________________
શ્રી સંગરંગશાળા ગ્રંથને ગુજરાતી અનુવાદઃ દ્વાર પહેલું ગતિ (મોક્ષ) પ્રાપ્ત થાય છે. (૧૪૫૯) માટે ચતુર પુરુષ જ્ઞાનથી(પ્રથમ)લક્ષ્ય પદાર્થનું લક્ષ્ય કરીને (જાણીને), પછી લક્ષ્યને અનુરૂપ ક્રિયાને અનુસરે. (૧૪૬૦) જે આમાં (ક્રિયારહિત) ગ્રહણશિક્ષા એક જ સફળ થતી હેત, તે કૃતનિધિ એ પણ મથુરામંગુ (આચાર્ય) તેવી દશાને ન પામત! (૧૪૬૧) તે આ પ્રમાણે –
મથુરામગુ આચાર્યની કથા -મથુરાનગરીમાં યુગપ્રધાન અને શ્રતના નિધાન દરરોજ શિવેને સૂત્ર અર્થે ભણાવવામાં નિયત પ્રવૃત્તિવાળા અને ભવ્ય જીને ધર્મોપદેશ કરવામાં પરિશ્રમની પણ દરકાર નહિ કરનારા, લેકપ્રસિદ્ધ, આર્યમંગુ નામના આચાર્ય હતા. (૧૪૬૨-૬૩) પણ યથક્ત ક્રિયાઓને નહિ કરતા, સુખશિલીઆ, તેઓ શ્રાવકેના રાગી (થઈને) ત્રણ ગારવને વશ થયા. (૧૪૬૪) ભક્તોદ્વારા સતત મળતાં આહાર, પાણી, વસ્ત્ર વગેરેની પ્રાપ્તિથી તે અભ્યઘત (અપ્રતિબદ્ધ) વિહાર છોડીને ચિરકાળ ત્યાં જ રહ્યા, (૧૪૬૫) તે પછી સાધુતામાં શિથિલ તે ઘણા પ્રમાદને સેવીને નિજદેષની શુદ્ધિ (પ્રાયશ્ચિત્ત) નહિ કરવાથી, આયુષ્ય પૂર્ણ થયે મરીને અત્યંત ચંડાળતુલ્ય કિબિષયક્ષ થઈને તે જ નગરીના ખાળની પાસે યક્ષના ભવનમાં યક્ષરૂપે ઉત્પન્ન થયે. (૧૪૬૬-૬૭) વિર્ભાગજ્ઞાનથી પૂર્વભવને જાણીને તે ચિંતવવા લાગે કે-હા હા ! પાપી એવા મેં પ્રમાદથી મદોન્મત્ત થઈને વિચિત્ર અતિશયરૂપી રત્નોથી ભરેલા જિનશાસનરૂપી નિધાનને પ્રાપ્ત કરીને પણ તેમાં કહેલી ક્રિયાથી પરામુખ બનીને (તેને) નિષ્ફળ ગુમાવ્યું. (૧૪૬૮-૬૯) મનુષ્યભવ, આર્યક્ષેત્ર, ઉત્તમ જાતિ, વગેરે સદ્ધર્મને હેતુભૂત સામગ્રીને અને પ્રમાદથી ગુમાવેલા ચારિત્રને હવે ક્યાંથી પામીશ? (૧૪૭૦) હે પાપી જીવ! તે કાળે શાસ્ત્રાર્થના જાણ એવા પણ તે અદ્ધિ-રસ-(શાતા) ગારવનું વિરસપણું શું જાણ્યું ન હતું ? (૧૪૭૧) હવે ચંડાળ સરખા આ કિબિષદેવપણાને પામેલે હું દીર્ઘકાળ સુધી વિરતિપ્રધાન ધર્મ માટે અગ્ય છે. (૧૪૭૨) મારા શાસ્ત્રાર્થના પરિશ્રમને ધિક્કાર થાઓ ! બુદ્ધિની સૂક્ષમતાને ધિક્કાર હો ! અને અત્યંત પરોપદેશ પાંડિત્યને (પણ) ધિક્કાર થાઓ ! (૧૪૭૩) વેશ્યાના શણગારની જેમ માત્ર બીજાના ચિત્તને પ્રસન્ન કરવા દરરેજ કરેલી તે ભાવરહિત ક્રિયાઓને પણ ધિક્કાર હા! (૧૪૭૪) આ રીતે પરમ વૈરાગી થએલે તે પ્રતિક્ષણ પિતાના દુશ્ચરિત્રને નિંદતે કેદમાં પરાએલાની જેમ દિવસે વિતાવે છે. (૧૪૭૫) તે પછી તે માર્ગેથી (નિત્ય) ઉચારભૂમિને ઉદેશીને (બહાર) જતા પિતાના શિષ્યને જોઈને, તેઓને પ્રતિબોધવા તે યક્ષની પ્રતિમાના મુખમાંથી લાંબી છહ બહાર કાઢીને રહેવા લાગે. પ્રતિદિન તેને તે રીતે કરતે જઈને મુનિઓએ કહ્યું કે–અહીં જે કોઈ પણ દેવ, યક્ષ, રાક્ષસ અથવા કિન્નર (હેય) તે (અમને કહેવાનું ઠેય તે) પ્રગટ જ કહો, આ રીતે (તે) અમે કાંઈ પણ સમજી શકતા નથી. (૧૪૭૬ થી ૭૮) તેથી ખેદપૂર્વક યક્ષે કહ્યું, હે તપસ્વીઓ ! તે હું ક્રિયાને (મંગુલ=) ચાર તમારો ગુરુ આર્યમંગુ છું. (૧૪૭૯) (તે સાંભળી) તેઓએ ખેદથી કહ્યું, હા! શ્રતનિધિ ! બન્ને શિક્ષામાં અતિ દક્ષ તમે હલકી યક્ષની નિને કેમ પામ્યા ? આ મોટું
