________________
وو
ત્રીજું શિક્ષાદ્વાર અને તેના પ્રકાર : શ્રતજ્ઞાનના લાભ છે. (૧૩૨૫) અને તે સાધુને અને શ્રાવકને પણ જઘન્યથી સૂત્રાર્થને આશ્રીને અલ્પબુદ્ધિવાળને પણ આઠ પ્રવચનમાતા સુધી તે હોય જ છે. (૧૩૨૬) ઉત્કૃષ્ટથી તે સાધુને સૂત્રથી અને અર્થથી ગ્રહણશિક્ષા આઠ પ્રવચનમાતા વગેરેથી માંડીને બિંદુસાર (નામના ચૌદમાં) પૂર્વ સુધી હેય છે. (૧૩ર૭) ગૃહસ્થને પણ સૂત્રથી ઉત્કૃષ્ટ છજજવનિકાય (દશવૈકાલિકના ચેથા અધ્યયન) સુધી અને અર્થને આશ્રીને (પાંચમાં) પિંડેષણ અધ્યયન સુધી જાણવી. કારણ કે-પ્રવચનમાતાના જ્ઞાન વિના નિચે તે સામાયિક પણ કેવી રીતે કરે? અને છજજીવનિકાયના જ્ઞાન વિનાના જાની રક્ષા પણ કેવી રીતે કરે? (૧૩૨૮–૨૯) અથવા પિંડેપણના અર્થ જાણ્યા વિના સાધુઓને પ્રાર્ક અને એષણાય એવાં આહાર-પાણ–વસ્ત્રપાને કયી રીતે આપી શકે? (૧૩૩૦) માટે ઘર સંસાર સમુદ્રને તરવામાં નાવડતુલ્ય, પ્રશસ્ત પ્રગટ પ્રભાવવાળું, પુણ્યાનુબંધી પુણ્યનું કારણ, પરમ કલ્યાણસ્વરુપ, આદિ અને અંતમાં પણ મધુર (હિતકર), પ્રમાદરૂપી દઢ પર્વતને તેડવામાં વાતુલ્ય, પાપરહિત, અને જન્મ-મરણરૂપી રોગોના નાશ માટે મનહર રસાયણની ક્રિયાતુલ્ય, એવા શ્રી જિનવચનને પ્રથમ સૂત્રથી શુદ્ધ અને અખંડ ભણવું જોઈએ, પછી સુસાધુ પાસે તેને અર્થથી સમ્યક્ સાંભળવું જોઈએ. (૧૩૩૧ થી ૩૩) આત્મામાં અનુબંધ અને સ્થિરીકરણ કરવા એક વાર ભણેલા (સૂત્રનું) અને સાંભળેલા અર્થનું પણ જાવજજીવ સુધી પ્રયત્નપૂર્વક વારંવાર ચિંતન-અનુપ્રેક્ષણ કરે. (૧૩૩૪)
શ્રતજ્ઞાનના લાભ -મેં અતિ પુણ્યથી આ કઈ પરમ તત્વને પ્રાપ્ત કર્યું; એમ નિરવઘભાવથી તેનું બહુમાન કરે. (૧૩૩૫) (સર્વતે ભદ્રક) સર્વ રીતે કલ્યાણકર, સદ્ગતિના માર્ગનું પ્રકાશક અને ભગવંત, એવા તે શ્રી જિનવચનનું કલ્યાણ થાઓ, કે જેનાથી આ ગુણે થાય છે. (૧૩૩૬) જ્ઞાનથી આત્મહિતનું ભાન, ભાવસંવર, નવે ન - સંવેગ, નિષ્કપતા (દઢતા), તપ, ભાવના, પોપદેશપણું અને જીવ-અછવ-આશ્રવાદિ (તાવિક) સર્વ ભાવેનું તથા આ ભવ-પરભવ સંબંધી આત્માનું હિત-અહિત વગેરે સમ્યક સમજાય છે. (૧૩૩૭-૩૮) આત્મહિતને અજાણ મૂઢ જીવ મુંઝાય છે, પાપને કરે છે અને પાપના નિમિત્તે અનંત સંસારસમુદ્રમાં ભમે છે. (૧૩૩૯) કારણ કે–આત્મહિતને જાણે તેને અહિતથી નિવૃત્તિ અને હિતમાં પ્રવૃત્તિ થાય, તેથી નિત્ય આત્મહિતને જાણવું જોઈએ. (૧૩૪૦) વળી સ્વાધ્યાયને કરનારે, પાંચેય ઇન્દ્રિયેના વિકારના સંવરવાળે, ત્રણ ગુપ્તિથી ગુપ્ત (બનીને) રાગ-દ્વેષાદિ ઘોર અશુભ ભાવને રોકે છે. (૧૩૪૧) જેમ જેમ (તાવિક) રસના અતિશય વિસ્તારથી ભરપૂર એવા નવા નવા શ્રુતનું અવગાહન કરે છે, તેમ તેમ નવા નવા સંવેગની શ્રદ્ધા થવાથી મુનિ આલ્હાદને પામે છે. (૧૩૨) અને લાભ-હાનિના વિધિને જાણત, વિશુદ્ધ લેશ્યાવાળો અને નિષ્કપ (સ્થિર મનવાળો), એ તે વિદ્વાન (જ્ઞાની), જાવજજીવ પણ તપ, જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રમાં રમે છે (૧૩૪૩) કહ્યું છે કે-(કુસલદિÒ=) શ્રી અરિહંતદેવે કહેલા બાહ્ય-અત્યંતર બારેય પ્રકારના તપમાં
