________________
૮૭
ગ્રહણ-આસેવનશિક્ષાના પ્રકારે : ગૃહસ્થનો વિશિષ્ટ આચારધર્મ વગેરેનું સારી રીતે ચિંતન, વગેરે આ લેક-પરલેકમાં હિતકારી એવા ગુણસમૂહને શ્રાવકેએ નિત્ય પ્રયત્નપૂર્વક આત્મામાં સ્થિર કરે. (૧૫૧૧ થી ૧૯) એમ આ સામાન્ય આચારનો આરાધક ગૃહસ્થ, આ સામાન્ય ગુણે વિશેષ આચારમાં મુખ્ય હેતુ હોવાથી નિચે તે ગુણેની સિદ્ધિમાં પ્રયત્ન કરતાં વિશેષ આ ચારેને પણ સાધી શકે. (૧૫૨૦) સામાન્ય ગુણમાં પણ અશક્ત મનુષ્ય વિશેષ ગુણેમાં કેમ સમર્થ થઈ શકે ? સરસવ પણ ઉપાડવામાં અસમર્થ મેરુપર્વતને ઉપાડી ન શકે. (૧૫૨૧) લેકસ્થિતિમાં (સામાન્ય લેકમાં) પ્રધાન એ ઉત્તમ સાધુ પણ એ જ રીતે પોતાની ભૂમિકાને ઉચિત સામાન્ય આસેવનશિક્ષાને ( આચારને ) અનુસરે. (૧૫૨૨) હવે પૂર્વે (ગા. ૧૫૦૬) સૂચિત ઉત્તમ શ્રાવકની અને સાધુની, એમ બે પ્રકારની પણ વિશેષ આસેવનશિક્ષાને સમ્યગ્ર વિભાગથી સંક્ષેપમાં કહું છું. (૧૫ર૩) તેમાં પણ સામાન્ય આસેવનશિક્ષાના પાલનથી સવિશેષ યોગ્યતાને પામેલા, જિનમતના સમ્યગૂ જાણ એવા ગૃહસ્થની વિશેષ સેવન-શિક્ષા પ્રથમ કહેવાય છે. તે આ પ્રમાણે –
ગૃહસ્થને વિશિષ્ટ આચારધમ -પ્રતિદિન વધતા શુભ પરિણામવાળે (ગૃહસ્થ ઘરવાસની આસક્તિનું પરિણામ અહિતકર જાણીને, આયુષ્યને, યૌવનને અને ધનને સખ્ત પવનથી ડેલતા કેળના પત્રન લાગેલા જળબિન્દુના જેવું (ક્ષણવિનશ્વર) માનીને, સ્વભાવે જ વિનીત, સ્વભાવે જ ભદ્રિક, સ્વભાવે જ પરમ સંવેગી (વૈરાગી), પ્રકૃતિએ જ ઉદાર ચિત્તવાળે અને પ્રકૃતિએ જ યથાશક્તિ ઉપાડેલા ભારને વહન કરવામાં રીવૃષભ જે (પ્રતિજ્ઞાપાલક), એ બુદ્ધિમાન સુશ્રાવક સદાય સાધર્મિક વાત્સલ્યમાં, જીર્ણમંદિરના ઉદ્ધારમાં અને પરનિદાના ત્યાગમાં યત્ન કરે. (૧૫૨૪ થી ૨૮) તથા નિદ્રા પૂર્ણ થતાં (જાગતાં) જ પંચ મહા (પરમેષ્ઠિ) મંગળનું વિધાન (સ્મરણ) કરીને, (દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભાવ વગેરેનું અનુસ્મરણ કરતે (ધર્મજાગરિકા પૂર્વક) ઉઠીને, (લઘુશંકાદિ) સમયેચિત કરીને, સ્વ ગૃહમંદિરમાં સંક્ષેપથી પણ શ્રી જિનપ્રતિમાઓને વાંધીને, સાધુની વસતિએ જાય અને ત્યાં આવશ્યક (પ્રતિક્રમણ) વગેરે કરે. (૧૫ર૯-૩૦) એમ કરવાથી ૧-શ્રી જિનેશ્વરની આજ્ઞાનું સમ્યગ પાલન, ૨-ગુરુપત્રતા (વિનય), ૩-સૂત્ર-અર્થનું વિશેષજ્ઞાન, ૪-યથાસ્થિત સામાચારી(આચાર)માં કુશળતા. પ-અશુદ્ધ (મિથ્યા) બુદ્ધિનો નાશ અને ૬-ગુરુ સાક્ષીએ ધર્મ, એમ સંપૂર્ણ વિધિ પળાય. (૧૫૩૧-૩૨) અથવા સાધુઓનો વેગ ન હોય, કે વસતિમાં સંકડાશ હેય, વગેરે કારણે ગુરુ આજ્ઞાથી પૌષધશાળાદિમાં પણ કરે. (૧પ૩૩) પછી ક્ષણ (સમય પ્રમાણે) સ્વાધ્યાય કરીને નવા સૂત્રને પણ ભણે. પછી ત્યાંથી નીકળીને, દ્રવ્યભાવથી નિર્મળ થઈને, પ્રથમ પિતાના ઘરમાં જ નિત્ય સવારે સૂત્ર વિધિપૂર્વક ચૈત્યવંદન અને વૈભવને અનુસારે પૂજા કરે. (૧૫૩૪-૩૫) તે પછી વૈરાગી ઉત્તમ શ્રાવક જે તેને તેવું કઈ ઘરકાયું ન હોય, તે તે વેળાએ જ શરીરશુદ્ધિ (સ્નાન) કરીને, ઉત્તમ શણગાર સજીને, પુ િવગેરે વિવિધ પૂજાની ઉત્તમ સામગ્રીના સમૂહને હાથમાં ઉપાડેલા પરિવારને
