________________
मुदर्शिनी टीका म०५सू०११ स्पोन्द्रियमवर'नामफपञ्चममायनानिरूपणम् २४१ सम्पति पञ्चमी भानामुपसहरन्नाह एवम् अनेन प्रकारेण ' फासिदिनभावणामावियो' म्पन्द्रियभावनामानित , 'अतरप्पा' अन्तरात्मा-जीवो जीन'भव' भाति । ततश्र 'मणुनामणुन मुभिदुन्भिरागद्वेपप्रणिहितात्मा-मनोनाऽमनोज्ञा ये मुरमिदुरभय =शुभाशुभस्पर्गास्तेषु यद्रागद्वेष तत्र प्रणिहितात्मा सस्तात्मा, 'साहू' सा. 'मणायणकायगुत्ते' मनोवचनकायगतः 'सरडे' सत्ता-सपरवान् 'पणि हिडदिए ' प्रणिहितेन्द्रियः, पणिहिता-वगीकृत इन्द्रियो येन तयाभूत. सन 'धम्म' वमन्त चारित्रललण धर्म ‘चरेज ' चरेत् अनुनिष्ठेन् । मू० ११ ॥ की चेष्टा ही करना चाहिये । अब सरकार इस पाचवीं भावना का उपमहार करते हुए कहते है ( एव फामिदियभावणाभाविओ अतरप्पाभ वह मणुनसुम्मिनुम्भिरागोटोसे पणिहियप्पा साह मणवयणकायगुत्ते सघुडे पणिहिदिए धम्म चरेज्ज ) इस प्रकार से स्पर्श इन्द्रिय की भावना से भावित जर मुनि हो जाता है तर वह मनोज्ञ रूप शुभ स्पर्श में और अमनोजरूप अशुमस्पर्श मे रागद्वेप करने से रहित बन जाता है। इस तरह उनमें रागद्वेप करने से सवृतात्मा बना हुआ साधु अपने मन, वचन और कायस्प नियोंगों को स्पर्श सवधी शुभ अशुभ के व्यापार से रहित कर लेता है तथा इस स्पर्शन इन्द्रिय के सवरण से युक्त धन जाता है । इस प्रकार इस टन्द्रिय के सवरण से युक्त बना हुआ वर सायु चारित्रम्प धर्म की आराधना अच्छी तरह से करने लगता है।
भावार्थ-सत्रकार ने इस सन द्वारा इस परिग्रह विरमणव्रत की पाचवी भावना का स्वरूप प्रगट किया है। इस पाचवी भावना का કરવી જોઈએ હવે સૂત્રધાર આ પાચમી ભાવનાને ઉપસ હાર કરતા કહે છે " एवं फासिंदियभावणाभाविओ अतरप्पा भवइ मणुनामनुन्नसुठिभदुन्भि राग दोसे पणिहियप्पा साहू मणयणकायगत्ते सखुडे पणिहिइदिए धम्म चरेज्ज " मा રીતે જ્યારે મુનિ પશેજિયની ભાવનાથી ભાવિત થઈ જાય છે ત્યારે તે મને રૂપ શુભ ૫ પ્રત્યે તથા અમને જ્ઞરૂપ અશુભ સ્પર્મ પ્રત્યે રાગદ્વેષથી રહિત બની જાય છે. આ રીતે તેમના પ્રત્યે રાગદ્વેષ કરવાથી નિવૃત્ત થયેલ સાધુ પોતાના મન, વચન અને કાયરૂપ ત્રણે ગાને સ્પર્શ સ બ ધી શુભ અશુભ વ્યાપારથી રહિત કરી લે છે, અને આ સ્પર્શેન્દ્રિય સવરથી યુક્ત થઇ જાય છે આ રીતે આ ઈન્દ્રિયના વિરથી યુક્ત બનેલ તે સાધુ ચાગ્નિરૂપ ધર્મની સારી રીતે આગધના કરવા લાગી જાય છે
ભાવાર્ધ–સૂત્રકારે આ સૂત્ર દ્વારા આ પરિગ્રહ વિરમણ વતની પાંચમી ભાવનાનું સ્પષ્ટીકરણ કર્યું છે તે પાચમી ભાવનાનું નામ પશેન્દ્રિય સવરણું
