________________
सुदर्शिनी टीका अ० १ सू०४ महिंसाप्राप्त महापुरुषनिरूपणम्
५९७
में कायोत्सर्ग आदि तपश्चरण करते है वे स्थानातिग मुनि है । एक रात्रिकी आदि मत्तिमाधारण कर कार्योत्सर्ग विशेषरूप में ही रहते हैं वे प्रतिमा स्थायी मुनि हैं। जिनका स्थान उत्कुटुक होता है, अर्थात् जो उत्कुट आसन से बैठते है वे स्थानोत्कुटुक हैं। सिंहासन पर बैठे हुए व्यक्ति का कि जिसके दोनों पैर नीचे टिके हुए हों जब वे सिंहासन नीचे से हटा लिया जाता है तो वह उस समय उसी स्थिति में अर्थात् अपनी पूर्व की स्थिति मे ही रहे तो उस आसन का नाम वीरासन है । इस आसन को जो आचरित करते हैं वे वीरासनिक मुनि है । जिस आसन में दोनों पुत समानरूप से जमे रहते है उस आसन का नाम निषद्या है । इस निपया से जो बैठते है वे नैपधिक है । द की तरह जिनका शरीर भूमिपर आयत-लना - जिस आसन मे रहता है - उसका नाम दडायत आसन है । इस आसन को जो आचरित करते हैं वे दण्डायतिक है । अर्थात् जिस में जमीन पर दड की तरह लया होकर सोया जाता है उस आसन को जो मुनि करते हैं वे दण्डायतिक मुनि कहलाते हैं । जिस आसन में दोनों पैरो की एडी और मस्तक का पृष्ठभाग जमीन पर लगा रहता है, तथा पीठ का भाग जमीन से उठा
કહે છે. જે અતિશય પ્રમાણમા કાયાત્સગ આદિ તપશ્ચરણ કરે છે તેમને स्थानातिग अनि छे ने मेड रात्रिनी याहि प्रतिभा धारण उरीने प्रयोત્સના વિશેષરૂપમા રહે છે તેમને પ્રતિમાયાથી મુનિ કહે છે જેમનુ સ્થાન उत्सुटुन होय छे, भेटले } ? उमुटु आसने मेसे छे तेभने स्थानोत्कुटुक મુનિ કહે છે સિંહાસન પર બેઠેલ વ્યક્તિ કે જેના ખન્ને પગ નીચે ટેકવેલા હાય, તેની નીચેથી સિહામન ખસેડી લેવામા આવે છતા પણ તે જે પેાતાની એજ સ્થિતિમાએટલે કે પેાતાની અગાઉની સ્થિતિમા રહે તે તે આસનને વીરાસન કહે છે આ આસનનુ સેવન કરનાર મુનિને વીરાસનિષ્ઠ કહે છે જે આસનમા અને પુત્ર સમાન રીતે દૃઢ રહે છે તે આસનનુ નાથ નિષદ્યા છે આ નિષદ્યાથી જે બેસે છે. તેને નૈચિ કહે છે દડની જેમ જેમનુ શરીર જમીન પર આયત-લ ખાધેલ સ્થિતિમા જે આસનમા રહે છે તે આસનને
डायत आसन उडेछे मा आसन हरनारने दण्डायतिक भुनि उडे छे मेटले કે જેમા જમીન પર ઇડની જેમ લાખા થઈ ને સૂઇ જવાય છે, તે આસન જે મુનિ કરે છે તેમને રૂ′ાયતિ મુનિ કહે છે જે આસનમા ખન્ને પગની એડી તથા મસ્તકને પાછળના ભાગ જમીન પર લાગી રહે છે તથા પીને
