________________
सुदर्शिनी टीका थ० ४ सू० ११ युगलिक स्वरूपनिरूपणम्
४६३
१
((
छत्र १ तामरस २ धन् ३ स्थारो४ दम्भोलि ५ कृर्मा ६ ऽङ्कुशाः ७ ।
3
वापी ८ स्वस्तिक ९ तोरणानि १० य मरः ११ पञ्चाननः १२ पादपः १३ ॥ चक्र१४ शह्न१५ गजा१६ समुद्र १७ कल्शौ १८ प्रासाद १९ मत्स्यौ २० यवौ२१ यूप२२ नेप२३ कमण्डलु२४ वनिभृत् २५ सच्चामरो२६ दर्पणम् २७ ||१|| उक्षा२८ पताका२९ कमलाभिपे ३० सुदाम ३१ कैफी ३२ घनपुष्पभाजाम् ॥
१०
'इसस्सरा ' हमस्वराः-हमवत्स्वरा - स्निग्यत्वात् 'कोचस्मरा' क्रौञ्चम्वरा:= कौञ्चपक्षिपत्स्वराः- मृक्ष्ममृदुत्वात्, 'दुदुहिस्सग' दुन्दुभिरत्वरा - गम्भीरत्वात्
धारण करने वाले होते हैं । प्रशस्त बत्तीस लक्षणो के नाम इस प्रकार हैं(१) छत्र, (२) कमल, (३) धनुप, (४) उत्तमरव, (५) दम्मोलि - वज्र, (६) कूर्म - कच्छप, (७) कुश, (८) वापी, (९) स्वस्तिक, (१०) तोरण, (११) तालान, (१२) पचानन सिंह, (१३) पादप, (१४) चक्र, (१५) शख, (१६) गज, (१७) समुद्र, (१८) प्रासाद, (१९) मत्स्य, (२०) गव, (२१) यूप - स्तभ (२२) स्तृप, (२३) कमंडलु, (२४) अवनिभृत्-पहाड-पर्वत, (२५) सुन्दर चामर, (२६) दर्पण, (२७) उक्षा-बैल, (२८) पताका, (२९) अभियुक्त लक्ष्मी (३०) सुगम सुन्दरमाला (३१) केकी - मयूर और (३२) पुप्प (हसस्सरा) इनका स्वर स्निग्ध होने से इस के स्वर के ममान होता है । (चरा) सूक्ष्म ओर मृदु होने के कारण को चपक्षी के શ્રેષ્ઠ પત્રોમ લક્ષણે ધારણ કરનાર હાય છે શ્રેષ્ઠ ખત્રીસ લક્ષણેાના નામ આ પ્રમાણે ઇં
(१) छत्र (२) उभव ( 3 ) धनुष ( ४ ) उत्तमरथ ( 4 ) हम्भोसि - वन्न (६) ईभ प्रयमो (७) अंकुश (८) वायी (८) स्वस्ति: ( 10 ) तोरण (११) तनाव (१२) पथाननभि (13) पाहय (वृक्ष) (१४) २४ (१५) शम (१६) (१७) समुद्र (१८) आसाह ( १७ ) भत्म्य (२०) यव ( 21 ) यूप - स्तल (२२) स्तूप (23) अभ उसु (२४) अवनितपडाड (२५) सुदर याभर (२९) हर्षायु (२७) उक्षा - जगह (२८) पताज (२७) अलिपे युद्ध लक्ष्मी (३०) सुहाभसुहर भाषा (३१) जेडी मयूर (३२) पुण्य हसरसरा ” તેમના સ્વર મૃદુ होवाथी मना वो होय छे, " को चहसरा " सूक्ष्म भने भृद्ध होवाथी य પક્ષીના સ્વર જેવા હાય છે, दु दुहिस्सरा " गलीर होवाथी हुहुलिना वार १, तामरस= कमलम्२ । २ दम्फोटि = त्रयम् । ३ पञ्चानन = सिंह १२ | ४ यूप = स्तम्भ२२ । ५ स्तूप = ' चोतरा ' इति भाषा प्रसिद्धा २३ । ६ अवनिभूत = पर्वत २५ । ७ उक्षा = नलीन २८ । ८ कमलाभिषेक -अविषेकयुक्ता लक्ष्मी ३० । ९ सुदाम = माला ३१ । १० केकी = मयूर ३२ ।
""