________________
६६८
म्याकरणसूत्रे
सत्यमपि वा न वक्तव्य, कीदृश वक्तव्य ? मित्याह -- ' सच्चपि य'
इत्यादि
#
मूलम् -- सच्च पिय समस्त उवरोहकारग किंवि न चत्तव्त्र, हिसासावज्जसपउत्त, भेयविकहकारर्ग, अणत्थवाय कलहकारग, अणज्जं, अववायविवायसंपत्तं वेलव, ओजज्जबहुलं निलज्ज, लोयगरहणिज्जं, दुद्दिह, दुस्तुय,
भावार्थ-यह सत्य तीर्थकरो का सुभाषित है। इसे व्यवहार दृष्टि से जनपद सत्य आदि के भेद से यह दश प्रकार का कहा है। पूर्वधरों ने इस सत्य को सत्यप्रवादपूर्व के नाम से अभिहित किया है। ऋषियो ने इसे सिद्धान्त का रूप दिया है । देवेन्द्र नरेन्द्र आदि को के भाषण का महत्व इसी मत्य के सहारे माना गया है । मत्र औषधि आदि विद्याओं की साधना सत्य के प्रभाव से सफलित होती है। आकाशगामिनी विद्या चारणनाद्धि एव वैक्रियलब्धि ये सब इसी सत्य के प्रभाव से जीवों को प्राप्त होती हैं। मनुष्य, देव एवं असुर, सब के लिये यह वदनीय है । अनेकधर्मानुयायियों ने भी इसे मान्य किया है । समस्त वस्तुओं में यह एक सारभूत श्रेष्ठ वस्तु है। इसका प्रभाव अनिवचनीय है । महासमुद्र आदि की अपेक्षा भी यह गभीरतर आदि धर्मो वाला है। लोक में जितने भी मत्र योग आदि हैं वे सब इसी सत्य के सहारे टिके हुए हैं । सू० २ ॥
ભાવા—આ સત્ય તીર્થંકરાનુ સુભાષિત છે વ્યવહાર દૃષ્ટિએ જર્મ પદ સત્ય આદિના ભેદથી તે દશ પ્રકારનુ ખતાવ્યુ છે, પૂર્વ ધએ આ સત્યને સત્યપ્રવાહ પૂના નામથી ઓળખાવ્યુ છે. ષિઓએ તેને સિદ્ધાન્તનુ રૂપ આપ્યુ છે. દેવેન્દ્ર નરેન્દ્ર વગેરેના ભાષણની મહત્તા મા સત્યની મદદથી જ મનાયેલ છે. મંત્ર ઔષધિ આદિ વિદ્યાની સાધના આ સત્યના પ્રભાવથીજ સફળ થાય છે આકાશગામિની વિધા-ચારણુૠદ્ધિ અને વૈયિલબ્ધિ એ બધુ આ સત્યના પ્રભાવથી જ જીવાને પ્રાપ્ત થાય છે માનવ, દેવ અને અસુર મૌને માટે તે વશ્વનીય છે. અનેક ધર્મના અનુયાયીઓએ પણ તેને માન્ય યુ છે સમન્ત વસ્તુએમા તે એક સારભૂત શ્રેષ્ઠ વસ્તુ છે તેને પ્રભાવ અવર્ણનીય છે મહાસાગર આદિના કરતા પણ તે વધારે ગભીરતા આદિ ગુણાવાળુ જગતમા જેટલા મત્ર ચૈગ આદિછે તે અા આ સત્યને આધારે જ ટકેલા એ વા
