________________
૧૬
શ્રી સંગરંગશાળા ગ્રન્થને ગુજરાતી અનુવાદ દ્વાર પહેલું સાથળને) કેળના સ્તભં સાથે, (સ્તનોના વર્ણ, કઠિનતા અને આકારને (અનુક્રમે) જાતિવંત સુવર્ણ, શીલા અને ઉત્તમ કળશ સાથે, (હાથના પંજાઓને) કંકેલી વૃક્ષના પત્ર સાથે, ભુજાઓને અથવા શરીરગાત્રને) વેલડી સાથે, (મુખને) ચંદ્ર સાથે, (હોટને) પરવાળાં સાથે, (દાંતને) મોગરાની કળીઓ સાથે, (નેગેને) કુવલય(કમળ)નાં પત્ર સાથે, (ભાલ) અષ્ટમીને ચંદ્ર સાથે અને (મસ્તકના કેશને) મયૂરના પિચ્છસમૂહ સાથે સરખાવે છે. (ઉપમા આપે છે.) તે તારા અંતરમાં ઉછળતા રાગનો મહિમા છે. (૧૮૭૪-૭૫) માટે હે મન! દેખાવમાં સુંદર પણ (મસ્ટાન્ન) અતિ દુર્ગધી એવાં માંસ, રુધિર, મળ અને હાડકાંને માળ, વગેરેથી ભરેલી (કલુષs) મેલના કેઠારરૂપ સ્ત્રીઓમાં તું રાગ ન કર ! (૧૮૭૬) શબ્દાદિ (વિષય)ના સમુદાયરૂપી દ્રહમાં વિલાસ કરતા (હે મનરૂપી મચ્છ !) તને પકડવા કામરૂપી માછીમારે સ્ત્રીઓ રૂપી (બડીશ=) માંસવાળી જાળ નાખી છે, સ્ત્રીને સંગરૂપી માંસમાં રસિક બનેલા તને (એ જાળથી) શીઘ ખેંચીને કે મૂઢ! (કામના) તીવ્ર અનુરાગરૂપી અગ્નિમાં સર્વ રીતે શેકશે. (૧૮૭૮) હે મન ! જે તારામાં અમૃતતુલ્ય જિનવચન સમ્યગૂ પરિણમે, તે સ્ત્રીઓનાં હાસ્ય અને લલિત (વિલાસી ચાળા) પણ તને લેશ પણ વિકાર ન કરે. (૧૮૭૯) હે મન ! જેના વિયોગરૂપી અગ્નિથી બળતે તું મુહૂર્ત માત્રને પણ તે વર્ષોથી અધિક માને છે, તે સ્ત્રીઓની સાથે તારે કેઈએ વિગ થશે, કે જેથી સેંકડો સાગરોપમે સુધી પણ પુનઃ એક સમય માત્ર સંગની આશા પણ ન કરાય. (૧૮૮૦-૮૧) હે ચિત્ત! પિતાના શરીરમાં પણ પિતાનો જીવ પણ અત્યંત સંવાસને કાયમી સ્થાને પામી શકતું નથી, તે બીજે કોઈ તે કેમ (પામી શકે) ૨ (૧૮૮૨) હે મન ! આ જગતમાં જન્મેલાને પાણીમાં પરપેટે થાય (અને નાશ પામે) તેમ નિચે સંયેગે અને વિયેગે ક્ષણમાં થાય છે અને જાય છે. (૧૮૮૩) ડે મન ! સ્વભાવે જ નાશવંત છતાં પ્રાણે (આ શરીરમાં) ક્ષણ સ્થિર રહે છે તે આશ્ચર્ય છે, કારણ કે વિજળીનો પ્રકાશ ક્ષણથી અધિક ન જ રહે. (૧૮૮૪) હે હતા હદય ! ઈટ સાથે સંગ ક્ષણ માત્ર અને પછી તેનો વિયેગ હજારે ભ સુધી (થાય છે), તે પણ તું પ્રિયનો સંગમ જ ઈચ્છે છે. (૧૮૮૫) હે હ્રદય ! કુપગ્યની જેમ આપાત માત્ર મનોહર એવા પ્રિય સંગને ભેગવવાનું પરિણામ ભયંકર જ છે. (૧૮૮૬) તેથી સંસારમાં સંતોષી, તપમાં રાગી અને સર્વત્ર નિરભિલાષી, એવા તારામાં દુર્ગતિના માર્ગથી બચાવનારો એ ધર્મ સ્થિર થાઓ ! (૧૮૮૭) હે માનસ ! ચક્રી અને ઈન્દ્રપણામાં પણ જે નથી, તે આ ધર્મ મળવા માત્રથી હવે તારે શું અધુરું છે?, કે જેથી તું સંતોષ માટે ખેદ કરે છે? અર્થાત્ ધર્મ મળતાં સર્વ મળ્યું છે. (૧૮૮૮) તથા હે મન! સંતોષ કરવાથી તું ધનને મેળવવાની, રક્ષણ કરવાની અને વ્યય કરવાની વેદનાથી મુક્ત થઈશ, ઉલટું આ ભવમાં પણ તને પરમ નિવૃત્તિ (શાતિ) થશે. (૧૮૮૯) હે મન ! સેતેષરૂપી અમૃતરસથી સિંચાતા તને સદાય જે સુખ (થાય), તે