________________
૪૨
શ્રી સંવેગ રંગશાળા ગ્રંથને ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર પહેલું ઉદ્યાનમાં ગયે. (૬૪૨-૬૪૩) ત્યાં રમતા તેને રામદેવના ભાઈ દ્વારા (હેરિઉણક ) ગુપ્ત રીતે જાણીને શત્રુંજય નામના પ્રતિશત્રુએ મોટા લશ્કરથી ઘેરી લીધું અને આક્ષેપથી કહ્યું કે-જે જીવવાની ઈચ્છા હોય તે ભુજબળને મદ છોડીને મારી આજ્ઞાને મસ્તકે ચઢાવ ! (૬૪૪-૬૪૫) ત્યારે મધુરાજા “અરે પાપી ! આવું બોલીને તું હજુ કેમ જીવે છે?”—એમ તેને તિરસ્કાર કરતે, ચઢાવેલી ભ્રકુટીથી ભયંકર, (આવરણ=) બખ્તરરહિત શરીરવાળો, દર્પરૂપી ઉદ્ધત (ઉંચા) શ્રેષ્ઠ હાથી ઉપર ચલે, (અથવા દર્પથી ઉદ્ધત પોતે શ્રેષ્ઠ હાથી ઉપર ચલે), તે જીવનથી નિરપેક્ષ (મરણિયે) થઈને તેની સાથે યુદ્ધ કરવા લાગે. (૬૪૬-૬૪૭) તે યુદ્ધનું સ્વરૂપ કહે છે કે-હાથીનાં ગળાં જેમાં કપાય છે, માવતે જેમાં હાથીઓ ઉપરથી નીચે પડે છે, અગ્રેસર હાથીઓ (પણ) જેમાંથી પાછા ફરે છે, જેમાં હાથી–રથ વગેરેનાં બંધનનાં દેર તૂટી રહ્યા છે, દ્ધાઓ
જ્યાં દાંતથી હઠ કચડી રહ્યા છે, જ્યાં શ્રેષ્ઠ દ્ધાઓ મરી રહ્યા છે, શ્રેષ્ઠ ખડૂગે જેમાં ભાંગી-તૂટી રહ્યાં છે, વ્હીકણ લેકે જ્યાંથી નાસી રહ્યાં છે, અંગરક્ષકે (અથવા બખ્તર) જેમાં છેદાઈ રહ્યા છે, ભાલાની અણીથી જ્યાં પરસ્પર કાખો ભેદાઈ રહી છે, જયાં ઘણા રથ ભાંગી રહ્યા છે, જ્યાં (પરસ્પર) ભયંકર પ્રહાર થઈ રહ્યા છે, જ્યાં ભૂમિ સર્વત્ર રુધિરથી રક્ત (લેહિયાળ) બની છે અને કપાએલાં માકેથી જે ભયાનક છે, એવા યુદ્ધ દ્વારા મધુરાજા શત્રુપક્ષને વિલ કરીને (હરાવીને) શત્રુઓએ સતત ફેકેલા શના સમૂહના ઘાથી વિકલ અંગવાળો બનેલે, હાથીની પીઠ ઉપર બેઠેલે, યુદ્ધભૂમિમાંથી નીકળીને, અત્યન્ત સત્ત્વશાળી, મનથી વૈરાગી બનેલે, માન અને શેકથી મુક્ત, વિચારવા લાગ્યો કે-(૬૪૮થીદપ૩) બાહ્ય દષ્ટિએ રાજ્ય ભેગવવા છતાં નિ શ્રી જિનવચનરૂપ અમૃતથી ભાવિત મારા મનમાં આ મનોરથો હતા કે-(૬૫૪) સેંકડો ભની પરંપરાના કારણભૂત એવા રાજ્યને આજે છડું, કાલે છડું અને મોક્ષના હેતુભૂત સર્વની (કહેલી) દીક્ષાને ગ્રહણ કરું. (૫૫) પછી તેને નિરતિચારપણે પાળીને અંતકાળે વિધિ અનુસારે નિષ્પાપ ( ચારેય શરણનો સ્વીકાર, દુષ્કત નિંદા અને સુકૃત અનુ મેદના વગેરે) આરાધનાવિધિને આરાધીશ. (૬પ૬) અત્યારે અહીં પ્રાસૂમ ભૂમિ નથી, સંથારાની સામગ્રી નથી, તેમ નિર્ધામક પણ નથી, અહા હા ! અકાળે આકસ્મિક મારી આ (કેવી) અવસ્થા થઈ ? (૬૭) અથવા આવી અવસ્થાવાળા પણ મારે અત્યારે લાંબી ચિંતા કરવાથી શું! હાથીની પીઠનો સંથારે થાઓ અને મારે જ આત્મા (મારે) નિર્ધામક થાઓ! (૫૮) એમ ચિંતવીને તુર્ત તે મધુરાજાએ દ્રવ્ય-ભાવશાનો ત્યાગ કર્યો અને તે જ ક્ષણે આત્માને પરમસંવેગમાં સ્થિર કર્યો (મુક્તિનું એક લક્ષ્ય બાંધ્યું.). (૬૫૯) હાથી-ઘોડારથ અને મનુષ્યોના સમૂહને, સ્ત્રીઓને, વિવિધ ભંડારેને તથા પર્વત, નગર અને આકરો સહિત સર્વ પૃથ્વીને, એ સર્વેને ત્રિવિધે-ત્રિવિધ સિરાવ્યું. (૬૬૦) અઢાર પાપસ્થાનકેના સર્વ સમૂહને અને સર્વ દ્રવ્ય-ક્ષેત્રે વગેરેના પ્રતિબંધને (રાગને) પણ સિરા,