________________
सुदशिनी टीका अ०५ सू०५ परिमहो यत्फलं ददाति तनिरूपणम् ५५३ स्थावर है । स्थावर नाम धर्म के उदय से हि यह पर्याय जीयो को प्राप्त होती है । दोन्द्रिय से लेकर पचेन्द्रियतफ के जीव ही उस माने गये है। सूक्ष्म नाम कर्म के उदय से जीव सूक्ष्म होता है। सूक्ष्म और चादर ये दो भेद केन्द्रिय जीवों के होते हैं । चादर नामकर्म के उदय से जीव पादर पर्यायवाला होता है। घाटर नामकर्म के उदय से जीवो को ऐसे शरीर की प्राप्ति होती है कि जो शरीर चर्म चक्षुओं का विषयभूत बनता है । इसके विपरीत सक्ष्म नाम कर्म होता है। जिन जीवों की अपनी योग्य पर्याप्सिया पूर्ण हो गई होती है वे पर्याप्त जीव है। तथा जिनकी ये पर्याप्तियां पूर्ण जन तक नहीं होती है वे अपर्याप्तक जीव है। जिन जनत जीवो का एक ही साधारण शरीर होता है वे साधारण जीव है और जिन जीवों का भिन्न २ गरीर होता है वे वे प्रत्येक जीव है। साधारण नाममके उदयसे जीव साधारण और प्रत्येक नामकर्मके उदय से जीव प्रत्येक शरीर होता है। अडेसे जो जीव उत्पन्न होते है वे अडज कहलाते हैं। जैसे मथर,कतर, आदि जीव। जो किमी मकारके आवरण से वेष्टित न होकर ही पैदा होते हैं वे पोतज है जैसे हाथी शशक, नेवला, चूहागेर वगैरह जीव । आसव अरिष्ट तथा विगडे हुए आचार, मुरव्या ઉદયથી જીવને તે પર્યાય (નિ) પ્રાપ્ત થાય છે જે જીવોને ફક્ત એક સ્પન ઈન્દ્રિય જ હોય છે, તેમને સ્થાત્રિ કહે છે સ્થાવર નામ કર્મના ઉદયથી જ તે પર્યાય જીવોને પ્રાપ્ત થાય છે કીન્દ્રિયથી લઈને પચેન્દ્રિય સુધીના જીવને જ “ ત્રસ” માનવામાં આવે છે સૂમ નામ કર્મના ઉદયથી જીવ સૂમ થાય છે સૂક્ષ્મ અને બાદર એ બે ભેદ એકેન્દ્રિય જીવોના હોય છે ખાદર નામકર્મના ઉદયથી જીવ બાદર પર્યાયવાળા થાય છે બાદર નામ નર્મના ઉદયથી જેને એવા શરીરની પ્રાપ્તિ થાય છે કે તે શરીરે ચર્મચક્ષઓ વડે જોઈ શકાય છે તેનાથી ઉલટું સૂમ નામકર્મ છે જે છાની ચગ્ય પર્યાસિયો પૂરી થઈ ગઈ હોય છે તે જ પર્યાપ્તક કહેવાય છે તથા તેમની તે પર્યાસિયે જ્યાસુધી પૂરી થતી નથી ત્યાસુધી તેઓ અપર્યાપ્ત જીવે છે જે અનત જીવેનુ એકજ સાધારણ રીર હોય છે, તે સાધારણ જીવે છે, અને જે જીવોના ભિન્ન ભિન્ન શરીર હોય છે, તે પ્રત્યેક જીવ કહેવાય છે સાધારણ નામ કર્મના ઉદયથી જીવ સાધારણ સારી થાય છે અને પ્રત્યેક નામકર્મના ઉદયથી જીવ પ્રત્યેક શરીર થાય છે ઈડામાંથી ઉત્પન્ન થતા જીને અડજ કહે છે, જેવા કે મોર કબૂતર આદિ જીવ જે કઈ પણ પ્રકારના આવરણથી ઢંકાયા વિના જ જમે છે એટલે કે બચ્ચા રૂપે જન્મે છે તેમને પિત જ કહે છે, જેમકે હાથી, સસલુ, નાળિયે, ઉદર, સિંહ વગેરે છ આસ, અરિષ્ટ, બગડેલા
