________________
सुदशिनो टोका अ० २सू० १०-१३ मृपावादिना जीवघातकवचननिरूपणम् ३२७ 'पीयह' पिपत-मदिरादिक ' दासीदासभयगभाइटगा' दासीदासभृतकमा गिकाः दास्या सेविकाः दासा प्रसिद्धाः, भृतसम्भृत्या-भक्तदानादिना पोपिता , भागिसाधनादेयतुर्यादि भागग्राहका. 'सिस्मा य' शिष्याश्व प्रसिद्धाः 'पेसकनणो' भेप्यकजन कार्ययोजनेषु मेपणीयो जन 'कम्मकत' कर्मकरा= नियतमाल कर्मकुर्वन्ति ये ते कर्मकराः, किंकराच अन्नपूर्वककार्यकारिणः 'एए' एते 'सयणपरिजणे' जनपरिजनाथ सजना मातापितृभ्रादयः, परिजनाः
सम्बन्धिनः 'कीस' कस्मात् कारणान् 'अन्छति' आसते कार्य परित्यज्योपविष्टाः सन्ति 'भे' भवता 'भारिया' भारिका. भारवाहिनतम्म' कर्म 'करे तु' कुर्वन्तु, नधा 'गहणाइ पणाइ ' गहनानि पनानि 'सित्तखिल भृमिवल्लराउ ' क्षेत्र देह ) मासादिको अपने स्वजन सपरियोंके लिये दिया करो, (पीयह ) मदिरादि का पान किया करो, (दासीदास भयगभाइहमा य सिस्सा य पेसकजणो कम्मररा किंकग ए सयणपरिजणा य कीस अच्छति) ये तुम्हारे दासी, दाम, भृत्य भागीदार, शिवजन, प्रेप्यकजन, कर्मकर
और किंकर तथा रजिन परिजन किस कारण से अपने २ काम कोछोड़ कर बैठे हुए है। इनमें कठिन शब्दोका अर्थ इस प्रकार है-अपने घर पर ही जो भोजनादि से पुष्ट किये जाते है वे भृत्य हैं। कोई प्रयोजन वश जो कामके लिये भेजे जाते हैं वे प्रेष्यकजन है। नियत कालतक जो मजूरी करते हे वे कर्मकर है । प्रश्नपूर्वक पूछकर काम करनेवाले जन किकर है। माता पिता लाई आदि स्वजन सम्बन्धीजन आदि परिजन है। (भे भारीया कम्मं करेंतु) तुन भारिक-अपने भारढोनेवाले मनुष्यो सेगरी , तया "विकोहर" क्यो, भने "पचह" मोनाहि (मात विरे) राधे। “ सयणस्स देह" माम मा तमाम मधीन मनमा पारसे। " पीयह" महिए (1३) मा पान उ, "दासीदासभयगभाइल्लगा य सिस्सा य पेसाजणो कम्मकरा किंकरा य एसयणपरिजणा य कीस अच्छति ” से तमाश દાસી, દામ, બૃત્ય, ભાગીદાર, શિષ્યજન, પ્રેષ્યજન, કર્મકારકિર અને સ્વજન પરિજન કયા કારણે પિત પિતાના નામે છોડીને બેઠા છે ! ઉપરના સૂત્રમાં આવેલ કઠિન શબ્દના અર્થ આ પ્રમાણે છે–પોતાને ઘેર જ ભેજનાદિ આપીને જેમનુ પિષણ કરાય છે, તે લે તે ભૂત્ય કહે છે કેઈ પ્રયોજનથી જેમને કોઈ કામે મેકલાય છે તેમને શ્રેષ્યન કહે છે નક્કી કરેલા સમય સુધી જે મજૂરી કરે છે તેમને કર્મકર-કારીગર કહે છે પૂછી પૂછીને કામ કરનારા સેવકને કિંડર કહે છે માતા પિતા ભાઈ આદિ સ્વજન ગણાય છે, સબ ધીઓને પરિજન કહે છે " मे भारिया कम्म करे तु" तमे मारि-मापणे। भा२ १९न उना२। पासे