________________
૬૦
શ્રી સંવેગરંગશાળા ગ્રન્થને ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર પહેલું તે આ પલ્લીમાં પ્રત્યેક ભુવનના બારણે ઉજ્વલ ધ્વજાએ બંધાતી હતી, હાંફળા હાંફળા (હર્ષઘેલા) મનુષ્યથી માર્ગ સાંકડો (વ્યાસ) બની જતું હતું, અને અત્યંત અનિષ્ટ ઉત્પન્ન થતાં કે ગાઢ આપત્તિ આવી પડતાં પણ રેવાનું તે દૂર રહે, તારે મુખરાગ પણ બદલાતું ન હતું, તેને બદલે તું નિસ્તેજ મુખવાળો (દીન), તેમાં પણ પરિવાર વિનાનોએકાકી, તે પણ ગપ્ત, એ રીતે ઘરમાં કેમ પિઠે? તે પછી તેણે પરિવારના વિનાશનો સઘળે વૃતાન્ત અને પરપુરુષ સમજીને ઉપાડેલી તલવારની અથડાવાની વાત પણ હેનને કહી. (૨ થી ૯૬) અને કહ્યું, હે બહેન ! હું પરિવારના વિનાશનો શોક કરતા નથી, પણ શેક એ કરું છું કે-હમણાં (સહસા) તને મેં આ રીતે હણી નાંખી હેત. ૯૭) એથી જ હજુ પણ આ પ્રસંગનું સ્મરણ કરતે હું નેત્રમાં આંસુના એક માત્ર પ્રવાહને પણ રેકી શકતા નથી. (૯૮) હે બહેન ! તું કયા કારણે આ પ્રમાણે પુરુષને વેષ ધારણ કરીને ભેજાઈની સાથે સૂતી હતી? તે મને કહે. (૯) તેણીએ કહ્યું, ભાઈ! તમે વિજયયાત્રાએ ગયા, ત્યારે નાચવા માટે અહીં નટો આવ્યા, તેઓએ મને પૂછ્યું. (૧૦૦૦) - અહીં પલ્લિપતિ છે કે નહિ? ત્યારે મેં એમ વિચાર્યું, જે નથી એમ કહીશ, તે તે સાંભળીને કેઈ શત્રુનો માણસ તમારી સાથે ગાઢ વૈરબંધવાળા (વૈરી) સીમાડાના રાજાઓને કહે, તે તેઓ વળી અવસર પામીને પલ્લીને ઉપદ્રવ કરે. તેવું ન બને તે કારણે મેં કહ્યું, પલ્લીના મુગટનો મણિ તે સ્વયં વંકચૂલી આ રહ્યો, માત્ર તે અન્ય કાર્યમાં જોડાયેલ છે. (૧૦૦૧ થી ૧૦૦૩) પછી તેઓએ મને કહ્યું, નાટક કયારે દેખાડીએ? મેં કહ્યું, રાત્રિએ, કે જેથી તે નિરાકુલપણે (શાન્તિથી) જુએ. (૧૦૦૪) તેઓએ તે રીતે જ (રાત્રિએ) નાટક પ્રારંવ્યું, તેથી હું પુરુષનો સુંદર વેષ કરીને તમારા જેવી બનીને ભેજાઈની સાથે ત્યાં બેઠી. (૧૦૦૫) પછી મધ્યરાત્રિના સમયે નટોને આપવા
ગ્ય ઉચિત (દાન) આપીને નિદ્રાથી ઘેરાતાં નેત્રવાળી હું આની સાથે સુતી. (૧૦૦૬) તેથી વધારે હું કાંઈ જાણતી નથી. માત્ર ખડાકે સાંભળીને “ભાઈ ચિરકાળ છે” એમ બોલતી હું જાગી. (૧૦૦૭) એમ સાંભળીને કાંઈક પ્રશાન્ત શોકવાળો, વારંવાર તે નિયમોન આ ફળ છે”—એમ વિચારતો તે કાળ પસાર કરે છે. (૧૦૦૮) પછી પરિવાર વિનાનો તે નગર, આકર, (વગેરેને) લૂંટી ન શકવાથી, (ધન વિના) પરિજનને સદાતે જોઈને પ્રગટેલા સંતાપવાળા (૧૦૦૯) “ખાત્ર ખણવા સિવાય મારે બીજે જીવવાનો ઉપાય નથી”—એમ નિશ્ચય કરીને તે એકલે પણ ઉજ્જૈની નગરીએ ગયે. (૧૦૧૦) અને ધનિક લોકેના મકાનોમાં પેસવા–નીકળવાના બારણુ-બારીઓને જોઈને તે ચેરી માટે એક મેટા ઘરમાં પેઠો. (૧૦૧૧) પછી માત્ર બહારના આકારથી સુન્દર દેખાતા પણ તે ઘરમાં માત્ર સ્ત્રીઓને પરસ્પર કલહ સાંભળીને વિચારવા લાગ્યું કે-(૧૦૧૨) આ કલહ કરે છે, માટે નિચે આ ઘરમાં તેવું બહુ ધન નથી, કારણ લેકમાં પણ આ
