________________
ખોજી ક્ષામણાકાર
૩૭
ઉત્પન્ન થયેલા શેાકથી માં થયેલી ગદ્ગદ્ ગળાની નળી ( અવાજ )વાળા, અતિ વિદ્વાન્ પણુ સતત નીકળતાં મેટાં આંસુએના પાણીથી ભીંજાયેલાં નેત્રાવાળા, ગુરુને કહે કે-હે સ્વામિન્! સ રીતે પે।તે કષ્ટ સહીને પણુ જે તમે સદાય અમને જ પેાખ્યા (સંભાળ્યા), તેવા (ઉપકારી) છતાં, તમે “હુ ખમાવું છું” એવું આ વચન કેમ કહે છે ? તેને ખદલે (તમારે ) “ તમને સદ્ગુણેામાં સ્થાપ્યા તેને અનુમેદું છું”–એમ કહેવું જોઇએ. (૪૨૫૪ થી ૫૭) આપ અપ્રાપ્ત ગુણેાને પમાડનારા, પામેલાની વૃદ્ધિ કરનારા, કલ્યાણરૂપી વેલડીને ઉગાડનારા, એકાન્ત હિત કરનારા વત્સલ, મુક્તિપુરીમાં જનારના એક શ્રેષ્ઠ સા વાહ, નિષ્કારણુ એક પ્રિય બધુ, સયમમાં સહાયક, સકળ જગતના જીવેાના રક્ષક, સંસારસમુદ્રમાં કર્ણધાર (પાર ઉતારનાર) અને સર્વ પ્રાણીસમૂહના સાચા માતા-ષિતા હાવાથી જે અતિ ચતુર એવા ભવ્ય પ્રાણીએને માતા-પિતાને તજીને પણુ આશ્રય કરવા ચેાગ્ય મહાસત્ત્વવાળા (મહાત્મા), ભયથી પીડાતાને ભયમુક્ત કરનારા અને હિતમાં તત્પર, એવા હે ભગવંત ! તમે (અવશ=) ઉપયાગના અભાવે ( પ્રમાદથી ) પણુ, લેાકમાં કોઇનું પણ કઇ રીતે અનુચિત ચિંતવેા ખરા ? (૪૨૫૮ થી ૬૨) દ્રવ્યથી, ક્ષેત્રથી અને કાળથી નિત્ય સર્વાં પ્રાણીએનું એકાન્ત પ્રિય કરનારા આપને પણ શું ખમાવવાયેાગ્ય ઢાય ? (૪૨૬૩) નિશ્ચે આમ કહેવાથી ગુણુ થશે ”–એમ માનીને આપ જે કઇ કઠોર વગેરે પણ કહેા, તે પણ ઉત્તમ વૈદ્યના કડવા ઔષધની જેમ પિરણામે ( અમારા ) હિત માટે ( ઢાય ). (૪૨૬૪) તેથી અમે જ આપને ઉદ્દેશીને જે કઇ પણ અનુચિત કર્યું, કરાવ્યું અને અનુમેદ્ય હાય, તેને આપ પ્રત્યે ખમવા ચેાગ્ય છે. (૪૨૬૫) પુનઃ કે ભગવંત ! તે પણ અમે રાગથી, દ્વેષથી, મેહથી કે અનાલેાગથી, મન, વચન તથા કાયાદ્વારા જે અનુચિત કર્યું... હાય, તેમાં રાગથી પેાતાનું બહુમાન (મઠાઈ) કરવાથી, દ્વેષથી આપ પ્રત્યે દ્વેષ કરવાથી, મેહથી અજ્ઞાન દ્વારા અને અનાભાગથી ઉપયાગ વિના (જે અનુચિત કયુ ' હાય તે આપ પ્રત્યે ખમવા ચેાગ્ય છે.) (૪૨૬૬-૬૭) વળી તમે સમ્યગ્ અનુગ્રહબુદ્ધિથી અમારું હિત કરવા છતાં અમે મનથી જે કઈ પણ વિપરીત સંભાવના (કલ્પના) કરી `હાય, (૪૨૬૮) વચનથી ( અંતર્ભાષા=) વચ્ચે મેલ્યા હેઇએ કે અપ્રિય વચન, પાછળ નિદ્રા, ચાડી તથા આપનાં જાતિ ( કુળ-ખળ−જ્ઞાન) વગેરેથી જે હલકાઈ ( નિંદા ) કરી હેાય, (૪૨૬૯) કાયાથી આપના હાથ, પગ, ઉધિ વગેરેને જે ક’ઇ અનુચિત સ`ઘટ્ટો વગેરે કયુ હેાય, તે સર્વને અમે ત્રિવિધ ત્રિવિધ ખમાવીએ છીએ. (૪૨૭૦) તથા હે ભગવંત! અશન, પાન વગેરેને તથા સૂત્ર, અર્થ અને તદ્રુભય, વસ્ત્ર, પાત્ર, દંડ વગેરેને તથા સારણા, વારણા, નેદના અને પ્રતિનેદના વગેરેને પ્રીતિ-રુચિવાળા તમે (પ્રેમપૂર્વક ) આપ્યું, છતાં અમે કઈ રીતે અવિનયથી સ્વીકાયું, તે પણ સ ખમાવીએ છીએ. (૪૨૭૧-૭૨) વળી કેાઈ દ્રવ્યમાં, ક્ષેત્રમાં, કાળમાં કે ભાવમાં, કયાંય પણ, કોઈ પણ કદાપિ જે આશાતના કરી હેાય, તેને પણ નિશ્ચે ત્રિવિધે ત્રિવિધે ખમાવીએ છીએ. (૪૨૭૩) હવે આ વિષયમાં વધુ કહેવાથી સયું. એ પ્રમાણે ભક્તિના સમૂહથી ભરેલા
