________________
આરાધનાને યોગ્ય-અયોગ્ય આત્માઓનું સ્વરૂપ દર્શન જેનું મૂળ છે, તે પાંચ અણુવ્રતથી સમન્વિત, ત્રણ ગુણવ્રતથી યુક્ત અને ચાર શિક્ષાવ્રતોથી સનાથ, એ જે શ્રમણોપાસકને ધમ તેને નિરતિચાર પાળીને, તથા દર્શન વગેરે અગીઆર પડિમાઓને સ્પશીને (પાળીને), (પિતાના) બળ-વીર્યની હાનિને જાણુને, શુદ્ધ પરિણામવાળે શ્રાવક જિનાજ્ઞાને અનુસાર અંતિમકાળે આરાધનાને કરે. (૧૧૭૦ થી ૭૨) ગુરુઓના વેગને પામીને સંવેગી ગીતાર્થ સાધુની જેમ પાંચ સમિતિથી સમિત, ત્રણ ગુપ્તિથી ગુપ્ત, સત્વ, બળ, વીર્યને નહિ ગોપવતે, પ્રતિદિન, ઉત્તરોત્તર વધતા અત્યંત શ્રેષ્ઠ સંવેગવાળે, સૂત્ર-અર્થથી રમ્ય એવા શ્રી જિનપ્રવચનને સમ્યગ જાણીને, તેની પરતંત્રતાના વેગે (તેની આજ્ઞામાં બદ્ધ રહીને) પ્રયત્નપૂર્વક અનુકૂળતાને તજીને, પ્રતિકૂળતાના (સહન કરવાના) દઢ લક્ષ્યવાળો અને પ્રમાદના ત્યાગમાં લાગેલે (આત્મા), ચરણકરણના પાલનમાં સમર્થ એવું નિષ્પાપ બળ હેતે છતે, વિર્ય હેતે છતે, પુરુષાર્થ હેતે છતે તથા પરાક્રમ હેતે છતે, દીર્ઘકાળ ચારિત્ર પાળીને જ્યારે બળ, વીર્ય વગેરે ઘટવા માંડે, ત્યારે પાછલી વયે શીઘ્રમેવ આરાધના કરે. (૧૧૭૩ થી ૭૭) અન્યથા બળ, વીર્ય વગેરે જેવા છતાં જે મૂઢ (અંતિમ) આરાધનાને (મરણને) ઈચછે, તેને હું સાધુતાથી થાકેલે માનું છું. (૧૧૭૮) પણ જે સ્વીકારેલા ધમને શીધ્ર વિદ્ધ કરનારે વ્યાધિ થાય, અથવા મનુષ્યના, તિર્યંચના કે દેવના અનુકૂળ ઉપસર્ગો થાય, અથવા શત્રુઓ ચારિત્રધનનું અપહરણ (ચારિત્રજણ) કરે, દુષ્કાળ અથવા અટવીમાં અત્યંત ભલે પડે, જઘાબળ ક્ષીણ થાય કે ઈન્દ્રિયની ગ્લાનિ (મંદતા) થાય, અથવા નવા નવા (વિશેષ) ધર્મગુણોને મેળવવાની શક્તિ ઘટી જાય, અથવા બીજું કોઈ એવું આગાઢ કારણ આવે, તે શીધ્રમેવ (અંતિમ) આરાધના કરે છે તે દેષરૂપ નથી. (૧૧૭૯ થી ૮૨) પણ જેઓ સ્વયં કુશીલ છે, કુશીલની સંગતિમાં જ પ્રસન્ન છે, હંમેશા પાપી મન-વચન-કાયા રૂપ પ્રચંડ દંડવાળા છે, તેઓ આરાધનાને ગ્ય નથી જ. (૧૧૮૩) તથા પ્રકૃતિથી ક્રૂર (નિર્દય) ચિત્તવાળા, કષાયથી કલુષિત, વધી ગએલા (અતિ) અમર્ષવાળા (તેજ દ્વેષી), અશાન્ત ચિત્તવૃત્તિ(તૃષ્ણ)વાળા, મેહથી મૂઢ, નિયાણું કરનારા અને વળી જેઓ જિન-સિદ્ધ-સૂરિ વગેરેની આશાતનામાં અતિ આસક્ત, પરના સંકટને જોઈને મનમાં હર્ષ પામનારા, શબ્દાદિ (ઇન્દ્રિયના) વિષયોમાં ગૃદ્ધિવાળા, સદ્ધર્મથી પરામુખ પ્રમાદમાં તત્પર અને સર્વત્ર પશ્ચાત્તાપ વિનાના હેય, તેઓ પણ આરાધક થતા નથી. (૧૧૮૪ થી ૮૬) તથા જેઓ માત્ર પોતે જ અધર્મવાળા છે એટલું જ નહિ, સ્વભાવથી બીજા પણ ધમીઓને વિદ્ધ કરનારા, (૧૧૮૭) ચૈત્ય દ્રવ્ય, સાધારણદ્રવ્યના દ્રોહથી દુષ્ટ, ઋષિહત્યામાં રહેલા (આદરવાળા) અને જેઓ શ્રી જિનેશ્વરના આગમની ઉત્સુત્રપ્રરૂપણામાં તત્પર, (૧૧૮૮) વળી જેઓ શ્રી જૈનશાસનના શરદના ચંદ્રની શેભાતુલ્ય (નિર્મળ) યશનો વિનાશ કરનારા (અપભ્રાજક) અને વળી જેઓ સાધ્વીજીનો વિધ્વંસ (વતનાશ) કરનારા, મહાપાપી, (૧૧૮) પરલેકની સ્પૃહા વિનાના, આ લેકના સુખમાં