________________
सुदर्शिनी टीका २०४ मू० ७ सोकधाविरतिनामकद्वितीयभावना निरूपणम् ८१३ कोमलचनाः इति निपुणा नन्त "त्यादि । जातिका त्राह्मणादिजाति सन्धिकथा, यथा-"पितामणीर्धनाभावेन जीवन्तिमृता इव । धन्यामन्ये रात्रीः पतिलक्षेऽप्यनिन्दिताः ॥
कुलकथा, यथा-अहो चोलुक्यपुत्रीणा साहस जगतोऽधिकम् । पत्या मृते विन्त्यग्निं याः प्रेमरहिता अपि " इति । रूपकथायथा चन्द्रवन्ना सरोजाक्षी, सङ्गीः पीनधनस्ननी । किडाटीनो सता सा स्या, देवानामपि दुर्लभा ॥ १ ॥ " इति । वचनबाली और निपुणता युक्त हुआ करती है ब्राह्मण आदि जाति से सन रग्वनेवाली स्त्रियों की कथा कहना उसका नाम जाति कथा है । जैसे पति के अभाव मे जीवन व्यतीत करने वाली ब्राह्मणियों को धिकार है- क्योंकि ये जीती हुई भी एक तरह से मरी हुई जैसी है । और वे शुद्र जानि की खिया धन्य है जो लाख पतिवाली होने पर भी निन्दित नही होती है । कुल से सरध रखतेवाली स्त्री सबधी कथा कुल कथा है - जैसे- अहो ! चौलायका की स्त्रियों का साहस जगत में सबसे अधिक होता है क्यों कि ये पति के मर जाने पर प्रेम से विहीन होती हुई जीती २ अग्नि में जल जाती हैं । त्रियों के रूप से मन्त्र रखने वाली कथा रूप कथा है - जैसे लाटदेश की त्रिया चन्द्रमा के जैसी मुखवाली होती हें कमल जैसी आँखो वाली होती हैं वाणी मे इनके मिठास रहता है, उनके दोनो कूच पुष्ट और स्थूल होते है | भला ऐसी सुन्दर स्त्री किसको नहीं अच्छी लगेगी ? ऐसी स्रीतो देवो को भी दुर्लभ हुआ करती छे" બ્રાહ્મણ આદિ જાતિ સાથે મઞધ રાખનાર સ્ત્રિઓની કથા કહેવી તે જાતિ કથા કહેવાય છે ‘ જેમ કે પતિ વિના જીવન વ્યતીત કરના બ્રાહ્મણીઓને ધિક્કાર છે, કાણુ કે તેઓ જીવતી હોવા છતા પણ એક રીતે તા भूत व छे " ८ તે શુદ્ન જાતિની સિએને ધન્ય છે કે જે લાખપતિ હોવા છતા પણ નિદિત થતી નથી ” આ ખીજી જાતિ કથાના દૃષ્ટાંતે છે જે કુળ સાથે સખધ રાખનારી શ્રી વિષેની કથાને કુળ કથ કહે છે. જેમ કે “ અહો ! ચાલુકય વશની સ્ત્રીઓના સાહસ જગતમા સૌથી વધારે હોય છે, કારણ કે પતિનુ મૃત્યુ તથા તે પ્રેમભગ્ન થવાથી જીવતી અગ્નિમા પ્રવેશ કરી ખળી મરે છે ” સ્ત્રીઓના રૂપ સાથે સમ ધગખનારી કથાને રૂપકથા કહે છે. જેમ કે લાટ દેશની ત્રિએ ચન્દ્રમુખી હાય છે, કમળનયની હાય છે, તેમની વાણીમા મીઠાશ હોય છે, તેમના અન્ને કુચ પુષ્ટ અને સ્થૂળ હોય છે એવી સુંદર સ્ત્રી કોને ન ગમે ? એવી સ્ત્રીઓ તે દેવને પણ
"
