________________
મથુરામંગુ તથા અંગારમક આચાર્યની કથા આશ્ચર્ય છે. (૧૪૮૦) તેણે કહ્યું, હે મહાભાગ સાધુઓ ! આમાં કંઈ પણ આશ્ચર્ય નથી. સદ્ધર્મની ક્રિયાનાં કાર્યોમાં શિથિલ, શ્રાવકેમાં રાગ કરનારા, અદ્ધિ-રસ અને શાતાગારવથી ભારે બનેલા, શીતલવિહારી, મારા જેવા રસનેન્દ્રિયથી હારેલાની આ ગતિ જ થાય. (૧૪૮૧-૮૨) એમ મારી કુત્સિત દેવનિને જાણીને હે મહાસાત્વિક સાધુઓ ! જે સગતિનું પ્રયજન (હેય), તે દુર્લભ સંયમને પામીને તમે પ્રમાદના ત્યાગી, કામરૂપી
દ્ધાને જીતનારા, ચરણ-કરણગુણમાં રક્ત, જ્ઞાનીઓની ભક્તિ (વિનય) કરનારા, મમત્વના ત્યાગી અને મોક્ષમાર્ગમાં આસક્ત, એવા (ઉપધિ-આહાર વગેરેથી) લઘુ થઈને પ્રાણીએની રક્ષા કરતા વિચરે. (૧૪૮૩-૮૪) (શિષ્યએ કહ્યું,) બે ભે દેવાનુપ્રિય ! તમે અમને ઠીક જાગૃત કર્યા, એમ કહીને મુનિએ સંયમમાં ઉદ્યમી થયા. (૧૪૮૫) એમ આસેવનશિક્ષા વિનાની પૂર્ણ પણ ગ્રહણશિક્ષા કઈ રીતે સદ્ગતિરૂપ વાંછિત ફળસાધક બનતી નથી. (૧૪૮૬) અને સમ્યજ્ઞાન વિનાની આસેવન શિક્ષાને પણ સમ્યજ્ઞાન વિનાના અંગારમદકની જેમ હિતકર કહી નથી. (૧૪૮૭) તે આ પ્રમાણે :
અંગારમર્દક આચાર્યની કથા –ગજનક નામે નગર છે, ત્યાં ઉત્તમ સાધુઓના સમુદાયથી પરિવરેલા, સદુધર્મમાં પરાયણ શ્રી વિજયસેનસૂરિજી માસક૯૫ રહ્યા. (૧૪૮૮) પાછલી રાત્રિના સમયે તેઓના શિષ્યોએ સ્વપ્ન જોયું કે “નિચે પાંચ હાથીનાં બચ્ચાંથી શોભતે ભુંડ મકાનમાં પેઠે.” (૧૪૮૯) તે પછી વિસ્મિત મનવાળા તેઓએ સ્વમનો અર્થ સૂરિજીને પૂછયે. તેઓએ કહ્યું, હાથી જેવા (ઉત્તમ) સાધુઓની સાથે ભુંડ જે (અધમ ) ગુરુ આવશે. (૧૪૯૦) તે પછી સૂર્ય ઊગે ત્યારે સૌમ્ય ગ્રહની સાથે શનિ જે અને કલ્પવૃક્ષોનાં ખંડેના સમૂહમાં એરંડવૃક્ષ જે, પાંચસે ઉત્તમ મુનિઓ સાથે રુદ્રદેવ નામે આચાર્ય આવ્યું. સાધુઓએ તેની સર્વ ઉચિત સેવા કરી. (૧૪૧-૯૨) તે પછી (કેલ= ) ભુંડની પરીક્ષા માટે સ્થાનિક મુનિએ ગુરુએ કહેવાથી કાયિકી (માત્રાની) ભૂમિમાં કોલસા નાખીને જ્યારે ગત પ્રદેશમાં ઊભા રહેલા જેતા રહ્યા, ત્યારે પ્રાથૂર્ણક સાધુઓ માત્રાની ભૂમિમાં ચાલ્યા. (૧૪લ્ડ-૯૪) પણ કોલસાને આક્રમણ થવાથી પ્રગટેલા “કિસકિસ” અવાજને સાંભળતાં જ ખેદ પામેલા “મિચ્છામિ દુકકડ” કહીને, હા ! આવું (અહીં) આ શું છે?—એમ બોલતા કોલસાના તે કિસકિસ અવાજની જગ્યાએ “અહીં શું છે તે સવારે જોઈશું”—એવી બુદ્ધિથી ચિહ્નો કરીને તુર્ત પાછા ફર્યા. તે પછી તેઓનો ગુરુ તે કિસકિસ શબ્દ થવાથી પ્રસન્ન થયેલે “અહો શ્રી જિનેશ્વરે આને પણ જીવ કહ્યા છે”—એમ બેલ (જિનની હાંસી કરતો ) કેલસાને (પગથી) ગાઢ ચૂર માત્રાની ભૂમિમાં ગયે અને આ હકીકત તે શિષ્યએ પિતાના આચાર્યને કહી. (૧૪૯૫ થી ૯૮) તેઓએ પણ કહ્યું, હે તપસ્વીઓ! તે આ ગર ભુંડ (જે) અને આ એના શિષ્ય મહામુનિઓ હાથીનાં બચ્ચાં જેવા છે. (૧૪) તે પછી પ્રસંગે શ્રી વિજયસેનસૂરિજીએ પ્રાથૂર્ણક સાધુઓને જેવું જોયું હતું તેવું હતું અને
