________________
૧૦૨
શ્રી સ’વેગર ંગશાળા ગ્રંથના ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર પહેલુ‘
અસ્થિર વૈભવાની ચિતાથી શુ' ? ( તેનાથી ) તારી તે તે તૃષ્ણાએ ટળી નહિ, તેથી હવે સંતેષરૂપી રસાયણનું પાન કર ! (૧૮૦૪) હે હૃદય ! જો તું નિર્વિકારક સુખને ઈચ્છે છે, તે પુત્ર, સ્ત્રી વગેરેના (ત્તિ = ) ગાઢ સબંધથી અથવા પ્રસંગોથી વિચિત્ર એવા આ ભવસ્વરૂપને ઇન્દ્રજાળ સમજ. (૧૮૦૫) જો તને સુખનો મરોડ ( અભિમાન ) છે, તે હે હ્રદય ! સ`સારરૂપી અટવીમાં રહેલા ( સારંગ = સાર + '7 = ) ધન અને શરીરને ( અથવા સાર'[=લાક્ષણિક અથ'માં સુખને) લૂંટવામાં (જાળપક્ષે સાર`ગ = હરિણાદિને ફસાવવામાં કુશળ એવા કામ-ગુણુ = ) શબ્દાદિ વિષયરૂપી (ફ્રુટ = ) ફાંસામાં ( પાશમાં) ફસાયેલા એવા પેાતાને તુ' કેમ (પાઠાં. નૈત્તિ=) જોતા નથી ? (૧૮૦૬) સ'સારજન્ય દુઃખામાં જો તને દ્વેષ છે અને સુખમાં તારી ઈચ્છા છે, તેા તેમ કર, કે જેથી તે (દુઃખ) ન થાય અને તે (સુખ) અનંતુ (શાશ્વતુ) થાય. (૧૮૦૭) જ્યારે તારી ચિત્તવૃત્તિ મિત્રશત્રુમાં સમાન થશે, ત્યારે નિશ્ચે તું સકળ સંતાપ વિનાનુ` સુખ પામીશ, (૧૮૦૮) હૈ મન ! નરક-સ્વગ માં, શત્રુ–મિત્રમાં, સ'સાર-મેાક્ષમાં, દુ:ખ-સુખમાં, તૃણુ–મણિમાં, માટીના ઢેફા અને સુવÖમાં, જો તું સમાન ( સમભાવવાળુ' ) છે, તેા તુ' કૃતાથ છે. (૧૮૦૯) હે હૃદય ! પ્રતિ સમયે નજીક આવતા, રોકી ન શકાય તેવા, એક મૃત્યુનો જ તુ' વિચાર કર ! શેષ વિકાની જાળથી શું ? (૧૮૧૦) હે હ્રદય ! અનાય એવી જરાથી જીણુ થતી તારી આ શરીરરૂપી ઝુંપડીને પણ તુ' વિચારતા નથી ? અરર! તારો આ મહા મેહનો પ્રભાવ (કેવા ) ? (૧૮૧૧) હે મૂઢ હૃદય ! જે લેકમાં જરા-મરણ-દારિદ્ર-રાગ–શાક વગેરે દુ:ખાનો સમૂહ ( પ્રગટ ) છે, ત્યાં પણ તું વિરાગને કેમ ધારણ કરતું નથી ? (૧૮૧૨) હું મન ! શરીરમાં શ્વાસને મ્હાને ગમનાગમન કરતા જીવને (જીવિતને) પણ શુ'તું નથી જાણતા ? કે તું અજરામરની જેમ રહે છે? (૧૮૧૩) (સદ્=સમથ એવા ) હૈ મન ! હું કહું છું કે–રાગે તને સુખના અભિમાનથી ( આશાથી ) ઘણા કાળ ભમાડયા છે, હવે જો તું સુખના (ભેદ=) સ્વરૂપને સમજ્યા હોય, તે રાગને ( આશાને ) ડ અને તેના ઉપશમને ભજ ! ( રાગનો ઉપશમ-વૈરાગ્ય તને ઈસુખ આપશે.) (૧૧૮૪) હેમન! બાળપણમાં અવિવેકીપણાથી, ઘડપણમાં (ઇન્દ્રિયાદિની ) વિકલતાથી, ધર્મની બુદ્ધિના અભાવે તારા ઘણા પણ નરભવ નિષ્ફળ થયેા છે. (૧૮૧૫) હૈ મન ! નિત્યમેવ ઉન્માદમાં ( ઘેલછામાં ) તત્પર, કામનુ એક મિત્ર, દુર્ગતિનાં મહા દુ:ખાની પરંપરાનું કારણ, વિષયમાં પક્ષપાત કરનારી બુદ્ધિવાળું, મેહની ઉત્પત્તિમાં એક હેતુ, અવિવેકરૂપી વૃક્ષનો કદ, ગ રૂપી સને ( આશ્રય કરવા ) ચંદનવૃક્ષ જેવુ' અને સભ્યજ્ઞાનરૂપી ચંદ્રના બિંબને (ઢાંકવામાં) ગાઢ વાદળાના સમૂહ જેવુ, એવું તારું યૌવન પણ પ્રાયઃ સર્વ અનર્થાંને માટે જ છે, પ્રાયઃ ધ ગુણુનુ` સાધક નથી. (૧૮૧૬–૧૮) વળી હે હૃદય ! આ ઘરકાને કર્યુ, આને કરું છું અને આ ( અમુક ) કરીશ-એમ સદાય વ્યાકૂળ રહેતા તારા દિવસે નિરક વહી રહ્યા છે. (૧૮૧૯) પુત્રી પરણાવી નથી, આ બાળને ભણાવ્યે નથી, (એમ) તે તે
