વહાણ- છયું અને ગભરાટથી (ચારેય દિશામાં) ભમતા (બ્રાન્તિવાળા) નેત્રપુટવાળે તારાચંદ જાગે. (૨૪૧૩) આ શું છે?, કયે દેશ છે ?, હું કયાં છું? અથવા અહીં મારો સહાયક કેણ છે?, એમ વિચારતે જ્યારે જુએ છે, ત્યારે તેણે મહા સમુદ્રને જે (૨૪૧૪) અને ધનુષ્યથી છૂટેલા અત્યંત વેગવાળા બાણની જેમ શીઘ વેગથી જતા અને ચઢાવેલા ઉજ્જવળ સઢવાળા વહાણને પણ જોયું. (૨૪૧૫) તેથી વિસ્મિત મનવાળે તે વિચારવા લાગે કે- છાયા(પડછાયા)ની (ક) રમત જેવું, અથવા ઈન્દ્રજાળની જેમ ન સમજાય તેવું, મારે આ શું (સંકટ) આવી પડ્યું ? અથવા તે વિચારી (સમજી) પણ ન શકાય, કહી પણ ન શકાય અને પુરુષપ્રયત્ન પણ જ્યાં નિષ્ફળ થાય, એવું અઘટિતને પણ ઘટિત કરવાની રુચિવાળા હતવિધિનું (મારા દુર્ભાગ્યનું) આ પણ કંઈ વિલસિત (કાવત) છે. (૨૪૧૬-૧૭) તે હવે જે કંઈ પણ થાઓ ! આ વિષયમાં નિષ્ફળ ચિતાથી શું ?એમ વિચારીને ફરી પણ તે નિશ્ચિતપણે શય્યામાં સુઈ ગયે. (૨૪૧૮) પછી સૂર્ય ઉગ્યે ત્યારે, આ અક્કાનું કાવતરું છે એમ જાણુને અતિ પ્રસન્ન મુખકમળવાળે તે જ્યારે શાથી ઉ, ત્યારે ઘણા કાળથી રુઢ સ્નેહવાળા, નાવના માલિક, તેના બાળમિત્ર કુચંદ્ર તેને જોઈને તુ ઓળખે. (૨૪૧-૨૦) તેથી સંબ્રમપૂર્વક ગાઢ ભેટીને આદરપૂર્વક તેણે તારાચંદને પૂછયું, હે મિત્ર ! તારું (અહીં) આ આશ્વર્યભૂત આગમન કયાંથી થયું ? (૨૪૨૧) અથવા શ્રાવસ્તિથી નીકળીને આટલે કાળ તું કયાં ભમે? અને વર્તમાનમાં તું પુનઃ
