________________
શ્રી સંવેગરંગશાળા ગ્રંથનો ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર પહેલું પરસ્પર અથડાવાના અભાવે હવે અવાજ કેવી રીતે સંભવે ? (૧૭૨૮) ( અ =) આનંદ થયે! આ (અસહાયક) એકલાં થયેલાં કકણના અવાજની જેમ નિચે એકલા જીવને પણ કઈ રીતે અનર્થ પ્રગટ થાય નહિ. (૧૭૨૯) જેટલા પ્રમાણમાં (પરવસ્તુનો) સંગ, તેટલા પ્રમાણમાં અનર્થનો વિસ્તાર ! માટે હું પણ સંગને છોડીને નિઃસંગ બનું. (૧૭૩૦) એમ સંવેગને પામેલા રાજાને તુર્ત પૂર્વભવે પાળેલા ચારિત્રના અને શ્રુતના અનુસ્મરણુ(સ્મૃતિ)રૂપ જાતિસ્મરણ જ્ઞાન પ્રગટ્યું. (૧૭૩૧) સાથે તે દાહવર પણ કર્મની અનુકૂળતાને વશ દૂર થા. તે પછી મહાભાગ (રાજા) પિતાના સ્થાને પુત્રને સ્થાપીને પ્રત્યેકબુદ્ધના વેશને ધારણ કરીને, સર્વ સંગને તજીને, ભગવંત એવા તે રાજા એકલા નગર, બહાર બગીચામાં કાઉસગ્નમાં રહ્યા. (૧૭૩૨-૩૩) એમ નમિરાજર્ષિ કાઉસ્સગ્નમાં રહેવાથી તે જ વેળા સવ પ્રજા સર્વસ્વ હરાઈ જવાની જેમ, અત્યંત નેહથી બેચિત્ત થવાની જેમ, મોટા રોગથી મુંઝાએલાની જેમ, કરુણ વિપ્રલાપને કરતી, ગભરામણથી સર્વ દિશાઓને ભરી દે તેવા કોલાહલને કરતી, આંસુના જળથી નેત્રને ભીંજવતી (રડતી) (સિક) થઈ (૧૭૩૪-૩૫) પછી ( કાઉસ્સગથી) લંબાવેલી ભુ રૂપ પરિધિવાળે જાણે મેરુપર્વત હોય, તેવા નિશ્ચળ નમિરાજષિને જોઈને ઈદ્દે વિચાર્યું કે-(૧૭૩૬) સાધુતાને સ્વીકારેલા નમિ મુનિની સમાધિ વર્તમાનમાં કેવી છે? તેની ત્યાં જઈને પ્રથમ પરીક્ષા કરું. (૧૭૩૭) એમ વિચારી બ્રાહ્મણરૂપ કરીને ઇંદ્ર લેકેનો સમૂહ જેમાં અતિ વિલાપ કરે છે, એ ઉત્કટ નગરદાહ વિમુવીને નમિને કહ્યું કે-(૧૭૩૮) હે મુનિપુંગવ ! આજે મિથિલામાં સર્વત્ર લેકેના કરુણવિલાપના વિવિધ શબ્દો કેમ સંભળાય છે? (૧૭૩૯) નમિએ કહ્યું, જેમ સારી છાયાવાળું અને ફૂલ-ફળથી મનોહર વૃક્ષ પવનથી ભાંગી પડતાં શરણરહિત દુઃખી થયેલા પક્ષીઓ આક્રન્દ કરે, તેમ નિચે નગરનો નાશ થતાં અત્યંત શોકથી હણાયેલા, બહુ દુઃખથી પીડાયેલા લેકે પણ વિલાપ કરે છે. (૧૭૪૦-૪૧) ઈન્ટે કહ્યું, આ તારી નગરી અને ક્રીડાના મહેલ પણ પ્રબળ અગ્નિથી કેવા બળે છે? તેને જે ! (૧૭૪૨) અને ભુજારૂપી નાળને ઊંચી કરીને મોટેથી પ્રલાપ કરતા, “હે નાથ ! રક્ષા કરે, રક્ષા કરો!”-એમ બોલતા અતિ કરુણામય અંતઃપુરને ( સ્ત્રીઓને) પણ જો ! (૧૭૪૩) નમિએ કહ્યું, પુત્ર, મિત્ર, સ્વજનો, ઘર અને સ્ત્રીઓને તજનારા મારું જે કંઈ પણ હોય તે તે બળે, (૧૭૪૪) તેના અભાવે મિથિલા બળતાં મારું શું બળે છે ? એ પ્રમાણે હે ભદ્ર! નગરીને જેવાથી પણ મારે શું (પ્રજન) છે? (૧૭૪૫) નિચ્ચે મોક્ષની કાંક્ષાવાળા, સર્વસંગના ત્યાગી મુમુક્ષુઓને આ જ નિચે પરમ સુખ છે, કે જે (
તેને) કંઈ પણ પ્રિય અને અપ્રિય નથી. (૧૭૪૬) એ પ્રમાણે નમિનું પ્રશમમય કથન સાંભળીને ઈન્દ્રનગરદાહને સંહરીને પુનઃ પણ આ પ્રમાણે કહ્યું, (૧૭૪૭) તું નાથ છે, રક્ષણકારક છે અને શરણ આપનાર છે, તેથી શત્રુના ભયવશ પીડાતા આ લેકે તારા દઢ ભુજા દંડરૂપી મંડપમાં (શરણે આવ્યા છે, (૧૭૪૮) તેથી નગરના કિલ્લાને દરવાજાની સાંકળથી (પ્રવેશ ન કરી શકાય તેવે) દુર્ગમ અને શાને (સજજ) કરાવીને
