________________
શ્રી સંવેગરંગશાળા ગ્રંથને ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વિર પહેલું મધ્યરાત્રિ થઈ, ત્યારે તે પત્થરની પોટલીને લઈને ક્ષેમિલ તુર્ત નીકળી ગયા. (૨૬૦૬) સાત
જન જઈને જ્યારે તે રત્નની પિટલીને છેડી, ત્યારે તેણે અંદર પૂર્વે બાંધેલા પત્થરના ટૂકડા જોયા. (૨૬૦૭) (તેથી બેભે કે-) (અસિપત્ર) બેધારી તલવાર જેવા સ્વછંદી, ઉચ્છખલ અને વિલાસી સ્વભાવવાળા હે પાપી દૈવ ! તે મારું ચિંતવેલું આમ વિપરીત કેમ કર્યું? (૨૦૦૮) ( હૃરિત્ર) નિચે પૂર્વભવે કરેલાં ઘણું પાપનું જે દુઃખદાયીપણું, તેને મેં કર્યું મિત્ર માટે, પણ સફળ થયું મારે માટે ! ૨૬૦૯) હું માનું છું કે-શુદ્ધ સ્વભાવવાળા એ મિત્રની ઠગાઈથી કરેલું પાપ આ જન્મમાં જ પાકીને (ઉદયમાં) આવી પડ્યું (૨૬૧૦) –એમ બોલતે, શેકના મોટા ભારથી તદ્દન (ચ = ) ખિન્ન (થાકેલા) શરીરવાળે, ક્ષણવાર તે કેઈએ બા હોય તે, વાઘાત થયે હોય તે થા. (૨૬૧૧) પછી સુધાથી અત્યંત પરાભવ પામેલે, માર્ગે ચાલવાથી અત્યંત થાકેલે અને ભિક્ષા માટે કરવામાં પણ અશક્ત બનેલે, તે એક ઘરમાં પેઠો. (૨૬૧૨) તે ઘરની સ્ત્રીને તેણે કહ્યું, હે માતા ! આશારૂપી સાંકળથી ટકી રહેલે મારે જીવ (પ્રાણ) જ્યાં સુધી ટકેલે છે, ત્યાં સુધી કંઈ પણ ભેજન આપ! (અર્થાત્ જે ભજન નહિ મળે, તે હવે હું જીવીશ નહિ. ) (૨૬૧૩) તેનાં દીન વચનેને સાંભળવાથી દયાળુ બનેલી તે સ્ત્રીએ તેને આદરપૂર્વક (ભજન) દેવા માંડયું, પણ તુ ઘરને માલિક આવ્યું. (ર૬૧૪) અને તેને જમતે જોઈને રેષથી લાલચેળ ( વિરોદ ) અતિ ક્ષુબ્ધ (ચંચળ ) બનેલાં નેત્રવાળા તેણે “અરે ! પાપિણી ! હું ઘેરથી નીકળું, ત્યારે તું આવા ભાડેને પિષે છે !”—એમ પત્નીને તિરસ્કારીને, ક્ષેમિલને “આ અનાર્ય કાર્ય કરનાર (વ્યભિચારી) છે”—એમ રાજ પુરુષોને જણાવીને તેમને (કબજે) સેં. (૨૬૧૫-૧૬) તે પછી તેઓએ રાજાને કહ્યું, આ જાર છે, તેથી રાજાએ ભયથી ધ્રુજતા શરીરવાળા અને ઉદાસ મુખવાળા, તેને વધ કરવાનો આદેશ કર્યો. (૨૬૧૭) પછી પિકે પકે અતિ રડતા તેને તેઓ વધસ્થાને લઈ ગયા અને કહ્યું કે-હવે તું તારા ઈષ્ટદેવનું સ્મરણ કર! (૨૧૮) (એમ કહીને) ભયને વશ (વિસંતુષ્ઠત= ), ભાંગ્યાતૂટયા અક્ષરેથી કંઈક બોલતા તેને (એક) વૃક્ષ સાથે લાંબી દોરીથી લટકાવી દીધે. (૨૬૧૯) પછી જીવ નીકળે તે પહેલાં જ કઈ ભાગ્યેગે તે બાંધેલી દેરી તૂટી અને તે તુર્ત નીચે પડે. (૨૬૨૦) પછી અડધી ક્ષણમાં જ વનના ઠંડા પવનથી આશ્વાસન પામેલે, મરણના મોટા ભયથી વ્યાકૂળ, (તે) ત્યાંથી તુર્ત ચાલ્યા નાઠો). (૨૬૨૧) જ્યારે તે શીધ્ર કેટલીક ભૂમિએ દૂર ગયે, ત્યારે ત્યાં મેટા તમાલવૃક્ષની નીચે રહેલા, શ્રેષ્ઠ વિણા અને વાંસળીને પણ જીતે તેવી મધુર વાણીથી સ્વાધ્યાય કરતા અને તેને શ્રવણથી આકર્ષાયેલાં હરિના સમૂહથી સેવાતા ચરણકમળવાળા એક મુનિને જોયા. (૨૬૨૨-૨૩) તેથી અદૂભૂત આશ્ચર્યજનક તે મુનિને વાંટીને તે ભૂમિ ઉપર બેઠો અને મુનિએ પણ “ગ્ય છે”—એમ માનીને કહ્યું કે(૨૬) હું હે દેવાનુપ્રિય ! અનાદિ સંસારમાં ભમતા ને કઈ પણ વાંછિત અર્થે