________________
૨૦૬
શ્રી સંગરંગશાળા ગ્રંથનો ગુજરાતી અનુવાદ: દ્વાર પહેલું પાળીને પંડિતમરણથી મરેલા કેઈ બીજા ભવે (પણ) સિદ્ધ થાય છે. (૩૭૧૨-૧૩) પંડિત મરણથી (મરનારા) છે નારી અને તિર્યંચ સિવાયના ઉત્તમ મનુષ્યના અને દેવના ભમાં વિલાસ કરીને પણ (તે) આઠ ભાવમાં સિદ્ધ થાય (જ) છે. (૩૭૧૪) તેમાં ગૃહસ્થ અથવા સાધુ નિર્જીવ પ્રદેશમાં રહેલે, વિધિપૂર્વક (અતિચારોરૂપી) સર્વ શલ્યને ત્યાગ (આલેચના) કરીને, ગર્વ આહારને તજીને, છકાય છની રક્ષામાં તત્પર બનેલે, અન્યને ખમાવવામાં અને પિતે ક્ષમા આપવામાં પણ તત્પર, વિરાધનાને ત્યાગી, ચપળતારહિત, જિતેન્દ્રિય, ત્રણ દંડરૂપ શત્રુઓને વિજેતા, ચાર કષાયની સેનાને જીતનાર અને શત્રુ-મિત્રમાં સમ (ઉદાસીન)ભાવે વર્તતે, એ રીતે પંડિતમરણથી જે મરે, તે નિશ્ચ સમ્યમ્ મર્યો (જાણે). (૩૭૧૫ થી ૧૭) આ પંડિતમરણને લઘુકમી એવો સમકિતદષ્ટિ જીવ પામે છે. (મિથ્યાદષ્ટિ પામી શકતું નથી.) શું આ સંસારમાં અલ્પ પુણ્યવાળા પણ ચિંતામણીરત્નને પામી શકે ? (૩૭૧૮) (માટે) તે સિવાયના અજ્ઞ ને તે પદ પદે (વારંવાર ) બાલમરણ જ સુલભ છે. માત્ર તે મરણ અનર્થને આપનારું સંસારવર્ધક છે. (૩૭૧૯) કારણ કે-બાળ એટલે મૂખ, તે પુનઃ નિયાણ પૂર્વક અનશનરૂપ વિવિધ તપ કરીને મરેલે અશુભ બંતરની જાતિઓમાં ઉપજે છે (૩૭૨૦) અને ત્યાં ઉપજેલે તે બાળકની જેમ કેલીને (હાંસી, ઠઠ્ઠા, કામક્રીડા વગેરેને) વ્યસની તે (તેવી) કીડાઓને કરે છે, કે જેથી પુનઃ અનાદિઅનંત સંસાર સમુદ્રમાં વારંવાર ભમે. (૩૭૨૧) તેથી સર્વ કર્મોના ક્ષય માટે ઉદ્યમી અને ધીર પુરુષે એક વાર તે પંડિતમરણને પામીને (સંસારનો) પાર પામનારા થાઓ ! (૩૭૨૨) તેઓ જ એક પંડિતમરણે મરીને, પુનઃ ઘણુ મરણને કરતા નથી, કે જેઓએ અપ્રમત્તભાવે ચારિત્રને આરાધ્યું છે. (૩૭૨૩) સંયમગુણેમાં સમ્યક્ ( સંયુક) સંવરને કરનારા અને સર્વસંગ(રાગ)થી મુક્ત (થઈને) જેઓ શરીરને તજે છે, તેઓ પંડિતમરણે મર્યા (કહેવાય) છે. (૩૭૨૪) (કારણ કે-) અસંવરવાળે ઘણુ કાળે પણ જેટલાં કર્મની નિર્જરા કરે છે, તેટલાં કર્મોને સંવરવાળો અને ત્રણ ગુપ્તિએ ગુપ્ત જીવ એક શ્વાસ માત્રમાં ખપાવે છે. (૩૭૨૫) નિશ્ચયનયથી ત્રણેય દંડથી વિરમેલા, ત્રણેય ગુપ્તિથી ગુપ્ત, ત્રણેય શલ્યથી રહિત, ત્રિવિધ (મન-વચન-કાયાથી) અપ્રમત્ત, જગતના (સર્વ) ની દયામાં ( હિતમાં) શ્રેષ્ઠ મનવાળા, પાંચ મહાવ્રતમાં રક્ત અને સંપૂર્ણ ચારિત્રરૂપ (અઢાર હજાર) શીલગુણથી યુક્ત, એવા મુનિએ વિધિપૂર્વક મરણ કરીને આરાધક થાય છે. (૩૭૬-ર) (જી) જ્યારે (સરવા= ) શરીરથી (અહીળા= ) પૂર્ણ (સમર્થ) અર્થાત સશક્ત ( અથવા પાઠાંતર-વાહીળા=વ્યાધિરહિત) હેય, કૃતના સારરૂપ *(પાઠાંતર-ઝરીય-ઝરણુથી) પરમાર્થને પામેલા હોય અને વૈર્યવાળા હૈયે (તેત્ર)
ત્યારે તે પછી) આચાર્ય ભગવંતે આપેલા (ઉચ્ચવેલા) પંડિતમરણને (અનશનને) સવીકારે છે, (૩૭૨૮) રત્નના કરંડિયા તુલ્ય આ પંકિતમરણ (જઈ) (જે પ્રાપ્ત