________________
સાતમુ' અનિયતવિહાર દ્વાર
૧૧૫
અને (કોઈ) તીવ્ર અગ્નિ જેવા મળતા ભાલાની અણી ઉપર પદ્માસન પણ બાંધે (પદ્મસને એસે), તે પણ જગતમાં પ્રકૃતિએ જ ચંચળ, ઉન્મામાં રાચનાર અને શસ્રરહિત, એવા પણ મનને વિજય ન કરી શકે. (૨૦૩૬ થી ૩૮) જે મદેાન્મત્ત હાથીનું પણ દમન કરે છે, સિંહને પણ પોતાને વશવિત બનાવે છે અને ખળભળેલા સમુદ્રના પાણીના વિસ્તારને પણ શીઘ્ર રોકી શકે છે, તેઓ પણ કષ્ટ વિના જ (સહેલાઇથી) મનને જીતવા સમ ખનતા નથી. એમ છતાં કોઈ રીતે જો તેને પણ જીત્યું, તે નિશ્ચે (તેણે) જીતવાયેાગ્ય સઘળું જીત્યું, (૨૦૩૯-૪૦) વધારે શું? મનને જીતવાથી દુય એવા (બહિર) આત્મા પણ પરાજિત થાય છે અને તેને પરાજિત કરવાથી અંતરાત્મા પરમપદના સ્વામી એવા પરમાત્મા થાય છે. (૨૦૪૧) એ રીતે મન રૂપી ભમરાને (વશ કરવા માટે) માલતીનાં પુષ્પોની માળા સરખી, પરિકમ`વિધિ વિગેરે ચાર મોટાં મૂળદ્વારાવાળી, સ`વેગ ર'ગશાળારૂપ આરાધનાના પંદર પેટાદ્વારવાળા પહેલા (પરિકમ ) દ્વારમાં ચિત્તને શિખામણ નામનુ` છ ુ. પેટાદ્વાર કહ્યુ. (૨૦૪૨-૪૩)
66
સાતમ્' અનિયતવિહાર દ્વાર :-એમ શિખામણ આપેલુ' પણ ચિત્ત પ્રાયઃ નિત્ય ( સ્થિર ) વાસથી પ્રતિબંધ (રાગ)ના લેપથી લેપાય છે, નિઃસ્પૃહ બની શકતુ નથી. (૨૦૪૪) તેથી હવે સમસ્ત દોષોનો નાશ કરનારા અનિયત વિહારને કહીએ છીએ. જેને સાંભળીને આળસને તજીને ઉદ્યમી થયેલેા, અવશ્ય વસતિમાં, ઉપધિમાં, ગામમાં, નગરમાં, સાધુસમુદાયમાં તથા ભક્તજનામાં, એમ સત્ર રાગ (બંધન )ને તજીને વિશુદ્ધ એવા સદ્ધ ને કરવામાં પ્રીતિવાળા સાધુ સવિશેષ ગુણની ઈચ્છાથી સદા અનિયત વિહાર કરે (અપ્રતિબદ્ધ વિચરે ) અને શ્રાવક પણુ સદા તી યાત્રાદિ કરવામાં પ્રયત્ન કરે. (૨૦૪૫ થી ૪૭) જો કે ગૃહસ્થને નિશ્ચે સ્પષ્ટ અનિયત વિહાર નથી, તે પણ ગૃહસ્થ “હું (હમણાં તેા તીથ કરેાના ) દીક્ષાદિ ( કલ્યાણક ) જ્યાં થયાં હોય, ત્યાં તીર્થાંમાં શ્રી અરિહંત ભગવંતાને દ્રવ્યસ્તવના સારભૂત વંદન કરુ', પછી સર્વાંસ'ગને તજીને દીક્ષા લઈશ અથવા તેા આરાધનાને ( અનશનને ) સ્વીકારીશ.” એવી બુદ્ધિથી પ્રશસ્ત તીર્થાંમાં યાત્રાથે ફરતા, અથવા (યુટ્રીય) સારા આચારવાળા ગુરુની શેોધ કરતા, ગૃહસ્થ પણ તે( અનિયત વિહાર ) કરી શકે. (૨૦૪૮ થી ૫૦) તેમાં જે દીક્ષા લઇને આરાધના કરવાની ઈચ્છાવાળા છે, તેને અંગે સારા આચારવાળા ગુરુવગની પ્રાપ્તિ (તું સ્વરૂપ) ગણુસ ક્રમદ્વારમાં જણાવીશું. (૨૦૫૧) પણ જે ઘરમાં રહીને જ એક માત્ર આરાધના કરવાના મનવાળા છે, તેને અંગે સારા આચારવાળા ગચ્છની ગવેષણાને વિધિ આ દ્વારમાં જ કહીશું. (૨૦૧૨) હવે શ્રી જિનમતને અનુસરનારા સર્વ સાધુએ તથા શ્રાવકાના પણ એક ક્ષેત્રમાંથી અન્ય ક્ષેત્રમાં જવારૂપ વિહારના આ વિધિ છે કે-(૨૦૧૩) ( પ્રથમ ) નિશ્ચે જેને જેની સાથે મનથી, વચનથી કે કાયાથી, જે કાઈ પણ પાપ કર્યું, કરાવ્યુ` કે અનુમાવુ' હોય, તે થાડા કે સમસ્ત પાપને પણ સમાધિની ઈચ્છાવાળા સમ્યગ્ ( ભાવ
