________________
મનને અનુશાસ્તિ પુનઃ અપવાદ દષ્ટિવાળા તને ઉત્સર્ગમાં વર્તનારા છ ગમતા નથી. (
૧૫૯) તથા દ્રવ્યક્ષેત્ર-કાલાદિને અનુસરીને તે તે વિષયમાં ઉત્સર્ગ–અપવાદ ઊભય માર્ગે જેઓ ચાલે છે, તેઓ પણ તને ગમતા નથી. (૧૯૬૦) એમ છે મન ! નિશ્ચયનયમાં રહેલા તને વ્યવહાર નયમાં વર્તતા અને વ્યવહારનયમાં રહેલા તને નિશ્ચયનયમાં વર્તતા અન્ય છ ગમતા નથી. (૧૯૬૧) તથા દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાલાદિ ભાવેને અનુસરે છે તે વિષયમાં જે ઊભય નયમાં વર્તતા હોય, તે પણ તને ગમતા નથી, (૧૯૬૨) હે મન ! ઉત્સગ (અપવાદ) વગેરે સમસ્ત નથી યુક્ત આ જિનમત પ્રત્યે અરુચિવાળા તને નિષ્પાપ (વિશુદ્ધ) જિનમતનાં પરિણામે (રહ) કેવી રીતે સમજાય? (૧૯૬૩) વળી ઉપશમભાવરહિત તું કંઈક અંશને (પક્ષને) પકડીને “મેં નિશ્ચિત તત્વને જાણ્યું”—એમ સ્વયં માનીને, તે વિષયમાં મૃતનિધાનને (શ્રતધરને) પણ તું બહુ પૂછતો નથી. (૧૯૬૪) એ રીતે તેને ગ્લાનનાં કાર્યોની પણ ચિંતા થતી નથી અને કાળને અનુસાર ગુણ ધારણ કરનાર પણ ગુણીના સંબંધમાં તને હર્ષ (પ્રસન્નતા) કરવાનું મન પણ થતું નથી. (૧૯૬૫) તેમ જ તું વાત્સલ્ય, સ્થિરીકરણ, ઉપબૃહણ કરે છે, તે પણ સર્વત્ર સમાન-પક્ષપાત વિના કરતે જ નથી, જે કરે છે તે પિતાના અભિપ્રાય (માન્યતા) પ્રમાણે કરે છે (૧૯૬૬) માટે તું આવા પ્રકારના કુગ્રહ(મિથ્યા આગ્રહ)રૂપ ચક્રને વિવેકરૂપ ચક્રથી છેદીને સદુધર્મમાં સર્વ ઈચ્છાથી રહિત એવા વિશુદ્ધ રાગને (પક્ષને) કર! (૧૯૬૭) ડે ચિત્ત! જે તને આ સદુધર્મમાં છેડે પણ પક્ષ-રાગ હેત, તે આટલા (દીર્ઘ) કાળ સુધી મહા દુખની આ જાળ ન હેત. શું તે સાંભળ્યું નથી? (૧૯૬૮) કે-અનન્ય મનવાળો જીવ જે એક દિવસ પણ પ્રવ્રયાને પામે, તે તે મોક્ષને ન પામે તે પણ વૈમાનિક દેવ તે અવશ્ય થાય જ. (૧૯૬૯) અથવા એક દિવસ વગેરે પણ ઘણે કાળ કહ્યો, કારણ કે-એક મુહર્તા માત્ર પણ જ્ઞાનને સમ્યગ પરિણામ થવાથી ઈષ્ટ ફળ મળે છે. અહીં (શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે-અજ્ઞાની જેટલાં કર્મોને ઘણું ક્રોડ વર્ષોમાં ખપાવે છે, તેટલાં કર્મોને ત્રણ ગુપ્તિવાળે જ્ઞાની એક ઉચ્છવાસ કાળ માત્રમાં ખપાવે છે.(૧૯૭૦-૭૧) જે એમ ન હોય, તે હે મન! સમ્યજ્ઞાનની પરિણતિરૂપ ગુણરહિત એવાં પૂર્વે કઈ ગુણ (સાધના કર્યા) વિના જ મરુદેવા તે જ ક્ષણે સિદ્ધ થયાં, તે કેમ થાય? (
૧૭૨) હે મન ! તું તે કઈવાર રાગમાં રંગાએલું, તે કઈવાર વળી શ્રેષથી કલુષિત થએલું, કોઈવાર મેહથી મૂઢ, તે કઈ વાર ક્રોધાગ્નિથી સળગતું, કેઈ વાર માનથી અક્કડ, તે કઈ વાર માયાથી અતિવ્યાપ્ત (ભરેલું), કેઈ દિવસ મેટા લેભસમુદ્રમાં સર્વાગ ડૂબેલું, તે કઈ વાર વળી વર, મત્સર, ઉદ્વેગ (પીડા), ભય અને આત્તરૌદ્રધ્યાનને વશ પડેલું, કઈ વાર વળી દ્રવ્ય -ક્ષેત્ર વગેરેની ચિંતાના ભારથી ભરેલું, એમ નિત્યમેવ તીવ્ર પવનથી ઉડતા ધ્વજ પટની જેમ તું (વાવ88) વ્યાકૂળ (બનેલું) કદાપિ પરમાર્થમાં થેડી પણ સ્થિરતાને પામતું નથી. (૧૯૭૩ થી ૭૬) વગેરે. હે ચિત્ત ! તને કેટલી શિખામણ અપાય? તું સ્વયમેવ હિતાહિતના વિભાગને વિચાર અને એને નિશ્ચય કર ! (૧૯૭૭) તે પછી નિત્ય કુશલમાં
