Book Title: Jain Katha Ratna Kosh Part 07
Author(s): Bhimsinh Manek Shravak Mumbai
Publisher: Shravak Bhimsinh Manek
Catalog link: https://jainqq.org/explore/010252/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THE FREE INDOLOGICAL COLLECTION WWW.SANSKRITDOCUMENTS.ORG/TFIC FAIR USE DECLARATION This book is sourced from another online repository and provided to you at this site under the TFIC collection. It is provided under commonly held Fair Use guidelines for individual educational or research use. We believe that the book is in the public domain and public dissemination was the intent of the original repository. We applaud and support their work wholeheartedly and only provide this version of this book at this site to make it available to even more readers. We believe that cataloging plays a big part in finding valuable books and try to facilitate that, through our TFIC group efforts. In some cases, the original sources are no longer online or are very hard to access, or marked up in or provided in Indian languages, rather than the more widely used English language. TFIC tries to address these needs too. Our intent is to aid all these repositories and digitization projects and is in no way to undercut them. For more information about our mission and our fair use guidelines, please visit our website. Note that we provide this book and others because, to the best of our knowledge, they are in the public domain, in our jurisdiction. However, before downloading and using it, you must verify that it is legal for you, in your jurisdiction, to access and use this copy of the book. Please do not download this book in error. We may not be held responsible for any copyright or other legal violations. Placing this notice in the front of every book, serves to both alert you, and to relieve us of any responsibility. If you are the intellectual property owner of this or any other book in our collection, please email us, if you have any objections to how we present or provide this book here, or to our providing this book at all. We shall work with you immediately. -The TFIC Team. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 501 Romame MDMINERAUTAHITTPIPAagatpuIPyy ---77 jenakathA ratnakoSa ma .S 4 nAga sAtamo. A nAgamA vairAgyotpAdaka zrITacIcaM ane guNasAgaranuM zaMkharA jAne kalAvatInA navI mAmIne ekavIza na baneM bAlAvodha rUpa caritra dAkhala karelu ne. prasaMgopAta bIjI paNa keTalIeka vicitrarasotpAdaka cittacamatkRtikAraka kathAo AvelI che. caturvidha zrIsaMghane yAMcayA tathA bhaNavA mATeM. zrAvaka. khImajInImasiMha mANake. nirNayamAgara premamA chapAvI prasiddha karayuM che. T-50 -- M saMvat 10.48. sana 1892. A pustakane pharI chApavAnI ra sarakAranA kAyadA pramANe noMghAvyo , 141341 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. samaya samyagdRSTi saGanonI saMpUrNa dayAthI A jainakathAratnakoSa nAmA graMthano saptamanAga samApta thayelo . je nAgamA atyuttama, dharmadhurINa, pratApI, modagAmI evA pRthvIcaMda ane guNasAgaranuM bAlAvabodharUpa caritra savistara dAkhala kareluM . je caritramA pRthvIcaM ane guNasAgaranA jIvo, prathama zaMkharAjA ane kalAvatI rANInA navane pAmyA. ane tyAMthI AraMnI pAbA te bedu jIvo, ekavIzame naveM pRthvIcaM ane guNasAgara nAmA thara, te navamAM dIdA grahaNa karI te dIdAne yathAgama pAlI kevala jhAnI thazne modazrInA melApI thayA. evA te vedunA ekavIze navanI kathA savistara kahelI .temAM valI teune pratyekanavamAM pUrvopArjita puNyapuMjanA udayathI kevu ketuM sukha, tathA kevI kevI saMpatti malI? tathA tejye kaye kaye javeM kevAM kevAM zrAvakanAM bAra vrata pAlyAM? tathA kayA kayA navamAM kevu kerbu saMyama pATyuM ? tathA saMyamane pAlI samAdhimaraNe svadehano tyAga karI te kayA kayA devalokamAMjara, kevA kevA devatA thaine tyAM kevu ketuM sukha ane keTalu keTakhaM AyuSya jogavyuM ? e sarva kahelu . valIyA zAMtarasamayacaritramA keTalAeka prasaMgopAta artha sahita sAhityazloko, temaja valI mAgardha jApAnI gAthAupaNa dAkhala karelI .yA graMthamAM je kAMkathAuje, te pae nava rasathI narapUra ane baTAdAra je. tathA AgraMthamAM bahuzaH to jIvane saMsA rapara vairAgyathavA mATe upadeza, saMyamagrahaNathI thatA lAno, viSayalolupa tAthI thatA janma, maraNanarakAdika kho, tathA zrIarihaMtadharmanI mahattA. e vagere kaheluM . tethI yA caritranA vaktA ane zrotA je rasajJa ho, to tene sarasa rasanI prApti thA. ane yA caritranA vaktA tathA zrotA je dharmaniSTha ane navanayanIru ho, to tenA aMtaHkaraNanA adhyavasAya zuru thAze. ane par3I te zAMtarasane tApta thai saMsArapara dRDha vairAgyavAna tha saMyamagrahaNendu thAze. tadanaMtara te niravadya evA saMyamane svIkArI, te saMyamane yathAyogya pAlI paka zreNyArUDha thakA karmakSya karI alpanaveMja saMsAranA pArane pAmaze. yA caritranI yathAyogya prazaMsA to thA prastAvanAmA parDa zake ema nathI, tethI tenI paripUrNa prazaMsA na karatAM amo yA graMthane vAMca Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. * nArA sAdharmIjanonIja prArthanA kariye baye, ke thA amArA bApelA graMthane Apa sarva sujhajanoyeM dayA karI dRSTipathagata karavo, ke jethI A graMtha - poteMja potAnI prazaMsAnuM paripUrNapaNuM batAvI Apaze. / / have yA caritrane jainazAstrasAgaramAMthI suguNAMbudhi evA paMmita zrIrUpavija yajIyeM sarala ane suzojita evI saMskRtanASAmAM agyAra sagai karI gadyarUpeM racelu je. paraMtu te caritra saMskRtamA hovAthI teno lAna, saMskRta girAnA ajJAtajanane, saMskRta sujJa jananA samAgama zivAya thAya nahiM. ema jANI e suMdara saMskRta caritrano bAlAvabodha, kaTukagaDhIya paMmita zrIla bdhivijayajIyeM karelo ne. ane te paMmitanA prazastizloko paNa A yaM thanA aMtamA dAkhala karelA . have te bAlAvabodhane thA jainakathAratnakopanA sAtamA nAgamAM bApa vAno vicAra, amArA zeTha jImasI mANakeM kasyo. tyAre temaNeM prathama to tenA bAlAvabodhanI prato melavavA prayAsa karo. tyAreM temane mahatkaSThaM eka prata prApta thai.tethI temaNete samaya pratinI kopI eka kopIlakhanArapAseM jaladIlavAvI sIdhI. paDI jyAM tene bApavAnoprAraMna karatI vakhata jove, tyAMto temAMyAdhuni ka nAzyone vAMcavAthI barAbara AnaMda na Ave tevA tathA dUrAnvaya, nIrasatvA dika doSo dekhavAmAM AvyA.tema thavAmAM vastutaH jotAM tote bAlAvabodha kArano doSa hoya, ema nAsatuM nathI. paraMtu paraMparAthI lakhatA lekhakonA pramA dapUrano pranAva hoya? ema nAse .tethI zeta nImasInAyeM vicAra kasyo ke have A graMtha jo pUrvokta paMmita zrIrUpavijayajInA karelA saMskRtagraMtha sA theM melavIne bApiyeM to ThIka ? tema nizcaya karI eka vijJAnane te saMskRta graMthasAthai melavavAne kayuM. tyAre te graMthasAthai kopI melavatAM ghaNIja cera phera thavA mAMmI ? to paNa te saMskRtamaMthane anusarIneja ghaNI mahenateM bA pavA mAMmadhu. te A graMthanA Azare agyAra phArama pANA. paraMtu te kopI saMskRtasAthe melavI bApatAM kaMTAlI javAthI tenuM nASAMtara karAvIja bApavAno vicAra kasyo. tyAM to daivakopathI nImasInAipoteMja devaloka thayA. tyAra paDI keTalAeka kAraNathI te bApavAnuM kAma baMdha rahyu. tadanaMtara te pUrvoccArita graMtha adhuro hovAthI te graMthane pADo bApavAno vicAra kasyo. tyAre te bApa vAnA kAmamAM mAhetagAra evA eka vijJAnane bolAvI, te graMtha pAvavA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. mAMmayo, ane prathama jImasInAznI parnu te pUrvokta kopI saMskRtagraMthasAtheM melAvavAmAMmI. to tene melavatAM pUrvavat ghaNIja cera phera thavA lAgI, te kyoM sudhI ke tenAthI jo te graMthanuM nASAMtara karAvyuM hoya, tote uDA prayAseM pAra paDe? tyAra panI te caritranuM jASAMtara karAvI bApavA mAMmadhu. tethI yA graMthane bApa tAM, dhAvAM karatAM vadhAre vilaMba thayo . temaja valI graMtha paNa asmanma nISA karatAM mahattAne pAmyo be. yA graMtha, yAzare agyAra phArama paryaMta to te pUrvokta cera phera karelI kopI parathI gapyo , tethI temAM zrIlabdhivija yajIkRta bAlAvabodhanI pratamA je zlokAMko hatA, te bApelA , ane panI nASAMtara karI bApavAthI te zlokAMko AvyA nathI. valI saMskR tagraMthamAM jevI vAta lakhI hoya, tevIja vAta jo gujarAtI nASAMtaramAM la khIyeM, to te sArI rIteM sadune samajAya nahI, tethI te sadunAzyone sama jAya, te mATe saMskRta graMtha karatAM yatkicita adhika pAI haze. have thA amArA bApelA caritramA zeTha nImasI nAI na hovAthI tenI sahA yatA vinA, tathA zodhakanA ajJAnathI, dRSTidoSathI, keTalIeka nUlo rahI gai haze, to te nUlone sujhanozyo sudhArI vAMcaze. evI amArI savinaya prArthanA . kAraNa ke sujhajanano to evo svanAvaja hoya . pArakA doSa sAmuM na jotAM tenA yatkiMcijuNone jove . valI yA graMthamAM je kAM zrI arhadAjhAviru6 upAi gayuM hoya, te doSanuM huM mahArA sarvasAdharminAiyo pAseM milAmi ukkaDaM karUM buM. have yA graMthanIprastAvanAmAMbAprastAvanAne asaMgata, tathA valI temanA putranA adhikAripaNAthI bapAtA A graMthamAM, devaloka thayelA " zrAvaka nImasiMha mANakanA" je kAM guNo lakhavA kAM yogya nathI. to paNa yA paNA keTalAeka nAzyonA atyAgraha pUrvaka kathanathI yatkiMcit temanA guNo, tathA te kyAre devaloka thayA? te lakhIyeM baiyeM:__ A jainakathAratnakoSanA pannarajAgarUpa sarvottama kArya karavAmAM utsuka, te sarvenAgone upAvI sAdharmI nAiyonI samIpa mUkavAmAM manorathavAna, arthopArjana karavAnA anya udyogone boDI vizeSe karI jJAnadi karavAmAM baparikara, jainazAstrazailIne sArIrIteM samajanAra, vyApAra hisAbanA kArya karaNamA kuzala, jagatamA sadukoi jANe, tema Azare (300) traNa so Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ d prastAvanA. jainagraMtho bApI prasikatAmAM mUkanAra, evA "zrAvaka nImasiMha mANaka," ke TalAeka graMthane bApavAnI umedayukta akasmAt daivakopathI saMvat 1e| nA jyeSThavadi 4 ne guruvAreM divasanA savAdaza vAgate devaloka thayA. tethI thApa NA ghaNAka jainabaMdhunane mAnasika phuHkha thayuM le. kAraNa ke pUrvokta jImasI nAznA maraNathI ApaNA nAratIya varSamA hAla thA jainajhAnavRddhikAraka kA ryane mahoTo dhakko vAgyo, ema kahevAmAM kAM paNa aDacala nAsatI nathI. valI te " nImasI nAi" keTalAeka nAzyone kahetA hatA, ke jyAM paryaMta mAjhaM zarIra, pRthvIpara vidyamAna rahe, tyAM paryaMta DhuM, yA jainagraMtha bApyA zivAya bIjo kAM' paNa udyoga karanAra nathI. ane tevoja temano abhiprAya hovAthI temaNeM jAnamahenata lai dezAvaromAM pharI potAnI (35000)pAMtrI za hajAra rUpaiyA jeTalI moTI puMjIno jainalikhita pustaka melavavAmAM.vyaya kasyo. te pustaka melavAnuM kAma temane saMvat 1927 nI zAla sudhI kayuM. te panI te graMthone zurU karI bApavAno prayAsa levA mAMmayo. have jo napara lakhelI rakama temaNe sArA vepArIne ghera vyAjeM mUkI hoya, to Aja divasa sudhI te rakama, vyAja sudhAMbAzare lAkharUpaiyyA jeTalI thAvA Ave. paraMtu te sarva lAnaane lonano tyAga karI temaNe saMvat 1enI zAla thIAraMjI jyAM paryaMta poteM devaloka thayA, tyAM paryaMta jainagraMtha bApavAnuja kAma kayuM. bIjA ghaNAka nAzyo jainagraMtho bApe ne kharA, paraMtu "nImasI nAi"jeTalo prayAsa laza bApanAra to ApaNane viralAja jovAmAM Avaze. kAraNa ke te pote kopIyo lakhavAmAM tathA tene zodhavAmAM tathA tenI upAi zrA velI gyAlIyone zodhavAmAM pratidina thAkhI rAta jAgaraNa karatA hatA. tathA divasamAM paNa jojana vagerenI darakAra na karatAM te graMtha zodhavAmAM tatpara rahetA hatA. ane jyAreM potAnA manane niHsaMzayatA thAtI hatI, tyAreMja te kopIne poteM bApavA thApatA hatA. mATe temanA sarva guNo yA graMthanI prastAva nAmAM lakhavAthI prastAvanA vadhI jAya, tethI te viSe ameM have jAjuM lakhavU purasta dhAratA nathI. paNa ghaNI dilagIrInI vAta to eja thai , ke jo te svAraMnita jainakathAratnakoSanA pannare nAgone paripUrNa nApI devaloka thayA hata, to asmanne avaDo mahoTo apazoSa thAta nahi. paraMtu daiva pAseM koTheM kAMza paNa mAhApaNa cAlatuM nathI.alamativistareNa // zunam // Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // asya graMthasyaikAdazasargANAmatisaMkSiptAnukramaNikA // kramAMka. 1 prathamasargamAM. graMthakArakRta maMgalAcaraNanA zloko sArtha. 1 pRthvIcaMda ne guNasAgaranA je ekavIrA java thayA, temAM kayA vo, kaye sthaleM ghane kone koneM tyAM thayA, tenuM saMkSipta varNana. 3 prathamanaveM pRthvIcaM zaMkhanAmA rAjA thayo, tathA guNasAgara tenI kalAvatI nAmA strI yai, tenuM caritra temAM teno je kalAvatI sAyeM saMbaMdha thayo, tenuM vRttAMta khane kalAvatI, rANIne tenA nAinA zrApelA bAjubaMdha paherelI joine zaMkharAjAne vahema zrAvavAthI te rANInuM vanamAM mUka, tathA tenA hAtha kapAvavA, tene vanamAM putra prasava thavo, zaMkharAjAno pazcAttApa thavAthI agnimAM paDa vA taiyAra ya, te zaMkha rAjAnA ne kalAvatInA pUrvana vanI kathA. te zivAya prasaMgopAta bIjI paNa ghaNI kathA . 4 bIje naveM te pRthvIcaMda ne guNasAgara kayA devalokamAM kevA deva thayA. tathA tenuM keTaluM keTaluM yAyuSya. ityAdi...... 5 bIjA sargamAM. trIje naveM pRthvI caMD kamalasena rAjA thayo, ane guNa sAgara temanI strI guNa senA thai, tenuM caritra. temAM kamalasenane aMga dezanA rAjyanI prApti tathA guNasenAnuM pANigrahaNa, aMgadezanA zrIke tunAmA rAjAno itihAsa. temAM ko eka vinayaM dharanI pativratA cAra strIyonA pUrvajavanI kathA. nadInuM para joi kamalasena ne vairAgya thavA pRSThAMka. ' 5 43 sastra dI. zivAya temAM bIjIpaNaprasaMgopAta ghaNI kathAle 44 6 caturthanaveM pRthvIcaMD, guNasAgara, kaye devalokeM kevA deva thayA. ityAdi e4 7 trIjA sargamAM. pAMca me naveM pRthvI caMdra deva siMharAjA thayo, tathA guNa sAgara tenI kanakasuMdarI nAmA strI thayo, tenuM caritra. temAM prasaMgataH suraguruprAcAryanI yApelI dezanAmAM saMsArane baMdhivA nAnI tulyatA, tathA vyapUjA karanAra sUDADInI kathA, temAM te sUDA sUDIne jinapUjananA prabhAvathI bIjA sukhada navo yayA, e vagerenI kathA. temAM zrutasAgaranI karelI dezanAmAM saMsAranuM ghane Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. samunu samAnapaj.te zivAya prasaMgopAta bIjI paNa kathA ..... ea Gbahe naveM tepTathvIcaM,guNasAgara,kayAlokamAMkavAdeva thayA ityAdi. 133 e cothA sargamAM. sAtame naveM pRthvIcaM devaratha rAjA thayo,tathA guNa sAgara tenI ratnAvalI nAmA strIthayo.tenuM caritra.temAM ratnAvalIne paraNavAjAtAMrastAmAekavidyAdharanuM maMtrapadathI sAhAyakara ta thA tenAthI vaikriyavidyAne grahaNa karI tyAMthIratnAvalIne gAma jai tenIsAthe lagna aneprasaMgopAtadharmavasunAmA muninI dezanAmAMA saMsArane smazAnanI upamA, tathA paMcaparameSThInA smaraNamAhAtmya rUpa saMgata ninnanuM vRttAMta tathA tenAprasaMgamAMkoieka ratnazikha rAjA nuM savistara caritra,temAM valI koi nATayU~ kaheluM vIrAMgada,anesu mitranuM mohoTTe camatkArika kathAnaka.e zivAya bIjIpaNa kathAne. 134 10 bAtame naveM pRthvIcaMguNasAgara kayAlokamAM kevA devathayA ityAdi. 177 11 pAMcamA sargamAM. navame naveM pRthvIcaM pUrNacaM nAmA rAjA thayo, tathA guNasAgara tenI puSpasuMdarInAmA svIthayo. tenuM caritra. temAM te puSpasuMdarI sAtheM lama thavAnI kathA, prasaMgataH zrutasuMdaramuniyeM potAne saMsArapara vairAgya thaI dIkSA levAnA kAraNamAM potAnI gRhasthadazAmA svastrIyone koi muniyeM pAMca mAhAvratano upadeza kayo te, ane te pAMcamAhAvrata AzrayI pAMca kathA. tathA pUrNacaMjhe sastrika dIdA lIdhI. te zivAya bIjI paNa kathA . 107 12 dazame naveM pRthvIcaMguNasAgara kaye devalokeM kevA deva thayA.ityAdi. 247 13 bama sargamAM. agyArame naveM pRthvIcaM sUrasena rAjA thayo, tathA guNasAgara tenI strI muktAvalI thayo, tenuM caritra. temAMprasaMgopAta sUrasenanA pitAno putra thavA mATe maMtrasAdhanaprayAsa, sUrasenano janma, tathA muktAvalIsAtheM lama thavAnuM vRttAMta, sUrasena ane tenI strInA karelA yaMtA pikAyukta camatkArika praznottara, sUrasenanA pitAnuM vairAgya thavAthI dIkSA grahaNa, rAtrinojananiSedha ane rAtri jojana karanAra anyadarzanIyonuM khaMmana, ane adharmanA rAya hIyo mATe ekamurAgrahI grAmya bokarAnI kathA. ane sastrika sU rasene dIkSA lIdhI te. ezivAya prasaMgopAta bIjI paNa kathAuje. 24e Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. 14 bArame naveM pRthvIcaM,guNasAgara,kayA lokamAM kevA devathayA.ityAdi.23 15 sAtamA sargamAM. terame naveM pRthvIcaM padmottaranAmA rAjA thayo, ane guNasAgara teno hariveganAmA mitra thayo, tenuM caritra. te mAM padmottarane lagna karavA jatAM rastAmAM tApasiyone tyAM rahe lI koieka guNamAlA kanyAnuM tApase kahe vRttAMta, tathA teNe te kanyAnuM kareluM pANigrahaNa.tadanaMdara sUryalekhA ane zazilekhAnuM svayaMvaramAM pANigrahaNa, tyAM AvelA rAjakumAro sAtheM yu6.kareluM hariveganuM janma, tathA tenI lagnakriyA, te hariveganuM jJAnI muninA kahevAthI padmottarane upaveza karavA vaikriya miMdaDo banAvI jarbu, ane te prasaMgeM keTalAeka mithyAtvI brAhmaNonA matanuM yuktithI savistara khaMmana. jugArI ane saMsArInI samAnatA mAnI manamAM vairAgya lAvI te padmottaratuM tathA hariveganuM dIkSA grahaNa. te zivAya prasaMgopAta bIjI paNa keTalIeka rasika kathA . 203 16caudamenaveM pRthvIcaM,guNasAgara,kayAlokamAM kevA deva thayA.ityAdi. 32 17 AThamA sargamAM. pannarame naveM pRthvIcaM girasuMdaranAmA rAjA thayo, ane guNasAgara tenA kAkAno putra ane mitra ratnasAra thayo. tenuM caritra. temAM girisuMdarakumAranuM corane pakaDavA jaz corane mArI, tenI haraNa karelI sarva kanyAunI sAtheM pANigrahaNa. te harivegane zodhavAgayelA ratnasArane siMharUpa devanovanamAMsamAgama, teprasaMgeM te siMhane potAnA vRttAMtanuMkahevaM, temAMratnasAra-dayAdharmanuMAdhi kya tathA harivegarnu ane ratnasAranuM yAthA tathya maitrya.zrIjayanaMdana sUriye karelIde zanAmAMmunine pUbavAthI munidAnanA mAhAtmyatha kI harivega ane ratnasAranA mAtA pitAne rAjyajasukha matyu te AzrayI teunI pUrvanava kathA te zivAya bIjI paNa kathA. 32 1 solamenaveM pRthvIcaM,guNasAgara,kayAlokamAM kevA deva thayA.ityAdi. 37e 1e navamAsargamAM. sattarame naveM pRthvIcaM kanakadhvaja nAmA rAjA tha yo,bane guNasAgara temanoramAna nA jayasuMdara thayo. tenuM cari tra. temAM te bedujAne vidyAdharanI zo zo kanyA sAtheM jama thavAnuM vRttAMta. svayaMvara muninI dIdhelI dezanAmAM saMsArane ugravananI upa Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. anukramaNikA. mA, kanakadhvajanuM digyAtrAyeM javu, tyAM sAMketapuragAmamAM koieka munine dezanA detAM kapiMjalapurohita sAdhe jIvAjIvanovAda,temAM jIvatattvanI karelI satyatA, mithyAtvI evA te kapiMjalanA mA mA kezavanI tathA kapiMjalanI ane samyakI puruSottama rAjAdi nA pUrvanavonI kathA. te zivAya prasaMgopAta bIjI paNa kathA . 37 // 2NaDhAramenaveM tepTathvIcaMda,guNasAgara,kayAlokamAMkevAdevathayAityAdi.424 21 dazamA sargamAM.gaNIzame naveM pRthvIcaMda, kusumAyudha nAmA rAjA thayo ane guNasAgara teno kusumaketu nAmA putra thayo. te vehunuM caritra. temAM vanatrIDA mATeM gayelA kusumAyudhanA pitA para bAsa kta thayelI vanadevIyeM krodhathI kusumAyudhanImAtA priyamatI rANI nuM kareluM haraNa, temAM te rANIne tApasIyo sAthai samAgama, vanamAM. kusumAyudhanuM utpanna tharbu, te kusumAyudhane zivavaIna, rAjya mana bu, tathA prasaMgopAta guNasAgarasUrinI karelI dezanAmAM moharAjA ane cAritra rAjAnuM laukika rAjA jevA vyatikaramA svarUpa, kusu maketu kumAranuM batrIza kanyA sAthai pANigrahaNa ane te pitA pu trane cAritraprApti. e zivAya prasaMgopAta bIjI paNa kathA. 425 22 vIzamenaveMtepTathvIcaM,guNasAgara,kayAlokamAMkevAdevathayA.ityAdi.465 23 agyAramA sargamAM. ekavizame naveM pRthvIcaMda, poteM pRthvIcaMja tha yo.ane guNasAgara te poteM guNasAgaraja thayo. te bedunu savistara atimanohara, vaiyAgya kAraka caritra. temAM te behune jAtismaraNa jhAne karIjanmathIjasaMsAraparavairAgya,aneteyeMgatarAgapaNAmAMja karelA lagna, pRthvIcaM potAnI paraNetIstrIyoneM karelA upadeza mAM kezavabaTukano dRSTAMta dara saMsArIjIvanI viTaMbaNA kahI le te. tathA prasaMgopAta guNasAgareM paNa potAnA lagnamAM thatI dareka vivA hakriyAne jozne kriyAnuane saMsAra viTaMbaNAnuMsAmAnAdhikaraNya kamu De, te. te behune kevalajhAna utpanna thayuM. tenI sAtheM temanI . strIyo mAtA pitA sasarosAsu vagerene kevalajJAna thayu. tathA te beda mode gayA. te zivAya prasaMgopAta bIjI paNa ghaNI kathA . 465 24 bAlAvabodhakartAnA prazastizloko. .... 504 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // namaH zrIvItarAgAya // atha zrIpRthvIcaM ane guNasAgaranuMbAlAvabodharUpa caritra prAraMna tatra prathama _graMthakAra, maMgalAcaraNa. praNamya zrImahAvIraM, zaMkaraM paramezvaram // pRthvIcancaritra sya, kurve bAlAvabodhakam ||1||dhrmvidyaavidaa yena, guNairA kRSya mArgaNAn // salayaM nirmitaM cittaM, sa zrIvIraH zriye 'stu vaH // 3 // sarvAtizayasaMyuktAH, praatidaaryaassttkaanvitaaH|| ye'tItAH santi epyantaste jinA dadatAM mudam // 3 // sikSAH prasikSA AcAryo-pAdhyAyAH srvsaadhvH||prpnycyntu vaH zreyaH, paJcaite prmesstthinH||4|| svanAvAnnirmalA nityaM, darzanAnmArga drshinH|| santo'rkavat sadA vanyA, doSApagamakRtkarAH // 5 // saMpadyate hRdAloko, yajayena pade pade ||n nindyA dhvAntava doSAtmakA apica urjnaaH|| 6 ||nutvaa pUrvakavIna natvA, sva gurUn sajhuNe gurUn // vadayAmi jIvajIvAtuM, kiMcidharmakathA madam // 7 // svastikRt sidhimArgANAM, svarNAGgaH pUrNakuMnava t // nAneyo nAti vairya-pidhAnaM kuMtalabalAt // 7 // arthaH-kalyANakAraka evA zrI mahAvIraparamezvarane praNAma karIne pRthvI caMnA caritrano bAlAvabodha hu~ karuM bu. // 1 // dharmarUpa vidyAnA jANa evA je potAnA jJAnAdika guNavaDe bANo kheM cIne potAnuM citta salakSya eTale lakSyukta (jenIupara lakSya ) evaM kahyu eTale SaDaizvaryasamAna kayaM. te zrI vIra paramAtmA tamArA kalyANane arthe thA. arthAt jema ko bANavedhI puruSa,paNo bANa AropIne bIjA napara ekatAna rAkhe tema jANavU. // 2 // Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. sarva atizayeM karI yukta, ATha prAtihArye karI sahita, evA je atI takAleM thayelA, ane vartamAnakAle je vidyamAna , tathA anAgata kAle je thaze, ehavA je zrI tIrthakara deva te tamone mud eTale AnaMda bApo,tathA nirvighnapaNuM bApo // 3 // arihaMta, sima, yAcArya, upAdhyAya ane sarva sAdhu evA je prasiddha paMcaparameSThI te tamArA kalyAganI vRddhI karo, eTale sarva jIvane mahodaya sukhane mATe thA. // 4 // svanAvathI nirmala, darzanathI niraMtara mArganA dekhADanAra, ehavA saMta sa Una sAdhu te niraMtara sUryanIpe- vaMdanIka . kema ke, temanA kara eTale hAtha te doSono apagama karanArA , doSonA samUhanA TAlanArA le. ahiMyA kara ane doSA pagamakat e ve padanA ve ve artha le. kara eTale hAtha e artha sA dhunA padamA levo, dopApagamakat eTane dopane dUra karanAra e artha sAdhunA padamA levo, kara eTale kiraNa ane doSApagamakata eTale rAtrIne dUra kara nAra e artha sUryanA pakSamA levo. jema anya darzanIne sUrya vaMdanIka De, te doSA eTale rAtrInA aMdhakArane TAlanAra , tema saMtarUpa sUrya te ajJAna rUpa aMdhakArane TAlanAra le te mATe saMtane nitya vaMdanA karuM buM // 5 // have saUna je je te urjananA paNa guNa grahaNa kare ve te kahe . jema nA vacananA nayathA hRdayamAM page page Aloka thAya ne. unanA vacananAM jayathakI saUnanA hRdayane vipe ajuvA thAya je. ehavA urjana loko jo paNa aMdhArAnI peThe doSAtmaka le, topaNa te niMdA karavA lAyaka nathI. ahiMyA Aloka e zabdanA ve artha che. urjananA padamAM Aloka eTane vicAra, ane aMdhakAranA padamAM Aloka eTale prakAza jANavo // 6 // evIrIteM pUrve thayelA kaviunI stuti karIne rUDA guNeMkarIne gariSTa eha vA je potAnA guru tene praNAma karIne jIvone auSadhanI peThe jIvanarUpa, saMsArarUpa maraNathI jIvADanAra ehavI samyakdarzanarUpa zrI pRthvIcaMjInAM caritranI je dharmakathA te alpamAtra kahevAno hu~ AraMna karUM buM. // 7 // mukti mArgane viSe mAMgalikanA karanAra, kaMcana sara jemanuM zarIra meM, evA nAnirAjAnA putra zrISana pranu te zyAmakezanA miSathI kuMjanI peThe vaimUryaratnanAM DhAMkaNA jevA zone ,eTale zrIkRSanadevajInu zarIra kaMcanavarNa Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. vAluM , te rUpa mAMgalika kalaza jANavU,ane prajune mastakeM zyAma keza be te te kalazanAM DhAMkaNA rUpa be, evo pranu rUpa kalaza te muktimArgane vi Se kalyANakArI zone je // 7 // __ ahiM jagat mAMhalA sakala jIvone anayadAna ApavAmAM kuzala evA nagavAn zrI vardhamAna svAmIye sarva lokone puruSArUpa vRdanuM bIja dharma ne ema vakhANeluM. kAraNa, puruSArtha rUpI je vRda, te sarvanuM je uttama bIja te dharma te puruSArtha cAra le. te mAMhe dharma, mukhya puruSArtha ,je mATe artha kAma ane moda e sarva dharmathI pAmIye te mATe dharma teja prazaMsA karavA yogya . ytH|| dharmAcanamanantaM syAt, sarve kAmAzca dhrmtH|| janyate dharma to moda,-stenokto dharma uttmH||1||asyaarthH te dharma thakI dhana anaMtuM pAme, sarva saMsArika sukha kAmAnilAparnu pUrNa pAmavaM, te paNa dharmathI pAme, valI dharma thakI karmano kya thAya, ane modarUpa phala pAme, te mATe dharma padArthane zrI tIrthakareM nuttama kahyo . tarumadhye jema kalpataru adhika De, tArAumA jema caM moTo, parvatamAM jema meruparvata moTo, tema anyadharmathI jainadharma ziromaNI ne evaM kartuM . te jainadharma kevo ke ? to ke prANIne cAra gatinAM duHkhano haranAra . va lI te dharma Adayo thako uttama moda sukhano denAra . e dharma sAMna vyo thako, Adasyo thako, karAvyo thako, kasyo thako, mahodaya sukhane pamADe. 11 te mATe dharma kathA,zrAvakeM saddahaNA sahita sAMjalavI. kAraNa ke jehavAM vacana kAne sAMnaliye tehavo cittane viSe rasa napaje. 12 saMvega rasarUpa amRteM karI moha mahA viSa vilaya tha jAya,mATe dharmanA je sAMna janArA jano ne te moda sukhanI peThe tatkAla cidAnaMda sukhane pAme le. 13 ___ kAmArthe mizrita je dharma kathA le, te mAMhe caritrAnuvAde dRSTAMta ghaNAM yAve, te zrotAjanane sAMjalatAM thakAM svAda napaje.jema sarasa rasavatI hoya to paNa tene zAka sAthe jamatA svAda napaje, zAkavinA te rasoi svAda na A. tema dharmakathA paNa dRSTAMteM karI zone. 14 guM ghaNuM kahIye. pUrva ka vIzvareM pRthavIcaMda kumAranuM caritraprAsta gAthA baMdha kI) le temAMthI kiMci tamAtra hu~ racanA karUM bu. 15 ehavA puHkhamAM kAlane viSe yA covIzInA pAMcamA ArAthI pahelI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. koika covIzInA avasarpiNI kAlane pAMcame Are e zaMkha rAjA thayA. teja mahAruSi, gurU samakitavaMta, evo pRthvIcaM rAjA nAva cAritranA bIjeM karI nAryAsahita anukrameM manuSyanA tathA devatAnA navamAM zradhi kAdhika sukha nogavIne aMte sukheM samAdhe mokne pAmyA. te kathA DhuM kahUM buM, te pratye he saUnajIvo ! tame sAMjalo. 16 te samakita kaye nave pA myA, te pAmyA palI keTalA nava saMsAramA kIdhA, te navanI saMkhyA keTalI thara, te mUla graMthamadhye jema kahI ne tema lakhiye biyeM. prathama nave pRthvIcaMda kumArano jIva zaMkharAjA thayo, ane guNasAgara no jIva kalAvatI rANI thai. tihAM e be jIva samakita pAmI dIkSA le| cAritra pAlI bIje nave saudharma devalokeM deva devI thayAM. tyAM pAMca pAMca pavyopamanuM AyuSa pAlI trIje nave zaMkha rAjAno jIva kamalasenarAjA thayA, ane guNasAgarano jIva tehanI guNasenA rANI tha. tyAM e be jIva dIdA khei, cAritra pAlI cothe nave daza sAgaropamane bAnakhe pAMcame deva loke mitrapaNe devatA thayA. tihAthI pAMcame nave pRthvIcaMno jIva deva siMha rAjA thayo, ane guNasAgarano jIva tenI kanakasuMdarI nAmeM rANI tha. te naveM zrAvakanAMbAra vrata pAlI baheM nave, sAtame zukra devalokeM sattara sAgaropamane Aukhe ebe jIva mitra devatA thayA. tyAMthI sAtame naveM pRthvI caMino jIva devaratha nAmeM rAjA thayo, ane guNasAgarano jIva ratnAvalI nAmeM tenI rANI thai. ebe jIva te naveM zu6 zrAvaka vrata pAlI prAramenave navame Anata devalokeM ugaNIza sAgarane ghAukheM te be mitra devatA thayA. tihAMthI navame naveM pRthvIcaMino jIva, pUrNacaMDa nAmeM rAjA thayo, ane guNasAgarano jIva tenI puSpasuMdarI nAmeM rANI thai. te nave ebe jIva gurU zrAvakanAM bAra vrata pAlI dazame naveM agyArame dhAraNa devalokeM vIza sAgarane AukheM e ve mitra devatA thayA. tyAMthI cyavI agyArame naveM Ta thvIcaMno jIva zUrasena nAmeM rAjA thayo, ane guNasAgarano jIva tehanI muktAvalI nAmeM rANI thai. te nave behu yuddha cAritra pAlI bAramenave vIsa sAgarane AyuSe pahelI graiveyakeM te be mitra devatA thayA. tyAMthI cyavI terame nave pRthvIcaMno jIva padmotara nAmeM rAjA thayo, ane guNasAgarano jIva harivega nAmeM rAjA thayo. te banne vidyAdhara thayA. tihAM dIkSA lai cAritra Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. pAlI caudonave satyAvIza sAgarane bAukheM madhya grevaiyakeM be mitra devatA tha yA. tyAMthI paMdarame nave pRthvIcaMno jIva girisuMdara nAmeM rAjA thayo. ane guNasAgarano jIva pRthvIcaMznoanyamAtRka laghu nAi ratnasAgara nAmeM thayo. tyAM be nAzdIdA sara zukSa cAritra pAlI solama naveM navame aveyakeM eka trIza sAgarane AukheM be mitra devatA thayA. tyAMcI sattarame nave pRthvIcaM no jIva kanakadhvaja nAmeM rAjaputra thayo, ane guNasAgarano jIva tehno| ramAznA jayasuMdara nAmeM rAjaputra thayo. te be nAi dIdA lai saMyama pAlI aDhAramenave batrIza sAgarane AyuSe vijaya vimAneM be mitra devatA thayA.tyAMthI gaNIzamenave pRthvIcaMno jIva kusumAyudha nAmeM rAjA thayo. ane guNasA garano jIva tehano putra kusumaketu nAmeM thayo. tyAM pitAputra banne dIkSA lai, zurU cAritra pAlI vIzamenave sarvAthasiha mahAvimAneM tetrIza sAgarane A nakhe meM mitra devatA thayA. tyAMthI cyavI ekavIzame naveM zaMkharAjAno jIva STa thvIcaM nAmeM ane kalAvatI rANIno jIva te guNasAgara nAmeM ebe zeThanA putra thayA. te gRhasthapaNe kevalajJAna pAmI muktiyeM pahotA. e saMdepeM nAmathIja mAtra ekavIza nava kahyA. have pratyeka pratyeka ekavIzanava vistAre kahevAze. __ yA jaMbUchIpane sarAvalA koDIyAnI sadRze dIpakarUpeM thApI upamA dIye ve. pRthvIne viSe, sUrya kiraNarUpa jvAlAyeM karI prajvalita thayelA, meru rUpa vATi jenI , sAgararUpa tela jemA narelu , evo maMgaladIpa saravo jaMbudIpa che. te jaMbuddIpanI dakSiNa dizAyeM naratadevanI vacamAM vaitADhaya parvata teNe aI khaMma kI , tyAM gaMgA siMdhu e be mahAnadIyeM ba khaMma kI dhA. te narata detra madhye sadAkAla bAra bAra bArAnuM kAlacakra phare be. ba aArA avasarpiNInA hIyamAna kAlanA ane bArA utsarpiNInA vaI mAna kAlanA, ema sadAkAla jaratatrine viSe bAra bArAevI rIteM varne ne. utsarpiNI kAlane viSe je nAva AyuSya, dehamAna sukhAdikanuM pramANa hoya. tethI avasarpiNI kAlane viSeprANImAtrane sarvanAva viparIta hoya.35 ehave same koka gatakAle, koika avasarpiNI kAlane viSe dAruNa na yaMkara duSama nAmeM pAMcamA ArAne viSa kAla, dhairya, saMghayaNa, zradAna te sarva purbala thayA,thA vartamAna kAlanI peThe sAdhuvratane pAlanArA ghaNA svalpa hotA havA. ehavA pAMcamA dhArAne viSa naratadevanA dakSiNA madhya khamanuM maM Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. maNa, ramya grAma dezekarI zojAyamAna, ehavo eka zrImaMgala nAme deza hoto havo. 35 te dezane viSe dakSiNAvarta zaMkhanI peThe zaMkhapura nAmeM nagara je. jemA citta ciMtavitanA dAtAra evA dhanavaMta puruSa tathA jemA aDhAre varNanA loka vase che, jyAM jinaprasAdaneviSe laMcI dhvajA calake , ghaMTAnA za bda vAge, eha, zaMkhapura nAmeM nagara zone je. te nagarane viSe zaMkha nAmeM rAjA le te kehevo ke ? to ke, zaMkhasamAna ujalo , yazano dharanAro ne, te rAjA mahA zUravIra , te yadyapi sUryasamAna tathApi prajAne tApakArI nathI. valI cazmAnI peThe zItala ,paNa dINa ane kalaMkI nathI.tathA supAtrane viSe dAtAra che, paNa jugaTuM ramavAne kRpaNa . parastrI jovAne naparAMto , paNa zatru jItavAne sanmukha le. tathA ghaNI aMterI, hAthI, ghoDA, pradhAnAdika parivAra sahita iSTakArI je. ema sukheM samAdhiye te zaMkha rAjAne rAjya pAlatAM keTalo eka kAla jAto havo. 35 ___ eTalA naMtara ekadA samaye te rAjA rAjasanAmAM beTho , tyAM pratihAra je poliyo teNe AvI araja kIdhI,je pradhAna evo gajanAmeM zeThano putra datta eve nAmeM vinIta tamAro mitra tamane malavAne prAvyo , dukama hoya to sanAmAM Ave. tyAre rAjAyeM AjJA dIdhI, dattakumAra paNa pradhAna neTa ai rAjA Agala mUkIne praNAma karI uno rahyo. tyAre rAjAyeM pUjyu, he dattakumAra! tujane kuzala ne. kema ghaNe kAne Avyo ? eTalA divasa kihAM gayo hato ? eTalu pUjyA palI dattakumAra kahe . he svAmin ! tamArA prasAdeM kuzala ne, ane ghaNe kAleM yAvyAnuM kAra epa sAMjalo. 42 amAre vyApArInI e rIta varne ne, je kAMika dize cama Na karI yauvana zrAvasthAmA dhana naparAjIyeM. je mATe nitizAstramA kahyu ne ke, uparicaya gharaNigharo, jo na niya3 mahiyalaM ma ||so kUvadaduro zva, sArAsAraM na yANe // 1 // naUMti cittanAsA, tahaya vicittAna desa jAsAna // aJcayanuyAI bahuso, dIsaMti mahIM jamaMtehiM // 2 // arthaHghara gharaNIno paricaya melIne je mANasa videza dezAMtara na jAya te kuvA nA meDakA sarakho sAra asAra kAMDa na jANe // 1 // citra vicitra evI aneka jAtanI dezanASA na jANe, deza nIti na jANe, te mATe deza dezAMtara ne viSe bhramaNa karanArA loko ghaNAM Azcarya juve ne // 2 // evaM kahI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. have dattakumAra pote jyAMcI Avyo meM te adhikAra kahe . // 45 // hAthI he rAjeMDa! huM devazAlapure gayo. tihAM tamAre prasAdeM dhana napA jIne keTaleeka kAleM hAM yAvyo. tevAreM rAjA kahe . he saumya ! eTale dUra devazAlapura , tihAMthI tuM jAvyo. to guMtuMe sarve sAcu kahe je ? tyAreM pharIne dattakumAra khejeH-|| yataH // ko'tinAraH samarthAnAM, kiMdUraM vya vasAyinAm // ko videzaH suvidyAnAM,kaH paraH priyavAdinAm // 1 // arthaHje sAro zaktimAna hoya tene zyo nAra ! vepArI lokone guM dUra ? sAro vidyA na hoya to tene paradeza te kayo ? ane je mIThe bole tene pArako mAgasa te kayo // 1 // evaM sAMjalI zaMkha rAjA pUje, he uttama ! te dezAMtara pharatAM je kAM Azcarya dI hoya te tuMmArI pAse kahe? tevAre dattakumAre kaDaM je meM Azcarya dItuM ,te kahUM tame sAvadhAna paNe ekAgra maneM sAMjalo 4 __ jyAM sadaiva sarvatra nirupama kula dekhIyeM baiyeM, jyAM apratima evA anaMta jinaprAsAda dekhiyeM baiyeM, jyAM jJAnakalA sahita muni dekhiye jaiyeM, jyAM dhIvara jAtanA loko paNa zrAvaka , evA te devazAla nagarane viSe je citrapaTTa te vikasvara netraM karI svayameva Apa juvo. ema kahI yatnapaNe gopavyuM hatuM je citrapaTTa te boDIne rAjA Agala mukato havo. te citrapaTTa madhye kozka strInuM rUpa , te nirakhIne rAjA vismaya pAmyo. koka agaNyarUpa lAva eyanI dharanArI devAMganA hoyani guM ? ehavaM koka kanyAnuM rUpa rAjAyeM dItuM. te joine, aho ehanAM netra kehevAM ! aho ehanuM mukha, aho e hanA stana, aho ehanA karacaraNa, aho ehanuM lAvaNyapaNuM ! evaM rAjA hRda yamAMhe ciMtavato havo. tyAra pajIrAjAyeM pUjA, he dattakumara ! koNa devI ta thA mAnavInI e mUrti je ? e koNe sukRtiyeM citrapaTTe citarI ? tevAre datta kahe , he rAjana ! e mAnavInuM svarUpa ne tahAre saMgeM e rANIpaTTa devI thanArI ne. tenuM rUpa lavyuM na jAya. e to citrakAreM lezamAtra laravyuM be. tevAreM rAjA kahe , e citramA zIkhAmI ? enA keza kevA sArA be, enAM netra kevA caMcala , enuM vadana kevu hAsyayukta , e lakheluM ci trapaTTa dekhI citta hare , to sAdAt e strI kehavI ho ! tevAre datta kehe je, te strInI apAra lIlA le, enA zarIranI suMdaratA je le te lakhI na jAya, eto smRtimAtra leza thakI citrapaTTe lakhI le. tevAreM rAjAyeM vismaya Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. pAmi puDhayuM, je e koNa mAnavI be ? datta bolyo, e mAharI behenanuM rUpa be. rAjAyeM kayuM, ema kema ? devazAlapure tArI behena teM kema dIThI ? ema pu bayuM, tevAreM dattakumAra dhurathakI mAMmIne khare kharuM potAnuM vRtAMta rAjA yA gala kahe be 61 he rAjeMi ! huM mAharA pitAnI zrAjJAyeM, dhananI yAzA yeM, dezAMtara jovAne arthe ane vyApArane arthe nAMma kriyANAM na ghara tha kI sAtha saMghAteM cAlyo. tihAM aneka deza ullaMghato, vividha dezanAM yA zvarya joto thako devazAla nagaranA dezanI siMghe eka nayaMkara ghaTavI ne tihAM pahoto. tyAM prauDhaturaMga meM khArohyA sanaba5 evA sunaTeM parivRta tha ko cora tathA jillanI zaMkAyeM tvarAthI huM mArge cAlato hato. evAmAM ti hAM gala jAtAM mArge surUpavaMta, sunaTa mUrchA khAine divya veSano dharanA ro puruSa mRtyu prAya yara paDyo hato. tenI AAgala muvelo ghoDo paDyo be. tevAre huM te puruSa pAse gayo. tihAM tehane kAMika jIvato adhasasaMto de khIne meM tenA mukha upare pANI sIMcyuM, tyAre te puruSa kAMika cetanA pA mIne jAgRta thayo. te vakhateM meM tehane pANI pAyuM ne te puruSane dudhAvaMta jANIne meM modaka jamADyA, tethI te duziyAra thayo. tevAreM meM pUbdhuM je tamo yA vI madhye kema paDyA ? ghoDo kema mRtyu pAmyo ? ema pugyuM, tyAreM te puruSa have potAnI vAta kahe be 67 // ytH|| avazya nAveSvanava yahA yahA, yayA dizA dhAvati vedhasaH spRhA // tRNena vAtyeva tayAnugamyate, janasya cittena tRSAvazAtmanA // 1 // prasyArthaH // jehavAM karma pUrve bAMdhyAM be, tenA udaye kAle prANine abhilASa paNa tehavoja upaje be. tihAMja mana doDe be. jema vAyuyeM pretuM tRNa doDe ne tenI peTheM // 1 // te mATe de D naMdI nAmeM deza, tihAM devazAlapura nagarano rAjA teno huM putra buM, te ghoDA no vega jovA nIkalyo, paNa avalI gatino ghoDo hato te muUne yatre lA vyo. ihAM vAga mUkI eTale ghoDo bano rahyo ne zvAseM narAlo tethI mR tyu pAmyo. huM dudhA tRSAyeM pIDyo mUrchAgata thai pajyo. teneM tuM paropakA thayo. kahAMthI pravIne teM muphane jIvitavya dAna dIdhuM ? he datta jAi ! tamo kihAM jAzo ? ehavaM rAjakumareM puDhayuM tyAaiM te rAjeMine meM kayuM, deva zAla pureM jAeM. paNa veno eka mArga be, ema kahI te rAjakumarane meM mahArA potAne rathe besADI vinodanI vArtA karatAM yaTavI madhye cAvyA ja Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. ye biyeM. te aTavI kehavI , ke jyAM ghaNI nadIyo vahe be, jyAM ghaNA ghuvaDanA ghUtkAra, sUdharanA sItkAra, mahAgIrinI guphAmAM siMhanA gariva cAle ne. valI ghaNA dava bale , evI vikaTa nayaMkara aTavI madhye dhAvatAM bIje divaseM ghoDAnA heSArava, arthAt hAhaNATa, hAthInA gariva teNeM karI Akula, pAlAnA kolAhala thAtA, citkAra thatAM,ghaNAM nagArAM vAjate e, eka sainya ameM sAhamuM AvatuM dI9. te vakhateM amo nayeM karI Aku la thayA. sarva amArA sunaTa sannadhaba tha rahyA. eTale eka asvAra A vyo. te kahevA lAgyo ke, jaya pAmazomA, ame tamane pUbiye biye, je koI asvAra ghoDe hasyo jAto tame joyo? evaM pUbatAM teNeM rathamAM beThelo ku mAra dITho, tyAre tehane hRdayeM atyaMta harSa upajyo. tevAreM baMdIjane jai jaya jayazabda kahI vadhAmaNI dIdhI, vijayarAjAnA putra jayasena kumara ! tUM ci raMkAla jIvato rahe. panI tihAM sainyasahita rAjA sAthamAM Avyo. tevAre jayasena kumAra rathathI utarI nakti sahita pitAne caraNe namato havo. pitA ye harSa pAmI tene vRttAMta pUjyu. tyAre kuMvareM sarva hakIgata kahI. je e dattaze- mujhane jIvitadAna dIdhuM. vakrazikSita ghoDo mujhane A aTavI madhye lAvyo,DhuMThudhA tRSAyeM pIDyo mUrbAgata thara,mArgamadhye pajyo.azvamRtyu pAmyo. ityAdika sarva vRttAMta pitA Agala kahIne kayuM ke, mane e dharmabaMdhuyeM jIvato rAkhyo, tyAre rAjAyeM kahyu, te kayo puruSa tAharo bAMdhava ? tyAreM jayasena kumAra rAjAne muphanaNI dekhADyo. tyAreM rAjA mujhane teDIne putranI pereM A liMgana dai malyo. ghaNuM AdaramAna dara ghoDe asvArI karI sAthe lazcA vyo. mahArA sathavArAnI rakhavAlI karavA mATe rAjAyeM potAnA asvAra mevyA. ane amo devazAla pure rAjanuvane gayA. pAlathI sarva sathavArAnA lokapaNa AvI pahotA, tyAM rahetAM rAjAyeM tathA rAjakumAra mahArI sAtheM jema mane mahArA ghara parivAra ko sAMbare nahi tema ghaNuM heta kI, // 3 // te vijayarAjAnI zrIdevI rANIthI utpanna thayelI, tathA jayasena kuma ranI nAnI bahena, tilottamA sarakhI rUpavaMtI, dIve thake mana tathA nayanane hare evI, cosaTha kalAnI dharanArI ,mATe teja artha upara tenuMnAma paNa kalAvatI , evI eka putrI hatI, paNa te sarakho vara tene jozye, te ko na malyo, tyAreM vijayarAjA ciMtArUpa aniye dagdha thayo. te kanyAnAM mAtA Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. tathA baMdhu sarva ciMtAtura rahe .||ytH||yaa jAtA janayaMti dInamukhatAM prAptAzca sadyauvanaM, citAbdhi kila vayaMti vipulaM yAMtyaH pareSAM gRhe // kAMtenApi vivarjitA atha sutA pitrornRzaM duHkhadA, putrINAM nayanAmbu janmasamaye mAtrA tato dIyate // 1 // arthaH-putrI thAve pitA, dIna vadana thAya, putrI moTI thaye pitAne ciMtA vadhAre, pArakAM ghara dIpAve, vidhavA thAya to pitAne mahA kuHkha upajAve. te mATe putrInA janma samaye mAtAnI AMkheM bAMsu Ave. te mATe he rAjan ! te kalAvatInAM mAtA pitA varanI ciMtA karatAM deM khIne meM kayuM. he rAjan ! "bahuratnA vasuMdharA" pRthvImadhye ghaNA rUpavaMta u tama puruSa be. temATe enuM rUpa citrAmaNa paTTamAM lakhAvI Apo, eTale DhuM e sarakho vara pragaTa karI thAvaM. tevAre te rAjAyeM mahAruM vacana mAnyu. par3I meM citrapaTTa taiyAra kayuM. ane te la ga kAle hu~ bAhiM Avyo. tyAre meM cittamAM ciMtavyu, je yA kanyA zaMkha rAjAne yogya . potAnA svAmIne mUkIne e ratna bIjAne koNa pe. eha, vicArIne te kalAvatInA rUpanuM pratibiMba pranu Agala mUkyu. eTalA naparAMta je tamane ghaTatA ghaTatuM hoya te pAdaravUe? tevAreM zaMkha rAjA te kalAvatI, pratirUpa dekhI kAmakirAtanA ugra bANe pIDita thayo . ema joI teno matisAgara nAmA pradhAna kahe je. kalaMka ra hita cazmAsara jenuM mukha , vikasvara netra jenAM, rakta azoka patnavanAM patra sarakhAM ne hota jenA, lAvaNyarUpa nIranI to e nadI be, mATe jema haMsI haMsane yogya hoya paNa kAgaDAne yogya nahi, tema e kanyA paNa, devano senA pati je kArtikeya tenA parAkrama sara ne parAkrama jenuM evA amArA mahA rAjane mUkIne bIjA kayA puruSane yogya ? valI matisAgara maMtri kahe . he rAjan ! e dattakumAra muphathI tamAro adhiko hitakArI ne. kemake je zahAM no rahenAro batAM paradeThe jazne svAmInuM kArya kare . jagatmAhe paranA kA rya TAlI potAnAM kAma samAre ehavA adhama nara ghaNA je; paNa potArnukA ma paDatuM melIne pArakuM kAma samAre ehavA uttama nara thoDA hshe|| ytH|| prAracyate na khalu vighnanayena nIcaiH, prAranya vighnavihatA viramaMti mdhyaaH|| vinaiH punaH punarapi pratihanyamAnAH, prArabdhamuttamajanA na parityajati // // 1 // temATe uttama puruSa hoya tehane jopaNa aneka vighna AvI upaje topaNa te prAraMnyuM kAma na mUke // 7 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 11 tevAre dattakumAra hasine kahevA lAgyo ke, ehavI zI sevakanI vaDA karo bo? jo corano paga dekhADe to paNa svAmIno prAdarika sevakaja kahiyeM. ema sanAne viSe begaM mIThI goSTa karatAM madhyAnha samaya thayo. te vAreM kAlavedI puruSa samaya jaNAvavAne arthe ema kardA // AkrAmatyunasa tejAH, sUro'yaM janamastakam // tIvratejasvinAM loke, kimasAdhyaM navatyaho // 1 // arthaH-tejeM unnAsa karato evo e sUrya jananA mastakane ulaMghe ne, aho ! tIvra jemanuM teja ne evA lokone bAlokamAM gaM asAdhya ? je mATe hajIsudhI kAryathI nivA nathI. suvarNAdya zRMgAreM zojatI, ulAsa karatI, kamalanetrA ehavI AnaMdanI upajAvanArI lakSmI te devapUjAthI pA mI mATe uTho devapUjA karo. ema sevake AvIneM kahyu // 11 // tyAra par3I zaMkha rAjA sanA visarjI, snAna arcA jina pUjAdikRtya karI panI nojana karI zayyAyeM beTho thako e priyAno samAgama kema thAya evI rIteM teno upAya ciMtavato havo. he deva! tava naI nUyAta. jeNeM ehavI amarAMganA sarakhI sulocanA strI nIpajAvI je. teNe jema paMkhIne pAMkha ApI tema jo mAnavIne pAMkha dIdhI hota to, hamaNAMja hu~ tyAM jazne thA strInu mukha nirakhata. tathA kaz rAtrI,athavA kayo divasa te amRta samA na thAze, ke jyAM puNyanA mahimA thakI te kurlana strI pAmIlaM. ema ciMtA rUpI samuznA saMkalparUpa lola kallole karI kaMpAyuM ke hRdaya jehanuM evA rAjAyeM tyAMbeThA keTalo eka kAla atikramIne pADo sajAsthAna maMjhape yAvI siMhAsana virAjamAna kayuM. tyAM maMtrI tathA mahAmaMtrI pramukha sevAkArI sarva jana AvyA. tenI sAthai vAta vinoda karatAM zeSa divasa nirgamyo. rAtrI paNa viSayAdi vyApAreM nirgamI.bIje divase temaja rAjA sanAyeM beTho ne. ehave samaye zvAseM narANA evA kozka pururSe yAvI praNAma karI kayuM ke, daivasUtranI peThe sarva sAmaMtAdikeM ajANyu evaM, ratha, azva, zunaTeM vyApyuM mahA sainya Ave che. te sainya vananA jIvane trAsa pamADatuM, kolA haleM karI vizvane kaMpAvatuM . eha sAMjalI zaMkha rAjA ko ghiga dhigA yamAna thayo thako bolyo ke, raNa naMnA DhaMkA vajADo, ekoNa sainya thAve , tene sAmA jazye. ema kahI jeTale laDAznI sAmagrI kare . gaja,ratha,azva, sunadR, sannaba saU thAya , loka paNa sarva ema kahe be ke, e koNa Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. Avene ! ema sarvatra kolAhala thAya ne, evAmAM dattakumareM zrAvI vinaMtI kIdhI. he svAmin ! evaDo thakAle zyAne tharthe kopa karo bo. he rAjana! je kanyAratna te citrapaTTe lakhI, je tame dilamadhye dhArI, te tamane varavAne sA mI zrAvI . tehatuM e lazkara je. temATe kopa kema karoge! eto zAtAnuM kAraNa je. jemATe he svAmI ! sarva kalAyeM saMpUrNa moTA pratApavaMta e jaya kumAra sarva sAra sainya sahita zahAM Ave ne // 116 // te vArtA sAMjalI zaMkha rAjA mahA AnaMdamaya thayo. kiMvA jANIye amRtanA kuMmapAM nAhyo, ke jApIyeM cakravartipaNuM pAmyo. ehavo harSavaMta thAto havo. tyArapaDI dattakumarane sonAnI jIna, aMganAM bAjaraNa vadhA maNImAM pIne kahe ,je e aNaghaTatuM kAma thayu. jemATe turata e kanyAne sAmIla kema yAvyo. tevAre dattakumAra kahevA lAgyo. sAhebanI puNyAI thakI sarva yogya male . te vakhata rAjAne matisAgara pradhAna kahe . e datta kumAra moTA cittanA nAvane jANe ,bole thoDaM paNa svAmInAM kArya kara vAne nipuNa je.bIjA tamArA keTalAeka sevaka je mukheM mItuM bone evA to ghaNAya be, paNa panavADe guNagrAhI svAmInu kArya samAre ehavA uttama sevaka, te keTalA hoya? // yataH // asAre hi padArthe hi, prAyeNAbaro mahAn // nahi tAdRg dhvaniH svarNe, yAdRkkAMsye prajAyate // arthaH-asAra padArthane viSe bAmaMbara ghaNo rahe le. juLa kAMsyamAM jeTalo dhvanI meM teTalo suvarNa mAM nathI. te mATe he rAjan ! e dattakumAra gaMjIra ne. mukhe ghaNuM nathI bo lato; paNa e kanyAne sAhebanA guNa varNavIne tamArI upara ghaNI rAgavaMtI kIdhI be. ehavaM DhuM cittaneviSe saMnaq . tethI ene pitAyeM thAjhA thApIThe mATe baMdhavane teDIne utAvalI e kanyA tamArI sAmI yAvI // 12 // tevAre dattakumAra kahe . aho, maMtrI tamArUM nAma matisAgara je ,te yathArtha je. je pavADe niparnu , te tamo buddhekarI pratyakSa nipanAnI pare kaho bo. valI zaMkha rAjA hasine kahe . he maMtrIzvara ! e dattakumAra ! manano mahA gaMjIra .je mATe samaya avasarano mahoTo jANanAra . temATe have sainya sAmagrI nivArI e samaye je ghaTe te kriyA karo, hATa zreNI saNa gAro, buddhivaMta nara sAhamA jAu~, moTe maMmANe sAmaiyuM karI, nagara madhye praveza karAvo. hAthI, ghor3Ane ghAMsanI sAmayI karo, rAjakumarane utaravAnI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. jagyA havelI saGa karo. te sAMjalIne je nipuNa puruSa hatA te rAjAnIyA jhAyeM harSotkarSa thakA sAmA gayA, ane jemarAjAyeM kaDaM hatuM tema kArya karatA havA. te jayasena kumarane sAmA parivAra sahita pradhAna gayA. ghaNo yAda ra dIdho. tyAre jayasena kumara vismaya pAmyo. baMdIjana birudAvalImA kula parAkramanI prazaMsA karatAM vAjiMtra vAjate cittane bAlhAdeM tihAM rAjAyeM utArA ApyA. te gharane viSe utarI, snAna maUna tathA nojanAdika karI gIta gAna nATakAdi thAte te divasa tema nirgamyo. tyArapaDI bIje divase maMtrIsAmaMteM parivasyo thako jayasena kumAra sanAmadhye Avyo. zaMkha rAjAne mujaro karI Agala neTaNuM mUkI page lAgyo. tyAreM rAjAyeM paNa AliMgana dai ghaNo bAdara karI potAne ardhAsane kumArane besADyo // 135 // pajImahAmati nAmA jayasena kumarano maMtrI kehato havo ke, he rAjan ! tamArA najvala guNeM karI amArA svAmInuM mana atyaMta raMjita tathA ghaNuM yAnaMdamaya thayuM . je dattakumAra jivhArUpa kUrcikAyeM karI ghaNA vrnnn| sAmagrI lazne AmArA svAmInA cittarUpa paTane viSe tamAruM svarUpa sArI rIteM laravyuM be. tethI ghaNA prasanna thayelA amArA svAmI asthimajAtmaka zarIreM karI jopaNa dUra , tathApi potAne prANathakI ballana evI kanyA te maNeM tamArI pAse mokalI. ghaNA rAjakumarane avagaNIne e kanyA tamArI napara rAgavaMta thai . amArA svAmIyeM kahyu be ke e kanyA- tamo gunadivase pANI grahaNa karo, enI uparajema e mAtA pitAne na saMnAre ehavaM atyaMta hita karo. eha sAMjalI zaMkha rAjA saumyadRSTeM jayAdika kumara sAsu joDne zaMkhasamAna madhurasvareM karI kaheto havo ke,je saUna De te dUra thakI paNa guNa grAhI .tema vijaya rAjA urathakI paNa muja upare sneha rAkhe le, hita ka re le. te saUnanA guNa keTalA vakhANiyeM // yataH // manasi vacasi kAye puNya pIyUSa manA, strinuvanamupakAra zreNiniH priNayaMtaH // paraguNaparamAnan parvatIkRtya nityaM, nijahRdi vikasaMtaH saMti saMtaH kiyaMtaH // 1 // temATe e rAjAno atyaMta sneha jANIne tehay vacana anyathA koNa kare ? jema suputra pitAnuM vacana pramANa kareM tema e rAjAnuM vacana amAre pramANa karavU. kulavaMtanI putrI, saunAgya phalanI denArI, sarikhA sarakhI, tene kalpavelanI pareM koNa vibudha namAne? te sAMjalIne jayasena kumAra hasIne sanAmadhye Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. dattakumAra pratye kehe be. he bAMdhava ! yAja tamArA vacanano vizeSa vizvAsa upanyo. amRta samAna tamArA vacanano vilAsa be. dAkSisya vinayAdika guNo e rAjAne viSe pUrva dekhAya be. tathApi potAnA guNeM karI temane saMtoSa yato nathI. mATe te bIjAnA guNa liye be. yathavA uttama puruSonA svanAva evAja hoya be. he deva ! tamane dIve mArAM netra saphala thayAM, ta mArAM vacana sAMjalI amArA kAna kRtArtha thayA. evaM jayasena kumaranuM va cana sAMjalIne, dattakumAre zaMkha rAjAne kayuM, he rAjan mitranI upara sneha dRSTi rAkhavI. rAjAyeM kayuM, he kumAra ! tuM guNarAgI bo. tujasarikhA uttama puruSanA vacanane ko pramANa na kare ? // 150 // ema paMtigoSThI karI lagnanA jAe teDIne lagna nirdhArI mAho mAMhe saujanyatA pAmI sanAmAthI tI sarvajaNa ApaNe sthAnakeM pahotA. ema tihAM rahetAM mRta samAna goSThI karatAM lagnane divaseM vAjiMtra varanAda vA jate mahA maMgalika gIta gAna karate, mahA mahotsaveM ghaNA sanane bahu mAna dete, snAna maUna karAvI te kalAvatI, zaMkha rAjAne pANigrahaNa karA vatA havA. tevAreM jayasena kumAra zaMkha rAjAne karamocana velAye ghaNA hAthI, ghoDA, ratha, ratna suvarNa zrAnUpaNa vastrAdika ghaNo dAyajo deto havo. zaMkha rAjA paNa kalAvatI paraNIne pratiharSa pAmato havo. teNeM lokane paNa zAtA upajAvI, rahIyatane karanA jAra mUkyA. tyAra paDhI keTaleka di vase pitAnI pAse jAvAne utsuka thaI jayasena kumAreM zaMkha rAjAnI yA jJA mAgI, kalAvatIne yAzvAsanA dei bahenanI zIkha lai potAne nagare cAlyo zaktisAmarthyavaMta surataruvat evo zaMkha rAjA te kalAvatI sAthe mahA deva pArvatInI pare niraMtara jogajogavato vicare be. e kalAvatI vinA yAsthAna samAsthAnaka te cAraka baMdikhAnAnAM sthAnaka samAna jANato davo, sAra jojana te nIrasa jANato havo, yazvakriDA te mananI pIDA jANato havo, eTale rAjA prati rAgI thayo, atyaMta viSayAsakta thayo. kalAvatinA zara ranuM kArya karato te upara rAjAnuM mana tallIna thayuM, aMtevarI te eka kalA vatIneja jANe, bIjI rANIyone to aMtevarI kahevA mAtra jANe. te na garanI sarva nArI kalAvatInuM saubhAgyapaNuM dekhIne dharma karavAne tatpara thai. je Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. mATe te sarva strIyo vicAravA lAgIke dharma karavAthI thApaNane pANa paranave ehavo jaratAra varAvartI thAya. ApaNe ehavaM saunAgyapaNuM paamiyeN||16|| have kalAvatInuM varNana kare . zIlavatI evI kalAvatI rANI asatya na bole, ko sAthe kalaha na kare, putpAbala konI cADI na kare, matsara, irSyA, adekhAipaNuM na kare, na rathI lagAre ahaMkAra nathI karatI, mIThA bolI, vinayavAlI, vicidaNa, sarva kozne harSa upajAve evI . ekadA te kalAvatI rANI sukha zayyAyeM sUtI je. rAtrI pAulI pahora nI tha6 ve. tyAre, vikasvara evA kamalanI mAlAyeM vITyo, caMdane caracyo, khIrasamujhne jaleM jaso evo suvarNa kalaza svapnAmAM dITho. prajAtanAM vA jiMtra vAgate rANI jAgatI havI. ane rAjA pAse jara svapnanI vArtA kahe tI havI. tyAreM zaMkha rAjAyeM kahyu.-rAjyalakSmI yukta, kulodAra kartA, ku ladIpaka evo tAre suputra thaze. evaM sAMjalI rANI harSa pAmI. ati na nAseM garjane pAlatI havI. ata TADhuM, tathA ati uma na khAya. ati nakha tathA ati taraza sahana kare nahi, evI rIteM garnane pAlatI, garnane puSTi Ape evAM auSadha khAya, garnarakka mUlIkA bAMdhe, garjarahaNane arthe deva tAnuM ArAdhana kare, ema karatAM nava mAsa pUrA thayA. pahelI suvAvaDa pitAne ghera thAya evI rIta jANIne tenA pitAne khabara kahevarAvI. eTale datta zeThane ghera tenA pitAnA mokalelA sevaka AvyA. temane kalAvatIyeM pitA, mAtA, nAznI kuzala vArtA pUbI. tyAreM sevakeM kaDaM tamArAM mAtA, pitA, nA vagere sarve kuzala ne tamAre pitAye noganA aMgasAra vastrAnara Na tamane mUkyAM . tathA jaDAva berakhA, bAjubaMdha pUrvaM tamane dIdhAM na hatA, te tamArA nAi jayasena kumAreM mUkyAM be. rAjAne vAste be divya vastra mUkyAM le. evaM sAMjalI rANI dattazetane ghera thAvI. pitAnA mUke lAM vastrAnUSaNa le sevakane dhAzISa de te vastrAnaraNa peherI bAjubaMdha bAM dhI potAne maMdira bhAvI te berakhA jaDAva pehesyA dekhI sakhimnA netrane AnaMda upano. sakhi AnaMda pAmIne kahe je ke, he bAi! evAM bAjubaMdha kyAMya dIvAM nathI. e moTuM Azcarya upajAve evA . e rAjAyeM karAvyA dIse . evI vAta hAsya vinodanI kare ne evAmAM zaMkha rAjA paNa tyAM Avyo. te hAsya vinoda sAMjalI gokhe beTho tevAmAM kalAvatIne hAthe jaDAva bA Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. jubaMdha dIThA. tethI tenA manamA zaMkA upanI. paramArtha jANyA vinA hAsya vinodanuM nimitta dekhIne rAjAne roSarUpI sarpa masyo tethI kopAyamAna tha cittamAMhe ciMtavavA lAgyo je, enA hRdayane AnaMdano upajAvanAro kozka bIjo dhaNI dekhAya le. ane evaM kapaTa vidyAyeM mane vaza kIdho . teM dha pInAM e jaDAva bAjubaMdha peherI hAsyavinoda kare je. evo kuvikalpa para mArtha aNa pUrvatAM rAjAne upanyo, mATe have eno jAra puruSa je bIjo dhaNI hoya tene DhuM ha[, athavA e strIne haNuM, kiMvA evo kuyoga melavanArI je dUtI hoya tene haNuM // 11 // __ evaM dhyAyIne rAjA tyAMthI natIne potAnuM zayananavana , tyAM Avyo, hRdayanI vAta koine kahI nahi. rANIne paramArtha paNa pUju nahi. avicAmu kAma rAjA kare . evAmAM sUrya asta pAmyo.aMdhakAra vyApyo. eTale rA jAyeM caMkAlanI strIne gupta paNe teDAvI ane potAnI matikalpita uttara tene guptapaNeM zIkhavyu. teNe paNa te sAMjavyu ane tethI te kAma jema thAya tema kahyu. je huM aTavImAM jyAM rANIne mUkAvU, tyAM tame jazne AnaraNa sahita enA be hAtha bedIne Avajo, ema kahIne, eka nirdaya nAmA sunaTa teDA vyo tene kahyu.ame pranAte sarva sainyale vana udyAne jAguM. tyAre tuMrANIne kahe je ke, tamane rAjA vanakrIDAne arthe teDe le. evaM kapaTa karI rANIne rathe besArI daNamAtramA aTavImAM dUra jaza, jyAM gAmasIma na hoya tyAM mU kaje, paDI pranAte rAjA vanakrIDAyeM gayo. tyAra par3I nirdaya sunaTeM jaza rANIne kayuM ke tamane rAjA teDe je. ema kapaTa karI rANIne rathe besA DI jayaMkara dUra aTavImAM te garnavatI satIne le gayo. tevAreM tene rANI ye kayuM rAjA kyA be ? tuM mane kyA le jAya ? AMhI hu~ rAjAne nathI dekhatI. sainyanA zabda vAjiMtra kAMza saMjalAtA nathI are uSTa! tuM aTavImAM lAvI mane jhuM vaMce je ? evaM sAMnatI, te nirdaya sevaka bAine rathathI utA rI galagalo thazne kahe . dhik daiva !! he rANI hu~ uSTa ! ! uSTa AjI vikAne vAste rAjAno dukama pramANa karavo ! rAjAnI yAjJA je ke, tama ne aTavI mUkavI. ema kahI rANIne rathathI utArI zAla vRkSa tale besADI par3I te nirdaya sevaka mUrjA pAmatI, rudana karatI evI rANIne melI ratha lei pAlo nagaramAM Avyo. pAulathI rANI potAnuM kula ane dharma saMsAra Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 17 tI atyaMta rudana karatI mULa pAmI. te pajI vananA vAyareM saceta thA raDe , evAmAM rAjAnA dukamathI caMmAlanI strI hAthamAM kAtI lei tyAM zrAvI. te uSTa strI kaTuka vacaneM kahevA lAgI, re pApINI ! uSTa ceSTAnI karaNahArI ! teM je saMpadA jogavI te tuM nathI jANatI ! rAjA tArI upara pratikUla De tAro kuzmana thayo . have tuM tArAM kasyAM karmanAM phala jogava. ema kahI sahasA te rANInA ve hAtha dhAnaraNasahita bedIne te uSTA jatI rahI ! rANI mahA vedanAye he tAta, he mAta, ema valavalatI nUmikAye mUrjagata tha paDI. vanane zItala vAyuyeM saceta thai. valI vilApa kare . he daiva !!! tuM mArA upara zyA mATe kopyo. AvaDo thAkaro daMma mArA upara zyA mATe kasyo. tArA gharamAM mArA sarikhI abalA nahi hoya. je mATe tuM mAruM phuHkha dekhato nathI ! ema devane ulaMnA deza paDhI rAjAne ulaM nA de . he nipuNa Aryaputra ! tamane avicAyuM karavu ghaTe nahi. par3I tamArA manane viSe e avicAsyuM kAma kasyAnuM karma te zAlanI peThe sukharUpa thai sAlaze. mahoTA tAparUpa tha paDaze // 20 // valI kalAvatI rANI vilApa karato kahe , he rAjan ! meM kAMza apa rAdha nathI kIdho. koi nIca, khala puruSe tamane kahyu hoya to nale; paNa DhuM te nathI jANatI. valI he rAjan ! mAjhaM zIyala svapne paNa malina thayuM evaM tuM ma jANIza. strI tokaNa raktA kSaNa viraktA evI ko hoya, paNa saMta puruSa to je aMgikArI tene kADhI nathI melatA. evI lokanI vANI je, te paNa tame viparIta kIdhI. he priya ! te prema, te sevA nakti, te madhu rAlApa te sarvane ekasame kema visArI mUkyA? tyAra paDI kahe , hA tAta! hA mAta, hA nAi, DhuM tamane prANasamAna vanana hatI. te DhuM yA vipatti mAM maraNa pAmuM ! aho mAhArI ko radA karo. ema ukhaNI thaIne te kalAvatI rANI vilApa karatI havI. tevAmA tenA peTamA pIDA upanI tyAre teNe jANyu ke, yA prasUtIno samaya ne, ema jANI dakaDo eka nadI kinArA upara vanagulma hato tyAM gaI. teNeM duHkhamAM madhya rAtri samaye ghaNe kaTeM devakumAra samAna putra prasa vyo. tenuM rUpa, zarIra joDne rANI harSa bane zoka bedu dharatI havI ||ytH|| AvazayaM pi suhae, hAsa guru soga mahiyaM pi|| maramANaM pi jiyAvara, Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo.. avaca saMjIvaNI jIvaM // 1 // ema ukhamaya vilApa karatI rANI putrane kahe , he vatsa ! tuM ghaNAM varasa jIvo. sukhI thA. hu~ maMdanAgyaNI tArI vadhAmaNI kone ApuM ? evA samayamAM taDaphaDato te bAlaka nadInI velumAM loTato. tyAreMrANI tene page jAlIne dIna vadanathI kahe , he nadI mAtA! hu~ tAre zaraNe AvI bu. mATe je name tenI upara karuNA rAkhavI. tame mArA suta upara ane mahArI upara karuNA rAkho. he jJAnadRSTivAlI ! jo mAruM ziyala pRthvIne viSe niSkalaMka hoya to jJAna dRSTaM karI joDne je rIteM hu~ bAlakane pAluM te upAya Acaro. eTale navA hAtha Avo, evaM rANI yeM AkraMda karatAM kahyu. tyAre dayAvaMtI siMdhu devIyeM, dedIpyamAna suMdara evI be bAdulatA pragaTa karI. eTale ziyalanA mahimAyeM be bAdu navA thAvyA. rANInI vedanA maTI. amRtaraseM siMcyAnI peThe navaM sukha anunavatI be hA theM putrane se utsaMge besADatI havI. ane nadI devInI stuti karavA lA gI ke, he devI, tuM cirakAla jaya pAmatI rahe. tuM niHsvArtha hitakArI bo. kukhI! dIna anAtha evI je DhuM tene he svAminI ! teM jIvADI paNa A vaDI ApadAmAM paDIne mAre jIvave zuM ? paraMtu yA dIptivaMta bAlakane Azra ya vinA ekalo kyAM mUkuM ? yA putranA janmathI nagaramA rAjA mahoTo na tsava karata. mATe dhik paDo vidhAtrAne ke jeNe AQ kayuM! ||ytH|| raUM ti jAva kaU, kayakA uUNucamaMti // je te kArima nehA, hAhA dhI nigghiNA purisA // 1 // arthaH-je kArya hoya tyAM sUdhI rAjI kare , ane kArya sare tyAreM urjananI peThe kuHkhadAyI thAya , evo kArimo sneha jemano ne, te dayAhIna puruSane dhikkAra hojo. ___ ema kahIne panI dharmanAvanA karavA lAgI, jemanA manorUpI gharamAM kAmarUpI pizAca vasato nathI. eTale jemaNe manamAthI kAmane kADhI nA khyo ne, tathA bAla paNAthI je ziyalabata pAlatI haze, te sAdhvIne mAro namaskAra hojo. jo DhuM kuMvArI thakIja sAdhvI thara hota to bAvaDaM rakha na pAmata. ema poteM rudana karatI vananA jIvane rudana karAve. ___eve samaye tene koi tApaseM dIThI. pUrva puNyodayeM karI te tApasa kalA vatI pAse yAvyo. tene joza tApasa vicAre ne ke, e svarganI devAMganA che, kiMvA vidyAdharI ,kiMvA kinnarI je. ema ghaNI vAra vicArIne potAnA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 // pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. kula patine kayuM. tyAreM kulapatiyeM kahyu, e bAzne koi hiMsaka nirdaya jIva mAraze. u:khIne saMta zaraNa , mATe tene teDI yAvo. evaM sAMjalI te tApasa tene teDavA gayo. tevaM te kalAvatIne tapovanamA lAvI. tyAre kalAvatI ku lapatIne page lAgI. kulapatiyeM kuzalavRttAMta pU . tyAreM potAnuM duHkha saM jArIne te kalAvatI rovA lAgI. paDhI kulapatiyeM sudhAsamAna madhurI vANIyeM kalAvatIne AsanA vAsanA kIdhI. teNeM kahyu, he bAi, duHkha sukha te puNya pApanAM phala .te puNya pApa potAnAM upAyA tevAM udaya Ave. evaM jAegI kheda tajo, harSa bANo, hRdayeM samatA rAkho. he bAi, tAruM zarIra lakSaNa vaMta , vacana gaMjIra , dRSTi saumya , te lakSaNe ame ema jANIyeM bI ye je avazya tuM ko kulavaMta, jAgyavaMtanI putrI, kalyANarnu nAjana bo. have tuM dhIrapaNuM avilaMbIne e bAlakane pAla. tApasane uDavalo De tyAM zrA vIne, tApasaNI pAse rahe. jethI tArA jIvanuM kalyANa thAze. tyAre kalAvatI ye jIvyAnI yAzA jANI tenuM kartuM mAnI tyAMthI uThI tApasAzrame tApa saNI pAse jai rANI sukheM tyAM rahI // 227 // have pAula mu thayuM te kahe . te caMmAlaNIya bAnaraNe sahita lohI jarI kalAvatInI be bAdu rAjAne dekhADI te jotAM bAjubaMdhamAM jayasena kumAranuM nAma dI. tyAre zaMkharAjA mahA kheda pAmyo. teno nizcaya kara vAne rAjAyeM datta kumArane pUbyuM, je devazAla purathI koNa AvyuM ? tyA reM dattakumAreM kaDaM, ke, mANasa AvyAM be. te mArA ghara madhye rahyAM meM. te kalAvatIne teDavA AvyA , te uttamapuruSa De paNa bAzne pUrNa garna mAsa thayA jANI tene teDI javAno avasara nathI evaM jAgI tamane maTyA na hi.bIjaM tame paNa Aja sanAye beThA na hotA. prajAta kAle udyAne vana krIDA naNI gayA hatA. mATe te tamAre mujare have zrAvaze. e vAta sAMjalI te puruSone rAjAyeM teDIne pUbyu ke, e aMgada berakhA maNi ratnanA jaDAva suMdarAkAra koNeM mUkyA ve ? evaM sAMjalI te puruSa bo vyA, he rAjan ! jayasena kumAra potAnI benane paheravA mATe parama heteM karI mUkyA . te bAjubaMdha ame gata divase benane ApyA. evAM yathArtha vacana te sevaka puruSanAM sAMjalI zaMkharAjA turata mULa pAmI siMhAsana thI to pajyo. tyAreM maMtrIzvara, rAja puruSa vagere sarvoyeM hAhArava zabda Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. kIdho. zItala vAyu vIMjIne rAjAne sacetana kIdho. eTale hAya hAya karI hAtha ghasI dAMta pIsI te rAjA kahe . hAya ! meM tunchapaNe,thavicAr2yA, vi parIta kAma kIg ! aho! mAruM ajJAnaceSTita! aho! hu~ ni gyaziro maNI ! aho ! mAruM nirdayacittapaNuM ! aho mArI krUra kubuditA! aho DhuM kRtaghra, aho mAruM karmacamAlapaNuM ! sthira prIti, mitra bane nAryAdika saMpadAne ayogya evo DhuM bu. ema saMjArI valI rAjA mULa pAmyo. valI pradhAne zItala vAyu nAMkhI sacetana kasyo. tyAra par3I sajAnA lokeM ane pradhAna puruSaM rAjAne pUbyuM, he praca ! Aja tamane akAle evaDuM puHkha thavAnuM guM kAraNa ? tyAreM maMtrI pratye rAjA kahe , he maMtri! nAmeM to zaMkha buM, mIThA bolo bu, bahAra dekhI to ujalo. paNa aMtaraMge kuTila . haiyAmAM AmatA ghaNAne evo.hu~ ku Tila zaMkha buM // yataH // harikare vasanaM mRutA svare,janayitA tava zaMkha maho ddheH|| vizadatA vacanasya gocare, kuTilatA tava tat hRdaye katham // 1 // arthaH-he zaMkha, tuM harine kareM vase De, mUkheM moto bo, samujha mAMhethI nIpajyo bo. bahAra ujalo bo. to tArA hRdayamA kuTilatA kema De ? he maMtrIza! vijaya rAjAnuM heta, jayasena kumAranuM mitrAzpaNuM,kalAvatIno sne ha, mArA kulanuM nirmalapaguM, te sarva meM haNyu. potAnA saMtAna- bedae~, e buM meM avicAyuM kAma kodhuM. niSkalaMka nirdoSA evI kalAvatI rANI, ga vatI, najIka pUtrane prasavanArI, tene vanamAM mUkAvI. thaDathI be bAdu ka pAvIne mArI nAMkhI. te pApa saMtA balyo evo thA mahAro AtmA tene have hu~ rAkhI zakto nathI. mATe agninI citA racI temAM zarIra homIne niSpApa thAvaM. strIhatyAnAM pApathI chUTuM. evI viSarUpa vANI rAjAnI sAM jalI pradhAna puruSAdi sarva parivAra eka bIjAnA mukha sAmuM joza vyAkula thazne vilApa karavA lAgyA. aMtaHpura mAMdelI striyo paNa kehavA lAgI ke,he rAjA, he thArya putra, evaM avicAyaM. caMmAla karma je strIhatyA tathA bAlahatyAnuM karma te kema kIg. AvaTe dAsa dAsI, dattakumAra tathA vi jaya rAjAnA sevaka bane nagaranA saghalAM nara nArI loka kahe je ke, hA ya hAya ! e viSama aghora pApa karma rAjAyeM guM kIg ? ema kahI sarve naranArI rudana kare . nagaranA loka rAjAno vAMka kADhe . nagaramAM paNa Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 1 saune zokAtura joDne rAjA bamaNo kukhI thako prazanane kahe.. have zI DhIla karo bo ? citA racAvo ke, temAM duM mahAruM zarIra homI niSpApa thA. evaM sAMjalI pradhAna puruSa, aMtenara, mitra thane saUna vagere sarva matI vinaMti kare le ke, he rAjan ! tame bAlakanI peThe khataupareM khAra kema mU ko Do? he rAjeM! tame budhinA samuha batAM eTalo moTo doSa lAgyo. e vinAza kAle viparIta buddhi tamane upajI. he rAjan ! nayanIta kAyara puruSa hoya te dhIra puruSane zaraNe jAya je. te dhairyavaMta puruSa jyAreM dhairya mU ke, tyAre kAyara narane koNa zaraNe rAkhaze. tame rAjya mUkI, kula cheda ka rI, jIvita hArI zatrunuM vAMbyuM karazo ? ema potAnuM ghara bAlI ajavAr2yA kare evo mUrkha nara koNa hoya ? te sarvanI zikhAmaNane avagaNIne phuHkhI yo thako te rAjA potAnA parivArasahita ghoDe svAra thai, pradhAna puruSe vAkho batAM paNa thApaghAta karavAne nagara bahAra nIkalyo // 251 // nRtyA nAM janayana uHkhaM, vairAgyaM dharmakAminAm // zokAzrudhautanetrAni, starupani nirIkSitaH // 1 // te zaMkharAjA sevaka janane duHkha upajAvato, dharmijana ne vairAgya upajAvato, zoka saMbaMdhI, bAMsuyeM nayAM ke netra jemanAM evI na garanI strIyoyeM nirakhato, batra cAmara, vAjina varjita thako, rAjA naMdana vana udyAne gayo. bIjo upAya kozne na sUjhayo, tyAre te rAjAne jIva nI ApaghAtathI rAkhavAne dattakumAra evI vinaMtI karI ke, he svAmina, dhAvanamAM devAdhideva zrIjinezvarano prAsAda ,temanI yAtrA pUjAdika to karo par3I tamArA mananuM dhAtUM kAma karo. valI he rAjan ! thA vanamAM tha mitateja nAme jJAnavaMta sAdhu samosasyA . tene paNa vaMdanA kariye je thakI yA lokeM tathA paralokeM mahA maMgalika pAmIyeM. evaM sAMjalIne zaMkha rAjAyeM vicAyuM ke dattanuM vacana paNa ulaMghaq nahIM. e vacanathI paranavatuM paNa zaMbala thAya. evaM vicArI rAjAyeM deva yAtrA pUjA karI par3I amita teja sAdhune vAMdIne beTho. te velA te sAdhuyeM rAjAne dharmadezanA devA mAMjhI. __ saMsAra samuzne viSe janma, jarA,maraNa e sukharUpa pANI namune,rAga kSeSAdikeM saMsAra samuz nayo , te phuHkheM tarI zakAya. temAM cAra gatine vi Se anaMtA jIveM anaMtI vAra e duHkha nogavyAM be. temAM krodhAdika cAra ka pAyarUpI sarpa teNeM masyAthI sarva jagat kalakalATa kare .te kaSAyarUpa sarpa Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. masyA evA. je jIva , te kAryayakArya, hitazrahita, yuktazrayukta sAra zra sAra kAMi jANatA nathI. guNaavaguNa paNa nathI jANatA. kAraNa krodha prI tIne nasADe , mAna vinayane nasADe , mAyA te mitratAne nasADe je, ane lona sarvane nasADe be. te kaSAyane vaza je ajJAnI jIva pajyA ne te ghaNAM karma kare . tethI e java paranavane viSe muHkha pAme . zalya nI pareM anarthakArI jema pUrve padma rAjAne thayuM tema bIjA prANIne thAya 7. ebuM sAMjalI zaMkha rAjA gurune vinaMtI karele ke, he muni, duM mArA thA smAne jagatmAM badu pApiSTha, krodhI, uSTa jANuM . to mArAthI adhiko pA pI evo koNa te padma rAjA thayo ? tenuM caritra saMnalAvo. // 26 // tyAreM guru kahe .aparaM pAra saMsAramA nArekarmA jIvanA paNa evAM dRSTAMta anaMtAM . paNa hamaNAM je prastAvyuM te kathA hu~ kahuM buM te sAMjalo.. pUrve padmapura nagaramAM padma samAna sukomala evo padma nAme rAjA ho to havo. te ghara maMdira vAhanAdikeM sUryodayavat divaMta . te ekadA rAjA vanakrIDAne artha jAya je. eTale tyAM varuNa zepanI beTI kamalA nAmeM rUpa saMpadAyeM sAdAt lakSmIsamAna le tene sakhIyo saMghAteM kIDA karatI teNe dItI. te rAjAne bIjI ghaNIye yaMtenarI .topaNa te napara tanIna tanmaya thayo. jema paMmita sunASiteM atRptA ne. tema pRthvImAM dhananA lonI strInA kAmI evA rAjA ghaNA atRptA je. eTale kAmI jIva ghaNA . ati harSe prakarSe te rAjAyeM vyavahArIyA pAse te kanyA mAgIne paraNI. paNa rAjAnu citta rAjakAryamAM vyaya hovAthI teNeM potAnA hRdayathI te kanyAne tadana visArI mUkI. te kanyA moTI thai tyAre ghaNe kAle tene rAjAyeM dItI. te vakhata pradhAnane pUbyu e strI koNa ? tyAre maMtrI kaDaM pUrve tame varuNa zetanI beTI kamalAne paraNyA hatA te e je. evaM sAMjalI te rAjA cittane viSe ciMtave ne ke, hA hA are ! meM e kanyAne kadarthanA upajAvI. ema kahI valI teNeM pradhAnane pUyuM, je evaM nalAM AnaraNa kema pehesyAM nathI? e urbala kema dekhAya ? maMgalika arthe evaM valaya mAtra rAkhyuM je. evaM prabyuM tyAreM pharI maMtrI kahe, he svAmi! kulastrIno e dharma ne, je jara tArane virahe zRMgArAdika na kare. ziyalarUpa AnaraNe zonAyamAna rahe. lI vRkSa jema sukAya tema kaMdarpanI zramiyeM karI e balI gaI le. topa Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranu caritra. 23 Na ziyalamAna nathI mUkatI, jemATe kulavAna strI sadAcArI hoya , je ziyala pAle, te kulavAna strIne namaskAra ho. jenA manarUpI kamalane vi Se madana rUpI jamaro namIne te mAMhe valaye valI jAya . tevAreMrAjAyeM ati hete karI te maMtrIne strIne teDavA mokalyo. teNe tenA mAtA pitAne jara kahyu, je kamalA bAzne rAjAyeM teDAvI ,mATe mokalo. tyAre te putrIne sAra zRMgAra paherAvI sakhIsAthe mokalI. te rAjanuvane AvI. rAjApaNa tenA saMgamanevirSe utsuka thaI sanA visarjana karI harSavaMta thako te strI pAse Avyo. tene rAjA mIThe vacaneM kahe . ghaNo kAla thayo meM tane paraNIne vIsArI mUkI, te mAro aparAdha kSamA karajo. strI bolI, sarva vAte tame sAvadhAna bo, to yuM paraNI strI saMnArIja nahI ? paNa ni gyi strIne svAmInuM darzana kyAthI hoya ? sneheM karI cittane viSe dhasyA, najareM ghaMNIvAra dIThA, paNa he prANeza ! tamAre virahe karI A zarIra banyu je. ema kahI te kamalAyeM lAja mUkI rAjAne rIjAvyo, ane te saMpUrNa rAtrI rAjA sAthe ghaNA cAturyai kAmakrIDA karI gamAvI. paNa te kamalAnuM raticA turya joDne rAjA manamA zaMkAvaMta thayo. kema ke guNa te doSa jaNI thAya be.pAlI rAte rAjAyeM vicAghu ke,e strIceM caritra zrAzcaryakArI. kulastrIne kAmakrIDAnuM vijJAna cAturIpaNuM dhairyapaNuM jaratAra sAtheM prathama saMgame eTarbu badhuM kema hoya ? to jhuM e asatI ho ? para puruSa sAtheM ramI haze? evI te vakhata rAjAnA cittamAM zaMkA upanI // 201 // to have hu~ ene mahAre hAtheM jhuM mAruM? paNa strIhatyA hAtheM karavI ghaTe nahi. ema ciMtavato kopavaMta thayo. prAtaHkAle nijamaMdirathI nIkalyo. tyAM pradhAnane teDIne kahyu, e pApaNI strIne ekAMte bAMmo. pradhAna rAjAnuM vacana pramANa karI paramArtha ajANye te strIne vagara vAMke ekAMte mUkIne pradhAne ciMtavyu je rAgAMdha je prANI hoya te batA doSa dekhe nahiM, bane abatA je guNa te dekhe. evaM rAgAMdhatuM viparIta paNuM .dhane krodhAMdha je le te ethI upa rAThoDe, eTale te batA guNane na dekhe, ane abatA doSane dekhe. rAgIne rogI e bedunI eka rIta ne. mukheM kaDavo hoya, nojanathI uparAMThage hoya, moTI lAMghaNa kare, pANivallana hoya, tRSA ghaNI veThe, tema ati rAgo kSeSI jIva mukhe kaDavo hoya, jajA sujanayIuparAMto hoya, gurunu phayuM na mAne, jaDatA, Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. mUrkhatA tathA tRSmA ghaNI hoya. ema rAgI thane rogIbe sarIkhA dekhAya je. mATe e rAjAyeM kopa paritA karI potAnu thaMga ghaNu jAjare kIg . to hu~ e rAjAnA buddhine saMjIvanI upadeza vANI auSadhI thApI sadya sAjo karUM. ___ evaM ciMtavI nalI mIThI vANIeM karI pradhAne, prathamato rotI rANIne AzvAsine sAsatI kIdhI. panI rAjAne pratibodha devAne maMtrI rAjasajA eM gayo, tyAre teNe rAjasanA dInaglAnavadanavAlI dItI. jema sUrya nagye dIvAnI kAMtI phAMkhI dekhAya tevI sanAne phAMkhI dItI. krodhI jIva yuM yuM urdhyAna na dhyAya ? arthAt dhAnaja dhyAya. emAM zuM thAzcarya be ? evo rAjAne jAgI praNAma karI maMtrI sanA madhye bege, ane rAjAno roSa nivAravA aneka kautukakAraNI kathA sanAlokane kato havo. aho, sanA loko ! tame koI AzcaryakArI vAta sAMjalI ? te velA eka catura puruSa bolyo, hA. tene sanAnA lokeM pUbyuM zI vArtA te kaho. __tyAre te catura nara kahe . e nagaramA vyavahArImA ziromaNI thane dhanavaMto evo dhanazeTha vasato havo. tene zrI nAmeM nAryA tenA cAra putra eka dhano bIjo dhanadatta, trIjo dhamma ane cotho soma. e cAre vicakSaNa putrane yauvanavaye pitAyeM paraNAvyA. te moTA vyApArI thayA, tyAreM dhana zetane vRkSAvasthAyeM asAdhya roga upano. vaiyeM paNa kayuM ke, tame dharma sA dhana karo, tevAreM zeThe sarva kuTuMbaparivArane teDAvI, sarvanI sAtheM khamata khA maNAM kIdhAM. vrata paJcakhANa karI,AtmasAdhana kIdhuM. tyAre kuTuMbamAM je va 6hatA te kahevA lAgyA, je he dhanaze ! tame tamAre nAme tathA praNAme dhanya bo! tame tamArI tujAyeM upArjita vine karI svajanane poSyA. sAte khetre vitta vAvasyAM. nirmala kirti upArjI.have tame mRtyu pAmyA panI putrane vikhavAda na thAya tema karo to ruthu thAya mATe sarva putrane dhana sarakhaM vaheM cI Apo. jema panavADe tamAro yazavAda vdhe.|| 27 // te velA dhanaze meM cAre putrane teDIne kahyu, je tame sarve nAina saMpe ekaThA rahe jo // ya tH|| yato dRgnyAM mukhaM nAti, nayane vadanena ca // pannavaistaravo nAMti, taru niH pannavAH punaH // 1 // arthaH-je kAraNa mATe be netre karI mukha zone, ane mukheM karI be netra zone . vRda navapanna karI zone , ane navapa hanavatA vRdaM karI zone ne // 1 // kadAcit kAla jAve tame gA rahI na Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .25 pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. zako, pota potAmAM sAtheM rahe na bane to e raDAmadhye cAre khUNe cAra kalaza dAvyA ne, te upara tamArA pota potAnAM nAma , te kADhI lejo. meM sarvanA sarakhA nAga karI vaheMcI mUkyA le. te rIteM lejo, vivAda kara zo mAM, ema kahI pitA paraloke pohocyo. te panI cAre nAyeM pitAnuM mRtyu saMbaMdhI laukika kAraja kayuM. keTaloka kAla tyAM ekaThA rahyA, palI strI unA vivAdathI jUdA thayA. te velA gharanA cAre khUNethI cAra nAmAMkita kalaza kADhyA. to eka kalazamAM mATI, ekamA hADakAM, ekamAM vahI e Tale khatapatranAM copaDA ane ekamAM sonaiyA nayAM hatA. te joitraNa nA inA mukha vihAya thayAM.je nAnA nAine to pitAyeM nagada dhana Apyu. ane amane hADakAM, mATI ane kAgala dIdhAM. te ame kema lezye? ema kahI hRdayeM trADanA karI bAtI kUTImUnA khAi noMya upara paDyA ! aho, pitA ye zatrurUpa thai amane vizvAseM vaMcyA. sarva sAra dhana te somane Apyu ane amane dhUla tathA hADakA bApyAM. ema kahI traNe nAi nAnA nA sAtheM vivAda karavA lAgyA. ane kahevA lAgyA je, amArAM galA reheMsIne tuM ekalo dhana le jAiza ? ema thAya nahI, e dhana to cAre nAi vaheMcI leyu. ema vivAda karatAM sarva saGaneM malI vAyA. kahyu ke, tame thApayA paNo vepAra karo. e dhana have rahevA dyo. rAjajhAre pradhAna puruSa je nyAya karaze,te rIte levAze. ema zIkhAmaNa deza vivAda nivAsyo.palI eka mahinAmA paMcamahAjanoM nyAya karI na zakyA, tethI rAjadhAre AvyA, tyAM paNa buddhi vaMta pradhAne vicAsyuM, tevelA rAjA hasIne bolyo ke, e vivAda pradhAne TAlyo ke na TAlyo ? teNe kayuM hajI TAlyo nathI.ema kozne buddhi upanI nahIM. ___ tyAre cAre nAi ukhIyA thayA thakA dezAMtara cAlyA, mArgamA eka pa gupAlagAma yAvyuM. tyAM ko buddhivaMta tRpuruSa sanA joDI begele. te sanA samAjanA sarva lokane praNAma karI cAre nAi vegA. te varakhate catura puruSe pUbyuM. tame kyAthI thAvyA ? ane Agala kayA kAma mATe kyAM jAzo? eTale cAre nAzye pitAnuM je vRttAMta hatuM te eka vRkSa pazupAla Agala kahyu. tethI te buddhivaMta puruSa hasIne kahyu,tamArA nagaramAM tevo koI paMmita puruSa nathI ke, je eno paramArtha jANe? te velA cAra nA kahe je ke, pitA to vAda mUkI marI gayA. pitAyeM amane vaMcyA. tevAreM e vAda koNa TAle ? evaM Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. sAMjalI buddhivaMta puruSa bolyo he putro, tamAro pitA paMmita hato, catura hato, tamAro hetu hato, mAhyo vicakSaNa hato // 314 // teNeM jene je yogya hatuM teja barAbara veheMcI prApyuM be. paNa tamo teno parama artha nathI jAe tA ne vivAda karo bo. pitAno kAMI doSa nathI. teno paramArtha buddhavaMta puruSa cAre nAine kahe be-jenA kalazamAM mATI be, tene ghara, hATa, khetra sarva pyAM be. jenA kalazamAM hADakAM be, tene hAthI, ghoDA, gAya, jesa e sarva vyApyAM ve. jenA kalazamAM kAgala dota be, tene ugharANI, vyAju dhana e sarva dIdhuM be. ane nAnA putrane asamartha jANI rokaDuM dhana tene zrAyuM be. have tame cAre nAga saMjAlI juna je pitAyeM kone lUM dIdhuM be? je mATe dhana to vijajInI pareM anitya be. arkatUlanI peTheM ya sAra be. te sAru zo kleza karo ho ? pitAnA vacanathI mAMho mAMhe hita nAva rAkho yataH - ilAliyA vi pAliyA vi, vihati sesayA suya yA // huMti sahikAvidure, kuviyA vi sahoyarA ceva // 1 // dAi, te buddhivaMtane page lAgI. laghu nAine khAliMgana deiyAMkhe yAMsu mUkatA kahe be, he vatsa ! me lonI yara tane kheda pamADyo . te sarva tamekamA karajo. te velA laghu nAi temane page lAgI kahe be ke, tame moTA nAi te muUne pitA samAna bo tamane meM dhana arthe ghazAtA upajAvI te damA karajo. ihAM badhAyeM paMmita puruSane kayuM, je pitA mRtyu pAmyA mATe mUDha evA me buM tenA tame pitAsamAna thayA. ema kahIne temaroM ka dAgraha mUkyo. tyAreM buddhivaMta puruSa kahyuM ke, tamArA pitA mRtyu pAmyo mATe nAnA jAnA tame pitA samAna galAu, tamAro pitA cUke nahi, tame dhana laghu nAi sAthe kheda kasyo, te navo cAla karavo tamane ghaTe nahi. paDhI tyAMthI te jAi potAne ghera yAvI. pitAnA lakhyA pramANe dhana varhecI je mAMho mAMde prati snehavaMta thayA. temaNeM nagaramAM vadhAmaNAM kIthAM. navA janmanI peTheM harSa pAmatA havA. evI kathA nipuNa puruSa ka hI te sajAnA sarva loko sAMjalI mastaka dhUNAvI kahevA lAgyA ke, evA pazupAla paNa buddhivaMta hatA ke jeNeM buddhiyeM karI vivAda TAlyo. e vAta sAMgalI padmarAjA camatkAra pAmI ciMtavavA lAgyo je, te buddhivaMteM pArakA nagaramAM dUrathI nipajyuM te paNa utpAtakI buddhiyeM jAeyuM. * Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. 27 ane teno kevo artha kIdho ? to zAstranI jAe evI te mArI priyAne kA mazAstramAM kauzalatA saMbhave be. temAM guM kahetuM ? mATe huM maMdabuddhi, anArya, nirlaja, dUrgatino jAnAro, nirbhAgya evo buM huM te strIratnane ayogya buM. jene meM nirAparAdhe tevuM duHkha dIdhuM. ema citta madhyerAjAyeM zocanA ka rI. ne dInavadana ya maMtrIne kayuM, he maMtrI ! pApI evA apulIyeM meM je mahA pApa kIdhuM. je te kanyA pitAne ghera sukheM samAdheM rahI hatI ! hA hA ! tene meM nartha mADI dukhaNI karI. mATe have huM prANa dharavAne samartha na zrI. tethI tame citA khaDakAvo, temAM huM balIne pavitra yAvaM. tyAreM pradhAneM, rAjAne atyaMta duHkhI tathA maraNAnimukhI jANIne te maMtrI rAjAne ekAMte kavA lAgyo ke, he rAjA ! tame sAMjalo. je nalA sevaka hoya te svAmInuM hitAhita jANe. he svAmI ! je kAma kariyeM te vicArI parakhIne karIyeM to phala pAMmIyeM, paNa sahasA yavicAyuM kare te azAtA pAme. // yataH // sa hasA vidadhIta na kriyAmavivekaH paramApadAM padam // vRNate hi vimRzya kAriNaM guNa lubdhAH svayameva saMpadaH // 1 // yarthaH - sahasA vicAra karayA vinA koikArya kara nahIM. avicAra jebe te khAkarA duHkhanuM sthAnaka be. vicAra kara kAma karavAnI jene Teva be, te puruSane saMpatti pote yAvI vare be. he nAtha! meM tamArI khAjJApaNa karI, ane te strIne paNa jIvatI e kAMtastha rAkhI ne have jema tamArI khAjJA hoya tema kariyeM. . evaM sAMjalI rAjA yAnaMda pAmI pradhAnane kahe be, he mitra ! teM e strIne jIvatI rAkhI e mane jIvitadAna prApyuM paDhI rAjAyeM prajAte te nirdoSI strIne ghera teDI aparAdha khamAvyo. ane te divasathI rAjAno rANI upara prema vRddhi pAmyo. iti padma rAjA kathA 334 e dRSTAMta zaMkharAjAne sAdhuyeM kahyo. mATe he rAjeM! pUrve jaDabuddhi evA te padmarAjAyeM avicAkhuM kAma ka rIne evA duHkha rUpaNI tulAmAM potAno AtmA pADyo. tema tuM paNa vicAra kAma karI abalA satIne duHkha deza ne have pazcAttApa kare d. paNa dharmanA jANa hoya to te parajIvano ghAta na kare. tema grAtma ghAta paNa na kare. jemATe yAtmaghAta samAna bIjuM koI pApa nathI. je kubuddhi prANI duSkara karma kare, te valI tenA doSa TAlavAne mATe AtmaghAta kare be. paNa sarva duHkhane TAle evo sugama dharma zrIvItarAga devano nAMkhyo be,. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. te nathI karato. duSkarmanA marmane haraNahAro dharma le. niraMtara sukha ApanA roje. saMsAramA saMta puruSane dharma vinA bIjuM kAMza padArtha zaraNa nUta nathI. te sAMjalI zaMkha rAjA munine kahe . he svAmI ! duHkhanI davAniye je balyo, tene have dharmanI kathAyeM yuM hoya? to aMtasamaya yogya je dharmazaMbala hoya te muphane Apo. tyAreM pharI muni kahe , he rAjan! tuM phuHkhano ba vyo maraNa le , paNa evA bAla maraNeM karI mRtyu pAmavAthI Agala vi zepa duHkha pAmIye. te upara kapila brAhmaNano dRSTAMta kahuM te sAMjala340 ___ gaMgAnA tIre koika saMnivezane viSe saDo gAma le. te gAmamAM SaT karma karanAra atyaMta zocadharmano dharanAra kapila nAme eka brAhmaNa hoto havo. zauca pizAceM grahyo thako te hija ciMtavavA lAgyo, je dharatI para phATAM khUgaDAM cuMyarAM paDyAM hoya, AnanyAM phUla phala paDyAM hoya, viSThA mUtra nayo azuci mArga hoya, temAM zauca AcAra dharma mAro kema rahe ? talAva kUvAnAM pANI paNa kema pIvAya. mANasonAM, kUtarAnAM, bilADAM Adi kanAM malamUtra, hADa pramukha sarva varasAdane pANI tapAine jalAzayamAM jAya te pANI pIvAtho kema zaucadharma rahe ? mATe samuha vacce aMtIpa hoya, jyAM manuSya, pazu varjita nUmikA hoya, tyAM jaz rahUM, to mArA zuci dharmanI kriyA rahe. anyathA na rahe. ema vicArI keTatAka dina gA mamAM pANI bAMTI hiMmavAthI paNa teno zuci dharma na rahyo. te vakhate koI niryAmikane pUjyu, je azucirahita evo koI narapazuvarjita hIpa ? tyAre teNeM kahyu, zelaDInA khetre nasyo evo anayahIpa . te sAMjalI te nidhi mavyAnI peThe hRdayamAM harSa pAmyo. te kapila brAhmaNe potAnA snehi kuTuMba parivArane melI mithyAnimAnano presyo thako vahANe besI niryAmika sAthai cAlyo. samuzmA te dIpa pAmyo. jema nava samuzmAM naranava dIpa pAme tema teNeM te dIpa pAmyo. tyAM zelaDIno AhAra kare. vahANa mUkI tyAM rahyo. te dIpanAM pANI pItraNa vAra snAna kare. zelaDIno rasa bAsvAde. ekadA zelaDI khAtAM tenA be hoTha vidAraNa pAmyA. tyAre ema ciMtavavA lAgyo. jo e zelaDIne phala thAta to ThIka hota. evaM ciMtavI pharebe, eTalAmA koka vahANano vepArI te idunA khetramA vaDInIti karI gayo hato. tenI sUkI viSThA paDetI hanI te joi te brAhmaNa zelaDInAM phala jANI harSa pAmI Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. e ne ciMtavavA lAgyo je amArA dezamA zelaDI phalatI nathI. ane A hIpa mAMja phale . te kozka hIpano mahimA vizeSa jANavU. evaM vicArI te phala (sukI viSThA) hAthamAM grahIne phalanI bhrAMtiyeM amedhyane medhya miSTA samAna jANI iMDiyanI lolatAyeM karI kapilahije teno nadaNa kIdhuM. je mATe dudhAtRSArta je prANI hoya te zuci azuci paNAnuM vivecana na kare. temaja ekadA teNeM potAnIja sUkI viSThA paDI hatI tenuM paNa vinrama paNeM nakSaNa kIg. ema vicaratAM keTaleka divaseM jenI viSThA khAdhI hatI te potAnA dezano uttaravIto vANi tene malyo. vahANe besI te hIpamA ja la tathA zelaDI levA pAvyo hato temaNe mAMho mAMhe kuzala vArtA prabI. vANiyeM kahyu he, kapilahija, ihAM rahI tame zo AhAra karo bo ? kapila bolyo, ihAM duM zelaDI tathA tenA phalano pavitra thAhAra karUM . evaM sAM jalI vANiyo bolyo, zelaDIne phala kadApi na hoya. dijeM kahyu, e hIpane mahimAyeM ihAM to zelaDIne phala yAya . vaNika bolyo, te phala mane de khADa. tevAre teNe mANasanI sUkI viSThAnAM lImA dekhADI, ane kahyu ke e zelaDInAM phala .te jozvANiyo kheda pAmI,mAthu dhuNAvI, kahe .aho ! eNe ajJAnapaNe phalanI nAMteM mAnavInI viSThA khAdhI // yataH // nAtaH para mahaM manye, jagato uHkha kAraNam // yada zAna mohorogo, puraMtaH sarva dehi nAm // 1 // vANi bolyo, te phalano rasa kevo ke ? tujane khAtAM keTalo kAla thayo ? kapila bolyo, e phalano rasa to amRtasamAna ; ane eka mAsa thayo DhuM khAvaM . vANi bolyo,are ajJAnI ! teM mUDha bUdhiyeM e guM kAma kIg ! mAMthu nAMgIne paga rAkhyA. thoDAzA azaucathI bIhIto, ane Ato teM sarva prakAre azaucanuM nahANa kIdhuM. dhika paDo tahArAA ajJAna zaucapaNAne, je mATe koI na kare te karma teM kIy. je azucinA nayathI tuM nAge hato te tArA Agala vizeSe AvyuM. are! eTa paNa teM vicAyuM nahi, je zelaDIne viSe kyAre phala thatA ho ? eto koI deze ko dIpe na hoya. kapila bolyo, nirmAnuSa evA e hopamA viSThA kyAMthI zrAvI ? vANiyo bolyo, are tArI ane mArI bedunI viSThA teM khAdhI. te sAMjalI kapila brAhmaNa mAthu phoDI hAya hAya karI vilApa karavA jAgyo. re daiva ! tuM, niSkAraNa mAro vairI thayo, je mane viSThA khavADI. zvAna Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. vAyasaH vat kIdho. huM zauca dharmano arthI, kuTuMba parivAra mUkI samunI va aMtaradvIpe yAvI rahyo, topaNa teM mukane viTaMbyo. huMtraNa vAra snAna karato, putrastrIthIla rAMdhI jamato, evA muUne he daiva ! teM kema pramedhyanuM na kuNa karAvayuM ? ema vilApa karato kahe ne ke, have hUM kyAM jAnaM ? kene ka DhuM ? kiMvA zrAtmAno ghAta karUM. satya zaucano dharanAra huM viSTAyeM lIpANo. te velA te vaNika pAse bano hato te teno pazcAttApa sAMjalIne kahe ke, teM jJAna paNeM tArI meje aparAdha karIne have tuM niraparAdhI daiva upara zo kopa kare be ? // yataH - naraH kArye hi niSpanne, mayAkArIti mAdyati // tasmina punara niSpanne, doSaM devAya yavati // 1 // arthaH- manuSya kArya siddha yAya to 'meM kayuM' evo mada te kare be, ghane jo siddha na thAya to te daivane doSa thApe be. // 1 // have te vaNika kahe ne ke, pUrve paMmiteM zauca dharma zrA do be, te dharmane tuMbAMmIne bAhya zoceM jAgo, vAyareM jema vRkSaM mUlathI jAgyo, tema tuM mUlathI viSaTho, te have kema zuddha thAya ? je prANI aMtara malina be te bAhya jaleM hajAro vAra snAna kare tohI nirmala na thAya. taraMga ve jItavAthI pariNAmeM zuddha thAya. jalastrAneM to azuddhatA vadhe. jalasnAna to devArcana kArye bAhya mala TAlavAne kara. te mATe loko jala snAna te dharma jI kahe be. anArya avataratI pazuvat tare be. teha ne aMtaraMga zaucanuM kAraNa jojana paMmite kayuM ke, je pApAcAra karaze te kujAtimAMde vataraze ane je pApAcAra nahI seve te satkula sujA timAMhe upajaze, te mATe vividha prakAranAM zauca kahyAM be. te jANine te dharmArthI prANiyeM aMtaraMga zauca dharma jevI zakti hoya tevuM yAdavuM devayA trA, vivAha, tvarAno samaya, rAjadarzana, saMgrAma ne hATa bajAra mArga e TalA sthAnake sparzAsparzano doSa nathI. eTale prakAreM dharatI pharasI thakI pa vitra thas. bhUmInapara paDenuM pANI, pativratA strI, prajAnuM hita karanAra rA jAne brahmacArI e cAreM sadA pavitra kahevAya be. " te mATe teM e laukika mArgane mUkIne alaukika mArgane yAda rakho, tethI tIvrapApe lIpAlo bo. te prAyazcitta lIdhe tuM zuddha thAiza. ema vAliyAnuM vacana te kapileM mAnyuM, paThI te valikane brAhmaNa ve jalA vAhaNe bezI po tAne sthAnake yAvyA, potAnA kuTaMbaparivArane malyA. tyAra paDhI paMmiteM Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 31 kahyu, tema kapileM prAyazcitta lIdhuM. par3I te kapila sarva darzanane sarikho zaucAcAra pAcaravA lAgyo. e kapilanI kathA muniyeM kahI // 33 // te mATe he zaMkharAjA! thoDA anucithI nATho je kapila teNeM jema gha guM azuci jogavyuM tema he rAjA tuM duHkhanA nayathI marIza to valI gha NAM phuHkha pAmIza. je mATe pApathI duHkha upaje ane pApa je je te jIva hiMsAthI upaje . te para prANInA ghAta thakI zrAtmaghAta, pApa vizeSa ne. puNyathI te pApano kSya thAya, ane beno kSya thayo tyAreM janmajarA ma raNanA puHkhono kSya thAya. te mATe he rAjan ! tuM have sarva ciMtA mUkI zrIvI tarAgano nAkhyo dharma Adara, tethI sukhI thAiza.ekadivasa tuMamArA kahyA pramANe dharma pAdarIza to, paDI tuM teno pratyakSa pArakhaM joza. akhaMmita zarIre putrasahita evI kalAvatI strIne tuM jIvatI dekhIza. tame bedu ghaNA kAla lageM joganA najanArA thAzo.. tyAra pabI nuktanogI thai yaMte rAja lakSmIne bAMjhI strIsahita dIkSA lezo ne ArAdhaka thAzo. ema gurunuM kartuM mAnIne rAjA te vanamAM eka rAtri rahyo. tyAM rAtrine pArane pahore eka svapna dItuM. kalpataruyeM valagI latA phalasahita , te ne kozka puruSa bedI nUmikAyeM pADI. pI valI te latA phalasahita pA bI kalpatarumAM jaz valagI. tene te taruyeM turata avalaMbI. evaM svapna dItuM. ke tarata pranAte rAga thatAM rAjA jAgyo. tyAre vicAyuM ke aho ! e moTuM svapna mujhane kyAMthI dIvAmAM Avata, paNa jo ihAM rahyo to meM e svapna dItuM ? ema ciMtavI pranAta saMbaMdhInI karaNI karI rAjA gurupAse AvI vaMdana karIne gurune svapnArtha puTato havo. __tyAreM guru paNa tene svapnano yartha kahe . teM rANIne dUra karI viyoga pamADI te kalpatarunI mAlane bedI nAkhI, paNa te mAla pAnI tarata phala sahita jazne kalpatarune valagI. tema he rAjA! tamane te rANI putra sahi ta vehelI malaze. ema sAMjalI rAjA kahe , he munI ! tamAre prasAdeM karI evaM mujhane guna thavAnuM te mahAre emaja hojo, ema kahI rAjA rA NInI khabara joto teja vanamA keTaleka dUra gayo. tyAM lajAyeM nIcaM mu kha karI datta kuMvarane kahe ke, he mitra! buMdi evA meM mahA pApa kI dhuM. potAnA nirmala kuleM lAMbana lagADyuM. paNa guruyeM amRta kiraNasamA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. na vacana kahyAM ane teNeM AzvAsanA dane, dhairya upajAvyu. AzAyeM vilu dhyo evA meM thA divasa ema gamAvyo. paNa have hu~ mahArI strIne jo jIva tI na de to maraNa pAmIza. te mATe tame ghoDe svAra thai utAvalA jAna. ane jyAM kalAvatI hoya tyAM tenI tapAsa karI zIghra tene teDI lAvo. e vI rAjAnI AjhA jazne te dattakumara ghoDe svAra thai kalAvatInI khabara kADhavA nikalyo, je puruSa jyAM mukI hatI te puruSaM te sthAnaka devADayaM. tyAM lohI paDayuM dekhI tyAMthI pagI paga joto daivayogeM tApasano Azrama dIne tyAM tApasane praNAma karI dattakumAre pUjyu, ke he tApasa najIka prasava thai evI uttama strIne tame ihAM kaM dItI? tyAreM tApasa kahe je, tuM koNa bo ? ane kyAMthI ihAM Avyo bo? tyAre teNeM kayuM huM zeThano putra datta nAme j, ane zaMkha purathI yAvyo buM. rAjAyeM mane khabara kADhavA mukyo . tyAre te tApasa kahe , e rAMkaDI upara hajI rAjA vaira nAva nathI mUkato. zrA kAMi thoDaM kIg De ? garbhavatI abalAne vanamAM mukAvI ane hAtha kapAvyA te kaMza utuM kartuM ? je hajI rANInI khabara pUche je. lokanI paNa kahevata De ke kIDI upara kaTaka jhuM karavU ! ___ tyAre dattakumAra tApasane kahe je ke, ghaNuM kahyAnI to hAla velA nathI. paNa jo kalAvatIne nahiM dekhe to te rAjA hamaNA citAnimA balI maraze. te mATe zIghra jyAM hoya tyAM dekhADo. tathA hA kaho, je a muka jagAyeM e jIvatI . tyAre dayAlu tApasa dattane potAne yAzrame te DI gayo. tyAM te datta, kulapatine praNAma karI kahe , he pranu ! rAjAne a jayadAna Apo. tyAre kulapatiyeM kalAvatIne teDAvI. te paNa tyAM prAvI. eTale datta kumArane dekhI ghaNuM rudana karavA lAgI. je mATe sajanane dii| koDagaNuM uHkha thAya evI nIti . tema ghaNe dahADe svajanane dekhI te pa Na duHkhI thai ghaNuM raDavA lAgI. te rotI dekhI madhura svareM dattakumAre A zvAsanA dIdhI ne sAsatI kIdhI. dattakumAra kahyu, e karmagati . mATe he svAmini ! raDavAnuM niSedha karo // 40 // // he behena ! saMsArane viSe je managocare na yAve evA gunAzuna kamai karI prANI sukha suHkha pAme be. he bAi! jyAreM agunakarmano udaya thAya, tyAreM mAtA, pitA, nAi, putra, nAra e sarva zatra rUpa thAya. temaja jyAna gunakarmano udaya thAya Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___TathvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 33 tyAreM zatru hoya te mitra thAya. tathA he benI ! tamone je apti AkarUM kuHkha jogavatuM paDayuM tethI rAjAyeM tamArA guNa jANyA, pn| tamArA duHkha thI tamArA viyoganuM anaMtagaNuM kuHkha rAjAne thayuM . te zaMkharAjA, pazcA ttApa karato hamaNA cayanI agnimAM praveza karavA le . jo hajI sudhI paNa tamArUM mukha jIvatAM nahI dekhe, to nizcayeM e prANatyAga karaze. evaM sAMjalyuM tyAre kalAvatI rathe vezIne jaratAra pAse jAvAne zIghra najamAla thai. jaratAreM ghaj ahita kIg , to paNa pativratA kulavatI je strI hoya te jaratAra upara hita rAkhe. tyAra par3I tApasAdika tathA ku lapatine namaskAra karI temane pUbIne putrasahita rANI rathamAM besIne pra jAte vanane vipe zaMkha rAjA pAse AvI tene saMpUrNa aMgavAlI dekhI je ne ghaNo harSa thayo ne evo rAjA lajAthI nIcuM joi rahyo, paNa cuM jo ina zakyo. harSanA vadhAmaNAM thayAM, nagArAMnA nirghoSathI natsava kara tA havA. harSavaMta thayA evA pradhAna sAmaMtAdika sahita eka kSaNamAtra sanAmAM besIne patI rAjA kalAvatI pAse Avyo. jema cazmA sadoSI le, kalaMkI , to paNa tene rohiNI AvI male , tema kalAvatI paNa jaratA rane prAvI malI. yadyapi rAjA doSI, kalaMkI, topaNa rANIyeM kheda na rAkhyo. te samaye te kalAvatI kAMika roSavatIyakI nIcuM mukha karIne beThI ne ema rAjAyeM joyuM, tyAre rAjAyeM maMda jenA netra meM evaM kalAvatInuM mukha po tAne hAtheM UMcaM karIne tene madhura vacaneM karI kahyu ke, have hu~ jIvato tu Une mukha jhuM dekhADu ? A tArUM mukha mane jIvADanAruM . duM nirjAgya buMje meM niSkalaMkane kalaMka dIg? valI tuM to niSkalaMka ce mATe tArI stuti keTalI karUM! evaM rAjAnuM prazaMsAvacana sAMjalI rANI bolI, nirjAgya ane varAkI ev| je te mArI stutiyeM sayuM. valI rAjA kahe , hu~ nirguNI bu. kRta ghna, nirdaya, kuladayano karanAra . jemATe meM tahArA jevI satiyomA zi romaNI, guNavatI evI rANIne kheda pamADI. tathA tuM guNavAna bate tAro kAM 6 doSa na hato tema batAM valI tArI upara DhuM rAgI batAM paNa virakta thayo, te ko pUrvakRta karmanA marmathakI meM tumane muHkha dIdhuM. // ytH||svo puvaka yANaM, kammANaM pAvae phalavivAgaM // avarAhesu gaNesu ya, nimittamittaM paro doI // 1 // bIjA ko prajA lokeM eTalo anyAya kIdho hoya to rAjA Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. tene Akaro daMma kare, paNa Ato rAjAyeM poteja dhAkaro anyAya kasyo, to tene koNa pUje ? koNa daMma kare ? valI rAjA kahe je, jema vaTavRdeM tathA uMbarane vRdeM phUla dekhAya nahI, tathA bakula vRdane viSe phala dekhAya nahI, tema tAre viSe koI doSa nathI. he rANI ! meM ajJAnathakI tArInapara mAlu ciMtavyuM. te DhuM kahevAne samartha nathI. to duM kahUM? ema kahI rAjAyeM potAnA koparnu sarva kAraNa poteM vIteluM kahyu. paDI rANIyeMpaNa caMkAlapIyeM hAtha kApyA tyAMthI mAmIne sarva kuHkha maya vyatikara kahyo. vattI navA hAtha AvyA te svarUpa paNa kahyu. tyAreM rAjA harSe karI kahe , he priye ! A caMidivAkara paryaMta mahArA apayaza no paDaho vAgaze, ane tahArA mastakeM zIlanI chajA pharakatI raheze. he rA gI! tArA puHkhane pazcAttA hu~ je jIvaM buM, te gurunA vacana rUpa saMjIvi nI auSadhInA pranAvathakI jIvaM buM. rANI kahe the, mujhane muHkhamAthI sukha thayuM te putranA puNya karIne thayu. ane tamo jIvatA rahyA te gurunI rupA thakI rahyA. dhanya e gurune ke, jeNeM tamane subuddhi ApI. to mujhane have te gurunA darzana karAvo. jethI DhuM mahAro janma saphala karUM. ema kahI pranA teM mahoTI diyeMsahita samasta parivAra sAtheM rAjA guru pAse Avyo, mu nine vAMdine bege. munipaNa temane zIla rUpadharmanI dezanA detA hvaa.||42|| prANIne ziyala vrata je je te zunodayatuM karanAra , zIla te zarIranuM A jaraNa be, jIvane pavitra karanAra , bApadAnA samUhay haranAra de, tathA murgatinA phuHkha, TAlanAra , do gyAdika ApadAnA samUhane nasma kara nAra , evaM ziyala te ciMtAmaNI ratnanI peThe ijita sukhanuM bApavAvAluM . tathA ziyalayakI vyAghra, vyAla, jala, agni AdikanA jaya sarva maTI jAya e zIyala je je te svarga tathA muktinA sukhanuM ApanArale, ityartha. he rAjan ! tameM e zIyalavratanuM mAhAtmya te svayameva dRSTiyeM dIkheM, je tA harI strInA hAtha teM kapAvyA batAM te zIyalanA pranAveM navA vAvyA. zI yala rUpiNI amine jo samakita rUpa vAyu sakhAi male to te ghaNA karma rUpa iMdhaNane bAle. jinezvare kaDaM je yAtma tatvarUpa vastu jIvAdi padArtha, tehanI je sahahaNA te samakita kahiye, te mahAmohanIyAdi azuna karma nA kyathI jIva, samakita pAme. tathA he rAjeM! saMsAramadhye namatAM jIva Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. 35 ne devatAnI Rddhi, divyajoga saMpadA, vividha prakAranIvidyA, vijJAna, e sarvane pAma ghalu gulabe, paraMtu nizvayathI eka samakita pAmanuM te mahA durjana be. samakitarUpI mahAratnano dIvo jevAreM kadayaneviSe pragaTyo, te vAreM jIva devaguru ne dharma tathA darzana, jJAna, ane cAritra rUpa tatva no jAethayo, tevA te khaDhAradoSa rahita evA zrIvItarAga devane devakarI jANe. te kAvyeM karI kahene // rAgadveSa kaSAya moha mathano nirdagdhakarmedha no, lokA loka vikAza kevalaguNo muktAyudho nirbhayaH // zApAnugraha varji to gada tRSA kukAma niAjarA, krIDA hAsavilAsa zoka rahito devAdhi devojinaH // 1 // arthaH- vItarAga deva te kahevA le toke, rAga dveSa ne mohanA mathanAra te, tathA zukla dhyAneMkarI karmarUpa iMdhana jvAlIneM lokA loka prakAzaka evoje kevalajJAna rUpaguNa tene pAmyAve, khAyudha rahita pra nirbhaya, koine sarApa nathI detA, koinI upara anugraha para cAdareM karI nathI karatA, jene roga nathI, tRSA nathI, kudhA nathI, kAmaniza nathI, jarA, krIDA, hAsya, vilAsa, zoka ityAdika anaMta doSa rahita evA devA dhideva zrI jinezvara vItarAga jagavAna te deva jANavA. have guru kahevA hoya te kahe be:- dayAvaMta, satyanApI, dattatyAgI, brahmavratadhAraka, parigraharahita, jemane zatrune mitra sarakhA be, mRtikAne kaM cana, tRNa ne maNi, sukha ne duHkha, tRNa bane strInAsamudAya e sarva jene sama pariNAme be. evA je munirAja te guru jANavA. tathA dharma te kone kahiyeM ? zrIjinezvarajApita dharma te eka dezathI zra ne bIjo sarvathI evA be prakAre be. temAM paMca mahAvratarUpa zramaNadharma tathA rAtrInojana viramaNa rUpa te sarvathI dharma jANavo, tenA dhAraka munirAja a. ne bIjo samyaktvamUla bAravratarUpa dezavira tino dharma te dezathI dharma jANavo. tenA dhAraka te zrAvaka be. e ve prakArano dharma kahyo, te dharma mono pamADanAro be. valI samyak jJAna, darzana ane cAritranI upara je zraddhAna te samakita jAvaM. te samakita kahetuM ve toke, ciMtAmaNiratna, kAmadhenu, tathA kalpavRkSa tethakI adhika prabhAvavAluM be. te samakita sarva dharmanuM zrAdhAranRta be. evaM samakita zrIvItarAgeM kahAM te dharma jAvo. ityAdi dezanA sAMjalI mohanI karmanI mahoTI dRDha gAMTha nedI mithyA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. " bedIne samakita rUpa Atmatatva dharma tene rAjA rANI pAmyAM. pI rAjA guru pratye vinaMti kare be ke aMdhakAra timirane haranArI, sadA udyo takArI, muktipathanuM kAraNa evI nirmala je ratnatrayI te rUpa dharma te tamoe prakAzyo, teja vivekI puruSa aMgikAra karavo. paNa estrI, dhana, saMtAnano je moha tene lohanI veDInI peThe duHkheM tyajI zakIyeM. te mATe huM bAla ka paMca mahAvratarUpa dharma pAsavAne asamartha buM. tethI mukane zrAvakanA bAra vratarUpa dharma aMgikAra karAvA. tyAre zaMkha rAjA ne kalAvatI rANI samakita mUla bAra vratarUpa dharma guru pAse yAdarI gurune vAMdIne gajA rUDha ra harSavaMta thakA nagara madhye praveza karatA havA. tyAM zaMkha rAjA tathA saMpUrNa aMgavatI, putravatI evI kalAvatI rANIne zrAvatAM dekhIne sarva nagaranAM nara nArI lokone AnaMda upajato havo. tyAM mAMgalika vAjiMtranAMje zabda tenA nirghoSe karI khAkAzaM gAjatuM havaM, mahAsatIno mahimA pragaTa paNeM udghoSaNA karato havo, ghara ghara pratyeM toraNa bAMdhyAM, hATa zaNagArayAM, dhvajA patAkA baMdhAvyA, ane gama gama maMgalika utsava thayo. evo sarva sthAnake utsava pravatyoM. evA avasareM gha harpita I. evI koikeM ardhAja mukhamaMmana kIdhAM, koiyeM ekaja kA na gAro. koiyeM ekaja locana yAMjyuM, koiyeM snAna karayuM, koi ye na kasyuM, koie thoDo coTalo guMthyo, koiye na guMthyo, koiyeM thoDaM ja myuM, koiyeM na jamyuM, koiyeM thoDaM taMbola khAdhuM, koiyeM na khAdhuM, koiyeM keTAMka yAnUpaNa vastra pehekhAM, koiyeM na peheyAM, koI putrane dhavarAvatI a dhavaca mukI yAvI, koika dhaNI pratye pIrasatI temaja doDatI cAlI, koi ka nArI to cUje dhAna balatuM mUkI cAlI, koi ghIno ghaDo Dhalato melI cA lI, koika jaratAra ucalato gAlI deto melIne cAlI, ema sarva nagara nI strIyo kalAvatIne jovAne khAvI. tyAM koka strI kalAvatI rANIne muktA phaje tathA phUleM kara vadhAve be. guNagrAma kare be. dhavala maMgala gAya be. jaya jaya yAnaMda pAmo, he kalAvati ! tujane dhanya be. tuM ciraMjIva. raho, tuM mahA satI be. teM kula juyAlyuM. ityAdika ghaNI zlAghA karatAM karatAM nagaranAM loka sarva potAne ghera khAvyAM. tyAM rAjA rANIne ghaNAM vadhAmaNAM zrAvyAM, rAjAyeM dIna yAcakane ghaNAM dAna dIghAM, baMdIvAna sarvane boDyA, Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 37 ema putra janma mATe ghaNA nATakIyA nacAvyA. vAjiMtra vajaDAvyAM. loka ne zokarahita kIdhA // 455 // ___ ema daza divasa sudhI natsava karI, agIdhArame devase zucinUta thara, bAra me divase jhAti kuTuMbane jamADI, putra prAptithI rAjAnAM pUrNa manoratha thayA. sva namAM kalaza dITho hato tene anusAreM putranuM nAma paNa pUrNa kalaza evaM sarva nI zAkheM dIg. ema sukhamAM kAla nirgame , tyAM sadgurunI saMgateM zAstra sAMjale . viSayAsaktipaNuM mUkAne devapUjAdi dharmanA kAma kare . saM toparUpa amRteM karI tuSTa ne. dharma dhyAne karI puSTa le. jAvaLIva brahmacarya vrata pAle . tenI mana rUpiNI nUmikA te guruvANI rUpa sudhAyeM siMcANI. tethI tene viSe vivekarUpa bIjathI nipajatuM samakitarUpa moTuM vada nada ya pAmyu. zamadamAdi guNa te tenI zAkhA ne. zrIjineznIpUjA satkAra te tenAM patra . kuzrutirUpa AkarA vAyuyeM je pharazyuM nathI. evaM te samakita rUpI vRta vikasita thayu. tethA zaMkha rAjA jinanavana karAvato, jINoM cAra karAvato, jinanI mahA pUjA racAve, sAdhu jananI nakti kare, dIna muHkhIno nakAra kare, sAdharmikanuM vAtsala kare, jina matanA pratyanIkane nivArato jina zAsanane ajuyAle, ema dharmamAM dhanavAvaravAnAM kAraNa ka ratAM utAM keTaloka kAla zrAvaka vrata dharma ArAdhatAM teNeM gamAvyo. patrI putrane rAjyayogya jANI madhyarAtre rAjA jAgIne dharma jAgari kAyeM ciMtavato havo ke, aho !A asAra saMsAra samujha te duHkheM tarI zaki ye evo . samuz jema jaleM jayo ne tema saMsAra samu te zarIra ane mananA puHkha rUpa jaleM nasyo . temAM AsvavanA hAra jeNe saMdhyAM De, rUDA rUDA guNeM karI pUrNa ne, ane rUDA cAritraM karI yukta , evo je arhadharma te rUpa jahAja vinA tuM kema saMsAra samuzno pAra pAmIza? evI dharma jAgarikAne ciMtavato te zaMkha rAjA, cAritranA manoratha kare le. manuSyAvatAra pAmyA vinA dharmanI prApti kadApi na hoya, sikSAMtamAM cUlakAdi daze dRSTAMteM mA nava nava pAmavo urlana kahyo le. kadApi te manuSya nava pAme to paNa dha ma sAnalavo urlana je. tethI dharmanI sadahaNAne AdaravI, te to mahA purkhana je. pAMca iMkhyi rUpI azva aNa damyA batAM jIva rUpI asvArane nava rU pI kUpane vipe pADe . tathA mAtA pitA putra kalatrAdi svajana kuTuMba te Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. to mRga pAsanI peTheM duHkhe DhaMkAya eMvAM be. dhana dhAnanI je khAzA tathA yauvanapaNuM te to svapnanI peTheM vinAza pAmanAeM be. dArAnA joga to kA rAgRha samAna be. rAjya to durgatimAM pADanAra be. viSaya to viSa samAna be. te kAraNa mATe eka cAritra dharma le te mukti padane pamADe, tethI sarva saMgane bAMmI saMyama strIne huM yAdaruM. ema dharmajAgarikAyeM cittamAM dhArI ka lAvatI rANIne rAjAyeM pUgyuM, je have yApaNane khAtmasAdhana karavA mA Te dIkSA levAno samaya le. tyA rANI kahe be, he svAmI ! thApaNe joga jogavyA, eTalA divasa rAjya pAlyuM, have putra paNa rAjya cAra pAlavA dhuraMdhara thayo, tyAra pI tattva jANyAnuM sArato eja be, je have cAritra dharmarUpa zaraNa aMgikArakhaM. e saMsAra to asAra ne ema jAlI janmanI sAra karavAne grahasthAzrama bAMmI. sAra saMyama khAdarI, manuSyanava saphala kariyeM. evaM rANInuM kehavaM moTA utsAhathI sAMjanI pradhAnane puDhI zubha divase moTe utsave pUrNa kalaza kuvarane rAjyAbhiSeka kIdho // 475 // prAsAdeSu mahotsavo viracito mArI tathA vAritA, dusthAnAM kulamuddhRtaM yativarAH sA dharmikAH pUjitAH // muktA baMdijanAbhraguptagrahataH saMtoSitA yAcakA, evaM hyaSTa dinAni tena sakalo lokaH zriyA satkRtaH // 1 // arthaH- jina prasA dane viSe moTe mahotsaveM jinapUjA racAvI, deza madhyethI mAra zabda nivA kho. dIna duHkhIne tenA kulane dAnAdikeM uskhA, yati tathA sAdharmikanI aft karato havo. baMdIkhAnethI baMdIvAna boDyA. yAcaka janane saMtoSyA. ema ATha divasasudhI zaMkha rAjAyeM sarva lokane dhanavaMta kIdhA. evA samayamA udyAnapAlakeM khAvI rAjAne vinaMti kIdhI ke, he svAmi na ! amitatejA nAmeM saguru susAdhu yAvI samosA be. tyAreM te zaMkha rAjA vanapAlakane vadhAmaNI zrApI, putrakalatraparivArasahita mahoTI RSi yeM gurUne vAMdavA khAvyA. dharmopadeza sAMjalI rAjA poteM avasara pAmIne gurUne vinaMti karele ke, he jagavan ! kalAvatIyeM pUrvajanmane viSe kayuM puSka ta upArjju ke, je duSkRtanA yogeM karI meM e nirdoSa batAM enA hAtha to DAvyA. evaM prazna zravaNa karIne jJAnasaMpanna gurumahArAja bobyA:- he rAja n ! e kalAvatIno pUrvajava huM kahuM buM te tuM sAMjaja. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. mahAvideha detramA maheMpura nAmeM pattana hatuM. te pattanamAM naravikrama nAmeM rAjA ghaNA kAlasUdhI rAjya karatAM thakAM teNe potAnA zatrune trAsa pa mAjyA hatA. tathA te rAjA, parAkrama trivikrama tulya hatuM. te rAjAnI strI lIlAvatInAmeM hatI. tenA zIlanI lIlA prazaMsanIya hatI. te rAjA rANIne eka putrI thaI tenuM nAma sulocanA rAkhyuM. te kameM karI, kAmapA januM jANiye kIDAvanaja hoyanI ? evI yauvana avasthAne pAmI. ekadA te sulocanA potAnA pitAnA natsaMgeM beThI je. eTalAmAM ko AvIne rA jAne eka zuka neTaNuM prApyo. te zuka suMdara thAkAravAlo ane vicitra e vI aneka nASA bolavAmAM catura evo hato. kautukarUpI raseMkarI kheMcAya lA rAjAyeM tene hAthanapara lIdho. ane tene bolAvavA lAgyo. tyAre te zuka z2amaNo paga uMco karIne harSekarI eka zloka bolato havo. te thA pramANe:- // tvadAritAritaruNIzvasitAnilena, saMmUrchitormiSu mahodadhiSu di tIza // aMtarddhaniriparasparaeMgapAtAta, ghAtAravairmurariporapayAti niA // 1 // arthaH-he rAjan ! teM mArelA zatrunI je striyo tenA zvAsavAyuyeM karI sa munA kallola DalavA lAgyA. tyAre te mAMhe Ama tema namanArA je parva to temanA paraspara AghAteM karI zikharo paDIjavAthI je kaDakaDATa zabda thayo teNe karI muraripu je viSNu tenI niza uDI gai // 1 // evaM vacana zukanA mukhathI sAMjalIne rAjA ghaNuM rIjyo, teNeM potAnA aMgalagna AnaraNa ane ghaNuM ivya je puruSa te gukane lAvyo hato te puruSa ne bApyAM. panI rAjAyeM te zuka padI potAnI kanyA sulocanAne Apyo. teNe paNa harSita thaIne potAnA yAvAsa sthAnane viSe jaI suvarNamaya pAM jarAmAM te paMkhIne rAkhyo. ane dADama, zakha, cArolI, aMjIra, ityAdi phala tene khavarAvavA lAgI. jemAM zarkarA nAkhI , evaM madhura pANI tene pIvarAvavA lAgI. te rAjakanyA pelA zukane kyAre kyAre potAnA kholA mAM letI hatI. kyAreM kyoreM pAMjarAmAM mUkatI hatI. kyAreM kyAre tene zu kti bolAvatI hatI. valI Asana, zayana, nojana, pAna, tathA rAjasa jAne viSe paNa te guka padIne potAnA yAtmAnI peThe vegalo nahI mUka tI hatI. evI rIteM te rAjakanyA te padI sAthe kIDA karavAne lolupI thaI. ekadA te rAjakanyA sakhInA parivArane sAtheM laIne nagaranA samI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. panAgamAM prAvelA kusumAkaranAmA udyAnane viSe gaI. tyAre te zuka te nI pAse hato. te udyAnamAM narakapAtane vAre, siddhirUpavadhUno saMgama ka rAve, tRpAvaMta netrane sudhArasanuM pAna karAve, evaM jinAlaya te rAjakanyAyeM dItuM. tyAre ghaNA zrAnaMde kI te sulocanA jinaprAsAdamadhye gaI. ane tyAM zrIsImaMdharajInI pratimA joI ghaNA harSajareM karI stuti karatI havI. te evI rIteM:- // jagaUMtu nistAraNe yAnapAtraM, zamArAma vizrAmasaMlInacitta m // natAnekanAkeMzpAdAravindaM stuve svAmisImaMdharaM devadevam // 1 // arthaH- jagatamAMdelA je jIva temane tAravAne zrarthe je jihAjasamAna, zAM tirUpa je udyAna temAM vizrAMti jevAne vAste sArIrIteM lIna thayuM beci ta jemanuM, ne aneka devatAyeM namyA ve pAdAraviMda jemanA evA zrIsI maMdhara bhagavAnane huM stanuM buM // 1 // evI stuti rAjyakanyAyeM karayA paDhI te zukapakIpaNa te zobhAyamAna jina biMbane joI manamAM ciMtavato havo ke, je mArA janmano mane dha yo lAna thayo. je mAro janma kRtArtha thayo. graho ! Aja mAruM puNya jAgRta thayuM. jemATe jinanAyakanuM darzana thayuM. yA jinabiMba meM pUrvakAlane viSe koi paNa sthalane viSe joyuM be. evo UhApoha te manamAM karele, TalAmAM tene jAtismaraNa jJAna upanyuM te evI rIteM:-je huM pUrvajavane vi pe sAdhu hato. tyA aneka zAstramA paThana pAThanamAM huM sAvadhAna hato, pustaka rUpa upadhIno saMgraha karavAne tatpara hato, paNa saMyamanirvAhaka ki yAne viSe meM potAno khAdara zithila karaco. tethI mAre vratavirAdhanA thaI. e mAyA karI tethIDhuM kayonImAM upanyo. paNa pUrvajavanA zranyAseM karI mane yA zukanavamAM paNa jJAna upanyuM tathApi mane dhikkAra be! je mATe, jJAnarUpI dIpaka hAthamAM batAM huM ajJAnarUpI aMdhakAreM karI yAMdhalo tha yo ane cAritrAcaraNathI skhalana pAmato thako javarUpI gartAmAM paDyo. to paNa yAja trijagatanA svAmI evA zrIsImaMdhara svAmIne yA tiryag vama pala meM joyA. tethI mane ghaNuM puNya prApta yayuM. mATe huM prAjathI jina biMbanuM darzana kasyAvagara khAhAra pANI na jenaM. evo te zukapakSIyeM mana mAM nizcaya karo. evA avasarane viSe sulocanA paNa jinabiMbane namaskA rakarI, keM karI vibhUSita evA paMjarane hAthamAM jeI, potAnA vAsane Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 41 viSe zrAvI. bIje divase nityanIpeveM gukane paMjaramAMthI kADhIne jevAmAM nojana karavA bese meM, evAmAM zukapadI 'namo arihaMtANaM' kahI AkA zamAM umI gayo, te zrIjinanagavAnane namavA mATe bAhyodyAnane viSa poMha cyo. tyAM paramanaktiyeM karI jinane namaskAra karIne te udyAna mAMhelA phala yathehAyeM nakSaNa karato thako udyAnamA pharavA lAgyo. tyAre te sulocanA te zukanA viyogathI ghaNI puHkhapI thaI. ane ghaNo Akroza karavA lAgI. te bolI:-vasihUNa madya hiyae, jIvaM ghi tUNa kaba vasahassi // suhavAsaM hoka eM, suMdarapusmo kiM na dIsahasi ||1||arthH-he zuka ! mAharA hRdayane viSe vA sa karIne, ane mAharA jIvaneM AkarSIne tuM kyAM vase le ? eja sukhAvA samAM rahIne suMdarapuNya rUpa evo tuMAja kema dRSTigocara thato nathI ? panI te gukanI paLavADe cAlanArA mAhyA rAjAnA sunaToyeM vasaMtodyAnamAM gupta rIteM vihAra karatAM te zukane jAlamAM pakaDyo, ane sulocanA pAse lAvI mUkyo. krodhe jenA netra rAtA thayA ne, evI sulocanAyeM paNa tene laIne avya ka zabdeM karI kahyu ke, re dhUrta ! tuM mane vaMcIne svecAyeM kamIne vanane viSe ga yo. mATe have tuM dhyAnamA rAkhaje ke, AjathI hu~ tumane bAhara javA daza nahI. evaM kahIne sulocanAyeM te zukanI gati naMga karavAne tenA pAMkha jhuMcI lIdhAM. ane pabIte zukane tatkAla kArAgRha jevA pAMjarAmAM teNeM mUkyo. zukapaNa manamAM ciMtavato havo ke, mArI parAdhInatAne dhikkAra ho jo // ytH|| haThAt nIcataraM kRtyaM, kAryate mAryate'pica // narakAvAsade zIyAM, tatprAdaH pAravazyatAm // 1 // arthaH-je avasthAmAM jIvane balA kArathI nIca karma karAve , ane mAre , mATeja te parAdhInatAne naraka vAsa sarakhI kahe je // 1 // pUrvanavane viSe DhuM svAdhIna batAM pramAdathI sa kriyAnuM anuSThAna nahI karato havo. tenuM A phala je. athavA e duHkha te keTaluM.le ? evaM suHkha to meM anya navane viSe anaMtivAra sahana ka yuM , ane A navamAM paNa temaja sahana karIza. tethI zrIvItarAganA mukha kamalanuM darzana karavAne paNa mane vighna thayu. evI ciMtAyeM thAtura thaye lo bane tethIja jene ghaNo suHkhano nAra thayo , evo te guka pharIthI ciMtana karavA lAgyo ke, he jIva ! tuM zoka mUka. zoka mUka. zokeM karI AkarUM karmabaMdhana thAya . jinabiMbanuM darzana karAvagara anna khAvaM te mane Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. kalpe nahI. mATe hu~ anazana karUM. ema ciMtavIne teNeM anazana AdA. palI te pAMca divasa paryaMta paMcaparameSThinamaskAranuM smaraNa karato maraNa pA mIne saudharma devalokane vipe maharSika devatA thayo. sulocanA paNa tenA muHkheMkarI uHkhaNI thakI anazana AdarI samAdhiyeM maraNa pAmI, ane saudharma devalokane vipe teja devatAnI devIpaNe napanI. te devalokamAM viSaya sukha bhogavIne meM karI te banne jaNa devalokathI cyavyA. temAM zukano jIva te tuM zaMkha rAjA thayo, ane sulocanAno jI va te yA kalAvatI nAmeM tAharI paTTarANI thaI. mATe he rAjan ! jIveM je kharekharA pApapuNya kasyA hoya nenuMja phala te nogave be. temAM suravaHvano kartA koi paNa nathI. jemATe pUrvanavamAM evaM tArA pAMkha lUMcyA, tethI pU vaivareM karI teM enA hAtha kapAvyA // yamuktam // katakarmakSyo nAsti, kalpa koTizatairapi // avazyameva joktavyaM, kRtaM karma gunAzunam // 1 // arthaHkasyA karmano kSya koTyAvadhi kalpeM karI paNa thAya nahI. kasyuM zunAzuna karma avazya nogavuja jozyeM // 1 // gurumukhathI evI pUrvanavanI vArtA sAM jalI tethI vairAgya karI vAsita thayuM ve citta jemanuM evA te ve jaNa (zaM kharAjA ane kalAvatI) saMsAra, asArapaNuM jANatA thakAM. hAtha joDIne gurune prArthanA karatA havA ke, he prano ! saMsAra samuha mAhe phala dAi dIdA rUpiNI nAvA te sita paTeM sahita amane Apo.eTale sarva viratI aMgikarAvo. ___ tyAreM guru kahe , tuja sarakhA jJAnIne eja ghaTe je je mATe balatA ghara madhyethIkoNa mAhyo puruSa potAnA AtmAne nahare nahIM! zUrAmAMzUro tuM bo, tathA tyAgImAM tuM mahA tyAgI bo. je mATe aa samaya niHsaMgI thazne sAhasIka paNeM pravrajyAgrahe be. tyAreM rAjAya paNa putranI AjhA lai moTe mahotsaveM kalAvatI rANIsahita dIdA lA gurunI sAtheM vihAra kasyo. te rAjyaruSI saMsArathI udAsIna thakA samatA rasamAM magna thakA nareM deveMnA sukhathI potAnA AtmAne samatA sukheM karIadhika sukhI jANatA ha vA.te rAjyakaSi kAlocita gItArtha thayA.kAlocita susaMyamIthayA.kAloci ta tapasvI thayA. kAlocita vihAra karatA, kAlocita sarva kriyA karatA havA. __ jo ukhama kAlanA doSa thakI tevaM zarIra bala, vIrya na raDuM. tevU de tra pAmavaM urlana thayuM. tevA sat kriyAnA yoganA melavI ApanArA sakhA Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 43 3 paNa na malatA. evA yoga thake paNa je muni akAryathI nivRttine je AjJA sahita jayaNAyeM cAritra pAle tepaNa ArAdhaka kahyA je // yataH // A gama Uktam // jayaNAta dhammajaNaNI, jayaNA dhammamsa pAlaNI ceva // tava vuhikarI jayaNA, egaMtasuhAvahA jayaNA // 1 // kAsuyaesapIehi, phAsu yahAsiehI puNe hi // mIsieNaya pAhA, kammeNa karaMti jayaNAe // 2 // suttavihivahAe, vivaDhamANA na bihaecaraNaM // naginatayabameva hi, jamha vaeso jiziMdehi // 3 // arthaH-jayaNA je , te dharmanI mAtA , dharma nI rakhavAlI , tapane puSTi apanArI , nizcayeMkarI sukhAvaha jayaNA le. koieka apavAdathI jo dUSaNa lAgyA hoya to te gurupAseM prAyazcitta la ine te dhairyavaMta cAritravaMta muni zonatA havA. te zaMkharAjA tathA kalAvatI rANI. zucAritra pAlI aMte aNasaNa laz tyAMcI kAlamAse samAdhImAM kAla karI zaMkharAjA saudharma devaloke padmavimAnamAM pAMca pavyopamanA A yuSye devatA thayo. ane kalAvatI rANI sAdhvIpaNeM zuma cAritra pAlI zarIra bAMkI kAlamAse kAla karI tepaNa saudharma devaloke padmavimAnamAM teja devatAnI devIpaNe devAMganA tha6 // 4e3 // kAvya // sahAmadhAma viSayA italabdhakAma, mudAmadevaramaNIkRtagItanRtyam // tattatra deva mithunaM vararU pi paMca, pavyopamAyusahitaM ca miyo'nuraktam // 4 // arthaH-nalAM dhA manI lIlA, tathA abhuta viSaya pAmelA, uttama kAmanoga, devatA saMbaMdhI ramaNIka gIta nRtya, tathA vAjiMtranA zabda temAM tanIna thayelA evA te devadevI devatApaNAnAM loga nogavatAM pAMca patyopamanuM yAyuSya pAlatAM mAM homAMhe anurAgIpaNe rahyA // 4e // jalA nAvika muninAM je cAritra De te kugatinA haranAra hoya, ne mukti vRknAM bIja hoya, viSayAdimAM bAlaMbana mUkI saMpUrNa kriyAnA karanAra temATe kuHkhamayakAlaneviSe muni rAje zukSacAritra apramAdapaNe pAlavU // 45 // potAnA ajJAnatAnA doSathI je ema kahe je ke, Aja puHkhama kAlamA cAritra nathI, tenuM vacana sAMjala nahI. tema tenA darzanathI paNa pApa lAge // e6 // je prANI badu AraMjI , kAmanoganA gRti ,cAritrano nAra vahevAne asamartha De, te prANI sAdhujananA abatA dopa dekhe . guNa jovAne mahA aMdha le // 4e // je sAvadha vyApAra rahita thayA, je zIla satvamA rakta De, cAri Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. travaMta badulabdhiyeM sahita , te zaMkhamuninI peThe svarga tathA muktinA najanArA thAze. // 4e // prathama navamAM prathama vratadhArI evA je zaMkharAjA tathA kalAvatI tenI kathAyeM kalita evo e yA caritrano prathama sarga . // iti zrIpTathvIcaMguNasAgaracaritre prathamasargasya bAlAvabodhaH samAptaH // ||ath zrIkSitIyasargasya bAlAvabodha praarNnH|| // have devatA thayelo zaMkha rAjAno jIva te tyAM devasaMbaMdhI joga loga vI tyAMnuM AyuSya pUrNa pAlIne tyAMthI cyavI zeSa rahI je puNyaprati te rokarI sahita jyAM upanyA te sAMjalo. jaMbuddIpanA dakSiNAI jarata kSetra ne viSe madhya khaMmanuM je maMmana evo maNipiMgala nAmA deza hoto havo. te deza kevo ne. jyAM suMdara gAma te purasamAna be.ghaNI lakSmIyeM karI manohara evAM jyAM ghaNA pura ane nagara . te dezane vipe (pota ke0) vAhaNa sa mAna naretI sakala sAra vastu jemAM, tathA ( pota ke0) bAlakasamAna ghaNA aAlaya jyAMbe, evaM potanapura nAmeM nagara ce. tyAM zatrujaya eve nAmeM rAjA be. te kevo ke ? to ke, jeNeM potAnuM hRdaya paranArIne nathI dIdhuM. tathA potAnI pUMTha zatrune nathI ApI. evo ziyalavaMta parAkramI te rAjA ne tene rUpavatI lAvaNyavatI evI vasaMtasenA nAmeM rANI . te rAjA rANIne iMza iMzaNInI peThe, raviprAcIdignI peThe, zivagaurInI peThe, sukhamaya noga jogavatAM temano ghaNo kAla AnaMdamAM jato havo. teve samaye vivekI evo zaMkha rAjAno jIva te devatAnA navathIcyavyo, te zaktavarNa pAMkhavAlA haMsanI pete te rANInI kuravarUpI sarovarane viSaya vatarato havo. te samaye pUrNa cazmA samAna jenuM mukha ke evI sukhazayyAne viSe sutI thakI samasta kamale karI pUrNa evA kamalAkarane te pUrNa caMva danI evI je rANI te dekhatI havI. prAtaHkAle prajAtanA vAjiMtra vAgatAM sAMgalI rANI harSavaMtI thai thakI jAgIne jaratArane svapna dIvAnI vArtA kehatI havI. tyAreMrAjAyeM kahyu, he rANI ! e svapnAnusAreM tane kulagdyotaka putra thAze. rANI kahe , deva gurunA prasAdeM karI emajahojo. palI rAjAnI AjhA lA potAne maMdireM jai te rANI garnanI pratipAlanA kare . devagurunI nakti karIza. dIna dukhIne dAna ApIza. yAcakone saMtuSTa Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 45 karIza. sAdharmikanuM vAtsalya karIza. amArI pravarttAvIza. evAM guna moho lAM te rANIne upajyAM. te badhAM rAjAyeM purAM pADyAM. panI guna yogeM pUrva dize jema sUrya prakAze, tema tejavaMta aMdhakArane TAlato evo putra madhya rAtre te rANIye prasavyo. tyAre sumukha nAmA dAsIyeM putrajanmanI vadhAmaNI thApI. tyAreM rAjAyeM tene sAra zRMgAra ApyA. dAsIkarma dUreM kI . evI vadhAi aApI. tyAra panI prAtaHkAlane viSe rAjAyeM putrano janmamahotsava pravartAvyo. tyAre gIta ane nRtye karI ghaNo adbhuta rasa upano. toraNa je je te sphuraNa pAmavA lAgyAM. zreSTha evA turyAdika vAjiMtra teNe karI AkA za narAI gayaM. lokane ApekhaMje pradhAna dAna ane mAna teNeM karI moda vardhApana thayu. evI rIteM ekamAsa atikrAMta thayo, tyAreM rAjAyeM kuTuMbane jamAr3I sarvanI sAkhe svapnane anusAra te putranuM kamalasena evaM nAma pA DyuM. te putra gukta padanI bIjano je cazmA tenI peThe vRdipAmato thako kuzala, lAyaka ane sakala kalAyeM karI pUrNa thato havo. te putra pavitra yauvanAvasthA pAmye bate te kumara harSa rahita, zokarahita, Sarahita, irSyA rahita, kyAMya phokaTa vivAda nahI kare, kyAMya virodha nahI kare, krodha na hI kare, mahA matsara nahI kare, vivAhanI athavA viSaya vikAranI vArtA to tene ruceja nahI. pUrvajanmanA surata anyAsa thakI zAMta, dAMta, dayA vAn evo te thayo, nIcIdRSTithI cAlavU, satya vacana bolavU, muninI peThe mauna dhAraNa karIne rehavaM, avasareM thoDaM bolavU, evo te kumAra paropakArI, dAkSiNyavaMta, dAtAra, parAkramI, gaMjIra, guNavaMta, hoto havo // 21 // eve samaye jyAM kokila je je te gAyana kare , camara je je te baMdI thaIne stuti kare , kiMzuka vRddha je je te jenA upara batra dhare , yane macakuM danA vRda je le te jenI upara cAmara DhAle be evo vasaMta rAjA Avyo. eTale vasaMta Rtu AvI. te samaye strIyone dekhI kAmI sunaTarnu mAna vi laya gayuM , te strI Agala hAtha joDI unA rahe , hIcole hIce meM, nara nArI jana je je te lagA garva mUkIne phAganAM gIta gAya , prAyaH camaranuM nRtya ane guMjAravarUpa rAsa gIta teNeM karI zonatuM evaM mahImaMmala thayuM, yuvAna puruSane nannAsakArI evo madhumAsa Avyo, tyAre mitranI pre raNAthI krIDA jovAne arthe kamalasena kumAra naMdana vanane viSe dhAvato havo, Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. tyAM krIDAyeM karI vyagra ne mana jenuM evA te mitrAdika ramatAM anya jagyAe gayA. tyAre kuMvareM tyAM ve thakAM aho? eto anAtha be evo kokanA muravathI bolAto zabda sAMjavyo. tyAreM kuMvareM vicAsyuM, je mAharo pitA lokano nAtha batAM e anAtha zabda koNa kahe ? ane te kema kahe je ? evo amarSadharI te kumara zabdane anusAre te dizinaNI cAlyo. te keTaleka dUra gayo, paNa zabdano kahenAro ko dITho nahIM, tyAre tyAMthI pA bo vavyo, eTalAmA valI eno eja zabda sAMnavyo. tyAre valI zodha kara vA Agala cAlyo. tyAM ati dUra nahI evA eka deharAne vipe praveza kara tI eka strI dItI. tevAreM kumareM vicAsyuM, je e zabda to ve traNa vAra enA ja mukha thakI nIkaTyo hoya ema saMnave le, te mATe eneja pU. evaM ciMta vIne kuMvara deharAne hAre pese meM, eTane te deharu uDIne dUra ga, ane prA sAdarUpa thaI rahyu. tevAre kuMvara vismaya pAmyo. eTalAmA prAsAda madhye thI eka prauDha strI nIkalI. te harSavaMta thakI kumarane yAdara sanmAna daka he De ke, he svAmi! tame ahIM beso. te sAMjalI kumara kahe je, he strI! tuM koNa Do? A iMjAlarUpI te guM ne ? jagata anAtha tuM kema kahe ? teno uttara tuM tarata Apa. tyAre te strI kahe je. jeno koi nAtha nathI tene A badhuM jagat anAtha le. tyAre kumara kahe . e iMjAla teM zA vAste racyu. strIbolI, tAhare mATe kayuM. he ni puNa ! tuM koNa ema strIjAtIne pUbavU tujane ghaTe nahIM // yataH // sariyANaM nariMdANaM, risINa kamalANa kAmiNINaM ca // puti ugAmaM je, kusalataM ke risaM tesiM // 1 // arthaH-nadI, rAjA, iSi,kamala, ane kAminI emano gAma je pUje tenuM kuzala kevI rIteM thAya // 1 // to paNa tuMne kaMzka kahu~ bUM. ke, strI jAti je je te hameza pavitraja le. kAraNa, sUrya, nadI, nArI, rAja mArga, ane suvarNa e pAMca vastu sarvadA pavitra , ema ko dharmarAjAne kahyu je. have tuM mahArI vArtA sAMjala. zrInAmaka hu~ prauDha nAyikA buM. huM lAyaka evA badu uttama puruSaM jogavI . paNa DhuM sAMprati anAtha muM. temATe he svAmi! tuM dayAla bo, tuM nipuNa bo, upakArImAM ziromaNI bo, tethI mupha anA thanA tamo nAtha thAu. je uttama hoya, te parastrI jogave, e, viparIta vacana strIyeM kaDaM te sAMjalI kumareM hRdayamAMdhArIne par3hI te strI pratye kahyu ke Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. parastrIne nogatuM nahIM, jemATe uttama puruce parastrI jogavavI nahI. parastrIne sAmuM jovaath| paNa zIyala rUpa prANa jAya, ane jo hRdayamA lAge to kAlaju kApI nAkhe, mATe ene taravAranI dhAra samAna jANo. ___ mATe nyAya mArgI uttama puruSaM parastrIsaMga na karavo. // uktaMca // Aga me||mshn vimalaM pikulaM, hilika pAgaeNa vijaNeNa // paDa puraMte nara e, puriso paranArisaMgeNa // 1 // uciThe vipi va, paranArI pariharaMti sappurisA // sevaMti sArameyatva, niMdiyA je urAyArA // 2 // arthaH-para strInA saMgekarI purupa potAnA nirmala kulane malina kare be. pAtakeM karI potAnA AtmAne hIna kare je. ane puraMta narakane viSe paDe je. satpuruSa je ne te uhiSTanI peThe paranArIne bAMjhe . tathA je durAcArI ane niMdita pu rupa le te zvAnasarakhA thaIne paranArIne jogave . // 2 // jeno koya nA tha na hoya, athavA sukhI hoya, tene poSavAno athavA pAlavAno nAtha DhuM . paraMtu kalpAMte paNa parastrIno saMga karanAra DhuM nahiM. jo mAruM citta tuM harIza to DhuM sat purupa nahi, to hu~ parastrI kema dhArUM : ema kaheto te kumAra tyAMthI nIkalyo. tyAre te bolI sUnA ghara madhye pesIne jema zvAna nIkale tema tuM kema nIkalyo. jo tahArA aMgamAM sunaTa paNuM hoya totuMmahArA mukha bAgala zrAva. ema sAMjalI kumara tene sAmo gayo eTane koI puruSe kahyu, hAthamAM taravAra grahIne tuM svabaMdAcArI thako a' siMhane vArIza ? mATe jo tuM sAcA puruSamA siMha hoyato jonaM, je DhuM prahAra danaM tene tuM sahana kara. tyAre ku mareM paNa khaDaga kADhI mAbe khaMne dhasyaM. tyAre te puruSe paNa taravAra khAMdhe dharI kahyu, he mUDha pahelo prahAra tuM kara. tyAre kumareM kahyu, hu~ niraparAdha evA ko ine prathama ghAtana karUM. tyAre te puruSa tuSTamAna tha kahevA lAgyo ke, aho! satva zrImaMta nara ! tuM tArA zarIranI zonAyeM rAjalakSmI sukheM nogava, bIjUM aMga dezanI lakSmI tuM nogavIza, meM strI tathA puruSa rUpeM karI tumane iMjA la paNuM dekhADyu. ane tAharUM dhairya jovAne tahArI parIkSA karavAne je tu jane vacana kuvacana kahyA, te tuM khamaje. he sat purupa ! DhuM caMpA nagarIno adhiSThAyaka buM. ema kahI te devatA adRzya thayo. tyAre te kuMvara paNa aMga dezanA padanI prApti jANI, harSavaMta hRdayeM karI guna zukaneM preyo thako Agala cAkhyo. tyAM Agala jatAM eka moTuM saro Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HG jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. vara dI. te sarovara kevu ne ? to ke umA, gaMjIra tathA nirmala evA ja lathI nareluM , tIrane vipe vanaH karI zonAyamAna , ghaNe kamaleM ka rI zonita , lAkhogame paMkhI tene seve , temAM mArgano zrama TAlavAne tathA potAnA AtmAne vinoda ApavAne vAste kumareM snAna kayuM eTalA mAM koka puruSa azva lazne tenI sAmo zrAvyo. ane bolyo ke, he svA mi ! thA turaMga upara tame asvAra thAna evaM sAMjalIne kumAra kahyu, tuM koNa ? ane zenimitteM mane teDavAnI nA kare ? ___ tyAre te azva lAvanAra purupa bolyo ke, ahIMthI najIka eka naMdana vana , tyAM ramavAne caMpAnagarIno adhipati guNasena nAmeM rAjA Avyo ne. teno hu~ anucara . teNeM Apane teDavA mATe mane mokalena , mATe tyAM asvAra tha padhAro. paDI tyAM je kArya haze te svayameva jANazo. tyAre guNano rAgI evo kumara azve asvAra tha bAgala cAlyo. azo ka vRda taleM veThelo, kuMmaleM tathA tilakeM zojato, nAgalatAyeM karI jenuM za rIra veSTita , jenA nAlasthala upara biMDa zone , pradhAna sAmu je jue be, evA rAjAyeM praNAma karanAra evA kumArane vAsyo,ane pUbyuM ke, he sa Una! tuM ekalo kema? tuM kyAMthI Avyo ? tArUM kalyANa thA. tAruM svA gata hojo. ema kahIne rAjA mauna rahyo, tyAreM mane praNAma karatAM ke ma vAsyo ! evaM kumAra manamAM ciMtave ne eTalAmAM mativaIna nAmA pradhA na te kumara pratye kahe , tamane sarovara madhye snAna karatA dekhIne ameM vicAo~ ke, e kozka uttama rAja putra ne, evaM jANIne tamane teDavA mATe azva mokalyo. have nagara madhye padhAro. ema kahI te mativaIna pradhAne kamalasena kumArane namIne kahyu ke, rathe asvAra thA. te sAMjalIne kumara rathamAM beTo, eTale pradhAna kumarane kahevA lAgyo ke, he uttama! DhuM paradeze zrAvyo DhuM, evo kazo manamA kheda tame karazo nahiM. sUrya je je, te dUra le to paNa dUrathI aMdhakArane kSaNa mAtramA TAle . tyAre kuMvareM kahyu, gaMjIra, guNarAgI, satyavAdI, sarala, saumya, evA jana jyAM hoya te jo paradeza hoya to paNa tene mAhyA mANaseM svadezaja kahyo ne. ityAdika stuti maya vacaneM karI kumareM pradhAnanu mana raMjita kayuM. paDI svargamAhelA nagaramA jema praveza kariye tema caMpA nagarI madhye te praveza karatA havA. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMdra ne guNasAgaranuM caritra. 4 paDhI te pradhAna kumarane potAne ghera teDI gayo. tyAM snAna maUna karI jojana karI nizAye sukha zayyAyeM sUto. tyAaiM te kumaranI pAseM ekAMte pradhAna yAvIne vAta kahe be // 65 // he prano ! ciraM kAlasudhI pramAruM mana ciMtArUpI karI balI rahyuM ve, te tamo jaladhara jevA ho mATe tamA rA darzanarUpI jaje karI zIMcavAthI zramAruM mana zItala thayuM sanarUpI zAla vRkSa je be te lokanA samUhane upakAra nalI be. tema zreSThamAM zreSTha evA tameM paropakAritA prakaTa kIdhI. te mATe tamo yA mAro aMga nAmA deza betene laine mArA svAminA mananI ibbA pUrNa karo. tyAre kuMvara hasIne kahe ve ke, tame aMgadezanA rAjA bate kema mArI prArthanA karo ho ? prabhu batAM kema bIjA svAminI ivA karo ho ? e mane maho yA thAya be, mATe je satya hoya te mane kaho. tyAre maMtrI ka he ke, tamArI prAjJA hoya to tema yathAtathya huM kahUM. kumareM kayuM su kheM kaho. tyAre pradhAna kahe be. yA nagarIne viSe lakSmIno hetu evo zrIketu nAmeM rAjA hato. tene potAnA vaMzane viSe dhvajA samAna evI vaijayaMtI nAmeM rANI hatI. tenI sAthe te rAjA kAma joganuM sukha tathA e dharatInuM rAjya jogavato hato. ekadA rAjA, sajA jarIne veTho hato, tyAaiM rAjAyeM evI vAta pUDhI ke, e nagamAM ko sukhI puNyavaMta haze ? tyAreM koI sunaTa rAjAne kaheto havo. e nagarane viSe sukhI mAM sukhI eka vyavahArIyAno beTo vinayaMdhara eve nAmeM be. te rUpeM to kAmadeva jevo be ne dhaneM to dhanada samAna dhanavaMta be, tathA vijJAneM, buddhiyeM karI to je vibudhane paNa yAnaMda upajAve evA suraguru je vo be. tene cAra striyo be. te cAre rUpeM karI sura suMdarI jevI be. cAre pa tivratA a. nitye dhaNInI khAjJA pradeza kArI be. mIThA bolI ehavI te cAra strIyo mahA catura be. ehavI prazaMsA tehanI kIdhI tevAreM sanAmadhye koi bIjo puruSa bolyo, vANIyAne ehavI rUpavaMtI strI devAMganAne jIte tehavI kyAMthI hoya, tame tenI niMdA karo bo ke stuti karo bo, evo mu Une saMzaya be. tevAreM te kahe be, emAM niMdA ne stuti zI kahevI ne ? te zUravIra vyavahArIyo nagaramadhye prasiddha te. je koi zrajJAnI puruSa strI pAmavAne mATe tapa kare te paNa ehavI strI na pAme. tehavI strInA joga Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. e devatAnI peThe jogave . evaM te strIyonuM varNana sAMjalIne rAjA te strI yonI napare rakta yAsakta thayo. najare dI jevo rAgI na thAya, tevo rAjA sAMjalavAthI rAgI thayo. yadyapi rAjA dharmavaMta hato, tathApi tatkSaNa aM taramAM adharmI thayo. je kAmane vaza thAya te koNane viparItapaNe na thAya ? have kAmAtura thayo thako te rAjA vicAre ,je DhuM te parastrIgrahaNa karUM to, kulane kalaMka thAya, tathA parastrIna se, to kAmajvara bAle. " ema e ka bAju nadI ane eka bAju vAgha" e nyAyeM ehavA duHkhamAM rAjA zrA vI pajyo. ema ciMtavato ciMtArUpIyA samuzmAhe, vikalparUpIyA kanola mAhe phakolA khAto te rAjA teno hIpanI peThe napAya pAmyo. AzArUpa vizrAma pAmyo. vicAo~ ke puranAM lokane vipratArIne e vANIyAne jo rAvarI karI balAtkAre grahuM to lokamAM niMdAgardA na thAya. eq ekAMte rAjA yeM ciMtavIne te rAjAyeM potAnA purohitane kaDaM je, tame vinayaMdhara zeTha sAtheM kapaTarUpa maitrI karo. par3I te upAdhyAyanI pAse eka navo zloka lavAvIne rAjAyeM prApyo, ane purohitane kaDaM ke tuM koi paNa rIteM karI e zloka zetanA hAtheM lakhAvIne guptapaNe mane aApa. __rAjAnA dukuma pramANe purohiteM vinayaMdharanI pAse jojapatra upara te zloka lakhAvIne rAjAne yApyo. te zloka evI rIteM:- // tvadiyogAmi taptasya, mRgAdi ratipaMmite // nizAsahasrayAmeva, caturyAmApi me'jani // 1 // arthaH-rati saMnogamAM paMmita evI he mRgAdi ! tAharA viyogathI tapta tha yelA evA mahArI rAtrI caturyAma (cArapraharavAlI) hatI, to paNa te sa hastrayAma sarakhI thaI // 1 // vinayaMdhareM lakhelo zloka hAthamAM bAvatAMja rAjAyeM paurajanane teDAvIne kahyu ke, aho nAgarikajano ! vinayaMdhareM e kAmalekha mArA aMtaHpurane viSe mokaTyo. tame e lipInI parIkSA karo, a ne sAcuM hoya te mane kaho. lokoyeM zlokanA akSara joIne rAjAne kA, akrato vinayadharanA jevA dekhAya be, paNa te evaM kAma kare nahI. haMsa padI nitya motIno AhAra kare , te kyAre paNa kAdavanAM pANIne aDe nahI. mATe e kozye kapaTajAla kayuM . ema lokoyeM kaDaM to paNa tema ne na mAnatAM viSayarUpa vighaM karI mohita thayelA rAjAyeM matta gajeMnI peThe maryAdA mUkIne khodaM kAma kayu. potAnA sunaTone AjhA karI ke, Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 1 tame vinayadharane tenA parivAra sahita pakaDI lAvo, ane tenA- ghara upara zIla Apo. baMdha karo. yA vAta bIjI pratamA valI nIce pramANe lakhI be. ___ evaM vicArI jojapatre eka lekha lakhI mUkyo. te madhye rAjAyeM laravyu je tAre ghera sAra vastu ne te muphane Apa. te mRgAdInA viyogathI eka rAtra te mujhane sahastra rAta sarakhI jAya . tevAreM vinayaMdhara zeteM paramArtha jANI purohitane ane prajA lokane kayuM, je rAjA mAtI dRSTiyeM juve , tamo jazne samajAvo. tevAreM prajA lokeM manI rAjAne kartuM tyAre rAjA te prajA loka mAhAjanane kahe le ke, eto hu~ mAgI la . temAM mane zo doSa ? tyAreM prajA lokeM kahyu. rAjA aghaTita na mAge, anyAya na ka re, tamo koi parIkSA arthe karo to paNa te prajAne kuHkharUpa thAya. jema udhamAM. pUrA na ghaTe, tema tamane e kartavya na ghaTe. je madhura zadanA A svAdana karanArA hoya te kaMTaka vRkne vi kema mana kare, je rAjahaMsa mu ktA phalanA cuNanArA hoya te mAnasarovara mUkIne tuba jala khabocIyA nA kAdavamA kema rAce ? ehavAM dRSTAMta rAjAne kahyAM. paNa rAjAnuM pA parUpa vipa na utayaM. jema jAMgulI vidyAyeM viSadharanAM viSa utare, paNa rA jApApAtmA viSayI thayo, tehay viSa na utayu. koika khaleM karmarUpa vidhA trAyeM ehavo vizuddha nirmala je rAjA tene kalaMka upajAvyo. jema nirmala sphaTikane viSe kAlo mAgha lAge tema ihAM nipajyu. ema prajA lokano pra tIkAra, vinatI rAjAyeM hRdayamAMhe dhArI nahiM, te prajAnI maryAdA avaga pIne, gajeMnI peThe maryAdArUpa staMnane unmUlIne rAjA asamaMjasa thako akRtya karato havo. rAjAyeM potAnA sevakone kA, tamo jazne te zeunI strIyone balAtkAre lai Avo. tenA parivArane dUra karI gharane muza karo. valI rAjA nagaranA lokone kahe . eno padapAta tathA uparIpaNuM je karaze tenI DhuM zudi karIza, tene lUMTI lazza. evAM kaDavAM vacana sAMjalI prajA loka sad nirghATyA thakA nija maMdire gayA. te vakhata rAjAnA sunaTa, vinayaMdhara zeThane ghera gayA. tyAre tehanA sparzanA jayathakI strIyone lazne te vinayaMdhara pote rAjA pAse Avyo.tevAre te strIyonuM adbhuta rUpa dekhI rAjA cittamAMhe ciMtavavA lAgyo ke, e sAcuM je mATe svargane vipe paNa ehavI rUpavaMta striyo nathI. evo rUpavaMta puruSa meM najare dITho. jAgyathakI mAha Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. rA gharanevipe e cAre strIyo amRta kupIkA AvI. e strIyo mAre kaMThe yA liMgana deze. paNa hamaNAM to jora na karUM, keTaloeka kAla vilaMba karUM. dhIre dhIre kAma thA. nukhane vaze jo utAvalA thazyeM to paNa uMbarAnAM phala kAM turata pAke nahIM ehavaM ciMtavIne te strIyone aMtenaramadhye mUkAvI. tehane thaMga noga sAmagrI, AhAra pANI, zayyA AsanAdika devarAvI. ane te vA piyAne veDImA keda rAkhyo. have te nArI duHkhaNI thakI rAjAnI muke lI aMganogasAmagrIne tathA zayyAnI nUmikAne tathA dAsiyo e sarvane vi pavat jANatI havI. teTANe te rAjAnI dAsI te strInane kehe // 10 // ||ytH|| sakhyo vaH phalito'dya puNya viTapI yenAnukUlo nRpa, stuSTo hye pamarunmaNizca yamavat dRSTo'pi jIvAMtat // sevadhvaM viSaya zriyaM tadamunA sAI samRddhipradAH, cintAM mA kuruta priyasya guNinaH saMgo yato punanaH // // 1 // amyArthaH-he sakhIyo ! Aja tamAruM puNyarUpI vRda phalyu. je mATe rAjA tamArI upara anukUla thayo. e rAjA tuSTamAna thayo to ciM tAmaNi ratna sarikho be. ane rUTho to yamasarakho . e sAthe viSaya seva zo to disaMpadA pAmazo. temATe tamo ciMtA ma karazo, evA guNavaMta na ratArano saMga malavo urlana ne. ehavU sAMjalI te vyavahArIyAnI strI bolI. aho ! dAsI e sarva yoga jalo mavyo paNa amo bIjo jaratAra na vAMbIyeM. amo zIyala rAkhavAne ujamAla bIyeM. yadyapi rAjA rUto thako amArA prANa le, to te prANa tyAga karagaM, paNa zIyala nahi khaMmIyeM, baMdI khAne nAkhe to te sahana kariyeM, paNa parapuruSa to jo iMsarakho hoya to paNa tene ame iliye nahi. ema kahI te dAsIune nirghATana karI kADhI mUkI. te dAsIyeM jaz rAjAne kayuM. te sAMjalI rAjA kahevU uHkha pAmyo, te kahe . jema tapta nadIne taTe mATuM taDaphaDe, kyAMya zAtA na pAme, tema rAjA kAmAtura thako kyAMya rati na pAmyo. nIrAgI niSkAmI je puruSa ne te mAnane saMthAre sUtA thakA paNa sukhiyA be, sukheM niza kare . ane kAmI jIvo haMsaromanI talAzmAM sUtAM thakAM paNa duHkhIyA be. temane niza nathI prAvatI. te rAjAne eka rAta te varSa samAna nirgamI paDI pranAteM sarva zRM gAra karIne te strI pAse Avyo. te TANe te strInae rAjAne praNAma na kIdho, tema sAmuM paNa na joyuM. rAjA tehay rUpa dekhIne moha pAmyo eha Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM' ane guNasAgaranuM caritra. ve samaye kozka kuladevI hatI te tyAM viru rUpa karIne AvI. tenA masta ke keza pIlA, bilADInA jevI mAMjarI aAMkha, kharanA sarakhA dAMta, uThanA sarakhA hota, kapimukhI phuTI nAsikA, tula aMgulI, rAgI puruSano rAga maTe ehavA rUpeM AvI te dekhIne rAjA vismaya pAmyo. rAjAnuM kuzI lapaNuM jANI nalaMno detI tene kehavA lAgI ke, rAjakanyA sarakhI tahArA gharanI paTarANI tene mUkIne tuM e madhyama strIunI upara guM rAce , mAna apamAna, kIrti apakIrti, pAtra apAtra kAMza joto nathI ! dhigU tA harA vivekotapaNAne ! ehavaM tehay bolavU sAMjalIne rAjA atyaMta lA jyo. valI devI bolI ke, e strIne potAne ghera pahocADa, nahito mahA duHkha pAmIza. evaM sAMjalI rAjA AzcaryavaMta tha joi rahyo. edave samaye udyAnane vipe sUrasena nAme jJAnavaMta muni zrAvyA. te jANI parivAra sahita rAjA ane vinayaMdhara zeTha tathA tehanI cAra strI te sarva sAdhune vAMdavA yAvyA. rAjA paNa harSasAtheM gurune vAMdIne vege. karmakta zanI haraNa karanArI ehavI jhAnImuniyeM dezanA dIdhI. tevAra par3I avasa ra pAmIne rAjA vinayeMkarI munine pUbato havo. he prano ! vinayaMdhara zeTha devAMganAthI adhika rUpavatI ehavI strIyo kema pAmyo ? bIjA puruSo ehavI rUpavatI strI kema nathI pAmatA ! e ze karma vizeSe ? eha rAjAyeM pUyu, tyAre nagaranA loka tathA te vinayaMdhara ze na ane tehanI strI te sarve ekAya mane thai potAnA navanAM svarUpa sAMja le le. jema ASADho megha umAhyo dekhIne mora harSe, tema sarva harSa pAmyA. tevAre guru kahe . he rAjA ! surUpa kurUpay kAraNa te sarva pUrvanavanAM na pAjyA karma le. ane sukha suHkha pAma te paNa pUrva navanA karmopArjana thakI ja jANavU. te karma tattvavaMta, jJAnavaMta puruSaM ve prakAranAM kahyA je. gunakama zAtAsukha pAme, ane aguna kama azAtA Hkha pAme. mATe sAMgala. herA jan! e vinayaMdhara zegno pAulA navano adhikAra tumane vistAreM karI ka hu~ . pUrve gajapuraneviSe vicAra dhavala nAmeM rAjA hato. ehave samaye e rAjAno koika vaitAlika hato, te udAra sAra evA upagArano karaNahAra hato. te koi paNa puruSane iSTa anneM niraMtara jamADIne panI pote nojana karato hato. evI rIteM sukha jogavatA tyAM natsarpiNI kAlaneviSe navamA Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. jinezvara tiMka vananeviSe kAusaga mujJayeM rahyA hatA temane te vaitAlika dekhato havo. te pranu kevA , jemanuM rUpa nirupama ,jenI upasamatA gu NanI barAbarI athavA maryAdAyeM bIjo koI AvI na pahoce, jemanuM tapa pa Na puSkara je.evA munine te vaitAlika nAva naktiyeM karI stavato havo // 10 // have te vaitAlikanI stavanAnuM kavita kAvyarUpeM kahele. "kaTirasamAmRtakuMbha tuMmanayanazrIbaMdhura // vapure pragaTitadharmakarmatarunaMjanasiMdhura // nAsuravimala vizAlanAlavijitAryamamaMmala // kamalasukomalacaraNareNupAvitanUmaMgala // brahmezcaMpramukhasarvadevamastakamukuTa // jayajaya jine nuvanAnimatakAmitapU kAmaghaTa" // 1 // asyArtha:-he prano ! tame samatA amRtano kuMma bo,mu kha nayananI zonA ati suMdara Do. aho ! jeNeM pragaTa kIdho je dharma te karmarUpa tadane jAMjavAne, dedIpyamAna hastisamAna . tathA nirmala vizAla ne nAla kapAla jehanu, jItyuM ne sUrya maMgala jeNe, kamalanI pate sukomala ve caraNa jehanAM, caraNanA sparzathI pavitra kI, je numimaMmala jeNe, brahmA, iMza, caM, ru, pramukha je deva tehathI adhikA, ane te sarva devone viSe mukuTa samAna evA tame bo. aho jineM! tamo jayavaMtA ho. tame jagat janane vAMbita kAmita pUravAne kAmakuMnasamAna bo. // 1 // ema stavanA karI jinezvara napare badu mAna dharato, jinezvaranI nAvanA karato te vaitAlika ghera gayo. jojana kAle tehane ghareM tehija pranu aAhArane arthe aAvyA. te pranune dekhI vaitAlika harSavaMta thakSa pracane vAMdine sarasa mI AhAreM pranune pratilAnato havo. manamAM harSa pAmyo, je dhanya ne mu kane ke, jemATe meM Aja pranune prati lAnyA. ema ciMtavato havo. te samayeM AkAze devani vAgI 'aho dAnamahodAnaM' ehavA zabda thayA, baMdija na birudAvali bolatA havA, nara amara stuti karatA havA. evo pratyakSa supAtra dAnano mahimA dekhIne te vaitAlika tyAM samakitadhArI thAto havo. anukrameM te supAtradAneM dhana vAvarI, gunadhyAne kAla karI, prathama devalokeM devatA thayo. tyAM devAMganAnI sAthe ghaNA devatA saMbaMdhI joga nogavI tihAM thI cyavI te jIva tAharA nagarane viSe vyavahArIyAno putra, vinayaMdhara kumara mahA rUpavaMta, puNyavaMta thayo. te supAtra dAnanA phalathI vinayavaMta, yazavaMta, ki rtivaMta, sarva kalAyeM kuzala ehavo thayo. dAna te puNyarUpa vRdanuM subIja De, dA Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. as na te pAparUpayA sarpane damavAne maMtrAkSara be, dArirUpiyA vanane dahana ka ravAne dAna te dAvAnala samAna be, durbhAgya rUpIyA roganuM auSadha be, sva rga tathA mohamaMdire caDavAnuM pagathIyuM ne temATe jema zrIvItarAgeM kaha le, evaMja vidhipUrvaka supAtrane dAna devaM, tethI evAM moTAM phala iha lokeM pA me. evo muniyeM, rAjA bAgala vinayaMdhara zeThano pAulA javano saMbaMdha kahyo. have te zevanI strIjanA pUrvajava muni kahe be. he rAjan ! ehanI strInAM udAra caritra te sAMjalo. e naratatrane viSe sarva lakSmInuM sthAnaka evaM sAketa puranAmeM nagara le. tihAM zatruno kayakArI ehavo narakesarI rAjA hoto ha vo. kamalA eTane lakSmI jema viSNune vallana be tema te rAjAne vallana e kamasuMdarI nAmeM rANI hotI havI. tehane ratinI upajAvanArI e vI ratisuMdarI nAmeM putrI hotI havI. te rAjAno buddhivaMta, lakSmIvaMta, vi dyAvaMta, ghaNo vallana evo zrIdatta nAmano pradhAna hato. tathA sumitra nAmeM eka zreSThI hato, ane te rAjAnA sughoSa nAmA purohita hato. e traNe rA jAnA mitra be. te potapotAnI maryAdA kyAreM paNa mUke nahI. te traNene ekanI lakSmaNA, bIjAnI lakSmI, ane trIjAnI lalitA, eve nAme strIyAM hatI. te traNe strIyonA kRkhathI upanI anukrameM eka buddhisuMdarI, bIjI ka dvi suMdarI khanetrIjI guNasuMdarI e traNanAme traNa putrIyo hatI. temaja cothI ratisuMdarI eve nAme rAjAnI putrI hatI. e cAre lekhaka zAlAyeM e aal aNe be. te japatAM thakAM sarva kalAmAM kuzala thA. buddhisuMdarI yA dika traNa kanyAunuM te rAjAnI putrI sAyeM prema baMdhANo, sakhIpaNAM yayAM. ema ekacitteM vicaratAM te cAre yauvanAvasthA pAmI // yataH // viduSAMca kulinAnAM, dhaninAM dharmiNAmapi // tatastadviparItAnAM prItiH sAdRzyato na vet // 1 // te cAre kuMvarI eka ThAme rame, ekatAme suve, ekaThAme vicare. te cArano jANe eka jIvaja hoyani guM ? ehavI prIti tene mAMho mAMhe thai. te cAre jyAreM udyAnane viSe ramavA nikaleM tyAreM tene rUpavaMtI, vidyAvaMtI, dekhIne e sAkSAt sarasvatIno avatAra be ke guM ? ehavaM loko vicAre. ekadA visuMdarIne ghera niHkalaMkA, nirdoSA, pUrNa caMDsamAna, saumya mu rtti, ehavI eka guNazrI nAmeM sAdhvI zrAhArane arthe yAvI. tevAreM bIjI sakhIyeM pUyuM, e 6 vepanI dharanArI bAI koNa be ? tyAre te vAlIyA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 jainakathA ratnakoSa jAga sAtamo. nI beTI kahe . he sakhIca! e sarva sAdhvI mAMhe ziromaNi evI zvetAMbarI sAdhvI be. bAlapaNAthI mAMmI eNeM zIyalavrata niSkapaTapaNeM pAlyuM, tethI mArA gurupaNa ene mAna Ape be. mATe ehane je dekhe te nara dhanya, je eha dahyeM karI namaskAra kare te paNa dhanya, ehanAM mukhanI vANI sAMjale te paNa dhanya. ehanI yathAzaktiyeM yAhArAdikeM nakti kare te paNa dhanya ehavaM Rddhi suMdariyeM kayuM. te sAMjalI te bIjI sakhI paNa yAnaMda pAmIne te sA dhvIne vAMdatI havI. tevAre te sAdhvIyeM te cAre kanyAune sAkSAt dAkha sAkara samAna mIThI evI dharmadezanA dIdhI. te yA pramANe: rohaNAcala parvata samAna evo e manuSyAvatAra pAmIne nirdhananI pete dharmaratna grahavaM. je manuSyapaNuM pAmIne mRDha prANI viSayanI abhilASA kara ze, te kalpavRkSa pAmIne tenI pAse manovAMbita mAgavAne bar3hane eka ko DI mAge ne. evo mUrkha jANavo. temATe he zrAvikA ! tame samakita zraM gikAra karI saMyamane yAdaro. jo moha lakSmI ivo to cAritra laine mA sakhamAdika utkRSTa tapa karo. jeNeM karI janma jarA ne maraNa jayathI nivartto. ehavA sAdhvInA mukharupIyA mRta kuMmathI pragaTyAM je vacanAmRta te pIne moharUpI viSa bAMkI te sakhIca vinayeM karIne te sAdhavI pratye vinaMti karatI havI ke, tame to saMyamane tryarkatUlanI peThe halakuM jANI ya hyuM ve, paraMtu he jagavati / zramane to e saMyamano nAra te meruthakI paNa dhika jAravAlo nAse be. te mATe gRhasthAvAseM rahyAM thakAM zrAvakanA vrata rUpa yogya dharma je mArAthI patnI zake te amane yApo. tevAre te sA dhvIyeM temane vidhimArge samyak dharma thApyo. samakitanuM svarUpa dekhADdhuM. tyAre te cAre strI samakita pAmIne kar3e se ke. he guruNI? bIjA vra ta pAlavA zrama asamartha bIye. paNa eka cothaM vrata tame kahaM te kayuM ? tyA sAdhvIye yuM, strIuye parapuruSa tyAga karavo ne puruSa parastrI tyA karavI. te cothuM vrata sarva vrata mAMhi atyaMta uttama zreSTha be, te tamo yA daro. bIjAM vrata khaMmayAM hoya te kaMcana kalazanI peThe nAMgyAM saMdhAya, paNa e codhuM vrata khaMma hoya te muktAphalanI pare jAgyuM na saMdhAya evaM be. tyAra pI valI bIjA moTakA prAraMbha pApahiMsAdi pote kariyeM nahi, a Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 57 ne koi bIjo karato hoya tehane zuddha buddhi bale karI nivArIye. ehavo niyama muni rAjane mAnya je. ___e vrata pAle tehanI devatA cAkarI kare, tehane zakSisidi prasiha thA ya, tehanAM sarva kArya siha thAya, tehane dina dina pratye mahA maMgalika thAya, tehane jala te thala thai jAya, emaja zatru te mitra thAya. aAgna te jala thAya, viSa te amRta thAya, sarpa te phUlanI mAlA thAya, siMha te zi yAla thAya. eTalAM vAnAM zIyala vrata pAlyAthI thAya. kulavaMtanI strAne e vrata ghaTe le. ehavaM sAdhvInuM vacana te strInane iSTa thayu. je rogIyAne nojana vahAluM hoya te valI vaiye paNa kA, tenI peThe te sAdhvInuM vacana satya kIdhuM, eTane cothu vrata pAlavU ehavo niyama te bAyeM Adasyo. tyAra par3I temane zrIjainadharma ArAdhatAM keTalo eka kAla jato havo. ___ eve samaye naMdanapura thakI cAjAyeM paradezI lokanA mukhathakI ratisuM darInA rUpanuM varNana sAMjalI potAnA pradhAnane mokaTyo. tevAreM ratisuMdarI nA pitAyeM jANyu, je e kanyA bhAgyavaMtI je. je e rAjAyeM sAmI mAgI. tevAre pitAye Adarasahita sAdAt lakSmInI peThe potAnA pradhAna sAtheM caMDAjAne paraNAvavAne potAnI putrI sAmI mokalI. te rAjAyeM nale divase moTA mahotsaveM ratisuMdarInuM pANigrahaNa kI .te bAisarva kalAyeM saM pUrNa de ane caMDAjA paNa suvratI zIyasavaMta je. te saMpUrNa caMznIpe be padeM pUro ne. te jema caMimA jyotsnAnI kAMtiye karI zone, tema te caMrAjA ratisuMdarI kanyAye karI zone // 161 // __ ehave samaye kurudezanA rAjA maheM' siMheM janajananA mukha thakI rati suMdarI caMDAjAye paraNI ema sAMjalIne caMDarAjA jaNI kanyA kSevAne dUta mokalyo. te dUteM AvI caMrAjAne sanAmadhye kayuM, je amAro je svAmI maheMsiMha rAjA teNeM ema kahevarAvyuM , ne kahyu ke ke, pUrve paNa tamAre amAre puruSaparaMparAye cirakAlanI paraspareM dema sukhakArI prIti ne // 13 // sujAtano vaMza , tenI bAMdhIje dhvajA te yadyapi vAyareM karI kaMpAya , paNa sujAtano suvaMza kyAre paNa hAlato nathI. tehanI paThe sujAtinA puruSa je ne te jo pritI hoya to viSama kArya paNa kare temATe te rAjAye mahArA Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4G jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. 66 mukheM tamone kahevarAyuM ne ke, tamoye navI paraailI evI je rUpavaMtI ratisuMdara le, tene jo mahArI sAthai paraMparAnI prIti rAkho to mahArI pA se zIghra mokalajo. evaM dUtanA mukhayakI vacana sAMjalIne te caMdrarAjA ye aMtaraMgane viSe to ropa dhAraNa karato, paNa bAhya vRttiyeM kAMika hasIne kayuMke, he dUta ! saUna nUta je puruSa be te koNane vahAlA na hoya ? // yataH // mittI parovayAro, susIlayA khavaM pi yAlavaNaM // darakINa va eya vAyA, suyANa guNA nisaggeNa // 1 // " tAharA rAjAyeM e yukti bAta kahI, kAraNa saMta hoya te saUnapaNAthakI cale nahI. bIjuM kArya hoya te mane kahe, je mATe yApavA yogya vastu hoya te yApIyeM, ane levA yogya vastu hoya te lIjIyeM; paNa nArI mokalavI yogya kahevAya na hi ne uttama parastrI jevI paNa yogya nathI. maheM siMha rAjAno sneha to vacananI pratipattithI jAeyo. bAhya gaurakheM evaM pAMmitya dekhADavuM te zyA kAmanuM ? // yataH // vajraMti muskavihaMgA, neha vizeSa bannadANeNa // neyA e baMdhaNaM puNa, nannaM sapnAva naliyAI // 1 // vAyAsahassamazyA, sile haninAiyaM saya sadassaM // sapnAvo pue sakku, kaNarasa koDI visese // 2 // tevAreM te dUta utsukatAthI bolyo, he rAjana! tame tamArI strI Apo ! jo te rAjAnuM vacana lopazo to jema roSavaMta hAthI maryAdA sthaMnathI tUTe, ne pI koine hAtha na yAve tema te rAjA jo rUTho to paDhI tene manA vavo muzkela thaze. tevAre caMdarAjA roSavaMta thai trivalI caDAvI dUta pratye be, he dUta ! je puruSa parastrIlaMpaTa be, te rAjA nahi jANavo paNa te ne laMpaTI zvAna kahiyeM. jehanI mAtAyeM yauvanAMdha paNeM kuzIna sevyuM hoya, tehanA putra evA kuputra kuzIlIyA upaje re dUta ! tuM nathI jANato je po tAnI strI koi mokalato haze ? sarpa jIvatAM koi sarpanA mAthAnI maNI lai zake ? tevAre pharI dUta kahe be, he rAjan ! putra tathA cAkara hAtAM paNa jo dhana ne rAjya, rahetuM hoya to te rAkhIyeM, tathA dhana, rAjya strI detAM paNa jo potAno AtmA rahe to tene rAkhIyeM, paNa potAno jI va jAya teTANe nArIne rAkhI tepaNa zyAkAmanI ? eTale te rAjA ehavo ba lIyo be. je tAharo jIva laine paNa tAharI strI je. ema dUteM kayuM, tyA reM caMda rAjAyeM dUtaneM galaho dai jAtanA prahAra karI kADhagho. tyAre te Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ethvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. dUte paNa maheM'siMha rAjAnI pAgala thAvIne jevIrIteM tene krodha caDe, te vI rIteM vizeSe vadhArIne vArtA kahI. te vArtA sAMjalI maheMisiMha rAjA kalpAMta kAlanA samunI peThe do na pAmI, ghaNuM laskara hAthI ghoDA, temaja pAyakanA samudAyane sAtheM lai ne te caMda rAjAnI strI levAne cAlyo. te samaye te caMjha rAjA paNa tehane Avato jANI gaja, azva, ratha, pAyakarUpa caturaMgI senA sahita potAnA dezanI maryAdAyeM sAhamo aAvyo. tevAre be rAjAnAM sainya sAmA thayAM. po ta potAnA prekhyA evA sunaTeM mahAyuddha saMgrAma kIgho. dInapaNuM mUkIne zU ravIra paNeM saMgrAma karatA havA. hAthIyeM hAthIvAlA laDe, asvAre asa vAra, rathIyeM rathI, pAleM pAlA, evA satyanItinAM yu6 yAtAM havA. ema yuddha karatAM maheM'siMha rAjAnA senye caMjha rAjAnA lazkarane jItyu. jemA Te bahu samuznA jalamAM nadInuM jala keTaluka jIte ? hArIne nalI jAya. ___ tyArapatrI caMrAjA kopa kr| siMhanAda karato rathe besI potAnI senA lAi kSaNamAtra mAMhe maheM' siMhanA sainyasAtheM laDato havo. tyAM jema siMha gajaghaTAne uDAvI nAMkhe tema tyAM zatrunI senA teNeM hAvI. tyAre maheM isiMha rAjAyeM potAnuM sainya nAgyuM jANI pote kAla kRtAMtanI pareM nija prANane paNa avagaNIne caM rAjAnI sAmo Avyo. tyAM yAkaro saMgrAma thayo, caM rAjAnuM lazkara nAtuM. teTANe maheMzasiMheM, caM rAjAne gadA ghA teM prAkula vyAkula karI bana karI pakaDI lIdho. nakhaM naluM teM yuda kIg. ema prazaMsA karIne potAnA pradhAnane soMpyo. // 15 // ___ tyArapatI rAjAyeM aMtenaramAMhe thakI nAsatI evI ratisuMdarIne grahaNa karI, te nArI jyAreM hAtha AvI tyAre tuSTamAna thai caMrAjAne mUkIne maheMsiMha rAjA potAne nagare gayo. tyAM te ratisuMdarI pratye noganI prA rthanA kare le ke, he suMdarI ! tAharuM adhika rUpa sAMjalIne tuU napareM mujhane atyaMta rAga upanyo. tAhare nimitte meM evaDo prayAsamuM vada vadhAyuM, yuddha kIdhAM, mANasa marAvyAM. temATe he priye ! sAMprati tuM mahArI upara prasanna tha ine mAharI AzA saphala kara. urlana evaM je kuru dezanuM rAjya tepaNa tuM pAmI. eha sAMjalI ratisuMdarIyeM ciMtavyuM ke, e kAmAMdha rAjA,mAharA cittanA aniprAya jANyAvinA ghaNA jIvono anartha hetu thayo. temATe kaSTane Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. bhapajAvanAro evo e muSTa rAjA ne tenI Agala mAharUM zIla te DhuM kema rAkhIza. te mATe hamaNAM e kAmIne DhuMkAro kahI kAmano vilaMba karUM. e havaM ciMtavIna ratisuMdarI rAjAne kahe je ke, he rAjan ! tumane mAhare vipe rAga ghaNo ne, tethI kAMzaka tattva hu~ tahArI pAseMthI mAgu buM, te tuM Apa. mAha ruM vacana anyathA na karIza. tevAre te kAmI rAjA kahe . mAjhaM jIvitavya jo tuMmAge to te paNa DhuM bApuM. tyAre ratisuMdarIyeM kahyu, DhuM tAharu jIvita vya nathI mAgatI, paNa eTaTu mAguM , je cAra mAsasudhI mAhIM brahmavrata tuM na nAMgIza. palI tuM kahIza te DhuMsAMnatIza. te sAMjalIne rAjA kahe ,je jIvitavya Apa, te sulana paNa cAra mAsa sudhI tahArAthI paDakhavaM te mahA urtana , topaNa tArI prArthanAno naMga hUM kema karUM ? ema kahI ratisuMdarIne kanyAnA aMtaHpuramA mUkI. palI ratisuMdarI paNa tyAM rahetI thakI snAnAdika zarIrasaMskAra varjI daz yAMbisAdika tIvra tapeM karI zarIrane zoSavatI havI. tethI cAra mAsamAM tenA gAla besI gayA, mastakeM tela na ghAlyuM tethI khUravA keza thai gayA, lohI tathA mAMsarahita zarIra thayuM, mAtra hADakeM cAmaDe vITayuM be, kAle varNe thai, ati bInItsa rUpa thai, daveM bAlI jehavI kamalinI hoya tehavI thA. cAra mAsa mAMhe kAMka DA divasa hatA te vakhateM ekadA tene rAjAyeM dIThI, tyAre vismaya pAmIne rAjA pUche De. he ratisuMdarI ! tujane kAMka rAga upa nobe, athavA mananI vedanA ? je mATe tAharA zarIranA evA havAla ke ma thayA le? tAharI kaMcana sarakhI kAyA hatI te koyalA sarakhI thai gaje. tevAre rati suMdarI kahe . he rAjana ! meM je vairAgyathI vrata AdayuMje, te prANa jAya topaNa pAlavaM. teNeMkarI dhurbalI . ehavU sAMjalI rAjA ka he ke, tuM ehavI jhadi saMpadA pAmI , to tumane zAmATe vairAgya napanyu ne ? ehavaM rAjAyeM pUbyuM, tevAre ratisuMdarI kahe. je e zarIre je vrata pAlI ye tehija sAra . // yataH // dehasya sAraM vratadhAraNaM ca // iti vacanAt // // 20 // yataH // rudhiramAMsamedosthi, malamUtrAdipUritaM // navadhAra kara vistra, rasaktinna midaMvapuH // 1 // yarthaH-e zarIra lohI, mAMsa, meda, a sthi malamUtrAdikeM naghu je. raseMkarI kvinna thayelu e zarIra . e zarIrane ma rdana karAvI karAvIne snAna, zaNagAra, anyaMgana, anna pAnAdikeM poSiyeM Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMdra ne guNasAgaranuM caritra. 61 topa durjananI pareM vikriyA kare, yaMte ApaNuM yAya nahi. sAra vastu je paTakula suvarNa maNi ratna ityAdika jogAMga bahu mUlya vAlI cIjo ne te zramedhyanuM ghara evaM je e zarIra tehane pharaze eTale te paNa alpamUlyavAlI thAya. temATe he rAjana! e zarIra te pApa rUpa be, topaNa moTo doSa e be, je e nirguNa zarIreM guNADhya puruSa hatA tepaNa muMjAyA be. evIrIteM zarI ranA mohano rAga utare evAM vacana ratisuMdarIyeM kahyAM, paNa te rAjAne jA vyAM nahi, kAmAnilApa na maDhyo ghaNA megha barase topaNa magazelI para jema na cedAya. tema te rAjA nedANo nahI. evaM sAMjalI rAjA hasIne kahe be. he catura strI ! tuM tAharo nigraha to pUrNa katha, paDhI ghaNuM svastha sAjI tAjI yaza. ema kahI hasIne potAnA sthAna gayo. eTale niyaha pUro thayo cAra mAsa vahI gayA. par3hI rAjA kAmotkaMga sahita zrAvIne kAmanA vacana kahevA lAgyo ke, he strI ! tAharA mukha kamalanI sugaMdhane lIgheM jamarAnI peThe huM mohI rahyo buM. mATe tuM have sarasa AhAra karI zarIranI zonA rAkha. eha sAMjalIne ratisuMdarI kahele. he rAjan ! huM jo sarasa AhAra pA raNe karUM, to mahAre zarIre cuMka, zUla vamanAdika vedanA yAya, sarva zarIra sAMdhe sAMdhA trUTI jAya. tuM to mahArA zarIrano saMga karavAne utsuka ho, te satya paNa TuTuM ghoDo maravA paDyo tenA koI pAMca rUpaiyA Ape ? ema kayuM topaNa te rAjAno kadAgraha je kAmarUpa hurbuddhi te na gai ema kahI ratisuMdarI madanaphala ? (gela) khAsvAda / tenuM vamana karI, deha durgaMdhamaya kadhI, kAya ca karIne rAjAne dekhADIne kayuM ke, he rAjan evaMtrA zarIra mAMhelIkore pavitra be. te mATe he rAjA tuM bAlayakI paNa bAla bo. zvAna samAna bo. jemATe tuM vamyo thAhAra khAvAne ibe be. te sAMjalI rAjA kahe be, kema DhuM vayA khAhArano khAnAra buM ? ke huM mUrkha buM ? ehavo hI yo buM ? tyAreM ratisuMdarI maraNa aMgIkAra karI ve paravAithI rAjAne kahe be. he mUDha tuM nathI jANato ? je puruSa parastrIne ibe te adhamanara ega va myA AhAranA khAnArA jANavA. tevAre rAjA kahe be, te sarva sAdhuM paNa tAharA zarIrano DhuMrAgI buM. tevAreM ratisuMdarI kahene. mAharI kaSTamAM paDI 5 gaMdhamaya durbala evI kAyA upara eTalA badhA rAganuM kAraNa zuM be ? tevAre rA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. jA kahe . tAruM zarIra urbala le paNa tArI cakurnu mUkhya nathI, eTale DhuM tA harI caDhu upara mohyo . ebuM sAMjalI te bAyeM zIyala rAkhavA mATe bI jo upAya ko buddhimAna yAvyo tethI zIyala pAlavAne zarIrane paNa taNa mAtra gaNIkAMza sevAmAM gaNyu nahI, ane barI karI cadu upADI yAMkhyoM kADhI rAjAnA mukha Agala mUkIne bAda kahe.tamane je netra vAhanAMce te e graho bAkI zarIra to purbala ne te pApanuM hetu . teNe cA kADhI tethI rAjA kheda pAmyo. te strInI uparathI rAga utarI gayo. tyAreM phuHkha pAmIne rAjA tene kahele ke, he suMdarI ! e kaSTakArI, dAruNa, uSTa karma teM jhuM kIg ? e tumane ane mujhane bene uHkhadAyI thayu. tevAre ratisuMdarI kehe je. ethI tamane ane mane prA naveM tathA paranaveM Aravyu kADhatAM sukhadAi thayu, tAharo rAga vikAra maTyo,ane mahAruMzIyana paNa raghu. jema mAga rogIyAne kaDuna auSadha te guNa kare tema meM e dAru Na karma kIy, tethI e tAro rAgarUpIyo roga maTyo. he rAjan ! parastrIno saMga je kare tehane mAnanI hANI, AyuSyanI hA NI, dhananI hANI, eTaluM phala ihalokeM pAme. ane paraloke urakhI daurnAgI thAya, kAyarapaNuM tathA koSTha nagaMdarAdika roga pAme. tathA naraka gatimAM jAya. tyAM dhagadhagatI lohanI putalInAM aliMgana sahana kare. tathA tiryaMca pazuzrA dikanI gatiye jAze. tyAM tene loka nirmAbana karma khoja karaze, paravazapa ga gardana, vRSana thainAra vaheze. ityAdika ghaNAM duHkha pAmaze. eTalAM na raka tiryacanAM mukhathI ApaNe vedu buTAM ema jANaje. e ApaNane guNatha yo. temATe iha lokanA hitane artha meM e duSkarma kIIM. valI ratisuM dr| kahe je ke, mAharu rUpa jovAthI tAharA AtmAne pApanI prApti thA,te thI hu~ tumane jhuM mukha dekhADu ? temATe hu~ aAMdhalI thai paNa tAharA AtmA ne urgatimAM paDato rAkhyo evI dezanA ratisuMdarIyeM dIdhI. te viSaya vikArane TAlaNahArI ehavI vANI maheMisiMha rAjA sAMjalI ne kahe . he bAi! tame sarva satInamAMhe ziromaNi bo, tuM yukta ayuktanI jA enArI bo, DhuM niraMtara mahA aparAdhI, mahA pApI, caM, temATe he suMdarI ! mujhane yukta hoya te Adeza dyo. tevAreM ratisuMdarI kahe je. jo tame ta mArA yAtmAnuM hita jANatA ho, paranavanA uHkhathI jaya pAmatA ho, to Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 63 parastrInA nogano tyAga karo. jethI tamArI navanI bhramaNatA Tale. tevAre te rAjAyeM pApano pazcAttApa karIne manamAMhe dAUtA thakAM aMtaraMga premekarI parastrInA nogano niyama lIdho. te ratisuMdarIne gugInI peThe mAnato ha vo. tyArapaDI te rAjA manamAM duHkha dharavA lAgyo ke, meM anArya pApIyeM e mahA satIne anartha niraparAdha kaSTa upajAvyu. he pranu ! have ehanI cadu kema Ave ? evaM vicArI zAsana devIne saMjArato havo // 225 // // kAyotsarge sthitA paMcanamaskAraparA satI // asyArthaH-te vakhata te ratisuMdarI caDhunI vedanA aNa vedatI, ekAgra maneM vItarAganuM dhyAna dharatI havI, eTAne zAsana devInu Asana kaMpyu. avadhijJAne satI, mahA kaSTa jA NI vimAne vesIne AvI ne te satInI vedanA TAlI, cadu navI ApI, tatkAla tene navAM netra kIdhAM, teno mahimA vadhArIne devatA par3hI nATaka karI satIne caraNe namIne stuti karatA havA ke, he satimAhe vaDerI, pRtha vI mAMhe sabadi rUpa prtibodhn| denArI, sata zIyalanI dharanArI,traNa jaga tamAM dIpikA samAna, evI tuM jayavaMtI ho. rAjA tene deva devInA TuMda stuti karatA dekhI, zIyalane pranAveM navAM netra AvyAM dekhI, poteM harSarUpI AMsuyeM bArtirUpiNI agmine samAvato pote paNa zIyalavrata pAlavAmAM dRDha thAto havo. satIne caraNe namIne, po tAno aparAdha khamAvato havo. te deva devI vaMdanA karI gayA panI ratisuMda rIne snAna, maUna, nojana karAvI, vastrAnaraNa paherAvI, ghaNo satkAra sanmAna dai, potAnA pradhAna sAthe tene rathe besADI, te bAzne naMdanapUre mokalI. valI rAjAye pradhAna sAthe evaM kahevarAvyuM je caMDAjAne kahejo ke, e mAharI bahena , e mArI dharma guruNIne, e mahA satI ,mATe enI ghaNI rakSA karajo. temAM tamo kAMipaNa zaMkA na lAvazo. tathA meM tamArI upara uSTapaNuM ciMtavyuM, yu6 kIcUM, te tamo damA karajo. valI tuM paNa dha nya bo, jenA gharamadhye ehavI sAdAt lakSmI sarakhI satI nArI je. ane te ne tuM pAmyo bo. evAM vacana kahI rAjAne praNipAta karajo. evaM kahI pra dhAnane sAthe vasAvA mokalyo. panI te pradhAna naMdanapUre pohato, caMrAjAne malyo. jema maheM'siMha rAjAyeM kahyu hatuM tema tene kahIne te ratisuMdarI caM rAjAne soMpI. tyAre rAjAyeM strInuM kurbala zarIra dekhI, te pradhAnanAM vAkya Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. sAnalIne te caMdrAjA aMtaraMga camatkAra pAmI, satInA guNa jANI, harSa pAmI tene Adarato havo. paDI te ratisuMdarI sAtheM viSaya sukha nogavato dharmarAjya pAlato havo. athakAvyaM // pravartinInAM vacanaM dadhAnayA, zrIjainadharme kila saavdhaanyaa|| apAli yatnAitisuMdaristriyA, sabIla dharmoM nikalaMkayA tayA // 1 // tyArapanI te ratisuMdarI, pravartinI je sAdhvI tehanAM vacana hRdayamAM dharatI havI. eka zrIjainadharma madhye sAvadhAna paNeM rahetI zurUvrata pAlI, AtmA ne nirmala karatI havI. eTale sAdhuyeM e ratisuMdarIno adhikAra khyo||1|| have bIjI buddhisuMdarI teno adhikAra kahe je. te pradhAnanI putrIne para gavA mATe bIjA ghaNA rAjAdikeM prArthanA kIdhI, paNa tenA pitAyeM tene susImA nagarIneviSe sukIrti rAjAnA pradhAnane paraNAvI. jema tArAmaMmala no adhipati evA pUrNa caM'nuM biMba dekhI kamalinI nannAsa pAme be, vikasvara yAya , tema te jaratArane pAmIne bujhisuMdarI harSa pAmatI havI. ekadA samaye rAjA rayavADIyeM jAtAM pradhAnanA ghara AgalathI nikalyo. teTANe teNe nijamaMdiramA krIDA karatI, lAvaNyAmRtanI vAvya samAna, mRgAdIsa mAna evI mahArUpavaMtI buddhisuMdarIne dItI. tyAre te rAjA paranI pareM tyAM thaMnI rahyo, rUparasamaya thayo, rAjAnuM mana tyAM lAguM, tanmaya thayo, ati kAmAtura thayo, rAjAyeM ghera ja potAnI dAsIne mokalI. te dAsIyeM tyAM jazne kayuM. rAjA tuUne le . paTarANI karaze, ghaNA rAjyanI tuM svAmi nI yaza. evAM kuzIta vacana dAsInAM sAMjalI te dAsIne dhakkA da apa mAnI kADhI. tyAra panI kArya karavAne samartha evo nilaU te rAjA vaga ra gunhe strI sahita te pradhAnane baMdIkhAne nAkhato havo. kAMI eka aNu jeTalo vAMka kADhyAvinA kAmAtura thai dago dIdho. tevAreM prajAloka tathA potAnA rAja vargI naMbarAva loka, sarva malIne teNeM rAjAne vinaMti kIdhI ke, he rAjan ! tame evo vagara gunhe anyAya na karo. anyAya karazo to e hanI strI rAkhazo, paNa pradhAnaneM to mUko. evI pukAra uMce svare kIdhI. ___ tyAre rAjAye kahyu, tame jAmIna thAulo ? e potAnI strI muphane zrA paze to hu~ mUkuM. tevAre prajA loka sahu rAjAno anyAya nAva eTale kAmA turatA jANI vicArIne potAne ghera gayA. tyArapaDI te rAjA, aMtaHpuramAM Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 65 jai bujhisuMdarIne kahe je, kema teM dUtIne nighbI kADhI ? to bATalI saunA gyatA uparAMta tuM huM adhika maMjarIne le .mArI AjhA jo teM mAnI ho ta to tAharA jaratAra tathA tuM evI ApadA nahi pAmata. potAnI arthasi di thAya tyAre ati caMma daMma koNa kare ? he mAninI ! jo tuM atula mAna ne iche , to mAharI AdezakAriNI thA. mupha napara snehadharIne mAnya kara. evA te kAmI rAjAnAM vacana sAMjalIne saMvega raMga vAlI pUrNa taraMgiNI samAna vAgIyeM karI rAjAne pratibodhavAne bujhisuMdarI kahe . he rAjan ! e parastrIgamanarUpa akAryanevipe hIna jAtI vAlA je mUrva hoya te gama na karavAne ile, paNa tamArA sarakhA kulavaMta purupane eha, akArya pApa babuM na ghaTe. viSaya rUpaNI agniyeM tapyA hoya topaNa saMta puruSa potAnI maryAdA na mUke. jema prabala vAyuyeM khonAvyo hoya to paNa samuha maryAdA na mUke. he rAjan ! je dharmamArgeja pravarne te rAjAne rAjaRSi kahyA ne. ane je rAjA anyAya kare, adharma mArge varte, te rAjA nahi. paraMtu tene to rAkSasa kahiyeM. rAjAne potAnA dezanI prajA je , te tene putra samAna ne, te putra putrI upara nyAyavaMta rAjAyeM kAmarAga karavo na ghaTe. tArA aMtaHpu rane viSe kulavaMtI evI ghaNI rAjya putrIyo , te mArAthI paNa adhika rupavaMtI , to tuM mArA sarakhI hIna strInIlA karato guM lAjato nathI ? jeNeM paranArIno prasaMga kIdho teNeM pratApa rUpiyA vRdanA mUlamAM agni mUkI ema jANaje. tArA nirmala kulavaMzane apajasa maya kalaMkI evA cazmAnI pekAM tuM malina kare le ? evAM vacana buddhisuMdarIyeM rAjAne uktiyuktisahita kahyAM, paNa te mUDhabuddhi kAmI rAjAnA cittamAMhe na rahyAM. jema nayA ghaDA napara pANI reMDIyeM, te vahI jAya tema tenA vacana rAjAnA kAnamAMnAvyA. tevAre rAjA hasIne kahele. he suMdari ! e sarve DhuM jANuM lu, paNa snehanA rasIyAne e vitarka vArtA kahevI ghaTe nahi // yataH // januM gatihi atuM cazmara, tubavipANa pImara khiuuii|| januM juttu ajutta joza, jaI neha haMtA sujAlaM jalidiUI // 1 // te velA budisuMdarIye rAjAne atikAmI jANI, kAlavilaMba aTakalIne hamaNAM e samaye je yukti karavI jozye te buddhi pUrvaka dhArIne rAjA prateM kahyu ke, he rAjana ! mArI e prArthanA De ke, ta mArA cittane vipe tame mArA upara nogAnilApano nizcaya kIdho. to jyAM Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. sudhI mAre niyama , tyAM sudhI he sulakSaNavaMta, tame paDakhoH // ytH|| jo kuNa niyamanaMgaM, jo vi ya kAre kahavI subbuddhI // te dovi hu~ti uha larakaM, jAyaNaM nIma nava gahaNaM ca // tyA strI sAtheM mArdavapaNuM rAkhIyeM teja vazIkaraNa, mUla De, evaM jANI rAjAyeM anibaka paNe tenuM vacana mAnyuM. tyAreM buddhisuMdarI kAMka svastha cita thazne, rAjAne pratibodhavAno napA ya hRdayamAM ciMtavatI havI. ema gIta vinodeM karI rAjAne rIjavatI potA no samaya nirgamatI havI. eka varavate potAnI budiye aDadanA pITaM karI kAMkaravAnuM dhArayaM ane te dAsI pAse loTa aNAvI tenuM pratalkhaM karI ponAnA sari rUpa nipajAvyuM tene paMca varNanI vicitratAyeM citrita kIg, pusta karme karI prazasta kayuM, te prati biMba rAjAne dekhADIne buddhisuMdarIyeM rAjAne kahyu, he svAmI, DhuM evI buM ke nahi ? rAjA paNa pratibiMba joi, enI ka lAnI caturAI dekhI ghaj rIjyo. aho ! zarIrane vipe enI varNanI racanA, tathA keDanA lAMkanapara hastanuM lAghava ! je jANiyeM e hase , athavA jotI rahI , evIe pratimA tArA jevI . athavA jANIye e tuMja sAkSAt ho yanI gaM ? evI dekhAya le // 26 // he sunnu ! eTale nalI nRkuTInI strI! e svarUpa pratibiMba nipajAvIne teM nalu vijJAna dekhADyu, tathA jenAM ci namAM tuM vasI bo, tene e svarUpa dI ghaNuM sukha napajAve. tyAre buddhisuM darI kahe . e prati viMba tamane sukha napajAve . to ene gharamAM rAkho, ane mupha adhamane mUko. jemATe hu~ tamane iha loke ane paraloke duHkhanI denArI . tyAre rAjA kahe . he priye ! tArA zarIra rUpI rakuyeM karI hu~ baMdhANo bu. jo DhuM tumane mUkuM, to mArA prANa sasalAnI pareM zIghra jAya. te sAMjalI buddhisuMdarI kaheje, he rAjA ! tame sAMjalo, e pratimA mA rAthI adhikI be, e madanamaya kAmarUpa , ane hUM to madanarahita buM. ema kahI rAjAnA mukha bAgala te madanamaya mUrti mUkI. tyAreM rAjAyeM rI za karIne tene eka lAta mArI eTale te prati biMbano zIghra jaMga thayo. tevAreM tenA peTamAMhe viSThA pramukha mAThA kharAba pujala je nayAM hatAM te nIkalyAM. te jozne rAjAyeM kahyu, e bAlane paNa niMdavA yogya evI e ceSTA teM zI kIdhI be ? tyAre strIyeM kahyu, e mAruM pratibiMba meM mArI ijAyeM nIpajAvyu ne. e nArI mujhasararavI je. athavA DhuM ethI hINI . enA zarIra karatAM Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. 67 mArA zarIramA ghaNI durgaMdhatA be. e zarIra azucimAMthI upajyuM. be. tyAra paDhIcI raseMkarIneja vadhyuM be. tethI azuci punaleM nakhaM be. e mAMhethI niraMtara bAra dvAre cine srave be. je mATe jala athavA zragnithI zodhyaM kuM suvarNa, rupuM, ratnAdika to zuddha thAya be, paraMtu aneka saMskAra kariyeM topa yA zarIra zuddha na thAya. e zarIra bAhyane anyaMtara viparIta be. te mATe hyA prANI je enI kAga, ziyAla, gIdha, paMkhI thakI rakSA kare be, hA dhovastrAdikeM DhAMkI sAcave be, paNa e kohyA kalevarane kharthe kola mAhyA puruSa vipayAdisevI anyAyeM akarma kararI naraka gatinA saMcakAra yA pe ? tilamAtra mAMsa sukhane arthe jema mAluM mahA duHkha pAme, tema tuM pala he rAjA, e zarIranA jogano prAsakta yaza to meruthI adhikA naraka ti ca gatinAM duHkha pAmIza. jeNeM para dArAnA saMga varjyA, teNeM durgatinAM dvAra muMdyAM, DhAkyAMne te yApadAnI paraMparAno pAra pAmI zreSTa sukhanI saMpadA pAmyAM tamArA sarakhA uttama saUna puruSane parastrIsaMga sukhadAi na hoya. athavA nyAyeM karI parastrIno saMga je karaze, tene narakamAM anithI dhakhakhatI jvAlAne mUkatI evI lohanI putalInA khAliMgana sahevAM paDaze. tathA jogI puruSanAM joganAM sukha keTaloka kAla rahe. joganAM kula mAtra sukhI narakanAM yAMkarAM duHkha palyopamasAgaropama lageM sahevA paDaze. he rAjA, tAharA rAjya aMtaHpuramAM guM rUpa, kula, jAteM hINI strI ne ? he rAjA ! tuM madonmatta yaine muUne adhikI rUpavaMta dekhe le ? jethI tuM evo havAtkAra kadAgraha bAlakanI peThe hajIpaNa mUkato nathI ! paNa e zarIramAM to sarvatra viSThA jarI be. sarve strIu nhAI dhoI bahAra pavitra dekhAya be, koThAmA hita sarva aniSTa yuM che. jema koika bAlaka hoya te ekAMge kuMmAnA jalamAM caMDmA dekhe teneja pradhAna caMzmA karI jANe te. tema kA mI puruSa kAma dRSTiyeM je je nArI dekhe be, tyAM tyAM te kAmAnilApane be a. kAmanoja sAra jAai be. vo pratibodha sahasA kAre sAMjalI te rAjA saMvega pAmIne kahe be. he suMdarI ! teM sAdhuM kayuM. have meM tattva jAeyuM. he suMdarI ! muU mohAMdhane teM viveka rupI locana dIghAM. vikaTa narakanA kuMvAmAM paDatA evA muUne teM vAyo, tAyo, pApathI nagAsyo. he priye huM nirbhAgya hUM mATe have huM guM karUM Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 janakathA ratnakopa nAga sAtamo. te tuM kahe. tyAre buddhisuMdarIyeM kayuM. jo tame tamArA zrAtmAnuM hita cAho bo, to parastrIgamana nivAraNa karo, e anilApano tyAga karo. e vArtA sAMjalI jema nirmala sUrya dekhI cakravAka paMkhIyAnaMda pAme, tema rAjA vicAra pAmIne para dArAthI parAGmukha thayo. pratibodha pAmIne parastrIno tyAgI thayo. tyAreM suMdariyeM kayuM, he mahArAja ! teM nanuM kIdhuM, teM tAro AtmA tAsyo, zrAtmAne narakamAM paDato rAkhyo, potAno vaMza aju prAlyo, tuM stuti karavA yogya vaMdanIka uttama thayo. tyAaiM rAjAyeM buddhisuMda rIne mAvI page lAgI tene satkAra sanmAna ne bahu mahimAyeM vastrAna rAdika deza potAne ghera visarjI ne pradhAnane teDAvI tene dAna mAna tathA sanmAna vyApI rAjAyeM tene punarapi maMtripada upara virAjamAna karo. pI suMdarI dharmarUpa kairava kumuda vanane vikasvara karavAne zilavaMtI caM mAnI caMDikA samAna ya5. je kAraNa mATe nizcala dRDhatAyeM prati vikaTa saMkaTa paye thake paNa nirmala ziyala pAlatI havI. e buddhisuMdarIna | kathA kahI. " have trIjI visuMdarIyeM paNa kaSTa paDe thake zIla pAlyaM tenI vArtA kahe . tAmralipta nagarIno rahenAro zrIdattavyavahArIyAno putra dharma eve nA meM jinadharmI hato te vyApArane arthe tAmralipti nagarI thakI sAketapure yA vyo ? te dharmakumAreM cauTAmAMhe veThAM thakAM sakhI saMghAte rAjamArge jAtI lA vaNyavatI tathA sauMdaryarUpeM zojatI evI visuMdarIne dekhIne te vyavahArI ye ciMtayuMke, sukha rahita evA yA asAra saMsArasamuimAM sAraMgalocanA evIe strIne huM sAkSAt lakSmI pareM sAra dekhUM hUM. koika daivayogathI mAro enI sAyeM vivAha thAya, tyAreMja huM noga sukhanI jara saMpadA pAmIza, ne e vinA bIjI maje tyAreM to jogasukhane badaje huM klezakArI roganI saM padA pAmIza. te kumAra evaM ciMtave be, evAmAM RddhisuMdarInI dRSTi paNa te nI upara par3I. jema najAM dhAnye nakhAM evA nIlA kSetramAM gAya paDe tema te bAiyeM dRSTine vAratAM paNa tenI dRSTi tyAM paDI. RddhisuMdarI jo paNa kutUhajeM karI vividha krIDA jovAmAM vyaya thaI hatI; topala teNeM dharmanapara dRSTi rAkhI hatI. tathApi te dharmakumAra upare tenI dRSTI joDAlI. tyAM paraspareM behunI najare najara malI. tethI mAMho mAMhe rAga upano. tyAreM e vyatikara suMdarI nI sarva sakhInA dhyAnamAM thAvyo, tethI sakhImAMthI eka sakhI kahe : Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMdra ne guNasAgaranuM caritra. 60 e nara tArA cittano cora be. sAco e pazyatahara jotAM dekhatAM citta ne core be. pI bIjI catura sakhIyeM kayuM, e vyavahArIyAno putra jJAnavaM ta rUpavaMta ne dAtAra dekhAya be. jeNeM potAnuM citta ne vitta eka denA mAtramAM dadhuM te ghaTe be. e vara paNa e kanyAne yogya ve // 295 // " tyAra pI valI bIjI sakhI kahe be, e to vara rAMka le. atizaya kA mI kAmavA pIDyo be, te jIvatavyane arthe saMjIvanI auSadha samAna tumane ise be. he svAmini, te mATe tAre pAse yAvyo ve. te sAMjalI ka disuMdarI sakhiyopratyeMkahele ke, e sarva DhuM jAeM buM. e pratApeM sayuM. he sakhI ! Agala cAlo. eTalAmAM te kumAra svanAveMkarI sahasAt TIMkyo. bI kIne 'namo jineza ema belI velAyeM teNeM kayuM. tyAre bAiyeM tene jainI jAeyo. te kumAranuM uttama manohara " namo jineAya" evaM vacana sAMnaz2I ullAsa pAmI thakI te poteM bolI ke, jaina prANI jagatamAM ciraMjIvI raho. te pakSI visuMdarI yeM potAnA cittano abhiprAya pitAne jaNAvyo. tyAre tenA pitA sumitra vyavahArIyeM tenA kula, dharma, vijJAna sarva pUlayA. jema navya jIvane jinavANI sAMjavyAthI zrAtmajJAna yAya, tema tenA kula, dharma sAMnavyAcI teno vRttAMta jAeyo. sumitra vyavahAriyeM tenA parijanathI tene devagurunI nakkivaMta jaina kula jAlI poteM tyAM jai jane mUhurte ka suMdarIne dharmakumAranI sAyeM paraNAvI // 301 // te visuMdarIne bahu rUpavaMta kalAvaMta puruSa mAgI, paNa jainadharmI vinA bIjA puruSone tenA pitAyeM pUrve na dIdhI. paraMtu dharmakumArane to yAcyA vi nA paNa te jaina dharmano jAe hato tethI tene paraNAvI. mATe arihaMtanA matane viSe rahyA je prANI te aNaprAya arthane pAme. have te kanyAno vivAha jalI rIteM thayA paDhI, jenA saMpUrNa manoratha siddha yayA ve evo dha kumAra paralelI strIne sAtha lei potAne ghare tAmralipti nagarIne viSe gayo. eka ve citta ne svabhAva jenA evA te vehano mAMhomAMhe prati prema ho to vo eka nimeSa mAtra paraspara viyoga khamI na zake. " ekadA te vyavahArI dhana upArjavAne arthe strIne sAtha lei bahANe ca Dhyo. te dharmakumAra priyA sahita kuzala demeM siMhaladvIpe pahoMcyo. tyAM yo DA kAlamAM ghaNuM ivya upArjIne pATho vavyo. tyAM daivayogayI gAjavIja, Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ go jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. varasAta vAyu utpanna thayo, samui nabalyo, kalpAMta vAyuyeM karI darI jayaM kara thayo, bihAmaNI samu dekhIne cAkara sarva nAMgarane avalaMvyA. saDha saM kocaparaj DI gayuM, kUvA yaMnA kaDakaDyA, tyAreM sahuyeM Apa ApaNA devane saMbhAlA. tyAM dharmakumAra ne RddhisuMdarI ve valika sAgArI asa Na karatA havA, vahANa napara pANI pharI valyuM, sahasAtkAreM bahAe jAM gyuM, tyAM strI jaratAra buDatAM mavakAM mAratAM hatAM tevAmAM puSyayogeM eka pATInaM behune hAthe tryAyuM, te pATIyAMne baje puNyodayeM karI cAra pAMca di baseM jUde jUde dvIpe kaSTa pAmatAM te koI chIpe gayAM. tyAM ekaThAM mayAM jI vane karmavipAke ApadA pAmavI te sulana be, paNa dharmasiddhi pAmavI 5 rlana be. e aparaMpAra saMsAramAM sarva prANinI e rIta be. te mATe tattvanA jANa puruSa saMpadA pAye harSa na karavo, ane yApadA pAme kheda karavo nahIM. pUrvakRta puNya pApathI saMpat zrane vipat nIpaje ve puruSa dhIra thAna, ke kAyara thA, paNa duHkhato jogavavA paDeja be, mATe sukhaDuHkha nadaye zrAvyaM te dhIra pa ja sehavaM. mAM kAyarapaNuM na karavuM. puNya thakI prANI sukhasaMyoga ne saMpadA pAme. pApathI duHkha, viyoga ne vyApadA pAme. mATe puNya kArye pramAda na karavo. zrAvaka dharmanA dharanAra evA te ve mAMhomAMhe jIvane dhairya prAzvAsanA dene jAMgA vahANane pATIye balagIne rahyA, ane nAMgA vahANanuM cinha kaM cuM karI rAkhatA havA. ekavakhate koika pravahaNanA lokoyeM te cinha joyuM tyAre te pravIne dharmakubhArane kehavA lAgyA ke, locanazeTha sArthavAha jaMbU dIpe jAya be, tamArI icchA hoyato cAlo. te sAMjalI dharma kumAra Ri suMdarIne sAdhe laI vahANamAM vege. locanazeTheM teno ghaNo vyAdara karakho. pIte vahANa naratadetrAnimukheM cAlatuM yayuM. tyAM locanazeThanA mIgaM va caneM te strI tara behu harSa pAmI tenI sAthe jAya be. ema jAtAM taTa pAmavAne be divasano mArga zeSa rahyo, tyAreM dharma vyava hArIyAnI strI rUpavatI dekhIne vahANano dhaNI je locana zeTha te kAmA tura tha ciMtavavA lAgyo ke, aho ! vidhAtAyeM e strIne utpanna karI po tAnI ghaNI sArI kalA prakaTa karI. e nArI manane ramaNIyatA prakaTa kara nArI be. e utkaMThAyeM karI mArA kaMThane khAliMgana na diye, to have e vinA jIvita, rUpa, yauvana ne dhana te zuM kAmanuM ? valI ciMtave be je, e strI po Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. tAnA nAra vinA bIjA narane le nahi. AMbAnA madhura phala mUkIne kaDa vI lIMbolI koNa he ? ema ghaNA saMkalpa vikalpa rUpI samasyo thako uSTa hRdayano dhaNI tha purnavyanI pare dharma payaDIno nirghAta karavAne sanmukha thayo. tyAre vahANa cAlatAM madhya rAtre sarva parijana sUtAM jANI dharmakumAra sUto hato, te laghu zaMkAne vAste uThyo tyAre tene tyAMthI upADI agAdha samuznA uMmA jale locanaze nAMkhyo. // 325 // viSayAMdha mANasa guM huM akArya na kare ? te sulocana zeThe jema dharmakumArane pANImAM buDAvyo, tema teNeM potAnA AtmAne paNa navasamuzmAM buDAvyo. paDI pranAteM zadi suMdarIyeM nAra na dIgo. tyAre te mahA kuHkha pAmI mUDhAtmA thai atikaruNasvareM rudana karatI havI ! locanazeta paNa dhavala unI peThe kapaTa karI tene kahe je ke, aho ! mAro mitra kyAM gayo ! sa va sevakavarganI sAthe te zeTha hAya hAya karI rudana karato havo ! ghaNo va khata prAkaMda zoka karI disuMdarI pAse AvI AzvAsanA deto havo. panI vyaMga vacaneM bolyo ke, he suMdarI ! tuM ciMtA ma karIza. te gayo to hUM tAro nAtha thAiza. mArUM upAyu je vitta le te he suMdarI ! sarva tArUM le. tuM zA mATe evaDo kheda rudana kare , koNeM mAtuM kartuM be ? daiveM kIg te mAM ame jhuM kariyeM ? hu~ to tAro dAsa thai rahIza, tArA jIvane zAtA upa jAvIza, je tuM AjhA bApIza te kartavya DhuM karIza. ghaNuM huM kahU~? evAM te pApInAM unnaMga vacana te vicakSaNa satIyeM sAMjavyA. par3I saMvegaraMga turaMga pA mIne te ciMtave . hA itikhede. yA mArU rUpa anarthakArI thayuM // 33 // e uTeM mArAupara rAgI thaine mAharA nArane samuzmA pAjyo. je puru parAga graheM grahyo, te puruSa ko kArya akArya na jANe. have hu~ paNa mA rA AtmAne samuzmA nAkhU.je mATe na ravinA have mAre jIvabuM kAma nu ? kulavaMtI strIne na ravinA maraNa zaraNa te zreya le. yadyapi ema le topaNa valI satIyeM vicAyuM, je jaina zAsanavipe bAla maraNano niSedha . jIvato jIva hoya to kadAcit dharmAcaraNa paNa pAme. paNa have aa kAmI thakI hu~ mAruM nirmala ziyala kema rAkhIza ! athavA paraphuHkhamaya evA Ayu Syane TuM sAma upAyeM karI kevIrIteM gamAvIza? ane paravaza paDIne phuHkhamAM rahI hUM mahAro kAla zIrIte gamAvIza. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 - jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. ___ ema vicArI te satI kAmI zeThane kahe . hamaNAM to mujhane mArA pa tino zoka , mATe samuzno pAra pAmyA palI jema tamane hita thaze tema DhuM karIza. tame nizciMta paNeM raho. je samaye je yogya haze, te karaguM. evo te kAmIne uttara dIdho. te vAkya locanazeThe sAMjalI svastha citta thaI ke Taloka kAla gamAvyo. je mATe kahyu De ke, AzA lubdhA jIvane so vara ma vilaMbe jAya, ema jANavU. ema vahANa cAlatAM anyAya pApathI samuzmAga vAyuyeM ubalyo, natpA ta thayo, pApeM te vahANa nAMgyu, tenA zata khaMjha thayA. tyAM disuMdarI dharma ne pasAyeM moTuM pATInaM pAmI. jema saMsArasamuzmA jIva, samyaktva malavA thI saMsArano pAra pAmIne modanA sukha pAme. tema pATInaM malavAthI te disuMdarI helAmAtramA samuzno pAra pAmI. ___ tyAra panI potAno nAra, jene locanaze madhya rAtre pANImoM nAkhyo hato, tene dharmane pasAyeM karI je paheluM vahANa nAMgyuM hatuM. tenuM pATInaM bU DatAM baDatAM hAtha Avyu. tene avalaMbI te dharmakumAra dariyAne taTe AvyA. idisuMdarI paNa pATI avalaMbIne je taTe nari Avyo , teja taTe dha maine pasAyeM prAvI malI. tyAM samuztaTe puNya yoge strI nAra beda ekAM mavyAM. ghaNo harSa upajyo. saMtoSAmRta rameM siMcANAM. ghaNI zItala zAtA napajI. viraha viyoga maTyA. te paDI pota potAnAM kuHkha vitarkanAM vRttAMta kahyA. potAnuM anunavyuM je duHkha te banne mAMho mAMhe kahetA havA. locana zetanuM vahANa nAMgyuM, te bUDyo, ema sAMjalI dharmakumAra azAtA dharato ha vo. je apakArI tathA pApiSTha hoya to te Upara paNa uttama prANI je hoya te upakAra ciMtave . paraMtu tenuM mAtuM na ciMtave. have dharmakumAra strIne kahe je ke, he priye ! dhanya te arihaMtagaNadharA dika, ke jene samIpe rahyA jIva azuna nAvane bAMke. locanazeta ApaNa pAse hato paNa e jIvane dharmabodha na thayo. hA hA ! pApa pariNAme karIe jIvanuM mAtuM thayu ! jeNe ApaNe ve ne nirlonI paNeM vahANe besADI pAra pa mADyAM, upakAra kIdho, te bApaDA jIvane jIvatavyano saMdeha thayo. dhanahA ni pAmyo, nirupama rUpa dekhIne tenuM citta caTyu, evaM te potAnI strIne kahe. eTane te gAmano eka vANi tyAM Avyo. teNeM saumya muzayeM zAMta rUpI Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 73 strI jaratArane dekhI temane rUpavaMta jo ciMtavyu, je e koI kAraNathI deva yogeM AMhI AvyAM dIse le. e puruSa ratnane prAduNA rIteM mArA vittane anu sAreM duM badu mAna ApuM. tathA e prANInI jakti karUM // yataH // kaTTiUtti gaiMdA, paMke khuttA mahAgayaMdehiM // Ava paDiyA suyaNA, suyaNehi samuha riGati // 1 // evaM ciMtavI te vANighaNe mIThe vacane bahu mAna deza prasa batAyeM sahita, vikhavAdarahita paNeM potAne AvAse temane teDI gayo, ane AhArAdikanI nakti karI potAnI pAse rAkhyAM. tyAM strIjaratAra svastha ci te rahetAM dharma karatAM te vedunA sukheM divasa jAtA havA // 353 // have locanazeThano adhikAra kahe . te zeta potAnA pApa yoga thakI dariyAmAM mabakAM khAto hato. tevAmAM koI kASTha manyuM. tene AdhAra ta rato ghaNe kapTeM matsyodI nAme taTe prAvyo. tyAMthI jamato ko anArya pAlamA gayo, tyAM ati dudhAtara thayo, paNa anna na manyu, tyAreM mAMsA hArI thayo. nUrakhyo jhuM na kare ? mAMsAhArathI ajIrNa doghe karIne iSTa evo kuSTha roga napajyo, zarIra bagaDI ga.je mANasa dharmano ghAta karIne kAmanoga karavAnI nA kare te thoDA kAlamAM mahA uSTa vedanA pAme. mATe kartuM , je kAmI te kAmane dekhe. paNa dharmano ghAta thAya te na dekhe. te zeTha puHkhAkula thako gamo nagame naTakato jyAM dharma vyavahArIyo rahyo ne, tyAM prAvyo. te velA disuMdarI pANI levA gai hatI. tyAM jalAzraye te uSTa mukhIyAne teNeM dIto. tyAre teNeM dayAvaMta citteM potAnA narine jA te zeThanI vAta kahI. te sAMjalI dharmazeTha dayA ANIne te locanazeThane ghare teDI Avyo. AdaramAna deza pUje . je tame evI avasthA kema pAmyA ? tama sarakhA uttama prANI te evI mahA kaSTa avasthA pAmyA, paNa have tamo phuHkha na dharazo, moTAneja vipat paDe . caM sUrya jo moTA ,tethI tene grahaNa thAya , paNa tArA nhAnA hovAthI temane vipat paDatI nathI. mATe he mitra ! viSavAda ma karazo, dhIraja paNuM rAkho, ghaNA auSadha upacAreM karI tamALaM zarIra nirogI karaguM, badu dhana kharcIne ApadA nivArA. ema AzvA sanA deza, annAdika jamADI, auSadhAdika nupAyeM karI teno roga zAMta kasyo. te strInAreM locanazeThanI cAkarI karIne tene sAjo kIdho. jagatamAM a sAmAnya evaM dharmakumAranuM saujanya joine locanazeTha hRdayamAM ciMtavavA Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. lAgyo ke, eka sana ne bIjuM caMdana vRkSa e ve jagatamAM paropakAra vA ste nipajAvyAMbe. meM e behu upara iSTapaNuM citavyuM meM e bane upara apa kAra karo, topaNa temaNeM muU pApInI upara deta rAkhI upakAra kasyo. meM dharma nyAya paNuM dasyuM, te pApeM duM samuDmAM paDyo, mRtyu prAya thayo, rogiSTa thayo, huM samumAM paDyo tyAreM mUbIne maraNa pAmyo hota to ThIka, paNa e strI natarine najare yAvI jIbuM buM. te ThIka nathI. eTalAM vAnAM pA panA yogartha / meM jIvatAM thakAM dIThAM // 367 // ema potAnA aMtaHkaraNamAM lakA pAmI nIce mIlitalocana thai beTho. tyAre dharmavaMta dharma vyavahArI mIThI vAliyeMtene kaheto vo ke. he mitra ! zuM kuTuMba virahanI, athavA dhana gayuM tenI ciMtA karo ho ? athavA roga upanuM tenI ciMtA karo ho ? tame ezI ciMtA karo ho ? duHkha karo bo? he mitra tame jo mArI sahAyatAthI jIvatA rahyA bo to tamane ghaNuM dhana, ghaNA mitra yAvI malaze. muphasarakho mitra madhye tamane ghaNo kAla vyAdhi nahi rahe. jema grISma kAlamAM nadI, sarovaranAM je jala sukAi gayAM hoya, da e mAtramAM megha yAvIne nare le. dINa thayelo cazmA paNa amRteMkarI pha thI mAtramAM pUrNa thAya te. tema saMsAramAM potAnAM duSkRtathI duHkha pAmI ne sukRtathI sukha pAmIye, mATe kheda karazo mAM. sukhArthI prANI ye sadAya sukRta karaNI karavI. dharmanuM sevana karavuM. anaMta javanA kAraNa evA pApanA kAma pariharavAM jethI janmAMtare paNa kadApi duHkha pAmIyeM nahIM. evAM tenAM upadeza vacana sAMgalI, locana zeTheM nisAzo mUkyo. kavA lAgyo ke, mane mArAM zvaritra zavyanI peTheM hRdayamAM sAne be. eja DuHkha mukane le. bIjuM kAMi duHkhanuM kAraNa nathI. te mahArA duzva ritramAM eka to meM tumane agAdha samujha jalamAM nAMkhyo hato, te pApa hRda yamAM zUlanI pare khaTake ve visAmA rahita paNe balatAM bAMDIyAMnI pare mAruM mana baje be. bIjuM meM krUra iSTa pariNAmeM karI je mahA satI upare jo gAnilApa kIdho. te pApa hRdayamAM khaTake be. tenI azAtAyeM vege buM. te pApanuM phala huM turata pAmyo. vahANa nAMgyuM, dhana gayuM, samuDmAM paDyo, ko DhI rogI thayo, eTaluM yA navamAM meM pratyakSa dItuM. evA mupha pApIne nU ta preta paNa khAdara na dIye. he mitra ! huM tAro Duzamana avaguNI hato, te Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. napara tuM upakArI thayo, niSkAraNe mArI cAkarI tame strI nareM karI, te gu gano hu~ uziMgaNa kyA thazza, e pApanA pazcAttApe huM mArA jIvanI sAthe phUlaMbuM. evIrIteM tene vividha prakAranA pralApa karato devI idi suMdarI kahe , je tumane dhanya ne ! ke je tuM pApa karIne tenuM pazcAttApa kare ,je pApa ka rIne paNa paDI saMtoSa kare, beheDo samAre, pApano pazcAttApa karI dharmA dare, tenepaNa saMta sajAna kahIye. ihAM tAro doSa kAMi nathI. e tArA a jhAna paNAno doSa de. je aMdha hovAthI kUpamAM UMpAkhAya tene utano ke ma dazye. mATe tame jo tamArA AtmAnu hita cAho to ajJAnapaNuM mUkI jhAna dizAne najo, iMghiya samUhano saMvara karo, viSa samAna jANIviSaya vikArane TAlo, evaM yAtmahita yAdaro, mahA viSa khAvaM te sArUM, tathA banatI amimAM pesIye te ruDuM, paNa iMDiya viSayane vaza thai je puSkRta pApa karavaM, te sArUM nahi. akeka iMzyanA viSayavase tiryaca jIvapaNa keTalo a nartha pAmyA be te juI. hAthI pharaseMDIne vaze, mAblo raseMDIne vaze, namaro ghrANeMDiyane varoM, pataMga cadu iMghiyane vaze, haraNa zrotrezyine vaze, ema ekeka iMDiyanA viSaya doSe karI napara kahelA jIva vadha, baMdha, mRtyu pAme be. to pAMca iMzInA je viSaya sevaze. anyAya, parastrI gamana, adharma kara ze, te prA navamAM duHkha pAmI paranave ghaNA janma maraNa karaze. mRgatRmA rUpa vipaya . te mAMhe sAra sukha koi nathI. mRgatRmAne jo jema mRga dhAve ne tema viSaya para sukhanI cAMte jIva navonava dhAya le. paNa mRganI pare jIva viSayano atRpto thako ghaNAM janma maraNa kare . je prANI viSaya thI viramI zrIjina zAsanamA raMgANA te saMsAranopAra pAmI mukti pada pAmyA. evAM Rdi suMdarInAM nArakhyA upadeza vacana sAMjalI te locana zeThanAM jhAnalocana ughaDyAM. tevAre kaheto havo ke, he suMdarI ! tuM mArI bena atha vA mAtA samAna . tuMja mAharI dharmAcArya ne // 37 // he udAravANI! tuM Adeza Apa ke, have DhuM zuM karUM ? tyAreM zadi suMdarIyeM kayuM, jo tame Atma hitane jANo to parastrI sevavAnAM paJcarakANa karo. ziyala rUpa ja leM karI viSaya tApa nivAro. tyAreM locana zeveM satInuM vacana pramANa karI, parastrInAM paJcarakANa AdarI, satIne khamAvI, potAne ghare gayo. dharma vyava hArIyo paNa nirmala dharme ghaNuM dhana naparAjI strIne khezne potAnI tAmrali Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 janakathA ratnakopa nAga sAtamA. tinagarIyeM pahoMcyo. tyAM potAno kulAcAra cirakAla pAlatA havo. atha kA vyam H- kaSTe nikaSTe ca satISu suMdarI, prabodhya taM zreSThi na mRddhi sundarI // dadhA ra rakSA karaNasya nizvayaM, yUyaM tathA rakta cAhataM striyaH // 1 // yasyArthaHhe rAjana kaSTa karAM prAvyAM topaNa satImAM ziromaNi evI Rddhi suMdarI zetane prati bodha dei tene tAyo, potAnuM ziyala rAkhyuM. tema tame paNa estrInAM khaM ziyana rAkho. e Rddhi suMdarInI kathA pUrI yai // have codhI guNa suMdarInI kathA kahe be. eve samaye guNasuMdarI gaeya lAvya rUpa yauvana saMpadAne pAmatI havI. teve samaye vedazarmA brAhmaNano putra vedaruci teNeM rAja mAMgeM sakhI sahita jAtI guNa suMdarI dIThI. nyAreM teNeM manamAM ciMtavyuM, je e mRgAchI mArA varamAM na vase tyAM sudhI mAruM jI vita kAsanA phUlanI pare niSphala le. e strI sAkSAt mahAlakSmInI pareM mArA gharamA nAve tyAM sudhI mAruM jIvata vRthA be. evaM te brAhmaNa madanAtura thako ciMtave ne eTalAmAM te bAlA locanapragocara thai, prAghI cAlI gaI. tyAreM tyAMthI te brAhmaNane mitre tene kAmAtura jANI jara kAmajvaramAM te brAhmaNane ghare teDI lAvyo, paNa teno mana rUpI madhukara te guNasuMdarInA mukha rUpI kamala mAMhe lAgI rahyo be. tenI utkaMThAyeM karI te snAna jojana kAMi na karato vo evo kAmAtura DukhI dekhii| teno kAraNa pitAyeM pUjayaM, tyAre galagalo thayo, paNa lagAye pitAne te vAta kahI na zakyo. tyAreM pitAyeM tenA mitrane pUbdhuM ane te dayAlu mitre sarva vRtAMta kayuM ke, e guNasuMdarIne dekha tenI upara grAsakta thayo be. " evaM marma jANI putranA sneheM tenA pitAyeM te kanyAno pitA sughoSa nAme brAhmaNa to tenI pAse te kanyA yAcI. te vakhate teNeM kayuM ke, pUrve meM sAbI nagarIyeM purohitanA putraneM e kanyA prApI be. sagAI kIdhI ve. moTAnuM bolyuM zranyathA yAya nahi, mATe have bIjAne devAya nahi // yataH // sakalpaMti rAjAnaH sakalpaMti paMmitAH // sarucca dIyate kanyA, prIyetAni sakRt sakRt // 1 // rAjA ekaja vAra boje. paMmita paNa e kaja vAra bole. tema kanyA paNa ekaja vAra apAya be yA kRtya ekaja vAra thAya be // 1 te sAMgalI pitA pATho pharI yAvyo. putrane hakIkata kahI. topaNa vedarucIno kAmAnilApa na maTyo. mATe zAstre je kAmanI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMDa ane guNasAgaranuM caritra. vaka gati kahI . te satya . je svAdhIna sulana hoya tyAM anitApa nakare. ane je parAdhIna urjana hoya tyAM anitApa kare. te vedaruci kAmI brAhmaNe kAma sidine artha maMtrAdi kujApanA dhyAna kIyAM ghaNI mAnatA kIdhI paNa puNya vinA ibita artha na pAmyo // 401 // have sAvajI nagarIthI purohitanA putra puNya zarmAne teDAvI tene moTe natsaveM guna divase guNa suMdarInA pitAyeM paraNAvI. vedanA jANe nalI rIteM vivAha kasyo, puNyazarmA hija paNa guNa suMdarI lei potAne nagare Avyo. have veda rucinAmA kAmI hija madonmatta athavA jema ko dhatura rase preyo acetana thayo hoya tema te acetana thayo. kAryAkArya aNa jANa to te kAmI hija viSayAtura thako potAnA ghara, dhana, sarva bAMmIne pitA dikeM cAsyo to paNa kAmeM vAhyo thako sAvatthI nagarIye cAlyo. mArganI vacamA parvate karI vipama evI pannI patinIpAla le. tyAM te adhama hija gayo tyAM suMdarInA saMgamane arthe pannapatine sevyo, tenI cAkarI karI. pApI jIva kAMza vikaTa kArya karatAM mare nahi. kukkara kArya karatAM patnI pati enI upara vizvAsa rAkhavA lAgyo, tyAreM evaM purohitanA ghara napara dhADalA javAne vAste panipatine vinavyo. ane kahyu ke sAvalI nagarI madhye purohita mahA dhanavaMta je. tyAM dhADI lA cAlo tenA gharamAMthI je dhanamaleM te sarva tame jo ane kanyA mane aApajo ema parata karI tyAre te patnIpati bAnA potAnA sevaka mUkI tenuM ghara ThekANuM joza par3I tenA ghara upara hijasAtheM dhADi le Avyo. te ninna te pUrohitanuM sarva ghara lUMTI dhanamAla le A vyo ane guNasuMdarI jine yApI. teNeM sAre ThekANe AdaramAna de rAkhI te kanyA malI tyAre vinoda, vacaneM karI te guNa suMdarI prate vADava kahe le he naI! mAruM citta tAre guNeM harI lIdhuM je. mATe have tuM mane Adara. dUM tumathakI jIvita pAmyo buM tuja vinA dUM cetanarahita DhuM dharmavati tuM dhanya bo mATe mArA napara kRpA kara. mArA cittane vipe, supanane viSe, diga cakrane vipe, jIvhAyane vipe, eka tuhija tuMhIM . tuM dUra thakI paNa mArA hRdaya Agale pratinAse ne te sAMjalI guNasuMdarI kahe je, tuM koNa ? hUM tane kAMjA NatI nathI. meM tane kyAM dITho ? ane meM tAraM citta kyA hayaM le ? te vAre kAmIhIje potAno vRtAMta kahyo. je rAja mArge jAtAM meM tane dIThI tyAMthI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JG jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. DhuM tAro ajilApI thayo te vRttAMta sAMjalI satIye ciMtavyu,je mAro e Akaro rAgI thA zahAM Asakta thayo ne ane ahIM duM paNa ekalI azaraNa bIjA je panninA ninna te sarve anArya be. to paNa ethI mAruM nirmala zi yala rAvIza // ytH||avicl merucUlA, nade sUro vi pahima disA e|| mazne vijiyaMtI e, niya kulasIlaM nahi kayAvi // 1 // guNa suMdarIyeM vicAra karayo ke, e puruSa nirguNa to nathI. kAraNa, e mArI pAse noganI prArthanA kare . je nirguNa tathA na6ta puruSa hoya te prArthanA karatA nathI tetoba lAtkAre karI zIlano naMga kare . mATe have ene pratibodha dene, mAruM nirma la ziyala rA. sAdhvInA AdezathI mAre akhama ziyala pAlavU ne. tethI dharma rAkhavAne arthe mAyA paNa karavI. evaM vicArI tene madhura vANiyeM kahe ke, pehelAM jo evaDo rAga teM mane jaNAvyo hota, to najIka pA meno tArAsarakho vara mUkIne paradezI varane koNa vare ? mukha aAgale phalyo phUlyo evo je AMbAno vRda tene mUkI vegalo je zAlmali hada tene ko Na pUjavA jAya? tamArAMne amArAM baMne kula nirmala ane niSkalaMka le. ya za, sukha sarva sarakhAM ne mATe ApaNa beno yoga malyo hota to ghaNuM suMdara thAta. have jene vasyo tene nUMmo kahIyeM tenI niMdA karIyeM to urgatinAM duHkha pAmiyeM. tene paraNyA panI prApaNA veno yoga maTyo mATe dhairyavaMta tha itamo vicAra karo. jemATe je saUna hoya te vivekI hoya. __ evaM sAMjalI kAmI hija ciMtavavA lAgyo. aho ! e to mArI anurA giNIja dIse ! ene meM pUrva manano nAva jaNAvyo nahi. te meM mAtuM kI dhuM ! aho ene artha meM phokaTa moTo prayAsa kIdho. mATe DhuM nUravyAne no jananI pare have hAthamAM AvI. ene kema mUkuM? evaM cittamAM dhArIne kahe be, he suMdarI ! teM sarva vAta sAcI kahI, paNa have tuMmArA cittano e nAva jANaje ke, hu~ tArA vinA have jI nahI. jozye to kulane kalaMka lAgo, mane loka jUmo kaho, paranave murgati thAyo, paNa tArA saMga rUpa sudhAmRteM karI mane tuM jIvato rAkha. __tyAre guNa suMdarI te kAmI jino kAmAnilASano nizcaya jANI kahe je. mAre tane hita kara le. e pAvya kalpavela samAna be. tuM paNa mAre saMge sukheM jIvIza. paNa maMtra sidine artha meM cAra mAsa sudhI brahmacarya vrata zrA Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. e dakhU le. tyAMsudhI ekavAra jamavU, nUmi zayana karavU, AnaraNa na paheravaM, pu ruSa mAtrane baMdhava samAna jAgavA, ekAgra citte maMtra dhyAna jApa karavo. te sAMjalI kAmI hija kahe je, eTalo kAla vilaMba karI tuM mane paDa khAve . te maMtraMzI sidi thAze. tyAre suMdarI kahe je, e maMtra sAdhanathI dhanavaMta paNuM, putravaMta paNuM pamAya. valI jIvaM tyAM sudhI vidhavA paNuM na pAmuM, e enuM phala . tethI kAmI hije vicAsyuM, je e sarva mArAM hitane cAhe le. evaM vicArI cAra mAsa sudhI sukheM maMtra sAdhana karo ema kardA. te vAre suMdarI cittanI sthiratAyeM svastha thaI tyAM rahI thakI potAnA ghara nI peThe ghara, kArya sarva kare. tene pratIti napajAvavAne artha tyAM rahI sa rasa rasavatI kare. zAka pakkAnna ghRta khAMmAdika karI viprane ISTa hoya tevI rasoI pIraze jamADe. snigdha je gorasa teNeM karI tene aMtara ne bahAra pope, aMtaraMga gorasa te vairAgya vacane ane bAhya gorasa dadhi ugdhA dikeM pope, nirmala jale snAna maUna karAve. ghaj guM kahiyeM ? ema thoDe divameM tene vizvAsa napajAvyo. jema te cittamA ema jANe , je e mArI strI ane hu~ eno jAra. evo tene vizvAsa upajAvyo. poteM bina kaNodarI ta karI zarIrane zoSavatI havI. te mahAsatIyeM snAna zRMgAra naMbolAdika ta jyAM. ema karatAM cAra mAsa vItyA, avadhi pUrI thara, tene lene divase pATha lI rAtre te suMdarI atyaMta pokAra karatI havI. tene hijeM pUbyuM, tane guM thayuM ? tyAre guNa suMdarIyeM kartuM mane aMtaraMga peTamAM mahA zUlano roga na pajyo . te mahArAthI nathI khamAto atyaMta vedanA thAya . // 434 // tyAra panI te kAmI hijeM maNI maMtra auSadhAdikeM karI ghaNA upacAra kasyA, paNa zAtA na thai. valI paDe valI ute, gharanAM kAma je thAya te kare; paNa vedanAyeM jala vinAnAM mInanI pareM taDaphaDyAM kare. ema AnaMda karatI kAmI hijane kahe . he sujaga hu~ u gaNI tArA gharavAsane yogya nahi. je mATe urvyAdhi, je mahAzUla rUpa roga teNe karI pIDANI. mastakanI ve danA atyaMta je. sarva mArUM zarIra bale . mahArUM badhuM zarIra bedAya . saghanA sAMdhe sAMdhA cUTe be. mane nArano viraha paDyo. te evaDuM duHkha nathI vedatI. tathA A vyAdhi roganI evaDI vedanA nathI vedatI paNa e sarva duHkhamAM eka puHkha moTuM le. je meM tuUne kAMi napakAra na kasyo. mArA sArUM teM Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 janakathA ratnakopa nAga sAtamA. za ghaNo karayo. paNa teno phala kAM tuM pAmyo nahi. jema mRga tRpAtura tha ko, mRga tRpAno vAhyo thako, ghaNuM doDe, prayAsa kare; paNa nIra na pAme tevI rIteM tAre thayu. tathA meM paNa koi pUrve ghaNAM pApa kasyA parane pIDA ApI potAnA sukhasAru jIva hiMsA kIdhI tathA kozne kUDAM aAla dIdhAM pArakAM dhana corI lIdhAM tathA pArakI strI haraNa karIne. jorAvarIthI tenAM ziyala vrata naMgAvyA. evA moTA moTA je pApa kasyA. tethI mArUM aMga bane le te pApa vipAkanI agniyeM karI mArUM aMga dAje ne have hu~ vedanAyeM vidhura thai j tethI prANa dharavAne samartha nathI, mATe tame mane kASThAni A po. tamArA mukha Aganne balI marUM, to e kaSTathI buTuM. have mahArAyI e vedanA nathI khamAtI. ema zocanA karI teNeM AhAra paNa mUkyo. evaM joi te kAmihija navega pAmI kahevA lAgyo, he naI ! huM mArA prANa tuU napara vAraNe karIza. ivya kharacIza, paNa tArA zarIrane zAtA ka rIza. koi karma yogathI e tane muHkha upajyuM , to ahIMthI ApaNa ve jaNa sAvajI nagarIye jazguM. tyAM aupadhAdika yogeM tArUM zarIra nirogI thAze. evaM sAMjalI satI kahevA lAgI, he saumya ! na jANiye ke, mAro purjana na ra ryAlu kodhI te valI zo anartha kare ? eka to e zarIre duHkha ne, ne bIjaM duHkha purjananAM vacana sAMjalIye te baMne murava sahevAne koNa samartha thAya.khaMDA napara jema khAra depavo tema e bemukha kema khamAya? temATe tame catura bo. te manathI vicAro. have bIje vicAra guM valavAnuM ? e duHkha samUhanI pIDAmA have mane maraNa zaraNa te zreya le. tyAre kAmI hija ka he , e tArUM rakha dekhavAne duM samartha nathI. he mugdhe ! agninI jvAlA tArA zarIrane kavalaprAya kare le. te kema khamAya? mATe tuM niHzaMka paNe mArI sAthai Ava. DhuM tArUM saravAi paNuM karIza. je mATe jIvato nara hoya te nai kalyANanI koDa paNa pAme. evaM te hIje kahyu. ___ tyAreM satI kahe je. jema tamane sukha upaje tema karo. tyAre te brA hmaNa paNa tene rathe besADI sAvajI nagarI naNI cAlyo. nagara najIka AvyuM eTale kAmIhija kahe . hu~ gAmamA mukha jhuM dekhAyeM ? tuM tArA ghera jA. huM pAlo valuM bu. tyAre satI ciMtave ke, ene pratibodha dIdhA vinA hu~ kema mUkuM ? ema vicArIne te satI kehavA lAgI have bIjI vArtAyeM to Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. sayuM. AjathI tuM mAro baMdhava le. tuM nagara madhye zrAva. bena sAthai dhAvatAM tane zI lagA le. eTale tAre hRdaye nivRtti thAze. mArA paNa jIvane zA tA thAya. tyAre te hija guNa doSa vicArI tenA narine ghareM gayo. ___ tyAM susaUna puNyazarmA hija potAnI strI guNa suMdarIne dekhI harSa pA myo, tene satIye kahyu, he priya ! e mArA baMdhaveM mane ninnathI ukha pAmatI rAkhI. jIvathI eNe boDAvI. e ApaNo guru je. enI ghaNI gauravatAyeM na kti karavI. evaM sAMjalI te puNyazarmA hija, kAmI hIja je vedarucInAme ne tene kahe . tama sarakhA uttamane pAlamA rahe yogya nathI, kAganA ghara mAM haMsa kema rahe ? he siSTAtamana ! te mATe tame ahIM raho. tame amArI strIne mUkAvI. mATe tamane je unu hoya te ame ApIyeM. evI tenI mI tI vANI zAMjalI lajA pAmIne te vedaruci ciMtavavA lAgyo je, evaM mane gaMjIra mAdhurya rUpa tuMgatAne pamADyo. to e nArIne DhuM kokilA kahu~, ke kAmadhenuM kahU~? athavA te kokilAdikanA guNa emAM AvyA . anyonya saujanyatA na jANIyeM evaM kyAthI grahaNakarI ho ? hu~ evo viSa rUpa mahA anartha nirarthaka ciMtavanAro, viSayAlApano bolanAro, batAM enA sudhAmRta samAna bAlApa sAMnajhuM .e upare meM mahA anartha nirarthaka citavyo. binA Dojema sAra gorasa noMya Dhole tevo DhuM thayo. evo e puNyazarmA hIja nara mAMhe ratna samAna tene mUkIne e guNa suMdarI mupha sarikhA adhama sAthe ke ma rame ! haMsI hoya te kamalane seve, paNa liMba phalane kadApi na seve. a ho enI nirmala buddhi ke, jeNeM niSkalaMka ziyala pAlyu. bIjuM mArA jIva ne pApa rUpI pAvakamAM balato paDato rAkhyo. DhuM aparAdha rUpI grahe grasta thayo bu. have DhuM jo kadI jIvato nisalaM .jIvato ugalaM buM. to evaM kAma nahi karUM. e mahA satInA guNane saMnArIzuM evI rIteM manamAM ciMtave . // eve samaye puNya zarmA hijane sevakeM yAvI kayuM, he svAmI ! jamavAno vakhata thayo tyAreM kAmI jine una snAna karAvI navAM vastra paherAvI ghaNo satkAra da nalI naktiye nojana karAvyuM. rAtre sUvAne mATe jalI za yyA ApI, paNa te kAmIjane rAtre nijJa AvI nahIM. eTale rakhe ko kapaTathI dago karIne e strI mujhane marAvaze evI zaMkAthI tene niza na AvI. // yataH // sarvatra zrucayo dhIrAH, svakarma balagarvitAH // kukarmanihitAtmAnaH, Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. pApA sarvatra zaMkitAH // 1 // arthaH-je dhIra pavitra gunakarmanA karanArA hoya te mare nahiM. paNa kukarmanA karanArA uSTAtmA hoya te potAnI meleMja zaMkAya panI te kAmI haja daivayogathI madhyarAtre zayyA mUkIne nAzI javA mATe bahAra nIkaTyo, eTale tene kAlo sarpa mazyo. tyAre poteM pokAra kIdhI eTale puNyazarmAyeM dIto. dIpaka karIne joyuM to kAmIvijane sarpa masyo dIge. paDI tenA ghaNA pratikAra kIdhA,maMtravAdI teDAvyA, paNa sarpa nuM phera na tasyu. eTale jine viSa vyApyu. vAcA rahita thayo. paNa mana mAM sAvadhAna thai jANavA lAgyo je mAru pApa mane AvI matyuM. have hUM nizce marIza. kAle sapai mazyo tethI sarva vaidyaM paNa kayu ke. e jIvaze na hI tyAre te vedaruci kAmI hija tathA puNyazarmA e betu nirAza thayA. have prAtaHkAle sarva loka dekhatAM guNa suMdarI hAthamAhe jaleM jarelo. ka saza la sarva lokanI sAkheM bolatI havI ke, trikaraNa yogathI eMTale mana vacana kAyAthI jo mahAruM zIla niSkalaMka hoya, to A mAharo jAi ni viSa thAjo. ema kahI tenI upara pANI bAMTayu ke,tarata sarpanuM viSa utayuM. vedaruci nirviSi sAvadhAna thayo tyAre lokamAM zIlano mahimA vadhyo. tyAM nagaranA loka sarva ekatA macyA ane kahevA lAgyA ke, A suMdarIyeM yA viprane jIvItadAna dIdhuM. ema kahI sarva loka, te guNasuMdarInAM caraNanI kusumAMjaliyeM karI pUjA arcA karatA havA. ___ tyAre te vedaruci kAmI hija, caitanya AvyA panI cittamAMhe vicitra prakAraceM Azcarya pAmI kahe je ke, are loko tame zI vArtA karo bo? tyA reM loko kahe , tuMne sarpa masavAthI gAruDI vaidya pramukha sarve jaNe hAtha khaMkhekhyA ane kahyu A nahI jIve. pahora be pahoramAM to tuM kASTha rUpa thA ta. athavA cayamAM paDI navAMtara pAmata; paNa A bAie jeno, ame pUjA satkAra karIyeM bIyeM, teNeM tane jIvato rAkhyo. mATe dhanya e bAznA zI yalane ke, jeNe tumane upakAra kasyo. evI mahAsatI A pRthvImAM thoDIja haze. evaM sAMjalI vedaruci kAmI hija saMtuSTa mAna harSavaMta thara, sarva lo kanI dekhatAM guNasuMdarIne page lAgI kahe je ke, tuM mAharI pahelA bena hatI, paNa have teM mane jIvita dAna ApIne navo avatAra dharAvyo tethI tuM mAharI mAtA thai.moTA pApathI teM mane vAyo, mATe he naginI ! tAharUM mahAtmya Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. G3 meM Aja jANyaM. tathA mAharu pApa ceSTita te jANyu. to paNa teM mupha pApI upara upakAra kasyo. e tArA cittanI nipuNatA koNa jANe? te mATe he bena! have e tAharo upakAra DhuM kevI rIteM nistAraM A upakAranuM pratyupa kAra hu~ tumane zo karUM ? je tuM kahe te DhuM karUM. ___ tyAre guNasuMdarI kahe . jo tuM mane naginI jANI prati upakAra kare, to paradArA gamana tyaja. he nA! tuM evaM vrata lIyeM to mahAro behinano pra tyupakAra thA. valI e vrata sIdhAthI tAharo AtmA paNa yA nave paranave sukhI thAze. parastrIno gamana karavAthI kulanI kIrti haNAya, valI dhana kya thAya, prayAza vyartha thAya, kveza virodha pAme. evaM jANI je zudi puruSa ke te paradArA gamana vaU~ e vrata, mahimA to teM pratyada dITho, te mATe have ghaSu kahevAthI zuM thAya? tAharA AtmAne hita thAya te yAdara. evaM sAMjalI para dArA gamana na karavU, evaM vrata pAdarI puNyazarmAne khamAvI, guNasuMdarIne pa ge lAgI, nirmala thai,te kAmI hija potAne ghera gayo, svakuladhyadIpikA ninA, dhamasaMgeguNasuMdarI gunA adadhadragaDhadharma saMgatA, hma karaNanizcayamuttama stutA // arthaH-potAnA ve kulanI stutikaravAne vipe dIpa samAna, evI guNasuMdarIyeM adhamano saMga batAM paNa nirmala vrata pAlyu. dharmane viSe dRDhatA rAkhI nizcayeM karI brahmavatanuM pAlana kayuM tethI te guNasuMdarI uttama janane stuti karavA yogya thai. e cothI guNa suMdarInI kathA muniyeM saMpU ekahI ema te cAre strI parapuruSa tyAga karI ziyala vrata pAlI prathama de valoke ratisuMdara nAme vimAnane viSe devAMganA tha. tyAM sArasphAra zRMgAra kAMtiyeM dedIpyamAna evA devatAnAM divya sukha nogavI tyAMthI cavI zeSa puNyeM karI e nagarane vipe e cAre uttama kule upajI. temAM eka, kAMcana vyavahArIyAnI strI vasuMdharA tenI tArA nAmeM putrI tha. bIjI, kubera vaNikanI padaminI nAmA strI tenI zrInAmeM putrI tha.trIjI, dharaNa vaNikanI lakSmIvatI nAmA strI tenI vijayA nAmeM putrI thai. cothI puNya sAra vaNikanI vasuzrI nAmeM strInI kukhe jema bIpamAM motI upaje tema te savratanI dharanArI devI nAmeM putrI paNe napanI. // 45 // jema AkAza tArAye zone, sarovara kamale zone, tema te putriyonA ja nmathI tenuM kula zojavA lAgyuM. anukrameM te cAre kanyA moTI tha6. sukheM Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GH jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. sarva kalA zIkhI. yauvana rUpa saMpadA pAmI, pUrvanI pe te cArene prema prIti sArI thai. tyAre te vizepa vadhavA lAgI, sukarme karI temane guruno yoga thayo tethI te bAravrata dhArI zrAvikA thA tathA zeSanA jIveM pUrve zrI tIrthakara devane je dAna dIdhuM te puNyanIzRMkhalAyeM AkarSI evI te cAre kanyA vinayaMdhara zeThane paraNAvI. sarakhAM puNyeM karI sarakho yoga male tema e ze une e kanyA paNa sarakhe sarakhI malI je. jemATe yogya hoya te yogyane viSeraMjita thAya , evI prasiha lokokti . ___ puNyAnubaMdhI puNyarUpa meghe karI puNyanA sAta deva siMcyA tethI phalyAM evAM je zAtArUpa dhAnya te mahA AnaMdamaya thayAM . tathA e pAMce jIvane devatA sAMnidha kare . te to jenA cittamAM dharma hoya tene devatA sAMnidha kare. mATe enI upara je mAtuM ciMtavaze, tene devatA vighna karaze.ne thoDA kAlamAM te vinAza pAmaze. valI muni kahe . he rAjantuM paNa jANe . potAnI caDhUyeM dItuM . je zAsana devatAyeM tujhane bihAmaNuM rUpa karI dekhADayuM te enA zIlane pratA jANavU. e eka DhuMkAra mAtre hAka mAratA jo sApadIe to vidyAdhara sarakho hoya te paNa balInasma thAya.enA samakitanA guNathI enA cittamAM tujha upara anukaMpA upajI . teNe karI tuUpara te mAtuM ciMtavatI nathI. je mahAsatInuM zI yala naMgAvavAnI ijA kare tenuM te mahAsatI jeTaluM mAlu kare, teTaluM yada, rAksa athavA vidyAdhara virAdhyo thako te mAtuM na kare. he rAjan ! tuM kA marUpI garalaviSa pIjyo bato satya zIyala jaleM karI thoDA kAlamA dhanya thai mahA kalyANane pAmIza, alpa zIyalarUpI taruvaranAM tujane yogya evAM phala tuM joza to moTA sat zIyala rUpI kalpa vRdanA phalanA AsvAdananI cAturI zI kahUM? tenA to atyaMta moTA sAna , te kahyA na jAya. evAM jJAnInAM vacanarUpa je aMjana teNe karI te rAjAnA mithyAtvarUpa tama paDala dUra gayAM. tethI sarva nAvane prakAza kare evI nirmala samyaktva jhAnarUpa jyoti pragaTI. tyAre te rAjA munine kahe . he jagavan ! e pAM ce jIvonA jIvitane dhanya ! e strI jaratAranA caritranA adhikAra sAMjala tAM sarva jIvane mahA sukha upaje . tathA he muni ! mahA pApanA Acara Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. Na thakI hu~ satIne saMtApano karanAra thayo, niMdakamAM duM niMdaka -thayo, hI NAmAM duM hINo thayo // 500 // ___ athavA meM pUrva ko moTI puNyAi kIdhI hatI, jethI meM tamArAjevA sA dhuno vacanAmRta rasa pIdho. have tameM kahyu je moTuM ziyala teja DhuM mahArI nAryAsahita pAdarIza. ghaNuM kahe guM? evaM rAjAnuM kartuM vacana sAMjalIne te samaye vinayaMdhara zeThe sAdhune vinaMti karI ke, he nagavan ! tamArA vacana rUpI maMtra karI mAharo viSaya rUpI graha hato te nAto. te mATe have hu~ hu~ ke, tamArAM caraNa kamala samIpeM huM mahArI nAryA sahita dIkSA lekaM. tyAreM muni kahe , aho devANuppiyA ! e kAryamA pramAda na karazo. dhanya ne tamane ! evaM cAritra Adara tamane ghaTe meM, ___ evAM gurunAM vacana sAMjalI harSavaMta thaine te rAjAdi sarva te munine namI ghera jazne dIdAnI sAmagrI karavAne ujamAla thayA paNa rAjAne ko rAjya yogya putra nathI. tyAre pradhAne vinaMti kIdhI, he svAmi! tamane putra thAya tyAMsudhI vilaMba karo. koI putra tamAre thAya tene rAjya nAra soMpI par3I dIkSA vyo. to paNa rAjAyeM pradhAnanuM vacana na mAnyuM. tyAre loga vairAgya thakIba mAsano garna hato. tethI vaijayaMtI rANIne rAjyAbhiSeka karIne potAnA pradhAna sAmaMtane nalAmaNa dIdhI ke, rANIne je putra thAve tene rAjya sthApI naga ranI prajAnI rakSA karajo. e pramANe jalAmaNa dazne, vinayadhara zeThane khamA vIne, zrIjina navane ahAI mahotsava karI, ghaNA arthI janane dAna dai, vi nayaMdhara zeva tathA tenInAryA sahita, tathA bIjA nagaranA ghaNA lokanI sAtheM sarva vidhiyeM moTe mahotsave, rAjAnI sAtheM dIkSA levAne sarvajana guru pAse AvyA. guruye paNa temane dIkSA da6, sarva ziSya ziSyaNI sAtheM vihAra kIdho. __tyAra paMbI vaijayaMtI rANIne sAmaMtAdike AzvAsanA da6 sthiratA upa jAvI. te rANI paNa putranI AzAyeM te garnanI pratipAlanA karatI havI. samaya jAte garnanI avadhi pUraNa thai. sarva loka sUtAM tyAre te rANI madhya rAtre guna muhurte rUpavatI putrI prasavI. te putrIne dekhIne rANI ciMta vavA lAgI ke, meM pApaNIyeM putrI prasavI. putra na prasavyo. vidhAtrAyeM e mu viparIta kIdhuM ? jemATe mahAruM ciMtavyuM kAM na thayuM ? par3I te putrIne e kAMte bAnI rAkhIne eka vizvAsavaMtI dAsIyeM pradhAnane jaNAvyu, tyAreM bu Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. divaMta pradhAne putranI pe vadhAmaNI ApI. loka madhye evI vArtA calA vI ke, rANIyeM putra prasavyo je. ema kahI rANIne ekAMte rAkhI putra janma nI udghoSaNA karI. sAmaMtAdi sarva dhAnaMdane pAmyA. ema puruSane veSe bAnI rAkhatAM te putrI moTI thai, yauvanAvasthA pAmI, te dekhIne rANIyeM pradhA nane kahyu ke, avazya have ene vara jozye, have DhAMkyuM nahI rahe. tyAreM pra dhAna manamAM ciMtavIne jeno svanAveMja satya pranAva evo yada dhArAdhyo tyAre te yada pragaTa thaine bolyo ke, DhuM AjathI trIje divase e kanyAne yogya uttama vara sarovaranI pAle lAvIza. tehane e kanyA thApavI paNa yogya je. te potanapura nagaranA rAjAno putra ne. te A dezano svAmI thA ze. te puruSa e thA kanyAno pAbalA navano jAra paNa ve // 516 // pajI te maMtrI tyAM prAvyo. talAvanI pAle puruSane verSe je kanyA rAjA thazvetI hatI tenI sAthe yadanA AdezathI tamo yAvyA te tamane hu~ mA hare maMdira teDIlAvyo. ane te kanyA rAja putrI potAne maMdira gai. e pUbyAno sarva vRtAMta tamane kahyo. zeSa vyatIkarato sarva tame jANo bo. ta mane je samaye dIThA te samayathI tamAre viSe kanyA- tIvra rAga thayo.sama kAleM te atizaye kAma vikAre pIDANI, kAmekarI grahevANI. te kAmInAM lakSNa kahe je. kamala sarakhAM locana te capala thAya, la jA tathA zarIranI kAMti te maMda thAya, kapAle svedanA kaNIyA (relA) thAya, jApIyeM kalArUpa caMnI pAse tArAnA samUhaja pragaTyA hoyanI ? evI te thai. kAmInA zarIra latAyeM sarva roma utkRSTa nanAM thAya, nASA gada gada bolAya, sAdAt te rAjya kanyA tamane dI e rUpeM thai jANI, te mATe e kanyArUpa sarovara tehanA manoratha tame megha samAna pUrNa karo, eTale rAja kanyAne aMgIkAra karo. tamo paropakArI bo. tene ghaNuM guMka hiyeM ? eno paramArtha je satya hato te meM tamane kahyo. mATe amAruM vacana pramANa karo. tamo to bIjA paNa ghaNA kAma karavAne samartha bo // 51 // te caritrarUpa amRtane karNa puTeM pAnakarIne, eTale rAjAnu caritrarUpa tha dhikAra sAMjalIne zaMkharAjAno jIva je rAjakumAra te potAnuM mastaka dhUNA vato havo. ane te pradhAna, vacana dAkSiNa guNe saMpUrNa mAnato havo. pUrva navanA anyAsathI ramya rUpanA atizaya thakI te kumarane paNa te rAjaka Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMdra ne guNasAgaranuM caritra. nyA pratye prema rAga yAto havo // yataH // jAI sarAI nRNaM, nayalAI ma paM ca huMti loyassa // paccamiyAAMti jarja, piyApiyaM divamittaMpi // 1 // te sAMgalI vaijayaMtI rANIyeM arthAt kumarInI mAtAyeM kuMvara zrAvyAnI khabara jAlI tyAreM harSe karI vivAhano utsava prAraMcyo guna tithiyeM, guna nakSatre, guna vAreM, guna lameM, bahu dAna sanmAna gIta nRtyapUrvaka mahA mahotsaveM kuMbare, guesenA kuMvarI yatI gauraveM karI paraNI, paDhI te aMga dezano rAjA poteM thayo. sUryanI paDheM ugra pratApeM karI pRthvI maMgalamAM vikhyAta yato havo. eTale te rAjA mahA pratApI thayo. 69 . eka divaseM vatsadezanA adhipati samarasiMha rAjAyeM matsara gharI dUta mokalyo. te dUtarAjA bAgala thAvyo, ane potAnA svAmiyeM kahelAM va cana kahato havo ke, he rAjeMD ! sAMjalo. tameM pAmyA bo evI je rAjya la mI te anukrameM ghaNe kaSThe jogavAya be ne tuM svAminI AjJA vinA ni jaya paNeM rAjya jogave be ? to he paMthi ! tuM kAM jaya nathI pAmato ? guM rAjA vinA jagat haze ? guM tuM vaTemArga thaine rAjya jogavIza ? mATe tuM yamArA svAminI AjJA mAnya kara. nahIM to rAjya melI de. athavA nA zI jA, athavA parAkramI hoya to tenI sAyeM saMgrAma karavAne saU thA. e vinA cotho upAya tAhAre koI nayI evaM dUtanuM vacana sAMjalI rAjA aM taraMgamAM prati kopAyamAna thayo, paNa bAhya vRttiye hasIne te dUtane kahe le ke, he dUta ! muU batAM, pArakI dharatI jorAvarIthI jevAne koNa samartha ne ? rAjya prApatuM valI nAsavuM, vAha ! ezI vAta ! huM e behune dUra mUkIne. e kAM na karatAM saMgrAma karavAne taiyAra buM, dhane tu paNa siMhapa zuM mUkIne jo parAkramI hoya to zaMgrAma karavAne saU thAje. ityAdika ka ar vacana kahI dUtane vidAya kasyo. teNeM jai potAnA svAmIne vAta kahI. tyAre te ve rAjAnAM sainya sImanI maryAdAyeM khAvI malyAM bahu AraMbha de khIne aMgadezano rAjA samarasiMha rAjAne kahe be ke zrApaNe vedu madonma tabalIyA bIye to behu jaNa paraspara yuddha kariyeM. paNa bIjA prANIne pI ye guMlAna be ? pI je jItaze te pRthvI jeo // 535 // evaM aMgAdhi patInuM vacana samarasiMha rAjAyeM aMgikAra ka. mAM paDhI te beDa rAjA paraspara yuddha karatA havA. gajarAjanI paTheM gaMbhIra Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GG jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. garjanA karatA, eka ekanI coTa cukAvatA, valI bedu hAMko mAratA,hUMkA rA karatA, siMha nAde pokAra karatA, vividha prakAranAM Ayu6 mUkatA, mAM ho mAMhe valagatA, lIlAyeM khelatA, vidyAdhara sarakhAne jaya pamADatA, evA te bedu rAjA mahA yu6 kare . ghaNA yUra puruSane trAsa pamADatA, ghaNA devatAne nasADatA, evA te be yuddha karatA havA. tethI te yUra puruSane prazaMsA karavA yogya thayA. evo saMgrAma zatAM koI daivayogathI vatsadezano rAjA samarasiMha te ghANA ghAteM pIDANo thako mUrnA khAine jUmIyeM pajyo, lo cana malI gayAM, tyAre aMgadezanA kamalasena rAjAyeM pANI magAvI tenI upara bAMTayo. pANI sIMcyo, vastre karI vAyu vIjyo, ghaNA upAya karIne samara siMha rAjAne svastha kIdho. tyAra par3I AzvAsanA dazne hitecbunI rIteM hImata dIdhI. ane kahyu ke, tamAro nAma je samarasiMha ne te satya je. saMgrAmane viSe tame sAcA siMha bo.jevA nAmeM tevA pariNAmeM bo. mATe viSa vAda na karo, bane prasanna tha hImata rAkhI hAthamAM zrAyur3a dharo. ema kardA tyAre samara siMha rAjA manamAM vicAre ne ke,aho! enuM parAkrama paNuM ! aho! enI yuddha kalAnI kuzalatA jotAM e ko moTA rAjAnA kulamAM napajyo haze ema lAge . e ko mahA purupa le. kyAM duM vRkSa thayo to paNa para rAjyanA loneM karI kevo anyAya karUM ! ane e laghu vayano ne to paNa kevo nItimAna, vinayavaMta ane nyAyavaMta parAkramI . have hu~ mAnara hita thayo mATerAjya jogane yogya nathI. huM have dIdA sevA yogya bu 544 __ evaM cittamAM dharIne samarasiMha rAjA kahe . he rAjana! mAro mAna ghA ta thayo. tethI hu~ mRtyu maya thayo. mATe have mArI sAthe tamAre saMgrAma kara vo ghaTe nahiM. muvA sAthe yuddha yuM karavU ? to have tame sAtvIka . tame mAru rAjya lIyo mArI ATha kanyA , te sAye tame lagna karo ane mAruM rA jya paNa jogavo. ame have paranavarnu hita kArI evaM cAritra vrata AdarajhuM tyAreM kamalasena kumAra kahyaM tamo tamArI paraMparAyeM je AvyuM te rAjya pAlo valI samaya Ave tyAre parajavarnu hita sAdhana karajo. ema kartuM to paNa te rAjA ati vairAgyavaMta thako saMsAramAhe na khutyo ane kamalasena kumAra naNI potAnI ATha kanyA tathA vatsadezanuM rAjya dapote sudharmAcArya pAse Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. nae dIkSA lIdhI. tyAM bIjI paNa ghaNI kanyA sAmaMtamaMjhaleM paraNAvI. ema bIjuM rAjya pAmI kamalasena kumAra pADo caMpA nagarIye Avyo. tyAra paDI kamalasena rAjA eka divasa sanAmAM bege hato, eTalAmAM potanapurathI potAnA pitA zatrujaya rAjAno dUta Avyo, te rAjAne namine temanA pitAnuM lakheluM patra prApine uno rahyo, tyAreM kamalasena rAjAyeM potAnA mAtA pitAnI kuzala khabara pUjI. tene dUteM prakaTa paNeM sarva zAtAnI khabara kahI te evI rIteM. keH- he svAmI ! tameM vagara nimitte mAtA pitAnA kahyA vinA kama vasaMtakIDA mUkIne bahAra nikalI gayA ? tameM gayA panI tamArAM mAtA pitA tathA nagaranAM loka te ghaNAM zokAtura thayAM le, te divaseM kozye AhAra paNa na kasyo, hAhAkAra thairahyo. tamAre viyogeM rAjAdikeM je muHkha jogavyuM te duHkha narakane vipe rahyA evA nArakI jIvaja jANe. tamArI paNe ThekANe zodha karI, paNa kyAMya khabara na pAmyA. tyAra palI ko vaitAlikeM yAvI tamArA guNanIstavanA karI te sAMnanI tamArA pitAne zAtA tha6. tyAreM tamArA pitAnA AdezathI hu~ ahIM zrAvyo. te mATe have DhuM svAmInI vinati karUM te aMgIkAra karo. tamA rA mAtA pitA tetamArA viyoga rUpI dAvAniye je dAyAM , tene potAnA darzana rUpI jalathI zItalatA karo. eTale eka vAra pitA pAseM yAvI jA. evaM sAMjalI rAjAyeM ciMtavyu, je aho mArAM mAtA pitAno mArI na para atyaMta niviDa rAga ,je mATe ghaNe kAle paNa temane putrano prema nathI visarato, to jagatamAM saMtAna upara prema evAja dekhAya je. are dvaM peTanaro thayo.je mATe hu~ mAtA pitAne visArIne potAnI viSaya lIlAmA pajyo. te mATe tyAM jaz mArI napArjita iti temane aApI pageM lAgI mAtA pi tAne harSa napajAvaM. ema vicArIne dUtanuM vacana pramANa karI mativardhana pradhAnane rAjyanI nalAmaNa dara, jale muhUrte prasthAna karI maMgalamaya pi tAne malavA naNI cAlyo. gaja, azva, ratha, pAlA, ema caturaMgI senAyeM parivasyo thako, naIma mahoTA batre karI tApa nivArato, ghaNA vAjiMtrane ghopeM AkAzane badhira karato, hAthInI garjanA thAte, ghoDAnA haNahaNATa karate, ghaNA rathanA cItkAra thAte, pRthvIcakrane calAvato, mArge jalA nalA mahoTA mahoTA rAjAnA mahoTA mahoTA neTaNekarI page pageM pUjA pAmato, 1.2 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RO jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. loka tenI guma saMpadAnA kutUhala jotAMThagama nAma manovAMDita javana karA vato, jinapUjA racAvato, ghaNA dAnAdikeM muni rAjanI nakti karato, gha pA jIrNodhAra karAvato, ghaNA yAcakane dAna deto, dIna duHkhInI anu kaMpA karato, ema sarva sthAne uttama kAma karato, potAnA nagara pAseM A vyo. tyAre putra AvyAnI khabara sAMjalI, pitA paNa mahoTe natsave sAmo Avyo. pitAnA hRdayamAM cirakAlano virahAmi tapyo hato tene putranA hRda yarUpa caMdaneM AliMgana karI zItalatA napajAvI. eTale pitA putra veda jaNa bAdu noDIne maTyA. paDI pitA putra vedu hAthI upara svArI karI veLA tyAre sadhavA strI tene jotI hatI,zveta cAmara viMjAte, nagaranA lokane polepoleM dhAra hAra pratye malato arthijanane dAna deto, pura jananA mukha kamalane sU ryanI peThe vikAsa karato, evA te kamalaseneM vAjiMtra vAgate nagaramadhye praveza kasyo. sarvajana rAjamaMdireM AvyAM. kamalasena kumAra potAnI mAtAne caraNe namyo. tyAreM mAtA harSarUpa jaleM karI kumArane siMcatI havI. tyAra pabIte mAtA putrane kahe . he vatsa! cirakAlanA duHkhano TAla nAra je tuM te tuM vinA je ameM jIvyAM, tethI amArA hRdaya vana jevAM ko ra ne. adbhuta saMpadA pAmIne Aja tuM amAre nAgye amane malyo. te mATe tuM ciraMjIva raho. vaDanI zAkhAnI peThe tAro vistAra thA. evI AzIpa mA tAyeM dIdhI. ema mAtAnI AzISa lazne panI anya mAtAne caraNe namyo, pradhAnAdi sAmaMta sarvane malyo, ghaNo Adara sarveyeM dIdho. tyAra paDI sutra vasara pAmIne pitAyeM tene nikalI gayAnuM kAraNa pUjyuM. pitAnuM vacana po tAthI najaMghAya nahI, tema bIjo paNa tAdRza tevo kahenAro nahI, tethI poteMja malathI mAmIne sarva hakIkata pitAnI Agala kahI // 571 // te evIrIteM keH-zabda sAMjalI je palAyana karato havo ane rAjyA dika je pAyo, jeTalI kanyA paraNyo, saMpadA jema pAmyo, te sarva pUrvanuM vRttAMta pitA Agala kahyu. te vyatikara sAMjalI pitAnA roma, harSe karI unnasyAM ane ghaNu yAzca rya pAmI te bolyo, amArA kulamA e putra dharma zarmano dAtA pragaTyo. kiM vA kAmadhenu athavA kalpavRkSa athavA ratnaciMtAmaNi tethI paNa adhi ka evo e putra amAre kuleM upajyo. hAthe page zarIre to sadu sarakhA pu Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. " ruSa mAtra kehavAya . paNa saMkhyAtIta, aciMtanIya ane ApadA rahita ev| saMpadAnA dhaNI evA puNyaprativAlA puruSa to mAtra dharma thakIja thAya de. jema kardama mAMhethI kamala nIpaje, te sAra , valI mATImAthI suvarNa nikale le te paNa sAra , bAzamAthI mAkhaNa nikale le, te sAra ne, pabaramAMthI ratna nikale, te sAra be. tema manuSyAvatAramAthI je dharma upA rjanA karavI te paNa sAra . te mATe dharma upArjana vinA A jAjarA rAjyapiMjaramAM amane have rehabuM na ghaTe. have dharma aAdarIyeM, teja sArUM ne, ema vicArI jalA jyotiSI paMmita teDAvIne naluM muharta lA mahA mahotsaveM pitAyeM kamalasena kumarIne rAjyapadeM sthApanA kIdhI. tyAra panI te zatrujaya rAjA karma zatru jItavAne zItala zIlaMdharAcArya pAseM sarva saMga nivArI dIkSA leto havo. __ te rAjarSi kevA thayA ? tA ke, mahAvratI, mahAdhyAnI, mahAzAMti maya thayA. te muni tapa saMyameM karI potAnA karma khapAvI, kuzala dhyAne kRpaka zreNi ArohI kevala jJAna pAmI mukta pahotA. tyAra panI te kamanasena rAjA sUryanI peThe mahA pratApI thayo. pRthvI maMmalane viSe dina pratye pratApanI vRddhipAmavA lAgyo. jANe eka navo cazmAja ugyo hoya nahI jhuM ? tenI peThe samyak prakAreM, nyAya nItiyeM, rAjya saMpadA jogavato jainadharmaneviSe nizciMtapaNuM rAkhato, aneka putra pautrAdikeM para ma vistArane pAmato havo. __ vayaH paripakka thayA, eTale tenI jyAreM vRkSAvasthA thaI tyAre noga ane rAjya eneviSe te rAjA anukrameM karI viraktapaNuM pAmyo. je mATe saUna hoya tene e yuktaja ne, kAraNa ke vRdanA navapannava je , te paNa jyAreM paripakka thAya tyAre acetana batAM paNa anukrame raMga beraMga thAya to sacetana puruSa hoya te kema vairAgya na pAme ? paNa sUkA kASTa samAna je mUrkha hoya te vairAgya na pAme. eve samayeM grISmakAlano je tApa teNeM karI bavyA evA je loka, tenI balatara dekhI, pRthvI ThaMjhI karavAne jANe dayAvaMtaja hoya nahiM ? evo varSA kAla Avato havo. eTale varSARtu AvI, kalikAlanI napamA jevA ghaNAja kAlA megho umAhyA. vilAsavatI strInI jene upamA je evI je vijalI Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. tyA tenA carmakAro thavA lAgyA, sukA sarovaramAMthI thoDA jalane lIdhe je jIva taDaphaDatA hatA te dIna jIvane jIvADavAneja jANe varSA yAvI hoya nahiM zuM ? meghanI garjanAthI moro tathA bappaiyA zabdAyamAna thai rahyA be, paThI moTI dhArAsahita khakhaM dhArAthI niraMtara varasatuM je pANI tethI nIcI uMcI je bhUmi hatI, te saghalI jalamaya karI dIdhI. evI meghanI ghaNI vRSTi ityAre loka sarva harSavaMta thayA. tyAra paDhI varasAdanI lIlA jovAne te kamalasenarAjA hAthIyeM vesI prajA loka sahita nadIne tIreM zrAvyo. tyAM rAjA cAre tarapha najareM jove ke, to nadIyeM pUra vadhatuM jAya be, ane ve bAjunI khaDone pADe be, taruvarane nirmUlaka kare ve, nadInAM ve taTanI dhUna pANI mAMDe paDe be, tethI sarva jala moholAI jAya le. hiMsaka jIva sarpa sarisRpAdika te sarva taNAtAM jAya be, paMthI loka nAvamAM be, to paNa nA tophAna vAtha taNAtAM jAya be, te sarvene rAjA joi rahyo be. jalamAM mUbatA lokone tAranAra je hatA, tepaNa te meghamAM mubavA lAgyA gAma tAtAM mAM mUkAM mAratAM evA lokone tAru loka jyAM tyAM kADhe te rAjA juve be. evI rIteM sarva jIvane naya upajAvanArI evI te jayaMkara nadI vahevA lAgI, tenuM jayakAraka pANI vadhatuM ve be. yAne tethI loka pAnA usaratA jAya be. evaM kautuka rAjA dekhato havo. have pANInuM para utara gayA paThI nadI potAnA taTane pADatI rahI gai tathA tarune unmUla karatI rahI gai. te nadI valI eka kSaNamAMhe sukheM uta rAya tevI ne valI nirmala jalavAlI thai gai sukheM loka snAna kare, pANI pIye lIlAyeM jalakrIDA paNa kare, bAla, vRddha, yuvAna, sukheM utare, evI 5. evI rIteM tAdRza nadInuM svarUpa dekhIne rAjAne vairAgya upajyo, ne ciMta vavA lAgo, je grAma nadInI peThe dhana saMpadAnI paNa sthiti be. kAraNa ke dhana saMpadA paNa emaja ghaTe, ne vadhe be, valI eka daNamAM viNasI pala jAya be. tathA vizeSa paNa thai jAya be. prANI je be te nadI samAna be. saMpatti je be, te nadInA pUra samAna be. kemake jyAreM manuSyane dhana vaghe, tyAreM pote madonmatta thako potAnI ne paranI vAta kare be pANI yeM karI jema kacaro thAya be, tema khAtmA karme karI moholo thAya be. te karmarUpI dhUjeMkarIyAtmA yA naveM ghane paranaveM anarthanI paraMparA pAme Du Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMdra ne guNasAgaranuM caritra. 3 beM, jeno khAtmA prasannamana thai, zAntipaNuM pAmI, susaMvaramAM potAnI ma ryAdA pAlI, saMsAramA potAnA svarUpeM rahyo, te nirmalajalayukta nadInI paTheM potAne ne parajIvane sukhadAyI thayA // 58 // je dezane vaza kare, saMgrAma karIne zatrugaNane jIte ghara maMdira nipajAve, tepaNa eka mAMceja niza kare be. tathA tene ratha, azva, hAthI, pAlakhI, zayyA, zRMgAra, hAra va nitA ityAdi vastu ghaNI hoya topaNa tene mitapramANeM karIja yogya hoya be. topala e saMsArIjIva te vastune khAtmAne hitakArI jANe be. je rAjA deza kozAdi ghaNA melave be ne jogave be, te sarva buddhinuM sukha mAne be. e sarva saMpattino je vistAra be, tenAM yanimAna mamatva jIva kare be te vadhuM vyartha . dhanya be tene ke je jagatamAM mAnya thaine sarva saMganA tyAgI thaine paMtimA zreSTha yayA ? ema vairAgyanAvanA nAvato yako rAjA sahasAtkAra saMvega pAmyo. vi payasaMgathI virakta thayo vipamizrita yannanI peTheM eTale jema vipamizrita yanna bAMyeM tema te rAjA viSayono tyAgI thayo. paDhI tyAMthI vera pravIne senA rANIno putra je supeNa kumAra be, tene zunadivaseM, mahoTe na tsaveM rAjya gAdIvara sthApana kIdho. tyAra paDhI kamalasena rAjA dIkSA le vAne tatpara thayo, eTale zrI zIlaMdhara sUrinA ziSya, sadguru zrIsaMyama siMhasUra yAvI samosA. temanI pAseMthI dharmadezanA sAMjalI, mahAmahotsaveM, guNasenA rANI pramukha ghaNI aMtevarI sAyeM, tathA ghaNA sAmaMta ghaNA umarAva pradhAnAdika aneka puruSa sAyeM kamalasenarAjAyeM aNagArapaNuM paDivajjyuM eTale dIkSA lodhI. tyAra paDhI grahaNA, AsevanA, e ve prakAranI zikSAne grahaNa karatA. baha grahamAdika tapeM karI, potAnA zarI rane zoSavatA, yati stavanA karatAM, gurunA caraNa kamalaneviSe camara samAna thAtA, jAinI peTheM sarva sAdhunuM vaiyAvacca karatA, gurvAdikeM kArya jalAve tuSTipaNuM pAmatA, smaraNAdi kriyAyeM harSa pAmatA, sarva pramAdarahi tapaNe, sarva kRtyane viSe udyamI thakA pravartte le. eva teM ghaNAkAla paryaMta sattvazIleM karIne saMyama pAlIneM zarIra jyAreM Darbala yara gayuM, tyAreM behale samayeM saMjepaNa saMthAro kI dho. anazana cauvi hAra karI, cAra zaraNAM karI, kharihaMtanuM dhyAna dharatA, dharmadhyAneM deharUpI Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (d jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. ghara mone, pAMcame brahma devaloke devatA thayA. tyAM dazo dize hai kA ntino nadyota karatA, daza sAgaranuM AyuSya jogavatA, suranArI ja devAM ganA tenI sAtheM kIDA karatA adipta cittathakA vicare ne. tyAra par3I guNasenA rANI sAdhvIpaNe zuddha cAritra pAlI, anazana ArAdhana karI, te paNa gunadhyAne kAla karI pAMcame brahmadevalokeM teja de vatAnA mitrapaNe jai upajyAM. jeNe niraMtara tapa saMyama paDivajyAM, tathA jenI zIlanI lIlA nirmala le, te jIva zaMkharAjAnA jIvanI peThe navo navane vipe subodhalabdhi pAmaze. e kamalasena rAjAnA sarva vrata cAritranA lAnanI kathA kahI. iti pRthvIcaMznAM caritrane viSe labdhi aMka eve bhAmeM bIjo sageM samApta thyo|| 2 // iti zrIhitIyasarge pRthvIcaM ane guNasAgaranA caritranA cAra navano saM baMdha saMpUrNa thyo|| ||ath tRtIya sargasya bAlAvavodha praarNnH|| yathAsti svastisaMpanne, tilake nArata striyaaH|| zUrasenAnidhe deze, susthi rA mathurA purI // arthaH-te kamalasena munino jIva, pAMcame devaloke vIza sAgaropamanuM AyuSya nogavI, tyAMthIcyavI jaMbahIpa nAmeM hI naratatrane vipe zUrasenanAmA dezane viSe tilaka samAna mathurAnAmA nagarI .tyAM megha nAmA rAjAnI muktAvalI rANInI kukhamAM utpanna thayo. have te nagarI kevI ? to ke, tyAM dama to ekamAtra deharAne vipeja ne jyAM baMdhana nArInA ke zanA aMboDAne vipeja meM, eTale nArIne coTalAne baMdhana le, tyAM mAtra mAra zabda to sArA loko sogatAbAjI rame, te dAvamAM sogAne je mAre ne teja mArane paNa anyasthAnake nathI. koino kara kAlavo, teto vivAha mAM varakanyA paraNe, tyAreMja . bIjo ko kono hAtha pakaDatuM nahI. sne hanI hAni te to dIpakane viSeja ; paNa bIjA lokane viSe sneha kSya nathI. kaNanA detraviSe khala evo zabda , paNa nagarane viSe koI paNa puruSa khala nathI. azubha maNine viSe trAsa de, paNa nagarane viSe koine trAsa nathI. te pUrvokta guNayukta nagarImA meghanAmeM rAjA rAjya kare , te rAjA rUpeM karI kAmadeva jevo ke. dAne kalpama jevo . parAkrameM siMha Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. epa samAna be. te nagarane viSe roga AtaMkanuM naya nathI, tenA vairIne AtaMka jaya . samasta loka kaTaka sainyanI vAta to jANatAja nathI. te rAjAne muktAvalI nAmeM nAryA . te jalA vratanI pAlanArI je. guNa vaMtanI saMgI . muktinI zreNinI pate nirmala le. tathA te viznI jonArI natho. have te rAjAnu nAma megha , tethI te rAjAne meghanI sAtheM sarakhAve ne. te megha jema vijalIyeM zone, tema te rAjA rANIyeM karI zone le. megha jema thAkAzane zonAve, tema megharAjA svavaMzane zonAve . megha jema ja ladhArAne varase ne tema megharAjA dAne karI varase . evA samayane viSe eka divaseM rAjA sanA jarI vege te sanA dara khAsta tha tyAre rAjA sanAmAMthIcI potAne AvAseM Avyo. tyAM muktA valI rANI nIce mukheM gAle hATa, raine rudana karatI dIThI, tyAre rAjAyeM ghaNo Agraha karIne duHkhanuM kAraNa pUjyu, tyAre rANI kahe je, ke he rAjA! ApaNuM duHkha to jagatajanamA prasi te guM tamo nathI jANatA? tyAre rAjA kahe , ke DhuM prakaTa nathI jANato. tethI mane Azcarya thAyaje. he rANI! te \ duHkha ? te mane prakaTa karI jaTa kahe. tyAreM rANI kahe De ke pUrve meM tamane nathI kahyu ? tepaNa guM tamo visarI gayA ? ytH|| ko nAma guNa maraho, sohagga naDa phuro ya ko tesiM // kA vA suhAsiyA vA, piyANa jesiM su naji // // dhAvaMta khalaMta paDaM, tayAI dhUlI dhUsaraMgAI ||dh nANa ramaMti gharaM, gaNaMmi do|tni jhimnAI // // te mATe rAjyazadi saMpat sarva le, paNa eka putravinA jIvatara vRthA ne temATe DhuM eja puHkheM karI Aja rudana karUM buM. te phuHkha tame jANatA nathI ? athavA tamArA hRdayamA te duHkha nathI AvatuM ? evaM rANInu kehabuM sAMjalI rAjA kahe je ke he rANI ! yA kArya devane hAthe , arthAta nAgyAdhIna ne. paNa bala parAkameM nathI thAtuM. mATe teno zyo zoka karavo ? // yataH // vAeNa baleNa parA, kameNa maMto suhAi juttIhiM // vinasehivi kavihivi hiya, na tIraNa annahA kADaM // 1 // temATe he priye ! jeno pratIkAra nahIM, teno niHSkAraNa zopa zo karavo? ne karethI guM valavAnuM ? tyAre rANI kahe , ke evaM kAMs ekAMtavacana nathI. kAraNa ke tamAjhaM mana to ekAMta grAhI . tethI tame kAM batA nathI. paNa ekAMta nAvane avalaMbIne saUna hoya te Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakayA ratnakoSa nAga sAtamo. na rahe, catura hoya te nizcaya tathA vyavahAra e vehune avalaMbe; paNa e kAMtagrAhI na rahe. jema maNimaMtrano pranAva aciMtya , temAM daivata le, topaNa samaya sAmagrI pUjanA kIdhe phane le. temATe mArIpara karuNA karI mAjhaM ko pApa ceSTita De, teNeM putra thAto nathI, mATe koi iSTa devane samaro. to putra lAna thAya. tyAre rAjAyeM kahyu, je muUne iSTa thAze tyAre upAya karazuM. ___tyAra paDhI rAjA maNimaMtra, yaMtra, ane auSadhAdi napAya karato eka divasane viSe smazAnane viSe gayo, te divasa kAlIcaudazano hato. tyAM jaz mAMsAdi valivAkula vikherato ema bolavA lAgyo ke, no no nUta pretAdi pizAcako! eka mane putra Apo, tamo balibAkula sukheM yo, ne svebAthI jogavo. tyAreM koi nUta AkAzeM bolyo, aho rAjA! A mAMsanA balibAkuleM putraprApti na thAya, paNa jo tuM tArUM mastaka nedI Ape, to putra prApti thAya. tyAreM rAjA kahe, DhuM mAre hAthe mastaka ched| ta mane A', ema kahI mAve hAthe potAno coTalo kAlI khaDga lai potArnu mAyuM davA mAMjhyu, eTale devatAyeM zrAvI hAtha kAlyo, ane kahyu ke, he rAjA! AIM sAhasa ma kara. tAre jAvI putra thanAra . tyAreM rAjAyeM kahyu ke, satya vAcA tamAruM vacana satya hojo. arthAt saphala hojo. paNa yA vacana kahuM tenA muvyabadala mArA mastakano noga levo joyeM. tyAre devatA kahe , ke e mUlya na hoya. tAruM dhairya dItuM, eTale eja mUlya pAmyo. he nRpottama! DhuM tune truge vizvAsa mAnya. eTale vizvAsa rAkha. jA DhuM tune pratyada putra ApuM . Aja madhyarAtre jalA kesarIsiMha teno putra laghusiMha, tene tArI rANI potAne khole beTheto svapnAmAM dekhaze ne panI jAgaze. e pramANe amAraM vacana tuM satya mAnaje. ema devatArnu vacana sAMjalIne te khalaM mAnIne rAjA potAne AvAseM gayo. ___ tyAra paDI pelA kamalasena devatAno jIva pAMcamA devalokathI cyavI madhyarAtre muktAvalI rANIne kukheM jema motI bIpamAM upaje tema te devatA AvIne upajato havo. tyAra paDI rANI tevU siMhanuM svapna dekhI rAjAne kayuM. rAjAyeM te sAMjalI devavANIne anusarI rANIne kahyu ke, siMha jevo parAkramI putra tune thAze. evaM sAMjalI harSa pAmelI rANIno garnapuSTi pAmyo. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM' ane guNasAgaranuM caritra. e pUrNa samaya thaye bate sumuhUrta upara puHkhanA dalaka ane thAnaMdanA kAraka evA putrane rANI prasavatI havI. tyAreM rAjAyeM evA atula dAna ApyAM, ke jeNe karI sarva jagat vismaya pAmI gayuM ||ytH|| galanmAninirmAna sanmA na dAnaM, lasarvasarvasvagAMdharvagAnaM // sphurajharanArIkatApUrvanRtyaM, suvardhApakaM tatra citraM pravRttam // 1 // arthaH-galyAM ke dAnamAnInAM mAna jemAM eq mAnavinAnuM dAna ghaNA lokone yAdaramAneM rAjA Ape . jene bata ghaNI ne tethI te harSanareM karI dIpato , tathA valI nAcatA ghaNA evA gaMdharvo gIta gAna kare . vArAMganA ghera ghera vadhAi aApe meM tathA nRtya kare . ityAdi vizeSe karI utsavo thatA havA. tyAra palI bArame divaseM devatAyeM pUrva kahelA vacanane anusarIne je siMhanuM svapna dI, tene anusAreM pitAyeM jhAti kuTuMbane poSI putranuM devasiMha evaM nAma pADayuM. te putra anukrameM vadhato kalAcAryanI pAseMthI bohoMtera kalAno jANa thayo. manoharatA rUpa puNyapaNuM pAmI purajananAM loko sAthe paravasyo thako nagaramadhye krIDA ka re le. eve same guNasenAno jIva, pAMcamA devalokathI cyavI avaMtI deza nevipe dhaneM karI vizAlA evI je vizAlA nagarI, teneviSe jitazatra rAjA tenIstrI je kanakamaMjarI rANI tenI putrI tha.arthAt rUpavaMtI, kanakasuMdarI nI putrI tha.te anukrameM vadhatI jAtI sakala kalAnI jANa tha. nava yauva nAvasthAne prApta tha. paNa viSayathI virakta hatI tyAre sakala zAstramA pravINa evI je te kanyAnI sakhIyo hatI te kAma vikArane dIpAvanAra evI kathA kehavA lAgIyo, to paNa sAdAt madana jevo puruSa hoya te paNa te kanyAne ruce nahI. tyAre te kanyAno pitA, putrIne vivAhathI vimukha dekhI ciMtave , tathA kleza kare , ane kheda pAme . panI rAjA tenA vi vAhano upAya pradhAnane pUbato havo. tyAreM pradhAne kayuM, ke pUrva naveM jenI sAthe prema ho evo koI puruSa ratna haze, tene paraNaze, mATe he rAjan ! te ka nyAno anya puruSa napara rAga nathI upajato tene bIjo purupa koI rucato nathI, tethI ko citrakArapAseM je je rAjaputro hoya, tenAM citra karI pragaTa karo, te paTamAM eTale paDadAmAM kADho ane tene dekhADo, tyAre pUrva navano je narathAra ho, tene dekhIne kanyAne rAga upajaze. eja eka upAya . te zI vAya bIjo koI upAya mune nAsato nathI ||ytH|| nAmaMpi suyaM paDirU,vayaM Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (eG jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. pi diDha maNihANaM // jammaMtariyANijae, rAyavirAe payAse // 1 // te, sAMjanI rAjAyeM ThAmo ThAma cItArAnA putro mokalyA ne kahyu ke tamo sarva cItArA jude jude ThekANeM jA pRthvIgata sarva rAja kuMvaronAM rUpa citrI lAvo. tyAre te citArAnA putro rAja kanyAne yogya evA rAja kumAronAM rUpa citrI lAvyA. te devatAM veMtaja anyarAja kumAronAM rUpa joine kuMvarI kahevA lAgI ke, kAryanAM vighnakArI evAM rUpa joye jhuM thAya? ema ISyoM karavA lAgI. ema jotAM jotAM keTaleka divaseM mathurA nagarIyakI paTa citrA zrAvyo. te lAvelA citrapaTane vipe Azcarya kAraka rUpa, kanyAno pitA rAjA dekhato havo. te panI citArAnA putra rAjAne te citrapaTApyo. te paTa rAjA hAthamAM lai, ghaNIvAra nirakhIne joto, tenA rUpa lAvaNyane pIto ma staka dhuNAvato, abhuta rasa pAmato bole meM ke, aho bAnuM rUpa ? aho vidhAtAnuM vijJAnapaNuM ? aho Abu rUpa dekhIneja jagatanevipe je kAma De te anaMga eTale aMga rahita thayo lAge , te vAta paNa sAcI ne, kema ke? evaM kobIkhaM rUpa jaNAtuM nathI. enuM svarUpa ekAMte dekhI mArI putrIne rAga upaje, to ene DhuM kharI guNavAn jANIza. athavA AvurUpa dekhIne rAga nahiM upaje, to DhuM tene jaDa, mUrkha jANIza. ema kahIne rAjA citArAne pUche ,tamo ghaNe dADe momA kema vyA? ane te momA aAvyAnuM kAraNa guM? A rUpa tamoyeM kyAMhI dI]; ke kyAMhI cItarela dItuM ke jhuM tameM A ko devatA rUpaja ci trI lAvyA bo? ke yA koI vidyAdharanuM rUpa le ? tyAre citAro kahe , ke A vidyAdhara nathI, tema devatArUpa paNa nathI, Ato mathurA nagarI vipe je megharAjA teno putra je devasiMhakumAra ,tenuM rUpa . have amane je vilaMba thayo eTale divasaghaNA thayA tenuM kAraNa ameM lagAyeM karI kahI zakatA nathI. to paNa ka hiyeM baiye te sAMgato.jyAre te kumAra sanAmAM Avyo dekhIye,tyAre paTa cIta rAya, koya samayeMte rAjakumAra ghoDA khelavavA jAya to, valIko samaya deva maMdiramAM vINA bajAve,valI koi divasa rAdhAvedhanI kalA sAdhe,ema enuM darzana yAya, tyAreMtyAre citrAya.yA kAraNathI amane divasa ghaNA thayA ne. paraMtu te sArthaka le. kema ke tenA rUpa lAvaNyanI zI zonA je? ghaNI vAra tenA hasta pAdAdika avayava dIThA, to paNa ameM tenA avayavanuM lAvaNya citrI zakyA nahI. eTalA divasa yatna karIne jema tema thA rUpa larabyu De, paNa emAM Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. tenA svAnAvika rUpano ladAMza paNa citrANo nathI. ema sonasI rAjA harSa pAmI te citrapaTa potAnI putrI pAseM mokalato havo. te paTane pitAnI AjhAthI kautukathakI te kanyA prathama dUrathIjotIhavI. par3I teNeM harSe karImananA vinodane arthe te paTa najIka laIne tene te sAkSAt kaMdarparaseM karI jotI havI. panI vismaya pAmI te rUpa jotI thakI roma roma harSa pAmatI havI.ane tene aMge nannAsa upajyo. te dekhIne hasatI,valI namo niHzvAsa mUkatI huMkArA karatI, atyaMta kheda pAmatI thakI, sakhIne kahe je. ke he savi! jenuM prArUpa me te puruSa kyA haze? tyAreM sakhI kahe je ke he vena! tamArA namunAne vAste vidhAtAyeM nipajAvyo le. tyAre kuMvarI kAMika hasIne zaramaMdI thaine sakhIne kahe je ke zuM mupha sarakhI bIjI nahI hoya? mATe tArAMte vacana pramANa nahI, evA narane mArI sarakhI strIyoghaNI ho. ema vo lIne panI te kanyAyeM eka anyokti kahI, te yA pramANe:-viMdhyAcalanikU leSu, svabandaM yA'caratsukham / / bAlAne kariNI bajhA, vidhinAyaiva dhIma nA // 1 // arthaH-viMdhyAcalanA kuMjavanamA je hAthaNI svahaMdatAyeM karI vihAra karatI hatI, te Aja kuzala evA daiveM bAlAnane viSe bAMdhI. evI anyokti kahI tyAre tenI sakhIyeM hAsya karIne tene kahyu ke, he sakhi ! ma thurAno pati megharAjA teno putra deva siMha kumAra, tenuM rUpa yA paTTacitre ci treluM .teneja yogya hoya evI nArInuM citra tuM lakhI Apa. tyAreM rAjaka nyAyeM lekhana sAmagrI maMgAvIne te devasiMha kumAra yogya potAnuM rUpa te paTTacitrapara laravyuM. ane sakhIne karvA ke, yA madanasuMdara puruSane e strIna rUpa yogya ghaTe De ke, nathI ghaTatuM ? tyAreM sakhI bolI, daivayoga hoya to eja ghaTe. eve samaya te citrapaTa,rAjAyeM maMgAvyo.te pratihAreM lai rAjAne Apyo. tyAreM rAjAyeM te paTTacitramA potAnI kanyAyeM lakhelA tenA rUpathakI ane sakhInA vacanathakI e devasiMhakumArapara potAnI kanyA rAgiNI thaI jANI pabI lagna mATe paMmita jozIne teDI rAjA harSa pAmI vivAhane yogya lama leto havo. mathurAnagarI pratye uMTe besArIne potAnA pradhAnane moka lato havo. tyAM jaz deva siMha kuMvarane kanakakuMvarI ApavAno thayelo ni zcaya teNeM megharAjAne kahyo. panI te megharAjAya paNa jAnanI sarva sAmagrI grahIne ghaNA puruSa sAtheM devasiMha kumArane vizAlA nagarIyeM kanakasuMdarI Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. kanyA paraNavA mATe mokavyo. tyAM rAjAyeM natA AvAsanA utArA ApyA. mahAgauraveM mAmaiyuM kayaM, ne utAro dodho, ghaNA mAna dIghAM. lagnadivaseM ghaNA dInane dAna dIdhAM. mRdaMgAdika ghaNAM vAjina paNa bajaDAvyAM, mAhA mAMgalya maya gIto gavarAvyAM, ghaNA naTa nacAvyA, ghaNA tAMbalAdika khAtAM, ghaNA gaMdhapuSpAdi bApatAM,te vehunAM potAnI kulAcArarIteM vivAha mAMgalika kIdhA. gharakanyAno sarakho yoga dekhatA ghaNA lokane harSa napajato havo. panI nagaranAM loka, mAtApitA sarva kuTuMba sarva vidhinuM kRtArtha paNuM mAnatA havA. surakheM uttama vidhiyI vivAha kasyAnI vArtA pasarI, eve samayeM bur3iyeM karI suraguru sarikhA suraguru nAmeM AcArya tyAM AvI samosasyA. ane gaMjIra madhura svareM sarva saMtApanI TAlanArI meghanI sarakhI dezanA devA tatpara thayA. te guru AvyA sAMjalI jagatajana harSavaMta thAtA te gurune vAM davAne arthe cAlyA. tathA rAjA jitazatru paNa saparivAra sarva tyAM gayAne devasiMha kuMvarapaNa potAnI strI tathA nagaraloka teNe sahita te sAdhune vAMdavA gayA. tyA sarva parivAra, sAdhune traNa pradakSiNA dai vAMdatA havA; panI manine vAMdI sarve jana yathAsthAne vega, ne tyAM sarva sanA loka hAtha joDIne sthira cittaguM dharma sAMjale . tyAM deva ni samAna svareM guruyeM dezanA devA mAMjhI, te jema keH- cAra kapAyarUpa jItathI urnedya, rAga ane hepa terupa ve kamADoyeM jaDita, ajJAnarUpa tameM karI vyApta evaM niHsAra saMsArarUpa baMdIkhAna ne te baMdIkhAnAmAM paDelA prANIyone kuTuM banA pratibaMdharUpa gADhI veDImAM bAMdhelA . e saMsArarUpa baMdhIkhAnAmAM iSTa no viyoga ane aniSTano saMyoga te rUpa mAMkaDo je. valI temAMkUra evA vacana Akroza te rUpa so namyAja kare . tathA jemA vividha prakA ranA rogarUpa masalA ane mAMso ke, jyAM zokA nirUpa dhUmapAna be, karmI gharUpa eTale azuna karmanA udayarUpa jyAM daMma ane pAsalA dharanArA phasyA kare be. te vRkSa janone tathA bAlakone paNa dayA na lAvatAM prahAra kare . ne gaNatA nathI sadhanane ane nirdhanane paNa phuHkha dIye . phuHkhIyAne paNa kuHkha upajAve de. prANIyeM evI caturgatimA vedanA anaMtIvAra nogavI. mATe tyAM sajuru kahe De, ke tama sarakhA subudi puruSane 'je thavAnuM haze te thAze' evI budhine avalaMbIne e saMsArarUpa baMdhIkhAnAmAM rehevU ghaTatuM nathI! Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 101 ane sadA dharma udyama karavo ucita !! teja prazasta mokSopAya je. jeNe mAnavanava pAmImohanA upAya rUpavItarAganApita dharma yAdasyo nahi,jANyo nahI. ArAdhyo nahI, te pUrvokta ApadAne pAmaze. je Atmadharmane ArA dhaze. te saMpatti pAmI karmathako mUkAze.sarva karmarahita thAze. neM sarva jagata nA hitakArI evA arihaMta devane jANaze. tene dhanya De, je evA dharmane mAne le. te jana kevA ? to sarva duHkhanA TAlanAra ,valI trikaraNa joga jevI tarAga pada tene je ArAdhaze, te dhanya be. te adaya modanA sukhane pAmaze. have yahIM vItarAganA thAjhA dharma pramANe cAlavU, ema kayuM, to e AjhAdharma, nAvastavarUpa ane ivyastavarUpa, ema ve prakArano meM, te buddhivaMte mAnyo , eTale AgArI dharma ane aNAgArI dharma e ve dharma le.te pratyeka dharma, judA judA prakAranA . eTale AgAra dharma ane aNAgAra dharma ke prakArano tIrthakareM prakAzyo je. have nAvastavadharmate sarvajIva dayArUpa zrItIrthakare kahyo je. te kevo? to ke te sAdhune paMcamahAvrata rAtrinojana viramaNa lakSaNa jAvo. pAMcasamiti, traNa gupti, aSTa pravacana mAtA rUpa paNa jANavo. te mumudano mUla dharma le te piMmavizukSyAdika uttara guNoyeM karI samyaga prakAre ArAdhyo thako muktine Ape je. mATe te aMgIkAra karelo dharma jIveM jAva jIva paryaMta mUkavo nahiM. e dharma karatAM upasarga parisaha thAya te paNa sahevA, to te cAritra dharmanA bArAdhaka prANI valavattara vIrya vizepathakI teja naveM muktipada pAme, athavA utkRSTa java Ave saMsArathakI mukAya.te mATe aho navyo! nava baMdhIkhAnethI mukAvAne jo batA ho, to sarva nagavAnanI AjhA, ArAdhana ati AdarathI karo.athavA cAritra mohanI nA nadayathakI athavA viSayagauravathakI pAMca mahAvrata rUpa dharma aAdaravAne jo samarthana thai zakAya to muktipadanA jAnane athai dezathakI sarvAnI zurU bodhane ApanArIAjhA dhArAdhI gRhastha vyastava rUpa paMcaaNuvrata, cAra zidAvrata ArAdhavAM. te kavI rIteMyArAdhavAM? to ke saMsAra ghaTADavAne mATe jina prAsAda karAvavAM, biMba jarAvavAM, jina pUjAvidhi karAvavo supAtrane viSe dAna devu valI saMsAra ghaTADavAne je zubhaadhyavasAyeM deza viratirUpa dharma ArAdhaze, te svarganAM sukha jogavI patI zivapadane pAmaze. jo jina prAsAda karAvaze te saMsArAMbudhine taraze. valI je jina pUjA karaze, te roga zoka Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. rahita svargavimAnanAM sukha pAmaze, tyAMthI nAgyavaMta saunAgyavaMta kulane viSe upajaze, jina pUjAnA karanAra je jinabiMbanI pratiSThA karAvaze, tenI jagatrayane vipe pratiSThA thAze mATe evI rIteM ivyastava je , te paNa vidhithI kare, to nAvastavanuM hetu thAya , te mATe te pUrvokta ArAdhana kare to sAta ATha navamAMhe ziva padane pAme. valI pariNAma vizepathakI anAnogathI paNa nirmANa karelo dharma, vedu zukanI peThe nizce kuzalagatino nadayakAraka thAya. te mATe potAnI zakti samarthapaNuM vicArIne vyastava athavA nAvastava, e ve madhyethI je bane tevo dharma, jina AjhApramANe aArAdhIne janmanuM sAphalya karo. e ve zivAya saMsAra baMdIkhAnAthakI mukAvAno trIjo koi paNa napAya nathI. mATe no jo loko! dharmaneviSe vilaMba na karo. e sAmagrI pAmavI dohelI , evaM samajI saMsAra caturgatithakI manane nahega pamADI iSTasidine artha vyastava, tathA nAvastava rUpa dharma Adaravo. evI vANI sAMjalI, tyAM ghaNe navya jIveM dIdA lIdhI, te thakI je asamartha thayA te dezavirati dharma AdaratA havA. tyAM devasiMha kumAre samyaktva pUrvaka deza virati rUpa zrAvakanAM bAra vrata aMgIkAra kIdhAM. tyAra palI AcAryane vinati kIdhI ke he svAmina ! te zukayugaleM nAvathakI vyastava te kevI rIteM thayo? te kaho. tathA te vedu zukane vyastava kuzalAnubaMdhIno kAraNa kema thayo ? te amane kaho.tyAre guru teno saMbaMdha dUrathI mAMmA sanAmadhye kahe je. ___ jaMbuddIpanA dakSiNa jarata naiRtya ardhakhamano karanAra vaitADhaya parvata ne. tenI pAseM sihaMkara nAmeM vana De, te sarva RtunA phalaphUlanI zonAyeM ka rI zonatuM De, te vana sadA kusumeM jayaM dekhIne vibudha jana evI natprekSA karele ke yuM tArAnya jayaM zarada kAla, AkAza ahIM AvyuM ho ? evI vananI racanA ane zonA De, jyAM ghaNI kinnarI gIta gAna kare be, jyAM gha NA koyalanA madhura zabda thAya , jyAM ghaNA jamarA paraspara guMjArava kare je.te madhye aSTaprAtihAryathI yukta ane maNiratna jaDita pIThapara vidyAdharonI karelI padmarAga maNinI banAvelI eka pratimA sthApana karelI . tyAM ghaNA vidyAdhara vidyA sAdhavAne arthe Ave , te naktithI prajuneM vAMde , pUje je, ne sadA stave De, sadA prajune cittamA dhAre . te vanane vipe caityanI Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMSa ne guNasAgaranuM caritra. 103 samIpa yAMvAnA jADa upara mAMhomAMhe yatisnehavAluM, pariNAmeM sarala, halu karmI ekIrayugma se be. vidyAdhareM karI ne kharcA pUjA jenI thai be e vI jina pratimAnA darzanathI te kIrayugmane nirvyApAra paNe amaMda yAnaMda atyaMta hRdayamAM upajato havo, naika prANIne yA bhUmine viSe nathI jAeyuM lakSaNa ne padArtha jeno evA uttama padArthane viSe prIti upajeja be. keTalA eka je nArI karmI jIva be tene tIrthapadArthanA guNa jAeyA be to paNa harSa napajato nayI tathA ArAdhI paNa zakatA nathI. kenI paTheM ? to ke jema rogIne pathyane viSe prIti utpanna thAya be tevI rIteM jArekarmI jIvone guNa jJAna le to paNa aprItinAva upaje be, je jIvane jinabiMba ne ji naliMgI muni dekhIne prIti upaje, te sukha saMtatine pAme ne tepara jehane prIti hoya, te duHkha noktA thAya te mATe arihaMtabiMba tathA liMga para dveSa na karavo ne jAreM samyag darzanarUpa sUryano udaya yAya tyAreM mithyAtvarUpa aMdhakAra jedAya ne pI turata devaguru dharma padArthapara prIti upaje. ve ekadA te zuka ullasitamaneM karI jinabiMba dekhI harSa pAmI yAMvAnAM mAMjara cAMcavaDe lAvIne zrI jina biMbanA kAnamA paherAvAnA ve guvA banAvyA, ghane banAvIne paherAvyA. zrIjinanA caraNa kamalanuM pUjana karayuM, ullAsathakI tyAM avyaktarUpa samajAva samakitane pAmyA, tiryaggati nAma karmano nAza karI zAtA vedanIya evaM manuSyanuM prayu te ma bAMdhyuM pIte vizuddhivAlA kIrayugmamAMthI sUDo kAla karIne jaMbuddhI panA mahAvideha kSetrane viSe ramaNIya nAmAvijayane viSe zrImaMdirapurane viSe tyAMnA rAjA narazekharanI rANI kIrtimatInI kukheM putrapaNe upajyo, te pachI te divasa madhyarAtrIne viSe svapnamAM sUryamaMgala jevaM phalakatuM jaDAva ratnanuM kuMmala rANIyeM dItuM, ne te dekhI rANI rAjAne kehevA lAgI ane te svapnano artha rAjA hRdayamAM dhArI kahevA lAgyo ke he stri ! grA paNane kuladIpaka uttama putra utpanna yAze, te vacana sAMjalI rANI harSa pAmI garjanI pratipAlanA karavA lAgI paDhI pUrNa mAseM guna divaseM rANI ye putra prasavyo. te putra kAMtiyeM karI pUnamanA cazmA samAna dIpato havo. te putranI vara dATavA khAmo khaNatAM temAMthI ratnano nidhAna pragaTyo, te nidhAna lai rAjAyeM putranA janma mahotsavanAM vadhAmaNAM pramukha kayAM. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. tyAra palI bArame divaseM svakuTaMba tathA jJAti vagerene nojana karAvyu. have svapne kuMmala dAtuM ane janmatAM veMta nidhi pragaTyo, tene anusAreMte putranu nAma pitAyeM nidhikuMmala evaM pADayu. pI pitAnA baMdhu jana rUpa kumudane u havAsa karato, sadAnarUpa nirmala guNakiraNeM karI arthijananI jAne pU rato, pradhAna caMnI peThe putra vadhato havo. te anukameM ramaNIya evI yauva nAvasthA pAmyo, paraMtu ramatapara kAma rAgI thayo nahI, ane muninI peThe nIcI dRSTiye cAle, vajI viSaya vikAranI to tene dRSTija nahI, mahoTA rAjAnanI kanyA potAnI ilAyeM varavA yAvI, to paNa te kuMvara potAnI dRSTiyI sAmu paNa juve nahIM. kuzalAnubaMdhI zuna karmezyi karI vItarAga rUpa dRSTimAM vikAra nahIM, dhanurabANAvalI hoya paNa tenI sAmethI A purupa mage nahI. valI madya mAMsano je AhAra tene viSTA samAna z2ANI gaM mato havo. koi manuSyane parApavAda bolato dekhe, to tenIpara baduja kopa kare, potAnA vairInA ko paNa guNa gAna kare, to te sAMjalIne harSa pAme, potAne guNe karI mAta pitAne AnaMda upajAvato, jalAmitro sahita kI DA karato kuMvara, vRkSAvasthAyeM pahoMcyA eve samaya te sUDI paNa mRtyu pAmI madhyastha nazkanAvI jIva tyAMthI cavIne teja vijayamAMhe vijayaMtIna garI vipe ratnacUDa rAjA tenI suvaprAnAmA rANInI kUkheM jalA svapna sUcita thakI putrIpaNe napajI, te rAjAnI putrI thara, te putrI, nAma rAjAyeM puraMdara yazA evaM pAMDayu,sarva avayavoyeM suMdara,suvarNavarNasukumAra ne, hastapAda tala jenAM evI mahArUpavaMtI thai, sarva kalAmAM kuzala thara, caM rekhAnI pate saumya mUrti vakakAma kArI krIDAvaMta evaM yauvana pAmI. have te kanyA kevIle ? to ke vekAne karI zRMgAra kathA to sAMjaleja nahIM valI lokanAM Anara NAdika paNa juve nahIM. valI jogI strI sAthe goSTi ke tenI sAthe besa, te paNa kare nahi. sakhIyo sAthe kAma krIDAnI vAta ke hAsya kAma rasanI vAta paNa kare nahi. arihaMtanA dharma viSe sAvadhAna , sadA sarvadA zAM ta mane varte be, vivAhanI vArttAne paNa na sahana karatI thakI vayeM vadha te yauvanAvasthA pAmatI havI. tAruNyAvasthAyeM paNa nirvikAra paNAthI pu rupanA saMgathI parAGmukhA tha.evaM nirviSayapaNuM putrInuM sakhInA mukhathakI mAtA sAMjalI atyaMta ciMtAtura thai thakI rAjAne kahe , ke he svAmI ! Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra 105 mAhAro manoratharUpa vRddha have kyAre phalaze? mArI putrInA vivAhano harSotsava kyAreM karazo ? valI manoraMjaka tathA te putrI samAna guNa vAlo evo rAjakuMvara aApaNI kanyAne kyAreM malaze ? kanyA mahoTI tha, te batAM tamo nizciMta tha kema sui rahyA bo? tathA nizcita paNe nojana paNa kema karo bo ? tameM potAnI dRSTithI juvo to kharA, ke aApaNI kanyA yauvanAvasthA pAmI De ke nahiM ? valI juvo kanyA paNa yuvAna thaDe, to paNa lagna karavAnI bA karatI nathI ? e prakAre rANInA napalaMnathI tathA valI putrIne yauvanAvasthA prApta thane te utAM vivAhanI lA rAkhatI nathI te phuHkhathI rAjA paNa duHkhI thayo thako potAnA matisAranAmA pradhAnaneM teDAvato havo, ne te maMtrIne kahe , ke ApaNI putrI tAruNyapaNuM pAmI tethI have vivAha kasyA vinA buTako nathI valI te poteM to varavA paragavAnI vAta zvatIja nathI, tyAre tenA vivAhano zo upAya karavo ? evaM sAMjalI matisAra pradhAna rAjA pratye kahe , ke he svAmin ! kAmarAgane le, te to je koI pApI jIva hoya, teja ile, paNa satyanA dhaNI hoya te na le. he rAjana! tamArI putrI pUrva mohoTAM zuna kRtyo karI nikAmI thakI avatarI be, te mATe koi puNyA ithe paripUrNa, evo pAbalA navano jarathAra malyA vinA bIjAnI sAtheM te vi vAha na kare,te mATe ghaNAka rAjakumAranAM citro lAvIne dekhADo,te jotAM koI pratibiMba para eno nAva ho, to tenI sAtheM vivAha sukheM karIbaze. matisAra pradhAne evo yathArtha uttara kahyo te sAMjalI rAjA rathamAM besI rAjakuMvaranAM pratibiMba lAvavAne khAsa mANAso mokalyAM, tenye rAjakuMva ronAM pratirUpa ANI temanAM nAmAdika kahI dekhADyAM, paNa te kanyAne ko rucyAM nahI. ema rUpa jotAM jotAM nidhikuMmalanuM rUpa dekhADayu, te rUpa ni zvaya dRSTiyeM dekhatAMja zarIra, romAMcita tha gayuM ne atyaMta harSa upajyo.ne tenAM galasthala ne kapAla praphullita thayAM, ne dIrgha niHzvAsa mUkI hRdaya dhvanino karuNAkara zabda karatI havI. paDI sakhIne kahe je ke yA kornu rUpa le ? jene dekhI mane harSa thAya ? te tattva vRttAMta sarva sakhIyeM rA jAne kahyu ke e pratibiMba kanyAne rucyuM .e kumAra keno putra De ? eno zo AcAra ? ne kayA kayA guNothI e kuMvara prakhyAta che ? evaM sAMjalI Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 - jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. rAjAyeM pratibiMba levAne mATe je sevako mokalyA hatA, tene pUjyu, tyAre te kahe , ke he rAjan! sAMgato. maMdirapura nagareM narazekhara rAjAno putra ni dhikuMmala nAme kuMvara kahevAya ne. te ratnatrayI guNano AdhAra be, sadAcAravaMta je, tene ghaNI kanyA varavAne Ave , paNa nijadRSTiyeM kozne joto paNa nathI. te vacana sAMjalI rAjA potAnI putrInA rUpanA pratibiMbane parIkSA karavA mokavyuM, te pahelAM prathama enI kuladevI rAtraM svapnamadhye te kuMva rInuM rUpa kuMvarane dekhADyuM, panI pranAteM rAjAnuM mokalela pratibiMba Avyu, te joDne kuMvarane pUrvanavanA anyAsayI te rUpa atyaMta rucyuM, tyAre kuMvara pUche , ke e kaistrIcaM rUpa le ? valI paNa vAraMvAra tenuM citra potAnA hAthamAM taha nirakhato lagA pAmIne temaja pUle . pUrvanavanA anyAsathI atyaMta te strIthI khuzI thayo. paraMtu rAjakaMvara pAthI kAhI bolI na zake. palI te kuMvarIne svapnavipe rAjakumAre preme karI hAthe grahI. tevAmAM to baMdI lo koyeM prajAtamA rAjakumArane nagADavA mATe rAga AlApyo, ne tenA mitra te nidhikuMmala kuMvarane suto jagADyo,te nagyo tyAre svapnAmAM joyecuM kasuM paNa dItuM nahi, ne svapnasukhalIlA sarva nAgI gai, ghara jovA mAmadhuM paraMtu gRhamAM paNa ko dItuM nahIM. tyAre te kumAra baMdI loka napara tathA potAnA mitropara kopAyamAna thai ne kahevA lAgyo ke he zata! mUrkha! mane ma jelI strI tamoyeM kyA haraNa karI la lIdhI ? ane mAjhaM hRdaya koNe harI lIdhaM? athavA mane koNe ugavidyAyeM Thagyo? athavA ko bIjA zUra puruce mane jItyo ? ema ciMtAsahita IrSyAvaMta thAto havo. have te kuMvarane daNekamAM rIza caDe ! valI kamAM te tuSTAyamAna thai jAya ! valI satyA satya kalpanA kare! ema nATaka raMgamAM naTa hoya tema thavA lAgyo. paDI mitroyeM AvI te kumArane namana karI vesIne keTalIeka vAto kahI, tethI paNa tene sukha na thayuM, evI avasthAgata kuMvarane dekhIne je caturamitro hatA, teNe vicArya ke aho kuMvara kyAMhI cena pAmato nathI? mATe tene pUbIyeM ke tune guM le ? te panI sahumitro pUle le ke he kuMvara ! tamo catura bo te batAM Ama guM potAnuM svarUpa nalIne zUnya thayA Do? tamArA mukhanuM prasanna paNuM kyAM gayuM? tathA tamArA hAsya vilAsa vinoda sarva kyAM gayA? ta mone te gaM thayuM je? te sarva, satya kaho. jhuM koi paNa padArtha prApta thazne Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 107 nAza pAmyo je? te kaho. tyAre kuMvara kahe , ke hu~ gaM kahu~, jenI mune ciMtA le, tenuM to nAma paNa duM jANato nathI. je meM nayaNeM na dItuM, ne svapne dI,ane tethIthA jagatamAM suMdara bIjuM koi nathI. te mATe he mitro ! iSTa padArtha mArA hAthathI turata nAzI gayo, te ciMtA .ema paraspara vAto kare ,tevAmAM ratnacUDa rAjAnA sevako, te kanyAnuM pratirUpa lazne AvyA. tene jo pratihAreM aMdara jaz rAjAne kahyu ke mahArAja ! koi citrapaTa laz AvelA ? te dekhata rAjAyeM dukama kasyo ke AvavA dIyo. te par3I rAjAnA dukamathIte citrapaTa lai sanAmadhye ratnacUDa rAjAnA sevako AvyA. te citrapaTa, rAjAye kuMvaranA mitronI sAtheM kuMvarane jovA mATe mokalyo, te citrapaTa hAthamAM lA kuMvara jovA lAgyo, te jotAMveMta kuMvaranA netra Azcaryamaya tha6 gayAM, tyAreM harSa pAmIne mitrone kahe De, ke je priyAnuM rUpa meM svapne dItuM hatuM, ane jenI ciMtA DhuMhajI sudhI kasyAja karuM buM, te ja priyAnuM svarUpa tathA nAma Aja meM pratyakSa dIThAM. tyAre mitro kahe ne ke evI nArI to A jagatamAM svapne paNa Ave nahI,e to tamone devAMga nAyeMja darzana dIdhuM lAge , ema kardA. tyAreM harSavaMta tha kuMvara citrapaTa lA vanArA puruSone pUche ke prA citrapaTamAM citrelI kenI putrI ? devakanyAnA rUpano sAro sAro nAga kADhIne jhuM vidhAtAyeM e kanyA nipajAvI ? te sAM nalI sevako bolyA je mahArAja! e ratnacUDa rAjAnI putrI , tenuM puraMda rayazA evaM nAma . yA vAta saghalI kuMvareM sAMjalIne te rUpa dekhI saMtuSTa thai lAkha sonaiyA te sevakone vadhAmaNI ApIne vidAya karyA. ane je kAmeM te AvyA hatA, te kAmasiha karI te potAne ThekANe pahoMcyA. have kuMvara, hasIne potAnA mitrone kahe je ke he mitra! mAro zoka to gayo, je meM svapne dIDhaM hatuM, te meM Aja sAdAt dItuM. par3I tevI rIteM te rAjakumAra, koI devakanyAno prayoga pAmyo tene jo sarve, hRdayamAM zrA naMda pAmyA, ane te kanyAnI rIti tathA prIti kuMvarane upajI, ema jANI rAjA paNa harSa pAgyo. tyAra panI rAjAyeM potAnA mitra pradhAnane te kanyAnA vesavAla mATe ratna cUDa rAjApAse mokaTyo, ane tyAM pradhAna ghaNuMja sanmAna pAmyo, paDhI tyAM kanyAno vivAha melavI lagna sthApIne pradhAna pADo rAjA pAmeM yAvyo.yA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. vIne turata jAna taiyAra karI. te jAnamA ghaNA hAthI, ghoDA, uMTa, ratha, pyA dala, e rIteM saghalA parivArasAthe paravasyo thako tathA vAjitra vAgate thake kuMvarane paraNAvavA pradhAna tyAM gayo, vATe cAlatAM araNya aTavI yAvI, temAM utArA kasyA, paDI kuMvara te aTavImAM ghoDo ramADavA lAgyo, evAmAM te ghoDo khelatAM khelatAM dUra aTavImAM kuMvarane lai gayo,palI te ekalo rAja kumAra vanamAM namavA lAgyo. ema karatAM devayogeM eka ujaDavanamAM rAtri paDI, tyAM jAgato beTho, tevAmAM madhyarAtre koI strI karuNA tathA dIna sva rathI rudana kare ne, ne kahe je ke he kumAra! tuM duHkhIyAnA duHkhane vipe karU NA kara. evaM sAMjalI te kuMvara zabdane anusAra tyAM jaz bAno mAno jADanI utheM rahyo thako jove . to eka jogI eka bAlAne maMjana karAvI, aMga lepana karAvI, kapAleM maMmana karAvI, teno coTalo eka hAthathI pADI bIjA hAtheM vikarAla khagala kahe je ke he jagavati ! he devi ! he zUla AyudhanI dharanAra! he ruMDha muMma dhAraNa karanArI! nizce tuM ziSyanI hitakArI bo, e mATe e bAlAno bali DhuM tune ApuM buM, te tu leje. ema kahI ne bA lAne kahe je ke he bAlne ! teM loka svarUpa to sarva dI. have tuM tAruM je dai vata hoya,tene saMnAra. tujane je zaraNe rAkhe, tene zaraNe jA ne te zaraNane ciMtavana kara. kAraNa ke have yA eka khagane ghAyeMja tAro aMta Avyo ! tyAre te kanyA gadagada kaMveM kahevA lAgI ke he yogI ! tuM yogI bo, DhuM tAre zaraNe AvelI bUM, to have hUM kyAM jAlaM? jo, jAreM pANImAMthI agni utpanna thAya, to par3I agmine koNa bujhAve ? to paNa jAre tuM kahe , ke tAruM zaraNa AdhAra je hoya tene tuM saMjAra. to mAjhaM to eka nagavAn vIta rAga zaraNa ,ane bIjo mArA pitAyeM jene dIdhI be,ane meM paNa je mane karI vasyo , te narazekhara rAjAno putra nidhikuMmala eve nAmeM kuMvara , te zaraNa le. te vacana kuMvareM sAMjalyuM temAM valI potAnuM nAma paNa sAMjalyu, tethIsazaMkita thayo thako hAthamAM khaDgrahI hAka mArIne turata tyAM yAvyo. ane uMce svarathA kahevA lAgyo ke are nirdaya ! uSTa !! pApISTa !!! tuM guM abalA strIne haNavA ile ? ema kahI tarata tyAM pAseM Avyo, tAreM te kapAlI yogI dona pAmato thako kahe le ke he uttama! teM mArI kriyA mAM vighna kayaM, meM pUrve jvAlA devI bArAdhI ne tene noga devAne mATe eka Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 100 nyA mahA prayAseM duM pAmyo , to A kanyAnA maraNarUpa vidhi pUrNa kare mArI vidyAsida thAze, mATe tene haNavA de, to DhuM jANIza je teM mahAro mahoTo upakAra kasyo. e sAMjalI kuMvara kopAyamAna thai kahevA lAgyo ke gharetuM yogiliMga vahe , paNa tuM karma, to cAMDAlanuM kare ? manathI kAMDa lAjatoya nathI? are mUDha! je vidyA, strI hatyA kIdhe sima thAya, te vi dyAne tuM jhuM karIza ? valI he mUrkha ! aa karmathI ghaNAkAla lagI sAraM vrata tune prApta thayuM hoya, te vratane tuM tubakAyeM vinAza na kara. are pApI! jIva hiMsAnAM mahoTAM kuHkho meM, te teM kAneM sAMjavyAM paNa nathI guM? mATe he pApA vIra! tuM mAro napakAra mAnI uSTakAma karato aTaka. e rIteM kApAlika yogIne pratibodha dIdho, tyAre te yogI pazcAttApa karI pApatha nivRtta thai kuMvarane kahe ,ke he mahAnAga ! teM mujhane kugatimAM paDato a TakAvyo. have hu~ uttama gurupAseM jAiza, prAyazcitta lai AtmAnuM sAdhana karIza! ane yA kanyA vijayaMtI nagarInA ratnacUDa rAjAne jazne Apa jo. huM tyAMthIlAvyo bUM, ema karIne kApAlika cAlyo gayo. ___ tyAre te puraMdarayazA nAmA kanyAne evo saMdeha utpanna thayo ke guM Aja nidhikuMmala kuMvara haze, ke bIjo paropagArI koI uttama purupa ho ? evo saMdeha thayo, tevAmAM te kanyAne AsanA vAsanA daI rAjakuMvara kahe je ke he na! jenuM teM hamaNAM nAma lIdhuM, te nIdhikuMmala kumAra koNa ? e tArI vANIyeM karI mujane AnaMda utpanna thayo. tyAre te kanyA kahe ke te nidhikuMmalakumAra mAro svAmI je. tyAre nizciMta paNe kuMvareM poteM kahyu ke jenuM teM nAma lIDUM,te DhuM poteMja _. tyAreM kanyA pUje le ke he svAmInAtha ! yA zUnya raNane yA alaMkRta kema kasyaM ? nalA Apane zarIreM to svAsthya ke ? tyAre kuMvara kahe , ke tamAro mukhacaM dekhIne mAro kuzala rUpa samui vadhatoja jAya . ane tamArA puNye karI tamArAM prANa meM rAkhyAM . jAnano samudAya lazkara leI paraNavA jato hato, tevAmAM aTavIne viSe azva khelAvatAM muneM A kulaMta azve ugravanane vipe nAkhI dIdho. te tamArA pUrva tapanA puNya pratApeM karI DhuMbAhiM AvI cUkyo bu. ema mAMhomAMhe potapotAnI kathA nannAsathI karatAMzuma rasamAM magna thazgayAM,valI temane paraspara yanaMgasnehathI vAtokaratAMrAtri kSaNamAtramAMja vyatIta tha gai. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo prAtaHkAleM kApAlikanA pagane anusAreM tenA pitA ratnacUDeM kanyAne zodhavA mATe je savAronI ghaTA ne pAlAu mokalyA hatA, te jotA jotA tyAM zrAvI malyA. tevA e kuMvara tathA kanyA, e bene dIgaM. ane te banelI sarva vAta, kanyAnA mukhathI sAMjalIne harSa pAmyAM. te pI anukrameM kuMvaranuM sainya tathA kanyAnuM sainya e sarva guM thayuM. anukrameM cAlatAM cAlatAM vija yaMtI nagarIyeM yAvyA. tyAM te ratnacUDa rAjA vagare kanyAnA mukhathI e vRttAMta sAMjalI sarva koi mAM khush| yayAM paDhI vistArathI ghaNuM ivya kharacI ne ni dhikuMmala kumAra sAyeM puraMdarayazAne paraNAvI. patI keTalAeka divasa tyAM rahI paralI te kanyAne tathA kariyAvaramAM majelA keTalAeka ivyane sAtheM la ratnacUDa rAjAnI rajA lai ne nidhikuMmalakumAra potAne nagareM zrAvyA. patI sarva svajana kuMTuMbane saMtoSa upajAvatAM prati ullAsane pAmatAM do guMdakadevanI paDheM sukha jogavatAM edaMpatIne eka lakSa varSa vyatIta thai gayAM. evaM samaye temanA pitA narazekhara rAjAne raNAMgaNane viSe zatruyeM hayo, te nidhikuMmaleM sAMjalyuM paDhI tevI rItanuM potAnA pitAnuM mRtyu sAMjalI tethI hRdayamAMhe atyaMta duHkhI thatA tathA nogopanogathakI, rAjyathakI virakta As kuMvara ciMtavavA lAgyo ke lakSmI capala le, ane zrAyuSya alpa ne 110 sthira ne, temAM saMsAranA joga le, te paNa RNavinAzI be. jyAM saMyoga tyAM viyoga le, yA saMsAramAM kayA prANI sthira be ? mATe khare jIva ! tuM kaye sukheM puSTApaNuM mAne le ? jemATe tAre mAthe janma, jarA tathA maraNanA yo to dinadina pratyeM vadhatAja jAya be ? valI mAtA pitAne viSe je sneha be, te paNa jUto le, kAraNa ke ema kAMhI mAlama paDatuM nathI ke kayo jIva kyAMthI yAvyo be ne kyAM jAze ! jIvane je yA janmeM mAtA hoya, to pharI pAThI marIne te strIpaNe uptanna thAya, ane strI hoya, te marI mAtApaNe paNa thAya ? pitA marIne putra thAya ne putra marIne pitA thAya. nAi hoya te marIne zatru yAya ne zatru hoya, te marIne nAi yAya, tyAre saMsAramAM sneha, rAga ne dveSa, te konI upara karIyeM ? valI sneha je be, te svapna tathA iMDjAla jevo be, je vastu lokaneM prati vallana hoya . tene to kAla, jotAM jo mAM haraNa karI jAya be ? tema kuMvarane tAta maraNathI upajelo zoka, ghaNo kAla rahyo. eve samayeM te tApa nivAravAneM tathA sarva sukha pamADavAneM zrI Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 111 anaMtavIryanAmA tIrthakara bhAvI samosasyA, te tIrthakara AvyA jANI nidhi kuMmala kumAra, potAnI nAryA sahita te pranuneM vAMdavAne arthe bahAra nikavyo. tyAMthI cAlatAM devatAyeM racelA evA samavasaraNane viSe AvyA, tyAM pra june dekhI kuMvara manamAM ghaNoja AnaMda pAmIne pUrvanavAnyAseM vaMdI stavI, te prajunA caraNamAM namI karakamala joDI beThA, tyAM jinavacana vairAgya maya dezanA sAMjalI, Atmatattva sAra jANI, te kumAra tathA tenI strI vedu vairAgya pAmyAM thakAM ghera AvI potAnA putrane rAjya nalAvI te bedu jaNeM teja anaMtavIrya nAmA tIrthakara pAseM dIdA grahaNa karI. tyAM nirmala cAritra pAlI aMtasamaye anazana karI prathama devalokeM te vedu jaNa devadevI paNe napa nAM. tyAM pAMca pavyopamane Anakhe deva saMbaMdhIyAM sukhanoga jogavIne tyAMthI devatAno puNyavaMta jIva pahelo cyavI te mAhA videha detre mahAkanna vijayane vipe vijayanAmA nagaramA mahAsenanAmeM rAjA tathA tenI caMzanA nA manI rANI tenI kukheM putrapaNe AvI upanyo. paDI te adbhuta tejasvI putrano janma thayo. tyAM rAjAyeM janmamahotsava kasyo. paDI te putranula litAMga evaM nAma pADyu. te guNeM sahita vadhato pUrva navanI peThe pApa rahita thako mahoTo thayo. have puraMdarajazA je devIno jIva te cyavIne teja vija yane viSe paramanUSaNa nagareM puNyaketu rAjAnI ratnamAlA nAmA rANInI kukheM putrIpaNe AvI upano, te anukrameM putrIno janma thayo, mAtA pitAyeM teno janma mahotsava kasyo, paDI te putrInuM nAma unmAdayaMtI evaM pADayuM, te paNa prarvanavAcyAsanI peThe viSaya vAMbanA rahitapaNe rahI, tyAre tenI mAtAyeM sa khIyo sAtheM ghaj kahevarAvyuM, paraMtu teNIye potAnA vivAha karavAnI hA kahI nahIM. tyAreM mAtAyeM pharIthI kaDaM ke he putri! je kanyA , te varavinA zone nahIM. mATe tArI zIlA ? tyAreM putrIyeM kahyu ke cAra kalA mahoTI kahI je. tenAM nAma sAMjalo. 1 pahelI jyotiSI kalA, 2 bIjI AkAzamAM gamana karavU tathA vaimAnane banAvaq te,3trIjI rAdhAvedha kalA te ekabANathI ekasthaMna upara rAkhelI rAdhA nAmA pUtalIne nIceM nano rahI jalanA narelA kuMmAmAMthI jokne mArIne tene vedhe,te. cothI gAruDa maMtrakalA te mAhAviSane TAle te. e cAra mahoTI kalA.temAMje rAdhAvedhanI kalA sAdhe tenI sAtheM mAre pANigrahaNa karavU.bIjA hInasattva narane hu~ paraj nahIM. evaM mAre "paNa" Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. .te vAta sAMjanI putrInI pratijJA jANI pitAyeM svayaMvara maMjhapa racAvyo, te zAmATe ke rAjAnA rAjaputronI parIkSA karavAmATe te jema ke evo koI rANIjAyo putra ne, je rAdhAvedhanI kalA jANe? evaM ciMtavI lagano divasa nirdhArI gamoThAmathI rAjaputrone teDAvyA, eTale te sarve AvyA. tene baddha sanmAne karI nivAsasthAna eTale utArA ApyA. par3I maNi ratnano sthana kIdho, te para sphATika ratnamaya rAdhAvedhanI pUtalI kIdhI, te svayaMvara maMjhapa nA madhyastha tuMcA sthaMna napara bAMdhI. maMjhapamA dhvajA, toraNa, caMvAthI zolAyamAna tathA motInA kumarakhAMthI suzonita evA mAMcA rAjaputrone vesavA mATe mamAvyAM, valI siMhAsanonI paMkti kIdhI. nAmo gama dAna devA mAMmayAM, vAjiMtra gItanAM madhura svara thavA lAgyA, temAM madhyastha rAdhA vedhano sthaMna Aropyo, tyAM hAthamAM varamAlA lai putrI potAnA pitAne kholeM veThI jovA lAgI, tyAM rAdhAvedhanI bANakalA sAdhatAM ghaNA rAjakuM vara cuke , te hAMsIne pAtra thAya , evaM tyAM kautuka katUhala thavA lAgyuM. evA samayamAM lalitAMga kumAra pUrvanava saMbadhI snehathI paMktimAMthI nagyo, ne sarva rAjaputro jotAM jotAMmAM rAjaputrInA hRdaya sAtheM rAdhA vedhanI pUtalI vIMdhI, te kalA sAdhI, ane turata jaya pAmyo, tyAre jema koi dariDInI strI dhana dekhone harSa pAme, tema kuMvarI harSa pAmIne lali tAMga kumarane kaMTheM varamAlA AropavAne uThI, eTale vacamAM koieka vidyA dhara kAmAniyeM dedIpyamAna thayo thako sarva jaNa dekhatAM tathA sarvane moha upajAvatAM te kanyAne AkAzamArge leine cAlato thayo. rAjAyeM parivAra sahita potAnI kuMvarIne na dIvI ke iNa vAramA hAhAkAra karavA lAgyo. e sthitimAM sarva rAjaputrone paNa vidAya karavAno terAva kasyo daiveM puNya ketu rAjA duHkha pAmIne kahevAlAgyo ke aho rAjyapuruSo! tathA he kuMva ro! ApaNaneM harSarUpa amRtamAM khedarUpa vipa uptanna thayuM, mATe have to mArI haraNa thayelI kanyAne je rAja kumAra lAvI Ape, tene te kanyA dvaM paraNAvaM ? tethI jemAM evI vidyAzakti hoya te jaladI udyama karo. tyAre marSa dharI lalitAMga kumAra kahe ke no no rAja kumAro!!! tamArAmAM evo ko parAkramI , ke te uSTa taskarane mArI dRSTigocara kare.agara mane tenI pAseM lA jAya? tyAre koisaUna puruSa hato teNeM kahyu ke draMjyotiSa lamathI Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. nAvI DhuM kahI jAeM caM, temAM ema thAve je, ke te vidyAdhara, rAjAnI na nmAdayaMtI nAmA putrIne ati dUra laI gayelo ,te sthalane duM jANuM paNa mATe jo tameM kaho to hu~ dekhAIM? tyAre lalitAMga kumAreM kaDaM ke teto ThIka thayu. paNa mane koI tyAM laI jAya? tevAmAM to koIeka rAjakumAra tatkAla, vidyAyeM karI mahoTuM vyomaga vimAna banAvyu. pabIte vistRta evA vimAnane viSe tatratya sarva rAjakumAro beThA ane jyotipInA kahevA mujaba te vimAna uMcu cAlyu, panI vimAnamA vevelA sarva janoyeM vidyAdharanA hasta gata te kanyAne vaitADhya parvatapAseM dItI. tyAreM dhanura evA lalitAMga kumAra te kanyAnA haranArA vidyAdharane dITho, ane turata Akroza karI dhanuSya bANa kheMcI kumAra bolyo ke, are uSTa ! khaga !! pArakI strIne guM laI jAya le ? ane lai jAya che to have jarA uno raheje, ane je tAru nAma le, tenuM tuM sArthakya karaje? ane jo tuM puruSottama ho, to sAmo thAje? are tuM vidyAdhara thazne parastrIne balathakI harI jAya , te to tuM siM hanuM nAma dharAvIne sAMprata kAlamAM kUtarAnI peThe AcaraNa kare ? __evaM sAMjalI ne te adhama vidyAdhara hAthamAMyI kanyA paDatI mUkI dhanuSya bANa AropI sAmo thayo. ane jehave te vidyAdhara lalitAMga kumAra upara bANanI vRSTi karato Ave be, eTalAmAM to lalitAMga kumAra eka bANa mUkyuM ke jethI tenuM mastaka tarata bedA gayu,ane teja vakhateM nUmi yeM paDyo, ne kSaNa vAramA maraNazaraNa thai gayo. te parAkrama sadayeM dItaM. panI jyAM kumarI paDI je tyAM jazne juve ne to naSTacetana tathA mRtaprAya paDelI jevI te unmAdayaMtI kuMvarIne dItI.paDhI tyAM tene jotAM ema nizcaya thayo ke e kanyAne sarpa mazI, ane tethI te mULa pAmI nUmiyeM paDI je. palI te kuMvarIne vidyAdharanA hAthamAMthI boDAvavAne je rAjakumAro AvyA hatA, te sarva manamAM atyaMta kheda pAmyA, tevAmAM eka kumAra manamAM dayA pANI ne sigAruDI vidyA sAdhI, tethI te kumarIne jIvatI kIdhI, par3I te sa vaM rAjakumAro pota potAmA harSa pAmatA te kanyAne vimAneM besArIne ku marInA pitApAseM yAvyA, panI tyAM sarvakozye Apa thApaNI vArtA kahI saMnalAvI, ane jeNe je upakAra kIdho hato, te sarve pratyakSa rIte te kanyA nA arthI thayA. ane paraspara vAda karavA lAgyA, tyAre kanyAnA pitAyeM Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. vicAyaM je prathama zatrune to lalitAMga kumAra haNyo, ane bIjA jyotiSI ye vidyAdharane dekhAyo,trIjA puruSaM vyomaga vimAna banAvyu, ane cothA puruSe marelI kanyAne viSaharaNa karIne jIvADI. have te cAre kumAro, rUpeM paNa sarakhA ,mahoTA rAjAnA putro ,tathA balIyA paNa sarakhA ,tathA koI konA gAMjyA jAya tevA paNa nathI. valI te cAre jaNAyeM e kanyA varavAnuM 'paNa' paNa nIdhuMbe, ne dRDha zrAgraha paNa kIdho le.. have teve samayeM gajA vicArale je DhuMdhAtraNenu apamAna karIne jo eka neja kanyA thA, to TIka na kehevAya? valI je kanyAnI cAra pratijhA hatI, te paNa cAre jagAyeM pUrI karI dekhADI. mATe kono tyAga karavo ane kone devI? ema kanyAno pitA sAmaMta pradhAna sahita loko dekhatAM atyaMta ciMtA mAM mana thai gayo je. eve samaya te kanyA manamAM ciMtavavA lAgI je mAjhaM mana to yA lalitAMga kumAramAMja , to paNa mArA urdaivanA vazathakI paraspara rAja kumArono vivAda thayo ne. ane mAro pitA tenA kvezaneM joDne phuHkhI thayo ne. arere !!! zrA, atiramaNIya evaM mAru rUpa guM anarthakArIja thA? dhikkAra ne mArA jIvatarane je AvIdhApattimA DhuMbAvI paDI ? mATe mAre jI vavAthI have maravU le teja nakhaM . valI paNa vicAravA lAgI je aAtmaghAta karavo, teno zrIvItarAgeMto niSedha karelole kharo,paraMtu koieka ThekANe koka evA kAraNathI AtmaghAtane guma paNa mAnelo ne. kuMvarIyeM evaM manamAMdhA rIne potAnA pitAne vinati kIdhI je he pitAjI ! e vAtano kAMi kheda na karavo, ane tamo mane bIjA sarva vicAra mUkI dazne kASThAni Apo, ke jethI sarva- dema thAya? kadAcit tameM mane jIvatI jo nahIM bAlo,to ghaNA jIvonI hAni thaze, tethI tamaneM mAhApApa lAgaze? valI mAhArI paNa ani pravezathIja iSTasidi.ane tamAre mAthethI lokApavAda paNa tethIja maTaze. ebuM putrInuM vacana sAMjalIne rAjA potAnA buddhimAna pradhAnaneM pUbavAlAgyo ke, hemaMtrI ! DhuMAvA Apatti samuzmA mUbI gayo ,ane mArA hRdayamA dAha thayAja kare ,vAste he pradhAna ! tameM tamArI buddhiyeM karI yA viSama kAryanI sidi thAya, tema karo. arthAt koieka buddhi kelavI sukha napaje, tema karo. muHkhamAM jyAreM buddhi kelavI sahAya na kare, tevAreM buddhimAnanI buddhi mukAma Ave? tyAre pradhAna, buddhithI vicArIne rAjAne kahe De, ke je kanyA kahe je, Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 115 teja ApaNane karavu ucita ,mATe kASThanI caya racAvo. par3I eno jita vara je daze tene DhuM paraNAvI dazza. ane tethI e kanyAne tathA tamone sukha thAze. tyAra patI rAjAnI AjhAyeM tatkAla caMdananA kASThonI caya racAvI, tyAM kanyA nAhI dhoi, zveta vastra paherI, kASThAnimA pradeza thavAne tayAra tharAvI. tyAre pradhAne te cAre rAjakumArone tejyA. ane kahyu ke no no rAjakumAro !!! tamo cAre jaNA kuleM, baleM, svarUpeM, ane guNeM sarakhAja bo, to amArAthI traNa jaganuM apamAna karI eka jaNane yA kanyA kema apAya ? temATe tamAre kAM paNa kheda na karavo. kema ke e kuMvarI agnimAM praveza karI valI mare ,mATe tamo sarve malA tene balavAnI AjhA Apo, athavA jene kanyA napara Akara prema hoya ane je maan| puruSa hoya. to teNeM thA kanyAnI sAtheM agnimAM praveza karavo, to amo jANI\ je teno te kanyA sAtheM sAco sneha , ane bIjAuno sneha , te khoTo le. evaM sAMjalI sarva rAjakuMvara citavavA lAgyA ke aho ! kevu aa pradhAnanu budibala ? ke amane sanmAnyA paNa kharA,ane vivAda paNa TAyo ? valI A kanyAne paNa Ama kara, te yuktaja ne. ema sarva rAjakumAro jevAmAM ciMtave le, tevAmAM to te rAjakanyA nhA dho sArA aMgAra paherI yAcaka janane ghaNAM dAna detI yAvI. ane prAvIne teNeM kASThanI cayamadhye praveza kasyo. te vakhata cAregama ani jvAlA lAgI gai , eve samaye lalitAMga ku mAra zIghra, te cayapAmeM AvI kahevA lAgyo ke are! yA mArI anAtha evI priyA ekalI kema bane ? e vinA mAruMjIvita te guM? ema bolato bolato zIghra balatI cayamAM jazne paDyo, tyAre sarva rAjakumAra vismaya pAmyA. yataH-buhiyANaM noyaNamiva, rAna ramaNIsu hoi kAmINaM // neho puNa vira sANaM, jo maraNe tena nivaDaI ||1||llitaaNgkumaar cayamA peTho, tyAre unmAdayaMtI kanyA kahe je ke he Aryaputra! DhuM nirnAgiNIne artha evaM sA hAsa te tameM zyA mATe kI, ? jehavaM tamALaM vijJAna , tehavo sneha paNa je. have pradhAneM koine khabara paDyA vinA cayathI te potAnA ghara sudhI e ka salaMga khodAvI hatI, te turata potAnA sevakane mokalI naghaDAvI nA khI. panI te kuMvara tathA kuMvarIne rAjAnA sevako akhaMmitapaNe pradhAnane ghera lA gayA. balatI jvAlAthI vikarAla tathA dhuMvADAnA goTama goTAthI Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. salaMgamAMthI vedujaNa gayAM, tene kozye jANyAM nahI ane saduyeM to e maja jAeyu je cayanA agnimAM te kuMvarI tathA kuMvara betu balI mUvAM. panI sarva rAjA tathA rAjakumAra vismaya pAmIne je jema AvyA hatA te tema pota potAne utAre javAne taiyAra tha gayA. tyAre pradhAne rAjAne kahyu ke he rAjana! are yA lalitAMga kumAranuM yA ketuM moThaM sAhasika paNuM? are enu nizcaya dhairya to juvo ? ATaluM kh| pradhAna te rAja kumArone kahe De ke he rAjakuMvaro! tameM to rAjakuMvarIne ekalI valatI mUkIne potAnA jI vitane vahAluM kIg,paraMtu kadAcit tenA sAhasane lIdhe athavA tenA puNyo dayane lIdhe tathA koi devatAnA sahAyathI e ve jIva jo koi ThekANe jI vatA hoya, to e baMduno punarjanma thayo, ema sarve jaNe jANavU. ane te kanyA paNa phakata te lalitAMgakumAraneja varavA yogya thAya,paNa tamane koineM varavA yogya thAya nahI. yAvAM pradhAnanAM vacana sAMjalIne te sarva rAjA tathA rAja kumAro kahevA lAgyA ke jo e veda jaNa daivayogathI kadAcita jIvatAM hoya to e kanyA lalitAMga kumAraja paraNe, e vAta amane sadune pramANa .AvAM vacana sanilIne pradhAne potAnA gharathakI lAvI te vedu ja gane pragaTa kIdhAM, te bedu jaNane avaMma jIvatAM dekhIne sarve Azcarya tathA camatkAra pAmyAM. ane rAjA paNa AnaMda pAma vivAhanAM vadhAmaNAM karavA lAgyo, ane buddhimAn pradhAnanI ati prazaMsA karavA lAgyo. tyAra panI rAjAyeM mahoTA mahotsaveM karI samakAleM te vedu jaNano vivAha kIdho. have lalitAMga kumAra paNa te kanyAnupANigrahaNa karI. saUnone AnaMda napajA vato atyulnAsathI potAne nagareM Avyo. bIjA sarva rAjA tathA rAja kumAro potapotAne sthAnakeM gayA. ___ tyAra paDhI lalitAMga kumarane mahAnogI tathA nAgyavaMta jANIne tenA pitAyeM potAnuM rAjya ApyuM. ane rAjAyeM poteM potAnuM AtmasAdhana kIdhuM. have lalitAMga rAjA nyAyeM karI potAnA rAjyanuM pAlana karavA lA gyo. ane te paragelI strIsAtheM sAMsArika sukhanogavavA lAgyo. te sama yane viSe eka divaseM potAnA rAjya mahelane vipe khuzAlImAM strI sahita yAnaMdamAM beTho ,tevAmAM zarada Rtu hovAthI kamala vikazvara thaI rahyAM ne, te vakhateM potAnA nagarane tathA vanavATikAne nirakhavA lAgyo. eve Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. samayeM AkAze paMcavarNika evo vAdalano samUha dITho, ane te pADage jotA jotAmAM vAyuyeM haNAI vikharAI gayo. tyAre rAjA rANIne kahe le ke he stri! ApaNe prAsAdeM betAM betAM AkAzalIlA jotAM hatAM, temAM vidhAtAyeM vighna pADayuM. eka kaNa mAtra dIhu~,eTalAmAM to pA sarva laya thaI gayu. mATe he prANapriye ! zarada kAlanA meghana kevu capala paNuM ? juA paNe prAsAdeM ve thakAM hajI daNamAtra na dItuM, eTalAmAM to sarva laya paNa thaI gayuM, mATe he rANI ! e vAdala samUha asthira . ane te sarva daNamAtramA laya pAme evAM . te ApaNe jANatAM nathI, mATe he priye ! yA dhana le, te paNa vAdala samUhanI pe te baMdhanarUpa ne, kAraNa ke Adha nane napArjanAyeM duHkha, tema napAyu to rAkhatAM duHkha ane ema karatAM jo sAcavyuM hoya,to paNa vAyunI peThe te caMcaladhana pAvaM cAlyuM jAya . kAraNa ke rajanA kaNonI peThe te anitya . valI he kAmini ! A jobana ,te paNa mAhA nayaMkara ne.sadA arAgya napamA sarakhU zUnya le. ane yA kAyA te svapna prAya je.joga te roganI peThe prAtinA napajAvanArA le. je padArtha pranAteM dekhIyeM bIye te madhyAnheM na dekhIyeM,ane je madhyAnhe dekhIye biyeM, te rAtriye dekhatAM nathI. ane je rAtriye dekhIyeM bIyeM, te pranAteM pAlA dekha tAM nathI. jyAM janma,jarA, maraNa,roga, zoka,iSTa,aniSTa,gamana,AgamanarUpa zatruna jIvanI pUveM niraMtara paDyAja be. jAjUM kahiyeM ? e asAra saMsArane vipe mRgatRSNopamAna suravamAMarere !!! yA ApaNo manarUpa mRga, phokaTa kheda pAme le ? samatA rUpa sarovarane mUkIne mudhA mRgatRSNA para doDe be ? AvI rIteM potAnI strIne vairAgya maya vAta kahetAM rAjAne vairAgya natpanna thayo. teveja samayeM vimAnoyeM saMkulita evA AkAzamAM tathA pRthvI para vAjiMtranA nirghopa je zabda te thavA lAgyA,te zabda sAMjalIne rAjA poteM atyaMta kautuka vaMta thayo, ehavAmAM vanapAlakeM turata prAvI vadhAmaNI dIdhI, je he rAjan ! ApanA nagaranI bAhira nadyAnamAM sarva vaMdanIya, sarvaka, sarvadarzI, arihaMta, jagavaMta. evA zrItIrthakara yAvI samosasyA , tethI tyAM sonuM, rU', ane ratna, etraNanA traNa gaDhanI racanA vigerethI devatAyeM samavasaraNa banAvyu je. jenuM varNana mukhathI karI zakAya tevU nathI. evAM vacana sAnanI rAjAnAM sADItraNa koDa roma rAya nannAsa pAmyAM. ane te vadhAmaNiyAne rAjAyeM Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. lAkha sonaiyA vadhAmaNInA ApyA. palI sarva sAmagrI parivArathInagavaMtane vAM davA gayo, have tyAM samavasaraNa madhye jai jagaiMdanIya jinajIne vidhithI vAMdI stavanA karI yathAsthAne besI tattvAmRta dezanA sAMjalato havo. dezanA sAMjalI, saMsAranA svarUpane asAra jANI, moharUpIyA zatruneM urnivAra jA NI tathA vairAgya pAmI putrane rAjya deza rAjAyeM potAnI strI sAtheM dIdA grahaNa karI. pabI cAritra nirmala pAlI samAdhi maraNeM marI te betu jaNAM bIjA IzAna devalokane vipe deva devI paNe upanyAM, tihAM deva saMbaMdhIyA joga jogavI pAMca pavyopamanuM AyuSya jogavI tyAMthI prathama, devatAno jIva cyavI ne ehIja jaMbuddIpanA mAhAvideha detre sukala nAmA vijayane vipe vizvapurI nagarImA surateja nAmA rAjA rAjya kare ne tehanI rANI puSpAvatI, tenI kukheM putrapaNe upanyo. tyAra par3I te rANIyeM garjanI pratipAlanA karavA mAMmI. paDI pUrNamAse gunayogeM putrano janma thayo. tyAM paNa tenA mAtA pitAyeM janmamahotsava karI tenuM devasenakuMvara evaM nAma pADayu. paDhI keTaleka kAleM yauvanAvasthA pAmyo topaNa tene nArInA nogano vi payAnilASa jarA paNa thayo nahIM, ane te guNavaMtano saMga karI vicasyA kare , have eve samaye nanmAdayaMtI evI te devIno jIva, tihAthI vyavIne tehija vijayane viSe vaitADhyaparvatanI dakSiNa zreNe surasuMdara nagarane vipe vidyAdharamAMhe ziromaNi evo ravikiraNa nAmA rAjA rAjya kare . tehanI ravikAMtA nAmA strI , tehanI kukheM putrIpaNe upano. panI pUrNamAse gunayogeM te putrIno janma thayo. tyAM te rAjAyeM tedano janma mahotsava karI tenuM caMkAMtA evaM nAma pADayu. par3I te mahoTI thaI yauva nAvasthA pAmI paNa puruSanA viSayano anilASa kare nahIM. tyAM surakumAra sarakhA vidyAdhara, rAjAunA putronAM rUpa, tenAM kAMti, cAturya, guNa, vagere tenI sakhIyo varakhANe, paraMtu te caMkAntA to tenuM nAma mAtra paNa sahI zake nahIM, kAraNa ke tene viSaya vArtA bilakula rucatI nathI. evaM kuMvarInuM mana jANI tenAM mAtA pitA manarUpIyA vanamAM ciMtArUpa agniyeM karI balavA lAgyAM. eve samaye te caMkAMtA potAnI sakhIyo sAthe pahADanapara krIDA karatI vicare le. tyAM koI eka kinnarayugma te devasenakumAra, tAna, mAna sahita guNotkIrtana prAkaTAreM madhurasvareM gAya . caMkAMtAne te Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMdra ne guNasAgaranuM caritra. 110 devasena kumAranA guNotkIrtanarUpa amRtane zravaNa kacolAthI pAna karave karI mRtapAnI pareM tenA nAmayI yatyaMta harSa prApta thayo, kAraNa ke pUrvavanI je prIti te duHkheM karI paNa bAMkI zakAya evI nathI. yataH - nAmapi javAMtara va, nahaMsa nisuyaM suhAve // jIvaMti vi supasannA, nisutA gAruDaM maMtaM // 1 // tyAreM kumarIno nAva jANI tenI priyaMkarI nAmA sakhI kinnarayugmane pUchatI havI ke he kinnarayugma ! jenA tamoguNa gAna karo bo te devasenakumAra te koNa be ? ema sakhIyeM tehane pUDhayuM tyAreM teNe kayuM ke deva ho, athavA nara ho, paNa guNavaMtanA guNo, guNI hoya te ekAya citteM varNave be. valI guNavaMta puruSa je hoya te, te ghaNA avaguNomAMthI paNa ekaja guNa hoya te grahaNa kare. ane madhyama puruSa je hoya be, te batA gu na kahe. ne adhama je hoya le, te guNa DhAMkI avaguNaja bolyA kare. valI te kinnara yugma devasenakumAranI bAta kahevA lAgyo ke meM svevAyeM vizvane viSe pRthvItalamAM phararIyeM bIyeM, tyAM udyAnane viSe devasena kuMvaraneM meM svaca kuthI sAkSAt dIvo. te kehavo be ? to ke dhanArthIne dhana prApe ve, mAnIne mAna pebe, mitrane harSa upajAve be, vANIrUpa sudhAraseM karI tuSTi puSThino upa jAvanAro be, ne rUpeM to anaMga paNa hArI jAya evo be, tenI saumya tA AAgaleM caM paNa kalaMkita thayo che, valI jenA teja khAgaleM ravinuM teja paNa kAMkhuM paDe be, jenI buddhizrAgata guru, zukra, budha, e sarva dUra gayA be. tenuM svarUpa moyeM dIThaM ve, tethI amo tenA batA guNa gAiyeM bIyeM, tenA guNo balAtkArathI mArA galAmAM gAvAne mATe svataH yAve be. have yA pramANeM te devasena kumAranI vAta te kuMvarIyeM paNa sAMgalI. tyAra paDhI sakhI yo kuMvarIne kayuMke he priyasakhi ! Apane yahIM yAve ghaNIja vAra thai. tethI mAtAjI thApaNI vATa jotAM daze, mATe cAlo yApaNesthAnakeM jaiyeM ? evaM sAMjalIne duHkhita yatI thakI caMGkAntA kuMvarI, potAne ghera khAvI. pI sakhIyeM kuMvarInI banelI sarva vAta mAtA AAgala te caMdakAMtAno nAi vidyAdhara sAMnale be, tema kahI. tAre te kanyAno nAi paNa vidyAdhara palAnA grani mAnathI potAnI naginI pratyeM kahevA lAgyo ke, evA nUcara manuSyanAM va khANa te mArI pAseM zuM karayA karo ho ? amArI jevA te nathI kAraNa ke yamo to vidyAdhara DhaiyeM. ane saghalI vidyAneM baseM karI svecchAthI sarvatra pha Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. - vAja karIyeM bIyeM. sarvajananA manoratha siddha karI dazyeM DhaiyeM tathA mana mAne tevA rUpa paNa dhAraNa karIyeM Dhaiye. arthIjanone manovAMcita dAna daiyeM DhaiyeM. valI mAro pratApa koI paNa sthaleM haNAto nathI. mATe jagatamAM je vi dyAdharamA janma pAmelo hoya, tene dhanya be. kAraNa ke nUcara to khecarapa. seM kITakaprAya be. dIna, tathA parAbhavanA sthAnarUpa te nUcara manuSyo be, tenA sarve manoratho vidhAtAyeM holA be. kAraNa ke te bIcArAthI naMdIzvara pramukhanAM tyo paNa vAMdI zakAtAM nathI, tathA karmabhUmimAM rahyA thakA vicaratA evA tIrthakara bhagavAnane paNa vAMdI zakAtAM nathI. tejanI dezanA paNa te hatanAgya evA manuSyo sAMjalI zakatA nathI. mATe te nUcaranAM bala, rUpa vijJAnAne koNa sujha puruSa pramANa kare ? valI nUcara jIvanA hAthamAM pratyakSa rahelA padArthane khecaro nahI jAya be, paraMtu paMgunI paDheM tenuM kAi paNa cAlatuM nathI. mATe tevA pAmara prANIyonAM vakhANa sAMgatAM mone lA yAve be ? grAma potAnA nAinI karelI te IrSyAyukta vAta sAMjalI ne caMdakAMtA volI ke he jAi ! tamo zrApa baDAi ne paranindA karo bo te tamane ghaTe nahiM ne sarva nUcaronI niMdA karo bo, te tamo sofia patha karo bo, ema tamArI vANIja spaSTarIteM kahI thApe be. jo madhyasthapaNe juvo, to janma, jarA, maraNa, vagerenAM je jaya be, te to manuSya janmayIja Talo. ane te janma jarAmaraNAdika to nUcarane ane tamAre samAja ke. ne tamo vedu jaNomAMthI je vItarAganApita guMDa dharma nuM zrArAdhana karo, to te karmothI mUkAze. mATe temAM ekanI niMdA ne ekanI stuti karavI te tamone ucita nathI. ne tamo kaho bo ke mo khecara bIyeM tethI mo uttama bIyeM, to khecara to pakSIyo paNa be, mATe te guM manuSyathI uttama gaNAya ! nA gaNAyaja nahiM ne tamo kahezo ke mo rUpAMtara karI zakiyeM baiyeM, to nATakIyA loko aneka rUpo kare be. tethI cuM te uttama gAya ? nA gaNAyaja nahiM. mATe tamo vidyA, tathA dhananA madathI vyartha nUcara manuSyonI niMdA karo bo. juvo koieka jIva vidyAbaleM duzamanane jIte, to koika prANI jujabalathI rino parAjaya kare. ema madhyasthapaNe vicAra jo karIyeM to vidyAbalavAlA ne jaba lavAlA samAnaja be. mATe emAM koNa prazaMsanIya ne koNa niMdanIya be ? Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TathvIcaM ane guNasAgara, caritra. 12 valI tameM kahezo, ke vidyAdharanI jAtimAMja uttama puruSo utpanna thAya ne. to arihaMta, cakravartI, baladeva, vAsudeva, e uttama puruSo mAMhelo kahyo puruSa khecaromAM utpanna thayelo le ? te kaho. tethI spaSTIteM nacara uttama jaNAya le ke khecara? ane nUcaromAMthI utpanna thayelA cakrI, vAsudeva vagereyeM madota tathA tamArIpateM vidyAnA mada karanArAuno thoDAja vakhatamAM nAza kIdhelo . A pramANe sayuktika vacanothI potAnA sarvatrAtRvargane ni ruttara karI dIdhA. tyAre te kanyAnA bolavA uparathI tenA pitAyeM aTakala bAMdhI je e jIva koI devasenakumAranA pUrvajanmano snehI dIse le, nahiM to aTalI badhI tene mATe tenI lAgaNI hoyaja nahi. panI te caMkAMtAnA pi tAyeM te caMkAMtAnuM rUpa citArA pAseM citrAvI tene devasena kumArapAse mo kanyuM, te caMkAMtAnA citrane devasena kumAre hAthamAM laIne joyuM, to teja vakhata atyaMta rAga utpanna thayo. have ravikiraNa nAmA vidyAdhararAjAyeM, potAnI caMkAMtAnidha kanyAne sAtheM laI, cAMmAlI vidyAyeM nATaka karavAmATe nATakIyAnuM rUpa karI deva sena kumAranA nagaramA jaI ghaNI vAra sudhI gItagAna karavA mAMmadhu.par3I te gItagAna sAMjalI tathA cAMmAlI, rUpa dhAraNa karanArI kanyAne joI te nATaka jovA AvelA sarva loko tatkAla raDI paDayAM. ane devasena kumAra to te kanyAnuM svarUpa jo moha pAmavAthI tenA gItagAnapara jarA paNa rAjI thayo nahiM. ane manamA kheda pAmIne kahevA lAgyo ke aho nATa kIyA! aa tArI putrImAM bIjI kalA zI? te kahe. tyAre te nATakIyo kahevA lAgyo ke e to jAtanI mAtaMgI, to tene bIjI kalAnuM huM kAma ? nA hoya to tenA gItagAna sAmuMjuvo.ane valI paNa gavarAvo. tyAre devasena kumAra punarapi gItagAna karavAnI AjhA yApI. tyAre sanAsada lo koyeM kahyu ke he svAmin ! ene gItagAna karatAM ghaNI vAra thaI gaI. mATe te prayAsathI kheda yAmatI haze? te vacana sAMjalI kumAreMgItagAna baMdha karAvyu. palI nATakIyAnuM rUpa dhAraNa karanAra te ravikiraNa rAjA potAnA cittamAM ciMtavavA lAgyo je A kanyA cAMmAlInu rUpa dhAraNa karanArI ,to paNa atyaMta mAna pAmI, ane valIyA devasena kumAra napara atyaMta rAgiNI paNa thaI je. ema tenI aMgaceSTA vagerethI spaSTa jaNAya . mATe jo AvI Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. cAmalInA rUpa vAlI kanyAnI sAtheM kuMvara lagna kare, to mahoTo lokApa vAda thAya. tathA valI A kanyA rUpavagerethI jevI manohara le, tevo A kumAra paNa je. ema vicAra karI te ravikiraNa vidyAdhara kahevA lAgyo je he kumAra! nirguNa evA je tamo te tamArI pAseM thA amArI gAyana vidyAmAM karelI mahenata sarva niSphala thaI, kAraNa ke tamo gAyana sAMjalI kAMI khuzI thayA nahIM! ema kahI te vidyAdhara potAnI kanyAne laIne tyAMthI cAlyo gayo. panI poteM tathA kanyAyeM potArnu pUrvanu svarUpa dhAraNa kayuM. ane te deva sena kumaranA nagaranI bAhera mahoTuM lazakara laI vimAnamAM besIne tevidyAdhara yAvyo.yAvIne eka AvAsa banAvyo. tyA aneka vAjitanA nirghoSa thavA sAgyA ane sarva bAkAza vimAneM bAhIlIdhuM. yA prakAre ekadama vimAnathI thAnAdita thayelA sarva vyomane dekhIne devasena kumArano pitA vismaya pAmI gayo. evAmAMto koIeka khecareM yAvI te rAjAne namana karI vinati karI ke he vizudApati ! tamone DhuM vadhAmaNI ApavA Avyo vaMje tamArA putra deva sena kumArasAthe potAnI kanyAnuM jama karavA mATe moTI zadiye yukta ravi kiraNa nAmA vidyAdhara thApanA nagara bAhera Avelo . yAvA samAcAra sAM jalI te devasena kumArano pitA surateja rAjA ati AvhAdita manathako nagara bAhera nadyAnamAM tenI sAmo yAvyo. panI te udyAnamAM te vedu rAjA paraspara malyA, ane mAhomAMhe kahevA lAgyA je ApaNA veda saMtAnano vivAha je thavA dhAsyo je, te yathocitaja De ane valI ApaNa bedu di yeM karI paNa samAnaja baiyeM. mATe ApaNa betu saMbaMdhI thAyeM, te yogyaja .ema kahI te caMkAMtAnI sAtheM devasena kumArano vivAha kasyo. panI beddha rAjA janAM vastra, yAnaraNa, sArAM caMdana, sugaMdhayukta puSpanI mAlA, ityA dika vastunnu lama mahotsavamAM bedu rAjA yathocita dAna darzaneM sarvajanane rI jave be. tethI behu vevAyo mahoTA yazane prApta thayA. have te varanuM bane kanyAnuM rUpa joI tatratya sarva jananI dRSTi tRpta thAtI nathI. thane te surateja rAjAnI ati naktiyoM tuSTamAna thayelo ravikiraNa vidyAdhara, putrInA viyogathI manamAM dilagIra thaI, potAnI putrInI rAjA va gerene nalAmaNa daI, tenI AjJA laI poteM potAnA nagara pratye Avyo. par3I surateja rAjAyeM uttama evo sAMsArika joga nogavI, ane rAjyanAra Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 123 vahana karavAne yogya potAnA putra devasenane jANI asAra evA saMsArathI nagi pAmI putrane rAjya gAdIpara besArI suguru pAseM jaI dIkSA lIdhI. tada naMtara devasena kumAra rAjA thayo. ane temanI strIjecaMkAMtA hatI,te paTTarANI thai. temane peTeM eka manohara putra thayo. te putranuM nAma zUrasena evaM pADayuM. have te putrekarIrANIkahevI zone ! ke jevI sUrya nagethI pUrva dizA zone tevI te zone ,panI ravikiraNa rAjAyeM rAjakAjanA vyAdipta paNAyeM karI putrIne paraNAvyA palI putrImATe eka vAra paNa nogAMga sAmagrI tathA vastrAnaraNAdi vagere kAMi paNa mokalyAM nahIM. tenA nachegamAM betI ke tevAmAM caMzkAntAnI dAsI navaTaNAdi nogAMga sAmagrI la AvI. tyAreM caMkA ntAne dInavadanA dIThI tevAreM dAsIyeM pUjyu ke behena tamo dInavadanA kema dIso bo? tyAre teNIyeM kaDaM ke mArA mAtA pitA mujane paraNAvyA panI bilakula saMnAratAMja natha ane kAM vastrAnaraNAdika paNa mokalatAM nathI are temaNe mune kema vIsArI mUkI haze! ko kopathI snehano lopa thayo! te puHkhay hRdayamA dhyAna karatAM haM karamA gavaM, te kenI peThe ? toke jema mAlatInA phUlanI kalI amiya dAjI hoya ane karamA jAya tenI par3heM ? athavA kamaliNI himeM balI kevI thAya? tevI rIteM DhuMto glAnavadanA tha gai buM. tyAreM nipuNa sakhI tene zikhAmaNa devA lAgI ke he rANI! jarA vi cAra to karo, ke anyanAM dIdhAMje vastrAnaraNAdika, tethI te sukha keTaluka hoya ! junane mAgyAM ghareNAM paheravAnuM je sukha hoya , te sukha zA kAmanuM ne vAlI bahena ! thA jagatamA paulika sukha je , te vitatha De, mATe tenA lAnayI tathA alAnathI roSa tathA toSa, kAMi paNa karavoja nahIM. tathA valI je paranI AzA karavI te narane ane nArIne apamAnanuM sthAna ka De, evaM jANIne nattama manuSya hoya, te saMtoSa dhare .valI he rANI! zarIra je ,te to kevu ? to ke je zarIrane moMghI vastu je vastrAdika te jo paherAvIyeM,to te vastrAdika paNa jenA sparzathI alpa mulyavAlA tha jAya ! tathA sarasa AhAreM A zarIrane poSiyeM jIyeM, tathApi sarasa vastu je , tene A zarIrano saMga thAya ke turata te malamUtra rUpa undhamaya tha jAya . temATe subudi puruSo, yA dehane DhAMkavA ane rAkhavAne mATe zvya, detra, kAla, nAvane anusAreM nogAMga sAmagrI rAkhe De, paraMtu temAM mamatva buddhi Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo dharatA nathI. tathA navI vastuno anilApa paNa karatA nathI. tyAganAveM e zarIrathI cetanane nyAro nAve , e vastrAnaraNAdika jIveM je melavyAM be, te to je jema te temaja rahevAnAM ne, tethI jIvane guM lAna thAvAno ! ane valI jIveM rativedanAM je karmo bAMdhyAM haze, tenA uHkha vipAka jarUra jogavavA paDaze! evI rItanAM nipuNa sakhIyeM madhura ane sayuktika evAM vairAgyamaya vacana kahyAM, tethI puNya pApanA vipAka jAgIne te caM kAMtAne tatkAla vairAgya natpanna thayo, tethI tene zAMtidazA prApta thai. ane dAsIneM kahevA lAgI ke he dAsI! je teM kahyu, te sarva adarazaH satyaja be, je anyajananI yAzA karavI, te mahA duHkhanuM kAraNa . ane he dAsI! kAmanogAdikanAM sukha to jIvo ghaNI vAra pAmyA, ane pAmIneM vatI tenA sukhano garva jIveM phogaTa kIdho. vastutaH te kAmAnogAdika je be, te yAtmAthI judAja . valI te manojJa gIta gAnAdika paMceMjhyinA sukhone paNa jIva jogavIne pAlo bAMjhe ne to paNa te jIva tRpta thato nathI. to zA mATe noganAM surakhanu animAna karavU ? temATe have mohanA vilAsarUpa e navaTaNA vikeM karI mAre sayuM ! ane yA asatya saMsArathI paNa mAre sayuM ! mATe have DhuM to pravrajyA je dAdA te grahaNa karIza,ke jethA sadyaH svAdhIna evA zAzvatAM surakha pAmIyeM! ApramANe dIkSA grahaNa karavAnuM jyAre kahyu, tyAre pAseM veThelI dAsIyo vilakhI thai vicAravA lAgiyo ke A paNe to seja A caMkAMtAne emanA mAtApitAyeM nahiM mokalelA vastrAnaraNA dikanA duHkhane maTADavA A saMsAranAM paugalika surakhanuM asatyapaNuM kahyu, temAMthI to tene tIvra vairAgya natpanna thayo ? ane ekadama pravrajyA grahaNa karavA tatpara thai gai ? mATe have ApaNe sAMsArika rIteM savinaya, sAMsA rika viSayavAsanAnI vAta kahiyeM ? ema vicArIne namratApUrvaka tene page lAgIne kahevA lAgIyo je he rANI ! amAyeM je Apane kahyu ke parAdhIna paNuM duHkhada , te kharaM paNa te parAdhInapaNuM Apane nathI e parAdhIna paNuM to ama jevA pAmara prANIneja hoya je, Apane to pRthvIpati rAjA mAthe svAmI , to Apane koI padArthanI khAmIja nathI. ane pUrvokta rIteM ameM Apane cacana kahyAM, te sarva, upahAsathIja kahelA le. te upahA sanAM vacana para satyatva mAnI te vacananI tamone dRDha gAMTha bAMdhI besa Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 125 bu, ane te uparathIja pravrajyA levAnI vAta karavI, te ghaTe nahiM? mATeM he behena! A amArA lAvelA aMgavilepanAdikane kRpA karI aMgIkAra karo. tyAreM caMkAntA rANIyeM kahyu, ke he dAsI ! have A zarIranI zuzrUpAthI samu. arthAt have A zarIrane sukha devAnI kAMi jarura nathI. ane meM A saMsAranA sarva sukhano anunaya karIlIdho. temAM mArUM adyApi paryaMta kAhIM vanyuM nahIM? he dAsIyo! paramAnaMdanA pAmanArA je munirAjA anirvacanIya Atmika surava anujave , te suravathI tama jevI ajJAnI dAsIyoyeM adyApi paryaMta paujanika sukhamAM Asakti vadhArI mune vaMcI . are re !!! DhuMA ani tya evA sAMsArika sukhamAM raMgANI! muMjANI! are prema te guM! ane koNa kone priya ! kono viraha ! koNa viSaya ! banI je apUrva Atmika sukha jogave , te sAdhvIne vAraMvAra namo namaH jIvita paNa te strInuja dhanya ne, ke jenA mAMsa khamaNAdika tapeM karI taptathayelA dehane vipe dAha thavAnA jayathI anaMga paNa rahevA AvatAM jaya pAme . ane jarA paNa sthAna pAmato nathI. ema te rANIne tIvra vairAgya utpanna thayo. evA samayamAM prAtihArIyeM yAvIne rANIne kahyu, ke he mahArANI! Apane mAhArAjA teDAve le ? mATe nAI, dhoI, sarva aMgavilepana karI AnaraNa vastrAdika paherI tyAM padhAro. hajI sudhI yA kAI aMgazuzrUSA kema karI nathI? valI zAmATe amo tyAM prAvIyeM ? ema jo Apa kahetAM ho, to asAra ane apAra evA saMsAramAMhe paDatA prANInA hitArthI, duHkheM pIDita evA prANIyone zaraNa dAna devAne dada, iM ane napeMzadikeM paNa jene jitAya nahiM, evA mohamAnanA jItanArA, saMpUrNa kevalajhAne karI lokAlokane prakAza karanArA, vijayanAmA tIrthakareM ApaNA udyAnaneviSe pAna dhAkhyA ne. to te prajune vAMdavA javAne mATe mAhArAjA teDe . evaM prAtihArInuM vacana sAMjalI AnaMda puSTapaNuM pAmIne tene harSapramodeM dAna dI . yataHkRtAMgasAra zRMgArA, calitA nUnujA samaM // eTale rANIyeM snAna karI sAra zrRMgAra aMgeM peheyA. paherIne rAjA sAtheM jazne divya je samavasaraNa temAM benA. jagatgarune vAMdavA gayA, tyAM jaz paMcAligamana sAcavI,paMcAMga praNAma karI yathAsthAne besI jinavANI sAMjalavAM lAgyAM, tyAreM pranuyeM pApanAzinI dezanA devAno prAraMna kasyo. te jema keH- no navya loko ! Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. bihAmaNI saMsAra pravIneM viSe jamatA prANIne anaMta zAzvata sadAkAla DuHkho ghAMbe, ne sukha te tu prazAzvata thoDuM che. naraka gateM nArakI, pApanA karanArA jIvo zIta ane uSNa evAM pApanAM je zastra. temAM zIta je zAlmalI vRkSa tathA tapta je vAlukAdi, dudhA, tRSAdika paramAdhAmInI karI vedanAne anaMtavAra pAmyA. tyAra paDhI tiryaca gatiyeM jIvo kudhA tRpA tathA cAra vahevo ityAdika lAkho game duHkha jogave be. te prApaNeM dRSTiyeM karI dekhIyeM ThIyeM, tathA manuSya janmamAM paNa jIva, punarjanma, maraNa, jarA, dausthya, roga, zoka viyogathI yayelAM je duHkho tethI tathA kha rAva svAmIthI, pizuna lokothI, thayelAM je duHkho teNe karI vAraMvAra parAjava pAme be. devagatimAM paNa yA niyogikapaNAnA vipavAda, IrSyA, krodha, lo jAdikanAM je duHkho, tene tathA vizeSa kreN| cyavanakAlanAM je duHkho tene jogave be. mATe he navyajano ! janma, jarA, mRtyu rahita nirAbAdha kleza, avinAza, punarnava evAM sukha pAmavAno yoga to grahiyAMja be, to te sukha melavavA mATe DasanA mithyAtvane mUkI. te mokSapadano yApanAra je vItarAga nApita Atmadharma tenuM, udyamavaMta thaine samAcaraNa karo. e pramANeM jinanApita tattvadezanA sAMgalI te devasena rAjA tathA tenI rANIyeM saMsAra asAra jAlI viSayathI viramI sarva parigraha tyAga karI navajramaNathI jaya pAmI, jagavaMtane praNAma karI ghare yAvI, zUrasena kuMvarane rAjya dai, sapta kSetrane viSe ghaNuM dhana vAvarI, dIna ne nAthane dAna deza, mahA mahotsaveM karI arihaMta pAseM dIkSA lIdhI ! yataHgata viSayavikArazcArucAritracAraH, zamazara jitamAraH zuddha siddhAMtasAraH // tapaiha vikalaMkaM caipa kRtvApa zaMkaM, muniragamadazokaM paMcamaM deva lokam // 1 // arthaH- gayA be viSaya vikAra jenA, nirmala cAritrAcAra pAlana karato, zamatArUpa bANeM karI jItyo be kaMdarpa jeNeM, zuddha siddhAMta sAranA dhanyAsa karavAmAM tatpara be, niyAlA rahita niSkalaMka tapano karanAra zaMkA, kaMkhA rahita, niraticArapaNe muni mArga yArAdhI aMte asala karI samAdhimaraNe karI pAMcame devalokeM te rAjA rANI bedu jIva devapaNuM pAmyAM. rAjAno je jIva hato te paNuM pAmyo ne rANIno je jIva hato te sAmAnika devatApaNe utpanna thayo, tyAM te bedra jalAnI atyaMta prIti Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 127 hotI havI, tyAM daza sAgarane vAnakhe deva saMbaMdhiyA noga nogavI. iM paNe thayelo je rAjAno jIva hato te jIva, tyAMthI cyavI eja jaratadeveM kurudezane viSe gajapura nagareM je zrIvAhana rAjA rAya kare , tenI lakSmI nAmeM rANI ne tenI kukheM cauda svapna sUcitathako putrapaNe upanyo. have teja nagareM te rAjAne buddhisAgara nAmeM pradhAna hato, tenI sudattA nAmeM strInI kukheM prathama sAmAnika devatA paNe naptanna thayelo je rANIno jIva, te putrIpaNe prAvI upanyo. have rAjAyeM potAnA putranuM priyaMkara evaM nAma pADyuM ane pradhAne potAnA putranuM nAma matisAgara evaM pADyuM. panI Apa ApaNe pitAyeM te beduno janma mahotsava kasyo, have te betu bAlako sAtheM rame,ane paraspara dRSTi paDe, tyAre pUrva navanA snehathI mAhomAMhe atyaMta harSa uptanna thAya. ane eka ekano ghaDI eka paNa viyoga khamAya nahI ane eka ekane jo jarA vAra na dekhe,to rudana kare, have te vedanuM dudhA tRssaarth| dhAvamAtA pratipAlana kare , te veda bA laka paraspara udyAnane vipe krIDA paNa kare, ekAMga paNAthI vicare ,sukheM vadhe je.ema karatAM bedujaNa mahoTA thayA ane sarva purupanI kalA, kalAcArya pAseMthI zIracyA ane anukrameM yauvanAvasthA pAmyA. have rAjyakulamAMhe ti lakasamAna evA priyaMkara kumArane rAjAyeM moTe mNmaannekr| atirUpavatI evI rAjAnI kuMvarIyo paraNAvI.ane pradhAnanA putra matisAgarane paNa pradhAne pradhAnavaMzanI utpanna thayelI ane atirUpavaMtI evI kanyA paraNAvI. ___ ema e banejaNa paraNyA. panI sAMsArika sukha jogavatA vicare je. ema karatAM keTaleka kAleM zrutasAgara nAmA AcArya te gAmanI bahAra dhAvI samosasyA. tyA sarva jano vAMdavA gayA, tyAM vANI sAMjanI zrIvAhana rAjAyeM saMsAra asAra jANyo,kapAyanAM phala mAThAM jAeyAM, strInA noga te roga samAna jANyA. ane viSayanA phala paNa virasa jANI ghareM yAvI potAnA priyaMkara putrane rAjya gAdI ApIne te zrIvAhana rAjAyeM dIkSA lIdhI. ane tenA buddhisAgara nAmA pradhAne paNa potAnA putra matisAgarane pradhAna paNe sthApI zrIvAhana rAjA sAtheM dIkSA lIdhI. tyAra paDI priyaMkara rAjAne rAjya pAlatAM puNyodayeM karI Ayudha zAlAmAM cakraratna upanyu. tecakeM karI baye khaMma jaratanA sAdhyA. mukuTa baMdha batrIza hajAra rAjA tenI sevA karavA Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. lAgyA, ane AjJA paNa mAnavA lAgyA. par3I cozaTha hajAra strIyonA noga tathA puNyodayeM karI cakrI padanA noga jogavatA bohoMtera lAkha pUrva varSa gayA. have te priMyaMkara cakrIne bIjA ghaNA pradhAna ne to paNa matisA gara samAna vIjA koI upara prIti nathI. // ytH|| mAtaMgA naiva tuMgAsturaga rathavarA naiva sAmaMtayodhA, nAMmAgAraM na ratnAnyatha navanidhayonaiva dArA udaaraaH||giitN nRtyaM tathA no dhvanaurumarujaM naiva rAjyaM na rASTro, dRSTo ruSTopi dRSTiM saciva iva tathA tasya dRSTiM vidhatte // 1 // arthaH- hAthI, ghoDA, ratha, sAmaMta, yodhA, naMmAra, ratna, tathA navanidhAna nadAra rUpavaMtI strIyo, gIta, nRtya, mRdaMgadhvani rAjya, deza, e ko vanana nathI harpita tathA zokavAna thayA thakA paNa jo pradhAna para dRSTi paDe to tene bIjaM jovaMja game nahiM arthAt temane jevo matisAgara pradhAna vanana ne, tevaM bIjaM vajana ko nayI. have priyaMkara rAjAno te maMtrI upara devagurunI peThe sneha , nAznI peThe hitArthapaNuM be, ane sarva rAjyanuM adhikAripaNuM te maMtrIne hAtheM soMpekhu . te cakrIrAjA potAnA jIva samAna eneja jANe je. ema atyaMta sne ha je. ekadA rAjA tathA pradhAna harSavaMta thayA thakA vicare meM, tevAmAM eka vAtanI vedu jAne ciMtA upanI,te kevI rIteM? ke je ApaNa bedune maho mAMhe atyaMta sneha , te guM pUrva navano haze ! ke Aja navano! kAraNa ke A navamAM svAmI sevakano sneha evIrIteM kozno joyo nathI? eto koI pAulA navanI prIti dIse be, mATe koika jJAnI puruSa male to yA vAta no saMdeha TAlIye. evo vicAra kare . eTalAmAM suprananAmA tIrthakara teja nagarInI bAhAra nadyAnamA yAvI samosayA. batratraya birAjamAna,nA maMmala kevalajhAne karI TAlyA ne aMdhakAra jeNe evA ane jenI AgaleM dha maMcakra cAle be, siMhAsana, cAmara, bAta mAhAprAtihAra sahita deva iMdani ne nAdeM karI jagataguru nava kaMcananA kamaleM karI vihAra karatA bahumuni parivAzuM parivasthA. divya samovasaraNe AvI samosasyA. javya jIvane pratibodha detA evA pranu AvyAnI vadhAmaNI jyAre AvI, tyAre te vadhA maNIyAne vastra AnUSaNa ApI ne visarjana kasyo. have rAjA tathA pradhAna bedu harSavaMta thai sADI bAra koDa dhananu ThekANe tekANe dAna ApatA sarva parivAraguM tathA caturaMgI senA sahita pracuneM vAMdavA gayA. tyAM pracanAM Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 12e prAtihArya joDne rAjA tathA pradhAna behu khuzI thayA. rAjA panI rAjacinho no tyAga karI samavasaraNamAM jaztraNa pradakSiNA dai hAtha joDI ucita sthAnakeM dharma sanilavA beThA. te panI trilokIbaMdhu,karuNAsiMdhu, trijagatsvA mI evA pranu, sarva nASAvAlA janothI samajI zakAya evI ane sudhArasa samA na,yojanagAminI vANIyeM karI sarvane samajAya,evIrIteM zanaiH zanaiH dezanAno AraMna karatA havA. te jema keH-janma, mRtyu, jarA,te rUpa jemAM jala narekheM ne, ane purava rUpa jemAM ghAvoM ne, tevA agAdha samune viSe paDelA evA he jIvo ! tamone puNyarUpa nAvamAM besavAno yatna karavo yukta je. valI zrA asAra saMsArasamuzne viSe daivarUpa dhIvareM nirmANa karelI evI dAruNa duHkhadAyaka kAlarUpa mAhAjAla, vakhata vinAnI yAvI paDe u. mATe te jAla hajI sudhI prAvI nathI, te pahelAM jo nahIM ceto to tamo mahAkurakhane pAmazo! valI yA saMsArAMbudhimA viSayarUpa viSanA lonane viSe samagra manu pyarUpa mInagaNa paDelo , tene pUrvakti daivarUpa dhIvara, pAraDatA evA jIvone bAhera kADhIne karmarUpa kugarathI chedI nAkhe . valI jalajaMtune to ema jA lanAM mukho thAyaja kAraNa ke tenI sthitija jalamA , paraMtu navAznI vAta to e ke guNavAn tathA samuzmAthI tarI nIkalavAne samartha evA paNa thA saMsAramA mUbI jAya ,te jema keH-saMpatti prApta thavAne mATe yatna ka ratA evA jhAnI prANIyo manoratha rUpa vAhANa nAMgavAthI te saMsAra samu ineM viSe pratyuta suHkhIyA thai jAya . valI te saMsArasamuzne viSe keTalA eka kalAvAn taravAmAM paNa pravahaNa jevA prANIyo urAgraha je ekAMta pada teNeM galAyelA De aMga jemanAM evA thakA pAtAla paryaMta mUbI jAya , keTalAeka valI thA saMsAra samune tarIne kAMgapara jAyale, tyAMpaNa pAga pramAdarUpa kacarAmA mana thai nAMgyAM mana jemanAM evAthakA heThA paDI jAya je. mATe he navyajano! prabodha pAmo! prabodha pAmo !! naye kara logothI moha na pAmo! bAlasa rahita paNAyeM puNyarUpa poteM karI thA prakAranA saMsArasAgaranuM nalaMghana karI atyaMta sukhono jemAM nivAsa , e vA mukti nagarane tamo pAmo. evIrItanI zrItIrthakara nagavAnanI prakAzelI dezanA sAMjalI saMvega pAmI rAjA tathA pradhAna e bedu pracane kahevA lAgyA ke he svAmin ! dharmanAva vinA je saMsArasamuha taravo, te ustara , zAmA Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. Te ! je putra kalatrAdikanAsnehabaMdhanathI baMdhANA evA asmadAdika jevA jaDa jano, jAtyaMdhanI peThe sAkSAt hitAhita jANatA nathI. mATe he prano ! tha moyeM to hAlamAM ApanA caraNaprasAdeM karI kAMka yathArtha svarUpa jAeyuM , to paNa valI pAluM jANavAne iliyeM bIyeM ke amAre vene mAMdomAMhe atyaMta sneha meM, te snehathavAnuM kAraNa guM haze? tyAre pranujIyeM temanA pUrva navano saMbaMdha dhu rathI mAmIne temane kahI saMnalAvavA mAMmadho. te jema keH-tamo sUDA sUDI paNe jinapUjatAM puNyaphala napAyA, je pUjAthakI dharmabIja AropyuM, tenA puNyano taru, vRddhine prApta thayo, te tamone aMteM avazya sidiphalano lAna zrApaze. have rAjA tathA pradhAne pracanA mukhathI evI vANI sAMjalI ke turata pUrvalo nava dIgo. tethI mAhA saMvega pAmI mAhAvrata levAne ujamAla tha nAvacAritriyA thAtA hvaa||ytH-praajyN rAjyaM jhaTiti kurajaHpuMjavat varja yitvA, bandhusnehaM nigaDasadRzaM taMtuvat troDayitvA // tyatkA straiNaM tRNamiva rudalocanaM dInavakaM, zrAmaNyaM prAk sustakalito to ca samyak prapannau // arthaH- prAjya evaM je rAjya tene zIghra rajaHpuMjanI peThe bAMmIne,baMdhujananI je niviDa sneharUpa veDI tene taMtunI peTheM toDIne,rudana yukta ne netro jemAM tethI dIna thayenuM evaM strInuM je mukha tene traNa samAna tyAga karIne pUrvakata surUta karme karI yukta rAjA ane pradhAna e bedu jaNe mAhAmahotsaveM dIdA grahaNa karI ane aMte muktipadane pAmyA. e rIteM suDA suDInI kathA saMpUrNa thai. ema vastu tattva ajANate paNa ughasaMjhAyeM ivyathI zAdaravI. arthAta jinapUjA naikanAveM karavI. juvo! e vedu jIveM vyastava kakho, tethI te vedu jIva, sukhanA hetu thayA. mATeM je jJAna pAmI vItarAganuM svarUpa jANI je nAvathI jinapUjA karaze tene iha lokeM tathA paralokeM sukhanAM ane kalyANanAM kAraNa thAze. e kathA sAMjalI jema dariDIne dhana pAmavAthI harSa upaje, tathA vidyAdhara anyAsI vidyA pAme ane tene jema harSa upaje, athavA zUravIra puruSa, zatru jItI jema harSa pAme, teTaloja harSa deva siMha kuMvarane jinavANI sAMjalavAthI upanyo. valI mora jema meghanI garjanA sAMjalI harSa pAme, viyogI prANIne jema po tAno iTa prANI male ne harSa prApta thAya, ema devasiMha kumAra nAryA sahita dharma pAmIne harSa dharatA havA. panI tyAMthI munirAjane vAMdI potAne Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 131 sthAnakeM gayA. panI keTalAeka divasa tyAM rahine sadAkAla sAdhu sevA, kriyA, anuSThAnamAMhe nipuNa thAtA havA. tyAra par3I ekadA te deva siMha kumArane potAnAM mAtApitA saaNjr| yAvyAM tethI poteM potAnA nagarajaNI cAlyo. te vakhata,vAjitre kararI pAkA zane badhira karato, ane sainyarajeM karI dizAne dhUsarI karato jyAre cAlyo, tyAre temane valAvA mATe te nagaranAM ghaNAM loko zrAvyAM. tyAra par3I te sadu dAna, mAna, suvAhI dRSTi, teNeM karI kuMvarane saMtoSa pamADIne pAnA vavyA. paraMtu tenI dRSTi to vAraM vAra te kuMvaranI paDavADeja lAgI rahI ema karatAM jyAreM potAnA nagaranI sImamAM aAvyA. tyAreM potAnI strIne grAma, pura, thArAma devADatAM mArge mAMmalika rAjAnA ghaNA mAnathI ne TaNAM leto, ghaNAka pAlAnA pannipatiyonI pAseM thANA manAvato parvata, nadI, vAva pramukheM kIDA karato, grAma nagara udyAne jyAM jinanAM caitya ne, tyAM pUjA karato, sarva duHkhI prANIne dayAthI dAna deto, potAnI mathurA nAmA nagarIyeM pahocyo. tyAreM megharatha nAmA potAnA pitAne vadhAmaNI pahoMcI ke tamAro putra deva siMha kuMvara strI tathA dhana sahita nagara bAhera thAvelo . te sAMnatI pitA ghaNA AmaMbarathI sAmo prAvyo. panI mAhA mahotsaveM karI saddhayeM nagaramA praveza kIdho. pitA, putra tathA kuTuMba sarve mavyAM, parama pramoda pAmyAM par3I te pUrva navanAM napAA je samagra puNya tenA yogeM karI svarga samAna sukhanogane nogavato dAnAdika deto thako vicare . eve samaya megharAjAyeM suputra devasiMhane rAjyayogya jANI tathA potAno paNa vRkSAva sthAno samaya jANI sarva rAjya boDI daI sAdhu pAmeM dIkSA leI sakala karma khapAvI kevala jJAna pAmI moda nagarapratye gamana kasyuM. have devasiMha kumAre paNa saMgrAma kIdhA vinA potAnA tejaparAkramane pratApeM urdata je nUpatiyo hatA, te sarvane namAvI potAnI bAjhAmA rAvyA. ane te devasiMha rAjA atyaMta nyAyavAn thayo, teNe karI tyAMnI prajAne te rAjA atyaMta priya lAgato havo. ekadA rAjA pranAteM jAgyo thako hRdayamAM be prakAreM ciMtavavA lAgyo ke je rAjA-yeM rAjyalakSmIne tRNavat bAMmIne pravA lIdhI, tene dhanya be. ane hu~ jANuM buM, te batAM paNa kAM vratano udyama karato nayI ane pramAdamAhe khucIja rahyo buM. mahA Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. mohane vilAseM vilasato evo je kAla, tene hu~ niSphala gamAvU buM anitA pArUpa pizAcIye mujane atyaMta grahyo ne. araDhuM parahu~ jamatuM mAruM mana, te dhatturAsamAna je viSayanoga temAhe rati mAnI rahyu . valIvaka evA kAmarUpa kirAteM mArA vivekarUpa ratnane corI lI, ne, gucanAvanA rUpiNI je lakSmI teNe mArA iMDiyarUpIyA cora lUMTI lIdhelA . jinokta vaca narUpa paTaha vAje le, tethI ghaNAka pravINa prANIyo hoya , te jAge ke. aho!!! DhuM acetana thai mohanizamAM sUjha rahyo , tethI keme karI jA gRta thato nathI! mAhA'STa moharUpiyo zatra mahoTA prayAseM prApta thayelA mArA cAritrane grahaNa kare . dhane pAlo te mohane kema jItavo te paNa maMdabuddhivAlo huM kAMIjANI zakato nathI! are ! asAra saMsAramA Asakta evA mArAyI e mahAprabala moha kema jItAze ! ema te manamAM duHkha kare ne. tyAra panI te devasiMhakumAra, nizcayAtmika buddhi karIne kahe je ke hA! te moha jItavAno upAya to pUrvAcArye nAvastaveM tathA ivyastaveM kahyo je. ema nizcaya dhArI pranAtane viSe rAjAyeM uttama nUmi zodhIne te ThekANe keTalAeka prA sAda karAvavAneM arthe sUtradhAro teDAvyA, keTalAMeka biMba karAvavAne vAste zalATa kArIgarone teDAvyo, ane matAvalathI teNeM thoDA vakhatamAM jinaprA sAda taiyAra karAvyA. ane temAM jinabiMbanI sthApanA karAvI. have te jina prAsAdanuM prAMgaNuM je je, te nIlaratnanI zilAyeM karI bAMdhyu je. maNine khaMbhe karI maMmita kIdhuMDe, te uparathI AkAzaja jANe prAMgaNe AvyuM hoya nahIM! evI racanA kIdhI. sphaTikanA thAMnalApara maNiratnanI pUtalIyo kIdhI ,te kevI ? to ke AkAzathakI sAdAt vidyAdharIyoja jANe natarIne AvIyo hoya nahIM? sphaTika staMna kuMnIyo sArIrIteM jarAvI , teNe kararI, zonAya mAna uMcA ne zikhara jemanAM evA sphaTikastaMno te kevA zone ke ke jANe himAcalanA Tukoja ahiMyAM vizrAma levAne AvyAM hoya nahiM ! ane jANe devatAnAM vimAnaja ihAM AvyAM hoya nahiM! evAM jina prAsAda ka rAvyAM, valI te jina prAsAdanA zikhara napara zveta dhvajAnA pATopa laTaka tA. tevA prAsAdanI tuMgatAnI caMgatAnAM kA loko nitya jinaprA sAdaneja joza rahe je. evI rItanA jinaprAsAda tathA jinabiMbanA karatA evA salATone sanmAna dAnathI saMtoSyA. have batra, siMhAsana, cAmara, teNe Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. 133 sahita maNimaya, arihaMtanA biMba jarAvyAM tathA zrAcArya pAseM jina biMbanI pratiSThA paNa karAvI. te pI te denasiMha rAjA tathA tenI rANI jinapUjA di kRtya niraMtara kare be, ane tethI potAnA pAtakarUpa paMkane pakhAle be, jinabiMba pAseM lakA tyAga karI nAce be, vAjiMtranA nirghoSa vajAve be, a hai lAge ke kinnara tathA kinnarIja jANe raMgita gAna pramukha karatAM hoya nahiM ? ema nara nArI jina guNa gIta gAya be. tyAra paDhI teNeM ratha yAtrAdi na kArya kIdhAM, snAna mahotsavAdika kArya kIdhAM, naja maNAdi saMghanaka vagere zubha kArya kasyAM tadanaMtara devasiMha mahA pUjA cAve. temAMhe yogIndanI pere layamAna pAme, mahoTAM dAna supAtreM yApe, ziva saMpadAmAM laya pAme, vadhate pariNAmeM jinanakti para dA nAdi kArye dhana kharacato teNe samakita sahita nirmala kArya kIdhAM, nakti prajAvanAyeM yukta thayo thako jina sAdhunI jinAlayanI paripUrNa nakti karato havo. tema karatAM te dezamAMhe paNa ghaNA prANIyo jina jaktivaMta yAtA havA. ema zrAvaka dharma ghaNA kAla paryata pAlIne vRddhAvasthAyeM te deva siMha rAjA ciMtavavA lAgyo ke have gRhastha dharmanuM phalanUta je sAdhu paMbe, teja yAdavuM mune ucita be. paNa zo upAya karUM? mahAro putra je be, te bAlaka be, te mATe rAjya tajI dIkSA to lai zakuM nahIM. paraMtu DhuM ne bAlapaNeja rAjye to sthApuM, yane huM halave halave rAjya kArabhArathI ni vyapAra thA, ne jyAM sudhI e putra, rAjya kArabhAra vahananuM sAmarthya pAme tyAM sudhI jo mAruM zarIra sazakta rahe to huM dIkSA grahaNa karUM ! ane grAtma sAdhana karUM ! ema ciMtavI turata pradhAna pramukha teDI potAnA narasiMha kuMvarane teDIne rAjya gAdIpara sthApana kIdho, tyAra paDhI te zrAvakanA bAra vratanI kri yAmAM tatpara thA. rAjA pabI dezaviratipazuM sunanAveM yArAdhe te. cAritra lai zakyA nahi, topaNa vividha pradhAna tapeM karI kAyA zoSavI, nAva cA ritrapaNuM jAvatAM aMtakAleM ekamAsanuM praNasaNa ArAdhI zunadineM kAla karI te deva siMha rAjA, sAtame devalokeM sattara sAgaranA zrAyuSyavAlA devatApaNe jai upanyo, tyAra paDhI rANI paNa zrAvaka dharma prArAdhI tapeM karo dINadeha karI asaNArAdhI aMte zunadhyAneM kAla karI sAtamA devalokeM sattara sAgaropamanI AyuSya vAlA devatApaNe jai upanyAM yataH- ekatra tatra Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. pravare vimAne, tau hau ca devo paramarDiyuktau // jAtau marutkoTinatau tadAyuH, saptAdhikA vai daza sAgarANi // arthaH- ekaja uttama vimAnamAMhe be devatA, paramardipaNuM pAmyAM, tihAM surakoDInAM pUjanIya thayAM. ema deva siMha rAjA zramaNopAsaka dharma ArAdhI svarge gayA. ema pRthvIcaMnA caritrane vipe labdhiaMka eve nAme trIjo sarga saMpUrNa thayo // 3 // iti pRthvIcaM ne guNasAgaranA paTnavano saMbaMdha samApta thayo / // atha // // caturtha sargasya bAlavabodhaH prArabhyate // have sAtamA navane vipe sAtamA zukradevalokamAM sukhamaya ebuM saMpUrNa zrAyuSya jogavI tihAMthI devatA thayelo rAjAno je jIva, te prathama cyavi ne jyAM napanyo, tenI yathArtha kathA kahiyeM ye. tene eka citta rAkhIne he navyajano! tamo sAMjalo. __ ehija jaMbuddIpamA pUrvamAhAvideha detra . je detrane vipe saMdehanA nivA raka evA tIrthakaro vicare le. te videhane vipe sArA suravarUpa je vRda, tehanA kabasamAna sukanna nAmA vijayaMta tene vipe pUrve iMipurI samAna ayodhyA nAmA nagarI, temAM meghanI pareM varase ehavA dAtAra, dharmavaMta, dhanavaMta, jayavaMta, paMmita evAM ghaNAMka loko vase le. valI jyAM jinaprAsAdane viSe nATaka pUjAne avasareM vAgatAM evA je mRdaMgo, tenA garjAravano dhvani sAMna lIne surakhIyA thayA je zrAvakarUpa mayUro, te sadA nAca kasyA kare . tathA valI je nagarIne vipe rAjakumAro je ghoDA doDAve , tehanI raja A kAza paryaMta name je. je nagarInA catuSkone, jenA gaMmasthalamAthI mada phare le, evA hastIna potAnA madathI sIMce le. te suprazasya evI nagarIne viSe zuddha karpUra samAna potAnI kIrtiyeM karI vAsita kasyA ke deza jeNe evo vimalakIrtinAmA rAjA rAjya kare . valI te rAjA kehavo ke ? toke balIyA evA vairIne baMdhana karavAnuM sAra de jene viSe, tathA sudarzana je samakita darzana teno dhAraNa karanAro ,valI jeNe lakSmI to viSNunI pekheM vazaja karelI . have te rAjAne priyamatI nAmeM paTTarANI , te rUpeM karI raMnA jevI ne arthAt iMzaNI sarakhI . tehanI kurakheM devasiMha rAjAno Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 135 jIva devatApaNAthI cyavIne jema rohaNAcala parvatanI guphAmAMthI maharghya mANikya utpanna thAya, tema te rANIne nadareM putrapaNe AvIne upajato havo.jevAre te nadara Avyo, tevAre tyAM priyamatI rANIyeM sutAM thakAMsvapnane vipe divya manohara evo devatAno ratha dITho,ane te devatAno ratha dekhI jA gIne potAnA nartAne svapnanI vAta sarva kahI, te sAMjalI rAjAyeM kahyu ke he stri! ApaNane nattama putranI prApti thAze? evaM sAMjalI rANI harSavaMta thA thakI garna, pratipAlana karavA lAgI. paDI pUrNamAse madhyarAtrine samaya devakumAra saravA dIptimAna putrano te priyamatI rANI thakI prasava thayo. tevAra dAsIyeM rAjAne vadhAmaNI prApI, tyAre ghaNAM gIta gAna gavarAvyA, naTuvA nacAvyA, ghaNAM dAna dIdhAM, svajanane ghaNAM AdaramAna dIdhAM. ema daza divasa sudhI putrajanmano mahotsava kIdho, yagIyArame divaseM rANI pavitra tha6. panI bArame divase sarva kuTuMba parivArane jamADI, sarva vaDerAune yAdarathI teDI pUbIne rANIye je svapnamAM devatAno ratha dITho hato, tene ghanusAra kuMvaranuM nAma devaratha eha pADyuM. __have te kuMvara padmakamalane vikasvara kare, ane sUryanAM paNa tejane haNe. ema niSkalaMka cazmA samAna kalAyeM karI vadhato havo. panI potAnI bAyeM nagarane vipe vicarato, hastInI peThe zonato, zramAna dAnane deto thako nagaranAM lokarUpa je camara teNe karI suzonita , valI te kuMvara kehavo be ? to ke saumya, zItala, sarala prakRtivAlo, niHkapAya, saMtoSI, svajana vannana tathA guNI je. je kuMvara yauvanAvasthA pAmyo , te batAM paNa vipayathakI virakta ane saMsArI vArtA, kathA, vinoda, tethI rahita , paropakAra karavAne vipe mAhyo . mAtA pitAne harSa upajAve tevo ne, yauvanAvasthA pAmyo le to paNa tenI tattvadRSTithI dharmamAMja ruci le. have ehave samaya tehija vijayane |vpe paTdarzana vAlA janothI vyApta tathA pRthvIrUpa strInA kapAlamAM tilaka samAna evaM supratiSThita nAmeM nagara je, te nagaramAM kulavAn tathA mahoTA skaMdhavAlo, rUDA phalano udaya ne jemane evA kalpavRkSa jevo raviteja nAmA rAjA rAjya kare ve. tyAM azoka vRdanA patra sarakhA hAtha paganAM talIyAM ne jemanA valI jANe ke sAkSAt vasaMta lakSmIja hoya nahIM ? tevI vasaMtarANI nAmeM te rAjAnI rANI be. have Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. te devasiMhanI strIno jIva, je sAtamA devalokamAM devatA thayo hato te tyAMcI cavIne karmanA vazathI te vasaMtadevI rANIne kukheM putrI paNe yAvI upanyo.tyAreM rANIye ratnanImAlA svapnAmAM dItI, paDI te rANIye garna pratipAlanA karatAM thakAMpUrNamAseM gujayogeM putrIno janma Apyo, tyAre pitAyeM janma sthiti no mahotsava karI saMpadAnusAre te kanyA ratnAvalI ehaq nAma pADyuM. te ratnAvalI anukrameM mahoTI thai ne cozaTha kalAnI tathA bIjA ghaNA eka vijJAnanI vijJAta thai. jevAreM yauvanAvasthA pAmI, tevAreM ati mano hara tha. teviSe kavi natprekSA kare 3 // yataH-cakra pUrNazazI sudhAdharalatA, daMtA maNizreNayaH, kAMtiHzrImanaM gajaH parimalaste pArijAtAdayaH // vANI kAmaghA kaTAdavizikhAste kAlakUTa viSaM, tatkiM cazmuriva tvadartha mamarerAmaMthi pugdhodadhiH // arthaH- te kanyArnu pUrNacaMzvat mukha, a mRta samAna adhara, maNi zreNi tulya dAMto, lakSmI sadRzakAMti, airAvata hAthI samAna gamana, zarIrano parimala pArijAta vRda samAna, vANI kAma ughA sarakhI,kaTAdavizikho kAlakUTa viSa tulya , mATe he caMimukhi ! guM tAre mATeja devatAyeM thA ugdhodadhi maMthana karelo ? arthAt devone pugdhodadhi maMthana- kAraNa cauda ratna utpanna karavAM teja , to te canade ratna he kanye ? tArA zarIramAMja , mATe tAre mATeja devoyeM ugdhodadhinuM maMthana kareluM haze guM ? e kavinI utprekSA . have raviteja rAjAnA zikSAvrata nAmA pradhAnano vibudhanAmeM putra vimala kIrti rAjAnA putra devarathay vRttAMta sAMjalI ekadama ayodhyAnagarIyeM thA vyo.tyAM rAjadarabAramA jaI rAjAne hAtha joDI praNAma karI kahevA lAgyo ke he vimalakIrti rAjA! supratiSTha nagaranA raviteja nAmA rAjAyeM vinati pUrvaka Apane kahevarAvyu je je Apano devaratha nAmA kuMmAra , te sA dAta devarathaja De, tenI ane devanA rathanI tuvyatA je.jema devaratha avyA hatagati le tema Apano putra paNa avyAhatagati . jema devaratha, vigereyeM rekhAyeM karI yukta ne tema tamAro putra cakrarekhA vagerenA guNoyeM karIyukta be, devaratha jema guNa je doraDI teNe karI yukta ne tema kumAra paNa sadA audAryAdika guNoyeM karI sahita , devaratha jema sumana je puSpo, tethI AbAdita le tema kumAra paNa sumana je rUDAmana tethI yukta je. arthAt paMmita . Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. 137 mATe devaratha evaM je tamArA putranuM nAma be, te vAstavikaja be. have te devaratheM jema zrApaNe dhvajA joDIyeM, to te zone, tema yA tamArA devaratha nAmA kumArane paNa raviteja nAmaka rAjAnI kanyArUpa dhvajA jo joDIyeM, to te paNa atyaMta zone. have kanyAnuM yane dhvajAnuM kavi sarakhApaNuM kahe be. te jema ke:- have te dhvajA be, te cala be, ghane kumArikA be, te acala be, eTaloja kuMvarImAM ne dhvajAmAM phera be, valI devarathane dhvajA, jale va tathA jale guNeM eTaje sArA doraDAthI bAMdhelI be, tema kanyA paNa sArA varSe guNe karI yukta be. mATe sarvarIteM sarakhI evI te kanyA paraNavI kone na ruce? valI te devarathane kanyA vyApavAthI tamArA vedunAM ekacitta thAze, tathA tamo bedu jaNa saMbaMdhI thAzo, to mahoTI Azcarya jevI vAta thAze. have te pUrvokta kanyAne paraNAvavAmATe te raviteja rAjAyeM mahoTo svayaM arinpa karAvyo ve. tyAM mahoTA mahoTA rAjavIro yAvanArA be. kadAcit jo tamAro devaratha putra, kanyAne varavAne na ibato hoya, to paNa tene tyAM zrAvakuM to ucita be ne rAjAyeM paNa kevarAvyuM ne ke jo e tamArA putra devarathanuM ne mArI kanyAnuM lagna thAze, to AAgala jAtAM prApaNa ve dune mahoTo khAnaMda yAze ? yAvuM raviteja rAjAnuM kahenuM vacana, pradhAnanA mukhI sAMgalI, buddhimAna evo vimalakIrtti rAjA potAnA vijJAtaputra de ared ekAMtamAM vesADI kahe . ke he putra ! tuM tyAM svayaMvara maMrupamAM jA. kAraNa ke tihAM ghaNA rAjakumAro malavAnA be, tejanA puNyatvA puSyatvanA nirNaya karavA mATe raviteja rAjAyeM svayaMvara maMrupa racAvyo be. valI he putra ! tyAM kanyAnI ivAthI varelA vara vinA bIjA rAjakumAro paNa yAvyA ho, temanuM te raviteja rAjA kAMhI paNa apamAna karaze nahiM. arthAt te kanyAne varanAranuM tathA bIjA rAjakumAronuM sarakhuMja mAna rAkhaze, mATe taiyArI karI he vatsa ! tamo te nagarapratyeM jAu. raj pitAnuM vacana sAMjalI pitAnI yAjJAyeM cAturyathI tyAM javuM ka bUla karUM. patI tihAMthI naje divaseM yati capala catura ghoDA tathA mado kaTapaNAthI nAcatI evI hastIyonI ghaTAu, cakronA citkArathI saMtrAMta lokoyeM dekhAtA sArA ratho, vividha evA AyudhonA saMbaMdhathI vyaya ane cAlatA evA pAyako prayANane yogya evA vAjitronA zabdo, te sarvanI " Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. sAthai devaratha nAmA kumAra, madonmatta hAthI upara ArUDha thA cAlyo. je va khata te kumAra hAthIpara besI cAlyo, te vakhata mAthe batra dhAraNa kayu, ane cAmaro paNa viMjAvA mAMmayAM, ema mahoTe maMmANe ane zonate sainye te kuMvara potAnA nagarathI bAhera nikalyo, paDI rastAmAM cAlatAM grAma, nagara, pura, nadyAna,pramukha je je AvyAM, tene nallaMghato thako eka vanamAM aav| pahoMcyo, tyAM vanamAM cAlatAM ninnapada paMkhInI paDheM nUmimAM paDelo, taDaphaDiyAM mAra to, namavA jAya je kharo, paNa pADo paDI jAya le tevA, dInavadanavAlA yuvAva sthAvAlA, rUpavAlA, vidyAthI bhraSTa thayelA evA koIeka vidyAdharane dITho, tehavA vidyAdharane jo pAgala AvI dayAlu evA devaratha kumAre tene pUbyu ke he mahAnAga! yAhiM tuM kyAthI Avelo no? ane zAmATe aAvA kuHkhane prApta thayo ho ? tevAM rAjakumAranAM vacana sAMjalI vidyAdhara kahe le ke he rAjakumAra : tamo pAMthika bo, tethI Apane dhArelA gAmeM javAne tvarita ji gamipA daze kharI? to paNa kRpA karI Apa jo thoDI vAra bAhiM mArI pAmeM vanA raho, to DhuM mAhArA bItelA duHkhanI sarve vAta tamone kahUM, te tameM sAMnalo. evAM vacana sAMjalI dayAzIla evo kumAra, tihAM uno rahyo, eTale vidyAdhareM sarva potAnI banelI vAta kahevA mAMjhI ke he kuMvara ! vaitADhya nAmA parvatane viSe kuMmalanAmeM nagara , tihAM zrIdhvaja nAmA vidyAdharano rAjA rAjya kare , tehano putra DhuM caMgatinAmA vidyAdhara bu. potAnI vaMza paraMparAyeM pitAthI pAmyo je vidyA, teNe karI svebAyeM hU~ krIDA karato ekadA vaitAdayanI mekhalAyeM gayo. tyAM meM koI eka nArIsamudAyano hA hArava tathA kolAhala zabda sAMjavyo, te sAMjalatAM veMtaja DhuM tyAM gayo, tyAM jai joyuM,tevAmAM to ghaNI sakhIyo jene vastrAMcaleM karI samIra nAkhe be,evI surakanyA samAna eka bAlaka strI potAnI AMkhyo mIMcI acetana thAsUtI paDelI hatI te meM dIThI. tevAreM mune sarve sakhiyoyeM kayuM ke he uttama puruSa! jaladI atre zrAvo, kAraNa ke e gaMdharvarAjAnI beTIne mahAna AzIviSe eTale sapai ma zelI , mATe dayAlu evA tamo tene prANanuM dAna Apo. te sAMjalI meM vi cAyaM je have tene duM kevI rIteM jIvADaM? tevAmAM mAra dRSTi te kanyAnA mAvA hAthapara paDI, tyAM tenA mAvA hAthane vipe viMTI, te joi, ane Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 13e tyAM jazne meM vicAghu je te vITImAM maNi ne, mATe tene jalamAM nArakhI te jala jo bAMTuM tathA te jala sIMcaM, to tethI AkanyA jIvatI thAya ? ema vicArIne pUrvokta rIteM jala,maNisAthai melavIne bAMTyu, tathA te jala sarpadaMza upara paNa sIMcyuM tethI te kanyA turata duzIyAra thA veThI tha. ne mune jovA lAgI. joDne lagA ANI potAnA vastre karI zarIra sarva DhAMkI nisAso mUkI sakhIyone pUvA lAgI ke he sakhIyo ! tamo azruyukta mukhavAlI yo batAM haso kema bo ? tathA aa kAmadeva samAna puruSa koNa ? tevAreM sakhIyoyeM kahyu ke he behena! tamane to sarpamaMza thayo hato tethI kASThavat tha6 gayAM hatAM, to te sarpanuM viSa, yA madanAvatAra puruce hastagata muzkiA ratnajalanA siMcanathI nAza kayaM ane tamone jIvatAM kasyAM ? to amo paNa prathama tamone sarpamaMza thayo tethI tamArA jIvavAnI aAzA boDI da ine zokAkrAMta tha rudana karatIyo hatI, tevAmAM A paropakArI puru dhAvI bApane jIvatAM kayAM teno harSa thavAthI amo hasavA lAgIyo beyeM. arthAt tamo maraNazaraNa thayAM evaM jAgI azrayukta mukhavAlIyo hatIyo ane pAnAM tamo jIvatAM thayAM mATe hasitavadana amo thazyo beyeM. zrA sarva hakigata sakhIyonA mukhathI sAMjalIne te kanyA vismaya pAmI. ane sarAgadRSTithI mArI sAmuM joine kahevA lAgI ke, he sakhi! mArI muzkiA kyAM gaI? tevAreM sakhiyoyeM kahyu ke te muzkiA yA puNya puruSa grahaNa karI tamone jIvADelA . evaM vacana sAMjalI te varakhata kRtajJapaNAthI tathA pratyupakAranI vAMbAyeM karI lagArthI kAmaraseMthI ko zka evA anirvacanIya rasane anunavatI havI. tevA avasarane viSe copadAranA mukhathI te baneguM sarva vRttAMta sAMnanIne te kanyAno pitA je gAMdharva rAjA te tyAM zrAvIne cAkaranA mukhathI mane zrI dhvaja rAjAno yA putra , ema mAnIne kahevA lagyo ke he vadAnya ! mArI putrIne prANadAna devAthI tamo amone mAnanIya no.yA putrI thApavAthI paNa tamAro upakAra vAlavAne DhuM samartha nathI. mATe yA kanyAnI muzkiA le vAthI pUrva lama to thaija rahyaM re tathApi amArA manane AnaMda devA mATe tamo yA kanyAnuM pANigrahaNa karo. tevAreM me kahyu je jema Apa bAjhA karo bo, te karavuja mane ghaTe . Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. te par3I mahoTA AbarathI meM te kanyAsAtheM mAro vivAha kasyo.ane te kAMtAsAtheM joga nogavatAM mane ghaNoka kAla vyatIta thayo. dAlamA dakSiNa samuz taTanA udyAnane viSe krIDA karIne nivRtta thayelA evA manathI rastAmAM cAlatAM mArI phazno putra sumedhA nAmA vidyAdhara mane malyo, te mane strIsa hita jotA veMta atyaMta krodhAyamAna thayo thako kahevA lAgyo je he uSTa ceSTa ! pApiSTa !! mAre mATe mAgelI evI yA kanyAne lazne tuM mArI najareM Takoza ! jo tAruM bala joye kevuka ? ane tenuM phala DhuM tune dekhADaM bUM! ema kahIne spardhAthI mArI sAmo yurU karavA bahaparikara thai nano rahyo. meM paNa mArA sAmarthyapaNe yuda karavA mAmayaM. paraMtu daivayogeM karI vyagrapaNAthI vidyArnu eka pada mune vismRta thapa gayuM. tethI hu~ naparathI dha sIne tatkAla nIceM par3I gayo. tevAmAM to pAMgalAnIja jANe strI na jAya, tema mArI strIneM haraNa karI kAgaDAnI paThe te nAzI gayo. e pra mANe meM mArI vArtA sarva kahI saMnalAvI. te par3I dayAlu tathA parapuHkheM karI Hkhita ane upakAra karavA mATe vyAkula evA kumAra vicAyuM ke mArI zakti pramANe eno DhuM upakAra karUM? ema vicArIne teNe vidyAdharane kahyu ke tamArA jevAno upakAra karavAmAM ameM te jhuM samartha thazyeM ? arthAt tama jevAno napakAra amArAthI guM bane ? to paNa jo te vidyAthI kalpa thAya, to mArI pAseM tamo bolo. tAreM caMgatI nAmA vidyAdhareM vicAsyaM je nice yA mahApuruSathI mArI kAryasiddhi thAze. paDI te vidyAdhareM dhyAnamA lAvI jeTalI vidyA potAne upasthita hati teTalI naNyo, tyAre padAnusAriNI labdhithakI e devara thakumAra AgalanuM vismRta thayenuM je pada hatuM te turata kartuM ane pUjyu ke jhuM tameM je visarI gayelA hatA te Aja pada hatuM ? tevAre vidyAdhareM kahyu ke he rAjan ! ApeM je vAkya kahyu, teja mane vismRta thayuM hatuM. have mane ApanA kahevAthI yAda AvyaM. tevI rIteM kumAranA pratApeM karI vidyA prApta thavAthI harpAzrunA bithI nIMjA gayA be netra jenAM evo te vidyAdhara kaheto havo ke nice Apa jevA AryapuruSanA saMgathI mArI kA ya sidi thai. tethI he mitra ! aApanAM darzanathI atyaMta duM saMtuSTa thayo bu,paNa hAlamAM Apano kAladepa thAya , te sahana thai zakato nathI, to paNa he Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ethvIcaM ane guNasAgaranuM caritra 241 mitra!hu~ tamArA guNano naziMgaNa zI rIte thAlaM? mATe vayasya ! mArI pAseM thI vidyA vyo ane te vidyA jaNI mune jevAreM saMnArazo ke turata DhuM zrAvIza ane rUpAMtara thAze hitavastu Apa evI vaikriyalabdhinAmA vidyA tamone yApuM buM te grahaNa karo.ane mArI prApelI vidyAnA miSe karI saMjArI dIdhIne vidyA jene evo DhuMpaNa kAMka ApI kRtArtha thAnaM? ema e vidyAdharanA madhura aAlApa thI devaratha kumAra vidyAne grahaNa karato havo.palI te caMgati nAmA vidyAdhara potAnIstrI haraNa karIne lagayelA sumedhA nAmA vidyAdharanI pabavADe doDyo. have te vidyAdharanI ApadAne maTADave karI harSita thayelo devaratha ku mAra, bAgala cAlatA cAlatAM, jemAM ghaNAka rAjakumaro AvelA be, evA supratiSThanAmA purane viSe pahoMcyo. panI tyAM raviteja rAjAyeM badu mAna puraHsara suMdara maMdirane vipe te devaratha kumArane utAro Apyo. tyAra palI te vividhaprakAranA Azcano ne AgaMbara jemAM evo ane caMcA evA maNistaMne karI banAvelA prAsAdanI zreNIyoyeM karI suzonita, motiin| jene kAMdhIyo ne evA maNinA toraNoyeM karI zonAyamAna, bAMdhelA le rezamI caMzvA jene viSe tathA aneka AzcaryanA jovAthI vyaya ane unmukha ne lokano samUha jene vipe tathA nAcatI evI vArAMganAyeM krii| manohara, bolatA evA nAnAprakAranA yaMtrapakSiyothI utpanna thayaM ne Azcarya jene viSe evo svayaMvara maMjhapa, raviteja rAjAnA dukamathI sArA kArIgaroyeM te nagarane vipe banAyo. have te paDI prajAtane samaya rAjAnI AjhAyeM karI koTavAleM paTaha vaga DAvyo je parivAra sahita ahIM AvetA rAjakumAroyeM tvarita svayaMvara maMjhapamAM yAvaq. te sAMjalIne kasyA de zRMgAra jemaNe ane sArAM uttama vastroyeM pari vrata thakA potapotAnA parivAra sahita vividhadezanA kuMvaro tyAM AvavAlA gyA. have devaratha kumAra manamAM vicAravA lAgyo je nUpaNa vagere le te dUpaNa rUpa le. kAraNa ke potAnA puNya ane apuNyanA hetuyeM karI kanyA- varavaM thAze, paraMtu kAM nUpaNAdithI thavAnuM nathI.ane emAM harSa zoka karavAnuM paNa kA kAraNa nathI. koi paNa eka puNya puruSane te kanyAno lAna thaze tethI tenA puNyavratanI parIkSA thAze. ane je puNya rahita jano hoya teno to parA nava thAyaja je. temATe mArA puNyanA nirNaya mATe kAMka mAhaM rUpAMtara Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. karUM ! ema vicArIne potAnA mitra vidyAdhareM ApelI vidyAyeM karI kAMka pote kurupaDo thai hAthamAM vINA lazne puramAM cAlavA lAgyo. cAlato cA lato svayaMvara maMjhapamAM Avyo.have tyAM svayaMvara maMmpa kahevo ? ke temAM praveza karatAM koka kumArone daravAje rokyA, tethI te ruSTa thazne pAlA jAya ne tene joDne koika napahAsa kare . valI tesvayaMvara maMjhapane viSa naparanA bAjApara vevelA vAnaroyeM haraNa kasyAM ne zirovastra jenAM evA puruSo jyAna araDaM paratUM juve be ne koI kharo vastrahartA utlakhAto nathI tevAreM bIjA kutU halI mANaso koika jalatA mANamanuM nAma jazne upahAsa kare . balI ke TalA eka to tyAM svayaMvara maMjhapamAM bAMdhelI sphATika maNinI pRthvIne vize jAla sahita 'aa hada ' tevI brAMtithI vastrone nIjAvAnA nayathI caMcAM laz cAle je. ema vicitra prakAro te svayaMvara maMjhapamAM thAya .. have kanyA varavAne nutsuka evA rAjakumAro,tyAMpratihAra vatAvelA evA mAMcA upara yathocita rItaM vesavA lAgyA. te panI devaratha kumAra paNa potAnA sthAna para potAnA koI mitrane besADIne tenI pAseM vINAne vagADato, videpa rahita sukheM karI bege. evA samayane vipe manojha evAM gIta gAnane vipe udyata evA potAnA sa khaM yonAM vRMdoyeM sahita jANe apsarAyeM sahita rathamAM beThelI raMnA nAmA apsarAja hoya nahiM ? tema te rAjakanyA svayaMvara maMjhapamA prAvI. te sama yane vipe te ratnAvalI kanyAnA vikasita evA mukhakamalane viSe rAjakumA ronA locanarUpa namaro samakAleMja paDyA. ane te sarve rAjakumAro pota potAmAM ciMtavavA lAgyA. te jema keH-zloka // nAratyA naiva ratyAH kima pi na hi dade naiva gauryA na ladamyAH, prabannA sthApitA yA trijagati vidhinA 'gaNyalAvaNyalakSmIH ||saa'syaaev pradattA vinayanayaguNairvajitena prakAmaM, nA yAmuSyAM yadetatsadRza miha nave nAMgacagatvamasti // 1 // nAvArtha:-je traNa jagatane viSe brahmAyeM agaNya evI lAvaNyazonA, bAnI rAkhI mUkI haze te vinaya ane nIti tenA guNothI varjita evA vidhiye te lAvaNyazonA, sa rasvatIne, kAmadevanI strI ratine, gaurIne ane lakSmIne kAMhI paNa dIdhI nahiM, ane te lAvaNyazonA prA strIneja yathehita ApelI . kAraNa ke je aMga manoharatva prA nArImA , te sarakhaM A saMsArane virSe koimAM dekhAtuM nathI. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ethvIcaM ane guNasAgaranu caritra. 143 evI rIteM dhyAna karatA evA kumArone potAnA kaTAkvANoyeM karI vidha tI evI te bAlA, maMjhapanA madhyanAgamA AvI. panI tyAM vetravatI evI jATaNIyeM anukrameM rAjAnAM nAma, gotra pranRtilaM varNana karavA mAMmadhu, je kumAranuM varNana dhAtrIyeM kayaM tenI upara te kanyA prathamadRSTi ane par3I pUMTha dene Agala cAlatI havI. tethI te rAjakumArone dRSTinA darzana thI harSa, tathA pRSThadarzanathI kheda, e vedu anukrameM thavA lAgyA. ema te ka nyAyeM ghaNA rAjakumAro dIThA, paraMtu dAvAgniyeM bolA vanane vipe tApayI balenI kokilAnI peThe te kanyAnI dRSTi ko rAjakumAra nupara virAma pAma nahI. ane varaprAptine mATe tene mahoTo saMdeha thavA lAgyo. par3I jevAmAM te kanyAyeM te svayaMvara maMjhapamAM nIceM beThejA devaratha kumArane najareM joyo, teveja samaya pUrvajanmanA snehayI te kanyAnuM mana. te kumAra mAMja lIna thai gayu. ane te kamAre paNa premanA pUrNapaNAthI potAnI dRSTi tenI napara nArakhI. paDI te kumAranI dRSTinI tuSTithI ekadama Agala zrAvI kumAranA galAmA svayaMvara varavAnI varamAlA nArakhI dIdhI. te panI tyAM "vaha sAro vara vasyo," evI rItano ekadama manohara zabda utpanna thayo. ane a neka prakAranAM maMgalataryonA zabdothI nagara sarva pUrA gayu. arthAt ghAkhA nagaramA maMganatUryanA zabdo saMnalAyA. paDI devaratha kumArane joine raviteja rAjA manamAM jarA kheda pAmyo,je are! yA mArI putrIyeM yAvA vANAdhara gAyakane vasyo ? ema kheda pAmIne valI manamAM vicAravA lAgyo je are! yA vINAdhara gAyakamAM rUpa, kula, kalA, vIrya,pramANa, saMpatti, tathA bIjI tareno koi paNa guNa to le nahiM, to paNa A mArI mUrkha kanyAne te vINAdhara upara prema atyaMta kema thayo haze ? valI nattama evI yA kanyA sAmAnya puruSamAM Asakti te kama kare ? juvone je rAjyalakSmI le, te ko kAleM paNa tunna puNyavAlA prANIne vAle nahiM.mATe yA niyamathI to te bedanA jAgyanA yogeMja A vAta banavI ghaTe , bAkI bIjaM kAM paNa AmAM vi cAravA jevU nathI. have to A mArI putrIne je vara rucyo,teja ApaNe paNa uttama jANavo! yAvI rIteM raviteja rAjAyeM vicAra kasyo. tevA samayane viSe gAMdharva vivAheM devarathakumAra te kanyAyeM vasyo, te sAM najI IrSyAvAlA rAjAna, potapotAnuM sainya taiyAra karIne te devaratha kumAranA Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. sasarA raviteja rAjAne kahevA lAgyA, je are ajJAnapaNAthI A tamArI ka nyAyeM kAMDa pAtrApAtratva jANyaM nahiM, ane ayogyavarane kaMveM varamAlAropaNa karI, paraMtu te vAta tameM kema kabUla karI? tameM kahezo je te kanyAnI khuzI pramANe kanyAyeM te kayu, temAM amo jhuM karIyeM ? to ke, kobAMdhalA mANa sonI guM kUvAthakI, kAMTAthakI, amithakA, dayA ANIne radA na karavI ? tema ajhAnapaNArUpa aMdhatvayI yukta evI yA kanyAgeM kUpAdika sarakhA thA vINAdharathI dayA ANI tamAre rakSaNa kara ucita nathI guM ? temATe vINA dhara gAyakane varavArUpa kadAgrahamAMthI kanyAne samajAvI koi uttama rAja kumArane ApavI yogya , ke jeNe karI pA saMgrAma karavA sanna thayelA rAjA pAnA virAma pAme? ane vAlI ati klezano nAza paNa thAya? ane jo tamArI tevA vINAdhara gAyakarUpa pAmara prANIneja kanyA prApavAnI ilA hatI, to A amArA jevA rAjAne vyartha apamAna karavA zAmATe bAhiM bolAvyA ? he rAjan ! amArA jevAnuM jo tameM pASANanA kaTakAyeM karI nAka kApyu hata, to tene amo uttama mAnata, paraMtu AvI rIteM amone bolAvIne amAro parAnava kasyo te tamoyeM ghaNuMja khoTuM kayuM te mATe he rAjana! vicArIne tamAre samayocita kArya karavU jozye, je karavAthI mAnahAni tathA parAnava na thAya ? ___ evAM rAjakumAronAM vacana sAMjano parAkramavAlA raviteja rAjAyeM kahyu ke, jo no rAjakumAro! potAnI matyanusAreM varamAlAropaNa karI, yatheca varane te kanyAyeM vasyo, temAM valI tamAro parAnava ane apamAna jhuM thayuM ? paMca zabdanAM vAjAM vAgate je hAthIye jenIpara kalaza Dholyo hoya,ane je paMce kabUla karelo hoya, evo koi manuSya rAjagAdIpara bese, athavA ko kanyA kadAcit tevA puruSane vare, to bojAune temAMrISa karavAnuM guM kAraNa ? kAMhiMja nahiM. tathApi jo tamArA zarIramA ajIrNathI thayelo kopajvara ba javAna thayo hoya, to A vaidya evA amo tamone yurUpa saMghana karAvI yeM ? tevAmAM to devaratha kumArano mitra bolyo ke no no rAjakumAro! vRthA nimAne karI tamo poteMja potAne sakalaMka na kaho. kAraNa yA kumAra je je, te paNa rAjakumAraja ne, paraMtu te pAmara prANI nathI. yA kumAra to ke havo ke ? to ke sarvottamaguNoyeM karI yukta , muktAphalanI peThe svaja ane Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 145 sthUlAkAra ne, tathA muktAphalanA hAranI peThe guNa- sthAnaka be.AhiM muktApha lano hAra, guNa eTale dorAnuM sthAnaka le. tema thA kumAra paNa guNonuM bAlaya be. valI vidyAdharanI peThe sArI vidyAvAlo ne, cazmAnI peThe uttama kalA vAna , tApeM karI sUryasamAna ne, gAMjIyeM karI parvaparvane viSe samusamAna be, dAne karI suratarutulya , mATe amArA svAmIne te mAnanIya De ane prA vINAdharanA lagne karI sarvatra mahoToAnaMda thAze, mATe tamAre amArI para krodha karavo yogya nathI. jyAre puNyodaya sAro hoya, tyAre tevI kanyA varene, anyathA temAM kAMDa kono napAya cAlato nathI. ema karatAM jo yA kumAra sAtheM tamo virodha karazo, to te virodha tamAre Agala jAtAM atyaMta uHsaha thA. valI tamone te virodha kevo thA ? to ke kApelA nA ka para dAra jarajarAvA jevo thA ? yA prakAranA devaratha kumAranA mitranA kAnane ati kaTuka lAge evAM nAkyo sAMjalI rAjA sarva ekadama laDavA taiyAra thai gayA, te dekhI raviteja rAjA paNa te rAjAnI sAmo laDavA tai yAra thayo. te vakhata devaratha kumAra kahyu ke he sunaTo! juvo, yA raNarnu kautuka hamaNAM duM tamone dekhADaM buM ? ema kaheto thako rathamAM vesI yu6 karavA lAgyo. ane zamanonI sAmeM bANo nAkhato thako tIkSNa evA zatrunAM dhanuSyone kApI nAkhe be tathA temanA rathanI dhvajA tathA batrone pADI nAkhe tathA bakatarone paNa toDe ne. koznI dADhI ane muMDo tene muMme . evI rIteM senAmAM yu.5 karatAM devaratha kumAra prabala zatrunA hAthI, ghoDA, pAyadala vagereno bAgothI karI ghANa vAlI dIdho. ema zatranI se nAnuM naMgANa paDadyu, tevAreM zatru vicAravA lAgyA je A ekale devaratha kumAra prApaNI sarva senA haNI nArakhI? ema vicArI lagA pAmelA evA zatruna saMgrAmane mukatA nathI? te vakhateM te zatrunane kumAra vaikriya vidyA thI nAgapAzeM karI yugapatkAleM bAMdhI sIdhA, tethI te sarve kuzamano pRthvIpara sUda gayA. tevaM te devarathakumAranuM caritra joine raviteja rAjA atibAcarya pAmI tenA mukha sAmuM joi kahevA lAgyo ke are, A mahAparAkramI puruSa koNa ? tevAmAM te kumArano mitra bovyo ke he nRpa! amane AhIM lAvanAra,AvA vairIyone mAranAra,evo A vimalakIrti rAjAno putra devarathanAmA kumAra ? koI eka kAraNane lIdhe mane potAnA nAmathI ni Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. rmANa karelA zrAsana upara besADI potAnA rUpay parAvartana karI Ae~ vINAdhara gAyakanuM rUpa lazne te veThelo hato. zrA prakAranAM vacana sAMna lIne ati harSAyamAna thayelo rAjA, devaratha kumAra pratye kahe je ke yaho parAkramI devarathakumAra ! tamoyeM tamArA zUravIrapaNArUpa sUryathI svakularUpa vyomane prakAzita kahuM ? valI amAjhaM aMdhAra paNa tamoyeM dUra TAlI nAravyu? ema kahIne te rAjAyeM vAjitro sarve vagaDAvavA mAMjhayAM, ane vaMdI lokonAM suMdopAmeM birudAvalI bolAvavA mAMjhI, te varakhateM devaratha kumAra rAjakumArone nAgapAza baMdhatathI mukta kasyA ane potAnA svasvarU parnu pragaTapaNuM kamyuM. te panI badhA rAjakumAro vinayavaMta thayA thakA devaratha kumArane prazaMsavA lAgyA ane kahevA lAgyA je A ratnAvalI kanyAyeM aho ? AvA svAmIne vasyo, te ghaNuMja sAraM kasyuM! ema kahIne te.kumArapAseM kSamA mAgI tathA praNAma karI dRSTAMtaHkaraNayukta thayA thakA potapotAnA nagarapratyeM jAtA havA. have te ratnAvalI paNa pUrvajanmanA saMbaMdhathI atarasane anunave . par3I anukrameM devaratha kumAra yogyalagnasamayeM zAstravidhi pramANe te kanyAnuM pANi grahaNa kayaM, tevI rIte te kumAra ratisamAna kanyA sAtheM uchAha karI atyaMta AnaMda pAmato havo. paDI te kumArano pitA vimalakIrti rAjA paNa 'potA no kumAra ratnAvalI kanyAne paraNyo' te vAta dUtanA mukhathI sAMjalI sudhAthI paNa adhika amaMda AnaMdanA samUhane dhAraNa karato havo.te devarathakumAra ane ratnAvalI e vedunuM nAhita joDuM joine sahu koi kahevA lAgyAM je A kumAra jema atyuttama ,tema thA kanyA paNa tenA sarakhIja ati kamanIya ne. yA vedu jaNa dhanya , ane guna , A vedujaNeM sAtheMja saujAgya ka lpavRkSa nAmaka tapa, pUrvajanmeM kayuM haze? athavA suMustara evaM sarvAMgasuMdara nAmaka tapa kasyuM daze ? ema spaSTIteM dekhAya .nahiM to e behu jaNa sarakhAM svarUpavAn thaine daMpatIpaNAne kyAthI pAme ? have te panI devaratha kumAra keTalAeka divasa zvasurakulane viSe rahine potAnA nagarapratye jAvA taiyAra thato havo. potAnI priyA ratnAvalIne lazne jevAreM potAnA nagara pratye kumAra cAlyo, tevAra te ratnAvalI vAraM vAra potAnA pitAnI nagarIne jovA lAgI rahI, ane tenA pitA vagere Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 247 thoDe dUra AvI kanyAne sArI zikhAmaNa ApI pAya vavyAM, jyAre sadu piyarIyAM pAbAM valyA, tyArejenI AMkhamAM bAMsu chAvI gayAM de evI ratnA valIna mukha joDne devaratha kumAra rastAmAM vananeviSe jevA jevA vinoda dekha vAmAM yAve tevA tevA vinodoyeM karIaAnaMda kare . te jema keH-he priye ! jo. yA snehayukta evo mRga, roSayukta tha potAnA ziMgaDAyeM karI svakIya bAlakaneM mAravA mATe AvatA evA vAghane vegeM karI haNe . valI he da yite ! vinodane mATe vagADavAlIdhelA mRdaMgane lazne rastAmA cAlatA evA ninna loko thAkI javAthI te mRdaMgane kADanI zAkhAmAM bAMdhI pADhA visa rI jai suz gayelA , tevAmAM vAnaro prAvI, te mRdaMgane vagADI tenA za bdathI te satelA ninnanokone jaya napajAve ne. ityAdi vananeviSe vananI lIlAu~ne potAnI strIne dekhADato, vanavanane vipe, sarovarane vipe krIDA karato, namato thako tathA bInI paNa krIDA karavAnuM jene mana ce ane grAmagrAmane vipe mAna pAmato purapurane vipe kautukone joto, dIna ane anAthane rUDI rIteM dAnAdikathI prasanna karato evo te devaratha kumAra, kAMtA sahita potAnA nagara pratye zrAvyo, paDhI te potAnI purI svataH ati manohara to hatIja, paraMtu te kumAranA AvavAthI atyaMta manohara thatI havI. te samagra purIne vipe mahoTo natsava thavA jAgyo. panI samAna rUpavAlI strIyeM yukta, potAnA caraNamAM praNAma karatA evA devaratha kumArane jo mAtApitAnuM citta to caMdanodakathIja jANe sIMcyuM hoya nahiM ? evI rItanuM zItala thai gayu. panI pitAyeM kumArane AkAzaparyaMta uMco tathA sphaTikamaNisamAna zutra evo rahevA mATe prAsAda karAvI yApyo. tadanaM tara zrRMgAra sArane jANavAvAlo kuMvara, iMzyonAM sukha jogavavA tatpara thayo. tyAra paDhI potAnA devaratha nAmA putranA mitraM tenA vivAhanA sarva samA cAra kahyA, te vimala kirtti rAjA, sAMjalI AnaMda ane vismaya tethI jara pUra thai gayo. panI ghaNA lAkhapUrva potAnI strIyo sAtheM noga nogavato havo. ema karatAM tyAM eka divasa, bAhAra vanane vipe, kodharUpa yohAne nivAraNa karanAra evA dharmavasunAmaka dharmAcArya guru AvI samoratasyA. panI devaratha kumAra gurunu Agamana sAMjalI meghanA zrAvavAthI jema mayUra harSa pAmI nRtya kare, tema harSa pAmI nAcato hoya nahiM ? ema zona Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. to havo. te panI vimalakIrti rAjA potAnA sarva parivAra tathA putra sa hita gajeM para besIne dharmavasu gurune vAMdavAne Avato havo. panI pAMca anigamane sAcavatA evA te rAjAyeM batra, cAmarAdika rAjya cinhone boDIne tyAM samavasaraNane vipe AvI gurunI stuti karavA mAMmI. te jema keH-modarUpa mArgane viSe kalyANakArI rathasamAna tathA viSayakaSAyarUpa tApa zamAvavAne caMdanasamAna, evA he munIzvara ! DhuMApane namaskAra karuM buM. ema stuti tathA namaskAra karI bIjA rAjA ane purajanonI saMghAteM sva sthAne vimalakIrti rAjA veTho, paDI pApasaMtApane nAzakAraka evI dezanA devAno AraMna, dharmavasuguru karavA lAgyA. te jema keH-he navyajano! A saMsAra je, te smazAna samAna le, ema jANajo. temAM nAza pAmyuM , jhAna jenuM evA prANIyo mRtakanI peThe dausthya, do gya ane duHkho te rUpa citAnithI bale . valI temAM cittaciMtAkulatvarUpa dhUmanI dhUsaratA cAvyAja kare .je saMsAra smazAnamAM aparAdhI janone kaSAyarUpa zUlIpara caDAvelA je. jemA keTalAeka prANIyo, kumatirUpa vRdane viSe urAzArUpa rajjunA pAzeM karI bAMdhyA be. tathA keTalAeka jIvone viSayasukharUpa viSa, pAna karAvIne corAzi lAkha yonirUpa vaMzajAlanevipe nAkhI dIdhelA . je saMsArarUpa smazAnaneviSepArakhamIrUpa mAMsAzI nihana loko phasyAja kare . ane jemAM sakala strIyo je je, te zAkinIsamAna varne je. jemAM sarva pra kAranA rAgo rUpa ziyAlIyAM phasyAja kare . te saMsArarUpa smazAnamAM rAjakathA, strIkathA, naktakathA, dezakathArUpa mahAbihAmaNI strIyo rahe De, mATe e saMsArasmazAnamA rahenAra prANI pUrvokta napazvathI parAnava pAme le. mATe evA saMsArasmazAnamA jo koi paNa jIva sAhasika sidine bAM banAra evI cAritrarUpa mahAvidyAne sAdhe , tene daivayogathI jo jJAna cetanA prApta thAya, to te pUrvokta suHkhadAyaka saMsArasmazAnamAM paNa sidine prApta thAya .ane cAritra mAhAvidyArahita pUrvokta sarva jIvo to, tevIka darthanAne prApta thAya le. ane sidine prApta thayelo jIva, zivapurIne viSe su rakhane pAme be. ane te zAnacetanA to jIvane jJAnathI prApta thAya .ane jhAna je je, te AptajananAM vacanothI prApta thAya . ane te Aptajano to rAga, dveSa, ajJAnAdi rahita sarva jIva upara dayAvaMta hoya te jANavA, ane Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIca ane guNasAgaranuM caritra. 14e te paramArthathI jo joyeM, to tIrthakaraja le. kAraNa ke rAga, veSa bane tha jhAna, teno kya to te tIrthakaroyeMja karelo ne mATe te tIrthakaranA vacanane viSe rahe. valI te tIrthakarane dIThA le paraMtu je prANIyeM naktirahita paNAthI pranuparne ulakhyA nathI, teNeM dI De paNa na dIlA jevA jANavA. te mATe he navyajano ! paMcaparameSThInuM niraMtara smaraNa karavU. emanA saMstavane viSe avazya yatna kasyA karavo. te arihaMtanA darzanathI niraMtara parama nirmala evI kalyANamAlA prApta thAya . he rAjan ! aa ThekANe DhuM eka dRSTAMta kahu~ , te sarva koi tamo sAMjalo. te sAMjalI rAjA kahe De, ke he mahArAja !thA mohoTo mahArA upara A anugraha kasyo. ema rAjAyeM kahyu. te sAnanI muni kahevA lAgyA ke he rAjan ! yA jaMbuddIpanA jaratadevane viSe sadyA ma nAmaka eka grAma , tyAM nazkapaNAnA guNayukta saMgatanAmeM koI eka pAmara rahe . eka divasa sAMje te gAmane viSe sAdhuzrAvyA, te sAdhuune rAtri vyatIta karavA mATe te saMgata nAmA pAmareM upAzraya dIdho. ane tema nI sevA paNa kIdhI. tyAre te saMgatane sudhArasa samAna madhura, tathA adha maine nAza karanArI, pAparUpa saMtApane TAlanArI, dharmanI dezanA dIdhI. te jema ke|| yataH-mAtaMgAH zailatuMgAmadajalakalitA vAyuvegAsturaMgAH, sAmaMtA zrA''numaMtA varasacivagaNoMtaHpuraM tArahAraM // dezaiyAmaiH purairvA yutamavanitalaM svarNaratnAdikozA,gItaM nRtyaM ca nogA dhavalagRhamamI dharmalanyAH pdaarthaaH||1|| arthaH-parvatanI samAna uMcA madajala jene gaMmasthalamAMthI jayAja kare le evA hAthIyo, vAyunA vegasamAna vegavAlA azvo, atyaMta praNAma karatA evA sAmaMto, uttama evo sacivano gaNa, AkAzamAM nagatA tArAnA jevA motInA hAravAlI evI strIyo, deza, grAma, pura, teNeM yukta evaM pRthvItala, svarNaratnAdika koSo, gIta, nRtya ane joga, dhavala e, ghara, e sarve padArthoM dharme karI upalabdha thAya . e pramANe dharmanuM phala jANI tameM dharma Adaro. ema paralokane viSe sukha thAya. tevo dharmopadeza kahI sAdhu virAma pAme bate zramAvAna evo saMgata ninna kahevA lAgyo je mahArAja ! tamo mAre vipe atyaMta kRpA karanArA bo. parama anArya dezamA vasato evo hu~ adharmI tathA ajJAnI . to paNa DhuM zAthI katArtha thAvaM? te mATe he nagavan ! gRhasthane sukha devAvAloane mAre AcaravA yogya evo dharma kaho.tevAreM muniyeM kahyu Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. ke he saMgata ! tAre paMcaparameSTInuM smaraNa karavU. prAtaHkAla, madhyAnhakAla ane sAyaMkAla, e traNe kAlane viSetraNa vAra, pAMca vAra, athavA ATha vAra, paM caparameSTInuM smaraNa kara. nojanakAlane viSe tathA zayanakAlane viSe pavi tra thazne A paMcaparameSTI nAmaka mahA maMtranuM smaraNa kara ane te maMtrane viSe nAva na boDavo. e prakAre upadeza karIne sarva sAdhuyeM tyAMyI vihAra kasyo. tadanaMtara te sugata ninna paNa te muninA vacana pramANe zrIpaMcapara meSTInuM smaraNa karato thako ghaNo kAla jIvato rahyo. palI aMte vizu6 evA dhyAnathI marIne zrIpaMcaparameSTInA smaraNanA puNyathI saMdarnadezanI nRmirUpa strInA nAlasthalane viSe tilakanUta evA naMdipura grAmane vipe padmAnana rA jAnI kumudinI nAmanI rANInA garnane vipe nirupama evo putra thazne a vatasyo. te garnamAM zrAvavAthI rANIyeM svapnamAM ratnano rAzi dITho, tethI te putranuM " ratnazikha" evaM nAma pADayuM. te vayathI ane kalAthI vadhato thako yauvanapaNAne pAmyo, sukRtathI kheMcA AvelI lakSmInI peThe tenA guNoyeM karI raMjita, ane svayaMvarathI prApta thayelI evI kozala dezanA adhipatinI kauzalA nAmanI kanyAne ratnazikha nAmA kumAra paraNato havo. eka divasa kumadinInAmA devIyeM padmAnana rAjAnA mastakaparathI eka dholo keza cuM TIne te rAjAne dekhADyo, te kezane jokne tatkAla utpanna thayo ne vairAgya jene evA padmAnana nAmA rAjAyeM potAnA ratnazikha nAmanA putrane rAjya A pIne nAryAyeM sahita vairAgya pAmIne vanapratye gamana kayuM. tadanaMtara pUrNimA nA cazmAnI peleM akhaMma maMmaloyeM karI alaMkRta, maMtrI ane sAmaMtarAjA vagerenI paMktiyeM karI AtRta evo, ratnazikha kumAra paNa mahoTo rAjA thayo. navina navina kathAnA vinodavAlo te ratnazikharAjA be, tethI koi paNa navina navina kathA kahe tene vRtti bAMdhI Ape le. ane aneka puru SonAM caritra sAMjalI te ati saMtuSTa thai jAya . evAmAM koI eka kathAkAreM AvI vIrAMgada ane sumitranI kathA kahevAno prAraMna kasyo. te jema keH-samujema lakSmIvAna ,tema lakSmIthI jarapUra vijaya puranAmA nagara je. te nagarane vipe surAMgadanAmA nareMino guNavAn evo vIrAMgada nAmeM putra ne. te yAcakone manovAMbita pUrNa karavAmAM ciMtAmaNi ratna samAna le. ane zaraNAgata jIvane to loDhAnA pAMjarA sarakho . nyAya Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 151 vaMtamA mukhya gaNanA karavA yogya , suHkhI ane dIna janonI upara vAtsa vyane karanAro . teno sumitra nAmA pradhAnano putra parama mitra . tenI sAthe ekadivasa te vIrAMgada vanakrIDA karato hato. krIDA karatAM karatAM teNeM potAnA mitrane pUjyu ke he mitra ! ApaNa bedu jaNa pota potAnA puNyanI parIkSA karavA mATeM dUra dezAMtara jazyeM ? ane aneka kautukoyeM karI yukta evI pRthvIne paNa jozyeM ? ane he mitra ! dezAMtara pharavAthI vizeSekarI sujana purjano paNa jANavAmAM Ave . kahesu le keH-|| gAthA // abo jaso akittI, viz2A vinAyaM purisakAro // pAeNaM pAviUra, puriseNa ya anna desammi ||vlii paNa kahelu ne ke|| zloka // dezATanaM paMmi tamitratA ca, paNyAMganA rAjasanApravezaH // anekazAstrArtha vilokanaM ca, cAturyamUlAni navaMti paMca // 2 // arthaH-artha, ivya ane kIrti, vidyA, vijJAna, puruSArtha, e sarva puruSane paradezATana karavAthI prApta thAya // 1 // dezATana, paMmitanuM mitrapaNuM,paNyAMganAno melApa, rAjyasanAmAM gamana,aneka zAstrArthornu avalokana,e pAMca vAnAM cAturyanAM mUla // 2 // te vAta sAMjalI pradhAnano putra kahevA lAgyo je he mitra ! tamoyeM je kahyu, te yogyaja be. paraMtu ekeka vastunA vilAsI janane cAturya kyAMtha hoya ? eka deza, ekaja sanA, eka strI ane ekaja zAstra evI ekeka je vastu tenA vilAsI puruSane cAturya kyAthI hoya? nA hoyaja nahiM. mATe aneka nagaramAM jAvaM. aneka jhAnone zikhavAM, ane aneka rAjAne sevavA, kAraNa ke nAgyano udaya vA anudaya te aneka padArthanA anyAsathI thAya . te vAta sAMjalI kumAra kahyu ke he mitra! tameM te sarva satya kahyu. paraMtu mAtApitAne boDI ne dezAMtara jaq e ghaNuMja kaThina kAma le. kadAcit jo ApaNe nAnA jAyeM, to te mAtA pitAne mohoTI adhIratA thAya, ane duHkha thAya, ane jo temane kahIne jAyeM, to te javAnI AjJA Ape nahI? ema para deza javAviSe vedu mitra vicAra kare ,aneM vanamAM krIDA kare , tevAmAM "mAjhaM rakSaNa karo, mAruM rakSaNa karo." ema bolato evo koi vadhya puruSa AvI, ratnazikha kumAranAM caraNamA paDyo, tevAmAM hAthamAM daMma ane pAza ne dhAraNa karanAra evA te vIrAMgadanA pitA surAMgada rAjAnA sIpAzyo te vadhya puruSanI paLavADe doDatA AvI kahevA lAgyA, je he rAjaputra! Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. A ApanA caraNamAM je paDelo De te atiuSTa cora ,te sudattazreSTInA gha ramAkhAtara pADI corI karI khAtara pADelA mArgamAMthI nIkalI naag| jato hato, tyAM te turata amArI najareM paDavAthI tene pakaDI lIdho hato, bane rAjAnI AjJAthI tene bAMdhIne vadhanUmimAM zUlipara caDAvavA ANelo hato, tyAMthI te amArI najara cukAvI ekadama nAgIne tamArA caraNamAM AvI paDelo.te mATe teno Apa tyAga karo,ke jethI amo ApanA pitA padmA nana rAjAnI bAjhA pramANe tene jaladI yUnipara caDAvI dazyeM ? evI rItanAM te anucaronAM vacana sAMjalI vIrAMgada kumAra ciMtavyuM je zaraNamAM AvelA prANIne pADo mAravA mATe Apavo te yogya nahi. ane coranI rakSA ka ravI te paNa yogya nathI, topaNa zaraNamAM AvelA jIvano tyAga karavo, te asmAdRza zaraNada puruSane to ghaTeja nahIM ? ema vicArIne kuMvara bo vyo ke jenA AdezathI tamo tene zUliyeM devA laI jAbo, teja mArA pitA rAjAne jaIne kaho ke tamArA putra vIrAMgadeM kahyu je je A vadhya puru pane tamo tvarita boDI muko ane valI paNa kahejo je tamArA putrane zaraNa thavAthI temaNe vadha karavAno niSedha kasyo be. tyAreM anucaro kahe je ke yA panA kahevA pramANe jo rAjAne kaheguM, to rAjA, roSAkrAMta thAze ? tevAreM kumAra kahyu ke. sonalo ||ytH|| kokirakulAnimANo, mAhappA porisaM ca kiM tassa // saraNA ga jassa ma, va no jamai sabaMdaM // arthaH-nattama ku samAM utpanna thayelA animAnI mahAtmA puruSa, zaraNamAM AvelA jIvana rakSaNa na kare, to tenuM bIjuM puruSArtha hoya, te a' kAmanuM ? kAhIMja nahiM. juvo. cazmAne zaraNa gayelo je mRga De, te adyApi paryaMta tenI sAtheMja svabaM datAthI AkAzamA phasyA kare . mATe jo pitAjI rIpa karaze to paNa DhuM za raNAgata prANIne boDavAno nathI. eq vacana sanilI sarva zipAIyoyeM ma namAM jANyu je A kumAra te vadhya puruSano tyAga kare tema nAsatuM nathI.mATe temano kahelo Adeza ApaNe rAjAne kahIyeM. ema jANIne te kuMvaranI kahelI savistara hakikata tUrNatAthI yAvI rAjAnI pAseM kahI. te sAMjalI rAjA ekadama ruSTa thaine kahevA lAgyo je jA. te kumarane kaho ke sva baMdapaNe vartanArA evA putranuM mAre kAmaja nathI? mATe tAre mArI rAjya nUmimAM koI paNa ThekANe raheQja nahiM ? ne jaladIthI bAhera nikalI jA, Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ne guNasAgaranuM caritra. * 153 jo tuM mArI mithI bAhera nahiM jA, to pUrNa zikSAne pAtra thaIza ! e pramA nI rAjAnI je khAjJA thaI te kumArane kahI. te sAMjalI kumArane to paradeza javAno vicAra hatoja tevAmAM valI rAjAnI khAjJA thaI tethI atyaMta khuzI yo ne corane tene ghera pohoMcADI potAno mitra pradhAna putra je sumitra hato, tenI sAdheM zIghratAthI paradeza javA mATe nikalyo. tevAmAM mArge cA tAM te bedu jane puNyodayane sUcanA karanArAM ne atyaMta prazasya evaM zakuno thayAM kaMbe ke kanyA, gAya, zaMkha, jerI, dadhi, navina puSpa, dedI pyamAna pAvaka, madonmatta hastI, vRddha azva, nRpati, pUrNa kuMna, dhvajA, maraNa pAmelA ve matsyo, rAMdhenuM anna, vezyA, sAImAMsa. eTalAM vAnAM pra sthAna karanArA prANIne jo sAmAM male, to te zubhasUcaka be. valI paNa ka luM ve ke bhramaNa, azva, rAjA, mayUra, kuMjara, vRpa, te va padArtha, prasthAnamAM tathA pravezamAM siddhinA denArAM te. te sarva zakuno kuMvarane thayAM, evAM gunaza kunothI protsAhita thayelo te kumAra, potAnA mitre sahavartamAna anukrameM ghoeka mArga ullaMghana karIne mahATavImAM prAvyo. paThI kumAra, thAkI javAthI mahoTA evA vaDa vRnI bAyA nIceM suto, tyA teno mitra sumitra je hato, teNe kuMvaranA prayAsane maTADavA mATe pagacaMpI karavA mAMmI. have te vaDane viSe eka nAsuraprana nAmA yakSa raheto hato, te yA kuma ranuM tathA sumitranuM svarUpa joine tuSTamAna thai avadhijJAneM te bedu puruSonuM namatta vRttAMta paNa jANI pratyakSa thaine sumitrapratyeM kahevA jAgyo, ke he vatsa ! tamo bedu jaNa pratyuttama atithi ho, to tamAruM prAtiSya huM guM karUM? tyAreM sumitre kayuM je he deva! duSprApya evAM yA tamArA darzanathakI mone sarve prApta thayuM ? // yataH // tappaMti tava maroge, javaMti maMte tahA suvikA || viyaraMti daMsaNaM pula, devA dhannA viratANaM // 1 // arthaHtamArA darzana mATe keTalA eka manuSya tapa kare be tathA keTalAM eka manu yo maMtra sAdhe be, tathA keTalAM eka rUDI vidyAne sAdhe be, paraMtu koI eka nAgyavAn viralA manuSyaneja tamArAM darzana thAya be. te sAMjalI yakSa kahe be ke samana puruSo, duHkhita mANasa pAseMthI kAhi paNa mAgyA vinA te duHkhita jIvane duHkhamAMthI potAnI zaktyanusAra kADhe be. valI zramArA sarakhA deva tAnuM darzana to niSphala hotuMja nathI, temAM paNa valI tamArA jevA atyuttama 20 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. atithine asmAdRza, darzana vRthA thAyaja kema! kaheluM keH-||shrmoghaa vA sare vidyu,damoghaM nizi grjitm||shrmoghaa cottamA vANI,amoghaM devdrshnm|| arthaH-divasane viSe thayelI vijalI khoTI thAtI nayA arthAt divasamA vijalI thavAthI varasAda nizceM varase le ane rAtrine viSe meghanI garjanA vitatha thAtI nathI. kAraNa ke rAtraM garjanA karelo megha nizca varase le. tema muttama puruSonI vANI je ,te khoTI thatI nathI ane devatArnu darzana je be, te paNa khoTuM yatuM nathI mATe hu~ tamArAM bedujaNanAM sadAcaraNa tathA rUpa jo prasanna thaine mArI pAseM ve maNi , te DhuM arpaNa karUM muM. te grahaNa karo. temA prathama je nIlamaNi ne, te pUjana kasyo thako traNa upavA sanA aMtane viSe manohara rAjyane denAro thAya ne. ane bIjo thA rakta maNi le, te ". jhI" e maMtra karI japyo thako manovAMnitane Ape . temAM pUrvokta je nIlamaNi ne, te A tamArA rAjakumArane yogya , ane bIjo je raktamaNi ne, te tamAre yogya ne. te vAta sAMjalI vismaya pAmelA sumitraM te devanA ApelA behu maNi potAnA hAthamAM laine tene praNAma kasyo. ane vicAravA lAgyo ke aho! // gaathaa|| paharazya puralaM, hoi sahAya vaNe vasaMteNaM // azsuttassa vijaggai, narassa putva kiyaM purama // 1 // arthaH- purane viSa tathA vanane viSe rahetA evA puNyazAlI jIvane pUrva janmArjita puNya je je te sahAya kare . mATe A kumAra ne,te mahA nAgyazAlI , jenuM vanane vipe paNa devatA sahAya karavA Avyo ? ema kumArano mitra sumitra vicAra kare , tevAmAM yada je hato, te aMta *na thai gayo. ane kumAra turata jAgI gayo. par3I te vedu jaNa tyAMthI cAvyA. tyAM vanane viSe phalita tRdo AvavAthI kumAra phalanakSaNa karavA tatpara thayo, tevAmAM kumArane sumitraM kahyu je mahArAja ! Apa phala na kSaNa karazo nahiM! ema jyAre phala khAvA taiyAra thAya, tyAre sumitra nA kahe. tevI rIteM traNa upavAsa kumAra pAseM karAvyA, ema karatAM mahAzAla nAmA puranA upavanamAM bedu jaNa pahoMcyA. tyAM sumitraM rAjakumArane yada pradatta je nIlamaNi hato te thApyo ane kahyu ke he mitra ! yA mArA ApelA maNinuM tuM pUjana kara. tema karavAthI tuM koI paNa gAmano rAjA thAIza ? te sAMjalI vismaya pAmelA kumareM kaDaM ke he mitra! A maNi, Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. Has tune kyAMthI upalabdha yayo ? tyAreM sumitreM kayuM je tamArA puNyathI malelo be. bAkInI sarva hakikata Apane rAjya prApta thayA paDhI huM kahIza. te sAMgalI harSAyamAna thayelA vIrAMgada kumAreM paNa te nIlamaNinI pUjA karI ne pI upahAsathI kahevA mAMga ke kema have kyAMthI rAjyano lAna thAze ? ema vismaya yukta upahAsa karato thako eka yA vRnI nIceM jai veho ane kumArano mitra sumitra je hato, teNe vallI mAM jai te yadanA zrApelA raktaciMtAmaNinuM puSpAdikathI na karane te ciMtAmapipAseM yahanA kahevA pramANeM zarIra sthitinA upoganI prArthanA karI, to teja daNamAM te maNinA prabhAvathI divyava stu pragaTa thara. prathama to tyAM divya puruSo pragaTa thayA, temaNe behu januM aMgamardana karayuM, te paDhI kamalasamAna komala jenAM caraNa be evI divyastrIyo pragaTa thai. temaNeM sugaMdha vyayI te vedu jAne vaTaNa kaM. paThI maNi, ratna, teNe jaDita ne najeba jene viSe bAMdhyA ve. evA errainpane viSe svarNasiMhAsanamAM besIne ratnajaDita mahoTI jArI yothI UratA evA jalayI vidhipUrvaka tejayeM snAna karUM. pI divya evA zRMgAra, vastra, puSpa, vilepana, teNeM karI zarIrane suzobhita karayAM, tadanaMtara sonAnA thAlane vipe khAdya, peyAdikanuM nojana kasyuM, te paDhI hAtha tathA mukha dhoyAM, tadanaMtara mAhA mUlya evA tAMbUlanuM nakSaNa kayuM, ema sarva sAmagriyono upabhoga thayo, te paDhI te sarva sAmagri iMDjAlanI peTheM dRzya tha ga tevAreM kumAreM kahyuM ke he sumitra ! thA, je yApalane alaukika sAmagrInA sukhanI prApti ya, te sarva mane yApelA nIlama lino pratApa be ? tyAreM sumitre kayuM je nA, tema kAMi kahetuM nahiM jAreM te kavAno vakhata zrAvaze, tyAreM tenuM savistara vRttAMta huM Apane kahIza. ema paraspara behu mitra sukheMkarI vArttA kare be, tevAmAM teja nagarano rAjA putrIyo maraNa pAmelo be tethI temanA pradhAnavarge vicAra karo ke have prApaNe rAjyAsana para kone besArIyeM ? kAraNa ke rAjya kAM reDhuM rahe nahiM. tAre sahuyeM malI vicAra kasyo, ke yA ApaNo paTu hastI ne, tenI guMDhamAM jala narelo suvarNakalaza thApavo, dhane tene svataMtra teM cAlavA devo. cAlatAM cAlatAM je puruSa napara te kalaza Dhole, khane je Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. puruSane potAnA guMDhAmamayI lahIne garjanA karI potAnA skaMdha upara caDAve, tene yA nagaranuM rAjya devU. ema nizcaya karI paMcazabda vAjAM vagaDAvA mAMjyAM. par3I paMcazabda vAjAM vAgate zaNagArelo hAthI cAlyo ane te hAthInI par3a vADe rAjAnA pradhAna vagere cAlyA, par3I hastI cAlato cAlato je sthaleM gAmanI bAhera napavanane vipe sumitra nAmA mitra sahita vIrAMgada kumAra beThelo , tyAM zrAvI garjanA karI te hAthI kumAranI para jalano narelo kanakakalaza je hato teNe karI aniSeka kasyo, ane te panI turata te ku mArane guMDhAmaMmeM karI lazne potAnA skaMdha upara caDAvI dIdho. tevAmAM to turata maMtrI jananA dukamathI tene rAjA terAvyo, natra, tathA cautarapha viM jAtAM cAmaroyeM karI suzonita thayo. AnaMda yukta evA aneka baMdijanonA tRdoyeM karI jaya jaya zabdo te samayane viSe thavA lAgyA. paDI te kumarane gAmamA praveza karavA mATe sacivAdika sarva namana karI kahevA lAgyA ke mAhArAja! yA bApanA gAmamAM bApa padhAro. tevAmAM te kumAranA sumitra nAmA mitre vicAsyuM je mAro sakhA vIrAMgada kumAra to uttama evA rAjyane prApta thayo, te ghaNuMja uttama kArya thayu. have DhuM paNa mArA mitranuM sukha joto thako svecAyeM karI prasannarIteM koi paNa gAmeM jazna raDhuM? ema vicArIne tyAMcI gayo, te bIjA nagarane viSe praveza karIne prasanna rIteM rahyo.tadanaMtara rAjya to prApta thayuM, paraMtu potAnA mitrathI judA paDavAyeM karI vIrAMgada kumAra atyaMta vyagracitta tha gayo, tyAre maMtrI vinayapUrvaka pUjyu ke mahArAja! Apa grAma apazoSamA kema bo ? ane yuM Apane apekSA ke ? te kaho. tevAreM te rAjA thayelA kumareM kaDaM ke mAro prANapriya eka mitra mArI sAthai prAhiM yAvelo hato,tene hAla duM dekhato nathI, tethI mune atyaMta hRdayamAM duHkha thAya je. mATe jo tene koi paNa tekANethI zodhI lAve, to muneM AnaMda thAya ? tevAM vacana sAnanI sarva sunaTo sarvatra doDyA ane cotarapha sumi trano tapAsa kasyo, paraMtu koi sthalamAM tene dITho nahiM, tyAreM nirAza thai ga yelA sunaToyeM yAvIkaDaM ke mahArAja! te puruSa to tapAsa karatAM koI te kANe amone malyo nahIM. te sAMjalI sazoka thayelA kumAra kahyu ke hu~ gAma mAM praveza karIza nahiM, tyAreM to sarva maMtrIvagereyeM atyaMta aAgraha pUrvaka prArtha nA karIne mahoTA utsaveM karI te rAjAne puramA praveza karAvyo ane teja gA Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 157 manA maraNa pAmelA rAjAnI pATha kanyA hatI, tenuM poteM pANigrahaNa kasyuM. paDI te devatAnI strI samAna ATha strIyo sAthai sukha vilAsa karato thako akhaMma zAsanavAlA rAjyane uttama rAjAnI paheM pAlana karato havo. paraMtu potAnA sumitra nAmA mitrane hRdayathI kSaNamAtra paNa vismRta karato nathI. have sumitra paNa potAnI ibAthI je nagaramA poteM gayo, te nagaramAMnamato hato, namatAM namatAM tyAMnI rahenArI ane naranI vairiNItamA evI ko ratisenA nAmanI vezyAyeM tene dITho. ane snehayukta tenI sAmuM avalokana kayaM. ane potAnI ratisamAna kanyA sAtheM samAgama karAvI ivya haraNa karavAnI ilAthI gauravapaNe tene bolAvyo ane vicAsyuM je thA puruSanI thAruti ghaNIja sarasa , mATe jarUra A ivyavAna haze! ema vicArI te sumitrane upara bolAvI rUDe Asane besArI tenI uttama saMnAvanA karI tathA tene tAMbUlAdika prApI khuzI kasyo. panI ratisenAnI putrInA ka TAdothI vidhAyuM ke hRdaya jenuM evo te sumitra, tenI sAtheM viSaya surakhane jogavato thako potAnI meleM manamAM vicAra karavA lAgyo ke,gaNikAje , te 'vyathI raMjana thAya . paraMtu guNavAnanA guNothI rAjI thAtI nathI. jema makSikA je , te durgadhavAlI viSTApara bese le paraMtu caMdananI upara besatI nathI. valI gaNikA dhanane mATe cAMmAlano paNa saMga kare, tathA kuSTI janano paNa saMga kare? karvA De ke // zloka // jAtyaMdhAya ca dhurmukhAya ca jarAjI khilAMgAya ca, grAmINAya ca puSkulAya ca galatkuSThAninUtAya ca // yatI ca manoharaM nijavapurnavIlavazradhyA, paNyastrISu vivekakalpa latikAsu strISu korajyate // 1 // vezyA'sau dahanajvAlA, ruupeNdhnsmnvitaa|| kAminiryatra dUryate, yauvanAni dhanAni ca // 2 // arthaH-jAtithI aMdhane, tathA kharAba mukhavAnAne, jarAthI jIrNa thayelA aMgavAlAne, grAmINane, tathA kharAba kulamA utpanna thayelAne ane galatkoDhIyAne, lakSmInI lAla cathI manohara evA potAnA kalevarane vezyA je ,te svachaMdapaNe arpaNa kare ne. mATe vivekanI kalpalatA evI paNyastrIne viSe kayo mujhajana aAnaMda pAme? // 1 // valI yA vezyA je le, te aminI jvAlA , te potAnA svarUparUpa iMdhanothI yukta , te agnijvAlAne vipe kAmI purupo, yauvana, tathA dhanane homI dIye je ? yA pramANe sumitra vicAra kare le, to paNa Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. snehAmRtathI tathA hAva, nAva, kaTAkSothI vaza karelA evA te sumitre vi cAmu je pAhIja rahI keTalA eka divasa hu~ nirgamana karIza ? ema vicAra karIne keTalAeka divasa te ratisenA vezyAne tyAMja raheto havo. paDI te sumitranI sAtheM rahevAthI kuhinI atyaMta prasanna thai. paraMtu dhananI atilA lasAthI keTaluMeka ivya sumitrapAseMthI tene malyuM be, to paNa te vezyAyeM jANyaM je enI pAseM kAMhIM paNa hAla dekhAtuM nathI mATe hu~ mAgu to kharI, jo mAgavArthI nA kahe to tenuM duM visarjana karIza ? ema dhArI nUSaNAdikanI bAthI jUpaNoja mAgavA lAgI. tyAreM sumitre vicAsyuM je yAvezyA kAhI thoDe vyaM tRpti pAmaze nahIM mATe tene ghaeM ivya hu~ thA', ema vicArI ekAMtasthalamA jai suramaNinI yAcanA karavA lA gyo tethI ghaNuka vya prApta thayuM, te sarva vya te ratisenA paNyAMganAne zrA pI dIdhuM. te lIdhAthI pharI paNa ivya mAgyuM, ane kumAre dI* ema jeTalI vAra jeTalu e ratisenA vezyAyeM vya mAgyuM teTalI vAra teTaluM ivya sumitre tene zrApyu. tema ghaNuM ivya sumitrapAseMthI vAraMvAra malavAthI te vezyAyeM vicAyuM je yA puruSapAseM ciMtAmaNija , kAraNa ke jeTalu ivya hu~ mAguM buM, ke turata teTaluivya lAvIne mune yApe. mATe have tenI pAseMthI jema tema upAya karI te ciMtAmaNi lai levo! ema dhArIne te ciMtAmaNine corii| levAnI yuktiyo vAraMvAra zodhe , paraMtu koI yukti tene malatI nathI. have eka divasa te sumitra hato, te potAnA paherelA vastra utArIne snAna karavAne mATe pravRtta thayo, tevA vakhatamAM te kuTinI evI rati senAyeM bana karI te sumitranAM paDelAM vastro zodhavA mAMDyAM,temAM sumitranA uttarIya vastrane uDe te yapradatta je ciMtAmaNi hato, te bAMdhelo hato, tene vezyAyeM boDI lIdho. tadanaMtara te sumitre snAna karI potAnAM sarve va stro paherI lIdhAM. thoDI vAra par3I pAbu te vezyAyeM sumitrapAseM ivya mAgyuM, tevAreM teNe hA kahI,ane ekAMtasthalamAMja je vastrane beDe gAMTha vAlI maNi bAMdhelo hato, te vastrano DeDo jovA mAMDyo, to tyAM te maNija dITho nahiM ane koyeM corI lIyo ema tene mAlama paDadyu, tyAre ati ciMtAtura tha tatratya sarva janone pUbavA mADyu,ane kahyu ke tameM koyeM mArA vastrAne beDe thI maNi lIdho le ? tevAreM atikapaTaghaTanAmAM pravINa evI te kuhinI Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. rapae ratisenA hatI,te sAmo atyaMta vilApa karavA lAgI ane kahevA lAgI ke he uSTa ! tAre jo have 'vya na zrApahoya to sayuM bane amAre jotuM paNa nathI, paraMtu amAre mAthe khoTI corI khabaDadAra jo nAkhI to? tevAM vaca na te vezyAnAM sAMjalI sumitre vicAyuM je jarura thA pApaNI ane vizvA saghAta karanArIyeM mAro maNi corI lIdhelo . emAM kAMhIM paNa saMzaya nathI mATe have mAre thA vezyAnI sAtheM rahe paNa nacita nathI ane valI mArA maNinI corI thane te mATeM A vezyAne kAMhI na kahetAM rAjA pAseM jA pharIyAda karavI teja vAta yogya . mATe pharIyAda paNa karUM? ema vicArI salaU thazne rAjA pAseM phariyAda karavA mATe dezAMtara tarapha cAlyo a ne mArgamA cAlato cAlato vicAra karavA lAgyo je are dhikkAra ne ajJA nane ? je ajJAnathI lojaNI evI te vezyAyeM jema jema mArI pAseM jeTa buM jeTaluM vya mAgyuM, tema tema neTaluM teTabuM meM vya tene prApyuM, to paNa te pApaNInI tRSNA vRddhiMgata thAtIja gai. te tRSNAthI vizvAsI jananA zehane karanArI pApaNIyeM mane vaMcyo? teNe maneja vaMcyo ema nathI, paraMtu potAnA zrAtmAne paNa teNeM vaMcyo be. kAraNa ke te vezyAyeM ema jAeyu je yA ciMtAmaNi tenI pAse , te jeTaluM joyeM, teTaluM ivya tene male le, tethI te maNi jo DhuM corI lahu~, to mune paNa tenI paheM anargala ivyanI prApti thAya? paNa tene ema khabara nathI ke maNino vidhi tathA maMtra jANyA vinA te phaladAyaka thAya nahiM, mATe teNe maNi mArI pAseMthI corI lIdho paNa tethI tene kAMhI vAMchita phala prApta thavAnuM nathI ane tenI pAse te maNi ne, te paththara samAna phaladAyaka . mATe te maNithI thato lAna na hovAthI teNI potAnA yAtmAne paNa vaMcyo be. arthAt corI potAnA svArtha mATe karI to paNa teno svArtha na sasyo, ane yA karUM corInuM pApa karma bAMdhyu ? have evo te kayo prakAra ke ke jeNe karI te vezyAnuM muMDaM thAya dhane mAjhaM potAnuM mAhAtmya dekhADIne te mArA mahAmaNine duM tenI pAseMthI pADo lahu~ ! ! kahej // ytH|| napakAriNyupakAraM, veraniryAtanaM ripoH // kartuM naiva samarthA ye, teSAM dhika puruSArthatA // 1 // arthaH-nupakAra karanArano pratpupakAra, zatrunuM vaira levu, te bedvAnAM karavAne je azakta hoya , tenA puruSArthane dhikkAra je. ema Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. saMkalpa vikalpanA kallolathI vyAkula ne citta jenuM evo e sumitra, tra meM karI namato namato jAjA jemA prAsAda ne,ane jAjAM jemAM udyAno meM, jemA koi manuSya to rahetuMja nathI evaM koi eka nagarane dekhato havo. par3I tevA nagarane dUrathI jo vismaya pAmIne teNe te nagaranI thaMdara praveza kasyo. anukrameM sarva nagarane joto thako te nagaranA rAjamaMdiramA zrAvI pahoMcyo. tyAM paNa sarva sthala nirjana joi, te rAjamaMdiranI saptama lUmi para caDI gayo. tyAM karparathI narelAM ne mastaka jenAM tathA puSpanI mAlAthI suzonita ne grIvA jenI ane sAMkalathI bAMdhelA ne paga jenA evI be hAthaNIyo dItI. panI saMcama yukta gharaTuM parahu~ joto thako vicAra karavA lAgyo ke bare hu~ thAhiM kyAM caDI thAvyo ! ane be hAthaNIyo thAhiM koNe bAMdhI daze ? ema kahIne valI ghaDIka virAma pAmyo. pAbo valI saMbhramathI gAMmAnI peThe Ama tema jovA lAgyo, tyAM gavAdane viSe paDelI zveta ane kRSNa evA aMjananI narelIbe zIzIyo najareM par3I. ane te zIzInI pAseM eka prAMrakhamAM aMjana karavAnI zalAkA paNa dRSTigocara thA. te sarva jozne sumitrane saMnrama maTI zAMti thai ane teNe jAeyu je jarUra yA yogAMjananIja zIzIyo , kAraNa ke Abe hAthaNIyonI pAMpaNo dholI ne, kAraNa ke tenI pAMpaNomAM dholI zIzImAM paDelA saDa jevU usaDa prAMjelu . mATe DhuM jANuM je yA ve hAthaNIyo De, paraMtu te ve hAyaNIyo nathI, paNa te be strIyoja ? ane te be strIyone koieka yogI puruce, A zvetayogAMjana AMjI hAthaNIyo karI dIdhI ? valI kadAcita jo A kRSNAMjana je zIzImAM paDelu tethI pAnIpUrvarUpanI strIyo thAya to thAya? je nAvI daze te thAze ane e kRSNAMjana yAMjavAthI kAM Apa gane aDacala paDavAnI nathI? jo strIyo nahI thAya, ane hAla jema beddha hAthaNIyo , temaja raheze, to paNa kAMza phikara jevU nathI ? ema vi cArIne te sumitraM zIzImAMthI kRSNAMjana lai te bedu hAthaNInI cadumA aAMjI dIdhuM. tethI turata te hAthaNIyo be uttama kAminIyo thai gai. ane sumitre te bedu jaNIyone kuzalaprazna pUyu. tAre te bedu strIyoyeM kahyu ke ApanA samAgamathI have amAjhaM kuzala thayu! tyAreM sumitraM kartuM ke he uttama nAminIyo! mArA cittane Azcarya utpanna karanAraM tamALaMta Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. 1.61 tAMta mane savistara kaho, te sAMjalI bedu mahilA kaheMbA lAgIyo ke he nAgyazAlI puruSa ! mAruM vRttAMta meM je kahIyeM, te sAMjalo. gaMgAnadIyI uttara dizAmAM naka nAmanuM eka nagara be, temAM gaMgAditya nAmA zreSThI se be, tenI vasudhArA nAmA eka strI be, tene khAu putro ve, tenI upara mo jayA ne vijayA nAmanI ve kanyA thayelIyo taiyeM, hAla yau vanAvasthAne prApta theyo baiyeM. have te gaMgAnadInA kAMThA upara nayAnane viSe kriyAvAn, zaucadharmatatpara, purANavyAkhyAnane vAMcanAra, vaidika ne jyotiSanimittane paNa jANanAra, dekhavAmAM sarala ne aMtaHkaraNamAM krUrapariNAmI zarmaka nAmano koieka parivrAjaka raheto hato, tene mArA pitAyeM gurunAvathI nojana karavA mATe ghera bolAyo, ne ghaNAja mAnayI svastha zrAsanapara vesArakho. tyAra pItene mArA pitAyeM zAla, dAla vagere uttama nojana, eka thAlImAM pIrasyAM, tyAre te jamavA lAgyo. te vakhata yamo bedu beno gurunAvathI tene paMkhAthI pavana nAkhavA lAgI. tevAmAM to tene yamAruM vedujalIyonuM prati ramaNIya rUpa jotAM aMgamAM yanaMga utpanna thayo, tethI yA thayo thako prazana dhyAna boDI cittamAM ciMtavavA lAgyo ke are ! raMjA nAmaka apsarA sarakhI yA ve strIyothI meM joga na jogavyA, to mAruM tapathI paNa zuM valavAnuM be ? aneM kriyAthI paNa guM balavAnuM ve ? jAjuM guM kahuM, paraMtu teunI sArthe joga jogavyA vinA mAruM je jIvita be, te vRthAja be ? valI paNa vicAravA lAgyo je saMsA ramAM vastutaH sAra jo joiyeM, to to sAraMgapadI samAna locanavAlI lala nAja be // yataH // priyAdarzanamevAstu, kimanyairdarzanAMtaraiH // prAryyate yena ni rvANaH, sarAgeNApi cakSuSA // 1 // kIrasAgara kallola, lolalocanayA'nayA / sAro'pi ca saMsAraH, sAravAniva lakSyate // 2 // arthaH- mane to prANathI vAhAlI evI strInaM darzanaja ho. kAraNa ke bIjAunA darzanathI guM valavAnuM be ? jenA darzanathI nirvANa paNa sarAga catuthI yAcanA thAya be // 1 // dIra sAgaranA kallola samAna capala netravAlI yA strIyothI prasAra evo pala saMsAra, sAranUta jevo dekhAya be. valI paNa te vicAravA lAgyo ke eka DhuMja yA strIyothI dona pAmyo buM, ema nathI, paraMtu brahmA je hatA, te paNa apsa yI dona pAmyA be ne gaurI tathA gaMgAthI mAhAdeva manmathavaza thayA " 21 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 jainakathA gva jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. be,gopAMganAthI goviMda paNa puSpavANanA pAsamAM paDelA . to DhuM jevAno to emAMvratano mada kyAMdhIja rahe? evIrIteM anitya ane tuba vicArathI kalpanA kasyo ne amArA vedu jaNIno samAgama jeNe evo te parivrAjaka, saMtrAMta thaye lA manane ThekANe lAvato kAMka amAjhaM dhyAna karato thako cUpa thai beTo ane te dhyAnathI nojana karato aTakI gayo, tyAre tevI rItanA banelA te parivrAjakane jozne amAro pitA saMtrAta citta thai gayo, ane kahevA lAgyo ke mahArAja! tamo jamatA jamatA baMdha kema paDyA? jamo, jamo ? jhuM tattva ciMtAyeM karIne hAla thA zItAna Apane nAvatuM nathI ? ema vAraM vAra, jojana karavA mATe tenI prArthanA karI. tyAre teNeM kahyu ke zrA prakA ranA mukhathI dagdha thayelo te nojana kevI rIteM karI zake ! ema kahIne teNeM nAvarahita keTalAeka grAso lIdhA. panI nojanAnaMtara amArA pi tAyeM tene pUbyu ke he tApasa! Apane duHkha te guMDe ? tyAre teNeM kahyu ke tyAga kasyo De sarvano saMga jeNe evA mune tamArA sarakhAno saMga je ne, teja duHkha , kAraNa ke ekAMtanakta evA tama sarakhA sujanajanonA ukhane jovAne duM samartha thato nathI, jo DhuM tamAre tyAM na Avyo hata, to mane kuHkha thAtaja nahI ? ane te duHkha hu~ panIthI kahIza paNa hAla nahi kahU~ ? ema kahIne te tApasa potAnA sthAnapratye gayo. te panI amAro pitA paNa tenA vacanathI sazaMka thayo bato tenI paDavADe gayo, ane tyAM jazne ekAMta sthalamAM beThelA te parivrAjakane pUbavA lAgyo ke mahArAja! Apa zAmATe te vakhata vicAramA paDyA hatA? te kaho, tyA tApaseM kahyu ke are! mAre to nadIno ane vAghano nyAya thayo , eTale jo yA tarapha jAya to pUramAM AvelI nadImAM mUve, ane jo bIjI tarapha jAya to vyAghra khAi jAya mATe mAre paNa temaja thayu ? jo tamo prabo bo, te na kahu~ to tamane uHkha lAge , ane jo kahUM , to yA mAro tapasvIno dharma jAya . tathApi tame amArA ekAMta nakta bo mATe he zreSThi ! dUM tamane kahU~ , te sAMjalo. duM je vakhateM jamavA veTho hato, te varakhateM ta mArI be putrIyo mune paMkhAthI pavana nAkhatI hatI, tyAM meM jamatAM ja matAM tenAM aMgalakSaNa joyAM, to mane ema mAlama paDyuM je A vedu kanyA le te kulakSaNothI jarapUra ne ane nAthI te zetanA kulano thoDA Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 163 vakhatamAM nAza thAze ? tevI rItanA nAvi kulakSyane jANI tatkAla mArA hRdayamAM mahA kheda nutpanna thayo. te vakhata je tamoyeM pIraseluM anna sarasa hatuM, te sarva nIrasa tha gayuM. to paNa tamoyeM jAreM pane vAraMvAra "nojana karo, nojana karo" ema kardA, tyAre meM yatkiMcit nAvarahita nojana kayuM. te sAMjalI amAro pitA kahevA lAgyo je mahArAja! mAra kulano daya na thAya tevo kAMza napAya ? jo hoya to kaho. tyAreM tapasvI bolyo ke jevo ghaTe tevo napAya jo tamo karazo, to thAze, paNa te karavo ghaNo duSkara ? te sAMjalI zreSThI bolyo ke kularadAne mATe puSkara kArya haze,te paNa karaguM ? tyAre te parivrAjaka bolyo ke prANathI paNa vanana hoya paraMtu nirIkSaNa tathA jethI ApaNuM sarva bagaDI jatuM hoya, tevI vastuno chAtA purupeM jala dIthI tyAgaz2a karavo. kAraNa ke tevI vastuno tyAga karavAthIja zreya thAya be, mATe mArUM to e kahevU le ke e tamArI vedu priya putriyone sArIrIteM navarAvI, caMdanAgaru liMpI, sabhUSaNothI alaMkRta karI, zAMtikarma karAvIne ekAMtamA jazne maMjUSAmAM nAkhI te maMjUSA gaMgAmA taratI mUko. ema kara vAthI tamArA vaMzane sukha natpanna thAze? e vAkya sAMjalI mUDha jenuM mana De, evo te amAro pitA, tenuM kahelu sarva aMgIkAra karI ghera Avyo. tadanaMtara amArA pitAyeM uttama evI maMjapA karAvI, tenAM nize sarva mINathI pUrAvI kAMhI paNa bolyAvinA amane vedune aMdara nAkhI, ane ko pUche to kahe ke jeno vivAha karavo ne evI yA kanyAune maMjUSAmAM ve sArI gaMgAmAM vahevarAvavI jozye ane gaMgAne jovarAvavI joyeM. kAraNa ke amArA kulanI evI paraMparAja , ApramANeM kaheto yako parivrAjakanI sAtheM peTI upaDAvI gaMgAtarapha cAlyo, tyAM AvI te peTIne rahaHsthalamA sthApana karIne gaMgAnA kAMThA upara zAMtikarma karIne prAtaHkAlane vipe te peTIne jalamAM mUkI dIdhI. par3I viSAdayukta thai ghera AvI teNe sarva zokanuM kRtya kayuM. have te uSTa parivrAjaka paNa potAnA maThamAM jA potAnI dhArelI inA pAra pADavAnA sababathI harSAyamAna thai sva ziSyavargane utAvalathI kahevA lAgyo ke he ziSyo! gaMgAdevIyeM mArA maMtranI sidine mATe pUjopakaraNeM karI yukta evI eka maMjuSA kRpA karI hAla ANelI. temATe tamo tyAM jazne gaMgAmA taratI AvatI te peTIne tvarita lai Avo. paNa te Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. peTI ughADazo nahiM ho. kAraNa ke jo tamo ughADazo, to mAre maMtrasAdha namAM vighna thAze ? tevaM sAMjalI vismaya pAmelA te sarve ziSyo gaMgAnA kAMThApara gaMgAnA pravAhane jotA jotA cAra koza paryaMta cAvyA gayA. pa raMtu te maMjUSA tene dRSTigata thA nahiM. have te peTI dRSTi gata tene na tha6, tenuM kAraNa kahe . ke eja gAmano sunUma nAmA rAjA hato, te gaM gAnA kAMgapara krIDA karato hato, teNeM gaMgAnA pravAhamA taratI yAvatI te peTI najareM dItI, ke turata lahI lIdhI. ne ughADIne jovA lAgyo, to temAM ati ramaNIya svarUpavAlIyo amane jo ane jotAMveta kA mArta thayo bane potAnA maMtrIne kahevA lAgyo, ke aho A Azcarya to juvo // yataH // kinnArI kimu kinnarI kimatarI vidyAdharI vA'tha vA, kiM nAgAnucarI kimaMbaracarI kiM vAMbarI kinnrii|| kiM gaurIhari suMdarI.kimaya kiM, kiM ceha vAgIzvarI, tAruNyamamaMjarI smarapurI sAdAt kimeSA nuvi // // // pAtAlakanye kiM vidyA, dharyo svargAgane ca kiM // kiM vA nRpasate ete, no no brUta yuvAM ca ke // 2 // arthaH- are A te jhuM nArI ho ! ke kinnarI haze! ke vidyAdharI haze! ke nAganI dAsI haze ! AkAzacarI ho! ke kinnarI ho! ke jhuM gaurI haze! ke viSNupatnI lakSmI haze! ke valI sarasvatI ho! ke tAruNyavRdanI maMjarI haze! ke A te ratipatine rahevAnI sAdAt nagarI haze ! ke koNa haze !!! tema vicArIne amane behune pUbavA lAgyo ke he kAmalatikA ! tamo vedu jaNIyo pAtAla kanyA bo, ke vidyAdharI Do, ke rAjakanyA bo, ke koNa bo? te mune yAthA tathyarIteM kaho. e pramANe rAgAIvacanathI rAjAyeM amone pUjyuM to paNa tha tiphuHkhaHkhita evI amoyeM kAMhI paNa jabApa dIdho nahiM. evA samayamAM rAjAno aniprAya jANIne teno maMtrI kahevA lAgyo ke he rAjan ! Apa vicAra karo. koi paNa prabala kAraNa vinA sarva aMgeM zaNagArelI ati kama nIya, tathA tAruNyane prApta thayelI evIA kanyAune kema tyAga kare ? temATe koya paNa potAnA svArtha sAdhavA mATe yA bedu kanyAune peTImAM pUrI gaM gAmAM vahetI mUkI lAge . mATe mAro mata to ema ne, ke yA e behune kADhI lai bIjI ve kanyAu Aja maMjUSAmAM pUrI gaMgAmAM vahetI mUkiyeM ? te vAkya sAMjalI bIjo ko mAhyo mANasa bolyo ke mAro to e mata je jeM Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 165 thApaNane bAhiM gaMgAnA kAMtA para bIjI be kanyAyo upalabdha thAvI, te dhaNuM ustara , mATeM kanyAja pAnI peTImAM mUkavI, evI kAMi jarura jAsatI nathI, mATe vanamA pharatI ve vAnarIyo aMdara mUkI dazya ? te va cana sAMjalI rAjA khuzI thai gayo ane kahevA lAgyo ke tamAro vicAra , te mune suMdara lAge , mATe tameM je kaho bo, temaja karavU, ApaNane nacita je. ema kahIne amane bedune peTImAthI lahIne te peTImAM ve vAna rIyo makI dIdhI ane pAnI jema hatI. temaja peTI baMdha karI. pANImAM vahetI mUkI harSasahita te rAjAyAhiM yAvyo. have te parivrAjakanA ziSyo je hatA, te vicAra karavA lAgyA ke gu runA kahevA pramANe hajI sudhI te peTI tovI nahI, paraMtu ApaNA guru khoTuM to qadI boleja nahiM, mATe ApaNe muMjAine kAryasiha thayA vinA pArbu jAvU te ThIka nahI ? ema eNI vAra sudhI vicAra karatA karatA cAvyA jAya le, tevAmAM to sunama rAjAyeM jemAM ve vikaTa vAnarIyo prarI, tevI te peTI gaMgAnA pravAhamA taratI taratI zrAvatI dUrathI ziSyoyeM dItI. tyAM to te najIka AvI pahoMcI ane tene sarve jaNe kheMcI lIdhI. lazne emane ema te pApI parivrAjakane ApI dIdhI. paDhI jyAreM sUrya asta thayo, tyAre te guruyeM potAnA ziSyone kahyu ke he ziSyo! DhuM to A peTI lazne mAru maMtrArAdhana karavA aa matamAM besuM bUM, ane A peTI lazne manI aMdara jAvaM muM, tamAre to hamaNAMja A manane hAreM vArathI tAluM dazne dUra jazne besa. A manI aMdara kozno kAM karuNa zabda thAya athavA ko tamone bolAve, to paNa tamAre sAMjalI vesI rahe,, paraMtu A manI Agala paNa Avaq nahI,ane tAluM paNa naghA DavU nahI. kAraNa ke tema tamo jo Avo, to mAre maMtrasidimAM vighna thAya? te sAMjalI sarva ziSyoyeM tenI kahelI sarva vAta kabUla karI. palI te pApI parivrAjaka potAnA maThamAM peTI lai harSa sahita manuM cAra dazne aMdara peTho ane sarva ziSyo tenA kahevA pramANe manA hArane bArathI tAluM dazne dUra jA begA. have te parivrAjaka, peTInI samIpa jazne kahevA lAgyo ke he naI! tamA rIpara tuSTAyamAna thayelAM gaMgAdevIyeM kapAyeM karI devasvarUpa evo DhuM rUpa vara Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. tamone yApyo be, tene svIkAra karo. ema karatA hUM paNa tmaa| pAseM yAcanA karUM buM je ratisamAna rUpavatI tameM mune patitve aMgIkAra karo. DhuM tamAro kiMkara ,mATe dayA karI muneja svAmI karI kRtArtha karo. ema kahI jevAmAM te peTI ughADI aMdara hAtha nAkhe , tevAmAM to svanAvathI aticaMcala, peTInI aMdara ghaNI vAra pUravAthI ghaNIja krodhAyamAna tha yelI, ghaNA vakhatanI nakhathI sUkAya gayelA udaravAlI, evI be vAnarI yoyeM teno hAtha pakaDyo, pakaDIne ekadama ThekaDo mArI peTIthI bAra nIkalI potAnA dAMtoyeM karI te tapasvInA kAna, nAka, hota, kapAla, gAla, karaDI khAdhAM, tathA hAtha, paga vagere sarva bIjA aMgone tIkSNa nakhoyeM karI vataraDI lohIjANa karI mUkyo. te varavata pArivrAjakathI mane bAra tAluM dIg hovArthI kamADa nAMgI bAhera paNa javAyuM nahI ane a tyaMta duHkhI thayo. tyAreM mahoTI rADyo nAkhI pokAra karavA lAgyo ke he ziSyo! jaladI dhoDo dhoDo!! are yA muSTa vAnarIyo mArUM na kaNa karI jAya !!! aa pramANe vilApa karato karato nUtalane viSe namarI khAI paDI gayo. have ziSyo je hatA, te poteM guruno vilApa sAMna le le paraMtu guruyeM pUrve kayuM , ke "koI karuNazada kare, ke bolAve, to paNa tamAre mata najIka AvaQja nahI ane tAluM paNa ughADavU nahI" jo yAvazo, to mArI maMtrasidimAM vighna thAze? te saMjArI sarva ziSyamAMhelo koipaNa ziSya, tyAM gayo nahiM. pajI tenA sarva aMgone dudhAtura evI ve vAnarIyoyeM cAra pahora paryaMta khUba cUSyAM, tethI te parivrAjaka prANamukta thayo, paraMtu ajJAnatapathI te maraNa pAmIne rAsapaNe utpanna thayo. ane vinaMgajhAne karI rAkSasAvatAramAM paNa teNe evaM jANyaM je pUrvajanmeM kAmA tura paNAthI meM varavA zvelI ane yuktiyeM karI peTImA nakhAvI gaMgAmAM vahetI mUkAvelI evI be kanyAunuM sunUmarAjAyeM haraNa kAM ne, ane luccAzthI tene badale be vAnarIyone peTImAM mUkI mArAM prANa levarAvyAM , ema vAraM vAra te sUnUmarAjAnuM vaira saMjArI te sunUmarAjAne mArI nAkhyo, ane tenA A sarva nagarane ujaDa kapuM. ane pUrva janmano amArI sAtheM apUrva prema hovAthI amAro bacAva kasyo. valI he catura puruSa! A eka zIzImAM kAluM ane eka zIzImAM dholuM, e ve jAtanuM aMjana be, te paNa te rAkSasa Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 167 nuja kare De, jyAre te rAkSasa bAhera jAya , tyAreM amo bedu jaNIyone zveta aMjana AMje , tethI amo bedu hAthaNIyo thara jAyeM baiyeM, ane pAlo jyAre pharIne Ave , tyAreM pAyaM A kRSNa aMjana yAMje meM, tethI pAnI amo bedu, strIyo thai jAyeM jaiyeM. __ ApramANe amArUM vRttAMta to Apa sujha jana pAseM amoye savistara kahyu, have amArA aMtaHkaraNano je vicAra je, te amo Apane kahIye baiyeM. ke he saUna! Apa sAvakAzathI zravaNa karo. zUnya gharamAM rahIne atyaMta muHkhita evI amone A yamarAja sarakhA rAkSasathakI dayA karIboDAvo. tevAM te kanyAunAM vacanathI kAruNyayukta, tathA prArthanAnA naMgathI jaya vAlo evo te sumitra, kahevA lAgyo ke he strIyo! te rAkSasa, keTale divaseM aAhiM Ave ne ? ane te kyAM jAya ? tyAre te strIyoyeM kahyu ke te rAisa, rAdasahIpamA jaIne vetraNa divaseM pAlo jaladI bAhiM Ave . ane AhiM to eka pada athavA mAsa paryaMta rahe le. ane prA janI rAteM to te jarUra AvavAnoja , mATe he nAgyazAlina ! tamo heTha la joyarAmAM praunnarIteM raho. prajAtamAM pADage te pUrvokta sthAne jAto raheze. te panI ApaNe yatheca ane yathocita kArya karA. panI sumitra paNa te sarva vRttAMta sAMjalIne strIyonA kahevA pramANe pAvU aMjana AMjI pUrva vat hAthaNIyo karIne tyAMthI nIce utarI te rAja mahelanA noMyarA saMtAzvege. saMdhyAsamaya jAreM thayo,tyAre te rAksa paNa tUrNatAthI tyAM Avyo,AvIne nityanI peThe aMjana yAMjI tene strIyo karI ne kahevA lAgyo, ke are! AhiM ko'paNa manuSyano gaMdha Ave ? e sAMjalI te bedu jaNIyo kahevA lAgIyo ke AhiM koNa manuSya ke ? ameM ve manuSya baiyeM, bIjo koI manuSya AMhI beja nahI. evI rIteM kahIne te veda jagIyoyeM rAisane vizvAsa pamADyo. panI rAtri rahI ne savAramA pADo rAisa, rAdasahIpamA javA taiyAra thayo. tyAre te bedujaNIyo kahevA lAgI, ke amo AhIM bIye baiye, mATe tamo pAbA jaladI Avajo. e pramANe strIyonAM sAnurAga vacana sAMjalI khuzI thai pAluM vedu jaNIyone aMjana prAMjI hAthaNIyo banAvI cAlyo gayo. sumitraM rAkSasa, nirgamana thayuM te jAeyu. tethI turata pAbo mehelanI upara caDI gayo. ane tyAM aMjananA yogathI te bedujaNIyone hAthaNIyo maTADI, Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. aMjananI veDhu zIzIyo lai,te rAkseM saMgraha karelAM ratnono narelo mahoTo kuMja laI te behune strIrUpeM uparathI nIce utArI, temAM eka jaNIne uSTrI banAvI ane bIjI strIsAthe te naSTI napara caDI beTho,ane tyAMcI turata jyAM potA no mitra rAjyane prApta thayelo , te zAlapura tarapha javA mATe nikaTayo. par3I sumitra keTalA eka divasoyeM koieka maMtrasiha purUpane mavyo. ane tene potAnuM banenuM sarva vRttAMta savistara kahI dIdhuM. jANyu De sarva vRttAMta jeNe evA te simapuruSe tenuM atyaMta AzvAsana kasyuM ane kahyaM ke he mitra! tuM nirnaya raheje. tAre rAsano koi paNa tareno jaya rAkhavo nahiM. have te rAksa pAlo potAne sthAnakeM AvIne juve ,tyAM potAnIve hAtha gIyo rUpa strIyo tathA ratnano narelo kuMna,tathA zveta, kRSNa evI aMjananI ve ziMziyo, e sarva dItuM nahiM. tyAreM to rAdasa, atyaMta krodhAMdha thapa gayo, ane naSTrInA pagalAne anusAra ekadama tyAMthI cAlyo, te cAlatAM cAlatAM je ThekANe sumitra siha purupane malIne rahyo be, te sthAnapAseM Avyo, tyAM atyaMta rujenI kAruti , ane mahAuSTa, kU, kU, evo mukhamAthI zabda karatA, traNa lokane kaMpAvatA, sumitranI paDavADe AvelA evA te rAksane balavAn simapurupeM dITho, ane dekhatA veMtaja thAMna lAnI par3heM sthira karI mUkyo, jethI te hAlI paNa na zake ane cAlI paNa na zake ? par3I te rAdasa tenuM mAhAtmya na jANIne camatkAra pAmyo thako kahevA lAgyo ke aho! rAsayakI paNa simapurupo maMtra zAstramA ati pravINa hoya , te vAta sAMjalI hatI kharI, paNa he sihapuruSa ! tamoyeM te vAta pratyada amone dekhADI. mATe he dayAlu sijana ! tamoyeM staMna samAna tathA jaDa tulya mane karI nAkhyo , mATe boDI mUko. ane kiMkarInUta thayelA mane kAMIka AjhA phara mAvo. yAvAM tenAM vacana sAMjalI sihapuruSaM kahyu ke he pApiSTa ! uSTa ! purAtman ! dhika paDo tArA avatAramA ? jA, DhuM tune AjJA to eTalIja karUM bu. ke mavaraNAgata thayelA A sumitranI sAtheM tuM vaira rAkhIza nahiM khabara dAra, jo jarA paNa vaira rAkhyu De to ? te sAMjalI rAdase kahyu ke he ghRNAnu puruSa ! tamArA kahevA pramANe DhuM nice karIza. paraMtu maherabAnI karIyA prANathakI paNa vanana evI maar| Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 26 // bestrIyo mane pAnI soMpAvo. evAM vacana sAMjalI te palAdane siha puru pratibodha devA mAMmyo, ke he puruSAda ! je strIyo mATeM tuM pUrvajanmane vipe taponaMga pAmyo, tathA vAnarInA hAthathI nUMme hAle maraNa pAmyo, ane valI mithyA kaSTa kriyAkarI devargatine (rAsapaNAne) prApta thayo, to paNa hajI tuM narakagatinuM kAraNanUta evaM je parastrIgamana tene boDavAne to nathI ? evI rIteM sima puruSe atyaMta tene dhikkArI dIdho. tethI te rAisa pratibodha pAmIne potAno sumitre ANelo ratnano kuMna, tathA ve strIyo te sumitrane soMpI vaira tyAga karI potAnA karelA sarva aparAdhane khamAvI svasthAna pratye gayo. rAkSasa gayA palI atyaMta harSanareM karI praphunita le deha jeno evo sumitra,te kRtopakArI sima puruSanI stuti karavA lAgyo. ke he sijana! paropakArin ! he dayAlo ! he sattvavAn ! sAhasika, dhIra, te bArakhA jagatamAM Apaja bage. kAraNa ke A uSTa, pApiSTa, evA e rAsane paNa pratibodha pamADyo ? valI mAjhaM paNa strIyo sahita A rahANa kayuM, mATe Apano guNa ziMgaNa DhuM kyAreM thazza! ema te sima purupanI stuti karI, tyAre te sima paNa tumitranI prazaMsA karI kehevA lAgyo ke he sumitra ! sAhasika janamAM ane dharmiSTha janamAM to tameMja zreSTha dekhAu bo. kAraNa ke maMtravidyAdithI varjita evA paNa tamoyeM yA prakAraceM mahoTuM sA hasa kAM ? mATe tamone paNa dhanyavAda . paraMtu sAhasa karavAthIja kA ryanI sidi thAya // yataH // vijetavyA laMkA caraNataraNIyo jalanidhi, vipadaH paulastyo raNanuvi sahAyAzca kapayaH // tathApyAjo rAmaH sakala mavadhIzadasakulaM, kriyAsidiH sattve vasati mahatAM nopakaraNe // 1 ||r thasyaikaM cakraM nujagayamitAH sapta turagA, nirAlaMbomArgazcaraNa vikalaH sArathi rapi // raviH pAraM yAti pratidinamapArasya nanasaH, kriyAsidiH sattve vasati mahatAM nopakaraNe // // arthaH-je zrIrAmacaMine samuje , te to pagathI utaravo ne, jo zatru jozyeM, to rAvaNa ,ane raNasaMgrAmamAM sahAyakAraka jo joyeM, to vanacara vAMdarA ne, tathApi te zrIrAmacaMI sAhasapaNAthI AkhA rAksanA kulano saMhAra karI nAkhyo, mATe mahoTA purupane kArya sidi jene, te potAnA parAkramamAMja be, paraMtu bIjA napakaraNomAM nathI // 1 // je sUryanA rathane ekaja pai9 ,ane tene ratheM joDelA je sAta gho 22 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. DAune, te to sarpothI baMdhAyelA be,cAlavAno mArga , te avalaMbanavinA no ne eTane aAkAza ne, ane rathano sArathi je aruNa be,te pagarahita ne tathApi te ravi, sAhasathI pratidina apAra evA AkAzanA mArgane kApele. mATe kArya sidi je ,te satvamA rahelI, paNa bIjA upakaraNomA rahelI nathI. e pramANe mumitranI prakRSTa prazaMsA karI te sima purupa,cAvyo gayo. have sumitra paNa cAlato cAlato jyAM potAno mitra vIrAMgada kumAra rAjyagAdIpara veto , te mahAzAla nagarapratye Avyo, tyAM yAvI nADe eka ghara lazne rahyo. panI gaMgA ane umA sAtheM jema zivajI rame, tema po tAnI ve strIyo sAtheM ramatAM kAladepa karavA lAgyo. have je ratisenA vezyA hatI tenuM zuM yayuM ? te kahe . ke te ratisenA vezyA jyAreM sumitrano maNi corAvAthI sumitra potAnI pAseMthI nikalyo, tyAra panI te corelA maNithI kAMhI paNa na malavAthI paTAvA lAgI. valI ivya no vyaya thavA lAgyo ane ghaj ivya malatuM hatuM te baMdha thayu. ema jANI teNeM traNa upavAsa kasyA ane paDI potAnI putrIne kahevA lAgI ke putri! have bIjA ko dhanavAnanI sAtheM tuM krIDA kara. ane tenI pAmeMthI ivya kamAi madhura madhura jojana kara,kAraNa ke ApaNo svAmI to kevala dhanaja be,tethI ApaNuM nAma vArAMganA paDayu ? vacana sAMjalI jene sumi trane vipeja dRDha Agraha che tevI tenI putrI kahevA lAgI ke he mAta! jema samui je , te koidivasa, nadiyonAM pANI ghaNAMja aMdara prAvavAthI paNa tRpti pAmato nathI, valI jema ghaNAM kASTha nAkhavAthI dutAzana tRpta thAto nathI, tema he pApiNi! tuM paNa mArA kAMta evA sumitre ApelA ivyathI tRpta thai nahiM. DhuM kadAcit agnimAM paDI balIne jasmInUta thai jAvaM kabUla karIza, paNa te sumitra vinA A kalevarathI uttamamAM uttama koi paNa dhanavAn puruSano saMga DhuM karanAra nathI! aa prakArano potAnI putrIno kharo AgrahapUrvaka nizcaya jANIne tene keTalIeka gAlyo dIdhIne trIje upavAseM pAraNuM karIpAThI sumitrane teja gAmamAM zodhavA mATe nikalI. ema pratidina te AkhA gAmamAM zodhavA lAgI. paNa te malyo nahiM. palI sAva 'vya mala paNa baMdha tha6 gayuM tethI te ciMtAgrasta tha gai. ema karatAM keTalAeka divasa palI uttama alaMkAra ane suzonita vastro jeNe dhAraNa Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 171 kayAM ne, evA te sumitrane rastAmAM cAlato te kuTinIya dITho. ane tenI pAse AvI atyaMta Agraha karI page lAgI ne potAne ghera teDI lAvI. ane kapaTathI kahevA lAgI ke he sujaga ! sneheM karI mune kahyA vinA tama jevA sujhapurupane pravAsa karavo, te ucita ? aA garIba ane ni >pa evI mArI sutAno tamoyeM kema tyAga kasyo ? aho prANapriya ! H saha evA tamArA viradayI mArA prANa rahevAno paNa mune saMdeha thayo hato, te mAMma mAMga hu~ jIvatI rahI vU, valI mArA parivAra sahita meM Apane bahuja zodhyA, paNa koi ThekANe Apano pattoja lAgyo nahiM. mA rAthI Apane zodhyA vinAnuM ko caitya, ke mArga, ke prAgaNuM, ke vana, ke ko paNa sthala rAja nathI, aTalo badho sneha rAkhatAM utAM paNa Apane ame hisAbamAMja yAvatAM nathI mATe ApanuM hRdaya, naparathI pataMgaraMga jevU suzonita ne ane aMdarathI pANaNa samAna katina lAge , kAraNa ke nira parAdhI ane aMgIkata evAM amone ApeM darzana dIdhuMja nahIM ? yA prakA ranAM te vRkuhinInAM vacana sAnanI sumitraM vicAsyaM je aho adyApi paryaMta prA potAnuM pApa boDatI nathI. ane kevAM mIThAM vacanayI mune moha kare ne? ane mAruM ciMtAmaNi ratna je corI gale, tenI to vAta kahetI paNa nathI. paraMtu teNeM mane Thagyo , to paNa ene uguM? kahyu le ke 'zataM prati zAyaM kuryAta' eTane zajananI sAtheM zAmyaja karavaM joyeM, te vinA te mAneja nahi ? ema vicArI sumitra te vRdA pratyeM kahevA lAgyo ke, DhuM kAryanA utsukapaNAthI dUra deza gayelo hato, tyAMthI vepAra mATe ghaNuM kariyANuM lAvI hajI hamaNAMja aa gAmamAM yAvyo lu, ta mArI pAseM mAre thAhI Avyo ne turataja Avaq hatuM, paNa jAjuM kariyA| hatuM tethI tenI utAravAnI ne mUkavAnI khaTapaTamAM duM zrAvI zakyo nahI, te mApha karajo. ane dUradezAMtara hu~ gayo hato tyAM paNa tamone tathA tamArI dIkarIne ghaDIeka meM visArelAM nathI. khAtAM, pItAM, divasamAM, rAtamAM, tamone hu~ nUvyoja nathI. joDhuM khoTuM bolato havaM to mane tamArAja zapatha ke ? yA prakAracaM sumitranuM vAkya sAMjalI te kuTTinIyeM vicAyuM je yA ma hArUM kaheluM vacana khoTuM jANato nathI. pADo valI pUrvanI peThe vya A pavA mAMmaze ? paraMtu teno corI lodhelo ciMtAmaNi to pAlo ApIza Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. nahI ? ema vicArI te kuTTinI, atyaMta manamAM harSAyamAna thai. pI sumitre te kuTTinIne kayuM ke yA tamArI putrIne yAhiM ekAMtamAM mArI pAseM mokalo, to DhuM kAMika thApuM ? te sAMgalI ivyalonathI tenI sAthai ekAMtamAM potAnI putrIne mokalI, tyAM te gai ke turata tene rAkSasanA gharathI upalabdha yayenuM aMjana yAMjI hAthI banAvI harSAyamAna tha ja ladI potAne utAre yAvato rahyo. have nojanano vakhata thai gayo, to paNa jAreM potAnI putrI pAThI yAvI tahiM, tyA te vRddhA kuTTinI mahoTo sAr3ha karI bolAvA lAgI, to paNa jyAreM te na yAvI, tyA teNeM vicAra kasyo ke te kema hajI sudhI yAvatI nathI ? are tene sumitra to nahiM jai gayo hoya ? ema vicArI saMbhramasahita turata tyAM pravIne juve, to potAnI putrI na dIvI ne eka hAthaNI bAMdhelI dIvI. tene jone vicAravA lAgI ke are yA hAyaNI rUpa rA sIyeM mArI putrInuM jarUra nakSaNa kayuM ho ? ema vicArI manamAM duHkha ya vAthI mohoTI poka mUkIne raDavA lAgI ke are koI paradezI yeM hAthaNI rUpa rAkSasI pAseM mArI putrInuM nakSala karAvyuM ? tevo pokAra teno sAMnatI potAno svajana varga tathA bIjAM loko paNa tyAM ekatAM thai gayAM, sarvajanoyeM te kuTTinI mozIne pUjayaM ke he mozI ! yA hAthaNIno adhikArI koNa be ? tyAreM te kahevA lAgI ke jenuM nAma, ThAma, kAMi hu~ jANatI nathI, tevo koika paradezI mANasa be, teNe kapaTathI mArI sutAne yAvA rahasya sthalamAM khAlIne koNa jANe kyAM dRSTa karI dIdhI valI yA hAyaNI koNa jANe kyAMthI lAgyo ane kyAreM bAMdhI ? tathA teva dezI paNa kyAM gayo ? enI mane kAMi paNa khabaraja paDI nathI. khare ! mane to ema jAge ke yA hAthaNIrUpa rAkSasIpAseM mArI putrInuM teNe nakSaNa karAvyuM, ane te nAzI gayo ? te sAMjalI sarva loko kahevA lAgyAM ke he vRddhA ! zramane to ema jAse be, ke te puruSano kAMika tArI putrIyeM apa rAdha ko ho, tethI ruSTa thane tero hAthaNI karI dIdhI haze ? mATe jaladI jazne rAjApAseM phariyAda kara ne jo phariyAda karavAmAM vilaMba lagADIza, to te paradezI mATe kyAMhika palAyana thai khAgho jAto raheze ? e vAta sAMjalI turata tyAMthI doDI vIrAMgada rAjAnI sanAmAM prAvI pUrvokta sarva Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ natra. 272 pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. vAtanI pharIyAda karI.te sAMjalI vIrAMgada rAjA vicAravA lAgyo ke prAvRkSA nA kahevA parathI ema lAge De ke jhuM te mAro mitra sumitra to nahiM hoya? kAraNa ke tevU parAkrama teneja ghaTe le. paDI vIrAMgada rAjAyeM vicAra karI te kuhinIne pUrvA ke tAre te purupano samAgama kaye dADe thayo ? tyAreM teNe kamu ke mahArAja! Apane je divase rAjyAbhiSeka thayo, te divaseM mAre ghera te paradezI Avyo hato. te vacana sAMjalI vIrAMgada rAjAyeM ekadama potA nA sIpAzyone kahyu ke tamo jaladI jA. ane prAtR strI ne batAve tene mArI pAseM naktinAva tathA vinayathI teDI lAvo. panI te anucaro kuhinIne sAtheM gayA ane pUbatA pUbatA sumitranA na tArA pAseM AvyA, ane te utArAmAM beThelA sumitrane joDne kuhinI kahyu ke Aja puruce mArI niraparAdhI dIkarIne hAthaNI karI nArakhI che ? mATe tene pakaDo. sIpAzyo aMdara jazne te sumitrane praNAma karI savinaya ka hevA lAgyA ke bApane amArA rAjA jarA bolAve , mATe padhAro. te sAM nalI sumitra kumAra, vastrAlaMkAra paherI tenI sAtheM rAjasanAmAM Avyo. tyAM to tene vIrAMgada rAjAyeM dUrathI joyo, ke turata jANyaM ke aho! thA to hu~ dhArato hato, teja paMmeM mAro prANathI paNa vacana sumitranAmA mitraja Avyo? ema jANI premathI ekadama saMtrAMtacitta tha rAjyAsana parathI uThIne teroM bAtImAM ghAlI batha jIDIne tenuM gADha aliMgana ko. ane hasate moDhe kahyu ke he dhUrtarAja! sanmitra! khuzImAM to bo? te sAMjalI mastaka namAvI sumitra paNa kahevA lAgyo ke ApanA prasAdathakI khu zImAMja jaM. tyAreM valI vIrAMgada rAjAyeM hasIne kahyu ke te to tIka. paNa A bIcArI 16 strInI ekaja eka sutAne hAthaNI kema karI dIdhI? tenuM kAraNa kaho. tyAreM hasatA mukhathI sumitra bolyo ke jyAreM e lonaNI mozInI dIkarI manuSya hatI, tyAre tene bIcArIne annapAnAdika vagere jojana karAvavAno kharaca thato hato, tethI meM tene hAla karanI karI nAkhI , to have te vana vageremA jaz vRpanavane yatheca caraze, tethI vRkSAne annano gaNa thA. emAM meM tenuM kharAba te guM kartuM ? e sAMjalI jarA krodhAMdha thai kahevA lAgI ke he aiMjAlika ! vRthA upahAsa karavo boDI de. e tAruM mApaNa he te sarve meM jANyuM ? bIjI vAta paDatI mUka. paNa Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. mArI sutAne pAnI hatI ema karI Apa, nahiM to DhuM jevI koi jumI nathI? tyAreM sumitra bolyo ke thA to tArI dIkarIneja hAthaNI karI ne paNa mArI dAU to kyAreM ulAya, ke jyAne DhuM tuneja mahoTA peTavAlI gadheDI banAvIne ukaraDamAMthI viSTA carAvaM, mUtra pIvarA, ? ane mArA mApaNanI paNa tA reja tuneM mAlama paDe ? te vinA mAnama paDe nahiM. have pelo teM corI lIdhelo mAro maNi to pAlo Apa. te sAMjalI ne rAjA kahevA lAgyo ke valI maNi kevo? tyAreM sumitra kahe ke mahArAja! jenA pratApathI yApaNane A gAmanI bAhera upavanamAM sarva zarIranuM sukha sAdhana pragaTa thayuM hatuM teja mAro maNi, A pApaNIyeM corI lIdhelo . te sAMjalI ko dhAyamAna thayelo te vIrAMgada rAjA vRkSAne jorathI kahevA lAgyo ke are uSTA ! dhRSTA! pratyada taskarI! mArA dhAvA sujJa mitrane paNa teM tagyo ? tyAre te vRkSA nayanIta yA thara thara dhUjatI dhUjatI sumitranA pagamAM paDI, moDhAmAM prAMgalI daine kahevA lAgI ke have mArUM rakSaNa karo. rakRSNa karo. "zaraNamAM AvelA uzamananI paNa rakSA karavI te uttama janane ucita ne," te sAMjalI jhAnavAn evA sumitre rAjAnI vinati karI te mozI para caDelo krodha utarAvI dIdho. te vakhata turata teNeM corelo je maNi hato tene gherathI magAvI sumitrane hAthamAM bApI dIdho. tyAre su mitraM tenI dIkarIne pAlI hAthaNI maTADI strI banAvI dIdhI. panI potAnI mAtAnaM yAvaM uSTa caritra jANI te ratisenAnI putrIno prema sumitra para pUrve hato, tethI vadhAre thayo. have te kuTTiNI paNa potAnI dIkarIne laine potAne ghera AvA. ane te sumitraM paNa rAjAnI yAjJA laine ratisenAnI putrIne potAne vaza karI. panI hRSTa thayelo vIrAMgada rAjA sumitra pratye kahevA lAgyo, ke he nAI! to mane kahyA vinAja judA pdd| jazne turata tamo kyAM gayA ? ane jhuM thayuM ? ane kyAM rahyA ? guM sukha malyuM ? ane jhuM duHkha prApta thayuM ? e sarva kutUhala, DhuM sAMjalavAne baM, mATe mane kaho. tyAre sumitra paNa maNi prApta thayo tyAMthI AraMjI ne poteM pAbo vIrAMgada pAseM Avyo, tyAM sudhI, sarva vRttAMta kaheto havo. te sarva vRttAMta sAMjalI camatkAra pAmelo vIrAMgada rAjA sumitrane kahe je. ke he mitra ! pathyAhArathakI jema nIrogatA prApta thAya ne, tathA pu Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMdra ne guNasAgaranuM caritra. 175 ethI jema svarga ne moha prApta thAya be. tema vyApArathI lakSmI yatheSTa prApta thAya be. te sAMgalI sumitre kayuM ke he prano ! kodarAnA DhagalAnI peTheM puNyavinA vyApAra vagere sarva vyartha tha jAya be. parama padArtho to prAcIna puNyothIja prApta thAya be. " -- yataH // lakSmIdarzanamayI vapuH sukhamayaM zraddhAmayaM mAnasaM dharmaH zIladayA mayaH sucaritaH zreNImayaM jIvitam // buddhiH zAstramayI sudhArasamayaM vAgvaijavo kuMnitaH vyApArazca parArthasAdhanapaTuH puNyairvinA nApyate // 1 // yadurjanaM durgama dUrasaMsthitaM vaze yadanyasya ca durjanAzritam // sukhaM navenaTikala lIlayA varaM, puNyaM kRtaM prAg yadi jIva pIvaram // 2 // arthaH- dAnamAM devAya evI lakSmI, nIrogI evaM zarIra, zraddhAyukta mana, sArI rIteM zrAcaraNa karelo evo dayAmaya dharma, lAMbu khAyuSya, zAstrapracurabuddhi, amRtarasa samAna vANIno vaibhava, ivya malavAmAM yogya evo vyApAra, esarva cIja, pUrva janmakRta puNyavinA prApta yAtI nayI // 1 // Durlana, durgama, dUra rahelI, bIjAne vaza paDelI, durjana pAseM rahelI, evI sukhamaya je vastu be, te he jIva ! teM jo pUrvajanmeM atyaMta puNya kasyuM ho, to tune nitheM ramatamA mAM prayAsa vinA prApta yAze. mATe he svAmI ! Apane je rAjyalakSmI, prayAsavinA enIja mele malI le, te kevala puSyanoja mahimA te. valI juvo, mane paNa maNi malyo, strIyo manI, tathA rastAmAM siddha mavyo, rAkSa sano parAjaya thayo, pAThA judA paDelA yApaDe mavyA, tathA sarva bIjAM sukha je kAMI malyAM, te sarva puNyanoja pratApa be. have jo prApa jarA dhyAna Apo, to te rAkSaseM kareluM ujaDa gAma prApaNe vasAvIyeM ? ane je rAkSasa raheto hatote, te sthAna mUkI bIje sthAneM gayo d. evAta sAMjalI vIrAMgada kumAra prasanna thayo. paThI guvarNavAlA dUdha, khane jalanI peTheM bedu jaNa paraspara prIti rAkhI ghaNo eka kAla sukhamAM nirgamana karavA lAgyA. eka divasa vIrAMgada rAjA potAnA mitranA kahevA pramANeM te rAkSaseM ujaDa karelA mahAnagaramAM jai nagara vasAvyaM yane tyAM potAnI khAjJA varatAvI ne pAlo potAne jenuM rAja malyuM be te zAlanagara pratye yAvyo paDhI tyAM sukharUpa samuimAM magna tha rAjyane yathAnyAya pAlavA mAMnj. have yA pramANanI sarva navIna navIna kathA kahenAro koI naha Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. te ratnazikha rAjAne kahe , ke he rAjan ! A meM sarva vIrAMgada kumAra tathA sumitra mitranuM vRttAMta kahyu, te vitatha jANazo nahI. mATe he nRpa! thA itihAsathI ApaNe guM samajavU jAiye ke puNya vinA vyavasAya sarva khoTo . yataH // yatra tatraiva vA yAMtu, karotu vyavasAyakaM // sustIjanate saukhyaM, suvIrAMgadarAjavat // arthaH-AhIM jAya, valI bIje jAya, vyava sAya eTale vyApAra paNa nAse tevo kare, paraMtu surutI je jIva ,te vIrAM gada kumAranI peThe sukhane pAme de ane bIjAne sukha malatuMja nathI. __ yA prakAranI naTTanI kathA sAMjalI ne ratnazikha rAjA vicAravA lAgyo ke aho AvAM sudhArasa samAna dhIra puruSonAM je caritra , tene sAMjalatAM mane tRptija thAtI nathI ? yataH // uttamAnAM ca komAnaH, zriyA vaMzakramo vyaa||shvaanopinymnaati, saMtuSTaH svAminA'rpitam // 1 // paMcAnanovaha tvekAM prakaTaM puruSArthatAm // javdhomRgeMzabdotra, yainaiva nijavikramAta // 2 // arthaH- uttama purupane vaMza paraMparAyeM prApta thayelI sadanIyeM karI animAna guM karavU ? karabuja nahiM. kAraNa ke potAnA svAmIyeM prApelA nayane saMtuSTa thazne zvAna paNa khAya , arthAt vaMzaparaMparAthI AvelI lakSmIcI uttama purupane ajimAna ANavu ucita nathI. valI siMha je , te eka potAnAja puruSArthane vahana kare le. juvo ke jeNe potAnA puruSA rthathI mRgeM evo zabda upalabdha karelo . te mATe DhuM paNa dezAMtara jazne mahArA puNyanI parIkSA karIza ? AvI rIteM manamA nizcaya karIne po tAnA buddhimAna evA sunaznAmA pradhAnane sarva aniprAya kahyo. te sAM nalI pradhAneM kahyu ke he deva ! ApanI je ilA thai, tene koNa haNI zake ? to paNa Apane kiMcit DhuM vijJApana karuM bu. ke he vino ! para deza le, te duHkheM karI javAya tevo be, rastA paNa ghaNAja suHkhadAyaka le temAM manuSyo maraNa paNa pAme , temAM vairIyo paNa bala kapaTanI jA karanArA hoya . tema batAM valI ApanuM zarIra ghaNuMja sukomala . mATe paradeza javAlAyaka Apa nathI. valI Apane rAjya paNa prApta thayecuMja ne. to he svAmin ! te prAcIna puNyanuja phala je. mATe bIjA phalanI vAMDA karIne Apane yuM karavAnuM ? ema maMtrIye ratnazikha rAjAne ghaj samajAvyo, to paNa teNe te maMtrInuM vacana mAnyu nahiM. ane panI potAno Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 177 aniprAya koine paNa kahyA vinA pAulI rAteM uThI hAthamA eka khaDga la ine nagarathI ekadama bAhera nikalI gayo. ane sArAM zakuna joi uttara dizA tarapha cAlavA lAgyo. have manoratharUpa rathamA benelo, ane puNya rUpa sainye sahita, saMtoSarUpa maMtrivargayukta thako grAma, Akara, kheTa, kha vaMTa, parvata, nadI, talAva pramukhane viSe navAM navAM kautukone joto tathA manoharanetravAlI strIyoyeM paga paganeviSe jovAto, damAne dhAraNa karato, suzIlavAn, dudhA tRSAne sahana karato, nUmimAM zayana karato, saMtuSTamana yukta, muni mArgastha, koi paNa sthalane viSe pratibaMdhane na pAmato, arthAt sarva sthalamA nirnayapaNAthI cAlato, evo te ratnazikha rAjA, kameM karI viSama ghaTavIne vipe yAvyo. tyAM thoDI eka nUmi bAgala cAle be, tevAmAM to jeNeM galAmA sonAnI mAlA paherelI ane zaMkhamAlAthI suzonita kAna jenA, mahoTo zabda karato manohara evI ghaMTAunI mAlAyeM karI zo jAyamAna grIvA jenI, evA eka Azcaryane karAvanAra madonmatta hAthIne dIto. te jokne vicAravA lAgyo ke are! AvA nirjanavanamAM ghAvo mado nmatta hAthI kyAthI Avyo daze? ema vicaar| siMhanI parne nirnaya thazne uno , tevAmAM to turata te ratnazikha rAjAne hAthIyeM najareMjoyo, ke turata krodhe karI rakta netra yukta thAne potAnA guMDhAdaMjhane caMco nalAlI eka dama tenI pAseM thAvyo. te vakhata te ratnazikheM paNa te hastIne thoDIvAra ramADIne je vAmAM potAne vaza karIlIdho. tevAmAMto AkAzamAMthI sugaMdhamaya,ane jeno suMgadha levA mATe guMjArava karatA bhramarAu paLavADe phasyAja kare , evI puSpa nI molA, te ratnazikha rAjAnA galAmA acAnaka aAvIne paDI. te joDne vismaya pAmatA evA te rAjAyeM jyAM gaMcaM Akaza sAmuMjoyu. tyAM to AkA zamAM cAlatI evI kamalasamAna netravAlI strIyone dIThI. ane tenuM nApaNa paNa sAMjalyuM ke aho "bahu sAro vara vasyo," paDhI ratnazikha rAjA paNa maMda hasato thako vismaya pAmI poteM vaza kerelA prauDha hAthI para besI sthirAsana thA puSpanI mAlAthI zojAyamAna le skaMdha jenuM evo thako uttaradizA pratye cAlyo. tevAmAM to tene thoDIka jalanI tRSA lAgI, tethI te vicAravA lAgyo je AhiM kyAMhI jo jalAzaya hoya to DhuM jala pIyuM? ema vicAre be, tyAM to pakSiyothI saMkulita, zolAyamAna le jalakurkuTa jemAM, uttama Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 jainakathA ratnakoSa jAga sAtamo. jalavAluM ne DumarAjithI virAjita taTavAluM evaM eka sarovara najareM paDyuM. tyAM to te sarovarane viSe hAthI svataH gayo. jaine jalapAna karI temAM jalakrIDA karavA lAgyo. rAjA paNa te gajathI utarIne sarovaramAM paDI matsyanI paTheM tarato tarato te tajAvanA kAMThA para dhAvyo, tevAmAM to tenA kAMThA para rahelI eka strIyeM tene suMdara DakUloM tejasvI ne mano hara evA vipaNoyeM karI vibhUSita karo. tathA puSpa, vijepana, tAMbU loyeM karI teno sarakAra ko ghane madhura bhASaNeM kr| kahevA jAgI ke he pUrvadeva ! thApanA yAgamanathI huM ghaNIja khuzI tha buM. te vacana sAMjalIne ratnazikha rAjA kahevA lAgyo ke he mAnini ! tameM mane pUrvadeva kahyo, te pUrvadevapaNuM mArAmAM guM dItuM ? tyAreM strIyeM kayuM ke he mahArAja ! devatA ghaNA vakhata sevana karavAyI nivR tine pe be tathA nayI paNa thApatA ? ane AyeM to te nivRtti mArI sakhIne darzana mAtramAMja zrApI dIdhI, mATe zrApa pUrvadeva kema nahiM ? te sAMgalI ratnazikha bolyo ke he suchu ! te tamArI sakhI kyAM be ? khane teNe mane kyAreM joyo ? yA ukti sAMjalIne te strI bolI ke he svAmI ! DhuM tamane kahuM, te sAMnalo. prAhiMthI uttara dizAmAM rajatADhyanAmA eka zreSTha parvata be. pUrva pazci manA samuDne viSe avagAhana karIne rahelo be, te kevo dekhAya be ? ke jAge prathvIne mApavAno daMmaja hoya nahiM ? tenI upara surasaMgItanAmA eka nagara be, te nagarane viSe sakala jananI khAzA pUrNa karanAra khane ripujanane nAza karanAra suraNa nAmaka eka vidyAdharezvara rahe be. tene svayaMprana ghane mahAprajanAmA ve strIyo be. ane zazivega ne suraveganAmA ve putro be, te vidyAyeM karI AzcaryakAraka be. have suraNa vidyAdhara je hato, tero tIvra vai rAgya utpanna thavAthI zaziveganAmA potAno je prathama putra hato tene rAjya soMpIne raviteja cAraNarpinI pAseM jai dIkSA grahaNa karI, have zazivega rAjA rAjyanAra calAve be. tadanaMtara teno suraveganAmA nAno nAi hato, te potAnA nAine malelA rAjyane grahaNa karavAne ito hato paNa pi tAyeM prApyaM nahI teth| tenA cAine jItavA mATe prabala sainyanI sahA yane mATeM suveganAmA potAnA mAmAne malI tenI pAseMthI sainya grahaNa Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sopI dIyo. sAtha yuddha kara etatenA maMtrIyo kahavA tyA pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 17e karI tatkAla potAnA nAinA purane vIMTI to havo. tyAre te zazivega paNa laDavA taiyAra thayo. te vakhata tenA maMtrIyo kahevA lAgyA ke tamAre nAnA nAznI sAthai yujha kara e ucita nathI mATe tene yA rAjyAsana soMpI dIyo. evaM vacana sAMjalI turata potArnu rAjyAsana boDI sarva pari kara laz ApaNe jyA hAla begaM baiyeM, teja mahATavImA sugirinAmA parvatane viSe navina nagara vasAvI potAnA sainya sahita bhAvI rahyo. have te zazi vegane caMpranA nAmanI eka kanyA je. tene ekadivasa naimittikeM joDne kaDaM ke he rAjana ! thA tamArI kanyAne je paraNaze, te puruSanI sahAya thakI tamane pAluM rAjya prApta thAze? te sAMnalI zazivega rAjAyeM te naimitti kane pUjyuM ke mahArAja! kevA parAkrameM yukta ho,te mArI kanyAne varaze? tyAre naimittika bolyo ke sugrIvapuranA rAjAno madonmatta hAthI, tophAna karI, bAlAnastaMna nAMgIne yA gAmanI aTavImAM thAvaze, ne e svebAthI pharaze, te hastIne je vaza karaze, te tamArI sutAno jatA thAze ? te tameM nice jANajo. temAM kAMhI paNa saMzaya rAkhazo nahiM. paDI te vAtanI vATa jo ine zazivega rAjA beTho hato, tevAmAM to tenA kahevAja pramANe sugrIva puranA rAjAno paTTa hAthI tophAna karI thA aTavImAM Avyo. tenI zazi vega rAjAne khabara paDavAthI potAnI kanyAne kartuM ke behena! tamAre sakhI yoyeM sahita AkAzaneviSe vaimAnamAM besI pharavU thane joyA karavU je zrA sugrIva puranA rAjAno madonmatta hAthI hAla aTavImA phasyA kare , tene koNa vaza kare ? ane je vaza kare, tenA galAmA tamAre turata varamAlA dhAropaNa karavI. panI te rAjAnA kahevA mujaba amo sarve zrAkAza mArge vaimAnamAM besI hAthIne jotI jotI pharatIyo hatI,tevAmAM to thApeM yAvI te hastI ne vaza kasyo, te amoyeM dITho, tevAreM amArI svAminI evI yA zazivega rAjAnI kanyAyeM thApanA galAmAM tvarita varamAlA AropaNa karI AkAza mArge gamana kayaM. ane teNeM cAlatA cAlatAM prIti pUrvaka amone kahyu ke va strAnaraNAdika lazne tamomAMthI eka jaNI jA.ane te purupane alaMkata karo. tenI AjhAyeM karI thAhiM yAvI yA vastrAnUSaNathI Apane meM alaMkata ka relA .ema jyAM te khecarI ratnazikha rAjAne kehe , tevAmAM to sugrIvapuranA rAjA vasatejanI azvArUDha puruSoyeM yukta e senA bAvI, tyAM to te aTavImA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. belA,ane zrAma tema jotA evA te ratnazikha rAjAne jo sarva senA vi cAravA lAgI ke chaMyAja ApaNA rAjAyeM kahelo puruSa haze? ema vicArIne eka manuSya azva uparathI heTho utarI namaskAra karI kahevA lAgyo ke he deva! je manuSya, aTavImA pharatA sugrIvapura patinA matta hAthIpara besIne hI thAvyo hato, te kyAM gayo ? nalA te to ThIka, paNa eka cIjeM paNa pUbavAnuM ke tenA zarIrane kA hastikata ijA to thai nathI? te vAmAM to tyAM veThelI kinnarI hasIne bolI ke guM te puruSa hAthIne corIne zrAhiM to thAvyo nathI ? tyAM valI pADo asavAra bolyo ke are ! yAma bolavU tamane ghaTe nahiM. ameM to te puruSanA mattahastivazIkaraNa rUpa praakrmth| prasanna thayelA beyeM. mATe te amAro svAmI kyA ? tene pAra bolAvo, amo tenA darzananI anitApA karIyeM .yeM. gaMjIra ghane udAracaritranA sattvane koNa jANI zake ? koi nahiM. mATe prasanna thai hAlane hAla kaho. ke te kyAM le ? ane te puruSanA darzanavinA amArA svAmI vasuteja rAjAne parA kAMzcenaja paDatuM nathI. tevAreMte khecarI kahevA lAgI ke nAi! yA beThelA devapurupeja tamo kaho bo, te hAthIne svaparA kameM karI vazInRta karelo .ane te tamAro svAmI yAhIja tamArI sanmukha bevelo , te tameM pUrNa dRSTithI juvo. te sAMjalI asavAra ekadama tyAMcI uno thara azvanapara vesIne potAnA svAmI vasuteja rAjApAseM yAvIne kahevA lAgyo ke mahArAja!ApanA buTelA hAthIne vaza karI bAMdhanAro puruSa eka sarovaranA kAMThA uparathI amane malIyAvyo , mATe yApa tyAM padhAro. te sAMjalI sugrIvapurapati vasuteja rAjAyeM vicAra karayo ke jarUra koI puNyavAn puruSa Avyo,ane hastIne vaza kasyo, have tene DhuMApaNA nagaramAM teDIlAvaM? ema vicArIne te rAjA tene teDavA mATe Avyo. te vakhata je kinnarI betI hatI, te tyAMthI gupacUpa cAlI gai. palI buddhimAn evo te ratnazikha rAjA talAvamAM paDelA mattahastIne pADo lAvI tenI upara poteM bege, ane tene vasateja rAjA potAne nagara teDIlAvyo. panI sanAmAM besIne tene kahevA lAgyo ke he devapurupa ! yA mArI bAta kanyA , tene tameM varo ane A mArUM rAjya meM, tene paNa grahaNa karo. kAraNa ke hu~ eka divasa sumaMgala kevalInI dezanA sAMjalavA gayelo hato, tethI thA asAra saMsA Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 2 ranA svarUpane meM jANyuM, temATe rAjyanA tyAga karavAnI meM rahA jaNAvI, ane gurujIne pUrdA ke mahArAja! mahAre A saMsAramA rahevU nathI paraMtu mAre putra nathI tathA kuMvArI kanyAu~bATa De to yA ATha kanyA tathA thA mAruM rAjya mAre kone Apa ? tyAre te gurujIyeM kahyu ke thA tAro hastI madonmatta thazne jyAreM sAMkala vagere toDI tophAna karIne vanane viSe jAze, tyAre tyAM je puruSa te hAthIne vaza kare, tene tuM tArI bAta kanyA paraNA vaje tathA rAjya paNa teneja Apaje. paDI tuM dIkSA grahaNa karaje. yA pramA nAM kevalInAM vacana sAMgalI saMsArathI vairAgya pAmelo DhuM tenI vATa joto hato ke A mAro hAthI tophAna karI kyAreM aTavImA jAya, ane kyAreM te hAthIne koI puruSa vaza kare? tevAmAM te hAthI tophAna karI aTavImAM cAlyo gayo ane tene vaza karanAra puruSane jovA mATe mArA anucarone te hastInI panavADe sainyasahita pharavAno meM dukama kIdho, ke jyAM A madonmatta hAthI jAya, tenI panavADe tamA jAjo. ane je vaza kare, tenuM nAma vAma pUbIne mane kahejo. tyAM to tamoyeMja AvI gajarAja vaza karayo, ane mArA anucareM zrAvIne te hastIne vaza karavAnI vAta mane kahI. te sAMjalI hUM pAhIM zrAvyo , kevalI nagavAnanI kahelI vAta pramANe sarva vAta paNa malI rahI , to have tameM thA rAjyane grahaNa karo. ane yA mArI aSTa kanyAunu pANigrahaNa paNa karo. eja mArI vinati be. tevAreM ratnazikha rAjAyeM kayuM ke jema ApanI inA? pa. surateja rAjAyeM mahoTA mAnathI potAnI pATha kanyA paraNAvI. tathA rAjya paNa sopyu. ane valI tene zikhAmaNa dIdhI ke he kumAra! A rAjyane viSe rahIne zAstraviru6 karmano tyAga karavo. kAraNa ke prajAnuM sArI rIteM putravat rAjA pAlana jo kare je, to te rAjA sukhI thAya . valI jo rAjA prajAne rAjI kare , to prajAnA puNyano baho nAga te rAjAne male be. jo rAjA, putrapa- prajAnuM rakSaNa karato nathI, to te prajAno karelo adharmano ko nAga rAjAne no gavavo paDe . ane he rAjan! prajAnuM sArI rIteM je pAlana karavU, teja rAjAno alaMkAra . valI zaTha lokonuM damana karavU, sArA lokonuM pAlana karavU, je thAzraya karIne rahelA hoya,tenuM poSaNa karavU, te sarva uttama rAjAnAM cinho be. nyAya, dharma,ruDaM darzana, tIrtha, sukhasaMpatti, e sarva jene AdhAreM varne ,teja Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. pRthvIpati uttama jANavo. je rAjyano rAjA dhArmika na hoya, te rAjya naraka dAyaka jANavU. ane je rAjyano rAjA dhArmika hoya, tene yA lokamAM ane paralokamAM sukha prApta thAya ne // ytH|| jiteMzyitvaM vinayasya kAraNaM, guNaprakarSovinayAdavApyate // guNAdhike puMsi jano'nurajyate, janAnurAgaprana vAhi saMpadaH // 1 // arthaH-namratAnuM kAraNa jiteMzyipaNuM jANavU.bane guNa prakarSa paNa, namratAthIja natpanna thAya . ane guNaprakarSa vAlA janane viSe janamAtra khuzI thAya ve. thane sarva saMpattiyo je , te paNa janamAnI khu zIthI utpanna thAya be. te mATe he rAjan ! jema tamane prajA sarva saMnAmyA kare, tema tamAre vartavU. e pramANe ratnazikhane zikhAmaNa thApIne vasuteja rAjA sajurupAseM saMyama jevA javAnI anumati mAgavA lAgyo. ane kahevA lAgyo ke mane tamo saMyama jevAne mATe zIghratAthI saMmati Apo, ke jethI DhuM mArA hRdayanuM ilita kArya karUM ? ratnazikha rAjAyeM paNa temano saMsAraviSe tIvra vairAgya jANIne saMyama levAnI tUrNatAthI AjJA yApI. tadanaMtara vicAravA lAgyo ke aho yA vasutejarAjAyeM jIrNa rakunI peThe rAjyane boDI dIdhuM. paNa hA! te vAta tene ghaTeja . kAraNa ke viraktacitta vAlA janone yA saMsAranA nogono tRNanI paDheM tyAga karatAM vilaMba lAgato nathI? juvo. je rogIjana hoya, kadAcit teNeM miSTAnna jo khAdhuM hoya to tene te vamana karI nAkhe . e pramANe prazaMsA karIne temano dIdAmaho tsava kasyo, ane panI te vasuteja rAjAyeM sajurunI pAseM jaz dIkSA grahaNa karI. ane ratnazikha rAjA paNa gurunI pAseMthI samyaktva grahaNa karIne rAjyane potAnA sasarAnA kahyA mujaba pAlavA lAgyo. have te zazivega rAjAya paNa ratnazikha rAjAnuM vRttAMta, potAnI kanyAnI dAsI pAseMthI sAMjalyu. paDI poteM te ratnazikha pAseM jai, jenA vivAhano yoga prathama naimittikeM kahyo hato, te potAnI caMznAnAmA kanyAne ra tnazikharAjA sAthe paraNAvI dIdhI. ane sAdhana sahita sahastra parimita yavidyA paNa tene AnaMdathI arpaNa karI dIdhI. __ have te sarva vRttAMtane pUrvokta suravegano, suvega nAmA je mAmo hato, te sAnalI krodhathI hastInuM rUpa karI, te ratnazikha rAjAnA puranA upavanamAM yAvyo, te vAtanI khabara ratnazikhane paDavAthI te paNa te hAthIne grahaNa Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMdra ne guNasAgaranuM caritra. 183 ja karavAmATe thoDoka parivada sAdheM laine gayo khane aneka rIteM te hastI ne ghaNI vAra ramADI maMdajora karI, jevAmAM galApara caDI gayo, tevAmAM to teNe potAnI guMDha tene pakaDavA mATe uMcI karI, paraMtu te guMDhamAM poteM na khAvIne turata vajrasamAna kaThina evA muSTidaM meM karI tenIpara prahAra kasyo. te vakhata " namo'nayaH " evo zabda kahI namarI khAi pRthvIpara paDI gayo. paraMtu maratI vakhateM namo'rhadrathaH evo zabda kahyo, te sAMjalI ratna zikha rAjA kahevA lAgyo ke hA hA !!! meM koi sAdharmikane mAyo ? re meM pApIyeM tiSTa kArya kasyuM ? jenuM mAre rakSaNa kara joiyeM, teno meM nAza kasyo ? ema veda pAmI tene zItajaleM karI tathA zItapavaneM karI sAvadhAna karo. anekayuM ke graho jAgyazAlI puruSa ! tune dhanya be ? tuM dRDhasamyaktva tattvano jAganAra bo, kAraNa ke AvA maraNa samayamAM jetuM namaskAraM smaraNa kare be ? mATe he jAi ! tuM mAro sAdharmika nAi bo, are ! meM tune durbuddhiyI pIDA karI, teno aparAdha tuM mArI para kRpA karI kSamA karaje. evaM vacana sAMjalI zAMta mana rAkhI suveganAmA vidyA dhara bolyo, ke he rAjan ! tamAro jarA paNa doSa nathI. jevuM meM yA dehathI karma karUM, tevuMja phala mane turata yA lokamAMja prApta yayuM ? paNa he sujana ! te ThIka thayuM be, kAraNa ke have e mAreM pAluM jogavavuja paDaze nahi ? kAraNa ke karma jogavyA vinA to jIvane bUTakoja nathI ? ema jANIne paNa ajJAnI prANI, pApo kare che. kenI peTheM ke jema miSTa payane pAna karato evo miMdaDo potApara lAkaDIno prahAra thAze ? te jANato nathI. mATe temAM he rAjan ! tamAro kAMI doSa nathI. tamo kAM pazcAttApa karo nahiM. valI mArI huM kathA kahuM te sAMgatA. yA vaitADhya parvatapara cakrapura nAmA nagara be, teno suvega vidyAdhara nAmA huM rAjA buM. mArI benano putra suravega nAmA beM, te nAno hovAthI tene tenA pitAyeM rAjya khApyaM nahIM ne mahoTA zazivega nAmA putrane rAjya yApyuM. to te suravega mArI pAseM khAvI kahevA lAgyo je mArA moTA nAine mArA pitAyeM rAjya prApyuM ne mune na khApyuM mATe te rAjya mane malavuM joiyeM ? tema kahevAthI meM tenI sahAyatA karI zazivega kumArane tenA pitAnA ApelA rAjyathI bhraSTa kasyo, ane te rAja meM mArA nANejane pAvyuM, tyAM meM sAMjalyuM je " zazivega rAjAnuM je rAjya tenA Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. nAnAnAyeM mAmAnI sahAyatAthI la lIdhuM , te rAjyanI para, zazivega rAjA, hAla thayelA ratnazikha nAmA potAnA jamAznI sahAyatAthI pAbo prApta thAze" te sAMjalI valI paNa mArA suravega nAmA nANejanA rAjya ra kSaNa mATe meM hAthInuM rUpa lai, tamaneja mAravAno dRDhavicAra kasyo ke te zazivega rAjAnA jamAineja hu~ gajarUpa dhAraNa karIne mArI nAkhU to mArA nAgineya paDhI avicala rAjya prApta thAya ? tema vicAra karI yAthI hu~ ta mane mAravA mATe yAhiM A gAmanAja upavanamA yAvyo, tyAM to he mahA zradAlo ! tamoyeM mane mArIne pATho anirvacanIya atyuttama dharmamaya bodha kasyo ? kaDavA bane tIkhA evAM aupadho pAine vaidya jema rogIno roga ma TADe De, tema tameM paNa mAro ajJAnarUpa roga maTAjyo. have hu~ nirmala evA saMyamane pAlIza! yane yA mArUM je rAjya le, tene tameM aMgIkAra karo. jeNe karI DhuM paNa mArulita sAdhana karUM? tema kahe , tevAmAM teja suvega vidyAdharAdhipanA ghaNAeka vidyAdharo AvyA. ane zazivegarAjA paNa sainya sahita tyAM yAvyo, te vakhata prazamarasanA kalloleM yAdipta cittavAlA suvega vidyAdhareM kaDaM ke he rAjan ! yA mAkaM rAjya tameM grahaNa karo. ane tenI nA kahI mune dharmakaraNImAM kAMhI paNa vighna karazo nahiM. te sAMjalI zazivega rAjAyeM yukta ratnazikha rAjAyeM kahyu ke, he sAhAsika ziromaNe! kulaparaMparAthI prApta yayelA rAjyane hAla jogavo. paDI jyAre vayaHparipakvatA thAya, tyAreM saMyamadharmane viSe yatna karajo. kAraNa ke thA iMDiyagrAma le, te purjaya ne, tathA parisaho je je, te paNa atiHsaha , ane mana je je, te pavanathI naDatI dhvajAnA ayanAga jevU caMcala , te kadApi paNa sthira rahe tevU nathI. bane prathama cAritravrata lazne pAlo teno tyAga karavo, te mahA anartha bAMdhavo le ? e prakAre suvega vidyAdharane zazivegeM tathA ratnazikheM samajAvyo, to paNa vairAgyazUra evA te suvega rAjAyeM manohara evA cAritrane aMgIkAra kayuM. par3I zazivega ane ratnazikha e bedu jaNa te sugrIvapurathI anukrameM suvega vidyAdharanA vaitADhya parvata para rahelA cakrapuranagarapratye yAvyA. tyA ratnazikha rAjA vidyAdharanI zreNino svAmI thayo. have zazivega rAjAno nAi suravega vidyAdhara potAnA mAtula je suvega Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. 1 nya vidyAdhara tenuM sarva vRttAMta jAlI potAnA mahoTA nAi zazivegeM ghaNo sama jAvyo, to paNa tIvravairAgyane vaza thaine potAnA mAmA suvega vidyAdhara pAseM / muktimArgarUpa cAritrane aMgIkAra kayuM paDhI saMpUrNa potAnA yA mAne kRtArtha mAnanAra ne sukha samuDne jogavanAra, samyaktvavAn evo te ratnazikha rAjA sarvatra jina caityonuM vaMdana kare be ne sarva sAdhuune namana kare be. sAdharmika nAiyone saMtoSa pamADe be, dInajanono nAra kare be, potAnA saMtAnanI peTheM prajAnuM pAlana kare be. zrImana gRhamAM, jina pratimAsthApanamAM, jinamaMdira karAvavAmAM, zrIjinanI snAtra pUjA mAM, dinArcanavidhima, caturvidhasaMghapUjAdikamAM, zrIjainazAstra lekhanamAM, tIrthayAtrAdikamAM, ghaka dhana kharacIne samyakkane nirmala kare be. ema aneka lAkha varSo te ratnazikha rAjAyeM nirgamana kasvAM, ve ekadivasa, sAMketapuranA nadyAnane viSe suyazanAmA tIrthakara sama vasakhA, te vAta ratnazikha rAjAya jAlI, mahoTA grAmaMbareM tyAM jai, tI karane yathAyogya praNAma karIne harSathI temanI stuti karavA lAgyo // yathA // jaya bhuvanatrayavatsala, balajaladharapavana vanajasamanayana // nayanava janamatavarddhana, dhanatRNasukhaDuHkhasamahRdaya // 1 // arthaH- he traNa juvananA vatsala ! bala kapaTarUpa je megha, tene viSe he pavanasamAna ! he kamalasamAna nayana vAlA ! he navanayayukta jinamatane vRddhi karanAra ! dhana, tRNa, sukha, duHkha, temAM samAna ve hRdaya jenuM evA he tIrthaMkara ! tamo utkRSTapaNAthI jaya pAmo // 1 // yA prakAreM tIrthaMkara bhagavAnanI stuti karIne tithI nirbhara evo te ratnazikharAjA, temane namaskAra karIne tadanuyAyI je munivRMda datuM tene paNa vaMdana karato havo pakSI potAneM ghaTe tevA Asana para bezI mastaka para ve hAtha lagADI eTale ve hAtha joDI zrItIrthaMkaranI dezanA sAMjalavA lAgyo. bhagavAneM paNa meghanA sarakhI gaMjIra vANIyeM karI dharmanI dezanA devAno prAraMbha kasyo. te jema ke:- he navya jano ! apAra evA saMsArane viSe pharatA ne karmavaza thayelA prANIyo nIca ane uMca sthanakone viSe utpanna yAya be. te evIrIteM keH - kyAreMka narakamAM, kyAreka svarga lokamAM, kyAreMka manuSya paNAmAM, kyAreka tiryaca pa yAmAM utpanna yAya be. valI pRthivI, yap, agni, vAyu, tene viSe, vanane , 24 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 janakathA ratnakApa nAga sAtamA. vipaM. har3iyAdikane viSe paNa utpanna thAya che. pAThA valI teja jIvo rAjA. raMka, budha, mukhya, nirdhana, saghana, dharmiSTha, adharmiSTa, subhAgya, donAMgya, jogI, kRpaNa, sukhI, duHkhI, puNyavAn, apuNyavAn, surUpa, kurUpa, khala, sakana, susvara, DaHsvara, kIrttimAna, apakIrttimAna, brAhmaNa, cAMgAla, mUka, aMdha, badhIra, paMgUla, tuMga, kuSTI, vageremAM potAnA sArA narasA karmane nusAreM utpanna yAya ne ema jIvo vividha prakAreM saMsAramAM paryaTana kare le. temAM paNa keTalA eka DarbodhathI diDyUTa evA thakA kumatarUpa hurdazAmA phasyA kare be. keTalA eka jIvone to dhUloko kuyonirUpa kuM mAM pADI dIye be. paraMtu navavanane viSe mokSamArganA upadezako jJAnI guru to puNyanA yogathIja maje le, temATe te sarunA jAnane mATe sarva sunavya prANIyoyeM yatna karayAja karavo. yA prakAranI zrI tIrthakaranI dezanA sAMgalI te ratnazikha rAjAyeM kayuM ke mahArAja! meM te guM pUrvajanmamAM sukRta ka haze ? ke je kAMi sukha be, te prayAsa karayA vinA yadhA potAnI meleMja prApta thAya be ? tyAreM tIrthakareM kahAM ke he kajana ! pUrva javane viSe teM paMca parameSThInA namaskAranuM smaraNa karayuM hatuM, tenA prajAvathI tuM yA sarva mahAsukhano noktA thayo bo. he nAi ! paMca parameSThInA namaskArathakI tathA tenA japathakI samyakkajJAna prApta yAya d. samyakathI virati thAya be ne viratithakI mokSa prApta thAya be, mothaka praya sukha prApta thAya be. valI saMsArane viSe je atyuttama phala be, te paMca parameSThinA namaskAranuM khalpamAM alpa phala jArAvaM. vastutatastu cidA naMdasukhaprAptirUpa je phala, te paMca parameSThInA namaskAranuMja phala jANavuM zrA prakAre zrI tIrthakareM kahelo potAno pUrvajanma sAMgalI te ratnazikha rAjAnA turata romAMca unAM thayAM, ane atyaMta khuzI thayo. evI rIteM bodha pAmelA evA te ratnazikha rAjAyeM, potAnA putrane rAjya soMpI, tIrthakaranI samIpa yAvI jAveM karI cAritrane grahaNa karUM. paDhI kSapaka zreNipara caDhI, kevala jJAna utpanna karI ghaNo kAla pRthivIne viSe vihAra karI, krameM karI moda sukhane prApta thayo. yA prakArano paMca parameSThInA smaraNaphala viSe ratnazikha rAjAno itihAsa sAMjalI dharmArAdhanane viSe rasika, evo devaratha kumArano pitA je kIrtti rAjA, te potAnA devaratha kumArane rAjya soMpI samasta jina Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. 187 caityane vi STAdika mahotsava karI mohoTA vairAgya yukta thayo thako gurunI samIpa jai cAritrane grahaNa karato havo. have te devaratha kumAra rAjagAdI para besavAthI jema koi deva zone, tema zonavA lAgyo. tadanaMtara kRtajJapaNAthI te vicArakhA lAgyo ke saM tuSTa thayelA evA mArA pitAyeM mane samagra lakSmI soMpI be, to mAre paNa koi eka uttama pAtra joine te lakSmI thApI devI joiyeM ? yA pramANeM gai saMsAramAthI prIti jene ane samyaktvavAn, aNuvrata, guNavrata, zikSAvata, teNe yukta eva te devaratha rAjA, ratnAvalInAmA potAnI strIyeM sahita traNe vargane eTale dharma, artha ane kAma, tene sArI rIteM sAdhato, jinamatane viSe atyaMta prIti dharato thako uttama rAjyane karavA lAgyo. paDhI teNe aneka jiprAsAda karAvyAM ne jinajInI pramAne paNa aneka nirmANa karAvI. darzananI vizuddhine mATa vaNI rathayAtrA karAvI. paDhI caturvidha saMghe yukta evA te devaratha rAjAyeM ghaNIka tIrthayAtrA karI, aneka sAdha mono samuddhAra karayo ne jinazAsananA zamanono parAjaya kasyo, potAnA dezamAthI sAta vyasano kaDhAvI nAkhyAM. e prakAreM rAjya pAlatA samAM cAlatA evA devaratharAjAne meM karI ratnAvalI strInA nadarathakI dhavala nAmA eka putra pragaTa thayo. te jyAreM nammaralAyaka thayo, tyAre tene rAjya soMpI vIryAtarAya karmarthI cAritra grahaNa karavAneM asamartha hovAthI caturvidha saMghanuM pUjana karato, poSadha ane Avazyaka kriyAmAM te nirata thayo // yataH // tapaHzuSkadeho mRtomaMdamoho, varo' nUtsurazvAnate devaloke // suratnAvalI zrAvikA cAru mRtvA, pradhAno'navannirjara stane // 1 // samarAyuvitau tatra, saMpUrNekona vizatiH // divyajogAI saMyukta, suprItau suhRdau surau // 2 // arthaH- tapeM karI zuSka jenuM zarIra le, maMda thara gayo be moha jeno evo te devaratha rAjA, anazana vratathI maraNa pAmI yAtanAmA devalokane viSe zreSThadeva thayo tathA tenI strI ratnAvalI nAmA zrAvikA paNa uttama anazana vratathI maraNa pAmI, teja devalokane viSe nattama devatA tha. tyAM beDu devatA, divya kuddhineM jogavanAra atyaMta paraspara prItivAlA thara, mitrapaNe rahI teNe saMpUrNa jaMgalIza sAgaranuM yAyu jogavyaM. e pRthvIcaMda ne guNasAgaranA caritrane viSe ratnazikha kathAnvita " Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2jana jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. devaratha nRpatizrAvadharmapAlanarUpa caturthasarga samApta thyo|| 4 ||iti bAhiM pRthvIcaM ane guNasAgaranA ATha navano saMbaMdha saMpUrNa thayo // 7 // atha // paMcamasargasya bAlAvabodhaH prArabhyate // have A jaMbuddIpane viSe mahA videha nAmA detramA puSkalAnidha sAtamA vijayane vipe prazasta vastuyeM karI yukta ane uttama, evI zivA nAmA nagarI je, je nagarIne viSe tyAMnA rahevAsI janonA gharanA AMgaNAmAM jaDelA caMkAMta maNiyo, rAtrine vipe paDatA caMikiraNanA yogeM karI naSNakAlane zItakAlanI samAna kare le. ane zIta kAlane viSe tyAMnA rahevAsI ja nonA gharanA prAMgaNAmAM jaDelA arkamaNiyo divasamAM paDatA sUrya kiraNa nA yogeM karI zItakAlane nuSNakAla samAna kare .te nagarIne viSe potAnA pratApeM karI nAza kayaM ne ripusainya jeNe evo siMhasena nAmA mahipati rAjya kare . temanI uttama guNayukta zonAyamAna priyaMgumaMjarI nAmA paTTarANI . have pUrvokta revaratha kumArano jIva je bAnata devalokamAM devatA thayo hato, te tyAMthI cyavI, siMhasena rAjAnI priyaMgumaMjarInA garnane viSe putrapaNAyeM karI natpanna thayo, jyAre te garne rahyo, tyAre te priyaMgumaMjarIyeM svapnamAM pUrNacaMne dIto, ke turata te jAgI gai, ane temanA svAmI pAseM yAvI te svapnanI vAta kahI. te sAMjalI siMhasena rAjAyeM kaDaM ke he priye! tamone pUrNacazmA samAna nattama putra utpanna thAze ? te sAMjalIne rANI harSAyamAna thai. paDI rAjAyeM tathA rANIye te garna, poSaNa karavA mAMmadhu. prazasta puNyeM karI tathA uttama dohadoyeM karI yukta evA putrane te rANI prazaMsanIya samayane viSe utpanna kasyo. tyAreM rAjAyeM ghaguMka ivya vAvarIne putrajanmano mahotsava kasyo. kA rAgRhamAMthI kedIyone boDAvyA ane potAnA gharanuM zodhana paNa karAvyu,pabI bArame divaseM, garna rahyAnI vakhateM svapnamAM joyelA caMnA anusAreM sakala svajananI samada, te putranuM 'pUrNacaM' evaM nAma pADayu,anukrameM te putra dhAva mAtAyeM pAlana karelo, tathA lADalaDAvyo thako kalAunA samUhathI yukta, tAruNyarUpasamuDne udita caM jevo thayo.eTale caMine joza samu jema yA vhAdita thAya, tema pUrNacaMne jo tAruNya samualhAdita thayo. have te Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranu caritra. nae caMmA jaDa , ane A pUrNacaM putra to jaDa nathI.eTarbu e putramA Azrarya je. valI kalAnyAsano vyasanI, praznottarAdika krIDAno karanAra, laukika kI DAno tyAgI. uttama prastAvoyeM karI AnaMdI mRgayAmAM, yUtakathAmAM, tathA vA rAMganAunAM gIta gAna zravaNa karavAmAM tRpAvAna, madyamAMsAdikanA to nAmane paNa na sahana karanAra, saUna puruSano saMgI, urjanajanano tyAgI, mAtA pi tAnI naktine karanAra, caMznI samAna zIta guNa yukta, sUryasamAna pratApI, rAja nItimAM vidhAna, surakhAMbudhine viSemana, evote pUrNacaMkumAra,sukheM karI rahe . have te pUrvAkta devaratha kumAranI strI ratnAvalIno jIva, te dhAnata deva lokamAMthI cyavIne jemAM devaratha kumArano jIva pUrNacaMda kumAra nAmeM pragaTa thayo , teja nagarane viSe priyaMgumaMjarInA nAi vizAlAkhya sAmaMtanI jayA nAmanI strInA nadarane viSe putrIpaNAyeM utpanna thayo. te kanyA jyAre garnamAM rahI, tyAre tenI mAtAyeM svapnamAM puSpanI mAlA dIThI hatI, tethI tenuM nAma puSpasuMdarI evaM pADayuM. have anukrameM te mahoTI thavA lAgI, tyAre kAmIne krIDA karavAne vanarUpa evaM yauvana prApta thayuM.te jema keH- zloka // vakra caMDaviDaMbi paMkajaparIhAse dame locane, varNaH svarNamapAkariSNuralinI jiSNuH kacAnAM jayaH // vadojAvinakuMjavinramadharau, gurvI nitaMbasthalI, vAcAM hAri ca mArdavaM yuvatiSu svAnAvikaM maMjhanam // 1 // aropaNA ca sa ralA, mRdaMgI satRpA sthirA // kalAsu kuzalA bAlA, vinItA ca vive kinI // 2 // arthaH- jene joDne cazno paNa napahAsa karavo paDe, evaM mukha, jene joDne kamalano parihAsa karavo paDe, tevAM ve netro, suvarNanA va ne paNa jIte tevo zarIrano varNa ane bhramarAunI paMktine paNa tiraskAra kare jIte, tevo kezapAsa, hastInA gaMmasthalano paNa vinrama thAya, evA be payodhara, mahoTo evo nitaMbanAga, manane haraNa kare evI mRta vANI, e sarva, uttama yuvatIjanane viSe svAnAvikaja nUSaNo ne // 1 // valI paNa kahe De ke, uttama yuvatI strI, roSa rahita, sarala, lagAyukta, mRaMga vAlI, sthira, kalAmAM kuzala, vinIta, ane vivekI hoya je // 2 // have eka divasane viSe te puSpamaMjarI kanyA, vasaMtaRtu AvavAthI potAnA pitAnI AjhA lazne, sakhIvargoyeM yukta manohara evA puSpodyAnane vipe krIDA karavA mATe gai. te udyAnane viSe puSpa ane phaloyeM kara yukta evA Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sSHn jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. thAmravRkSo atyaMta zone le // ytH|| sakusumasahakArAH puSpitAzoka nAgA, vikasitavanamAlA mAdhavI divyagaMdhaH // janayati madarAgaM koki lAzabditaM ca, pravarapuruSasevyo varttate zrIvasaMtaH // artha:-je vasaMta RtumAM sahakAranA vRdo te kasumayukta thAya De, azokavRda ane nAgada puSpita thAya , sarvavananI paMktiyo vikasita tha jAya , ane mogharAno divya gaMdha prasRta thayAja kare , kokilanA zabdo mada ane rAgane vadhAre De, mATe te vasaMtaRtu pravarapuruSone sevana karavA yogya ve. have tyAM zRMgAra yukta vANIyeM karI te puSpamaMjarIne potAnI sakhIyo vasaMtanI zonA batAve be. te jema keH- he sakhi : jo. vasaMta RturUpa patine prApta thazne thA vanarAjirUpa strIyo kevI zone ? jo. punnAganA vRda sAtheM A vIMTA gayelI evI nAgavallI kevI zone ? tema punnAga vRdapaNa nAga vanIne malavA thI kevo zone le ? tema he sakhi! nara,ane nArI paNa paraspara malethIja zone. tevI rItanI sakhInI vANIthI paNa zRMgAravRttithI virahita evI te, bahirvRttiyeM karI vananI zonAne jotIthakI mogharAnI velanA maMjhapane viSe vINAnA vinodano prAraMna karavA lAgI. tevAmAM eja avasarane viSe eja udyAnamAM mitroyeM parivRta evo pUrNacaM kumAra paNa krIDA karavAne Avyo. te tyAM vINAvinoda karatI evI rAjakanyA je puSpasuMdarI tenI dRSTiyeM paDyo. tyAre te vakhata kAmadevano mitra je vasaMtaRtu tenA samaya hovAthI, potAnI yuvAvasthAnA ativizamapaNAthI, ane pUrNacaMda kumAranA atyaMta svarU pathI tathA pUrvajanmanA atisnehI, te puSpasuMdarInA manarUpa marmasthAnane viSe bAnI peThe akuMThita evo te kumAra lAgyo, ke turata svedayukta aM gavAlI tathA militanetrayukta tha vicetana jevI thai gai. te joDne tarata sakhIyeM pavanathI tathA zItAMbuthI tene sAvadhAna karI, tyAre te sakhIyone puSpasuMdarI pUbavA lAgI ke he sakhi! lAvaNyAmRta sAgara, yuvAna, je puruSa dekhAya , te koNa ? jhuM kAmadeva De ? ke sUrya ke ? sura v ? ke ko vidyAdhara le ? tyAreM sakhIyoyeM kaDaM ke he sakhi ! teM kAmadeva aTakalyo paNa e kAmadeva to beja nahi. kAraNa ke kAmadeva je , te to aMgarahita je, tethI tene loko anaMga kahe ,ane A to aMgavAlo . valI teM ene sUrya ghaTakalyo, paraMtu te sUrya paNa nathI, kAraNa ke sUrya to tapanazIla ne, Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. " ane A puruSa to saumyaguNa yukta ne eTale zItala dekhAya be. valI ene sura aTakalyo to te sura nathI kAraNa ke sura to miSonmiSa rahita caDhuvAlo zUnya hoya , ane yA to caMcala netravAlo tathA vicakSaNa ne. valI teM ene vidyAdhara aTakalyo paraMtu te vidyAdhara paNa nathI. kAraNa ke vidyAdhara je be, te to AkAzamAM gamana kare , ane A puruSa to pRthvImAMja nano rahyo be. te kevo , ne koNa je, te DhuM kahuM buM, sAMjala // ytH|| saumyatvaM zazino ganIrimaguNaM vAIH pratApaM rave, styAgaM vittapateH pranutvamamarAdhIzAt svarUpaM smraat||maadhury tvamRtAt balaM mRgapateAtvA vRhacAturI, dhairya merugireH kimeSa vihitaH sanmedhasA vedhsaa||1||arthH-cNmaathkii gAMnirya, sUryathakI pratApa, kubera thakI vyatyAga, iMzthakI pranutA, kAmadevathakI svarUpa, amRtathakI mAdhurya, siMda yakI bala, tathA mohoTuM cAturya, meruparvatathakI dhairya, te sarvane grahaNa karIne buddhimAna evA vidhAtAyeM guM A puruSa nirmANa kasyo haze ? arthAt pUrvokta sarve guNo A purupamA dekhAya ||1||maatte jAjuM kahiye paraMtu he sakhi ! zivA nagarIne viSe siMhasena nAmA rAjA , tenA kularUpa aMbarane prakAza karanAra caMi samAna thA pUrNacaMznAmA putra ,te tamArI phazno putra thAya le. te vacana sAMjalIne turata atyaMta utsuka thayelI puSpasuMdarIka hevA lAgI ke he sakhi! tArUM kahevU khalaM . muktAsamAna bIjA puruSomAM yA puruSa, ratnasamAna dekhAya .yA puruSanA guNo pAseM anyajananA sarva guNo kalaMkita tha gayelA ,ema kahyu, tevAmAM to tenI azokanAmA sakhI hasIne kahevA lAgI ke hA, nizce yA puruSa guNamaya je. kAraNa ke hamaNAMja thA priya sakhI je puSpasuMdarI teNeM potAnA kaTAkSoyeM karI tenAM sarva aMgone dekhI lIdhAM. te sAMgalI puSpasuMdarIyeM vicAyuM je mAro aniprAya A sarvasakhIyoyeM jANI lIdho dekhAya ke ? ema vicArI lagAyukta thazne sakhiyone kahevA lAgI ke he sakhiyo! have sarva vAta jAvA dyo. vilaMba lagADo mAM.krIDAno tyAga karIne ApaNe jaladI ghera jazya ? kAraNa ke mAtAjI thApaNI vATa jotA haze? tyAre sudatA nAmA kanyAyeM kahyu ke he sakhi ! cAlo. paNa A pUrNacaMikumAra to ApaNI samIpamAMja unA , mATe tene bolAvIne sUktavArtAthI teno satkAra kariyeM, paDI jAyeM, nahiM to ApaNa sarvane tetha vinayI jANaze? evAM sudatA sakhInAM yathAyogya vAkyo sAnalI lagAyukta Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raeza jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. thaine te puSpasuMdarIyeM maMdasvarathI kahyu ke tyAreM tamone je yogya nAse, te karo. par3I te sakhIyeM vinayeM karI dhIra svarathI pUrNacaMine bolAvyA, ke turata te tyAM yAvI teja sthalane vipe beThA. ane dRSTiyeM karI kAma kadalI jevI te kanyAne joi ne kumAra ghaNoja viSayathI virakta , to paNa sarAga tha gayo. te vakhata tyAM rahelA sadune te kanyA tathA kumAra prItine utpanna karatAM havA. have puSpasuMdarIyeM hAthamAM vINA lIdhI , tethI pUrNacaM kumAra jANyaM je aho yA suMdararI vINAvAdyamAM kuzala dekhAya ? ema jANI vidyAno vinodI te kumAra, kahevA lAgyo ke he suMdari! a mArA mananA vinodane mATe jarA e vINA to vagADo ? te vacana sAMjalI sudatA sakhI kahevA lAgI ke he kumAra ! tamArA darzanathI dona pAmelI te kanyAne vagADavAnI lar3A Ave ne. mATe te vagADavAne nadyakta thAtI nathI, tethI te vINAne Apaja bajAvo. jethI atratya sadu vinoda pAma ? ema kahIne sudatAyeM puSpasuMdarInA hAthamAMthI vINA lai pUrNacaMDa kumAranA karamAM ApI. te vINAne hAthamAM lara, sneheM sahita teno sparza karatAM ku mArane azokanAmA bIjI sakhI kahevA lAgI, ke aho kumAra ! sarala, su guNa, zuddha, vAMsaDAmAthI utpanna thayelI,madhurasvaravAlI, pravara evI yA vINA ApanA karAyamAMja zone de. yA vacanathI te sakhIyeM anyoktithI samajA vyuM ke puSpasuMdarI tamArI pAseM re te pUrvokta sarva guNa saMpanna ,ema azokA sakhiyeM kahelI anyokti sAMjalI mastaka dhuNAvI, pUrNacaMkumAra te vINA vagADIne tatratya sarva kanyAunAM tathA manuSyanA cittane AkarSaNa karI lIdhAM. evo prasaMga jyAM cAle , tevA samayamAM to te puSpasuMdarInI dhAvamAtA te kanyAne teDavA AvI. ane jyAM juve , tyAM to samAna vayavAlA ane sarva guNasaMpanna te rAjakumArane kanyApAseM vINA vagADato joyo, tethI te dhAvamAtAyeM kaDaM ke he kumAra yA sarva prasaMga thAya , te to ghaNoja 7 tama thAya , kAraNa ke behu tameM vayathI ane guNothI yogyaja ho ? tema kumArane kahIne pAlI kuMvarIne kahevA lAgI ke he vatse ! tamArAvinA tamArI mAtA jojana karatAM nathI, mATe jaladI cAlo.ema kahIne te puSpasuMdarIne kevala zarIrathI ghera teDI lAvI, paraMtu teno jIva to te pUrNacaMDamAMja narA rahyo. kAraNa ke ghera AvI teNe jojana paNa barAbara kayuM nahI. tyAre tenI Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. 203 mAtAyeM sakhIyone pUjayaM ke yA puSpasuMdarI yAma vikalamanavAlI kema tha gai be ? tyA sakhIyoyeM udyAnagata sarvavArttA kahI dekhADI. paDhI te rANIyeM tenA mananI vizrAma evI eka priyavaMdA nAmA sakhI hatI tene kuMvarInI yAzvAsanA tathA vAMti karavA mATe mokalI. te paNa kuMvarI pAseM jazne yA pramANeM kahevA lAgI ke he priyasakhi ! caMdanI eka kalAthI manuSyamAtrane zAMti thAya be, to tune pUrNacaMthI paNa kema sukha nathI yAtuM ? arthAt anyo tithI kahe be, ke tamane pUrNacaMda kumAra malyo, to paNa zAMti kema yAtI nathI ? te kaho. tyAre puSpasuMdarI yeM kayuM ke mAruM mana jema yogilInA yogeM camita yAya, tema thara gayuM ve, mATe tuM mArA mananI adhiSThAyikA sakhI bo, tethI kAMika upAya kahe, ke jeNe karI mahArA manane nivRtti thAya ? te sAMjalIne priyaMvadA sakhI kahevA lAgI ke, je meM vRttAMta sAMjalyuM ve, te DhuM kahuM buM, te sAMgato. ApaNane je samaya pitAjIyeM vasaMta jovA javAnI rajA yApI, netyAM valI pAThA pUrNacaMda kumAra yAvyA, temAM to eka sukhadAyaka vRttAMta banyuM ve, te sAMnalo. gai kALeM savAreM tamAro pitA vi zAla je ne, te tenI bahena priyaMgumaMjarI pAseM khAvIne kahevA lAgyo ke he behena ! tamAro pUrNacaMda kumAra ne mArI puSpasuMdarI e beDuno vivAha jo yAya, to ghaNuMja yogya thAya, mukuTane maliyeM jIyeM ne jema zonA AApe, tema te bedunA lagna zone ? paraMtu eka mohoTuM duHkha be, ke e behune paraspara rAga vikAra kAMija dekhA to nayI ane tenI pAseM jo tenA vivAhanI vAta Apale karIyeM DhaiyeM, to tene te vAta paNa bilakula rucatI nathI. hAsya, vinoda, ke zRMgAra kelI tene gamatI nathI. tema koinI kAma krIDAthI te prasanna yAtAM nathI. tathA zRMgAra rasamAM paNa rAjI yAtAM nathI, eTaluMja nahiM paraMtu te sAmI zRMgAranI niMdA kare ve. mATe he vehena ! te bedu jAnI paraspara prIti vinA ApaNI ivAthI jo vivAha karIyeM to te, paDhI hRdayamAM zabyanI peTheM khaTakyAja kare ? valI kadAcit bedunI sarakhI prakRti ve, mATe behune paraspara prema thAya to thAya paNa kharo, tethI mAro mata to ema be, ke prApaNe tene para spara mukhadarzana karAvI yeM ? AvAM vacana potAnAM nAi vizAlasAmaMtanAM sAM jalI tenI bena kahevA lAgI ke he jAi ! tamAruM jevuM nAma vizAla le, Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. tevI buddhi paNa vizAlaja ,arthAt jevU tamArUM nAma , tevAja tamArAmAM guNa paNa dIThAmAM Ave , he sarikha ! ema kahIne panI tamArA pitAyeM tamane tathA priyaMgumaMjarIyeM temanA putra pUrNacaMine parivAra sahita vasaMta RtunI zonA jovAnA mice napavanamAM mokaLyA hatA. tethI tmaa| bedu jaNanI paraspara manoranine jANI lIdhI. temA dhArelA manoratha pAra paDavAthI tamArA tathA pUrNa caMznAM mAtA pitAne atyaMta harSa utpanna thayo . tema tamo ane pUrNa caMDa paNa atyutsAhita thayelA dekhAu bo. e pramANe sakhiyeM sarve vAta kahI. have je pramANe te sakhIyeM hakigata puSpasuMdarIne kahI, teja pramANe pUrNacaMznA sakhAyeM puSpasuMdarIthI mohita tha' duHkhita thayelA te pUrNacaMzne sarva dakikata kahI saMjalAvI. tethI betu jaNa manamAM saMtopa pAmI susthira tha ine paspara eka bIjAnA jhAna jovAne tatpara rahetAM thakAM divasa nirgamana karavA lAgyAM. panI vizAlasAmaMteM prazasta divasa tathA vAra jokne potAnI bahena priyaM gumaMjarInA putra pUrNacaMisAthe potAnI puSpasuMdarI nAmA kanyAnuM vesavAla kayuM. siMhasena rAjAya paNa gIta, vAjitra, dAna, sanmAna pUrvaka potAnA pu vanAM puSpasuMdarI sAthe lagna kasyAM. tene joine zrArakhA nagaranAM loko kahevA lAgyAM ke aho! vivAha ghaNoja uttama thayo. varavadhUnuM joDuM paNa jevU joyeM teja nuttama malyu. ema vivAha thayA paDI potAnI strI puSpasuMdarI sAthai svargavimAna samAna gharane vipe rahI sukha jogavato te pUrNacaM kumAra divasa nirgamana karavA lAgyo. ema karatAM ekadivasa sanA jarIne pUrNacaM ino pitA siMhasena rAjA vege hato, tevAmAM koka vanapAlakeM AvI namana karI kayuM ke he rAjana! hAlamA puSpazAla vanane vipe ghaNA guNoyeM yukta, rUpavAnane viSe paNa ati rUpavAna ghaNA lAvaNya guNavAlA, sauMdarya yukta, jANe mUrtimAna dharmaja hoya nahiM? evA, munivaMdanA iMz zrutasuMdara nAmA sUrI padhArelA . e vacana sAMjalatAMja harSotkarSathI praphunnita ne roma kUpa jenA evA te siMhasena rAjAyeM vanapAlakane vadhAmaNImAM ghajka ivya Apyu. panI putra dArAdika sarvane sAtheM lazne mahoTA AmbarathI gurupAseM jazne yathAvidhi praNAma karI harSe karI te gurunI dezanA sAMjalavA mATe Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMdra ne guNasAgaranuM caritra. 1Nya gurunI samIpamAM beTho. gurujIyeM paNa temanI yogyatAne jAlI dezanA devAno thAraMja kasyo. he navyajano ! janma, jarA, mRtyu, tenA nayeM karI vyApta yane durgatiyeM karI jayaMkara evA yA saMsArane viSe anaMtakAla paryaMta svata pApoyeM tamo mahA duHkhane prApta thA bo, to paNa hajI sudhI tamone kAMi vairA gyaja yato nathI. ne dharmane viSe nirudyamI yayA thakAja raho ho. mATe mahenata laine paNa tamo yA uttama Aheta dharmane viSe udyogI thA. vIjA sarva kAryama pramAda karo te to ThIka, paNa dharmamAM pramAda karavo, te ucita nahiM kAraNa ke pramAdasamAna jagatmAM ko zatru nayI // yataH // maUM visaya kasAyA, nidA vigahA ya paMcamI naliyA // e e paMca pamAyA, jIvaM pADaMti saMsAre // 1 // arthaH- eka madya, bIjo viSaya, trIjo kapAya, cothI niza, ane pAMcamI vikathA kahelI le, te pAMca pramAdo, jIvane saMsAramAM pADI nAkhe be. ane he navyajano ! dharmasamAna yA jagatmA bIjo koI mitra nathI // yataH // dharmo magalamuttamaM narasurazrImukti muktiprado dharmaH strihyati baMdhuvaddizati vA kalpavatim // dharmaH sajula saMgame gururiva svAmIva rAjyaprado, dharmaH pAti piteva vatsalatayA mAteva pu SNAti ca // 1 // arthaH- dharma je be, te uttama evA maMgalane, tathA te dharma naratva, suratva, zrI, mukti, ane mukti, tene devAvAlo be, valI dharma je be, te sagA ma nuSyanI peTheM snehane thApe ve tathA kalpaDumanI peTheM nAMbita phalane paNa yApe be. valI te dharma, samunA saMgamane viSe gurusamAna be ne rAjya devAne viSe svAmI sarakho ve ane pitAnI peTheM rakSaNa kare be. te dharma, vAlapa thI jema putranuM rakSaNa mAtA kare, tema jIvanuM rakSaNa kare te. mATe jIveM dharmA rAdhana jarUra kara. ne sevana karelo pramAda jema jIvaneM atyaMta duHkha yApe be, tema sevana karelo dharma, jIvane ciMtAmaNi ne kalpavRkSa samAna sukhane denAro thAya be. jema koi pramAdI jana, balatA gharane viSe tathA agAdha pANIne viSe pramAda karI sui rahe be, tathA gharamAMthI sarva vastunI corI thAyale, te jANe be, te batAM paNa sui rahe be, potAnuM prasmiMmala potA para prahAra kare le, to paNa vizvAsa pAmI ujo rahe te, temaja je puruSa saMsArAvarttamAM paDyo yako dharmamAM pramAda kare be, ema jANavuM valI je Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. dharmamA pramAda kare , te prANInA puruSArtho sarva taiyAra thayelA dekhAtA hoya, to paNa te temaja nAza tha6 jAya le. ane dharmavAn puruSanA nahiM dhArelA puruSArtho, prayAsa vinA svataH siha thai jAya 3 // yataH // tAraM kiMkaNihAranUpuranarairaMtaHpuraM lanyate, sItkArairvikaTAghaTA karaTinAM heSAravA DhayAhayAH // ekaM utramihotkaTorukaTakaM rAjyaM ca niSkaMTakaM, yasmAtsatridivaM zivaM najata nostaM dharmamatyAdarAt // 1 // arthaH-he navyajano ! je dharmanA pratApathI kiMkaNI yukta kaTimekhalA tathA muktAnA hAro tathA zabdAya mAna nepUro, teNe karI svana evI strIyo, sItkAroyeM karI nayaMkara evI hastIyonI dhaTAna, hepArava karatA evA azvo, jene viSe madonmatta ane mahoTA sainyo , eI eka batra ane niSkaMTaka rAjya, svarga ane moda, te sarva prApta thAya che. tevA dharma, tamo ati AdareM karI yArAdhana karo. he navyajIvo ! A saMsArane vipe dharma karavAnI sAmagrI malavI ghaNIja mulana . te jema keH- prathama to manuSyapaNu urlana , temAM paNa valI Ayadetra mala, urlana ne temAM paNa pALU vigur3a kula mala, urlana je. temAM paNa valI zubha jAti malavI urlana be. temAM valI dIrgha AyuSya prApta thA urtana , temAM paNa roga rahitatA thavI urlana . temAM valI AcAryano saMyoga thavo urlana . temAM paNa subuddhi thAvI urjana . temAM paNa tattvanuM je zrajhA na thA, te urlana je. temAM pAlI virati thAvI, te phurkhana je. temATe he navyajano! tamo dharmano udyama karo. yA prakAranI sudhAbiMDa samAna gurunI dezanA sAMjalIne AcAryanA rUpathI vyAkSipta jenuM citta ne evo te pUrNacaMda kumAra, AcAryane vinati karI pUThe , ke he jagavan ! ApanI zarIranI kAMti mahoTA rAjAnA dehane tathA mohoTA dhanavAnanA dehanI sUcanA kare evI dekhAya ? to valI Apane vA yau vana vayamAM paNa vratA dikarUpa kaSTane denAraM vairAgya thavA, kAraNa guMje? tyAreM guru kahevA lAgyA ke he kumAra! tuMbA saMsAramA pagale pagale pratyada vairA gyaja dekhe , to paNa vairAgya thavAnAM kAraNa mAne zAmATe pUche le ? ytH|| khaMjiran rAjyalakSmIH kati kati sukhinaH kepi sarvayuiktAH, sevAM kurvati teSAM satataparavazA rakubAzvAnye // kecitkalpakaTyAstrijagadanimatAH svodarApUriNo'nye, kecitsonAgyanAjo varataruNivRtAH ke'pi daunAMgya Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMdra ne guNasAgaranuM caritra. 17 dagdhAH // 1 // yasmin janmajarAvipattimaraNAdhivyAdhizokAH sadA, sveSTA niSTa viyogayogasahanaM rodhazva karAgRhe // tiryagnArakasaMnavAni ca nave duH khAnyasaMkhyAni cebrUryate viSaye mano na kurute kazcittadekakSaNam // 2 // artha :- keTalA eka sukhIyA puruSo, rAjya lakSmIne jogave be. keTalAeka sarva vAlA hoya be. bIjA keTalA eka puruSo te pUrvokta sarva samRdi vAna janonA vazapaNAthI rakuyeM bAMdhejAnI paDheM sevAne kare le, keTalA eka jano kapaDumanI paDheM traNa jagatanA sarva manorathane pUre be, ane keTalAeka jano mAtra potAnuM nadara pUraNaja kare be. keTalA eka zreSTha taru epIyeM vITyA thakA saubhAgya jogave be, ane valI keTalAeka puruSo dau after dagdha thAya be // 1 // je saMsArane viSe niraMtara janma, jarA, vi patti, maraNa, vyAdhi, vyAdhi, zoka, iSTa ne aniSTanA yoga viyoganuM sahanapaNuM, kArAgRhane viSe saMrodha, tiryaca, nArakIno ne saMbhava jene vipe evAM asaMkhya duHkho jogave be, te duHkho jo sAMjavyAM hoya, to viSayane viSe eka kula paNa mana yApavAnI ivA thAya nahiM. to paNa he pUrNacaM kumAra ! mAre vizeSa vairAgya yavAnuM je kAraNa banyuM, te DuM kahuM buM, te sAMna lo. ema jyAyeM sUriyeM kahyuM tyAreM to sarva sajyajano sotkaMThita thai gayA. tyAra par3hI munIzvareM kahevA mAMga keH Aja vijayane viSe ratnapura nAmA nagara be. tyAM eka sudhana nAmA zreSThI sele, tenuM jetuM nAma le, tevAja tenA guNa le arthAt sudhana eTale ghaNo vya pAtra zreSThI be. tenI lakSmI samAna lakSaNavAlI lakSmInAmA eka strI le, teno suMdara nAmA DuM putra hato, DhuM jyAreM yauvana yukta thayo, tyAre mArA pitAyeM mune uttama kulanI batrIza kanyAne paraNAvI. utpanna thayelA prANI jarUra maraNane to pAmele, teja pramANeM kAlanA niyamathI mArAM mAtA pitA maraNa pAmyAM tenA maraNa duHkharUpa nalayI tapta yayelo huM gRhavyA pAranI ciMtAmAM nirata thayo / yataH // priyasya virahe kopi, pravrajet mriyate na ca // SyatyevAsya hRdayaM, pratyahaM paMkapiMmavat // 1 // arthaH- potAnA priyano viraha yavAthI koieka pravrajyA grahaNa kare, athavA maraNa pAme, nahiM to tenuM hRdaya, kacarAno piMma jema tapatA mimAM pratidivasa pAkato Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ena jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. jAya , tema pAke le. ema atyaMta rAgavAna hato, to paNa hu~ kA karI niHzoka thayo. panI mArI strIyo vyabhicAra karma karaze? evA vehemathI IrSyAyukta evo DhuM te mArI strIyone koznI sAthai bolavA davaM nahiM ane tenA pitAne ghera paNa jAvA davaM nahiM. ane mAre ghera sArA mANasone bhAvavAno paNa meM niSedha kasyo. jAjUM jhuM kaDaM, mAre jyAreM bAhAra jAvAnuM kAzka kArya thAve, tyAreM duM gharane daravAje tAluM dazne bAhera jAvaM ? tyAM paNa ghaNA purvicArathI jAjI vAra khoTI thAnaM nahI ? tema karavAthI nituyeM tathA vizepeM karI jaina sAdhuyeM mArA gharano sAva tyAgaja kasyo. eka divasa koika kAryane mATe utsuka thayo thako hu~ hAreM tAluM dIdhA vinA emane emaja utAvalathI bAhira, gAmanA cokamAM gayo, tevAmAM devayogathI koka jainamuni mAre ghera vahoravA mATeM AvyA. tene jo ine harSathI mArI strIyo kahevA lAgIyo ke aho! Aja amAro nA gyakalpama aMkurita thayo ? ema kahIne tero praNAma kasyo. ghAsana ane parigrahane mATe munine vinati karI. tevAreM muniyeM jAeyu je mAre bAsana to kalpe nahiM, to paNa nAvi lAnane jANanArA evA te muni, strIyonA lAvI ApelA Asana para bega,ane temaNe dharmanI dezanA devAno AraMna kasyo. tevAmAM duM paNa mAre ghera Avyo ane dUrathI jo tyAM to mArI strIyoyeM parivRta tathA rUpavAn evA munine joyA, joine mArA gharanA dhAra pAseM prAvI bAno mAno uno rahyo. ane paDI vikalparUpa sapai mazelo ro parUpa rAkse grahaNa karelo purbudirUpa zAkiNIya pIDita evo DhuM ciMta vavA lAgyo ke aho ! A muni kevo adharmI ! valI uSTa kevo ! mArI strIyonI sAthe ekAMtamAM beThelo ! temATe tenA Ave aMgone viSe pAMca pAMca lAkaDIyono daM prahAra karUM ! jethI karI mAro kopa paNa saphala thAya ! paNa jarA DhuM sAMjaluM to kharo je mArI strIyonI sAtheM te guM vicAra kare che ! tevI rIte vicAra karIne bAno mAno jyA huM sAMjala vAne nano buM, tyAM to te sAdhu dharmopadeza devA lAgyA ke he dharmazilA ! tamo yatne karI sAvadhAna thA sAMjalo, sarva evA jIvone jina nagavAne dharmanuM mUla dayAja kahelI . temATe te dayAne viSeja mAhyA puruSoyeM yatna karavu.valI juvo.troM ne trezaTha pAkhaMmInA nedo, paraMtu temAM koi paNa dayA Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. ee dharmanI niMdA karatA nathI. mATe jyAM dayA tyAMja dharma .jemAM dayAnuM dhArA dhana thAya, teja dAna, teja tapa, teja dhyAna, ane teja pUjA, teja kriyA, te vinA sarva vyarthaja jANavU. te dayAthIja dharma cirAyu thAya De. valI saMpatti, Arogya, saunAgya, jogasaMgama, kIrti, sugati, dhRti, nakti, e sarva dayArUpa kalpavelInAM phalo 2 // ytH|| dayA svargasya sopAnaM, dayA modasya vrtinii||dyaa ca urgatighAre, pidhAnaM muninA kRtaM // 1 // arthaH-dayA , te svargamA javAna sopAna , te dayA, modamAM pohoMcADanArI, ane dayA je , te 'rgatinA hArane DhAkavAnuM kamADa e muniye kareluM . temaja valI jIvone hiMsA , te kaDavA phalanI devA vAlI je. ema jJAnI puruSoyeM kaheDhuMbe,kAraNa ke hiMsaka prANIyo je , te sarva vipatti ane a nartha tene saMpAdana karavAmAM samarthale. hiMsaka prANIyo ganestha, jAtamAtra, bAlayauvanazAlI thakAja maraNa pAme . te hiMsaka jogI hoya to paNa sva lpajIvI hoya . valI te jIvaghAtaka prANIyo mUka, aMdha, badhira, paMgu, kubja, kuSThI, jaDa,rogI, zokI, jayAkrAMta, kudhArI, urjAga, phuHsvara thAya , jAju guM kahiye paraMtu je hiMsA thakI nivRtti pAmatA nathI,te kuHkhanA nAjanaja thAya 3. ane je hiMsAno tyAga kare , te pavitra thAya je. ane je hiMsAthI nivRtta thayA nathI, te potAnA bApane paNa mArI nAkhe , paNa tene dayA yAvatI nathI. ane te pratyeka navamAM narakamAM jAya . te kenI peThe? to ke zajaya rAjAnA zUra kumAranI peThe. tevAre te strIyoMyeM pUbathu ke mahArAja! te zatrujaya rAjA koNa hato? ane teno putra zUra koNa hato? te sarva vRttAMta savistara kaho. tevAreM muniyeM kahevA mAmadhu. / Aja vijayane viSe vijayapuranAmA nagara hatuM, tyAM zatrujaya nAmaka rAjA rAjya karato hato. tene gura ane caM nAmAbe putra hatA, temAM jyeSTha putrane rAjAyeM yuvarAjanuM pada dIp.bane tethI laghu je caMkumAra hato, tene prItinA anAvathI zatrujaya rAjAyeM kAMhI paNa ApyuM nahI. mATe te caM kumAre jANyu je mAna , teja dhana ,ema jANI ekadama dezAMtara gayo. ane tyAM kautukAkula pRthvIne joto thako anukrameM ratnapura nAmA nagaramAM Avyo. tyAM sudarzanAnidha muni bAhera udyAnamAM samosasyA hatA, temane harSe karI namaskAra kasyo. muniye paNa yA puruSa yogya , e jANI dezanA devA mAMjhI. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 900 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. te jema ke:- kalANa koDi japalI. iraMta irizrAri vagganihavI | saMsAra jalahitaraNI, ikkA ciya koi jIvadayA // 1 // vivalaM raUM roge, hi vaDiyaM ruvamAtryaM dIhaM // annaMpi taM sukhaM jaM, jIva dayA nahU sammaM // zrarthaHkoTikalyAne utpanna karanArI, duraMta purita yane virga tene nAza kara nArI tathA saMsAra rUpa jaladhine viSe tara zirUpa, evI eka jIvadayA jAevI. vipuna rAjya, roga varjita evaM rUpa, dIrgha khAyuSya, bIjuM paNa sukha jIvada yAthI prApta thAya be. je jIvadayAthI sukha thAya be, te bIjAthI thAtuM nathI. valI he kumAra ! yataH // kRpAnadImahAtIre, sarve dharmA stRNAMkurAH // tasyAM zopa mupetAyAM, kiyannadaMti te ciram // 1 // arthaH- jIvakRpArUpa nadIne viSe sarve dharmo ne, te tRNAMkura samAna ve. te nadI jyAreM zoSita thAya, tyAreM sarva dharma rUpa tRNAMkuro ghaNokAla keTalo zrAnaMda pAme ? yA prakAranI dezanA sAMnanI caMdakumAra bodha mAmyo, tethI gurunI pAseM saMgrAmAdika kAryavinA sthUla prANA tipAtAdika mAre karatuM nahiM. arthAt munipAseM syUla prANAtipAta viramaNa nAmA vrata aMgIkAra kara paDhI teja nagarane viSe teno rAjA jayasena nAmA hato, tenI sevA karavAmAM te caMdrakumAra rahyo, tema karatAM te prItipAtra thayo. eka divasa te jayasena rAjAyeM kayuM ke prApaNo kuMna nAmaka sAmaMta be, te ghaNoja pracaMma be, mATe tyAM jai tene tuM bAnI rIteM mArI nAkha. tyAreM caMdakumAreM kayuM je meM to sudarzana muni pAseM bAno mAravAno niyama lIdho be, te vacana sAMjalI rAjA atyaMta khuzI thane tene potAno aMgaraka vanAvyo. tene putra paNe rAkhyo, ane sAmaMtanI kanyA paNa tene paraNAvI. sarva rAjya kAryamAMtenI yojanA karI. have te pachI eka divasa sainya sahita caMdakumAra sAmaMta evA te kuMna rAjAne saMgrAmamAM jItI tenA nagaranA ki lAne nAMgI kuMna rAjAne bAdhI, potAnA svAmI jayasena rAjAne svAdhIna karo. zaraNa thayelA kuMna rAjAne sanmAnapUrvaka jayasena rAjAyeM boDI mUkyo. paThI caMdakumAra manohara caMDsarakhA nistaM yazathI zojavA lAgyo. have te caMdakumArano jyeSTha cAtA zUra kumAra, potAne yuvarAja pada pitAyeM vyApyuM be, to paNa asaMtuSTa cittathako potAnA bApane mAravA mATheM uyukta thayo, kAraNa ke tele vicAra karayo ke mArA pitAne jo huM maraNa zaraNa karUM, to temanuM mane svataMtra rAjya maje ? tema vicAra kara paheradArone Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 01 betarI zayanagRhamA pezI khaDganA karkaza evA prahAroyeM karI potAnA bApane mAravA lAgyo,te vakhata tyAM rANI hatI teNeM mahoTo buMbArava karavA mAMDyo, tevAmAM tyAMrAjAnA paherAvAlA hatA, teNe AvIne tatkAla tene bAMdhyo, bAM dhIne teno nyAya karavA mATeM rAtriye to teja ThekANe rAkhyo. prAtaHkAlane viSe jyAM juve, tyAM to zUrakumAra ke ? panI rAjApAseM jA nivedana kayuM je mahArAja! A to thApane mAranAro yApano putra zUra kumAraja ? te sAMjalI zatrujaya rAjAyeM paNa putramAraNa apavAdanA jayathakI mAsyA vinA tenuM sarva dhana vagere lUMTI lazne dukama kayo ke mArA rAjyamAM tAre ko ThekANe rahe, nahiM ? ema kahI purathI bAhera kADhI mUkyo. panI potAnA bAhAra pharatA dUto thakI te caMkumAranuM sarva vRttAMta jANIne AmAtyo pAse kAgala lakhAvyo ke, "he caM! tamArA nAzne, tamArA pitAyeM mAravAnA sababathI kADhI mUkelo be,temATe tameM jaladI yAhI bAvajo." evI hakIgatano lakhelo kAgala Apa mANAsone hAthI para besADI cazkumAra pAse ratnapuramA mokalyA, temANA soye paNa tyAM jazne te kAgala caMkumAranA hAthamAM dIdho,caMzkumArapaNa temAM lakhelo sarva lekha vAMcI teno sarva sAra jAgI,te sarva binAnI jayasena rA jAne vijJapti karIne dukama laazvArUDha thA tUrNatAthI potAne gAma Avyo. have zUra ane caMkumArano pitA je zatrujaya rAjA te zUra kumAranA mArelA ghAthakI vedanAta thayo thako zUra kumArane viSe matsara yukta tha keTaleeka divaseM maraNa pAmI koieka vanane vipe hAthI thayo. pitRvadhanA pAparUpa kalaMkita karme karI jIvikAno karanAra, evo te gura kumAra paNa daivayogeM teja vanamAM kIDA karavA mATeM gayo.tyAM hastI thayelA evA potAnA pitAyeM pUrvanavanA vaireM karI tene mArI nAkhyo. te marIne tyAMja koieka nina hato, teno putra thai avatasyo. te nilano putra thayelo zUra mRgayA mATeM gayo, tyAM paNa pharIne teja hAthIyeM tene mArI nArakhyo. ane te hAthIne bIjA kirAtoyeM mArI nAkhyo, ema te vedu jaNa marIne mahATavIne viSe eka hAthI ane bIjo vArAha ema ve jaNa thayA. tyAM te janmane vipe paNa pUrva janmanA vairathakI krodhAMdhathakA paraspara yuddha karavA lAgyA, tevAmAM koieka vyAdhe AvI tene mArI nAlyA. te pAbA viMdhyAcalanI aTavIne viSe hAthInA baccA thayA, tyAM paNa pUrva vairanA smaraNekarI hastInA Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 09 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. yUthathakI behu judA thai gayA ane pUrvanI par3heM yuddha karavA lAgyA, tevAmAM tyAM tatratya ninna lokoyeM dItA, ke turata pAzamAM nAkhI, grahaNa kasyA ane paraMparAnA rivAja pramANe tene rAjAne sopyA, tyAM paNa paraspara, pUrva pramANe yuddha karavA lAgyA. yu6 karatA evA te badune jozne rAjAyeM mahoTA kaTeM karI judA pADyA. evA samayamAM tyAM kevalI jagavAn samosasyA, tyAre to te nagarano jayasena nAmA rAjA vaMdana karavAmATe gayo, ane gurunA mukhathakI dezanA sAMjalI. paDI avasara jozne rAjAyeM AzcaryathakI potAne tyAM laDatA evA te be hAthInA baccAnA pUrva janmano vyatikara pUbyo, tyAreM kevalI nagavAne tenA pUrvajanmanuM sarva vRttAMta kahI batAvyuM te sAMjalI rAjAne vairAgya utpanna thayo, tethI potAnA putrane rAjya gAdIpara besArI kevalI pAseM jaz cAritra grahaNa kasyuM. palI gurucAritra pAlIne te rAjA svargamAM gayo. ane bedu hastIpota maraNa pAmIne prathama narakane viSe nArakI thayA, tyAM paramAdhAmI devatAunI karetI atyaMta veda nAune anunavIne pAbI kuyonine viSe paricamaNa karaze. mATeM hiMsA thakI aneka doSo thAya ne ane dayAthakI aneka guNo thAya , tethI hiMsAno sarvadA tyAgaja karato. yA pramANe karelA napadezathI bodha pAmelI te sarva strIyoyeM prathama dayAvratarUpa aNuvrata aMgIkAra kasyuM. he pUrNacaM kumAra ! te samaya meM vicAra kasyo, ke A muniyeM bada sAraM kastUM, kAraNa ke prAstrIyo thI mAruM vairUpya vagere kAMza paNa thAze nahiM tethI prathama meM A muninI ekeka aMgamAM pAMca pAMca prahAra karavA dhArelA ,te vicAra baMdha rAkhI have te munine lAkaDInA ekeka aMgamAM cAra cAra prahAra karIza? ema jyAM duM vicAra karUM , tevAmAM to pAnI pharIne muniyeM dezanA devAno prAraMna kaso. te jema keHhe zrAvikA! satyavANI je ,te dharma, artha ane kAma,e traNe padArthane devAvAlI le tathA svarga modane paNa devAvAlI be. kAraNa ke satyavAdI manuSya sarvajanane priya hoya ne ane te valI vizvAsana pAtra thAya . deva, dAnava vagere sarva te prANInI AjJAne aMgIkAra kare le. to mANaso tenI AzA pAle, temAM to guMja Azcarya ke ? satyavAdI ja nano jala, vAyu, vagere sarva divya vastu je je, te paNa koi divasa apa kAra karatI nathI. sahu ko jano tenA nirmala evA yazane vistAre je ane Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ethvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 03 he zrAvikA! je anRtavAdI jano , te jagatane viSe jugupsanIya eTale niMdAnAMja pAtra thAya . asatyavaktA puruSa, nAi, bApa, mitra prajRti ko paNa janane vizvAsAspada thAtoja nathI, to bIjAjanane to kyAthIja thAya? valI asatyavAdI jIvo, bIjA janmamAM kharAba mukhavAlA, nathI grahaNa ka ravA yogyavacana jenAM evA thAya ne, muMgApaNAnA tathA gaMgApaNAnA H khone nogave . asatyavAdI jana, jivhAvedana duHkhanA noktA thAya . asatyavaktA ane khala loko sarpasamAna hoya 2 // yataH // kuTilA nISaNA bidA, nveSiNomazanapriyAH ||vijivhaa mArayaMtyanyAnpayaMHpAnena pAlitAH // arthaH- kuTila, jayaMkara, vize gotavAmAM tatpara, ane jIvane masavAmAM natsuka evA so hoya ,te payaHpAneM karI pAlana kasyA thakA paNa sarvanAM prANa le . tema khala paNa tevIrIteM kuTila, jayaMkara, manuSyanAM khoTAM biigotavAmAM tatpara, jIvane kuvAkyarUpa masaNa karavAmAM utsu ka, payaHpAnarUpa teno upakAra kasyo hoya, to paNa tenuM huM karanAra hoya . temATe he vivekI zrAvikA! krodha,lona, hAsya, teNe karI paNa ali ka vacana bolavuja nahI.ju satyavacananA bolanArA sarala prANI dhanyanI par3heM koithI paNa betarAya nahiM.ane asatya bolanArA prANI, dharaNanI peThe poteM potAneja tare le. tyAre te strIyoyeM pUrvA ke he jagavana ! te dhanya anedha raNa ebe puruSo koNa hatA? ane temAM eka betarAyo ane bIjo na ta rAyo, te kevI rIteM? te vacana sAMjalIne muni kahevA lAgyA ke he zrAvi kA! sAMjalo. Aja vijayane viSe sunaMdanAmA nagara ne, tyAM sudattanAmA zreSThI vase , tene be putro , temAM pahelAnuM nAma dhanya be ane bIjArnu nAma dharaNa .temAM dhanya , te saUna,saumya ane satyavAdI, priyaMvada De. ane bIjo dharaNa , te pUrvokta guNothI viparIta . to paNa te bedu suja nane ane uSTane paraspara ghaNIja prIti ne. eka divasa dharaNe vicAyuM je A mAro mohoTo nAi dhanya jyAM sudhI jIvaze, tyAM sudhI tenA guNo pAseM mAjhaM mAna thAzeja nahiM ? evo vicAra karI kapaTathI dhanyane ekAMta sthalamAM teDI jazne yA pramANe kahevA lAgyo ke he dhanya! he nAi! tArA prANathI paNa vallana evo je hu~, te mAro eka manoratha , tene tuM pUrIza? tyAreM dhanye kahyu ke he dharaNa ! nAi ! tAro zo manoratha ? te kahe. tyAreM dharaNa bolyo je Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. ApaNe vedu jaNa paradeza jaiye,ane tyAMthI ApaNA hAthe karIja dhana upA rjana karIyeM! kAraNa ke svahastopArjita lakSmI vinA thApaNI lokomAM kIrti thavAnI nathI ane paradezagamana zivAya te lakSmI malavAnI paNa nathI // yataH // jIvaMto mRtakAH paMca, zrUyaMte kila nArate // darize vyAdhivAna mUrkhaH, pravAsI nityasevakaH // 1 // varaM vanaM vyAghragajeMsevitaM, kumAlayaiH patra phatezca nojanam // tRNaizca zayyA vasanaM ca valkalaM, na baMdhumadhye dhanahIna jIvanam // 2 // arthaH-iriDI, vyAdhivAna, mUrkha, pravAsI, niraMtara pArakI cAkarI karanAra, evA pAMca prakAranA manuSya, jIvatA thakA paNa muvA jevAja jANavA, ema mahA nAratane viSe lakheluM je.valI vyAghra tathA gajeM teNeM sevana karelA vanamA rahevU, jADapara thayelAM patra ane phala, tethI nojana karavaM, tathA tRNanI zayyA pAtharI sarbu, ane valkala vastra peheravAM, te sarve sArA , paraMtu baMdhuunI madhye dhanahInapaNAthI jIva, te ghaNuMja kharAba . mATe he nAi ! ApaNe paradeza jazne dhana upArjana karIyeM ? kAraNa ke yA sarva jagat , te ivyamUlaka . arthAt sarvajagatane dhanavinA palamAtra paNa cAlatuM nathI. maraNa pAmelAmAM ane nirdhanamAM kAMhI paNa phera DhuM jANato nathI. arthAt nirdhana manuSya mRtaka prAyaja jANavo. kema ke mRtaka zabanI peThe tenI sAmu koi paNa jotuM nathI // yataH // niIvyojhiyameti jhIma pagataH pracazyate tejaso, nistejAH parinUyate parijavAnirvedamAgabati // nirviSmaH zucameti zokasa hitobuddhaH paritrazyate, nirbudiH kyametyaho nidhanatA sarvApadAmAspadam // 1 // arthaH- niIvya manuSya, nirlaja thAya be, ane nirlaja jana, tejayI bhraSTa thAya . nisteja jana, ghaNAka parA navane anunavIne ukhane pAme , sukhI jana, zokane pAme De ane zokeM sahita puruSa, budithakI bhraSTa thAya ne ane nirbuddhi jIva, dayane prApta thAya . mATe he nAi! sarva ApattinuM kAraNa to eka nirdhanapaNuMja . ema spaSTa jaNAya . evAM vacana sAMjalI ne dhanya kahevA lAgyo ke he baMdho ! dhana vinAnuM dhana te ApaNe kevI rIteM upArjana karayuM ? e sAMjalI dharaNa kahevA lAgyo ke nA! kokanA kAna troDIne, kokanI bAnI mAnI gAMTho boDIne, valI khAtara pADIne, baMdIkhAnAmAM paDavA jatA corone malIne ane bIjA keTalAeka corInA prakArathI thApaNe ghaaika dhana me Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 205 lavI leguM ? te vacana sAMjalI ekadama sasaMnrama thai dhanya kahevA lAgyo ke are pApI ! A tuM gaM bole ? are vicAra to kara, parajanane tara vArnu keTaluM mohoTuM pApa ? teM kaDaM evaM jo bolI, citavana kariye, sAMjaliyeM, to paNa pApa lAge, to ApaNe te kAma kariye, to to pApa no pAraja rahe zeno? mATe he dharaNa! tuM te vAkya hAla bolyo, to tenA prAyazcittarUpa devagurunu smaraNa kara, ke jethI tuM te vAcakakarmathI mukta thA? tevAM vacana dhanyanAM sAMjalI dharaNa vicAravA lAgyo ke A kAMDa mAjhaM kartuM karaze nahiM ? ema vicArI, tene sArUM lagADavA, uSTavAkya bo lavArUpa pApane uparathI khoTI rIteM Alovato thako kahe ,ke he vrAtaH! ApanuM kahe, kharUM ke adharmopArjita ivya kAMi kAmanuja nahiM. ane A je meM pApavAkyo ApanI pAseM kahyAM, te ApanA cittanI parIkSA mATeja kahelAM , paraMtu ApaNe paradeza jazne meM kaDaM tema karazuM nahiM, ane ApaNe koka dhanavAna, sevana karIne ghajka dhana upArjana karazuM ? AvAM dharaNanAM vacanathI dhanya vizvAsa pAmyo ane beda jaro paradeza javAno nizcaya kasyo. te panI vedu nAzyo potAnA mAtA pitAne pUjyA vinA bAnA mAnA pA balI rAteM nagarathI, ekadama bAhera nikalI gayA.temArgamAM cAlatA cAlatAM nAno nAije puSTa dharaNa hato, te vicAravA lAgyo ke AmArA mahoTA nAi dhanyane yukti lamAvIne meM mAMga mAma nagara bAhAra kADhayo ,have valI jo pADo jAze, to mAruM dhArelu kAma pAra paDaze nahiM? ema vicArI te dhanya pADo ghera na jAya, tevo upAya manamAM zodhi, dharaNa kahevA lAgyo ke he vAM dhava ! jana je ,te dharmathI sukhI thAya le ke adharmathI? tyAreM dhanya bolyo ke temAM te teM jhuM pUbyu? te vAta to sadu mAneja je, je dharmathI jaya thAya ne ane adharmathI kya thAya le. tema TuM paNa mAnuM bu? tyAre dharaNa kahevA lAgyo ke tameM jagatanA paNa bolavA parathIja kaho bo, ke dharmathI jaya ane pApathI kya. paraMtu tamArA manamAM tameM kAhiM samajatA nathI. juna, hAlamAM jaya to pApathakI thato dekhAya De,paNa dharmathI thato to kyAMhi dekhAto nathI ? e pramANe behu nAine jyAreM paraspara vivAda thayo, tyAre dharaNa bolyo ke hAla tameM cUpa raho, Agala eka gAma Ave , temAM ApaNe jaz teno nirNaya praboyeM, temAM jeno vAda mithyA Thare, tenuM ekalocana phoDI nAkhavU, evI Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. pratijJA karIyeM. e sAMjalI dhanye vicAra kasyo ke mAro pakSa to satyaja be, mATe te yA to paNa mAre phikara nathI ne dharaNa jarUra tenI cakku khoze ? ema jAlI dhanyeM kayuM ke ThIka be, tamo kaho bo, tema jeno pakSa khoTo Thare, tenI eka AMkha phoDI nAkhavI, te mAre kabUla be. tadanaMtara cAlatAM cA tAM eka gAmAyuM to te gAmamAM bedu jala gayA. jazne tyAMnAM manuSyone pUbdhuM ke nAiyo ! dharmayI jaya thAya che, ke pApathI ? tyAreM te gAmanA rahe nArI sarve jana grAmya ne pazusamAna hatAM, tethI kahevA lAgyAM je jaya to pApathakIja thAya, dharmathI te koi divasa jaya hoya ? evAM vacana sAMgalI dharaNa atyaMta manamAM khuzI thai kahevA lAgyo ke nAi ! je huM kahuM buM, teja kharuM yayuM ke kema ? mATe tamo eka cakku hArI gayA, have valI paNa mArI pratijJA be, ke cAlatAM cAlatAM khAgala yAvatA gAmamAM jaine tamAruM ka heluM tyAMnA paNa loko jo khoDhuM kahe, to tamArI bIjI yAMkha phoDavI, nahiM to mArI eka AMkha phoDI nAkhavI. te vAta paNa pAThI dharmAgrahI na jAvavAlA dhanyeM kabUla karI, kema ke teNeM jAeyuM je sarve jana kAMi evA mUrkha haze ? paDhI pADhA bIje divaseM tyAMthI bedu jaNa cAvyA, te cAlatAM cAlatAM eka gAma prAyuM, tyAM gayA. tyAM jazne te grAmanivAsI manu yone pUbdhuM je dharmathI jaya thAya be, ke pApathI ? tyAre tyAnAM paNa nirvi vekI grAmINa tathA pazu samAna loko kahevA lAgyAM je emAM te guM pUDho bo, pApathIja jaya thAya be, ema pratyakSa dekhAyaja be ? juna dharmI loko DuHkhI thAya be, ne pApI loko moja mANe be. valI vidhAna duHkhI thAya be, khane mUrkha, manamAnI moja mANe be. saUna puruSa sIdAya ke bane durjano aneka prakAranI lIlA lahera kare be. dAtA te nirdhana dekhAya ke ane kRpaNa dhana vAn hoya le ? te sAMjalI satyavaktA evo dhanya kahevA lAgyo ke he jAi dharaNa! huM to canuM tArI pAseM paNa karIne bedu cakku hArI gayo, mATe have yA ve mArAM netra to tAre khAdhInaja thayelAM be, vAste jema tune ruce, tema kara. paDhI pApI evA dharaNeM thora tathA khAkaDAnuM dUdha netromAM nAkhI tenAM be netrone aMdha karI dIghAM, tethI te bIcAro netrahIna thayo. tene joine dharaNa kapa cut mahoTo vilApa karavA lAgyo je khare! yA ketuM mAruM mUDhapaNuM ! ne kevI mA vivekatA ! khare kevI mArI khoTI anarthakArI utsukatA ! ho ! Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 207 meM hAsyathI je kArya karavA dhAyuM hatuM, te kArya mane mahoTA zokanuM devA vAluM thayuM ? mATe dhikkAra ke mune je pariNAma joyA vinA sahasAtkArathI AIM uSTa kArya kayuM,are A meM ghaguMja asta kArya karayuM ? je mANasa pariNAma jANyAvinA kArya kAraka thAya , te phuHkhIja thAya ne.kaDeM ||shsaa vidadhI ta na kriyAmavivekaH paramApadAM pdm|| tRNute hi vimRzyakAriNaM guNalubdhAH svayameva saMpadaH // 1 // arthaH-sahasA kAM paNa kArya karavU nahiM.kAraNa ke aviveka , te parama ApattinuM sthAnaka ,ane vicArIne kArya karanAra prANIne guNothI lonAi gayelIyo sarva saMpattiyo paNa potAnI meleMja yAvI ne vare . arthAt je samajIne kArya kare , te sukhI thAya ,ane je sA hsth| kArya kare ,te atyaMta duHkhI thAya , ema khoTo naparano vilApa karIne dhanyane kahe , ke he nA! tamAro emAM kAM paNa vAMka nathI paraMtu meMja mugdhajAveM karI yA kAma kayuM be, have hu~ jhuM karUM ! kyAM po kAra karUM!! are hu~ have sagAM vahAlAMne mukha kema dekhADI sakIza!!! ityAdi kapaTathI kahevA lAgyo, te joine dayAzIla dhanya, premeM karI potA paranA snehanAvanI sarvavAta mAnIne yAzvAsanA karI kahe je, ke he priyantrAta ! tuM kAMi paNa kheda kara nahiM. AmAM tAro kAMhi dopa nathI, sarva jIvo le, te pota potAnA karmane vaza thayelA . jevA jenAM karmo hoya, tevI tene bujhi utpanna thAya ke ane karmo paNa tevAMja te jogave le. mATe tuM kAM paNa kheda kara mAM. evI rIteM paraspara kahetAM kahetAM keTaloeka mArga kApI AghA gayA. tyAM eka dama dharaNa je hato, te tyAMthI doDI jaya kapaTathI khoTo pokAra karI kahevA lAgyo ke are ! yA siMha, Apa Nane mAravA Ave , hA !!! have guM thAze ? tyAreM dharmiSTha dhanya, sne hathI kahevA lAgyo ke he vatsa ! tuM gajarA mAM ane jaladI ghera jA bane ApaNA pitAnA vaMzanuM rakSaNa kara. kAraNa ke ApaNa vedu siMhanA mu khamAM AvI jAguM, to ApaNA pitAno vaMza ubeda thai jAze ? ema te dharaNane ghera javAnI rajA ApI. paDI kharAba jenuM caritra tathA uSTa nujaMga samAna evo te dharaNa, potAnA AtmAne katarutya mAnato thako, te bIcArA aMdha evA ekalA dhanyane ujaDa vanamAMja paDato mUkIne ghara tarapha cAlyo Avyo. have dhanya je hato, te itastataHparicamaNa karato thako sAyaM Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a. . zata jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. kAleM, aTakaleM aTakaleM eka mohoTA vaDadanI jIceM gayo, tyAM jazne rAtriye vilApa karavA lAgyo, ke are! mAro nAi ekalo nirAdhAra vanane viSe kyAM gayo haze !!! ema vilApa kare , tyAM to teja vananI vanadevatA hatI te vilApa karatA dhanyanI prauDhAnunAvatA avadhijhAne karI jANIne dayA aNI kahevA lAgI ke, he dhanya! te urjana ziromaNi ane atizehI evA tArA nAidharaNanI ciMtA karavAthI have sayuM? arthAt te uSTanI ciMtA tuM zAmATe kasyA kare ? he vatsa! aa netra rogane nAza karanArI eka guTikA bhArI pAse , te tuM grahaNa kara. ema kahIne potAnI pAseM je guTikA hatI, te tenA hAthamAM ApI ne vanadevI potAnA sthAnaka pratye gai. palI dhanye paNa te devInI dIdhelI guTikA lazne nenuM potAnI aAMkhamAM aMjana kayuM, ke turata tenAM divya netro thaka gayAM, tethI te vanadevIno nakta thayo. . pranAteM tyAMthI cAlavA lAgyo, te cAlato cAlato halave halave sunaza nAmanA nagaramAM AvI pahoMcyo, tyAM teja gAmamAM te rAjAnI ekaja eka khoTanI kanyA hatI, tene camAM kAMka roga thavAthI aMdha thai gai hatI, tenI cA sArI thavA mATe teNe ghaNAka vaidyonAM usaDa kasyAM,paNa koinA usaDathI yArAma thayo nahI, tyAreM muMjAine te rAjAyeM terAva kasyo ke je vaidya A mArI kanyAnI AMkho sArI karI tenuM baMdhapaNuM maTADe, tene A mArI kanyA paraNAvaM tathA mArUM ardhaM rAjya paNa ApI davaM? evo TherAva karI gAmamA paTaha vagaDAvyo, tevAmAM to te gAmamAM AvelA dhanya kumAra paTahano zabda sAMjalyo ane turata kahevA lAgyo je DhuM rAjakanyAne dekhatI karUM ? tyAre rAjAyeM te vAta kabUla karI ane te dhanyane potAnI kanyA pAseM teDI gayo dhanya kumAra vanadevatAyeM ApelI aMjana guTikA lazne rAja kanyAnI AMkhomAM yAMjI dIdhI, tethI tvarita te divya netra vAlI thai gai ne, vahevA lAgI ke aho yA auSadhathI to mArAM je prathama netra hatAM, tethI paNa ghaNAMja sArAM tha6 gayAM ? te sAMjalI rAjAyeM mo hoTe maMmANe potAnI kanyAne dhanya sAthe paraNAvI dIdhI. tathA ardha rAjya paNa ApI potA sarakho karI gAdI para besAsyo. __ ema karatAM eka divasa, te dhanya poteM rAja maMdirathI nIce utarI mArgamA jato hato, tevAmAM ko eka brAhmaNe AvI AzIrvAda dai yAcanA karI. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. e ke he gobrAhmaNapratipAla ! hajI hamaNAMja thApanA pitAnA sunaMdanapurathI yAvelA muja navIna brAhmaNane peheravA mATe be dhotIyAM ane dakSaNA thApo. e vacana sAMjalIne dhanya kumAra, te brAhmaNane potAnA pitAne gA mathI Avyo jANIne ghera teDI lAvyo, ane potAnA mAtA pitAnuM sarva kuzala pUthu. tyAre te brAhmaNeM kahUM ke he nAi ! sadu khuzI AnaMdamAM ne paNa tamone ane dharaNane rastAmA vAgha mAravA doDyo, te vAta tyAM dharaNe kahi, te sAMjalI tamArAM mAtA pitA bahuja kleza kare . ke dharaNa to bAhI yAvyo, paNa dhanyanuM yuM thayuM daze? tyAre dhanyeM pUjayuM ke bIjuM kAMidharaNa bolyo? tyAre kahe .dharaNa to vAghanA melApa zivAya bIjukAi paNa bolyoja nathI.tyAreM dhanye kahyu ke e to ThIka, paNa mAro laghu nAibIcAro te dharaNa khuzIthI tyAM pohoMcyo ? kAraNa ke te vanamAM niHsahAya ekAkI mArI pAseMthI gayo hato! tyAreM brAhmaNa kahe ,ke tenI kA ciMtA karazo nahiM, te to nIrogI khuzImAM be.te sAMjalI khuzI thayelA dhanye te brAhmaNane lADu jamADI uttama ve vastro tathA dakSaNA potAnI namAMkita muzkiA, ane eka patra lakhI ApIne kaDaM ke A patra mArA pitAne Apajo. ema kahI tene rajA ApI. have te brAhmaNa paNa sunaMdana puramA gayo, ane tenA mAtA pi tAnI pAgala ja te dhanyanA yApelA vastra, dadagA ane nAmAMkit mu zikA, tene dekhADIne dhanyano lakhelo patra hato, te Apyo, te patra lIdho. palI tevI rItanA potAnA putranA guna samAcAra lAvanArA te brAhma pano sudattazreSThIye ghaNoja satkAra kasyo ane te dhanyanA lakhelA kAga lamA potAnA nA dharaNanA karelA karma vinA bIjI lakhelI sarva hakigata vAMcI sadu koi atyaMta khuzI thayAM ane sudatta zreSThIyeM vadhAi vagaDAvI. have brAhmaNe ANelA dhanya kumAranA sarva samAcAra jANIne dharaNe vicAravA mAMmadhu ke are! AMdhalo karelo te dhanya, evaM mohoTuM nirjanavana te kema utasyo daze? are valI ene AvI uttama rAjya lakSmI tathA strI te kyAMthI malI daze? have e rAjya lakSmIne prApta thayo, je ane meM tenI yAkhyo phoDIne tethI va rAkhI jarUra mAjhaM kAMhI paNa jaladI prati kUla karaze, ema karatAM jo e AhiM yAve, to to hu~ teno koi paNa upAyeM turata nAzaja karuM? paraMtu sukhamAM paDelo te pAhIM Aveja zAmATe ? have Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. e sarva vicAra boDI daine tethI hu~ poteMja tyAM jazne evo koi napAya karUM ke je upAyeM karI tvarita te nAza pAme ? ema vicArIne potAnA mAtA pitAne kahe je ke he mAtApitA ! mArA dhanya nAine meM ghaNA divasathI dITho nathI,tethI mAjhaM mana to tyAMne tyAMja valagI rahyu ,ne mane te vinA gamatuM paNa nathI te mATe DhuM to jAi pAseM jAvaM ? ema kahI ne dharaNa tyAMthI ekadama dhanya kumAra je gAmamA rahelo , te sunaz nagaramAM zrAvyo. zrAvIne turata dhanya pAmeM gayo. dhanya kumAra to tene joDne manamA atyaMta harSa pAmyo. ane dharaNa to manamA kheda pAmI vicAravA lAgyo ke are! yA dhanye kahyu hatuM, ke dharme karI jaya , te vAta to thA jotAM kharIja lAge ? valI paNa pAbo vicAra kare ne, ke phikara nahiM. te dhanavAna tathA rAjyalakSmIvAna thayo, to paNa suM thayuM? tene DhuM koi paNa prakArathI puHkhajAlamAM nAkhI dIdhAvinA rahIza nahiM, ane mAro dhArelo manoratha pUrNa kasyA vinA paNa rahIza nahI? ema vicAra karIne tyAM rahyo. dhanyane rAjya prApta yayuM , to paNa sarala paNAthI potAnI samAna te dharaNanI zrAsanA vAsanA rAkheDe, ane te rAjA paNa yA dharaNa dha nyano nAi be,' ema jANIdhanya kumArathI paNa vadhAre mAna Ape se, cA karo paNa te vedu rAjA karatAM tenI sevA cAkarI vadhAre kare . paraMtu kRtaghnIpaNAyeM tathA nirmaUpaNAyeM te dharaNeM yuM kasyaM ? ke eka divasa. te. rAjA pAseM ekAMtamA gayo, tyAM jazne kahevA lAgyo ke he rAjan ! tamo tathA tamAruM cAkaramaMmala, te sarva sahasracalu vAlA bo, to paNa tamane A dhanye kevA tarI nAkhyA ? te sAMjalI rAjA sasaMnrama thai pUbavA lAgyo ke he nA! tuM huM bolyo ? pharIne kahe. tyAre pAvaM paNa teNe teja vAkya kahyu. tethI rAjA bolyo ke kema, mu e dhanyeM amone tasyA ? dharoM kayuM he hA. paNa jo mAru nAma prasiddha na karo, to DhuMja tamone sarva hakIgata kahi batAvaM. kadAcit jo mAruM nAma tameM kaho to e dAna varUpa dhanya mune mAsyAvinA mUke nahiM. tyAreM rAjAyeM kahyu ke tamo ni zciMta raho. amo tamAsaM koI paNa rIteM nAma nahiM lahiyeM ? tyAre gharaNa bolyo ke he rAjana ! amArA gAmamA eka cAMmAla hato, te atyaMta a nAcArI hovAthI amArA rAjAyeM tene potAnA dezathI bAhira kADhI mUkyo Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 211 ne, teja thA dhanya le.ane hu~ paNa AhiM pharato pharato yAvI caDyo ane tene malyo, tyAM to teNeM jAeyu je bare thA to mArA gAmano , te valI thAhIM kyAthI Avyo haze? have jo duM tene mArA hAthathI buTo pADIza to mAruM gupta caritra sarva kahI deze? ema jANIne mane yA baMdIkhAnAmAM nAkhyAnI peThe rokI rAkhyo ne ane mArI zaranarA paNa ghaNIja kare . mATe maherabAnI karI mune AhIMthI koI upAyeM boDAvo, ke jethI hu~ tenA spa spirzathI thayelI azuddhine maTADavA mATe tIrthATana karI guma thA ? thA Apane je meM guhyavAta karI be,te Apa samartha bo, mATe karI . have rAjA tenI khoTI karelI vAtane satya mAnI krodhAkAMta tha gayo ne gharaNane kahevA lAgyo ke he nazka jana! zrArIta jotAM to te dhanya kumAra, puSTa, pRSTa ane mahA dhUrta dekhAya ? nAi! tuM prA vAta have koine kahIza nahiM ho? kAraNa ke jo te vAta prasi6 thAya, to mArI mahoTI mUrvA Thare, ne phajetI paNa thAya ? kema ke te uSTa dhanyane meM mArI dIkarI ApelI ? jo. bAjathI hu~ paNa have evo yatna karIza, ke jethI tuM tAre gAma sukheM jara zakya. ane te dhanyanuM mUla paNa nikale? te vacana sAMnatI ati khuzI thayelo dharaNa potAnA sthAna pratye gayo. __ saMdhyA samayane viSe rAjAyeM pravannapaNe te gAmanA cAMjhAlone teDAvyA ane tejane kahyu ke yA je dhanya kumAra ne, te prAtaH kAlamA jyAreM zauca karavAne pAyakhAnAmAM Ave, tyAre tameM tyAM pAyarakhAnA pharatA bAnA mAnA unA rahIne tene jaladI taravArathI mArI nAkhajo. tema karavAthI hU~ tamane ghaNAja khuzI karIza? te sAMjalI cAMmAloya te kAma karavAnI hA kahI. palI savAranA praharamAM cAMmAloyeM AvI tarata te pAyakhAnAne prasannarIteM eTale poteM na dekhAya tevI rIteM gherI lIdhuM. savAramA dhanya kumArane pAya rakhAnAmAM ja nAhI dhoi sanAmAM javAno vakhata thayo, teja vakhatamAM a cAnaka dhanya kumAra, mAthu sukhavA yAvyuM, tyAre teNe vicAsyuM je hAla kAhiM mArAthI rAjasanAmAM javAze nahI mATe mArAM vastra paherAvIne mArA nA dharaNaneja rAjasanAmAM mokaluM? ema vicAra karI dharaNane bolAvIne kahyu ke nAi! tuM mAro veSa paherI, sanAmAM jai je bAsanapara hUM besuM , tyAM jazte Asanapara tuMbesa.ane jo tyAMtune koi pUje, to kaheje, je dhanya Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. ne zirovyathA thavAthI te suto .te sAMjalIne khuzI yayelA dharaNe potAnA nAi dhanyanAM sarva vastra pahesyAM ane paherIne jyAM rAjasanAmAM besavA jAya, tyAM tene zauca javAnI vA thara, tethI te dhanya kumArano veSa pesyAM ne pesyAMja pAyarakhAnAmAM gayo,nevAmAM tote cAMmAloyeM dhanya kumAra jevAM vastra paheravAthI zrA dhanyakumAra Avyo, ema jANI taravArathI tarata tene gupacUpa mArIja nAracyo, teNe taravAranA mAranA puHkhathI ghaNA pokAra pAjyA, paNa pAya khAnA pAseM thatA pokAro koNa sAMnale ? tethI kozye sAMjavyAja nahI ane maraNa pAmyo ane thoDIvAra panI teno tapAsa karAvatAM rAjAne te dharaNaja pA yakhAnA pAseM mArI nAkhelo jaNAyo? rAjA potAnA manamAM, potAnuM karelu avalu thaDe jANI manamAM ne manamA te uSTakAryano pazcAttApa karI kAhiM paNa bolyA vinA vesI rahyo. panI dhanye tyAM prAvI ghaNuM rudana kr| tenuM aurdhvadehika karma kayuM ane tenA mAranArano tapAsa karAvyo. paraMtu te dharaNane mAravAmAM paM rAjAja hovAthI kAMi paNa mAranArano patto lAgyo nahiM.panI tenA maraNa zokathI dhanyakumAreM to nojanano sAva tyAgaja karI dIdho. te vAta kozya yAvI rAjAne kahI, ke dharaNa marI javAthI dhanya kumAra zokAkrAMta thA jojana paNa karato nathI ane tene ghaj samajAvIyeM yeM, to paNa te samajato nathI. te sAMjalI rAjAyeM vicAsyuM je are thA dhanya kumAra to sarala, mahApurupa, sukulotpannaja , kAraNa ke te dharaNanA maraNa zokathI bAi rahI anna paNa leto nathI. mATe A rIta jotAM to spa TarIteM ema lAge ne,ke te dharaNaja uSTa hato, are! te kevu mune avaluM savalu sa majAvI gayo hato? hA, kharI vAta tenI mukhamuzajakUra karma karanArI dekhA tIhatI? 'je khode, te paDe, te kahevata pramANe tepoteMja potAne pApeM nAza pAmyo? ema vicAra karI rAjA dhanya kumAranI pAseM zrAvyo,yAvIne saMsAranI anityatA viSe keTalAeka dRSTAMta da6 tene samajAvyo. ane te dharaNanI kahelI sarva uzceSTA paNa kahI saMnalAvI jojana karavA vesAsyo.dhanye,vo deSa mArA sagA nAine mArI napara kema haze? tevo vicAra karatAM thakAM ke Talo eka kAla nirgamana kasyo. have evA samayamAM teja gAmanA udyAnamAM vijayakevalI nAmA munirAja samosasyA, te sAMjalI rAjA vagere sarva vAMdavA mATe gayA, tyAM munirAjeM dezanA devA mAMjhI, te sarva kozye sAM Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 13 nalI. paDhI avasara pAmIne kevalI nagavAnane, dhanya kumAre pUjyuM ke mahA rAja! dharaNa nAmA eka mAro nAno nAi je hato, te mArI upara vRthA ghaNoja veSa rAkhato hato, tenuM guM kAraNa ho ? ane te marIne kyAM gayo ho ? e Apa kRpA karIne mane kaho. tyAre kevala jhAno nagavAna bolyA ke he dhanya ! tuM jema nAmathI dhanya bo tema arthathI paNa dhanyaja bo. arthAt tAru nAma dhanya De, tevAja tArAmAM guNo ne. he nA! tuM satyavaktA tathA janamAnya bo. have tAro jAi dharaNa je tArAthI viparItakAryakArI tathA tAro heSI hato, te pUrva janmanA kAraNathI hato. ane hAla te dharaNa marIne kyAM gayo ho ? e je pUbyuM te sAMjala. he dhanya! te dharaNa prathama to bAhiM cAMmAlanA hAthathI maraNa pAmI cAMmAlanI kanyApaNe na panyo. te z2yAreM juvAna thai, tyAreM cAMmAlane ApI, tene tyAM sarpa kara DavAthI maraNa pAmIne hAla te dhobIne ghera putrIpaNe utpanna thayo , te kanyA kurupa, kharAba mukhavAlI, pugaMdha, svara, mUgI, baherI thayelI be. hAla te bAja nagaramA vase le. yA pramANe kevalI jagavAnanAM vacana sAMjalI dezanA sanilavA beThelI sarva sanA ekadama camatkAra pAmI gai. ane dhanya kumAreM to te sAMjalI vairAgya pAmI potAno je putra hato, tene potAnI rAjagAdI para besArIne teja kevalI pAseM dIkSA grahaNa karI. kameM karI te dhanya kumAra devalokeM gayo. ane paraMparAyeM te mokne paNa pAmaze. valI je dharaNa kumAra ne, te duHkha nogavato thako navATa vImAM bramaNa karaze ? mATe he dharmazIlA zrAvikA ! satya bolanArane tathA asatya bolanArane je phala male le, te phala meM dhanyanA ane dhara enA dRSTAMtathI savistara kahyu. mATe satyaja bolavU, paraMtu prANa jAya, tyAM paryaMta asatya to bolakuMja nahiM. __ yA pramANe munino kahelo dharma sAMjalI turata te zrAvikAyeM alika vAkya nivRttirUpa muni pAseM vrata tIdhuM. tyAreM zrutasuMdara sUri kahe , ke meM ciMtavyu je yA upadezathI to ThIka thayuM, kema ke have mune A strIyo koi paNa divaseM khoTuM balIne utarazeja nahiM, mATe aTalo A muniyeM mAro upakAra kasyo ne, to te muninA pratyeka aMgamA Agala meM cAra cAra prahAra mAravA dhAsyA ,te vicAra mokuba rAkhI tenA pratyeka aMgamAMtraNa traja lAkaDInA Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. prahAro mArIza? AvI rIte meM ve prahAra to varjI dIdhA. valI pADo hu~ zrava Notsuka tathA nizcala thaine sAMjalavA tatpara thayo, tevAmAM to pAlA paNa muni, dezanA devA lAgyA ke he zrAvikAna! adattavastu paNa dharmajJajanoyeM grahaNa karavI ucita nathI. kAraNa ke te adattanuM grahaNa je de, te vItarAgeM pAparnu mUlaja kahe . koi prANI jIvone mAre ne te jIvone jevaM muHkha utpanna thAya ne, tevuja duHkha jenuM ivya corI lazya, tene nutpanna thAya ne. mATe parasvaharaNano paNa prayAseM karIne tyAgaja karavo. juvo. parazvyaharaNa karanArA eTale corI karanArA manuSyo AlokamAM paNa pratyada hAtha, paga, va gere bedana nedana zUli parovAnA tathA baMdikhAnA vagerenAM vone nogave De ane mRtyu pAmyA palI paNa pAlA paranavane vipe dAsapaNAne, dariipa gAne, preSyapaNAne, vAhanapaNAne prApta thAya ne. corI karanAra prANI ghaNA kAla paryaMta narakamAMja pace . ane he zrAvikA! je paravyaparAGmukha prANI hoya , te thA lokane viSe vizvAsAspada thAya , A janmamAM sukha kIrttine pAme be. koi paNa divasa dhananI hAnine pAmatA nathI, tenuM dhArelu kAma pAra paDe . ane paralokane viSe paNa tene samagralAna thAya , koi tarenI ciMtA prApta thAtI nathI. jeNe adatta paravyagrahaNa karavAnuM paJcarakANa lIdhuM che, te jana to simadattanI peThe sukhIja thAya De, ane jeNe te corI karavAnuM saru rAkhyuM , te kapIlanI peThe kuHkhI thAya . prA vacana jyAna guruye kayuM tyAre he kumAra! mArI strIyoye te munirAjane pUbyuM ke jagavan ! te sidatta ane kapIla koNa hatA? ane tenuM kema thayuM ? te amone kRpA karI savistara kaho. tyAreM amRta samAna vANI karI muni valI paNa kahevA lAgyA ke. he zrAvikA! Aja vijayane viSe vizAla nAmA eka nagara ,temAMtuncha vainavavAla mAtRdatta ane vasudatta nAmaka be vANIyA rahetA hatA, paraspara te mitra hatA,tethI te vedu jaNa vyApAra paNa sAtheMja karatA hatA,temAM mAtRdatte to syUlAdatta grahaNa, pratyAkhyAna lIdhenuM hatuM, ane vasudatta to adharmI hovAthI kUTa tola ane kUTamAnathI dhamadhokAra dhaMdho karato hato, paraMtu te vasudattanI pApiSTha vRttithI tene dhananI vRddhi thAtI na htii|| ytH|| mUlyena kiMcitkalayA ca kiMcit,mApyena kiMcittulayA ca kiMcit ||kiNcinyc kiMciJca Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 215 sanAsamadaM, tathApi loke'sti vaNigghi sAdhuH // 1 // zrutvA urvAkyamuccai Isati muSati ca svIyamAnena lokaM, dhyaI gRhNAti paNyaM badukamiti vadanna Imeva prdtte||sviiyaa'nyaaye'pi pUrva vrajati nRpagRhaM lekhyake kUTakArI, madhye siMhapratApI prakaTamRgamukhaH syAhaNikkuTapTaSThaH // 2 // arthaH- kAMka mUlyathI, kAMka kalAthI, kAMka mApathI, kAMka tolavAthI kAMka sanA nI samada, vyane lUMTI lIye ,to paNa lokamAM vaizya sAro mANasa kahe vAya 3 // 1 // valI vaizya , te ko phurvAkya kahe, to te vAkya sAMjalI caMcAM svarathI khaDa khaDa hasI kADhe je. ane potAnI pAse rAkhelA tolAM uthI lokone tare , valI vastunuM mUlya bamaNuM lIye, ane A meM tamane ghaNuMja Apyu , ema spaSTa rIteM kahIne arbuja prApe . ane khoTuM nAmuM lavI potAto anyAya batAM paNa grAhakane kahe ke tAro anyAya ? ema kahI pAlo poteMja te grAhaka pahelA nyAyasthAnamAM jAya be, kAM vastu lIdhI athavA dIdhI hoya to tenI vacce siMhasamAna pratApI hoya , zrane pratyada jo pApaNe jozye to mRga samAna dekhAya bane ApaNA a nAvamAM to te niMdya kArya karanAra hoya . have te vehu jaNa vyApAra mATe svalpa mUlyavAnuM kariyAeM lAvIne puMmapura nAmaka eka mahoTuM gAma hatuM tyAM gayA. te gAmamAM vasutejA nA mA rAjA rAjya kare . te rAjAne ivyano naMmAra sAcave evo koI vizvA sa pAtra potAnA gAmamAM naMmArI malato na hato, mATe te naMmAra sAcava vAmAM sAcI dAnata vAlA koI paNa paradezI manuSyanI parIkSA mATe eka ratnajaDita kuMmala, gAmanI bAhira rastAmAM nAkhI dIdhuM hatuM. ane te kuMmala, bAhera gAmano koNa lIye ,ane koNa nathI leto? te jovA mATe jADanI natheM koI na dekhe tevI rIteM mANAso rAkhyAM hatAM, temAM koi paNa jo teja gAmanuM mANAsa rastAmAM cAlatA cAlatAM ratnakuMmala grahaNa kare , to tene sunaTo jADanI uthathI bAhAra yAvI hAkala mArI pAluM mUkavAnuM kahe , ane daMga karAve . tethI te sunaTanA nayanI tatratya janane khabara paDavAthI tagrAmastha mANAsa to ratna kuMmalane ko paNa grahaNa karatA nathI. have te vAmAM mAtRdatta ane vasudatta e bedu mitro teja raste nikalyA, tyAM ra stAmAM paDelu ratnajaDita kuMmala behu jaNeM dItuM, temAM mAtRdatne dAtuM, paNa Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. manamAM samajo je,te adatta ne, mATe levAyaja nahiM. ema samajI emane ema gupacUpa cAlyo gayo, ane panavADe cAlyo Avato vasudatta te rastAmAM paDelA kuMmalane josne ekadama khuzI thazne levA doDyo. tyAreM mAtRdatteM kahyu ke nAi! e kuMmala nathI paNa viSa ,mATe te tuM lazza nahiM. tyAre tenI de khatAM to teNe te kuMmala paDatuM mUkyu. ane pAnA tyAMthI cAvyA, cAlatAM cAlatAM tene bodha thavA mATe mAtRdatte eka dRSTAMta kahevA mAMmayo. ke koI eka nagarane vipe deva ane yaza nAmanA ve vaizya rahetA hatA, te paNa yApaNI peThe vetu mitra hatA, ane vyApAra paNa beda sarakhoja karatA hatA, temAM devanAmano zrAvaka hato te adatta vastuthI parAGmukha hato,ane bIjo yaza je hato, te devathI viparIta dato. have eka divasa te vedu jae zoca javA gayA, ane tyAMthI jyAreM pAbAvalyA,tyAre tene mArgamA pa DeluM eka kuMmala najareM paDaghu, temAM devazrA te kuMmala joyuM, to paNa jema na joyuM hoya, tevIja rIteM raste cAlyo gayo, ane yaza je hato, te, te kuMmalane levA doDyo, tyAre devazrAdeM kaDaM ke nAi! te ApaNuM nathI, mA Te te sevAthI adattAdAna thAya ane adattAdAna- zAstramA mohoTuM pApa lakhelu De. tethI tAre te levu yogya nathI. te sAMjalI te vakhata to teNe paNa lahAthI lIdhuM nahiM ane par3I turata te dekhe nahi, eve bIje Ame raste ja jyAM kuMmata paDayuM hatuM tyAM pAlo Avyo, AvIne teNe te kuMmala lahI lIdhuM. paNa vicAra karavA lAgyo ke dhanya ne deva zrAne ke jeNeM yA kuMmalane joyu, paNa nirmona thara lIdhuM nahiM! paraMtu phikara nahiM tene paNa DhuM boDIza nahi, eTane tene paNa DhuM kuMmalano lAgIyo karIza tethI te paNa mArA pA pano jAgIyo thA? ema vicArIne te kuMmala devathI bArnu rAkhyu.panI bedu jaNa bIjA nagaramAM gayA,ane te devathI dAnA mAnA corI lIdhelA kuMmalanA ivyathI tathA potAnA vyathI ghaNuMja kariyA| bedu jaNe malIne lIdhuM ane palI potAne sthAnakeM yAvyA. have potAnA ivyathI jeTaluM kariyAjAva, ghaTe,tethI ghaguMja vadhAre yAveluM jozne devazrAdeM pUjyuM ke he yaza!ApaNuMDavya to thoDaM hatuM ane yA kariyANu kema ghaNuMja AvyuM dekhAya ? tyAreM teNeM kuM mala vecAnA vyathI kariyANulevAnI bAnI vAta je hatI, te spaSTarIteM kahI dekhADI. te sAMjalI trAsa pAmI devazrA teno hisAba kasyo ane kuMmalanA Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMDa ane guNasAgaranuM caritra. 217 ivyanuM jeTaluM kariyANuM lIdhuM hatuM, te sarva tene zrApyuM ane potAnA nAganA ivyanuM jeTalukariyA| AvyuM hatuM, te vijAga karI poterAvyuM. tema karavAthI potAnA jAgamA dhAvelu ghaNuMja kariyANuM joi yaza, manamA atyaMta khuzI thayo ane teNeM nADe rAkhelA kariyANA naravAnA raDAmA te sarva jayaM. panI teja rAtrine viSe yaze jemAM kariyANuM nareluM hatuM, te ghara, rAtriyeM co royeM phADIne sarva corI lIdhuM ane jyAreM savArano prahara thayo, tyAre tyAM ja jove, to ghara phADI sarva kariyANuM corAi gayekheM le ? te jokne tha tyaMta kveza pAmI turata te devazrAda pAse Avyo ane rudana karI kahevA lAgyo ke nAi! tamArAthI judo paDI meM mAruM kariyANuM nADe rAkhelA eka mahoTA raDAmA nayu hatuM, temAMthI to rAtriye coroyeM AvI sarva corI lIdhuM? are! have hu~ te guM karUM? te sAMjalI puNyavAna evo devazrAma boTayo ke he mitra! anyAya karavAthI to mahoToanarthaja thAya . te mATeja sujJajano ko paNa prakArano anartha karatA nathI. juna. tameM hajI hAlaja anartha kasyo, tenuM phala tamane pratyakSa hamaNAMja malI yAvyu.tethI hajI paNa DhuM kahu~ .ke tameM zradattAdAnanuM vrata grahaNa karo. te sAMjalI nabodha pAmelA yaze te vrata aMgIkAra kayuM. have bIje divaseM te gAmamAM dUra dezathI vepArI AvyA, tene ke TalIeka hATanI vastuvecAthI thApI, tethI yazane bamaNo lAna thayo, tyAre teNe adattAdAnanA vrata, pratyakSa pAra joDne suzrAvaka paNuM svIkApuM. have mAtRdatta kahe , ke he vasudatta ! nyAyopArjita vyathIja jIvana kalyANa thAya . mATe tAre have, uSTapariNAmadAyaka corIthI lIdhelA ivye karI virAmaja pAma, ucita le. evI rIteM vasudattane ghaNo upadeza karI te kAmathI nivRtta thavA kayuM, to paNa te pADo mAtRdattathI bAnomAno tyAM jazne kuM mala lahI Avyo. have mAtRdateM eka to rastAmAM paDelu kuMmala lIdhuM nahiM ane bIjuM levAne zvA karatA vasudattane upadeza thApI aTakAvyo.ema vedu rIteM tenI nIti joilIdhI. ane vasudatte kuMmala lIdhuM, te paNa joyu. tethI rAjasunaToyeM AvI vasudattane turata pakaDI lIdho, ane tenA mAlanAM narelAM gAmAM kabaja kasyAM.ane panI mAtRdattane pakajyo, tethIte to vicAramAM paDI kahevA lAgyo je nAzyo! mAro guMaparAdha ! te tamo mane pakaDo Do? tyAreM sipAiyo bolyA ke he mAhA sAtvika ! tuM jarA paNa manamA kheda karIza nahiM, tArA 28 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 327 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. nItinAMthAcaraNathIthA gAmanorAjA atyaMta saMtuSTa thazne tune kAMka ananya lAna thApaze? te sAMjalI mAtRdatta kahe , ke maherabAnI karI thA mArAM ka riyANAnAMgAmAMtameM japata karo,paraMtuthA vasudattane tathA vasudattanA gAmAMgane boDImUko. hoya, bAlasvanAvavAlA naranI nUlathI thayelA eka aparAdhanI to tamAre damA karavIja jozyeM ? valI he nAzyo ! joyA manuSyane tamo boDI dezo, to DhuMjANIza ke eja mArI para ApanA rAjAyeM mohoTo upakAra kasyo? ane he sunaTo! amAre grAmyajanane rAjAnA darzana kasyAnuM guM prayojana ne ? kAraNa ke amo rAjarItamAM no kAMhi samajatAja nathI ? te sAMjalI sunaTo kahe De ke he mahAsattva! tamArA kahevAthI lyo, thA yameM tene boDI mUkyo. paNa tamo to jaladI aMmArA rAjAnI pAseMpa maherabAnI karI padhAro? ema kahIne mAtRdattane rAjAnI pAseM teDI lAvyA ane kuMmalayaha enI je kAMI bInA banI hatI, te sarva rAjAnI pAseMpa kahI batAvI. te sAMjalI vismaya pAmelo rAjA kahevA lAgyo ke he nA! teM, te rastAmAM paDelA kuMmalane sevAmAM jarA paNa mana na kasyaM tenuM guMkAraNa? jo ne, rastAmAM paDelA padArthane tuM vinA bIjo koNa na lIye? arthAt sadu ko leja. tyAre mAtRdatta bolyo ke mahArAja! meM mArA gurupAseM evaM vrata tIdhuM ,ke ko va stune te vastunA svAmInA dIdhA vinA levI nahiM. mATe dIdhA vinA kAMi paNa DhuM grahaNa karato nathI. te sAMjalI khuzI thayelA rAjAyeM tenI mohoTI yA jIvikA TherAvIne potAnA ivyanaMmAra sAcavavAnI cAkarI para rAkhyo, tethI te sukhI thayo. sarva ThekANe mAnane prApta thayo. kAleM karI susamA dhithI maraNa pAmI, Aja purane viSe caMzanA nagarIne viSe uttama vaNikanA kulamA puraMdara satInAmA strIthakI putrapaNe upanyo. tenA pitAyeM tenuM sima datta evaM nAma pADayu.panI anukrameM sarva kalAmAM kuzala thayo. ane vana, upa vana, rAjarastA pramukhamA vividha prakAranI kalAunAM kutUhalone karavA lAgyo. have vasudatta je hato te kukarmathI potAnI AjIvikA calAvIne keTa leeka kAleM karI maraNa pAmI ne karmanA vicitrapaNAthI brAhmaNanA kulane viSe kapila nAmA putra thazne avatasyo. te nirdhana evA brAhmaNa kulamAMtha vataravAthI tenA pitAyeM potAthI paNa hIna kulavAlAnI yAcanA karIne eka kanyA paraNAvI ApI. tenI sAthai viSayasukha jogavatAM tene ghaNAMka Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 15 bokarAM thayAM. bokarAM ghaNAM thavAthI tathA nirdhanapaNAthI te ghaNoja suHkhI thavA lAgyo / yataH // kurkuTINAmajAnAM ca, sUkarINAM sutaapnaaH|| yathA niHsvagRhe minAH pApAH syurbahavastathA // 1 // arthaH-kUkaDIne, bakarIne ane sUkarIne, e traNe jAtine jema saMtAno ghaNAMja hoya ,tema pUrvai pApa karma karanArA evA bAlako, nirdhana puruSanI strIne paNa ghaNAMja thAya . have te kapila brAhmaNanAM je mAtA pitA hatAM te koi paNa ThekANethI sAvI kapi lanu tathA kapilanA kuTuMbanuM poSaNa karatAM hatA. daivayogathI te paNa maraNa pAmyAM, tyAreM to par3I nirAdhAra thavAthI dArineM karI pIDAtA evA te kapi lane potAnI strIyeM atyaMta dhikkArI kADhayo. teSI te bAhira dezAvara pratye vya upArjana karavA mATe nikalyo. paraMtu pUrvajanmanA kukarmathI bahuja kleza pAmavA lAgyo ane pApodayane sIdhe koi paNa ThekANethI tene kAMi paNa ivya manyu nahi tethI mahA kaTeM karI divasa nirgamana karavA lAgyo // ytH|| kuyAmavAsaH kunareMisevA, kunojanaM krodhamukhI ca nAryA // kanyAbadutvaM ca dariztA ca, paTa jIvaloke narakA navaMti // 1 // arthaH- eka to kuyAmamAM vasavU, bIjeM uSTa rAjAnI sevA karavI, trIjuM rAta divasa dagdhadoSAdika yukta annanuM nojana karavU, cothu gharamAM strI krodhAMdha hoya, pAMcamuMjAjI kanyAyo utpanna thai hoya, bahuM gharamAM ati nirdhanapaNuM hoya. te bavAnAM A lokane viSe pratyada narakaja jANavAM. have te kapilane eka divaseM pharatAM pharatAM kApaDIno veSa dhAraNa karanAro koi eka yogI malyo, tenI sAtheM teNeM mitratA karI ane po tAnA sarva suHkhanI vAta paNa kahI thApI, te sAMjalI kApaDIyeM kahyu ke he mUrkha! tuM vRthA vyano prayAsa na kara. ane ema karatAM jo tuM dhananoja arthI ho, to caMzanA nAmA purImA jaladI jA. tyAM AzApurI nAmanI devI , te devImAM jetuM nAma , tevAja guNo , mATe te devInu ArA dhana kara, jethI te devI tArI aAzA pUrNa karaze? e sAMjalI kapila brA hmaNa caMzanA nagarIyeM gayo, tyAM nA dhoi pavitra thazne puSpAdikoyeM karI te devI, arcana karI stuti karI dhyAna dharI mauna rAkhI, napavAsa karI kuzanuM pAstaraNa nAvIne ve divasa paryaMta beTho. trIje divaseM rAtrine viSe vAzApurI devI bolI ke he brAhmaNa! tuM zA mATe tapasvI yA dudhA vagere Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 000 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. puHkha sahana karI mArI para bege bo ? tyAre kapila bolyo ke he devi ! mAre to ivya joyeM 3yeM, bIjaM kAMi jotuM nayI.mATe ivya Apo? tyAreM devI bolI ke yuM tuM pAhiM kAM tArA bApanI thApaNa mUkI gayo bo, te levA thAvyo bo ? tyAre kapila kahe ke tamo devI bo mATe sarva jANoja bo. mane zA mATe amatho herAna karo bo ? have to mune iripaNAne lIdhe jIvavAno paNa kaMTAlo Ave . yA jIvavA karatAM to hU~ jo tamA rI pAseM tamArA balidAnarUpa thai jAvaM, to ghaNuMja sArUM thAya? yA prakA ranAM vacanathI te kapilanA manano dRDha nizcaya jANIne devI bolI ke, A eka zlokanA padanu lakheLa pustaka DhuM tune ApuM buM, te grahaNa kasya. ane je tune pAMcaso rupaiyA Ape, tene yA pustaka tuM Apaje. paraMtu ivya lIdhA vinA kozne ApIza nahiM. ane tenI pAMcazothI vadhAre ivyanI paNa prArthanA karIza nahiM. ema kahI pustaka daine devI to aMtAna thai gayAM. tadanaMtara te kapila, devInA ApelA te pustakane lazne tyAMthI vecavA mATe cAlyo, te gAmamAM AvI, yAkhA gAmamA phasyo, paNa teno eka paizo paNa kozya Apyo nahiM. ema karatA karatAM anukrameM te pUrvajanmanA mitra simadatta pAse Avyo,ane tene te pustaka dekhADayuM, tyAre siMghadatteM pUDhe ke mahArAja ! A pustakanI guM kimmata vyo ho ? tyAre teNeM kaDe ke pAMcaso rUpaiyA ? te vakhata sidatne vicAra kasyo je emAM jo to kharo, ke emAMguM lakheluM che ? par3I te kapilanA hAthamAMthI pustaka lazne aMdara jyAM jove, tyAM to temAMthI "prAptavyamartha janate manuSyaH" e, zlokahu~ ekaja pada nikalyuM, te padamAM artha e hato ke, manuSyane pUrva janmanA yogathI jeTabuM malavAnuM hoya, teTaluMja male meM, vadhAre kAM paNa malatuM nathI. evo artha manamA vicArI nizcaya karIne te brAhma ene harSe karI pAMcazo rUpaiyA ApyA. par3I te kapila, ivya prApta thavAthI harSita thaine potAnA ghara tarapha cAlyo. jyAM rastAmA cAlyo jAya be, tyAM ninna khuMTArA malyA, thane teNe tene luMTI lIdho ane ivya ApavAnI hA nA kahevAthI khUba mAsyo. panI nannAsa rahita tathA nirAza thai jevo gayo hato tevoja pAlo ghera ghAvyo. have simakttano pitA, sidattane pratidina, sAyaMkAleM pUjIne ghara kharaca Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 21 rojamelamA lakhAve , ane melanI purAMta poteMja gaNe je. je divaseM sima datteM pAMcaso rupaiyA ApI pustaka lIdhuM, te rUpaiyA copaDAmA laravyA na hatA, tethI purAMta gaNatAM te rUpaiyA truTI paDyA ane mela malyo nahiM, tyAreM sima dattane pUbyuM ke nA! AjanI purAtamAM pAMcaze rUpaiyA kema ghaTe le ? tyAre teNe te pAMcaso rUpaiyAne ThekANe brAhmaNa pAseMthI vecAtuM lIdhelu pustaka ba tAvyuM ane kahyu ke pitAjI ! yA pustaka, meM pAMcazo rUpaiyAnuM lIdhuM ,paNa tenA rUpaiyA copaDAmAM lakhyA nathI, mATe purAMtamAM ghaTe le ? te lakhavAnA to hatA kharA, paNa Apane pUbIne lakhavAnA hatA, tethI meM javyA nathI. Aq vacana sidattanuM sonAlatAMja tene atyaMta kopa caDyo. paDI turata sidattane khUba mArIne kahyu ke are uSTaputra ! Avo nakAmo khoTo vyaya karI mArUM ivya tuM khuMTAvI de do, tethI tuM te jhuM kamAine khAvAno bo? mATe jA. nikala mArA gharamAMthI? jeTalA rUpaiyA pustaka lIdhAmAM vyartha teM gamA vyA ,teTalAja rUpaiyA kamAine lAvyA vinA khabaDadAra jo mArA gharamAM peTho bo to!! te sAMnanI sidatteM dhIreM rahI kahyu ke he pitAjI! tamo to mane pAMcasoja rUpaiyA kamAi yAvarnu kaho bo, paraMtu hu~ to pAMca hajAra rUpaiyA kamAyA zivAya tamArA gharamAM AvanAra nathI ? ema kahI te vecAtuM lIdhenuM pustaka lahIne potAnA bApanA gharathI emane ema ekadama nikalI gayo. paraMtu te vakhata rAtri hovAthI nagaranA daravAjA baMdha tha' gayA hatA, tethI te dara vAjAnI pAseM eka jIrNa devamaMdira hatuM, temAM jA pustakane hAthamA rAkhI svastha paNAthI suirahyo. have tevA samayamAM gaM banyuM? te kahe je. ___eka kanyA te gAmanA rAjAnI, bIjI kanyA sacivanI, trIjI kanyA grA mazevanI, ane cothI kanyA gAmanA purohitanI. e cAra kanyA tyAM rahe je, tene bAlyAvasthAthI paraspara ghaNoja sneha je. eka divasa cAre jaNIyo ekaThI thazne gADhasneheM karI paraspara kahevA lAgIyo ke he beno ! ApaNe janmathI negIyoja rahIyeM baiyeM ane eka bIjIno paraspara viyoga sahana kr| zakatIyo nathI, to have ApaNane yauvanAvAsthA prApta thavAnI taiyArI ne, te jobanamAM devarUpa vAyu ApaNane judI judI karI mUkaze,te ApaNathI kema sahana thAze ? tyAre temAMthI prathama rAjakanyA je hatI te bolI ke he priyasa khiyo ! jyAM sudhI ApaNane ApaNA pitAyeM judA judA varanI sAthai varAvI Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bbs- jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. yo nathI,te pahelAMja thApaNa cAre jaNIyo potAnI meleMja eka vara zodhIne te ekaja varasAthe paraNIyeM to ke sAraM ke, jethI ApaNane koidivasa juuMja paDatuM paDe nahiM? te rAjakanyAnI vAta anukUla lAgavAthI sarva kanyA uyeM svIkAra karI. have te panI thoDA divasamAM tyAM ko dezAMtarathI uttama kula vAlo, zuddha prAcAravAlo,ane svarUpavAn evo koieka rAjasevaka zrAvyo, tene te kanyAyeM rAjamArgamA cAlyo jAto gavAdamAMthI joyo. ane joDne ekadama mANAsa mokalI tene teDAvI lIdho. palI rAjakanyAyeM prajanna rIteM kahyu ke tuMamArUMcAre jaNIyonuM bAnu mAnuM pANigrahaNa karIza? te sAMjalIne rAjasevaka bolyo je e vAta mArAthI banavAnI nathI. tyAre rAjakanyA kahe De ke jo tuM amone varavAnuM nahiM kabUla rAkhya, to hu~ tune mArA anucaro pAseM jIvatoja mArI nakhAvIza. te sAMjalI teNe rAjakanyAnuM vacana, mara vAnA jayathI te vakhata to svIkArI lIdhuM ane kahyu ke jA DhuM jarUra tamane cAre jaNIyono varIza? paNa kyAM AIM ane kema karUM? te kaho. tyAre valI paNa rAjakanyAja bolI ke amArA gAmanA daravAjA pAmeM eka jIrNa devamaMdira , temAM tamAre AjanI rAtraM zrAvIne sui rahevU, ane amo tyAM cAre jaNIyo ekeka praharane yAMtare zrAvaguM. temAM jarA paNa saMdeha rAkhazo nahi. ane tame AvyA vinA rahezo nahiM? te vAta rAjasevaka aMgIkAra karI, tyAMthI rajA lA cAlyo, ane potAne sthAnake Avyo. ane palI vicAra karavA lAgyo ke e strIyo sarva,rAkSasIyo jevIja, to tenA pAsamAM mAre te zIda paDavU jozya ! valI ekane jo paraNaq hoya to to jANe tIkaja , paraMtu A to cAra strIyone paraNavU? valI cArane je paraNe, te kevI rIteM sukhI rahe! temAM paNa valI tenA bolavA parathI lAge be, ke te to pizAcI jevI bala karanArIyo ! jyAre ApaNe paraNyA, tyAra par3I to tene boDAyaja kema ! juna kAneM pakaDelI je vyAghrI ne, te balavAnathI paNa SaDI boDAtI nathI, kAraNa ke jo te boDe, to te vyAghrI balavAnanAMja prANa lIye ! mATe tenI sAtheM na paraNa teja sAraM The ane paraNyA par3I to mAro koi upAyaja nahiM. aho juvo to kharA mune e rAjaputrIyeM kevo balyo !!! evI rIteM ciMtAsamunA madhyamAM rahIne teNe Akho dADo teja vi Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 223 cArakasyA kaso. panI sAyaMkAla thayo tyAreM valI paNa vicAravA lAgyo ke e dui strIyone paraNIne eka to mArA nirmala evA kulane kalaMka lagADavU, ane bIjeM A gAmanoje rAjA tenI sAtheM guptarIteM vivAha karI zeha karavo! mATe e kAma kulavAn puruSane karavU to nacitaja nathI! ema vicArI pradoSane samaya te nagaramAthI bAhira ja kozka ThekANe rahyo. have rAjasutA vagere cAre jaNIyoyeM ekatra thaine Thegava kasyo ke ApaNe anukrameM ekeka jaNIyeM ekeka praharane aAMtareM rAtamAM ApaNA saMketa karelA devamaMdiramA jaq. te terAva paraspara kabUla karIne prathama praharamAM sarva vaivA hika upakaraNa lazne rAja kanyA sakhi sahita sAMketika deva maMdiramA peThI, aneaMdara jara jyAM jove , tyAM to sidatta sutelo . tene jor3ane teNeM jANyaM je aho te rAjapuruSa amArI pahelAMja mArA kahevA pramANe yA vIne sUto ! tethI te mANAsa ghaNoja duzIyAra lAge ,ane tene paraNa vAthI amo ghaNAM surakhI thAyu? ema vicAra karI jyAM nikaTa AvI juve, tyAM to pustaka hAthamAM lazne simadattane niza karato dITho, tyAreM rAjakanyA vi cAravA lAgI ke aho te rAjapuruSa buddhimAna tathA sAhasika paNa lAge , paraMtu nijhanune, kAraNa ke te dhamadhokAra nija kasyA kare ! ema vi cArI tenI pAseM gai. ane kahevA lAgI ke he svAmInAtha ! nizciMta thazne kema sUtA bo? jaladI uTho. je lamAno avasara jAya , te na pAsatAM zrA lasu tha suvaM, te tIka kahevAya ? yAvA utsAhanA kAryamA niza te kema yAve ? ema bolatA bolatAM prema nirnarapaNAyeM tene uThADyo ane aM dhAre ne aMdhAre te rAjakanyAyeM potAno hathevAlo tenA dakSiNa hAthamAM melavI bApyo ane hAthane viSe kaMkaNa bAMdhI gAMdharva vivAha karI lIdho. paDhI nathI jANyo rAjakanyA vagereno saMketa jeNe evA simadattane sAM ketika rAjapuruSa jAgI rAjakanyA kahevA lAgI ke he vannana ! thA Apano besavAno ratha kyA bojyo ke ? jyAM boDyo hoya, tyAM jaza tene ghoDA joDI ne jaladI taiyAra rAkhajo. kAraNa ke ApaNa sarvane te rathamAM besI savAramA ekadama palAyana kara paDaze. mATe tenI taiyArI rAkho? te sAMjalIne sidatta bolyo ke sarva sAruMja thAro. paraMtu hAla to hU~ nikSamA mATe mane temAM aMtarAya karo nahiM. ane suvA Apo. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. ema kahI kapaTaniAthI pADo temane tema sui gayo. tevAmAM to rAja kanyA te purupano zabda sAMjalI manamA zaMkA tathA trAsa pAmI vicA ravA lAgI je are ! amoyeM saMketa karI je puruSane A devAlayamA suvAnuM kahyu hatuM, te to nAsato nathI ane A to bIjo koI navInaja puruSa nAse ? ema vicAra karI saMpuTamAM karelA dIvAne saMpuTamAthI ghADo karI tenI sAmo kasyo ane jyAM jove, tyAM to sArA varNavAlA, sukumAra aMgayukta, kAmadevanA rUpane paNa jItI jAya evA rUpavAlA, te simadattane joyo. joDne jevAmAM tene kAMka kahevA jAya tevAmAM to tenA mastakanI pAseM hAthamA rAkhelA pustakane joyuM ane tarata temAM lakhelR zlokanuM eka pada vAMcyuM, te jema keH "prAptavyamartha lanate manuSyaH" eTale manuSyane daiva yogeM jeTalaM malavAna , teTaluMja male le. te vAMcI rAjakanyAyeM turata po tAnI aAMkhamAMthI aMjana kADhI ghAMsanI salIyeM karI te pustakamAM eka bIju pada laravyu keH "devopi taM laMghayituM na zakyaH" eTale prArabdhathI banelA kAryane deva paNa ullaMghana karavAne samartha thato nathI, to manuSyanI to zIja gati? ema e zlokamAM bIjuM navaM pada lakhI, rAjakanyA potAne ghera cAlI zrAvI. palI bIjo prahara thayo, to te vIjA praharane viSe pUrvokta saMketapramANe maMtrInI putrI aav| ane prarvokta rAjakanyAnI rIteM tenuM paNa banyuM, to teNe paNa te zlokamAM trIkhaM pada navu karI rAjakanyAnI peThe potAnI aAMkha mAMthI aMjana kADhI salIyeM karI laravyu, ke " tasmAnna zoce na ca visma yome" eTale te devanuja kareluM thAya , te mATe DhuM kAMhi zoka karatI nathI tathA manamAM vismaya paNa pAmatI nathI. yA pramANe trIjuM pada lakhIne te paNa potAne ghera yAvI. te par3I tRtIya praharane viSe zreSThInI putrI AvI, tenuM paNa pUrvokta rIteM banyuM ane teNe paNa teja zlokanu eka navIna caturtha pada banAvIne laravyu je "yadasmadIyaM nahi tatpareSAM" eTale je ApaNuM , te ko dADo bIjAnu thaja zakatuM nathI. ema lakhIne te paNa potAne ghera cAlI gai. paTTI caturtha prahareM purohitanI putrI AvI, tenuM paNa traNa kanyAnI pramANe banyu. tyAre teNe to eka navIna zlokaja banA vyo, te jema keH- vyavasAyaM dadhatyanyaH, phalamanyena nujyate // paryApta vyavasAyena, pramANavidhireva naH // 1 // arthaH- vyavasAya kozka kare Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 225 be, ane tenuM phala ko bIjoja jogave , pUrNa vyavasAya kasyAM utAM paNa je amane phala malyuM, temAM amAjhaM karmaja kAraNa be, bIjeM koi nathI. pabI prajAtanA samayane vipe te cAre kanyAunI sakhIyoyeM vicAyuM je yA kanyAunAM jananI vAta temanI mAtAnane ApaNe kahiye? ane te tenA pitAne kaheze. jo ApaNe nahiM kaheguM to temanAM mAtA pitA ApaNane aparAdhI gaNaze, ke tamo jANatIhatI te batAM amane kahyu kema nahiM ? ema vicArI cAre kanyAnI sakhIyoyeM tenI pratyeka mAtA-ne rAtrimA banelA la manI sarva hakIgata kahI saMjanAvI ane te vAta pAlI kanyAunI mAtAyeM potapotAnA svAmIne kahI dadhI. te sAMnanI khuzI tharAjAyeM pradhAnone teDAvyA ane kahyu ke he buddhimAna maMtrIyo! ApaNA gAmanA darvAjA pAmeM jIrNa yayenuM eka devamaMdira , temAM puNyazAlI evo amAro jA mAtA sUtelo, tene mahoTA AmaMbarathI tathA dhAmadhUmathI teDI lAvo. evaM vacana sAMjalI te maMtrIyA tyAM jazne prathama to tUryanA ghopeM karI sidhdanane jagADyo. paDI prauDha evA gajarAjanI napara vesAsyo ane baMdI lokonA suMdoyeM jenI stuti karIbe evA te sidatnane rAjAnA maMdiramA ANyo, tyAM loko tene joDne kahevA lAgyAM ke aho! zrA to A gAmanA rahevAsI puraMdara zeThano putra simadatta le ? te sAMjalI rAjA atyaMta harSAyamAna thayo. have te sidattano pitA puraMdara je hato, teNeM mArIne potAne gherathI te simadattane kADhI mUkyo hato, paraMtu poteM pitA ne tethI manamAM dayA ANI tene mAravAno pazcAttApa karI gAmanA daravAjA baMdha thayA le, tethI te gAma mAMja haze? ema jANI te gAmanIja galI kuMcIyo zodhato hato, ane zo dhatAM zodhatAM savAra thai paDI paraMtu tene te malyo nahiM, tyAre te nirAza tha gherAvI jyAM nirAza veto. tyAM to te sidattanI sarva lama vagerenI hakigatane tathA sihadatta paraNavA mATe hastIpara vesIne rAjamaMdiramAM Avyo te sarvane gAmanA mANAsonA mukhathI sAMgalI puraMdara zreSThI harpita tha ekadama tyAM Avyo ane joine atyaMta khuzI thayo. panI te kanyAnAM mAtA pitA vagere ne khabara paDI ke amArI dIkarIyoye paNa teja purupane vasyo . tema jANI te paNa sad tyAM AvyAM. panI te cAre kanyAnAM mAtA pitA, kAmasamAna Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JJE jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. svarUpavAna evA potAnI kanyAnA vara siddhadattane joi atyaMta khuzI thayAM, kanyA paNa khuzI yai vicAravA lAgIyo ke graho ! prathamanA sAMke tika rAjapuruSa karatAM to yA vara ApaNane hajAragaNo sAro malyo ? paDhI te matimAn evA rAjA, tathA maMtrI pramukheM mahoTI dhAma dhUmathI potAnI kanyAunA vivAha karA. temAM rAjAyeM pANigrahaNane samayeM kanyA dAnamAM paMcAzI gAma zrApyAM, tema saciva, zreSThI ne purohita, teNe paNa pota potAnI kanyAnA pANigrahaNa samayeM, svasvazaktyanusAreM harSathI thAna raNa tathA dhana vagere yApyAM. " sisar, rAjAyeM pelA uttama dhavalagRhamAM navoDhA evI cAra strIyonI sAyeM svargamAM jema deva kAla nirgamana kare, tema kAla nirgamana karavA lAgyo. ema karatAM eka divasa te nagaranA udyAnamAM guNazekharasUri nAmA muni ghaSNAka ziSyo sahita samosakhA. te sAMjalI rAjA pramukha vAMdavA mATe gayA, tyAM siddhadatta paNa cAra strIyoyeM sahita gurune vAMdavA mATe yAvyA. guru paNa sahune yathAyogya svasthAnapara vega joi karuNArasa yukta dezanA devA jAvyA. te jema ke:- // duSprApyaM prApya mAnuSyaM tatkiMci janmanA'munA // dhruvamAsAdyate yena, guddhajanmAMtaraM punaH // 1 // tyaja durjanasaM sarga, naja sAdhusamAgamam // kuru puSyamahorAtraM, smara nityamanityatAm // 2 // niMdAM muMca zamAmRtena hRdayaM svaM siMcitaM ca kRthAH, saMtoSaM jaja lonamu tsRja janeSvAtmaprazaMsAM tyaja // mAyAM varjaya karma tarjaya yazaH sAdha rmike varjaya, zreyodhAraya haMta vAraya madaM svaM saMsRtestAraya // 3 // arthaHduSprApya evA manuSyanA janmeM karI kAMika jo sukRta saMpAdana thAya be, to e sukRtathI valI pADho guddhajanma thAya be, ane tethIja pAnI sajati thAya be // 1 // valI he navya jIva ! tamo durjananA saMgano tyAga karo. ne sAdhuno saMga karo. ahorAtra puNya karo. nitya saMsAranA nitya pAnI jAvanA karo. niMdAno tyAga karo. zamarUpa amRtathI potAnA ha hRne siMcita karo. saMtoSane najo. locano tyAga karo. manuSyo pAseM AtmazlAghA na karo. mAyAnuM tarjana karo. DuSTakarmothI trAsa pAmo. rmikone viSe yaza saMpAdana karo. zreyane dhAraNa karo. madane vAro ne tamArA jIvane saMsAra samuthI tAro. ityAdika gurunA mukhathI dezanA sAM sAdha Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 127 jalI sijhadatteM pUjyuM ke mahArAja! hu~ pUrvajanmeM koNa hato? tyAreM guruyeM teno sarva pUrva janma kahyo. te sUrinA mukhathakI sAMjalI saMsArathakI virakta thai teja guru pAseM dIdA lara, ghaNA kAla paryaMta manohara cAritra pAlI, svargamAM gayo ane anukrameM sukateM karI mokne paNa pAmaze. mATe he dharma karaNI karanArI zrAvikA ! yA dRSTAMtathI adattAdAnanA guNa ane doSo tamArA cittane viSe tamojANI vyo. e prakAranAM sAdhunAM vacana sAMjalIne he pUrNacaMkumAra! bodha pAmelI evI mArI strIyoyeM kahyu ke he prano! zrA jathI corIthI konuM ivya amAre yAvajanma levu nahiM. valI levu nahiM eTa jhuMja nahiM, paraMtu amArA gharamAM paDelu ivya paNa amArA patinI AjJA vinA letarI nere levu nahiM. he guro! ApanI sAdIthI uttama evaM e trIjuM vrata paNa amoyeM aMgIkAra karayuM. te sAMjalI atyaMta khuzI thazne meM citavyu je yA to ghaNuM sArUM thayuM, have A strIyo mane vaMcIne koI divasa dhananuM haraNa to karazeja nahiM. te paNa yA sAdhuyeMja mAro napakAra kasyo, mATe tenA aMgamA lAkaDInA traNa prahAra karavAno je vicAra kasyo hato, te baMdha rAkhI have DhuM tene veja prahAra karIza ? ema jyAM vicAra karUM buM, tyAM to pAbI valI muniyeM dezanA devA mAMjhI ke, he nakastriyo ! sarva vratamAM ziromaNi parama uttamottama, kalyANakAraka, maMgalakAri, zreyaskara evaM zIlavata paNa le, te kulavatI strIne vivAhathI prAraMnIne yA vrata kahelu be. te jema keH- kulavatI strIne manathI paNa parapurupano anilApa ko paNa vakhata karavo nahiM. tathA sarAga dRSTithI koI purupanI sAmuM jovU nahiM. ane evA zuvratane pAlanArI satIstrIne manuSya to jhuM ? paNa vairI, jala, viSa, vyAghra, sarpa, vaitAla, agni, tenI paNa vipatti ko di vasa zrAvatI nathI. ane te strI sarvatra mAnanIya tathA tIvra tejasvI thAya be, tenI mahoTapa jagatamAM prasare ve. te satInuM caMparyaMta zunna yaza prakAzamAna thAya , te satI strIne saunAgya, sukha, saMpatti, putraprApti, cittanivRtti vagere sukha prApta thAya ne ane para lokamAM paNa svarga apa varganI prApti thAya . he zrAvikA! je zIlabaSTa prANI , te prANI, nAsikA, uSTha, hAtha, paga, tenA tathA iMDiyanA chedana nedanane pAme ne. temaja valI vadha, baMdhana, daya, tene paNa prApta thAya ne. ane je Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIG jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. kuzIlA strIne. te to paranavane vipe kurUpapaNAnA kugarnapaNAnA, vaMdhyatvanA, nagaMdararogathI duHkhitapaNAnA, raMmA kuraMmA tathA vaMdhyapaNAnA janmane pAme ve. valI te yA janmane vipe nilIDana, tiryaggati, vadha, baMdhana, tADana, tarjana, nArAropaNa, dudhA tRpA, sahana karavU, ityAdika mahApuHkhone nogave ne ane marIne pAlo narakagatimAM jAya le. tyAM paNa tene prmaadhaam| devatA, vaja napara tathA agni napara nAkhIne vividha prakAranAM puHkho jogavAve . temAM durAcArI purupane tapAvelA loDhAnI pUtalI sAtheM, ane asatI strIne tapAvelA loDhAnA puruSasAtheM AliMgana karAve .have juna. te zIlano mahimA? ke eka zIlasuM darI je hatI te zIleM karI sAmrAjyapaNAne pAmI, ane tenI para moha pAmelA phulalita evA koI cAra purupo hatA, te phuHzIlapaNAyeM karI mahoTA phuHkhamAM bhAvI paDyA.te sAMjalI he pUrNacaM kumAra! te strIyoyeM munine pUjyuM ke he jagavan ! te zIlasuMdarI te koNa hatI, ane tene zIlavatathI kevI rIteM sA mrAjya sukha malyuM ? tathA te cAra phulalita puruSo paNa koNa hatA? ane te jane kevI rIteM duHkha prApta thayuM ? te kRpA karI savistara kaho. tyAreM muni kahe , ke he zrAvikA! te vRttAMta kahUM, te sAMbalo. __ Aja vijayane vipe vijayavaInanAmA nagara hatuM, temAM koI vasupAla nA maka zreSThI raheto hato, tenI sumAlA nAmA strI hatI, tene eka suMdara AkA ravAlI tathA jinAgamamAM pravINa evI suMdarI nAmA kanyA hatI, te sarva kalAmAM kuzala tathA dharmakAryamA agresara hatI. have te kanyA anukrameM yau vana vayane pAmI // yataH // smitaM kiMcikraM. saralataralodRSTivinavaH, pari spaMdovAcAmaninavarasoktiH srnsm|| gatInAmAraMjaH kisalayitalIlApari karaH, sTazaMtyAstAruNyaM kimiva nahi ramyaM mRgdRshH||1|| arthaH-yuvAvasthAne sparza karatI evI mRgasamAnanetravAlI strIroM kayuM aMga ramaNIya nathI yatuM ? arthAt sarva aMga ramaNIya thAya . te jema ke, te strI, mukha kAhiMka smatayukta thAya ne, sarala ane caMcala evo dRSTino vainava thAya De, navina navina rasanI le ukti jemAM evo vANIno parispaMda thAya , gamanano AraMja utAvalathI thAya je. te to jANe navAMkuranI lIlAno parikaraja hoya nahI ? tevo thAya be. have evI rIteM yuvAvasthAnA prAu vane prApta tha yelI te kanyAne tenAM mAtA pitAyeM samAnarUpavAlA puruSanI sAtheM na Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. zazae paraNAvI, paraMtu zrAvakanA sarva guNoyeM paripUrNa evA sunai nAmA zrAvaka nI sAthe paraNAvI. tethI je madhyastha loko hatA, te to te vivAhane varavANavA lAgyA, ane te kanyAnA je arthI hatA, te zoka karavA lAgyA. ___ eja avasarane viSe teja nagaramAM brAhmaNanA kozka be putro ane ve koI vANIyAnA putro rahetA hatA. te cAre jaNa samAnacitta, samAna vaya ane samAnaguNavAlA mitra hatA. te te zilasuMdarInA guNa tathA rUpa sAMjalI tenA saMgama karavAmAM atyaMta utsuka thayA, tethI te cAre ja goyeM anuta evA zRMgAra pahesyA ane jyAM te zIlasuMdarI gavAdamAM nitya vese le, tenI nIceM rAjarastAmAM tene moha karavAne mATe aneka kuceSThAna karavA lAgyA. te jema keH- kyAreka potAnAM abhuta svarUpo banAvI dekhADe be, kyAreka tyAM jazne te suMdarInA maMdiranI nIceM vINA vagADe ne. kyAreka kAvya, zloka, paTpadIne anyoktiyeM karIne saMnalAve . tevI rItanI te cAre jAnI ceSThA joine zIlasuMdarIyeM manamAM vicAyuM je dhi kAra ne, dhikkAra , aAvA ajha jananA vilAsane ! ane dhikkAra , aAvI asAra saMsAranI vAsanAne ! ane dhikkAra , AvI kAmaceSTAnane! ke je kAmaceSTAthI jIva sadasahicArathI yA cAra uSTa janonI peThe rahita tha jAya ! ane valI nIca AcArane aMgIkAra karavo paDe ve // yataH // saM pUrNepi taDAke, kAkaH kuMnodakaM pibati // svAdhIne'pi kalatre, nIcaH paradAra saMpaTonavati ||arthH-jemaaN jalapAna karavAnI ko nAja kahetuM nathI, tevA saMpUrNa jalathI narelA talAva vagere jalAzayane boDI kAgaDo je , te jala jarIne yAvatI strInA mAthApara rahelA kuMjamA potAnI cAMca ghAlIne jalapIye .temaja nIca puruSa je je, te potAne svAdhIna strI batAM paNa parastrIne vipe laM paTa thAya .ema vicArIne zIlasuMdarIye te cAre unalita purupone aAMkhanA kaTAda mAtrayI paNa AzvAsana kasyA nahiM. paDI te puruSoyeM ghaNAka vyano vyaya karI koieka parivrAjikAno melApa kasyo, ane te parivrAjikAne po tAnI anilaSita vAtanI sUcanA karI. eTale tene kahyu ke tamAre evaM kArya karavU ke te jethI zIlasuMdarI amane suratasukha Ape ? panI uSTa evI te parivA jakA tenA kahevA pramANe zIlasuMdarIne samajAvA mATe tyAM gai, tyAM to te parivAjikAnI mukhamuzathI tathA tenA gamanadhIja suzIlAyeM manamAM jANyaM ke Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 930 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. yA parivrAjikAno vepa jei jagatamAM suzIla janone phasAvanArI kuTTinI be ane te cAra kulita puraponI mokalelI be. ema jAlI potAne rAvelI parivrAjakAne zIjasuMdarIyeM namana mAtra paNa kartuM nahiM, tathA tenI stuti paNa karI nahiM. to paNa te tenI sanmukha yAvIne potAnuM kArya sAdhavA mATe mAna vinAnI thaine beThI ne kAku uktithI kahevA lAgI ke he vatse ! dayAdharma to sarvejIvane saMmataja be, temAM paNa zrAva kane to te sarvajIvanI para dayA rAkhavAthI vizeSapaNe sammata be ? mATe te duHkhIyAnA prANanaM tuM rakSaNa kara. te sAMjalI zIlasuMdarI bolI ke he sakhi ! yA tuM je bole le, te karavAnuM mahA pApa le, ane te kulIna strIne to sarvathA karavA yogyaja nathI. mATe te vAta karatAM tune lAja nayI yAvatI ? valI he sakhi ! jeNe vrata aMgIkAra karayAM be, evI tuM sarakhI parivrAjikAne to evaM pApa vacana bolavAnuM paNa mahApApa le, // yataH // prANinaH pApabuddhiM ye, pareSAM paritanvate // zrAtmAnaM ca paraM caiva durgatau pAtayaMti te // 1 // arthaH- je prANI bIjA manuSyone pApa buddhi pe le, te prANIyo potAnA zrAtmAne tathA bIjAune durgatimAM nAkhe . yA prakAranAM nyAyayukta vacana sAMjalI ne parivrAjikAyeM manamAM dhAtuM jeA strI to nidheM sAcIja satI be ? paDhI tyAMthI gupa cUpa navIne potAnA sthAnaka pratye yAvI. ane te cArapuruSo pAseM jai kahevA lAgI ke he puruSo! jo tamo sukheM jIvavAnI ivA karatA ho, to te strInA saMgama rUpa durAgrahane boDI yo kAraNa ke tamArA kArya mATe meM tyAM jazne kapaTI ghaNAM vAkya kahyAM, paNa te iSTAyeM potAno durAgraha jarA pala yo nahiM ne sAmo mune upadeza devA lAgI ? evAM vacana tenAM sAM janI je kAM TharAveluM ivya hatuM, te parivrAjikAne vyApIne visarjana karI. pAThA valI te cAre jaNa vicAra karavA lAgyA ke have to AApaNe, te rAmane koi vAteM boDavIja nahiM, mATe koi maMtra sine malIne maMtravidyAthI tene teDAvI tenI sAdheM ratisukha jevuM ? ema vicArI koI eka maMtrasiddha puruSane malyAne te maMtra sine potAnuM sarva manISita kahI batAvyuM, tyAreM te maM siveM cAre jaNane temanuM dhAreluM kAma pAra pADavA mATe kAlI canadazane divaseM rAtrine viSe eka nirjana vanamAM yAvavAnuM kayuM ane te tyAM yAvyo. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 31 par3I maMtrasiha puruSa, nUmine pavitra karI tene viSe maMgala lakhI tenuM pUjana karI, te maMmalanI vacceM besI vidhipUrvaka devIno maMtra ArAdhavA lAgyo. e maMtranA ArAdhanathI maMtradevIne prasanna karI. tyAM to prasanna thayelI te devI sanmukha AvI unI rahI, tyAre te devIne sihapuruce kartuM ke he devi! zIlasuMdarI nAmA eka atisvarUpavAna strI, tene tamo jazne jaladI lAvo. te sAMjalI aciMtya mahimAvAlA maMtranA pranAvathI vazI jUta thayelI devI, AkAzamArge gaI. jyAM ekalI brahmacAriNI paupadhayukta te zIlasuMdarI gharamAM sUtI hatI, tyAM AvI tene ekadama tyAMthI upADIne zrA kAzamArge sipuruSa pAse ANI mUkI. have tyAM tene ANI to kharI, paNa zIlasuMdarInA tejane sahana na karI zakavAthI devI kahevA lAgI ke are pApI! teM aAvA niMdya karmamAM mune kyAM nAkhI? jA. hUM tAruM dhArevaM kAma karIza nahI. ema kahIne krodhAyamAna tha6 maMtrAdhiSThAyikA devI potAne sthAnakeM gai. panI sihapurupeM turata te cAre jagane bolAvyA ane kaDaM ke are phulalita puruSo! tamo AhiM Avo, ane je strI tamArA mano maMdiramAM nivAsa karI bevelI hatI te yA pratyakSa yAvI. te juLa, ke te ejale ke bIjI ? te sAMjalI sarva tyAM AvyA, ane tene joza ke turata atyaMtAtyaMta prasanna yA kahevA lAgyA ke hA !!! amArA manane haraNa karI hastagata na thAtI hatI te Aja De ? patI maMtrasihapuru kA ke have tamane jema ruce tema karo. te sAMjalI cAre jaNe saMketa kasyo ke je prathama doDI, te strIno sparza kare, te purupa tenI sAtheM prathama ratisukha no gave. ema saMketa karI udyama yukta thazne sarve doDyA ane jyAM te zIlasuM darInI najika Ave , tevAmAM to te cAre jAne ekadama devIyeM kA TanI paveM vicetana karI mUkyA, ke jethI te cAlI, hAlI ane bolI paNa na zake ? jema citrAmaNamAM AlekhI lIdhA hoya, tevA tha' gayA. tene jokne sima puruSa to thara thara kaMpAyamAna thayo thako zIlasuMdarInA caraNane vipe paDyo, ane praNAma karI kahevA lAgyo ke he jagavati! he paramayogini ! tamALaM A prakAranuM aciMtya mAhAtmya meM pUrve jANyuM na hatuM, tethI Avo meM uSTa vyavasAya kasyo? have page lAgI kaDhuM ke eka mAro karelo thA aparAdha kSamA karajo.ane Ajadivasa par3I ko dADoDhuM AvaM Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 939 jainakathA ratnakopa jAga sAtamo. kAma karIza nahiM. tamArA caraNamAM paDelA dIna kaMgAla evA mune naya dAna prApo. ema pagamAM paDI kAlAvAlA kare le, tevAmAM to prajAta thai gayo. to paNa zIjasuMdarI yeM te siddhapuruSane kAMi paNa pratyuttara zrApyo nahiM khane te sarva vAta prAkhA nagaramAM prasarI te sAMnajI te gAmano zUra rAjA, tathA bIjA mAso vismaya pAmI te kautuka jovAne tyAM zrAvyA, ane tyAM yAvI jyAM jove, tyAM to cAre jalane jaDInUta thayelA dIvA. rAjAyeM te sarvane joi pradhAna pAyeM pUjAvyaM, ke tamo pUDho je e cAre jaNa koNa le ? ne yA sarva vRttAMta kevA kAraNathI vanyuM ne ? tyAreM maMtrIyeM pUjayaM ke he durAcAriyo ! yA tamone guM gayuM ne te bolatA paNa nathI ? ema ghaNuM kayuM paNa te devIyeM jaDInUta karelA hovAthI kAM bolIja zakyA nahiM. tyAreM tyAM vevelI zIlasuMdarIne pUbdhuM ke he vena! yA puruSo, grAma kema thai gayA le ? ne tameM koNa le ? tyAre te zIlasuMdarI lA pAmI nIcuM mukha karI kahe be, ke huM kAMi paNa jANatI nathI ? tevAmAM to te siddhapuruSa bolyo ke mAro guno jo Apa mApha karo, to huM karUM. te sAMjalI rAjAyeM kayuM ke jA. tAro nAse tevo guno ho, to paNa mo mApha karazuM, tyAreM banelI sarva vAta yathAsthita teNe kahI, ke turata pI devIyeM tene boDI mUkyA. lUTA thayelA evA te cAra jA pAyeM paNa tevIja rIteM sarva bAta kahI dekhADI. te sAMjalI atyaMta ko pAyamAna thayelA rAjAyeM kahyuM ke tamAre mArA gAgamAM rahevuM nahiM ne koI ThekA jazne paNa yA kAma karatuM nahi. ema tene kahI sIpAiyone svAdhIna karI dIdhA, ne valI paNa kayuM ke he pApiSTo ! yA mArA gAmamAM huM rAkhuM to tANeM mArI paNa strIyonuM haraNa karo ke ? paDhI te sarvano dhArA pramANe daMgala nicuMbI ne potAnA dezayakI bAhira kaDhAvI mUkyA. paThI purajananI sAyeM zUra rAjA te zIla suMdarIne page lAgyo. zIlasuMdarIno pitA vasupAla zreSThI paNa tyAM yAvyA, tyAreM zIlasuMdarIyeM tenA pitAne namaskAra kasyo. rAjAyeM teSTanI prazaMsA karIne kayuM, ke he zreSThin ! tamoneM dhanya be, ke jenI putrI yAvI uttama satI be? tyAaiM vasupAla zreSThIyeM kayuM. ke Apane dhanya be, je ApanA rAjyavAyAnI avanImAM yAvI satIyo vase be ? pI prasanna tha yelA zUra rAjAyeM te zIjasuMdarInA pitAne tathA tenA patine potAnA rAja verAmAMthI mukta karA, te zIlasuMdarIne sarva zRMgAra, tathA moTAM mUlyavAlA Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. vastro thApyAM, panI mahoTA thAmabareM teno gAmamA praveza karAvyo bhane te divasathI yA pRthvIne viSe te zIlasuMdarI eve nAmeM prasikSapaNAne pAmI. zIleM karI ujjvala evI te zIlasuMdarI zItamAhAtmyathI svarga pratye gai,ane anukrameM mokne paNa pAmaze. jenuM ivya rAjAyeM khUTI lIdhuM meM evA te sulalita puruSo ghaNA divasa paryaMta baMdIkhAnuM nogavI maraNa pAmI prathama narakamAM jAze. palI paNa ghaNA kAla paryaMta murgatimA jamyAja karaze. mATe he suzrAvikA! yA prakAre zIlanA ane azIlanA guNa doSo tamone meM kahyA. AvI rItano muninA mukhathI upadeza sAMjalI sarva striyoyeM turata parapuruSanA saMga karavAno niyama grahaNa kasyo. have muni kahe , ke he pUrNa caMda kumAra! te joza meM mArA manamAM ciMtavyuM je A to ThIka thayuM, kAraNa ke have A.strIyo parapuruSa- gamana ko divasa karazeja nahI ? ema jANI mArA manamAM yA strIyo vyanicAra karaze! tevo ciMtAni je hato te upazAMta tha gayo ane tethI mArA manamA parama nivRtti thai gaI. tyAre meM ciMtavyuM je muniyeM to mAro mahoTo upakAra kasyo, je mArI strIyone vyanicAra karmanuM paNa vrata levarAvyu ! have e meM dhAyuM ke prathama je meM temane be prahAra lAkaDInA karavA dhAyA ,te baMdha rAkhI have hu~ ekaja prahAra karIza ! ema jyAM duM vicAra karuM buM, tyAM to pAlA nirmala manavAlA muni bolavA lAgyA ke, he nirmala zIlavatI zrAvikA! mArA vacanathI tamo parigrahanA parimANanu paNa vrata grahaNa karo. kAraNa ke te vrata karanArA prANIne duHkha, paNa parimANa thAya be. te jema keH jene eka strI hoya, tene svalpa ciMtA hoya , tethI jema vadhAre vadhAre hoya, tema ciMtA paNa vadhAre vadhAreja thAtI jAya De, temaja valI hAthI, turaga, ivya, ratha, gRha, hATa, zayyA, azanAdikane paNa vadhAre vadhAre rAkhavAthI vadhAre vadhAre ciMtA thAya , te jema ke eka rAkhavAthI eka guNI anebe rAkhavAthI diguNI, ema anukrameM jeTalIguNI vastu teTalIguNI ciMtA thAya ||ytH|| yathA yathA mahattvaM ca, vistarazca yathA ythaa|| tathA tathA mahaduHkha, sukhaM ca na tathA tathA // 1 // yathA yathA nUriparigrahAzA, tathA tathAraMjaparaH prasaMgaH // zrAraMnatophuHkhazatopalaMnaH, svalpaM prakalpeta pari grahaM tat // 2 // upArjayetkaSTazatAni kRtvA, jagaUnaM dAsayitaM dhanaM yat // sadaiva tahINArANAyai, stasyaiva dAsaH svayameva sa syAt // 3 // arthaH Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. jema jema mahattva rAkhe, ane jema jema parigrahano vistAra rAkhe, tema tema mohoTuM duHkha hoya. paraMtu sukha na hoya. jema jA jA parigrahanI aAzA hoya, tema tema jIva hiMsAno prasaMga svataHjAve,ane jyAre jIva hiMsA thAya, tyAreM to sahastrAvadhi duHkhanI prApti thAya , mATe buddhimAna manuSya, parigraha to svalpaja rAkhe // 2 // ivyane upArjana karavAmAM ha jAro kaSTa, jIva jogave ,tethI tevya,AkhA jagatane dAsa karanAUMDe, valI te dhananA niraMtara tapAsa rAkhavAthI tathA tenA rakSaNa vagerethI, tene napArjana karanAro prANIja niraMtara teno dAsa thaine rahe . mATe he dharma zIlA ! parigrahano tyAga karI saMtoSa popathI je sukha male De, te sukhanA rasane to sAdhuja jANe De, paraMtu bIjo koi paNa jANato nathI. juna. parigrahavRddhine latA lonI prANI, kAM paNa kAryAkAryane jANatA nathI ane ghaNAMka duSkRta kArya kare .valI lonI jIvo, A saMsArane viSe jenA tenA dhikkArane tathA apamAnane sahana kare ye ane te maraNa pAmIne paNa naraka tiryagyonine vipe tIkSNa evAM anaMta phuHkhone prApta thAya De. mATe pApanarathI naya pAmatA je prANIyo hoya teNeM parigrahaparimANa vratane dhAraNa karavU. ane he striyo ! je parigrahaparimANa karanArA prANI, te guNAkaranI peThe sukhI thAya ,ane je te vratano tyAga kare , te guNadharanI peThe duHkhI thAya . te sAMjAnI, he kumAra! mArI strIyoyeM pUbyu ke mahArAja! e guNA kara koNa hato, ane te kevI rIteM parigraha parimANa vrata pAlI sukhI thayo? tathA e guNadhara vaNika paNa koNa hato, je te vratano tyAga karI kuHkhI thayo ? e sarva kRpA karI savistara kaho. te sAMjalI muni kahevA lAgyA ke he dharmarasAsvAda karanArI strIyo! tamo sAvadhAna thaine sAMjalo. Aja vijayane viSe jayasthala nAmA nagara hatuM temAM viSTu, ane suviSTa nAmanA be vaizya hatA, te vedu nAzyo hatA, temAM je viSTu hato, te vya saMcaya karavAmAMja tatpara hato, tethI te vyavahAramAM koTheM devaM levaM, ko ino upakAra, mitravarga mATeM ivya kharacIne kAMza mAna, saUna para anu kaMpA, suHkhIyA jIvano upakAra, dhArmikone koi divasa nojana, poteM sAruM anAja, aMganoga, te kAMi paNa kare nahiM. valI yAcaka lokone to gharamAM paNa pesavA de nahiM. ane dhana melavavAne mATe ahorAtra te kvezaja Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 235 kasyA kare.tenA mAgaNA vAlA tene ghera ugharANI karavA nitya Ave, paNa jyAre tenuM leNuM na male,tyAre te loko tenI atyaMta gardanA kare. valI tenA sagA vahAlA AvI tenI apakIrti joine zoka kare le. ane dhanADhyajano teno dhi kAra kare ,mAhyA puruSo tene joine hasIne kahe ke are! A kevo kadarI mANAsa , ke te bate paize potAno sarva samaya, mahA kuHkhamAMja gujAre le ? have bIjo teno nAi suviSTu nAmA je , te mahAsaMtoSI, satpAtrane dAna devamAM rucivAlo, sadAcArI, priyavANI bolanAro, vivekavAna, saU nanosaMga karanAro le.ane pratidivasaarthInA paNa manorathane pUre le. eka divasa te suviSTune ghera koi eka mahAtmA sAdhu AvyA, tene teNe miSThAnne karI paDilAnyA, tethI teNe nogADhaya evaM manuSyAyu bAMdhyu. have te sAdhune suviSTaye miSTAnna paDilAnyuM te joine tyAM beThelo teno kadarI nAi je viSTu hato, te hasIne kahevA lAgyo ke are! AvA sAdhu thaine je phare le, te to vyavasAya karavAmAM ati bAlasuja hoya je tathI te koTheM kAma ke kAja kAMhI karatAja nathI, tema majurI paNa karatA nahiM,ane harAmanuM khAvAmAMja tatparaja rahe . AvA sAdhunA vezarUpa daMna karIne pArakA gharamAMthI je dhUtI jAya je. tevA daMnI janone te Ape jhuM thAya? paNa jagatamAM nolAjano to kAMi samajatAja nathI. ane prAvA muMmAne maphatanuM ApI dIye ? yA pramANe alpajJa ane ajJAnI evA viSTayeM teja vakhata AvAM kaTu vAkya kahIne nikAcita nIcagotra aMtarAya karma bAMdhyaM. have eka divasa te viSTane dhana mATe khANa kho danArA lonI mAgaso malyA, teNeM tene lonIyo jANIne bAnAmAnA ekA tamAM lai jazne kardA ke he viSTa! AhiM eka parvata , tenI nIceM ghajka dhana De, paraMtu amArI pAseM tenI kAM paNa pUjA vagere karavAnI sAmagrI nathI, tethI tamane sAmagrIvAnA tathA mAhyA jANIne amo tamArI pAseM aAvyA baiyeM. te sAMjalI viSTu atyaMta khuzI tha khaDa khaDa hasIne kahevA lAgyo je are ! emAM te guMje ? hu~ tamone sarve dhana saMpAdana karI ApuM? te dhana kA DhavAne mATe sarva pUjA sAmagrI mArI pAseM teyAraja De te sAMjalI te loko kahevA lAgyA, ke jo te 'vya tame kADhI Apo, totamone ameM te'vyanoa| jAga ApaNuM ? paNa juna. yA guhya vAta le mATe kone kahezo nahi. ema nizcaya karI uttama tithi, lagna jo pUjAdika sAmagrI taiyyAra karI potAnA Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. kuTuMbane bAnI rIteM sarva vAta kahI viSTu te lokonI sAtheM rAtrimA jenI nIce dhana De te parvata pAseM Avyo, tyAM parvata nIceM khAkharAnuM eka jADa hatuM, tenI zAravA hevala paga mUkatAM te lokono paga uMko utarI gayo,tene joDne viSTuye kahyu ke he nAzyo ! zAstranuM evaM vAkya , ke "dhruvaM bilvapalAzayoH" eTale bIlinA tathA palAzanA jADanI nIceM nidhana hoya . mATe tamone ivya matyu ke nahiM ? tyAre te bolyA ke hAdhana manyu hoya,ema lAge ne kharu, paNa uparanuM DhAkaNuM ghaNuM kaThina ? te sAMnanI viSTu bolyo ke tyAM tamo UTa khodavA mAMmo, kAraNa ke ivya to tyAMja . palI sarve jaNe khodIne joyuM to tyAMthI prathama rakta ratno nikaTayAM, tyAreM viSTane kahyu ke AhIMthI ratno nikalyAM, palI tenI viSTuyeM bali pUjA karI. panI temAMthI dhana sarva bAhAra kADhI lAvI viSTunI sAMnidhyamAM mUkyu. panI sarve jaNA viSTune kahevA lAgyA ke tamo jaladI gAmamAM jA. ane yA sarva dhana lai javA mATeM eka gADI lazyAvo. te sAMjalI khuzI thazne viSTu kahe , ke tIka. tamo beso. yA ghaDIyeMja hu~ gADI laIne AIM . tamo AhIMthI kyAhiM paNa jAzo nahiM. ema kahIne jevAmAM te potAne ghera Avyo, tevAmAM te khADo khodanArA puruSo paraspara vicAra karavA lAgyA ke te viSTa hanI jyAM gayo , tyAMja ApaNe AhiMthI pasAra thai jAyeM ? ema vicArI te sarva ivya lazne tyAMthI sadu jAgI gayA. have viSTa paNa ekadama gADI lazne te parvata nIceM Avyo ane AvIne jyAM juve , tyAM to ivya paNa na male, ane tenA khodanArA paNa na male ? tethI tene ekadama dhesata lAgavAthI mULa khAine te nUmipara paDi gayo. thoDI vAreM jyAreM mUrjA valI, tyAreM ukhAkula tha zoka karato karato nirAza thai savAreM potAne ghera yAvyo. have te viSTu rAtri gayo ane pAlo savAreM Avyo,te joine paDozamA rahelA koI cADiyA mANAseM jANyu je Aja rAtraM te kyAM gayo haze? jarUra teno tapAsa karavo. kAraNa ke te anarthakArI le ? ane tapAsa karatAM paNa mAlama paDadyu je te dhana melavavA mATe eka parvata nIce gayo hato, par3I teNe tyAM jaIne jyAM joyuM tyAM to khodelo khADo joyo. panI te cAmiye po joyelI sarva binA tyAMnA rAjAne kahI. tyAre rAjAyeM turata bolAvIne tene pUbyu ke he viSTu! e parvatanI nIceM teM khADo kema khodyo? tyAreM naya pAmIne jevI vAta Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 237 banI hatI tevI sarva kahI dekhADI. paDI rAjAyeM nyAyakartAune pUjyuM ke Ane jhuM zidA karavI? tyAre nyAya kAyeM kahyu ke ||shlok // corazcorArpakomaMtrI, nedajJaH kAkaH kayI // annadaH sthAnadazcaiva, cauraH saptavidhaH smRtH||1|| arthaH-corI karanAra, corInuM dhana rAkhanAra, corIno neda kahenAra, corInI vAta karI zIkhavanAra, corIno mAla vecI denAra, corane anna yApanAra, co rane sthAna prApanAra, e sAte prakAranA zAstramA coraja kahelA ne. te sAMjalI rAjAyeM tene cora mAnI,tenAM gharabAra,dhana, sarva lUMTI lIdhAM ane tene nagarathI bAhera kADhI mUkyo. panI ekadama ivyano nAza thavAthI tene nanmAda roga thayo, tethI mahA duHkhI thayo // yataH // adattAdAnatodausthyaM, dausthyataH pApakalpanam // pApena narakaM ghoraM, prayAti ca punaH punaH ||1||arthH-adtt dAnathakI arthAt corIthI sthiti thAya , usthitithI pratidina pApanI kalpanA thAya ne. ane pA karI vAraMvAra ghora evA narakamAM jAya che. have te viSNu kAleM karI mre| pAmIne potAnAja ghara Agala zvAna thazne avatasyo, ane te ghara pharatA pherA khAya, paNa ko khAvA Ape nahi, ne sadu ko tene mAsyAja kare. paDI te mArathI maraNa pAmI pADo paNa potA nAja gharamA miMdaDo thai avatasyo, ane te gharanA rasoDAmAMja pratidina pharavA lAgyo. tyAM paNa tene rasoyAyeM mAsyo, tethI maraNa pAmI ne pAbo dariDI cAMmAla thazne avatasyo, tyAM paNa hiMsAdika pApakarma karIne maraNa pAmI prathama narakane viSe nArakI thazne avatasyo. tyAM paNa paramAdhAmI deva tAnI karelI vedanAne ane te devanI vedanAne sahana karavA lAgyo. have teno nAi suviSTa je hato, te nyAyathI melavelA vittathI dharma, artha ane kAma, e traNe vargane sAdhato thako maraNa pAmI uttarakurune vipe juga lIyo thazne avatasyo, tyAM,je joga daza kalpavRdothI pUrA paDe, teTalA no ganA saMkalpane pUrA pADe . tevI rItanA loga jogavato thako traNa paThyo pamanuM Ayu jogavI tyAMthI prathama svargane viSe mahAdyutimAna evo deva thaine avatasyo. tyAM devAMganA sAtheM noga jogavato tathA nRtyagIta, tene vipe niraMtara Asakta thayo thako te devatAnA lokanevipe eka paTyopamanuM Ayu jogavI, tyAMthI cyavIne Aja vijayane vipe jayasthala nAmA nagarane vipe padmadeva zetanI jayA nAmanI nAryA thakI guNAkaranAmA putra thazne avatasyo, Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. dhane sukhamA vRddhi pAmyo. panI anukrameM tene ramaNInA nayanane AnaMda saMpAdana karanAra e, yauvana vaya prApta thayuM. have narakamAthI nikalelo te viSTano jIva, dhanaMjaya nAmA puruSa ane jayA nAmanI strI te thakI utpanna thayo, tenu nAma gaNadhara evaM pADayu. te paNa anukrameM yauvana vayane prApta thayo. pUrva navanA yogathI tene paraspara maitrI thai. par3I te bedu mitra navina ivya upArjana karavAnI AsaktimA koika vanane vipe gayA, tyAM zrIdharmadevanAmA muni samavasasyA hatA, to te munine jo ine namaskAra karIne tene guNAkara pUbavA lAgyo ke he munirAja! amane bedu jaNane niSphala na thAya, evo kozka ivya upArjana karavAno upAya kRpA krii| Apa batAvo ? tyAreM muniyeM kaDaM ke jo tamane vedune dhananIja bA hoya, to niHzaMkarIteM jainadharmanuM ArAdhana karo. te dharmArAdhanathI nirsala aMtaHka raNavAlA thazne AlokamAM tathA paralokamAM Apattirahitatvane ane saMpatti ne pAmazo ||ytH|| nityaM puSNaMti pAtrANyapi maraNagatAnaMdhapaMgvAdidInAn, muHsthAna mitrANi zatrUn nRpasacivamukhAna mArgaNAn sevakAna ye // zRMgAra sphArasArAzanavasanadhanairnujate navyanogAn, duHkhaM no yAti teSAM tata surUta juSaHsaMpadastAstathApi // 1 // arthaH-he tAta ! je puruSo, pAtrone, tathA mara ponmukhane, aMdhane, pAMgalAune, sthAnarahitane, mitrone, zatrane, rAjAne. sacivapramukhane, mAgaNone, sevakone pope . te puruSo ghaNA zRMgAra, mano hara evAM jojana, vasana ane dhana, teNeM karI divya evA jogone jogave . ane te puruSone ko divasa duHkha to AvatuMja nathI. valI bIjA janmamAM paNa te surUtIne teja pramANe pUrvokta sarva saMpattiyo svataH male meM, arthAt tene janma janmane saMpattino nAza thAto nathI.ane je pApa karanArAprANI hoya , tene koi paNa ThekANe saMpatti prApta thavAno saMnavaja nathI |ytH|| lokAH kepi khanaMti rohaNanuvaM, dhmAMtIha dhAtUMna pare, kecihAridhimuttaraMti katicinattayA najaMte nRpam // kAMtAraM pravizaMti vA vidadhate maMtrAmarArAdhanaM, pApAH kAekapardikAmapi tathA naivApnuvaMti kvacit // 2 // arthaH- dhana mATe keTalAeka loko rohaNAcala parvatanI nUmine khode , valI bIjA keTalA eka manuSyo pravAsa jai dhAtunane dhame be, keTalA eka loko mahoTA samuzne utarIne paradeza jAya De, keTalAeka to devatAnA maMtra bArAdhana Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 23e kare . to paNa jo te pApI hoya , to tene koi sthalathI phuTelI eka koDI paNa malatI nathI. mATe lonarUpa samuzmA mUbelo prANI, rAjA dhirAja kadAcit hoya, to paNa te duHkhIja jANavo. ane saMtoSI je je, te dhanavAnanA mastaka para paga dazne sukheM karI suz rahe . juna. jo lonI jIva je , te kadAcit koTipati hoya to paNa te darIDIja jANavo, kema ke tenAthI dAna ane noga e be vAnAM thai zakatAM nathI. ane saMtoSarUpa amRtarasano pInAro prANI nirdhana ane tuca hoya , to paNa koTidhvaja samAna be. ane je ivyavAn thazne animAnathI koi sAmuM na jotAM ke vala nacuMja joyA kare , te dariDI thAya , ane nIcI dRSTiyI vinayavAna thaine niracimAna paNAthI sadu sAmuM jove , te garIba de, to paNa te Izvara thAya . lonI puruSane koi ekavastu so jojana dUra hoya le, to paNa te dUra devAtI nathI. ane saMtoSI je je, tene hasta grAhya jevI vastu hoya, te paNa sojojana dUra jev| thAya .te mATe he nazka jano! sarvathA parigraha tyAga karavAne jo zaktimAna na thavAya, to paNa vizeSe karI tamAre vA parimANa parigraha rAkhavAnI to jarUraja je.je potAnI ibAne rodhIna zake ne loneM karIvyAkulAMtaHkaraNayukta thako vyavAnane ghera zvAnanI peThe do DyAja kare . ane ghaNAklezone ane chevaTa maraNane pAme . yA prakArano mu ninA mukhathI upadeza sAMjalIne guNAkara je hato teNeM to samyaktvapratipatti puraHsara svevApramANe parigraha parimANa vrata,harSe karI aMgIkAra kayuM ane zradA rahita evo teno mitra je gaNadhara hato teNe vrata vagere sarva khoTuM mAnI pari graha parimANa pramukha kAMza paNa svIkApuMja nahI. ne valI vicAravA lAgyo ke, je mANAsa potAnI lAne koi paNa kAryamAM rokI rAkhe je ane nivRtti paratva kare , tene daiva, kAMza paNa adhika ApatuM nathI. kAraNa ke teNeka maja vecyuM !A mAro mitra mUrkha kahevo , ke pelA muMmAnA khoTA pralApathI yathena, parigrahaparimANanuM vrata la beTho ? have te par3I jAvathI e guNAkareM ane anAvathI guNadhareM muninuM vaMdana kayu.ane turata pota potAne ghera AvyA. bIje divaseM potAnA mitra guNAkarane kahyA vinA ekaloja te gaNadhara kariyANAM narIne vyApAra karavA mATe cAlyo, ane paradezamA vepAra kara vAthI tene ghaNoja lAna thayo. paraMtu saMtoSa na hovAthI malelA ivyathI paNa Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. adhika ivyanA lAnane mATe teja ivyanAM, vecavA mATe uttama vastro pAnA lIdhAM, laine tyAMthI paNa dUradeze gayo,ane tyAM paNa tene ghaNoja lAna thayo, valI paNa lonanA vazathI vepAra mATe te malelA sarva vyanAM ati mUlya vAlA vastro tathA kariyANAM lIdhAM. lazne tenAM gADAM narIne te potAnA deza tarapha cAlyo, cAlatA cAlatAM rasto nUlI gayo tethI mahoTA araNyamAM AvI pajyo. tyAM veSunuM gharSaNa thAvAthI mahoTo dAvAnala lAgyo te balato balato jyAM gaNadhara zetanAM gADa cAlyAM jAya De, tyAM Avyo, tethI gADAvAlA to maraNajayathI jIva lazne nAga, ane gADAM je hatAM, te tyAM mAla sudhAM balI nasmanUta tha gayAM, ane je belo hatA, te paNa valI mUvA. panI nUkha ane tRpAthI Arta evo te gaNadhara zeTha potAnA jIvane bacAvavA mATe ekadama tyAMthI thAkyo pAkyo sAta divaseM ko eka yaMtrikAvatInAmanI nagarI hatI, tyAM AvI pahoMcyo. tyAM rAja rastAmAM koieka maThavAsI kApaDI raheto hato, teNe te gaNadhara zeThane potAnA manI bArImAthI dITho, ke turata tene potAnA maThamAM bolAvyo, ane dayA lAvI prathama to jojana karAvyu. paDI te gaNadhara zene tenI vItelI sarva vAta pUrvI. tyAre teNeM yathAsthita je vAta tha hatI, te kahI yApI, tethI te liMgadhArI kApaDIyeM jAeyuMje A lonI bahu ? ema jANI tyAM koI eka parvata hato, tenI nIceM lai gayo, ane tyAM eka padhi hatI, te batAvI. ane kahyu ke he nA! yA upadhine tuM utlakhI le, jo. zrA upadhine madhyarAtre AhiM yAvIne leje. tema karIne bedu jaNa potAne sthAnakeM vyA, jyAreM rAtri paDI tyAre kApaDIye te gaNadharane kaDaM ke he gaNadhara ! mArI zaktithI tyAM jazne prakAzita kAMtivAlI upa dhine tuM buMTI leje ane tene mAvA hAthamAM laz gADha mUtIthI pakaDIne mArI pAseM Avaje. paNa yAvatAM AvatAM vananI sAmuM pA vAlI tuM joza nahiM ho? tathA manamAM jarA paNa jaya paNa rAkhIza nahIM. ema karavAthI tArUM dAri cUra thai jAze. te sarva vAta samajIne te lonI gaNadhara tatkAla tyAM gayo, je pramANe kApaDIye kayuM te pramANe jazne uSadhi la pAlo nirnaya thazne jevAmAM cAvyo, tevAmAM to eka rAkSasa hato te khaDa khaDa hasato bane zIyAlIyA jevA kUkArA nAkhato zailanI nIce Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 241 Avyo ane te rAkSasanA pAdaprahArathI khaMmita thayelI girinI TukonA kAMkarAno tathA rAksano zabda sAMjalI kAMka jaya pAmIne teNe pAvaM vAlI joyuM, tyAM to dRDhamUtImA rAkhelI je auSadhi hatI, te tatkAla naDI gai, tethI kheda pAmI kApaDI pAseM AvIne baneluM sarva vRttAMta kahyu. te sAMna lI kApaDI bolyo ke he nAi! tArAmAMsAhasa tathA vyavasAya, e betu vAnAM toDe,paraMtu pUrvopArjita puNya nathI mATeM te puNya vinA bedu vAnAM niSphala thAya ne, eTalaMja nathI, paNa ulaTA avalAM thAya le. tethI tuM have tRthA na dyama karavAthI nivRtti pAma. kema ke teM udyogo to ghaNA kasyA, paraMtu hInapuNyane lIdhe tune sukhane badale puHkha utpanna thAya be,mATe saMtoSa rAkhI ghera jA. udyoga tathA sAhasa karI vRthA phuHkhanu nAjana te zA mATe thAya ne ? ema nA pADI to paNa atyaMta tRSNAvaMta evo te gaNadhara zeta, tyAMthI pAbo ko eka mahAlaya nAmA gAma hatuM, tyAM Avyo ane tyAM koI parivA jaka raheto hato tene malyo, ane tene potAnA sarva duHkhanI vAta kahI ba tAvI. panI parivrAjaka bolyo ke kozka ThekANe rAto thora hoya, to jo. jo te thora male, to tethI tAruM duHkha hUM hAM. tyAre gaNadhareM kA ke tamo paNa cAlo. tamArA vinA te kAma barAbara banaze nahiM ane ApaNa vedu malIne te kAma kariye? ema verAva karI bedu jaNa zodhavA gayA ane zodhatAM zodhatAM te pUrvokta thora malyo. paThI uttama yogavAlo divasa joine parivA jakeM te thorane maMtryo. panI eka kuMma banAvaM te kumamA ani salagAvyo. have je thorano nAro hato, tene uttama kASThothI vITayo,ane kASTha sahita te thoranA nArAne gaNadhara zeune mAthe mUkyo ne kuMmamAM homavAne mATe tenA hAtha pakaDyA, tyAM to te gaNadhareM jANyu je are! A to mane homavo dhAre le ? tethI jora karIne parivrAjakanA hAthamAMthI baTakI teneja kuMjhamAM nAkhavA taiyAra thayo. ema eka bIjAne kuMbhamAM nAkhavA mATe prayAsa karatA tene koieka govAlIye joyA, ne teNeM pokAra kasyo ke are nAzyo! bAhiM koka ve jaNA paraspara eka bIjAne agnikuMmamAM nAkhavA mATe laDe je ? te zabdane yA heDIyeM Avelo koi rAjakumAra hato, teNe sAMjavyo ke turata te tyAM zrAvyo, ane teNe betu jaNane mAhomAMhe kveza thavAnuM kAraNa pUjyuM. tyArete gaNadhareM bane r2yA sarva vRttAMta kayuM te sAMjalI rAjakumAre jANyu je sarva vAMka aa kApaDInoja Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. ne. panI ekadama kopAyamAna thaine te rAja kumAra bolyo ke re uSTa ! pApiSTa ! ni ghRNa! A bicArA garIbane agnimAM kema nAkhe le ? ema kahI uttama kASThathI vi Telo rakta thora tene mAthe mUkI te parivrAjakaneja kuMjhamAM nArakhI dIdho. tyAM to te eka ghaDImA suvarNamaya puruSa thaine nikaTyo, tene saMtoSa pAmelA rAja kumAra lai sevakone kahI ekAMtamAM rakhAvI mUkyo. paDI thoDaM ghaNuM nAtuM ApIne gaNadharane tyAMthI vidAya kasyo. have gaNadhare jANyu je mArUM mota to AvyuMja hatuM paNa te rAjakumAreM jarA paNa mane mAravA dIdho nahiM ? ema vicAra karato karato potAnA gAma tarapha cAlyo.mArgamAM cAlatAM cA latAM tene koieka pAthika maMtravAdI malyo, tenI sAthe cAlyo. ane te maMtra vAdIne potAnI sarva hakIgata kahI saMnasAvI. paDI te bedu jaNa, koieka nagara hatuM, tyAMAvyA.tyAM jyAreM jojana velA thai, tyAre gaNadharane maMtravAdIyeM kamu ke he gaNadhara zeta! kAM tamAre nojana karavAnI hAle ? tyAre teNe kaDaM ke hA, ghaNA divasa thayA mArA manane khuzI kare evA meM motIcUranA a ne kesarIyA lADu khAdhA nathI, paNa e thAhIM kyAthI mane ? jo e male, to hu~ peTa narI nojana karUM. te sAMjalI sihapuruce dhyAna karI maMtrasAdhanathI teNe kahyA tevAja modako utpanna karI ApyA, te joDne gaNadhara zeThane tathA bIjA paNa keTalAeka pAMthajanone vismaya thayo, ane panI te sarve, lAm jamIne tRpta thayA. tadanaMtara te maMtravAdI poteM jamyo. pAnA valI sAyaMkAleM paNa maMtrasidithI dhRtapUrNa anne karI ghaNAkane jamADyA ane paDI poteM jamyo, pAbA savAre paNa dUdhapAkeM karI sadu koine jamADyA. valI paNa sAyaMkAleM te bedujaNe khajUra khAdho ane panI tyAMcI cAvyA. cAlatAM cAlatAM te sidhapuruSano Avo maMtrasiha camatkAra jo gaNadhara pUbavA lAgyo ke he mahArAja ! AvI mahAsijhavidyA Apane kyAthI prApta tha ? ke je vidyAthI dhAro be, te padArtha prApta thAya ? tyAre teNeM kahyu ke nAi ! hu~ mAhAdArithI pIDA pAmato hato, tethI dAriza maTA DavA mATeM duM ghaNAka dezomAM jamyo, jamatAM jamatAM, pratyakSa jANe maMtra mUrtija hoya nahiM ? evA koieka kApAlikane dITho. tenI meM ghaNIka sevA karI. tyAreM mArI para tuSTamAna thayelA kApAlikeM mane abhuta evo vetA jano maMtra Apyo, ane te maMtra meM sAhasapaNethI sAdhyo. he nA! A sa Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 243 mAhAtmya te sAdhelAmaMtranuja ? anedAriyanApuHkhathI gherathI hu~ nikalyo bUM, te hajI pAlo ghera paNa gayo nathI. have A maMtrasidi mune malI be, tethI ghera jazza ane sarva vastu maMtrasidiyI saMpAdana karIza ? ema vAto karatAM bedujaNa keTalo eka rasto kApatA cAvyA, tyAM tote bedu jaNane pota po tAne gAma jAvAno mArga judo judo phaMTANo. tyAre simapuruSe kahyu ke he sakhe ! tamAro deza to A nikaTa aAvyo, te mAbAhAtha taraphaja ne tethI tamAre have te tarapha jAvU paDo, ne mAre dakSiNa taraphane mArge jAvaM paDaze, kAraNa ke mAru gAma dakSiNa taraphale. paraMtu ApaNa bedane have vi yoga thAze ? mATe he mitra! tameM mArA mitra bo, tethI je kaho te ApuM ? tamo mAgo to DhuM tamane koTi ivyanuM dAna devAne paNa samartha j ? tyAre te gaNadhara vicAravA lAgyo ke koTi ivyano lAna mane, te guMkA mano ! paraMtu jo maMtra male, to dari jAya. tema mAnI asaMtuSTa evo gaNadhara te sihapuruSa pAseM vatAladatta maMtranI yAcanA karavA lAgyo. tyAreM sihapurupeM kahyu ke e maMtra to DhuM tamane ApuM, paraMtu te maMtra, dharmiSTha puruSane sAdhya le, tene jo koI adharmI sAdhe je. to tenA prANano nAza thajAya je. ema samajAvyo, to paNa te jyAreM potAnA kadAgrahathI nivRtta tha yo nahiM. tyAreM dAkSiNyanidhi evA te sipuruce vetAla maMtra prApyo ane te maMtra sAdhavAno vidhi paNa kahyo. panI te potAnA sthAnaka pratye gayo. have gaNadhara zeTha, potAnA dezapAmeM susIma nAmA nagaramA potAno mAmo jyAM rahe le, tyAMAvI te mAmAne ghera gayo, keTalA eka divasa tyAM sukheMthI rahyo. eka divasa potAnA mAmAnI Agala te vetAla maMtra sAdhavAnI sarva vAta kahi batAvI ane temanI rajA lazne kAlicaturdazIne divaseM rAtre smazAnamAM gayo. tyAM jara kuMma banAvI, temAM homavA yogya Ahutiyo vi dhithI homavA tathA te maMtrano jApa karavA jevAmA lAgyo, tevAmAM to tyAM nAnA prakAranI jayakAraka ceSTA thavA lAgI, to paNa jyAre te jaya na pAmyo, tyAreM to jyAM te veTho hato, teja sarva nUcaka pharavA lAgyuM ane ekadama nayaMkara zabda thayo, tethI tenuM citta kaMpAyamAna thai gayuM, ane tethI tene te maMtranuM eka pada paNa vismRta tha gayuM. tyAM to maMtrA dhiSThAtA vetAla je hato te, tene maMtracaSTa thayelo joine kahevA lAgyo Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. ke are uSTa ! AvA parAkrameM karI mane sAdhavAnI nA kare ? ema kahIne lAkaDInA prahAreM mUrjita karI tene smazAnamAMthI bAhera kADhI nAkhyo. panI savAra thai gaI to paNa jyAre te Avyo nahiM, tyAre tenA mA mAyeM vicAsyuM je savAra to paDI gai, paNa gaNadhara kema Avyo nahiM ? cAla, DhuM smazAnamA jai tapAsa to karUM ? ema vicArI tyAMAvI tapAsa karI jyAM juve, tyAM to smazAnathI bAhera paDelA te gaNadharane joyo ane dayA ANI svastha karIne ghera ANyo ane usaDa vesaDa karI sAjo karI tenuM jayazekharanAmA je gAma hatuM tyAM mokalyo. panI teNe ghera AvI potAnI sarva binA kahI batA vI. te vAta sAMcalanArAyeM tenI samada to tenuM AzvAsana kayuMpaNa paDIthI tenuM "ni gyazekhara' evaM nAma pADyuM. ane sadu ko te nAmathIja bolAvA lAgyA. tethI atyaMta lagA pAmI jyAM tyAM potAnI niMdAne sahana na karato thako galA phAMso khAdyAnathI maraNa pAmyo. marIne narakamAM natpanna thayo. tyAMthI nikalIne tiryagyonine vipecamaNa karaze. tyAM paNa ghaNA prakAranAM puHkhone sahana karaze. guNAkara to ratnAkaranI peThe zrImAn potAnI dharmamaryAdAne anusarI dhanane vAparato, putrAdika saMtatithI yukta thako atyaMta zonavA lAgyo. have potAnA mitranu AvI rIteM galAphAMsAthI maraNa thayuM sAMjalI poteM vairAgyavAn thai pAMcamA aNuvratane niraticArarIteM pAlI samAdhi maraNa karIne svargamA gayo. ane anukrameM modane paNa pAmaze. mATe he zrAvikA! A itihAsathI paMcamaaNuvratanA guNa tathA doSone samajI viveka lAvI ne parigraha parimANa vratane aMgIkAra karo. te upadezathI bodha pAmelI evI mArI strIyoyeM muninI pAseM te pAMcamuM parigrahaparimANa vrata svIkAyaM. tyAra par3I meM vicAyuM je AvA sArA guNanA denArA dharmamUrti evA gurune viSe meM je vAraMvAra prahAra karavAno vicAra kasyo, te ghaguMja uSTa karma kayu, mATe te aparAdhane maTADavA mATe tenA caraNamAMja mAre paDavU jozyeM ? ema vicAra karI ekadama te muninA caraNamAM duM paDI gayo ane mAro citavana karelo sarva aparAdha meM kahI dIdho. panI te aparAdha khamAvIne, DhuM vijJApana karavA lAgyo ke he nagavan ! dAla je gaNadhara thazne narakamAM gayo, teno pUrvAvatAra viSTu hato, teNe potAnA mitra suviSTune tyAM vahoravA AvelA Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 245 munine upahAsathI kUravacana kahyAM, tethI tene dAruNa phala manyuM, to he mahArA ja! hu~ paNa praSathI dUSita bUM, to mAro te kevI rIteM nistAra thA ? tyAre muniyeM kahyu ke traNa jagatanA janane mAnavA yogya, brahmacArI, saumya guNa yukta evA sAdhugne viSe je urdhyAna karavU, te mahoTuM pApa , te pApa je maTA DavU, te to gurupAse Alogne athavA munipaNuM pAcarIne thAya , te zi vAya bIjI koirIteM thAtuM nathI ane gurunI je gardA ne, te to gurunI jakti vinA maTatI nathI. valI he mahAnAga ! tuM tArA manane viSe A saMsAranI asAratAne nAva, ane manane vipe vairAgya lAva, kAraNa ke A kAmanoganuM je sukha , te to Urgatineja devAvAluM ne ane A dehA dika sarva saMyoga je , te anitya je ane mRtyu je ,te to 'amuka divameM maraguM,' evA nirdhAra na hovAthI AzAnarelA prANIne acAnaka laja jAya ne ? ema citavana kara, sAMsArika sukhane tuba jANI teno tyAga karI sukha dAyaka evA saMyamane grahaNa kara.ane he nAi! pArakI niMdAne boDI de, mA yAno tyAga kara, kAmanI tarjanA kara,madane vAra, bAlasane boDI de, nirmala evA saMyamane jaja, kAraNa ke saMyamathakI karmarUpa pAMjarAthI mukAi javAya je. AvAM sudhAsamAna muninAM vacana sAMjalIne he pUrNacaMzkumAra ! mArA zarI ragata je mohaviSa hatuM te nAza pAmI gayuM ane vivekayI mAruM mana vikasita thayuM, tyAre meM ciMtavyu je // yataH // adyA'ciMtyamahAphalena phalitomAnuSya kalpaphumaH, saMsArAMbudhimaUnAttu kalitaM sadyAnapAtraM mayA // vidyAdyAM baragAminI zivapure gaMtuM ca labdhA mayA, satsAdhuryadayaM tapaHRzavapuH prApto madIye gRhe // 1||arthH- tapeM karI kaza be zarIra jenuM evA A rUDA sAdhuvarya mAre ghera padhAsyA, tethI hAla mAre mAnuSyarUpa kalpavRda mahA phaleM karI phalyo ! saMsArAMbudhimAM mUbatA evA mane gururUpa vAhANa hAla apalabdha thayuM. ane zivanagarapratye javAnI AkAzagAminI vidyA paNa mane manI ? e prakAreM pramodane prApta thayelA meM, zrA saMsArane asAra jANI mArI sarva strIyone bodha kasyo, tethI vairAgya pAmelI evI sarvastrIyo sahita ghajka ivya hatuM te sAta kSetramA vAvarI, muniyonA guru evA zrI siMhasena nAmA sUrinI pAseM jara, dIkSA grahaNa karI. ane te guru varyanA guru prasAdathI yA guNarUpa lakSmIne prApta thayo ddhuN|| yataH // To Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 jainakathA ratnakopa jAga sAtamo. va TalaTato, hiyaM vinnANa nAla nilaela | devu va baMda ziko, karja li guru sutahAreNa // 1 // arthaH- pApApanI peTheM rakhaDatA evA mane adhika evA jJAna ne vijJAnanA sthAnamaya gururUpa sUtradhAreM devanI paDheM pU janIya kasyo, eTane jema pASANa hoya, te prathama rakhaDato hoya, ne paDhI tene salATa ghaDe tyAreM pratimA yAya, ane patI te pUjana karavA lAyaka thAya, tema huM paNa prathama mUrkhaja hato, tyAreM pApAla samAna hato, paDhI gururu pasalATeM dharmopadeza dei ghaDyo, tyAre hUM pratimA samAna pUjanIya thayo. he pUrNacaMdakumAra ! yA pramANeM mune vizeSa vairAgya thavAnuM kAraNa meM savistara kayuM zrAvI rIteM sUrinuM sarvacaritra zravaNa karI bodha pAmelo te pUrNacaMda kumArano pitA siMhasena rAjA, te munipatine kahe be. ke he bhagavan ! tameM dhanya ho, puNyavAn ho, tyAgI janomAM paNa agragaNya bo, kAraNa ke je tamoyeM gragaNyalakSmIne tathA suMdara zyAmAune tathA STa thvInA rAjyane paNa tunI, paDheM tyAga karacobe ? he mAhArAja ! mahArI jevA klaba eTane niHsattva saMsArAsakta, asAra saMsArathI jarA paNa virAma pAma tA nathI. ne he mahArAja ! yA dehathI zabda, sparza, rUpa, rasa, gaMdha, evA pAMca prakAranA joga jogavyAja kare be. kenI peTheM ? ke jema koi jIva, dhana vAnane ghera avatAra laine ghaNo vakhata dArineja jogave ? mATe he munipa te ? huM zrApanI sanmukha niravadya eva tattvavidyAne sadya pAmIne nirbaMdhya zra harSadAyaka eva saMyamazrIne svIkArIza ? ema kahI nagaramAM jai potAnA putra pUrNacaMda kumArane mahAmahotsaveM karI sarva sAmaMta, pradhAna, senApatinI samada, rAjagAdI para besAkho paDhI pUrNacaMda kamAreM dIkSAmahotsava jeno kasyo be evo te siMhasena rAjA, sUrinI pAseM jara dIkSA grahaNa karato havo have te rAjA zikSA grahaNa karI zAMta, dAMta, mahAvratane viSe yAsakta paTha aSTAdika tapane tapato thako mahAmuni thayo. pUrNacaMdrAjA paNa zu.6 dharmanA dhurane dhAraNa karato tathA parvatanI peTheM sthiratAne grahaNa karato ko sarva rAjasaMpattine yogyarIteM jogavavA lAgyo, arthAt rAjasaMpatti prApta thavAthI adharmAcaraNa tathA mada tethI rahita varttavA lAgyo. nyAyamArge pravarttato, karpUranA pUra samAna gutra yazane prasArato evo te rAjyazrIne jogavavA pravartta thayo ne aNuvratanI sthitine dRDha karavA lAgyo. vala / te kumAra, Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 247 jhAna darzananA radaNa mATe potA pAse rahenArA sunaTo paNa sadAcAravAlA, sa miti guNayukta, damA yukta evA te je De, paraMtu bIjA anyadharmIne to nathI. par3I manohara azva, tathA hastInI upara besavAne catura, prajA rada emAM pracura, puNyamanorathane dhAraNa karanAra, guNazidAsakta, dInajanone kuHkhathI mukta karanAra, sadA potAnA zAsanane udyota karanAra, para zAsanane vAranAra, vividha padArthono saMgraha naranAra, aMtaHpurano vicAra rAkhanAra evo te pUrNa caMda, dharmanAja saMgeM karI sarva ripucakrane vaza karato havo. have potAnI puSpasuMdarI strInI sAtheM jogane vipe nIti rAkhatAM rA khatAM keTalo eka kAla vyatIta thai gayo, tyAre tene eka "vIrottara" nAmA putra thayo, ane par3I tene yuvarAjapadane viSe sthApana kasyo. puSpasuMdarI rANI paNa samyaktvapUrvaka pAMca aNuvratane dhAraNa karatI thakI zuddha jeno nAva be, evI parama zrAvikA tha. eka divasa bAhiranA sarva vRttAMtanA kahenArA puruSa pAseMthI potAnA pitA muktiyeM gayA, evaM sAMnatI, parama viSAda yukta thai te pUrNacaMrAjA nAvanA nAvavA lAgyo ke, dhanya de mahAnu nAva mahArA pitAne ke jeNe potAnA komala aMgeM karI kuSkara evaM kArya sAdhI lIdhuM ! mahApApamAM Asakta, alpasattva evo dUM to jarAne prApta thayo, to paNa viSayamAMja lolupa thai rahyo bUM. valI yA de hAdikane viSe anityatA jo buM, to paNa hajIdharmamAMja pramAda karI besI rahyo !ApramANe vicAra karatAMpratidina saciMtaja rahe be. ema eka divasa, saciMta thayelA te pUrNacaMrAjAne joza potAnI priyA puSpasuMdarI kahevA lAgI ke he nAtha ! na kAmo kheda zAmATe karo bo ? tevA kheda kasyAthI guM valavAna ne ? mATe kheda boDI kAMka udyama karo. kAraNa ke zokane to je niHsattva evI strIyo hoya , teja kare . mATe zoka boDI yo ane havethI brahmacaryavrata jAvajIva pAlo. jyAM sudhImAM Alasyavirahita evA surasuMdarasUri thA hiM pAna dhAre, tyAM sudhI pUrvoktarIteM Apa varto. ane jyAre te guru padhA re, tyAre ApanA je manoratha hoya, te sAdhajo. AvA vacana sAMgalI pUrNa caMDa rAjA kahevA lAgyo ke he priye ! tuM ghaNI catura bo, kAraNa ke mArA manamA je bAbatano mune kveza hato, te bAbata, teM sarva kahI dekhADI. te ba dUja sAraM kahyu. ema te puSpasuMdarInI stuti karIne rAjyanI sarva ciMtA Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. potAnA putra para nAkhI, sarva vyApAra rahita thaine ahoniza jine'pUjA tathA sAmAyakane grahaNa karavA lAgyo. thane kriyArata thaine khaMma pauSadha vrata kare be. sattvavAn evo te rAjA, cittane viSe nirmamatvane nAve be. ne rANI paNa tapeM karI kazAMgI thai gai. have te daMpatI, surasuMdarasUrinA zrAgamananI vATa joi ghetAM ne, te vAmAM to guM thayuM ? to ke akasmAt pracaM evA yatisAranI ugravedanAthI pUrNacaM rAjA zrardita tha gayo tyAreM pUrvaM tene vairAga to hatoja temAM valI zarIramAM roga yAvyA tethI deha gehane viSe nirIha thayo thako sUrinI jAvanA jAvavA lAgyo ke ho ! je ThekANe sUri viharatA ho, te deza, pura, grAma, tene dhanya be ? je muniyo te surasuMdarasUrinA caraNayanI upAsanA karatA ho, te muniyone paNa dhanya be ? are e divasa te DhuM kyAreM dekhIza ke je divasamAM guru pAdAMbujane sevIza, tathA guNo zrI zreSTha evA sAdhunI sevA paNa karIza ? valI pUrNa amRtarasa samAna zrIgurunA mukhathakI nikalatA zrAgamAmRtanuM pAna karIza ? saMsArarUpa vImAM vihAra karavAthI jaya pAmelo tathA sadA rAmarUpa dhArAmane viSe nivAsa kara le citta jenuM evoDhuM tRNamAM ne maNimAM tulya mana karIne rUDA sAdhu sAyeM kyAreM vArttA karIza ? kAraNa ke te sAdhu puruSanI sAdheM je vArtA be, te yA lokane viSe saMtApasamUhane nAza kara nArI, cotaraphanA pAparUpapaMkane pradAlana karanArI ane sudhA siMdhusamAna ? valI te sAdhu saMghAteM dharmavArttA be, te puruSane parama nivRttine yApe ? e prakAreM dharmadhyAnanI nAvanAne nAvavA lAgyo. tyAM to te rAjAne nidA narahita prabala roganI vyathA vadhI, tene sahana karI, mAnano tathA krodha kaSAyano tyAga karI ne sanmRtyuthI teNe potAnA dehanAM tyAga kasyo. paDhI te pUrNacaMda kumAra, rAjyasukha jogavavAnAM gRha vagere sAdhana jemAM be evA gyAramA cAraNadevalokeM mahardika devapaNAne prApta thayo. paDhI zAstrokta tapathI kuzazarIra vAlI, zrImat arihaMtapadapadamAM cama rIsamAna te puSpasuMdarI rANI paNa samAdhiyogathI ArAdhana kararI gRha sthAvathIja marIne gAdhasukhathInarapUra evA teja agyAramA dhAraNade valokane viSe maharddhikadevatA thaine avatarI // zloka // tatraikasminne Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 24e tayo vimAne, caMcatkAMtyordevayo samAne // AsIdAyurvizatIsAgarANi, sphUrjadabdhIrekayuka sAgarANi // 1 // arthaH- prakAzamAna evA te ekaja dhAraNavimAnane viSe behu devatA mitra thayA, ane tyAM suMdara vIza sAgara Ayune jogavatA havA. e pramANe pRthvIcaM ane guNasAgaranA caritrane viSe pUrNacaMrAjA dhikAranAmA pAcamo sarga saMpUrNa thayo ||5||aahiN pRthvIcaM ane guNasAga rano dazanavano saMbaMdha samApta thayo // 10 // ||ath|| // paSThasargasya bAlAvabodhaH prArajyate // puNyAnubaMdhi puNyena, susthitau suciraM ca tau // napitvA ca tatazyutvA, ya prAptau tnishmytaam||1||arthH-punnyaanubNdhi puNyeM karI ghaNoka kAla te betu jaNa, devatApaNe sArI sthitimA rahi tyAMthI cyavIne je sthaleM prApta thayA, te kavi kahe , ke he navya jano! tUM kahUM, te sAnato. zrIjaMbahIpanA jarata khaMmmA dakSiNataratAIne viSe videhanAmA janapada , temAM mithilA nAmA nagarI, je nagarInI bAhAra tathA aMdara, uttama manohara nAyA vAlA ane puSpaphalathI jarapUra evA punnAganA vRdothI tathA bIjA paNa vRdothI suzonita bArAmo je. temAM narasiMha nAmA rAjA rAjya kare je. te siMhasa mAna evA narasiMha rAjAnuM nAma sAMjalI zatrunRparUpa gajo trAsa pAme ve.zIla ane lIlAnA vilAsavAlI, doSasamUhathI virahita, sarva kalAkalApathI mano hara evItenI guNamAlA nAmA paTTarANI , tenIsAthai atyuttamanoga jogavatAM te rAjAne ghaNoja kAla vyatIta thayo. have eka divasa te rAjAyeM ekAMtamAM vetAMbega, vicAra kasyo ke jagat mAM mArI kIrti thAya De ke apakIrti ! tenI hu~ tapAsa to karAvu! e mvicaarii| tenA tapAsa mATe mokalelA potAnA anucareM yAvIne kaDaM ke, he rAjana! A panA kahevApramANe hu~ tapAsa karato hato tyAM meM rastAmAM cAlatAMkoieka strI yono zabda sAMjavyo ke ||shlok // narasiMhanRpojIyAt, kayA'pyukte prglnyaa|| anyAha narasiMhona, kiMtvayaM narajaMbukaH // 1 // arthaH-koieka pragalna strIya kahyu ke he bena ! thA gAmano narasiMha rAjA ghaNAM varSa jIvato raho, kAraNa ke Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. temAM potAnA nAma pramANeja guNo le. te sAMjalI bIjI strI kahevA lAgI ke he vena ! tuM khoTuM bole ,te narasiMha rAjA nAmathIja narasiMha , paNa guNo thI nathI. guNothI te to jaMbuka sarakho ne. kAraNa ke je putra na batAM paNa nizcita tha suzrahe ! tathA nojana paNa kare .valI temAM sarva prakAraceM sAmarthya bate paNa te putra prAptimATe maMtra, yoga, kalA, tathA vidyAnI sAmagrI melavavAmAM ni udyamIja rahe . mATe tene tuM guNathI narasiMha kahe, paNa DhuM kema kahu~ ? ytH|| putraM vinA kulaM kohaka, maMtrahInAzca kAH kriyaaH|| netrahInaM tu kiM rUpaM, zIla hInaM ca kiM tapaH // 1 // arthaH-putra vinAnuM kula zA kAmarnu ? tathA maMtra vinAnI kriyA paNa zA kAmanI ? netra vinAnurUpa zA kAmanuM ? ane zIla vinAnuM tapa paNa zA kAmanuM ? // 1 // he bahena ! pitAdika sarva paNa satputraM karI surakhI thAya . // yataH // AnaMdaM janakobinarti hRdaye, svAsthyaM jananyajutaM, tRptiM pUrvaja pUrupAH svasuhadoharSa vipAdaM piH // pratyAzAM ca pitRvasApi guravo devAzca pUjAM parAM, stotyAH syuH svaguNA hi tatsutajaniH kalpamenyo'dhi kA // 1 // arthaH- he sakhi ! putra janmathI pitA je de, te hRdayane viSe yAnaMdane dhAraNa kare , jananI paNa AzcaryakAraka svAsthyane pAme ve. pUrvaja puruSo tRptine prApta thAya ne, potAnA sagAM vahAlA je , te harSane prApta thAya , vipI jano vipAdane pAme ne, pitRzvasA je phaza, te pAbI ivya vagere levAnI AzAne prApta thAya ne bane guru tathA devatA pU jAune prApta thAya . pitAnA je guNo hoya te tenA maraNathI nAza pAmyA hoya, paNa putra thavAthI pAbA stuti karavA yogya thAya , te mATe putrano janma , te kalpamathI paNa adhika guNavAlo ne // yataH // nepathyavivi dhairasaibaMduvidhairunApanaiH krIDanai, naamsthaapncuulikaadikrnnairaaliNgnevaahnaiH|| vidyAdhyApanakarmakauzalaguNAropaizca ye naMdanaM, svasmAdapyadhikaM karoti ca pitA, kairnAma na zlAghyate // 1 // arthaH- aneka prakAranA vastra vagere perA vavAthI, vividha prakAranA rasothI, ghaNA prakAranA lAmalamAvyAthI, baduprakA ranI krIDAuthI, nAmasthApana, cUMmAkarmanA karavAthI, te putranA thAliMganathI, tene teDavAthI, vidyAnA adhyApanathI tathA karmakuzalapaNAnA ane guNonA AropaNathI je potAnA naMdanane potAthI paNa adhika rAkhe . mATe te pitA, kema vakhaNAya nahI ? arthAt putravAlo prANI surakhane tathA yazane Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 251 kema na pAme ? e prakAranAM vacana mANAsanA mukhathakI mAnalI potAnA hRda yane vipe te sarva sAcI vAta mAnI turata maMtrIne bolAyo. ane putraprA tine mATeM narasiMha rAjA maMtrIne putra thavAno napAya pUbavA lAgyo. tyAre maMtrIyeM kahyu ke he svAmin ! meM sAMjadayu le ke vicitra prakAranA Ava rane dhAraNa karato keTalAeka dezomAM pharato pharato koi eka yogI purupa, AhiM ApaNA gAmanI bAheranA vanamA Avelo . te yogI sarva sAmarthyavAlo ne mATe tenI pAseM Apa putra mAgo. kAraNa ke tenI sarakho bIjo ko proDhakAryakAraka puruSa yA pArakhA narata khamamA dekhavAmAM A vato nathI. te sAMjalI narasiMha rAjAyeM mANAsa mokalI te yogIzne savinaya teDAvyo, tyAre te yogI kunatA hAnI paDheM vidyAmadathI jarapUra yako tyAM yAvyo. pabItene proDha Asana nAkhI Apyu, tyAre tenI para veto, panI teno satkAra karI namana karI rAjAyeM kaDaM ke he yogIM! zrA panI keTalIka zakti ke ? tyAre yogIye kahyu ke tamAre pUjavAnuM suM kAma ? nane duSkarakArya hoya ane tenI paNa jo tamArA manamAM nA hoya to te paNa kaho ? jo tame kahetA ho,to nAgakanyAne paNa DhuMAhiM vetAMja lAvI ApuM, athavA tame kaho, to tamArA ripusamUhane tamArA caraNamAM namAvI da? ane tamArA manamAM dhArelA ane je ghaNAja dUra hoya, te gaja azvAdikane paNa haraNa karIyAhiM sadu dekhe ema ANI ApuM? te sAMjalI vismita tha yelA rAjAyeM kahyu ke jyAreM eTaluM badhu kaho bo, tyAreMe sarva vAta to rahevA yo, paNa hAla eka nAgakanyAneja lAvI Apo joyeM ? tyAre te yogIyeM ha dayamA eka dANa vAra dhyAna kayu, tyAM to ratnAcaraNa nUpita evI eka nAgaka nyA bhAvI najA rahI ane kahevA lAgI ke he yogI ! mune A kema teDAvI ? je hA hoya, te pharamAvo. ema kahIne unI rahI. tyAre yogI kaDaM ke he naI ! jema thA rAjA kahe, tema tuM kara. tyAre te nAgAMganA rAjA pAseM jai hAtha joDIne kahevA lAgI ke he svAmin ! mane kema bolA vI ne ? je sAjhA hoya, te pharamAvo. tyAre rAjAyeM kaDaM ke he stri! tuM kema prAvI bo,ane koNa bo ? tyAre te bolI ke mahArAja ! hu~ nAgeznI strI bUM, ane A yogIMnA bolAvavAthI nAgalokathI AvelI bu. te paDhI rA jAyeM kayuM ke te to ThIka. paNa tuM guM karavA yAvelI bo ? tyAre te bolI Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. ke te kAMhI DhuM jANatI nathI. par3I rAjAyeM te yogIne evo camatkArika jANI nAgeMkanyAne namaskAra karI jAvAnI rajA ApI ane par3hI yogI ine kahevA lAgyo ke he yogI ! aho Apa AvA mahoTA sAmarthyavAn bo, te to mane hAla pratyakSmAMja dekhAyuM ? ema kahIne te mahAyogIne e kAMta sthalamAM bolAvIne potAnA putrarUpa svArthane pUbavA lAgyo. tyAre yo gIyeM kahyu ke basa, eTaluMja kAma je nA? are he rAjana! mArA mahimArUpa aMbudhi pAseM evI aNusamAna vAtamAM te guM karavU De ? jeNe samuza tarI lIdho tene jaleM narelA gAyanI kharInA khADAno te zo hisAba le ? kA hiMja nahiM. mATe he rAjan ! DhuM tune kaDaM, tema kara ke jo, tuM kAlI cauda zane divaseM hAthamAM ughAryu khaDga lazne madhyarAtraM smazAnamAM bAvaje. tyAM jvAlinI devIpAseM duM tune putra apAvIza ? valI bIjuM paNa tune je kAM anISTa haze, te apAvIza ? tathA tArI sahAyatA paNa te devInA anugrahathI thAze ? te vacana sAMjalI atyaMta khuzI thayelo rAjA kahevA lAgyo ke mahArAja ! bApa kaho bo, tema DhuM jarUra karIza. ema kahI te yogIine visarjana kasyo. ___ tyAra pabI mAhyA evA maMtrIyo nelA thainarasiMha rAjAne kahevA lAgyA ke mahArAja! e yogInA bolavA para vizvAsa karazo nahiM ho ? kAraNa ke jagatmAM manuSyo je , te karme karI ninna ninna svanAvavAlA hoya be. te mAM paNa aAvA yogIyono to vizvAsa karavoja nhi|ytH|| kRtaghno nirda yaH pApI, parohI vighaatkH|| rau'dhyAnanaroyogI, na vizvAsAspadaM sadA // 1 // arthaH-kRtaghna, nirdaya, pApI, parazeha karanAra, ropadhyAnI evo yogI nara, niraMtara vizvAsa karavA yogya hoto nathI. rAjAyeM te vAta sAMjalI kaDaM ke ThIka De, tameM kaho bo, temaja karIza. have je kAli canadazano divasa yogIyeM kahyo hato te divaseM rAjAmadhyarA triyeM hAthamAM ughADI taravAra jazne smazAnamA gayo ane te yogI paNa yA vyo, panI tyAM e vedu jaNa jegA thayA, ane zudhanUmi karI dIvo karI maMga la kADhayu. panI yogIyeM narasiMha rAjAne kahyu ke he rAjan ! dakSiNa dizAmAM eka vaDa , te vaDanI zAkhAmA eka zaba bAMdheluM , tene tuM jaladI jazne lazyAvya.jo kadAcit te zaba bole, to paNa tene tAre kAMpaNa pratyuttara Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 253 devo nahiM. emane ema bolyAvinAja cAvyuM zrAvaq, ane kothI bI, paNa nahiM. te sAMjalI rAjA ekadama dakSiNa dizAmA vaDapAseM jaz te vaDanI zAkhApara caDI zabane boDIlAne tyAMthIcAlavA lAgyo, tyAM to je zaba hatuM te rAjApAseMthI jema hatuM temaja vaDanImAle bhAvI pAbUM baMdhA gayu. tyAre rAjA vicAra karavA lAgyo ke are ! mArI pAseM zaba hatuM te kyAM gayuM ? ema vicArI jyAM bAghu pAI jove che, tyAM to zabane vaDanI mAla para pUrvavat baMdhAyenuM dI. pADo valI bIjI vAra rAjA vaDapara caDI te zabane boDI lA cAlavA lAgyo, tevAmAM zabamA rahelo vyaMtara bolyo ke aho nUpAla ! tAruM nAma je narasiMha , te khoTuMja , kAraNa ke tuM zRgAla samAna bo. kema ke tuM svadharmane boDI kukarmane kare ! are tuM tArA manohara ane uttama evA sthAnakane mUkIne jemAM jaz ne snAna kara buM paDe, evA AvA nayaMkara smazAnamAM Avyo ? tathA valI yA apavitra zabane ajyo? valI he rAjana! DhuM tune kaDhuM buM ke jo tuM mane aAhI mUkIne pAbo nahiM jA, to hu~ tArA jINA jINA kaTakA karIne tenuM smazAnastha sarva nUtone balidAna karI daza? ityAdika jayakAraka vAkya kahIne te vyaMtareM nayAnaka AkAravAlAM hajAro rUpa dekhADyAM, to paNa rAjA jyAre dona na pAmyo tyAreM rAjAnA nirnayapaNArUpa sAhasane joine tuSTAyamAna thayelA te vyaMtareM kaDaM ke he rAjana! je kAryane tuM nizceM karavA beTo bo, te kArya mAM tuM nizcala bo, arthAt teM dhArelA kAryamA kadAcit naya nutpanna thAya je, to paNa te kAryamAMthI tuM pAlo paga karato nathI? te mATe tArAbAvA parAkramathI hu~ tuSTAyamAna thayelo lu tethI eka tune satyavacana kahu~ , te sAMjala. he rAjan ! tuM to sarala bo tathA putrArthI bo, paraMtu yA yogI je , te to ugale ane tune ThagavA i . tenuM kareluM thA badhuM khoTaM , tune je nAgeMnI strI dekhADI, te paNa aiMjAlika vidyAthI batAvI , tethI he nA! tuM vizvAsa pAmyo. paraMtu vastutaH te sarva asatyaja . te yogI tArA zarIranuM validAna daine amone sAdhavAne le le mATe urjanaziromaNi evA te yogIine tAre dUrathIja tyAga karavo joyeM // ytH|| urjanAnAM kaMTakAnAM samA vRttivetsadA // upAnanmukhanaMgovA, dUratovA visarjanam // 1 // mRgamInasaGanAnAM tRNajalasaMtoSavihitavRttInAm // lubdhakadhIvarapiyu Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. nA, niSkAraNavairiNojagati // 2 // duzaH svadapAya kAryAya, mahatA vyasanaiSiNaH // madikANAmanAvAya, kuSThI sUryAstamIhate // 3 // nIceSu jaMtuSu prAyo, raMjyate svAminAM manaH // yAra tailena tejasvI, dIpastA haga na sarpiSA // 4 // arthaH-urjanono bane kAMTAno svanAva sarakhoja hoya , mATe te beduno upAne karI mukhanaMga karavo, athavA teno dUrathI tyAga karavo // 1 // mRga, mIna ane sujana, e traNe jaNa tRNa, jala, ane saMtoga, teNeM karI nivRtti pAmelA ne. to paNa te traNamA ekano vairI lubdhaka, bIjAno vairI dhIvara ane trIjAno vairI cAmIyo, A traNa jaNa te traNanA jagatne vipe niSkAraNaja vairI thAya ne // 2 // valI dama prANI je, te potAnA svalpa kArya thAvA mATeM mahoTA janane duHkha devAnI yA kare je. kenI peThe ? to ke, jema potAnA saDelA aMgo para mAkhIyo na mAne. te mATe kuSTI puruSa, sUryanA astapaNAne le ? eTane je kuSThI hoya ne te ema vicAre , ke jo sUrya AthamI jAya, to mArA aMgopara mAravIyo, yAvatIbaMdha thAya // 3 // nIca evA manuSyane vipe tenA adhikArIyonuM mana rAjI thAya , kenI peThe? ke dIpaka, jevo telathI prakAza kare , tevo ghRta thI karato nthii||4||maatte he rAjan ! te khala evA yogIzvarano tuM vizvAsa karIzaja nahiM. ane putrane mATe je tuMprayatna kare , te paNa have karIza nahiM. ane jA. duM tune eka vacana ApuM, ke AjathI sAtame divaseM tArI strIne sUryanuM svapna Avaze, ane e eMdhANIthI tuM jANaje je tAre kuladIpaka putra jarUra thA. tema batAM paNa kadAcita tuMbA zava lA jAvA vagerenA praya nane boDya nahi ane yogI pAseM A zabane lai jA. to paNa aTakheM to dhyAnamAMja rAkhaje ke jo te yogIi tArI pAseM tArI taravAra mAge, to tene sarvathA ApavI nahiM, jo tArA hAthamA taravAra haze, to mArI sahAyatAthI te yogIne tuM jarUra jItIza ? e prakAranAM zabagata vyaMtaranAM vacana sAMjalI te vacana dhyAnamA rAkhI, zabane lai te yogIpAseM aAvyo. paDI te zabane yogIyeM batAvelA sthalamAM mUkI raktacaMdana tathA rAtI kaNeranAM puSpothI tenuM pUjana karI maMmalamAM mUkyu. par3I te yogI narasiMha rAjAne kahe De, ke he rAjan ! tArA hAthamA je yA taravAra be, te mArA hAthamAM bApa. tyAreM rAjA pelA vyaMtaranuM vacana saMnArIne vicAravA lAgyo Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. An je mane vyaMtareM tenA hAyamAM taravAra devAnI nA kahI be. mATe te yApavI nahI ? ema vicArI yogI ne kahevA lAgyo ke he yogInAtha ! sunaTa janane potAno hathIyAra to koIne vyApavoja nahiM. kAraNa ke tene acAnaka kAMka jo yAta yAve, to te dathIyArathIja maTe be ? mATe yA taravAra huM Apane pIza nahI. te sAMjalI yogIM bolyo ke he rAjan! jAnuM bolavu mUkI dene te taravAra mune yApa. kAraNa ke tuM to te taravAranoja svAmI bo, paNa huM to tAro paNa svAmI bauM khane huM jyAreM tAraM rakSaNa karavA beTho buM, tyAre tAre konI bIka be ? te kahe. ane mAre to maMtra sAdhavAne mATe lo dAnA hathIyAranI apekSAja be, ane tAre kAMi tenI jarUra nathI. e vacana sAMnI rAjA kahe be ke he tapasvI mahArAja ! huM yA taravAra lai jyAreM yAhiM jo rahejo buM, tyAreM to deva paNa mArI para ne tamArI para kopa karavAne samartha nathI. to bIcArA kuD vyaMtaro to guMja karavAnA be ? mATe vyApa khuzIthI maMtrasAdhanA sAdho grAma kahevAthI te yogIno svArtha siddha na yo teI teNeM tene ghaNI rIteM samajAvyo, paNa te vyaMtaranuM vAkya yAda rAkhI rAjAyeM te yogInuM eka paNa vAkya mAnyuM nahiM ne bevaTa potAnI taravAra naja pI. tyAreM to jema Dugdha pAna karAvI uberelo sarpa potAnA svAmIne karaDavA taiyAra thAya, tema atyaMta krodhAMdha yayejo te iSTa yogIMda kahevA lAgyo ke he krUrarAjA ! yAvI rItanI mahoTI mahenata mArI pAmeM karAvI ne jarAka jeTaluM yA taravAra devArUpa mAruM vacana be te paNa mAnato nayI ? evI rIteM bakato ko potAnI pAseM eka khaDga hatuM, te jazne yogI, rAjAnI sAmo do jyo. pItene potAnI sAmo yAvato joine rAjA kahe be, ke he yogIMda ! tuM mane mAravA yAyo, te jAeyuM, paNa tune huM prArthanA karI kahuM buM ke tuM mArI dRSTI jA. kAraNa ke kapAyavastra paherI yogInA vepane dhAraNa karanAra evA tArI para mArAthI ghA yAya tema nayI ? arthAt tuM jiMgadhArI yogI bo, mATeM huM lAcAra buM. kadAcit jo anya veSadhArI hata to to huM sarve tAruM jora batAcI pata ? mATe tArA jIvita sAmuM jor3ane je raste mArI sAmo zrAvyo, teja raste pATho tAre ThekANe jara vesa ne he dhUrta ! zrAvo yogIno veza dhAraNa kara huM jevA dharmIjanane ThagIne tuM keTalAka kAla jIvavAno bo? huM to tune hAlaja yamarAjAnA gharano atithi karavAne sAvadhAna buM, paNa dharma Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. veSa dhAraNa karanAra thai bege bo, mATe nirupAya bauM. he pApI ! mArA zarI rathIja te vetAlane prasanna karI tuM vetAla maMtra sidinI nA kare ! tethI ema samajAya be ke tuMA lokanA ane paralokanA puNya pApanI zailIne paNa jotoja nayI thAvAM rAjAnAM vAkya sAMjalI yogI vicAra karavA lAgyo ke bare! thA mArI hata vAta rAjAyeM kevI rIteM jANI? valI paNa vicA ravA lAgyo ke je kArya mATe meM liMgIno veSadhAraNa kasyo, te kArya to mAjhaM jarA paNa pAra paDayuM nahiM! ema vicArI te lajAyukta thayo thako pazcAttApa pAmI potAnA hAthathI khaDga dUra pheMkI dazne hAtha joDI narasiMha rAjAne kahevA lAgyo ke he zUravIra ! zrA prakAranAM tArAM vacanathI mArA hRdayamAM je ajJAna hatuM te sarvanAza tha gayu. ane zAnadAra ughaDI mane satyA'satya padArtha sarva dekhavAmAM zrAvyA, ane eTalA divasa hUM kharAba janonI saMga tithI naTakyo, hAla have tamArI kRpAthI mane vivekamArga upalabdha thayo ? te mATe gurupAmeM jaI tamane ugavAnAM pApanuM prAyazcitta grahaNa karI paranava sAdhavAne mATe yatna karIza ? ane he rAjana ! meM tamAro mahoTo apa rAdha kasyo,te kSamA karajo ane eka hu~ tamane kahu~ , te sAMnato. ke guru paraMparAyeM zrAvelo vraNarohaNa nAmano thA eka mArI pAseM maNi De, te ne uSTakarmathI nivRtta karavAnA upadezadAyaka evA tamane DhuM ApuM bu. e sAMjalI rAjA kahe , ke he yogI ! tamArA sarakhA vivekI janane to jema tame kaho bo, temaja karavU ghaTe ne ane mArAthI je kAM Apane urvAkya kahevANa hoya, te mApha karavAM. ema kahI teNeM maNinI pUjA vagereno vidhi pUjIlIdho ane te maNi paNa lIdho. panI prAtaHkAlane viSe paraspara ghaNuMja damApana karI paramArtha sAdhavAmAM jenA citta baMdhAi gayAM De,evA bedu jaNa pota potAne sthAnakeM gayA. palI rAjAyeM ghera yAvI te banelI vAta maMtrIvagerene kahI, te sAMjalI sadu koi khuzI thayA. ane nagarI ne viSe mahoTo utsava thayo. nagarastha sarva loka atyaMta utsAhita thayAM. have agyAramA araNa devalokamAM pUrNacaM rAjA je devatA thayo hato, te tyAMthI cyavIne yA narasiMha rAjAnI strI guNamAlA nAmA je rANI hatI, tenA nadarasarovarane viSe vetAlane malyA pasInA sAtamA divasanI rAtraM yAvI putrapaNAyeM avatasyo,tyAre te guNamAlA rANIyeM svapnane viSe nirmala evo sUrya Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. 257 dITho, ke turata jAgI ne prajAtane viSe te svapnanI vAta rAjAne kahevarAvI. te sAMgalI rAjAyeM paNa smazAnamAM kahelA vyaMtaranA vacanane anusAreM kayuM ke he priye ! tAre nayanane khAnaMda denAra evo eka uttama putra pragaTa thAze ! te sAMjalI navIna meghanA samAgameM karI jema mayUra harSA yamAna thAya, tema te rANI parama harSane prApta tha ne ponAnA garnane prayatneM karI pAlana karavA lAgI tema karatAM sAtamA mAsamAM pATho rA lIne evo dohada utpanna thayo ke huM samagra sainyasamUheM sahavarttamAna rAjalIlA karU~ ? ne senAsahita vanakrIDA paNa karUM ? te vAta rAjAyeM jANIne sAmaMta, maMtrI, senApatiyeM sahita potAnI sarvasenAne ekatI karI ne tenA nAyaka paNAmAM potAnI strI guNamAlA rANInI yojanA karI. rAjA . paNa poteM sAmaMtapaNAne aMgIkAra karI suhRda lokoyeM sama nvita ko rANInI pAseM yAvyo juna snehathakI puruSane sarva kAMhi karavuM paDe // yataH // kAsAvAjhA yatra kArye vicArya, tatkiM dAnaM yatra vejA vilaMbaH // kA sA prItiryatra kApyapratIti, statkiM saukhyaM yatra ko'pyaM tarAyaH // 1 // arthaH- je khAjJA karavA pI te prAjJAnA kAryamA vicAra karavo paDe, te yAjJA zenI ? ane je dAnamAM te dAna yApatAM vilaMba yAya, athavA ema kahevAya ke hA, huM vyApIza hAla nathI ? te dAna zenuM ? je prI timAM koi paNa prakAranI pratIti yAve nahiM te prIti paNa zA kAmanI ? ne je sukhamAM koi paNa prakArano aMtarAya yAve, te sukha zA kAmanuM. ? have prauDha ne madonmatta hAthIpara vevelI, ghaNAka yAmAtyoyeM parivRta, sImADIyA rAjAnyeM sevana karelI, taruNInA gaNoyeM prArthanA karAyelI, naM tadAnane detI, baMdijanonA vRMdoyeM stuti karAyelI, parama pramodane pAmelI, eva te guNamAlA rANI, gAmanA sImADAnA araNyamAM gai ane tyAM ya ye vanakrIDA karavA lAgI. evAmAM ko eka ramaNInuM karuNa zabda yukta rudana sAMgalI te rANI potAnA svAmI narasiMha rAjAne kahevA lAgI ke he svAmin! yA zabdathI huM jAeM buM je koika vidyAdharI vijJApa karI rudana karatI ho. mATe tenI pAseM jai teno kAMika upakAra yAparoM ka riyeM to sAru ? yataH // zAstraM bodhAya dAnAya dhanaM dharmAya jIvanam // vapuH paropakArAya, dhArayati manISiNaH // 1 // arthaH- matimAn puruSo je be, 33 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thata jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. te zAstrane bodha mATe, dhanane dAna mATe, jIvanane dharma mATe ane zarI rane paropakAra mATe dhAraNa kare je // 1 // ema paraspara kahetAM kahetAM te vedu strI puruSa, jyAM karuNa zabdayI rudana thAtuM hatuM tene anusAra tyAM gayAM. tyAM jaI jove, tyAM to koI eka zatrunA karelA prahArothI vikala evA vidyAdharane dITho. ane tenI pAseM dIna jenuM mukha le tathA rudana karatI evI eka vidyAdharIne dItI. te bedune joine narasiMha rAjAyeM duHkhita evA te vidyAdharanuM yogIMnA ApelA maNinA jalayI pradAlana kayaM. tyAM to te vidyAdhara caitanyayukta thai jaz harSAyamAna thayo thako vismaya pAmI te rAjAne kahevA lAgyo ke aho! hAlamAM to amAro mahoTo puNyodaya thayo lAge ? nahiM to Apa sarakhA sujana purupono AvA jaMga lane viSe samAgamaja kyAthI thAya? te sAMjalI rAjA kahe je ke are nAi! tamArA jevA sui puruSo to vidhAtAyeM puNyanA aNuthIja banAvelA ne. arthAt puNyarUpa zarIra vAlAja banAvyA , te batAM paNa tamone yAvaM duHkha te kyAthI thayuM? valI paNa kahe , ke he sujha! puHkha paNa hoya ? kema ke saMpatti ane vipatti e ve vAnAM mahAna puruSone AvyAja kare ne te kAMza hInajanane bAvatAM nathI. juna. kya tathA vRddhi, e bedu vAnAM caM mAneja hoya , ane bIjA tArA to ghaNAce paraMtu tene kAhI hotAM nathI. to paNa he nA! ApanA ukhanI vAta to savistara mane kaho. tyAre vidyAdhara kahevA lAgyo ke he saUna ! sAMjalo. devatAyeM yukta evA vaitADhaya nAmA parvata upara te parvatanI uttarazreNiyeM ratnadharma nAmaka eka pura De, temAM jayaMta nAmA rAjA rAjya kare . teno jayavega nAmA hu~ putra buM. vidyA tathA pitRbala teNeM karI DhuM nahata bUM. have teja vaitADhaya parvata uparanI uttara zreNImA valI bIjaM apUrva, kuMnapuranAmA eka pura le. temAM darpadhara nAmaka rAjA rAjya kare , tene mahArA pitAyeM mahArI ravi nAmanI bahena ApI. tyAra par3I ko nimittiyAyeM yAvIne kahyu ke tameM darpadhara rAjAne kanyA to ApI, paNa tenuM AyuSya alpa meM, mATe tamArI kanyAne thoDAja divasamAM vaidhavya aAvaze ? te sAMjalI vahe mamAM paDelA mArA pitAyeM te kanyA bIjA acalapuranA rAjA anaMgavega nAmA vidyAdharane pApI. te vAta sAMjalI kopAyamAna thayelo darpadhara rAjA, Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 25e mArApitA sAmo laDavA mATeM taiyyAra thayo. panI tyAM tenI sAthai mahoTo saMgrAma thayo. temAM mArA pitAyeM tatkAla te darpadhara rAjAne yama rAjAnI sevA karavA pahoMcADI dIdho. tadanaMtara potAnA pitAnuM vaira sevAne to evo teno putra, mane kuzamananoM putra jANI maneja mAravAnuM viz zodhato thako sarvatra ghaNA dahADA ADo avalo paricamaNa karavA lAgyo. have eka divasa DhuM yA mArI strIya sahavarttamAna thApanA nagara bAgalanA vanane vipe krIDA karavA yAvyo. pramatta thai krIDA karato mune josne tyAM lie pAmIyAkarA prahAroyeM karI mune AvIrIteM mArIne te nAgI gayo. ApramANe mAra paDavAthI hu~ bAhiM nizceSTa thai paDelo hato ane yA mArI strI mane AvI dazAmAM joi phuHkha pAmI rudana kare . te vAta sAMjalI rAjA bolyo ke are! sArA mANAsane pramattapaNAmAM paDelA jIva para je ghA karavo, te citaja nahiM. have jayavega vidyAdhara kahe De ke he rAjan! AvI ApattimAM paNa thApa jevA sujha janano mune samAgama thayo ? tethI mune AnaMda thayo . paDI rAjAyeM teno satkAra kasyo, tathA tenI strI vidyAdharI paNa AvI rIteM potAnA svAmIne svastha karavA rUpa camatkAra jokne vismaya pAmI. paDI te vedujaNane sAtheM lai rAjA potAnI strIno dohada pUro karI ghera Avyo ane keTalA eka divasa tene rAkhyAM. tyAre vidyAdhareM kaDaM ke mahArAja ! have amone amArA sthAnapara jA vAnI AjhA Apo. tyAreM rAjAyeM tene rajA yApI. paDI vidyAdhara tathA tenI strI e bahujaNa potAnA sthAna pratye gayAM. have te rANIyeM samaya pUrNa thaye bate eTane navamAsa pUrNa thaye thake su divasamA sArA prakAzamAna tathA suzonita evA putrane prasavyo. te pranAnA nareM karI yuka, manohara, kamalanI pAMkhaDI samAna netravAlA evA putrane joine rANIne, kAMi paNa prasava vedanA jaNANI nahiM. panI putra utpanna thavAthI sumukhA nAmA dAsIyeM vIrAjA pAseM vadhAmaNI khAdhI. rAjAyeM e vadhAmaNI sAMjalI eka mAthAnA mukuTa zivAya svAMgagata je kAM Ana raNo hatAM, te sarva tene ApI dIdhAM. te vakhata yAcaka jananeM mohoTAM dA no apAvyAM, baMdIkhAnethI baMdIvAnone boDI mUkyA, yAkhA gAmAM vadhA devarAvI. have prayama jyAreM putra, garnamA rahyo hato tyAreM rANIyeM svapnamAM sUrya Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 janakathAratnakoSa nAga sAtamA. joyo hato, tathA sAtame mahIne senA sahita rAjalIlA tathA vanakrIDA karavAno dohada utpanna thayo hato, tethI te putranuM nAma svajanonI samada "sUrasena" evaM pADyu. narasiMha rAjAne putra thayo sAMjalI te samayane viSe, prahAra pAmI paDelA je vidyAdharanuM rakSaNa karelu hatuM te jayavega nAmA vidyA dhara, ravikAMtA nAmA potAnI strI sahita tyAM yAvyo. AvIne te rA jAnA ajuta kumArane jokne atyaMta harSAyamAna thayo.ane potAnA nUpaNoyeM karI tene sarvAMga lUpita kasyo. vidyAdharI paNa rANIpAseM AvI putrano harSa karI kahevA lAgI ke he sakhi! mune paNa hAla garna , te joine eka naimi ttikeM kahe De, ke jo tamAre kanyA Ave, to te kanyA tame narasiMha rAjAnA sUrasena nAmA putrane bApajo. mATe he bahena ! jo mAre kanyA Avaze to te kanyA hu~ tamArA sUrasena putraneja ApIza, emAM saMzaya rAkhazA nahiM. ane jo putra yAvaze to to kAMza napAya nathI. e sAMjalI rANI kahe vA lAgI ke he priyasakhi ! bApaNe vedu ekaja beye mAtra zarIrayoja judAM baiyeM. mATe jema tamane ruce je, tema mane paNa ruce je. emAM kAMhi paNa vicAraNIya nathI. ema kahIne rANIyeM tene khAna, pAna, dAna ane mAnathI atyaMta satkAra kasyo. tema narasiMha rAjAyeM paNa te vidyAdharano sArI rIteM satkAra kasyo. palI rANI ane rAjA, vidyAdharI ane vidyAdhara, e cAre jaNa paraspara amRteM jANe sIMcyAM hoya nahi ? evI prItilatAne adhika vadhAravA jAgyAM // yataH // dadAti pratigRhNAti, guhyamAkhyAti pTanati // jukte nojayate cApi, SaDvidhaM prItiladaNam // arthaH- grahaNa kare ane pAbu Ape. guhya vAta kahe ane valI pUje, jame, tathA jamADe, eba prakAreM prItinuM lakSaNa hoya . evI rIteM prAtimAM vadhAro karI vidyA dhara ane tenI strI e bedu jaNa potAnA vaitADhaya parvata pratyeM gayA. ane tyAM sukheM karI potAnA rAjyanogane jogavavA lAgyAM. have pUrvanaveM je pUrNacaMnI strIno jIva agyAramA araNa devalokamAM pUrNacaMnI sAtheM devatA thayo hato, te tyAMthI cavIne jayavegavidyAdharanI strI je ravikAMtA vidyAdharI ,tenA udarane viSe putrIrUpa thazne utpanna thayo. have jyAre te garna udaramAM Avyo, tyAre tenI mAtAyeM svapnane viSe uttama jalabi unI samAna , motI jemAM ane potAnI kAMtiyeM karI prakAza karI , Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 261 dizA jeNe, valI pratyeka motInI sAthai ekeka maNi rahelo ne jemAM, evo eka motInA hArane dIgo. te jo potAnA svAmIne kayuM ane garnanuM poSaNa karavA lAgI, ema poSaNa karatA karatAM daza mAsa pUrA hovAthI tene eka uttama kanyA pragaTa tha. raktakamala sarakhA hastapAdavAlI, kamala sarakhAM netravAlI, pUrNacaM samAna mukhavAlI te evI kanyAne joI mAtA pitA atyaMta harSAyamAna thayAM, ane tenA pitAyeM jema putra prasava thAya, ne janmamahotsava karAve, tema potAnA gAmamA mahotsava karAvyo. have jyAre te kanyA garnamA rahi hatI, tyAreM ravi kAMtAyeM svapna mAM muktAno hAra joyo hato, tethI te kanyA, nAma paNa 'muktAvalI' pADayu. paDI sUrasena kumAra tathA ratnAvalI kanyA e bedu bAlaka pota potAnA mAtA pitAne tyAM dhAvamAtAyeM popaNa karayAM batAM, kAlAnukrameM yuvAvasthAne prApta thayAM, sAdhunA ane zrAvakanA nakta, sarva janane AnaMda denAra, evAM te vedu jaNa thayAM. have potAnI ravikAMtA strIyeM prathama narasiMharAjAnI strIne kahyu hatuM ke mAre jo kanyA pragaTa thAze, to DhuM tamArA sUrasena putrane ApIza, to te pramANe vAgdAnathI tathA prItithI baMdhAyelo hovAthI te jaya vega vidyAdhara, zonAyamAnadhAraNa kayAM De keyUra kuMmala ane mukaTo jeNe evA keTalAeka vidyAdharone sAtheM lazne potAnI muktAvalI nAmA kanyAne sUrasena kumArasAthe paraNAvavA mATeM AkAza mArge cAlyo, tethIaAkAza sarva vaimAnothI yAbAdita thai gayuM ane anukrameM te mithilA nagarImA aAvyo. narasiMha rAjAya paNa potAnA putranI sAthe kanyA paraNAvA mATe sainya sahita AvelA te jayavega vidyAdharane mahoTA utArA thApyA ane potAnI mithilA nAmA nagarIne paNa zaNagArI dIdhI, tethI jANe te svargapurIja hoya nahi ? tevI zonavA lAgI. te vakhata e gAmamA je vANiyA rahetA hatA, tenye potAnA hATo zaNagAsyAM, ane nartakIyo nAcavA lAgI, gAyako gAvA lAgyA, vividha prakAranAM vAdyo vAgavAM lAgyAM, nUcarI aneM khecarI gAvA lAgIyo. yA pramANe te nagaramAM mahoTo mahotsava zravA lAgyo ane tyAM lamamaMjhapa paNa suzonita banAvyo. have tema karatAM jyAre lagna samaya Avyo, tyAreM mahoTI dinA vistAreM karI potAnI muktAvalI kanyAno vivAha jayavegavidyAdhareM sUrasena kumAra sAtheM kasyo. tenA pANigrahaNa Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. varakhateM eTale kanyAdAnanA samayamAM koTi suvarNa ane koTi ratna ApyAM. evI rIteM prANa samAna vannana evI potAnI kanyAne paraNAvI potAnI strIyeM sahavartamAna te vidyAdhara, atyaMta prasanna thai potAnA nagara pratye Avyo. sUrasena kumAre paNa pUrvajanmanA premathI ratnAvalI nAmA patnIne tenA mAtA pitAthI judA paDavAnA suHkhathI ukti thayelI jANIne gIta, nRtya, patra ledAdika aneka kalAnA vijJAnoyeM karI te duHkhathI mukta karI. have eka divasa ratnAvalIyeM sUrasena kumArane kahyu ke he svAminAtha ! mArA mananA vinodane mATe kAMika navina prazno pUbo? te sAMjalI kumAra kahe le ke tIka vyo, DhuM prazna karUM ||shlok // kiM vizvajIvanaM proktaM, sAmarthya cAsti kiM padaM // upamAnaM kimatrAsti, kAMte kiM te muravasya ca // 1 // arthaH- vizvanuM jIvana te kone kahelu ? sAmaryAne vipe pUrNavAcaka pada kone kahe je? yane he kAMte! tamArA mukhanuM upamAna kayuM ? etraNenA uttara mune evI rIteM Apo ke te traNenA pratyuttaranA padamAM no adara lakAra Ave ? te sAMjalI ratnAvalI bolI ke svAmInAtha ! sAMjano. prathama praznano uttara to 'jataM' eTale jala, arthAt e jalathIja jagatanA jIvo jIve ne. juna. te jalapadamAM pApanA pUbavA mujaba beno akSara lakAra ja Avelo ne have bIjA praznanA uttaramA 'alaM' eTale paripUrNa. arthAt tyAM kAhIM bAkI sAmarthya rahyaM nahi. ane alaM e padamAM paNa ApanA pUDhavA mujaba bello adara lakAraja Avelo . valI trIjA praznanA utaramAM kaDaM ke 'kamala' eTale kamala arthAt mArA mukhane kamalanI upamA devAya je. juna te kamalapadamAM paNa ApanA pUbavA mujaba bello adara lakAraja Avelo . yA pramANe kumAranA karelA traNe praznanA uttara dazne valI paNa pALa kumArane kahe De ke he prANanAtha! hajI bIjA paNa prazno Apa karo, jethI mArA manane yAnaMda thAya? tyAre valI paNa kumAre pUbyuM ke // zloka // kA ekA jAyate zukti, suMpuTe svAtivAritaH // kaeko'pi ripUna haMti, kA nUSA hRdayasya me // 1 // arthaH- svAtinAmanA nadatramA varasatA varasAdanA jalathI zuktisaMpuTamAM tUM utpanna thAya ? tathA kayo puruSa, zatruno nAza kare ? ane mArA hRdayanI zonA zAthI thAya ? yA pramANe karelA traNe praznano uttara, evI rIteM Apo ke prathama ane bIjA praznano nattara babe Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. rathI zranetrI jo uttara to pUrvokta bedu praznanA bave uttaranAja cAra akSarothI prApo. have rANI uttara yA be ke thApanA prathama praznano uttara to 'muktA' eTale motI. arthAta svAti nakSatramAM varasatA varasAdanA jalathI bIpasaMpuTamAM muktA yA be. bIjA praznano uttara 'balI' eTale balavAn arthAt balavAn puruSa, zatrune ho ke kAraNa ke sAmarthyarahita puruSathI zatruno nAza thAyaja nh|. yA balI tathA muktA padamAM paNa thApanA kahyA mujaba beja ro be. have trIjA praznano uttara " muktAvalI " eTale motInI mAlAja thAya be arthAt te muktAvalI ApanA hRdayane zojAve e, tathA muktAvalI evaM mArUM nAma be, to DhuM paNa honizasmaraNe karI ApanA hRdayathI jAtIja nathI, to mAthI paNa yApanuM hRdaya zone se juDe. yA trIjA praznanA uttaramAM kahelA muktAvalI e padamAM paNa thApanA pUjavA mujaba pahelA ne bIjA praznanA uttaramAM kahelA je ve ve akSaro be, teja cAra aronuM pada banA vIne uttara kahelo be. 163 royeM zrApelA have bIjA praznanA uttaramAM balI evaM pada kaheluM be, tethI trIjA praznanA uttaramAM " muktAvalI " ema thA joiyeM ane te uttaramAM to muktAvalI ema yAve, toja kharo uttara kahevAya be ? to tyAM kahe be ke vyAkaraNanA niyamathI banuM ne vanuM aikyaja le, tethI koiThekAle uccAramAM vane ThekANe. bano karIyeM to kAM pUrvokta dopa yAvyo kahevAya nahiM. mATe bajI ne valIno doSa nathI. yA pramANeM ratnAvalIyeM jyAreM traNe uttara yApyA, tyAreM valI sUrasena kumAra kavA lAgyo ke he varAMgi ! have tamo kAMika mane paNa prazna karo, juna to kharAM ke mane paNa tamArI mujaba praznonA uttara vyApatA khAvaDe ve ke nahiM ? tyAreM ratnAvalIyeM pUyaM ke // zloka // hariH kA jaladherlene, kiTagannaM na puSTidam // prANezasyopamAnaM kiM, hastayoH pAdayorapi // 1 // arthaH- hari je viSNu te jaladhikIka vastune prApta thayA ? tathA puSTine na khApe, tevuM yanna kayuM be ? prANeza je yApa te chApanA hAtha ne pagane kenI upamA devAya le ? hA praznamA pahelA praznano uttara eka akSarathI, bIjA praznano uttara rathI netrIjAno uttara to te pUrvokta kahelA behu praznanA malI je Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. cAra akSaro thayA le, tethI Apo. e sAMjalI kumAra kahe je. ke he stri! sAMjalo. tamArA prathama praznano uttara to 'te' ,eTale prathama hari le, te jaladhithakI te jagat prasida evI lakSmIne pAme . te pahelA praznano uttara ApanA pUjavA mujaba ekatharathI Apyo . valI bIjA praznano uttara 'a rasa' eTale rasarahita arthAt je anna rasa rahita hoya, te puSTidenAru hotuM nathI. teno uttara paNa ApanA kahevA mujaba traNa adarathIja kahyo je. have trIjA praznano uttara 'tAmarasa' eTale rakta kamala arthAt raktakama lanI napamA tamArA hAtha tathA pagane apAya le. AmAM paNa tamArA pU bvA mujaba pehelA tathA bIjA praznanA je cAra adaro thayA te cAra adarathIja uttara dIdho le. valI pAbI ratnAvalI rANI rAjAne pUje je,ke||shlok // kaMdarpaH kila kIdRha, AdhAro jagatAM ca kaH // kaH padminyAH priyaH prokto, manmano mohanopi kaH // 1 // arthaH-prathama, kaMdarpa je kAmadeva te kenI sarakho le ? bIjo, jagatano AdhAra koNa ? trIjo, padminIne vanana koNa kahelo le? ane cotho, mAhArA manane moha karanAro paNa koNa ? A pramANe cAre prazno je le tenA uttara ekaja padathI Apa kaho. tyAre kumAra jarA hasIne kahe je ke he strI! cAre praznano uttara jo kahIye baiyeM to sUraH' eTale sUra thAya ne arthAt sUrasena to DhuM buM, mATe he priye ! teM A cAra prazothI . to mAruMja smaraNa kayuM lAge ? prathama praznano uttara 'sUra' eTaleM kaMdarpa De kaMdarpa kevo le toke sUra jevo.arthAt kaMdarpa samAna DhuMbaM ne mArUM nAma sara ne valI bIjA praznano uttara paNa 'sUra' eTale sUrya arthAt jagatano AdhAra sUrya ne temAM paNa mAjhaM nAma AvyuM. ane trIjA praznano nattara 'sUra' eTale tyAM paNa sUrapadeM karIne duMja yAvyo. valI cothA praznano uttara paNa 'sUraH' eTale sUra arthAt tyAM sustrIne manmomohana to potAno patija hoya che to tamAro manmohana DhuMsUra buM. mATe A pramANe cAre praznamAM he priye ! tameM maneja saMnAsyo . ema manohara naktirUpa sudhAnA svAdane viSe raMji ta evA te bedu jaNane ghaNoka kAla paNa kaNa samAna cAlyo gayo. have eka divasa te sUrasena kumArano pitA narasiMha rAjA, snAna karI alaMkAra dhAraNa karI, harSotkarSathI svadehanI zonAnA nirIkSaNa mATe potAnA kAcanA baMgalAmA gayo, tyAM jaz baMgalAnA kAcamAM potAnuM Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 265 svarUpa joDne manamAM glAni pAmI virakta tha gayo. ane panI potAnA cittamAM ciMtavavA lAgyo ke are ! yauvanakAlamAM camarasamUhanI samAna ta thA kAjalanI samAna je mArA kezo dekhAtA hatA, te hAla vRddhAvasthA thavA thI kArpAsanA phula jevA zveta tha6 gayA dekhAya . are ! yuvAsthAmA aSTamInA caMmA jetuM tejasvI mArUM jAla dekhAtuM hatuM, te A jarA Ava vAthI khajurInA pAkA pAna jevU dekhAya ! valI yuvAvasthAmA vikasita kamala samAna je mArAM netro dekhAtAM hatAM, te hAna jarAnA prAu vathI malina pANInA poTA jevAM dekhAya De, yauvanAvasthAmA ratnanA Adarza sa mAna mAMsala je mArA gAla dekhAtA hatA, te A jarA doSe karI agnijvAlAthI tapAvelA kaDhelA jevA dekhAya ! taruNAvasthAmAMmArA mukhamAM kuMdasamAna mi saravA je dAMto hatA, te hAla jarAmAM raNAMgaNane viSe uSTa sevakanI peThe vi rala ane zithila tha gayelA dekhApa .je yuvAvasthAmAM mArA nuja, nagaranA gopuranI parigha jevA dekhAtA hatA, te hAla jarAnA pApathI dhokne nico nAkhelA vastranI paveM valikalita tha gayA dekhAya ! taruNAvasthAmAM mAre nadara je matsyanA udara samAna dekhAtuM hatuM, te vRkSAvasthAnA AvavAthI jANe carmaja valageluM hoya tevU dekhAya ! prathamavayamA je hAthInI suMDha sa mAna mArI jaMghA dekhAtI hatI, te hAla jarAyeM karelA jarjaritapaNAthI kAka nIjaMghAsamAna dekhAvA lAgI . jAju guM kaDaM, ghaNAja yatnethI lAlana karelu zrA kalevara,dhanadaya thavAthI jema kumitra dekhAya, tema jANe koi divasa lAlana pAlana kasyuMja nathI! tevU dekhAvA lAgyuM 2 // yataH // valinirmukhamA kAMtaM, palitairaMkitaM ziraH // gAtrANi zithilAyaMte, tRSNaikA taruNAyate // arthaH- mAruM mukha je , te karakacalIyothI AkrAMta tha6 gayu , mArUM mastaka paliyoyeM karI vyApta tha gayuM , ane mArAM gAtra sarva zithila tha gayAM be, paraMtu eka thA tRSNA te dADe dADe taruNa thAtI jAya ? aho! ajJAnI evA meM asAra evA A dehane mATe ghaNAja kAla klezo nogavyA, paraMtu mA rA AtmAnu hita to kAMkayuMja nahiM? // ytH|| nArA nijapUjyapAdakamalaM, samyaga na dharmaH zrutaH, sattvaM no vihitaM na ceMziyadamo no te kapAyA jitaaH|| na dhyAnaM na kRpA na dAnatapasI nAnyopakAraH kRtastIrthe na iviNavyayo mama mudhA gar3hati vai vAsarAH // 1 // arthaH-are! Aja divasa sudhI meM Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. mahArA pUjya evA gurunA padakamalanuM pUjana kartuM nahiM ! tathA sArI rIteM dharma sAMjalyo nahiM ! koI dharma tattva paNa yAcayuM nahiM ! iMDiyadamana kasyuM nahiM ! ne uya kavAyo paNa jiMtyA nahiM, yarihaMta bhagavAnanuM dhyAna paNa kartuM nahi ! konI para dayA karI nahiM ! dAna ne tapa paNa kasyAM nahiM ! tema bIjA koino upakAra paNa kasyo nahiM ! mATe mArA yAja divasa sudhI divaso sarve vyarthaja gayA! ema dhyAna karatAM te narasiMha rAjAne upazama jJAna eTale kevala jJAna utpanna yayuM tethI ne kevalajJAnI thayo. paDhI te siMhanI peTheM mahAparAkramI tha yo ko pAMca muSTino loca karI saMyama grahaNa karI devatAyeM arpaNa ka yo be muniveSa jene evo thako gRharUpa gaharamAMthI nikalIne ekAkI, ni naya, svastha thane narata kSetranA sarva kSetrone viSe pharavA lAgyo . have sUrasena kumAra, potAnA pitAyeM cAritra lIdhuM, ema jAlI manane viSe jyAreM gratyaM ta kheda karavA lAgyo, tyAreM tenA maMtrIvarge jJAnopadeza dai tene zokathI ni vRtta kasyo ne pI tenuM yuvarAja pada boDAvI tene mahArAjyAniSikta kasyo. tethI te sUrasena, rAjA thayo // yataH // kIrtyA caMdrAyamAno nijayuvati mukhAjeca haMsAyamAno, dhAmnA sUryAyamAnaH svajana hitakRtAvezatAtAyamAnaH // sphurtyA siMhAyamAno 'nimatavitaraNe kAmakuMjAyamAno, rAjye lIlAya mAno'pakuruta suciraM mArgaNairgIyamAnaH // 1 // zrarthaH - kIrtithI caMimA samA yuvatInA mukharUpa kamalamAM isasamAna, tejazrI sUryasamAna, svaja nahita karavAmAM pitA samAna, sphUrttiyI sihasamAna, svecitadAna devAmAM kAmakuMna samAna evo te sUrasena rAjA, mAgaloyeM gAna kasyo yako lIlA mAthI ghaNaka kAla paryaMta rAjya karato havo. hama muktAvalI strI sArthe joga jogavatAM te rAjA sUrasenane jyAreM ghaNo kA la vyatIta thayo, tyAreM tene muktAvalIthakI eka caMDsena nAmA putra utpanna thayo. te dina dina pratyeM vRddhi pAmavA lAgyo ne sarve kalA paNa zIkhyo, anukrameM lakSmI thI pAlana thayo ko jyAreM yauvana vayane prApta thayo. tyAaiM tene manohara evI ATha kanyA paraNAvI dIdhI. pI tenI sAyeM joga jogavavA lAgyo. tevA mAM zarad Rtu yAvI. have te zarad RtunuM varNana kare be // yataH // niSpannadhAnyanara pUritacitratoSAH, saMpannacaM kiraNojjvalacArudoSAH // prAyojanAH pramuditA divi devadevAH, krIDati yatra ca vaneSu gRheM'ganA vA // 1 // arthaH- je zara Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 26 hatune vipe prANIyo pAkelA dhAnyanA samUhathI pUrNa thayo ne vicitra saMto pa jene evA thAya ne, valI jemAM paripUrNa caMnA kiraNoyeM ujjvala paNA thI manohara rAtriyo thAya . je tune viSe prAyaH manuSyo. harSAyamAna thaine svargamAM deveMzenI paDheM vanone vipe krIDA kare le. ane temanI strIyo potAnA gharane viSe krIDA kare je // 1 // have tevA samayane vipe te sUrasena rAjAno baMdhu jIvanAmA eka pradhAna ne, teNe AvIne kahyu ke mahArAja! dUradezanA rahenArA koieka ghoDAunA veca nArA vecavA mATe ghoDA lazne bAhiM ApanI pAseM thAvelA be, mATe te ghoDAunI parIkSA karIne je uttama azvo hoya, te lAne tene rajA Apo. te sAMjalI sUrasena rAjA potAnA ghoDA para besIne je ghoDAnA vecanA rAhatA tene bolAvI tenA aneka azvopara vesI khelAvI tenI parIkSA karI tApathI tapta thayothako eka sAjaranA jADanI nIceMjazveto.tevA samayane vipe teNe svastha ve citta jenuM ane lAMbA hastavAlA, nAsAyanI para rAkhyAM le nayanayugala jeNe, zAMta mUrtimAna, sUryAnimukha tapane tapatA evA koieka munivaryane joyA. joine ekadama tyAM gayo ane tyAM jai te munine natithI namaskAra karI tenuM rUpa ane lAvaNya joDne moha pAmelo evo sUrasena rAjA temanI stuti karavA lAgyo // yataH // tvaM dhanyosi mune yena, madano urjayojitaH // prApto'smAdRzaHprAptA niHsImAH zamasaMpadaH // 1 // ratnatra yopArjanasAvadhAno, jiteMDiyomohajayakatAnaH // suparvaNAmapyanivaMdanIyo, natosmi te pAdayugaM munIza ||2||arth:-he mune! jeNeM urjaya evA anaMgane jItyo, tathA je Apa amasarakhAne duSprApya evI sImAvinAnI zama rUpa saMpa ttiyone prApta thayelA bage ||1||maatte pApa dhanya bo. jJAna, darzana, zAritrane na pArjana karavAmAM sAvadhAna, jiteMghiya, mohane jaya karavAmAM ekatAna, devo ne paNa anivaMdanIya evA Apano, mATe ApanAM caraNAraviMdamAM duM vAraM vAra namaskAra karuM // 2 // prA prakAra muninI stuti karIne te muninI jaktithI AnaMdane prApta yayelo, tathA svaparivArasahita, munisevAparAyaNa evo te sUrasena nUpati, temanI pAse hAtha joDIne beTho. palI muniyeM pa Na potAnuM dhyAna pUrNa karIne dharmanI dezanA devAnoprAraMna kasyo. te jema keHhe rAjana! jemaNe potAnA kAnathI zAstrokta narakanAM phuHkho sAMjavyAM , Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 janakathA ratnakApa nAga sAtamA. tevA suzravaNa jano, rogonI peThe nogomAM mati karatA nathI. kAraNa ke te jANe , je iMDiyonA jogo je , te asAra, asthira, apavitra, atRpti kAraka, viyoga kAlane vipe phuHkhadAyaka hoya . arthAt te nogo maraNA naMtara duHkhadAyakaja hoya . valI te viSayo, joga kAlamAMto madhura jaNA ya paraMtu vipAkakAlane viSe ati kaTuphaladAyaka hoya . ma Teja te pUrvokta vivekijano tenuM sevana karatA nathI. kaheDhuMje keH-||aadii mAdhuryarUpA pariNatikaTukA ye ca kiMpAkatuvyAH, kaMmUkayanAnAH daNikasukhakarA phuHkhasaMyojinoM'te // madhyAnhe caiNatRSNAvadavRtamatidA niHphalAyAsamUlaM, nukkA dadyuH kuyonicamaNamapi mahAvairiNastetra nogAH // 1 // arthaH-AraMna mAM madhuraguNa yukta ana pariNAmeM kiMpAkanA phala jevA kaDavA eTale kiMpA kanAM phala jema jovAmAM sArAM, lAlaraMgavAlA hoya , paNa khAvAmAM atyaMta kaDavAM ne tevA,ane jema nyujalI yahoya ane tene khajavAlIyeM ne jevaM surava Ave, tevA surakhane denArA, tathA daNikAnaMda dAyaka ane aMtasamayamA U rakhane devAvAlA, madhyAnhakAlaneviSe kAranUmimAM dekhAtA mRgatRSNAnA jalanI pe - matine AvaraNa karanArA, jemA prayAsa karanArane te prayAsarnu kAhI paNa phalaja malatuM nathI, mahAvairI samAna, evA A paMceMzyinA jogo , te nogonogave thake jIvane kuyonivageremAMnramaNa karavuja paDe .camaNa karatA te jIvo jo nArakImAMjAya , to temAM nArakipaNAne jogavI atikhita thA ya le. kAraNa ke tyAM kAM paNa tene nogasAmagrI upalabdha thAtI nathI, valI te jIvo jo pazupaNAmAM jAya , to tyAM vivekahInatAne prApta thAya be, ane tyAM paNa nogasAmagrI tene malatI nathI. have valI te jIvo jo narajanmamAM jAya le, to tyAM svajanano viyoga, roga vagerethI duHkhita paNA ne te prApta thAya , te jIvo jo devajanmamAM jAya , to tene jyAre devalo kanA nogano viyoga thAya , tyAreM mahoTuM puHkha natpanna thAya , kAraNa ke te jIvo kAMzAzvata devapaNAmAMja rahIzakatA nathI.te mATe te viSaya nogomAM mAhyA puruSa- mana te kema rAjI thAya? nA thAyaja nahiM. valI te nogone tuba sattva jIvoyeM atyaMta sukharUpa mAnelA . yA prakAranI muninI vANI sAMgalIne nogothI vairAgya pAmyo evo te sUrasena rAjA te munine praNAma karIne potAne ghera Avyo. ane te muni Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMdra ne guNasAgaranuM caritra. 26 nA je pratyakSa sarva guNo dIvA hatA, tene smaraNa karato yako rAtreM suto. te pItene niza cAvIne pATho te gurunuMja smaraNa hovAthI turata jAgI gayo, tevAmAM to tethe prakAzamAM vAgatA devatAunA jhuMDunino zabda sAMvyo, te sAMgalI manamAM ciMtavavA lAgyo ke ho ! je muniyeM mane divasamAM upadeza thApyo hato, teja munine hAla kevala jJAna utpanna thayuM hoya, ema lAge be ? ema ciMtavana karI sUi rahyo savAranA praharamAM potAnI muktAva jInAmA rANInI sAyeM mahoTA zrAmaMbarathI pATho te muninI pAseM gayo. tyAM ja " jyAM jove, tyAM to devatAyeM kasyo ne mahotsava jeno evA te sAdhune joyA ghane joine pratyaMta harSAyamAna thaine munivaryane namaskAra karI stuti karIne temanA mukhanA vacanAmRtanA pAna karavAmATe pavitra bhUmi para vege. tevAmAM to tejeM karIne sUrya samAna dedIpyamAna kuMmalavAlo maMdahAsyeM karI prasanna ne mukhA raviMda jenuM ne jaya jaya zabda karato evo koieka puruSa te kevalInA caraNa kamalane viSe ekadama paDIne stuti karavA tatpara thayo. te caraNamAM paDelA puruSane jo ne vismaya pAmelA sUrasena rAjAyeM kevalI bhagavAnane pUjayaM, ke he jagavan ! yA koNa puruSa be ? yane yApane viSe atyaMta naktimAn kema be ? tyAre kevalI bhagavAneM kayuM ke he rAjana ! gusamyaktvajJAna thavAthI jIva, tIvranaktimAna thAya be. valI bIjuM paNa kAraNa nakti yavAmAM yayuM be, te paNa huM kartuM buM, te sAMjana. pUrve padmakhaM nAmApuramAM dhaneM karI kubera samAna evA Izvara ne dhanezvara nAmanA ve vaizya rahetA hatA, temAM Izvara je hato, te jainadharmamAM sAvadhAna hato ne dhanezvara je hato, te mithyAtvavAsanAvAsita hato. te vedu nika TasaMbaMdhI tathA yatkiMcit paraspara sneha yukta hatA. have jainadharmI evo je Izvara be, te divasanA yAvamA nAgamAM eTale rAtrinojana doSanA parihAra mATeM sUryAstI pahelAMja prati dina jojana kara lIye be. tene jor3ane kadAyahI eva teno mitra dhanezvara tenI niMdA karavA lAgyo ke yaho ! yA tamAruM jainonuM jJAna to juna. ke je tamo niraMtara divasamAM be vakhataja nojana karayA karo ho ? arthAt sadA pavitra evaM naktanojana to koi paNa divasa karatAja nathI ? te sAM lI Izvara zrAvakeM kayuM ke he mitra ! tuM khoTo yAgraha rAkhI mithyA jApaNa nivaDa pAponezA mATe bAMdhe be ? // yataH // viduSA yujyate kArye, guNa Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. doSavicArataH // pravRttizca nivRttizca, svIkatA sveSTasidhaye // 1. // arthaHvihAna puruSo, guNa ane dopono vicAra karIne kArya kare .ane pravRttino ane nivRttino svIkAra, potAnI iSTasidine mATe kare .temAM paNa jemAMalpa doSa hoya, tene grahaNa kare ane jemA ghaNA doSo hoya, teno tyAga kare ve. arthAt eka alpadoSI ane bIjuM bahudoSI ema behu dekhAtAM hoya, to temAM thI vidvAna mANasa, alpadoSIneja grahaNa kare ne ane bahudoSIno tyAga kare je.te jema keH-devanirvAhane mATe nojana to sadu kozne karavuja joyeM, beyeM eTale teno to sAva tyAga thAyaja nahI, to have je nojananA samayamAM baddha dopI samaya dekhAto hoya, te samayano tyAga karavo. valI jema parastrIgamana paradhanaharaNa karavU, te bahudoSI , to teno tyAga karavodhane svastrIgamana, svavyopanoga te alpadoSI, tenuM grahaNa karavaM. temaja kuMthu, kAMTo, kASTha nuM jIeM boDiyu, thAsthi, mAkhI, kIDI vagere padArtho jevA divasamA sA ra rIteM dekhAya be, tevA rAtrine viSe dekhAtA nathI, mATe rAtrinA samayamAM jojana karavAno rIvAja , te kharAba le tathA bahudoSIle. ane divasa nA samayamAMnojana karatAM pUrvokta padArtha jo paDyA hoya, to te sarva sulana rIteM dekhAya je. mATe divasanA samayanu nojana , te alpadoSI ema pra tyadarIteM sadu koine dekhAyaja . ane jo kadAcit tameM kahezo ke te di vasa nojanamAM manuSyane tRpti thAtI nathi? to jo divasanA nojanamA tRpti jene na thAya, to tene rAtrinA nojanathI paNa tRpti thavAnI ne ? mATe ni doSa evA divasanojanane boDIne je rAtrinojana kare ,ane kahe je, ke ameM naktanojana kayuM , to teunuM te mahoTuM spaSTarIteM ajJAnaja jaNAya ne. ane valI naktanojanano je mArga . te paNa yavanajananoja je. kAraNa ke ravinA kiraNeM karI je adRzya , te kevala sadoSaja hoya . valI sarva karma no adhikAra paNa manuSyane sUryodaya thayethIja thAya ne, ema DhuMja nathI kaheto, paraMtu tamArA darzanIyo paNa kahe . mATe he dhanezvara ! je rAtrimA nathIja jamatA, tene to jema koi jIvanA jIvitanoaI kAla tapazcaryAmAM jAya ne, ne tene jetuM puNya thAya , teTaluMja puNya thAya ne. ane je rAtri jojana kare ,tenuM to AyuSya tiryacajIvonI peThe vyarthaja cAlyuM jAya le // yataH ||ye rAtrau sarvadA ''hAraM, varjayaMti sumedhasaH // teSAM padopavAsasya, Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 pRthvIcaMDa ane guNasAgaranuM caritra. phalaM mAsena jaayte||1||naanoH karairasaMsSTaSTa, muliSTaM pretasaMcarAt // sUkSmajI vAkulaM cApi, nizinojyaM na yujyate // 2 // catvAro narakArAH, prathama rAtrinojanaM // parastrIgamanaM caiva, saMdhAnaM natakAyake // 3 // parazAstrepi // nodakaM cApa pItavyaM, rAtrAvatra yudhiSThira // tapasvinA vizeSeNa, gR hiNA tu vive kinA // 4 // mRte svajanamAtre'pi, sUtakaM jAyate kil|| astaM gate divAnAthe, jojanaM kriyate katham // 5 // raktInavaMti toyAni, annAni pizitAni ca ||raatrinojnsktsy, grAse tanmAMsanadaNam // 6 // catvAri khalu karmANi, saMdhyAkAle vivarjayet // thAhAraM maithunaM ni, svAdhyAyaM ca vizeSataH // // AhArAjAyate vyAdhiH, krUragarnazca maithunAt / / nizato dhananAzaH syAt, svAdhyAye maraNaM navet // 7 // naktaM matvA na no ktavyaM, rAtrau puMsA sumedhsaa|| demaM zaucaM dayAdharme, svarga modaM ca vAMDatA // kiM ca // gAthA // saMpAtima uduma tasA, tIraMti na vArivaM tahiM jeNa // paJcaraka daMsiNo vidu, teNa nisAe na muMjaMti // 10 // iMdiya vija AraM, navajaNaM tAyapAi parisur3I // pasunAvaparicAi, dinuttIe guNA DhuMti // 2 // arthaH- je buddhimAna manuSyo, rAtrine vipe mAsa paryaMta jo sarva prakArathI AhArano tyAga kare , te jIvone padopavAsa jeTaluM phala prApta thAya ne // 1 // ravinA kiraNothI jeno sparza thayo nathI, tathA pretanA sparzathI, tenA saMsargInA saMsargathI, nabiSTathI, sUkSmajIvathI vyApta, evA annanA nojanano, tathA rAtrinojanano buddhimAne tyAga karavo // 2 // valI narakanAM cAra cAra kahelA . temAM prathama rAtrinojana, bIjuM parastrIgamana, coyuM paravyaharaNa, ane cothu ApaNane page lAgatA jIvapara bANa vagere hathiyAranuM anusaMdhAna karavU // 3 // valI paradarzanInA zAstromAM paNa kahelu be ke // he yudhiSThira ! rAtrine viSe jala paNa pIvaM nahiM, temAM tapasvI puruSoyeM to vizeSe karIne pIvuja nahiM, ane vivekI evA gRhasthAzramI puruSa paNa pIyU~ nahiM // 4 // kadAcit koI saMbaMdhI jyAreM maraNa pAme, tyAre to sUtaka lAge, to divAnAtha eTale divasanA pati evA sUrya nArAyaNa jyAreM asta thAya tyAreM, nojana kema thAya? // 5 // rAtrine vipe jala je , te rudhirasamAna 'yAya , ane anna je , te mAMsasadRza thAya ne ane valI rAtrimA annano grAsa lenAra janane mAMsanojana jevo doSa lAge re // 6 // Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. cAra kAryono saMdhyAkAlane viSe tyAga karavo, te kayAM cAra kArya ? to ke AhAra, methuna, nijJa ane vizeSe karI svAdhyAya, eTalAM vAnAno tyAga karavo // 7 // kAraNa ke saMdhyAkAlamA AhAra karabAthI vyAdhi thAya De ane maithuna karavAthI kUragarna thAya , tathA nizathI dhanano nAza thAya ane svAdhyAya karavAthI maraNa utpanna thAya De // // dema, dayA, zauca, dharma, svarga ane moda, tene vAMDatA evA buddhimAn puru rAtrinojanane naktanojana mAnIne jojana karavuja nahiM // e // valI paNa kahyu ke sUkSma, trasa, evA jIvono rAtrinojana karanAranA nojana pAtramA saMpAta thAya . arthAt rAtri jojana karanAranA nojanamA sUkSmatrasa jIvo AvI paDe be, kAraNa ke te jIvo hAtheM karI vAriye paNa paDyA zivAya rahe tAja nathI. kema ke te jIvone rAtrimA dRSTino anAva hoya ? mATe temAM pratyada doSa mAnI te rAtrinojana karavUja nahiM // 10 // iMDiyono vijaya, tathA jIvanI hiMsAnA tyAga vagerethI jIvanI parizukSi thAya le. tathA pazunAva parityAgarUpa guNo paNa thAya ne // 11 // te kAraNa mATe he dhanezvara ! tameM doSa ane guNone jAgI pravRtti ane nivRtti karo. ane grAmya putranI parnu kadAyaha karIanarthane zA mATe karoDo? te jema keH- eka gAmaneviSe koi eka grAmINa manuSya raheto hato, te maraNa pAmyo, tethI tenI nAryA, potAnA svAmInu smaraNa karIne atyaMta rudana karavA lAgI. tyAre te no eka putra hato, teNeM kahyu ke he mAtaH! tameM zAmATe zoka karo bo ? dUM tamAro putra mATe anucaranI paheM tamArI sevA karIza, ane gRhakArya paNa karIza. mATe Avo mahoTo zoka karavAnuM huM kAraNa? tyAre te strI bolI ke he putra! tAro pitA je kArya hAthamAM letA hatA, te koikAleM mUkatAja notA, ane tuM to nizciMta jevo dekhA bo, tathA bAlaka bo, tethI hAthamAlI dhelA kArya karavAmAM zithila bo, mATe mane mahoTo zoka utpanna thAya ? tyAre te putra bolyo ke he mAtA! juna.AjathI AraMjIne have hu~ gRhakAryamAM saciMtaja rahiza,ane mArA hAthathI jAleluM kArya hu~ghaNo kukhI thAiza to paNa mUkIza nahiM. ema kahIne potAnI mAtAne sthira karI. par3I eka divasa rAjaraste poteM nikaTyo, tevAmAM teja rastAmAM koI eka dhobIno gadheDo potAnA gharathI baMdhana toDI doDyo jato hato ane tenI paLavADe tene Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. 173 pakaDavA teno svAmI rajaka doDato hato, paNa te rAsana hAtha grAvyo nahI, tyAre te dhobIyeM mahoTA sAdathI rastAmAM cAvyA jatA te grAmINa bokarAne kayuMke he jAi ! yA mAro gadheDo toDAvI doDyo jAya te, te tArI pAseM zrAvyo be, mATe tuM tene pakar3I jeje. te sAMnajI teNeM te gadheDAnuM pUbaDuM pakar3I lIdhuM, tyAM to krodhAyamAna thayelA te gadheDAyeM potAnuM pUchaDuM pakaDayuM jAyuM ke turata tene pAvalA ve paganI lAto mAravA lAgyo. tethI te grA mI putranuM mastaka tathA hRdaya e bedu phUTI gayAM, to paNa teNe rAsananuM pUbaDaM boDyuM nahiM, tyAaiM gAmamAM cAlanArAM loko kahevA lAgyAM ke he mUrkha ! tuM yA gadheDAnuM pUbaDaM boDI de, nahiM to tune pAdaprahArathI mArI nAkhaze ? tyAre te Thokaro bolyo ke mArI mAtAyeM mane boDavAnI nA kahI be, ke hAthamAM lIdhenuM koi paNa kArya tArA bApanI paTheM tuM boDIza nahiM, mATe mArI mAtAnA kahevAthI naladuM huM kema karUM ? tevAM te yA mInAM vacano sAMjalI sarva mAlAsa upahAsa karavA lAgyAM. paraMtu teNeM te pUba boDadhuM nahiM ne mahoTA duHkhane prApta thayo. ema he mitra ! tameM paNa jo guNadopanuM vivecana na karI kadAgrahaja pakaDazo, to te grAmI nI peTheM durgatirUpa duHkhane prApta yAzo ? e prakAreM ghaNI rIteM upadeza kasyo, to paNa te, rAtrinojanathakI nivRtti pAmyoja nahiM ne grA dhyAneM karI duHkhita ne tRptirahita thakoja maraNa pAmIne vAgula thayo. valI samyakkanI niMdA karavAthI teNeM tiryagnAma karma bAdhyuM, tethI te pAMce vAra vAgulanAja navane pAmyo. tyAMthI maraNa pAmI ve vAra cimAcoDano avatAra pAmyo, tyAMthI marI ve vAra ghUDano java pAmyo pATho tyAMcI maraNa pAmI be vAra zIyAlIyo thayo . tyAMthI maraNa pAmI vizAlA purimAM devagupta nAmA brAhmaNanI naMdA nAmanI nAryAne viSe putrapaNe utpanna thayo. te bAlyapaNAthIja vyAdhivAn thayo. teno eka roga jyAM tenI mAtA auSadha karI maTADe be, tyAM bIjA navA ve traNa rogo utpanna yAya be. ema karatAM tenI mAtA paNa maraNa pAmI. pakSI teno pitA bIjI strI parasyo. tyA tenI te uramAna mAtA hovAthI te rogInI kAMi paNa yAzvAsanA kare nahI ane te tenI khAgala paNa jAya nahIM. have te putra atyaMta rogI rahe 35 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ J8 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. vA lAgyo tethI lokoyeM tenuM rugnaTa evaM nAma pADayuM, ane jema viSTAmAM kIDo mahoTo thAya, tema rogamAM ne rogamAM vadhavA lAgyo. have teno mitra Izvara zreSThI je hato, te to dharma jAgaraNane viSedha tyaMta udyuktaja hato, te mATe dhana, putra, dArAthI virakta thai teNeM zrI dharme zvara nAmA guru pAseM jaz cAritrane grahaNa kayuM. palI muktistrImA rasika, tathA zamatAmRtapAnamAM tRpita, evA te muni vihAra karatA hatA. have te muni, eka divasa jemAM rugnaTTa rahe , te vizAlA nagarIne viSe padadamaNane pAraNe yA hAra varovAne mATe gocarIyeM nikaTyA, te rogInA pitA devagupta nAmA brAhma gane ghera aAvyA. te muninAM darzana karIne khuzI thayelo te brAhmaNa, munine praNA ma karI vinati karavA lAgyo ke, he jagavan ! Apa karuNAnA Akara bo, tethI eka mArI vinati , te sAMgato. tyAre guruyeM AjJA karI ke he hiz2a! tAre je kahe hoya, te kahe. tyAM te kahevA lAgyo ke he mahArAja ! A eka mAro putra , te avatasyo tyAMthIja rogI ne, ane tenA rogane maTADavA mATe meM ghaNAka napAyo kasyA, paraMtu koipaNa rIteM tenA rogo maTatAja nathI. mATe zrApa kAhiMka upAya kaho,to A vIcAro rogothI mukta thAya ? te sAMjalI muni bolyA ke he brAhmaNa ! amone yatilokane to jyAreM gocarIyeM nikalIyeM, tyAre koznI sAthai vAto karavI kalpeja nahiM. e zAstrokta mArga , topaNa tArA putronA rogo joi mane dayA Ave ne, tethI hu~ kahU~ , te sAMnata. he hija! A tArA putrane bIjA koi paNa auSadho lAgu paDaze nahiMmATe tene to dhauSadha karavuja nacita je. ema kahI te muni, tyAMthI nidAna malavA thI pAlA bAhera udyAnamA cAvyA gayA. have te brAhmaNa paNa jaladI jojana karI potAnA rogI putrane lA eka dama te muninI pAseM Avyo. ane namaskAra karI te munine putra mATe dharmoSadha pUjyuM. tyAre nAvavedI evA muni bolyA ke he vipra! jethI rogo natpanna thAya ne, te roganuM nidAna kahevAya De, mATe prathama roganuM nidAna jANI te nidAnano jyAreM tyAga karIyeM, tyAreMja tenuM auSadha thAya le.ane te auSadha paNa tyAreMja lAgu paDe .jo kadAcit nidAna jANyA vinA koi emane ema usaDa A pe , to te auSadhano guNa thAto nathI paraMtu sAmo te rogano vadhAro thAya be? have te rogonAM nidAno kayAM kayAM ? ke prathama to prANIyonI hiMsA Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMdra ne guNasAgaranuM caritra. Its`a karavI te, bIjaM asatyabhASaNa, trIjuM caurya, cauthaM parastrIgamana, pAMcamuM parigrahAsakti. e pAMce, roga thavAnAM nidAna be. kAraNa ke te pAMce khAcaraNa kasyAM thakAM roganA kAraNanUta thAya be. have te pUrvokta pAMce nidAnathI ya yelA rogo kayA auSadhathI nAza pAme be ? to ke prathama to parameSThInA smaraNa karavAthI, bIjA cAra kaSAya ane iMDiyono jaya karavAthI, trIjA yathA zakti pAtromA dAnadevAthI, cauthA pApanI gardA karavAthI, e cAra prakAranA auSadho thI pUrvokta nidAnathI yayelA rogo, nAza pAme be. mATe yA mArA kahyA pra mANeM nidAnane jANI, te nidAnano tyAga karI dharmoSadhane grahaNa karI je prANI niraMtara cAle be, te prANIne koi divasa, rogo thAtAja nathI ane roga thayA vinA paNa je yA pramANanA dharmoSadhane lIdhAja kare be, tene yA rogya paNa rAja kare be ? ema kahI te brAhmaNane guruyeM ekeka vratanuM mA hAtmya savistara kayuM, te sAMgalI pitAne ane te rogI putrane mithyAtva nAza tha gayuM, tethI te pitAne putrane samyaktva prApta yayuM khane paDhI te roga maTADavAnA bIjA sarva upAyono tyAga karI nizcala zuddha zrAvaka thA ne roga thavAnuM mUla kAraNa to duSkarmaja be, ema jANavA lAgyA. " have eka divasa siMhAsana para beThelA sodhamai sudharmA sanAmAM tatratya devatAnI samakSa te pitA putranuM dharmadAdartha vakhAyuM tene te sa mAM beThelA ve devo jutuM mAnIne kahevA lAgyA ke jo tenI meM mArI jAteMja parIkSA lazyeM, toja te vAta meM sAcI kahIyeM ? tyAreM saudharme'deveM kahyuM ke tamone jyAreM amArA bolavA para naroMso nathI zrAvato, tyAreM tamo tamArI jAteMja jai parIkSA vyo. e vAkya sAMjalI te bedu devo, vaidyanuM rUpa dhAraNa karIne jyAM rogI brAhmaNa rahe be, te vizAlAnagarImAM khAvI te brAhmaNa ne ghare gayA. prane te rogI brAhmaNane kahevA lAgyA ke he rogI ! meM vaidya baiyeM, te tune garIba mANAsane mAMdo sAMgalI dayA yANI tArUM usa karavA yAvelA baiyeM. mATe tArA mAtA pitA vagerenI samajha meM jema kahIyeM tema niHzaMkarIteM tuM mAruM khauSadha le, tathA pathya paNa pAle; to tArA rogo, thoDAja divasamAM nAza thai jAya. te sAMgalI tenA mAtA pitA va gere kahyuM ke tene kevI rItanuM auSadha kevI rIteM jevuM ? te vyApa kaho. tyAreM vaidyaka, ke ju. prathama to khA rogIyeM yAkhA divasamAM tathA rAtrimAM Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. guM khAvu jozya? te kahiyeM baiye ke ArogIya divasanA prathama praharane viSe madhura evA madhanuM nakSaNa karavaM. palI valI jyA divasano bIjo prahara thAya, tyAre kRSNa evA madirAnuM pAna karavU. panI pAnI rAtri jyAreM paDe, tyAre mAkhaNa, cokhA, jalacara, sthalacara, khecara, evA prANIyonaM mAMsa lAvI tenuM nakSaNa karavaM. have amAjhaM auSadha kevI rIteM khAeM ? te kahiyeM baiyeM. ke, yA rogIyeM ameM je auSadha ApIyeM, tene pratidivasa savAramA pUrvokta prANIyonuM mAMsa lAvI tenI sAtheM melavIne khAvaM. tema sAta divasa paryaMta ameM jU jU auSadha Apazu, tene paNa te prathama kahelA mAMsanAja anupAnasAtheM levu. tethI sAta divasamAMA brAhmaNanA sarva rogo nirmUla thai jAze ? temAM kAMhI paNa saMzaya nathI. e sAMjalI te rogI brAhmaNa bolyo ke are vaidyo ! A te bolo bo zuM ? yA prakAranA tasArA kahelA AraMnakAraka sar3a khAine mAre jhuM karavAnuM ne ? AvA saDathI mArA rogo jo maTatA hoya, to te rogo mAre maTADavAja nathI. kAraNa ke AvaM tamAeM usaDa khAine DhuM navonava naraka vedanAne nogavavA taiyyAra thAnaM kema ? mATe Aja bolyA te to bolyA, paNa havethI evaM koI divasa bolazoja nahI. juna. prathama to tamoyeM mane divasathI te rAtriparyaMta madha vagere khAvAnuM kartuM, to temAM prathama madha vagere cAre vigayanuM to meM jAva jIva paJcarakANa lIdhenuM be. mATe tamArA kahevA pramANe madha tathA mAkhaNa vagere to meM khavAyaja nahiM. valI rAtrinojanano paNa meM jAvajIva paryaMta tyAga kasyo , tethI rAtrimA DhuM jainazAstra vihita anna paNa leto nathI to tamArUM kaheluM mahApApakArI mAMsa vagere to zernuja lahu~ ? ane valI ta meM mane usaDa khAvA, kahyu, temAM paNa anarthakAri mAMsa melavIne khA vAnuM kahyu, mATe te usaDa paNa mArAthI khavAya ema nathI ? te sAMjalI devavaidyo bolyA ke he brAhmaNa ! te tuM yuM bole le ? ekadama dharmamAM kAM galI jA bo, tuM vicAra to kara ke A zarIra jo haze to badhAM vA nAM thAze, ane zarIra jyAre nahiM hoya, tyAre ekalA dharmane tuM yuM karI za? ane dharma paNa zeNeM karI pAlIza ? mATe dehamAM jyAreM koI paNa roga thAya, tyAre kartavyAkartavyano kAMza paNa vicAra, mAhyA mANAseM karavoja nahiM. ane ema dharmaviruma usaDa khAvAthI kadAcit pApa lAge, to par3I Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 27 jyAreM sAjA thazne tenuM prAyazcitta karIyeM, tethI te doSa sarva nivRtti pAme, mATe A amoyeM kahyu, tema karI zarIranuM rahANa kasya. ane dharmanuM paNa rahaNa kasya. ema te rogI brAhmaNane kahine te vaidyo tenAM mAtA pitA vagerene kahevA lAgyA ke he nAzyo! A rogI to kAMi paNa samajatoja nth| mATe apasamaju, rogI ane garIba evA A mANAsanI tamAre upekSA ka ravI ghaTatI nathI. tethI tene samajAvI kaho, je amArA kahevA mujaba te saDa khAya ? ane tema kAravAthI tamone paNa puNya ane yaza prApta thAze ? te sAMjalI tenA sadu saMbaMdhI jano kahevA lAgyAM ke he vatsa ! yA ve vaidyo bicArA paropakArI dekhAya , kema ke tArA jevA nirdhana mANAsano roga maTADavA mATe usaDa devA poteM potAnI meleMja bolAvyA vinA yAvI unA rahyA , tathA te usaDanuM kAMza vya paNa mAgatA nathI ? mATe A dayAlu vaidyo jema kahe , te pramANe usaDa grahaNa kasyAthI tAro jo bacAva thAze to amo paNa rAjI thArAM ? ane he nAI ! te usaDa khAvAthI jo tune pApa thAze, to te pApa koi paNa ugra evA tape karI tuMmaTADIsakIza? ema ghaNuMja kahyu, to paNa te rugnaheM mAnyuM nahiM. tyAre te vaidyo, eja gAmanA rAjA pAse AvyA ane te rAjAne kahevA lAgyA ke mahArAja ! aApanA A gAmamA eka janmano rogI brAhmaNa rahe . tethI tenuM nAma paNa rugnaja be. have amo koieka mANAsanA kahevAthI mAMjavyu je vizAlAnagarImAM garIba, janmano rogI ane ghaNoja puHkhI, koI eka brAhmaNa rahe , tenA rogo ghaNA upAyo kasyAthI maTatAja nathI, te sAMnatI manamAM dayA lAvIamo tenI pAseM AvyA aneAvIne amoyeM tene usaDa khAvAnuM kahyu, to paNa jyAre teNeM na mAnyuM, tyAre pADaM tenA saMbaMdhIjano pAseM usaDa khAvAne mATe ghaNuMja samajAvI kahevarAvyuM, to paNa te mAnatoja nathI paraMtu amArA manamAM tenI para dayA Ave , ke tene rogathI mukta karavo. te mATe Apa tene AhiM bolAvI amArA kahevA mujaba usaDa khAvAno tathA pathya pAlavAno dukama karo. ane he rAjan ! amo pratijJA pUrvaka kahiyeM baiye ke amArA usaDa khAvAthI tene jarUra sArUMja thAze ? ane jo te nahiM khAya to te thoDAja divasamAM maraNa zaraNa thapa jAze? te sAM jalI rAjAyeM tene ekadama teDAvyo ane ghaNIja rIteM samajAvyo, to paNa te Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 277 jainakathAratnakopa nAga sAtamo. samajyo nahiM, ane tatratya sadu sAnale tema sAmo upadeza karavA lAgyo. ke he rAjan ! tamo vicAra to karo, ke thA azucipadArthayukta, asatya evA dehane mATe zAstraviru6 ane navajramaNa dAyaka evA jainazAstra viru6 padA rthane hu~ kema svIkArUM ? tathA jAvajIva grahaNa karelA vratane paNa DhuM kema boDaM ? valI evo te koNa mUrkha hoya ke nasmane mATe bAvanA caMdanane bAle ? tathA sonAnA kuMnamA narelI je lAkha hoya, te lAkhane mATe so nAnA kuMnane jAMgI tukaDA karI nAkhe ? valI dehane viSe mamatva rAkhanA rAjano, te dehanA radaNa mATe jema ivyano tyAga kare , tema jhAna pu ruSo dharmane mATe dehano tyAga kare le. em' ghaNIka yuktithI tyAM vetelA sadu ko janone bodha pamADyA. tyAre te vaidyo kahevA jAgyA ke he brAhmaNa ! teM jinadharmanuM tattva ghaguMja sArI rIteM jAeyu ? ema kahI tene nIrogI karI, potAnuM devarUpa dekhADI, tenI stuti karIne te devo svargapratyeM gayA. prch| te divasathI te brAhmaNanuM nAma rugnaTTa datuM, te maTI arugnaTTa thayu. ane dharmoSadhathI roga maTave krii| prathama karatAM paNa te vadhAre dharmAsakta thayo. ane te ghaNA kAla paryaMta jinadharmanuM dhArAdhana karI samAdhimaraNeM maraNa pAmI saudharmadevalokane viSe devatA thayo. tyAM avadhijhAnathI jAeyu je pUrva navamAM duM janmathIja mahArogI hato, tyAre je muniyeM mane dharmoSadha ApI sAro kasyo hato ane te dharmanA pratApathI yA devalokane vipe hu~ devatA thayo , valI te munine hAla kevala jhAna utpanna thayuM ke ? ema jA Na) te ekadama AhiM AvI harSAyamAna tha nRtya karavA lAgyo . A pramANe Izvara kevalInA karelA dharmopadezathI ghaNAkajanoyeM rAtrinojanano tyAga kasyo. have tIvra saMvegeM raMgita evo sUrasena rAjA, te kevalI nagavAnane hAtha joDIne kahevA lAgyo ke he jagavana ! mahA mithyAtvipaNAthI rogI thayelA te rugnahane dhauSadha ApI A devatA kasyo, mATe Apane dhanya be. ane te hAlamAM devatA thayelA dhanezvarane paNa dhanya ,ke je pUrva janmamAM dharmoSadharUpa upakAra karanArA thApane upakArI tathA dharmAcArya mAnI pAhiM vAMdavA mATe Avyo,ane valI teNe manohara ane dRDha evInakti paNa rAkhI ? dhAvI rIteM kevalInI stuti karIne temanI vinati karI ke he jagavan ! Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jae pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. thApanA kahevAthakI meM sAdhunuM tathA zrAvaka- mAhAtpya yathAsthitarIteM jAeyuM, temAM paNa mune evo nizcaya thayo ke je sAdhuno dharma , te ekAMta moda sukhano denAro le. have jo Apane mArI cAritra levAnI yogyatA nAsatI hoya, to saMmayazrIne viSe utkaMtita manavAlA evA mune saMyama Apo. tyAre ke valI jagavAne kaDe ke he rAjan ! tamArI saMyama levAnI to yogyatAja , mATe jaladI ghera ja sarva rAjyapratibaMdhane boDI, pAbA AhiM AvI saMyamazrIne svIkAro. te sAMjalI harSanarathI praphunnita manavAlo evo sUrasena rAjA, te munine namaskAra karI zIghratAthI ghera zrAvI AmAtyo tathA potAnI strI vagerene vairAgya yukta thai kahevA lAgyo, ke he suhRda goM ! meM to udyAnamAM padhArelA kevalInA upadezathI jANyu, ke yA AyuSya le, te jalanA poTA jevU caMcala ,zrA saMsAra joganuM je sukha , te photarA nImuSTisamAna ve ane saMsAramA re priyajanono saMyoga thAya , teno vi yoga paNa thayA vinA rahetoja nathI. ane je ivya le, te paNa anartha- mUla je. kAraNa ke // ytH|| arthAnAmajene duHkha, majaiitAnAM ca rdnne||aaye phuHvaM vyaye duHkhaM, dhigA'narthanAjanam // 1 // arthaH-prathama to ivyane napA rjana karavAmAM mahoTuM suHkha jogavaq paDe , tevuja pADaM tenA rakSaNamA paNa puHkha thAya ne, mATe jenA rahAmAM paNa kuHkha tathA napArjanamAM paNa duHkha tevA anarthanA pAtranUta evA zvyane dhikkAra hajo. tathA valI je kAla (mRtyu) je, te ApaNane zodhyAja kare le karma yogeM AvI lajAya // ytH||kaivrtkrk zakaragrahaNacyuto'pi, jAle punrniptitHshphrovraakH||jaalaadpi pragalito galitobakena, vAme vidhau bata kutovyasanAnivRttiH // 1 // arthaH- koI eka nAno matsya hato, te jalamAMthI ko eka matsya mAranAranA karkaza evA hAthamAM Avyo, paraMtu te matsya atyaMta suMvAlo hovAthI tenA hAyamAMthI sarI gayo, te pADo jalamAM pAtharelI jAlamAMAvI pADyo, tyAMthI paNa pote ghaNo ja nAno hovAthI te jAlanA bizmAMthI nikalI gayo, te pAlo jalamA pajyo, tyAM paNa tene koieka bagalo hato, te galI gayo. mATe jIvano jyAna karma yogeM kAla bAve , tyAreM koI paNa ThekANethI te jIvane kholIne jA ja jAya . valIzrA saMsAramA eka bIjAno sneha , te paNa tilahanA puMja samAna be. ane jarA ane rogo to jIvonI paLavADe dhamadhokAra dojyAja Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9GO jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. kare be. iSTamitra je be, te potAnA karelA karmane anusAreM karma jogavatAM thakAM kA kA maraNa pAmyAja kare be, tene yApaNa kothI rAkhI zakAtAM nayI. te mATe vidvAn puruSo be, te koi paNa janane viSe prItija karatA nathI. ju ! evo te koNa mUrkha hoya, ke je samyakkathI anaMtasukha saMtAna dAyaka evo moha malI zake, ema batAM paNa te boDI iMjAla samAna saMsArane viSe yA sakti rAkhe ? valI evo koNa mUDha hoya, ke tapane sAdhya mukti sukha be ne tapa te potAnA svAdhIna be, te tapa na karatAM tapAvelA kaDhelo jevA saMsArasukhane viSe zrAsakta thAya ? valI he nAIyo ! kArajalathI narelo jema lavaNasamuD ve, tema zArIrika khane mAnasika vagere duHkhathI jarapUra thA saMsArasamule. mATe tevA saMsAramAM zrajJAnI vinA koNa Asakti rAkhe ? vI svapnamAM malelA nidhAnanI paTheM saMsAramAM je kAM vastu de, te khoTIja ne, nitya ne, tethI yA sarvasaMsArane khoTo jANI huM have zragaNyaguNaga pAlaMkRta evA zrAmaNyane svIkArIza ! e prakAranaM sUrasena rAjAnuM vacana sAMgalI bodha pAmelI evI temanI muktAvalI rANI kahe be ke zrApeM je kAM dAlamAM kayuM, te sarva satyaja be, kAraNa ke yA saMsAra sarva mRgatRlAnA jala jevoja be, tethI yApeM je hAla saMyama levAno vicAra kasyo, te ghaNoja yogya kasyo, juna ApaNeM joga paNa ghaNA kAla jogavyA. tathA suha lokone paNa paripUrNa rIteM saMtoSyA ! sAmaMta vargane paNa sukhApyuM ! putra pa thayo ! tathA te valI mahoTo paNa thayo ! traNa bhuvanane viSe yApano kIrtti paTaha paNa vAgyo ! jAjuM zuM kahiyeM paraMtu yApaNane manuSya janmane viSe yA lokanA sAMsArika jogonuM sukha to sarva upalabdha thayuM, le. mATe ApanA kadevA pramANeM jo yapaNe moda sukhadAyaka manuSya janmanuM phala rUpa je cAritra be. te svIkArIyeM, to paDhI Apane koI paNa padArtha prApta yo nahiM ema kahevAya nahiM, arthAt have thApaNe cAritra jevuMja ucita be. tethI he nAtha! te kAmamAM have eka kSaNamAtra paNa vilaMba karavo jo ito nathI. mATe cAlo yApaNe jaladI cAritra na A aghora evA saM sArasamuDne tariyeM ? kadAcit jo ApaNe pramAda rAkhI saMyama levAmAM vilaMba karazuM, to prApaNane yAvI sagururUpa sAmagrI malavI durlana thaze ? ll zreyanAM kAmamAM vighno pala paleM khAve be // yataH // zreyAMsi bahu vi Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. zra nAni, navaMti mahatAmapi // azreyasi pravRttAnAM, kApi yAMti vinAyakAH // 1 // arthaH- mohoTA puruSone zreyaskara kArya karavAmAM ghaNAMja vighno Ave ne. ane pApa kArya karavAmAM pravRttatA evA janone vighno Ave , ema dekhAtAM hoya, to paNa kyAMka jAtAM rahe je // 1 // tevAM muktAvalI rANInAM tIvravairAgya yukta ane saMyama levAmAM utsukatA rUpa vAkya sAMna lI maMtrI vagere kahevA lAgyA ke he devi ! dharmAsakta janane to koI paNa vighna karI zakatAja nathI. te palI sUrasena rAjAyeM potAnA caMyasena nAmA putrane mahoTA maho tsavathI rAjyagAdI para besArI potAnA kulaparaMparAnI sarva rAjarIti samajA vI, ane valI zokhAmaNa paNa dodhI, ke he putra ! A rAjyane viSe raheje, paNa rAjyamA ati Asakti rAkhIza nahi ? kAraNa ke e rAjya te kerbu je? to ke je rAjya niraparAdha batAM baMdhIkhAnuM ! mAthA para nAyaka vinA paravazapaNuM ! batI cakuyeM aMdhapaNuM ne ! madyapAna kasyA vinA nanmadapaNuM ! ane ra vinAnuM baMdhanapaNuM che ! mATe te rAjyamAM tattvabuddhi rAvIza nahiM. ane sarva prajAneM putranI peThe sukhI karaje. sarva ThekANe purnItine vAraje. ane maMtrI vagerenI paNa dIdhelI zidAnuM cittamAM smaraNa rAkhane. ane he putra ! pApa karma rahita dharma karI kIrnine vadhAraje. A prakAreM potAnA caMisena putrane zikhAmaNa dara, zrIjinacaityone vipe aSTAhika mahotsava karI, cAritra veza rahita evA zrAvakonA vRMdanuM rUpaM, suvarNa, maNi, moti, vastra, AjaraNanA dAnoyeM karI sanmAna pUjana karI, caMisena kumAra kasyo meM dIkSA mahotsava jeno ane caMimAnI caMDikAsamAna ujjvala evAM vastrothI kasyo ne zRMgAra jeNe, puSpasnag, caMdana, teNe karI arcita evo te rAjA, manuSyoyeM vahana karelI evI zibikAmAM, harSAyamAna thai bege. palI sAmaMta, mamalezvara, senApati, maMtrI, zreSThI, sArtha vAha, saMdhipAla, urgapAla, teNe anvita ane hastyArUDha, azvArUDha ta thA rathArUDha, evA ladAvadhijanoyeM paritRta, koTi parimita pAlAu~the vyApta baMdIdvaMdoyeM stuti karelo, dhArmikajanoyeM zlAdhita, dIna ane dausthya ne anukaMpA dAna denAra, evo te rAjA, vividha prakAnAM vAdyo vAgate thake cAritrane grahaNa karavAne tatpara evA keTalAeka AmAtyAdikaM sahita, u Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 janakathA ratnakApa nAga sAtamo. dyAnamA rahelA Izvara nAmA kevalInI pAseM zrAvyo. tyAM zrAvI gurune namaskAra karI beTho. te panI sAthai AvelA sadu koi manuSyo paNa yathA yogyasthAne beThA. have ve hAtha joDI te sUrasena rAjAyeM vinati karI ke, he nagavan ! yA mArI sAtheM dIkSA grahaNamAM natsuka tha AvelA evA mA rA AmAtyAdikone tathA mane, Apa kRpA karI saMsArasamuzne nistAra ka ranAra evI dIdA Apo. te sAMjalI Izvara kevalIyeM jene dIdAnI ilA hatI tene dIdA pApI. have muktAvalI rANIye paNa potAnI sAtheM dIkSA grahaNa karavAmAM natsuka thazyAvelI evI AmAtya vagerenI strIyoyeM sahita, zrIcaMzanA nAmA AryA nI pAmeM dIkSA grahaNa kr|. panI gurune vipe vinIta tathA cAritrIyAM evAM te strI puruSaM, agyAra aMgonuM adhyayana kayu. ane niraticArapaNe cAritra pAlI potAnA AtmAne samyaganAveM karI nAvana kasyo. ane tapa rUpa agninA tApathI saMtapta evA potAnA aMtaHkaraNa rUpa suvarNane zodhI lIdhuM // yataH // binnomithyAtvadaH jinamatavihitau troTitau chau ca baMdhau, ho puSTadhyAnacaurI caraNadhanaharo nirjitau purjayo tau // zavyAnAM saMyamAMge zrutakavacar3hate suSTu nagnaH pravezo, vidhvastaM gAravAritrikamati vikaTaM nirmamA streNa tAnyAM // 1 // daMmAzcamanaTAhi khaMmitamadAH saMjJA viSamAzva, krodhA dyAzciravairiNopi vidhinA maMdapratApAH kRtAH // mAhAtmyaM kusumAyudhasya ni hataM kummAH pramAdAdaya,zrAsannIkatameva nirvRtipadaM tAnyAM nujAnyAM ttH||2|| evaM caritraM vimalaM caritvA, saMlekhanAM mAsanavAM ca kRtvA ||dhaavpyntaam hamidevau, aveyake ca prathame smRmau||||arthH-jinmtne jAganArAM evAM e bedu jaNAyeM mithyAtvarUpa je rada hato, tene chedI nArakhyo. jina matokta rAga ane zeSa, te rUpa baMdhanane troDI nAkhyAM, cAritrarUpa dhanane haraNa karanAra, evA Arta ane raui e ve dhyAnarUpa urjaya uSTacoro je hatA te jItI lIdhA. zruta rUpa bakatarathI Atta evA saMyamarUpa aMgane viSe zalyono praveza sArI rIteM baMdha kasyo. ane ati vikaTa evA gAravarUpa traNe zatrune nirmamatvarUpa zastre ka rI nAza karI nArakhyA // 1 // valI AtmAnA ghaNAka kAlanA vairI je moharA jAnA caMga evAtraya daMgarUpa sunaTo hatA, tenA madanuM khaMmana kaDe.ane saMjJA uje hatI te to kheda pAmI tenI pAseMthIcAlIja gazyo. ghaNAka kAlanA vairI Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 23 evA je krodhAdika hatA, tene zamatAdika guNavidhiyeM karI maMda pratApavAlA karI nAkhyA. eTale bedu munivara maMdakaSAyI thayA. kaMdarpano je darpa hato, te paNa haNI nAkhyo. pramAdAdika doSo je hatA, te eka kSaNamAM dii| karI nAkhyA. eTale balarahita kasyA ane te beTu jaNe potAnI tapa ane saMyamarUpa nujAyeM karI modapada je havaM, tene nikaTavarti kA. e prakAreM nirmana cAritrane bAcaraNa karIne aMtasamayeM eka mAsaparyaMta saMleSaNA saMthA re apazaNa vrata grahaNa karI te sUrasena tathA tenI strI muktAvalI, e betu sarvasamRddhiyeM yukta evA prathama aveyakane viSe ahamiznAmeM devapaNe thayAM // yataH // anuMkta tAnyAM vizadadyutiyAM, pavitracAritrajagudinAgyAM // su khaM ca tasmina kamanIyamISata, nyanatrayoviMzati saagraanni||1|| arthaHte prathama greveyakane viSe nirmala ne kAMti jenI ane pavitra evA cAritrathakI utpanna thayelI je zadi tene jogavatA, evA te behu devatA, manohara sukhane kAMka nyUna evA ovIza sAgara Ayu pramANa jogavatA havA. e pRthvIcaM ane guNasAgaranA caritrane vipe IzvarakevalidIkSita zrI sUrasena muktAvalInA guNagaNavarNananAmA baho sarga saMpUrNa thayo // 6 // AhiM pRthvI caM ane guNasAgaranA bAra java samApta thayA // 15 // ||ath|| ||sptmsrgsy bAlAvabodhaprAraMnaH // have devarUpa thayelo sUrasena rAjA tathA tenI strI muktAvalI, te prathama greveyakathakI cavI, kyAM samutpanna thayAM ? te kahe . __A jaMbuchIpane viSe naratadetramA madhyavaMmeM uttara dizAne viSe svarganA janone tarjana karanAra, ghaNAka jemAM saUno rahe De, evaM ane sukhane Apa nAlaM, krodhavirahita manuSyoyeM prApya, balavAn evA uzamanothI jemAM AvIja zakAtuM nathI, surasamAna vibudhagaNoyeM alaMkRta, e, eka garja napura nAmA nagara hatuM. temAM potAnA nAma samAna guNavAlo eka sura pati nAmA rAjA rAjya karato hato. jeNeM nUnRta je zamana rAjA teno pada chedI nArakhyo , eTale jema surapati je iMza teNeM jema nUnRta je parva to tenI pAMkho bedI nArakhI be, tema A surapati rAjAyeM paNa zatruno pada Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. bedI nAkhyo . have te rAjAnI nAmathI ane guNothI vikhyAta, satI e ve nAmeM paTTarANI hatI. te paNa evI hatI ke je pApanI vAta to kAnathI paNa sAMjalatI na hatI. arthAta je.pApanI vAta na sAMjale, te pApa kareja kema ? have te rANInI sAtheM sukha jogavI rAjya karato evo te surapati rAjA, vedadharmane viSe ati prItimAna hovAthI nattama evA vaidika brAhmaNo ne atyaMta mAnato hato. ane tene vizepeM karI vastrAdikonuM dAna paNa prApato hato. tathA ahoniza tenuM pUjana ane ghaguMja mAna karato hato. jyAre te rAjAja ema mAnato hato, tyAre te gAmanA rahevAsI sarve jano paNa te rAjAnI parnu atyaMta brAhmaNone mAnatA hatA.kahyu ke " yathA rAjA tathA prajAH" eTale jevo rAjA varte, tema prajA paNa varte le. have rAjA nA ane prajAnA mAnathI madonmata thayelA dhikkAravA yogya brAhmaNoyeM te nagaramAMthI bIjA pAkhaMma dharmavAlA jaMgama ane jogI vagerene bahAra kA DhAvI mUkyA. tevA avasaraneviSe deva thayelo evo te sUramena rAjA, prathama graiveyaka thakI cavIne haMsanI paveM satInAmA rANInA udararUpa sarovarane viSe A vyo. tyAre teja rAtrine vipe te rANIyeM svapnAmAM manohara jalathI paripUrNa, ane haMsAdika padIyoyeM karI virAjita, padmAkareM yukta evaM eka sarovara dItuM. te dekhIne padmalocanA evI te rANI ekadama jAgrata thai, ane tu rata rAjA pAseM AvI potAne thayelA svapnAnI vAta rAjAne kahI batAvI. te sAMjalI svapnanA kAraNane jANatA evA te surapati rAjAyeM rA gIne kahyu ke he priye! tamone AvetA svapnanA anusArathI tamAre utta ma putra utpanna thAze? te sAMjalI amaMda aAnaMdane prApta thayelI te rANI ye potAnA guna garnanuM pAlana karavA mAMmadhu. panI rANIne dAna devA va gerenA je kAM dohada natpanna thayA, te rAjAyeM sarve pUrNa kasyA. ane sA DA nava mAsa jyAreM pUrA thayA, tyAre te rANI gunasamayane viSe sarva avayavoyeM karI suMdara ane sujhajanone AnaMda denAra evA putrane, nUmi jema kalyavadane utpanna kare, tema utpanna kasyo. paDI rANIyeM rAjApAseM vadhAmaNI devA mATe eka dAsIne mokalI.te dAsIyeM jazne rAjAne vadhAmaNI dIdhI ke mahArAja! Apane tyAM hAla uttamottama putra pragaTa thayo? te sAMjalI Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 25 rAjAyeM te dAsIne koTi suvarNatuM dAna prApyu ane panI putrajanma mahotsava karAvyo. te jema ke // zloka // ucalaJcArakaM ciMtitadhArakaM, nRtyakachArakaM cApadAM dArakaM // sArajUMgArakaM narizrRMgArakaM, vittavistArakaM dausthya nistAra kam // 1 // arthaH-AnaMda pAmI doDatA dAsoyeM karI yukta, ciMtita padA rthanu hArarUpa, putrotpannathI AnaMdita tha nRtya karatA evA , daravANa jemAM, Apattine nAza kanAra, jemAM jalanI narelI jArIyo mUkI, jemAM ghaNA zRMgAro paherAya ,ghaNuM ivya jemAM kharacAya ,jemAM duHkhIyAjanono nistAra thAya u, e, putra vapina karAvyu. arthAt te rAjAyeM mahoTA zrA maMbarathI putrajanma mahotsava karAvyo. tadanaMtara te putra jyAreM rANIne garna mAM rahyo, tyAre rANIyeM svapnane vipe padmasarovara dItuM hatuM, te svapnanA anusAreM putranuM nAma " padmottara" pADayuM. have pAMca dhAvya mAtAyeM pAlana kasyo thako te putra, pratidina anukrameM vadhavA lAgyo. ane te kalAkuzana, dayAdAkSiNya, jJAnavAn, saumyamUrti, saUnapriya, zAMta ane dAMta thayo. valI te kumArane madya, mAMsa, parastrIgamana, dyUta ane corI, te pAMca mahoTAM vyasanonI to vAta paNa gamatI nathI. have teno pitA je , te vaidikakarma niSThAvAna , te thIte pratidina brAhmaNone bolAvI, tenne potAnI pAseM mAnapuraHsara besArI vedadharmanI vAto karAve . yA pramANe potAno pitA mithAtvI je ema jANI tenI pAseM kumArane javU paNa gamatuM nathI, paraMtu te vicAra kare , ke jo DhuM mArA pitApAseM nahiM jAvaM, to tene phuHkha lAgaze? ema jANI tenI pAseM jAya ane tyAM dhikRta janmavA lA, brAhmaNonI karelI paramArtha zUnya, jUnAM kalpitazAstronI kathAuthI nahe ga pAmI manamAM vicAra kare le ke are ! A mAro pitA sAva mithyAtvagra hagrahIta tha gayo , tene duM te mithyAtvathI kevI rIteM mukta karUM ? hA, e ka upAya je kharo, ke hAla jo tene sagurusAmagri male, to te jinadharmane pAme ? kema ke koI khADA khaDiyAlo maNi hoya, to te maNi, maNikAra nA karelA saMskAra vinA bIjA ko paNa upAyeM nirmala thAto nathI. have te sUrasena rAjAnI strI muktAvalIno jIva je prathama greveyakeM devatA thayo hato, te kyAM avatasyo ? te kahe . ke vaitADhaya parvatamA dakSiNa zreNi ne viSe sArvanaumapura nAmA eka nagara . te nagarano pratApeM karI sUrya sa Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. mAna, uttama evA vidyAdharanA kulane viSe utpanna thayelo taravega nAmA rAjA be. tenI kamalasamAna sukomala, kalAkalAyeM karI saMpanna, devanI strI samAna, kamalamAlA nAmanI eka rANI be. tenI kuddirUpa guhAne viSe sUrasena nanI strI muktAvalI rANIno jIva je prathama graiveyakamAM deva thayo hato, te tyAMthI cavIne kesarInA baccAnI paTheM yAvyo. jyAreM te garnamAM yAvyo. tyAre te rANIyeM svapne viSe siMhanA baccAne joyo, te joine turata jAgI gaine te svapnanI vAta potAnA svAmIne kahI batAvI. te sAMjanI te no svAmI kahevA lAgyo ke he priye ! tameM svapnAmAM siMhano zizu jo yo le, tethI tamAre siMhanA zizu jevo pratApI putra utpanna thAze ! te sAMjalI muditamana thara thakI rANI garnanuM poSaNa karavA lAgI paDhI te rANIyeM saMpUrNateM suzonita divasamAM zuna evA nakSatra muhUrtta velAne viSe mahoTA tejeM karI prakAzita evA putrane, prAcI dizA jema sUryane utpanna kare, tema utpanna kasyo. tyAaiM taravega rAjAyeM putrano mahoTo janma mahotsava karAvyA. ane te putra garbhamA rahyA vakhateM temanI mAtAyeM sva prama siMhano zizu joyo hato, tadanusAreM suhananI sAhIyeM tenuM " ha rivega nAma pADyaM te putra tyAMnI khecarIyoyeM ramADyo thako mahoTo thayo, tema te putre sahidyAno anyAsa paNa kasyo paDhI te, mAninInA ma nane staMjana karanAra evA yauvanAraMjane prApta thayo. evA vasarane viSe mathurA nagarImAM koi eka caMdhvaja nAmA rAjA rAjya kare . tene ve strIyo be. temAM ekanuM nAma caMmatI ne bIjInuM nAma sUryamatI . te bedu jIyone ekeka putrI yai . temAM ekanuM nAma zazilekhA ne bIjInuM nAma sUryalekhA be. te bedu kanyAne yauvanathI ane dhanI anurUpa evA varanI prAptine mATeM tenA pitAyeM svayaMvaramaMrupa racAvyo ne te svayaMvara vAste dezAMtaranA rAjAnenA putrone bolAvA mATeM jude jude ThekANe dUto mokalyA. te sarva dUtomAM koieka mukhapriya nAmA dUta hato, tene garjanapuramA mokalyo, te tyAM yAvI padmottara kumAranA pitA surapati rAjAne praNAma karI yogya samaya joine vinati karI kahevA lAgyo. ke he deva ! mathurA nagarIno caMdhvaja eve nAme rAjA be, teNe mArI sAthai ka raj be, " ke mAre tyAM zazilekhA ne sUryalekhAnAmA be kanyAune, Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. Gg tene mATe meM svayaMvara maMmapa karelo be, to temAM meM mahoTA mahoTA rAjakuM varone teDavA mATe dUto mokalelA be. tethI te sarvarAjakumAro zrAvaze. mA Te tamArA putrane paNa mokalo. kAraNa ke tamAro je putra be, tenAM rUpa ta yA guNasamUhanAM gIto, sarvatra guNI jano gAyAja kare be. te sAMnajI e dUtane meM teDavA mATe mokalelo be. mATe te nAgyazAlI putra, yAhiM prAvI potAnA saubhAgyarUpa vajeM karI bIjA prauDha rAjAnA mahoTA garvarUpa parva mArI bedu kanyAne vare. ane tema thavAzrI mane paNa ghaNoja harSa nRtpanna thA ? balI yA svayaMvara maMrupamAM rUpa tathA parAkramaja jovAze eTaluMja nayI, paraMtu temAM te rAjakumAranA nAgyanI paNa parIkSA thAo ? jaima ke raNane viSe zoryathako tathA svayaMvara maMrupane viSe parAkrameM karI kanyopajacdhI chatriya puruSanA puNyanI parIkSA yAya te. temATeM hai prano ! yahIM lagnane divaseM jaladI tamArA putrane mokalo. " yA pramANeM caMdadhvaja rAjAyeM mArI sAyeM kaheMvarAtryuM che. te vAkya sAMgalI praphullita jenuM mukha thayuM ne evA rAjAyeM te vAta kabUla karI. pI potAnA padmottaranAmA putrane bolAvIne tene caMdadhvaja rAjAnA dU tanA mukhathI je vAta sAMjalI hatI te sarva kahI batAvI, te sAMjalI padmottara kumAra, uttama divasane viSe tyAMthI prayANa karI cAlyo. potAnI senAnA cAlavAthI naDatI evI rajoyeM karI AkAzane DhAMkato, vanavanane viSe vizrAma beto, pratisarovareM krIDA karato, evo te padmottara kumAra, gAmagAmane viSe mAna pAmato parvata parvatane viSe caDato, anukrameM potAnA dezanuM ullaMghana karI mahodaya nAmaka eka tApasAzrama hato, tyAM prAvyo. tyAM nAjiyerI, khaju rI, zakunA maMmapo, nAgavallI, nAraMgInA vRkSa, sopArInA vRkSa ane yAtra nA vRkSa, teNeM karI zobhAyamAna evA sthalane tathA tatratya lokoyeM ani mAM homelA savayI utpanna thayelA dhUmayI dhUsarita zrAkAzane jor3ane te kumAra, pUDhavA lAgyo ke ho tapasvIyo ! yA tamo raho bo, te yAzramanuM nAma guMbe ? tyAre te tapasvIyoyeM kahyuM ke yA mAruM tapasvijanonuM tapovana be, ne mahodaya evaM nAma te. yAhiM sarvajIva para dayAvAna, brahmacaryavratathakI utta ma, mahAnubhAvavAlA, raMnaparigrahathakI rahita, zastradhAraNa karma vyApAra vagere kAryathI mukta, kaMda ne phala tenuMja jojana karanArA ti kAruNika evA ta Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. pasvIyo rahe le. e sAMjalI kumAra, potAnA sainyanA mANasone kahe , ke he sainiko ! tamo yA sarva maharSiyone ko rIteM upazva na thAya, tevI rIteM azvavagereM vAhanone bAMdhI yathAvakAza nivAsa karo. ane hu~ to yA tapo dhana evA tapasvIjanonA caraNatuM pUjana karI pApa tApane TAlavA icceM bu. paDI sainyanA janoyeM kumAranA kahevA pramANe tyAM nivAsa karayo. tyAra panI kRtakRtya evo te kumAra, te tapasvInAAzramamAMgayo. tyAM keTalA eka mAthA para jaTAne dhAraNa karanArA, valkala vastrane paheranArA, sUryasAmA ve hAe karI nanA rahelA evA 16 tapasvIyo bega hatA tenAM darzana kasyAM tathA padmAsa nathI beThelA, sUkA kASThothI dedIpyamAna, anine tRpta karatA, donA kyA rAmAM jalane vAlatA evA kumAratApasonAM paNa darzana kasyA. paDI anukrameM ghAsanA kubAmAM darnanA Asana para beThelA, nirmala mukhavAlA, paramazAMtamUrti mAn evA te tapasvInA kulapatinAM darzana karayAM.te karIne kumAre tene namaskAra kasyo. tyAre kulapati paNa dharmAziSa yApIne te padmottara kumArane potAnI pAseM vesAsyo. ane tenAM nAma, gotra vagere pUr3ayAM, tyAre kumAre tene potA nAM nAma, gotra, vagere sarva kahI ApyAM. te sAMjalI kulapati kahe je, ke zrApa nattama evA rAjakulamA utpanna thayelA hovAthI mohoTA mAgasa Do? mATe ama lokone Atithya tathA arghadAna karavA yogya bo. ema kahIne potAnI parNakUTImAMthI eka atyaMta svarUpavAlI kanyAne bolAvI ane tene te kumAranI Agala unI rAkhI, valI te rAjakumArane yogya evAM vastrAna raNAdiko paNa parNakUTImAthI magAvI, kumAranI Agala mUkyAM, ane kahyu ke he caturAzramI jIvonA guru ! tamo amArA atithi bo, tethI tamALaM yAtithya karavA mATe mArA prANathI paNa vannana ane rAjAdhirAjane yogya evI thA kanyAne, tathA tamArI pAseM mUkelA vastrAnaraNAdikone paNa aMgIkAra karI amArA manane aAvhAda karo. ane tamo sukulIna tathA gurunakta bo, tethI asmarganI prArthanA naMgamAM jIruja hazo ? tethI amoyeM ApavA dhArelI kanyAno tathA vastra mukuTa vagereno svIkAra karo. have kumAra te sarva vAta to sAMjalI, paNa te kanyAne joine vismaya pAmI gayo. ane vicAravA lAgyo ke are! A te guM nArI daze ? ke Ate \ mUrtimatI caMcaMDikAja ho ! ke A te guM cAMcavya boDI unI Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ethvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. nae thai rahelI lakSmI haze? ke sureMnA zApathakI nUmipara thAvelI ko devAMganA haze ? ke thA te jhuM pAtAlathakI nikalelI nAgakanyA ho ? tha ho! yAvI thA atyaMta rUpavatI kanyA te koNa haze? kadAcit hAla meM natprekSA karelI strIyomAthI jo thA kanyA na hoya, to sarvajanono tyAga karI ekAMtavanamA parNakUTI karI rahelA dhAtapasvI muni pAseM te kyAthI hoya? evIrIteM cittamAM ciMtavIne kumAra kahe je. ke he jagavan ! sarvathA sarvanA saMgane tyAga karanArA, brahmacArI, vanamA rahenAra, evA ApanI pAseM yAvI atirUpavatI kanyA kyAMthIyAvI? kAraNa ke A meM kahyAM evAM kAraNothI to ApanI pAseM AvI kanyA hovAno sarvathA saMnava nathI. tethIthA aghaTita ghaTanA thai . te jozne mArA manane mahoTuM Azcarya utpanna thAya be ? mA Te rupA karI yA kanyA, ApanI pAseM kyAMthI yAvI ? te sarva hakIgata kahI saMnanAvo.te sAMjalI tApasa kulapati te kanyAnI natpatti vagerenI sarva binA kahevA lAgyA. ke he rAjakumAra! je kArya,aneka yuktiyone karave karI jIva thInathI banatuM,te kArya koka karmayogeM prayAsa vinA enIja meleM banI jAya . juna.ke jeno ApaNe sadA saMyoga iliye baiyeM, to teno ApaNathI viyoga tha jAya . tathA valI jeno ApaNe sadA viyoga iliye baiyeM, to teno karmayo gathI saMyoga thai jAya . mATeM karmayogamAM kosnu mAhApaNa cAlatuM nathI. ytH|| vittvA pAzamapAsya kUTaracanAM naMkA balAhAgurAM, paryatAgnizi khAkalApajaTilAnirgatya dUraM vanAt // vyAdhAnAM zaragauravAdatijaveno tlutya dhAvanmRgaH, kUpAMtaH patitaH karoti vimukhe kiM vA vidhau pauru pam // 1 // arthaH-koi eka mRga hato, te prathama to pArAdhInA karelA pAzamAM pajyo, tyAMthI te pAzalAne bedIne nIkalI gayo. tyAM pAlo koi eka bIjA pArAdhinI karelI kUTaracanAmAM thAvI pajyo, temAMthI paNa kAMka yukti karI nIkalIne lAgyo, tyAM akasmAt mRga bAMdhanArAyeM karelI jAlamAM thAvI phasyo, temAMthI paNa bala karI mahAprayAseM nIkalI ekadama nAgI vanamAM yAvyo, tyAM te vanamA dAvAgni lAgavAthI duHkhita thai palAyana thayo, tyAM paNa mRgone mAravA mATe unA rahelA pArAdhiyonAM bANo buTavA lAgyAM, to temAMthI paNa mahatkaTeM karI jIva lazne lAgyo, to te mRga, karmanA yogathI acAnaka eka mA kUvAmAM paDI maraNa pA Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zae jenakathA ratnakopa nAga sAtamA. myo. mATeM jyAre je jIvanuM daivaja pratikUla hoya , tyAre temAM teno tayA kono kAhI upAya cAlatoja nathI. to paNa he rAjakumAra ! thA kanyA kyAMthI mArI pAseM yAvI ? e je pUjyu, tenuM vRttAMta DhuM kahUM, te sAMjalo. ___ uttarApaMthane vipe ivyanA peM karI sugaMdhamaya suranipuranAmA eka nagara je. temAM prajArUpa latApara vasaMta samAna vasaMtarAjA rAjya kare . te rAjAne zIlarUpa sugaMdhoyeM karI suvAsita puSpamAlAnAmA rANI jemA mukhya ne evI ghaNIka strIyo ne. te rAjA aneka mAMmalika rA jAne jItIne potAnA prauDha pratApeM karI rAjya kare . te rAjAne pAMca putranI napara, rUpeM karI manohara tathA guNayukta evI guNamAlA nAmA eka kanyA , te kanyA tenAM mAtA pitAne ekaja eka hovAthI ghaNI vallana je. have te jyAre yuvAvasthAne prApta thai, tyAre teno vivAha karavAne mATe mAtA pitA nadyukta thayAM, paraMtu te prANavalana evI te kanyAnA virahane saha na karavAne azakta hovAthI vivAha karavAno vicAra karI vesI rahe le. have lAvaNyaguNa yukta te guNamAlA kanyAne tenI sakhIyo vivAha mATe vAraMvAra napadeza kayA kare le, tathApi te paNa gurunaktimAM prItimatI hovAthI vivA hane batIja nathI. valI makaraMdane vipe lubdha evA bhramarA jema ketakI vanamA Ave, tema te kanyAne varavA mATe ghaNAka rAjA tyAM Ave , paNa te vasaMta rAjA, koine paraNAvato nathI. ekadA tyAM bahusainye yukta, gu gavAn ane rUpavAn evo caMpApurInA rAjAno gukakumAra nAmA putra Avyo. tene vasaMtarAjAyeM ghaNuM mAna prApyuM. palI tyAM yauvanAvasthAne prApta tha evI te guNamAlA kuMvarIne jozne, va saMtarAjAnA maMtrI sAIM te zukakumAreM naktithI tathA yuktithI te vasaMtarAjAne kahevarAvyuM, ke "he svAmin ! suMdara, miSTa ane prAzaradaka, evaM je rAMdheddhaM anna hoya, tene mAhyo puruSa, gharamAM keTalAka divasa rAkhe ? ema kara tAM jo jAjA divasa rAkhe, to te aMteM murgadha mArI jAya ane par3I tene rastAmAM pheMkI devu paDe. tema e kanyA tamane ghaNIja vahAlI le tathA te catura , valI teno viraha tamArAthI ghaDI eka khamAya tema nathI, topaNa tene yuvAvasthA prApta tha de, mATe tene paraNAvyA vinA rAkhavI, e yogya nathI. jo tameM te kanyAne ghaNo vakhata paraNAvyA vinAja rAkhazo, to caM Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 21 kiraNa samAna tamArA ujjvala kulane jarUra kalaMkita karazo. valI putrI uparanA snehanuM phala ? ke, suMdara te putrIne ane rogya evA varane thA pavI, teja le. mATe jo tamAro te kanyAne koznI paNa sAthe paraNAvAno vicAra hoya, to caMpApurI patino putra gukakumAra nAmA DhuM hAla tamArA nagaramAM Avelo buM, to te kanyA mane pavI ucita le. kAraNa ke hu~ jevo tamane rUpathI, dhanathI, pratApathI, ane kulathI samAna, uttama vara malaze nahiM." yA prakAranAM te zukakumAra kahevarAvelA nItiyukta saMdezAthI te zu 6 svanAvavAlo rAjA samajIne kahevA lAgyo ke he pradhAna ! teNeM kahe varAvelI vAta vadhI kharI, tethI tamo tene jazne kaho, ke " he zuka kumAra! ghaNA rAjA, prAmArI kanyAne varavA mATe AvyA hatA, paNa ta mArA puNya prerelA evA meM koine Aja divasa sudhI ApIja nahiM. ane te sarve rAjA nirAza thai jevA aAvyA hatA tevAja pAlA gayA le. jema koi kRpaNa purupa, potAnI lakSmIna koika pugyazAlI jIvamATe rAkhI mUke De, tema meM paNa tamArI mATeMja yA manohara kanyA rAkhI mUkI hoya? ema lAge ne. mATeM dUrathI AvelA, ati snehavAlA, evA tamane te kanyA amo AparAM. tethI hAla puNyathI upalabdha thayenI yA kanyAne varo. paraMtu tamArI sAthai prathamathI ameM eTalI bolI karIyeM yeM ke, jyAM paryaMta yA amArI kanyA ne saMtAna na thAya, tyAM paryaMta tamAre tathA amArI kanyAne amAre gheraja raheI paDaze !" e sarva vAta maMtrIyeM jazne zukakumArane kahI. te sarva vAta ka bala karI. valIjyAM paryaMta saMtAna na thAya, tyAM paryaMta AhiMja rahe,, te paNa kanyAnA rUpathI moha pAmelA gukakumAre kabula kayuM. panI vasaMtarAjAyeM gunalama jovarAvI te kanyAne zukakumAra sAthe paraNAvI dIdhI. par3I lagna karayAM pahelAM bolIthI baMdhAyelA te kumArane, potAnA sasA rAneja ghera manohara havelImAM te guNamAlA strI sAtheM krIDA karatAM keTaloka kAla vyatIta tha gayo. have cazmAmAM jema kalaMkarUpa dUSaNa , tathA samu imAM jema lavaNarUpa dUpaNa se, temaja sthairya, gAMjIya, dAkSiNyAdika guNo thI yukta evA te zuka kumAramAM mahApApakArI eka mRgayA ramavAnuM mahoTuM dUSaNa hatuM, tethI te vyasanamATe pratidina dUra vanamAM jAya , ane tyAM jazne vArAha, zaza, zaMbara vagere aneka paMceMghiya jIvonI hiMsA kare be. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. ema vasaMtarAjAyeM STakarmAsakta yayelA te zukakumArane jo upadeza devA mATeM vAkpaTutAmAM nipuNa evA eka sumukha nAmA nahane mokalyo. te ni puNa jaTTa tenI pAseM zrAvIne yavakAza joDane kahevA lAgyo ke he svAmi n ! yA khApa mRgayA ramavAnA mipathI je jIvahiMsA karo bo, te ThIka karatA nathI. kAraNa ke te hiMsAsamAna bIjuM laGkAspada koi paNa karma nathI. valI bIcArA dIna, pramatta, nayayI jAgatA evA jIvone je mAravA, te kAM chatriya janano cAra le ? // yataH // yatpRSThiM dadatAM sadaiva vada ne, dInaM tRNaM gRhNatAM zrAtmIyaM zaraNaM svayaM zritavatAM zastraM na vA bijratA m // jaMtUnAM kriyate'pyatho bahuvidhairapyAyudhairnidarya, koyaM kSatriyavaMzadharma iha jo svAmin tvayA pAvyate // 1 // artha:- je potAno STaSTha nAga dekhADI jAgatA, je niraMtara mukhapara glAnine, tathA mukhamAM tRNane dhAraNa karatA, ApaNAja zaraNane batA, zastra dhAraNa rahita, evA prANIyone, AyudhoyeM karI nirdaya evA hiMsakajananI peTheM je tameM haNo ho, to temAM te catriyavaMzano dharma kayo pAlo bo? arthAt tevA karma thI to triyavaMzano dharma naveda ya3 jAya be. valI he svAmin ! paraprANane pIDA karanAra, tathA tenAM prANo jenAra prANIne, aneka prakAranA vyAdhinI vedanA, tathA vAraMvAra akAlamaraNa, priya jananA virahAniya dAhapaeM, garbhamAM yAvI be mahine te garjanuM pAta paNuM, bAlapaNamAMja nAzapaNuM, navojava nasaMtAnapaNA vagere duHkhane prApta thAya bene he kumAra ! khApa june to kharA, ke jene mAre te prANInA to prANa jAya be, nete mAranAra dhaNI khuzI thAya be, to tevI rIteM khuzI thanAra prANI kevo mUrkha kahevAya ? jema koi eka manuSyanI rAtre mADhI balI, to have te mADhI bananAra manuSyanI sAthai rahenAro eka mUrkha hato, te vicA ravA lAgyo ke yA to ThIka thayuM, kema ke ? mAre gharamAthI aMdhAruM maTADavA dIvo karavo hato, te na karavo paDatAM ajavAnuM yayuM, mATeM yA pramANeM jo rAtre sahu koinI mADhIyoja salagatI hoya, to huM jevA mAlAsane thoDI vAra dIvo karavAnI to khaTapaTa maTe? tema jIvahiMsA karI khuzI thA be, te pUrvokta mUrkhajana jevAja jAlavA. khane valI mRgavagere pazune mAranArA je vyAdha loko be, te he kumAra ! yA lokane viSe paNa nUkha, tRSA, TADha, taDako, tene hasana karanArA, vivastra, jAMgI gayA be gUmA jenA, Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. e3 ane ghAsanI thaNIyoyeM tropAi gayAM aMgo jenAM evA uHkhI thayA tha kA vanane viSe pratidina namyAja kare , to paNa tenI paripUrNarIteM udara pUrti paNa thAtI nathI. ane te pAbA paNa tevItevIja urgatine viSe utpanna thAya . e mATeM budhdhimAna evA he zukakumAra ! tamAre kautukathI paNa pA panI peTIrUpa mRgayA to ramavIja nahiM ? valI evo te koNa mUrkha hoya ke kautukathI paNa ApattinI peTI samAna mRgayA ramavAmAM Asakta thAya ? yAprakArano te naTTano kahelo upadeza sAMjalIne teNeM jAeyu je te naheM kaDaM te sarva khoTuMja kema ke De, ne mRgayA ramavAmAM kA datriyane dopaja nathI. paNa DhuM AhiM jyAM sudhI rahIza, tyAM sudhI mRgayA nahiM ramuM! kAraNa ke mArA sasarAne phuHkha lAge ! ane AhiMthI nikaTyA par3I to mRgayA ramuM, to mane koNa kahe ema! tathA puHkha paNa kone lAge ema ! mATeM AhiMthI bAhA ra jazne mRgayA ramIza ! ema vicArI te gukakumAra upadezaka naTTane tathA potAnA sasarA vasaMtarAjAne sArU lagADavA mATeM uparathI dekhADavA mAtra mR gayA ramavI boDI dIdhI. evA samayamA jhuM banyuM ? ke tyAM te gukakumAraneja bolAvA mATe tenA pitAyeM mokalelA mANAso AvyAM, ane teyeM kahyu ke Apane aAhiM ghaNA divasa thayA, mATe ApanA pitAyeM jaladI bolAvenA be. te sAMjalI zukakumAra potAnA sasarA vasaMtarAjApAseM prAvyo bhane tene kahevA lAgyo ke have mune AhiM ApanA nagaramAM AvyAM ghaNA divasa thai gayA , tethI mArA pitAyeM teDavA mATe mANAso moka jelA be, te mATe mane aAhiMthI sastrIka javA mATeM AjhA Apo. te sAnalI rAjAyeM vicAyuM je ApaNe A jAmAtA sAtheM terAva karelo ne, je amArI dikarIne kAM paNa jyAreM saMtAna thAya, tyAre tamane betune tamAre gAma javAnI rajA ApavI, to tene kAMza hajI saMtAna to thayuM nathI mATe kema rajA ApAya ? paNa hu~ tapAsa to karUM je te kanyAne hAla garna to nathI, jo garna hoya, to rajA ApiyeM. ema vicAra karI teno tapAsa karAvatAM mAlama paDayuM je potAnI dIkarI hAlamA sagarnA le. ema jANI te daMpatIne javAnI rajA ApI. panI uttama evA muhUrttane viSe te zuka kumAra potAnA tathA sasarAyeM mApelA mohoTA sainya sahita jyAre tyAMcI cAlyo, tyAre thoDeka dUra Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ranakoSa nAga sAtamo. tenA sasarA vagere sarva valAvA aAvyAM. bapI anukrameM A amArA Azrama paryata yAvI, AhiMthI jarA dUra merA nAvIne rahyo. tevAmAM to teNe svavaM datAthI pharatA evA aneka prakAranA vanecara pazunane dIThA, te joDne teNeM vicAsyuM je aho! pAhiM kevA majAnAM vanecara pazu ? ane aAhIM koI nA kahe, tema paNa nathI, valI eTalA divasa to ema bIka hatI ke jo DhuM mRgayA ramIza, to mArA sasarAne phuHkha lAgaze, te paNa hAla nathI to have AhI svevApramANe mRgayA ramuMza ? ema vicArI mRgayAnA badamAM paDelo te kumAra. te jIvone mAravA tatpara thyo|| ytH|| taM dyUtakaraH surAM priya suraH kAmAturaH kAminI, mAMsAzI pizitaM khagopi kuNapaM zUnyaM dhanaM taska raH // kAMtAraM ca banecarAna vicarato dRSTvA tu pApaIimA, nAnmAnaM ca va zIkaroti nuvi kazcAtyaMtamutkaMtitaH // 1 // arthaH-jugArI jana jugArane, surApAna karanAra manuSya, madirAne, kAmAtura purupa, kAminIne, mAMsAzI nara, mAMsane, mAMsAzI padI paNa mAMsane, taskara prANI, zUnyadhanane ane mR gayAsakta evo pApiSTa jIva, vananeviSe svahaMdatAthI pharatA vanecarane jo ne natkaMThita evA thakA A pRthavIne vipe potAnA manane vaza karI zakatA nathI. kavi kahe , ke je kAryamA jene prIti hoya ane valI pADaM te kAryanuM tene jyAre sAhitya male, tyAre te kema khuzI thAya nahiM ? nA thAyaja. mATeM tene tyAM mRgayA ramavAnI sAmagrI malavAthI te khuzI thayo. thane valI paNa jAeyu je yA sthalamAM duM have ghaNAka divasa rahiza ? kA raNa ke AvI mRgayA ramavAnI sAmagrI mane bIje ThekANe malavI urjana le ? ema jANI prathama je potAnA merA nAkhyA hatA, tene pAnA majabUta nA khIne teNeM tyAM zAMtavRttithI rahevA terAva kasyo. paDI uMcA ane mahoTA evA eka azvapara besI pApaIika evo te kumAra, mRgavagerene mAravA mATe atyutsuka thai cAlyo. te araNyamAM Avyo, tyAM prathama dUrathI teNeM vizvasita cittavAlA, niraparAdhI, nirnaya tathA svasthama nathI nacalA sUkarone joyA.joine manamAM vicAravA lAgyo ke have hu~ jaladI te badhA sUkarone mArI nA ? hAla jo DhuM bIjuM bADu avaluM kAM paNa kAma karIza to te sarva sUkaro nAgI jAze, to mAruM sarva mRgayAnuM sukha cAvyuM jAze ? ema vicArI potAnA ghoDAne vegathI ekadama doDAvyo, tyAM doDatAM Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 2eya doDatAM rastAmAM tRNothI AbAdita thayelo eka mokhAMmo Avyo, te khADA mAM ghaNIja jaDaphathI doDato evo te kumArano ghoDo acAnaka paDI gayo. temAM paDatAMja te ghoDAnI sAthe paDelA zukakumArane tyAM peTamA eka a gIdAra lAkaDAno khAMpo hato, te pesI gayo, te evo peTho ke te tenuM pe Ta phoDIne paLavADe cAra thAMgala bAhAra nikalyo. tyAM to tenI panavADe dhIre dhIre ghoDApara besI cAlyA AvatA evA tenA anucaroyeM te gukakumArane ghoDA sahita khADAmAM paDatAM joyo. jozne te sadu kuHkhathI ekadama bolI mayA ke hAya, hAya ! ! ! jUMjhU thayu. kuMvara, ghoDAsahita vaM mA khAmAmAM paDi gayA, have teno kema bacAva thAze! tema vicArI te sarve tUrNatAthI tyAM zrAvyA, ane jaladI te kuMvarane khAmAmAMthI bAhAra kADhayo ane kADhIne jyAM juve be, tyAM to lAkaDAno aNIdAra khAMpo vA gavAthI jenuM peTa phuTI gayuM ve tathA jenA peTamAthI aAMtaraDA paNa nikalI gayAM ne evA te kumArane joyo. par3I tene emane ema eka pAlakhImA nA ravIne taMbUmAM pANyo. tyAM ghaNIja vedanAne prApta thayo. te jokne tenAM sujJa evA mANasoyeM vicAra kasyo ke, are! thA rAjakumaranAM mAtA pitA to ghaNAMja dUra The, tethI te kAMI bolAvyAM jaladI hiM yAvI zake ema nathI, paraMtu tenA sasarAnuM gAma thAhiM najikamAM ne, mATe tenA sAsu sasa rAne ApaNe bolAvI lahiyeM, to ThIka kahevAya! ema vicAra karIne temanAM sAsu sasarAne teDavA mATe kozka mANasane mokalyAM, teNeM ekadama tyAM yAvIne kuMvarane vAgavA vagere je kAMza hakigata banI hatI, te sarva kahi batAvI. te sAMnatI atyaMta kheda pAmI rudana karatAM tathA kleza karatAM tenAM sAsu ane sasaro ghaNAka mANAsone lahI tyAM yAvyAM. ane yAvIne jyAM juve , tyAM to mahAvedanA grasta ati uHkhita evA potAnA jamAine dIto ane bolAvA mamiyo paNa te bejAna hovAthI kAM paNa bolIja zakyo nahiM. palI vetraNa divasa sudhI mohoTI mAMdagI jogavIne te maraNazaraNa thai gayo. tyAreM to tenAM sAsu, sasaro tathA te kumAranA mANAso vagere sarva kAlo kalpAMta karavA lAgyAM. ane te zukakumAranA zabane bAlavA mATe kASThanI citA karI. temAM tene suvAyuM. te joza kumA ranI strI je guNamAlA hatI, te potAnA pati sAthai satI tha6 balavA taiyyAra Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zae jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. thara, tyAreM atyaMta mukheM karI rudana karatAM te guNamAlAnAM mAtA pitAyeM tene pakaDI rAkhI, upadeza devA mAMmayo. ke he behena ! jo // zloka // yAtma ghAtasamaM pApaM, na nUtaM na naviSyati // tasmAnna hi tvayA kArya, kaSTamajJA nasaMnavam // 1 // arthaH-thAtmahatyA samAna bIjuM ko pApa thayuM nathI, ane thAze paNa nahiM ? te mATe tAre te citAmAM balI yAtmaghAta rUpa pApa karavu yogya nathI. ane thagnimAM balI maravU, te samajaNa to ajJAnIja nonIja be, tethI te kAma, jJAnI manuSyane to karavA lAyaka beja nahI. koi paNa buddhimatI satI strI,hajI sUdhI potAnA svAmInI sAthai citAmA balI nathI. te jema ke, prazrama to rAmacaMnI sAthai satI sItA, bIjI rAvaNanI sAthe satI maMdodarI, trIjI uryodhananI sAtheM nAnumatI satI, cothI zrIkRSNa sAtheM tenI strIyo, pAMcamI tenA nAinI mAthe tenI strIyo balI nathI. mATe he putri ! potAnA svAmI sAthai citAmAM paDI balI maravu, te hAlanI strIyoyeMja utpanna kayuM . ane valI he bahena ! prAcI na itihAsa purANomAM paNa satI strIne potAnA puruSa sAthai citAmA ba lI mAravAno nipedha karelo . te sAMnatI guNamAlA ekadama nirAza tha ne ghaNuMja rudana karavA lAgI, ke hA vanana ! hA prANanAtha !! mane mUkIne Apa kyAM jatA rahyA !!! are ! thA mahAghora araNyamAM ekalI anAtha evI mane boDIne Apa kyAM gayA bo ? are ! guNavAn evA thApa vinAnI vidhavA thayelI hu~ have mArI sahavAsI sakhIyone jhuM mukha dekhADIza! yA prakAre atyaMta bAtI phATe tevI rIteM rotI ane potAnA mastakane ane hRdayane kUTatI evI te guNamAlAne jokne mAtA pitA ghaNAMja kheda pAmyAM, ane rudana karavA lAgyAM. paDI te kanyAne kheda maTa vA mATe ghaNIja samajAvI, to paNa jyAre te jarA paNa samajI nahiM, tyAre he padmottara kumAra ! tenA mAtA pitAyeM jANyu je atyaMta duHkhamAM paDelI yA putrI ApaNuM kartuM mAnaze nahiM mATe AhiM nikaTa rahelA e vA koI eka tapasvI pAseM lai jAiye, ane te tene kAMka sAmajAvaze, to tenA jIvane zAMti thAze ? ema jANI tenAM mAtA pitA tene teDIyAhiM AvyAM, dhane banelI sarva hakigata kahI thApI, te sAMjalI te traNe ja gane kuHkhIyAM jANI te vasaMtarAjAnA uddeze upadeza devA mAMmayo ke Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. za he rAjan ! nayAnaka evA A saMsArane viSe rahenArAjIvone mRtyuno naya to sadA sarvadA maTatoja nathI ane sagAM vahAlAMno je saMyoga , te paNa jotAM jotAMmAM nAza pAmI jAya thane teno viyoga thayA vinA rahetoja nathI. kAraNa ke karmane vaza paDelA prANIyo potAnA karmAnusAreM avatare le, tathA maraNa paNa pAme . temAM paNa jagatamAMjenI upara bApaNane ghaNoja sneha hoya, te thApaNI sArtheja jo maratA hoya,to tova nahiM. paNa tema to karmarUpa jalapravAhamAM paDelA jIvonuM banatuMja nathI mATeM saMsAramA paDelA jI vonA snehano to tyAga karavoja ucita . valI A saMsAramA paMceMDiyanA je nogo , te paNa mAnanI aNI para rahelA jalabiMnI samAna asthira De ane valI roga, ane zoka rAtri divasa manuSyane bATyAja kare . mATeM jJAnIjaneM to dhAvA phuHkhadAyaka saMsAramA Asakta thAvaM yogyaja nathI. hA, A saMsAramA rahine je jIva, puNyopArjana kare, tathA svajana janano sneha boDI tapolakSmI sAthe potAnA dehanI yojanA kare ane sAMsArika sakala AyAsane boDI vanamAM vAsa kare, teja jIva nattama kahevAya. yA prakArano kulapatino karelo upadeza sAMjalIne rAjA tathA rANI vedu jaNa vairAgya pAmI tApasI dIkSA levAne tatpara thayAM, paraMtu tene dIna, duHkhita ane vidhavA evI potAnI putrIne boDavAno mahoTo vicAra tha paDyo ? have tyAM to zokathakI jarAka virAma pAmelI evI tenI putrI guNamA lAyeM vinati karI ke he mahArAja! Apane jo mane dIkSA devI yogya nAsatI hoya, to Apo ? te sAMjalI kulapatiyeM kahyu ke dIdA je levI, te to sadune yogyaja , temAM tama jevAM saMsAramA mahAkuHkhI jIvane to vize be karI levI jozye baiyeM // yataH // pIDitAnAM parAbhUtyA, tADitAnAM tathApadA // sthitAnAM navasthAnAM, zaraNaM tApasavratam // 1 // arthaHparAnavathI pIDita ane ApattithI tADita, saMsArane viSe atyaMta duHkhita evA janane to tApasavrata je , teja zaraNa le. te sAMjalI puSpamAlA rANI bolI ke he guro ! A mArI putrI sagarnAle, mATe sagarnA evI strIya dIdA levAya ke kema? tyAreM kulapatiyeM kahyu ke te strI jo sukhamAM hoya, to to levI ghaTe nahiM, paraMtu jo te duHkhita hoya, to levI ghaTeja . mATe yA strIne ukhanuM vismaraNa karavA mATe dIdA levI yogyaja . ane valI 20 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaeG jainakathAratnakopa nAga sAtamo. phuHkhanuM vismaraNa karanAra dIkSA je bIjuM ko uttama AcaraNa beja nahiM ? te mATeM thA tamArI putrIne to dIkSA levAnI jarUraja ne ane tema karavAmAM mArI saMmati le. te sAMjalIne tatratya sadu koi khuzI thayAM. panI vasaMta rAjA ghera zrAvI potAnA jyeSTha putrane rAja soMpI sAmaMtAdi kanI rajA lazne potAnI strI, tathA vidhavA putrI, teNeM sahita teNeM tApasI dIkSA lIdhI, dhane par3I te traNe jaNa tApasI kriyA karavAmAM pravRtta tathA gu6 dhyAnane viSe tatpara rahevA lAgyAM. have te guNamAlAne paNa pUrA divasa thayethI amArI parNakUTImA eka putrI avatarI. paraMtu te guNamAlA to suvAvaDamAthIja dAruNa roga thavAthI, tathA pratidina jvara AvavAthI, yonizUlanI vedanAthI keTaleka vahADe maraNa pAmI. tyAre tenA phuHkheM karI duHkhita evI tenI mAtA puSpamAlA, atyaMta duHkha pAmI rudana karavA lAgI, tyAre tyAMnI rahenArI tApasI strIyoyeM tene vairAgya kAraka vAtoyeM karI bodha dara, zAMti pamADI. palI sneheM karI utpanna thayelA potAnA stananA dUdhathakI te kanyAnI mAnImA puSpamAlAyeM dhavarAvI uberavA mAMmI. tethI te vanamAM ne vanamAMja mahoTI thara, tethI tenuM nAma vanamAlA pADyu, anukrameM te kanyA sarva tApasIyonA manane AlhAda kAraka evA yauvana vayane prApta thA. have te kulapati, potAnA ziSya thayelA vasaMtamunine potAnA pATa para besArI yoga mArga sAdhI svargamAM gayA. ane puSpamAlA paNa daivayogeM maraNa pAmI gai. have he padmottara kumAra! hAla meM kaDaM ke vasaMtamunine pATeM besAsyo. te vasaMta muni paMmeM DhuMja bauM. te kanyAnAM mAtA, pitA, tathA mAnI mA, e sarva maraNa pAmelA hovAthI te kanyA atyaMta duHkhI tha rudana karavA lAgI. tene jozne mahAmohathakI mohita thayelo DhuM ciMtAkrAMta thayo thako e kanyAnuM pAlana poSaNa karavA lAgyo, te adyApi paryaMta tenu pAlana poSaNa kasyAja karuM buM. ane tenA vivAha mATeM tene yogya evA varanI paNa zodha kasyAja karuM buM. tathA valI te viSe mahArA guru mane kahi gayA le ke thA vanamAlA kanyA sAtheM jeno vivAha thAze, te mahoTo rAjA thAze. he kumAra ! te kanyA yA ApanI pAseM unI rAkhelI , teja . yA pramANe mane pUbavAthI je kharI vAta hatI, te meM kahI ApI. he kumAra ! Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. p bIjaM to ThIka, paNa sarvasaMgatyAgI evA mane daivayogathI tenI sAtheM putrI vat sneha lAgelo , tethI jo tameM tenuM dayA karIne pANigrahaNa karo, to duM te sneharUpa pAzathI chUTuM? te sAMgalI padmottara kumAreM khuzI thazne tenuM vacana svIkAra kayu.. par3I te vasaMtakulapatiyeM vivAhanI sarva sAmagrI ekaThI karIne te kanyAne tyAMja padmottara kumArasAthe paraNAvI ApI. paDI te kanyAnI mAnAM tathA te kanyAnI mAnI mAnAM je kAhI vastra bAnUSaNa vagere rAkhI mUkyAM hatAM te, ane bIjAM paNa keTalAMeka navAM karAvelAM thAnUSaNa vastro, vanamAlAne kanyAdAnamAM bApI dIdhAM. ane vasaM ta muniyeM potAnI pAseM je simavetAla nAmA vidyA hatI te paNa te kumA rane yApI dIdhI. have padmottara kumAra paNa navoDhA evI te vanamAlA sAtheM keTalAeka divasa tyAM rahIne panI te vasaMta muninI rajA lazne tyAMcI cATyo, ane potAnA mAtAmahanA viyoga thavAnA duHkheM duHkhita evI potAnI priyastrIne keTalIeka vinodanI vArtAyeM karI AnaMda pamADato thako krameM karI te mathurA nagarImAM Avyo. ane tyAM yAvI mathurAdhipatiyeM ApelA thAvAsamAM sainya sahita utAro kasyo. have tyAM bIjA paNa keTalAeka rAjakumArovAvyA. par3hI jyAre svayaMvarano nattama divasa Avyo, tyAreM dhAraNa kasyAM ne sUryasamAna prakAzita mukuTa va gere bAjaraNo jeNe,ane te kanyAune paraNavA mATe atyutkaMThita evA te deza dezanA rAjakumAro, prakti svayaMvara maMjhapamA maNi ane ratno, teNeM jaDita gaMcA tathA nIcA evA mAMcaDAune viSe yathAyogyarIteM surakumAronI peThe yAvI beThA. panI divyaveSane dhAraNa karanArA evA te kumAro, pota potAnI jevI jevI noga sAmagrI, ane pota potAnAM jevAM jevAM jJAna pramukha hatAM temane ekabIjAnI sparzathI nabAMbalA thaine batAvavA lAgyA. eTale te rAjakumAro ema jANe ke amArAMje kAhiM saMpatti vagere le, te jo thA beddha kanyAune batAvIyeM, to te kanyA tethI lonA jara amoneja vare? have eve samaya dhanya, ane guna evI lIlAyeM karI suzonita, vivAhane yogya evAM vastra tatha bAjUSaNoyeM karI manohara, jANe svargamAMthI yAvelI raMnA ane tilottamA nAmA apsarAja hoya nahiM ? evI te caMzlekhA ane sUrya jekhAnAmA bedu rAjakanyA potAnA hAthamAM uttama evIvaramAlAne dhAraNa Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. karIne eka rathamAM besIne te suzonita evA svayaMvara maMjhapa pAse AvIyo. ane panI rathathI nIce utarI svayaMvara maMjhapamA cAlIyo, cAlatA cAlatAM te kanyAunI pAseM, tyAM beThelA rAjakumAronA guNa kula vagere kahevA mATeM rAkhelI jATaNIyeM, je je kumAra pAse te kanyA Ave, te te rAjakumA ranA guNagrAmamuM varNana karavA mAMmayu. ane tevI rIteM ghAkho svayaMvara meM mapa pharIne pADI te kanyA svasthAne thAvIyo, paraMtu tenA manamAM tathA najaramAM koi paNa rAjakumAra zrAvyo nahiM. tyAreM valI te bIjI vAra pAbI svayaMvara maMjhapamAM varamAlA lai cAlIyo, ane cAlatA cAlatAM deva kumArasamAna jyA padmottara kumAra beThelo , tyAM AvIyo. ane tenI para behu kanyAnI ekaja samayeM daSTi paDI, ke turata tenuM mana, te kumAra mAMja coTI gayuM, tethI ekadama te betu kanyAyeM padmottara kumAranA galA mAMja varamAlAnuM AropaNa kayuM, te vakhata jaya jaya zabda thavA lAgyo tathA aneka vAdyo paNa vAgavA lAgyAM ane tyAM beThelA rAjakumAro zi vAya satu koi jano atyaMta prasanna thazne eka sAtheMja kahevA lAgyAM ke "aho ! A bedu kanyAyeM ghaNoja uttama tathA manohara, potAne yogya, evoja vara vayo" have te beda kanyAyeM te padmottara kumAra vasyo. te joDne kRtAMta nI peThe kopAyamAna thayelo evo koieka sAMketapurano viura nAmA rAjA, tatratya sarva rAjakumAra maMmalane kahevA lAgyo, ke he rAjakumAro! yA alpa jha, mUrkha evA padmottara kumAreM hAla thA behu kanyAune je varI le te, te pApIyeM ApaNuM sarvanuM nAkaja kApyuM be. mATe tene AhIMthI jIvato javA dezo nahiM ho. ane jo jo te nAgojAze, mATe tameM UTa pakaDo! pakaDo! e uSTanA madane tamo koijo nahiM utAro, to paNa hUM to teno mada eka kSaNa mAMja utArI dazza! te sAMjalI sAmarSa thayelA rAjakumAro turata hathiyAra lazne laDavA mATeM sanna thai gayA. paDI te padmottara kumAranA sasarA caM dhvaja rAjAyeM jAe\ je A mAro jamAi ekalo De, ane e rAjakumAra to ghaNA, tethI tenI DhuM sahAya karuM? nahiM to e padmottareM mArI bedu kanyAne varI se, tethI mane mahoTuM phuHkha AvI paDaze ? tema jANI poteM tene Azraya devA vAste sainya taiyAra karI saDavA bahAra pajyo. te jokne vidhura rAjAyeM jANyu je, teno sasaro tenI sahAyamATe malyo, te mATe have huM te bedu Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 301 jaNane jItI sakIza nahi, tethI eka vAcAla dUtane mokalI sAma, dAna, vidhinedathI samajAvI,ane ema smjaavyaath| ko rIteM te be kanyAmAMthI mane eka paNa kanyA jozya thApe ? jo thApe to to ThIka thAya, nahiM to par3I vaTa laDaq to ja? ema vicArI eka vAcAla dUtane te caMdhvaja rAjA pAseM mokalyo, te dUteM AvIne te caMdhvaja rAjAne kayuM ke he rAjan ! mane sAMketapuranA vira rAjAyeM mokalelo De. ane teNeM kahevarAvyu le ke. "bAhiM AvelA koi paNa rAjakumArane eka kanyA tamAre pApavIja joyeM. kAraNa ke ApyA vinA thA amArorAjakumArono kopa zAMta thAze nahI! tathA tamane sahune sukha zAtA paNa raheko nahiM ane mahoTo utpA ta thAze? valI he nRpa! tameM sarva rAja kumArone AmaMtraNa karI teDAvIne ekaja jaNane behukanyA ApI dIdhI, te tamoyeM amALaM sadunuM mohoTuMba pamAna kayuM ne ane nAka kApyaM ne ? mATe amArA kahevA pramANe eka paNa kanyA jo nahiM Apo, to tamArA jamAine e behu kanyAne paraNI potAne ghera jAvaM, baDhuja kaThina thai paDaze? jAju guM kahiyeM, paNa te padmottarano nArAja thA?" e vAkya sAMjalI mathurApati evo caMdhvaja rAjA bolyo ke he dUta ! tuM AvA kaTu vAkya ma bola. ane tuM tArA svAmInuM hita karavA yAvyo jo kharo, paraMtu kAMza yuktAyukta samajatoja nathI. kAraNa ke je saMdezAthI vRthA mahoTo kveza utpanna thAya, tevo saMdezo detAM jarA paNa mara kema khAto nathI? tyAre te dUta bolyo ke he rAjan ! Apa kaho bo, emaja DhuM mArA svAmIno nakta bauM, ema to sadu koi jANeja le, paraMtu jo vicAra karazo, to Apano paNa DhuM hitaiSI bauM, kema ke A panI be kanyAmAMthI eka kanyA ApavArUpa saMdezo kahine ApanAM tathA ApanA jAmAtAnA ane sarva sainyanA jIvone bacAvavA icchaM bauM, kadA cit amo balavAna baiyeM, to amAro tArA svAmI viurarAjA vagerethI parAjaya ko dADo thAya emaja nathI ! ema jo Apa jANatA ho, to te thApanI mahoTI nUla .kAraNa ke eka ko mahoTo balavAn hastI hoya, to tene jAjA jaNa jo damana kare , to tenuM damana thAya ne, ane teth| panI te vIcArAnA zarIrane kIDIyo jevA halakA jIvone khAvAno prasaMga zrAve je. valI ju. Avo ati prakAzamAna sUrya , te paNa jo jAjAM Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. vAdalAMuthI gherA jAya , to te nisteja thai jAya . temaja eka jaNa kadAcit zUravIra hoya, to paNa jyAre tene jAjA sunaTo vIMTI lIye ne, tyAreM teno parAnava thayA vinA rahetoja nathI. have yA prakAranI sarva vAta, tyAM najIka unelA padmottara kumAra sAMjalI ke turata te bolI uThyo ke he dUta! tuM avalAM tathA rajoguNa narelAM vacana kema bake le ? ane tuM kahe je ke hu~ mArA svAmIno nakta , te paNa khoTI vAta De, kAraNa ke jo tuM svAmi nakta ho, to tArA svAmIno tathA tadanuyAyIno jethI nAza thAya tevAM kaTu vacanarUpa saMdezo zAmATeM kahe? valI tuM mUrvaziromaNi paNa bo, kema ke teM je hastI vagerenA dRSTAMta pApyA, te paNa samajyA vinAja yApyA le. jo. eka gaMdhahastI je hoya , te bIjA hastIyone mArI nAkhe , ane te hastIne valI ekalo siMhaja mArI nAkhe ,ane te siMhane vanI ekalo zarajanAmA padI mArI nAkhe De, ema tAratAmyapaNAthI ekathI ekanuM bala vadhAreja hoya . valI ne kahyu ke ekalA zUravIrane sunaTo mArI nAkhe, paNa atibalavAna munaTa, narle ekaloja hoya, to paNa te, tethI alpabala vAlA sunaTone mArIja nAkheM . tethI tArA kahelA pUrvAkta sarva dRSTAMta anupa yukta jevA dekhAya . mATeM siMha samAna parAkramavAlA je amo chaiye, te zRgAla tathA zvAna samAna tArA svAmI vipurarAjA pramukha rAjakumArothI koI dADo naya pAmanArAja nathI. ane zvAno je , te baduja jaSyA kare De, paraMtu te kozne karaDI zakatA nathI. ane he dUta ! have jo jAju kehe varAvato ho, to je zUravIra na batAM mAnanaMganIrU hoya, tenyeM to A svayaMvara maMjhapamAM Avaja nacita nathI. valI AhiM AvanArA amone rA jakumArone to prathama jANavuja jozye, ke svayaMvara maMjhapamAM je kanyA daze, te to koi paNa eka varaneja varaze ? tema jANatAM batAM jyAre potAnA urjA gyathIja potAne te kanyA na vare, tyAreM temAM tenuM mAnanaMga te zenuM thayuM ka hevAya? nA naja kahevAya. mATeM tAro svAmI vira rAjA je , te cittane viSe maphatano khoTo parAnava mAne ? tethI to spaSTarIteM ema jaNAya ,ke te paMmekAcI buddhivAlo mANAsa ,temaja valI teNeM potAnA hitaciMtaka evA mAhyA maMtriyo paNa rAkhyA nathI. valI he dUta ! tArA svAmI viura rA jAnuM nAka to jyAMthI mArA galAmAMyA kanyAyeM varamAlA AropaNa karI, Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 303 tyAMthIja kapAi ga , to valI pAlo te kApelA nAkapara tArI sAtheM mo kalelA saMdezAthI dAra janarAvAnI zAmATe zvA kare ? yA prakAranAM kumAranAM vacana sAMjalI krodhAyamAna thayelo te dUta, ekadama bolI ugyo ke, he mithyAnimAnI kumAra ! thA tArA bolavArUpa pAMmitye to tuM jarUra hAla te viura rAjA vagere rAja kumAroyeM yamarAjAnA paga cAMpa vA mokalI dIdhelo ho. ema jaNAya . he sthAnimAnI ! sAMjala. sarpa je , te dazana karI sadunAM prANa le be evo prabala ne, paraMtu tene sarva padIyo ekaThAM thai potAnI cAMcathI vikhI nAkhe , tema tuM rUpa je sarpa bo, tene padIrUpa rAjakumAro ghaDI ekamAM bANarUpa cAMceM karI vIkhI nA khaze, temAM jarA paNa saMzaya rAkhIza nahiM. evAM vacana sAMjalI kopAya mAna thayelA caMpadhvaja rAjAyeM potAnA paherApara rahelA cAkarone dukama kasyo, ke he anucaro! A usa dUtane ekadama gale pakaDI bAhAra kADho. te sAMjalI turata te anucaroye te dUtane gale pakaDI bAhAra kADhayo. have dUta paNa ghaNoja manamAM krodha paam| zIghratAthI potAnA svAmI pAseM Avyo, ane tyAM AvI banelI sarva vAta kahI dekhADI. te sAMgalI kRtAMta samAna kopAyamAna thayelA vira rAjAyeM turata raNatUra vagaDAvyAM. ane hAthI tathA ghoDA pAravasthA, ane sainya sahita laDavA mATe taiyyAra thayo. te joine bIjA rAjakumAro paNa pota potAnuM sainya taiyyAra karI laDavA tatpara thayA. ane tethe paNa raNatUra vagaDAvyAM. paDI te sarvane laDavA taiyyAra thayelA jozne caMdadhvaja rAjA potAnA sainyane taiyyAra karI laDa vA tatpara thayo, ane teNe paNa raNatUra vagaDAvavA mAMmayAM. yA pramANe caMdhvaja rAjAne laDavA tatpara thayelo jozne padmottara kumAra kahevA lAgyo ke he prano! yAvA kITakasamAna tuba rAjakumAronI sAtheM tamArA jevA mahoTA yodAne zAmATe laDavA jAvU jozyeM ? ane A laDavA mATeM avaDaM moTuM je sainya taiyyAra kayuM, to te sainyanu paNa AvA alpa yudhamAM guM kAma je? tyAM to hu~ ekaloja jAiza, kAraNa ke te paNa sarve bAlakoja De ? mATe DhuMja rathamAM besI jAvaM . tamo ju to kharA, ke hu~ ekaloja te sarveno parAjaya, keTalI vAramA karUM bu ! ema kahI te caMdhvaja rAjAne tathA tenI senAne ane potAnI senAne zapatha dazne pAnAM vAlI Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. ane poteM ekaloja rathamAM besI siMhanI peThe yunUmimAM gayo. tyAM tene jo kne sAmarthyavAn evA virAdika rAjA bolyA ke, he maMdamate ! teM jyAreM tArA parAkramanA animAnathI sarva sainyane kADhI mUkyu, tyAre tuM paNa yA raNanUmithI jaladI nAgI jA. kAraNa ke ameM bAlaka evA tArA ekalA sAthai yu nahiM karIyeM ? tyAreM lIlAyeM karI lalita evo padmottara kumAra bolyo ke, thAvI khala samAna vANI bolavAnuM tamAre jhuM prayojana ? hu~ pragaTarIteM tamArI sarvanI sAmo unoja 7, mATeM tamArAmAM jeTaluM jora hoya, teTaluM dekhADo.vRthA bakavAda zAmATeM karo Do? e vacana sAMjalI kodhA yamAna thayelA rAjakumAro ekadama prahAra karavA tatpara thai gayA. te jo ne, te vasaMta kulapatinI ApelI vetAla vidyA je hatI, tenuM kumAra sma raNa kAM ke te vidyAnA pranAvathI vairIjye je je zastro tathA astro kuMvara para nAkhyAM hatAM te teja zastroyekarI vetAlamaMtrathI sAdhya thayelA pizAco, nirdaya paNe te rAjakumAroneja mAravA lAgyA.tethI te sarva rAjakumArothati prahArathI dInavadana thara, jIvavAne viSe paNa nirAza tha gayA. panI padmottara kumA ranuM AvaM atyaMta uratyaya parAkrama jozne kaMpAyamAna De zarIra jenuM evo, ane yu6 karavA AvelA sarva rAjakumArono agresara viUra rAjA, garvaparvatathI nIce utarIne arthAt hArI jaz natra thazne ekadama kumAranA behu caraNamA yAvI pajyo. ane kahevA lAgyo ke he kumAra! mahA aparAdhI evA je ameM te amAruM rakSaNa karo, rakSaNa karo! tevA dIna vacana sAMjalIne te kumAreM turata vetAla vidyAno upasaMhAra karI lIdho. panI yu6 karavA AvI parAjaya pAmelA evA sarva rAjakumAroyeM kumAra pAseM kSamA mAgI ane sadu ko dAsa sa mAna thai rahyA. kumAranA sainyamAM tathA caMidhvaja rAjAnA nagaramAM vadhAi vAgavA lAgI. paDI te caMdhvaja rAjAyeM atyaMta apamAna pAmelA evA te vikarAdika rAjakumArone sanmAna karI pota potAne gAma javA AjJA ApI. ema padmottara kumAranA pranAvathI sarva kveza nAza pAmyo. panI svayaMvaramAM varamAlA AropI varelI potAnI bedukanyAne caMDadhvaja rAjAyeM te padmottara kumAra sAthe paraNAvI dIdhI. vizvane vallana evo te kumAra, keTa lAeka divasa tyAM rahIne panI potAnA sasarAnI AjhA lai mohoTA sainye pRthvIne AhAdita karato thako lAhita evI traNe strIyo sahita Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rakhanI, sammAtiyA bhaveza karAvyA. paDa pAmI mAhA pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 305 svanagaramAM thAvyo. tyAre tenAM mAtA pitAyeM ghaNoja AnaMda pAmI mAhA mahotsavathI vadhUsahita te manohara putrano praveza karAvyo. par3I te potAnA putrane, maMtrI, sAmaMta pramukhanI, sammatithI yuvarAjapada upara prApta kakhayo. ane te kumArapaNA, potAnA pUrvakRta puNyanA pranAvathI viSayasukhane jogavavA lAgyo. have je muktAvalIno jIva devapaNAmAMthI harivega nAmA vidyAra thazne tha vatasyo , tenA uchAhanu vRttAMta kahe . ke vaitADhya parvata para vidyAdharonA rAjyanI dakSiNa ane uttara zreNi le, temAM uttarazreNine viSe te zreNirnu zRMgAranUta gaganavanana nAmA eka nagara .tenuM vidyAdhara ziromaNi evo kana kaketu nAmA vidyAdhara rAjya kare , tene be strIyo che. temAM eka nAma kanakavatI ane bIjInuM nAma ratnAvalI. te betune ekeka kanyA thave. temAM eka kanyAnuM nAma kanakAvalI ane bIjI kanyAnuM nAma ratnAvalI . te bedu kanyAnA janma divasane viSe koI eka naiminikeM AvIne kahyu ke je koi nAgyavAn puruSa, e vedu kanyAmAMthI eka kanyAne varaze, te nAvIkAleM thA vaitADhya parvatanI eka zreNIno adhipati thAze ? ane je jAgyazAlI puruSa vedu kanyA- pANigrahaNa karaze, te A vaitADhaya parvatanI uttara ane dakSiNa, e bedu zreNiyono nAvIkAleM joktA thAze. have yauva nAvasthA prApta thavAthI te vedu kanyA, sarvAMga sauMdarya joine tenA pitAyeM svayaMvara karavAno prAraMna kasyo. tyAre te kanyAnA pitA vidyAdharanA teDA vyAthI kalAkalApothI saMpanna, vidyAyeM unmatta, mahArUpavAna, evA keTalA eka vidyAdharo aAvyA. ema ghaNA eka vidyAdharo ekatA thayA. temAM pUrvokta harivega vidyAdhara paNa Avyo, tyAre te betu kanyA, satu kumArono tyAga karI te hariveganeja varI. te vakhata te kanyAnA pitA kanakaketu rAjAyeM teka nyAnA lagmano mahoTo samAraMna kasyo. have keTalA eka divasa te harivega, potAnI bedu strIyoyeM sahita tyAM rahine panI sasarAnI AjhA lai tyAMthI strIyo sahita anukrameM potAne gAma Avyo. have te kumArano pitA taravega vidyAdhara, manamA khuzI thai vicAravA lAgyo ke aho! A manuSyanA navamAMprathama vidyAdharano nava thAvo teja mahA puNyeM karI thAya . to temAM aa mArA putrano janma thayo .temAM paNa Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. valI yA mAro putra bIjA vidyAdharo karatAM nAgyazAlI dekhAya je. kAraNa ke jema ko eka sukRtI purupa, zrIne ane kIrttine vare, tema AmAro putra harivega, uttama evA kanakaketu rAjAnI bedu kanyAne vasyo . nahiM to AvA mahoTA parAkramI evA ladAvadhi vidyAdharonI upekSA karIne te kanyA thA mArA harivega putraneja kema vare ? valI jJAnInuM vacana , ke je kanyAune hAla thA mA ro putra harivega vasyo, te kanyAune je puruSa varaze, te vaitADhayaparvatanI uttara da viNa zreNIno rAjA thA, to te jhAnInuM vacana kAMikoidADo khoTu paDe ? nA, paDeja nahiM. tethI te rAjya paNa jarUra mAhArA putraneja malaze mATeM A harivegeM te pUrvajanmeM jhuM puNya kasyuM haze ? te vAta kevalI vinA bIjo kA jANe nahiM. mATeM cAla ko ThekANe kevalI nagavAn hoya, to tyAM jazte mane pUbI jAvaM ? ema vicAra jyAM kare , tyAM to jhAnanAnu; vizvanA ma nane haraNa karanAra, evA zrItejanAmA kevalI teja gAmanA upavanane vipe samosasyA. te sAMjalI harSanareM praphullita ne gAtro jenAM, evo taravega rA jA, potAno harivega putra, aneka sAmaMta, maMtrIzvara, caturaMgI senA, teNeM yukta thako te kevalI nagavAnane vAMdavA mATe Avyo. tyAM AvI kevalIne namana karI sadu koi jano yathocita sthAnapara beThA. tyAreM pote paNa veTho: panI kevalI jagavAne dezanA devAno prAraMna kasyo. te dezanA sarva sAMjalIne sa maya jozne taravega rAjAyeM pUbyuM ke he jagavana !yA harivega nAmA mAro putra pUrvajanmeM koNa hato, ane teNeM guMsuruta kayuM daze? je tene anAyAseM sarva sukha prApta thayuM ? te sAMjalI kevalI nagavAne prathama thayelA zaMkharAjA ane kalA vatI rANInA navathI AraMjIne AhiM sudhI bedu jaNanA bAra nava thayA, te nI sarva kathA kahI batAvI. ane hAlamAM terame naveM, e harivega kumAra thayo je, te kayuM, tathA teunA pratyeka navamAM nirmala thayelA dharmanA jAvo, tathA dharmasevaneM karI je puNyAnubaMdhI puNya, vRddhiMgata thayuM te, tathA hAlamAM paNa te puNyanA mArge karI behune sukha prApta thayeTu De te sarva, kahi batAvyu. te sarva savistara caritra sAMjalIne uttama pariNAmavAlo evo taravega rA jA, potAnA putra harivegane rAjyAsana para besArIne kevalInagavAn pAseM manohara evA cAritrane aMgIkAra karato havo. ane harivega paNa potAnA pUrvanA bAra nava sAMgalI jinamatane viSe atyaMta prItimAn tha zrAvakanA Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 307 dharmane aMgIkAra karato havo. panI pUrvajanmanA premeM karI te harivega kevalI gu rune pUjavA lAgyo ke he jagavan ! te agyAramA navamAM yayelo zUrasena kumA rano jIva bAramA navamAM deva thayo, hato te tyAMthI cavIne hAla terame naveM kyAMhi avatareMlo le ke nahiM ? ane te avatasyo . to tenuM guM nAma le ? ane te sulanabodhI ke purnanabodhI? tathA te jinadharmane prApta thayelo ne, ke mithyAtvI le ? te sarva kaho. te sAMjalI kevalI jagavAn bolyA ke he puNyAtman ! sAMgata. hAla tesarasena kumArano jIva to devapaNAthI cavI ne dakSiNa jaratAnA madhyakhaMmane viSe garjanapuranA rAjAno padmottara nAmA putra thai avatarelo . paraMtu te hajI jinadharmane prApta thayelo nathI. pA mavAne yogya ne, arthAt te sulanabodhI .ane he kumAra ! kozjIva, dharma pAmavAne yogya hoya, to paNa guru sAmagrInAanAvathI te jIva, dharmane prApta thazakato nayI ||ytH|| jogAvi dhammarayaNa,ssa pANiNo nahi lahaMti saMbo hiM // suvisu dhammAcariyaM, dhammAyariyaM ayAviMtA // 1 // suke vidale pa DimA, na ho taSu suttahAra viraheNa // sudevi jIva dave, na guNappattI gu ruvige // 2 // arthaH-prANIyone dharma ratnanA yogo hoya, to paNa tene su vizuddha dharmanuM AcaraNa karanArA evA dharmAcAryanA yoga vinA dharmanI prApti thAtI nthii||1|| jema ke zubha vidala pASANa hoya, paNa te pApAnI prati mA sUtradhAranA yoga vinA kadApi banatI nthii||2||he rAjan ! pUrva brAhmaNo nA jayathI muniyo vihAra karatA aTakyA hatA, tethI guru sAmagrInA a nAvathI te padmottara kumAra, samyatkane prApta thayo nathI. tema valI brAhmaNo paNa te sulanabodhI hovAthI tene zaivadharmavAsita karI zakyA nathI. hAla to te kAcamaNiyonI madhye jevo avica marakatamaNi hoya, tevo tha rahe lo . paraMtu he nA! te padmottara kumAra, tamArAthIja jinadharmane pAmaze, ane paDhI samyatkane prApta thAze. e pramANe sarvavRttAMta harivega vidyAdhara sAMjalIne atyaMta harSAyamAna thayo thako nagavAnane namaskAra karIne potA nA sthAnaka pratye Avyo. tyAM mohoTI divAlo thara, pUrvokta jJAnInA kahevA mujaba vaitADhaya parvatanI uttara tathA dakSiNa zreNInA vidyAdha ra rAjAyeM arcita, ane atula tejeM karI pradIpta thako anukrameM tatratya sarva vidyAdharono cakrI thayo. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. dave eka divaseM kevalInuM vacana yAda rAkhIne te padmottara kumArane jina dharmano bodha devA mATeM potAnA rAjyapara maMtrIne besArI, te harivegeM kAjalanA samUha samAna, kAlo, pIlI ane varjulAkAra evI cakuvAlo komIyonA hArathI alaMkRta, mohoTI grIvA tathA kapAla yukta, vizAla nadaravAlo, manohara hAtha pagavAlo, sthUla dehayukta, zabdAyamAnathatI ghugharamAlo tathA loDhAnI sAMkaloyeM karI sahita evo eka vaikriya vidyAthI miMdaDo banAvyo. ane panI miMdaDAnA galAmAM bAMdhelI sAMkalane hAthamAM lazne atyaMta utsuka thayo thako te harivega, potAnA mitra padmottara kumAranA gaMjana puranA cokamAM AvI Uno rahyo. tyAM to te nagaranAM lo ko tathA tyAMnA rahevAsI keTalAeka brAhmaNo vagere ekaThA thayA ane tenI pAseM evo mahoTo nattama miMdaDo jor3ane te sarva harivegane pravAsA gyA, ke he pAMthajana ! A mArjAra, tameM mUvya lazne amane Apazo ? tyAre harivega bolyo ke tenA mUlyanI kAM tamane khabara ? tyAre te lokoyeM pUbyuM ke tenuM huM mUlya ? tyAre te bolyo ke tenuM mUlya to eka lAkha dinAra thAya le ? te sAMjalI nAgarikajano hasIne kahevA lAgyAM ke A te tameM bolo bo jhuM ? ko ThekANe AvA mArjAra, aTaluM badhuM mUlya hoya ? jo tameM vicArI bolazo to koi paNa ze? tyA te bolyo ke he loko ! guNonuM mUlya be, paNa kAM vastunuM mUlya nathI. manohara guNavAluM kASTha ne, te saparimita ivyanA mUlyavAnuM thAya , tathA pASANa paNa guNeM karI koTi vyanA mUlyavAlo thAya be. ane je guNahIna hoya , te ko paNa ThekANe mUlya pAmatoja nathI. kaheluM ne ke // zloka // gurudevabrAhma garSi, hayenaSanAzmanAm // vastrAdInAM vizeSosti, guNA'guNanavomahAna // 1 // arthaH-guru, deva, brAhmaNa, kRSi, haya, hastI,bela, pabara bane vastrAdika, temanA guNapaNAthI ane guNarahitapaNAthI mahoTo phera phAra hoya je. temaja mArjAra mArimAM paNa mahoTo neda hoya . valI saaNjlo||ytH|| vAjivAraNalohAnAM, kASThapASANavAsasAm // nArIpuruSatoyAnA, maMtaraM badu dhAMtaraM // 1 // tthaa|| devANaya dhammANaya, samaNANa ya baMnaNANa nuvaNammi // abibiseso garuna, naU navaraM khu viralehiM // 2 // arthaH-azva azvamAM, hAthI hAthImAM, kASThakASThamAM, pASANa pASANamAM, vastra vastramAM, strI strImA, Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 30e puruSa puruSamAM, jala jalamAM, ghaNoja pheraphAra hoya je // 1 // valI deva devamAM, dharmadharmamAM, zramaNa zramaNamAM, brAhmaNa brAhmaNamAM, nuvana nuvanamAM paNa ni. mahoTo phera phAra hoya ||2||e vacana sAMjalI te nagaranA rahevAsI brAhma yo bolyA ke e to tamo ThIka kaho bo, paNa A tamArA bilADAmAM evA kyAM guNo le ? ke jethI tamo avaDI mohoTI kimmata karo bo ? mATe temanA guNo to kaho? te sAMgalI harivega bolyo keA amArA mIMdaDA mAM koTyavadhi guNo le. te guNo kAMhI tamArI pAseM kahevAnA nathI. tenA guNo to yA gAmanA rAjA pAseM kaheguM ke, jethI te sAMgalI amArA ka hevA pramANe tenI kimmata te rAjA ApI zake ? ne amArI mahenata paNa sArthaka thAya? tamArI jevA nIkhArI pAseM tenA guNo kehavethI guM lAna thAya ? ane evI lAna vinAnI vRthA mAthAkUTa koNa kare ? // yataH // luM bikA nArikelANAM, nAdaMti hubhitA hikAH // niSphalaH zaktimuktAnAM, ratna grahamanorathaH // 1 // artha:-kSudhita evA tathA kAdava khAnArA deDakAMDa, ko divasa nAliyeranI tathA khajuranI khaMbo khAtA nathI, ane zakti ra hita janone ratnagrahaNa karavAno manoratha niSphalaja thai jAya 3 // 1 // valI he brAhmaNo ! yA vANiyA je , te to koDI koDIno hisAba copa DAmAM lakhyAja kare , tema tamo brAhmaNo bo, te janmanA nidukaja bo, mATe te vANIyA pAseMthI tathA tamArI pAseMthI yA atimUlyavAna mArjA ranuM mane jhuM mUlya male ? valI kadAcit AvA ghaNA guNavAlA mArine tama jevA dariDIne thoDA mUlyathI hu~ AeM, to mAru dArizpaNa kevI rIteM jAya ? ema kaheto thako te harivega padmottara kumAranA rAjamahelanI nIceM AvI uno rahyo, tyAre tenI paDavADe kautuka jovAnA miSathI te brAhma go paNa cAvyA vAvyA. have padmottara kumAre tyAM mahelanI nIceM mArjArane lazne yAvI unA rahelA harivega vidyAdharane dUrathI joyo. ke turata tene pUrvajanmanA snehathI po tAnI Agala bolAvyo, ane namratAthI kahyu ke he nAI!Avo, Avo ane A bAsanapara beso ! ema kahI sArA bAsanapara besAsyo. par3I tenI pAseM rahelA mArjArane joi vicAra karI pUbyuM ke he nazka ! Avo mahoTo mA jora Apane kyAthI malyo ? tyAre harivega bolyo, ke thA mArjAra, a Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. tyaMta naktithI raMjita karelA evA deveM mane Apelo . tethI ratnasamAna A miMdaDA, kAMza mUlyaja nathI. arthAt A miMdaDo je De, te amUlyavastu be. tethI te koi paNa ThekANe male tema nathI. paraMtu DhuM nirdhana bauM tethI nirupAyapaNAthI eka lAkha dInAra mUlya lazne tene vecavA huM buM. tyAre tevI kautuka sarakhI vAta sAMgalI padmottara kumAra bolyo, ke he naka! A tamArA mArjAramAM kevA kevA guNo, ke jenI tameM avaDI mhott| kimmata karo bo? tyAre harivega bolyo ke juna. yA mArjAramA pahelo to e guNa , ke ghaNoja mahoTo ane jADo.bIjo e guNa , ke apara sAmAnya mArjAro tene mArI zakatA nathI. trIjo e guNa , ke te je sthalamAM rAtri vase le, tenI pharatI bAra yojana nUmimAM koI naMdara bhAvI zakato nathI. yA prakAra no mahoTA traNa guNo to pratyakSa dekhAya je. bIjA anyaMtaranA to ghaNA ja guNo de, te hAla, kahetAM pAra Ave tema nathI. yA pramANe tenuM mUlya tathA guNo kahyA, valI he rAjan ! Apane rAjA jAgI tene AhiM vecavA mATeM Avyo tethIA mArjAra Apalyo, ane ApanA rAjamAM mAna pA melAA brAhmaNone A miMdaDo sarva rIteM sAro le ke kema le ? tenI parI dA tathA tapAsa karavAnI aAjhA Apo. ne par3hI jo levA yogya nAsato hoya, to lazne mane tenuM mUlya bApo, ke jethI DhuM savAramA jaladI mAre ghera jAvaM ? tyAre padmottara kumAre te harivega para pUrvajanmanA yogeM atyaMta sneha AvavAthI te miMdaDo levAno nizcaya kasyo. ane par3hI te miMdaDo sarvAMgeM sAro le ke kema che ? tenI parIkSA tathA tapAsa karavA mATe ta tratya brAhmaNone AzA ApI, tyAre te brAhmaNo te miMdaDAnAM sarve aMgo jovA lAgyA, jotAM jotAM teno mAbo kAna khaMmita thayelo joyo, tyAre te brAhmaNoyeM harivegane pUbyuM ke A miMdaDAno mAbo kAna kema khaMmita thai gayo ? te sAMjalI harivega bolyo ke sAMcalo. duM yA miMdaDAne vecavA mATe dUra dezathI AbuM . te DhuM cAlatA cAlatAM thAkI javAthI rastAmAM AvelA eka jIrNa devamaMdiramA utasyo ane rAtre suto, tyAM cAlavAnA zramathI mane tathA mArA A mArjArane niza AvI gai. tevAmAM eka uMdara Avyo, teNe yA miMdaDAno mAbo kAna karaDI khAdho. tethI teno kAna khaMmita tha gayelo je. bIjaM kAMza dUSaNa nathI. te sAM Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 311 jalI brAhmaNo ekadama khaDakhaDa hasIne kahevA lAgyA ke are nA ! A tamArA miMdaDAnA traNa guNo to tameM pratyakSa hajI hamaNAMja gaNAvyA hatA, temAMtrIjo guNa ema gaNAvyo hato, ke yA mArjAra je nUmimAM vAsa karI raheto hoya, te nUminI AsapAsa bArayojana paryaMta suMdara AvI na zake ? ane hAla kaho bo, ke teno kAna rAtamAM AdhI caMdara khA gayo. mATe tamAro kahelo eno trIjo guNa kyAM jato rahA? ane teno A mAbo kAna karaDAvAthI te dUSita . te sAMjalI harivega bolyo ke sAMbalo. he nazkajano! AvA mahoTA ratnamAM eka dUSaNa zrAvavAthI jhuM te dUSita kahevAya ? nA naja kahevAya. ane te jo eka alpadopathI dUSita , to tamArA devamA ghaNAka dopoDe, te batAM tene tameM deva kema mAno bo? valI yA bIcArA mArjAramA eka doSa hovAthIkaho bo, ke yA miMdaDo to dU pita . yA bolavU tamAruM kevI mohoTI nUlanareluM ? e sAMjalI brA hmaNo krodhAyamAna thai bolyA ke he mUrkha ! amArA devamAM te kAM do pa hoya ? amArA deva to nirdoSaja le ? tyAre harivega kahe , ke he naTTo ! sAMnalo. jyAreM tameM kaho bo, ke amArA deva nirdoSa , tyAre eka vAta hu~ pU , teno tamo khulAso karo. ke brAhmaNane, bAlakane, strIne, gAyane je haNe, tene kevo kahevo joyeM ? tyAre naTTo bolyA ke te uSTa karma karanArane to mahA pApiSTaja kahevo jozyeM ? tathA tenuM mukha paNa jovU na jozyeM ? tyAre harivega bolyo ke je vaizvAnara evo agni , te prajjva lita kasyo thako pUrvokta sarvane bAlI nasmasAt karI nAkhe , paraMtu temAM koine paNa jIvato mUkato nathI. to te agmine tameM deva buddhithI kema pUjo bo ? valI tamo kahezo ke te agni ,te to tetrIza karoDa devatAunu mukha ne, kAraNa ke devatAunI tRpti to te vaizvAnara agnidhArAyeMja thAya be. mATeM tene deva mAnI madhu ghRtAdika havithI pUjIyeM bai? to tyAM duM kahu~ , ke jyAre te agni, tetrIza koTi devatA, mukha le, tethIja te deva , to te deva thakne a niSTa, tathA mRtakanuM kalevara ane bIjI paNa aMdara homelI kharAba vastune kema nahANa karI jAya be ? mATeM apavitra padArthanuM nojana karanArA devarnu pUjana karanArA je tamo te tamo paNa apavitraja tasyA. emaja valI jalane paNa kaho bo, ke "jala De, te viSNunI mUrti ne." ema kahIne pAlA teja Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. jalathI gudAnuM tathA paga vagere apavitra aMganuM prakSAlana karo bo ? mATe juna. tameM jene deva mAno bo, tenI sAthai viru6 vyavahAra karanArA nathI ? nA boja. kadAcit tameM ema kahezo ke jala , te vizvanuM jIvana je, kAraNa ke te jala vinA vizva jIvIja zakatuM nathI mATe te jagatano napakAra kare , tethI tene deva mAniyeM yeM ? tyAre TuM kahu~ , ke jo tevA hisAbadhIja jalane deva mAnIyeM, to kuMjArane paNa deva mAnavo jo the, kAraNa ke te paNa jagaupakArI kuMna pramukha kArya kare . valI paNa tameM kaho bo ke bokaDAnA ane gAyanA mUtrane gharamAM bAMTyA vinA amArA gharamAMthI mRtaka sUtaka jAtuM nathI. ane jalavinA dehamAMthI sUtaka jAtuM nathI ? to tamArA gharane tathA dehane pavitra karanAruM pUrvokta bokaDA, mUtra, tathA jala dovAthI te paNa tamArA deva ThasyA ? valI he nAi ! vicAra karo, ke tamArA matamAM paNa sarvatra jala ane agmine jagatanA sukha mATe vidhAtAyeM kuMbhArAdikonI peThe natpanna karelA be. mATeM tamArA matathI paNa jalanuM ane agninu napakArIpaNuM sima thAya . paraMtu tethI deva paNuM sima thAtuM nathI. mATe jalamAM ane agnimAM tathA bokaDAnA mU tramAMje devapaNAnI kalpanA karavI, te ayogyaja le. valI paNa vicAra karI juna, ke koi mANasa, koiekane iSTa deva mAnI ane tenI pAseM potAnA zarIranI sevA tathA gRhakArya karAve,to te karma karAvanAra mANAsa doSavAn na thAya guM? nA thAyaja. tema tameM jalane ane agmine iSTadeva mAnI jalathI gudaprakSAlana pramukha, tathA agnithI rasoi vagere kArya karAvo bo, tethI tamo guM doSavAn na thA?nA thAja.ane valI ema karavAthI jalanuM ane agninu devapaNuM rahe guM? nA naja rahe. ane tamArUM sevakapaNuM paNa rahe ? nA naja rahe. mATe te devatvarahitane tame deva mAno bo, te tamArI mahoTI nUla le ? arthAt ghaNAdoSavAlA agnine ane jalane deva mAnI tamo dUSita kahetA nathI ane deva mAno bo,ane A bicArA mArA mArjArane jarA khaMmita karNapaNAnA doSathI dUSita kaho bo, to te tamArI kevI ajJAnatA ke ? temaja valI gaMgA ane gaurI tene viSe Asakta evA zivajIne tamo nirdoSa deva kaho bo, ane A bicArA miMdaDAno eka mAbo kAna uMdaranA karaDavAthI jarA khaMmita tha gayelo , to tene tameM dUSita kaho bo, e paNa tamAUM kevu maurya ? Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMdra ne guNasAgaranuM caritra. 313 yAvAM sayaktika ne sapramANa vAkyo hariveganAM sAMjalIne brAhmaNo to sarva niruttara, niSTane citrAmaNamAM khAlekhyA jevAja thai gayA. ane padmottarakumAra poteM sunanabodhI hovAthI prathama brAhmaNamatamAM nirAdara to hatoja, paraMtu potAno pitA te matamAM hovAthI jarA Adara rAkhato hato, paNa yA prakArAM te hariveganAM vAkya sAMjalIne turata, brAhmaNonA kahelA matane viSe sAva maMdanAvavAlo thai gayo. ane manamAM vicArakhA lAgyo ke ho ! yA puruSa kAM miMdaDo vecanAra mANAsa nathI, paraMtu koi mahAn puruSa be, mATe dharmanuM svarUpa yA mahAtmA puruSaneja prUnuM, ke jene samajavAthI mAruM kalyANa yAya ? are ! khaTalA divasa sudhI yAvA pAkhaMmI brA hmaNa lokoyeM mane Thagyo, ane mAruM zrAyuSya nirarthakaja khovarAvyuM ! ema vicAra karIne te kumAra, rUpAMtaradhArI harivegane pUDhavA lAgyo ke he mitra ! jema rAjahaMsa, kamalavanamAM krIDA kare, temApa kayA deva, kayA guru ane kayA dharmarUpavanane viSe krIDA karo ho ? ane Apa kyoM raho ho ? tyAreM harivega bolyo ke he nAi ! sarva darzanonAM zAstra huM sArI rIteM jAeM buM, paraMtu mune koi paNa ThekANe eka jinadarzana vinA zuddha ane saviveka, madAyaka bIjuM koI paNa darzana jovAmAM yAnyuM nahiM. kAraNa ke sarve darzanavAlA hiMsA na karavI, khoTuM na bolavaM, corI na karavI, parastrIgamana na kara, niSkiMcana rahetuM, ema kahe be kharA, paraMtu tema te pAlatA nathI. arthAt te kevala mukhathIja bole le paNa temAMcI kAhiM paNa pAlatA nathI. ju, ke keTalAeka darzanavAlA, parigrahadhArI hoine kraya vikraya eTale ane ka prakAranA je vyApAro, tene kare le, temAM kIDI pramukha jIvone mAre marAve be. te pacana pAcana vagerenA AraMjone paNa kare karAve te. valI keTalAeka darzanavAlA kaMda, mUla, phala, tenA prahAra karavArUpa khoTAM tapa kararI zuSka zarIravAlA yAyale ne dayAdharmano pralApa kare te. ane te pUrvokta kaMda, mUla, phalane viSe jIvapaNuM jANatAja nathI. keTalAeka jaDa puruSo to dharmane mATe yajJanA kuMmamAM niraparAdhI evA bIcArA prajA vagere pazuune homI dIye a. ne prApaNa jevo koi paNa tene jai pUbe be, ke yAvA niraparAdhI bI cArA jIvone yA yajJakuMmamAM zAmATe homI dIyo ho ? ane tenuM hiMsArUpa pApa zA mATe bAMdho bo ? tyAaiM te kahe be, ke yA yajJakuMmamAM je pazu homavA 40 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. ane teno nAza karavo, te kAhiM hiMsA kahevAtI nathI, kAraNa ke yA jhikI je hiMsA te hiMsAja kahevAya nahiM, tethI yajJamAM hiMsA karavArUpa pApa je le te pApa amane lAge nahI. valI kahe , ke A je pagunane yajJakuMmamAM amo ho miyeM yeM, tethI te pazucano dekhavAmAM to nAza jaNAya ne kharo, paraMtu te no ameM nAza nathI karatA, paNa upakAra karIyeM baiyeM. kema ke? te kuMmamA ho melA pazu svargamAM jAya . have tyAre tene ApaNe ema pUjIyeM ke jyA reM tameM te pagunane kuMmamAM homI svargamA mokalI teno upakAra karo bo, tyAreM tamArA mAtA pitA vagerene kuMmamA homI tene svargamAM mokalavArUpa upakAra kema karatA nathI ? ema karavAthI to tamane mohoTuM puNya thAya ? mATe he rAjana ! kahevAnuM kAraNa eTaluMja , ke te loko mukhathI mAtra kahe De, ke ameM dharma pAlIyeM baiyeM, paraMtu pratyada te hiMsAja kare . mATe te darzanavAlA jema bAphalA aDada ane kaluSita anna vagerenuM jojana kare ne, tema dharma ane adharmanAM karmoyeM karI kaluSita evA dharmane paNa pAne . valI he rAjan ! tevAM bIjAM ghaNAMja darzano be, ke jemAM kevala doSIjana relA .ane nirdoSa mata jo jozye,to to eka jina mataja . kAraNa ke vizva je De, te gharSaNathI, tApamAM tapAvAthI, kApaNIyeM karI kApavAthI parI dA karelA suvarNane zukSa suvarNa kahe , tema sujhajano paNa have kaheguM evAM kAraNothI parIkSA karI zuma thayelA jinamatane zurU karI kahe . have te kAraNo kahU~ . ke prathama to jinamatane viSe deva je mAnelA . te 1 dAnAMtarAya, 2 lonAMtarAya, 3 vIryAtarAya, 4 nogAMtarAya, 5 napanogAMtarAya, 6 hAsya, 7 rati, 7 arati, e naya, 10 harSa, jugupsA eTale niMdA, 11 zoka, 12 kAma, 13 mithyAtva, 14 ajJAna, 15 ni za, 16 avirati, 17 roga ane 17 doSa. e aDhAra doSothI rahita be. valI yA jinamatamA je guru mAnelA . te paNa mahAvratane dhAraNa ka relA mAnelA , eTale hiMsA, asatya, acaurya, brahmacarya ane akiMcana tva. e pAMca samitiyeM yukta tathA manogupti, kAyagupti ane vacanagupti, e traNa guptiye yukta, SaTjIvanikAyanA rakka mATeM nirIha, niHsTaha kahelA . valI jinadarzanamAM dharma paNa teneja kahelo . ke je urgatimAM paDatA jI vone dhAraNa karI rAkhe le.ane samyaka jJAna je je te dharmanuM sAranUta kahe Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. 315 be. jaima ke koI eka mahoTA vanamAM aneka vRdo be kharAM, paraMtu je vRkSane sugaMdhita puSpo lAgelAM hoya che, to te vRthIja te vana sugaMdhita kavAya be, tema jinamatarUpa mahAvanane viSe puNyakAraka bIjI kriyArUpa vRko to ghAMbe, paraMtu eka samyakarUpa je kusumita vRddha be, te vRkSa sAranUta be. valI yA jinamatanA zAstramAM tattvazraddhAna to eTaluMja kaheluM be, ke koi paNa prANIne kyAreM paNa haNavo haNAvavo nahiM. mATe he mitra ! yA jinadharma be, te pUrvokta sarvarItathI mokSadAyakaja be. ema tamAreM niveM karI jAe j. yA prakAreM rUpAMtaradhArI hariveganA mukhathI zuddha evA nmatanA gu gonI stuti sAMjalI padmottara kumAra to parama AnaMdane prApta thayo. tyAreM valI rUpAMtaradhArI harivega kahevA lAgyo, ke ke kumAra ! je dharmanA prajAvatha / gayA jaba mAM vyApaNe ve huyeM prathama graiveyakamAM devatA ya3 tyAMnuM sukha jogavyuM hatuM, te tamane sAMjare be, ke jUlI gayA? valI tyAM zrAvaso pratimAyeM yukta, maNi yane ratna, teNeM jaDita, eka siddhAyatana nAmanuM vaimAna Apane prApta thayuM hatuM, ne temAM besIne yApeM zrAvaso pratimAnuM vaMdana karayuM hatuM, te paNa Apane sAMratuM nayI zuM ? valI yA prakAranA sukhadAyaka evA dharmane pUrva vothI jANo to bo, paraMtu zrAdaratA zA mATe nayI ? AvAM potAnA pUrvana vanA mitra hariveganAM vacana sAMjalIne utpanna yayuM be, jAtismaraNa jJAna je ne evo te padmottara kumAra, prahlAdita thai kahevA lAgyo ke graho ! yA ketuM manohara jJAnadAna ! aho ! yA kevo valI mArI para dRDhasneha ! ya ho ! yA ketuM yApanuM paropakArIpaNuM ! ho ! meM paNa hAla jAeyuM, ke ga yA janmamAM jyAreM huM surasena kumAra hato, tyAreM yApa muktAvalI nAmA strI hatA, te muktAvalI thayelA zrApa mArI sAthai graiveyaka lokane viSe ya hamiM deva tha tyAMthI cavIne hAla harivega nAmA vidyAdhara thayA bo, ane valI mArI sAthai pUrvanA ghaNAka navonI mitratA hovAthI mAyAyeM karI mA jari vecanArA puruSa jevuM rUpa laine mane bodha devA mATeM yAvyA ho ? to have he mitra ! te mAyAkRta rUpane boDI daine ApanuM kharUM svarUpa mane batAvo . te sAMjalI rUpAMtaradhArI harivegeM je potAnuM kharaM rUpa hatuM te pragaTa kasyuM. pI atyaMta prema vihvala thane te padmottara kumAranuM dRDha yAniMgana ka svaM. pI padmottara kumAreM kayuM ke aho ! mane prApano melApa thayo, te gha Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. guMja sAruM yayuM ? ema kahIne te harivegane potAnA arja Asana para ve sAsyo. have harivega kahe , ke he mitra ! Apane malavAno mane ghaNoja anilApa hovAthI ApanA dhyAnane kSaNa mAtra paNa meM manathI utAr2yA nathI. te jema ke // zloka // tattvaM brahma yathA smaraMti munayo haMsA yathA mAnasaM, yatpannavasanakIvanayutAM dhyAyaMti revAM gajAH // yuSmadarzana lAlasA anudinaM tatsmarAmo vayaM, dhanyaH saMprati vAsaro'tra navatAM jAtazca yatsaMgamaH // 1 // arthaH- muniyo jema brahma tattvane saMnAre . haMso jema mAnasarovarane saMjAre ne, navAMkurita evA sanakI jADanA vanathI yukta evI revA nadI- jema hAthIyo dhyAna kare ,temaja ameM paNa thApanA darzananuM pratidina smaraNa karatA hatA, mATe Ajano divasa dhanya le ke jemA hAla mane Apano samAgama thayo ? te sAMjalI padmottara kumAra kahe ne, ke he mitra ! aAvA Apa sarakhA saGAna jananA saujanyane koNa varNavI zake? arthAt thApanA saujanyano to pAraja nathI. ane aho mitra! Apano mane melApa yavAthI Ajano divasa , te sudivasa ne, ane AjanI velA paNa sukhadAyakaja ne. valI ApanA melApa vinAno je mAro Aja divasa paryaMta kAla gayo, te sarva nirarthakaja gayo be ? he nA ! Arti, zoka, naya, tene nAza karanAra, ane prIti tathA vizvAsa tenuM pAtra evaM 'mitra' evA ve adaravAluM ratna, te koNeM natpanna kayuM haze vAru ? kahyu // zloka // varamasau divaso na punarnizA, nanu nizaiva varaM na punardivaM // ujayamapyatha vA vrajatu yaM, priyatamena na yatra samAgamaH // 1 // muMjana jaM vA taM vA, nivasiUna paTTaNeva rasme vA // ijaNa jaththa jogo,taM ThANaM ceva ramaNIUM // 2 // arthaH-je divasamAM priya tama mitrano melApa thAya,te divasaja zreSTha jANavo, paNa rAtri nahiM ? ane je rAtrimA priyatara mitrano samAgama thAya, te nizA paNa uttamaja jANavI, paNa divasa nahiM ? temAM paNa je rAtrimA ane je divasamAM priya mitrano samAga ma thAyaja nahiM, te divasa ane rAtri bedu daya pAmo. arthAt bedu kAhIM kAmanAMja nahiM // 1 // kadAcit khAvA, male, athavA na male, kadAcit nagara mAM vAsa thAya vA araNyamAM vAsa thAya, paraMtu je kANe zSTajanano yoga mane, te sthAna ramaNIya jANavU. arthAt mahoTAM kho kadAcit prApta thayAM hoya, Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 317 to paNa temAM jo Apa jevA iSTa mitrano melApa thAya, to te duHkho paNa ja gAtAM nathI. ema sneha rasa yukta evo padmottara kumAra, vismaya pAmI hari veganI sAmu joDne pUje je, ke he mitra! have ApanA Aja paryaMta jeTalA java thayA, te sarva navanI savistara vAta mane kahi Apo. tyAre te harivega vidyAdhareM zaMkha rAjA ane kalAvatInA navathI mAmIne hAlamAM thayelA padmottara kumAranA tathA potAnA harivega vidyAdharanA nava paryaMtanI sarva kathA kahi batAvI. ane padmottara kumAre paNa jAtismaraNa jhAna hovA thI jAeyuM je mArA mitra je vAta kahI , te sarva barAbaraja kahI le. panI padmottara kumAra potAnA sarva dezamAM sarvasthaleM udghoSaNA karAvI ke amArA dezamA rahenArA mANAseM jainadharma zivAya bIjo koi paNa dharma pAlavo nahiM.ane ema karatAMjo koI pAlaze, to tene amArA dezathI bAdAra kADhavAmAM Avaze ! kAraNa ke jinadharmasamAna bIjo koi uttama dharma nathI. have surapati rAjA potAnA putrano harivega sAthai melApa thayo ane temAM jainadharma vipe ghaNIja carcA cAlI, te sAMgalI bIjA dharmone mithyA mAnI tyAMnA rahevAsI sarva brAhmaNosAtheM jinadharmane vipe dRDharAgI thayo. have grAmagrAmane viSe vihAra karatA, kevalajhAne karI nAskara samAna,sura,a sura, tenA nikaroyeM karI sevana kasyAM ke caraNakamala jenAM, evAzrI guNasA gara nAmA kevalIyeM potAnA kevalajhAnathI jAeyu je hAla have padmottara ku mAra tathA tenA dezamA rahenArA sadu koi manuSya, jinadharmanA dRDharAgI thayA je, mATeM duM tyAM jAvaM! tema jANI tyAM padmottara kumAranA gAmanI bAhera AvI upavanamAM samosasyA. te sAMjalI harSAyamAna thayelA evA sura patirAjA pramukha sarva vAMdavA gayA, tyAM jazne sadu koi, kevalI nagavA nane namaskAra karI dharmadezanA sAMjalavA yathocita sthAna para beThA. ane jagavAne paNa pApane nAza karanAra evI dezanA devAno prAraMna kasyo. te jema keH- he navyajano! janma, jarA ane mRtyu, te rUpa taraMgonA naMgathI jayaMkara evA saMsArasamuzne viSe nAnA prakAranI ApattirUpa makarothI duHkha pAmatA evA tamone te phuHkhathI rahANa karavAne eka sarvajhokta dharma zivAya bIjo koi paNa AdhAra nathI // yataH // ciMtAmaNervA kila kalpadAt, svardhAmadhenorapi kAmakuMnAt // etadurApaM ca tato navani, yatnena kArya Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 317 jainakathAratnakoSa nAga sAtamo. sugRhItametat // 1 // arthaH-je jinadharmatattva ciMtAmaNithI, kalpavRkSa thI, svarganI kAmaghAdhenurthI. kAmakuMnathI paNa prApta thAtuM nathI, te jinadharmatattvane tameM yatne karI grahaNa karo. arthAt ciMtAmaNi vagere koI paNa padArthathI je nahiM male, tevA dharmane tamo ghaNAka prayAsathI pa Na grahaNa karo. are ! jema ko mUrkha hoya, te potAne yAMgaNe nagelA kalpavRdane kApI nArakhIne te sthalapara dhaMturo vAve, valI potAnA hAthamAM AvelA ciMtAmaNine ema jANe ke A to rastAmAM paDelA kAMkarA jevo kAMkaro , ema jANI te mnniy| kAgaDAne namADe, valI hAthamAM AvelA amRtane DholI nAkhIne hAlAhala jera pIye, tema je ajJAnI jIva De, te pUrvokta kalpavRkSAdi samAna pratyada phaladAyaka jinadharmane boDIne dhattura vRdAdi samAna bIjA dharmane grahaNa kare . ane he navyo! te jinadharma,guru sAmagrI malyA vinA prApta thAya nahiM. to have te guru paNa kevA joyeM ? ke // yataH // avadyamukte pathi yaH pravarttate, pravartayatyanyajanaM tu niHsTahaH // sa eva sevyaH svahitaiSiNA guruH, svayaM tarantArayituM damaH param // 1 // arthaHprAraMna je jIva hiMsA tethI mukta, evA mArgane vipe je pravarne , tathA bIjA ne paNa tevAja mArgamA pravartIve je, evA gurunu svahitaiSI puruSoyeM sevana karavU, kAraNa ke tevA guru poteM tare De, ane bIjAne paNa tAre je. jema jala vinA samu ina kahevAya, jema sUryavinA divasa na kahevA, tema pUrvokta guNa vinA gurujana kahevAya. mATe evA guru joyeM, ane tevA guru vinA svargApavarga dAyakajina dha manI prApti ko kAleM thAya nahiM. to he rAjan ! hAla tevI gurusAmagrI paNa tamone prApta thayelI, tethI saMsAranA nistArane karanAra, prAcIna puNye prApta thavA yogya, evA urlana jinadharmane viSe pramAdano tyAga karI yatna karo. te sAMnatI vidyAdharano cakrI evA harivega kumAra bolyo ke he vino! Apa satya ja kaho bo, Apa jevA guru vinA dharmanI prApti koi divasa thAyaja nahiM. juna. A padmottara, ghaNAja catura tathA samaju de, to paNa tene zukSa guru vinA mithyAtvanI prApti thai. ema jyAM kahe je, tyAM to surapati rAjA kahevA lAgyo ke he jagavan ! meM to ApanA hAlamAM kahelA upadezathI nizcaya kasyo ne, ke sarvaziromaNi evA vItarAga paramAtmA je , teja deva ne. bIjA ko devaja nathI. ane guNagaNanA AdhAra, sadAcArane pravarttAvanAra, je guru Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. 31 hoya, teja gurU kahevAya be, bIjA guru te guru nahiM. valI SanikAyanuM jemAM kAyaka, vAcaka ne mAnasikarIteM rakSaNa thAya be, teja dharma kahevAya be, bIjo dharma nahiM. paraMtu he mAhArAja ! eka huM Apane pUbuM buM, ke yA prakA rano jagatamAM uttama dharma be, te batAM rAjA loko vagere keTalAeka jIvo, pAkhaMmI, ne hiMsaka evA devane, tathA tevAja devane mAnavAnA upadeza karanArA mithyAtva guru pramukhane sevana kreN| potAnA AtmAne mithyAkriyAyeM karI zAmA kveza pADe be ? te sAMgalI kevalI bhagavAna kahe be, ke he rAjan ! yA jagatamAM manuSyo je le, te koi paNa prakArano vyavasAya, kAM paNa phala prAtinI zAyeM kare be, paraMtu koi nirarthaka vyavasAya karatA nathI. june, mAM keTalAeka cakravartI rAjAne, koika mAhAmAMgalika rAjAne, keTalAeka mAdhipatine, koika grAmAdhipatine, koika kSetrAdhipane, koika dhikkAra pAmelI jAtivAlAne, koieka naTane, koi eka naTane, ane koieka ni kane paNa seve be. paraMtu te pUrvokta cakravartI pramukha, pota potAnI zakti pramANeM tene phala khApe le, paNa tethI kAMi vadhAre vyApI zakatA nathI. jema ko eka nikhArI hoya tenI sevA karI prasanna karIne tenI pAseM kadAcita koi lakSa sonAmora mAge, to te bicAro kyAMthI yApI zake ? tema dharma ne viSe paNa manuSya, jevA jevA guNavAlA deva, guru, dharmanuM khArAdhana kare be, tene tevAM tevAM phalo te deva, guru khane dharma pe te. valI jagat mAMzuM vanyuM be ? to ke keTalA eka pAkhaMmI lokoyeM potAno svArtha pAra pA DavA mATeM potAne sukha maje, tevAM kapolakalpita asaMgata zAstro banA va te zAstrAMnA upadezeM karI jolA lokone dharmanA prapaMcathI phasAvelAM , te phasAi paDelA vivekI lokonI buddhi, svecchAthI snAna, pAna, kaMda mUlAdikanuM nakSaNa, rAtribhojana, kanyAdAna, kUpa, talAva, vAvya pramukhanuM karAva, ityAdika zarIrasukhadAyaka bAlakanI jInA samAna dharmane jA ne kaThina kriyAvAlA jinadharmane viSe prItiyukta yAtI nathI. valI atiprayAseM pAlI zakAya evA paMca mahAvratanA nArane aMgIkAra karavAne samartha evA te pAkhI dhUrtajano viSayAnilApane viSe lubdhathakA eka gRhasthAzrama dharmaneja uttama dharma kahe be. valI te mUrkhajano, talAva, kUvA, nadI, jyAM ve nadIyono saMgama thA Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. to hoya tevU sthala, gaMgA, yamunA, sarasvatI, traveNI, narmadA, godA varI, setubaMdharAmezvarAdikane viSe snAna karavAthI mohoTuM puNya thAya be, ema kahe je. temaja valI koieka hiMsaka to tripurA, totalA, navAnI, vyAghezvarI pramukha ugra devIyonA maMtra japathI tathA yajurvedAdikanA maMtrajapa thIja puNya thAya ne ema kahe je. keTalA eka matimaMdajano to teja maMtrothI tila vagereno agnimAMdoma karavAthI pApopazamana thAya ,ema kahe .koka jaDabuddhijano to,rastAmA jADa vAvavAthIja dharma thAya , ema kahe . keTalA eka ajJAnI jIvo, kevala AtmAnA zUnyadhyAnathIja pApano pralaya thAya be, ema kahe . kozaeka uSTadilavAlA jano, potAnAja pUjana karavAthI dharma thAya , tema kahe . koieka bAlabuddhivAlA mANAso to, jIva je be, teja paramAtmA de, tethI te jIvane eka daNavAra paNa kuHkha devaM nahiM. ane je sukha jogavavAnI potAne ilA thAya,te sukhane nogavI potAnI ilA pUrNa karavI, teja dharma , ema kahe . mATeMte pUrvokta mithyAtvI jIvo tIrtha karapraNIta zuddha dharmane viSe kema yatna kare? tathA prItimAn paNa kema thAya ? kAraNa ke te jano potAne jemAM sukha paDe, teneja dharma kahenArA ne. have pUrvokta sarva je mithyAtva , te sarva, phuHkhane devAvAluM tathA vairIsamAna utkaTa halAhala jera samAna je,ema jANavU. te mATe te mithyAtvano tamAre tyAga karavo. kahelu ke // shlokH|| viSAhirupavahiripuvrajenyo, mithyA tvamatyaMtaraMtaHkham // ekatra janmanya hitaM viSAyaM, mithyAtvamAhaMti nRNAmanaMtam // 1 // arthaH- manuSyone viSa, sarpa, roga, agni ane ripu, tenA samUhathI paNa mithyAtva je , te atyaMta kuHkhadAyaka . kema ke ? te viSAdika to manuSyane prA janmane viSeja nAzanAM karanArAM. paraMtu mithyAtva je, te to anaMta janma maraNAdika duHkhane ApanAlaM. __ yA prakAranAM kevalInAM vacana sAMjalatAMja surapati rAjAne mithyAtva mohanI karmano kSya tha gayo. tethI te gurU samyattvane pAmyo. panI anu meM tene cAritra pariNAma natpanna thavAthI te kevalI nagavAnane namaskAra karI kahevA lAgyo ke he jagavan ! jema hAla thApeM mane mithyAtva rUpa khA DAmAMthI mUbato rAkhyo,temaja have dIdArUpa parvata para paNa caDavAno anuya ha karo. ema nAvayukta tenAM vacana sAMjalIne te surapati rAjAne turata dIdA Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 31 ApI. paDI te surapatisAdhu, vizupacAritrane pAlato thako gumadhyAne pakazreNi para caDhI kevalajJAna ane darzanane natpatra karI ghaNoka kAla pRthivIpara vihAra karI navopagrAhi karmone khapAnI, paraMpada je moda pada, tene prApta thayo. __panI zrAvakadharma jene prApta thayo ne evA te padmottara kumArane harive gAdikeM, tenA pitAnI rAjyagAdI para besAsyo. ane te mAhAmAMmalika rAjA thayo. have harivega vidyAdhara, te padmottara rAjAne vaimAnamAM besArI potAnA vaitADhya parvata para vaselA sunauma nArmA nagarapratye teDI lAvyo. ane tyAM ghaNuMja tenuM sanmAna karpu, par3I kahyu ke he mitra! A mArA vai tADhaya parvatanI uttara tathA dakSiNa zreNinA rAjyane tathA A mArI vidyAdha rapaNAnI vidyAne Apa grahaNa karo. tyAreM padmottara kumAra bolyo ke he mitra ! mArAmAM ane tamArAmAM kAhiM aMtara ? je Apay rAjya be, te mAruMja be,kAraNa ke ApanAthI hu~ ko rIteM judo nathI. valI A mane urlana evo jinadharma ApIne modarUpa rAjya ApyuM, to have A laukika rAjya te tenI gaNatImAM kyA rayuM ? valI he mitra! A jagatamAM Apa jevA dharmopadezanA karanAra puruSo to ghaNAja thoDA 2 // yataH // ye ivyavyaya kAriNaH gujarate te saMtyado koTizo, ye kaSTAniniviSTalaSTavapuSaH stokA na tenyo'pi te // nAnAzAstravicakSaNA nuvi tu ye te cApi no urlanA, ye jainyukti vidhAyinaH prazamino citrAH punaste'dhunA // 1 // arthaH-sArAM sAMsArika kAma mATe vyano vyaya karanArA puruSo to koTi zaH male be. paraMtu temAMthI kaSTamAM paDelA evA phuHkhI jananA duHkhane maTA DavAne ivya vyaya karanArA to thoDA paNa malatA nathI. temaja vividha prakA ranA zAstrAnyAsamAM vicakSaNa to A pRthvIne viSe ghaNAja, paraMtu Apa jevA modakAraka jainadharmanA jANanArA to mAMma vetraNa male, to male ? ema te hariveganI prazaMsA karIne valI kaDaM ke he mitra! mArI to evI manIpA De ke have ApaNa bedane viyoga na thAya mATe ApaNe ekatraja rahIne A vaitADhayanI uttara dakSiNa zreNinA rAjyo calAvIye. ane te rAjyanAMja sukha jogavIye. valI te rAjyasukha paNa kyAM sudhI jogavIyeM, ke jyAM sudhI ApaNa bedune rAjyadhurane dhAraNa kare, evA ve putro utpanna na thAya tyAMsudhI? Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. ane jyAre ApaNane rAjya vahana lAyaka putro thAya, ke turata te rAjyo pota potAnA putrone soMpI dIkSA grahaNa kariyeM te sAMjalI atyaMta khuzI thayelo harivega bolyo ke he vayasya ! mArA manamAM je vicAra meM dhArelo hato, teja A paNa kahyo. ema kahI behujaNa tyAM sAtheMja rahyA. par3I atyaMta snehayukta te bedu mitra pratidina harSAyamAna thakA manohara vaimAnamAM besI mahAvidehakSetrane viSe jinapratimAune vAMdavA mATe jAya . valIpra tidina dharmopadeza sAnale . zAzvata evAM jinacaityonI naktinAvathI pUjA yAtrA paNa kare je. jagatane AhlAdakAraka evA te vedu mitro, jainadharmanA pratyanIka janonuM nivAraNa karI caityonI tathA jainasAdhunnI uttama pranAva nA kare . sAdharmikavAtsalyane karave karI te keTalAeka zrAvakone duHkha mAMthI nivRtta kare . ane potAnI prajAne paNa te kara vagere purakhoyI mukta kare . tethI sarvatra mahAyAnaMda varne . valI tennA rAjyamAM brAhma go je hatA, te paNa jinadharmane vipe parama Adara vAlA thayA, kahevata ne ke "yathA rAjA tathA prajAH" eTane jevA rAjA hoya, tevIja prajA paNa thAya? yA pramANe potAnA dezomA rahenArA sahuko jano jinadharmanA rAgI thayA. ane bIjA loko paNa nikaTabodhI hovAthI te vedu jAnI karelI dharmanI anumodanAyeM karI jinadharmane vipe nirmatsarI thayA. ema karatAM rAjyanArane calAvatA evA harivega ane padmottara kumAra, eka divasa dhvajA, patAkA ane toraNa vagere utsavoyeM karI manohara evA padmo ttaranA garjana puramA aAvyA, tyAre te nagaranA rahevAsI uttama zrAvakoye tyAMnA jineprAsAdone vipe mohoTI naktithI gIta, vAjina ane nATya, teNeM yukta evA parama mahotsava karavAno prAraMna kayo. vividhavarNavAlI zrIarihaMta nagavAnanI pratimAune AMgInI racanA karI, tathA aneka prakAranI pUjA paNa jaNAvI. tethI tyAM saGa koine mohoTo AnaMda thayo. par3I te bedu ku mAro jinAlayamA jaz tyAM nagavAnanI pUjA karI darzana karI parama pramoda pAmI te arihaMta nagavAnanI pUjAnI stuti karavA lAgyA. te jema ke||shlok|| netrAnaMdakarI navodadhitarI zreyastaromaMjarI, zrIma-dharmamahAmaheMDnagarI vyApa hanatAdhUmarI // harSotkarSazunapranAvalaharI nAvahiSAM jitvarI, pUjA zrI jinapuMgavasya navatu zreyaskarI dehinAm // 1 // cetaH punAti ghanakarmacayaM Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 323 lunAti, svarga dadAti zivasaMpadamAdadhAti // puNyodayaM vitanute tanute susauravyaM, saGanapUjanamidaM kimu yanna dhatte // // arthaH-netrane AnaMda karanArI, navodadhine tAranArI, kalyANarUparadanI maMjarI, suzonita dharma rUpa mahArAjAnI nagarI, mahoTI ApattirUpa latAne viSe ani sarakhI, harSA dhikyanI tathA zunapranAvanI laharI, ane nAvaSI je catuHkaSAya tene jItanArI evIje zrI jinapatinI pUjA,te prANimAtrane zreyaskAraka thA // 1 // valI thA zrI jinapatinuM pUjana je , cittane pavitra kare , gADhA evA karmasamUhane nAza kare , svargane Ape , zivasaMpadAne paNa Ape be, puNyodayane vistAre the, rUDA evA sauravyane Apele. mATe te jinapU jana jhuM nathI ApatuM ? arthAt sarva vastune Ape . A prakAreM arihaMta nagavAnanI pUjA- stavana karIne te vedu jaNa, potAnA ghara tarapha cAvyA, te rAjarastAmA yAvyA. tyAM to te veda jaNe, jaTila, dhUDathI jenuM sarva zarIra kharaDAyelu De, tAMbUlanA nadaNa kara vAthI jenA hoTha lAla tha gayA , hAtha ane paga jenA khaDIyI raMge lA , kevala laMgoTIja jeNeM paherI che, jenA vedu hAtho pAlathI bAMdhe lAne, Akroza karatA keTalAeka dyUtakAronI vacce te dyUtakArothI lAka DI vagereyeM haNAtA evA koieka jugArIne joyo. tene jovaath| ekadama kheda pAmI padmottara rAjA bolyo ke are puSTo ! mArA rAjyamAM yA prANIne aTalI badhI pIDA kema Apo Do? valI tene pIDA karIne palAyana paNa kema karatA nathI ? ane tenI panavADe ne pavADe lAguja rahyA bo ? ema tenA mAranArAnane kahIne te jugArIne potAnI pAseM bolAvI magAvyo. tyAre te mAranArA jugArIyo bolyA ke mahArAja! yA muSTamANAsa para thApane dayA lAvavA jevU nathI. tyAreM padmottareM kartuM ke e te bolo bage gUM? AvA niraparAdhI garIba mANAsane tama jevA mAre, te tamone amAre mAratAM aTakAvavA na jozya ? tathA aa bIcArA para dayA paNa na Ave te sAMjalI te jugArIyo bolyA ke he rAjan ! thA gAmamA eka nava ka roDa ivyano svAmI varuNa zreSTInAmA vaizya rahe , teno A putra , te gha Noja jugArano vyasanI ne. tenAM mAtA pitA tene jugAra ramavAnI nA kahe , to paNa te jugAra ramavAmAM yatyAsakta hovAthI bIlakula ko Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. nuM kA mAnato nathI ane potAnA pitAnA gharamAMthI sarva milarkata corI lagne jugAramA hArI jAya le, te have potAnA bApanI sarvami lakata hArI gayo ne. ane tapAsa karatAM tenA bApane jyAreM potAnI sarva milakata jugAramA hArI gayo evI khabara paDI, tyAreM teNeM tene po tAnA gharamAMthI kADhI mUkyo , to paNa hajI te jugAra ramavAnA vyasa nane boDato nathI. jyAre tenI pAmeM jarA paNa ivya rayuM nahiM, tyAre teNeM jugAramA eka 'paNa' mUkyuM, ke je ramatamA hAre, te hAranAranA hAtha, paga vagere aMgone jItanAra mANAsa, lAkaDI vagerethI nAse tema mAsyA kare. tevI rIteM paNa yA sAta vAra hArI jai, apramita mAra khAdhA. te vAtanI jyAre tenA pitAne khabara paDI, tyAre putravAtsalyathI tene ekadama ghera bolA vI ghaNoja samajAvyo, to paNa te yA kAmathI virAma pAmyo nahiM. ane kadAcit te kAMza jo vya jIte , to te vyathI yathehAyeM vezyAnI sAthai vilAsa kare le paraMtu tenI pAseM bIjA konuM kAM mAgaNuM hoya , to tene deto nathI. ane valI koznI paNa hAthamAM AvelI phuTala koDI sudhAM boDato nathI // yataH // prAyonavaMti paMcAmI, dyUtasya saha cAriNaH // caurya vaMcakatAlIkaM, dArizyaM lAghavaM tathA // 1 // arthaHeka corI, bIjI vaMcakatA, trIjuM khoTuM bolavU, cothu dArizya, pAMcamI halakAi. e pAMca vAnAM ghaNuM karI jugAranAM sahacArIja hoya . valI te jugArathI jItelI lakSmI paropakAra mATe ke, kIrtine mATe ke, sukatane artha ke. sagAM saMbadhInA sukhane mATe kAma pAvatI nathI, te lakSmI kevala pApadinAMja kAryomATe kAma Ave . mATe he rAjan! yA jugArI amArI sAtheM jugAra ramI eka lAkha ivya hArI jara baTakIne nAgI gayo hato, te zodhatAM hAlaja amAre hAtha paDyo be, ane amAruM mA gaNuM ivya amo mAgIye baiyeM, to paNa te Apato nathI, tethI amane krodha AvavAthI tene lAkaDI vagerethI mArI baiyeM ? mATe he deva ! Apa maherabAnI karI kAM to te amArA deNadArane pADo soMpo, nahiM to tenI pAseM amArI mAgaNI ekalAkha dInAro , te Apo. e sarva sAMjalI padmottara rAjA vicAravA lAgyo ke, aho! yA kevo karmano vicitra pariNAma De ? aho! A kevI ajJAnanI lIlA ? Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 325 aho ! A ke vyasanatuM suHkha le ! ema vicArIne dayAlu evo te rAjA bolyo, ke he jugArIyo! sAMjalo. hamaNAM to tenI pAseM tamArI mAgaNIje lAkha dInAro , te DhuMbApuM , paraMtu have par3I A jugArInI sAthai koi paNa jo jugAra ramaze, to tene huM dhArApramANe zidA karIza ! ane mAhArA deza bA hera kADhImUkIza! ema kahIne te mAgaNAvAlA jugArIyone tenI mAgaNI lAkha dInAro poteM ApI, te jugArIne boDAvIne potAne ghera vAvyA. have te jugArIne jozne tIvra vairAgya pAmelo evo padmottara kumAra, po tAnA mitra harivegane kahe De, ke aho! ApaNane rastAmA malelo jugArI jema ghaNA puHkhone prApta thayo, to paNa teNeM jugArane boDyo nahiM. to he nAi! teno ApaNe jhuM zoka karIyeM ? kAraNa ke te to ajJAneM karI aMdha le, tethIja te to e kAma kare , paraMtu ApaNe saMsAranI asAratA pratyakSa rIteM jANIyeM baiyeM, to paNa ahAnirUpa nogoviSe prIti karIvesI rahiyeM baiyeM, mATe prathama to te jugArI pahelA ApaNeja zoka karavA lAyaka baiyeM ? jema vidhAn janone dyUta ramavU, sadA niMdita , tema tatvajJa puruSone viSayanuM sevana karavU paNa sadA niMditaja . ane viSayo je , te viSayI paNa va dhAre phuHkhadAyaka je. juna. viSa je , te to tene khAnArAnAMja A lokamAM prANa hare ,ane viSayonA logo to janma janmane vipe phuHkhadAyaka hoya . valI he mitra! jema mahoTA puHkheM karI melavekhaM vya, jugArI jugAra ramavAthI turata hArI jAya , temaja ApaNa paNa pUrve melavelA surutane viSayasaMga thI eka kSaNa mAtramA hArI jAyeM baiyeM. jema te jugArI tenA pitA vagereyeM ghaNIja zidA karI to paNa dyUtathakI virAma pAmyo nahiM, tema ApaNe paNa gurunA mukhathI thayelA ghaNAka upadeza zravaNa karI viSayoyeM karI malelA sukhathI virAma pAmatA nathI.jema ke ko guruyeM viSayAsakta ziSyane upadeza kasyo , ke he ziSya ! have tuM khoTA thane suHkhadAyaka evA strInA viSayathI virAma pAmya. kAraNa ke teM ghaNA divasa sudhI viSaya sukhane nogavyuM ? tyAreM ziSya bolyo ke // zloka // alamati capalatvA svapnamAyopamatvA, tpariNativirasatvAtsaMgamenAMganAyAH ||iti yadi zatakatva stattvamAlocayAmastadapi na hariNAdI vismaratyaMtarAtmA // 1 // arthaH-je strI saMgamAM atyaMta cApalya hovAthI,tathA tene svapnamAyAnuM upamAnapaNuM hovAthI, Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. tathA pariNAmeM virasapaNuM hovAthI, te strIsaMgano tyAga karavoja joiyeM ? ema DhuM so vakhata vicAruM buM, to paNa te hariNAhI strIne mAruM aMtaHkaraNa vi smaraNa karatuM nathI || 1 || balI paNa jur3e ke jugArIne baMdhana prahAra va duHkha thAya be, tema prApaNane paNa narakane viSe duHkha thAze ? mATe he mitra duHkhanA samUhamAM zrApaNe ApaNA jIvane nAkhavo, te kAMi mane yogya nA satuM nathI. mATe prApaNeM saMyama lahiyeM. e prakAreM te padmottara rAjAnI vaaeN| sAMjalIne harivega bolyo ke he mitra ! mArA manamAM paNa ghaNAka kAlathI yA panI peTheM saMyamevA rahe, paraMtu yApane viSe mune premano pratibaMdha hovAthI te premeM mane rokI rAkhejo be. mohamArgane prApta thavA ihatA evA jIvane sneha be, te vajana sAMkala samAna ve. tethI te snehasAMkala jIvane moha pAmavA detI nathI, june zrIvIra bhagavAn jyAM paryaMta yA pRthvIpara rahyA, tyAM paryaMta gau tama gaNadhara kAMi kevala jJAnane prApta thayA ? nA naja thAya. mATeM hAla pUrve dhArA pramANeM bedu putra prAjya evA rAjyanAranA dhurane dhAraNa karavA yogya yA be, tethe tene te rAjyanAra soMpIne vyApaNe jJAnI gurupAseM jAiyeM ? evI rIteM jyAM veDu mitro vicAra kare be, tyAM to temanA vanapAlake yAvIne vinati karI ke he svAmin ! yApaNA kusumAkara nAmanA udyAnane viSe zrIguNAkara sUrinA ziSya zrIratnAkarasUriye pAca dhArelA be. te sAMgalI harSAyamAna thayelA te bedu rAjAnyeM te vanapAlakane vadhAmaNImAM ghaNuMka ivyApI dIdhuM. ane aMtaHpura, parivAra, gaja, ratha, turaMga, naTa, tenA loyeM karI tathA sAmaMta, senApati, zreSThI, sArthavAha, tennA vRMdoyeM kara yukta evA te, sarvasihita kusumAkara nAmA udyAnamAM gurune vAMdavA mATeM yAvyA. dUrathI dRSTigocara thayelA gurune jAlI turata potAnAM rAjyacinho no tyAga karI paMcAnigama sAcavI harSe kara romAMcita jenAM vanAM thayAM be evA thakA gurune vaMdana karIne pota potAne yogya evAM sthAna para beThA. paDhI guruyeM paNa sudhArasa samAna dezanA devAno prAraMbha kasyo. te jema ke: he navya jano ! duHkheM maje tevA manuSya janmane pAmIne te manuSyAyune viSe uttamajanoyeM to kAMhI paNa mokSasAdhana karavuM. kAraNa ke pharIne te manuSyano janma malato nathI. mATeM tene, vRthA saMsAra rUpa pANI valovavAmAMja khovo nahiM. valI sujJajanAyeM je kAM sukRta kArya karavAnuM hoya, te yA dehathI Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 320 ja karI levu. kema ke ? A janmamAM karelA sukRtakAryathI pharI nizce bIjo guru janma prApta thAya je. valI he navyajano ! A manuSyanA dehane prApta thayA palI samajIne urjana janono tyAga karavo ane sAdhujanano samAgama karavo. ahoniza puNyopArjanamA mana rAkhaq ane A saMsA rane asAraja jAvavo. jyAM sudhI yA zarIra, rogarahita svastha je. jyAM su dhI thA zarIrane jarA AvI nathI,jyAM sudhI sarva iMDiyonI zakti sArI be. tyAM sudhImAM je kAMza mokSamArge javAno udyoga karavo hoya, te karavo. pabIkAMi paNa thavAnuM nathI. jema koI mUrkha mANasa potAnA gharane salagekheM jozne tene ulavavA mATe jala jozye te jala sAru kUvo khodavA vese, te jhuM kAma Ave? kAMhiM nahiM. arthAt jyAM sudhI zarIra, pUrvoktarIteM sarva svAsthya , tyAM sudhImA jaladI modanAM sAdhana saMpAdana karavAM. valI he navyo ! kaniSTha ane mUrkha jana hoya, te kAmasukhAjinApane viSe Asakta thayo thako dharma, tathA kAMi paNa sukRta kAryone karato nathI. ane je madhyama hoya , te puNyapara prIti rAkhe , tathA zuru evA zrAva kanA dharmane paNa aMgIkAra kare . ane uttama puruSa je hoya , te to saMsAranA nayane maTADanAra, nirvANa sukhane ApanAra, evA saMyamaneja svIkAre . valI he navyo ! A je zrAvakano dharma , te tADanA vRda samAna , jema tADanA vRdane dUra phala hovAthI te dUra phalano denAro ka hevAya le. ane yatidharma le, te panasanA vRdasamAna be, jema panasanA ta dane nikaTa phala hovAthI te nikaTaphaladAyaka kahevAya . valI paNa saM yamamAM kevA guNo ke ? // zloka // no karmaprayAso na ca yuvatisutasvA mirvAkyaphuHkhaM, rAjAdau na praNAmo'zanavasanadhanasthAnaciMtA na caiva // na jhAtivyapUjA prazamasukharatiH pretya mojhAdyavAptiH, zrAmaNye'mI guNAH syustadiha sumatayaH kiM na yatnaM kurudhvam // 1 // arthaH-ju. je zrAmaNyamAM saMsArakarmano prayAsa, yuvatI, suta vagereno jaMjAla, koi paNa potAnA svAmInA urvAkya sAMjalavA, kaSTa, rAjAdikone praNAmamuM duHkha, ane azana, vasana, dhana, sthAna, tenI ciMtA, jhAtithI vyathI satkAranI zvA, e kAhiM hotuM nathI. te mATe jemAM kevala prazama sukhanI prIti, ane mara Na par3I modanI prApti, e be mahoTAM sukho hoya . evA uttama guNathI Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 327 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. jarapUra saMyama , te batAM paNa he buddhimAn puruSo ! tamo temAM yatna zAmATe karatA nathI ? A prakAranI gurunI vANIthI saMsAranI asAratA mAnI, sarva sukhamAM nattama sukha te modasukhaja ne ema jANI ane te mokSa nI prApti saMyamAMja je. ema nizcayarIteM samajI, tIvra jene vairAgya thalo ne evA te padmottara ane harivega rAjA, teja vakhata munirAjane vinAta karavA lAgyA ke, he jagavana : saMsArarUpa kUvAmAM mUbatA evA je ame, te amAro, dIdArUpa karAvalaMbananA dAneM karI vilaMba vinA nahAra karA. tyAreM sUrIzvareM kahyu ke he rAjan ! mune paNa mAhArA guru je zrI guNA karasUri temaNe te mATeja AhiM mokalelo . mATeM jema have kAladepa na thAya, tema te saMyamazrInu avalaMbana karo. te sAMjalI atyaMta harSAyamAna thayelA evA te vedu jaNa, pAbA pota potAnA nagaramAM AvI. pota potA nA putrane rAjya ApI dIkSA grahaNa karavAne samudyukta thayA. te vakhateM teyeM zrImada rihaMtacaityone viSe aSTAhika mahotsava karAvyo, caturvidha saMghanI yathAyogya nakti karI. jJAnanA naMmArAmAM jJAnavRddhidAyaka yaMtho lavAvyA, poSadhazAlAmAM yogya dhana prApyu, potAnA dezomAM amA ripaTaha vagaDAvyo. dIna ane anAtha evA janone anukaMpAdAna dIdhAM. par3I pAbA te zrIratnAkara sUri gurunI pAseM yAvyA. guruye paNa te bedunI yogyatA jANIne tene dIdA thApI. have yathAzAstra kriyAne sevana karatAM karatAM te bedu muniyo agyAra aMgo naNyA, ane maharSiyone paNa cAritranI dRDhatAnA kAraNanUta thayA. niraticArapaNe cAritrane pAlana karavA lAgyA ane te betu SaSTha,aSTama, dazama, chAdaza, mAsa,aImAsa vagere tapo karavA lAgyA, tethI tenAM zarIra atyaMta guSka thagayAM.kameM karI tejyeM saMleSaNAnuM ArAdhana karI anazana vrata aMgI kAra kaDe // zloka // zuSkAMgakotIvrataraistaponi, vimucya kAle vidhinA zarIram // jAtau tatastAvaharmidevau graiveyake madhyamamadhyamAravye // 1 // tayoragAdhe'RtanogavAridhI nimagnayorve kiylbdhilgnyoH|| prakAzanAsoH sahasA nizAvat, vegAdagAtsAgarasaMptaviMzatiH // 2 // arthaH-tIvra evA tapoyeM karI zuSkajenAM aMga thaka gayAM je. evA te bedu kRSi, kAleM karI samAdhimaraNeM dehano tyAga karI madhyama madhyama nAmA graiveyakane viSe a Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 32e hamiMinAmA davetA thayA. tyAM agAdha evA jogasamujne viSe nimagna ane vaikriya ladhine prApta thayelA, dedIpyamAna ne kAMti jenI evA te be du mitrone vegeM karI satyAvIza sAgara pramANa kAla cAlyo gayo. tha rthAt te padmottarakumAre ane harivegavidyAdhareM madhyamaveyakane viSe madhya matrike satyAvIza sAgaropama thAyu jogavyuM. iti zrIpTathvIcaMda guNasAgaracaritre padmottaranRpaharivegavidyAdhareMinavava rNananAmA saptamaH sargaH samAptaH // 7 // thAhiM pRthvIcaM bane guNasAgaranA cauda nava sanApta thyaa||15|| ||athaassttmsrgsy balAvabodhaH prArabhyate // thA nUmirUpa nAminInA nAlane vipe nUSaNasamAna eka puMdranAmA deza ve. te dezane viSe prauDha evaM puMdrapuranAmaka eka nagara . temAM vidyA, vina ya ane viveka teNeM yukta evo nIvalanAmA rAjA rAjya kare le. teno eka zatavalanAmA laghu nAije, te paNa yuvarAjapaNAnA dhurane dhAraNa karavA mAM savala hovAthI te yuvarAja padane prApta thayelo . have te behu nAi ne rAma ane lakmaNanI par3heM paraspara pUrNa prIti le. tethI te, pitRdatta rAjya ne yogyarIteM pAle ne. have te zrIbalane sulakSmaNA nAmA strIle bhane zata balane lakSmaNAnAmA strI je. te strIyonI sAtheM behu jAzyo, viSayavilAseM karI vAsaro vyatIta kare . ___ zrIbala rAjAnI rANI je sulakSmaNA , tenI kudirUpa nUmine viSe kalpaSumanI par3heM madhyamaveyakathakI cavIne devatA thayelo te padmottaraku mAra, putrapaNe thAvyo. tyAre te sulakSmaNAyeM svapnane viSe tuMga evA merupa vatane dIto. paDI prAtaHkAlane viSe tUryazabdothI jAgRta thai evI te rANIyeM svapnanI vAta, potAnA svAmI zrIvala rAjAne kahI batAvI. te sAMjalI rAjA bolyo ke, he komalAMgi ! svapnamAM tameM meru joyo , tethI tamone merutulya putra pragaTa thAze. te sAMjalIne parama AhlAdane pAmatI evI rA eNI guna evA te garna, pAlana karavA lAgI. panI rANIyeM dazamAsa pUrA thavAthI jema ratnanI khANa uttama maNine utpanna kare, tema hRdayane AnaMda dAyaka evA uttama putrane prasavyo. jyAreM potAne tyAM putra pragaTa thayo, tyAre Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 jainakathAratnakopa nAga sAtamo. zrIbala rAjAyeM mahoTA zrAmaMbareM karI putrano janmamahotsava kasyo. ane putra eka mAsano paNa thayo. have jyAreM te putra, garbhamA rahyo hato, tya tenI mAtAyeM svapnamAM meruparvata jAyo hato tethI tenA anusAreM sarvanI sA nidhya te putranuM " girisuMdara " evaM nAma pADdhuM paDhI te kumAra, anukrameM vRddhi pAmato thako strIjanane zrAnaMdakAraka evA yauvana vayane prApta thayo. " ve madhyama graiveyakamAM yaha maMDapaNe thayo evo je harivega vidyAdhara, te tyAMthI cavIne zrIvalarAjAnA nAi zatabalanI strI lakSmaNAnA udarane vi putrapaNAyeM zrAvyo. tyAre te strIyaM svapnane viSe ratnonA baMdhane joyo, te jo ine turata jAgI gaI. ghane te svapnanI vAta, potAnA svAmIne kahI. tyAreM tenA svAmIyeM kayuMke he priye ! tameM svapnamAM ratnono ugha dITho, tethI ratna jevo putra thAze. te sAMjalI prasanna ya evI te strI, garjanuM poSaNa karavA lAgI paDhI te rANIyeM sarvaguNathI saMpanna evA putrane pUre mAseM prasavyo. te vakhata zatabala rAjAyeM putrano janmamahotsava kasyo, ane te garbha rahyA vakha ta tenI mAtAyeM svapnamAM ratnano ugha dITho hato, tene anusAra tenuM ratnasAra " evaM nAma pADyuM. te putra anukrameM yauvana vayane prApta thayo. pI pUrvajavanA snehathI te girisuMdarane dhane ratnasArane atyaMta prIti 5. te evI ke, te beDu ekabIjAno ghaDI eka paNa viraha sahana karI za katA nathI. ne tevo atyaMta sneha hovAthI te behujA, ekaja ThekANe krIDA, ekaja ThekANe jojana, tathA zayana paNa ekaja ThekAle kare be. e kabIjA kadAcita judA paDe be, to tene kAMhi cenaja paDatuM nayI. yAvI 66 * tanI te bedu nAiyonI prIti joine temanA pitA paraspara kahevA lAgyA ke, aho ! jur3e to kharA, khApaNA behu putrone yApaNa karatAM so guNI prIti be ? ema kahIne bedujaNa bahuja khuzI thayA. eka divasa, jemAM trIza rAjakulI beThelI be, tevI sajAne viSe svasthapaNAthI zrIbala rAjA vege be, tevAmAM purajanoyeM khAvI vinati karI ke he rAjana ! yApa jevA zramArI para rAjA be, te batAM paNa mAre ghaNuMja duHkha jogavuM paDe be. te sAMjalo keH - koI eka duSTa be, te niraMtara mArI kanyAune tathA dhanane corI jAya be. ane te mArA hAthamAM yAvato nayI ne have teNeM haraNa karelI kanyAunA karuNa zabdo paNa amArAthI sAMna Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. 331 lI zakAtA nathI ? yA prakAnI prajAnI pIDAne sAMjalI ekadama kopAya mAna thayelo te zrIbala rAjA, potAnA koTavAlane teDAvI mahoTA svarathI kavA lAgyo ke re ! he iSTa ! tuM nizciMta thai khAkhI rAta gharamAMja sUI ra he ke ? jo. yAkhI rAta yA thApaDI nagarImAM lokonAM strI mAla vage re ko iSTa lUMTI jAya be, tenI to tuM bIlakula saMcAlana rAkhato nathI ? tethI mane ema lAge bre, ke tuM tathA tArI sArthenA mAlaso mAro yama yo harAmanoja pagAra khAu ho ? te sAMjanI hAtha joDI koTavAla bo vyo, ke mahArAja ! yApeM Talo badho krodha karavo nahiM. kAraNa ke yA phariyAda vyApanI pAseM to prAjaja yAvI be, paNa huM to te phariyAda gha yA divasathI sAMjanuM buM. ane tene mATe cokazI rAkhI ApalA gAmanA daravAjA pAseM prabala mANasAne yAkhI rAta jAgatA nanA rAkhuM buM, tathA bAnI rIteM paNa te coranI tapAsa karAvaM buM, ane huM paNa yAkhI rAta gAmamAM co kI mATeM phayAja karUM buM, paNa te kuSTa corano koi rIteM mane patto malato na zrI. jyA gAmamAMthI kanyAunuM te kuSTa haraNa karI jAya be, tyAaiM te kanyA nA karuNa zabdane sAMjalI ye baiyeM. yane valI loko jyAreM kahe je yA cora yA vyo, yA cora yAvyo, ema sAMjalI meM ekadama doDI tapAsa karavA jAyeM baiyeM, tyAM to tene, tathA tenI haraNa karelI kanyAune epakyAMhI dekha tA nathI. ema pratidina thAya be. mATeM yA phariyAda sAMjalIne to huM have thAkI gayo buM, tathA mAruM puruSArtha na cAlavAthI have mane gAmamAM mukha dekhADatAM paNa lAja yAve. ane he mahArAja ! yA nagaranuM khAgala karatAM va dhAre rakSaNa karatAM paNa grAma thAya, tyAre have huM guM karUM ? mATe mAro kAM temAM upAya nathI tethI jema vyApane yA nagaranuM rakSaNa karAvavuM ghaTe, tema karAvo. huM to have yA nokarI paNa karavA ibbato nathI. valI Apane paNa kahuM huM ke hAla, khApeM paNa aMtaHpuranI barAbara khabara rAkhavI. nahiM to tenuM haraNa vAthI yApanI paNa lAja jAze ? yA prakAranuM ko TavAlanuM bolavaM sAMjalI rAjA to ekadama vicAramAM paDi gayo. je thare ! have te huM guM karIza ? khane yA mArA nagaranuM rakSaNa kevI rIteM karIza ? ema vicAramAM ghuma thai jai kAMhiM bolyo nahiM, tyAreM teno garisuMdara nAmA kumAra bolyo ke he pitAjI ! prApa tevI juja vAtamAM vicAra kara zuM muMjAu ho ? Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. te kAmanI mune thAjhA Apo. juna to kharA, DhuM te corane sAta divasanI aMdaraja zodhI kADhU luM ? te sAMjalI rAjA khaDakhaDa hasIne kahevA lAgyo ke, he putra ! tuM te bole ne guM? je kAmamAM amArI jevA prabala puruSo muMjAi pajyA , to tuM jevA bAlakathI te kAma kemaja thAya ? tyAreM girisuMdara bolyo ke he tAta! jaleM bAlaka , paNa te kAmanImane rajA bApo, juna.te duM karuM bu ke nahiM ? ane he pitAjI! te kAma kadAcit mArAthI na thAya, to paNa hU~ bAlaka hovAthI jagatAM mArIlAja na jAya, temahAM sI paNa na thAya ? thane tevA kAma karavA bAhAra paDelA bApa jevAyI jo na thAya, to tenI jagatamAM hAMsI paNa thAya, ane lAja paNa jAya ? ema ghaj kayuM, to paNa tenA pitAyeM javAnI rajA na ApI, tyAre te kumAra, koine kahyA vinA te uSTa coranA tapAsa mATe teja divaseM sAyaMkAleM hAtha mAM eka taravAra lazne ekadama gAmanI bAhAranA jIrNa nadyAnAdikamAM cAvyo gayo. thane tyAMja jamavA lAgyo. tevAmAM to potAthI jarA dUra eka parvata jo yo, temA valI salagato ami tathA dhUvADo dIto. te jozne kumAra, kau tukAviSTa thai turata tyAM gayo, ane tyAM jaz jyAM jove , tyAM to vidyAne sAdhavA mATe agnikuMmamA gugalanA homane karatA evA koieka vidyAdharane dITho. tyAreM to 'sidhirastu' ema jaNIte tenI sAmo veTho.ane kahyu ke he vidyAsAdhaka ! have hu~ dhApano uttara sAdhaka Avyo buM, mATe vidyA sAdho. ema jyAM kahyu, tyAM to te puNyavAn evA suragirinA pranAvathI jenA nAmano maMtra sAdhato hato, teja kSetrapAla deva pratyada yAvI te sAdhaka sAmo uno rahyo. cane kahevA lAgyo, ke he sAdhaka vidyAdhara ! sAMjala. have tuMmArA maMtranuM sAdhana karavaM baMdha rAkhya. ane te maMtra jo tuM sAdhIza, to hu~ tune virUpa karI nAkhIza ? kAraNa ke hAla thA tArI pAseM mahAprAnAvika kumAra A vI uttarasAdhaka tha beTho , tethI mAre tArA taraphathI maMtra sAdhananI kAMza vA nathI. ane hAla hu~ tArApara tuSTamAna thayelo bUM, ane jA. tArI maMtrasidi paNa thai. havethI koi paNa prakAra, jaya, tune parAnava karI zakaze nahiM. valI he sAdhaka ! yA kumArane, duM dekhuM tema jaladI tuM namaskAra kara. te sAMjalI Azcaryane prApta thai prasanna thayelA e sAdhakaM tyAM beThelA girisuMdara kumArane praNAma kasyo. ane te yadanuM sArI rIteM pUjana kahyu. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 333 par3I te sAdhakeM yadane vinati karI ke he deva ! Apa mane prasanna thaye lA bage, to have DhuM jyAreM Apane bolAvU, tyAreM Apa jarUra padhArajo. ema kahI tenuM visarjana kasyu. paDI te maMtrasAdhaka vidyAdhara, suragiri kumArane kahe , ke he nAi ! Apa AhiM pacAsyA, tethI mAru ghaNuMja sAraM thayu. te guM? to ke ApanA padhAravAthI mAre maMtrasAdhana kasyA vinAja vinA prayAseM maMtrasidi thai. ane je devanuM huM thArAdhana karato hato, te deva pratyakSa pragaTa thA darzana da6 mArI para prasanna thayo. te mADe te ApanA karelA upakA rano badalo yatkiMcit DhuM vATuM, tethI mane kAMika kAma pharamAvo. je kAM Apa kArya pharamAvazo, te kAryane Apano sevaka karavAne te yyAraja . tesAMjalI kumAra bolyo ke he sAdhaka ! DhuM kAM tamAru maMtrasAdhana karAvA tamArI tarapha Avyo na hato. paraMtu hUM to A nagara nIradA karanAra eka mANasa nage, tethIyA nagaranIyAsapAsa cokI karavA mATeM phasyA karuM bUM. te Aje rAtra rakSaNa mATe jyAM gAmanI bAheranA udyA nomAM duM pharato hato, tyAM meM beTethI A parvata dITho, ane temAM valI sa lagato agni ane dhuMvADo dITho, te joDne meM vicAra karayo ke yA te parvatamA yuM haze ? cAla hUM jovA to jAnaM ? ema kautukathI ekadama DhuM thAhiM AvI beTho, tyAM to tamArI maMtrasidi thazte joDne atyaMta khu zI thayo. kAraNa ke tamAraM kArya je thayuM , te jANuM laM je mAruMja kArya thayuM le. mATe mAre kAM tamArI pAseMthI levU nathI. yA prakAranI te kumAranI niHsTahatA joDne vismaya pAmelo te sAdhaka kahevA lAgyo ke he prAnAvikakumAra ! Apa nadAra cittavAlA bo, tethI kAMDa paNa levA batA nathI, tathApi prArthanA karI kiMcit hu~ arpaNa karuM buM, tene rUpA ka rIyApa svIkAra karo. te sAMjalI kumAra bolyo ke kAMi paNa, levAnI vAta to tamAre karavIja nahiM. kAraNa ke tameM to mAhArA hAla guru thayelA bo, mATe tamArI pAseMthI meM kAMi levAyaja nahiM. te sAMjalI sAdhakeM vicAyuM je A niHsTaha , mATe pratyakSa to kAhiM nahiMja le, tethI kozka yu ktithI teNeM karelA upakArano badalo vAlu, kAraNa ke jenA pratApathI A maMtrasAdhanarUpa avaDaM mahoTuM mAjhaM kArya pAra paDayuM, tene kAM paNa bApyA vinA rahe, te ThIka nahiM ? ema vicAra karI sAdhaka kahe De, ke Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. he surajana ! zrApa mane guru to kaho ho, to jo mane aMtaHkaraNa pUrvaka guru kahatA ho, to mAruM eka vacana paNa pAlo. tyAaiM namratApUrvaka kuma kahe be, ke ThIka. je tamo kahAM, te huM mAnya karUM ? kAraNa ke gurunI yA jJAnA jaMga karavAnuM mahoduM pApa be. tyAreM sAdhaka kahe be, ke ThIka vyo. yA mArI pAseM je, pATha karave karIneMja siddha, ghane vismaya pamADe evI rUpaparAvarttana nAmA vidyA be, te vidyA khApa grahaNa karo. eja mAruM va cana be. te sAMjalI kumAreM jAeyuM je yA puruSane vidyA zrApavAno ghaNo ja yAgraha be, mATeM cApale te grahaNa karavI. ema mAnI te vidyAne savi nayapaNe grahaNa karI. evA samayamAM to he bApa ! he mAta ! he nAI ! ya mAruM rakSaNa karo ! mAruM rakSaNa karo ! e prakArano taruNa strIyono karuNa zabda yAkhA nagaramAM thavA lAgyo, te sAMgalI girisuMdara kumAra ne nagara tarapha ekadama doDyo paDhI doDatAM doDatAM vicAra karavA lAgyo ke are ! yA yAkroza to nagaramAMthI yatAM yatAM pATho yahiM nikaTa yato saM nalAya be. ane te zabda paNa nAnI vayanI strIyonoja be, tethI to mane ema lAge be, ke koi iSTa cora mArA gAmamAMthI kanyAune hara kAhiM nikaTanAMja sthalamAM lAve be ? ane valI te pApI atyaMta strIlolupa, tethIja te kanyAunuM haraNa kare be, mATe jo huM yA parvatI guphAmAMja pharIza, to te cora, kAMi mAre hAtha khAvaze nahiM. mATe parvatanI nIceM utarI tapAsa karUM. ane te strIlolupa be, mATe yAvA vezeM kAMi phasAze nahiM, tethI hAla mane sAdhakavidyAdhareM je, rUpaparAvarttana vidyA yApI be, te vidyAthI strInuM rUpa paNa dhAraNa karUM, tethI te jarUra vaza yA ze ? ema vicArI te kumAra, uttama khane manohara evaM strInuM rUpa dhAraNa ka prAtaHkAlamA te parvatanI sarva guphA jovA lAgyo. tevAmAM eka vana nikuMja joyuM, temAM valI eka jIrNa devAlaya dItuM ane te devAlayanI najIka mahoTA mahoTA casmanA yane hADakAnA DhagalAI dIga. ghaDIvAra jyAM juve be, tyAMto te derAmAMthI nIkalI cAlyo zravato hADakAnI mAlAca yakRta aMgavAla, hAthamAM moranI pIDhIne dhAraNa karatA evA koieka kApAlikane dITho. tene joine kumArastrIyeM vicAyuM ke khaho ! mArA nagaramAM kanyA vagerenuM haraNa kara trAsa pamADanAra evo duSTa, dhUrta je be, eja lAge be. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 335 paraMtu AvA uSThane jaladI daMma devo nahiM. kAraNa ke te uSTanuM caritra sarva sAM nalI par3I tene daMma devo. ane valI teNe yogIno veza dhAraNa karelo ne tethI te hAvA yogya paNa nathI ? ema vicArI tyAM eka panaranI zilA paDelI hatI, tyAM jaz tenI para besI te kumArastrI atyaMta rudana karavA lAgI. tyAreM kAmI evo te kApAlika te strInuM karuNa zabdayukta rudana sAMjalI tyAM yAvyo. yAvIne jyAM juve je, tyAM to navayau vanA, manohara rUpavAlI, cazmukhI evI te strIne jo vicAravA lAgyo ke are! yA tilottamA apsarA sarakhI strI jo mAre vaza thAya: to mAre gAmanI kanyAnA haraNakaraNa rUpa sakala klezo nogavavA maTe ? ane kAma deva jema ratinAmA strInI sAtheM sukhI thAya , temaDhuM paNa yA strInA mukheM su khI thAnaM. paraMtu hAla to divasa ,mATe mAro kA upAya cAlaze nahiM, jo rAtri hata to to DhuMmAraM kAma phatte karata, mATe hAla to vinaya karI jema te mAthuavaluM samajAvIne tene mArA maThamA lajAlaM.tyAMlA gayA panI jyA reM te mAre hastagata thAze, tyAreM par3I mane jema ThIka paDaze, tema karI za? ema vicArI ne te strIpAseM yAvI kahevA lAgyo ke he sulocane ! puSTha evA dhAtAyeM tuM jevI manohara strIne paNa kuHkha dIdhuM lAge ? mATe hesunnu! bAhiM ekalI zAmATe Do? anerudana kema kare ? te kahe.ane tune khe da yukta joDne mArA manamAM mahoTuM kaSTa thAya je. tyAre kumArasuMdarI bolI ke he kApAlika ! sAMjalo. hUM je bolu, te tamAre satyaja mAnaQ. jarA paNa khoTuM mAnavaM nahiM, kAraNa ke huM satyavaktAja bu. ema kahI te kahe vA lAgI ke prAcI dizAne viSe eka suzarmAnAmA nagara . te nagarInA rAjAno aparAjitanAmA eka putra . tenu koieka kAraNe tenA pi tAyeM apamAna kayuM, tethI te rIsAine potAnA pitAnA nagarathI bAhera nikalI gayo. ane hu~ te aparAjita kumAranI strI . tethI jyAre te mAro svAmI gAma bAhAra nikalI gayo, tyAre paNa ghaNA lokoyeM nA pADatAM batAM tenI paDavADeja nikalI gai. gatarAtrine vipe hu~ tathA mAro svAmI zrA, je bIpara para hAla hu~ beThI buM tenI para sUtAM hatA. emAMjyAM mArI AMkhamAM nijJa yAvI, tyAM to mAro svAmI ekadama mane sUtIja mUkIne koNa jANe kyAM pobArA gaNI gayo ? ane mArA uThavAnA nayathI mAre Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. keM tenuM yA khaDga hatuM, te paNa lIdhuM nahIM, ane hathIyAra vinAnoja koNa jANe kyAM cAvyo gayo. he mahArAja ! tenA duHkheM karI huM duHkhi tathakI rudana karuM buM, te sAMjalI yogI bolyo ke, he kamalanayane ! te tAro svAmI mUrkha lAge be, nahiM to strIjAtane ekalI, nirAdhAra, zrAvA dhara mAM mUkI, zAmATe jAgI jAya ? paNa tuM phikara karIza nahiM, huM tAruM nirnAtha paMkhA ghaDI maTADI daza. te sAMjalI kumAra strI bolI ke he yogIM ! potAnA svAmI vinA strIne jIvanuM te yogya nathI, tethI ghaTalAmAM ko eka mane tIrtha batAvo ke tyAM jai huM mArA prANano tyAga karUM ? tyAreM yogI bolyo ke he nar3e ! tuM maravAnI vAta jAvA de. kAraNa ke tAre mara buM na paDe, khane tArA svAmIno viyoga maTe, evo eka upAya be. jo. yahiM eka pUrNamanoratha nAmanuM tIrtha be, tyAM je traNa rAtri nivAsa kare be, tene potAnA judA paDelA priyajanano melApa yAya be, mATe tyAM cAla khane te tIrthanuM sevana kara ne marIne dhuM karIza ? tyAreM te kApAliko niprAya manamAM jANIne kumArastrIyeM te kabUla karayuM. pI bedu jaNa tyAMthI pUrvokta je devAlaya hatuM, tyAM gayAM thane te devAla yamAM jaine jyAM juve, tyAM to te kumArastrIyeM lAMbA kalevara vAlo, lAMbI harat eka hAthamAM DhAla, ane bIjA hAthamAM taravAra, jIjA hAthamAM kRttikA, cothA hAthamAM marelA mANAsanA mAyAnI tuMbalI, tene dhAraNa karanAra, pAca varSe karI yukta, evA eka kASThamaya devane dITho. tyAreM kumAra strI ke, hiM koI manuSya kema dekhAtuM nathI ? tyAreM yogI kahe d. ke hai suMdari ! yAhiM je teM devarUpa joyuM, te to kevala janaraMjanamAtraja rAkhenuM che. jarA tuM yAgala to cAla. tyAM manuSya be, zrane pUrNamanorathanAmA eka deva be, te batAvuM. ema kahI te kumArastrIno hAtha pakaDI tene te cartubhuja vAlA yanI paDhavADe lai gayo. tyAM jai te kApAlikeM nUmipara jorathI paganI jAta mArI. tyAM to koieka surasuMdarI samAna rUpavAlI eka kanyA yAvI. yane teNeM temAM eka guptadhAra hatuM, te ughADayuM. paDhI kApAlika bolyo ke he stri ! yA strI jema potAnA priya melApamATe devArAdhana kare be, tema tuM paNa kara. tethI tAro paNa svAmI thoDA vakhatamAM malaze ? yane huM devapUjana mATe phulapatra levA jAuM buM, te pATho thoDI vAramAM tArI Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 337 pAseM thAvIza ! ema kahIne te yogIyeM, kumArastrIno te hAramA praveza ka rAvyo. ane panI te bAhirathI tAluM dazne cAlyo gayo. have strI thayelo te girisuMdara kumAra to, je vastumATe mahenata karato hato teja vastu, anA yAseM malI.te joDne manamAM atyaMta khuzI thayo.je kanyAyeM te guphAnuM guptahAra ughADayuM hatuM, teNeM te kumArastrIne pUbyuM, ke he sakhi ! tuM A daityanA hA thamAM kevI rIteM AvI phasI ? tyAre te bolI ke, he bahena !mArI vAta to ghaNIja lAMbI, te hAla kahevAthI kAMhI pUrI thAya tema nathI, mATeM hAla to je DhuM tune pUrcha, te tuM kRpA karI kahI Apa. ema kahI tene pUbavA lAgI ke he sakhi ! prathama to hu~ eja pUrbu hu~, ke e puruSa koNa ? ane tameM paNa koNa bo ? tyAre te kanyA bolI ke he bahena ! e puruSa je , te yogIno veSa dhAraNa karanAra daMpAlaka nAmA mahoTo cora le, te divasa mAM kApAlikano vepa dhAraNa karIyAhiMthI najikamAMja rahelA puMdapura nAmA nagaramAM nidA mAgavAnA miSathA tapAsa karI Ave , je kaye kaye sthaleM, hirA, mANaka, motI, tathA sArI kanyA ke ? paDhI te sthala dhyAnamAM rAkhI, pADo yAhI Ave . ane valI pAbo rAtriya te gAmamAM jAya , jazne divasamAM jaI dhyAnamA rAkhelA sthalamAthI pUrvokta vastumAthI je vastu mane , tene corIlAve , ane te vastune AhiM gupta pAtAlagRhamA lAvI mUke le. temAM paNa koka jo svarUpavAn evI kanyA mane de, to bIjA padArthane coratoja nathI. valI e pramANe he sakhi! yA duSThaM rAjAnI, maMtrInI, zreSThInI ane sArthapativagerenI uttama uttama kanyAune haraNa karI AhI lAvI mUkI ne. te Aja divasa sudhI, tuM sudhAM sarva malI eka zone ATha kanyA nelI thA le. __ ane he sakhi ! mAre viSe je teM pUyu, ke tuM koNa bo? to DhuM to pUrvokta nikaTa rahelA puMDhapuranAmA nagarano rahevAsI IzvaranAmA eka zreSThI . tenI sunaza nAmA kanyA buM. eka divasa rAtre mAreM ghera jevAmAM duM sUtI hatI, tevAmAM thA pApIyeM mAru ekadama haraNa kayu. meM ghaNA Akroza zabda kasyA paNa mArI sahAyatA koznAthI thai nahiM. ane mane aah| lAvI e iTeM baMdIkhAne nAkhI mUkI be. vatI je gAma DhuM rahUM, te puMdapuragAmanA zrIbala ane zatabala nAmA ve rAjA , te ghAja bala Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 337 jainakathAratnakoSa nAga sAtamo. vAna , paraMtu mArAM hInalAgyathI mane te rAjAnI paNa sahAyatA thA zako nahiM, ane pUrvajanmanI pApaNI evI hu~, A pApInA pAzamAM paDI rIbAcaM buM. ema kahIne te atyaMta rudana karavA lAgI. tyAre kumArastrIya samajAvIne kahyu ke he bahena ! tuM rudana kara nahiM, ane dhairya rAkha. kAra Na ke dhairyathI sarva sAraMja thAze. ane he sakhi ! je thavA kAla , te to koznAthI koi paNa rIteM na maTatAM, avazya thayAja kare le. kardA ke // zloka // yamAvi tabhavati nUnamanito'pi, yatne mahatyapi kRte na navatyanAvi // evaM svanAvavazavartini jIvaloke, kiM zocyamasti puruSasya vicaraNasya // 1 // arthaH- je chaHkha vagerene ApaNe batA nathI to paNa te jo thavA kAla hoya , to nice thAya .ane ApaNe sukha mATe ghaNAja yatno karIyeM baiyeM, to paNa jo te sukha malavAnuM nathI hotuM, to malatuMjanazrI. mATe sarvajIvaloka, pota potAnA karmane vaza paDelo , tethI teno, je vica kSaNa puruSa , te zoka karato nathI. valo jeTaluM prArabdhanA yogathI malabuM hoya be, teTaluMja male de, tene ApaNa to jhuM ? paraMtu deva paNa anyathA karavA samartha nathI? te mATe hUM to zoka paNa karatI nathI tathA mane vismaya paNa thAto nathI. kAraNa ke ApaNA karmanuM je kAM , te koi divasa pArakuM tha zakatuMja nathI. valI kahyu le ke // zloka // avazyaM nAvinonAvA, navaMti mahatAmapi // nagnatvaM nIlakaMThasya,mahA bdhizayanaM hareH // 1 ||byNte bali nonAgAH, pannamAvihagAH sthane // mInA jale nilInAca, kvizyaMte karma nirjanAH // 2 // arthaH- mahoTA puruSone paNa nAvI je hoya , te thayA vinA rahetuM nathI, to bIjAne thAya, temAM to guMja kahevU ? juna. yAvA mo hoTA nIlakaMTha je ziva, tene niraMtara nagnapaNAnuM phuHkha jogavaq paDe , tathA harine paNa niraMtara dIrasAgaramA zeSanAgapara sui rahevArnu kuHkha nogavaq paDe be. arthAt mahAdevane paheravA vastra nathI guM? tema viSNune zayana karavA zayyA nathI jhuM? nA sarve vAnAM te bedu japane De, paraMtu nAvinAva jene, te koinAthI maTato nthii||1||vlii pRthvIne viSe pharatA evA balavAn hastIyo, tathA so ane AkAzane viSe namavAne samartha evA zuka vagere to kadAcit baMdhAya,paraMtu bIcArAM jalamAM bupI rahelAM matsyo zAmATe jAlamAM baMdhAi jAya ?mATe jIvo je ,te pota potAnA karmanA yogeM karI kveza pAme . arthAt Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 33e je thavA kAla , te koznAthI maTatuMja nathI. yA pramANe samajAvI, pAnI te kumAra strI pUbavA lAgI ke he suMdari! thA yogI konA balathI ghAvI roteM nirnaya thaine svenApramANe varne le ? tyAre te kanyA bolI, ke he bahena ! tenI barAbara to mane khabara nathI, paraMtu te yogIyeM eka pAtAlagRhamAM khaDga rAkhekhaM , tenuM te sAyaMkAla, prAtaHkAla ane madhyAnhakAla, pUjana kare , te DhuM jo buM. tyAreM kumArastrI bolI ke te tuM mane batAvI daza ? tyAre te kahe dA, cAlo batAyu. ema kahI tyAMthI te vedujaNIyo cAlI yo, te jyAM nanne bAMdhyo be, suvarNa tathA dhAnyAdikeM pUrekheM, maNiyoyeM karI jaDita jemAM nIto , evaM eka pAtAlagRha hatuM, temAM AvIyo. palI te kumArastrI pAtAlagRhanA ramaNIyapaNAne jotI jotI cAlI gai. te jarA dUra jAya, tyAM eka caMzhAsa nAmA khaDga paDebuM hatuM, te dotuM. tene joDa atyaMta harSa pAmI namaskAra karInI stuti karavA lAgI ke // zloka // cakrikezavarAmAdi, sunaTAnAM pranAvavit // prasanno'nUdyathA taha, caMihAsa prasIda me ||1||arthH- cakravatI, vAsudeva, rAma vagerenA pranAvane jA NanAra evaM je tuM, te jema tenI para prasanna thayuM hatuM, tema he caMzhAsakhaDga ! mArIpara paNa prasanna thA // 1 // ema stuti karI ne te khaDgane nirnayapaNAthI tu rata napADI lIdhaM. ane jyAM te paDayaM hatuM, tyAM potAnuM khaGga makI dIdhuM. yAvI rItarnu kumArastrIceM caritra jozne baMdhokhAne paDelIyo sarva kanyA to hAhArava karI ekadama bolI uThIyo, ke he suMdara evI atithi stri ! thA kAma teM ghaNuMja khoTuM kartuM ? mATe te pApI hajI nathI Avyo, tyAM te khaDgane pAvU jyAM datuM tyAM mUkI de. ane he sAhasika stri! e khaDga jo tuM nahiM mUka ane te AvI pahoMcaze, to yA tArA kRtyane joi turata tAro nAza karaze. valI ema nahiM jANaje je te tAroja nAza karo. paraMtu tAre lIdhe amAro paNa nAza karaze? te sAMjalI kumArastrI bolI ke he abalA ! tameM kiMcit paNa jaya pAmo nahiM. svastha tha je kAM ko tuka thAya, te joyA karo. te kuSTha taskarane jema tameM dekhazo, temaja hu~ kRtAMtano atithi karI daza ? ema kahIne potA, je khalaM svarUpa hatuM, te pragaTa kayuM. tyAM to hAramA te uSTa yogI AvI nano raho bolyo ke are ! bAra ughADo? te sAMjalI eka kanyAyeM jara te pAtAlagRha hAra Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. ghAyuM ? tyAM to jayajIta evI te sarva kanyA te girisuMdara kumAranA mukha sAmuM joi gupacUpa besI gaiyo. have te cora, tyAM yAvI jyAM juve be, tyAM to nirbhayapaNAthI hAthamAM khar3a laine banA rahelA te kumArane joyo. te jotAMmAtramAMja tene rIpa caDI gar3a, tethI tenAM lAlacola netra thai gayAM. ane teja vakhata, jyAM poteM caM ihAsa khaDga mUkyuM hatuM tyAM jai, kumAreM adala badala karI mUkelA te kumA ranAja khaDgane lIdhuM. laine kumAranI sAmo doDyo. tyAreM potAnI sAmo doDyA yAvatA te iSTane joine girisuMdara kumAra hAka mArI bolyo ke he sSTa ! tuM yAcI kuceSTAyeM karI vartanAra bo, tethI hAla nArAja pAmelo bo. ema nizceM jANaje ne ghaNA divasathI karelA pAparUpa vRnuM je kAMi phala yuMLe, te phala huM tune prApuM, te grahaNa kara. he pApI ! tuM vicAra to kara ke vipano khAnAro je prANI be, te koi dADo cirAyu hoya ? nA hoyaja nahiM ! yA prakAranAM kumAranAM atikaTu vacana sAMgalI ruSTa thayelo te cora, eka dama kumArane mAravA doDyo. ghane kumAra pAseM yAvI turata khaDgano ghA ka syo. paraMtu tenA karelA khaDganA ghAmAMthI kumAreM kAMzka yuktithI potAno bacAva karI lIdho, ane teNeM jevo khaDgano ghA kasyo hato, tevoja pATho ghA tenI para kumAreM karo, tethI te kuSTa ekaja ghAthI yamasadanamAM pahoMcI gayo. paDhI girisuMdara kumAra hRdayamAM vicAravA lAgyo ke are ! kAle prerelA evA meM AvA raMkajanano nAza kasyo ? are ! yA kRtya kAMI meM sunaTonI sa nAmAM vakhaNAvA lAyaka kayuM nathI ! paraMtu hA yA kRtyathI mAtra eTaluM thayuM, ke mArAM nAgarika jano sukhI thAM. have te coreM haraNa karI thAlI kanyAunuM zuM thayuM ? te kahe be. te sSTa coreM corI ANI rAkhejIyo sarva kanyAu, yAvaM te girisuMdarakumA ranuM parAkrama joi atyaMta vismaya pAmI tenI sAmuMja eka dRSTithI jovA lAgIyo. pI kumAra bolyo ke he kanyakA ! tamArAM kaye kaye ThekANeM ghara be, te mane kaho, tyAM tamane huM pahoMcaDAvI dajaM ? te sAMjalI jenI sAdheM kumArane vAta citta thara be evI je zreSThInI putrI hatI, teNeM te kumArane varatyo, ane te vicArakA lAgI ke yaho ! yA to svarathI tathA yAcaraNathI ApalA gAmanA rAjAnA putra girisuMdara kumAra jevoja lAge Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 341 ne. valI thoDI vAra jozne nizcaya karI vicAravA lAgI ke are ! hA, A to teja je. ema nizcaya karI teNeM tyAM beThelI sarva kanyAune sAda pADI kahyu ke he beheno ! thA pratApI puruSane tamoyeM ulakhyA ? yA to ApaNA puMdrapuranA rAjAnA girisuMdara nAmA putra , ane ApaNane yA prAnAvika puruSaMja uSTa coranA kuHkhathI bacAvIyo . te sAMjalI sarva kanyAyeM te kumArane ulakhyo, aneM sarva khuzI thazyo. panI kumAra paranA premarAgeM karI raMgAyelIyo evI te sarva kanyA kahevA lAgIyo ke he ku mAra ! te uSTa coreM amAru haraNa kA, ane amo ghaNA divasa thAhIM rahIyo, tethI have ghera jaz sagAM saMbaMdhone mukha dekhADatAM amane lAja Ave be,mATe amAro sarvano to evo nizcaya , ke kAM to tamone varavaM ? nahiM to amimAM. paDI balI mara. paraMtu A dehathI bIjA varane varavo nahiM ? A prakAranAM vacana sAMjalIne dayAlu evA te girisuMdara kumAra kahyaM je are! vidhine paNa dhikkAra hajA. kAraNa ke teNe AvI bicArI nirAdhAra kanyAune phuHkha dIg? ema kahIne valI vicAravA lAgyo ke aho! yA sarva kanyA maneja varavAno Agraha lai beThIyo , tethI jo tene nahi varUM, to te sarve agnimAM praveza karI prANatyAga karaze, to te bIcArI dInavadanAune prANatyAga karatIyo DhuM kema joI zakIza ? tema valI A anAthanI sAtheM mAjhaM lagna paNa DhuM kema karUM ? mATe mAre te have jhuM karavu ? paraMtu hA, eka upAya ke kharo, te guM? to ke hAla to A sarva kanyAne varavAnI hA karbu, ane bAhiM tenI pAseMja rahUM. panI to je banaze, te kharUM ? ema vicArIne te sarva kanyAune kayuM ke he kanyA ! tamo uccATa boDI dIyo. kAraNa ke hu~ tamane jarUra varIza. ema kahIne te kanyAu sAthai vividha prakAranI kAmakrIDA karatothako te pAtAlagRhane viSe ekamAsa paryaMta rahyo. evI rIte rahe le tevAmAM eka divasa potAno paramamitra je ratnasAra kumAra je, te sAMnarI yAvyo. tethI tatkAla te kanyAune pUbyAvinAja hAthamAM caMihAsa khaDga laDne tyAMthI bAhAra nikalI gayo. panI sAdhakadattavidyAthI kApaDInuM rUpa graha Na karI potAnA puMdrapuranAmA nagarane viSe Avyo. tyAM to jemAM ko pa Na bAlako ramatAM nathI, tema ko ThekANe vAdya paNa vAgatuM nathI. valI je mAM rahenArA janonA mukhapara zoka bAi rahyo . evA potAnA sarva naga Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. rane joine kumAra ko eka nAgarikajanane pUjyuM, ke he nAi ! A naga ramAM aTalo badho zoka kema gai rahyo ? kAM mahoTo anartha to thayo nathI ? te sAMjalI nAgarikajana bolyo ke he jAi ! tArA thAvI rItanA pUbavAthI to mane ema lAge , ke hAla tuM dUradezathIja thAvyo hazza ? kA raNa ke thA nagaramAM zoka thavAnuM kAraNa Asa pAsanAM AbAlavRkSa sadu ko jana jANe . paraMtu tu jANato nathI. mATe zoka thavA, kAraNa kaDaM, te sAMnata. AgAmamAMthI koI eka uSTa cora, kanyA vagerene corI jAto hato, te mATe koTavAla vagereyeM teno ghaNo tapAsa paNa kasyo, paraMtu te cora pakaDAyo nahiM. tyAre tene pakaDavA mATe yA gAmanA zrIbala rAjAno girisuMdara nAmA eka putra ,te gayo. tene gayAM eka mAsa thai gayo, to paNa te Avyo nahi. tethI ghAkhA rAjakulamAM tathA samagra nagaramAM zoka bAi rahyo je ane hA hAkAra tha rahyo .tathA valI tenA mitra girisuMdarane zodhavA mATe hamaNAM ja zatabalanAmA yuvarAjano guNazrIthI sAranUta, evo ratnasAra nAmA putra, ko ThekANe nikalI gayo be. jyAM "ratnasAra, girisuMdarane zodhavA gayo " te vAkya sAMnavyu, tyAMja jANe potAnI para vajapAta thayo hoya nahiM ? ema jANI te kApaDIveSadhArI kumAra, poteM ghelA jevo banI jara bIjI kAM paNa vAta na sAMjalatAM turata, potAnA mitra ratnasAra kumArane zodhavA mATe nikaTayo. temAM prathama to teNeM AkAzamAM jara, sarvatra zodha karI, jyAre tyAM te na malyo, tyAra panI nUkha, tRSA, TADha, taDako tene sahana kara to thako te, giri, vana, pRthvI, pAtAla, deza, grAma, pura, udyAna, pANInI parvo, annanAM sadAvrata pramukhamAM zodhavA lAgyo, paraMtu te girisuMdarane ko paNa sthaleM te ratnasArano patto lAgyo nahiM. panI ghaNA divasa zodhavAthI paNa jyAre patto na malyo, tyAre tenA virahathI tene jojana nAva baMdha thayuM ane niza paNa zrAvavI baMdha thagai. tathA ciMtA paNa vadhatIja gai. __ AvI rIteM zodha karatAM karatAM teNeM ekadA rAtrine samaya koieka nagara dI, ane te nagaranI samIpa eka jIrNa devAlaya dI, te joDne manamA vicAyuM je rAtri paDI gaDe, ane yA nagara samIpa devAyalana sthala sArUM je, mATe thA rAtri to pAhIja nirgamana karUM, ane savAreM pAlo ratnasAra mitrane zodhavA jAiza? ema vicArI te kumAra te jIrNa devAlayamAMja sUto. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 343 tevAmAM to tyAM devalanI bAsa pAsa koieka dezanA pathikajana AvI na tayAM. ane teya paNa rAtri rahevAno tyAMja nizcaya kasyo. paDI tyAM te sarva pAMthajano ekagaM thA paraspara keTalIeka nUtakAlanI vAto karavA lAgyAM, te vAtone girisuMdara kumAra kAna dara devAlayamAM sUto sUto sAMjavyA kare ne. tyAM koieka mahasena nAmeM pAMthajana , te bolyo, ke he nAzyo! tameM paraspara je vAto karo bo, te sarva vAto ga gujarI karo bo, te karatAM jo AMkhanI joyelIja vAto karatA ho, to kevU sArUM kahevAya ? ane te nUtakAlanI vAto karavAnuM tamAre laeNprayojana ? kAraNa ke tevI prAcInakAlanI vAto to khoTI paNa hoya . mATe tameM sarva jo bIjI vAto karavI baMdha rAkho, to meM je hAla eka pratyakSa vAta joDe, te duM kahUM. te sAMnatI sadu koi kahevA lAgyA ke hA, tyAre tevIvAta jo hoya to jarUra kaho.tyAreM te kahevA lAgyo. ke eka divasa hu~ dezakautukone jovA mATe mAre gherathI nikalyo, te aneka dezomAM phakho. tyAM navAM navAM kautuko joto joto acAnaka koieka ujaDa gAmanI pAseM ghaNAka vyAghrAdika hiMsaka jI vothI yukta evI mahoTI aTavI hatI temAM AvI pajyo. tevAmAM to tyAM atyaMta rUpavAna evA koieka rAjaputrano mane sathavAro malyo. tyAreM to hu~ nirnaya thazne te rAjakumAranI sAthai cAlyo. cAlatA cAlatAM eka ujaDa nagara AvyuM, te nagara evaM hatuM ke jemAM pazu, padI ke manuSya ko paNa rahetuMja na hatuM. panI e nagaramAM ameM cAvyA, tyAM cAlatA cAlatAM eka manohara paNa ujaDa, evo rAjamahela dITho. te rAjamahelane joine vicAra kasyo ke aho ! A kevo suzonita rAjamahela , cAlo upara caDI jozya ? ema vicArI amo turata tenI upara caDI gayA, ane tyAM jabegA. tevAmAM mane to niza AvavA mAMjhI, tethI DhuM to sUi gayo ane mArI sAtheM Avelo je rAjakumAra hato, te to mArI pAseM jAgato rahI, mAruM rakSaNa karavA beTho. tevAmAM to jhuM banyuM ? ke jenuM nUkhathI pATA jevU peTa thai gayuM ve evo, ane ati jayaMkara evo eka siMha Avyo. bAvIne amArI pAseM nano rahI te jAgatA evA rAjakumArane manuSya vANIthI ka hevA lAgyo, ke he kumAra ! hu~ ghaNA divasano dudhAtura muM. kAraNa ke thA nagaranI nikaTanA vanane viSe mArA udarapoSaNa mATe meM ghaNAka prANIyo Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. no zodha kasyo, paNa jAgyayogeM mane koipaNa prANI malyo nahiM. tyAaiM huM yA nagaramAM zrAvyo, tyAM mane manuSyano gaMdha yAvyA te gaMdhanA anu sAreM yA rAjamahez2apara caDI yAvyo buM. temATe he rAjakumAra ! tuM yA sUtelA mANasane mane grApa. kAraNa ke tene jo tuM yApIza, toja mArA prANanuM rakSaNa yAze, ane tethI tune mohoTuM puNya thAze ane he nAI ! saMta puruSo je hoya be, te to atyaMta dayAlu tathA paropakArIja hoya be. valI he sujana ! yA jagatamAM dudhA samAna bIjI koi vedanAja nathI // yataH // khaninavamahAmAnagraMthiprajedapaTIyasI, paTutaraguNagrAmAMnojasphu TojjvalacaMDikA // vitata vilasannAvalI vitAna kuThArikA, jaThara piTharI // pUreyaM karoti viDaMbanAm // 1 // arthaH- abhinava evA mohoTA mAnanI graMthinA nedana karavAmAM catura, manohara evA je guNasamUha te rUpa je kamala tene sphoTana karavAmAM ujjvala caMDikA sarakhI, vistRta ane manohara evI lakArUpa vallInA navAMkuraneviSe kuThAra samAna, ane 5pUra evI javara pitarI je udara, te sarva jagatane ghaNuMja duHkha Ape be. e vacana sAMjalI kumAra bolyo ke he paMcAnana ! teM kahyuM te to yogyaja be, paNa yA sutelo je puruSa be, te to mAre zaraNAgata thayelo be. mATeM jyAM sudhI huM jIvuM buM, tyAM sudhI mArA zaraNAgatane huM kema khAeM ? arthAt huM mUvA paDhI tene tuM le. paNa mArA jIvatAM meM apAya nahiM. kayuM be ke || zloka // kUTasAkSI suhRzehI, kRtaghnI dIrgharopavAn // catvAraH karmacAMmAlAH, paMcamojA tinApya sau // 1 // arthaH- eka khoTI sAkSI pUranAro, bIjo zaraNAgata tathA suhaUnano zeha karanAra, trIjo kRtaghnI, cotho lAMbA vakhata sudhI ropa rAkhanAro. yA cAra jAne to karmacAMmAla kahevA. ne je yA jagatamAM pratyakSa cAMmAlayI janme be, te pAMcamo jAticAMmAla jANavo // 1 // te mATeM he siMha ! jo tuM nUkhyoja bo, to yA sutelA puruSane badale mAruM kSaNa karI jA. te sAMgalI siMha kahe be, ke he satpuruSa ! sahu koiyeM sarva rIteM potA nuM rakSaNa kara, ema nItizAstramAM kaheluM be // zloka // zarIraM dharmasaM yuktaM, rakSaNIyaM prayatnataH // zarIrAtsravate dharmaH, parvatAtsalilaM yathA // 1 // arthaH- dharmasaMyukta evA zarIranuM prayatneM karI rakSaNa kara. kAraNa ke dharma jebe, te zarIrathakI ve be. kenI paTheM ? to ke parvatathakI jema jala Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 345 strave De, te mADe tuM tArA zarIranuM rakSaNa kara. ane jaladI, A sUtelA puruSane yApI de. tyAre kumAra bolyo ke he siMha ! jo. pA sUtelo puruSa je je, te mAre zaraNeM rahelo , ane tuM je bo, te nojanArthI bo. have mAre mArA zaraNAgata prANIne tArI pAseM marAvI nakhAvavo, te paNa ucita nahiM, temaja valI ghaNA divasathI nUkhyo evo je tuM te tArA hAthamAM A veDhuM je khAja, te tune na soMpI nUkheM mAravo, te paNa ucita nahi. to have yA prANIno paNa bacAva thAya ane tArI nUkha paNa maTe. jo e bedu thAya, toja yogya thayuM kahevAya. to te bedukArya to kyAreM thAya ? ke jyAre tuM mane grahaNa karIne mAruMja nahANa karI jA, tyAre thAya. te zivAya thAya tema nAsatuM nathI. mATe he nA! tuM mAruMja nahAe karI jA // yataH / / kiM jIvieNa kiM vA, dhaNeNa kiM praruseNa purisANaM // jAyaja na jIyaM, saraNAgaya dANa pANANaM // 1 // zAstraM bodhAya dAnAya, dhanaM dharmAya jIvitam // vapuH paropakArAya, dhArayati manISiNaH // 2 // ratnAkaraH kiM vidadhAti ratne, vidhyAcalaH kiM kariniH karoti // zrIkhaMmaravamalayAca lovA, paropakArAya satAM pravRttiH // 3 // arthaH-manuSyano avatAra dhAraNa karIne je puruSaM jo zaraNa AvelA jIvana rakSaNa na kayuM, to te puruSanA jIvavAthI paNa guM ? tathA tenA dhanathI paNa guM ? ane valI tenA puruSArthathI paNa jhuM ? arthAt je manuSya zaraNAgata jIvanI rakSA karato nathI te manuSyanuM jIvatara, dhana ane puruSArtha, te sarva vyarthaja je. ema jA evaM // 1 // valI jagatamA je matimAn jano ne, te zAstrane bodhane mATe, dhanane satpAtrane dAna devA mATe, jIvitavyane dharmane mATe, aneM zarIrane paropakAra mATeMja dhAraNa kare 2 // 2 // valI juna. samuz je , te potA mAM rahelA ratnothI svArtha guM sAdhe le ? tathA viMdhyAcala parvata je , te potA para pharatA hAthIyothI svArtha suM sAdhe le ? tathA malayAcala, potA para rahelA garucaMdananA vRdothI svArtha jhuM sAdhe le ? kAMhi nahiM. arthA t samuha, ratnone viMdhyAcala, hastIyone ane malayAcala, caMdananA vRdone paropakAra mATe potAnI pAse rAkhe . mATeM sajAnajananI pravRtti to paro pakAra mATez2a hoya // 3 // yA pramANe siMhay ane rAjakuMvara, paraspara bolaq ghaNuMja thayuM, ane koi paNa rIteM jyAreM mane siMhane na soMpyo, tyAre Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. te siMheM kumArano nizcaya jANyo ke A kumAra, koi paNa rIteM mune A sUtelo puruSa yApazeja nahiM. ema jANI prasanna thai te bolyo ke aho! tune, ane tArI zaraNAgatavatsalatAne paNa dhanya ? aho! he vidhAna ! je bAvo paropakAra karavo, te suijanano mukhya guNa ne. ane he kumAra ! june dhanavAn evo kRpaNa jana je je, te to bate vainaveM paNa kozyAcakajanane tathA bIjA koi paNa janane eka phUTala koDI sudhAM Apato nathI. tathA jIrNa evA tIrthono nadAra paNa karato nathI ane te, koi jIvane thayelA vyAdhine paNa TAlato nathI, tema pote paNa zarIrasukhane nogavato nathI. ane nidhana evA udAramanavAlA je manuSya , te potAnA zarIrano paNa tyAga karI svakIya kulane dIpAve . mATe he sadudde ! tuM koI uttama suijana bo, tethI dhAvA paropakArarUpa guNothI hu~ tArI para saMtuSTa thayelo . mATe he nAi ! tAre je kAMza manonITa hoya, te mAga. tuM je mAgIza, te DhuM zrA pIza? te sAMjalI kumAra bolyo ke he paMcAnana ! eka mune saMzaya thAya be, ke tameM siMha thazne AvI manuSyasamAna nASA bolo bo, teyo tameM siMha bo, ke bIjA koi bo ? te sAMjalI siMha bolyo ke he mitra! hUM to A dezano deva buM. tyAre kumAra kahe , ke aho ! tyAreM to pAzca ryanI vAta be, ke tamo A dezanA deva bo, te batAM A gAma tathA dezane ujaDaja kema rAkhyo ? juna ne, je koi sAdhAraNa mANAsa hoya , te paNa potAnuM nagara jo najaDa thayenuM hoya, to tene vasAve , to tama jevAne yA najaDa nagara ane deza vasAvAmAMzI aDacala ne, je vasAvatA nathI? te sAMjalI turata te siMha potAnA devasvarUpane pragaTa karI kahevA lAgyo, ke he sujana! thA nagara tathA deza je ujaDa rahyAM , tenuM vRttAMta je banyu je, te kaDaM, te sAMbalo. A gAMdhArapuranAmA nagara le. ane Ano ravicaM nAmA rAjA hato. tene raticaM ane kIrticaM nAmA be putra hatA. have eka divasa te ravi caMDa rAjAyeM, vairAgya pAmI potAnA raticaM nAmA jyeSTha putrane rAjyAsana para besArI, ane tethI nAnA kIrticaMzne yuvarAja sthAna ApI, tApasa dIkSA grahaNa karI. have te raticaM rAjA, gAna tAnano zokhI hovAthI, gAna tAnanAja AnaMdamAM raheto hato, ane potAnA rAjyakhaTapaTanI Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 347 ciMtAmA potAnA nAnA nA kIrticaMnI yojanA karI hatI. have te rAjya sukhamAM lubdha thai gayelA kIrticaMI jAeyuM je, A rAjya mArA kabajAmAM vinA prayAseM svataHja yAvyuM , to have te rAjya mAre mArA jyeSThanAine pADaM ApakuMja nahiM. kAraNa ke jo DhuM tene pAcaM ApuM, to te mane kAhiM thApe nahiM ? ema vicArI te rAjyanA sAmaMtane tathA AmAtyamaMmalane vyApI potAne vaza karI lIdhA ane te rAjyano poteMja svAmI thai te dezamA potA nIja ANa vartAvI. teNeM valI paNa pAbo vicAra kasyo ke pA rAjya to matyuM, paraMtu yA mAro nAi raticaM jIve je, tethI te kAMka khaTapaTa karI mane mArI nakhAvIne jo pAbo rAjagAdIyeM bese, to DhuMguM karUM? mATeM e rati caMineja baMdhAvIne mArI nakhAvaM, ke jethI mane pAlo yAvaUnma rAjya javAno jayaja na rahe ? ema uSTa saMkalpa karI kIrticaMI te bicArA niraparAdhI rati caMDAjAne ghAtakIanucaro pAseM gADhabaMdhanathI baMdhAvyo ane teune mAravAnI mAjhA ApI. tyAre vairAgyane prApta thayo evo raticaM rAjA bolyo ke he nAi! teM yA jhuM dhAyuM ? are ! tAro jyeSTha nAije DhuM, te mane mArI A paNA nirmala kulamA je kalaMka devU, te tune ucita ? ane jo tuM mane, rAjyamATeja mArato ho, to te rAjya to meM tune prathamathIja ApeluM le ? ane he laghubAMdhava ! tuM jo to kharo, meM tune koi dADo svebAthI lakSmI vAparatAM tathA rAjyasukha letAM aTakAvyo ? kAhI paNa kayuM ? ane he nAi ! ghaNAka uSTajano,yA pRthvInI mATe manuSyahatyAdika vividha prakAranAM pApo karI te pApono poTalo bAMdhI kAlanA kolIyA thai gayA , paraMtu hajI sUdhI tenI sAtheM A pRthvI gai ? nA nathIja gai. temaja valI keTalA eka prANI, lakSmIne melavavA mATeM akarttavya karma kare , paraMtu te lakSmI paNa tene tyAM rahe ? nA rahetI nathI. kAraNa ke te lakSmI ghaNIja caMcala . tema valI te lakSmI, potAno saMcaya karanAra jyAreM mare , tyAre tenI sAthe paNa jAya ? nA jAtI nathI. valI he nAi! tuM kadAcit ema jA gato ho, ke mArA jyeSTha nAzne hu~ jIvato rAkhaM, to te mane rAjyalonathI mArI nAkhe ? to he nAi! tevo vicAra to tAre karavoja nahiM. kAraNa ke kAla je je, te koi paNa prANIne vahelo moDo boDatoja nathI. ane he anuja! tuM kadAcit ema jANato hazza ke A mArA jyeSTha nAine DhuM jyAre mArI nA Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. khIrA, tyAre mane paDhI duHkhaja nahiM rahe ? nA. ema paNa nathI, kAraNa ke chA lokamAM kadAcittuM sukha thAiza, to paNa yAvA kulahatyArUpa pApathI tAre pAhuM navojava duHkha veThavuM paDaze ? kAraNa ke prANImAtrane gunAguna karma jogavyA vinA buTakoja nathI. mATe yA rAjyanA tu sukhamAM yAsakta thai teja sukhane satya mAnI mohamadyathI mohita yA yAvA kujahatyA, manu yahatyA vagere pApathI jo vyApta thAiza, to tAruM yA janmamAM ke itarajanma mAM ko paNa divaseM sA thAze nahiM ? mATe dayAthI athavA manuSyahatyAno pApajayathI, vA mane jyeSTha jAI jANavAthI, vA jagatamAM thatA apavA danA jayathI, vA koi paNa kAraNathI jo tuM mune jIvato boDI daza, to ni tAruM yA lokamAM ne paralokamAM sArUMja yAze ? he ajJAnI ! valI tArA manamAM tAre kyAreM ema paNa nahiM jANavuM je hAla yA mArA nAine meM mAravA mATe bAMdhI magAvyo, ane have jo tene huM jIvato boDuM, to te mArIpara va rAkhI koi paNa rIteM mAro ghATa ghaDAvI nAkhe, ane pATho yA rAjyano dhaNI yAya ? to tevo vicAra tAre svapnamAM paNa lAvavo nahiM. kAraNa ke he jAi ! jo tuM mane jIvato boDI daza, to huM prApaNA pi tAnI peTheM tApasI dIkSA grahaNa karI mArA jIvanuM sArthaka karIza ? ane sarvathA yA tArA rAjyamAM ke dezamAM huM rahIzaja nahiM. ema ghaNI rIteM sama jAvyo, to paNa te pApAsakta prANIyeM tenuM kAhiM paNa mAnyuM nahiM. tema vI tene vicArAne baMdhanamukta paNa kasyo nahiM. tyAreM te raticaM rAjAyeM vi cAyuM ke yA pApInA hAthathI marI te ajJAnIne jagatanA cAtRhatyAnA apavAdamAM nAkhavo, te karatAM koI paNa rIteM potAnI mejeMja marakuM, te sAruM ? ema vicArI te kIrtticaMdane kahe be, ke:- he prAtaH ! TaluM kahetAM paNa tArAmAM svArthIpaNuM tathA ajJAnapaNuM hovAthI tune to yAkhA jagatamAM chApaNI sAta peDhIne kalaMka lAge evaM, tathA paranavane viSe aneka duHkhadAyaka, evA yA manuSya hatyArUpa pApakarmathI nivRtta thAvuM gamatuMja nathI, to paNa tuM mAro jAi bo, tethI mane tArI dayA yAve be, ke are ! yA bIcArAnI mane mAravAthI yAkhA jagatamAM ghaNIja apakIrtti thAze tathA paralokamAM duHkhI yAze ? mATeM he jAi ! huM tune jema kahuM tema tuM kara. ke jo. eka kASThanI citA karAva. temAM hUM, tameM saha dekho tema balI maruM ? grAma karavAthI jagatamAM Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 34e thAto tAro apayaza maTaze ane tAruM dhArelu kArya pAra paDaze? te vacana sAMnatI kIrticaM vicAyu ke aho ! thA to eNe ThIka kahyu, kAraNa ke jyAre te potAnI meleMja amimAM paDI balI maraze, tyAreM mAhaM rAjya nika Taka thAze ? tathA enA kahevA pramANe jagatamAM thato apayaza paNa maTaze ? ema vicArI teNeM tatkAla eka mahoTI kASThanI citA racAvI. tyAre te raticaM rAjA, potAnI strI sahita te citAmA jazveto. paDI uSTa evA te kIrticaM citAnI cotarapha pralayAni samAna agni prajvalita kasyo. tethI te raticaM rAjA agnimAM balIArtadhyAnathI maraNa pAmI, nUtaramaNa nAmA yada thayo. have kavi kahe ke, juna to kharA. A saMsArasukhanuM ke vici trapaNuM , ke je saMsArasukhamAM Asakta evA kIrticaMI potAnA sahodara nAine paNa mArI nAkhyo, to bIjA kozne mAre, temAM to guMja kahe ? have te yada kahe ke ke he rAjakumAra' agnimAM balI maraNa pAmI je raticaM rAjA yaha thayo, te DhuM poteMja bu. A yakSapaNAmAM avadhijhAne karI mArA pUrvaja nmano sarva vyatikara jANI atyaMta te kIrtticaMDa para kopAyamAna thai, meM maM trivagere je A pRthvInA sthAnika jano hatA, tene ekadama dUradezamAM pheMkI dIdhA. e prakAranA mArA karelA mahoTA upavane joine naya pAmelo evo te kIrticaM rAjA paNa koNa jANe kyAM palAyana thai gayo je. ane temaja valI AhiMnI sarva prajA paNa eka par3I eka nayanIta yaza palAyana thA gale. yA pramANe yAkhA nagarane tathA dezane ujaDa karI hu~ eka loja AnaMda pAmI rahu~ . ane A gAmanI AsapAsanI aTavImAM hu~ yathevarUpa dhAraNa karI phasyAja karuM ane A rAjamahelamA pratidi na rAtre AI bu. valI TuM pratidina jema AbuM buM tema thA mahela tarapha Avato hato, tyAM AvatAM AvatAM tamone jyAreM meM dUrathI dIga, tyAre to mane ghaNoja krodha caDyo hato, paraMtu jyAM duM tamArI nikaTa Avyo, tyAM to tamArA pratApathI ke koNa jANe zA kAraNathI mAro krodha svataH tadana utarIja gayo, ane mAruM citta paNa zAMta tha6 gayuM. he kumAra ! A pramANe mahAraM je kAM vRttAMta hatuM, te sarva meM savistara kahI saMnalAvyuM. have he mahAsattva ! hUM to tArUM AI mahAnAgyazAlipaNuM joi atyaMta saMtuSTa thayo buM, tethI mArI pAseMthI je kAMza tAre varadAna levAnI ilA Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. hoya, te mAga. kAraNa ke amArA jevA devatuM darzana, koi paNa divasa nirarthaka thAtuM nathI. te sAMjalI kumAra bolyo ke he deva ! amane tamAru urjana evaM darzana thayu, tethI sarva kAMi malIja cUkyuM ne. kAraNa ke Apa jevA devanAM ama jevA manuSyane darzanaja kyAthI thAya ? tathApi jo mArI para kRpA ANI tamAreM mane jarUra varadAna devAnIja ijA hoya, to hu~ eka varadAna mAgu, ke hAla je A nagara, tamoyeM napazva karI jaDa karI dIdhenuM , te pAluM vasAvI Apo. kadAcit tamo ema jANazo ke je kArya amo devatAyeM kopa caDAvI bagADadhuM. te kArya jo pAcaM sAraM kariye, to a ma jevAne kopa thavAnuM phala guM ? to tyAM kaDaM buM, ke je deva athavA manuSya prathama krodha caDAvIne kArya bagADe , ane pAlA valI prasanna thai teja kAryane sudhAre . to te krodha karanArane paNa zAstramA uttama kahelA le. te vacana sAMjalI yada bolyo ke he kumAra ! jo tuMthA nagara vasAvAnI ilA dharAvato ho, to A nagarano rAjA tAreja thA paDaze, kAraNa ke AgAmanI rAjya gAdIpara koI divasa hu~ tArA zivAya bIjA koi paNa manuSyane besavA dalaM ema nathI, kAraNa ke bIjAne rAjagAdI pApavAthI mane saMtopa thAya nahiM. ane valI hu~ avadhijhAnathI tAro paNa sarva vyatikara jANuM buM. te sAMjala. jo. tuM corane pakaDavA nikalI gayelA tArA mitra giri suMdara kumArane zodhavA vAste nikaTyo bo, to te paNa he nAi! tune eka mAsanI aMdara AhiMja malaze ? evaM vacana sAMjalI parama pramodathI kumAra yadanu te gAmanA rAjyAsanapara besavArUpa vacana aMgIkAra kasyuM. tethI yada paNa khuzI thai adRzya thai gayo. tevAmAM to he pAMthajano, DhuM jAgI gayo. ane meM te rAjakumArane kahyu ke he nA! tamo ghaNuMja jAgyA, mATe have DhuM jAguM , ane tamo sui jAna. tyAre te thoDI vAra sUto ane turata jAgyo, tyAM to pranAta kAla thai gayo. have prajAtamAM te yadeM pUrve e nagaramA je sAmaMta yAmAtya vagere rahetA hatA, tenA putra pramukha sarvane je banelI vAta hatI te kahI tyAM mokalyA. panI te sarva, madonmatta e vA hAthI, khurAghAta karatA ane aticaMcala evA azvo, teNeM sahita tyAM yAvyA, yAvIne te ratnasArakumArane prathama, snAna karAvI, vastrAnaraNathI alaMkRta karI te gAmanA rAjyAsananu tilaka kayuM. ane te kumAra rAjA thayo. tyAre te rA Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 351 jAne maMtrI ane sAmaMtoyeM rUpavaMta ane guNavAn evI ghaNIka kanyAu para gAvI ApI, ane te gAmamAMthI te yadanA nayathI ADI avalI jAgI ga yelI sarva prajA paNa sAro rAjA thavAthI pAnI AvI vasI. tyAra par3I te rAjakumAra, mune kahevA lAgyo ke he mitra ! thA rAjya mane tamArA saMganA pratApathI manyuM , mATe tameMja grahaNa karo. tyAreM meM kaDaM je he sattvavAn ! ema na bolo. kAraNa ke je yA rAja malyu , te to tamArA nAgyayogeMja malyuM . emAM mAro zo pratApa le ? mATe he zreSThapuruSa ! yA rAjya joga vavAno kharo hakka to tamAroja le. valI paNa sAMjalo, ke yA rAjya kAhiM tamoyeM koTheM kapaTabalathI bInavI lIdhuM nathI? yA to tamArA nAgyodayeM prerelA yadeMja atyAgrahapUrvaka prApyu le. mATe tamo svastha citta thaine jogavo. ane dUM, je mitrane tameM zodhavA nikaTyA bo, tene zodhavA sAru jAvaM, mATe te mitranAM nAma, gotra, kula, rUpa vagere kaho, ke jethI hUM jaladI tene zodhI lAvu ? par3I teNeM tenAM girisuMdara evaM nAma tathA gotra kula pramukha kahI ApyAM. te panI DhuM tenAM nAma vagerene barAbara yAda rAkhI aneka dezAvarane vipe tene zodhavA mATe jamyA karUM muM. temAM je koi mane rastAmAM ke bIje koi ThekANe male ,tene pUDaM . ke tameM dhAvA gotra kula rUpavAlo girisuMdaranAmA kumAra dIto ? to paNa hajI sudhImane kyAhiM paNa teno patto malyo nathI. mATe he pAMyajano! tamone paNa pUlu DaM; ke tamo paNa aneka gAma nagara, vana parvato jotA jotA AvatA hazo, to temAM tamoyeM ko paNa ThekANe puMdrapuranA rAjAno, girisuMdara nAmA putra dITho be ? tyAre sada ko bolyA ke nA, nA. ameM kyAMhI dITho nathI. te sAMjalI manamAM kleza pAmI pAlo mahasena bolyo ke he pAMthajano! DhuM teno aTalo badho zodha to nahIM karata, paraMtu hAla je ujaDagAma vasAvI rAjyAsana para vevelo mAro mitra rAjakumAra , te svanAvathI ghaNoja uttama le.ane uttama evA te rAjakumA rane girisuMdara vinA mohoTuM duHkha thAya . te kevu duHkha thAya ? ke tene manohara evaM rAjya manyu je, paraMtu te girisuMdara vinA tene rAjya paNa rajjusamAna devAya le. ane viSayanogo je ,tene rogo samAna mAne je, ane gIta vinodane paNa te vilApatulya mAne je. ane hAsyajIlA to tene jarA paNa gamatIja nathI. ahoniza mohoTo niHzvAsa mUkI, he Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 353 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. girisuMdara !! he girisuMdara !!! evo zabda bolyA kare . mana to have ema lAge , ke te rAjakumArane jo girisuMdara kumAra nahiM male, to te nizceM tho DAja divasamAM tenA virahathI potAnA prANano tyAga karaze? kAraNa ke manuSyane kAmarAgathakI paNa sneharAga vadhAre prabala hoya // yataH // nizAvidhiH kila dakSiNAyane, dinasya vRdhidhuvamuttarAyaNe // yatra dhya syApi hi dhiruca,retattRtIyaM virahAyanaM sakhe // 1 // arthaH- koka virahiNI sakhI potAnI sakhIne pUche, ke sakhi ! dakSiNAyanane viSe rAtrinI vRddhi thAya ne, ane uttarAyanamA divasanI vRddhi thAya , te to jagatamAM prasija ne paraMtu jemAM rAtri paNa mohoTI thAya, ane divasa paNa mohoTo thAya, tevaM guMje? te kahe. tyAre tenI sakhIye jANyaM ke yA virahiNIne, mATe Ama pUje je. ema jANI te bolI ke he bahena tenaM nAma to virahAyana ve. kAraNa ke jyAreM koi paNa mANAsane priyajanano vi raha thAya De, tyAre rAtri ane divasa, e bedu ghaNAM mohoTA thA paDe ne. mATe tenuM nAma virahAyanaja kahetu yogya . valI he pAMtho ! mArA priya mitra evA e rAjakumAranA virahano avadhi have mane paNa pUrNa thai rahyo ne. mATe jo te girisuMdara kumAra mane paNa jo nahiM male, to hu~ paNa mArA mitranA virahathI jarUra kamalanI par3eM glAni pAmI jaza? yA prakAranAM vacana te potAne zodhavA nikalelA mahasena nAmA pathikanAM sAMjalI jIrNadevAlayamA sUtelA girisuMdara kumAre jANyu je aho! A pathikanAM kahelA vRttAMtathI to spaSTarIteM jaNAya ne ke, jene duM duHkha veThI zodha karuM buM, te mArA mitra ratnasAra nAmA kumAranuMja yA vRttAMta je ? ema vicAra karI kApaDI veSa dhAraNa karelo te girisuMdara kumAra, ekadama bAhAra AvI tene kahevA lA gyo ke he sujJa evA pathikajana! tuM tArA rAjakumAra mitranA virahanu ghaNuMja Hkha sahana kare le. te tune ghaTeja . kAraNa ke // zloka // snehaM vimucya sahajaM khalatAM najaMte, gADhaprapIDaNavazAniyataM tilAste // asmAnavehi kalamAnalamAhatAnA, meSAM pracaMmamuzalairavadAtataiva // 1 // arthaH-thAhiM eka snehane mATe kavi anyokti kahe ,ke eka divasa jenA pahuvA thAya , te kalamanAmA cokhA bolyA, ke he loko! yA jaga tamA je tila , te niraMtara jyAreM ghANImAM gADha pIlAya je, tyAreM poteM Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. 353 te pIlavArUpa duHkheM karI potAmAM sahajanAvathI rahelA snehane ( telane) boDI dIye be, tethI te pIlAi rahelA tilane sahu koi khala ( khola ) kahe be. paraMtu meM to amArAmAM rahelI zutratAne pracaMma evA muzalAghA tI vadhAre utpanna karIyeM DhaiyeM, dhane prahArarUpa duHkhathI sAhajika sutratA rUpa snehane boDatA nathI. boDatA nathI eTaluMja nathI, paraMtu amArI para jema jema vadhAre prahAra paDe be, tema tema khamArI zutratA vadhatIja jAya be. te mATe he loko ! mone 'kalama' eve nAmeM jANo. arthAt je gADha duHkha thavAthI sneha boDe be, te khala be, ghane je gADhaDuHkha thavArthI sneha boDe nahiM, paraMtu snehamA vadhAro kare, te uttama te. mATe he pAMtha ! kRpA karI tamArA mitra rAjAne melAvo. tyAM jai temane malI huM paNa tamArI paDheM temanI sevA karIza. valI huM tyAM yAvI temano hAla je kleza be, te kleza maTA DIne rAjI karIza ? ane te niHzvAsa nAkhI honiza vAraM vAra girisuMdaranuMja smaraNa kasyA kare be, te smaraNa paNa mUkAvI daza ? te sAMgalI mahasena bolyo ke he sujJa ! jo ema karo, to to huM jAeM je tamoyeM mune jIvita dAna prApyaM, kAraNa ke te rAjA mArA aMtaraMga mitra hovAthI mane pala tenA jeTaluMja duHkha thAya be. ema kahIne te bedu jaNa, eka bIjAnA hAtha pakar3I gAMdhArapura tarapha cAvyA. have te mahasena, girisuMdaranI sAyeM cAlyo jAya beM, paraMtu teNeM yA girisuMdara be, ema tene ulakhyo nahiM. kAraNa ke te girisuMdareM potAnuM rUpa sinI yApelI rUpaparAvartana vidyArthI pheravIne kA paDInuM rUpa grahaNa karayuM hatuM. have te beDu jaNa, cAlatA cAlatA girisuMdarapAseM rahelA caMdrahAsya khaDganA prajAvathI gAMdhAranagaramAM yAvI pahoMcyA. ane te pI bIje kyAMhi na jatAM ekadama rAjadaramAM khAvyA. tyAM rAjagAdIpara veThelA potAnA nAi ratna sArane joine girisuMdara, atyaMta khuzI thayo. ane manamAM jAeyuM je ho ! mAro nAi ratnasAra to mane uttama hAlatamAM mavyo ? hAza, have mArI sarva ciMtA nAza thai gai. ane ratnasAra rAjAyeM to te girisuMdara kumArane tenuM rUpAMtara hovAthI ulakhyo nahiM. tethI potAnA mitra mahasenane pUche be ke he mitra ! yA tamArI sAtheM koNa puruSa yAvelo be ? tyAreM te kahe, ke mahArAja ! koieka pAMthajana be, te khAhiM khApanA darzana karavA 45 Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. mATe mArI sAthai Avelo je. ema kahIne valI jyAM te malyo hato, te va gere sarva hakIgata kahI thApI. te girisuMdarane ratnasAra rAjAyeM joyo, ke turata potAno jANe vaDIla nAija hoya nahiM? tema joyo. ane tenI para paramaprIti thai, ane paDI pUrva janmano sneha hovAthI tene vAraMvAra joDne te ratnasArano Akho divasa eka ghaDI jevo cAlyo jAvA lAgyo. kayuM , ke // shlokH|| mRgAmRgaiH saMga manuvrajati, gAvazca gonisturagAsturaMgaiH // mUrkhAzca mUrvaiH sudhiyaH sudhIniH, samAnazIlavyasaneSu sakhyam // 1 // arthaH-mRga je , te jo nalo paDelo hoya, to bIjA pazuna sAthai jAto nathI, paraMtu jo bIjA mRga dekhe , to tenI sAtheM cAlyo jAya . gAya paNa pUrvokta rIteM gAyanI sAtheM jAya je, tema turaga je , te turagasAtheM jAya . buddhimAna je le, te buddhi mAn sAtheM jAya je. tema mitrapaNuM paNa jemAM potA samAna zIla vyasana hoya , tenI sAtheMja thAya // 1 // ema ratnasAranA keTalA eka divaso girisuMdarane jotAM jotAM AnaMdamAMja gayA. ema karatAM pUrve yadeM kayuM hatuM ke he ratnasAra ! je tArA nAino tuM zodha kare , te nAi, tune ekamAsanI aMdara malaze, paraMtu te mAsa to vyatIta tha gayo, tyAre te vicAravA lAgyo ke are! e yadeM je kayuM hatuM te to kAMza satya thayuM nahiM ? mATe devanI vANI paNa khoTI thAtI haze guM? are ! mune to mArA cA tRviyoganA duHkhano pAraja Avyo nahi.ane devavANI paNa jyAreM khoTI thai, tyAre have mAre tene malavAnI AzA paNa rAkhavA jevU nathI. mATe aAvA ghrAtRviyogajanyakuHkha sahana karavAthI agnimAM paDI balI mara, sAlaM , tethI thA bedu jAne kASThanI citA racavAnuM kahu~ ? ema vicAra karI te sarva vicAra, potAnA mitra pAMthajanane tathA rUpAMtarathI rahelA giri suMdarane kahI yApyo. ApramANe sarva abhiprAya te ratnasAra rAjAno sAMjalI rUpAMtaradhArI girisuMdara kumAra bojyo ke he sujhajana ! thApa jevA jJAtA puruSane Ama je bolaq, te nacita ne guM ? nA nathIja. valI he mahArAja! gunna evA ApanA guNothI AkarSita cittavAlA evA mane karmarUpa pavaneM pheMkyo ,tethI hu~ ApanI hAjarImAMdhAvI pajyo .ane Apa paNa mune ko mANAsa, dezAMtara jara thAvelA potAnA jyeSThanAine snehathI jema juve, tema Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 355 juvo bo. ane hu~ paNa ApanA snehAmRtathI sikta thayo thako ati nivRttine pAmyo . tyAM valI he rAjana! hu~ agnimAMbalI marIza ? evaM karNazUlasamAna vacana zAmATe bolo bo? prathama mane potAno mAnI potAnA jyeSTha nAi samAna sukha thApIne pAbu valI A pramANa- kaThora vacana kahi suHkha devaM, te jhuM thApane ghaTe ? Apane jyAre thAmaja karavU datuM, tyAreM to mune ghAvo sneha dekhADImoha karavo na hato? valI jene khole mANasa, mAdhuM mUke, teja jyAreM tenuM mAthu kApI nAkhe, tyAre te panI konI pAseM phariyAda kare ? yA sarva sAMjalI ratnasAra kumAra bolyo ke he pAMthajana! sAMjalo. daMbalI maravAno vicArato karata nahiM, paraMtu A dezano eka yada , teNeM mane kaDaM hatuM ke he ratnasAra ! jene tuM zodhavA nikalyo bo,te tune bAhiMja eka mAsanI aMdara malaze? ane tenA kahevA pramANe eka mAsa to vyatIta thai gayo paraMtu te mane malyo nahiM. tethI hAla have hu~ nirAza tha gayo DhuM, ane tene malavAnI AzAye meM aTalA divasa to tenI virahavedanA paNa veThI, dhane prANa paNa rAkhyAM, paraMtu have hu~ mArA prANa rAkhavA zakti dharAvato nathI. te sAMjalI rUpAMtaradhArI te girisuMdara bolyo ke he priya mitra. devanI vANI koi dAhADo mithyA hotIja nathI mATe Apa pratisamaya jenuM smaraNa karo bo, te daiveM nizcaya karelo tamAro nAi A huM paMmeM girisuMdaraja bu, ane he nA! DhuM bApaNe gAma gayo, tyAM meM sAMjalyu ke bApa mane zodhavA gayA bo, te sAMjalatAMja DhuMpaNa prANathI vannana evA Apane zodhavA mATe thA pRthvIne viSe phasyAja karato hato, pharatAM pharatAM ko eka gAmanI bAhAra, rAtre eka jIrNadevAlayamAM sUtAM satAM meM yA ApanA mitranA kahevAthI zrA pane rAjya malavA vagerenI sarva hakIgata sAMjalI. tethI mune atyAnaMda thayo. par3I hu~ A mitranI sAtheM ApanAM darzana karavA mATe yAhiM Avelo . have ApanAM darzana thavAthI mAruM sarvaHkha nAza pAmyuM , ane he nA! Apa paNa mAre mATe prANatyAga karavA zlo bo, te vicAra baMdha rAkho. ane ghaNoka kAla jIvatA raho. ane he vrAtaH! Apa jevA je snehI, teja snehI kahevAya. kAraNa ke je snehamAM paraspara ApaNa bedu snehIyonI kiyA ane pravRtti sarakhIja . AvAM vAkya te rUpAMtaradhArI girisuMdaranAM sAMjalI ratmasAra rAjA to vicAravA lAgyo ke aho! A kApaDI puruSa kahe , ke Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 jainakathAratnakoSa nAga sAtamo. hu~ girisuMdara buM,mATe hoya to hoya? kema ke AvAM traNa kAraNathI to te girisuMdara hoya ema nAse . te traNa kAraNa kayAM? to ke prathama kAraNa to ene, ke thA puruSanI vANInIgaMnIratAje , te girisuMdara jevIja .valI bIjaM kAraNa e De, ke je divasathI yA puruSa, mArI pAseM thAvyo , ane meM joyo bo, te divasathI yA puruSamA mArI gurunAvanI buddhi jevI mArA jyeSThanAi girisuMdaramA De, tevIja tha . valI trIjuM kAraNa e ,ke thAvA rAjya bApavA samAna mohoTA prasAdane karanAra evA devonI vANI paNa ko divasa mithyA thavAno saMlava nathI? valI vicAre le ke kadAcit ema jAgIya ke te pUrvokta traNe kAraNathI te girisuMdara ne. paraMtu tenuM zarIra tathA rUpa tathA Aruti,girisuMdara jevAM dekhAtAM nathI, tethI te girisuMdara na paNa hoya? nA, ema paNa zaMkA karavI nahiM, kAraNa ke AvA rUpAMtara karavA vagere, vividha pra kAranI siddhiyo satyavAna evA sujJa puruSone pUrvopArjita puNyathI potAnI meleM prApta thAya ? yA prakAreM kahApoha karIne te ratnasAra, rUpAMtara dhArI girisuMdara kumArane kahe , ke he mitra! tamArAmAM sneha, kiyA,vRtti, vagere sarva girisuMdara samAnaja be, ane tame paNa kaho bo ke, DhuM girisuMdara bauM, to have tamo buddhimAn thai tamArI Arutine ane svarUpane pheravI zAmATe beThA bo ? kayuM be ke // gAthA // sanAvI sanAviya, jammi vayArayammi navayArI // dhuttesu mahAdhutto, viyarakaNe savahA ho // 1 // arthaH-buddhimAn mAgAsa, sanAva vAlA pAseM sannAvI thAya , ane upa kArI pAse upakArI thAya , tathA dhUrtajana pAseM mahAdhUrta thAya ne ane vicaraNajana pAse vicakSaNa thAya be. mATe DhuM sanAvI DhaM, to tamAre mA rI sAtheM sanAvIja thAeM ghaTe. arthAt mArI pAseM AIM rUpAMtara karI raheDhuM na ghaTe ? e vacana sAMjalI girisuMdara kumAra turata potAnuM kApaDIrUpa maTADI mUlasvarUpane pragaTa kaDe. paDI mUlarUpeM thayelA te girisuMdarane jo ine ratnasAra rAjAne ekasAtheMja harSa, saMtrama, ane lajA, etraNa rasa utpanna thayA. eTale e girisuMdara kumAra jyAre kApaDInA veSamA hato, tyAreM teNe svanAvathI, tathA hAvanAvathI A girisuMdara kumAra haze ke nahiM ? ema zaMkA karI hatI, ane pAlo teNe pratyada girisuMdaraja dITho, tyAreM tene harSa thayo, tethI tene prathama harSarasa utpanna thayo. valI te girisuMdarane joine vicAra Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 357 karavA lAgyo ke aho ! A to mAro vaDIla nA hovAthI pUjya , mATe hAla te, tenuM huM pUjana karUM ! ke tene manu ! ke tenI sAthai vAta citta karUM! ke hu~ te guM karUM ? e saMnrama thayo, tethItene bIjo saMcamarasa utpanna thayo. valI girisuMdara kumArane pragaTarUpeM jotAMja vicAravA lAgyo ke bare ! AvA mArA prANapriya mitrano aTalA divasa paryaMta mane viyoga hato, te batA paNa te viyogaHkhathI hajI sUcI meM mArA prANano tyAga na kasyo. tethI yA ne thA zarIreM huM mArA mitrane guM mukha dekhADaM bu? ema tene mukha dekhADatAM lAja yAvI, tethI tene trIjo laz2Arasa utpanna thayo. yAma anirvacanIya paramAnaMdane anunaya karato evo te ratna sAra, ekadama doDIne tenuM gADha AliMgana karI malyo, ane para spara bedu mitrane te vakhata AvyomA harSAzru yAvI gayA. yA pramANe ghaNA divasane viyogeM vedu nAiyonA malavAthI ghAkhA gAmamA mahoTo mahotsava thayo. ane tyAMnA sadukoi loka atyaMta prasanna thayAM. ane ghera ghera vadhAi vAgavA mAMmI. panI bedu nAzyo nivRttithI besIne poteM judA paDyA tyAMthI mAmIne pota potAnI sarva vAta paraspara kahevA lAgyA. ema amaMdAnaMdane anunabatA thakA te bedu jaNa keTalAeka divasa te gAMdhAra purane viSe rahyA. panI te gAMdhArapuranA yadanI bAjhAthI te puranuM rAjya potAnA mahasena nAmA mitrane Apyu. ane valI kayuM ke he mahasena ! jema amo be nAiyo baiyeM, tema tuM paNa trIjo amAro nAija bo, kAraNa ke tuM paNa girisuMdarane zodhavA vagereno ghaNoja prayAsa karI a mArA kuHkhamA nAga navyo bo. mATe yA amArA thApelA rAjyAsana para besI tuM matheTha jogane jogava. thane yA sarvaprajAnuM putranI peThe pAlana karI tene nyAyamArge pravartAva. ane he mitra! sAMjala. tAre rAjyAdhipati thazne koi paNa manuSyano pakSapAta karavo nahiM. maMtrivarganuM apamAna kara nahiM. sAmaMta lokonuM sArI rIteM mAna rAkhI potAne vaza rAkhavA, rAjya kArya, nyAyamArgathI calAva. yA prakAranAM vacana sAMjalI mahasena bolyo ke he dayAlo! Apa Ama mane zikhAmaNa thApo bo,te jhuM kyA javAnA bo? tyAreM bedunA bolyA, ke he mitra! hA, amArA mAtA pitAthI judAM paDyAM amone ghaNA divasa tha gayA je, tethI have temanI sevA karavA Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YAN jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. mATe meM mAre gAma jAeM! yAvAM vacana sAMgalI mahasena bolyo ke he parAkramI mitro ! huM to Apano tAbedAra sevaka buM, mATeM kRpA karI khApeM je mane rAjya prApyuM, te huM aMgIkAra karUM buM. paraMtu mArAthI Apano viyoga sahana nahiM thAya ? paraMtu dhuM karUM, je banyuM te kharuM ? khane he mitra ! khApeM mune je kAM zikhAmaNa thApI be, teja pramANeM huM varttiza, tenI sis paNa ciMtA rAkhazo nahiM. - " have te girisuMdara tathA ratnasAra e behu jAiyo potAnI sAyeM laija vAmATeM keTaluMeka sainya taiyyAra kararI gAMdhArapurathI potAnA dezatarapha jAvA nikalyA. mArgamAM cAlatAM cAlatAM je je deza, gAma vagere Ave be, te te deza, gAma vagerenA rAjA, ebedu jAnuM pUjana kare be ne rastAmAM cAlatA evA te benuM vimAnamAM besI AkAzamA rahelA evA vidyAdhara tathA devatA, darzana kazyA kare be. evI rIteM te beDu nAi, gAma, yA rAma, nadI, parvata, tene jotA jotA anukrameM potAnA puMdradezamAM yAvyA, dhane tyAMcI valI zonAyeM manohara, zreSTha ne purajano jemAM evA puMdranaga ramAM zrAvyA. have koI mAAsanA mukhathI ghaNA divasathI judA paDelA evA girisuMdara tathA ratnasAranA Rddhisahita prAvavAnA samAcAra sAM nalI, atyaMta harSAyamAna thara zatabalanAmA yuvarAjeM sahita zrIbalarAjA ma hoTA khAmaMbarathI te potAnA putrone malavA mATe yAvyo. ghane tyAM te behu rAjA putrone potAthI paNa vadhAre saMpatti lai yAvelA joine manamAM ghaNuMja yAzvarya pAmyA. ane teunI prazaMsA karavA lAgyA ke graho he putro ! tamoyeM mArA kulane ghaNuMja dIpAvyaM be, ghane tama jevA putro to koika zrama jevA nAgyazAlI puruSa haze, teneja haze ? ema temanI prazaMsA karI. pIte behu putroyeM potAnA pitAne sASTAMga namana kayuM. tyAaiM te behu pitAyeM potAnA putronuM dRDha AliMgana kasyuM. te vakhata mohoTA evA mAM galika tUryonA ghoSa, gIta, nRtya, teNeM karI suMdara ne sarvajananA manane vismaya pamADe, evI vadhAi pravRttavA lAgI ane te putrone jo puranA rahe vAsI AbAlavRddha paryaMta sarva jano, anirvacanIya evA yAnaMdakaMdane prApta thayAM. pI sarva loka sahita zrIbala rAjAyeM gAjate vAjate te putrono potAnA nagaramA praveza karAvyo. paDhI te bedu kumAra, potAne ghera jai pota potAnI Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 3thae mAtAune mavyA, ane namana kayu, ane ghaNAdivasa sudhI judA paDavAthI tenI mAtAune putraviyogajanya je uHkha hatuM, te sarva anekavArtAyeM karI naSTa kamu. palI zrIbala rAjAyeM avakAza joza potAnA putra girisuMdarane pUjyu ke he parAkramI putra ! je tuM thamane kahyA vinA tatkAla thApaNA gAmanAM kanyA pramukhane haraNa karanArA uSTa prabala corano parAjaya karavA gayo hato, te cora tune kaye ThekANe hastagata thayo? tathA teno teM kevIrIteM nAza kasyo? te sarva vAta savistara kahe. tyAreM girisuMdara kumAra poteM jyAMthI nikaTayo tyAMthI thAraMjIne potAno laghu nAi ratnasAra kumAra malyo, ane pAnA bedu yAvyA, tyAM sudhInuM sarva vRttAMta savistara kahi Apyu. te AzcaryakAraka sarva vRttAMta sAMjalI vismaya pAmelo zrIbalarAjA kahevA lAgyo ke he putra ! tArA sarakhA puNyazAlI prANIne to traNa lokane viSe koI paNa vastu ananya hotIja nathI. kahyu be ke // zloka // vane raNe zatru jalAmimadhye, mahArNave parvatamastake vA // suptaM pramattaM viSamasthita vA,radaMti puNyAni purA kRtAni ||1||arthH-vnne viSe, raNane viSe,zatru, jala ane ani tenA madhyane viSe, mahArNavamAM, parvatanAmastakamAM, sutelA, pramatta thayelA viSamasthAnamA rahelA puruSarnu pUrvajanmane viSe karelA puNyoja rakSaNa kare re // 1 // ema kahine tyAMbeThelA saha ko dekhe .tema zrIbala rAjA vAta karatA karatAM vi cAravA lAgyo ke aho! prayAsathI tathA balathI paNa na bane, tevAM uSTacora hanana pramukha kAryo, yA mArA girisuMdara kumArane vinA prayAseM svataH banI zrAvyAM.tathA A girisuMdarakumArane cAtRpaNAnA snehathI zodhavA nikalelA evA ratnasArakumArane pae mahenata vinA svataHja gAMdhArapuranA yadeM pra sanna thane te gAmano rAjA karI te ujaDa gAma vasAvI Apyu. mATeM e sarva, e behu nAzyone pUrvajanmopArjita pusyanA pranAvathIja banyuM che, tethI e vedu jaNa, pUrvanaveM te koNa haze ! e sarva mune jo koi kevalajhAnI male, to kahuM ? yA pramANe girisuMdara sAtheM vAta karatAM vicAramA paDI gayelA zrIbala rAjAne jo te sthaleM beThelo eka matimAna purohita hato, teNeM zrIbala rAjAnI mukhamujhaparathI jANyu je yA zrIbalarAjA girisuMdara tathA ratnasAranA pUrvanavane pUDavA mATe kevalajhAnI munine malavA ile ne, ane tenoja vicAra kare ! ema jAgI te purohita rAjAne kahevA Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. lAgyo ke he mahArAja! Apa je hAla vicAra karo bo, te vicAramA mune ema nAse , ke Apa kevalI munine yA behu putranA pUrvanava pUbavAne zlo bo, to he rAjana! thApaNAja gAmanA kusumAkara nAmA udyAnane viSe guNa rUpa ratnonA thAkara, jenAM darzane karI cakSune atyAnaMda utpanna thAya, bhane nirmala evA cAritraguNothI alaMkRta, rUpavAlA, zAMtamUrti, sarva iMDiyono jeNeM jaya kasyo je evA, zonAyamAna, kanakasamAna kAMti vAlA, atyaMta niHsTahavRttiyukta, kurudezanA adhipatinA putra, zrIjayanaMdana nAmA sUrI samavasakhyA . yA prakAranA purohitanAM vacana sAMjalI harSa rUpa pIyUSa rasanA AsvAdathI nalasti thayuM mana jenuM, evo te zrIbala rAjA, potAnI sarvajJahi, tathA parivArathI yukta thako, te jayanaMdana nAmA sUrIine vAMdavA mATe te udyAnamAM gayo. tyAM jai parivAra sahita te mu ninu vaMdana kayu. panI sahu koi yathAyogyasthAna para beThA. tyAre te sUrI sudhAsamAna potAnI vANIyeM karI dezanA devAno prAraMna kasyo.te jema keH-- he navyajano ! thA saMsArane viSe gunAguna evAM karmoyeM karI jIva, uMca nIca kulone viSe avatAra lai phasyAja kare je // yataH // devonara yiko rAjA, raMkovijJAna jaDaH punH|| sukhI kuHkhI navepI, kurUpazcitrakarma niH||1|| jaMtuH kAlasvanAvAdyaiha liniH karmarAzigaH // vRSabastu dhA nyArtha, vrAmyate navakUpake // 2 // yadArjayatyasau puNya, manukaMpAdihetuniH // atyaMtaM sa tadA''pnoti, svargazrIpramukhaM sukham // 3 // sadaiva sevyate sAdhu, liMgamAsigitavrataH // zAMtodAMtogatakodho',znute'sau modamadayam // 4 // nAvirnavaMti yatraiva, jnmmRtyujraadyH|| zuI saiddhAMtikaM dharma, kurudhvaM no bu dhAstataH // 5 // arthaH-jIva je , te vicitra evA koyeM karI deva, nArakI, rAjA, rAMka, vidvAna, jaDa, surakhI, uHkhI, rUpavAna, kurUpavAn, evo thAya De // 1 // valI karmarUparAzathI baMdhAyelA jIvane kAla svanAvAdi rUpa kheDuto, dhAnyane mATe bAMdhelA belanA hAlarAnI paseM navakUpanI pharato vAraM vAra namAjyA kare ne // 2 // valI e jIva, jyAreM anukaMpAdika hetu yeM karI puNya upArjana kare , tyAre te jIva, abhuta evA svargazrIpramukhanA surakhane prApta thAya ne // 3 // valI te jIva, jainasAdhupaNAnA liMgane dhAraNa karI jainazAstrokta sAdhuvratane aMgIkAra karI, zAMta, dAMta, krodha rahita Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 361 hoya, te jIva, akSya evA modasurakhane prApta thAya ne ||4||thne jaina zAstrokta dharmArAdhana karanArA prANIne janma, mRtyu, jarA pramukhanAM kho koI divasa dhAvatAMja nathI, te mATe he sujJa evA navyajano ! zubha evA saidAMtika dharmane aMgIkAra karo // 5 // e prakAranI te munirAjanI amRtamaya dezanA sAMjalI zrIbalarAjA bolyo keH- he mahArAja ! A je kayuM, te akSarazaH satya ke ane hu~ paNa thApanA kahevA pramANe dharmanuM AcaraNa karIza. paraMtu he jagavan ! thA eka pUbavAnuM , ke mAro girisuMdara kumAra ane A bIjo mArA nAz zatabalano ratnasAra nAmaka kumAra ne tene, prayAsa kasyA batAM paNa je saMpattiyo male nahiM, te saMpattiyo vinA prayAseM svataH AvI male , mATe te bedujaNeM pUrvanavomA jhuM puNya kasyAM haze ? temAM mane bahuja vismaya thAya be, mATe he munivarya! te vedu jaNanA pUrvanavonI savistara hakIgata kahi thApo.e sAMjalI te zrIbalarAjAne jJAna nidhi evA te munIM, girisuMdaranA ane ratnasAranA zaMkha ane kalAvatInA navathI mAmIne te caudame naveM prathama graivekayamAM devatA thayA, te kaDuM. ane tyAMthI cavI zeSa puNyane nogavavA mATe vizvavikhyAta evA te vedumAthI eka zrIbalane tyAM ane bIjo tenA nAz zatabala rAjAne tyAM yAvI avatasyo . tyAM sudhIno savistara vyatikara kahi Apyo. ane valI paNa kahyu ke he rAjan ! A tamArA girisuMdarane tathA ratnasArane pratyeka navamAM je saM patinuM sukha male be, te sarva, te bedujaNe pratyekanavamAM cAritra svIkAratUM be, tenuM phala le. ane behunI mukti paNa tevIja rIteM jaina dharmAcaraNathIja thAze ? mATeM e behune hAla yA rAjyasaMpatti je malIce temAM tamAre vi smaya karavo nahiM. juna. he rAjan ! anAja utpanna karavA mATe khetI kara nArA kheDutane vinA prayAseM svataHje ghAsa malI yAve, temAM tene vismaya zo karavo ? tema anAja samAna moda phalano prayAsa karatA evA tamArA bedu putrarUpa kheDutane rAjyasaMpani rUpa ghAsa upalabdha thayu, temAM zo vismaya karavo ? valI he nRpate ! A jagatamA je sukha de, te pUrvopArjita puNya vinA prApta thAtuMja nathI. ju. tamane tathA tamArA nAi zatabalane je kAMDa yA navamAM rAjyasukha malyuM , te paNa pUrvajanmane viSe tamo behuyeM koI Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 367 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. munine zradArtha thAhAra vahorAvyo be, tenuM phala be ne tamArA behu jAinI strIyone je rAjyasukha malyuM be, te paNa tamoyeM jyAreM sAdhune zrAhAra vahorAvyo, tyAreM tenuM teNeM ghaNuMja anumodana kasyuM hatuM, tenuM phala malyuM be. vAM vacana sAMgalI pATho vismaya pAmelo zrIbalarAjA pUDhavA lAgyo ke he munivara ! te zramo veha pUrvajanmamAM koNa hatA ? zrane valI zramoyeM pUrva veM supAtra munine zraddhAthI kevI rIteM khAhAra vahorAvyo ? yane yA strIyo paNa pUrva naveM koNa hatI, tathA zramoyeM jyAreM zrAhAra vahorAvyo, tyAreM te bedu jIyo kevI rIteM anumodana kasyuM ? te vistArapUrvaka kRpA karI kaho. te sAMjalI jagaditaiSI evA te munivaryai te cAre jAnA pUrvajavanA svarUpane kavAno prAraMbha kasyo. he rAjan ! pratiSThAna puranAmA eka gAma be, temAM sumedha nAmA- eka kulapati rato hato. tene eka vaMdhya ne bIjo zaMbara, eve nAmeM be putra hatA, have kA karI tenAM mAtA pitA maraNa pAmyAM, tyAre te behujaNane potAnA saMsAra nirvAhanI mohoTI ciMtA thaI paDI. khane te gAmanA rAjApAseMthI tene lAnAMtarAya karmano udaya hovAthI kAMhiM paNa vRtti malI nahiM. arthAt karmayoge tene gAmamAM kAMhi paNa udyoga mavyo nahiM, paraMtu nirvA ha to calAvavoja joiyeM, tethI te behu vicAra karI ivyopArjana mATe eka uttama evaM kAMcanapuranAmA nagara hatuM, te tarapha javA nikalyA. kAra ke vidvAna mANasAne paNa udaranirvAha mATe udyoga karayA vinA cAlatuM nathI. to yA bIcArA mUrkhajanane udara nirvAhano udyoga karavo paDe, temAM to guMja Azcarya be ? kaMle ke // zloka || bunnuditaivrvyAkaraNaM na jujyate, pipAsitaiH kAvyarasona pIyate // na baMdasA kenacitaM kulaM hiraNyamatya jaya niHphalAH kriyAH // 1 // arthaH- koi vidyAnimAnI mANAsane koi udyogI mANaseM kaheluM be, ke vyAkaraNa nolo manuSya jo mUkhyo hoya, to teNeM kAM vyAkaraNanuM nojana yAtuM nathI, tathA kAvyanA dhane sAhityanA graMtho nA jAnArA manuSyathI kA kAvyarasanuM pAna yAtuM nathI, temaja valI veda nalelA mANAsanuM kuTuMba jo nUkheM maratuM hoya, to teNeM kAhiM temane veda saMjalAvI nUkha maTADI zakAtI nathI. mATe he sujJa puruSa ! tuM vidyAnuM ani mAna mUkI hiraNya je suvarNa tenuM atyaMta upArjana kara. kAraNa ke suvarNa vinA Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 363 pUrvokta vyAkaraNAdhyayana vagere sarvakriyA niSphala , arthAt te kriyA kAMDa udaranirvAhamAM kAma AvatI natho. mATe te potAnA udaranirvAha mATe kAMcana nagara pratye cAlyA. tyAM cAlatA cAlatA rastAmAM kAieka nagara AvyuM, tyAM nojana samaya thA javAthI te gAmamAMjara eka nAzye kaMdozne tyAMthImAlapuDA vagereM vecAtuM miSTAnna lIdhuM. lazne pAlo potAnA nAipAseM thAvyo, ane panI betu jaNa jamavA mATe uttama jannAzaya vAlA sthAnane zodhatA zodhatA cAlavA lAgyA. jyAM thoDeka dUra jAya, tyAM to te gAmanI najikamAM eka manohara vana AvyuM, te vanane jozne bedu nAzyo kahevA lAgyA ke ApaNe thA vanamAM jaznoja nojana karIye. palI te vanamAM jazjevAmAM jojana karavA betA, tevAmAM vaMdhya ane zaMbareM glAnine prApta thayAM le gAtro jenAM tathA mAsopavAsa karI pAraNA mATe jAta pANI vahoravA mATe teja nagaramAM jAtA, vAcaMyamomAM mukhya evA eka munine dUrathI joyA. tene jozne harSe karI praphunnita thayAM gAtra jenAM evA te vaMdhya ane zaMbara ciMtavavA lAgyA ke yaho! marudezamA jema suratarunAM darzana thAya, ane nikhArInA gharamAM jema nidhAnanAM darzana thAya, tema ApaNane dhAvA jaMgalamA mathyAhnakAle manohara evA muninAM darzana thayAM ? evI nAvanA nAvIne te munine paraNA mATe bAdarathI AmaMtraNa karI bolAvyA, ane panI naktinAvathI je kaMdozne tyAMthI lAveluM mAlapUDA vagere anna hatuM, teNeM karI te munine paDilAnyA. kahyu , ke vAtsalyathI, yogyapaNAthI, pari jJAnathI, baudAryathI ane dharmAstikyathI, yA pAMca rItathI ApeluM dAna thApanAra mANasane atyaMta phaladAyaka thAya ne. have je vakhateM munine dAna Apyu, te vakhateM te dAnane, vanane viSe yadanu pUjana karavA mATe te nagaranA rAjAnI disuMdarI ane bujhisuMdarI nAmA be kanyA yA vIyo hatI, teNeM dItuM. te jozne atyaMta harSAyamAna tha evI te kanyA bolIyo ke he pAMthajano! vAha, vAha ! tamoyeM e dAna je dIg, te yogya pAtraneja dIdhuM , tethI tamoyeM tamArA manuSyajanmanuM sAphalya kaDe je, tathA te dAna ApI tamoyeM tamArA hAthane paNa sulakSaNa yukta kasyA be, kAraNa ke je hAthe thA jaMgalane viSe tamoyeM jaMgama kalpataru samAna munine naktinAvathI anna vadorAvyuM . valI he puNyakAraka ! AvA Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. nattama dAnathI tamArA sarva pApano pralaya thai gayo, tathA tamoyeM svarganAM sukha paNa saMpAdana kasyAM. e nice jANajo. kAraNa ke je lakSmIthI supA tramA dAna devAtuM nathI, te kadAcit lakSmI ghaNI hoya, to paNa zA kAmanI ? yA pramANe tecyeM dIdhelA dAnanI prazaMsA karI bedu kanyA ghera gazyo. AvI rIteM zramAthI dAna denArA te vaMdhya ane zaMbareM tathA te dAnane anumodana karanArI evI te bedu kanyAyeM dRDha evaM puNya napA rjana kayu. arthAt e cAre jaNAyeM prauDha evaM puNya upArjana kayuM. kahyu ne ke // zloka // AnaMdAzrUNi romAMco, bahumAnaH priyaM vcH|| kiMcA numodanA pAtra, dAnanUpaNapaMcakam // 1 // arthaH-je dAnane detI vakhateM prathama to dAna denAranI cakumAM harSe karI tatkAla jala jarA Ave. vIjuM valI dAna denAra mANasanI dAna detI vakhateM sarva romarAji vika zvara thAya, trIjuM dAna denAra, vahoravA AvelA munine joza, te muninuM mAna kare ke aho munirAja ! padhAro, padhAro. cothu dAna denAra manuSya, dAna ApIne vahoravA AvelA munine atyaMta mItAM vacana kahe ke, he mu nivarya ! A dAna laz A mAro mahoTo anugraha kasyo, ane mane katA rtha kasyo. pAMcamuMje dAna deto hoya, tenI anumodanA kare ke aho! dhanya ne tamane ? je A prakAre uttama pAtra jo dAna Apo bo ? A pAMca vAnAM je je, te dAnanAM nUSaNa je. have te vaMdhya ane zaMbara te mahAmunine dAna dai te dAnanI anu modanA karatA karatA tyAMthIcAlyA. te anukrameM poteM jAvAdhArelA kAMcana pureM AvyA. te gAmanI bAhera udyAnamAM eka Amrapada hato, tenI nIceM vizrAma levA beThA, evA samayamAM to te nagarane viSe te gAmanA rAjAno paTTahastI mada caDavAthI bUTyo ane teNe gAmamA ghaNuMja tophAna kA, tethI mahoTo kolAhala thai gayo. te kolAhalanA zabdane AmravadanI nIceM beThelA vedu nAzyoyeM sAMjalyo, ane te sAMjalIne turata te betu nAzyo vicAra karavA lAgyA ke are ! thA gAmamAM avaDo mahoTo kolAhala kema thAya ? cAlo ApaNe joyeM. ema vicAra karI te bedu jaNa tatkAla nagaramAM AvIne te gAmanA rAjAnA rAjamahelanA daravAjA pAse unA rahyA. tevAmAM to te hAthI paNa keTalAM eka gharone Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 365 tathA hATone nAMgato, toDato, jyAM te bedu nAzyo na nA le, tyAM Avyo. ane turata te daravAjo tojyo, tyAre tyA unA rahenA loko to jalado potAno jIva lazne nAgI gayAM, paraMtu te bedu jAzyo to tyAMne tyAMja unA rahyA. have atyaMta ciMtAmAM paDelA caMrAjAyeM kheda pAmI gAma mAM paTaha vagaDAvyo ke thA gAmamAM evo koI zUravIra je, je yA mado nmatta hastIne bAMdhe ? te sAMjalI vaMdhya je hato, te jaladI hAthIne bAMdhavA taiyyAra thayo, ane panI teNeM te hAthInI pAseM jaibaparikara thara, te hAthIne jorathI hAkalyo, tyAM to hAthI je hato, te prathama madamAM to Ave loja hato temAM valo jyAre hAkalyo, tyAreM to mahA krodhAyamAna thaztenI sAmo Avyo. paraMtu gajazikAkuzala evA te vaMdhye yuktiyeM karI tegajane ADo avalo khUba namADI ghaNoja kheda pamADI vaza karI lIdho. panI jema ko sAdhAraNa mANAsa ko eka bokaDAne tenA sthAnaka para pakaDI lAvIne bAMdhe, tema teNeM te hAthIne lAvI bAlAnastanamAM bAMdhyo. AI te vaMdhyanu uttama parA krama joDne gAmanA rahevAsI sadu koi loko jaya jaya zabda karavA lAgyAM. par3I te mahAparAkramI evA vaMdhyane caMrAjAyeM turata mAnapuraHsara potAnI pAseM bolAvI bAsana upara besArIne kahyu ke he parAkramI puruSa ! thA tArA parAkramane josne DhuM atyaMta khuzI thayo buM. mATe hAla tAre jevU joyeM, te varadAna mAgya. tyAreM rAjAne praNAma karI te vaMdhya bolyo ke, he mahArAja ! ApanAM je mane darzana thayAM teja, mahoTo lAna thayo ? valI pApa jevA rAjAnI ama jevA lokone jo sevA karavI, teja parama varadAna le. te sAMjalI munine ApelA dAnanA pranAvatho rAjAyeM te behune enI bAthI paNa vadhAre pagAra thApI sevaka karI potAnI pAseM rAkhyA. evI rIteM cirakAla sukha jogavIne te bedu, kAladharmane prApta tha yugalIyA deva thazne avatasyA, ane te dAnanuM anumodana kara nArI evI je kanyA hatI te A lokanAM sukha nogavI maraNa pAmI teja kSetrane viSe te bedu yugalIyA puruSanI strIyo thazne avatarI. tyAM paNa te cAre jaNa kurukSetra saMbadhiyAM jeTalAM daza kalpavRdo sukha Ape, eTalAM sukhone tathA jemAM rAjazeSa nathI evA ahamiMpaNAnI sarakhAM sukhone ekadeza kanatraNa palyopamanA AyuSya paryaMta nogavyAM. tyAMthI kAla karI te Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. cAre jaNa manuSyamAM na thAvatAM saudharmadevalokane viSe avatasyA. kAraNa ke pUrvanavamAM teyeM eka deza kaeNtraNa palyopamanuM AyuSya jogavyuM hatuM. have tyAM saudharmadevalokamAM kama evA devAyuSyane pUrUM jogavI tyAMthI AvI, puMdrapurane viSe mahAmala rAjAnI vilAsavatI strIne viSe tamo beGa, putrapaNe avatasyA bo, ane tamA pUrvanavanI je strIyo hatI, te mAMthI eka strI to paprakhaMma purane viSe mahasena nAmA rAjAnI sulna kSmaNA nAmeM putrIpaNe utpanna thai. ane bIjI strI je hatI, te vijayanAmA nagarane viSe padmaratha nAmA rAjAnI lakSmaNA eve nAmeM putrI thara avatarI. have prathama mahasena rajAnI sulakSaNA nAmA je kanyA hatI, te nATa lokonA mukhathI tamArA guNagaNanuM varNana sAMjalI tamArAmAMja Asakta tha, ane tethI te kanyAnA pitA mahaseneM tamArI sAtheMjateno sabaMdha kasyo, ane bIjI padmaratha rAjAnI lakSmaNA kanyA je hatI, te paNa nATanA mukhathakI tamArA nAz zatabala rAjAnA guNagaNanuM varNana sAMjalI temAMja pAsakta tha. tethI tenA pitAyeM teno saMbaMdha zatabala rAjA sAthe kasyo. tamo atyaMta paropakArI hovAthI koieka simaputra evA zrIgupte AvI tamArI prArthanA karIne karvA ke, he rAjan ! tamo jo mArA uttarasAdhaka thAna, to mAre eka vidyA sAdhavI . kahyu be ke // zloka // mitrA Ni tAni vidhureSu navaMti yAni, te paMmitA jagati ye puruSAMtarajJAH // tyAgI sa yaH kRSadhanopi hi saMvinAgI, kArya vinA navati yaHsa paropakArI // 1 // jyeSThaH pumartheSu sadaiva dharmo, dharme praSTazca paropakAraH // karoti yazcainamanaMtatejasA, sadharmakarmaNyakhile'dhikArI // 2 // arthaH-mitra tene kahevo, ke jyAreM potAno mitra puHkhamAM Ave, tyAre tenA phuHkhamAM nAga jale, paMmita tene kahevo ke je jagatamAM puruSanA hRdayamA rahelA aniprAyane jANI zake ? dAnazUra tene kahavo, ke jenI pAseM dhana nathI to paNa dAna dIdhAja kare, ane paropakArI tene kahevo ke, je potAnA svArtha vinA paNa pAra ko upakAra kre||1||ane sarva puruSArthamAM uttama puruSArtha je jainadharma pAmavo, teja , te dharmane viSe paNa koi paNa jIvano upakAra karavo, te uttama le. te mATe nathI thAto parAkamano nAza jeno evoje puruSa, paropakArane kare , te puruSa, akhila dharmakarmane viSe adhikArI thAya ||||shraa prakAranAM vacana zrI Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 367 gupta sijhanAM sAMjalI tamoyeM tenuM sAhAyya kara, kabUla kasyuM. panI te zrIguptati 6, vidyA sAdhananI sarva sAmagrone grahaNa karI kAli caturdazIne divaseM tamone sAtheM lazne eka smazAnamAM gayo.ane tyAM jaz eka maMmala banAvI tyAM maMtra sAdhavA veto. tyAreM tameM je hatA, te hAthamA taravAra lazne unA rahyA. evAmAM to mohoTI mADhothI karAla ne mukha jeThe, vijalInA prakAza sa mAna lAla netravAlo, kRttikA, taravAra, khaDga, manuSyanI tuMbalI, jeNeM hAthamAM lodhAM , mahoTA udaravAlo, kAjalanA parvata samAna zyAmaraMga vAlo, jeNeM mANAsanA muMmakAnI mAlA paherI, evo eka pizAca yAvyo, teNe AvIne maMtra sAdhavA beThelA te zrIguptane keze pakaDI kheMcavA mAMmayo, te keza pakaDI kheMcatA evA te pizAcane joDne tamo tenI sAmA doDyA, tyAM te pizAca tene lazne lAgyo, pabI bAgala pizAca ane paLavADe tameM, ema bedu jaNa doDavA lAgyA. evI rIteM doDatAM doDatAM mahAvanamAM zrAvyA, tyAM to savAra paDI gai. tethI te pizAca potAnA sthAna pratye cAlyo gayo. jyAM thoDI vAra juvo, tyAM to tameM pizAcane ke zrIguptane koi paNa tekANe dInA nahiM. tyAreM tamo cotarapha jovA lAgyA, ane tema jotAM jotAM keTaleka dUra gayA, paraMtu tyAM paNa tamane zrIgupta ke pizAca ko matyu nahiM, tyAreM tamo manamA atyaMta kheda pAmI vicAravA lAgyA ke are ! e pizAca ane zrIgupta, betu kyA jatA rahyA haze? jyAM ema vicAra karo bo, tyAM to to tyAMtho jarA dUra, vilApa karIne rudana karatI koieka kanyAno zabda sAMnavyo, tethI zabdAnusAre te kanyA jyAM rudana karatI hatI tyAM gayA, tyAM tameM eka doraDAthI galAmA phAso nAkhI, te doraDAne eka mahoTA vaDanI mAle bAMdhIne maravA taiyyAra thayelI eka kanyAne joi. tathA valI he dikpAlo! tathA he vanadevIyo! mArA pitAyeM to mane zrIbalarAjAne vAgdAnathI ApelIja hatI, paraMtu mArA maMdanA gyane lIdhe tenAthI mArUM pANigrahaNa thayuM nahiM ? tethI have hu~ galAphAMso khAi maravA ituM , to have AhIMthI maraNa pAmI je kozkANe DhuM avatAra laDhuM, tyAM paNa mAro te zrIbala rAjAja svAmI thAjo. ane have te navamAM zrIba larAjAne mArA svAmI thAvAmA hAlanI peThe vighna thavA dezo nahiM. eja hu~ Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 jainakathA ratnakoSa jAga sAtamo. Apa devatAnI pAseM vAraMvAra prArthanA karI mAguM buM. ema kahIMne te strI, jeno galAmA phAMso nAkhelo be te doraDe TIMgAI gaI, tyAM to te strInAM kahelAM vacanamAM' bIjA paNa janmamAM zrIbala rAjAja mAro svAmI thAjo ' te vacana zrAvyuM, te sAMjalI zaMkA pAmelA evA tamoyeM tUrNatAthI tyAM yAvI te galA phAMsAnA doraDAne barIthI UTa kApI nAkhyuM. ane tamArA vastrAMcalathI tene pavana nAkhI sAvadhAna karI. tyAaiM te kanyAyeM potAnI cakSu ughADIne jo yuM, tyAM to teNeM tamane dIThA, tyAreM teNeM potAmAM strItva hovAthI nakA pAmI potAnA uDhavAnA vastrathI ughADAM thai gayelAM sarva aMga DhAMkI dIghAM. ta ne te kahevA lAgI ke graho ! maraNa to sarva sAdhAraNa be, paraMtu temAM paNa nAgalI evI huM te mane khAvA vikaTavanamAM yAvA uttama puruSano samAgama kyAMthI thayo ? tyAre to tamo tenuM prAzvAsana karI kahevA lAgyA ke he mugdhe ! tune evaM zuM duHkha be ? ke je duHkhathI tuM galA phAMso khAi maravA iDe be ? te vacana saaNgl| kanyAyeM vicAra karaco ke ho ! yA nAgyazAlI puruSanA mukha darzanathI tathA temanA vacanazravaNathI, mAruM mana atyaMta saMtuSTa thai jAya le. yA mArI dRSTi paNa anivAryarIteM te puruSa sAmIja vAraMvAra doDe be. valI yA puruSanA sparzathI mAruM khakhaM zarIra romAMcita tha gayuM be. tethI mune ema lAge ke. mAro pati zrIbala to nahiM hoya? paraMtu te hoya nahiM. kAraNa ke te puruSanuM yAhiM yAvavuM saMbhave nahiM ? valI vicAra kare che, ke karmanuM vi citrapaNuM be, mATe yAve paNa kharA ? te mATe huM yA puruSane mArI sarva bAbata kahi to yApuM, jethI mAruM dhAreluM je tattva be, te potAnI meleM sama jAi vaze ? ema vicAra karI te sulakSmaNA kanyA gajada kaMThathI kahevA lAgI ke he satpuruSa ! potAnA mukhathIja potAnI vAta karavI te ucita nathI, to paNa Apa mAnanIya bo, tethI huM mAhAruM je vRttAMta kahuM, te sAMjalo. padmakhaM nAmA nagarane viSe mahasenarAjA nAmA eka rAjA be, tenI padmA nAmA strI be. tenI DhuM sulakSmaNAnidha kanyA buM. have puMdrapuranA rAjAnA zrIba la kumAra nAmA putranA gugalo meM nATanA mukhathI sAMjalyA hatA, tethI mArI tene varavAnI vA thai. tyAreM mArA pitAyeM mArA abhiprAyathI te zrIbala sAtheMja mAro saMbadha karelo be, tethI huM mAhArA vivAha kAlanI vATa joi bevI hatI. have eka divasa hUM jyAnane viSe krIDA karavA gai hatI, tyAM mAruM Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 36e svarUpa joza mohita thayelA koieka vidyAdhareM mAre haraNa kayuM, ane te pAlo mane bAhiM ghora vanamAMja mUkIne aparAjitA nAmA vidyA sAdhavAne gayo ne. ane te gayA paDI he na ! meM vicAyuM je mAre to zrIbala kumAra zi vAya bIjA koi paNa sAtheM varavuja nathI, ane te vidyAdhara mune laz gayA vinA rahe temaja nathI,mATeM te vidyAdharanA lAjavA pahelAMja DhuMjo galAphAMso khAi maraNa pAmuM, to mane sarva phuHkhaja maTI jAya ? valI mAru abalAnuM to maravU eja balale ? ema vicAra karI meM galAmAM phAMso nAkhI maravU dhAyuM hatuM, tethI valI phAMso bAMdhIne doraDe laTakI paNa hatI, tevAmAM thA yAvI, te doraDaM cAkuthI kApI nAravyuM mATe he dayAlo ! Apa mane boDI dyo, ke jethI DhuM mAruM dhArelu kAma pAra pADuM ? kAraNa ke masyA vinA mArote vidyAdharanA hAthamAthI baTako thAya ema nathI. AvAM vacana sAMjalI tamoyeM vicAyuM je zrA kanyA jo mane, mAhArAM kahelA nAma gamathI jANaze, to maratI jarUra baMdha thAze. ane yA kanyAnA kahevA u parathI paNa emaja jaNAya , ke jenI sAtheM mAro saMbaMdha kasyo ,teja yA kanyA che ? ema vicAra karI tamoyeM tamAruM sarva vRttAMta kahiyApyu, tethI te sulakSmaNA kanyAyeM jANyu je A zrIbalarAjAja je. ema jANIne mana mAM atyaMta khuzI thA, jarA ajavAi jaza, te ciMtavavA lAgI ke are ! bhAvA vikaTavanamAM A atikomalazarIravAlA rAjA te kema AvyA ho? ema ciMtavI madhura zabdathI pUbavA lAgI, ke he dayAlo! mane jIvita dAna denArA evA bApa Aryaputrane kuzala to ? valI he priya ! yAvA ghora vanane viSe devatulya evA Apa uttama puruSane zA kAraNathIbhramaNa karavU paDadyu ne ? te sAMjalI tamo bolyA ke he mRgazAvAdi ? AvA jayaMkara vanamA mArI camaNapramukha je lolA thaDe, te kevala tamArA puNyayogeMja thai hoya, ema lAge je. kAraNa ke tema jo na thaI hata, to jarUra tamo maraNazaraNa tha jAta. ema kahIne potAnuM vanamAM AvavAnuM je kAraNa hatuM te kahI yApyuM. yA pramANe behu jaNa paraspara pota potAnI vArtAyeM karI atyaMta bAhlAda pAmyAM. tevAmAM to jene kezathI kheMcI pizAca la gayo hato, te sino putra zrIgupta Avyo.tene joza harSita thayelA tamo kahevA lAgyA ke he mitra! tameM to yAvyA, paNa tamone kezathI pakaDI kheMcI janAro pizAca kyAM 4 . Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 jainakathA ratnakopa jAga sAtamo. gayo ? ane te iSTanA hAthathI tamo kevI rIteM tUTyA ? te sAMjalI zrIgupta bolyo ke he mitra ! tameM mane keza pakar3I kheMcI lai jatAM je dITho, te sarva te pizAcanuM aiMDjAlika hatuM vastutaH te kAMhIja na hatuM zrane tamane tedhuM zAmATedekhADayuM ? to ke te pizAcane, yA kanyAnA melApa karAvavA tamone yAhiMlAvavA hatA, te mATe te dekhADayuM. kAraNa ke jo te pizAca ema na kare, to tamo yAhiM zrAvo paNa nahiM ? valI mAro to te pizAcaM sparza paNa ko nathI. tema meM mArI vidyA paNa tamArA pratApathI sAdhI lIdhI be. ne he mitra ! mAro tamArI para atyaMta sneha be, tema batAM pAThA tamone meM kyAM dIvA nahiM, tyAreM manamAM duHkhI thai tamane zodhato zodhato huM yAhiM zrAvyo. ghane yA meM je tamane hAla kayuM, ke e pizAce je iMjAla vidyA dekhADI te yA kanyAne varavA mATeja dekhADI be. te meM nimittanAM yogabalathI kaluM be. kAraNa ke huM nimittazAstra nalo buM dhane he vayasya ! have tameM gaMdharva vivAhathI yA kanyAnuM jaladI pANigrahaNa karo. kema ke hAlano samaya ghaNoja suMdara, lamanoja be. yAvI rIteM potAnA matane anusaratI tenI vAta sAMjalI atyaMta manamAM khuzI thaine tamoyeM tUrNatAthI te kanyAnuM gAMdharva vivAhathI pANigrahaNa karayuM paDhI te zrIguptanI paTTavidyAyeM karI tamoNe jaNa puMdrapurane viSekhAvyAM. have tamAro zatabala nAmA je laghunAi hato, teNeM tamo bAhAra gayejA hovAthI tamone ghaNA divasa paryaMta dIvA nahiM, tyAreM teNeM vicAkhaM je mAro nAi zrIbala, keTalA eka divasothI dekhAtA nathI, te kyAM gayA haze ? mATe cAla huM tenI zodha karUM ? ema vicArI mohoTuM sainya laine te, tamane zodhavAmATe cAvyo. te cAlatAM cAlatAM mahATavIne viSe yAvyA. tyAM teNeM eka tApasI strIyono zrAzrama dITho, tyAM to te zrAzramamAM rahelI sarvatApasI strIyo zokA krAMta yayejIyo dIvIyo, eTaje tyAM rahelI sarva tApasI strIyo potAnI tapa pramukha kriyA karatIya nathI, ne rudanaja kathA kare be. te joine zatabala rAjA pUDhavA lAgyo ke // gAthA // rasme kayavAsAeM, toDiya dhaNa sayaNa neha pAsA // sAhU ya jayavardhana, kiM soya nibaMdhAM tumhaM // 1 // arthaH- ara mAM nivAsa karanArI ane troDI nAkhyo ne dhana, yane svajananA snehano pAza jeNeM ghane jayavarjita evI Apa tApasIyonuM yAvuM zoka Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 371 thavAnu kAraNa guMDe ? e vacana sAMjalI tApasIyo bolIyo ke he suMdara ! amAre je kAM zoka thavA, kAraNa banyuM che, te sAMjalo. jayapurano pati eka padmarathanAmA rAjA , tenI lakSmIsamAna rUpavAlI eka lakSmaNA nAmeM kanyA , te gatarAtraM tenA pitAnA maMtrI tathA sainya sahita bAhiM AvI utarI hatI, te zAmATe utarI hatI ? to ke te kanyA puMdrapuranA zatabalanAmA yuvarAjaneja paraNavAmAM utsuka hatI, tethI padmaratharAjAyeM te kanyAne zatabalanI sAthe paraNAvA mATe potAnA maMtrI tathA sainyasahita mokalI hatI. par3I tene puMdrapura jAtAM AhiM rAta paDI gai tethI te, AhiMja rAta rahI hatI. have prathama te kanyAnI mAgaNI kirAtadezAdhipa mathananA putra kuMjareM karI hatI, paraMtu te kanyAnI te kuMjarasAthai paraNavAnI ibA na hovAthI tenA pitA padmaratheM kuMjarane yApI nahiM, tethI atyaMta sAmarSa yayelo kuMjara, te kanyAne haraNa karI lai javA mATe avakAza joI phayAja karato hato, tevAmAM te kuMjareM koinA mukhathI sAMjavyuM ke 'jenuM tuM haraNa karavAne je , te kanyAne puDhapuranA yuvarAja zatabalanI sAthe paraNAvA mATe tenA pitAyeM puMdrapura jAvA mokalelI te dAla prathama mukAmeM tApasIstrIyonA AzramamA AjanI rAta rahelI ne, mATe jo tAre tenuM haraNa karavU hoya, to hAla thAya ema . te sAMgalI kuMjara, zIghratAthI yAvI amo sarve jema jozye, tema te kanyAne gatarAtri balAtkArathI haraNa karI lagayo , tethI amane zoka thAya ne, ke te bIcArI kanyA tyAM jarUra maraNa pAmaze. kAraNa ke te kanyA jo zatabalane paraNe toja jIve emane, nahiM to te jarUra maraNa pAme ema. mATe amone atyaMta zoka thAya . AvAM vacana te tApasIyonAM sAMjalI jema salagatA agnimAM ghRta homeM, ne te agni prajjvalita thAya, tema te zatabala rAjA atyaMta krodhAMdha thai tatkAla tyAMthI cAlyo. kAraNa ke prANapriyA evI potAnI strInA haraNane mAnI puruSa, koi divasa sahana karI zakatA nthii|| yataH // vizvAnaraH karasparza, mRgeMH zvApadAM svanaM // kSatriyazca paraM demaM, na sahaMte kadAcana // 1 // vidyAtIrthe vimalamatayaH sAdhavaH satyatIrthe, lajAtIrthe kulayuvatayo yoginojhAnatIrthe // gaMgAtIrthe vigatavayaso dAnatIrthe gRhasthAH, dhArAtIrtha dharaNipatayaH kazmalaM jhAlayaMti Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. // 1 // arthaH- agni, karasparzane siMha, bIjA vanacaranA zabdane kSatriya, pArakA hemane koipaNa divasa sahana karI zakatA nathI // 1 // valI vidyA rUpatIrthane viSe nirmalabuddhivAlA, satyarUpatIrthane viSe sAdhupuruSo, laz2ArUpa. tIrthane vipe kulavatI strIyo, jJAnarUpatIrthane viSe yogI pu rupo, gaMgAtIrthane viSe vRkSAvasthAvAlA jano, dAnarUpa tIrthane viSe gRha sthajano, dhArAtIrtha je hathiyAronI dhArA, tene viSe maraNa pAmIne nRpatiyo, pota potAnA kalmaSanuM dAlana kare // 2 // have te zatabala rAjA turata je raste te gayo hato, te rastAmAM tenAM paDelAM pagalAne anu sAre cAlyo gayo, tyAM kanyAnuM haraNa karI cAvyA jatA te kuMjarane mArga mAM siMhanI paheM malyo. ane tene mahoTo paDakAro karI kahyu ke, he pA pI! teM thA kanyAgeM haraNa kasyaM ne, paNa tenAM phala DhuMtune hAla ApuM , tele, cArakhya. ema kahIne tenI sAthai mahoTuM yuddha karI teno parAjaya karI te lakSmaNA kanyAne lapADo balyo. tevAmAM tamane tathA tamArI strI sulakSya gAne puMdrapuramA mUkI AkAzamArge ghera jAtA evA zrIguptasijakSaNA kanyA sahita dhAvatA zatabalane dIgo. tyAre te zrIgupta tenI bAgala gayo, jazne teNeM te zatabalanA kahelA sarva samAcAra sAMjavyA. ne par3hI jeno te zodha karavA nikaTayo hato, te tamArA sulakSmaNAne paraNIne ghera AvavA vagerenA sarva samAcAra sAMjavyA. have te zatabala potAnA lama thavAthI prathama khuzI to hatoja, temAM valI tamArA AvavAnA tathA paravAnA samAcAra sAMjanI bamaNo khuzI thayo. ane par3I te zrIguptane namaskAra karI strIsahita puMdra purane vipe yAvyo. tyAM yAvI zubha muhUrte abhuta evA AnaMdane ApanArI evI te lakSmaNAnuM poteM pANiyahaNa kayuM. tyAra panI he zrIbala ! anukrameM tamo strI puruSa rAjyAsananAM adhikArI thayAM, ane te zatabala tathA tenI strI yuvarAjapadane prApta thayAM yAvI rIteM tamo tathA tamAro nAi pUrvaja nmamAMmunine dAna devAthI rAjyane prApta thayAM bo. ane tamArI tathA tamArA nAinI strI te dAnanA anumodanathI rAjyasurakhane prApta thayelIyo be. mATeM he zrIbala! yA prakAre tamArA pUbavAthI tamArA vedu putronA tathA tamArA cAre jAnA pUrvanavono saMbaMdha meM savistara kahyo. thA prakAranI guru evI muninI dezanA sAMjalI turata te cAre jaNAM Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 373 ne jAtismaraNa jhAna utpanna thayu, tethI te kahevA lAgyAM ke he jagavan ! thApeM je kayuM , teja pramANe pUrva amAhaM vRttAMta banekhaM , temAMjarA paNa asatya nathI. ema kahIne te, muninA jhAnanI prazaMsA karavA lAgyAM ke aho! thA ke Aparnu kevalajJAna , ke amAkaM pUrvanavomAM je vRttAMta banyuM hatuM, te sarva A hastAmalakanI paThe dRSTigocara jevU kahi thApyu. paraMtu he vino! te ApanA kahelA amArA vRttAMtamA eka pUvAnuM ne ke, A je kayuM je "yA mArI sulakSmaNAnAmA strI uchAha thayAM pahelAM jyAreM udyAnamAM krIDA karatI hatI, tyAM koieka vidyAdhareM tenuM haraNa kayaM, ane te vidyAdhara yA sulakSmaNAne ujaDa vanamA mUkI vidyA sAdhavA gayo," to he mAhArAja! te maM tra sAdhavA gayelA vidyAdharanuM palI guM banyuM ? te kRpA karI kaho. te sAMjalI munivarya volyA ke he zrIvala! e vidyAdhara sulakSaNAne ujaDa vanamAM mUkI maMtra sAdhavA gayo, te tyAM ja jevAmAM maMtra sAdhavA vege, tevAmAM to te bI cArAnuM maMtra sAdhanamAM kAMka navaM vadhu jJAna hovAthI tene devI balyo, tethI te vidyAdhara, unmAdeM karI pIDAto thako matinaMzane prApta thayo. pasInUkha, tRSA, TADha, taDako, teNeM karI:khita thayo thako ghaNoka kAla vanamAM bramaNa karato karato kAMpiThyapurane vipe yAvyo. tyAM yahAvIza mAhAlabdhi yukta evA zrIharipeNanAmA munine dIThA. tene jotAMja te muninA tapobalanA pranAvathI eka haNamAM tenuM cittanama vagere sarvaHkha je hatuM te nAza pAmI gapuM. tyAre te vicAra karavA lAgyo ke aho ! thA muninA pranAvathakI huM devIyeM karelA balarUpa upavayI buTo thayo ? ema vicArIne paramaprItithI te munine praNAma karI tyAM dharmazravaNa karavA mATe veTho ane kahevA lAgyo ke he nagavan ! muneM dharmanuM yathArtha svarUpa kaho. te sAMjalI dayAlu evA muni, dharmopadeza devA lAgyA, ke he vidyAdhara ! je jIva, jyAM sudhI jinodita dharmane aMgIkAra karato nathI, tyAM sudhI te jIvane urgati tathA roga, zoka pramukha lAkho game puHkha AvyA kare .ane te jinoktadharmane nAveM karI svIkAra karanArA prANIne to svarga je , te to jANe potAnA gharanA AMgaNAmAMja yAvyuM hoya nahiM ? ema thAya . tathA tene modasukha paNa jANe samIpamAM yAvIne raDaM hoya nahI? ema thAya le.ane tene kalyANa to utanaja nathI. te mATe he khaga ! jo tuM paramAtmasukhane pAmavA zvato ho, to A meM kahelA evA jina Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. dharmane aMgIkAra kasya. A prakAranAM dharmatattvarUpa amRtanuM karNapuTathI pAna karI mahAmohaviSanuM vamana karI vivekacaitanyane prApta thaine teNe sarvasaMva rarUpa cAritrane aMgIkAra kayuM. anukrameM te kevalI thaine parama padane prApta thayo. yA prakAranA dharmaphalane sAMnalavAthakI utpanna thayelo je pramodanara, teNeM karI pUrNa cittavAlo evo te nRpati, te munirAjane namaskAra karIne kahevA lAgyo ke he munIM ! ApanA prasAdathI hAla jinadharmano sarva meM sArI rIteM jANyo ne, mATe have thA tu saMsArapara prIti thAtI nathI, tethI yA mArA rAjyanu svAsthya karI hu~ ApanI pAseMthI cAritrane grahaNa karIza ! te sAMjalI guru bolyA ke he rAjan ! tamAro jo khare kharo dIkSA levAnoja vicAra , to temA have vighna na thAya, tema tvarA karo. te sAMgalI harpita thayelA te zrIvalarAjAyeM vera yAvI, potAnA nAnA nAi zatabalane potAnuM rAjya bApavA mATe pharamAvyu, ke he nA ! mAjhaM rAjya tamo svIkAro, kAraNa ke have DhuM pravrajyA levA huM . tyAre te zatabala rAjA namana karIne kahevA lAgyo ke he deva! mane paNa thApa dIkSA levAnI zrAjhA thApo, ke je dIkSAthI hu~ paNa phuHkha rUpajalathI narelA jayaMkara evA saMsAra samuDne tarUM? kAraNa ke te saMsArasamuza, mahAvratarUpa vAhANa vinA bIjI koi rIteM tarAto nathI. tyAre zrIbala rAjA bolyo ke he vatsa ! tama jevA zAtatattva manuSyane to emaja kahevu ucita , paraMtu he nAi ! Apa NA kulaparaMparAthI AvelA A rAjyane tamo keTalAeka divasa nogavo. ane jyAre ApaNA putro mahoTA thAya, tyAre tenI para rAjyanAra Aro paNa karIne pravrajyA khejo. ema tene ghaNIrIteM samajAvyo, to paNa te vAta teNeM aMgIkAra karI nahiM. tyAre te zrIbalarAjAyeM sarva rAjya nAra, potAnA putra girisuMdarakumAra para nArakhI ane yuvarAjapada te ratna sAra kumArane soMpI, jinaprAsAdaneviSe jaz pratimAnuM arcana karI, satpA trone mahAnaktiyeM karI dAna daza,dIna ane anAthajanono ubhAra karI catu vidhasaMghanI pUjA karI, zatabala, sAmaMta, amAtya, senApati, sArthavAha pramukha lokoyeM sahita mahoTA AmaMbarathI gurunI pAseM thAvI, te zrIbala rAjAyeM sAtheM AvelA zatabala sAmaMta pramukhanI sAthai dIdA grahaNa karI. par3I jema guruye kahyu, te pramANe vratotuM vArAdhana karI te sarve maharSiyo thayA. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 375 have girisuMdara kumAra zrane ratnasAra paNa pote zrAvakanA bAra vratane dhA raNa karI tIvra meM teja jenuM evA thakA potAnA rAjyane sukheM karI jogave . tathA potAnA parAkameM karI zatruvargane jIta liye , tethI teno sAme bIjA koi paNa sunaTo raNayukSmAM unnA rahI zakatA nathI. valI te e, to dAna thApe ,ke je dAne sarvatra dArinu unmUlana karI nAkhyuM . arthAt te dAnanA pratApathI bIjA je dAnavyasanI puruSo hatA, tene jaga tamAM ko yAcakaja malato nathI, eTale te bedu nAzyoyeM tevu dAna prApyu ke jagatamAM ko yAcakajanaja rahyo nahiM? valI te'yeM mohoTAM ane uMcAM evA aneka jinaprasAdo karAvyA. tyAM kavi utprekSA kare , ke te prAsAdo para uMcI khoDelI dhvajA potAnA jANe cAMcalyathI svargane hasa tIja hoya nahiM ? ke he svargapuri ! tuM manohara bo kharI, paraMtu ameM je naga rImAM baiyeM, te nagarInI zonAne tuM anusara ema nathI. valI yA pramANe jinasAmrAjya vistRta thavAthI sarvajagajIvanA baMdhu tuvya evA sAdhuno zamarasa je hato, te paNa atyaMta zonavA lAgyo. arthAt jinadharmano sarvatra uddyota hovAthI sAdhuno zamarasa ghaNoja suzonita thavA lAgyo. yA pramANe yathAzAstra zrAvakanA dharmane aArAdhatAM thakAM te vedanAzyonA sarvadivaso sukhamAMja javA lAgyA. eka divaseM nUmine viSe cazmA samAna evA te girisuMdarakumArane rAtre zayyAmAM sUtAM sUtAM pAulI rAteM eka svapna yAvyuM, temAM jANe poteM eka kalpavRknI zAkhA uparaja rahyo hoya nahiM ? evaM dekhavAmAM thAvyuM, tyAM to tene pratidina prAtaHkalamAM jagADavA thAvanArA vAdaka lokoyeM yAvI. tUrya vagADavA mAMDyAM, tethI poteM turata jAgI gayo. ane teNe potAne AvelA svapnanA mAhAtmyane jAeyuM, je aho! yA svapnathI jarUra mAruMsAruMja thAze? ema jANI manamAM atyaMta AnaMdita thayo thako paMca parameSTIne namaskAra karI jevAmAM te zayyAmAthI uThavA jAya, tevAmAM valI vaitAnika loko pratidivasanA dhArA pramANe AvI stuti karavA lAgyA. te jema ke // zloka // pratApaLatadoSAMto, nUnRnmaulilasatpadaH // ArohitananomArgo, yugapatprAtumunnatim // 1 // arthaH- have AhiM udaya thatA sUryanuM ane girisuMdara rAjAnuM aikya karI stuti kare . ke he rAjan ! hAla thA sU Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. ryano ane prApano udaya sAtheMja thayo , have te sUrya kehevo ke ? to ke potAno pratApa je udaya, tethI kasyo je doSA je rAtri, teno aMta jeNe evo be. ane zrApa kehevA bo? to ke svapratApeM karI kasyo ke doSa je pRthvImAM thatAM pApo, teno aMta jeNe evA bo. valI paNa sUrya kehevo ? to ke nUnRt je udayAcala parvata tenAM mauli je zikharo, tenI para prasRta karayAM ne pAda eTele potAnAM kiraNo jeNe evo je. ane zrApa kevA ho ? to ke jUnRt je anyasAmaMtAdikarAjA, tenA mauli je mukuTo, teNeM karI zonA yamAna De pAda kahetAM caraNa jemanAM evA bo. have te sUrya, unnatine pAmavA mATe nanomArgane ArohaNa karelo . ane ApaNa unnati je moda tene pAmavA mATeM dharmarUpa AkAzana ArohaNa kareluM . pramANanA svapnanA 'utkarSane malatAM vaitAlikonAM vacana sAMjalI te rAjA, atyaMta haryAya mAna thayo. paDI zayyAmAMthInatI daMtadhAvana vagere kriyA karI vastrAlaMkAra dhAraNa karI potAnA gAmanI bAhAranA udyAnamA je ThekANe jinAlaya , tyAM yAvyo. tyAM zrAvI vidhipUrvaka zrIjinanagavAnanu arcana karI te nagavA nanI stuti karIne saMvegarAgeM karI raMgita thayo thako te girisuMdara rAjA jinAlayathI bAhAra nikavyo, tevAmAM to teNeM eka AmravadanI nIceM veThelA, prazAMta jenuM citta evA, navayauvanayukta, jJAna, darzana ane cAritra, e traNa ratnoyeM karI alaMkRta, pAMca mAhAvatane dhAraNa karavAmAM zUravIra, dharma dhyAnamAM natpara, nAsAyanI para karI dRSTi jeNe evA, koieka munI zvarane dIThA. tyAre to atyaMta prasanna thai tyAM jazte potAne ghaTe tevA sthAna para beto. tyAre tene dharmalAna dai muniye paNa dezanA devAno prAraMna kasyo. te jema keH- he rAjan ! sahajasvanAvathIja asAra, jene dhaMturAtA phalanI upamA apAya , ane iMjAlajI peTheM asthira evA A saMsArane viSe tamo prIti karazo nahiM. valI A saMsArane viSe dehadhArI sarva prANI yone niraMtara janma maraNano naya rahe De, tathA yauvanane jarAno naya rahe be. ane zarIrane rogano naya rahe . tethI saMsAramA bAvelA jIvane sukhanI aAzA koi tekANe veja nahiM. valIsAMnato.A saMsAramA kozka ThekANe keTalAMeka jano, ekatra malI rove kUTe be, ane koka kANe keTalAM eka loko, ekAM malI gAna, tAna, nRtyavagere AnaMda kare be. arthAt thA Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 377 saMsAra, zoka ane harSe karI narelo ne, tathA valI he nUpa! A saMsAramAM paDelA prANIne jarA, roga ane zoka, pratidina tapAyAja kare . ane A saMsAramA krUra evA kAlano kveza to koI divasa maTatoja nathI. to paNa tevA atikuHkhakara saMsAramAM paDelA ajJAnI jIva, svapnasamAna paMceMghiyanAM viSayasukhane nogavyAja kare ,ane tethI te jIvanI tRpti paNa thAtI nathI. valI he pRthvIpate! je jIvo nogAsakta thayA thakA jinadharmanu sevana karatA nathI, te jIvo, garnarUpakuMnipAkamAM niraMtara pacyAja kare . mATe jinadharma tatvajJa evA tamAre to have eka kSaNa vAra paNa A javakUpamAM ajJAnInI par3heM je paDayuM rahe, te ucita nathI. evAM vacana sAMjalI saMvegaraMgaraMgita evo te girisuMdara kumAra, te munine praNAma karI hAtha joDI kahevA lAgyo ke he jagavan ! 'aTalA divasa sudhI to DhuM mohanizamAM gherAzne sUja rahyo hato, paraMtu hAlamAM to yApeM mane te mohanizathI jAgrata kasyo ne. tethI DhuM mArA rAjyavagerenI khaTapaTa, mAhArA nAi ratnasArane athavA mAhArA putrane soMpIne jayanaMdananAmA sUrIzvaranI pAseM jaza, pravrajyA grahaNa karIza. ema kahI munine praNAma karI utsAhita thayo thako potAne ghera Avyo. ane potAne munisamAgamamAM banelI je kAMhakigata hatI te ratnasAra kumArane kahI pI. te sAMjalI saMvegarasayukta evo te ratnasAra kumAra bolyo ke aho! he bAMdhava ! je mUDha nara hoya , te potAnA surUta kArya karavAmAM Alasa karI bole , ke aho! ApaNe saMsAra boDI dIdA lahIyeM to kharA, paNa te saMyamamAM ApaNathI AvAM manohara viSayasukha boDI kema rahevAya ? kAraNa ke te viSaya sukha, saMyamapaNAmAM to maleja nahIM. ane he nAi ! yApaNe paNa je zrAmaNya sukha , te uttama je. ema pratidina kahIyeM to beye, paraMtu te pUrvokta ajJAnInI pe A asArasaMsAranA sukhalavane vipe lona pAmI ApaNe A baMdIkhAnA jevA gRhathI nikalatA nathI. mATe have to ApaNane gRhamA eka kaNa vAra paNa rahe, yogya nathI. aho! he bAMdhava ! te grAmAdikone paNa dhanya , ke je grAmAdikone viSe zrIjayanaMdanasUri vicaratA ho ? are ! te sUrInA darzana ApaNane kyAreM thAze ? ema te saMsAranI anityanAvanA nAve je. tyAra par3I te bedu jaNa, jayanaMdanasUrinA AgamananIbA karI beThA le. tevAmAMto potAne vanapAlakeM yAvI vinati 44 Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. karI keH- he prano ! jenuM nAma sAMjalatAM atyaMta nannAsa thAya, evA zrIja yanaMdananAmA munIMI bAhiM ApaNA udyAnamAM pAna dhArelA . yA prakA ranAM vacana sAMjalI te girisuMdara rAjA tathA ratnasAra, atyaMta AnaMdita thA gayA. ane te AnaMdAvi vathI sasaMcamacitta tha potAnA suvarNa siMhA sanathI nIce utarIne sAta ATha pagalAM te vanapAlakanIsamIpa gayA. ane je dizAyeM zrIjayanaMdana munIM padhArelA , te dizApratye namana karI te munI inA AvavAnI vadhAmaNI ApanArA vanapAlakane agaNita ivyanuM dAna Apyu. panI mohoTA AmabareM te vedunAiyo, gurunI samIpa AvIne, RNa pradakSiNA karI paramAnaMdeM kr| namana karI yogya sthAnaka para vetA. tyAre zrIjayanaMdanasUriye dezanA devAno prAraMna kasyo. te jema keH-he navyajano! purkhana evA A manuSyajanmane prApta thayelA vivekI prANIyoyeM to jinadha manA AcaraNane vipe jarUra yatna karavo. kAraNa ke A jinadharma je , te pitA, mAtA, bAMdhava, suhRd, svAmI, sAro anucara, sArI strI, tethakI paNa vadhAre sukhadAyaka je, A jagatamAM jinadharma samAna koi paNa dharma hitakArI nathI, kAraNa ke te pUrvokta mAtA pitAdika janmAMtarane vipe sahAyaka thAtAM nathI, ane jinadharma je je, te to janma janmane vipe sa hAyaka thAya , tethI tamo sarva, jinadharmanuM sevana karo. ju. dharmavinA mANAsa bilakula zonatuMja nathI. kahyu De ke // zloka // hastyaMtarmadaazva nirgatajavazcaI vinA zarvarI, nirgadhaM kusumaM sarogatajalaM bAyAvihInastaruH // annaM nilavaNaM sutogataguNazcAritrahIno yati,nirdevaM nuvanaM na rAjati tathA dharma vinA mAnavaH // 1 // arthaH- aMtarmadavAlo, eTale bahira jene mada nathI jarato evo hastI, vegarahita azva, caMhita rAtri, nirgadha evaM puSpa, jala vinAnuM sarovara, bAyAvinAno vRda, lavaNarahita anna, guNa rahita putra, cAritra rahita yati, devavinAnuM devAlaya. e sarva jema zonatAM nathI, tema manuSya paNa dharma vinAnuM bilakula zonatuM nathI. yA prakAranI te munipatinI amRta samAna dezanA sAMjalIne potAno je cAritra levAno vicAra hato, te sarva kahI, te behunAiyo potAne ghera yAvI, rAjyalakSaNathI yukta tathA rAjanAranA vahanamAM samartha evA potAnA surasuMdara putrane jANI, tenI para rAjyakArajAra nAkhI jinazAsananI prauDha pranAvanA karI, pAbA te Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMdra ne guNasAgaranuM caritra. 37 gurunI pAseM yAvyA. tyAreM te zrIjayanaMdana sUriyeM te bedu nAiyone dIkSA pI. paDhI te bedu muniyeM thoDA divasamAM agyAra aMgonuM adhyayana ka. ne sAdhunI kriyAune viSe tatpara, niraMtara sAmyane dhAraNa karanAra, tIvra tapanuM khAcaraNa karanAra evA te beDu muni, ghaNA divasa paryaMta cAri nuM sevana karI aneka rAjAnyeM arcita khane anazana vratathI zuSka thayuM ne kalevara jenuM, nirmala evA adhyAtmasvarUpane jonArA, niSpApAnu vaikagocara, svaparasvanAvanA avalokanane viSe rata, nirmama nirahaMkAra kA samAdhimaraNeM karI maraNa pAmIne navamA graiveyakane viSe yaha is devapaNe utpanna yayA // yataH // IrSyAvipAdarahitAvaha miMdevau, tau divyAMga sukhalabdhiratau ca tatra // prINanUriritau savivekameka, triza nmitAni naMyatonanu sAgarANi // 1 // arthaH- tyAM navamayaiveyakane viSe IrSyAne viSAda teNeM rahita, divya evA joga ne sukha, tenI labdhine viSeyAsakta, kI yA gayAM be, mahoTAM Durita jenAM evA te behu yaha miMdevo, viveka sahita ekatrIza sAgaropama AyuSyane jogavatA havA. iti zrI pRthvIcaMda ne guNasAgaranA caritrane viSe girisuMdara nRpati, ratnasArayuvarAja pitRvyaputra, hibAMdhavAdhikAravarNananAmA aSTamaH sargaH // 8 // cAhiM sudhImAM pRthvIcaM ane guNasAgaranA zola nava saMpUrNa thayA // 16 // // atha // // navamasargasya balAvabodhaH prArajyate // // zloka // jIyAneiMgIgaMgA, svacchasaMvaradA hi yA // sAdhuIsaiH zritA tyaktA, paMkAkulajaDAzayaiH // 1 // kAGgIH phalaM cyutvA tataH puNyAva zeSavAn // girisuMdaradevoya, mutpannoyatra tachRNu // 2 // arthaH- svaccha saMva rane denArI, sAdhurUpa haMsoyeM yAzraya karelI, pAparUpapaMkeM karI vyApta evA jaDAzaya puruSoyeM tyAga karelI evI je zrIneMDnI vANIrUpa gaMgA be, te saMtatakAla jayavaMtI vartto. arthAt jaya pAmo have kavi kahe be, ke he navyajano ! navamA yaiveyakane viSe devatA thayelo te girisuMdara kumAra, arihaM tanI vANInuM phala jogavIne, eTale jainazAstrapramANeM tapa tathA jinA rAdhanapramukha sAdhanathI devalokanuM sukha jogavIne temAMthI paNa rahelAM zeSa Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. puNyane jogavavA mATeM jyAM te utpanna thayo, te DhuM kahu~ buM, te sAMjalo. zrA naratakhaMmane vipe eka vaMga ( baMgAlA) nAmaka deza , temAM svasti kasamAna, maNijaDita gRhonI zonAyeM karI vyApta, niraMtara kalyANa ane sukha, tene devAvAlI, svarga samAna, eka tAmraliptI nAmA nagarI je. te nagarImAM rAjA je , te iMisamAna le, temAM strIyo je , te svarganI apsarA sarakhI .ane purupo je , te sarva, devasarakhA le. have sarvadeSijanone kAla samA na, suhAnone kalpavRkSasamAna, sAmrAjya rAjyano adhipati, te nagarIno sumaMgala nAmA rAjA. temanI zrIpranA nAmA paTTarANIne. te zrIpranA devInA nadarasarovarane vipe, pUrvokta navamaveyakamAM ahamiMDa thayelo te girisuMdara kumAra, tyAMthI cavIne haMsanI paThe Avyo. tyAre te rANIyeM svapnane vipe siMhay jemAM cinha je, kusumeM karI arcita, ratnajaDita daMmavAlo, zabdAyamAna thatI ghUgharIyothI yukta evo eka uttama dhvaja dIto. te svapnanI vAta potAnA svAmIne kahI, tyAre tenA kahevAthI rAjAyeM kahyu ke he saunAgyavati! tamAre uttama evo putra pragaTa thAze ? te sAMjalI zrIpranA rANI ghaNIja unnAsa pAmI. panI te rANIne je kAM vastunA dohada utpanna thayA, te sarva sumaMgala rAjAyeM pUrNa kasyA. ema karatAM jyAreM daza mAsa pUrA thayA, tyAre te rANIyeM jagatanA sarva jIvonA manane haraNa karanAra evA putrane prasavyo. tenI vadhAmaNI sumaMgala rAjAyeM sAMjalI ke turata, baMdhIvAnone baMdhIkhAnethI boDAvyA. tathA suMdara evAM gIta, vAdya, teNe karI yukta, sakalajanane AnaMdadAyaka evo putrajanma maho tsava karAvyo. have te putra jyAreM eka mAsano thayo, tyAre te putranuM tenI mAtAyeM svapnamAM joyelA dhvajane anusAreM "kanakadhvaja" evaM nAma pADyu. paDI jema cazmA dahADe dahADe kalAne prApta thara, tejasvI ane mohoTo thAya, tema e kumAra paNa aneka vidyA vagere kalAune prApta thai mahAtejasvI tathA mahoTo thayo, eTale yauvanavayane prApta thayo. have te navamauveya kamAM ahami thayelo evo ratnasAra kumAra, tyAMthI cavI kyAM avatasyo ? te kahe je. ke navamA graiveyakamAM ahamithayelo evo te ratnasArano jIva, tyAMthI cyavIne zeSa puNya jogavavA mATe tejarAjAnI svayaMpranA nAmA bIjI strInI kukhane viSe putrapaNe vAvyo, ane anukrameM daza mAsa pUrNa yayAthI te putrano paNa janma thayo. tyAra teno paNa kanakadhvaja putra samAna putraja Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 31 nmamahotsava karAvyo. ane tenuM nAma "jaya suMdara" evaM pADyu. panI anu krameM te paNa kanadhvajakumAranI par3heM yauvanavayane prApta thayo. have pUrvanavanA yogathI te bedu nAzyo paraspara atyaMta prIti rAkhe be. te evI rIteM ke te ve dune lakhavA vagerenuM jo yatkiMcit kArya hoya, to paNa te bedu ekaja ThekANe vesI ane malIne kare .ane te beda pApathI parAmarakha rahe , tennuM mahoTA vichAno paNa mAna kare le. te behunAiyo rAdhAvedhanI kalAmAM kuzala hovA thI pratidina rAdhAvedhano vinoda kare be. eka divasa te vedu nAzyo rAdhAve dhano vinoda karatA hatA, tevAmAM potAnA koipaNa kArya mATeM kozka sthAna para suravega ane zUravega nAmanAbe vidyAdharo AkAzamArgathI jAtA hatA. tyAMthI te vidyAdhare te bedu nAzyone rAdhAvedhanA vinodamA rAdhA nAmanI pUtalInI caDhune bANathI viMdhatA joyA. tethI tenuM ekasthAnamAM dRSTini vezAdika vijJAna jozne atyaMta harSAyamAna thazte behunA para AkAzamAMthI puSyanI vRSTi karI. ane par3I te potAne ghera gayA. A pramANe te kumAronI napara thayelI puSpanI dRSTi joDne tenI sAtheM rahelA tenA mitra pramukha sarva vismaya pAmI gayA. ane tenI sarvatra evI vAta prasarI ke A kanakadhva januM tathA tenA nA jayasuMdaranuM to AkAzacArI devatAyeM pUjana kasyuM ! tevI vAta te kumAranA pitA sumaMgalarAjAyeM sAMjalI. tethI atyaMta saMtopa pA myo. have eka divasa te sumaMgala rAjA sanAmAM beThelo , tevAmAM uttara dizAmAM gaMjIra evo tUryono zabda thavA lAgyo, te sAMjalIne tyAM beThelA mANaso tathA te rAjA sarva vismaya pAmI gayA, ane tyAM veThelA sarva sunaTo to dona pAmI gayA. paDI sadu koi vicAravA lAgyA, ke are ! Ate guM ? koI paracakrano rAjA ApaNuM rAjya sevA to Avyo nahiM hoya ? AvI rIteM jyAM te sarve vicAra kare , tyAM to potAnI naparanAja AkAzamAMtUrya dhvani thavA lAgyo, te sAMjalI saduko cuM jovA lAgyA. tyAM to temA gathI teja ThekANe manohararUpavAlA evA koI be vidyAdharanA putro utarI nIceM yAvyA. tene jokne khuzI thayelA rAjAyeM tene mAnapuraHsara uttama Asanapara besAyA.tyAreM svastha thazne te vedu vidyAdharakumAra, rAjAne vinati karI kahevA lAgyA ke, he rAjan ! uttaradizimAM sarvaparvatano pati evo eka vaitADhyanAmA parvata , temanI uttara ane dakSiNa evI ve zreNiyo Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. be. have ghaNAka grAma, nagara, ArAma, teNeM suzonita evI te bedu zreNine viSe vidyAdhara evA suravega ane zUravega nAmA be nAzyo rahe . te ekeka nAine guNathI tathA svarUpathI uttama, evI so so kanyAule. eka divasa te suravega ane zUravega vidyAdhara koieka kAmane mATe yA tamArA gAma pAseMthIyAkAzamArge vaimAnamAM besIcAlyA jAtA hatA. tevAmAM teyeM A tamArA bedu kumArane, potAnI nIceM rAdhAvedhanI vidyA sAdhatA joyA. te jo ine atyaMta prasanna thai tenI para puSpanI vRSTi karIne te cAlyA gayA. ane tyAra par3I teye ghera aAvI vidyAdharanI sanAne viSeA tamArA kumAronI ghaNIja prazaMsA karI. te prazaMsAne te bedu vidyAdharanI baze kanyAyeM sAMjalI, ane valI te kanyAune prathama kozka naimittikeM kahyaM paNa hatuM ke je puruSo, rAdhAvedhanA jANa ho, te tamAruM sarvenuM pANigrahaNa karaze. te naimittikanI vANIne paNa saMnArIne te kanyAyeM tamArA be putronI sArtheja paraNa vAno nizcaya kasyo . have A prakArano potAnI sarvakanyAno vicAra sAMjalI tennA suravega ane zUravega nAmA be pitA-yeM eka naimittikane bolAvI, te baroM kanyAunA lagna saMbaMdhI divasa jovarAvyo. pabI teja lagnamAM te kanyAune aApanA putro sAthe paraNAvavA mATeM te kanyAune tathA tenA lAnA upaskarane lazne te vidyAdhara AhiM thA gAmanI bAhAra AvelA ne. ane prathama amone AhiMmokalyA be, tenuM kAraNa guMne ? to ke tethe jANyu je " ApaNe sumaMgalarAjAne prathama khabara kasyA vinAja acAnaka tUryonA zabdo karatA AvyA baiyeM, to te sAMjalI tene tathA gAmanA lokone dona thAze tathA vahema paDaze ke ke ApaNA gAmano parAjaya karavA paraca kano ko rAjA to nahiM Avyo hoya ? te mATe prathama ApaNA mANA sane mokalI temane ApaNo AvavAno uddeza nivedana karIyeM, tathA lamanI taiyyArI karavA paNa vinati karIyeM." te sAMjalI sumaMgala rAjA vyAkulacitta thayo thako vicAravA lAgyo ke are ! thA to deva ,ane dUM to manuSya , te amAro beduno saMbaMdha kevI rIteM thAya? tathA teune mAre mAna paNa kevI rIteM Apaq ? aa pramANe sugamaMla rAjAne vyAkulacittavAlo joi tenA matisuMdaranAmA pradhAne jANyu je thA sumaMgala rAjA thAhiM AvelA vidyAdha rono saMbaMdhI thavA mATe ganarAya . te mATe hUM tene samajAvU ? ema jANI Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 33 te pradhAna bolyo ke he vino! Apa jarA paNa vyAkulacitta thAu nahi. juna. AdevanuMje saMbaMdhIyavaM, te to pUrvajanmanuM jyAreM ghaNuMja puNya hoya, tyAreMja thavA ya ? mATe temAM kAMDa paNa vicAra na karatAM atyaMta khuzI thai ApaNA putra ne potAnI meleM baso kanyA paraNAvA AvelA suravega ane zUraveganAmanA vidyAdharone sAmaiyuM karI nagarapraveza karAvI sArA utArA po.ane vivA hotsavanI sarva taiyyArIyo karAvo. yA prakAranAM maMtrInAM vacana sAMjalI te rAjA anudhicittayukta thara, prathama potAnA nagarane sArI rIteM suzonita karI aneka prakAranA vAdyo vAjate ghaNAja hAthI vagere upaskara lai tathA ghaNAka mANAsone lazne jyAM te vidyAdharo utakhA , tyAM Avyo. par3I te sumaMgala rAjAne jo sarva vidyAdharo nanA thA yathAyogya rIteM malyA. ane rAjA paNa te sahune manyo. panI paraspara kuzala prazna pUjI, te vidyAdha ranI prazaMsA karI eka bIjArnu paraspara mAna kasyuM. tadanaMtara te vidyAdharone gAjate vAjate potAnA gAmamAM teDI lAvI uttama utArA ApyA. ane naimittikanA kahevA pramANe lagnano samaya jyAreMthAvyo, tyAre suravegeM potA nI so kanyA sumaMgala rAjAnA jyeSThaputra kanakadhvaja kumAra sAthai paraNA vIyo. tathA zUravegeM potAnI so kanyAu tenA nAi jayasuMdaranI sAthe para gAvIyo. te vakhata maNijaDita kuMmala vagere vAnaraNothI nUpita evI keTa lIeka vidyAdharIyo nRtya karavA lAgIyo, ane kapUrapramukha sugaMdha ivya nama vAthI dizA mAtra sugaMdhamaya tha gai. ane jATa, cAraNa, mAgadha, baMdI, gAyako, vAdako, gAMdharva pramukha sadukoiatyaMta prasanna thaipota potA, kArya karavA lAgyA. evI rIteM mahoTo mahotsava varatANo. have amaMda AnaMdane viSe magna evA te vidyAdharonA keTalAeka divaso tyAM sukhamAM, eka haNanI par3heM vyatIta thai gayA. tyAra par3I te suravega ane zUravega vidyAdharo, sumaM gala rAjAnI rajA laz potAne ghera jAvA tatpara thayA, jyAre te prayANa karI cAlyA, tyAre tene potAnI kanyA thI judA paDavAnA duHkheM karI AMkhyo mAthI azru paDavA lAgyAM. par3I te kanyAu~nA virahaHkheM karI duHkhita thakA potAne gAma AvyA. have A pramANe te behu kumAromA pratyekane so so kanyA paraNI, tethI tenI AkhA vizvamA ghaNIja kIrti thai bane te bedu kumAro navoDhA evI pota potAnI strIyonI sAtheM jema sura Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. kumAro apsarA sAthe kIDA kare, tema krIDA karavA lAgyA. par3I te bedu kumAronA guNothI AkaSTacittavAlI evI ghaNIka kanyAyeM dUradezathI yAvI, te vedu kumAronI sAthe potAno nachAha kasyo. AvI rIteM te bedu ku mAramA ekekAne pAMcaso pAMcaso strIyo sAthai nachAha thayo. arthAt ekeka nAine pAMcaso pAMcaso strIyo tha. valI jaratAInA rAjAyeM tene haya, gaja vagere neTa mokalAvI ApI. yA pramANe mAhApratApI evA te bedu nAzyo tyAMja rahIne aneka logo jogave ne. eka divasa potAnA pratA pathI jene anekarAjA name , tathA jene strIyo tathA saMpatti paNa ghaNIja , evA potAnA vedu putrone jozne sumaMgalarAjA vismaya pAmI gayo. ane prAtaHkAleM cittamAM ciMtavavA lAgyo ke aho ! yA mArA putronuM to pUrvopArjita puNya agaNya dekhAya le, kAraNa ke tenA sarve nUcara rAjA tathA khecara rAjA nRtya thaine rahyA . valI AvI sarva saMpatti je je te kAMza, jIvane koidivasa pUrvakRtapuNya vinA malatI nathI. kaDuM ke // zloka // mAtaMgapUgAsturagazca tuMgAH, rathAH samAvi kaTAnaTaughAH // buddhiH samRdirjuvane prasidiH, puNyAttanau syAdatulaM balaM ca // 1 // arthaH- A jagatamAM manuSyane hastIyonA samUha, tathA uMcA ane manohara evA azvo, majabUta evA ratho, vikaTa evA sunaTonA samudAya, rUDI buddhi, ghaNI samRddhi, traNa nuvanane vipe prasidi, zarIrane viSe atula ebuM bala. e sarva pUrvakata puNyathI prApta thAya le. mATeM AvA manohara ane mahApuNyazAlI jene putro , tathA saMsAranA sarva noga jeNeM jogavyA ne evo je DhuM,te mAre have kAMika paralokane mATe sAdhana kara, teja ucita ne, paraMtu te paralokanuM sAdhana to sadharmanA sevanavinA thAtuMja nathI. valIpA jagatamAM samarmopadeSTA ati urjana De // yataH // solano loke, sarve pAkhaMki noyataH // mithovirodhiniyathai, svasvadharma vadaMtyaho // 1 // arthaH-zrA jaga tamA sarva pArakhamIyo hovAthI sarma je malavo je,te ghaNoja urlana ne.kA raNa ke te pAkhaMmIyo pota potAnA paraspara virodhaka graMthothI potapotAnA dharmane satya kahe , ane bIjo satya ane sAranUta hoya to paNa tene khoTo kahe , tethI satyavAdI koNa ane asatyavAdI koNa? ema kAMhI khabara paDatI nathI. juna. manuSya je je, te saharmanA upadezane potAnA Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgara, caritra. 3nya kalyANa mATeM levA je je, temAM kadAcit ajJAnane lIdhe manuSyathI koka alikavAdIno upadeza levAi jAya, to teno mokSa thAvo to dUra rahyo, paraMtu te bicArAno ulaTo narakapAta thAya ? ema vicAra karI te sumaMgala rAjA, potAnA matisuMdaranAmA pradhAnane pUche che, ke he maMtrina ! mahArI moda kAraka evA dharmanA ArAdhananI ibA thaDe, paraMtu yA jagatamAM pAkhaMma dharma ghaNA ke ane hu~ te bAbatamAM avijJAta luM, tethI dharmopadezane badale ko eka pAkhaMmIthI kadAcita mane anIka zAstrano napadeza tha jAya, to mAre dharmAcaraNa karavAne badale adharmAcaraNa tha jAya, to par3I mokSaprApti to dUra rahI paraMtu tene badale mAro narakapAta tha jAya, to panI hu~ guM karUM? AvAM sumaMgalarAjAnAM dharmAstikapaNAnAM vacana sAMjalI te maMtrI bolyo ke, he prano! Apane je dharmArAdhana kara, te viSe mAro mata to evo De, ke A sadu koI dharmavAlAnodharmopadeza sAMnalavo, temAM valI je dharmopadezamAM saMsAravya vahAra ane viSayanoga, tenI vAta na Ave, te dharmopadezane uttama jANI teno aMgIkAra karavo.ane ArAdhana paNa te udepazamAM kahelA dharmanuMja karavU, tethI je yA dhAreluM phala , te malaro? ane valI je dharmopadezamA saMsAra vyava hAra tathA viSayanI vArtA Ave, te dharmopadezano tyAga karavo. kAraNa ke te upadezathIdharmAcaraNa karanArano narakapAtaja thAya .yA prakAraceM maMtrIna vacana sAMjalI rAjA atyaMta natsAha pAmyo, ane valI manamAM dRDhIkaraNa kayuM ke jema thA maMtrI kahe , temaja karavU. ema nizcaya karI jevAmAM potAnI sanAmAM jaz beTho, tevAmAM to AkAzamAM mahoTo devono karelo uMchanino zabda thavA lAgyo, tathA jayajaya zabda paNa thavA lAgyo. te sAM natI gAmanAM sarva loka, tathA rAjA atyaMta vismaya pAmI Ama tema jovA lAgyAM. tyAM to acAnaka vanapAlakeM yAvI hAtha joDI vinati karI ke, mahArAja ! ApaNA nagaranI bAhAranA udyAnane viSe mUrtimAna jANe dharmaja hoya nahiM ? evA zrI svayaMvaranAmA muni padhArelA be. valI temane Aja prAtaHkAlamAM kevalajhAna utpanna thayu , tethI temanA caraNAraviMdamAM sneheM karI, kamalamA jema camarA lIna thAya, tema devatA lIna tha jAya . mATe he svAmin ! te nagavAna, je vaMdana karavU, tathA teun| pAseMthI je tattvajJAna le, te Apane ucita .AvAM vacana sAMjalI sumaM Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3nda jainakathA ratnakoSanAga sAtamo. galarAjA atyaMta harSAyamAna thayo. kAraNa ke pote samarmopadeza levAnI ijA karato hato, tevAmAM to zrIsvayaMvara muninA padhAravAnA samAcAra sAMjalyA ? have sumaMgalarAjA, cAra prakAranA sainya sahita te gurunI pAseM zrAvyo, ane temanI stuti karI namaskAra karI yogyasthAnapara veTho. tyAre kevalI nagavAne dharmopadeza devAno prAraMna kasyo, ke he navya loko! apAra ane jayaMkara evA saMsArarUpa vanane viSe sidhinI prAptine khatA evA prANIyone gurUmArga malavo ghaNoja kutana , ane kupaMtho to ghaNAja ne ke je paMthoneviSe moha pAmelA jIvo, bIcArA ghaNA mohAnilASI hoya hai, to paNa tene te modana malA ulaTuM nayaMkara evaM phuHkha prApta thAya be. juna. yA saMsArarUpa vanamAM deSa rUpa vyAghra , rAgarUpa utkaTa siMha , moha rUpa rAkSasa , krodharUpa dAvAnala mAnarUpa parvata , kapaTarUpa kumArga je, lonarUpa uMko kUvo . have te saMsArAraNyamAM pharatA evA jIvo pUrvokta te kUvAmAM skhalana tha6 paDI jAya . balI temAM pharatA prANIyo tRSNA rUpa tApathI taptathakA viSayarUpa viSadonI nIceM jyAM vizrAma levA bese ne, tyAM to te bicArA te viSaya viSadanI bAyAthI caitanya rahita thapa jAya , valI temAM pharatA jIvone dhUrtarUpa kuguru kumArgamAM lai jAya , tyAM te ajJa jIvo diGmUDha jevA thai ja urgatirUpa guhAne vipe pesI jAya 3. tathA te saMsAravanamAM paDelA prANIyo vighnarUpa vAMsaDAunI jAlamA pajyA thakA taraphaDIyAM khAine tyAMne tyAMja maraNa pAme . yA pramANe mUDha jIvo je je, te AvA navakAMtAramA pharatA thakA duHkhI thAya ne, paraMtu te vanano ko rIteM pAra pAmatA nathI. ne mATe he navyajano ! saMsArATavI nA kumArgano tyAga karI jemAM sAvadha dharmanuM varjana ne, jemAM zatru mitra vagere sarvaprANIyo samAna , je mArgane kevalajJAnI tIrthakara jagavAne moda mArga kahyo , evA te zuddha ane sArA mArgamAM cAlavA pravRtta thAna. je zuru mArgamAM cAlavAthI tamone parama nivArNarUpa nagara paNa jaladI upalabdha thAya? prakAranI gurunA mukhathI dezanA sAMjalI sumaMgalarAjAyeM vicAsyuM ke mArA maMtrInA kahevA pramANe yA dharmopadeza, saMsAravyavahArano niSedha kAraka ne mATe A upadezaja grahaNa karavo. ema nizcaya karI te kevalIne vinati kara kahevA lAgyo ke he nagavan ! ApanAM A hAla kahelAM vaca Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. na, meM sarva saIyAM, pratItyAM, jANyAM. valI te vacanothI meM jANyu paNa , ke Aje laukika deva , te rAgazeSAdikeM karI dUSita , juna. te devo, strI, zastra, gIta, rAga, dveSa, bala premukheM karIamArI jevAja be. to te deva, ekAMteM amArA kema hitakArI hoya? ane tevAja devane deva karI mAnavAnA upadeza karanArA kuguruno kahelo dharma paNa mokazrI melavavAmAM kema samartha thAya ? nA naja thAya. te mATe A kahelo zrIjinezvarapraNIta mArga, teja mAre pramANa de. valI he jagavana ! nidhAnanI peThe atipurlana evo A jinadharma pratyada rIteM Apa jevAnA samAgamathI male , ema jANe ,to paNa je adhamajano , te yA jinadharmane aMgIkAra karatA nathI, tethI te jano, saMsA ranevipe duHkha ane dArizya vagere upazyonA pArane kyAre paNa pAmanAra nathI. ema kahIne valI te vicAra karavA lAgyo, ke mAre te AvI pArakI pIDA karavAnuM guM prayojana ? mAre to jema mAjhaM sAraM thAya,temaja karavu ucita . ema vicArI te gurune kahevA lAgyo ke he prano ! DhuM to have ApanI pAseMthI cAritra grahaNa karavAnI ibA karUM laM,mATe kRpA karI mune cAritra thApo. tyAre muni bolyA ke herAjan ! A to tameM baduja sAruM dhAyuM ? paDI te rAjAyeM tatkAla potAne ghera AvIne prazasta evA muhartane viSe potAnA jyeSTha putra kana kadhvaja kumArane rAjyagAdIpara besArI sAmaMta,AmAtya, teroM sahita mahoTA mahotsavathI zrIsvayaMvaragurunI pAseM jaztemanA caraNakamalamAM namana karImano hara evA cAritrane grahaNa kayu. have te kanakadhvaja rAjA, tathA yuvarAja je jaya suMdara e bedu, rAjyane pAlavA lAgyA. te ghaNAka evA rAjyanogane jogave , to paNa temAM Asakta na thatAM manane viSe potAnA pitAyeM lIdhelA cAritranuMja ahoniza dhyAna kasyA kare , ke jema amArA pitAyeM cAritra grahaNa kayuM tema amo paNa have te kyAreM grahaNa karaguM ? valI jennA guNaughay gAna kinnarIyo kasyA kare , tathA jeunAM caraNone naratAInA mahoTA mahoTA rAjA pUjyA kare , evI teunI mahattA , to paNa te mahattAmAM Asakti na rAkhatAM kevala jJAnI gurunA samAgamanIja bA kasyA kare . tathA te gaja, azva, raya, tathA ratnapramukheM karI saMpanna , to paNa temAM lubdha na thAtAM kevala niraMtara zamasAgaramAMja nimana thai rahe . valI teune moharUpapi zAca kiMcinmAtra paNa dona pamADI zakato nathI.thane te kanakadhvaja tathA Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. jayasuMdaranA rAjyamAM ari to ekarathanA cakraparaja ne, tathA kaTaka to bAhunA nUSaNamAMja ane yuddha to manalokonI raMganUmimAMja , tema mAra evo zabda to sogaThA bAjInI ramatamAMja bolAya , ane baMdhana to strIyonA kezapAzamAMja . arthAt te pUrvokta sarvavastu te kahele ThekANe , paraMtu kanakadhvaja rAjAnA rAjyamAM nathI. have tevA uttama rAjyano adhipati kanakadhvaja rAjA, ekadivasa prAtaH kAlamAM zayyAmAthI sUto nagyo. tyAM to pratidina savAramAM jagA DavA yAvatA evA maMgalapAThako bhAvI stuti karavA lAgyA ke, he svAmi na ! ApanA samastanUmamalamA prasarelA pratApane jozne hAla sUrya je De, te lajA pAmI udayagirimAja bupI rahelo . Ama kahevAthI te maMgalapA ThakoyeM kanakadhvaja rAjAnA pratApanI prazaMsA paNa karI, tathA aruNodaya thayo ne mATe jAyata thAna. evI vinati paNa karI. te sAMjalI zayyAmAM beThelA te kanakadhvaja rAjAyeM vicAra kasyo ke aho, maMgalapAThako kahe , ke ghAkhI pRthvImAMtamAro pratApa prasasyo , te A keTalI pRthvI , tathA temAM keTalI mAre vaza meM, ane kaye kaye ThekANe mAro pratApa prasasyo ? tenI to mane khabaraja nathI, mATe te sarvanI to jo DhuM digyAtrA karavA jA gaM, to mAlama paDe. mATe hAla mAre digyAtrA karavAja jAvaM ? ema nizcaya karI pAge vicAra kasyo ke hA, hu~digyAtrA karavA to jAvaM, paraMtu temAM mAre pAMca kArya to avazya karavAM. temAM prathama zuM karavU ? toke je ko kANe pUrvapuruSoye karAvelA tIrthakara nagavAnanAM prAsAdo hoya te prAsAdane, tathA valI je ThekANeM tIrthakaronAM janma, dIdA, jhAna ane nirvANa thayAM hoya, te nUmineviSe banAvelAM prAsAdomA birAjelA je jina nagavAna hoya, tene mAre vAMdavA. tathA bIjuM guM karavU ? to ke pUrva mAhApuruSoyeM karA velAM ane hAlamA jIrNa tha' gayelA evA je koI prAsAdo hoya, temano vahAra karavo. trIjuM jhuM karavU? to ke je je sthaleM jinamatanA pratyanIkajano hoya, tyAM jaI te janono zAstrAnusAreM parAnava karavo. cothu jhuM karavU ? to ke je jainasAdhu hoya, tathA te sAdhugne mAnanArA hoya, tevA janone dAna devAM. ane pAMcamuM zuM karavu ? to ke je dInajana hoya tene paNa dAna da teno uvathI mAra karavo. yA prakAre vicAra karIne te sarva vicAra Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMdra ne guNasAgaranuM caritra. 380 potAnA laghunA jayasuMdara kumArane jaNAvyo. te sAMjalI jayasuMdara kumAra bolyo ke he mahArAja ! khApeM je hAla digyAtrA karavAno vicAra dhArayo be, te ghaNoja uttama dhAyo be. ane te vicArane huM paNa malatoja buM. kahyuM ke // zloka // karmAyattaM phalaM pusAM, buddhiH karmAnusAriNI // tathApi sudhiyA jAvyaM, suvicAryaiva kurvatA // 1 // prAlasyaM hi manuSyANAM zarIrasyomahA ripuH // nAstyudyamasamobaMdhu, rya kRtvA na ca sIdati // 2 // arthaH- manuSyamA phalaprApti jebe, te kRtakarmone khAdhIna be, ane je buddhi utpanna thAya be, te paNa svatakarma anusaratIja thAya be. to paNa samaju mAlAseM je kAM kArya kara, te mahoTo vicAra karIneja karatuM // 1 // ne he jAi ! kArya karavAmAM khAlasa rAkhavuM nahiM kema ke bAlasya je be, te manuSyamAtrane potAnA zarIranI aMdara rahelo ripuja be, kAraNa ke manuSya jo kAM paNa uttama kArya karavAnI zabbA kare, ne temAM jo tene khAlasa yAve, to tene te kAma karavA jato TakAve, ane tethI tenuM uttama kAma bagaDe. mATe kharuM jotAM to te manuSyane je khAlasa zrAvyuM, teja zatru thayuM ne he jAi ! udyama samAna yA jagatamAM bIjo ko baMdhu nathI. kAraNa ke je udyama karavAthI mANAsa, koi paNa rItanA duHkheM karI sIdAtuM nathI // 2 // yAvAM potAnA vicArane manatAMja vacana, jayasuMdarakumAranAM sAMjalI turata kanakadhvaja rAjAyeM di yAtrAnA prayANano ne zabda karAvyA. ane paDhI te potAnA nAi jayasuMdara, sAmaMta, zramAtya, maMtrI, zreSThI, aMtaHpura eTale potAnI strIyo, pAlArja, ratha, azva, hastI, uSTra, khaccara, e sarvane sAyeM laine digyAtrA mATe cAlyo. tyAre hastIrUpa prAkAzapara rahelo, zastranA UbakArArUpa vijalIyothI yukta, mAthA para dhAraNa karelA meghAmaMbarautrarUpa zyAmavAdalAyeM sahita, uMcAM jenAM mukha rAkhejAMbe, evA sUryanA zabdarUpa meghagajariveM yukta, dAnarUpa jalavRSThiyeM karI yAcakarUpa cAtakone tRpta karato, jene meghanI peTheM sarvaloko, uMcAM mukhakara sotkaMThapaNAthI jove be, evo te kanakadhvaja rAjA, jANe navIna meghaja hoya nahiM ? tema zojavA lAgyo. paDhI pRthvIne viSe pharato te rAjA je je gAma jAya be, tyAM te te gAmanA rAjAu astra zastra, vastra, ratno, azva, hAthI, teNeM karI teno ghaNoja satkAra kare be. valI te, giri, sarit, gAma, pura, khArAma, talAva, e vagere kelAMeka uttama sthalomA " Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3e jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. krIDA kare be. ramya evA sthAnakone viSe caMcAM ane manohara evAM jina caityo karAve je. jyAM jIrNa caityo hoya , tyAM te jIrNacaityano udhAra karAve . jainasAdhuunu pUjana kare , zrAvakone ghaNuMja mAna Ape . e vagere poteM digyAtrA nikalyAM pahelA kAryo dhArelA , te pAMce kAryoM kare be. yA pramANe te pAkhA jaratakhamamA ghaNA varSa paryaMta camaNa karI pADo jevAmAM potAne deza Ave , tevAmAM to tene sAMketapurapati puruSottama nAmA rAjAyeM mANAsa mokalI teDAvyo, ke tamAre jarUra amAre gAma bAvI jAvU. tyAre te potAnA deza tarapha jAto baMdha thaine tyAMthI pADo anukrameM sAMketapuranagareM Avyo, tyAM te vedu jaNa mavyA. paDI te gAmanA udyAnamAM moTA caityane joza, atyaMta prasanna tha teNe caityanI aMdara praveza karo. ane tyAM puSpa, suvarNa, muktA, maNi, puSpanI mAlA va gere pUjopahArathI zrIjinanagavAnanuM nAva sahita pUjana kayuM. ane para te jagavAnanI stuti karavA lAgyo. te jema keH- // zloka // namaH krodhena siMhAna, namomAnAsitpave // namomAyoragImaMtra, namo lonAbdhiyo paka // 1 // arthaH- krodharUpa hastIne vipe he siMhasamAna! Apane du namana karuM buM. valI mAnarUpaparvatane viSe he uttamavajatulya ! Apane daM praNAma karUM baM. tathA mAyArUpa sarpiNIne viSe he gAruDImaMtrarUpa ! Apane vAraM vAra vaMdana karUM buM. ane lojarUpa samune zoSaNa karanArA evA he jagavan ! Apane DhuM praNamana karuM bu. yA pramANe arihaMta jagavA nanI stuti karIne te kanadhvaja rAjA jinacaityathI bAhera nikaTyo, tyAM to teNeM manohara evA AgamonA pATha karanAra evA sAdhunA vRMdoyeM viMTelA ane uttama vRdanI nIceM beThelA evA eka sUrIzvarane dIThA. te dekhatAM mAtramA atyaMta harSAyamAna thara, temanI pAseM jara, praNAma karI vicAravA lAgyo ke aho ! A jagatane viSe AvA muniyo je , tene jainazAstramA jaMgamatIrtha kahelA le, te kharaMja je. kAraNa ke temanA samAgamathIja jIvanuM kalyANa thAya be. ema vicAra karI, temanI nikaTa jaz yogya sthAnapara vege. tyAre je puruSo ttama rAjA pramukha AvyA hatA, te paNa veThA. par3I te muniyeM dezanA devAno prAraMna kasyo. te jema keH-he navyo ! manuSya janmarUpasAmagrIne prApta thayelA sadukoithe yathAzakti dharmodyoga karavo, kema ke jote janma, dharmodyoga vinA Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ethvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 35 noja jAya , to par3I pADo pharI te janma prApta thAto nathI. koI vidhAne kahelu , ke A jagatamAM vaDanA jADaparanuM phUla, svAtInatranuM jala, manuSyano java, ane uttama evA deva- darzana. eTalA vAnAM malavAM urtana . valI he navyo ! keTalAeka pramAdI prANI, te pUrvoktarIteM urtana ane ghaNA puNyathI upalabdha thayela, ane ciMtAmaNi samAna evA manuSyanavane kevala viSaya sukhanA joga jogavIneja pUro karI nAkhe . valI he navyo! kadAcit ghaNAka ivyano jo vyaya karIyeM, to tethI anekaratnonI prApti thAya, paraMtu koTiratnonA vyayathI urlana evA manuSyajanmano to eka kSaNa paNa malato nathI. mATe he navyo ! amUlya evA A manuSyanavane tamopra mAdeM karI zAmATe hArI jAu Do? juna. valI A manuSyajanmanAM phala to Auja kahyAM le. te kayAM kayAM ? to ke ? pUjyapurupanA pAdanu pUjana, 2 dayA, 3 dAna, 4 tIrthayAtrA, 5 tapa, 6 pAMca parameSThIno japa, 7 sanhAstrA dhyayana, paropakAra. yA ATha phala le. yA jagatamA je ivya vagere le, te pagamA coTelI rajasamAna be, kAraNa ke jema pagamA coTelI je raja doya, tene ADI avalI khasI jAtAM vAra lAgatI nathI, tema ivyane paNa Aphu avalu cAlyuM jAtAM vAra lAgatI nathI. valI A yauvana je le, te nadIjalanA vega samAna , ane manuSyajanma je , te caMcala jalanA biMDsa mAna , jIvita je de, te pANInA phINa sarakhaM . sarva yA pramANe , te utAM paNa nizcala ne mati jenI evA je puruSo, te svarganA gopuranI jogalane nAMgavAmAM samartha, arthAt svargamA javAnA daravAjAne ughADa vAmAM samartha evA dharmanuM ArAdhana karatA nathI, te puruSo, jarAvasthAnI pariNatine prApta thai, pazcAttApathI haNAtA thakA zokarUpa agnimAM balI mare . A prakAranI dezanAne sAMjalI tyAM sAMketapuranA rAjA puruSottamano koieka kapiMjala eve nAmeM purohita veTho hato, te bolyo. ke he munI ! jIva je , te dharmArAdhanathI sukhI thAya be, ane pApa karavAthI kuHkhI thAya ne e vagere pApeM hAla je kadyu, te sarva, jo koI paNa jIvavastu hoya, to tene lAgu paDe, paraMtu jIva evI vastuja jo na hoya, to te yA panAM kahelA sarva, kone lAgu paDe ? koine nahiM. juna. he mune ! Apa je jIva padArtha kaho bo. to te jIva, kozne koi paNa kANe pratyAdi Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3eza jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. pramANothI kema dekhAto nathI ? valI bApanA kahevA pramANe te jIva, jo padArtha hoya, to jema ApaNe ApaNA gharamAM jAtAM ane AvatAM koI pa dIne dekhIye .ye, tema zarIramAM jAtAM zrAvatAM jIvane kema dekhatA nathI ? valI Apa kadAcit ema kahezo ke te jIva zabdarUpeM . to te jIva, zaMkhanA zabdanI parnu saMnatAto kema nathI, tathA valI kadAcit Apa ema kahezo ke te rasa samAna , to te jIva, nAta vagerenA usAmaNa samAna rasarU paNa kema dekhAto nathI ? mATe he prano ! e jotAM to ema lAge be ke A jagatamAM jIva vastu to Aja nahiM. kadAcit Apa valI ema kahezo ke A zarIra to asthi mAMsa pramukhanuM baneguM hovAthI jaDa le, paraMtu te zarIra, thA jIvapadArthanA saMyogathI caitanyavAn thAya , to tyAM duM kaI bu, ke thA jagatamAM manuSya, pazu, padI, pramukhanAM je zarIro dekhAya , te sarvazarIramA pRthvI, apa, teja, vAyu ane AkAza. e pAMca mahAnUta rahe vAthI te zarIro sacaitanya dekhAya , kAraNa ke pUrvokta paMca mahAbhUta, je sthA samudAyarUpeM rahe, tyAM caitanyazakti potAnI meleMja natpanna thAya. te kenI peThe ? ke jema guDAdika ivya ekaThAM thAya De, tyAM mAdakazakti potAnI meleMja utpanna thAya . mATe he mune! yA yuktithI jotAM jyAre jIvavastuja nathI, tyAreM ApanAM kahelAM janma, maraNa, sukha, uHkha, naraka, svarga, moda pranRti kone hoya ? kapiMjala purohitanAM AvAM nAsti kapaNAnAM vacana sAMnatI guru bolyA ke he na ! teM kaDaM te rIteM jyAreM jIvaja vastu nathI, tyAreM to kAMhI paNa sAdhana karavAnI jarUra nathI. paraMtu he nA! jIva nathI ema tAre koi divasa jANavU nahiM. arthAt jIva to ja. paraMtu te jIva kehavo be ? to ke caitanyaladANayukta anumAnagrAhya padArtha ne, paraMtu cAgrAhya nathI. mATe he brAhmaNa ! jo jIva padArtha na hoya, to tAro mata satya tare, paNa tema kema hoya ? valI he vADava ! amArA matathI to te jIva padArtha zAzvatoja ne. have prathama teM kaDaM ke te jIva, pratya dAdi pramANathI dekhAto nathI, tethI jIvapadArtha nathI ? paNa tema nathI, kAraNa ke je aAMdhalA manuSyo , te jagatamAM zAzvatA padArtha je hoya , tene dekhatAja nathI tathA beherA je hoya , te zAzvatA padA one sAMjalatAja nathI ane je aMdha badhira nathI te jIvo, padArthone dekhe paNa Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 373 je, tathA sAMjale paNa ne, tethI te padArtho zAzvata nathI ema kema kahevAya ? nA kahevAyaja nahiM. tema sadoSa ane badmastha prANIyo kadAcit thA zAzvatA evA jIvapadArthane pratyakSarIteM dekhatA nathI.ane tene kevalajJAnI to pratyakSa rIteM dekheja , to te jIva padArtha zAzvato nathI ema kema kahevAya ? valI kahyu De ke atIMghiya, evo je jIva , tene carmacakuvAlA manuSya, dekhatA nathI ane sarvajJa evA sihapuruSo, tathA jJAnasiha evA yogI puruSo dekhe . valI teM kahyu ke te jIva, zaMkhanA zabdanI paveM saMjalAto nathI tathA nAtanA sAmaNa pramukha rasa samAna rasarUpeM dekhAto nathI? teno uttara to, te pUrvokta uttaramA AvIja gayo. kAraNa ke je atIMghiya hoya, te saMjanAya nahI, tema te rasanI par3heM dekhAya paNa nahiM. valI he kapiMjala! teM kahyu ke paMcamAhAnUtanA samudAyathI zarIromAM potAnI meleM caitanyazakti utpanna thAya , kenI par3heM ke jema guDAdikaDavya yukta madirAmA potAnI meleM mAdakazakti utpanna thAya ? to tyAM kaDaM , te sAMnala.ke je tuM paMca mAhAnUta kahe bo, to te paMcamAhAnU tane sacetana kahe bo, ke acetana ? jo tuM sacetana kaheto ho, to to amone iSTApatti meM, eTale ameM te pRthivyAdika sarvane ekezyi jIva kahI yeMja baiye. ane ema kahevAthI amArI peTheM teM paNa jIva padArtha mAnyoja tasyo, to pIla dhApaNa bedune vAdaja kyAM rahyo ? ane jo te paMcamAhAnUtane tuM acetana kaheto ho, to te acetananA samudAyathI caitanyapariNAma thAyaja kema ? ane valI jo te pratyeka mAhAnUta acetana , to tene potAnI meleM samudAyapaNe malavAnI zakti paNa kema saMnave ? tethI tAru je yA ajJAnapaNAnuM bolaq , te sarva vyartha De. valI teM kahyu ke guDA dika ivyothI banelA madirAmAM jema mAdakazakti potAnI meleMja utpa na thAya ne, tema thA zarIromAM paNa paMcamAhAnUtanA malavAthI caitanya zakti svataH natpanna thAya cha ? to tyAM kaDaM, te sAMjala. ke jo ema hara ko ivyo ekatra malavAthI temAM svataH mAdakapramukha zakti utpanna thA jAtI hoya, to nadInI velu, kAMkarA, dhUDa, ghAsa vagere kadAcit jo eka thai jAya , to tethI koi paNa tarenI zakti kema utpanna thAtI nathI ? paraMtu he hija ! jeno madirA thAya ne, te gola vagere pratyeka vastumA pratha mathIja mAdakazakti aMtargata rahelI ne tethI temAM mAdakazakti utpanna Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3d jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. thAya . nahiM to thAyaja nahiM. mATe he jAI ! jIva padArthanA astitvamA kAMi paNa, saMzaya karavA jevU nathI. valI paNa te jIvanA sikSapaNA mATeM ghaNAMja udAharaNo, jenazAstramA batAvyAM ne, paraMtu te ghaNAM hovAthI teno hAla kahethI pAra Ave tema nathI? A pramANanI yuktinA pratyuttarathI niruttara karelo te kapiMjala purohita, cUpa tha vesI rahyo. tyAre karuNAsamu evA guruyeM yayuM ke he kapiMjala ! aa tuneM je kubodha lAgyo je, te tArA potA nAja svanAvathI nathI lAgyo, paraMtu svarUtapApathI aMdha tathA dRDhamithyAtvI evA kezavanAmanA tArA mAmAnA saMgathI lAgyo 2 // ytH|| mohaMdhayAra piDiyA, pAvita kAmA puraMta urkaaii|| nahA nAsaMti paraM, tulA mibovae sehiM ||1||arthH-mohruup aMdhakArathI pIDita evA prANIyo puraMta duHkhone pAme , ane valI te naSTa ane tuba evA jIvo, bIcArA bIjAjIvone paNa mithyAtvopadeze karIne puraMta evA phuHkhanA noktA kare // 1 // te sAMjalI tyAM veThelo te puruSottama nAmA rAjA, saMzayane prApta tha be hAtha joDIne gurune pUbavA lAgyo, ke he nagavan ! yA hAla kapiMjala purohitane kaDaM ke tAroM mAmo kezava, pUrvakata kuSkarmothI aMdha thayelo le tathA te mithyA tvI. to he vino! te kezaveM pUrva janmamAM gaM pApa kasyAM hatA, ke jeSI te aMdhatvane tathA mithyAtvane prApta thayo ? te kRpA karI karo. tyAre guru bolyA ke sAMbalo. eka vasaMtapuranAmA nagara hatuM, temAM eka vIrAMgadanAmA rAjA hato. te cazmA samAna ujjvalaguNavAlo hato. paraMtu jema cazmAmAM kalaMka, tema e rAjAmAM paNa eka mRgayAramavArUpa kalaMka hatuM. arthAt AheDApaNAnA guNavAlo hato. have eka divasa te mRgayA ramavAmATeM potA nA puranI pAseM eka araNya hatuM, tyAM Avyo. ane tyAMbAvI jyAM juve De, tyAM to keTalAMeka bicArA niraparAdhI vanecaro nanAM hatAM, tene joyAM. jozne, dhanuSyamAM bANa caDAvI te bANane te vanecara sAmo sAMdhyo, tyAM to te vane carosamajI gayAM ke A amane mAravA yAvyo je, tema samajI te tatkAla jayanIta thazne tyAMthI ekadama doDavA lAgyAM. tyAre te rAjA paNa tenI paLavADe azvArUDha thazne doDyo. ane doDatAM doDatAM keTalAMeka vaneca rone bANoyeM karI mArIne lotha karI nAkhyA. tyAre tenI paDavADe azvo para besI doDyA dhAvatA tenA anucaro, tenI prazaMsA karavA lAgyA ke Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 35 he mahArAja! e vanecarone mAravAmAM A khUba cAMcavya vApaghu, ane Apa nAmAMghapuMja zaurya ne ? yA vagere potAnI prazaMsA sAMjalI harSathI tenAM romAM cita unAM thayAM. yA pramANe mRgayAsakta evA te rAjakumAre eka parvatanI nikaTanA vanane viSe jADamAM saMtAzveThelA eka suvaranA baccAne dITho, ane tutara tenI para dhanuSya kheMcI bANa mUkyo, paraMtu te bANa suvaranA baccAne na vA gatAM jADanI uthe kAmassaggadhyAne beThelA koieka sAdhune vAgyo. panI vIrAM gadakumAre vicAghu je bANa to vAgyo, paraMtu jene bANa vAgyo te suvarano bAlaka dInazabda karI paDyo jaNAyo nahiM. mATe TuM tyAM jaz jo to kharo, ke te bANa teneja vAgyo , ke koI bIjAne ? ema vicAra karI te ekadama tyAM AvIne jyAM jove, tyAM to te suvaranA baccAne to bIlakula dItoja nahi. paraMtu kAussaggadhyAne rahelA, tathA jenA pagamAM bANa vAgavAthI rudhira cAlyuM jAya , evA koieka sAdhune dIThA, te dekhatAMja vIrAMgada kumArane manamA atyaMta saMnrama tha gayo, ane te vicAravA lAgyo ke are ! hu~ mAhApApI thayo ? are ! huM naryakara karma karanAro thayo ! kAraNa ke dhAvA nirmala, dhyAnAsakta evA niraparAdhathI sAdhune meM vinA kAraNa bANa mAsyo ! hA ! ! ! have hu~ jhuM karuM ! kyAM jAvaM ! ! are to paNa kAMka ThIka thayuM ? jo kadAcit yA mArA bANathI bAvA uttamasAdhu maraNa zaraNa thai gayA hata, to mane ghorAtighora narakamAM paNa sthAnaka malata nahiM ! arthAt thanirvacanIya evA narakaHkhane nogavatAM, lAkho janma thAta, to paNa mAro duHkhamAMthI pAra thAvata nahi. evI rItano vilApa karIne te rAjA, dhyAnAsakta evA te sAdhunA caraNamAM paDI gayo, ane moho TA svarathI kahevA lAgyo ke, he kAruNyanidhe ! he kRpAsAgara ! ! he trija gaUna vatsala ! ! ! pApI, ane uSTakarma karanAra evA meM, mRgayA ramatAM AhiM ApanI nikaTa rahelA evA sUvaranA baccAne jo bANa mAyo hato, to te bANanA sapATAmAthI suvarano bAlaka to koNa jANe kyA saTakI gayo, paraMtu te bANa, niraparAdhI evA ApanA caraNamAM lAgI gayo. mATe te pApathI tathA jagatamAM thatA apayazathI mane koipaNa rIteM mukta karo ! kAraNa ke hAla jevU, meM karma kahuM be, tevA karmane kadAcit koza ugra pApI hoya, te paNa kare nahiM. paNa yApa dayAlu bo, tethI mArI para Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. dayA karI prasanna thA. valI Apa sarakhA je mahAtmA puruSo , te kRpA karI hu~ jevA ajJAnI jananA mahoTA paNa aparAdhane kSamA kareM . ane he prano ! jo Apane kAMza zikSA karavI hoya, to paNa meM, thA mArUM sarva zarIra Apane arpaNa karelu ne, tethI jema bApane nAse, tema thApa zikSA karo. yA pramANe ghaNIja vinati karI, to paNa dhyAnAsakta evA te muni kAhiM paNa voTyA nahiM, tyAre pADo te rAjA vadhAre phuHkhI thai vinati karavA lAgyo ke, he nagavan ! DhuM vasaMtapurano vIrAMgadanAmA rAjA , tethI Apane anu kaMpA karavA yogya muM. valI he dInavatsala ! Apa mane kA jabApa detA nathI, tenuM kAraNa jhuMne ? ane he jagavan ! Apane avaDo mahoTo kopa, muja kiMkarapara karavo ghaTe? nA nahiM. ane hu~ jANuM buM, ke dhApa jevA puruSa kopa kare, to te kopeM karItraNa lokane paNa bAlI jasma karInArakhe ! tathA zApa prApI svargamA rahelA iMzne paNa iMzasanathI ekadama to nArakhI dIye, to hu~ jevAnuM to jhuMja kaheQ? mATe he ghRNAlo ! thApa jevA dayAlu puruSa jo dayA kare, toja mArA sarakhA pApI jIvathI jIvAya, nahiM to jIvAya nahiM. valI he prano ! jyAM sudhI thApa mArI para kRpA nahiM karo, tyAM sudhI mAro yAtmA kaMpAyamAna thAto rahezeja nahiM. he munIM! jAnuM guM kahUM ? paraMtu jo have zrApa dayArUpa jyotsnAthI mane nahiM zItala karo, to katA parAdha evo DhuM jarUra pAparUpatApathI balI nasma tha jAiza? e nizce jANajo. thA prakAranA cATuvacanaracanAmAM paTu evA te rAjAnAM vAkya sAMjalI kAssaggadhyAnathI jAgrata thayA evA muni bolyA ke he rAjana! kAMDa paNa jaya rAkha nahiM. aparAdha karanArA prANI para paNa ameM je muniyo baiyeM, te kopa kariyeM nahI, to tuM to valI katAparAdhano pazcAttApI thayo no, tethI tArI para to kemaja kariyeM ? valI ameM to jhuM? paraMtu asmadyatirikta bIjAu paNa tArI para kopa kare nahiM. paNa he rAjan ! tune yatkiMcit DhaM hitopadeza karUM bUM, te sAMjala. ke he nA! jo. yA viSayanogonA saMyogane, ane yauvanane tathA jIvitane paNa karikarNasamAna aticaMcala mAnI te yati caMcala evA viSayanogAdikanA svalpasukha mATe jIvaprANI mAtra koi paNa vakhata pApamAMprIti karavI nahiM. valI he rAjan ! yA saMsAra nogAsaktaprANI, ema pratyakSarIteM jANe je, je A iMDiyanA noga jogavavA mATe yApaNe pApa Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 3e karIyeM baiyeM, ane valI te pApa narakAdikanA muHkheM karI jogavaq paNa paDa ze, to paNa te prANI pApakarma karatA baMdha thAtA nathI. te kenI peThe. ? to ke jema ko miMdaDo dUdha pAnamAM Asakta thayelo hoya, tene ApaNe lAkaDI vagerethI mArIye baiyeM. tyAre te jANe , ke yA mAra mune ugdha pAna karavAnI AsaktithI paDe , to paNa te dUdhapAnane boDato nathI. valI he nRpa! jema ko sazna agAdha samuzmA paDeluM hoya, tene mATe yApaNe ghaNo prayAsa karIyeM, to paNa te upalabdha thAtuM nathI, tema apAra evA saMsArasamuzmAM manuSyajanmarUpa ratna paDeluM , te jIvane ghaNAka ka TothI paNa upalabdha thAtuM nathI. ane te ati urlana evaM manuSyajanmarUpa ratna jIvane kadAcit male be, to te manuSyanuM ghaguMja mahoTuM AyuSya to phuTelA ghaDAmAthI jema jala cAlyuM jAya De, ema cAlyuM jAya . ane valI te manuSyanI paLavADe vikarAla evo kAla to phasAja kare . temAM jyAreM te kAlano lAga phAve , tyAra te turata lai jAya . tethI he rAjan ! hiMsA karmarUpapApaprasaMgano parityAga karI tuMdharmamAM mana kara.valI he rAjan ! hAla je tuM jIva hiMsA kare De, te kevI ? to ke dhApattinI mUla ke, modanI pratikUla , sadu ko prANIyone kuHkhanI denArI , te mATe prathama to te hiMsA karavAnoja tyAga kara. je mANAsa, sarvaprANI mAtrane atyaM ta vannana evAM prANono potAnA yatkiMcitsvArtha mATe nirvilaMbapaNe nAza kare , te prANI, pratyada hAlAhala viSanuja pAna kare , ema jANavU. valI keTalAMeka mANaso, pApakarmoyeM karI upArjana karelA ivyathI potAnA kala trAdikana poSaNa kare , paraMtu te kalatrAdika, paralokamAM paravaza paDelA te poSaNakarttAprANInuM kAMza paNa sahAya kare ? nA nathIja karatA.teNe svajana, tathA potAnA devanuM sArIrIteM azanAdikeM karI poSaNa kayaM hoya, to paNa jyAre teno kAla Ave, tyArete svajanAdika kAMza tene kAlathI bacAvI zake le ? nA nahIMja. te kenI par3heM ? to ke jema sArI rIteM poSaNa karelo uSTa anucara, saMgrAmamAM paDelA potAnA svAmIne bacAvI zakato nathI. mATe he rAjan ! ApattimAM paNa tAre dharmanuMja ArAdhana karavaM. kAraNa ke te jIvano poSita evA svajana dehAdika tyAga kare , paNa sevana karelo je dharma ,te kA teno tyAga karato nathI. te kenI peThe ? to ke poSaNa karelA Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3- jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. sArA anucaranI pate. mATe tAre dharmArAdhanamAMja pratidina prIti rAkhavI ane anaMtakuHkhakAraka evAM hiMsApramukha pApakarmono tyAgaja karavo. A prakAre te muninA karelA upadezane sAMjalatAMja apUrvakaraNarUparavar3eM karI kapAi gayo mithyAtvarUpa graMthi jeno ane samakitabodha pAmelo evo te vIrAMgada rAjA, harSe karI te munine savinaya kahevA lAgyo ke he nagavan ! dezanArUpa amRtadAne karI AmAro mahoTo anugraha kasyo. mATe he mahA rAja ! have mane jevAM ghaTe tevAM gRhasthadharmarUpa zrAvakanAMbAra vrata uccarAvA? tyAre guruye paNa samyakamUla hAdazavrata rUpa gRhasthAzrama dharmano upadeza kasyo. e sAMjalI te vIrAMgada rAjA paNa yathAzakti te zrAvakanA vratane grahaNa karI potAnA karejA thaparAdhane khamAvIne ghera thAvyo. paDI gurunA karelA upadeza pramANe dharmane pAlI anukrameM te zuma zrAvaka thayo. - have te gAmamAM, jAeyu jIva ajIvanuM tattva jeNe evo ane kadAgraha thI vimukta, vimalabodhanA mArgane anusarato evo koieka jinapriya nAmA zrAvaka rahe . te pratidina vIrAMgada rAjA pAseM yAvI te rAjAne dharmamA sthira karavA mATe aneka rIteM dharmopadeza thApe , ane sAdhunnAM varakhANa paNa kare . ane te rAjA paNa tenI je kAM vAta hoya, tene ghaNAja mAnathI svIkAre , kAraNa ke tenI para te rAjAno dharmaguru samAna nAva . valI rAjA sAmAyika, ke poSadha, ke jinapUjA pramukha kAMDa paNa dharmakRtya kare , tyAre tenuM sAhAya lazneja kare . have teja gAmamAM koieka mohana nAmA vaizya rahe The, tene svajananuM tathA ivyanuM ke bIjA ko prakAranuM sukha nathI tethI teNeM vicAyuM je DhuM jo uparathI dekhavA mAtra zrAvaka baneM, to thA gAmamAM mArI AjIvikA cAle, kAraNa ke A gAmano rAjA je je, te uttama zrAvaka ? tema vicArI teNeM nAvasamyatkarahita, zavyadharmarUpa zrAvaka dharma svIkAsyo, eTale nAva vinA uparathIja zrAvaka jevaM yAcaraNa karavA lAgyo. have eka divasa te mohana, jinapriya nAmA zrAvakane malyo, ane potAnI AjIvikAmATe tene kahevA lAgyo ke he satpuruSa! he sAdharmI nAi ! tamo pratidina rAjAne tyAM jAbo, ane te rAjA zuzrAvakadharma pAle , to mane maherabAnI karI temano melApa karAvo, jethI hu~ evA nattama zrAvakanI nizrAyeM yathelita dharmAcaraNa karUM ? te sAMjalI sAdharmipriya evA Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. 3 jina priyazrAvakeM kahyuM ke ThIka be, jyAreM huM rAjA pAseM jAvaM, tyAreM tamo mArI sAthai yAvajo paDhI jyAreM jinazrAvaka rAjA pAseM javA taiyyAra thayo, tyAre mohana tyAM ghyAvI te jinapriya zrAvakanI sAtheM rAjA pAseM gayo. ghane tyAM jai uparathI zuddhazrAvaka samAna jAvayukta vArttA karavA lAgyo, te joi rAjAyeM nAvathI jAeyuM je aho ! yA kevo sArI zrAvaka be ? valI kevo garIba be ? mATe tene jinapUjananA kAryamAM rAkhIyeM ? ane tene kAMka jIvikAno badobasta paNa karI yApiyeM ? ema vicArI te mohananI jinapUjananAja kAryamAM yojanA karI tathA khAjIvikA paNa karI yApI. have mohana tyAM rahI te rAjAno pratidina potApara jAva vadhAravAnA saba bI dekhavAmAtra pratyaMtanAva batAvI sAyaMkAleM zrAvakonI sanA kara uttama evA zrAvakadharmano upadeza karavA lAgyo, tethI tene saDhuko zrA vako yA ghaNoja uttama zrAvaka be, ema mAnavA lAgyA. eka divasa vIrAM gada rAjAyeM potAnA putra vIrasena kumArane rAjyadhura dhAraNamAM sazakta jANI madhyarAtreM dharmajAgarikAyeM jAgrata thai, saMsArapara vairAgya zrAvavAthI prAtaHkAla mAM te mohanane bolAvI zrAjJA karI ke he jar3a ! koi paNa ThekANe jo dharmAcArya muni zrAvyA hoya, to juvo. kAraNa ke mAre te dharmAcArya pAseM dIkSA jeva be, tevA uttama gurunI sevAyeM karI mArA yAtmAne saMsArAMbudhithI tAravo ? te sAMgalI manamAM kheda pAmI uparathI nAva dekhADI mohana bolyo ke ho rAjan ! yA vicAra to yApeM ghaNoja uttama dhAyo ? ema kahI manamAM vicArakhA lAgyo ke are! yA to mAre duHkha thavAnuM yayuM, kAraNa ke jyAreM yA rAjA sAdhu ya cAlyo jAze, tyAreM mArI AjIvikA kema cAlaze ? pI huM guM karIza ? mATe ghADo avalo bAhAra jAvaM, ane jazyAvIne kahuM ke dIkSA devAmAM jevA joiyeM tevA dharmaguru kyAhiM malatAja nathI. ema kahIne yA rAjA gRhasthanAvamAMja rahe, tevo upadeza karI tene cAritra seto TakAvaM ? ema vicAra karI rAjAnI khAjJA lai gurune zodhavAnA mipathI ve cAra ghaDI bAhAra jai pATho rAjA pAseM yAvI hAtha joDI vinati karI kahevA lAgyo ke he rAjan ! meM dharmagurune ghaNe ThekANe zodhyA, tathA teno, vIjA mANAso na mokalIne ghaNe dUra sUdhI zodha paNa kaDhAvyo, paraMtu tevA sudha ma dharmaguru koi paNa sthaleM upalabdha yAtA nathI. mATe mAro mata to Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. ema , ke A cAritraja levU nahI. kAraNa ke ApaNa jevAthI cAritra pala baduja kaThina le. ju. prathama to thApaNuM mana je , teja pIpalAnAM patra jevaM aticaMcala ne, valI prApaNI iMDiyo je je, te niraMtara viSa yAnilApayukta rahe le. ane pramAda je je, te to sadukoine ustyajaja ne, to ApaNuM to jhuMja kahe ? valI he rAjana! ApaNa jevA kAyara puruSo to aSTAdaza zIlAMga vrato koi paNa divasa dhAraNa karI zake nahiM. ane pUrva je vrato maharpiyoyeM pAlelA , te vrato jhuM ApaNathI palI zake ? nA naja palI zake ? temAM valI bIjAM vrata to kadAcit mahAkaSThaM karI pale, paraMtu brahmacaryavrata to paleja nahiM, ane cAritra lazne jo brahma caryavrata na paleM, to zrApaNe je kAM vrata pAlyAM hoya, te sarva vyarthaja thAya ? ema jainasimAMtamA sarvatra lavyuM le. ane he rAjan ! hAla ApaNane vairAgya bhAvavAthI thApaNe cAritra lazyeM, ane paDI brahmacarya vrata na palavAthI pAnA muMjAine thApaNe gRhasthAzrama aMgIkAra karIyeM, to mohoTuM pApa lAge, ane valI tethI anaMtajavanramaNa karavU paDe. mATe e sarva khaTapaTa mUkI dazne hAla je gRhAsthAvAsa , teja puNyAvAsa , ema jANI temAMja rahe yogya be. ane he nRpa ! A gRhasthAvAsamAMja rahI dAna, puNya, dharma, vrata, tapa, niyama jo pAliyeM, to te gRhasthapaNAmAM rahe, paNa uttamaja De. he rAjan ! aa upadeza DhuM Apaneja kahUM, tema nathI, paraMtu mane paNa ApanI paheM valI saMsArapara vairAgya thavAthI saMyama levAnI cA thara hatI, tethI meM paNa hAlanI paDheM zurU cAritradhArIdharmaguru zodhavA mAMmayA hatA, paraMtu te divasa tevA guru mane paNa malyA nahiM tethI, ane valI bIjAM hAla je meM kahyAM, ke ApaNAthI saMyama na pale, te kAraNothI nirvila thara hajI sudhI hu~thA gRhasthadharmamAMja vartuM bu. valI he rAjan ! cAritra lazne te cAritrano tyAga karavo, te parvatathI nIce paDyA jevU De, bhane gRhasthAzramamA rahI te gRhasthavratano tyAga karavo, te mAMcAthI nIceM paDyA jevaM je. to je parvatathI paDe, tene jevaM uHkha thAya , tevaM puHkha, mAMcAparathI paDanArane thAtuM nathI. mATeM Apane gRhasthadharmamA je rahe teja uttama . AvAM vacana mohananAM sAMjalI vIrAMgada rAjA naMko vicAra karavA lAgyo ke aho ! thA mohanIyo to uttama evA modakAraka Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 401 mAhAvrata ebuM je cAritra, tene niMde . are! AvAM vAkyo to AlokamAM ane paralokamAM kuHkhadAyakaja thAya . aho! valI juA kevo a jhAnI le ke, je AvAM mithyA vacana kahIne cAritra levAmAM vighna kare ? jema ko kheDuta mANAsa, mAla lAvavo, sAcavavo, vecavo, nAmuM lakhavU, hisAba rAkhavo, jokhama lAgavU, e vagereno naya dekhADIne vyApAra kara nArA vyApArIne vepAra karato aTakAve, ane potAnI kheDanAM vakhANa karI te kheDa karavAno upadeza kare, tema A mohanIyo paNa sAdhudharma rUpa vyApArane niMdIne te dharmane svIkAravAnI nA kahe je ane gRhasthadharma rUpa kheDane vakhANI temAMja rahevAno upadeza kare . valI yA mohanIyAnA kahevA pramANe pramAdathI lokottara mArgane viSe jo vighnonuM ciMtavana karIyeM, eTale mAhAMmustara evaM cAritravata te kema palAya? ema jo vicAra karIyeM, to to pabI mozrInoja anAva thAya. kAraNa ke sarvatra prasiha mokSsA dhaka to yatidharmaja ,to te dharmano je jIveM aMgIkAra nathI kasyo, te jIva nI sajati thAtIja nathI? mATe AvA dharmoDApaka vAkya bolanAra evA A mohanIyAnI sAtheM vAta karavAnI paNa mAre have zI jarUra ? kAhiM nahiM. paraMtu A vAta hu~ jinapriya zrAvakane bolAvIne kahI batAvaM ke jethI tene paNa A mohanIyAnA jAvanI mAlama paDe, ane je kAMI kahevArnu hoya te kahe paNa? ema vicArI jinapriya zrAvakane teDAvI potAne je vAta mohana sAtheM thA hatI, te sarva vAta savistara kahI ApI. te sAMjalI kiMcitko pAkrAMta thayelo te jinapriya, mohanane kahevA lAgyo, ke he mohana! jevU tArUM nAma , guNa paNa tevAja be. kema ke tArUM nAma mohana hovAthI na inAvI rAjAne saMyamagrahaNa karavAmAM khoTAM ane dharmathI pratikUla evAM vA kyothI mohamA nAkhe ? te jema keH-teM kamu ke ApaNuM mana ghaNuM caMcala , ApapIDiyo to viSayanoganI abhilASA kasyAja kare , pramAda jene, te sarvano parAnava kare le, to ApaNo kare, emAM to jhuMja kahevU ? zIlAMgavrata je pAlavAM te ghaNAMja kaThina . nalA e sarva je kahyu, te teM jhuM samajIne kayuM ? valI he mUrkha ! sAMjala. je sAhasika puruSo , tene caMcala evaM citta muM karI zake ? tathA tene prabala evo iMDiyavarga paNa guM karI zake De? valI pramAda paNa tene jhuM kare ? niraMtara svAdhyAya, dhyAna, tapa tene 51 Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. viSe rahelA, gurunA vacanamAM nirata ane navajramaNathI naya pAmatA evA anAgAra sAdhunu citta, koI divasa pApakarmane viSe jAya ? nA naja jAya. valI aSTAdaza zIlAMgarathanA dhurane vahana karavAne samartha evA sAdhu rUpa je vRSana je, te zIlAMga rathano cAlatA cAlatAM ardha mArgamA tyAga kare ? nA naja kare. ema karatAM kadAcit te puruSa, koieka karmanA do zivamArgamAM cAlatA cAlatAM skhalana tha jAya, to yuM te mArgamAM zIlAMgarathane vahana karI bIjAyeM na cAlavaM ? valI he jaDa! sAMgala. ko ika vAhANamAM besanArA puruSavAluM vAhANa te besanAranA karmayogeM kadAcit nAMgI gayuM hoya, to par3hI bIjA puruSoyeM te vANamAM guM na besa ? valI kadAcit kozka jvarita mAgAsa, ghaguMja ghRta khAine maraNa pAmyo hoya, to jhuM bIjA nirAmaya mANaseM ghRta khAvUja nahiM? ane teM valI ema kaDaM ke manuSyane parvataparathI paDyAthI jevU kuHkha thAya De, tevU mAMcAparathI paDa vAthI muHkha thAtuM nathI. paraMtu he nA! te dRSTAMta to saMyamayI je paDelA hoya, tene lAgu paDe ,paraMtu te dRSTAMta kAMza saMyamano udyoga karavA tatpara thayA hoya tene lAgu paDato nathI. valI yA tArA kahelA dRSTAMtathI guM bodha thAya ? ke saMyamavrata dhAraNa karavA canArane saMyama laz mUkavo nahiM tevo bodha thAya je. paNa je dRDhavairAgI hoya, te saMyama jazne boDe nahIM. ane he mohana ! je pApI puruSa, tArA sarakhI potAnI kalpitayuktiyoyeM karI cAritra grahaNa karavAmAM samutsuka thayelA janane cAritra letA baMdha kare ne, to te baMdha karanAra puruSa, naraka, tiryag vagere lAkho game ukhanuM nAjana thAya . mATe he ajJAnI ! tevA vAkyarUpa pratyada ninhavathI tArAmAM guptarIteM mithyAtvaja nahya hoya, ema dekhAya . valI teM kahyu ke tevA zukSvatadhArI sA dhu tomalatAja nathI? to he ajJAnI! sarva saMgavimukta, paMca mahAvratadharaNa dhIra, pAMca samiti,traNa gupti, teNeM yukta,jJAna, dhyAna ane tapa, temAM lIna evA guru to pratyadIteM gharoja sthaleM vicare meM, ane amone darzana paNa thAya ne,paNa he mithyAhara! tuM mithyAdRSTibo, tethI tune te yativarganAM darzana kyAMthI thAya? jema ko jAtyaMdha mANAsa hoya, te pratyakSa paDelA ghaTapaTAdi padArthone dekhe ? ane he tumate ! niryatha,snAtaka, pulAka, bakuza, ane kuzIta, e pAMca niryathathI to thA tIrtha rahe be. temA hAla niryatha,snAtaka Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 403 bane pulAka, e traNano vicheda thai gayo , ane bakuza ane kuzIla, e be niryatha tojyAM paryaMta tIrtha pravato, tyAM paryata raheze. te yuM tuM jANato nathI ? AgamamAM paNa kahelR le ke ||gaathaa|| niggaMtha siNAyANaM, pulAga sahiyANa tihi vube // samaNA basa kusIlA, tA tibaM tAvado hoti // 1 // arthaH-nigraMtha, ane snAtakano to e pulAka sAtheM vijeda thayo / eTale e traNeno hAla vijeda tha gayo ne. paraMtu bakuza ane kuzIta, e ve niryatha to jyAM sudhI tIrtha pravartaze, tyAM sudhI raheze. have he mohana ! jo tuM jayAnaka evA navAraNyamAM namavAnI zvA na karato ho, to hAla teM jeDa oSitavacana kahyAM , tenI tuM gurupAseM jaz AlocanA le. yA prakAreM jina priya zrAvakeM tene ghaNAka evA hetuvAdo kahI niruttara kasyo. tethI te mohana kAM paNa bolyo nahiM, tema urjASitarnu kuSkRta paNa bAlocyuM nahiM. tyAre te jinapriyazrAvakeM jANyu je aho! A to khare kharo dharmadhvajaja ,arthAt thA kAMza kharo zrAvaka nathI. ema jANI rAjAnI paheM pote paNa tenI sAtheM kAmavinA bolavAno vyavahAra boDI dIdho. paDI te jinapriya zrAvaka vIrAM gada rAjAne kahevA lAgyo, ke he rAjan ! tamo yA pramANe saMyama levAne vo bo, tethI tamone dhanya , kAraNa ke saMyama zivAya jIvano moda thAto nathI. ane tamArA jevA cAritra grahaNa karanArAnA manorathane je puruSa nAMge , te puruSay ko divasa kalyANa thAtuM nathI. valI he rAjan ! deva ane guru, tenA caraNAraviMdanA pratApathI tamArA dhArelA sarvamanoratha saphala ho. ane he deva ! saMyamanI ibA , mATe saMyamane grahaNa karo, have vilaMba na karo. ane hu~ paNa tamone saMyamagrahaNa karavAmAM yathA zakti sahAyaka thaiza. he vino! jo tamo gurunI vATa jotA ho, to gata divaseMja zAMta, dAMta evA jayakAMta nAmA munIzvara tamArA udyAnane vipeja samosasyA , mATe he svAmin ! tenI pAseM jaz je svelita De, te zIghra sAdhI lIyo. yA prakAranAM jinapriya zrAvakanAM vAkya sAMjalI, te vIrAMgada rAjA atyaMta harSAyamAna thai, turata te gurunI pAseM jaz temane namana karI yogyasthAna para beto. tyAreM guruye dezanA devAno prAraMna kasyo. te jema keH|| zloka // HvaM strIkudimadhye prathamamiha nave garnavAse narANAM, bAlatve cApi akhaM malamalinavapuH strIpayaHpAna mizram // tAruNye cApi phuHkhaM na Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. vati virahajaM vRkSanAvo'pyasAraH, saMsAre re manuSyA vadata yadi sukhaM svalpa mapyasti kiMcit // 1 // niIvyodhanaciMtayA dhanapati, stazhaNe vyAkulo, nistrIkastapAyaciMtanaparaH strImAnapatyencayA // prAptApatyaparigrahopi satataM rogaiH parAnUyate, tasmAnmuktipathaM vihAya nuvane konAma kiM susthi taH // 2 // arthaH-he manuSyo! yA saMsArane vipe jIvane jo svalpa paNa sukha hoya, to kaho ? juna. prathama to jIvane garnAvAsamA strInA nada rane vipe suHkha thAya le, ane jyAreM pAlo te udarathI bAhAra Ave , tyAre panI bAlanAvane viSe maladhI malinapaNAnuM tathA strInA payaHpAna thIja jIvaq te vagere, uHkha thAya De. nadanaMtara jyA, pAluM te taruNapaNuM pAme , tyAre kAmavikArarnu muHkha thAya le. tyAra panI jyAre jIvanI vRkSA vasthA thAya De, tyAre te vRkSAvasthA to kevala kaSTamayaja hoya . mATe jo kevala sukhaja jozye, to to saMsAranA tyAgamAMja // 1 // valI juna. yA saM sArane viSe nirdhana je ,te dhana melavavA mATe prANAMta kaSTa jogave , temaja valI je dhanavAna hoya je, te ivya raNanI ciMtAmAMja vyApta rahe je. tathA je strI vinAno vidhura puruSa hoya , te strImelApanI vA kasyA kare be, ane valI je strIvAlo purupa hoya , te saMtAnanI ijA kasyA kare . ane jo saMtAna hoya che, to niraMtara rogothI parAnava pAmaguMto kema thAze ? tenI ciMtA kayA kareM be. mATe he manuSyo! A jagatamA muktinA mArgane pakaDyA zivAya bIjo uttama kayo mArga ,ke je mArga pakaDavAthI jIvane sukha thAya? // 2 // yA prakAranI saMsAranI asAratA sAMjalIne premeM karI paramArthanuM citavana karI jIvitanI paNa anityatA jANIne te vIrAMgada rAjA, modasAdhanamAMga tsuka thayo. tethI teNe gunadivasane vipe potAnA putra vIrasena kumArane rAjya gAdI ApI. ane jinapriya zrAvaka, tenI strI, maMtrI,sAmaMta, zreSThI pramukhanI sAthai te zrIjayakAMta munIzvaranIja pAseM dIkSA lIdhI. par3I krameM karI te muni agyAra aMgo laNyA. daza prakAreM tathA aneka prakAreM muniyonuM vaiyyAvRtya karavA mAMjhayu, ane te vaiyyAvRtye karI te muniyeM puNya sAmagrInu napArjana kaghU. par3I SaSTha, aSTamAdika evAM natkRSTa tapoyeM karI sarvakarmone khapAvI anazana vrata aMgIkAra karI, samAdhimaraNe kAla karIne te vIrAMgadarAjA Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 405 zukrakalpano iM' thayo. ane tenI sAthai je jinapriya zrAvaka hato, te paNa zukradeva lokane viSe mahadi sAmAnika devatA thayo. __ have te mohana je hato te prathamathI mithyAtvI to hatoja, paraMtu jyAreM jinapriya zrAvakathA tiraskArane prApta thayo tyArathI to te, sAdhuno mahoTo zehI thayo. ane manamAM atyaMta mithyAtvane dharato thako poSadhanA ane zrAva zyakanA miSayI sAdhunA upAzrayamA jAvA lAgyo. tyAM jazne te upAzra yamA rahelA sAdhunA doSo gaveSavA lAgyo. eTale te loTa cAlavAnI cAla NI jevA guNavAlo thayo. jema cAlaNI , te cAlaNane grahaNa kare, ane uttama sAranUta evA loTano tyAga kare. tema thA mohana paNa sAdhunA dopone grahaNa kare ,ane temanA je guNo , temano tyAga kare le. valI te mohana, sAdhunA doSone gaveSI te doSone kevala manamAMja samajI vesI raheto nathI, paraMtu te sarva zrAvakone ghera ghera jaz kaheto phare ne, ke he zrAvako! A vakhatamAM ko jaina sAdhu to sAdhunA dharma pAlatAja nathI. tameM kahezo ke te vAtanI tamane kema mAlama paDI? to ke sAMnalo. DhuM, poSadha tathA sAmAyika karavA pratidina napAzrayamAM jA buM, to tyAM meM te sAdhunamA pratyakSa rIteM doSoja dIThAne, temAM koi paNa sAdhune sArI rIteM paripUrNarIteM cAritra vrata pAlanAro dIgo nathI. te tenA doSo kahUM, te sAMnalo. ke te upAzrayamA rahetA sAdhumAMhelA keTalAeka sAdhuna to muhapatti bAMdhyA vinAja volyA kare . valI keTalAka sAdhu daMmAsanane karamA lagne. cAle je. keTalAeka sAdhu to Akho dADo sarva kiyA bo DIne ghyAja kare je. valI keTalAeka sAdhu vikathAja kasyA kare . koieka sAdhu to parva divasanA napavAsa paNa karatA nathI. koieka sAdhu zubhasUtra paNa vAMcI jANatA nathI. keTalAeka sAdhu svAdhyAyAdhyayana paNa karatA nathI. mATe te jotAM to mane ema lAge , ke sarva sAdhu doSanA na relAja le. tethI teune je anna vagere vahorAva, te paNa sarva vyarthaja be. yA prakAranA mUDhapaNAthI kahelAM vacane karI dAnazrakSAlu je zrAvako hatA, tenI zradAno sAva nAza karI nAkhyo. tathA nAva paNa utArI nAkhyo. A prakAre sAdhuniMdaka ane uSTa evo te mohana, kAleM karI mukhapAkanA rogathI maraNa zaraNa thAviMdhyAcala parvatanI aTavIne viSe hastI thazne avatasyo. tyAre tyAM Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. tene vanecaroyeM pakaDI lIdho. ane te vanecaropAseMthI tene koieka dhanavAna vaizye mUlya dai vecAto lIdho. ane valI teNe paNa te hastIne mathurA na garInA rAjAne tharpaNa kasyo. ane te rAjAyeM A yUra hastI ne, ema jANI viSama evA saMgrAmamAM jyAreM laDavA jAya, tyAre tenI para poteM bese, tethI tene sarva hAthIyono AgevAna kasyo. have pUrvanavAnyAsathI te hAthI, sAdhunano kSeSI hato tethI potAnA sthA nakathI najika eka vana , tyAM sadyAya dhyAna karatA keTalAeka sAdhuno zabda sAMjalyo. tethI te atikrodhAyamAna thapotAne bAMdhavAnAbAlAnastaMnane nAMgI, cikkArazabda karI ekadama te sAdhunane mAravA doDyo. te doDatAMdoDatAM mahApApanA yogathI rastAmA eka mahoTo ane mo khADo yAvyo, tethI te khAmAmAM paDI gayo,ane paDatA mAtramAMja tenA zarIranA nArathI sarva aMgo nAMgI cUro thagayAM. tevAmAM koieka rAjapurupoyeM AvI gajamuktA levA mATe tenA kuMnasthalanuM vidAraNa kA, tethI tenA kuHkheM teja khAmAmAM vArtadhyAnathI maraNa pAmI, ratnapranA nAmA narakanUmine viSe gayo, ane tyAM paNa teNeM ghagIja vedanA nogavI. ane tyAMthI nIkalI pADo zicANA nAmA padI thayo, tyAM paNa ghaNAka pApo karI maraNa pAmI vAlukapranAnAmA naraka nUmimAM gayo, tyAMthI nikalIne pADo siMhapaNe utpanna thayo. te siMha paNAmAM paNa ghaNA eka jIvane mArI nagrapApo bAMdhI maraNa pAmIne pADo paMkaprajAnAmA naraka namimAMgayo, tyAM paNa ghaNIja vedanA nogavIne tyAMcI nikalI dhanapura nAmA nagarane viSe kAmadattAnidha vaizyane ghera caMdattA nAmanI strIneviSe putrapaNe utpanna thayo. have te jarA mahoTo thayo, tyAre tenuM tenA pitAyeM sumitra ebuM nAma pADyuM. have teja samayane viSe jinapriya nAmA je zrAvaka hato, teno jIva, sa ptama zukra devalokamAMthI cyavI, teja purane viSe vinayaMdharanAmA zreSThInI guNa vatInAmA svInA udarathI putrapaNe utpanna thayo. tyAre tenuM guNadhara ebuM nAma pADayu.anukrameM ramaNInA manane moda kare, evA yauvanavayane prApta thayo. pUrva navanA saMbaMdhathI guNadharane te sumitrapara kharI prIti thai. ane pUrvAnyAsathI su mitrane guNadhara para kapaTaprIti thai,arthAt te sumitra,uparathI prIti batAve, ane manamAM vairajAva rAkhe. par3I te bedu jaNa ekaja ThekANe kIDA vagere kare Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 407 be. temAM pUrva janmanA pApathI nirdhana thayelA te sumitranA vastrapramukha sarva halakAM , tethI te guNadhara sAthai ramatAM, pharatAM manamAM ghaNoja lAja pAmeM be, paraMtu te guNadhara, tenuM mAna, sagAnAzthI paNa vadhAre rAkhe . arthAt poteM dhanavAna be, to paNa tene koI divasa dhikkArato nathI. tema karatAM te sumitranuM anna vastrothI pAlana karanArAM tenAM mAtA pitA, maraNa pAmyAM tethI te ghaNoja dAriHkheM pIDita thavA lAgyo, ane teno sarva janoyeM tyAga kasyo, tathA tenuM sadukoz helana karavA lAgyAM. tyAreM sumitre vicAr2yA ke darir3I, vyAdhivAna, mUrkha, pravAsI ane niraMtara pArakI cAkarI karanA ro. e pAMca jaNa to jIvatA hoya to paNa tene muvA jevAja jAgavA. to te pAMca prakAranA manuSyomAMthI hu~ dariDI bauM. have te dariDipaNuM to jo DhuM paradeza jAvaM, to maTe. te zivAya maTe nahiM. paraMtu mAre paradeza jAvU, te paNa kaye deze jAvU, ane kayo deza sAro haze? te DhuM thA guNadharane pUrvI jouM ? ema dhArI te guNadharane aneka dezonA vepAra rojagAranI vAto pU bavA lAgyo. te sAMjalI guNadhare jANyu je A sumitra have nirdhanapaNAthI lajavAya , tethI paradeza javAno vicAra karato hoya ema lAge . nahiM to Ama paradezanI vAto mune ko divasa pUbato na hato. valI sumitra je sajavAya ne emAM kAM sumitrano vAMka nathI. kAraNa ke dariDa jene, te sahu koine lajavAve tevuja . kaDe je ke vAgha, gajeMi vagere prANI yothI yukta evA vanamArahetuM sAruM, tathA te vanavRdonAM patranuM ane phalanuM nojana karavU paNa sAraM, tathA ghAsanI zayyA karI sU, paNa sAru, tathA vanakala vastra paheravAM, te paNa sArAM, paraMtu dhanahInapaNAthI svajanavargamAM je jIvaq, te sAraM nahiM. mATeM darichuHkhAmiyI tapta thayelA evA yA mArA mitrane je paradeza javAno vicAra thayo , te ghaNuMja sAraM thayuM le ? dhane teNe mane paradezanI sarva vAta pUjI, te paNa ghaguMja sAruM thayuM ne. kahenu De ke // gAthA // puriseNa mANa dhaNa va,jieNa aJcaMta jisma vihaveNa // te desA gaMtavA, jaba savAsA na dIsaMti // 1 // arthaH- mAna ane dhana, teNeM varjita ane atyaMta jIrNa vainavavAlA mANAseM je deza mAM potAnI nASA paNa na bolAtI hoya, te dezamAM jadUM // 1 // valI te to ThIka. paraMtu jo vicAra karI jotraM, to mAre paNa lajavAyA jevuja Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80G jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. be, kAraNa ke hu~ vo dhanavAn hoine yA mAro kharo mitra, te mahA dariDI le ? jema ratnanA nidhine sevana karanArA mANasane jyAreM nirdhana paNuM rahe, tyAreM temAM te ratnanidhineja lajavAyA jevU de, paraMtu kAMza ratna nidhinA sevanArA mANAsane nathI. hA, te vAta to kharI je. paNa mA rAthI tene ivya kema apAya? jo tene hU~ ivya ApuM ane te ivya prA pyAnI mArA pitA vagerene khabara paDe, to te mArI para krodhAyamAna thAya. ema karatAM kadAcit DhuM te mArA mAtA pitAnA kopane paNa sahana karI tene dhana ApuM, to paNa te sumitra je je, te lajA pAmI mArUM ApeluM ivya le nahiM ? kAraNa ke te ema jANe ke jo DhuM thA mArA mitra pAseMthI ivya laza, to mArI jagatamAM mahoTI halakAi thAze? mATe te pUrvoccArita vedu kAraNathImAre to ivya ApavAno upAyaja naMthI. paNa hA, eka upAya je kharo. ke te sumitra paradeza javA dhAre De, to hUM tenI sAtheM jara tene dhana upArjana karavAmAM sAhAyya karUM ? A pramANe vicArI, De vaTa te sumitra sAthe paradeza javAno manamAM dRDhanizcaya karI te guNadhara, sumi trane kahevA lAgyo ke he mitra ! mArA gharamAM ivya to ghaNuMja De, paraMtu meM paradeza jai dhanopArjana karavAnuM kautuka dItuM nathI, to he mitra! te kautuka jovA mATe DhuM kadAcit paradeza javA dhArUM, to tameM mArA sAhAyaka thAzo ? te sAMjalI kumitra samAna sumitraM manamAM vicAravA mAMmadhu ke aho! thA to guNadhareM ghaguMja sArUM dhAyuM? kAraNa ke hu~ te guNadhara sAtheM videza jaz tenuM saMpAdana kareluM sarva dhana kapaTathI lai lahIza. paDI thAhiM sukheM besI khA iza? ane A dArijhyathI paNa mukta tha jAiza? ema vicArI guNadharane kaDaM ke yaho mitra! dUM to tamo jyAM kaho, tyAM AvavA taiyyAraja bauM. mAre tamArAthI jhuM vadhAre le ? tyAra par3I guNadhareM turata potAnAM mAtA pitAne pUbI atiprayAseM temanI AjJA laz zakaTomAM aneka prakAranAM kariyANAM narI sumuhUrta joi, keTaloeka saMghAta sAtheM lara, te sumitranI sAtheM tyAMthI prayANa kayu. paDI rAtri divasa cAlavAthI ghaNAka dezonuM ullaMghana karI anukrameM eka mahoTI aTavImA aAvyA, ane tyAM utAro kasyo. pabIte vana ghaNuMja ramaNika hovAthI te vananI zonA jovA mATe guNadhara ane sumitra nikalyA. te jotAM jotAM gADha jenI bAyA ne, tathA dekhavA Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMdra ne guNasAgaranuM caritra. 40 mAM manohara evo eka naMbarAno vRkSa dIo. tyAreM te beDu, te vRhanI nIceM beThA pI tenuM ramaNIyapaNuM joine guNadhareM eka zloka kahyo. // zloka // kimuDuMbara tulyaste, saccAyopi taruH paraH // pathikAnAM yato datte, mUlataH phalasaMpadam // 1 // artha :- he naMbarAnA vRkSa ! tArI tulya, sArI yAvala bIjo ko vRha be ? nA nayIja. kAraNa ke je tArI nIceM ve ThelA pathika janone tAruM mUlaja phalasaMpattine yApe be // 1 // paDhI sumitra bolyo ke he mitra ! ho yA naMbaranA vRnI bAyA, sujananI sAdheM vArtAlApa samAna ghaNIja TaMkI lAge be. mATe yAhiM ApaNe jarA vizrAma lahiyeM, to sAruM ? ema kahIne sumitre tyAM navapallavoyeM karI manohara eva zayyA banAvI ne par3hI te zayyApara yAgrahapUrvaka guNadharane suvAsyo. jyAreM te guNadhara sUto, tyAre te sumitre eka patrayukta vRnI zAkhA lai tenI para pavana nAkhavA mAMmayo, tethI mArganA zramayI zramita yelA te sui guNadharane turata niza yAvI i. have te guNadharane nizavaza thayelo joine kapaTI tathA iSTa evo sumitra, kuminI paTheM tatkAla tyAMthI potAnA tathA guNadharanA azvane la jyAM utAro karelo hato, tyAM tvarita, zvAsa jakho doDyo zrAvyo. cAvIne mahoTo pokAra karI kahevA lAgyo ke, he jAiyo !!! jAgo, jAgo. nAso, jAso. are ! jaladI gADAM joDo ! vilaMba na karo ! valI mArga ke unmArga te kAM paNa joyA vinA jema tamArAthI jagAya, tema jAgo ! kAraNa ke Apa epI pavADe yAne mAravA tathA lUMTavA nillalo konI dhADa yAve be! temAM mAro mitra guNadhara paNa pakaDAi gayo be! yA prakArano te sumitrano, sAda phATI jAya tevo pokAra sAMjalI tathA guNadharanA ghoDAne guNadhara vinAno thAlo joine saduloko jayajIta thai pota potAnAM gAmAM joDI yAmamArge, jema jagAya tema jAgavA lAgyAM. tyAreM sumitra paNa tenI sAtheMja unmArge cAlyo. ane patI rastAmAM cAlatAM cAlatAM kapaTathI atyaMta kalpAMta karavA lAgyo ke, are ! mAro prANathI paNa vallana evo guNadhara mitra paka DAi gayo ! hAya hAya, have huM cuM karuM !!! ema thoDI vAra ghaNoja kalpAMta karIne te sumitra, guNadharanA sarva mAlano poteM mAlika thayo. dhane manamAM khuzIya vicAravA lAgyo ke // gAthA // avaloina mhi UM, tU vi 52 Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 jainakathA ratnakoSa jAga sAtamo. hilA sili6 diDIe // zrAliMgi mhi kamalA, layAe devIe jaM evaM // 1 // arthaH- aho ! yA niveM mune vidhiyeM, snehayukta dRSTithI joyo hoya, ema lAge be ? tathA valI AAja, lakSmI devIyeM paNa mAruM yAliMgana kasyuM hoya, ema lAge be ? arthAt Aja mAruM nAgya paNa sAraM yayuM, ne mI paNa mane varI. nahiM to mAhAdariGga evA mane aTaluM badhuM dhana, vinA prayAseM kyAMthI male ? nA naja male. ema harSotkarSathI vicAra karI cAlato evo te sumitra, bIjA divasanA madhyAha kAleM kariyANAnAM gAmAM tathA sathavArAyeM sahita eka mahoTI paTavImAM grAvyo, tyAM akasmAt te sumitrA mitravaMcakarUpa pApeMja jANeM prekho hoya nahiM ? evo tathA dhUMvA DAthI zrAkAzamaMmalane zrAcchAdita karato, jaya dAvAnala lAgyo tene joine sarva manuSyo, tathA zakaTonA hAMkanArA yati trAsa pAmI pokAra karatA tUrNatAthI pota potAno jIva laine nAgyA, tyAreM paDhavADe bIcArA balado tathA mAlanAM sarvagAmAM balIne jasma thai gayAM paDhI te sumitranA sarva anucaroyeM jAeyuM je yA sumitra je be, te ghaNoja hInajAgya lAge a. kAraNa ke jenA maMdanAgyane lIdhe akasmAt dAvAnalathI ghaNoja mAla balI gayo, tathA valI yApaNe paNa maravAmAMthI mAMga mAMga vacyA. mATe jo ve paNa te ghaNuM ivya thApe, to paNa tenI cAkarImAM rahevuM nahiM. ema vicAra karI te sarva anucaro, tenI cAkarIno ane teno tyAga karI ekamateM svemArge cAvyA gayA, ane bIjo sathavAro paNa khADo avalo cAlyo gayo paDhI te sumitra, sadu lokonA javAthI ekalo nirAdhAra thayo thako pharatAM pharatAM eka girinI guphAmAM yAvI paDyo, tyAM keTalAeka khUMTArA nilna beThA hatA, teNeM te sumitrane ivyanA lojayI pakaDI lai zrAIcarmathI viMTIne, bAMdhI rAkhyo. dhane tene tapAsatAM tenI pAseMthI kAMhI paNa na ma lavAthI bIje divaseM tene nUkhyo taraSyo dhakko mArI kADhI mUkyo. pI tyAMthI te mAhAkaSTane jogavato thako vIrapura zrAvyo. have te suzIla evo guNadhara kumAra, jyAM naMbarAnA jADa nIceM sUto hato, tyAM tene, sAyaMkAleM mRgayA ramavA nikalelA koi eka zekharanAmA patrapati yeM dIvo. tyAre te tenI pAseM gayo ane tene jagADIne nirjanavanamAM prAvavA vagerenA sarva samAcAra pUgyA, tyAre te guNadhareM paNa je kAMhI vRttAMta banyuM Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 411 hatuM, te sarva, yathAsthita kahI ApyuM, par3I te guNadhareM patnipatine pUrdA ke he panipate ! tameM mArA sumitra mitrane, ke mArA mAlanAM gADAne, ke bIjA koi paNa sathavArAne dITho le ? te sAMnalI panipati bolyo ke he sujhajana ! ameM to tamArA kahelAmAMthI koine dIThAM nathI, paraMtu jyAM tameM utAro kasyo hoya, te sthala jo batAvo, to tyAM teno zodha karAvaM ? ane jyAMsudhI te mANAso tamArA sathavArA vagereno zodha karI Ave, tyAM sudhI tamo mArA kUbAmAM AvI raho. te sAMjalI prasanna thayelA te guNadhareM poteM jyAM utasyA hatA, te sthala, aTakalathI batAvyuM. tyAre panipatiyeM tenA zodha mATe mANasone mokalyAM, ane te guNadharane potAne ghera teDI lAvI, tenuM sthAnaka tathA jojana pramukhathI Atithya kayuM. par3I te bedujaNane paraspara anekavAto karatA yAvI rAta vyatIta tha gai. ane jyAreM pranAta thayo, tyA te sumitra vagere sAyano tathA mAlano zodha karavA gayelA nilna lokoyeM AvI kahyu ke, he panipate ! jyAM tamoyeM batAvyuM hatuM, tyAMta pAsa karatAM ema mAlama paDIke te sarvasAtha ane mAlanAM gAmAMna Amaraste zrA parvatane pharIne vIrapura tarapha gayA. tyAreM par3I amoyeM vicAra kasyo ke thA parvatanI AsapAsa tapAsa karIyeM jozya ? te sAtha koI tekANe amane male le ? ema vicArI amoyeM AkhI rAta e parvatanI bAsa pAsa tapAsa kasyo, paNa tyAM mAlano ke koI mANAsano patto malyo nahiM. palI pranAta thayethI kAyara thara pAnA tamArI pAseM AvyA. AvAM vacana sAMjalI manabhAM atyaMta kheda pAmI guNadhara,kalpAMta karavA lAgyo ke are! AzI vAta ! e mAro mitra, mane suto mUkIneja kema nAgI gayo ho ! ane tenuM have jhuM thAze ! mAlanAM gAmAMnuM paNa jhuM thAze ! tene have kyAM zodhuM ! kema karUM! A pramANe saMtramacitta thakalpAMta karatA evA guNadharane joDne pannipati kahevA lAgyo, ke he vatsa ! aTalo badho zoka zA mATe karo bo ? juna. tama jevA sAhasika tathA nAgyavAn puruSanI kadAcita yAvI saMpatti jAtI rahe, to paNa jhuM ? kAM nahiM. kAraNa ke tama jevA nAgyavA nane to pAnI tethI soguNI saMpatti svataH malI Ave je. kayuM ke ||shlok| vyasanAgame na dainyaM, badtaralakSmyApi no mado yasya // tasya gRhe vasati ramA, yasya hRdi sAhasaM bahulam // 1 // arthaH- je puruSanA hRdayane Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 417 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. viSe ghaNuMja sAhasa be, je puruSane vyasananA dhAvavAthI dInapaNuM yAtuM nathI, tathA jene ghaNIka lakSmI thAvAthI mada yAvato nathI, jenA hRdayane viSe ghaNuM sAhasa che, te puruSane ghera, lakSmI je be, te nivAsa karIne rahe be ne he sAhasika ! valI yA tamArA sathavArA pramukhano zodha karavA gayelA yA mArAM mANaso paNa kahe te, ke mAla sahita tamAro mitra tathA sathavAro yA parvata pharIne vIrapura gayA be. to he jAi ! te vIrapura DhuM tamone thoDA vakhatamAM tenI peTheM parvata pharayA vinA pagarasteja pahoMcaDAvIza ? te vacana sAMgalI guNadhara bolyo, ke he baMdho ! hAla jyAreM tamArI jevA mane su sahAyaka malyA be, tyAre mAre viSAda thavAno kyAM avakAza be ? yuMke, saMsArarUpa viSama evA viSavRne amRta phala to beja lAge lAMbe, temAM eka to sujanano samAgama thAya te, tathA vIjuM vItarAganA dharmamAM prIti rAkhavate. yAvuM vacana sAMjalI patripati kahe be ke he jAi ! hAla tamoyeM kayuM ke mane tama jevA sujJa sahAyaka mavyA. to he sujha ! jaMgalamAM rahenArA tathA manuSyane lUMTanArA zrama vanecaromAM te valI sujhatva kevuM ? tyAaiM guNadhara kahe be ke juna sarpanA mAthApara rahelo je maNi be, temAM viSA pahAratva nayI zuM ? nA beja. arthAt te maNino nivAsa to sarpanA mastakapara be, paraMtu te maNi, sarpaviSano nAza kare be. tema tamo raho bo, to vanamAM, paNa suitva ghaNuMja be. yA pramANeM te pallipatiyeM te guNadharanI sAdheM sne hAlA karI tathA bIjA paNa vinoda karI keTalAeka divasa te guNadharane potAne ghera rAkhyo. paDhI te guNadhareM tyAMthI javA mATe rajA 'lIdhI, tyAreM patrapatiyeM kayuMke he kumAra ! tameM mArA atithi ho, mATe yA eka rasanuM tuMbaDuM be, te vyo. ane he nAgyazAlina ! juna yA rasamAM evo camatkAra be, ke yA rasanuM ekaja TIpuM, jo hajAra maNanA trAMbAnA athavA loDhAnA patrA para nAkhIyeM, to te sarva patruM suvarNamaya tha jAya ? tethI jo kadAcita te sAtha tamoneM na male, to yA rasathI trAMbAnuM suvarNa banA vI sukheM karI ghera pahoMcajo ane havethI dhanopArjanano vyavasAya boDI dejo. valI he jAI ! mArAM mANaso tamane je rasto batAve, te rasteja cAvyA jAjo, tethI vIrapura yAvaze ane tyAM tamArA sAtha vagereno tapAsa karajo. jo te sAtha tyAM gayo haze, to to tamane malaze ? ema Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 413 kahI te rasanuM tuMbaDaM ApI, guNadharane potAnA sevakonI sAtheM ghera javA rajA ApI. panIrastAmA cAlatA cAlatAM te panipatinA saujanyane tathA paropakArane atyaMta saMnArato te guNadhara, anukrameM vIrapura Avyo. panI tyAM sumitra vagerenA tapAsa mATe koieka jIrNazeThanAmA vANiyo hato, tene tyAM natasyo. ane tyAM sukheM karI rahyo. ane panI potAnA mitra sumitra pramukha sathavArAno tathA mAlanAM gADAMno tapAsa karavA lAgyo. eka divasa guNadharane te gAmanA cokamAM dudhAthI jenuM nadara huM gayuM ne, tathA jenI sAmu jotAM sadukoine dayAja Ave , jenAM rudhira tathA mAMsa sUkAi gayAM be. ane ghera ghera nIkha mAgato evo te sumitra mavyo. tyAreM guNadhareM to tene turata uttakhyo. paraMtu te sumitraM tene uttakhyo nahiM. tyAre guNadhareM tene moTA sAdathI bolAvyo ane pUDao~ ke he sumitra! mane ulakhyo ke nahiM ? ane he nAi ! tuM mane tyAM gaMbarAnA jADanI nIceMja sUto mUkI kyAM pobArA gaNI gayo ? tyAreM sumitraM jAeyu je aho ! thA to guNa dhara malyo ? have hu~ ene zo jabApa danaM ? tathA te to zarIramA ghaNoja tejasvI tathA rUpavAn thayo ? ema vicArI kapaTathI kahevA lAgyo ke he mitra guNadhara ! huM paNa tamane zodhato hato, temAM tamo mane malyA, te ghaNuMja uttama kArya thayuM ? valI he priyamitra ! tameM pUchu ke mane sUto mUkI kema jAto rahyo? paraMtu mAre jAvU paDadyaM, temAMmAro ko aparAdha nathI. kema ke ApaNa jyAM natAro kasyo hato, tyAM rahelA ApaNA sAthavAlA lokoyeM mohoTo pokara kasyo. ke he guNadhara ! he sumitra ! ninaloko a mone lUTe ,mAre , mATe jaladI yAvo. te sAMjalI tamArA nizanaMganA nayathI tamone unADyA vinAja ekadama zvAsa nasyo DhuM tyAM doDayo gayo. tyAM to ApaNA sathavArAne tathA ApaDA mAlanAM gADAMune lUMTatI evI eka ninanI dhADa. dItI. tyAM meM ApaNA sathavArAmAMthI uttama tathA zUravIra evA puruSonI sahAya lazne te ninaloko sAthai mohoTuM yu6 kayuM. temAM ninalokoye te sAthavAlA zUravIra puruSono nAza kasyo. ane mane thApaNuM sarva kariyANuM lUMTI lazne bAMdhI mUkyo, ane panI te sarva, tyAMthI mane tathA mAlane lai potAnI parNakUTI AvyA. have te jinnalokone ApaNuM gha eMja ivya matyuM tethI unmatta thayelA evA te ninoyeM mahoTo natsava kara Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. vAno prAraMna kasyo. tevAmAM valI teja ninnalokonA vairI evA bIjA ninonIdhADa tene luTavA AvI. tyAre vedu dhADayone paraspara yu6 thayuM, tevAmAM DhuM samaya joi tyAMthI buTIne mAro jIva laz nAgI gayo. par3I nUkha ane tRpAne sahana karato thako Apane zodhavA mATe e vanamAM ghaNoja jamyo. ane vana vanamAM zodhato zodhato anukrameM thA vIrapura gAmA zrAvelo . ane bAhiM paNa tamane AvyA sAMjalI tamane jovA mATe yA cokamAM pherA khAto hato, tevAmAM to tamoyeM mane bolAvyo. have he nAi! pApaNe AvI rIteM puHkhI thai dhana kamAvA mATe paradeza nikalyA, te karatAM jo gheraja rahI thApaNuM gujarANa calAvyuM hata, to ghaNuMja sArUM thAta? yA tozrApaNane dhana paNa na maTyu, ane herAna paNa thayA. valI he mitra! tamone zrA prakAranA sarva puHkhamAM meMja nArakhyA le. have te to je thavA kAla hatuM, te thayu, paraMtu hAlamAM ApaNa vedu jIvatA maTyA,te ghaNuMja sAraM thayu, kAraNa ke bAvA nayaMkara vanamAM mANasa koI divasa jIvatuM raheja nahiM.yA prakAranuM te sumitranuM bola sarva sAcuM mAnI guNadhara,sumitrane potAne utAre teDI lAvyo ane tene jamADIne ruDAM vastra paheravA thApyAM. tadanaMtara te kapaTInI pAseM na nAvathI pallIpatiyeM thApelA rasanA tuMbaDA ApavA vagere potAnuM sarva vRttAMta ka hI prApyu. valI paNa kamu ke he mumitra ApaNAM vArANa ane karIyANAM vagere nA je gAmAM lUMTANAM , teno tamAre kAMhI paNa kleza karavo nahI. kAraNa ke yA rasatuMbaDAnA rasathI te sarva ApaNe navAM banAvI leguM ? te sAMjalI kapaTanATaka karaNamA paTu evo te sumitra bolyo ke dave bApaDe vArANa vagere padArthono AmaMbara kAM karavoja nahiM. ane have to bApaNe zrA rasatuMbikA lazne gheraja jAvU! tyAre guNadhara bolyo ke vAzaNa vagerenA mahoTA AmaMbara vinA sAva nirdhana jevA thai deza tarapha jatAM mane to lA jAve ? tyAreM sumitra bolyo ke ApaNe yA rasanA tuMbaDAne AhiMja mUkI nijehAthI paradezane joyeM? kAraNa ke thApaNathI vAraM vAra pA para deza avAya nahiM. kahyu ke ke // gAthA // mAya piya putta jayaNI, nahA dhUyA ya bAMdhavA mittaa|| tadurmina nehanaDiyA,na gaMtu sakkA videsmmi||1||arthHmaataa, pitA, putra, naginI, nAryA, putrI, bAMdhava, mitra, nAnAM bokarAM, te sarvanA snehanA avarodhathI prANI je , te videza javAne samartha thAtA nathI Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 415 // 1 // A pramANe potAnA mitra sumitranA AgrahathI, guNadhareM tyAMthI pA bu videza jaq kabUla kayuM. ane te rasatuMbikAne te rasanuM mAhAtmya kahyA vinA pote jyAM utasyo hato tyAM te jIrNavaNikane gheraja mUkI potAnA kumitra evA sumitra sahita te nagarathI bAhera nikaTayo. paDI mArgamA cAlatA cAlatAM sumitraM vicAGgu je, te jIrNavaNikane ghera mUkelI rasatuMbikAne mAre svataMtra rIteM laz levI, paraMtu yA guNadharane mArI nArakhyA vinA te kAma banaze nahiM ? tema vicArI te sumitraM tene mArI nAkhavAnA upAya zodhavA mAMDyA. paraMtu tene kAhI paNa upAya malyo nahi. tyAreM sumitra kahevA lAgyo ke he mitra! ApaNe tAmalipti nAmA nagarIyeM jAyeM,ane mahoTA samuchne tarI. tyAM vepAra karIghaNuMja ivya kamAiye? kavi kahe De ke aho! je dhUrna puruSo be, te mukhIM miSTa,ane hRdayamAM uSTa hoya .arthAt tenI vANImAM to caMda nathI paNa zItalatA hoya ne ane tenuM hRdaya kAtara samAna hoya De, mATe dhUrta puruSa kothI jItyAM jAya nahiM. have te sumitranAM vacana sAMjalI guNadhara ka he.ke he mitra! tameM kaho bo, te kharI vAta ,paNa dhanavinA ApaNe tAma lipti nagariye jai yuM kariyeM? tyAre te uSTa sumitra bolyo ke tyAM tAmalipti nagarImAM tamAre nAmeM ghaNuMja ivya malaze? ema kahI vAhANamAM besI vedu jaNa tyAMthI tAmatipti nagarIyeM pahoMcyA. tevA samayamAM te nagarIne viSe kaTAha hIpathakI mAla narelAM ghaNAka vANo aAvyAM hatAM, tyAre kautuka jovAne mATe te bedu jaNa tyAMgayA, evAmAM to te guNadharane uttama AkativAlo jANIne te vANanA adhipatiyoyeM tene ghaja mAna Apyu, ane kahyu ke he uttama puruSa ! tamo koI vyApArI jevA lAgo bo, mATe yA amAro mAla tameMja vyo. te sAMjalI te sarva mAlana kAMka vya TherAvI te sarva mAla poteMja lIdho, ane te vANanA adhipatiyone kahyu ke, ju. A sarvamAlano dhaNI hu~ ,ane ApaNe terAvelA ivyanA dhaNI tameM bo? te sarva vAta te mAladhaNIyoyeM kabUla karI. tyAM to te tAmaliptI nagarInA vepArI AvyA, ane tethe AvI pUbyu ke yA sarve vANomAM mAla kono kono ne ? tyAre te sarva mAladhaNIyoyeM guNadharane batAvyo ane kahyu ke zrA sarva mAla, A puruSano .te sAMjalI tenI sAtheM mUvya karI sarva mAla guNa dhareM potAnA nAmathI vecI tenAM nANAM vasUla karI, pUrva terAvelAM nANAM te Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 jainakathA ratnakoSanAga sAtamo. mAla dhaNIyone thApI dIghAM, ema karavAthI te guNadharane eka karoDa TakA hAMsa lanA mavyA. te la guNadhareM sumitrane kahyu ke he mitra! hajI ApaNe gAmamAM to gayAja nathI, ane AhiM samunA kAnAMparaja beyeM, tyAM to ApaNane zrA samuja prasanna thazne eka karoDa TakA ApI dIdhA,ane have valIyA gala to je male, te kharUM? ema kahI te sarva ivya sumitrane yApyu. eTalaM ivya malavAthI paNa asaMtuSTa evo te sumitra, guNadharane kahevA lAgyo ke he mitra ! A karoDa TakA je mayA , teno mAla lazne ApaNe cina baMdara ja vecIyeM,to tyAM bamaNo lAna thAze ? te sAMjalI guNadhareM vicAr2yA je yaho ! aTalA vyathI paNa thA sumitranI tRSNA pUrNa thai nahI. mATe mAre thA sumitrane tenI sAthI paNa adhika vyanI prApti karI aap| ? ema vicArI te vyanAM, cInabaMdaramA khapavA yogya kariyANAM la vANa jarI, pAbA te veda jaNa. vANamAM vesIne cAlyA. te anukrameM cInahI pamAM ghAvyA, tyAM paNa tene te kariyANAM vecyAthI ghaNoja lAja yayo, tyAre te vyanAM valI karIyANAMlA pAnA tAmalipti nagarI tarapha cAlyA. ne ghaNoja samuz nanaMghana kasyo. have cAlatA cAlatAM te uSTa evA sumitra vicAo~ je aho ! A guNadhareM mAla ghaNoja kharIdelo , te mAla, tathA tAmalipti nagarImA jIrNazeThane tyAM mUkelI rasatuMbikA ,e sarva, mane ni zciMtarIteM to kyAreM male? ke jyAreM A guNadhara,rAtamAM laghu karavA nase, tyAreM tene samuzmAM pheMkI dazamArI nAtyAreM male ? ema vicAra karI te sumi tra vANamAM rAteM jAgatoja sUto,ane jyAre madhyarAtri thara, tyAre te guNadhara laghu karavA ugyo. ane jyAM tene laghukaravA nagyo jANyo tyAM to te sumi tra, turata nisamAMthI utI tene dhakko mAravA Avyo, tevAmAM to teno potA noja paga khasI javAthI te samuzmAM paDI gayo. kAraNa ke mohoTuM je pApa be, te turata phale . ane jagatamAM paNa kahevata ne ke "je khode te paDe" ane jIvane karmane anusAreja phala male ,valI jevaM karma hoya ,tevIja budipaNa thAya De. paraMtu buddhimAna puruce atyaMta vicArI kArya karavU.have te sumitra rAtamAM paDI gayo, tenI koine khabara paDI nahiM. ane jyAreMpranAta thayo, tyAre guNadhara, sumitrane jovA lAgyo, paraMtu te sumitrane kyAMza dIto nahiM, tyAreMteNeM vANamAM beThelA sadukozne pUrSu ke, he nAzyo! tamoyeM koyeM mArA Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra 417 mitra sumitrane dITho ? tyAreM sadu koi bolyA ke nA, amane khabara nathI. tyAreM to te atyaMta kveza pAmI vilApa karavA lAgyo, ke are! A mArA priya mitrano nAza koNe kasyo ! are yAvaM mahoTuM pApa koNeM kahyu ! are teno nAza te kema thayo! are AvA prANavannana mitrano saMgama karAvI pADo teno viraha karAvanAra vidhine paNa dhikkAra hajo. are mitramukhanuM darzana karI DhuM mArI yAMkhyone sukhI karIza ? evI AzArUpa kusumane karmayogathI utpanna thayelo A virahAnala, bAlI nAkhe ! are e mArA sumitra mitra vinA ghera jaz sagAM vAhAlAune hu~ jhuM mukha dekhADIza ! mATe have te mitra vinA ghera jaz sadu koine mukha dekhADavU, tethI pA samuzmAM paDI mubI maravuja sAraM ! ema vilApa karIne jyAM te guNadhara, samuzmAM paDavA tatpara thayo, tyAM to tenA anucaroyeM tene paDI rAkhIne kA, ke he zreSThin ! yA saMsArane viSe jeno saMyoga thAya , teno viyoga paNa thAya , ane jeno viyoga thAya , teno pATho saMyoga paNa thAya .jema ghaTamAlamAM bAMdhelA ghaDAumAM jala jarAya ,ane pAcuM valI glavAya De,tema A saMsArarUpa ghaTa mAlamAM manuSyarUpa ghaDAu~mA karmarUpa jala narAya , ane pAbu valI talavAya jAya je. to karmAdhIna paDelA prANIno saMyoga tathA viyoga thayA vinA rahe toja nathI, te mATe mitranA viyoga thavAthIdhIra purupo je ,te agnimAM paDatA pataMganI parnu samuza jalamAM paDI maraNa pAmatA nathI. kAraNa ke je jIva to nara hoya De, te hajAro sukhane pAme le. ane he jAi ! mitraviyogaja kuHkhathI kadAcit koi puruSa maraNa pAme, to tene maraNAMte te mitra maje le guM? nA mala toja nathI. ane jo te jIvato hoya , to daivayogeM kadAcit tene te mitra male paNa .mATe he zreSThin ! te saMyogane ane viyogane devAdhIna mAnImaravU nahiM. AvAM te potAnA anucaronAM vacana sAMjalI bodha pAmelo guNadhara, potAnA mitranA guNagaNanuM manamAM smaraNa karato karato tAmalipti nagarIyeM zrAvyo. tyA sarva mAla kAMga para utArI te sumitrano samunA sarva kAMgA para tapAsa karAvyo, paraMtu tenuM zaba paNa matyuM nahiM. tyAreM kheda pAmelA te guNadhara, sarva kariyANAM vecI nAkhI thoDAMka maNAsone sAtheM laz tyAMthI pATho vIrapura nagareM thAvyo. tyAM AvI jene tyAM rasanI tuMbaDI mUkI hatI, Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 427 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. te jIrNazeThane ghaNuMja dhana ApI te rasatuMbikA lazne anukrameM potAnA dhanapura nAmA nagaramAM Avyo. ane tyAM mAtA pitAnA caraNamAM namana karI sva jana, mitra, jhAti pramukhane malI atyaMta saMtoSa pAmyo. ane rAjA vagerenuM mohoTuM mAna pAmyo. have te guNadhara, yA prakAre sarva rIteM sukhI , paraMtu potAnA mitra sumitranuM manamAM yahoniza dhyAnaja kasyA kare , tethI tene vanamA ke, manuSyanA samAgamamAM ke, koI paNa kAryamAM kiMcinmAtra cenaja paDatuM nathI. te guNadhara eka divasa potAnA udyAnamA gayo, tyAM ko eka sudharmAnAmA muni vetA hatA, tyAre temanI pAseM jaz namana karI tyAM upa dezanA zravaNa mATe beto. tyAre te guNadharane joine muniyeM jhAnathI jAeyuM je yA guNadhara, iSTa evA sumitranA viradanuHkha kasyA kare ? ema jANI te guNadharane kahyu ke he saumya! mohamUDha thazne te uSTa evA sumitrano se zA mATe paritApa kare ? tune prAvo zoka karato joine mane to ema lAge ,ke tuM sumitranA ane kumitranA guNane jANatoja nayI? he guNadhara ! tAro kharo mitra to je tune vanamA panipati malyo hato teja ne.kAraNa ke jeNe tAruM tevA jayaMkara vanamAM rakSaNa kayaM ? tathA valI rasatuMbikA paNa yApI. ane hAla jeno tuM ahoniza zoka kare , te sumitra to mahAaSTa hato, jeNeM tAro vanamA tyAga kasyo, tathA tArA mAlano dhaNI thayo. ane te mAla paNa vanamA balI gayo, tyAre te pADo tune malI kapaTathI samajAvI samupraste lai ja teNeM tArI pAseM vepAra karAvyo. valI te vyano tathA rasatuMbikAno mAlika thavA mATe tune samuzmA nAkhavA taiyAra thayo, tyAM potAne pA- poteMja paga khazI javAthI samuzmAM paDI mubI mUvo. AvIrIteM uSTanA saMgathI tuM ghaNoja kuHkhI thayo bage. to paNa te uSTamitrano zoka kare ? te vAkya sAMjalI guNadhara bolyo ke mahArAja! hu~ to tenI para ghaNIja prIti rAkhato hato, te batAM paNa te mArI sAthai vairIsamAna kema varatato hato? tene ane mAre kAM pUrvajanmano vairanAva ho ? te sAMjalI muni vareM tenA pUrvajanmano sarvavyatikara kahyo, temAM kayuM ke jinapriya zrAvakano avatAra tuM bo, ane mohanano avatAra e thayo hato, ane te mohana kapaTathI dharma pAlato hato, ane teno avatAra sumitra hovAthI kuHkhI Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. 41 thayo, dhane jinapriya dharmiSTha hato, ane teno avatAra tuM hovAthI sukhI thayo bo. ne pUrva janmamAM tArI sAyeM tene vaira hovAthI te yA janma mAM paNa tAro mitra thai tune kharAba karavA iDato hato, netuM dharmiSTha tathA sAmyanAvavAlo hovAthI tenuM tuM sAruM karavA ito hato. ane pUrvanaveM tAre dharma sahAya hovAthI yA jAvamAM sarva saMpatti tathA mAna svataH prApta thayuM bene te pUrvanaveM dharmachepI hovAthI janma janmane viSe ghaNoja duHkhI thA. kaheluM be ke // zloka // raNe'veiMgaNe'rINAM, smazAne sadane vane // dharma mitraM zritaM pAti, zaile vyAle jale'nale // 1 // dharmaH supteSu jAgartti, sAla syeSu prayatnavAn // sthitAnAM savidhasthAyI, prasthitAnAM sacAgraNI // 1 // arthaH- raNamAM, samumAM, zatrusamudAyamAM, smazAnamAM, gharamAM, vanamAM, zai lamAM, jalama, agnimAM, yAzraya karelo je dharma be, te jIvanuM rakSaNa kare // 1 // kadAcit dharmiSTha jIva, jo sui rahe be, to paNa teno dharma to jAgatoja rahe be. kadAcita dharmiSTha jIva khAlasamAM rahe be, to paNa teno dharma to prayatnavAnja rahe be, kadAcit dharmiSTha jIva, besI rahe be, to paNa teno dharma to udyoga karatoja rahe be, ane vajI dharmiSTha puruSa, jyAreM prayANa karI grAmAMtara jAya be, to tenI pahelAM dharma prayANa karI grAmAMtara jAya be. mATe he suMdara ! vizvopakAra karaNarasika evA zrIdharmAcAryai batA velA evA jinadharmane vipe yAdavAn yA. ane he guNadhara ! je mUDhaprANIyo te gurupara deva rAkhe be, teNeM saddharmano ne sudevano paNa chepaja kayo, ema jANaM. ane te jIvo sannipAtikaprANInI paTheM maraNa pAme be. he nAi ! jo potAnI AjIvikAnA nAza yavAnA jayathI te mohaneM rAjAne mithyAtvano upadeza ko, yane jyAreM jinapriya zrAvakeM tene khUba sama jAgyo, tyAre teNeM tenI sAyeM paNa chepa karakho, ane te paDhI sAdhunI paNa gha Ija niMdA karavAmAMmI, tethI tene tevA kliSTa karmanA udayayI mithyAtva baMdhAeM. te navArNavamAM naraka tiryagneviSe jamyAja karaze ane te kadAcit narajanmane prApta thA, to paNa duHkha, dArir3a, roga, zoka, tene jogavaze, paraMtu tenA duHkhono pAra zrAvaze nahiM. yAvAM vacana muninAM sAnanI guNadhara bolyo ke he jagavan ! te sumitra hAla vAridhine vipe paDI maraNa pAmI kyAM ava Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. tasyohaze? tyAreM guru bolyA ke he guNadhara! samuzmAM paDelo evo te sumitra, jalanA kanolathI ghasaraDAto ane mohoTA matsyoyeM vidAyuM ke zarIra jenuM evo thako maraNa pAmIne sAMketapuramA eka dariDI brAhmaNane ghera purga tA nAmA brAhmaNInA udarane vipe duSkarmarUparAjAnA naToyeM putrapaNAyeM nAkhyo. te eka varSa paryaMta tenA udaramA rahIne panI aMdhatvarUpadaMmeM yukta thako mohoTA kaSTayI janmyo. tyAM tenuM kezava evaM nAma pADyu. te kuka maMdopathI khasa, kAsa, zvAsa, cadurogAdika baduvedanAyeM karI yukta ne potAnA mAtA pitAna nachega karato thako hAla te mahoTo thAya . A prakArano te mohanano pApasaMparka sAMjalInayanAMta evA te guNadhareM potAnA mAtA pitAnI aAjhA lazne te mahAmuninA caraNane vipe namana karI tenIja pAsaMthI karmakaMdanI upara kudAla sarakhA zrAmaNyane svIkAyaM. panI rUDIrIteM jANyo be jainasihAMta jeNeM ane zuddha rIteM cAritrane dhAraNa karanAra evo te guNadhara, gurupAdanA prasAdathakI manohara evA sUripadane prApta thayo. te DhuM paMja. ema kahIne te puruSottama rAjAne kahe , ke he puruSottamarAjA ! je meM vIrAMgadarAjA kahyo, te hAla tuM puruSottama rAjA thayelo bo.te pUrva navamAM sAdhunA atyaMta vaiyyAtyathI thayelA puNyanA sukhone zukra devalokane vipe nogavyu , ane pAbAM zeSa rahelA puNyone,A janmamAM rAjyasukhathI nogave ne. mATeM pUrva janmanI par3heM hAla paNa tuM cAritrane aMgIkAra kasya. ane he puruSottama! tArA pUbavAthI meM tune jenA saMgathI thA kapiMjala.purohita nA stika thai gayo , te tenA mAmA aMdha evA kezavanA pUrvajanmano sarva vyati kara kahI batAvyo, tathA te prasaMgeM tArA ane mAhArA paNa pUrvajanmanI vAta kahI batAvI. yA prakAranAM muninAM vacana sAMjalI utpanna thayuM jAti smaraNa jhAna jene evo te sAMketapurapati puruSottama rAjA, munine namana karI kahevA lAgyo ke, he jagavan ! A je sarva vyatikara kahyo, tenI yathArtha mane khabara paDI. ane he nagavan! yA ApanA upadezathI hu~ atyaMta saMtoSa pAmyo . valI Apa zaraNAgata jIvanA pAlanamAM mahoTA utsAhavAlA bo, tethI yApanI pAseM vinati karI mAguMDaM, ke hu~ mArA rAjyano tyAga karI yA panI pAseMthI dIkSA levA huM huM, tethI mane dIkSA yApo.Ama jyAM kahe De, Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMdra ne guNasAgaranuM caritra. 421 tyAM to tyAM beThelA kapiMjala purohitane paNa te guruvaryanA upadezayI jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM, tethI te bolyo ke he mahArAja ! hAla meM mArA DurnayanuM phala dI. mATe he jagavan ! have mane duHkhathI kADho, kADho. te sAMjalI puruSottama rAjA bolyo ke he munIM! yA kapiMjala kahe be, ke meM durnayanuM phala dIThaM, ne have mane duHkhathI kADho kADho. to he mahArAja ! e durnayanuM te kevaM phala dItuM be ? te kaho. te sAMnanI muni kahe be ke he rAjan ! sAMjala. khAja gAmamAM yA je hAla kapiMjala be, te pUrve ziva deva nAmA zrAvaka hato, te prakRtiyeM prAMjalasvanAvI, ane aNuvrata, sAmA vika, pauSadha, tene vipe atyaMta rucivAlo tathA brahmacaryavAna hato, paraMtu tene zrAja g2AmamAM rahenArA pUrvokta mohanano saMga hovAthI te mohananI karelI mohajAlamA phasAi jar3a, te mohananI peTheMja yatiyono niMdaka, sAmAyikane na karanAra, guruvacana para avizvAsI, sAdhuvaMdanamAM nA darI, tathA sAdhune anna, pAna, vastrane na AApanAra, te sAdhunAM vaiyyA vRttya pramukha karavAmAM zranAdarI, zrAvaka na batAM zrAvakapaNAno mola ghAlanAra, tathA karelA pApanI AlocanAne na karanAra, sAdhunI yA jJAno virAdhaka thayo tethI te zivadeva maraNa pAmI, prathamakilvipiyo deva thayo. tyAM paNa gya karmodayathI tene samRdivAna evA sarva devoyeM potAnI paMktithI bAhAra kasyo, tethI te tyAM pavitra evA smazAnAdika mAM ghoka kAla paribhramaNa karI tyAMcI cavI, caMpAnagarIne viSe cAMgAla thane vatasyo. tyAM paNa paMceMpriyaprAlInA nAza karavArUpa pApapuMjeM karI pATho dhUmaprajAnAmA pAMcamI narakabhUmine viSe nArakI thai zravatastro. tyAM paNa ghaNAMja duHkho jogavIne pATho thA gAmamAM yA kapiMjalanAmA puro hita thara avatarelo be have yA kapiMjalane potAnA mAmA kezava sAthai prIti ya, tathA teno upadeza paNa mAnyo, tenuM zuM kAraNa ? to ke yA kezavano jIva jyAreM mohana hato, tyAreM yA kapiMjalano jIva, zivadeva zrAvaka hato, to tyAM paNa te bedune paraspara prIti hatI. tathA te zivadeva mohanano upadeza mAnato hato. ane have jyAreM te moha nano jIva, kapiMjalano mAmA kezava thayo, tyAreM zivadevano jIva yA Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. kapiMjala purohita thayelo . to te vehune A janmamAM paNa pUrvAnyA sathI paraspara prIti , tathA pUrvanI par3heM potAnA mAmA kezavano upadeza A kapiMjala mAne te. ane te zivadeva je hato, te jusvanAvI hato, valI te zivadevano jIva hAla kapiMjala thara avatasyo be, tethIja hAla yA kapiMjala potAnA jAtismaraNa zAnathI bodha pAmelo . yane e kezava je , te pUrve mohananA navamAM guruzehI hovAthI tIvAniniveza mithyA tvathI duHkhita thayo thako navArNavane vipe ghaNoka kAla jaTakyA karaze // gAthA // saptAveNa vahaMti saMyamanaraM je jattie sattIe, nANuLeya tavovahANa vihiNA tijunnaI kaarinno|| kuvaM tANa guNINa nANamaNisaM hI laMti je bAlisA,appANaM narayAnale muhu muTu pAuMti mUDhA muhA // 1 // kAmAraMna pariggahaggahaparA jogovanogaviNo, je baMnanvaya dhAriNe muNi vare hotaMti mohAturA // te kAMgaMdha ya kucha mUTa bahirA dAridiyo rogiyo, saMsAre suraM saraMti samayaM, hiliGamANA jaNA // 2 // arthaH- sanAveM karIne je saMyamanArane vahana karanAra, potAnI naktiyeM ane zaktiyeM karI vidhithI jJAnodyota, tapa, napadhAna, tathA tIrthanI unnati tene karanAra, guNavAn, jJAnavAn evA muniyonI je bAlIza puruSo, ahoniza helanA kare , te purupo, vAraMvAra potAnA atmAne tathA narakarUpa analane viSeja nAkhe ne, // ||kaamaarNn vagere parigrahane grahaNa karanArA, joga ane napanoganA arthI evA je purupo te mithyAtvamohayukta thakA je purupo, brahmacarya vratane dhAraNa karanArA evA munivara- helana kare The, te puruSo, kANA, aAMdhalAM, DhUMTA mUMTA, baherA, dariDI, rogI, niraMtara helanA pAmatA thakA ghaNoka kAla saMsArane vipe phasyA kare // 2 // valI he rAjan ! je gurunA avarNavAda bole, te arhanmArgane pAmIne paNa navArNavamAM mUve , te mATe vivekI jIveM gurutattva- ArAdhana kara.kema ke guru vinA aa navA bdhinA kuHkhono pAra Avato nayI yA prakAranI dezanA sAMjalIne te puruSottama rAjAyeM potAnA purupacaM nAmA putrane potAnI rAjyagAdIpara vesArI kapiMjala purohitAdika nI sAthe paramapramodeM kararI pravrajyAne grahaNa karI. have te kanakadhvaja rAjA paNa A prakAranuM te sarvanuM caritra sAMjalI tathA joine vismaya pAmI ve Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 423 hAtha joDI te munIMne kahevA lAgyo, ke he jagavan ! 9 paNa mArA jaya suMdara nAmA laghu bAMdhavane mAro rAjyanAra soMpI ApanIja pAseMthI saMsAra samuztaraNamA pota samAna evA cAritrane svIkArIza ? e sAMjalI muni kahe be, ke he rAjan ! ThIka kahyu kema ke tamArI jevAne to bAlakanA karelA dhUDanA gRhasamAna A rAjyathI virAma pAmI muktirUpa rAjya karavuja nacita . he nRpa ! koTi ivyanA vepAra karanArane koi divasa kAcanA kaTakA levAnI ibA thAya ? nA naja thAya. valI ratnAnaraNothI narapUra evA nA gyavAnane koi divasa pittalanA alaMkAra paheravAnI ilA thAya ? nA naja thAya. tema zamasAmrAjyanA abhilASI evA puruSone A rAjyanI bA thAya? nA naja thAya. AvAM gurunAM vacana sAMjalI te kanakadhvaja rAjA, potAne gAma AvI sAmaMta, maMtrI temanI samIpa, potAnA nAnAnA jaya suMdaranAmA yuvarAjane kahevA lAgyo ke he vatsa! tuM A rAjyane grahaNa kasya, kAraNa have mArI saMyama levAnI ilA thave. te sAMjalI jayasuMdara kumAra bolyo ke he mahArAja! Apane AIM bola, yogya ? vanI potA nA aMtaraMga mitrane tathA nAzne A rAjyarUpa baMdhIvAnAmAM nArakhIne Apa jevA uttama puruSane palAyana karavu ucita ? ane he prano ! saMsAranA sva rUpane jANI gurunA vacanAmRta tattvane pIne vipatulya evA vipayone vipe ApanI par3heM mAjhaM paNa mana AnaMda pAmatuM nathI. he jyeSThabaMdho ! jAnuM guM kaDhuM ? paraMtu svahitaiSI evo DhuM paNa ApanI sArtheja dIkSAne grahaNa karIza. have mAre paNa yApanI jema kAMi rAjyanI jarUra nathI. A prakA rano jayasuMdara kumArano paNa dIkSA grahaNano nizcaya sAMjalIne te kanaka dhvaja rAjAyeM rAjyalakSaNalahitAMga evA potAnA kanakaketunAmA kumA rane turata rAjyagAdI para vesAyo. patrI kanakadhvaja tathA jayasuMdara e vedu nAyeM, maMtrI, sAmaMta, mamalezvara vagerenI sAthai jyAM guru vegAle, tyAM vanamA ja gurune praNAma karIne dIkSA lIdhI. tyAre kanakaketu rAjA, potAnI ibA pramANe dIdAmahotsava karI te nAM caraNAraviMdanuM vaMdana karI pitAnA ane kAkAnA virahaHkhathI duHkhita thayo thako ghera Avyo. have te kanakadhvaja tathA jayasuMdara e bedu munIzvara, nirmalacAritrane pAlanAra, tathA pAMca samiti, traNa gupti tene dhAraNa karanAra, zAna bane Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. cAritra tenA ArAdhaka thayA // zloka // tau zukSasimAMtasudhAM pibaMto tI traistaponizca tamaHdipaMtau // nirdoSacuktau gurupAdanaktau triguptiguptau suyati tvamAptau // 1 // ratnatrayopAsanasAvadhAnau, jiteMDiyau mohajayaikatAnau // suparvaNAmapyanivaMdanIyau, jAtau munInAmapi pUjanIyau // 2 // hemaMte tiSThata sto nirazanavasanau kAnane kaMdare vA, kAyaM cAtApayaMtau jvalajapalatale grISma kAle karAle // varine guhAdau sapadi nivizataH kUrmavajuptagAtrau, vIrau dhI rau sumerorapi ra vimahasau vAridhIzAjanIrau // 3 // anuttare sahipaye pradhAnake, mRtvA gatau tau vijaye vimAnake // hAtriMzada bdhipramitAyuSI surau, jAtau vi zuddhAvapi jhAnanAskarau // 4 // arthaH- te bedu muni, zubhasikSAMtarUpa amRtanA pAna karanAra, tIvratapoyeM karI pApane nAza karanAra, nirdoSa A hArane jojana karanAra, gurupadanI jakti karanAra, traNa guptiyeM karI guptA, zukSyatipaNAne prApta yayelA // 1 // jhAna, darzana ane cAritra, e traNa ratnane pAlana karavAmAM sAvadhAna, jiteMghiya, moharAjAnA jaya karavAmAM tatpara, devone paNa anivaMdanIya, tathA muniyone paNa pUjana karavA yogya evA // 2 // te betu RSiyo, zItakAlane vipe vanamAM tathA parvatanI guphA umAM azana tathA vastra teno tyAga karI rahe le. ane grISmakAlane vipe jayaMkara evA sUryanA tApathI tapelA pApaNapara besI potAnI kAyAne ta pAve . tathA varSAkAlane vipe kUrmanI par3heM potAnA hasta pAdAdikane gopa vIne parvatanI guphApramukhamA praveza karIne rahe . yA prakAre parisaha sahana karavAmAM vIra, ane meruparvatathI paNa dhIra, sUryanI kAMti samAna meM kAMti jenI ane samuzthI paNa gaMjIra, zuddha evA jhAne karI jAskara samAna te bedu muniyo, cAritra pAlI, anazanavrata aMgIkAra karI, samAdhimaraNathI maraNa pAmIne jemA anuttara sukha jogavAya ,ane atiuttama, evA vijaya vimAnanevipe batrIza sAgaropamane Anakhe aDhArame naveM ahamideva paNe mitra thazne avatasyA // iti pRthvIcaMguNasAgaracaritre zrIjayasuMdaramunikathA yukta kanakadhvaja jayasuMdara cAtRyugalavarNananAmA navamaH sargaH saMpUrNaH // // AhiM zaMkharAjA ane kalAvatInA navathI mAmIne pRthvIcaM ane guNa sAgaranA aDhAra java saMpUrNa thayA // 17 // Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgara, caritra. 425 ||ath // // dazamasargasya balAvabodhaH prArajyate // // jIyAsuH sjaurivaajau,shctushcrnndhaarinnii||sdaiv vibudhAnAM yA, puNya pIyUSavarSiNI ||1||arthH-uttm evA puNyarUpa pIyUSane dUjatI tathA cAracara ene dhAraNakaranAra jANe kAmadhenuja hoya nahiM ? evI je arihaMta jagavAnanI vANI rUpa gAya, te niraMtara jayavaMtI voM. jema kAmadhenune cAra caraNa , tema arihaMta nagavAnanI vANIrUpa gAthAne paNa cAra caraNa ||1||aa pramA NeM maMgalAcaraNa karIne kavi kahe , ke te kanakadhvaja rAjA, vijayavimAnamA ADhArame naveM ahamiM thayo, ane tyAMthI vyavIne kyAM avatasyo ? te kaDhuM . have saMpattiyothI sthala sthalane vipe suzonita le naddezo jenA ane sarvakveza varjita, evo eka anaMganAmA deza je. jemAM gharo , te mahoTA gAma jevAM le. ane gAma le, te nagarasamAna ve ane nagaro , te surapura samAna . te dezamAM ripu evA rAjAdhye paNa je kaMpAyamAna na thAya, ane sallAyamaMmpavATuM, lakSAvadhi ivyavAn, buddhimAna ane vivekavAn evA janoyeM jemAM nivAsa kasyo le evaM caMpApurI eve nAmeM nagara je. te nagaranu, jaya eve nAmeM rAjA rAjya kare le. te rAjAnI vikasitakamala samAna locana vAlI, sudhAsamAna vacana bolanArI, ane suvarNasadRza dehavAlI evI priyamatI nAmA paTTarANI . tevI manohara strInI sAtheM noga jogavatAM te rAjAne eka lAkha varSa, NAI samAna cAvyAM gayAM. have vijaya vimAnamAM ahamiM' thayelo evo te kanakadhvaja rAjAno jIva, tyAMthI cavI pUrvokta priyamatI nAmA paTTarANInA nadarane vipe Avyo. jyAre te garnamAM Avyo, tyAreM rANIne eka svapna yAvyuM. te svapnamAM teNeM jhuM dItuM ? to ke jANe poteM rAjAnA siMhAsana para vetI hoya, ane potAneja potAnA svAmI jaya rAjAyeM jANe maNijaDita mukuTa paherAvyo hoya? tema dI. tyAM to pranAta kAla thavAthI pratidinanA rIvAja pramANe mAgadha lokoyeM AvI ma nohara zabdayI mAMgavya karavA mAMmayu. te sAMjalI atyaMta pramoda pAmelI rANI, zayyAthI uThIne potAnA svAmI pAseM AvI. ane te svapnanI vAta kahI yApI. te sAMjalI rAjAyeM kaDaM ke he priye ! A svapnathI tamAre ethi Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. vIne viSe prasiddha ane rAjAdhirAja evA nAmane dhAraNa karanAro, manojJa evo eka putra pragaTa thAze. ema kahIne paDI te divaseM rAjAyeM potAnI rAja sanAmAM yAvI vijJAna evA svapnapAThakone bolAvyA. ane tenuM pUjana karIne tene svapnanI vAta pUrvI. tyAre te svapnapAThakoyeM paNa je svapnaphala,rAjA yeM kaDaM hatuM, teja kahyu, te sAMjalIne rANI atyaMta prasanna thai. ane prazasta evA potAnA garnanu saMrakSaNa karavA lAgI. have te garna jyAreM pAMca mA sano thayo, tyAre te garnanA pranAvathI priyamatI rANIne saJcaityanA tathA yatinA pUjananA dohada nutpanna thayA. eTale te rANInA manamA evI ilA tha ke hu~ caityamA jai jANe pratimAnuM pUjana karUM, dharmanI pranAvanA karUM, supAtrane dAna yA', sAhAmivatsala karUM ? paDhI te dohadanI vAta rAjAne kahI, tyAreM rAjA to jema koi mAMdA mANasane je vAhanuM hoya, ane pAluM vaidya kahe, ane te jema khuzI thAya, tema atyaMta prasanna thayo. ane te rANInA pUrvokta sarva dohada atiharSathI vizepeM karI pUrNa kasyA. te samayane vipe jema yamarAjAnA AvavAnI bA koi na kareM, tema jenA bhAvavAnI koI paNa ijA karatuM nathI, evo grISmakAla Avyo. have te grISmakAla kehavo ? to ke kalinI par3heM priyadoSa . eTale kaliyugamAM paNa ghaNA manuSyanI buddhi doSa eTale pApa karavAnI thAya , tema yA grISmakAlamAM paNa lokone doSA je rAtri te priya hoya , kema ke divasamAM sakhata tApa paDavAthI sadu koine rAtri priya lAge . valI te grISmakAla kehavo ke ? to ke grAmya purupanI paseM jaDane mAna denAroDe, eTale koka ajJAnI grAmyajana hoya, te poteM mUrkha hovAthI bIjA jaDa ma nuSyaneja mAna Ape . tema A grISmakAla paNa jaDa eTale jene sukha duH khanI kAM khabaraja nathI evA pazu samAna mANAsone sukhadAyaka . paraMtu te sujha purupane sukhada lAgato nathI. valI te grISmakAla kahevo ke ? to ke kadarI jananI paheM satRSNa ne. jema kadarIjananI pAseM ghapuMja ivya hoya, to paNa tenI ivyatRSNA maTatIja nathI. tema A grISmakAlamAM paNa lokonI jalatRSNA maTatIja nathI. valI te grISma kAla kehavo ke ? to ke kunRpanI paheM viSayanAzaka , jema kurAjA hoya, te potAnA vi Saya je deza teno nAza kare , tema A grISmakAla paNa viSaya je iMDiya Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 427 sukha teno nAza kare le. arthAt jevU iMDiyasukha bIjI RtumA Ave , tevU yA grISma RtumAM yAvatuM nathI. valI te grISmakAla kahevo De ? to ke khala jananI par3heM ghaNAka jana sAtheM vaira vasAvanAro . eTale jema khalajana , te potAnA kharApa AcaraNathI tathA kaTuvAkyathI sadu koino vairI thAya De, tema A grISmakAla paNa potAnA sakhata tApathI saduko janane vairI jevo lAge . valI te grISmakAlamA mitra paNa potAnuM maitrya mUkI dIdhuM . eTale sarvajagatano mitra evo je sUrya, teNeM potAnuM yathA yogya tapavArUpa mitripaNuM mUkI dara jagata para ugra tApa nAkhavA mAMmayu be. valI te grISmakAleM aAvA mahoTA sUryanuM paNa apamAna karAvyu le ? eTale grISmakAlamAMpAkara tApa paDavAthI te sUryatApanAM pratispardi evAMje zItavyo, teno loko napanoga kare .arthAt sUryanAM pratisparmi evAM je zItala ivya, tenuM loko mAna kare , tethI te sUryanuM apamAnaja thayuM. kahyu De ke // gAthA // caMdo caMdaNapaMko, jalaM jalaMdA samIraNo haaro|| patnavasajA maniya, phunAi haraMti hiiyaahiN|| 1 // zloka // talpaM tAmarasaM tAlI, tilakaM tArakApatiH // tAlavaMtastaraMgiNyaH, grISme sapta sukhAvahAH // 2 // dhArA yatra tupArasArakaNikA, nirvAritoSmodayaH, zrIvaMmAgarudhU pavAsi ruciraM hayaM sacaModayam // zayyA puSpamayI ca caMdanarasaH kapUra kastUrikA, vAsaH svabamakaMcukA priyatamA grISme sukhasyAspadam // 3 // arthaH- caM, caMdanano paMka, TADhaM jala, ThaMDA jalanA phuvArA, zItala pavana, puSpanA hAra, pallavanI zayyA, manikAnAM puSpo. e ATha vAnAM grISma kAlane viSe hRdayane sukhanAM denArAM // 1 // valI uttama zayyA, kamala, tADaphala, zItala caMdana, tilaka, cazmA, tADano paMkho, ane nadiyo. e sAta vAnAM grISmakAlane viSe surakhanAM denArAM hoya // 5 // valI TADhA ane uttama jalanA phavArA, jemAM tApa lAgato nathI evaM sthala, zrIkhaMma, agaru, tenA dhUpathI vAsita ane jemAM cazmAnAM kiraNo paDatAM hoya evaM mano hara gRha, puSpamaya zayyA, caMdanarasa, kapUra, kastUrikA, svaba ane zveta evAM vastro, kaMcukI vinAnI strI. e nava vAnAM grISmakAlane viSe sukhadA yaka hoya che // 3 // have yA prakAranAM jayaMkara evA grISmakAlane viSe priyamatI paTTarANIyeM yukta evo te jayarAjA, manohara vRdonI ne zonA Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 jainakathA ratnakopanAga sAtamo. " jemAM evA vanane viSe gayo. te vanamAM eka vApikAne kesara, kapUra, garucaM dana, kastUrI, temanA rajaHpuMjeM, karI pIlA tathA sugaMdhita evAM je jala, teNe yukta ka. pIte vApikAmAM te strI puruSa paDI tenA jalathI ghaNIvAra sudhI pa raspara jalakrIDA karI. ane tethI te behu jaNa zramita thara gayA. tadanaMtara te jaya rAjA tyAMcI jarA dUra eka zakSAmaMrupa hato, tyAM jai beTho khane priyamatI rANI to tyAM nikaTanA vRnI nIceMja veThI. have vINA vagADavAmAM zreSTha evA jaya rAjAyeM hAthamAM vINA dhAraNa karIne kinnarathI paNa na gAi kAya tevAM gItagAna karavAno prAraMbha karI gAvA mAMmadhuM tevAmAM te rAjAnA guNothI, svarUpa ne vINAnA nAdathI, te vananI je vanadevI hatI, te mo hita thai gai tethI te rAjAnA saMgamane ibavA lAgI, patI kAmAnithI tapta eva te vanadevI, priyamatI rANInI dAsInuM rUpa dhAraNa karI jyAM te rANI beThelI ve, tyAM yAvI hAtha joDI kahevA lAgI ke bAisAheva ! ApanA pati mAhArAjAyeM mArI sAtheM kahevarAvyuM be, ke rANIne kaho je yAhiM prAvyAM ghaNI vAra thara be, mATe ghera jAya ? te vAkya sAMjalI rANI turata poteM ghara tarapha calI gaI. tadanaMtara te vanadevI, manohara vastrAbharaNa nUpita evI kA minInuM rUpa dhAraNa karI te jaya rAjA pAseM yAvI, hAva, nAva, kaTAkSa karIne te jaya rAjAne kahevA lAgI ke he rAjan ! AApanA guNa, rUpa ane rAga, teNeM karI huM mohita thai gai buM, mATe mane ratisukha vyApI zAMta karo. valI AAhiM koI be paNa nahiM. te vacana sAMjalI kopAyamAna thA brahmacarya vrata jaMganA jayathI tenI nA kahI ne kahyuM ke, he kulaTe ! tuM jaladI mArAthI dUra thA. nahiM to dharmadUSita evI tuM mArA krodharUpa analane viSe pataMganI peTheM balI jAiza ne teM dhArelo evo dharma, jo mArA dezamAM yAto hoya, to DhuM te dharma ko kAleM yAvAja davaM nahiM, to tevA dharmane huM paMgeja karUM ? valI tarI paDheM koI puruSane meM jo adharma karato joyo hoya, to teno huM nArAja karUM. khane valI tAro paNa huM nArAja karata, paraMtu tuM strI bo, mATe lAcAra buM. kAraNa ke zAstramAM vAkya be ke avadhyA strIH valI he svairiNa ? vizvatamoharAkaraNazIla evo yA je ravi, te zuM koI dADo potAnAM ujjvala kiraNothI aMdhAruM kare ? nA naja kare, tema dAnI, mAnI, dhanI, dhIra, vIra, kIrttimAna evo mANAsa, koidivasa parastrImAM yAsakta 66 "" Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 4e thAya ? nA naja thAya. kahelu ne ke // zloka // dattastena jagatyakIrtipa Tadogotre maSIkUrcaka, cAritrasya jalAMjalirguNagaNArAmasya dAvAnalaH // saMketaH sakalApadAM zivapuradhAre kapATodRDho, kAmAtastyajati pranodaya nidAM sustrIM parastrIM na yaH // 1 // arthaH- kAmAta evo je puruSa, potAnI kIrttine jeda karanArI manohara evI parastrIno tyAga nathI karato, te puruSe jagatane viSe apakIrtino paTaha vagaDAvyo, tathA teNeM potAnA gotrane viSe mazano kuco dIdho, cAritrane jalAMjali dIgha, ane guNagaNa rUpa ArAmamAM dAvAnala lagADyo. tathA sakala Apattiyone AvavAne saMketa batAvyo, ane valI teNeM zivapuradhAranA dRDha kamADa dIdhAM // 1 // AvAM vacana sAMjavyAM to paNa te strI, rAjAne kahevA lAgI ke he vino! mane tameM parastrI na jANajA. hUM to niraMtara tamArA guNamAM ane rUpamA rakta evI vanadevI bu. mATe smarAgiNI tApa pAmelI evI je DhuM, te mune tamArA saMgamarUpaamRtathI siMcana karo. ane he nAtha ! tamo kahevA bo? to ke DhuM jevInI prArthanAnA naMgamAM nIru ne, tathA valI kAruNyanA naMmAra bo. mATe mAro tyAga na karI, mArUM sevana karo. yA prakAraceM te vanadevIneM vacana sAMjanI jayarAjA kodhAyamAna thai krUra vacanathI kahevA lAgyo ke he uSTe ! he nirlaGa ! he pApiNi! tuM AvA kukarmAcaraNa karavAnI bAthI uttama evA devapaNAne vagove ? jA. he puMzcali ! tArI sAthai DhuM bolanAra nathI. ane have to jema bane tema tuM mArI najareMthI dUraja thA. kAraNa ke hu~ tuja pApiNInuM mukha jovAne nato nayI ? AvAM tiraskAranAM vacana sAMjalI te devI, turata aMtAna thai gai. ane panI te vicAravA lAgI ke koi paNa rItanuM kapaTa karIne mAre thA rAjA sAtheM ratisukha to levuja ? ema vicArIne kAmAtura evI te strI, bala karavAno avakAza joyA kare . te samayamAM jayarAjA vismaya pAmI te vAta, potAnI strIne kahevA mATe jyAM vRdanI nIceM potAnI strI benI hatI tyAM gayo. ane tyAM jaI jove, tyAM to te rANIne dItI nahiM. tyAreM teNeM vi cAra kasyo ke AhIM rANI nathI, paraMtu te ghera gai haze? ema jANI poteM paNa ghera gayo. te samayamA avakAza joDne te vyaMtarIyeM sagarnA evI priyama tI rANI jyAM gharamAM beThI hatI tyAMthI tene napADIne prAcIdizAmAM gharoja Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. dUra eka najaDa vanamAM nAkhI dIdhI, ane pote pAcuM rANInurUpa grahaNa kayuM. ane dAsIne kahyu ke he dAsi ! mAhArAjane jazne kahe, ke Apane rANI sAheba, bolAve . te sAMjalI te dAsI je hatI te tatkAla rAjA pAseM zrAvI vinati karI kahevA lAgI ke mahArAja! Apane rANIsAheba bo lAve ? te sAMnanI rAjA bolyo ke hu~ paNa AvavAno vicAraja karato hato, mATe jA. DhuM zrAvU . ema kahIne te jayarAjA aMtaHpuramAM Avyo, tyAM to te vyaMtarI jaladI sAmI yAvI, lagA rahita thai vezyAnI par3heM vicitra evA AliMganAdika napacAro karavA lAgI. te joDne rAjAe~ ni cAra kasyo ke are! yA dekhavAmAM to rANI jevI lAge De, paraMtu AcaraNathI rANI nathI. kAraNa ke jo rANI hoya, to Ama bolyA cAvyA vinA sarvanI samada nirmaUpaNuM kare nahiM.mATe mane lAge je ke rANInuM rUpa dhAraNa karI AhIM yAvI vesanAra te vyaMtarIja je. ema jANIkrodhAyamAna thai, tenI para eka muSTino prahAra kasyo, tathA tene keza pakaDI, DharaDI, ghaNIka gAno dakSa, dhakko mArI, gharamAMthI kADhI mUkI. tyArete vyaMtarI paNa jayanIta thara, turata jANe citrAmaNanI pUtalI hoya nahiM ? tema tha gai. panI nirAza thaine te aMtAna tha gai. tadanaMtara jayarAjAyeM vicAra karayo ke A vyaMtarI mArAmAM ati Asakta thavAthI mArI panavADeja paDI , to te eka kSaNa vAramAM kAMka na samajAya tevu bala karI mArA amUlya evA brahmacaryavratano naMga karI nAvaze. mATe have mAre teno gkhUba vicAra rAkhavo? ema vicArI ne valI paNa vicAravA lAgyo ke are! e to ThIka, paNa mane AAhI Avyo jANe ,te batAM rANIne gharamAMthI bAhAra thAvatAM vilaMba kema lAgyo ho? cAla, daMteno tapAsa karUM? ema vicArI aMtahamA jai tapAsa kare, tyAM to rANIne dIThI nahiM. tyAre sasaMtrama thaztatratya sarva parivArane pUbavA lAgyo ke he loko! rANI kyAM le ? tyAre tyAM rahelA koi paNa mANasane rANI nA javAnI khabara na hovAthI tethe kAMhI paNa uttara Apyo nahiM. tyAre rAjAyeM jAeyu je are ! jarUra mArI panavADe paDelI te uSTasUrIyeMja mArI rANInu haraNa kayuM je ? ema nizcaya rIteM jANIne teno zodha karavA cota rapha keTalAMeka mANAsone mokavyAM. te mANAsoyeM bADo avalo ghaNoja zodha kayo, paraMtu teune rANIno kyAMhi paNa patto malyo nahIM. tyAre Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 431 nirAza tha te zodhakaloko, jaya rAjAne vinati karI kahevA lAgyA ke mahArAja ! amoyeM to rANIsAhebano ghaNoja zodha kasyo, paraMtu teno kyAMhi paNa patto malyo nahiM. AvAM tenAM vajrapAtasamAna vAkya sAMjalI atyaMta kheda pAmI, vicAravA lAgyo ke aho ! janma, maraNa, jarA, mRtyu, roga, zoka, saMyoga, viyoga, teNeM karI dUSita tathA kaSA ya ane viSaya, teNeM karI vyApta evA A saMsArane vAraM vAra dhikkAra hajo. are! je saMsAramA eka rupamA sukha dekhAya le, ane pAvaM bIjA dAmAM kuHkha dekhAya . mATe iMjAla jevA saMsAramA jhuM sukha ke ? kAMhIja nahiM. valI je saMsAramA rahelA jIvane koI eka pANavanana evA padArthono viyoga, ekadANa vAra paNa sahana thAto nathI, to tevA prANavanana padArtha vinA AravI AyuSya kADhavI paDe le ? valI je saMsAramA mAtA, pitA, putra, kalatra, saMpatti pramukhanuM sukha jIvane male De, to te sukhane daiva, eka nimiSamAtramA nAza karI nAkhe ? mATe tevA daivane paNa vAraM vAra dhikkAra hajo. are! te deveM prANathI valana evI mArI priyAnA mane paNa viyoga karAvavArUpa duHkha dIdhuM . ? are! bIjaM to ThIka, paNa sagarnA evI te prANapriyA ko ThekANe jIvatI haze? hA ! jo jIvatI haze, to hu~ jANIza ke te kevala tenA garnanoja mahimA . aho! te priyAnuM je divaseM mune mukha dekhAze, te divasa mane amRta samAna mITho lAgaze ? divasa to jhuM! paNa te ghaDI paNa mane amRtathI paNa mIThI lAgaze ? ema atyaMta manamA kheda karatAM te rAjAyeM jojana pramukha zarIra sthitisAdhanano sAva tyAga karI dIdho. tyA nimitta zAstranA narolA evA tenA maMtrI vagereyeM kaDaM ke mahArAja! Apa kveza ma karo.yApanI rANI koI paNa ThekANe kuzala , ane tene putra paNa prasavaze ? ema amane nimitta zAstranA yogathI jaNAya . AvAM vacana sAMjalI rAjAne jarA zAMti tha. tyAre teNeM vicAra kasyo ke kadAcit mArA nAgyodayathI jo mane pAlI strI malaze, to paNa DhuM have thA duHkhAvAsa evA gRhAvAsamAM rahIza nahIM? evo nizcaya karIne panI deha sthitine mATe nojana vagere karavA lAgyo. have te vyaMtarIyeM haraNa karI vikaTa vanamAM nAkhI dIdhelI priyamatI rA pInuM guM thayuM ? te kahe .ke te ugravanamAM nAkhelI rANIne thoDI vAra par3I Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. " jAna thAyuM, tyAreM hAkI bAkI thI. ne cotarapha jovA lAgI. ane jyAM juve, tyAM to sarvatra ujaDavanaja dItuM. te joine jayajIta thara thakI kavA lAgI ke ghare yA zuM ! huM mArA mahelamAM sUtI hatI, tyAMthI valI cAhiM kyAM yAvI ! re yA te guM iMijAna ho ! ke yA te maneM nama thayo ! keA te mane svapna yAvyaM be ! are manohara evo mAhAro mahela kyAM gayo ! zrane jemAM jAjA hiMsakajIvo rahe be, tevuM yA jayaMkara vana kyAMthI vyuM ! are mane hiM koNa lAvyuM ho ! te lAvanAra paNa kema de khAtuM nathI. hA !!! have huM kema karUM ! kyAM jAvaM ! kone kartuM ! he svA mInAtha ! tameM kyA ho ? jo yAhiM ho, to tamArI prANapriyA huM talakhuM buM, tene uttara kema nathI ApatA ? have jo uttara na yApo, to tamane mArA zapatha le ! ne he prANanAtha! he prANapate ! tamo jIvatAM batAM vinAparAdha mane yAvA vikaTavanamAM ko nAkhI ? hA ! pApiSTa evI meM pUrvajaveM kAMka pApa karmanuM zrAcaraNa kara haro, jethI mane aNadhAra ne vicAra dA ru duHkha yAvI paDa ! grAma vividha prakAranA vilApa karatI, ne rAtri paDavAthI cotarapha pharatA evA siMhapramukha hiMsaka prANIyonA zabdayI kaMpA yamAnayatIne vAraMvAra " namoprayaH " ema bolatI, karamAi gayuM be mukha jenuM evI te rANI, tyAMthI ekadama unI thai. ne pI vicArakA lAgI ke have huMkyAM jAnaM ? are ! yahiM nirnayarIteM rahevAya, evaM kayuM ThekAeM be ? ema ciMtAyeM karI vyAkula yatI thakI muMjAine tyAMja paDI rahI. paDhI savAra paDavAthI dakSiNa dizAnA mArga tarapha cAlavA lAgI. tyAM siMha, tyAghra, sukara, zIyAliyAM, tenA jayaMkara zabdothI kaMpAyamAna be citta jenuM ne sUryanA tApathI tapelI velumA tapI gayA be paga jenA, ane pagamAM kAMTA vAgavAthI jene ghaNuMja rudhira cAlyuM jAya be, evI te rANI, zUnyavanamAM poteM atyaM ta komalAMgavAlI hovAthI mUrchA pAmI gai paDhI thoDI vAreM zItalapavana zrAvavAthI pAThI sAvadhAna thai, vicAravA lAgI ke ho ! meM pUrvajaveM prajJAnanA yogathI ghaNAMja ghora pApa kasyAM daze, ema lAge be ? kAraNa ke je pApanA vipAkarUpa thA duHkhane DhuM zrahiM pratyakSarIteM jogavuM hUM. ane jina zAstramAM lakhenuM be ke prANImAtrane zubhAzubha karmono loga to jogava voja paDe be, mATe potAnAM karelAM karmane jogavavAM paDe, temAM yApale Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 433 konI para kopa karavo ?aa pramANe jinavacanane nAvatI tathA nUkha, tRSA pramukha duHkhothI pIDita evI te rANI, ghaNAMja khone nogavatI thakI te vanane viSeja jamavA lAgI. ema thAkho divasa gayo, ane jyAre sAryakAla thayo, tyAre tene, te vanamA rahenArIyo ane potAnI parNakUTImAthI bAhAra pharatIyo evI koieka tApasI strIyoyeM dIThI, tethI te sarva, rANI pAseM AvIyo,ane tene jo tenI para dayA bhAvavAthI potAnA kamamalanA jaleM karI svastha karI. panI te tApasIyo, tene hAtha pakaDIne potAnA Azra mamA lAvIyo. ane te sarva tApasInI guruNI eka vRkSatApasI hatI, tene te batAvI. tyAre te vRkSatApasI tene yAsana, tathA miSTa evAM phala e vagerethI satkAra karI pUyuM ke he stri! dhAvA manohara aMgavAlI tathA manohara alaMkAra ane vastrayukta tuM dhAvA ugravanavAsarUpa kuHkhane kema prApta tha? te sAMjalI vAtsalyavAna evI te ikSA pAseM priyamatI rANIyeM potAnI banelI sarva hakigata kahI thApI. te sAMjalI vRkSA bolI ke he behena! A asAra evA saMsArane viSe jIvaprANImAtrane aNadhAyuM ane aNavicAyuM aka smAt phuHkha AvI paDe . tethI he vatse ! temA kAM paNa tAre viSAda karavo nahiM. ane he mRiMgi! valIthamane to ema lAge ke tArI mohoTI puNyA ne, ke je puNyAithI sagA jatAM tuM yAvA vikaTa vanamAMjIvatI rahI ho? ane pAnI valI yA amArAM tapovanamA AvI Do? he behena ! have tuM phikara boDIyAjanI rAtri toyAhiM amArI sAtheMja rahe. ane savAreM ameM amArA gurune vinati karIne tune koi paNa gAmamAM pohoMcaDAvAno baMdobasta karAvI thApaguM? yAvAM vacana sAMgalI rANIyeM jAeyuM je have hu~ maraNa to pAmIza nahiM ? ema jANI te rANI te rAta to tApasIyonI sAtheMja rahI. patrI savAra paDavAthI sarva tApasIyo te rANIne eka kulapati tApasa hato, tenI pAseM lAvIyo ane rANInI kahelI binA sarva kahI ApI. tyAre dayAlu evA kulapatitApaseM koieka vRkSa tApasane bolAvIne AjJA karI ke he tApasa! jA.thAhiMthI thoDe dUra eka zrIpuranAmA nagara he tyAM,yA rAja strIne boDI pADo yAvya.ema tene kahIne par3I pAbu rANIne kahyu, ke he suMdara stri!thA, tamane je gAma dekhADe, tyAM jajo. ane tyAMthI tamArA gAmanI taja vIja karIne par3I tamAre gAma jajo. te sAMgalI priyamatI rANI te tApa Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. sanI sAtheM cAlI. paraMtu te sagarnA hovAthI maMdamaMda rIteM mAhAkaSTathI cAlatAM thAkIga.ane ema cAlatAM tApasanA batAvelA zrIpuranAmA nagaranA udyA namA prAvI pohoMcI. pabIte 16 tapAsa,rANIne te gAma batAvI, te udyAnathI pAlo valI potAne zrAzrameM zrAvyo. priyamatI rANI thAkI javAthI te nadyA namA eka thAmrano vRkSa hato, tenI nIceM beThI. tyAM to te nadyAnamAM eka jina caitya hatuM, temAM zrAvako, sattaranedI pUjA jAtA hatA, teno zabda sAMjalI ekadama nanI thane te caityamA gai. paraMtu potAnI pAseM pUjAnI sAmagrI na hovAthI te jinapratimAne praNAmaja kasyo, ane panI tyAM rahelA sarva sAdharmikone praNAma kaskho. tevAmAM tyAM koieka jinanagavAnanAM darzana karavA AvelI jinasuMdarInAmA zrAvikA hatI, te rANIpAseM yAvI. ane rANIne pUjyuM ke, he suMdarAMgi ! he sAdharmike ! tamo koNa bo? ane kyAMthI yAvyAM bo ? AvAM vacana sAMjalI te rANIne potAnuM sarva duHkha sAMnarI Avyu, tethI hRdaya jarA AvavAthI tene kAMza paNa uttara na ApatAM te rudana karavA lAgI. tyAre te jinasuMdarI zrAvikAyeM vicAyuM ke aho ! A strI tenA zarIranA dekhAva uparathI koi uttama kulanI strI hoya, ema jaNAya ne ? ane valI tene kAMka mahoTI Aphata AvI hoya, ema lAge ne ? ema vicArI te zrAvikA kahevA lAgI ke he mahAnunAve ! yA saMsArane tameM anityaja nAvo. ane vAraM vAra vItarAganuM smaraNa karo. he bahena ! zarIrane saMtApa karanAra, tathA jethI navAM karma baMdhAya , evA ruda nathI guM valavAna De ? he suMdari ! anaMtapuHkhAtmaka evA apa saMsArano, viSAda karavAthI pAra yAve tema nathI. he nare! yA saMsAranA kharArUpane jANanArA puruSoyeM to sukhamAM ane suHkhamAM dharmanuMja AcaraNa kara. kA raNa ke jIvane dharmArAdhana karavAthIja anaMta sukhanI prApti thAya be. tathA phuHkhano nAza thAya . temATe he naI ! tamo kvezano tyAga karo ane dha manuM AcaraNa karo, kema ke thA jagatamAM dharmavinA koI paNa bIjuM suHkhanA zaka auSadha nathI. AvI rItanAM vANIrUpa amRtathI yAzvAsana karI te priyamatI rANIne jinasuMdarI zrAvikA hAtha pakaDI potAne ghera teDI lAvI. ane tenuM sarva vRttAMta, potAnA pitA dhanaMjaya zeThane kahI Apyu. tethI te dhanaMjaya zeteM dayA ANI te rANIne potAnI putrIne paveM rAkhI, Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 435 have tevAmAM grISmatApa tapta evA pArakhA vizvane joine vizvopakAraka evo varSAkAlarUpa nUpa, garjanArUpa tUryone vagaDAvato thako, tAparUpa vairInA nAza karavAne mATe A pRthvIpara Avyo. par3I teNeM iMzcanuparUpa dhanuSyane kheMcI jalavRSTirUpa bANothI te nidAgharUpa vairIno vinAza kasyo. ane valI sarvatra kuTuMbI janonAM manane paNa palAlyAM, jethI sadu koine pota potAnAM snehi janone malavAnI utsukatA thai. pAprakAranA varSAkAlanA AvavAthI eka divasa sAyaMkAleM te priyamatI rANI ekAMtamAM beTI hatI, temAM tene potA no priya svAmI sAMjarI aAvyo, tethI tenuM vAraM vAra smaraNa karavA lAgI. ane te smaraNathI tenA sneha smaraNa thayu, tethI hRdaya narAzyAvyu. mATe vilApa karI rudana karavA lAgI. te priyamatI rANIne rotI, tathA vilApa karatI joine tenI cAkarI mATe rAkhelI koieka dAsI hatI te paNa rudana karavA lAgI. paDI rudana karatI e rANI dAsIne vilApa karatAM kahyu ke, he vehena // zloka // dAronAropitaH kaMte. mayA vizleSanIruNA // idA nImaMtare jAtAH, parvatAH sarito'mAH // 1 // yAH pazyaMti priyaM svapne, dhanyAstAH sakhi yopitaH // asmAkaM tu gate kAMte, gatA nijJapi vairiNI // 2 // he sakhi ! vizleSa thavAnA jayathI meM mArA svAmInA kaMThamAM puSpano hAra paNa na nAkhyo. arthAt meM jANyuM je jo DhuM mArA svAmInA galAmA puSpano hAra nArakhaM, to jeTalo hAra jADole, teTaluM mane mArA svAmIthI dUrapaNuM thAya ? ane hAlamAM to mArA svAmInI ane mArI vace ghaNA sarvato, nadiyo, dhane vRdo AvI pakhyAM // 1 // valI he sakhi ! je strIyo svapnamAM paNa potAnA svAmIne jove , te strIyone dhanya be, ane u gaNI evI je DhuM, te mArI to je divasathI mArA svAmI sAtheM judAi thane, te divasathI niza paNa gAve, tethI te niA paNa vairiNI thane, kema ke jo nizaAve to svapna Ave, ane jo svapna Ave, to te svapnamAM mane koka divasa mArA svAmInU darzana thAya ? paraMtu tenuM darzana na thayuM temAM mukhyakAraNa nijJa nathI AvatI teja . tethI te niza paNa mArI vairiNIja be. A prakAranA vividha vilApa karatI, dhUDathI dhUsarita jenuM zarIra tha gayuM ,ane jeNe malina ane ekaja vastra pahereluM che, evI te rANI, kapAla para hAtha da nIceM mukha karI rudana karavA lAgI. te sAMjalIne jinasuMdarI Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 . jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. zrAvikAno pitA dhanaMjaya zeta vinayathI tene kahevA lAgyo ke he putri! tArA guNothI tathA sauzIvyathI raMjita thayelA mane tArI mohoTI ciMtA thAya ne, ke have te tAraM mAre guM karavU? kAraNa ke amArAthI na saMnalAya evaM tuM pra tisamaya rudana kasyAja kare je. ane te rudana maTADavAno eka yA upAya ne, ke jo tune tAre ghera mokaLu ? ane tuM rotI paNa tyAreMja baMdha thA. paraMtu tema paNa hAla bane ema nathI. kema ke varSARtu hovAthI koi paNa mANAsa yAmAMtara jAtAMja nathI. to mANasa vinA tune konI sAthe mokaluM? yA prakAranI mohoTI ciMtA thAya je. mATe he behena ! mAruM kartuM mAnIne sAMpra takAla varSARtu, tethItuM dharmArAdhana karI svastha thazne rahe. ane paDI hu~ varSA Rtu javAthI ko sArA mANAsa sAtheM tune tAre ghera jarUra pahoMcaDAvIza ? dhAvAM vacana sAMjalI te priyamatIrANI bolI ke he tAta! tamArA zaraNamAM rahelI evI mane to nivRttija , paraMtu sarvabaMdhathI premabaMdha be, te pustyaja ne, tethI jemA prema baMdhANo . evAM ghara, svAmI, svajana sAMjare, tyAreM dhAsyA vinA paNa rudana thai jAya. paNa havethI tamAraM vacana svIkArI zAnAthI ra hIza? ema kahIne te dharmArAdhanamA bAsakta tha. panI te priyamatI rANI ye sArA samayamA manohara lagmane viSe duHkhane nAza kare, evA eka putraratna ne prasavyo. te sAMjalI harSotkarSathI praphullita ne mana jenuM evA e dhanaMjaya zreSThIye,rAjAnI AjhA lazne sarva baMdIvAnone baMdhIkhAnethI boDAvyA ane daza divasa paryaMta pitAnI parnu ghaNuMja ivya kharacyu. tathA putrajanmamahotsava kasyo. bArame divaseM jhAti kuTuMba jamADIne atyulAsathI te putranu kAmadevasamAna rUpa hovAthI "kusumAyudha" evaM nAma pADayu. panI varasAdanA divaso vya tIta thayA, topaNa putra be varSano thayo tyAM sudhI rAkhI. have te zrIpuragA mano rahevAsI koieka vAsavadatta nAmanosArthavAha hato, te rANInA caMpAna gara tarapha keTaloeka mAla lazne varSAkAla vyatIta thavAthI vepAra mATe jato hato, te vAtanI dhanaMjayazreSThIne khabara paDavAthI te sArthavAhane potA no vizvAsa pAtra jANI vinati karI ke he vAsavadatta! tamo caMpApurIyeM jADo? jo jAtA ho, to te caMpApurInA rAjA jayarAjAnI rANI priya matI amAre tyAM ghaNA divasathI phuHkhanI mArI rahelIbe, ane valI tene hAla eka putra aAvyo . to te rANIne ane tenA putrane prANathI paNa vadhAre Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. . 437 sAcavIne caMpApurIyeM lajazne tenA svAmI jaya rAjAne soMpo. eTalu mAru kAma maherabAnI karIne karo. valI tene kadAcit hu~bIjA sAthai mokalata, paNa tamArI jevo vizvAsapAtra bIjo sAtha mane kyAthImale? ema kahIne te vAsa vadatta sArthavAhanI sAthai keTalAeka parivAra tathA vAhanayukta te rANIne ravAne karI. tyAre tyAMthI sarva sAtha cAlyo, te prathama zivavaInapuranAmA ko eka nagara hatuM, tyAM yAvyo. ane te gAmanA udyAnane viSe yAvI utasyo. tyAM priyamatI rANI eka AMbAnI nIceM potAnA kusumAyudha putrane kholAmAM lazne belI beThI ramADe je, tevAmAM \ banyuM ? to ke putra vinAno te ziva vaInapurano zrIsuMdara nAmA rAjA,gurunI pAseMthI dharmazravaNa karI saMsArathI vairAgya pAmI dIdA sevA tatpara thayo hato, tyAre teNeM potAnA rAjyane potAnA puraMdaranAmA nAine thApaqdhArIne tene kahyu, ke he nA! A mArA rAjyane tamo svIkAro. kAraNa ke dave DhuMdIdA sevA buM buM. te sAMjalI puraMdara kumAra boTayo ke he jyeSThabaMdho! ApanI peThe mune paNa A saMsAra para vairAgya Avelo , to duM paNa dIkSA levA huM ? e sAMjalI zrIsuMdareM kahyu ke he nA! ApaNa bedu nAzne putra nathI, mATe rAjya kone soMpiyeM ? ema kahIne panI bedu nAzyoyeM terAva kaso, ke ApaNe ema karavaM, ke eka hAthaNI zaNagArI tenI soMDhamAM jala narelo suvarNakalaza ApI, paMcadivya vAgate te hAthaNIne bUTI mUkavI. thane te hAthaNI jenI para kalaza Dhone, teja thA gAmano rAjA thAya? thAma terAva karI te pramANe hAthaNInI guMDhamAM kalaza Apyo ne paMcadivya vAgate hAthaNI jyAM jAya , tenI sAthe sarva ko cAlyA. tyAre te hAthaNI udyAnamAM zrAvI te jyAM priyamatI rANI aAmranI nIceM potAnA kusumAyudha putrane kholAmAM lazne veThI hatI, tyAM AvI. ane te hAthaNIye te kusumAyudhakumAra para kalaza Dholyo. te jokne prasanna thayelA evA te bedu nAzyoyeM putrasahita te rANIne praNAma karI hastI upara besArI ane te mA dIkarAne gAjate vAjate potAnA gAmamAM teDIlAvyA. ane kahevA lAgyA ke he mAta! yA amArA rAjyane tamo svIkAro. kAraNa ke A hAtha pIyeM jalano narelo kalaza, thA tamArA kholAmAM sUtelA putra para Dholyo be. ane amAro evo TharAva , ke jenI para hAthaNI kalaza Dhole, teneja thA rAjya Apaq. mATe yA rAjya have tamArA putranuMja . ane amo Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 437 . jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. vedu nA to have dIkSA lai saMyamavrata AdarayuM ? te sAMjalI priyamatI rANI bolI ke he nAI ! DhuM to abalA buM. ane yA mAro putra ghaNoja bAlaka De, te mATe hAla to tamoja jema rAjavaivaTa calAvo bo, tema calA vo. have vAsavadattanuM guM thayuM ? te kahe je. ke te rANI to putra sahita tyAM gai, ane te bAhAra kAmeM gayelo vAsavadatta sArthavAha udyAnamAM Avyo, tyAM tene mAlama pdd| ke potAnI sAtheM caMpAnagarIyeM AvatI evI te priya matI rANInA putrane A gAmanI rAjagAdI malI, ane te rANIne tathA tenA putrane yA gAmanA zrIsuMdara rAjA vagere hastIpara vesADI paMcadivya zabda vAjA vAjate gAmamAM teDI gayA le. te sAMjalI vAsavadatta sArthavAha ekadama zrIsuMdara rAjA pAseM AcI kahevA lAgyo, ke he rAjan !A hAla jenA putrane rAjyagAdI pApI, te, caMpApurInA jayanAmA rAjAMnI paTTarANI be, kaliMgadezAdhipatinI putrI The, tathA tenuM priyamatI evaM nAma be. te ko eka maMdanAgyodayathI pharatI pharatI amArA zrIpuragAmamAM mArA mitra dhanaM jayazreSThIne tyAM rahI hatI. ane tene te dhanaMjaya zreSThIyeM potAnI putrI kara tAM paNa vadhAre rAkhI hatI. have tene, tenA putra sahita caMpApurIyeM pahoM cADavA mATe mane te zreSThIyeM ghaNIja nalAmaNa karI soMpI je. mATe te mane soMpo, ke jethI DhuM tene caMpApurImA lai ja tenA svAmIne soMpuM ? je thI mane koi paNa rItano Thabako na male ? ane he rAjan ! tameM guM zrA kaliMgAdhipatinI priyamatI putrIne nathI ulakhatA ? evAM vacana sAMnatI atyaMta harSAyamAna tha te bedu nAzyo sasaMnrama tha rANIne kahe vA lAgyA ke are ! hA, tyAreM to tamo amArI mAsI thA bo. aho ! thA to ghaNuMja sArUM yayu, je A amArA mAsIyAi nAine amAruM rAjya gayuM ? ema kahIne te bedu jaNa rANInA pagamAM paDI gayA, ane panI te zrIsuMdara rAjA, vAsavadatta sArthavAhane kahevA lAgyo, ke he nAi! have tamo svastharIteM caMpApurI tarapha jA. ane A amArI mAsInI tathA amArA mAsIyA nAznI kAMhI paNa phikara rAkhazo nahI. valI tamo yA sarva vAta caMpApurInA jaya rAjAne kahejo. e sAMnatIne sArthavAheM jANyu je have ApaNane ko tareno Thabako male tema nathI, kAraNa ke A rANI zrIsuMdara rAjAnI mAsI thAya le ? ema vicArI te priyamatI rANInI rajA Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. . 43e lazne sArthavAha, tyAMthI caMpApurI tarapha cAlyo. have te zrIsuMdara rAjAyeM maMtrivagerene bolAvI sadu koznI samada nattama evo divasa joDne kusu mAyudha kumArane potAnI rAjagAdIpara vesAyo. ane panI atyaMta harSAya mAna tha vairAgya pAmelA evA bedu nAzyoyeM gurupAseM jaz dIkSA lIdhI. te kusumAyudha rAjA paNa te rAja ghaguMja uttama hovAthI akhaMmita zAsa navAlo thayo. eka divaseM avaMtI dezanA rAjazekharanAmA rAjAyeM ekadata mokalyo, te dUta zivavaInapuramA kusumAyudha rAjAne kahevA lAgyo ke he rAjan ! mArA svAmIyeM kahevarAvyu De ke jo tuM sukhathI rahevA zvato ho, to tArA hAthI, ghoDA, naMmAra vagere vastu mane soMpI, tuM khaMmiyo rAjA thai rahe. ane amArI naktinAvathI anucaranI paDheM sevA kara. kAraNa ke tuMhajI bAlaka ge, tethI tAre bAlakane rAjyAsananI yogyatA hoyaja nahiM ? tema tArAthI te rAjya sAcavI zakAya tema paNa nathI. kema ke jagatamAM tArI jevA bAlaka to potAne jevaM game tevU jojana karI ramyA kare le ? mATe te rAjyane pRthvIpara ama jevA mahoTA uttama rAjA batAM, tuM jevA bAna ko nogavI zake ? kahyu De ke // gAthA // na jiya suhaM vihaMgA, gahikaNa mahAmiseNa caMcUNA // pi tesu buhAlu ya, kalAvaya DhaMkakaMkesu // 1 // arthaH-koieka nAno padI kyAMkathI malelA jAjA mAMsane potAnI cAMca mAM laz AvI name, ane tevAmAM tenI khabara paDavAthI tenI par3avADe dudhA tura evo DhaMka padI jAya, to te DhaMkapadIne betarIne te nAnApadIthI mAMsa khavAya ? nA-naja khayAya. tema kadAcit te khAya to tene te jIvavA paNa de ? nA naja de. tevI rIteM yA rAjya tune amo rahevA deNuM nahI. ane he kumA ra ! jo amArA kahevA pramANe cAlIza to par3I tArI ameM sahAya karazuM ane jyAreMtAreamArI sahAyatA hoya, to par3I tAro koNa parAnava karI zake? ko nahiM. yAvAM vacana sAMjalI zAlamaMtranAmA maMtrI bolyo ke he dUta ! tArA svAmIne kaheje je A kusumAyudha rAjA to hAla bAlaka hovAthI tene ta mArA jevA rAjAnIsevA kema karavI? tenI kAM khabara nathI. ane hAthI ghoDAthI te ramanAra, hovAthI te nirnaya thazne ramavA ApelA hastI, azva vagerene lazne tArA svAmIne kema apAya ? ane tArA svAmIne jo hAthI ghoDAja jotA hoya, to te 'vya mokale, to te zvyanA hastI pramukha lazne Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 . jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. amo mokalAvIyeM ? AvAM vacana sAMjalI kopAyamAna thayelo te dUta bolyo ke tamArA jevA maMtrI malavAthI to have thA kusumAyudha rAjA jarUra ghaNA divasa rAja kare, ema lAge ? aho ! AvA tama jevA dIrgha dRSTi maMtrIyothI koi divasa rAjA sAmrAjyarAjya kare ? nA naja kare. valI he maMtrI ! rAjAne kAMza bAlaka tathA yuvAnapaNAnuM nathI. paraMtu ubala rAjAyeM potAnAthI samartha rAjAnu, dAnathI, sevakatvathI, Anucaryaja karavU ane ema kare, toja te sukheM rAjya kare ? ane he maMtrI! AvI tamArA jevI ga vanI vANI bolavAthI to sAmo prabala rAjAne roSamAM poSa thAya ? valI he maMtrI! te purbala rAjA, prabala rAjAne kadAcit kAM Ape nahiM, paraMtu tene praNAma karI prasanna kare, to paNa te prabala rAjA tenI para koI divasa kopAyamAna thAya nahiM. mATe je vastu nakhathI dAya, e vastumAM kUvADAna guM kAma ? valI amAro rAjazekhara rAjA je ,te to, je manuSya tene name le tenA manorathone kalpasadanI par3heM pUrA kare . ane je tenI sAmo garva kare , teno to te yamanI par3heM ane dAvAnalanI paDheM nAza kare be. A prakAreM animAne karI madonmatta thai bolatA evA te dUta pratye pAlo vizAlabudivAlo te zAsamaMtrI bolyo ke are dUta ! tuM pAra ke ghera AvI, dUta batAM maMtrIjevaM kArya kema kare le ? tathA AvI garvanI vANI paNa kema bole ? ane " te kusumAyudha rAjA mArI prasannatA mela vaze ane hu~ kahIza, ema karaze. to rAjya nogavaze ? " AvAM vAkya bola vAthI to tAro svAmI nileU, akArya karanAra, ane mUrkha. jevo lAge ne. yA amAro kusumAyudha rAjA bAlaka ne, navo ne, to paNa tenuM rAjya tArA svAmI jevA grAmasiMhathI levAya tema nathI. kAraNa ke te zizu , paNa siMhanA zizusamAna . to te siMhanA zigune kadAcit hajAra baka rIyo nelI tha mAravA yAve, to tethI guMte maraNa pAme ? nA naja pAme. yA prakAranA vacanarUpa daMmAghAtathI tADana karelo evo te dUta, kopAkrAMta thA ta kAla potAnA svAmI pAseM AvI potAnuM tathA tenuM je paraspara nASaNa thayuM hatuM, tene vizeSapaNe kahI dIy. te sAMjalI jema agnimAM ghRta home, ne jema agni prajvalita thAya, tema kopAyamAna thai ghaNA hAthI, ghoDA pyA dala ratha vagere mahoTA sainyane lazne te sainye karI pRthvIne dona pamADato Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 441 thako te rAjazekhara rAjA, kusumAyudha kumAranI sAtheM havA mATe cAlyo. have te vAsavadatta sArthavAhanuM huM thayuM ? te kahe . ke te vAsavadatta sArthavAha, zrIsuMdararAjAne priyamatI rANIne soMpIne tyAMthI tatkAla caMpA purImAM Avyo, ane tyAM jayarAjA pAseM jaz namana karI vadhAmaNI devA lAgyo ke he rAjan! Apane vadhAmaNI ? vadhAmaNI ? ApanI rANIje priyamatI , tenA putra kusumAyudhane zivavaIna nagaranuM rAjya manyuM ? te sAMjalI rAjA to vismaya pAmI gayo, ke are! A te guM kahe je ? pabIte vAsavadattane pUbavA lAgyo ke he sArthavAha! tameM A jhuM vadhAmaNI Apo no? ane raoN kaho bo? tyAre te vAsavadatta pote je jANato hato, te sarva kahI ApyuM. te sAnalI jaya rAjAne vismaya yukta mahoTo harSa thayo. zAthI ? ke prathama to tenI strInuM vanadevI haraNa kayuM hatuM teno tene patto malyo ? tathA te strIne valI putra navyo ? ane valI pAbI te strI, putra sa hita zivavaIna puramAMAvI? tathA potAnA putrane pAluM te gAmanuMrAjya manyuM? have tevI uttama vadhAmaNI ApavAthI rAjAyeM vAsavadatta zreSThIno ghaNuka dhana ApI satkAra kasyo. tadanaMtara te jayarAjA atyutkaMtita thako potAnI strIne ane putrane malavA mATe tatkAla zivavaIna pura yAvyo. AvIne tyAM tu rata potAnI strI priyamatIne tathA kusumAyudha putrane joDne tene hRdayamA ya tyaMta AnaMdAvi va thayo. ane te vakhateM samagra nagaramA mahoTo mahotsava pravRtyo. have te priyamatIno pitA mAnatuMga nAmA rAjA, potAnI putrI priya matInuM vanadevIye haraNa kayuM, te vAta sAMjalI atyaMta kheda pAmI nirupAya thai veTho hato, tyAM teNeM kokanA kahevAthI sAMjavyuM ke te priyamatI, putrasa hita zivavaIna puramA AvI ,tathA tenA putrane te gAmarnu rAjya malyuM , te sAMjalI te paNa potAnI putrIne malavA mATe tyAM Avyo. tyAreM jayarA jAyeM tyAM AvelA te potAnA sasarAne ghaNuMja mAna thApyuM. panI sanAnI vacce sada sAMjale tema te priyamatIrANInA haraNanuM sarva vRttAMta paNa kahI Apyu. ane te priyamatI rANIye paNa potAnuM vyaMtarIyeM haraNa kasyA paDI je kAMza vRttAMta banyuM hatuM, te sarva kahI Apyu. A pramANe jayarAjAnuM tathA tenI priyamatI rANInuM kahelu sarva vRttAMta sAMnatIne tyAM beThelA sadu ko loko atyaMta vismaya pAmI gayAM, ane te ghaNAdivasanI virahavedanA Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. maTavAthI premapUrNa yai gayA. ane sarvatra harSavadhAmaNAM thayAM.bane jaya rAjA potAnA putranI AvI mahoTI puNyAi joi atyaMta saMtuSTa thayo. have te kusumAyudha kumAranI sAtheM pUrvokta rAjazekhara rAjA potAnuM sainya lai,laDavA Avato hato, tenuM guM thayuM? te kahe . ke jyAM te rAjaze khara rAjA laDavA Ave , tyAM to teNeM te kusumAyudha rAjAnA pitA jaya rAjAnA tathA mAnatuMgarAjAnA zivavanapuramA AvavAnA samAcAra sAna vyA, tathA bIjuM paNa sarva vRttAMta sAMjalyu, tethI te manamAM ghaNoja vilavo tha pazcAttApa karavA lAgyo ke are! mArA jevA mUDhamatine mohane natpanna karanArA lonane dhikkAra hajo. kAraNa ke je loneM karI jIva, viSayapAzane viSe baMdhAya be. ane valI tevo lona kadAcit nirdhana to kare, paraMtu DhuMje vAne te zA mATe karavo? kema ke sAmrAjyaizvaryathI suzonita evA mane A mArA rAjyamAM kAM nyUnatA nathI? valI je lonane vaza thaine meM bIjAnA rAjane ya haNa karavA mATe mArA yAtmAne vRthA khedamAM nArakhyo? valI meM dUta sAtheM kahe varAvyu ke "vAlakane rAja hoya nahiM,ane ema karatAM vAlakane rAja malyu le, paNa te rAjya amo tene rahevA deguM nahIM" e je kahevarAvyu, te paNa meM moTInalaja karI. kAraNa ke puNyanA prAgallyathI bAlakane paNa rAjya male ,ane te nogave paNa . to puNyathI prApta thayelA tenA rAjyane duM grahaNa ka ravAnI hA kalaM, te mArI kevaDI mahoTI mUrkhAi kahevAya? mATe jAnuM huM kahUM, paNa hu~ ghaNo mahoTo rAjyAdhipati batAM paNa lonI thayo, tethI ati lonI evA mune dhikkAra hajo. ane pUrvanavakRta pUrNapuNyavAsAnA rAjane ruSTa thaine paNa koNa la3 zake ? koi nahiM. tema nirnAgI prANIne tuSTa mAna thazne koNa ApI zake ? ko nahiM. arthAt nirnAgIne yApyu rahe nahiM, ane puNyazAlI, hoya te jAya nahiM. valI paNa vicAravA lAgyo ke are ! meM pUrve thA jaya rAjA pramukha sAtheM kevI mahoTI prItinI vela vadhArI hatI, tene meM thA mArAlona tathA anyAyarUpa dAvAnalathI hAla pAlI bAlI nAkhI je. mATe tyAM jara te jayarAjAne tathA tenA sasarA mAnatuMga rAjAne caraNamA paDI tenI kSamA mAgI te snehavelane pAnI aMkurita karUM? kAraNa ke ko mA esa kadAcit potAnA mArgathI nUlo paDyo hoya, ane te jo cAlato cAlato uno rahe, ane panI kojAgItA mANasane pUje, to te pADo kharA mArgane Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. 443 prApta thAya ? paraMtu poteM mArgano ajJAta batAM huM mArga jAeM buM, ema jANI emane ema jo cAlyoja jAya, to te duHkhIja thAya ? mATe hAla te bedu rAjA pAseM mAphI mAgavI, teja ucita be ? yA pramANeM pazcAttApa karIne potAnA suMdara nAmA maMtrIne jayarAjA tathA mAnatuMgarAjA pAseM mokalyo. te tyAM yAvIne vinati karI kahevA lAgyo ke he mahArAja ! mAhArA svAmI rAja zekhara rAjAyeM vinati karI kaherAvyuM be ke meM mUDhabuddhizrI prApanA kusumA yudha putra para je raNasamAraMbha karakho ve, te Apano meM mahoTo aparAdha kasyo be, tethI te aparAdhane yApa damA karajo. yAja divasa paDhI have huM rAja zekhara rAjA apanI sAmo laDavA khAvIza nahiM ? khane tevI koi paNa kAleM peM zaMkA karavI nahi. te sAMjalI jayarAjA bolyo, ke he maMtrina ! tamArA svAmI rAjazekharane to emaja kahetuM ghaTe ve, kAraNa ke samaju mAlA sathI kadAcit duSkRta thara jAya be, to paNa te pATho teno pazcAttApa parAyaNa tha jAya le ? yAvAM vacana kahI te suMdara maMtrIno vastrAbharaNa sAmagrI thI sArI rIteM satkAra kasyo ne te maMtrIne rAjazekhara rAjAne te DavA mATeM mokalyo. tethI te rAjazekhararAjA paNa tyAM grAvyo. paDhI te traNe rAjAu, eka uMcI ne manohara bhUmi hatI, tyAM mavyA ne ti snehI nirbharamanavAlA thayA. ane te traNe rAjAnA pAlA, hAthI, ghoDA ekatraja rahevA lAgyA. to paNa te eka bIjAne kAMi paNa manamA judAi rahI nahiM. dhane teno yatyaMta pratidina sneha vadhatoja gayo. have je uMcI bhUmimAM te malyA hatA, tyAM nagara vasyuM, tethI te nagaranuM, rAjasaMgama evaM nAma paDa. te paDhI rAjazekhara rAjAyeM atyaMta saMtuSTa thane te kusumA yudha kumArane potAnI batrIza kanyA paraNAvI. eka divasa saumyatAthI caMDmA samAna, sutapanA tejathI sUryasamAna, gAMnIryathI sAgaratulya, vratasthiratAyeM merusarakhA, rUpeM karI kAmasamAna, mAnarahita, kevalajJAnI evA koieka guNasAgara sUrInAmA muni, te nagaranA udyAnamAM samavasasthA ne sevApara evA devoyeM karelA suvarNa paMkajane viSe tema pAca dhAvA. tyAreM vanapAlakeM khAvI te traNe rAjAune 3 dhAmaNI yApI ke he mahArAjA ! sahasAmravanane viSe sura, asura, nara, tenA nikaroyeM jemanAM caraNAraviMda sevyAM be evA guNasAgara sUrIM nAmA kevalI Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shem jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. samosA be. te sAMjanI te vanapAlakane atula dAna daine saktinA jA rathI jarA gayuM ne aMtaHkaraNa jenuM evA te traNe nUpAla, te kevalInI pAseM yAvyA. ane temanuM yathAvidhi namana karI, dharmazravaNamAM tatpara thara, yogyasthAna para beThA. tyAreM jagatanA hita karavAmAM tatpara evA te munIzvareM, maMthana karelA mahAsamunI garjanA samAna gaMjIravANI yeM karI dezanA devAno prAraMbha karakho. te jema ke:-no navyaloko ! jo tamo saMsArathakI jaya pAmatA ho, to jalanA parpeTA sarakhA jIvitavAlA manuSya dehane pAmIne te manuSya dehI potAnuM jema hita thAya, tema karo. jeNeM karI tamAre saMgrAma karavo na paDe ? ghane valI he navyo ! jemAM tamone bilakula rati nathI temAM tamo rati paNa karo. vAM muninAM kahelAM gUDhArtha vAkya sAMjalI mAnatuMga rAjA bolyo ke he mahArAja ! yApe aa je sarva ka. te ghaNuMja gaMjIrArtha kayuM, to tene meM mUDha manuSya kema jAlIyeM ? mATe kRpA karI te sarva samajAya tema kaho. yAvAM vacana sAMjalI kevalI bhagavAn kadevA lAgyA ke he navyaloko ! tamone mohanRpeM jJAnamadya pAyenuM be, tethI tamo kAhIM paNa artha jANatA nathI. te sAMgalI prasanna jenuM mukha be evo rAjazekhara nRpa, jarA hasIne bolyo ke hena gavan ! yApeM je mohanRpa kahyo, te mohanRpa valI koNa be ? ane te kyAM ve ? ane tenI rAjadhAnI kevI be ? tyAreM kevalI bolyA ke he rAjan ! aMtaraMga, parama utkRSTa evo arihaMtadharmanAmA rAjAno subodhanAmaka dUta jyAreM tamone sudarzananAmaka cUrNa khavarAvaze, tyAre tamone satyArthanI mAlama paDaze. prane valI te subodha dUta paNa thoDAja vakhatamAM mArI pAseM yAvaze. hajI jyAM sudhI te nathI zrAvyo, tyAM sudhImAM kautukI evA tamone tenuM kAMieka svarUpa kahuM, te sAMjalo. yA vividha yAzcaryapracura evA jagatarUpa puraneviSe sura nareMdrAdikathI paNa khaMmita jenuM zAsana be evo, ane ziSTa puruSone sukha yApanAra, Tone duHkha denAra, madeM karI madonmatta evo, eka karmapariNAma nAmA rAjA be. te manohara evA yA saMsAranA rAjyane kare be. have te karmapariNAma rAjA nI ekAMtarakta, pativratA tathA potAnA svAmInA cittane anusaratI evI kAlapariNatinAmA eka patnI be have anAdisaMyogane lAgelAM paraspara sukhamAM mana, traNa jagata jenI khAjJA mAne be, evAM te daMpatIne potAnI 5 Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 445 cittamA eka ciMtA utpanna thai. ke sarva jagatanA rAjane karanArA ApaNane keTalo parivAra ? ane temAM keTalo parivAra vyavasAya kare le ? ane keTalo binarojagAra thai bege le ? ane temAM keTalo ApaNe prasAda karavA yogya je ? A prakAranI jyAM te bedu jaNa ciMtA kare , tevAmAM to rAga kSeSa naTothI parivRta, niHzeSa rAjakAryanA ciMtavana karavAmAM sadA vyApta, potAnA sarva kumAromA mohoTA evA mohakumArane dIto, tathA valI po tAne ativanana tathA potAnA nakta evA sAta vyasananAmA putrone paNa dIThA. have te sAta vyasana putronAM nAma kahe , 1 dyUta, 2 mAM sAsvAda, 3 madyapAna, 4 vezyAgamana, 5 pApadi. (mRgayA) 6 corI. 7 parastrIgamana, e sAta vyasana putronAM nAma jANavAM. te sAta putro paNa navyaprANIyone saMsAramA sthira kare . kahyu ke // zloka // dyUtaM ca mAMsaM ca surA ca vezyA, pArmicaurI paradArasevA // saptApi caite vyasanAni loke, ghorAtighoraM narakaM dadaMti // 1 // arthaH- dyUta, mAMsa, surA, vezyAgamana, mRgayA, caurI, paradArasevA. e sAta vyasano je , te jIvane ghorA tighora evA narakane denArAM . have te karmapariNAma rAjA, potAnI kAlapariNatinAmA strIne kahe , ke he priye ! ati uttama ane rAjya dhurane dhAraNa karavAmAM sazakta evA yA ApaNA putro para rAjyanAra nArakhI sarva vyava sAya boDIne, have ApaNa vedu sukheM rahiyeM to sArUM? te sAMjalI te strI bolI ke he svAminAtha ! te toyA yogyaja kahyaM . kAraNa ke buddhimAn puruSane to yA je.hAla kahyu, temaja karavu ucita be. jyAreM valI ApaNane AvA uttama putra thayA ,tyAre have ApaNane rAjyanI zI ciMtA ? kAMhI nahiM.ane valIyA putro je ,te jevA tevA nathI, paraMtu traNa jagatane vipe zlAghya guNa vAlA . AvAM te strInAM vAkyo sAMjalI te karmapariNAma rAjAyeM mohaku mArane potAnI rAjagAdI para besAyo,ane bAkI sAta vyasananAmA je putro hatA, tene yathAyogya sthAna prApyAM. ane paDI karmapariNAma rAjA kahevA lAgyo, ke he mohaputra ! prathama paNa sarvAdhikArI tuMja hato, mATe hAla paNa rAjya tuneja ApyuM che, tethI tuM hAlamA prathamathI paNa vadhAre yA Apa NA purajanonuM rakSaNa karaje.ane hu~ to have svastha thazne je kAMi nagaramAM novA lAyaka padArtho haze, tene joto thakoja vicarIza ? yAvAM vacana Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. sAMjalI moharAjA ghaNoja prasanna yaine tenA pitAne kahe be ke jema yApanI prasannatA hoya, tema karo. tadanaMtara moharAjA sarvajanapriya niSkaM Taka rAjAdhirAja thayo . have eka divasa, potAnA nagaramAM ekadama buMbArava yo ke he suTo ! dhoDo, dhoDo !! yA cAritrarAjA zramAne zivapattanamAM la jAya be ! te sAMgalI krodhAyamAna thayelo te moharAjA potAnA maM trIne kalevA lAgyo ke he maMtrin ! yA zuM ThIka kahevAya be, ke huM jIvatAM tAM mArI prajAne te cAritra rAjA haraNa karI jAya be ? are ! yAvo madonmatta yayejo cAritra rAjA te koNa be ? ne he rAga dveSa sunaTo ! to jagata vikhyAta kIrttivAlA potapotAnA putronI sArthe teno parAjaya karavA taiyyAra thA. ema kahane valI te moharAjA potAnA mithyAdarzana nAmA maMtrI ne kahevA lAgyo ke, he mithyAdarzana maMtrI ! tuM tArAMja kAmamAM nipuNa ho ! jo yA cAritra rAjAnA lUMTArAnyeM ApaNuM samagra pura luMTI lIdhuM be, tene to tuM jANato paNa nathI ? ane yAvA cAritra rAjA jevA prApaNeM mA thApara zamana e, te batAM tuM kema sukhamAM sui rahe ve ? ane he jJAnAvara Adika yodhyAd! tamo jaladI cAlo, ke jema zrApaNeM kuSTha evA cAritranA ma dane hAlane hAla damI nAkhIyeM ? yAvAM moharAjAnAM vacana sAMjalIne viveka nAmA maMtrIyeM vinati karI kahyuM ke he deva! prasanna yAu prasanna thA. aTalo mahoTo krodha zAmATe karo ho ? jur3e hAla je ApaNA nagaramA cAritra rAjAno buMbArava thayo, tathA cAritra rAjAyeM je jora karayuM, tenuM kAraNa je banyuM be, te sAMnalo. ke tamAro pitA je karmapariNAma rAjA be, teNe tamArI mAsI je cirakAlasthiti be, tenA vivAhane viSe pANigrahaNa vakhateM dAyajAmAM thA saMsAranagaranI madhyanA ekazo sittera pADA eTale sarva narakarmabhUmi yApI be. have te narakarma bhUminA ekazo sinera pADA kevI rIteM thAya ? te kahe be, ke yA dIdIpa ne te, tathA pAMca jarata ne pAMca airavata, e sarva narakarmabhUmi be. have te pUrvokta pradIpa be, temAM pAMca videha be ne ekekA videhamAM batrIza batrIza vijaya be, to te pAMca videhane jyAreM batrIza guNA karIyeM, tyAreM ekazo sATha pADA te pradIpa narakarmabhUminA thayA. tathA pAMca naratanA ane pAMca airavatanA e ber3ha minA malI daza pADA thayA. yA pramANeM sarva * Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMdra ne guNasAgaranuM caritra. mqe mI te narakarmabhUminA ekazo sittera pADA thAya be. have te sarva nara karmabhUmi, kAlasthitine dAyajAmAM thApI be. to te karmabhUmino tmaarii| mAsIyeM suMdara, saumya, zUra evA potAnA svAmI dharmarAjAne rAjA ko be, tethe te pADAmA phayAja kare be, ane te dharmarAjA ekAMteM sarvajanano hi takArI be, tethI je tenuM zrArAdhana kare be, tene te saMpUrNa evI sukha samRddhi yApe be. valI te dharmanA prasAdayakI sukhI thayelA arihaMta, cakrI, hari ne baladeva vagerene joine prAyaH aneka jano tevA sukhanI ibbA mATe dharma nuMja sevana kare. he rAjan ! ApanA mithyAdRSTi vagere anucaroyeM pUrvokta dharmasevaka janone durgatirUpa gar3hamAM narakanigodamadhye ghAlyA paNa hatA, paraMtu te kAla sthitithI nikalI nizciMta thaine punarapi te dharmanuMja sevana karavA lAgyA be. have te dharmarAjAyeM paNa ghaNA kAla te rAjya jogavIne te rAjya, potAnA cAritra nAmA putrane prApyuM be. tethI hAla te cAritraja rAjya kare ve. te cAritrane para kAryodyata thayelo joine te nRmimAM rahenArA keTalAeka prANIyoyeM te cAritra rAjAne vinati kararI kayuM ke he svAmin! yA yA panI bhUmimAM jAtAM zrAvatAM zramone moharAjAnA nRtyothI jaya rahe be, mATe amane evaM koika nirnayasthAna batAvo ke jemAM amo nirnaya i rahiyeM ? tyA cAritrarAjA bolyo, ke he nazjano ! te mohanRtyothI na javAya, evI to eka muktipurI be, paraMtu tyAM nizreNi (nisaraNI) vinA javAya tema nathI. tethI prathama tamo vivekarUpa parvata para caDho, tyAM tamone darpotkaTa evA mohanA sunaTo parAbhava karI zakaze nahiM. paDhI tyAM paka zreNIrUpa nisaraNIyeM car3hI sukheM karI muktipuriyeM jajo ema kahine te cA ritra rAjAyeM te jIvone vivekaparvata para caDhAvavA mATe sadAgamanI yojanA karI. te sadAgameM paNa tejane parvata para caDhAvI, tenI sAyeM potAnA prazamA dika suhRdone mokalyA, tyAreM te suhRdoyeM, te vivekAdine viSe dharmArthI evA koika dIna puruSo je hatA, tene vizAmo jevarAvIne kevalajJAnathI dekhAya be mArga jeno evI je muktipurI te pratyeM pahoMcADyA ? ane he rA jan ! te muktipuripratyeM janArA jIvone pakaDavAnI karI be pratijJA jeNeM evA tamArA nAma gotrAdika cAra nAiyo, te jIvonI paDhavADe ghaNAja doDyA, paraMtu te jIvo, tene hAtha grAvyA nahiM, tethI te nirAza tharane hAla Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. potAne ghera yAvI beThA be. ane hAla teroMja yAvIne pokAra kasyo ne ke chApaNI bhUmine cAritra rAjA khUMTe be. yA pramANeM he rAjan ! zrA zrApaNI nagamAM buMbArava yavAnI je hakIgata hatI, te sarva kahI khApI. mATe he svAmin! temAM saMraMna karI guM karazo ? khane have krodha karavAthI paNa sayuM. he deva! yA je banyuM te sarva, tamArI mAsInA hAthamAM narakarmabhUminA ekazo sinera pADA javAthIja banyuM be. he rAjan ! tamArA sAta vyasana rUpa sAta jAi paNa nirAza thA pAtA yAvyA be, ane teNeM paNa yAvI yA sarva vAta mane kahI thApI te. yA pramANanAM vyavivekanAM vacana sAMgalI mo harAjA kahe be ke he viveka ! hajI zuM bagaDI gayuM be ? te sarva jIvAne pramAdarUpa madirA pArTI, ke jethI pADhA te jJAtadharma ya mAre viSe rAgI yAya ? te sAMgatI viveka maMtrIyeM jIvone ajJAna madirAnuM pAna karAvyuM, " ne turata pATho viveka moharAjA pAseM yAvI kahevA lAgyo ke he deva ! yApanI prajJA pramANeM sarva jIvone meM ajJAnarUpa madyanuM pAna karAvayuM ve. ema kahane te, moharAjAnA caraNamAM paDyo. yA pramANeM vivekeM kahAM ke meM sadu koine prajJAna madirAnuM pAna karAvyuM be, to paNa tenAM vacana para vizvA sanAvavAthI moharAjA te avivekano hAtha jAlIne nagaramAM teno poteM jAteMja tapAsa karavA nikalyo. tyAM to ajJAnamadyathI nAza yai gayuM ve ce tana jenuM tathA dharmAdharma kAryathI vivarjita, peyApeya, khAdyAkhAdyanA jJAna ra hita evA sarva vizvane dekhavA lAgyo. temAM pUrvokta narakarma bhUminA ekazo sittara pADA mAM pharatAM teNeM viSayI, pApaMDI ne mithyAcArAne dharma, dharma, kahetA dIga, tyAreM moharAjA te viveka maMtrIne thAMkhyo caDAvI kahevA lAgyo ke ghare maMtrI ! yA lokone teM ajJAna madya nathI pAyuM, ke te dharma dharma ema kahe be ? tyAreM aviveka bolyo be, ke he deva! tene to meM ghaNuMja ajJAnamadya pAyuM be, tethI te ajJAnarUpa madyanA jorathI dharma, dharma, ema bole be, paraMtu te sarva vyApaNA nagarathI bAhera jai zake tema nathI. kAraNa ke te mithyAtvI hovAthI kharA dharmanA rUpane jANatAja nathI. valI juna ke te dharma dharma kahenArA kAMi vivekAdipara gayA be ? nA nathIja gayA. tema te zamAdikone paNa malyA be ? nA nathIja mavyA. tema te cAritra rAjAnI sevA paNa kare be ? nA nathIja karatA. tema te samiti guptine seve be ? Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 44e nA nathIja sevatA. te sAMnalI moharAjA bolyo, ke he aviveka! thA sarva vAtanI tune kema mAlama paDI ? tyAreM aviveka kahe , ke he mahArAja ! eka divasa hu~ jIvone pakaDavA mATe vivekAzi parvata para caDavA taiyyAra thayo hato, paraMtu tyAM DhuMjyAreM caDI zakyo nahiM, tyAreM meM tyAM vyugrahAdika evA sunaTone mokalyA. to te tyAM gayA to kharA, paraMtu teNeM valI tyAM jaza vizrAma lai zubhAgamano vidhi sAMjalIne kadAgraha kasyo, tethI teune paNa te vivekAzthiI nIce utArI mUkyA. ane tethe mArI pAseM zrAvI te sarva bInA mane kahI , tethI kAMka jANuM buM. te sAMjalI moharAjA bolyo ke he aviveka! mArI mAsI je cirakAla sthiti tenA putro ko divasa mArA nakta hoya, ke nahiM ? tyAreM aviveka bolyo, ke he rAjan ! A vivekAsthiIje nIceM rahelA jIvo , te to tamArA nakta hoya be, paraMtu tenI upara rahelA je ghaNAka uSTa jIvo je, te tamArA nakta hotA nathI. mATe tamArA mAsInA putra jo vivakAsthiI nIceM hoya, to tamArA nakta hoya, nahiM to hoyaja nahiM. te sAMjalI moharAjA je je, atyutkarSane vizeSa karavA mATe dapai karI madonmatta thayo thako tathA ghaNAka pAkhaMmIyo ne ghaNAka veSa karAvIne te purane viSe krIDA karavA lAgyo. te jema keH- te moha rAjA gAya De, nRtya kare , rame le ane anyajanone ramADe , virAma pAme , kalaha kare ce, vividha prakAranAM vAjitro vagADe , hase , bIjA ne hasAve , ekane mAre , pRthvImAM AloTe , ghaDI vAramA naya pAme be, tape , tapAve , suve , vese ,krodhAyamAna thAya ,valI bIjAune krodha karAve , saMtuSTa thAya ne, bIjAne saMtuSTa kare , spaSTa rIteM zoka kare be, rADo nAkhe ,nakhAve ,pokAra kare ne, karAve , vilApa kare ,karAve be, kokane cirakAla paryaMta mUrnAmAM nAkhe be. yA pramANe aneka lIlA kare be, ane nagaramAM phare . valI te moharAjA, pitAne putra kahe , ane mAtAne dIkarI kahe , tathA pitAne ane mAtAne vairI jANe le. strIne svAmI kahe . viSTA, mUtra, vagere malina vastuthI narapUra evA strInA aMgonu thAliMgana kare De, ane tevI strIpAseM AliMgana karAve . te kAma valI bIjA manuSyo pAse karAve je. valI poteM nirlaGa vastra rahita tha strIyonA azucimukhonuM cuMbana kare , ghaNuMka mAhApaNa kare De, devaguravA Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 jainakathA ratnakoSanAga sAtamo. dikane viSe stabdha tha rahe , dhane pramadAjananA pagamAM paDe , potAnA sunaTone Akroza karI bolAve , viSama evaM raNasaMgrAma kare , harSAyamA na thai, keTalAekane mAre le ane kSaNavAramA pote paNa maraNa prAya tha jAya be. potAnA kuTuMbanAM dAna, poSaNa ane pAlane karI poteM teno kiM kara thai rahe je. ane valI potAne mAthe vRthA mahoTAle ne, valI te moharAjA cAra kaSAya, pAMca izyionA viSaya, te rUpa parikarayukta tathA potAnA sAta vyasana rUpa nAzyoyeM sahita cauda rAjalokamAM potAno pitA je karmapariNAma rAjA, tene saMtoSane upajAvato thako nava rasa yukta nATayane kare . mATe he javyo ! tamo ema jANo ke zAryane dhAraNa karanAra, evA pramAdarUpa vairIyeM jItelA evA rAjeM pramukha sarva saM sArI prANIyone te moheM haNelA. tathA mohakulanA napanyA je iMkhyiviSaya, temaNeM niraMtara te sarvane vazIbhUta karelA , mATe te iMkhyiviSayane na karave karI athavA tene tajave karI athavA tene vaza karave karI tamo a kSya sukhanu upArjana karo. ane meM tamone prathama kartuM ne, ke tamAre saM grAma na karavo paDe, te guM? to ke pUrvokta moharAjAnA kulanA utpanna thaye lA je pazyinA viSayo tathA tenA sAta vyasana rUpa nAzyo teno jo tameM prathamathIja ghAta kasyo hoya, athavA teune tameM vaza karelA hoya, to pharI par3I teno ghAta karavA mATe tamAre laDavU paDe nahiM. valI meM tamone kaDaM le ke jemAM tamone bilakula rati nathI, temAM rati karo, te he rAjA ! saMyama je de, te pUrvokta mohasainyane nAza karanAra , ane te tattvathI sukhadAyaka De, paraMtu temAM bAhya svAdarahitatva hovAthI laukika svAda nathI, to te bAhya svAdarahita evA saMyamamAM tamane rati eTale prIti nathI to temAM prIti karo. arthAt he rAjA! tamo mohanA padane mU kIne cAritrano Azraya karo. yA prakAraceM kevalInA mukhathakI dharmanuM zravaNa karI mAnatuMga tathA rAja zekhara rAjA bolyA ke he prano! ApeM amane prathamaja kahyu , ke "tamone ahadharma rAjAno subodha nAmA dUta AvI jyAre sudarzana nAmaka cUrNa khava rAze, tyAreM tamone ajJAnamadyano mada utaraze? tethI tamo satyArtha jANazo." to he mahArAja! ApanA kahelA sadbodharUpa dUteM amone hAla sudarzana Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 451 cUrNa khavarAvyu, tethI amAjhaM ajJAnamadya utarI gayu. mATe he mAhArAja! amo A sarva saMsAranA sukhane pratyakSa rIteM asthira na jApIyeM baiyeM. ane he nagavan! yA asAra ane iMjAla samAna saMsArane mohAMdha puruSo je , te satya jANe ,paraMtu amoyeM to have te saMsArane duHkhAvahaja jA eyo , mATe teno tyAga karI ApanI pAseMthI amo to saMyama levA hiyeM bai? te sAMjalI nagavAn kahe , ke he nRpottamo! tamone AvI saMyamehA thara, tethI have tameM nizce jANajo je tamAru kalyANaja thayu. paraMtu have tamo saMyama levAmAM jarA paNa vilaMba karazo nahiM. kAraNa ke iMDi yagrAma je , te purjaya , ane mana , te pavana samAna caMcala le. tethI hAla jevI tamone saMyamebA le, tevI panI raheze nahiM ? te sAMjalI rAjaze khara rAjA ane mAnatuMga rAjA, jaya rAjAne kahevA lAgyA ke he nareM ! tamo amArA A rAjyone grahaNa karI A gRhasthAzramarUpa ApattithakI amAro nistAra karo. je ApattiyakI buTIbameM amArA ilita kAryane sAdhI yeM ? te sAMgalI jayarAjA kahevA lAgyo, ke he rAjA ! tameM kaho bote kharI vAta , paNa jyAreM mArI strInuM vanadevIyeM haraNa kayuM hatuM, tyAreMja meM anigraha karelo , ke jyAre te strI mane male, tyAreM mAre dIdA levI ? to have te mAro anigraha pUrNa thayo, ane hu~ to tamone malavA pahelAMja caMpApu rInu rAjya boDI saMyama levA tatpara thayo hato, paraMtu tema te divasa na banyuM, tyAreM have DhuM, te saMyama sevAmAM kema vilaMba karUM ? valI tamoyeM kahyu ke amArAM bedunAM rAjya lIyo, to he nAzyo! jyAre DhuM mAhArA rA jyanI ilA karato nathI, to tamArA rAjyone guM karUM ? te panI te traNe rAjA-yeM jaya rAjAnA kusumAyudha kumArane puNyAdhikavAna jANIne te traNe rAjyo te kumArane ApyAM. ane teya te kevalI nagavAn pAseMthI cAritra aMgIkAra kayuM. ane kusumAyudha rAjAnI mA je priyamatI rANI hatI, te paNa jyAreM potAnA patinI sAtheMja saMyama levA taiyyAra thai, tyAre tenA svAmI jaya rAjAyeM tathA potAnA pitA mAnatuMga rAjAyeM ane bIjAyAma tyoyeM nA kahI. tethI teNeM saMyama lIdhuM nahiM. have kusumAyudha rAjA, potAnA pitAne gAma AvI te pitAnI rAjya gAdIpara beTho, tethI tejaHpuMjamaya tathA zaradRtunA ravisamAna pratidivasa Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 453 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. zonavA lAgyo. ane tenA vinIta evA maMtrI, sAmaMta vagere rAjyAMganuM citavana karavA lAgyA. ane te rAjyAMganI jyAre yogya vyavasthA karavA lAgyo, tyAre samRdhinI paNa vRddhi thavA lAgI, tethI te sukha sAgaramAM nimagna thayo. valI saguNanA samUhay dhAma evA te kusumAyudha rAjAnuM je yaza hatuM, tene ko paNa tekANe rahevAnuM sthAna na malavAthI krodhAyamAna thane te traNa jagatane vipe prasarI gayu. arthAt jema ko sArA mANasane kyAMza rahevAnuM sthAna na male, to te jema ropayukta thaine sarva sthAne phare ? tema tenu zubha evaM yaza paNa traNa jagatamA pharavA lAgyu. e kaviyeM natprekSA karI ne. have te kusumA yudha rAjAne sarva sAranUta evI itithI saMyukta evaM uttama rAjya prApta thayu je, to paNa temAM tenuM mana raMjita thAtuM nathI. ane potAnA pitA jaya rAjAyeM je dharmanuM AcaraNa kayuM ve, tevA ahadharmamAM rAjI thAya . valI te kusumAyudha rAjAnuM mana, arihaMta jagavAnanI pUjA, yAtrA, snAtra pUjA vageremA jetuM prasanna thAya be, tevaM gIta, nRtya, vAdyamAM, tathA nadyA nAdikamAM kelI karavAthI prasanna thAtuM nathI. valI te rAjAnA rAjyane viSe strIyo, bAla, gopAla, mAgadha je koi gItagAna kare , te sarve thaIzuNayuktaja gAna kare le, paraMtu jihvAne malina karanAra evA zRMgAra rasayukta saMsArAsakti vadhAranAra evA gItana gAna karatAM nathI. ane niSkalaMka, tathA vratarUpa kalAthI pUrNa evo kusumAyudharUpa je apUrvacaM, tenA udayathI mithyAtvarUpa je mahA tama hatuM, te jaladI dUraja jAtuM raDuM. have jyAre vijayavimAnamAthI cyavI te kanakadhvaja rAjAno jIva, kusumAyudha thazne avatasyo, tyAre teno mitra je jayasuMdara kumAra hato, te tyAMthI cavI kyA avatakho ? te kahe . ke kusumAyudha rAjAne rAja zekhara rAjAyeM je batrIza kanyAparaNAvI hatI, temAM jenuM kusumAvalI evaM nAma De. evI je kanyA hatI, temane te kusumAyudhe paTTarANI karI , to tenIsAtheM noga jogavatAM kusumAyudha rAjAne ghaNoja kAla vyatIta tha gayo. have te vijaya vimAnamAM devatA thayelo jayasuMdara kumArano jIva, tyAMthI cyavIne te kusumAyudha rAjAnI paTTarANI kusumAvalI rANIje hatI tenA udarane viSe putrapaNe AvI upanyo. jyAre te putra garnamAM Avyo, tyAre te rANI svapnamAM nirdhUma evo ani dITho. ane jyAreM prAtaHkAla thayo, tyAM to tene pratidina ja Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 453 gADavA dhAvatA evA vAdaka lokoyeM AvI tUryanA zabda karavA mAMjyA, tethI te jAgI gai,ane turata potAnA svAmIAgala yAvI te svapnanI sarva vAta kahI ApI. te sAMjalI kusumAyudha rAjAyeM rANIne kayuM ke he priye! tamane eka uttama evo putra thAze? te sAMjalIne te rANI atyaMta pramodane pAmI. have te putra, garnamAM Avyo tethI rANIne supAtrane viSe dAna devAnA dohada utpanna thayA, te sarva dohada rAjAyeM pUrNa kasyA. panI garnane pAlana karatI evI te ku sumAvalIne jyAreM daza mAsa pUrNa thayA, tyAre uttama divasane viSe atyaMta manohara evo putra pragaTa thayo. te vakhata rAjAyeM putrajanmamahotsava kasyo. ghane jyAre te putra eka mAsano thayo, tyAre tenuM potAnA nAmamAMthI artha nAma thAve ema " kasuma ketu" evaM nAma pADayu. anukrameM te putra samaya evI kalAuthI, tathA rUpathI, yauvanAraMnathI, balathI, sarvajanane viSe prasi dine prApta thayo. eka divaseM mathurAdhipa mahAkIrti nAmA rAjAnA mahA bujhinAmA AmAtye caMpApurImAM AvI, te kusumAyudha rAjAne vinati karI ke he deva ! mathurAdhipa evA mArA svAmI mAhAkIrti rAjAnI manora mA vagere manohara, atirUpavatI ATha kanyA , te, vidyAnA madathI koi paNa dezanA rAjakumArane varavA zvatI nathI. have eka divaseM te mathu rAnagarImAM amArA mahAkIrti nUpanI sanAmAM ko eka mAgadhe prAvI uttama evA ve zloko kahyA, te tyAM beThelI Ahe kanyAyeM sAMjavyA. te jema keH- zloka // prokaM prema rateH sAraM, premNaH sanAvaeva hi // premasannAva muktAnAM, ratirnavati kIdRzI // 1 // dhanenaiva hi sAdhyaMte, tadarthinyaH paNAM ganAH // kathaM tAnistu gRhyate, bekAH sanAvanAvitAH // 1 // arthaH- sukhano je sAra, te prema . ane premano je sAra, te satrAva . mATe premathI thayelA sanAva vinA sukha kema hoya? nAnaja hoya // 1 // dhananIarthI evI je paNAM ganA strIyo, te to dhanathIja upalabdha thAya .to te dhanArthI evI paNAMga nAu, satrAvathI nAvita evA uttama puruSonI kema nA kare ? nA naja kare // 5 // te sAMjalI vismaya pAmelA amArA svAmI mahAkIrti nUpeM kahyu, ke he mAgadha ! thA zlokano banAvanAra kavi, sAniprAya hoya, ema lAge ? tyAre te mAgadha bolyo ke he prano! thA zloka karanAranuM vRttAMta kaDhuM, te sAMna lo. ke potAnA kularUpa AkAzane viSe cazmAsamAna, sarva rAjakularUpa sa Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. muznA seturUpa, kavitArUpa caMmAmA abdhitulya, mahArAjAdhirAja evA kusu mAyudha rAjAno eka kusumaketu eve nAmeM putra ..teNeM thA zloko banAvelA be. te sAMgalI tyAM beThelI te mahAkIrti rAjAnI AThe kanyA eka kSaNa mAtramA kAmAnithI pradIpta thai gai, bane te sarveyeM teneja varavAno nizcaya kasyo. kAraNa ke te kanyAyeM jAeyu je A kumAra ghaNoja catura le ane thA paNa jevI mUrkha kanyA tene varatIyo nahiM hoya,mATe teNeM Abe zloka banAvI temAM kahevarAvyu , ke sukhano sAra prema , ane premano sAra kharo jAva be, to te ApaNa jevIyomA na hovAthI ApaNane te nIrAgI tathA sannAva rahita samaje le? yApramANe te kumArIyo tevo gUDhArtha jANIne kAmAnithI vyApta thagai. have te samaya kanyAno animAya jANIne tenA pitAyeM maarii| sAthe thApane kahevarAvyuMje, je yA mArI kanyAna to nigaNa hovAthApA panA guNanA sAgara sarakhA putranI samAna nathI, to paNa A mArI kanyAmAM eka guNa , ke te sArA mANAsanA saMgane le le, tethI tevo guNavAna to tamAro kumAraja ne tethI temAMja rakta je. mATe te bIjA koi paNa rAja kumArone varavA zvatI nathI. to he mahApuruSa! ApeM kRpA karI ApanA kusumaketu kumArane tyAM mokalAvI e thAve kanyAune sArI rIteM nivRtti pamADavI jozyeM. valI he rAjan ! thA cazmA, kuvalayane prakAza karanAra, zola kalAyeM sahita, aMbarathI nUpita , to paNa jo te thoDA ghaNA paNa tArAyeMthI AvRta hoya , toja te tArApati kahevAya . te zivAya ka hevAto nathI. tema vanahastI je , te manohara zuMDhAdaMma yukta tathA aneka laghu hAthIyo sahita hoya, to paNa te jo hAthaNIyoye yukta hoya, toja te yUthanAthapaNAne pAme De. tema ApanA putra sarva guNathI saMpanna , to paNa jyAre te yA amArA svAmI mahAkIrti rAjAnI ATha kanyAunA svA mitvane prApta thAze, tyAreja uttama rAjApaNAne pAmaze? ane he mahArAja! thA mArAM kahelAM vAkyamAM Apane je kAMza yuktAyukta nAsatuM hoya, te kaho. ema kahIne te maMtrI bolato baMdha thayo, tyAre kusumAyudha rAjA bolyo ke he maMtrIza! tamArA svAmI mAhAkIrti rAjAyeM to A yuktaja kahevarAvyu be, paraMtu A mAro kusumaketu putra je , tenuM hAla yauvana vaya , to paNa tene koI strI vagereno bilakula rAga nathI, tema hAsya zRMgArayukta bolato Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 455 nathI, mukhane paNa koi divasa macakoDato nathI, tathA kAM aMgavikriyA paNa karato nathI. valI ghareNA vagerethI potAnA thaMgane paNa zonAvato nathI. tema koi strIyonA kaTAdone joto nathI. jAjuM yuM kahU~? paraMtu te sarva prakAranI krIDAmAM vimukha , viSayamAM vairAgyavAna . tameM kahezo ke tyAre tene kayA padArthamAM rAga ? to ke e kumAra, eka yogInI paheM zabda brahmamAM rAgavAn ne, ane temAMja magna be. tethI amane to kAMza samaja pa DatI nathI, ke te mahAmuniyonI AjhArUpa mahAvratane leze ke jhuM karaze? paraMtu enA pratyada AcaraNathI to spaSTarIteM emaja jaNAya , ke e amArA dezanI ciMtA rAkhI rAjya to pAlazeja nahiM ? ema jyAM kusumAyudha rAjA kahe , tyAM to baDIdAreM AvI namana karI kahyu ke mahArAja! sAMketapuranA ravisena rAjAno sugupta nAmeM ghAmAtya Avelo De, te ApanI pAseM AvavA dhAre be, jo Apa AjJA karo, to tene duM AvavA dalaM? tyAreM rAjAyeM dukama kasyo, ke hA, AvavA dyo. tyAre te maMtrIya yAvI vinati karI kayuM ke he deva ! amArA rAjAne ATha kanyA . paraMtu sarva puruSanI vairI tulya te kanyAu, rAjakumAranA rUpathI raMjita thAtI nathI. paraMtu ApanA kusumaketu nAmA putranA rUpane jo anaMgapIDita thayelA hovAthI ApanA putra vinA svastha thAya tema nAsatuM nathI. te mATe ravisena rAjAyeM mune yApanI Agala mokalelo . to he nAtha! kAruNyAmRtanA sAgara evA Apane DhuM vinati karuM , ke A ApanA kumArane tyAM mokalIne te kanyAunu A kumAra sAtheM pANigrahaNa karAvI tene jovatI rAkhavI. AvAM te maMtrInAM vacana sAMjalIne tenI pAseM paNa pUrvanI paThe te kumAranA svanAvanuM varNana kayuM, tevAmAM to valI vatsa dezanA jayatuMga nAmA rAjAno sunaNita nAmA dUta Avyo, teNeM paNa te kusu mAyudha rAjAne vinati karI kahyu ke he deva ! mArA svAmI jayatuMga rAjAyeM Apane kahevarAvyuM ne, je mAre guNaudhe karI paripUrNa, jarolI, svarU pavAna evI zola kanyA , te kanyAune koieka naimittikeM AvI kahyu be, ke tamAro sarvano pati, caMpApurInA kusumAyudha rAjAno putra' kusumaketu kumAraja thAze? te mATe mArI para anugraha karI te kumArane mArI sAtheM mo kalo, kAraNa ke te kanyA ApanA kumAra vinA bIjA konuM pANigrahaNa Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. karaze nahi. yAvAM vacana sAMjalI kusumAyudha rAjA vicAramA pajyo ke aho ! thA mAro kumAra to eka le, ane AtraNe dUtanA kahevA pramANe traNe sthalamAM te traNe sthalanI kanyAuno lama divasa paNa ekaja De.thane te kanyA-nA pitA rAjA paNa sarakhAja le. mATe ekajadivaseM traNe sthalaM te ku mArane lagna karavA jAvA- kema banaze ? valI kadAcit DhuM kumArane eka rAjAne ghareja mokaluM,to valI bIjA vedu rAjAne phuHkha lAge, to vRthA vaira thAya. tethI emaja karavu ketraNe jaNane nAja kahevI, jethI kone muHkhaja na lAge? ema vicAra krii| rAjA, jyAM tetraNe jaNane nA kahevA jAya , tyAM potA nA mahAbudhinAmA maMtrIya jANyuM je rAjA vicAramAM par3I gayo , tethI kAM to AtraNe dUtane nAja kaheze? ema jAgI te maMtrI bolyo ke mahA rAja! zrApa vicAra yuM karo ho ? hAla je, te kanyA-nA pitAyeM jana zukSi joine je divasa lagnano nirdhAsyo , te divasa, ApaNane bAra varase paNa malavo kaThina le mATe ApaNo kumara eka hovAthI e traNe sthAleM jA eka divaseM sarva kanyAunuM pANigrahaNa kema karI zake? te mATe yA traNe jaNane kaho, je te traNe rAjA ekaja divaseM pota potAnI kanyAune zrA paNI nagarIyeM mokale, jethotraNe rAjAunI sarva kanyAune ekaja samAthI ApaNo putra vare? te sAMjalI kusumAyudharAjA bolyo ke he maMtrI! tamo jevA nAmathI mahAbuddhi bo, tema guNathI paNa tevAja bo, mATe yA vAta ghaNIja uttama kahI. te sAMjalI tyAM beThelA sadu ko buddhimAn jano ka hevA lAgyAM ke vAha ! ghaNuMja sAraM dhAyuM ? te panI kusumAyudha rAmAyeM meghanA sarakhI gaMjIra vANIthI te traNe dUtone kayuM ke he dUto ! tamo sarveyeM bAhiM dhAvI ekaja divasanA lagne mArA putrane paraNavA mATeM kahyu,to te mAro putra eka lameM traNe sthaleM kema pohoMcI zake ? mATe tamAre tamArA svAmIyone kahevU ke jo tamAre kusumAyudha rAjA para kharo sneha doya, tathA tenA kusumaketu putranI sAtheMja tamArI potAnI kanyAune paraNAvAno dRDha nizcaya hoya, to tamAro jovarAvelo je jamano divasa , teja divasamAM lagna thAya tevI rIteM svayaMvara karavA taiyyAra thayelI tamArI kanyAune aAhIM mokalI Apo. kadAcit tamo ema jANazo, ke amArI kanyAune sAmI tamAre tyAM jama karavA mokalavI, te to ghaNuMja anucita kahevAya ? to te ema Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 457 jANavU nahiM. kAraNa ke kanyAune sAme paraNavA javAno paNa ghaNe sthaleM rIvAja , tathA zAstramA paNa kaheluM . valI mAro putra paraNavA to yAvata, paraMtu traNe sthalathI je tameM dUto yAvyA, temAM tamoyeMtraNe sthalano ekaja lagna dina kahyo ? te sAMjalItraNe dUteM potAne gAma jaI te sarva vAta, pota potA nA svAmIne kahI thApI. te sAMjalI atyaMta khuzI thayelA te traNe rAjAyeM pota potAnI kanyAune tyAM sAmI jana mATe mokalavA, vipe buddhimAn lo konuM mata lIdhuM. panI aneka evA hAthI, ghoDA, tathA sahasraparimita ratho, lada evA sunaTo, rU', maNi, koTi suvarNa, ghaNIka dAsIyo, dAsa, teNeM sahita, te sarva kanyAune keTalAM eka mANasonI sAtheM tyAM caMpApu rImA mokalI. tyAre kusumaketu kumAra paNa potAnA pitAnI AjhAthI te sarve kanyAunu ekaja lagne pANigrahaNa kasyuM. ane panI teyeM doguMdaka de vatAnI paseM manohara evA sukhasAgarane viSe ghaNA divasa paryaMta kIDA karI. dave eka divasa sUripadane viSe thArUDha, avadhijJAnI, te kusumAyudha rAjA nA mAmA evA suMdarAcArya nAmA muni kusumAyudhanA vRttAMtano udaya,avadhi jhAnathI jANIne potAnA puraMdarAdika evA pAMcaze ziSyoyeM parita thakA te nagarInA udyAnamAMsamosakhA.tyAre temanA padhAravAnI vanapAlakeM yAvI vadhA maNI ApI. te sAMjalI,kusumAyudha rAjA te vanapAlakane atula dAna daza, sarva zahiye yukta, potAnA putra, sarva strIyo ane AmAtya, gAmanAM loko, teNeM sahita, te munine vAMdavA gayo. tyAM jaz zamasaMpanna evA te munirA janAM darzana karI, naktinAvathI praNAma karI praphunnita jenuM mukha evo te rAjA, muninI samIpamA yogyasthAna para veto. paDI AcArya paNa te rAjAnA uddezathI dharmadezanA devA lAgyA. te jema keH- // zloka // ramyaM rUpamarogatA sunagatA kAMtA manaHkAmitA, vyaktitvaM tridazezvaratva miti yA kAmArthayoH saMsthitiH // trailokyAdhipatitvamapyanupamaM modopi yasmAnave, dharmastena jinezvarairiha caturvargAyaNIgaNyate // 1 // lakSmIrve imani jAratI ca vadane zaurya ca doSNoryuge, tyAgaH pANitale sudhIzca hRdaye saunAgyazonA tanau // kIrtirdiA sapar3hatA gupijane yasmAnavedaM ginAM, soyaM vAMnitamaMgalAvalikate dharmaH samAsevyatAm // 2 // arthaH-je dharmathakI, manohara evaM rUpa, ArogyapaNuM, saunAgya, manonilaSita evI Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 457 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. kAminI, phuTaDAi, deveM'paNuM, kAma ane artha tenI sthiti, anupama evaM traNa lokanuM adhipatipaNuM ane moda. e sarva prApta thAya , te mATeja yA lokane viSe jinezvara te dharmane sarvemAM agresara gaNelo ke // 1 // valI je dharmanA sevana karavAthI prANIyone gharane viSe lakSmI, mu khane viSe sarasvatI, bedu hAyane viSe zaurya, pANitalane viSe dAna, hRdayane viSe sArI nirmala buddhi, zarIrane viSa saunAgyanI zonA, dazadizAnane viSe kIrti, guNilokanI sAthai sapadapaNuM. e sarva prApta thAya che. te mATeM he rAjan ! vAMDita evI maMgalAvatine ApanAra evA te dharmanuM saarii| rIteM sevana karo // 2 // valI he rAjan ! A saMsArane viSe jeno saMyoga thAya , teno pADo acAnaka viyoga paNa thAya be. ane mAtA, pitA, putra ,kalatra vagereno je saMbaMdha meM, te paNa svapnasannina . teM mATe prANi mAtrane sudharmanu sevana karavuja yogya ve. to he rAjan ! tamoyeM sarva joga jogavyA , tathA ghaNA divasa paryaMta "zrA kusumAyudha rAjA samAna, bIjo koI rAjA nathI" tevI kIrti paNa saMpAdana karI .nirmala ane vyUDha evo rAjazabda paNa saMpAdana kasyo , valI praNayijananA manorathone paNa pUyA ,te mATe have tamAre jogavI lIdho sAra jeno evA yA rAjyano tyAga karavoja ucita be. ane valI saMyamavrata levAmAM yatna karavU yogya je. he rAjan ! juna to kharA, ke je patrAvalimAM ApaNe paripUrNarIteM nojana karI lIdhuM hoya, to paNa teja patrAvaline pAbI cAvyA kariye, te ThIka kavAya ? nA nahiMja. tema tamoyeM paNa rAjya sArI rIteM jogavIlIg , to paNa hajI temAM Asakti rAkhavI, te ThIka kahevAya? nA nahiMja. yA prakAranAM sUrIzvaranAM vacanarUpa amRtathI sikta thayelo rAjA, potAnA ci tamAM ciMtavavA lAgyo ke aho! thA pUjya, mArA ekAMta hitakArakaja . yaho! jagatane viSe thAvA saMta puruSo je hoya , te paropakArIja hoya ne.kAraNa ke A megha je ,te paropakAra mATe jagatane viSe prativarSa varSAja kare , tathA sUrya , te paropakAra mATe pratidina aMdhakArano nAzaja kayA kare je, tema caMzmA , te paropakarArtha amRtane srave . have te sarva to tevo paropakAra kare, paraMtu yA je do be, te paNa poteM TADha, taDako veThIne jagatanA janane phala, bAyA, patra vagere pI paropakAra kare ne. Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 4pae to AvA muniyo paropakArI hoya, temAM to jhuM Azcarya ? thA jagatamAM dhAvA uttama guru zivAya, saMsArathI jIvanuM koI paNa rakSaNa karavA samartha nathI, to A guru,mAro saMsArasamuzyakInacAra karavAja padhArelA le. karyu ne ke, pitA, mAtA, bhrAtA, jAryA, putra, mitra, suhat, matta evA hastI, naTa, ratha, azva ane vAlI bIjo koi paNa parikara, narakamAM mubatA jIvo no nadAra karI zakato nathI. paraMtu dharmAdharma pragaTa karavAne samartha evA AvA guru je je, te nadAra karI zake . valI A mArA guru to mAro vi zeSe karI upakAra karavA AvelA .kAraNa ke jyAreM duM bAlaka hato,tyAreM te pUrvAvasthAyeM mArA mAmA hatA, tyAre paNa temaNe mane rAjagAdIpara besAsyo hato. ane hAla pAnA mArI para dayA lAvI mane saMsAramAthI mukta karavA padhArelA De. paraMtu DhuM mahAmUDha bu. kema ke mArA pitAyeM jyAreM dIkSA lIdhI, tyAreM mane, temaNe paNa te dIkSAmArga batAvyo hato, to paNa te uttama mA gane viSe viSayAmiSamAM lubdha thayelo DhuMhajI sudhI pravRtta thayo nathI. ane hA, kharUM le ke, mohAMdha evA muja sarakhA puruSo,mRganI paThe kUTapAzasamAna, kuHkha baMdharUpa yA rAjyamAM paDe .paNa jJAnIjano paDatA nathI.have je banyuM te kharuM? paraMtu have hu~ jema banaze tema saMsAranA sarva vicAra boDI dazne A sugurunA va canane pAlIza? kAraNa ke je vacananA pAlavAthakIyA saMsArarUpa samusukheM karI tarI javAya je? yA prakArano vicAra karI te saMvegI rAjA gurune namana karI kahe je, ke he guro! mArA niSkAraNa baMdhu evA je Apa, te thApanAM vacanane hu~ svahitArthI tathA niHzaMkamana thara, avazya pAlIza ? ema kahI te nRpa, nAvanA nAvavA lAgyo ke aho! sarva nAgyazAlI puruSomA hAla hu~ mAhAnAgyazAlI bu. kema ke bAje yAvA sUripuruSa, mArI para tuSTAya mAna thayA ? jema maMdanAgyavAlAnA maMdiramAM suvarNanidhAna pragaTa thAya, tema saMsArAsakta evA mane aAvA nidhAnasamAna guruno melApa thayo ? kahyu De ke // zloka // dhanyAnAM suprasannAzca, jarAmaraNarugaharam // guravaH sukhadaM dayU, rupadezamahauSadham // 1 // arthaH-je jAgyavAna puruSo hoya, temane atyaMta prasanna thayelA guru,jarA, maraNa,roga, tene nAza karanAra, ane sukha ne denAra eva~ upadezarUpa auSadha Apele. ema nAvanA nAvIne gurune kahe De ke he svAmin ! mArA kumArane hAlamAMja rAjyAsana para besArIne hu~thApa Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 janakathA ratnakoSa nAga sAtamA. nI pAseMthI sarvathA niravadya evA saMyamane grahaNa karIza ? te sAMjanI sUrIdeM paNa yAjJA khApI ke he rAjan ! evo jo dRDha vicAra hoya, to ghera ja ta mArA putrane rAjya prApIne jaladI pAThA yAhiM khAvo. te sAMgalI te kusumA yudha rAjA ghera yAvI potAnA siMhAsana para vesI kusumaketu putrane kahevA lAgyo ke he vatsa ! yA zrApaNA rAjyane tuM grahaNa karI rAjyavaivaTa calAvaje . kAraNa ke huM to have saguru pAseM jai cAritrane svIkAravA ituM huM ? te sAMgalI te kupamaketu kumAra bolyo ke he pitAjI ! ApeM je dhAyuM be, te yogyaja dhArakhaM ve. kema ke vijJAtatattva prANIne je dIkSA jevI, teja yogya be. paraMtu he tAta! mune to AApanA mukhadarzana vinA zAtA upajatIja nathI, tathA cena paNa paDatuM nathI. juna. he pitAjI ! yA rAjyanA sukha mAM paNa ApanA suMdara mukhane jyAreM huM vAraM vAra joyA karUM buM, tyAreMja mune cena paDe be, nahiM to yA rAjyasukha paNa mane viSasamAna lAge be. temaja valI ApanA darzana vinA mane yA vatrIza strIyonA jogano yoga paNa dAruNaDuHkha samAna lAge te. arthAt apanA darzana vinA rAjyasukha ke bIjuM kAM sukha, mane zAtA karatuM nathI. jAjuM guM kahUM? paNa ApanA vinA mArAthI kula mAtra paNa rahevAya tema nayI. ane he pitAjI ! je pitA balatA evA vanamAM potAnA priyaputrane mUkI potAnA bacAva mATe nAgI jAya, te zuM pitA kahevAya ? nA naja kahevAya. tema yApa paNa, saMsArarUpa vanamAM duHkhadAvAgniyI mugdhamRga bAlakanI paDheM dAha pAmatA evA mane mUkIne potAno bacAva karavA jAgI jA. e zuM ThIka kahevAya ? nA naja kahevAya. yA pramANeM saMveraMgaraMgita evA potAnA putrane joine kusumAyudha rAjA bolyo ke he putra ! saMyama je be, te iMDiyono jeNe jaya karelo be evA je vRddhapuruSa hoya, teNe sevA yogya be, kAraNa ke te vRddhoMno svataH iMDiyajaya hoya be, tethI tenAthI te patI zake. ne he putra ! hajI tuM to bAlaka bo, tethI vAyuthI halatI dhvajAnI paDheM tAruM mana ghaNuMja caMcala hoya. ane tevA caMcala manane tuM hAla mAthI paNa rokavAne samartha nathI. to he putra ! hAlamAM toyaneka viSaya vilAsa jogavI rAkrIDA karI, mananI sarva icchA pUrNa karIne jyAreM tArI vR STvasthA thAya, tyA te avasthAmAM jiteMpriya thaine tuM cAritranuM grahaNa karaje. Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 461 A pramANe pitAyeM temaja valI temanI mAtAyeM ghaNuMja samajAvyo, to paNa nizcala jenuM mana le evo te kumAra kAMza mAnyoja nahiM. ane valI pAlo kahevA lAgyo ke he pitAjI! uttama evo ko jalamAM taranAro hoya, tenI sAtheM kadAcit koi kAco taranAra paDyo hoya.ane jo te uttama taranAra dayA lAvIne te kAcA taranArane grahaNa kare, to te kAco taranAra paNa teunI sAtheM tarIne kAMThe guMna Ave? temaja valI saMgrAmamAM paNa zUravIranA Azra yathI bikaNa yodhdhAyu karI raNano pAra guM na pAme ? temaja valI sArthavAha nI sAtheM niHsatva jIva jo cAlyo hoya, to te paNa mohoTI aTavInA pA rane pAmI jhuM na jAya ? tema ekAMta vatsala evA Apa, jo mane dayA ANI karAvalaMbana Apo,to DhuMbAlaka buM to paNa urgama evA zIlarUpa zailapara guM na caDI jAlaM? nA caDIja jAlaM. ane je kharo yogI puruSa hoya je te samaya jagapa udyAnamA phasyAja kare , to paNa teno manarUpa kapi, jJAnarUpa sAMkalathI baMdhANelo hovAthI sthira thara rahe le. to hu~ paNa jyA cAritra lazza, tyAreM mArA manarUpa kapine jJAnarUpa sAMkalathI bAMdhI rAkhIza ? A prakAreM saMyamamAMja jenuM citta lAgyuM je ane saMsArathI jene udAsInatA , evA te kusumaketu putrane jokne te kusumaketuthI nAnA, potAnA devasena nAmA kumArane uttama divasamAM potAnuM rAjya ApI kusumaketu putra pramukha pAMcazo puruSoyeM, tathA kusumaketunI batrIza strIyo teNe parisRta, tathA kasyo ke jinacaityone viSe mahApUjArUpa satkAra jeNe, vAdyonA zabdoyeM karI baheraM kayuM ne AkAza jeNe, hajAra naroyeM vahana karelI pAlakhImAM beThelo, sainya sahita potAnA putra devasena rAjA jenI paDavADe cAle , evo te kusumAyudha rAjA, gurunI sAnnidhyamAM Avyo. tyAreM sUrI3 tene tathA tenI sAtheM dIdA levA AvelA je koi hatA, te sarvane dIdA ApI. have te kusumAyudha ane kusumaketu,e pitA putra hatA, temaNe saMvegarUpa sudhAyeM karI saMyamarUpa sumanu siMcana karavA mAMDyuM. tyAre te saMyamama vRddhiMgata thayo. tethI te hRdayane viSe nitirUpa bAyA karavA lAgyo. kahyu De keH-|| zloka // yA SaT khamamahIjayasya samaye nAsAditA ca kiniH, yA doktakaMdharArimathane prAptA na vA nUdhavaiH // yA prAptA priyasaMgame virahiNA kenApi no veditA, sA labdhA kila rAgaroSavija Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. yAttAnyAM manonivRtiH // 1 // arthaH- je manonivRtti, ba khaMma pRthvInA jaya samayane vipe cakIne malI nathI, valI je manonivRtti, darSe karI nakSata evA zatrunA skaMdhanA mathana karavAthI arthAt zatrunA nAzathI rA jAune prApta thA nathI, ane je manonivRtti, koi paNa virahI manuSyane potAnA iSTajananA samAgamathI prApta thA nathI, te manonivRttine kusu mAyudha tathA kusumaketu e behu muni, rAga ane roSa tenA tyAgathI nice prApta thayA // 1 // have te bedu jaNane pUrvanavono sneha hovAthI te e kaja sthalamAM rahe , tathA sAtheMja jAya yAve . ane je tapa pitA kare , teja tapa putra paNa kare . te joDne eka divasa guruye kahyu ke he muniyo! saMsArInI pate paraspara sneha tameM rAkho bo, te yogya nathI. kAraNa ke muktipurInA mArgamA cAlanArA tapasvIyone, je snehanI zRMkhalA me, te vajazRMkhalA . juna. yA dahimAM (sneha) cikAza rahe , to tenuM loko ghaNuMja maMthana kare , tethI te phuHkha pAme . temaja tilamAM ane sarSavamAM sneha eTale tela rahe , to tene loko ghANImAM ghAlI pIlI nAkhe . valI potAnAmAM raMga hovAthI majIThane paNa kAMi thoDaM phuHkha paDe ne ? nA ghaNuMja. juna. majITha je , te ati rakta , arthAt rAgavaMta hoya je, to te bedana, nedana,kapAvaM, svadezano tyAga, e vagere kuHkhane prApta thAya be, to te jyAreM majITha jevI vastune ati rAga hovAthI pUrvokta kuHkha prApta thAya , to bIjA jIvane rAga (prIti ) thavAthI kuHkha thAya, temAM to guMja kahevU? arthAt sneha ane rAga atikaSTakAraka . mATe he sAdhuna ! karma svarUpane na jANanAra ane avijJAta ke dharma jene evA jananI to vAta dUra rahI, paraMtu je prANI mAhyA be, karmanA svarUpane jANanArA , navasiddhiyA ne, guruparaMparAye vidhimArgathI cAritra pAle meM, tevA puruSo pa Na jo sneha rAkhe , to te kevalajJAna pAmatA nathI. valI A apAra evA saMsAramA mAtA, pitA, suta, strI, suhRd, ripu, emAMthI ekeka jaNa anaMta vAra svajanapaNAne ane tharipaNAne prApta thayAM haze, temAM valI te jIvone kozya ko vakhata nUkhathI khAi paNa lIdhA haze, roSathakI mAsyA paNa daze, temaja snehathakI pAlyA paNa daze? to te jIvomAM tattvajJAnI janone rAga, roSa karavo ucita ? nA nathIja. te sAMjalI te ber3ha muni bolyA Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 463 ke he guro! Apa kaho bo, te kharI vAta , ane ameM paNa jANIyeM baiyeM ke sneha je , te baMdhana , saMsAra vadhAranAro , tathA modamArgamA avarodha karanAro ne, paraMtu jJAtatattva evA amane behune paraspara sneha ghaNoja rahe be, te, kAraNa amArAthI kAMisamajAtuM nathI tethI he mahArAja! te te amone pUrvanava- kAraNa daze? ke A navanuM ? te Apa jANo bo, mATe kRpA karI kaho? te sAMnalI potAnA avadhi jJAnathI guruye te bedunA pUrvanavono saMbaMdha kahi thApyo. ane kahyu ke tamAro behu jaNano sneha janma janmane vipe poSaNa karelo ne, tethI te hAla ustyaja thayo , paraMtu he muniyo ! te sneha, modasukhano vighAtaka De, mATe tamAre teno tyAgaja karavo jozyeM. yA prakAreM gurunA mukhathakI potAnA pUrvanavonAM caritra sAMjalIne utpanna yayuM de jAtismaraNa jhAna jene evA te behu muniyo, mamatvano tyAga karI niraMtara judoja vihAra karavA lAgyA. have ekadivasa mahAsattva evA te kusu mAyudha munIM, gurunA vacanathI tIvra AkarI pratimAne eTale anigrahatapane Adare , tethI te muni, vihAra karatAMjyAM rAtri paDe , tyAM smazAnamAM ke, naya yukta nUmimAM ke,ujaDa evA gharamAM ke, parvata para ke,jADatale ke, siMhathI ke, hAthIthakI ke bIjA paNa ghAtakI jaMtuthI nirnaya thazne kAmassaggadhyAnamA lIna thazne rahe .ane nIrasa evA AhArekarI zarIrane zoSavatA, tathA dharma dhyAne karI karmane zoSavatA evA te muni, ghaNAka napasoM AvavAthI paNa merunI par3heM sthira rahe . have eka divasa te kusumAyudha muni, vihAra karatA karatA sunaumanAmA nagaramAM AvyA, tyAM rAtri paDI javAthI te muni rAtre kozka zUnyagharamA ekAkI nizcalapaNe kAssagga dhyAne rahyA.jyAM madhyarAtri thara, tyAM to tatratya koieka manuSyanA pramAdathI gAmamAM agni lAgyo, te balato balato zUnyagharamAMjyAM kusumAyudha muni kAussaga dhyAne rahyA le, tyAMja yAvyo, tethI te ghara paNa salagavA lAgyuM. tathApi te muniyeM dhyAna boDI potA nI kAmassagganIpratijhAno tyAga karI te upasargathIHkhita tha palAyana kayuM nahiM. tyAre te muni nAvanAsakta tathA guktadhyAnaneviSe samAhita thakAja tyAM maraNa pAmI sarvArthasima mahAvimAnane viSe uttama devatA thayA. paDI prAtaH kAla thayo, tyAre te munine prajvalita thayelA joDne gAmanAM mANAso atyaM ta kheda pAmI potAnA balI gayelA mAla tAlane na saMcAratAM ghaNoja zoka Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. karavA lAgyAM ke are ! thA mAhAtmA puruSa, yAvA zUnyagharamA kyAreM gayA haze ? are ! tene kozyeM A gharathI bAhAra kema na kADhayA ? are ! AvA ghora pApathI thApaNe kyAreM chUTaguM? are! ApaNe tapAsa na karavArUpa pApa thI yA lokamAM mohoTA kalaMkane prApta thayAM? ane valI paralokamAMApaNane narakavedanA jogavavI paDaze? hA, have zuM karIyeM? ema ghaNI vAra sudhI zoka karIne te sAdhunI nacita evI uttara kriyA karIne nani jenAM mana ve evA te loko, ghaNe divaseM pota potAnA kAryamA lAgyAM. have je varakhateM e kusumAyudha muni devaloka gayA, te varakhateM tapa saMyama bArAdhatAM zukladhyAne dapaka zreNi ArohatAM sAvastIpurIne vipe sudarzananAmA vanamAM te suMdarAcAryane keva lajhAna utpanna thayuM ? tyAre vismayane prApta thayelA evA nikaTavartI je devo hatA, teNe kevalajJAnanI utpattino mahotsava kasyo. ane valI te muniyeM kaMcana kamalapara pAna dhasyA. ane te devo temanI samIpa nATaka karavA lAgyA. paDI te muniyeM dezanA devAno prAraMna kasyo. te vakhateM keTalo eka upadeza karayo. tyAre kusumaketu muniyeM samaya joine sotkaMtitapaNe te ke valI nagavAnane pUbyu ke he jagavana! kusumAyudha muni hAla kyAM vicare ? tyAre te kevalI nagavAne tene je kAMza vRttAMta banyuM hatuM, te sAMga kahI Apyu. ane tenA dhyAna dRDhapaNAnI prazaMsA karI. tathA kahyu ke evA a minA mohoTA upasargamAM paNa te muniyeM svahita sAdhyu ? he mune! saMyama levu, tathA tene pAlavaM, te to soheluM , paraMtu aMtakAleM AvA mahoTA parisa hamAM zukta dhyAnanI yArAdhanA karavI ghaNIja katina , to paNa te kusumA yudha mAhAmuni, puSkara evA parisahane sahana karIne zukladhyAnathI kAla karIne sarvArthasiha mahA vimAnamAM tetrIza sAgaropane Anakhe devatApaNe na panyA . paraMtu he mahAnAga! tenI kAla kayAnI kAMzocanA karazo nahiM. kAraNa ke tameM paNa teja ThekANe jara tene malazo. tame vehu jaNe have yA saMsAra samuha prAyaHtarIja lIdho De, eTale have tamone behu jaNane modaja vAne jAjo vilaMba nathI. yA prakAranAM kevalI nagavAnanAM vacana sAMjalI te kusumaketu muniyeM, vairAgya pAmI gurunI AjJA lazne saMleSaNA karI. teyI tenA aMgamAM asthi ane carmaja avazeSa rahyAM. valI te ivya bane jAvanA zalyono uddhAra karI te sazurunI AjJAthI pAdopagamana evA a Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 465 nazana vratane prApta thayA thakA potAnuM kAMDa paNa vaiyAvaJca na karAvatAM pa cIza divaseM kAla karIne te kusumaketu muni, jyAM kusumAyudha muni tetrIza sAgaropamane rakhe devatA thayA ne, tyAM tenI sAtheM deva thazne rahyA. // zloka // zamAMjodhimagnau sadA''dhyAtmalagnau, viyoge suyuktau susaMtoSayu tau // trayastriMzatAsAgarairdevanAvaM, caritvA varAgaNyapuNyasvanAvam // 1 // gadyaM ||nvsNjvaanaamnitytaaN jhAnatazca pazyaMtI tAvadabhutasukhaM nutkA vyutvA sidi laniSyataH // 2 // arthaH-zamarUpa sAgaraneviSe mana, niraMtara adhyAtma jhAnamAM eTale cidAnaMdamAM lagna, saMsAranA viyogamAM yukta tathA karmanA saMyo gathI mukta, saMtoSa guNathI yukta evA te bedu muni, zuddha cAritrane pAlI zreSTha ane agaNita puNyanA svanAvavAlA arthAt atulapuNya hovAthIja je nava nI prApti thAya be evA devanavane prApta thayA // 1 // ane tattvajJAnathakI A saMsAramA utpanna thayelA sarva padArthonI anityatAne jotA evA te beda devo, te lokanA abhuta sukhane nogavI, tyAMthI jyavIne sidine eTale mokne pA mshe|| iti pRthvIcaM guNasAgaracaritre kusumAyudhanRpa kusumaketuputranavavarNana nAmA dazamaH sargaH saMpUrNaH // 1 // bAhiM zaMkha rAjA bane kalAvatInA navathI mAmIne pRthvIcaM ane guNasAgaranA vIza nava saMpUrNa thayA // 20 // // athaikAdazasargasya bAlAvabodhaH praarcyte|| // loka // jaya arhanmatAMnodhi, gaaNjiiryennaanishonitH|| gRhItvA zIla ratnAni, saMtaH syuHsukhino ytH||1|| arthaH-je arhanmatarUpa ratnAkaramAthI zIlarUpa ratnone grahaNa karIne sujha puruSo sukhI thAya , to te gAMnAryaguNothI suzojita evo arhanmatarUpa aMnodhi, sarvotkRSTapaNe vto. have te devatA thayelo kusumAyudhano jIva, ekavIzame nave kyA avatasyo ? te kahe . ke jaMbuddIpanA naratadevane viSe vaitADhayathakI dakSiNa jaratAInAmA khaMgane viSe lakSmIthI manohara evA kozalanAmA dezane viSe supAtradAna. sanmAna, gIta, nRtya, tenA aneka jedothI, svargapurIthI paNa zreSTha ane za truthI paNa jeno parAjaya tha zake nahiM, evI eka ayodhyAnAmA nagarI je. jenI racanA, pahelA AdinAtha jagavAnanA rAjyanI vakhateM iMznA kahevA thI devatAyeM karelI . te ayodhyAnAmA nagarInu, arirUpa karInA vidAra Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. NamAM siMhasamAna, sarva prajAne pitAsamAna,dhanadAnamAMdhanada samAna, zatru ne yamasamAna, svAzritajanone surama sarakho, eka harisiMhanAmA rAjA rAjya kare . te rAjAnI,netrarUpapadmoyeM karI parAnava pamADyAM meM padma jeNeM ane iMzaNI samAna bAhAra karanArI, nirmala evA muktAhAra vagere AnarapothI suzojita evI eka padmAvatI nAmA strI . have jemAM bIjA ko zatruno pra veza thaja zakato nathI evI te nagarInA rAjyane nogavatAM tathA te padmA vatI strInI sAthai viSayanoga jogavatAM, te harisiMharAjAno keTalo eka kAla, svargamA jema devatAuno jAya, tema gayo. have pUrvokta sarvArtha sijhavimAnane viSe devatA thayelo ane mAhApuNya vAn evo te kusumAyudharAjAno jIva, tyAMthI cyavIne te padmAvatI rANInA udarasarovarane viSe rAjahaMsanI parnu Avyo. tyAre te rANIyeM zayyAmAM sUtAM sUtAM rAtrinA pAulA praharamAM svapnane vipe devatAyeM ane devIyoyeM pUrNa, e, eka suravimAna dItuM. tyAM to turata te jAgI gai. ane panI tha tyaMta harSAyamAna thai potAnA svAmInI pAseM jara te svapnanI vAta kahI thApI. tyArete rAjAyeM kahyu ke he prANapriye ! A svapna tamane ghaNuMja nattama Avyu De, kAraNa ke A svapnathI tamane manohara evo putra utpanna thAze ? te sAMjalI prasanna thane te guja evA garnanu pAlana karavA lAgI. ane garnanA pranAvathI te rANIne jinapUjA, satpAtradAna, jIvadayApAlana pramukha sArA puNyakArI dohada utpanna thayA. te sarva, harisiMha rAjAyeM pUyA. ema karatAM jyAreM nava mAsa ane sADA sAta divasa thayA, tyAre te rANIyeM uttamadivaseM sabala lagnamAM svarUpa tathA guNoyeM karI abhuta evA eka putrane prasavyo. tyAreM to te rANInI priyaMgulekhAnAmA dAsIyeM jaz harSathI harisiMha rAjAne vadhA maNI thApI, ke mahArAja! Apane tyAM manohara putra Avyo? te sAMgalI atyaMta unnAsa pAmI rAjAyeM te dAsIne vadhAmaNImAM ghajka dAna Apyu ane paDI prekSaka lokone vismaya thAya, evo putra janmamahotsava kasyo. yAcaka lokone atula evAM dAna dIdhAM. anukrameM te putra jyAreM eka mA sano thayo, tyAre te putranuM sArA muhUrtamAM svajananI sAhIye, te putranA janmathI pRthvImA mahoTo AnaMda utpanna thayo , tethI tenuM "pRthvIcaM" evaM nAma pADayuM. par3I te putranuM pAMca dhAva mAtA pAlana karavA lAgI. Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMda ne guNasAgaranuM caritra. 467 dave te pRthvIcaMda kumArane yA ekavIzamA navamAM pUrva navopArjita puNyanarane yogeM bAlyAvasthAmAMja jAtismaraNa jJAna utpanna yayuM. tethI tene potAnA AAgajA sarva java sUjyA. mATe te javomAM thayelA dharmanA pratApane jAsyo tathA temAM saM sArane asAra jAeyo hato, te paNa jAeyuM. teth| tene alpAvasthAmAMja saMsAra para tIvra vairAgya thayo. paDhI te anukrameM kAmakrIDAnA kAnana samAna yauvana vayane prApta thayo. topaNa tene saMsArapara tathA potAnA deha para kharo vairAgya hovA zrI sarasa nUpaNa, kenikrIDA, hAsyavilAsa, hastopara besavaM, azvapara besavuM, dhanurvidyAnA pranyAsa, e pramukha kAMi paNa sAMsArika sukha gamatuM nathI. valI te snAna kare be, puSpamAlA, alaMkAra vagere dhAraNa kare leM, to paNa te sarva, vyava hAramAtrathIja kare be. arthAta te sarva rAgathI karato nathI, tyAreM te rAgathI kare ? to mAtra arihaMtanAM caityo, sAdhu, sAdhavI, sAdharminAiyo, tenI para pUrNanAva kare be, tathA dharmakRtyamAM anudAsInapaNuM rAkhI, te kAma pranR tine harSathI kare be. yA prakAranA saMsArapara gatarAga evA potAnA putrane joza, teno pitA harisiMharAjA ciMtA karavA lAgyo ke are ! yA putra to koika mahAvairAgyavAna hoya, evo lAge be. to have te, saMsAranA jogamAM kema yAsakta thAze ? ne have tene haM saMsArAsakta thavAno zo upAya karUM ? ane kema thAze ? ema thoDI vAra ciMtA karo, paDhI vicAravA lAgyo ke hA, teno eka upAya le kharo, tesuM ? to ke tene uttama rUpavAlI keTalI eka strIyo paraNAvuM ? kAraNa ke jyAreM te strIyone parAze, tyAreM tene te strIyoja viSayAsakta karaze. kayuM be ke je puruSane jyAM sudhI strIyoyeM naramAvyo nayI, tyAM sudhoja te puruSa dharmA grahI rahe be. ema vicArI rAjAyeM te pRthvIcaMda kumArane paraNAvAno nizvaya kasyo. tyAre teNeM jayapuragAmamAM potAnA sAlA jayadeva rAjAne potAnA maMtrI sAtheM kahevarAvyuM, ke koi paNa ApaNA kulane ghaTe evA mohoTA rAjAnI jo kanyA hoya, to tamArA nANeja pRthvIcaMDne mATe tapAsa karajo. te samAcAra maMtrIyeM khAvI kahyA. te sAMjalI jayadeva rAjA khuzI ya teno tapAsa karavA lAgyo. tevAmAM eka teno mitra koi mohoTo kulIna rAjA hato, tene kanyA hovAthI kayuM, ke tamArI yATha kanyAne che, te amArA nANejane po. te sAMnajI te bolyo ke mAre eka lalitasuMdarInAmA kanyA be, tene to tamArA jANejane khApavAno mAro prathamayIja vicAra be. paraMtu Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mic jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. . jyAreM tameM kahevA AvyA Do, tyAreM A mArI bIjI sAta kanyA , te paNa DhuM teneja ApuM . ema kahI te AThe kanyAune TathvIcaMine vAgdAnathI ApI. par3hI jayadeva rAjA te ATha kanyAune vivAha sAmagrIsahita potAnA jayapura gAmamA lAvyo. ane tadanaMtara te kumAranA mAmA jaya rAjAyeM poteM paNa vicAra kasyo ke DhuMpaNa kanakAvatI pramukha mArI je Ata kanyAune, te pRthvIcaM kumAraneja ApuM ? ema vicArI pote paNa te kanakAvatI pramukha potAno Ate kanyAune pRthvIcaMne ApavAno nizcaya kasyo. panI te pUrvokta lajitasuMdarI vagere ATha tathA potAnI kanakAvatI pramukha pATha.e sarva malI sola kanyAune te kanyAnA nA tathA sainya sAthe lagnopaskara sahita ayodhyA tarapha mokalAvI. te kanyAunI jyAreM AvavAnI khabara paDI, tyAre tenane narasiMha rAjAyeM manohara evA utArA thApyA. panI te rAjA, potAnA pRthvI caMDa kumArane vinavavA lAgyo ke he vatsa! ATha kanyA koka mohoTA rAjA nI, tathA ATha tArA mAmAnI, ema sola kanyAune ApaNI uttamakIrtine lIdhe bAMhI tArI sAtheM pANigrahaNa karAvA mATe tArA mAmAyeM mokalelI be, to have aa tArA manamAM vairAgya tathA udAsonapaNuM , te tuM kADhI nArakhya. ane te uttama sola kanyAunuM utsAhathI pANigrahaNa kasya. ane he putra! amArA cittane cena paNa ema karavAthIja paDaze ? valI he suta! grAma tArA atyaMta gatarAgapaNe rahevAthI amane manamAM ghaguMja kaSTa thAya ne. he putra ! tuM jo to kharo.ke yA bIjA rAjAunA kumAro hAsya, vinoda, lIlA, zRMgAra pramukha karI kevo AnaMda lene ? tathA azvapara hAthIpara rathapara besI kevI moja majA mANe ? ane amArA maMdanAgyane lIdhe tuMbAvo tyAgI jevo kyAthI thayo ? mATe he kuladIpaka ! te sarvarAjakumAronI paDheM tuM paNa sukhopanoga kasya. ane AhIM AvelIyA kanyAunuM pANigrahaNa paNa kasya. A prakAranA potAnA pitAno Agraha joine te pRthvIcaM vicAkhU ke mArA pitAno kurAgraha mATe mAjhaM lagna karUM ? te thayA palI bAbIcArI kanyAune zudharmamArgamA pravarttAvIza paraMtu A mahArA pitAnA phuHkhadAyaka upadezayA duHkhAMnodhi samuznA viSasamAna viSayomAM bIlakula bAsakta thAiza nahi.ema karatAM kadAcit hAla jo duM mArA pitAne yA kanyA sAtheM paraNavAnI nA kahUM, tote ne ghaeMja kuHkha thAya ? ema vicArIne te Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 4Ae kumAre hA vinA te sarva kanyounI sAthe paraNavu kabUla kayuM. tyAra par3I joSI lokoyeM batAvelA sanmuhUrtaneviSe te putrano vivAhotsava karavA mAMmayo. te kevI rIteM? to ke te vivAhane samaye ayodhyA nagarImAM A naMdA vi vathI vividha zRMgAravAlA naranArInA gaNo, jANe svargamAMthI deva devInA samUhaja AvyA hoya nahiM ? tema zojavA lAgyA. valI te vi vAhanA samayamAM gIta, uttamanRtya ane aneka vAjitrAdika, teNeM karI abhuta evI te ayodhyA nagarIne jozne caMcala evA AkAzagAmI khecaro paNa tyAM sthira thai unA rahyA. valI te samaya gaMnora evA tUryanA ni? panA pratizabdayakI AkAza paNa atuba utsavane vistAre je. te samayamAM tyAM nabalatA evA kapUrapUranA sugaMdhathI jubdha thayelA camarAjya maMju guMjAravoyeM karI AkhI nagarIne AnaMdamaya karI dIdhI. valI ati harSita thayelo evI tatratya strIyonAM, lagna samayamAM varavadhUne AzIrvAda devAnAM gAna karelAM je gIto, teNe karI te nagara atyaMta ramaNIya lAge . yA prakAreM jagaUnanA manane yAnaMdadAyaka evo vivAhotsava prakRtyo. tyAre jItyo le kAma jeNe, ataeva nirvikAra evo te pRthvIcaMda kumAra, cittamAM ciMtavavA lAgyo, ke aho ! asAra evA saMsArane viSe yA mAhAmohano mahimA to ju! ke je mohamahimAyeM karI ajJAta ke tattva jene evA prANIyo, ghaNIja kadarthanAne pAme de. tema utAM paNa te mohAviSTa thayA thakA te prApta thayelI kadarthanAne jANatAja nathI. tethI A gIta, vAdya, nRtya, pramukhane sukha mAne je. paraMtu jo khalaM jozye, to je A gIta , te vRthA bakavAdaja , ane vAdya be, te kevala kAna phoDavAnuM sAdhana , ane yA nRtya jene, te nAMmaceSTAjale. zAstramA paNa kahelaM , ke // gAthA // savaM vilaviyaM gIyaM, savaM narse viDaMbaNA // save AnaraNA nArA, savve kAmA uhAvahA // 1 // arthaH-je gIta , te sarva vittapita ne eTale strIvilApaja be. sarva nATya , te kevala viTaMbaNA , tathA sarva kAma je, te duHkhanA devAvAlA // 1 // valI puSpamAlA tathA AnaraNa pra mukha dhAraNa karI yA loko potAnA zarIrane suzonita karavA dhAre le, paraMtu te zarIra to AnaraNAdikathI zonatuMja nathI. kAraNa ke te svanAvadhIja asuMdara ? to te svanAvathI asuMdara evaM A zarIra, valI mAvya tathA Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. AnaraNAdikonA dhAraNa karavAthI suMdara thAya? nA naja thAya. valI te suMdara thAya nahiM eTajhuMja nahI, paraMtu amedhyapUrNa ane kutsita evA te zarIranA saMga zrI mAvya, alaMkAra, suMdara vastra pramukha je kAMisArA padArtho hoya , te ulaTA apavitra thajAya . kaheluM ke // zloka // vasAtvamAMsamedAsthi, majA zukrAMtavarcasAm ||ashuciinaaN padaM kAyaH, zucitvaM tasya kutrtH||1||arthHvsaa, rudhira, mAMsa, meda, asthi, majA, vIrya, ane viSTA. e vagere azuci padArthonuM sthAnakacUta evaM je A zarIra, temAM valI pavitratA te kyAMyoja hoya ? nA naja hoya // 1 // jenA nave jhArathI kharAba padArtho, samaya nagaranA khAlamAMyI jema pANI pramukha nikale, tema nikaTyAja kare . ane kevala mAMsa vagere azucipadArthathI baMdhAyelA A dehane vipe je pavitrapaNAno saM kalpa karavo, te paNa mahAmohanIja viDaMbanA . ema jANavU. valI gatasAra evA saMsAramA kono koNa putra ? ane kono koNa jAi le ? tema kono koNa svAmI ? A jagatamAM to loko kevala khoTA evA saMbaMdhIyone mATe pramudita thayA thakA ahoniza vRthA AnaMda pAme . valI juna to kharA, ke pA mArA mAtA pitAne paNa kevo moha thayo ? ke je moheM karI mArAmAM snehavAna thayAM thakAM ghaNAja khedane pAme le ? ane valI te hajI Amane grAma keTanA varSa paryaMta kheda kasyA karaze ? valI yA kanyA paNa atyaMta ajJAnI dekhAya , kAraNa ke je potAnAM mAtA pitA vagerene boDIne thAhIM mAre mATe aAvIyo ne ? jo te jJAnI hota, tovRthA duHkhI thAvA yAhiM zA sAru Avata? mATe aho! yA sarva saMsAra bAjIgaranI bAjI jevoja De, tethI vijJAtatattva janone to AvA mohamaya saMsAramA rahe ucitaja nathI.are! DhuM paMja vijJAtatattva bauM, tethI prathama to mAreja A saMsAramA raheq yogya nathI. ane hAla dIkSA levI yogya je. paraMtu tema karavAmAM paNa hAla duHkha le. kAraNa ke hu~ jo pravrajyA lahUM, to snehAtura, tathA eka kSaNa paNa mArA virahane na sahana karanAra evAM mahArAM mAtA pitA ghaNAMja puHkhI thAya? temaja valI dUradezathI mArI sAtheM pANi grahaNa karavA AvelI yA kanyAune paNa atyaMta kuHkha thAya ? ane vatI hAlamAM dIkSA lIdhelo mane joDne mUrkhaloko niMdA paNa kare. mATe have mAre te jhuM karavU ? are ! mArA pitAyeM jo mane lagna karavA viSe purAgraha na kasyo Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 471 hata, to hu~ dIkSA lai saMyamazrItuM sukha bAja nogavato paNa hata ? ema vi cAra karI valI pADage vicAravA lAgyo ke hA, eka mane upAya sUjyo kharo. te guM? to ke hAla mAre dIdA levI nahiM. mArA pitAne tathA A sola strIyone udbodha kasyA panI turata dIdA levI. kAraNa ke ema karavAthImAraM paNa sAraM thAze ? ane mArAM mAtA pitA tathA aa paraNavA AvelI sola kanyA unu paNa sArUMthAze? ane jo DhuM hAla dIdA sahIza, to to kevala mAruMja sAraM thAze, paraMtu mArAM mAtA pitAnuM ke prAstrIyonuM sAraM thAze nahiM.mATe hAla to yA saMsAramA rahe. ane saMsArAsaktine rahitapaNe rahevAthI mArUM kAMza baga DyuM kahevAya nahiM? ema vicAra karI mahAmahotsaveM lagna samaya thaye te kanyA unu kumAre pANigrahaNa kayuM. panI pote je kAMza dharma kRtya pratidina karato hato, te kRtya karavA lAgyo, tevAmAM to rAtri paDI. tyAre hariNAdI evI potAnI sola strIyo sAtheM manohara gRhamAM gayo. tyAM jazne te kumAra na Asanapara beTho. ane te sarva strIyo sanmukha ratnanA pATalApara beThIyo. panI te solastrIyoyeM viMTyo evo te pRthvIcaM kumAra, kevo zone ? ke jANe tArAmaMmaleM viTelo kaumudIno cazmA hoya nahi ? evo zone je. paraMtu jema raNasaMgrAmamAM bakatara paherelo yodo zatranA bAgathI na haNAya, tema te potAnI kamanIya evI kAmanIyonA kaTAkthI kicinmAtra paNa haNANo nahiM. ane te kumAra sotkaMTha evI te strIyonI upara kicinmAtra kaTAda paNa kasyo nahiM. te jozne vidagdha evI lalitasuMdarI nAmA svInI dAsIyeM anyoktithI.kamu ke // zloka // lasatkamalanetrAsu, sarasAsvaninISvapi // dipenahi dRzaM haMso, na vidmaHkAraNaM ca kiM // 1 // arthaH-kamalarUpa le netro jene, tathA rAgavatI ane sarasa evI kamalinIyone viSe haMsa je de, te dRSTi nAkhato nathI. tenuM guM kAraNa le ? te DhuM jANatI nathI. arthAt teno Ama bolavAno abhiprAya evo ,je AvI manohara tameM Do, te utAM paNa A rAjakumAra, tamArIsAmI dRSTi paNa karatA nathI. Avo abhiprAya dA sIno samajIne te lalitasuMdarInAmA strI bolI, ke he sakhi ! je caturahaMsa hoya, te jalathI thayelI vikasita patravAlI padminIyonI sAmu juve . paNa jaDathI utpanna thayelI vikasita padminInI sAmuMjoto nathI.arthAt yA kuMvara amArAthI manohara strIyonI sAmI dRSTi kare, paNa amArI sAmI Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 jainakathA ratnakoSanAga sAtamo. dRSTi kare nahiM. A aniprAya kahyo. tyAM to kumAranA pitAyeM kumara, strI yomAM sarAga thAya , ke nahiM ? te jovA mATe mokalelo kumarano mitra eka viSNubaTuka nAmA baTuka beTho hato, te kahevA lAgyo.ke he kumAra ! ta mAro sarva pracAra vairAgyamaya dekhAya .mATe te vairAgyane tyAga karIyA tamA rAmAM Asakta thayelI strIyone nivRtti karo. te sAMjalI pRthvIcaMda kumAra kahe , ke he baTo! yA viSayAsakta samaya jIva, saMsArane viSe jaDa evA kezavabaTukanI par3heM kadarthanA pAme . tyAreM to te viSNubaTukeM pUjyuM ke kumAra! te jaDa evo kezavabaTuka koNa hato? ane tenI kevI rIteM kada rthanA tha? te kaho. te sAMjalI te pRthvIcaMkumAra, mUrkha evA kezava baTukanI kathA kahe . pUrve mathurA purIne viSe 'Hkhita eyo eka kezava nAmA baTuka raheto hato. te nIkha mAgI mAMsa mAMga potAnuM gujarANa calAvato hato, tene kurUpa, kuTila, kalahapriya, evI eka kapilAnAmA strI hatI. kahelu be ke // zloka // piMgAkSI kUpagannA kharasadRzaravA sthUlajaMghordhvakezI, laMboSThI dIrghavakA pravi raladazanA zyAmatAlvoSThajihvA // zuSkAMgI saMhitatruH kucayugaviSamA nA sikAtIva dIrghA, sA nArI varjanIyA patisutarahitA bhraSTazIlA ca puMsA // 1 // arthaH- je strInAM netra pIlA , gAlamA khADA , kharasamAna zabda be, sthUlajaMghAu , uMcA keza be, lAMbA hoTha , lAMbuM mukha , khaDa khabaDA dAMta De, tAlavU, hota, jIna, e traNe zyAma be, sukAi gayelA aMgo ne, bedu namaro malI gayelIyo be, ghATaghUTa rahita stana , dIrgha nAsi kA ne ane pati tathA sutathI rahita , tathA bhraSTazIla ne tevI strIno mAhyA puruSa to tyAgaja karavo // 1 // have tevI kapilA nAmA strIno sAtheM te kezavabaTukano atyaMta phuHkhamaya evo keTaloeka kAla gayo. ema karatAM te kapilA, garnavatI thai, tyAreM teNeM kahyu ke he pate ! mArI suvA vaDamAM ghRta ane gola joze, mATe te ghRta gola mATe kyAMzkathI ivya kamA ilAvo? tyAreM kezava bolyo ke he stri! hu~ ivyopArjana karavAno kA upAya jANatoja nathI, to te DhuM kyAthI lAvU? jo tuM jANatI ho, to kahe. tyAre te strI bolI ke jyAM suvarNanI khANa hoya, te sthaleM jAtaM. ane tyAM kAM cAkarI vagere karI suvarNa upArjana karI lAvo. te sAMgalI tarata Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 473 te tyAMthI cAvyo. te jyAM suvarNanI khANa hatI, tyAM gayo. ane tyAM jA cAkarI vagere karI ghaNuka suvarNa kamANo. kamAine jyAM potAnA ghara tarapha cAlyo, tyAM to tene rastAmA eka dhUrta aiMjAlika malyo, ane teNeM tene pUbyu ke he baTuka ! tamo kyAM gayA hatA? ane kyAthI Avo bo? ane yA tamArI pAseM jhuM ? tyAre te kezaveM tene nolapaNathI banelI sarva vAta kahI ApI. tethI te dhUrta aiMjAlikeM jANyu je aho ! A mUrkhanI pAseM zvya dekhAya , mATe te 'vya, tene koi paNa rIteM nolavIne lai laDaM? ema vicArIne kezavane ugavA mATe te aiMjAlikeM sva vidyAthI eka svarUpavAn evI kanyA ane tathA tenAM mAtA pitAne banAvyA. tyAre te kanyAne joDne moha pAmelA kezaveM tenAM mAtA pitAne pUbyuM, ke guM yA kanyA tamArI ? tyAre te kaheM ke hA. tyAreM kezaveM kahyu ke te kanyA mune Apazo ? tyAre te bolyAM ke je hajAra dInAra Apo. tene yA kanyA ApazuM ? pabI moha pAmelA te baTukeM potAnI pAseM je kAMi suvarNa hatuM, te sarva ApI dI .ane te kanyAnuM turata pANigrahaNa kayuM. palI te kezavane te dhUrte SaDrasa yukta no jana karAvI khUba prasanna kasyo, tethI kezava khuzI thara, aneka vicAra karavA lAgyo ke aho! thAhiM mane kevI sArI strI tathA kevu sAru khAna pAna maTyuM ? ema jyAM aneka prakAre vicAra kare , tyAMto sAyaMkAla thavAthI te aiMjAli ka, tenAApelA sarva suvarNane sakne palAyana parAyaNa thai gayo. ane te panI thoDI vAra jyAM thAya, tyAM to te kanyA ke, tenAM mAtA pitA ke, te dhUrta. e sarva mAMthI koi paNa dekhANAMja nahI. tyAre to te baTuka, atyaMta kheda pAmI vicA ravA lAgyo ke are! manohara evI mArI priyA- koNeM haraNa kayuM? ane mAruM dhana paNa koNa lai gayo ? paNa phikara nahiM, mArI strI tathA dhanano lazja nAro cora jo pAtAlamAMgayo daze, to tyAM jazne paNa DhuMlAvIza ? ema atyaMta ciMtAjvarajvarita ane nUrakha, tRSA, zIta, tApa, teNeM karI pIDAto, arthahIna evo te kezava, teune sarvatra zodhavA lAgyo, paraMtu te kanyAno ke ivyano kyA patto malyo nahiM. tyAreM prathamanI strI je kapilA , tenuM hRdayamAM smaraNa karI vicAravA lAgyo ke are! mArI strIyeM mane ivya kamAvA mokavyo, tethI te ivya to mane ghaNuMja malyu, paNa navIna strImA moha pAmelo ane mahA mUrkha evo hu~, te vyane huM vRthA khoveTho ? kahyu ke ke ||shlok // vizyaMte kevala Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shem jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. sthUlAH, sudhIstu phalamaznute // daMtA danaMti kaSTena, jihA galati lIlayA // 1 // arthaH- mUrkhajano je kAryane, poteM kleza jogavIne kare be, te kArya nA phalano joga, je buddhimAna puruSa hoya be, te vinAprayAseM lIye be. kenI paDheM? to ke jema dAMta be, te khArdhelA khorAgane prayAsa lai cAve le, dhane tenA svAdano to rasajJa evI jihvA je be, te vinAprayAseM upayoga kare be // 1 // are ! mArI hitaiSI, prANavallanA evI kapilA, mArA darzana vinA kema karatI ho ? ane tenA virahane maTADavA huM jAuM to ThIka thAya ? paraMtu nirdhana evo huM have jo tyAM jAvaM, to mane joi sadu kora hase, tetha mane lA yAve ? mATe have te huM guM karUM ? ema vicArI pAluM vicAsuM ke hA, jyAM huM gayo hato tyAM jAvaM. ne tyAM jo na jAnaM to paDhI virahAtura eva mArI priyA pAseM jAuM ? yAvI rIteM vicArarUpa hiMmolAmAM phUlatuM jenuM mana be evo te kezava, koieka gAma gayo. tyAM rahelA koika dayAlu mA seM tene nUkhyo jAlIne dayA NI dahIM ane cokhAnuM nojana karAvyuM. paDhI tyAM eka vaDa hato, tenI nIceM jai suto. tyAM to tene svapna tryAyuM. ne te svapnamAM teNeM guMdItuM ? ke potAnA gharanI nIceM khodatAM poteM eka ratnonuM luM ghara dI nete gharano poteM mAlIka thayo. tyAreM to paDhI tenA utsA hama poteM sagA vahAlAMne AmaMtraNa karI jamADyAM zrane tyAM valI puraja no mayAM, tathA gAmano rAjA paNa yAvyo. khane poteM je strIne rastAmAM parayo hato, te navIna strI paNa yAvI. potAnI prathamanI kapilAnAmA je strI hatI, teNeM potAno ghaNo satkAra karakho. yA pramANeM jyAM svapnamAM dI tevAmAM to koieka rAsana hato, te nUMkavA lAgyo. tyAreM tenA zabdeM karI tarata te jAgI gayo khane pakSI vicAkhaM ke aho ! mArA gharamAM zraTaluM badhuM ivya be, te batAM huM valI grAma jIkhArInI par3heM zAmATe pharru buM ? ema vicAra ka rIne turata tyAMthIja potAne ghera javA pATho valyo ane svapnamAM joyelA potAnA gharamAthI nikalelA dhanathI atyaMta khuzI thai hasato hasato ghera zrAvyo. tyA hasate mukheM utAvalathI cAvyA AvatA potAnA svAmIne jo ne kapilA strIyeM vicAyuM je aho ! yA mAro svAmI ghaNuMja ivya kamA Ine zrAvyo hoya, ema jAge be. kAraNa ke tenuM mukha ghaNuMja khuzImAM be, tathA te ghaNoja utAvalathI cAlyo yAve be. ema mAnI te kapilAyeM paNa harSe Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 475 karI tenI snAna, nojanavagerethI ghaNIka sevA karI. ane thoDI vAra par3I tenA khaDIyAmAM ivyano tapAsa karavA lAgI, to temAMto eka phuTalakoDIpaNa dIThI nahiM. tyAreM to te kapilA naTTANI mahoTo Akroza karI bolI ke tameM ivya kamAilAvyA bo, te kyA ? ane kema kyA dekhAtuM nathI? bane kema batA vatA paNa nathI? valI tezvya, mane betarIne mArAthI paNa bAnu rAkhag De, ke jhuM? te sAMgalA kezava bolyo ke he priye! phikara ma rAkha.ane harSa rAkha.je zvyane joine tAruM mana prasanna thAze, teTarbu ivya tuM joza ? hAla to eka kAma karasya, ke koka vANIyAnI ukAnethI ApaNa sarve svajanone jojana pUruM paDe, teTalI rasoino sAmAna ApaNe khAte lai Avya. ane tenI, uttama raso yAne bolAvI miSTa evI rasoI taiyyAra karAvya. kAraNa ke kAle savAreM thApaNAM sarva svajanone AmaMtraNa karI jojana karAvIne e svajanonI tathA gAmanA lokonI ane rAjAnI samada, cittane camatkAra utpanna kare, evaM mahAraM upArjita kareluM ivya tune dekhADavU ? te sAMjalI kapilA kahe , ke tyAre hAlaja dekhADo ne? ke ameM jozya to kharA, ke tamo keTaluka dhana kamAzyAvyA bo? ane he svAmIna ! tamArI upArjana karelI milakatanAM jo mane darzana karAvazo, to DhuM atyaMta khuzI thaiza ? ane balI hAla je hu~ svajanone jamADavA mATe ghRta, gola vagere sAmAna lAvIza, te mAlanA paizA bApavAnI mane dhAstI paNa maTaze, ane valI mArA manane zAMti thA ze? AvAM vacana sAMjalI kezava bolyo ke he stri! tuM bIlakula phIkara rAkha nahiM. jyAre thApaNA svajano jamIne yAhiM yAvI unAM raheze, tyAre DhuMtune turata sarva milakata dekhADIza ? mATeM jo tAre mArA kamAyelA ivyarnu darzana kara hoya, to to mahArA kahevA pramANe sadu svajanane jaladI AmaM traNa kasya. yAvAM sagarva vAkya sAMjalIne kapilAne tenA bolavA para vizvA sa Avyo, tethI teNeM sadu svajanone te kezava naTTanA nAmathI yAtramaMNa deva rAvyAM.ane tethI gAmamAM paNa evI prasidi tha ke kezavajaTTa ghaNuMja ivya kamAzyAvyA , mATe tenA utsAhanuM sadu kuTuMbIyone nojana karAve ? have te sarvasvajano, nojana karavA mATe kezavane ghera yAvyAM. jojana karavA bega. ane te saduyeM AnaMdathI nojana kayuM. paNa tyAra par3I te kezava, sadu dekhe tema dhotIyAno kAbaDo vAlI hAthamAM eka mahoTI kodAlI lazne svapnamAM Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 janakayA ratnakApa nAga sAtamA. joyelI potAnA ghara AgalanI nUmine khodavA lAgyo. tyAreM to te sva jana vagere sadu koi unnA rahI bavA lAgyAM, ke he nA! yA jhuM khodavA mAMmadhu ? tyAre te kezava bolyo ke yA pRthvInI aMdara mAru sAranUta ivya je. tyAre lokoyeM pUjyuM ke AhIM kyAreM, keTalu, tathA koNe mATecu ke ? tyAre kezava bolyo ke, te kAMhI DhuM jANato nathI. paraMtu DhuMjyAMvya kamAvA gayo hato, tyAM rastAmA eka gAma AvyuM hatuM. te gAmamAM eka vaDa hato, to te vaDane sAro jANIne tenI bAyA nIce DhuM sUto hato.tyAM sUtAMsUtAM meM joyuMhatuM. tyAre te lokoyeM pUjyuM ke je vakhateM teM vya joyuM, te vakhata kema na lIdhuM ? tyAre te jaDa bolyo ke hu~ jyAM levA taiyyAra thayo, tyAM to mane kozka gadheDe nUMkIne jagAjyo. AvAM sAMjalI sadukoi kahevA lAgyAM ke aho! A kezava to mahAmUDha dekhAya le. kAraNa ke A sarva svapnamAM joyelA vyana satya mAnI tene khodI ne kADhavA zche le ? ema kahI mahoTo kolAhala karI para spara tAlI da khaDa khaDa hasI, te kezavane dhikkAra dakSa, sadu ko loko cAlyAM gayAM. tyAre tenI kapilA strIye paNa krodhAyamAna thA dAra kAdavanI mUThI jarI, tenA mAthA para nAkhI. ane tene khUba dhikkAsyo. eTalAM vAnAM thayAM, to paNa te pAbo khodato baMdhathayona hiM. tyAreM pabIghaka khodAvAthI te gharanI eka dama jIta paDI, tethI te kezavanI kaDa nAMgI gai. ane te mahA'rdazAne pAmyo. _ yAvAM vacana sAMjalI pRthvIcaMnI sarvastrIyo, lAja mUkIne khaDa khaDa hasavA lAgIyo. tyAre pRthvIcaMda kumAra bolyo ke he baTuka ! tameM sAdhu kahejo. ke e kezava baTukanuM yA sarva caritra hAsya karavA jetuM che, ke nahiM ? tyAreM hAsya karato evo te viSNu baTuka bolyo ke he svAmin ! hA, te mUrkha evA kezavabaTuka, yA sarva caritra hAsyAspadaja je. paraMtu he kumAra! Apane DhuM pUrbuDaM, ke yA saMsAramA sarvaloko te mUrkhabaTuka samAna che, ema kema kahevAya ? tyAre pRthvIcaM kumAra kahe , ke he baTuka ! yA saMsArI jIvo je , te sarva kezava baTuka samAnaja le. kAraNa ke te paNa kezavanI parnu kAryAkArya, ke hitA hita, kAMza jANatAja nathI. valI juna. te mUrkha evA kezavanI ane saMsArI jIvanI tamane huM samAnatA kaTuM . keA saMsArI jIva je , kezavanI par3heM corAzI jIvAyonicamaNarUpa nikha mAgavAmAM ne nokha mAgavAmAMja potA no sarva kAla gamAve . valI saMsArI jIva, karmapariNatirUpa kapilA strIne Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 477 vaza thazne tRdeharUpa suvarNanUmine prApta thAya le. tyAM te jIvane thakAmanirja rAthI kAMka sukRtarUpa suvarNa male De. valI te surUta kamAi jatAM te jIva ne kAmarUpa dhUrta evo eka aiMjAlika male be. te tene viSayavAsanArUpa kanyA dekhADe , temAM te lubdha thaine tenuM te pANigrahaNa kare . tyAreM te kAmarUpa dhUrta aijAlika tenuM sukRtarUpa sarva ivya harI lIye . panI gayuM je sukRtarUpa suvarNa jenuM evo te jIva, apUrNamanoratha thako pAlo valI tiryaga, nara, nArakIpramukhanA navarUpa gAmomAM jame be. tyAM valI kozka navarUpagAmamAM tene dharmAcAryarUpa dayAlu manuSya, dayA lAvIne taparUpa dahiM ane nAta tenA dAnathI svastha kare . palI pAlo te jIva, vaDa samAna prauDha kulane pAmIne moharUpa nizamAM sUve . tyAM te svapna tulya evA joganA priyayogeM karI moha pAme . paDI te karmapariNatirUpa kapi lAnuM smaraNa karato thako ghera bAda le.are ! he baTuka ! e mohanuM mAhAtmya to juna. yA jIva, gaja, vAjI, koza, nUmi, nRtya, tenA pAlanarUpa sukhane valI surava mAne . bAherathI jovAmAM manohara, ane aMdara rudhira, mAMsa, mala, mUtra, viSTA, paru, tethI pUrita evA yuvatInA thaMgane vipe moha pAmIne kevala vinAkAraNa viSTAnA kIDAnI par3heM temAM rame le. valI kAmAnurakta evo A saMsArI jIva, carma, asthi, snAyu, teNe bAMdhebru, ane niraMtara ghaeMja zukSa rAkhavAthI paNa sadA zleSma melathI yukta, ane asAra, evA lalanAnA mukhane, zuddha ane svaba evA zaradRtunA cazmAnI samAna kahe 3. valI adhamanara, mukhathakI nikalatA pugaMdhathI, thukathI tathA dAMtanA melathI vyApta evA kAminInA adharoSThane amRtavat miSTa mAne be. valI jogAnilASI puruSa, hADakAnA dAMtane kuMdakalikA samAna mAne . valI kAmI jIva, mahilAnA mAMsanI graMthirUpa vedu stanone kanakakalaza samAna kahe . tathA mUrkhajIva, carma ane asthi, tenA maDhelA yuvatInA hastone kamalanAlanI tulya kahe . valI kAmAsakta jIva, viSTA mUtranA nAjana rUpa strInA udarane vajamadhyanI upamA Ape . valI viSayavyaya jana, viSTAniHsaraganuM sthAna ane nagaranI khAla samAna, evA nArInA nitaMbane gaMgAputinanI tulya kahe . valI kAmAMdha jIva, lohI mAMsanI racelI, hADakAnI nalInI banelI, bAlAnI be jaMghAune, kelanA syaMna samAna Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. mAne je. valI kAmuka puruSa, ratnAdi sAra zRMgArathI nUSita ane muni janane duHkharUpa evA zyAmAnA zarIrane surasuMdarInI samAna jANe . mATe he baTuka ! thA saMsArI jIva paNa pUrvokta mUrkha evA kezava baTuka nI par3heM virAdhanAja pAme je. tethI yA vitatha evA saMsAramA kAMza sAraja nathI. zrAvo kumArano kahelo saupadeza sAMjalIne naSTa thayo ke svarUpano garva jene evI te strIyo, vicAravA lAgIyo ke aho! yA Aryaputra je kAMkahe je, te kharekhalaM . kAraNa ke yAbApaNA aMgamAM temanA kahevA pramANe kAM paNa suMdaratva nathI. kevala zvetacarmanA DhaMkAvAthI uparathI suMdarapaNuM dekhAya be. paraMtu vastutaH jotAM to, jema ApaNA aMgamAM suMdaratva nathI, to valI puruSanA aMgamAM paNa suMdaratva kyA ? jevAM ApaNAM zarIra , tevAMja puruSanAM paNa be. tema batAM paNa A Aryaputra, kevala strInA dehaneja kesa niMde ne ? ema jyAM vicAra kare , tyAM to valI pRthvIcaM kumAra bolyA, ke he baTuka ! hAla je meM kahyu, ke je kAmAsakta puruSa hoya , te strIyonA zarIra ne vRthA suMdara mAnI moha pAme le. tema valI strIyo paNa kAmAsakta tha pUrvoktarIteM dekhavAmAM suMdara bane vastutaH strInA aMganI paDheM murgadhavastuthInara pUra, evA puruSonA zarIrane viSe moha pAmIne viSakITakanI paheM rame . paraMtu puruSanA karatAM strImA cAra doSo vadhAre hoya . tethI te vadhAre niMdya ne. te cAra doSa kayA ? te kahe je. ke temAM eka doSa to Rtunu Avaq. bIjo doSa, urganuM dhAraNa karavU. trIjo doSa, suvAvaDa thAya De, te. ane cotho doSa jyAreM prasava thAya tyAre pUrvokta Rtu vagere sarva urgadha ane kharAba padArtho dekhavAmAMbAve je te.te mATe te strInA aMgamAM cAra doSo vadhAre je.ema kahIne pAlA valI te kezava baTukanA dRSTAMta sAtheM melavI kahe je. ke he baTuka ! yA jIva, kezavanI parnu tevA viSaya sukharUpa nidhine thA deha rUpa gharane viSe jove ,ane te viSayasukhane kuceSTArUpa kodAlIthI khode je. pabI yA jIvane sAdharmirUpa svajano nA kahe ,ke he nA! viSayasukharUpadha nane tuMA zarIrarUpa gharamAMthI kuceSTArUpa kodAlIthIma kADha. to paNa te jIva, tenumAnato nathI. tyAreM par3I te kuceSTArUpa kodAlInA prahArathI dharmamaryAdA rUpanIta, tenI para paDe . ane yA prakAranA unayeM karIapayazarUpa kaca rAthI te vyApta tha jAya je. ane paDI karmapariNatirUpa kapilA strIyeM karI Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. jae helanA pAme le. ane par3I kaTi nAMgavAsamAna saMsAra kuHkhamAM paDe . mATe zrAvA mUrkha evA kezava baTukanI paheM nirvivekI evA saMsArI jIvanA ca ritrane josne konA hRdayamAM vairAgya na thAya ? __ prakAranAM te kumAranAM vacana sAMjalI te kumArane madhyastha eTale niSpakSapAtI mAnI tathA saMsAranI paNa asAratA jANI, te sarvastrIyo, saMvegaraMgaraMgita tha gazyo. ane kahevA lAgIyo ke yA e sarva sAcuMja kahyu. paraMtu he Aryaputra ! te saMsArano tyAga te kaye napAyeM thAya ? te kRpA karI kaho. tyAreM pRthvIcaMda kumAra bolyo ke he naza! sAMjalo. ke te saMsAratyAgano upAya to eka dharma, ane bIjaM suguru, sevana e beja ..temAM guru paNa kevA jozya ? ke je saMsAranA nogasukhamA lipta na hoya ? te sAMgalI strIyo bolI ke he prano ! tevA to zrApa ja amone dharmaprabodha karanArA guru bo. ane he vino! amo paNa "A strIyo pRthvIcaMkumAranI " tevA zabdeM karI katArtha thazyo .yeM. ane havethI amArI sarva nogatRSNA paNa gai . te mATe have hamaNAMja amone te uttama evA jinadharmanI prApti karo. valI he Aryaputra!thApane paNa have yA balelA ghara samAna saMsAramA raheg ucita nathI. bApa sarvadharmanA tattvane jANo bo, to tyAM Apane amo ajJAnI guM kahiyeM ? yA pramANe potAnI sarvastrIyone bodha pAmelI joDne te kumAra, atyaMta prasanna thai kahe , ke he jaznAvI strIyo ! tamAro viveka ghaNoja zreSTha ; tethI tamone kAMza dharmanI prApti thavI urlana nathI. jenA hRdayamAM dharmAstikya hoya , tenI satkula lAna vagere sarvasAmagrI saphala thAya be, ghane tene moda paNa sulana thAya le. te mATe he strIyo! ApaNe sarve, jyAM paryaMta dharmasAdhananA avasarane eTale guru sAmagrIne pAmIyeM, tyAM parya ta saMtuSTa, satyavaktA, dayAI, tathA namaskArapara, dharmaniSTha thazne saMsAramAMja rahiyeM ? yAvaM kumAranuM vacana sAMjalIne prasanna thayelI te strIyoyeM te vAkya kabrala karayaM. ane te sarva, dharmatatpara thA. have yA banelI hakIgata tyAM beThelA viSNu baTukeM yAvI kumAranA pitA harisiMha rAjAne kahI dIdhI. te jANIne te rAjAyeM cittamAM citavavA mAM mayuM ke are! A mArA pRthvIcaM kumArane strIyo paNa vaza karIzakI nahiM. Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. thane te strIyo ulaTI tenAthI bodha pAmI. mATe have te mAre guM karavU ? paNa hA, eka bIjo upAya be kharo. te guM? to ke tene A mArA rAjyanI yojanAmAM nA, to tene te rAjyakhaTapaTa karavI paDe, tethI temAM vyaya citta thavAthI te dharmano tyAga kare ? ema vicArIne te narasiMha rAjAyeM, kumAranI strIyo sarva bodha pAmI tenI, tathA te kumArane rAjyagAdipara besAra vAnA vicAranI vAta, potAnI padmAvatI strIne kahI. tyAM to te strIya kahyu ke he svAminAtha ! yAja rAtrine vipe mane svapna yAvyu. te svapnamAM meM evaM dIhUM ke jANe harpita yayelA deveM ApaNA pRthvIcaMda kumArane mahAmahotsaveM rAjyAsana para vesAyo, tevAmAM to kAMtithI narapUra ane prakAzamAna evo te kumAra, tyAMthI umIne eka prAsAdapara beTho, tyAMthI valI pADo te kumArane te deveM teja siMhAsana para besAsyo. tevAmA to hu~ jAgI gai. te sAMjalI rAjAyeM vicAyuM je pRthvIcaM kumArane rAja gAdIpara besAravAno mAro vicAra to beja, temAM valI rANIne Aq svapna zrAvyu, tethI hAla kumArane gAdIpara besAsyAthI teno prauDha pratApa thAze. te mATe tene sAMprataja rAjyAsanArUDha karavo. ema jyAM vicAra kare je, tyAM to pratidinanI rIta pramANe kumAra, prAtaHkAlamA potAnuM sarva dharma kRtya karIne potAnA pitAnA pAdavaMdana mATe tyAM pitA pAseM aAvyo. tyAre prasanna thayelA pitAyeM Asana Apyu, tethI te tenI para beTho. tyAreM tene teno pitA Adara sahita kahevA lAgyo ke he vatsa ! amAre tama jevA sa raputra , tethI amo nAgyavAna gaNAzya baiye, kAraNa ke laMbasanA vRdane jema puSpalana hoya je, tema amArA jevAne tamArI jevA putra urlana hoya De. to paNa amArA prAcInapuNyanA yogathI tama jevo putra amane upalabdha thayo be. he putra !sAgara jema cazmAne joine AnaMda pAme , tema caM mA samAna ujjvala evA tamane jozne samunI parnu amo AnaMda pAmI ye baiyeM. paraMtu he naMdana ! amane vizeSa ane vacanAtIta harSa to kyAreM thAya, ke jyAreM meghAmaMbara batra ane zvetacAmaroyeM karI suzonita, tathA manohara, ane prauDha evA hAthI para beThelA sarvasevakoyeM viMTelA, ane aTTAlikApara caDelI evI purajananI strIyoyeM joyelA, tathA jovA AvelA mANAsonI gaDadIthI saMkucita evA rAjamArgamA cAlatA evA tama Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. tara ne joyeM ? mATe he vatsa ! tameM thA thApaNA rAjyane svIkArI vRkSa evAM amane apramita evA AnaMdadAnane Apo. AvAM vacana sAMjalI dAkSiNya nidhi evo te kumAra, kahevA lAgyo ke aho! mArI para putra paNAno sneha hovAthI mArAM mAtA pitA to mane rAjyAsana para besavA kahe . paraMtu hu~ jevA viSayonmukha prANIne terAjyAsana para vesavu virujale.te kenI po ? ke jema himAlaya tarapha javA batA janane dakSiNamArga tarapha cAlavu dhanucita ? paNa gADhasnehavAlAM mahArAM mAtA pitAno te rAjyAsana para besAravAnoatyaM ta Agraha . to have DhuMguM karUM? temaja valI mAtA pitAnuM vAkya mAhyA puru SoyeM mAnavaM paNa joyeM. te mATeM mAre ema karavU, ke jyAM sudhi gurunu Agamana nathAya, tyAM sudhI rAjyAsana para rahe. ane pabI mAre mArUM dhAyuM karavU ? ema vicArIne te kumAra kahevA lAgyo, ke he pitAjI! A Apanu vacana hu~ kabUla karUM bUM. kAraNa ke muja kiMkarapIApanI AjJA ullaMghana thAya nahiM ? paraMtu DhuM Apane kahu~ , ke bAvA mahoTA rAjyanAra napADavAmAM hUM jevo, kAyara purupa yogya nathI. paDI ApanI marajI ? tevAM vacana sAMjalI rAjA bolyo ke aho! he putra! tamAro kevo vinaya ? ane kevI samajaNa ne ? ema kahI atyaMta khuzI thane tenA mastaka para hAtha mUkI te mastakanuM aAghrANa karI sArA muhartane viSe harisiMha rAjAyeM te pRthvIcaMkumAra para rAjyAnipeka karAvyo.ane potAnA rAjyAsana para besAsyo. tyAre tyAM mahoTo AnaMda thavA lAgyo // zloka // rAjarAjojayatyevaM, pravRttobaMdijo dhvaniH // ghAditAni su tUryANi, nRtyaMti sma paNAMganAH // 1 // saMpado bahudhA''yAtAH, pusyAM vRttomhotsvH|| pRthvIcaMnRpaM prekSya, pitarau muditI nRzam // // arthaH-te samaya, baMdilokono tathA cobadAra lokono "rAjarAje zvara evA pRthvIcaM kumArano jaya thA." evo zabda thayo. ane sarvajAtinAM vAdyo vAgavA lAgyAM. tathA vArAMganAnRtya karavA lAgIyo // 1 // valI mAMmatika rAjAnAM aneka prakAranA neTaNAM yAvyA. ane te ayodhyA naga rIne viSe mahA mahotsava varatAyo. te pRthvIcaM kumArane rAjyAsana para belo joDne tenAM mAtA pitA atyaMta prasanna thayAM // // have te pRthvI caMDAjA, rAjyalakSmIne viSe alubdha , to paNa potAnA pitAnI prasa natA mATe jema ghaTe, tema rAjya vaivaTa calAve . paraMtu te rAjyAsana para 61 Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. rahelo kumAra, koi paMkhI jema pAMjarAmAM paDyo hoya, hAthI jema khADA mAM paDyo hoya, tathA mRga jema grAheDInA karelA pAzamAM paDyo hoya ane paThI te jema buTavA mATe vyAkulacitta thAya, tema vyAkulacitta thAya be. ne vicAre be, ke are ! kyAreM mane guru male, ane kyAreM yA huM rAjya khaTapaTamAMthI tUTuM ? ne valI te kumAra, potAnA dezamAM sarvatra pramArIno paTa vagaDAve le. baMdIlokone baMdIkhAnethI boDI mUke be. vyApArInAM dANa mUkAve ve. jyAre te kumAra rAjA thayo, tyAreM sarvajana zAMtavRttivAlAM thayAM, ne te sAro dharmiSTha rAjA hovAthI te nagarInAM sarva loko vikathAno tyAga karI dharmakathA karavA lAgyAM. kaheluM ne, ke yathA rAjA tathA prajAH jevo rAjA hoya, tevI prajA paNa yAya ve. 66 " have vAramA vijaya vimAnamAM pRthvIcaM nA jIva sAdheM devatA thayelo je ja suMdara kumArano jIva hato, te kyAM vyavatayo ? tathA tenuM zuM yayuM ? te kahe le. ke eka divasa ko eka sudhananAmA sArthavAha be, te mahoduM kautuka jovA sAru te pRthvIcaM rAjA pAseM yAvavA mATe tene daravAje bano rahyo. tyAaiM dvArapAleM yAvI pRthvIcaM rAjAne vinati karI ke mahArAja ! koika sudhananAmA sArtha vAha yAvelo be, te daravAjAmAM uno be, jo Apa yAjJA karo, to tene AhiMtryAcA danaM ? te sAMjalI kumareM hukama kasbo ke tene khAvavA dIyo. tyAre praphullita jenuM mukhapadma be evo te sudhanavaizya, pratihAranI rajAthI rAja sanAmAM prAvI pRthvIcaMDne praNAma karI kAMika poteM neTaNuM lAvyo hato, te tena samIpa mUkIne sanmukha veto. tyAaiM te pRthvIcaM tenuM sammAna kara tene kahAM ke tamAre kAMi je vijJapti karavI hoya te karo. te sAMjalI sudhana bolyo ke he deva! mArA gAmamAM eka khAzcaryakAraka uttama vRttAMta banyuM be. te uttama vRttAMtane jone atyaMta vismaya rasathI pUrNa thayeluM mAruM hRdaya, jANe hAla phATI jAze guM ? ema thayuM be. tethI te vRttAMta kahevA jevuM be kharaM, paNa te kahevAne duM zakya nathI. to paNa ApanAM darzana karavA yAvelo buM, tethI te vAtanuM yatkiMcit tattva kahuM buM, te sAMjalo. tyAaiM pRthvIcaM kayuM ke he i! te vRttAMta konuM be ? ane zuM be ? te kaho. tyAreM te sudhana sArthavAha kavA lAgyo ke, te eka to meM mArA nagaramAM joyuM be ne bIjuM valI yAhI yApane tyAM thavAnuM ve ema sAMjalyuM be. tyAaiM pRthvIcaMr3eM kayuM ke je Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 pRthvIcaM ane guNasAgara, caritra. kautuka tyAM tamArA gAmamAMjoyu, te kevu ke ? te kaho. tyAre te kahele ke. he deva ! kurudezanuM nUSaNa, alanyadUSaNa, svargathI suMdara, maNijaDita maMdi ravAcu, suvistIrNa batAM paNa vyApArIjanothI saMkIrNa. naTanaTAdikeM karImano hara, eIM eka gajapura nAmA nagara le. ane temAM duM rahu~ . tyAM valI ni maila evA cittathI tathA vittathI nirgarva, ane kasyo le ratnAdikano saMcaya jeNe evo koieka ratnasaMcaya nAmA zreSThI rahe le. tenI vikasita evA padmanA patra samAna netravAlI, lakSmIsamAna lakSaNayuta, rasarUpajalanI talAvaDI, ga tiyeM karI haMsa jevI, eka sumaMgalA nAmA strI je. te strI e ratnasaMcaya puru paneja jozye, tema e strIne e ratnasaMcaya purupaja jozye, tema ghaNI vAra sudhI vicArIne jANe vidhiye te bedano saMbaMdha kasyo hoya nahiM ? evAM veda ne. have artha, ane kAma temAM rata ane putranI inA karatAM, evAM te daMpatIne jANe pratyakSa puNyano rAzija upalabdha paNe hoya nahiM ? tevo eka putra pragaTa thayo. (kavi kahe le ke te bAramA vijaya vimAnamAM devatA zrayelo jayasuMdara kumAra hato, te avatasyo.) tyAre te zreSThIyeM harSathI sarva nagarane aAzcarya thAya ane pAkhA vizvane vismaya pamADe evo putrajanma mahotsava kasyo. te putra, jyAreM garnamAM Avyo hato, tyAre tenI mAtAyeM svapnamAM AvA samuz- pAna kamyu hatuM, tethI te svapnane anusAre te putranuM "guNasAgara " evaM nAma pADayu,nada naMtara te putranuM pAMca dhAvamAtAyeM pAlana karavA mAmayu. ane jyAre te jarA mahoTo thayo, tyAre tene sarva kalAuno abhyAsa karAvyo. panI anukrameM te ku mArane taruNIjananuM jIvananata ane lAvaNyanu sthAnaka, evaM tAruNya prApta thayaM. tyAreM to te suzIla evA kumArane vAlA,zyAmA,ane prauDhA evI strIyo, kAma vikArathI jovA lAgI, to paNa te kumAra nirvikArI hovAthI, yatkiMcitpaNa kAmAsakta thayo nahiM. kenI par3heM ? ke jema padmave, te jalamAM rahe ne, paraMtu te jalathI lipta thAtuM nathI tenI par3heM ? have eka divasa te nagaramAM nuttama, guNADhya ane ziSTa, ati rUpavAlI jANe ATha dikkanyAja hoya nahiM ? evI manohara, ane guNasuMdarInAmaka kanyA jemA mukhya u, evI te gAmanA rahevAsI kozka ATha zreSThIyonI ATha kanyA rahe be. te eka divasa Ate kanyA eka ThekANe ramatI hatI. tyAM te kanyAuyeM potAnA mitranI lAtheM rAjyamArgamAM cAlyA jatA, manohara ev| Aruti vAlA, rUpathI suMdara evA Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 jainakathA ratnakoSanAga sAtamo. te guNasAgara kumArane dIto. te joine turata te AThe kanyAu, kAmavyApta thA gai. ane par3hI te Ate kanyAyeM tyAMne tyAM evI pratijJA karI ke A paNe jo varavo, to A purupaneja varavo. paraMtu bojA koine varavo nahiM. ema pratijJA karI te sarva kanyA, pota potAne ghera vIyo. ane potAnI je pratijJA hatI te pota potAnA pitAne kahI yApI. te sAMjalI te sarva ka nyAnA pitAyeM khuzI thai te vAta guNasAgara kumAranA pitA ratnasaMcayane kahI. ane valI kahyu ke amo Ave jaga, amArI Ate kanyAune tamArA putrane prApavA aAvyA .yeM ? te sAMjalI ratnasaMcaya zreSThI kahevA lAgyo, ke aho zeThIyAta ! yA saMbaMdha to jema pAnanI sAthe sopArIno saMbaMdha thAya, tevI rItano uttama le. ane tamo jyAreM tamArI kanyAu~ne mArA putrane ApavA aAvyA bo, tyAreM to te saMbaMdha karavAnI DhuM zA mATe nA kaTuM ? mATe te vAtanI hu~ hA kaDaM . tyAre panI kanyAuno pRthvIcaM kumAra sAthe saMbaMdha kasyo. ane panI paraspara, nattama lagna jovarAvI lagna karavAnI dhAma dhamaka ravAlAgyA. have tevAmA zuMbanyu? ke ekadivasa guNasAgara kumAra potAnA ghara nI vArImAM beTo veTho puranI zonA joto hato, tevAmAM teNeM tape karI sarva zarIra jenuM kRSya tha gayuM . AMkho jenI namI jatI rahI le ane gocarI mATe jamatA, evA koieka mumudu munine joyA. tene joDne te kumAra, manamAM vicAra karavA lAgyo ke aho ! A munino vepa atyaMta suMdara . tathA dhUsara pramANa dRSTi rAkhI riyAva hiya zodhatA cAlyA jAya . tema tenI sarva iMzyo kevI sugupta ? temanI gati paNa maMda . Avo veSa, meM paNa koika navamAM anujavyo hoya ? ema lAge le. ema vicAra karatA te guNasAgarane turata atyaMta mULa AvI gai. te jokne saMbhrAMta jenAM citta ke evo sarva sudRrga ekadama doDI, ThaMDaM jala lAvIne te guNasAgara para bAMTavA lAgyo. ane tene zItala evA caMdanano lepa kasyo. tathA tADanA paMkhAthI pavana nArakhyo. Ama eka kSaNavAra karavAthI te kumAra svastha thayo. tyAreM phuHkhita thayelAM tenAM mAtA pitA vagere, tene pUbavA lAgyAM ke he putra ! zrAma akasmAt tune yuM yayuM ? guM tAruM yuvAnavaya hovAthI A gharanI bArImAthI koi yuvatIstrIne rastAmAM cAlatI joDne kAmAtura thavAthI tune mULa AvI? ke guM sAmaMtanI athavA maMtrInI kanyA jozne mULa AvI? Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. nae ke jhuM thayuM ? te kahe. ane he putra ! je kAraNathI tArA manamAM duHkha thayu hoya, te kahe. ane tuM jema kahIza, tema DhuM karI ApIza ? te sAMjalI guNa sAgara kumAra bolyo ke he pitAjI ! mohanA autsukyathI sukhane denAra, ati mUrkhajanane priya, phuHkhanA mUlanUta, evA nogane viSe to roganI paDheM mArUM mana, koI divasa Asakta thAtuMja nathI. kAraNa ke meM pUrva ghaNAMka sukho, deva lokone viSe jogavyAM , to paNa hajI mArI tRpti thai nathI. to tuba evA A lokanA nogathI to guMja tRpti thavAnI le ? kAhiM nahiM. arthAt devalokonA nogo mArA manane haraNa karI zakyA nahiM, to valI yAbInasa evA manuSyanogo, te jhuM mArA manane vaza karI zakaze? ane je koi kAleM amRta, paNa pAna karatA nathI, te a' vipanuM pAna karaze ? ane he pitAjI! jo tamo mArA manorathaja pUravAnI ivA karatA ho, to mane Apa AnaM dathI zrAmaNya levAnI rajA Apo. ke jethI DhuM manohara evA zrAmaNyane svIkArUM? he tAta! hAla rastAmAM gocarIyeM jAtA evA munine joDne pUrva navomAM je meM ghaNAka kAla cAritra pAlyuM , te mane hAla smaraNa tha AvyuM ne, tethI have A gahana evA saMsArane vipe eka kaNa vAra paNa hU~ rahevAne zakya nathI. jema zvetapadavAlo haMsa , tene jo mAnasarovarano yoga mane, to pabIte koi dAhADo bIjA padArtha, avalaMbana mAge? nA naja mAge. ane valI te mAnasarovarane mUkIne potAnI nattamavarNavAlI pAM khone kacarAmAM bolavA le ? nA naja . tema DhuMbAvA sAranUta saMyamane boDI kAdadhasamAna saMsAramA koi dADo yAsakta thA ? nA naja thA ? AvAM vacana sAMjalI teno pitA kahevA lAgyo ke he putra thA tuM guM bole ? are Ama tane koNe jaramAvyo ke ? zuM hAla tAro saMyama levAno vakhata ne ? nA. jone vijJAna lokoyeM manuSyane potAnI AyuSyanA traNa nAgamAMtraNa varga, yathAsamaya sAdhavAnuM kartuM je. temAM eka artha, bIjo kAma, trIjo moda. temAM buddhimAn manuSye prathama yuvAvasthAmAM to artha ane kAma e beja sAdhavA. par3hI jyAre prauDhAvasthA thAya, tyAreM muktanoga evA prANIne dharmArAdhana karavaM. kahelu ke ke // zloka // prathamenArjitA vidyA, hitIye nArjitaM dhanam // tRtIyenArjitodharma, caturthe kiM kariSyati // 1 // arthaHmanuSyane prathama vayamAM vidyA saMpAdana karavI, bIjI yuvAvasthAmAM dhana saMpA Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. dana karavU, trIjI prauDhAvasthAmAM dharma saMpAdana karavo, ane palI turya ava sthAmAM guM karaze ? kAMja nahiM. mATe he putra ! hAla to tAre artha, ane kAma saMpAdana karavAne utsuka rahe. te sAMjalI kumAra bolyo ke he pitAjI ! tamoyeM kaDaM te to sAcuM , paraMtu je sukha, dhrmy| prApta thAya le, te sukha koi divasa, ghaNA kAla paryaMta nogavelA viSayanogathI prApta thAtuM nathI. kahelu De ke // zloka || aviditaparamAnaMdo, vadati janoviSayaeva ramaNIyaH // tilatailameva miSTaM, yena na dRSTaM ghRtaM kApi // 1 // arthaH- jeNe jhAnasukhano AnaMda lIdho nathI, te manuSya. A tuna evA viSaya sukhaneja sArUM kahe , kenI par3heM ? to ke jeNeM ghRtane ko divasa dI] paNa nathI. te jIva telaneja mitaM kahe . ane he tAta! A anAdi saMsArane vipe pharatA evA jIveM strIjoga, nojana, nUpaNa pramukha ne nogavyAM ,te samaya vipayanogAdikanA padArtha jo ApaNe ekatA karIye, to te pAkhI pRthvImAM paNa samAya nahiM eTalA thAya ? temaja nalI A anAdi saMsAramA pharatA prApaNe jIveM je jala pIdhAMbe. te jala jo prApaNe ekatAM karIyeM, to te anaMtA samuznarAi rahevAthI paNa vadhe. valI A a nAdisaMsArane viSe ApaNe jIveM je je phala khAdhAMbe, te phala jo ApaNe ekatAM karIyeM, to te sarva phala A pRthvInA sarva vRdonAM phala karatAM paNa vadhI paDe ? valI he pitAjI! A saMsArane vipe evA koI noga nathI, je ApaNe jIveM nogavyA na hoya ? kAraNa ke ApaNe jIveM ekeka noga anaMtI vAra nogavyA De, to paNa hajI A jIva, tRpta thAto nathI. konI peThe ? ke jema ko rAMkane svapnAmAM miSTAnnanojana male, te jema tRpta thAya nahI? ane valI te navAMtarane vipe je kAMi sukha manyu ne, te sarva sukha, A hAlanA navane viSe svapnasamAna thai gayuM . mATe he pitAjI! tamone paNa kahu~ , ke have samajo, samajo. A asAra saMsAramA moha pAmo mAM. he tAta ! tamo kharaMja jANajo je A jIvane viSayano ganA nogavavAthI tRpti ko kAleM thAtIja nathI, temATeMja mukti sAdhanamAM rakta evA vivekIjano te nogane mATe kAM paNa AcaraNa karatA nathI. paraMtu moda mATe kare . mATe he tAta ! have mane saMyamavrata grahaNa kara vAmAM vighna karazo nahiM ? kAraNa ke hu~ jarUra pravrajyA grahaNa karIza ? Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TathvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 47 A prakAre te guNasAgarano saMyama levAno atyAgraha jANIne te ratna saMcaya zreSThI kAMDa paNa bolavA samartha thayo nahiM. tyAM to valI tyAM beThelI te guNasAgaranI mAtA, rudana karatI kahevA lAgI, ke he putra ! A zuM kaho bo ? jhuM amo bega tamo dIkSA lIyo ? hA ! te kema bane? valI he vatsa ! mArA manarUpa pRthvIne viSe, "A satputrathI mane sarva lA na thAze" evI AzArUpa Duma utpanna zrayo ne, ane te Dumane tamoyeM vina yarUpa jalathI siMcI mahoTo paNa kasyo ,to tene yA saMyama levA javA rUpa pratikUla pavanathI hAla nabeda karavA kema dhAro bo ? ane he putra ! tamArA vinA mArUM thA hRdaya, pAkelA phalanI paheM turata phATI jAze ? valI he vatsa! tama jevA satputrane amArA jevAM jarAjarjarita mAtA pitAne boDI nAgI jAvU nacita ? nA nathIja. mATe he naMdana ! jAjI tRSNAyeM umerelA evA tamoyeM amAru pAlanaja karavaM. he putra! amAre to je kAMka he, hatuM, te kayuM. have jema tamArA manamAM Ave,tema karo. te sAMjalI guNa sAgara kumAra bolyo ke he mAtA! je kAMi tamoyeM kahyu, te sarva satya je. paraMtu mRtyuno kA niyama che ? nA nathIja. juna, te mRtyu kyAreka bAlaka hoya, tene lai jAya , ane vRkSa, tathA rogI hoya, tene rahevA de .mATeM jo te mRtyu mitra hoya, athavA je mANasa ema jANato hoya, ke hu~ amara bo, to te prANIne saMyama levAmAM pramAda karavo nacita . valI he mAta ! tamArA kahevAthI kadAcit DhuM dharmAcaraNamA Alasya rAkhaM, ane emane ema mane kAla lai jAya, to pA valI mune saMsAra vramaNa to nacuMja rahe ? A anAdi evA asAra saMsArane viSa karmAdhIna evA jIvo anaMtI vAra pitA, mAtA, putra, naginI, nAi, zatru, mitra, kalatra, snehIpa gAne pAmyA ho ? to te jIvo mAMhelo DhuM paNa bauM. ane tameM paNa bo. to temAM valI mAre mATe avaDo mahoTo kheda zA mATe karo bo ? ane he janani ! tamone eka laukika dRSTAMtathI pUDhe buM, ke kozaeka mAtA hatI, te potAnA kumAraputrane lazne eka sarovaramAM vastra dhovA gara, te putrane sarovaranA kAMThApara besAsyo. panI poteM vastra dhovA lAgI. tyAM to sAtheM Avelo te putra, sarovaramAM nAhAvA paDyo, ane nAhAtAM nAhAtAM pAgala jatAM khADo thAvavAthI te khADAmAM mubavA lAgyo. tene subato joza Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. tenI mAyeM kalpAMta karavA mAMDyo. tyAM to daivayogeM te putra, pANInA jorathI tenI mAtA jyAMnI be, tyAM tenI pAseM khAvyo. to have he mAtA ! tenI mA tAyeM te putrane pakaDIne bAhAra kADhavo, ke ulaTo dhakko mArI mRbADI devo ? te kaho. tyA tenI mAtA bolI ke nA turata te putrane bAhAraja kADhavo. tene kAM dhakko mArI mArI na khAya ? tyAreM kumAra kahe be, ke tema DhuM paNa yA saMsAramA ruvato hato, temAM koika puNyanA yogathI tamArI kukharUpa ava laMbana pAmyo buM ne najika kinAre zrAvyo buM, to pATho tamAre mane pUrvokta rIteM saMsArarUpa sarovaramAM nAkhavo ghaTe be ? nA nahIja. ane mAre mAthe jyAreM jarUra maraNa e, to huM tamone iSTha buM, to paNa zA kAmano buM ? vAste agAdha evA saMsArasamuthI nIkalavA batA evA mane tamAre vAravo, te ThIka kahevAya nahiM. ne he janani ! graMtha kUpa, salagatuM ghara, saMmuD, roga, ityAdika mahAkaSTamAMthI nikalatA ne rAjyane prApta thatA evA putrane koi mA bApa tevA sukhathI vAre ? nA naja vAre. tema pUrvokta aMdha kUpAdi samAna saMsAramAthI nikalI saMyamarUpa rAjyane prApta thatA mune tamAre paNa vAravo ghaTe ? nA naja ghaTe. kayuM le ke // zloka || zeSakAryeSvapi prAyo, vilaMbohAnikRnmataH // tatprasiva loke'smina, dharmasya tvaritA gatiH // 1 // arthaH- sarva kArya yai rahyuM hoya ane yatkiMcitkArya bAkI rahyuM hoya, to tene vipe paNa je vilaMba karavo, te vilaMbane paNa hAnikAraka mAnelo be ane "G dharmanI gati to tvarita be, " ema sarvatra lokamAM prasiddha be, to te dharmamAM zAmATe vilaMba karavo? yA prakAranAM te kumAranAM vacana sAMjalI balI mAtA kahe be ke he putra ! te to ThIka. paNa AvuM tamAruM atyaMta komala aMga be, tAM te saMyamadharmane tameM kema pAlI zakazo ? kAraNa ke te saMyamamAM to jema zirapara parvatanA jArane sahana karavo paDe, tema niraMtara mohoTA vratarUpa parvatano nAra sahana karavo paDaze tathA temAM ghaNAka parisaha ne upasargo sahana karavA paDaze, to tene tameM sukumAra aMgothI kema sahana karI zakaza ? ne he vatsa ! tamane huM keTaluMka kahuM, paraMtu cAritrAcara e jebe, te tama jevAne duSkaraja be, te mATe yA manohara gRhasthAzrama mAM rahIneja jinadharmanuM yathAzAstra yAcaraNa karo. te sAMgalI valI guNa sAgara kumAra bolyo, ke he aMba ! yA dIkSAnAM duHkhathI paNa jenI saMkhyA Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. nae nathI evAM ugra evI vaitaraNImAM paDavAnAM, kUTazAlmalIpadanAM, taptavAlu kAmAM tapavAnAM, kuMjipAkamAM paDavAnAM, zUlI AropA nAM, karavatathI vi dAraNa thavAnAM, barabI, taravAra, kaTAra tethI dAvAnAM, taravAra sarakhA patra je jenAM evA vRdanA patrathI dAvAnAM, kutarAM, DhIkapadI pramukha phADI khAnArA jAnavarothI phuHkhI thavAnAM duHkho, meM ghaNAMja narakAvAsamAM noga vyAM be. temaja valI tiryagyoninA navamAM gADA sAtheM joDAvAnAM, hala vahana karI tene kheMcavAnAM, nArAropaNanAM, temAM paNa valI paroNA, sozje vIloDhAnI thAra, lAkaDI pramukhanA mAra tenAM, tathA nUkha, tRSA, TADha, taDako, paravazapaNuM, e vagerenAM anaMtapuHkho meM nogavyAM be. temaja valI manuSyanA navamAM jarAnAM, janmanAM, garjanAM, zokanAM, aniSTanA saMyoganAM ane zTanA viyoganAM, zarIrane vipe roga pramukhanAM, tathA mananAM. evAM meM ghaNAMja phuHkho nogavyAM ne. to have te sarva duHno saMjArIne sukhane mATe hAla DhuM yA yatidharmane kema na AcarUM ? yAvAM vacana sonalI mAtAyeM jAeyu je yA putrane saMsArapara tIvra vairAgya thayo , tethI teno saMyama levAno dRDha nizca ya . mATeM te ApaNuM kAMhi paNa kartuM mAnaze nahiM ? tethI je phogaTa phAM phAM mAravAM, te vyartha ke. ema jANIne rudana karatI eva tenI mAtA te guNasAgarakumAranAM bedu caraNa grahIne mahoTA zabdathI kahevA lAgI ke he vatsa ! tameM saMyama levAnA dRDha nizcayavAna thayA bo, to paNa jeno ta mArI sAthe saMbaMdha kasyo ne, te manoharA evIAte kanyAunuM tameM pANigraha ega karI niHsattva evI je hUM,te mArA hRdayane jarA avalaMbana Apo. ane he putra! jyAreM duM tamane parelA jovaM, tyAreMja DhuM kRtArtha thai ema jAeM, ane mArA manane nivRtti paNa tyAreMja thAya. valI bIjaM jhuM thAya ? ke te tamone paraNelI je e ATha strIyo hoya, te mane AdhAra thAya. te sAMjalI kumAra kahe je ke he aMba ! tamo mAre mAnanIya bo, tethI te tamAruM vacana mAnI te bAte kanyAune DhuM varIza, paraMtu vasyA palI turata DhuM dIdA lazza, temAM mane bilakula avarodha karazo nahiM. ane valI he janani ! jenuM mA re pANigrahaNa karavU , te kanyAunA pratyeka pitAune kahevarAvo ke, zrA amAro guNasAgara putra, tamArI kanyAunuM pANigrahaNa karIne turata dIdA leze. ane bAma kahevarAvyA palI jo teunI nA ho, to te paraNAvaze. Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Hum jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. te sAMjalI te kumAranAM mAtA pitAyeM potAnA zrAThe vevAine kuMvaranA kahe vA pramANeM kahevarAvyaM, tyAreM to te sarva vevAi nAkhuza thai bolyA ke te vAta to amArI kanyAune pUbI joiyeM, khAne te jema kahe, tema karIyeM ? ema kahI te yAve jase pota potAnI khAte kanyAune pUrvI joyuM ke he kanyA ! jenI sAyeM tamAro saMbaMdha moyeM kasyo be, te vara to prativairA gyavaMta be, tethI tenAM mAtA pitA kahevarAve be, ke yA amAro putra, tamA rI kanyAune paraNIne turata dIkSA jeze ? mATeM temAM tamArI zI marajI be ? jo tamArI marajI hoya, to tamone tenI sAyeM paraNAvIyeM, nahiM to pI bIjAnI sAyeM paraNAvIyeM ? te sAMjalI te The kanyA pota potAnA pi tAne kA lAgI ke, he pitAjI ! tamo jarA vicAra to karo, ke je puru panI mo vAgdAnathI strIyo kahevANI, te maTI valI bIjAnIM strIyo te kema thAiyeM ? mATe jo te amane paraNanArA kumAra, lagna thayA paDhI saMsA ramA raheze, to zramo saMsAramAM raheNuM, ane jo te dIkSA jeze, te amo paNa temaja karazuM ? paraMtu bIjA vara sAyeM yAdehathI varazuM nahiM. ane ema karatAM kadAcit jo tenI sAthe tamo nahiM paraNavo, to grAmane yAma yamo kuMvArIyoja rahI dIkSA guM. ane he pitAjI ! zAstramAM paNa eka kanyAne ve ThekANe devAno mahoTo dopa kehelo be // zloka // saka kalpaMti rAjAnaH, sakkalpaMti paMmitAH // sakRtkanyAH pradIyaMte, triSyetAni sakRtsakRt // 1 // arthaH- rAjAu je be, te ekaja vAra hukama kare be, tema paMmito paNa ekaja vAra bole le, ane bolIne pharatA nathI. tema kanyA paNa ekaja vAra apAya be, bIjI vAra pAThI bIjAne pAtI nathI // 1 // etraNa vAnAM ekaja vAra thAya be. mATe sarvathA mAro vivAha to tenI sAja karo. te sAMjalI te kanyAunA yAve pitAyeM guNasAgaranAM mAtA pitAne pota potAnI kanyAune guNasAgara sAyeM paraNAvAnI hA kahI. vesleM mahoTo vivAhotsava maMmANo. kanyAnA tathA varanA pitA harSita thaine manohara rezamI ulleco jemAM bAMdhelA be, motInA kumakhAyeM karI yukta, maNiyoyeM maMmita, evA maMmapo banAvyA. tathA jene joine svargastha devAne paNa vismaya yai jAya evAM divya puSpa, caMdana, tAMbUla, ratnanA tathA suvarNanAthAnaraNo, zrane manohara evAM vastra, e vagerethI suzojita evAM * Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. teunAM sarva saMgAM saMbaMdhI mavyAM. valI te lagna mahotsavamA aneka prakAranI rasoiyo banAvI tethI saGa ko jamavA lAgyAM, tathA manohara evAM tUrya vagere vAjitanA nAdarUpa garjanAyeM yukta, tyAM ekatI thayelI strIyoyeM paherelA hirA jaDita bAjaraNonA jabakArArUpa vijalIvAlo, manohara suMgadhazvyayukta je ja latenAM bAMTaNArUpa vRSTiyeM karI paMkojama jemA thayo ne evo jANe navina meM ghajAvyo hoya nahiM? tevu lAgavA mAmayu.AvI rIteM mahAmahotsava vartA vAthI gAmamAM mANAsone yAvavA javAno rasto paNa baMdha thai gayo. have ema karatAM jyAreM lagano samaya thayo, tyAre te guNasAgarane snAna karAvI, manohara alaMkAra vastro paherAvI, varaghoDe caDAvyA. ane paDI te varaghoDe caDIne cAlyA. tyAre tyAM aneka vAjitro vAgavA lAgyAM. ane suvAsinI strIyo, maMgalagIta gAvA lAgIyo,ane mRtAthI nagArAM nizAna paNa vAgavA lAgyAM. mAgadha, baMdI, cAraNa, jATa te sarva gaMce svareM tenA guNagaNanuM varNana karavA lAgyA tathA stuti ane AzIrvAda devA lAgyA.ane te harSotkarSathI siMhanI samAna nAda karavA lAgyA. tyAre te mAgadhAdi ane yAcakalokone rAjAyeM sanmAnapUrvaka ghaNuMka dhananuM dAna dIg. ema atyAmaMbarathI varaghoDe caDelo guNasAgara kumAra, potAnA sasarAne ghera toraNa pAseM AvI nano rahyo. tyAresaveM vaivAhika kiyA thavA lAgI. have tyAM vivAhanI je je kriyA thavA lAgI te pratyeka kriyAne jokne cidAnaMdamAM lIna evo te kumAra, ta ttvavRttithI te te kriyAne ciMtavavA lAgyo. te jema keH- aho !prathama thA strIyo je gItagAna kare , te paNa kevala pralapana mAtraja . kema ke te strInA gAyelA guNa mAMhelo eka paNa guNa paraNavA AvelA prANImAM hotoja nathI. tathA valI je varanAM ane kanyAnAM lagna thAya , tene jagatamAM sadu ko loko vivAha kahe , te vastutaH kharUMja je. kema ke vi eTale vizeSa karI vAha, eTale saMsAranAranuM vahana karavaM. arthAt jenAM lagna thAya , te jIva, saMsArano sarva bojo mAthA para laz akarttavya karma kare . tethI te ghaNoja khagrasta thAya . mATe tene jagatamA sadu vivAha kahe , te vi vAhaja De. valI paraspara paraganAra evAM vara ane kanyAnAM sopArI badale meM, te sopArIja nathI badalatA, paraMtu te ekabIjAM, puNyane viSe pApay Aro paNa kare ne. valI paraNavA Avelo jIva, je saMpuTa nAMge , te saMpuTa nathI Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaera jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. nAMgato, paraMtu te paraNavA AvanAra jIva, potAnA dharmamaMgalaneja nAMge . valA te vivAhArtha AvelA varanu, sAsu nAka tANI galAmAM DeDo nArakhI tene mAMmavAmAM kheMcI lAve ,te nAka tANa kheMcatI nathI, paNa e paraNavA thA velA prANInuM sarvanI samada apamAna kare . valI paraNavA AvelA jIvane cAra pokhaNAmAM prathama, sAsu sarIye karI pokhe , te sarIye pokhatInathI, paNa tethI ema jaNave , ke have aa jIva, zara je bANa teNeM karI jIvone haNaze. valI tene sAsu bIjA muzala nAmaka pokhaNe karI pokhe , tethI te pokhatI nathA, paNa te ema jaNAve , ke grA paraNavA Avelo jIva, have muza lothI dIna jIvana dalana karaze. valI trIje dhosare karI je poMkhe , tethI te sAsu e jIvane ema jaNave , ke havethI tArA galApara saMsAranAra tANa vAnuM dhoMsalaM paDaze. te tAre velanI paDheM kheMcavU paDaze. valI sAsu, cothu pokhaj je trAka, teNe karIne pokhe , tethI te ema sUcave , ke have yA prANI karma sUtrane kAMtavA mAMmaze? yA sarva abhiprAya cAra pokhaNAyeM karI pokhavAno . valIloko mAyaraMje kahe ne, ane temAyarAmAM paraNavA Avelo jIva jAya .te mAyarAmAM nathI jAto, paraMtu mAyAgRhamAMjAya ,arthAt te mAyarAmAM paraNavA janAro jIva mAyAgRhamAMja paDyo, ema jANavU. temA valI pADo te corI pharatA cAra pherA phare ,te corInA pherA nathI pharato, paraMtu tethIte jIva ema jaNAve ke have DhuM, caturgatirUpa navanramaNa karIza? valI rAtra vara ane kanyA paraspara kaMsArajahaNa kare , te kaMsAra nathI jamatAM, paraMtu tethI ema jaNave , ke havethI amArA bedu jIvonA trapA tathA AcAra jAze ? kAraNa ke nirlaja thaine sarvanI samIpa eka bIjAnu etuM khAye baiyeM. tathA paraNanA ro prANI bIjAM korAM kesarIyAM vastra pahere , te vIjAM korAM kesariyAM vastra nathI paherato, paNa tethI te ApaNane ema jaNave ne ke, havethI amAraM pAvitrya dUra go. valI te varakhateM brAhmaNo je puNyAhaM puNyAhaM. sAvadhAna, sAvadhAna. ema jaNe , tethI te ema sUcave , ke have aa jIvanA puNyanA divasa gayA, ane pApanA divasa AvyA. mATe tene palAyana thavAno samaya Avyo meM. tethI jo te sAvadhAna thAya to sAraM. ema saMsArapAzathI nikala vaan| sUcanA kare , to paNa ajha evo te paraNavA Avelo jIva, palAya na karato nathI. tyAre tene varamAlAropaNa kare . arthAt tene saMsArapA Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 453 zamAM nAkhe be. A prakAnI vivAhane viSe pratyada viDaMbanA dekhAya , to paNa klIba ane atipApiSTha evo thA prANI, kAMhI paNa AMkha ughADI jotoja nathI. AvI rIteM te guNasAgara kumAra, aMtaraMgatRttithI juve le, ane tevI sanAvanAthI karmone nirjarAve . ane jagatanA loko je , te bahis ttithI juve je. ema karatAM te sarva vivAha kriyA saMpUrNa thAya . have vivA hAnaMtara te guNasAgara kumAra, potAnI paraNelI thAve strIyoyeM sahita sa hastra puruSoyeM vahana karelI evI eka uttama zibikAne viSe beTho. ane svajanoyeM sahita mohoTI dhAmadhUmathI manohara evA potAnA maMdira tarapha cAlyo. jyAre te taruNakumAra, rAjaraste Avyo, tyAreM to te puranI rahe nArI sarva taruNIyo tUrNatAthI deveMine dekhavA jema devalokanI devIyo Ave, tema potAnA ucca evA gharane vipe tathA agAzImAM, aTTAlikAmAM AvI ekatI thazyo. ane tyAM te kuMvarane josne keTalIeka kAmaniyo paraspara kahevA lAgIyo ke, he baheno! A kuMvara to kaMdarpathI paNa adhika rUpavAna le. tema tenI A ATha strIyo paNa jANe kAmadevanI rati nAmA strI poteMja ATha strI, rUpa dhAraNa karI potAnA patine paraNavA AvI hoya nahiM? ema lAge je. kAraNa ke te strIyo jo ApaNI samAna laukika hoya, to tene Avo kAmasamAna svarUpavAn vara kema male? tethI A strIyo ane kumAra, mahoTA nAgyavAn hoya, ema jaNAya . te sAM jalI valI bIjI strIyo bolIyo ke he baheno! ameM to ebuM sAMnavyu le je nachAhita evI yA Ate strIyone boDIne kumAra, ve cAra divasamAM dIdA ze. mATe jo e dIdA le, to panI yA strIyo nAgyavAn kema kahevAya ? tema kumAra paNa jAgyavAn kema kahevAya ? tyAM valI anya strIyo kahevA lAgIyo ke, he vayasyAH ! uttama evI yuvAvasthAmAM yA kumAra, jyAre thAvI madanamaMjuSA samAna zyAmAunI sAthe paraNyo, tyAre to have te dIkSA laja rahyo. kAraNa ke pArAdhinA racelA pAzamAM paDelo mRga, valI ko kAleM te pAzamAMthI nikalI zake ? nA naja zake. tema have A suMdara strIyonA pAzamAM paDelo kuMvara, kokAleM te pAzamAMthI nikalI dIkSA laz zake ? nA nahiMja. te sAMjalI valI aparastrIyo kahetA lAgIyo ke, he sakhiyo ! ema karatAM kadAcit thA kumAra yAvI manohara Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhae jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. mahilAune tathA samusamAna samRdhine boDIne jo saMyama svIkAre, to te kumAranI tulya bIjo koNa uttama kahevAya ? koja nahiM. bAkI yA navamAM lUkheM maravAthI jIkha mAganArA, mAyika manavAlA muMmA to ghaNAja naTake ? te sAMjalIne valI bIjI strIyo bolIyo ke, he baheno! jo Ave kanyA prathama ema jANatI hoya, ke A kuMvara amane paraNIne turata dIdA ze? to tene valI zrA kumAra sAtheM zA mATe paraNa, jo ye? jhuM sonAnI barI hoya, te kAMI peTamAM marAya ? nA naja marAya. thA pramANe sarva nAgarika strIyo bole . te vAkyone sAMjalatAM sAMjalatAM te kumAra, potAne ghera padoMcyo. ane tyAM AvI navya evA nazasananI napara potAnA pitAnI mAbI bAjuye vege. ane paDI te kumAranI mAvI bAjuyeM tenI mAtA veThI, ane tenI samIpa tenI strIyo beThIyo. have te vakhata, ghaNAMka mRdaMgo, satAra, sarodA, bina, morabIna, vINA. e vagere vaadyoth| yukta ane manohara evaM gAyaka lokoyeM gAna karavA mAMmadhu. temaja valI te samayeM predakane parama AnaMda thAya, tevU nRtya paNa thavA lAgyuM. tyAre tyAM keTalAMeka loko te gAnane sAMjalavA ane nRtyane jovA mATe yAvyAM. te samayamAM sarva iMDiyo jeNe vaza karIne. nAsAyapara rAkhIne dRSTi jeNe, evo te guNasAgarakumAra, tRptAtmapaNe zamAmRtakuMmamA magna thakne po tAnA paramAtmacidAnaMda padane ciMtavavA lAgyo. ke aho ! A jagatamAM strI je , te saMsAravRdanuM bIjaja je. kema ke, je saMtAna thAya be, te strI thakIja thAya . ane te saMtAnanA ane strInA nirvAha mATeM jIva, ghaNoja pApakarma kare , ane pAnAM te pApo to potAneja nogavavAM paDe . valI te strIyo ane saMtAna kahevAM ? ke jyAM sudhI eno svArtha hoya , tyAM sudhI tenI para rAga dhare meM, ane jyAre teno svArtha sarato baMdha thAya ne, tyAre pAThAM te turata tenI sAthe kveza kare . mATe tIvavairAgyavAna thaine tevI strIne te kayo mUrkha inle ? ane viraktane viSe saMtatarakta evI strI jo jozye, to tevI to eka muktistrIja . te mATe te muktistrInIja hUM prArthanA karIza ? ane have te kAryamA vilaMba na karatAM bAjanA prajAta mAMja pravrajyA grahaNa karIza! tema valI suguruno vinaya karIza! zuddha evA dhyAnane dharIza! ane par3I tatkAla saMsArarUpa samuDne tarIza ! yAvI Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 45 rItanI zudhanAvanA jAvatAM te kumArane pAlanA navomAM ne kAMza anyA selAM zAstro hatAM, te sarva smaraNamAM AvyAM. tethI teNeM anitya nAvanA nAvatAM pakaveNi ArohI. ane zuklathyAne karI tyAM tene siMhAsana para beThAM begaMja kevalajJAna prApta thayuM. tyAre iMghiyajita, zAMtarasamagna, nizcalane tra, evA potAnA svAmIne jozne sahAthI avanata ke mauli jenA, evI te Ate strIyo vicAra karavA lAgIyo ke, aho ! thA ApaNA svAmI guNa sAgara kumAra hAla gRhasthAzramamAMDe, to paNa tene dhanya le. kAraNa ke te zamasaMpattithI pUrNa alaMkata .ane have A Aryaputra, kAMza sAvadha karmanI pAtranUta evI amArAmAM raMjita thAya, tema lAgatuM nathI ? kadAcit te rAgavAn nahiM thAya, to paNa amo nAgyavAna baiye,kAraNa ke AvA moda gAmI puruSa, amArA svAmI thayA je. valI A puruSay ameM pANiya haNa kayaM ke tethI amAro paNa moda thAze, kema ke yA puruSa, jarUra dIkSA grahaNa karI paramapada je moda, tene pAmaze. tema amo paNa dIkSA grahaNa karI modapadane pAmazuM ? yA pramANanA zukladhyAnarUpa agniyI bAlI nArakhyAM karmarUpa iMdhana jeNe evI te ATha strIyo paNa, pativratA hovAthI, tyAM ve betAMja kevala jJAnane pAmIyo. te vakhata devatAyeM harSAyamAna thara, potAnA uMni nagArAnA zabdeM karI AkAza sarva pUrI dIdhuM. tathA suMgadhodakanI dRSTi karI. ane manohara, pAMcavarNa vAlA puSponI vRSTi karI. tethI tenA gharanA AMgaNAmAM to puSponA puMjo thai gayA. ane dedIpyamAna De kuMmalo jenAM evA tyAM AvelA devatAyeM karI tenuM sarvamaMdira, suzonita tha gayuM. te joine te gAmanAM sadu loko kahevA lAgyAM ke aho ! Azcarya le ! Azcarya ! kAraNa ke A vaizyanA putranA lamamAM tenI puNyAznA AkarSyA devatA paNa tenuM vadhAma guM karavA yAvyA .aho! valI eunI kriyA je de, te paNa puSkara , kAraNa ke je kriyAyeM karI jejyeM naya evA mohamananA rAjyamAM te mohamannane haNIne kevala jJAna upAyu ! aho ! temane thAzravamAMhe saMvara thayo ! aho ! dhanya, ane kRtapuNya evA teuyeM janmanuM sAphavya kayuM ! ema tyAM lokoyeM ghaNIja anumodanA karI. tyAMto tyAMAvelA sarva devatA stuti karI kahevA lAgyA. ke he mahAnunAva! tameM satvavaMta, dhIra, sarvajJa thayA do, mATe tamone dhanya Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4e jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. je. ema stuti karIne panI te devoyeM guNasAgarane tathA tenI strIyone samaya evo sAdhuno veSa samapyoM, ane namaskAra karI kevalajJAnano mahoTo natsava kasyo. tyAra par3I te guNasAgaranAM tathA te kanyAunAM mAtA pitA paNa anityanAvanA nAvI zuklathyAne ArohI cAre ghAtikarma khapAvIne kevalajhAna pAmyAM. te sarva vRttAMta sAMjalIne vismaya pAmelo evo te gAma no zrIzekharanAmA rAjA hato, te paNa saparivAra te kevalInagavAnane vAM davA yAvyo. zrAvIne te kevalIne traNa pradakSiNA dakSa, temanI samIpa yogya sthAnapara beto. tyAre valI bIjAM paNa te gAmanAM loko kevalI nagavAnanI vANI sAMjalavA mATeM AvyAM. have sudhana kahe De ke he pRthvI caMda kumAra ! te vakhata hUM to keTalAeka mAlanAM gADAM narI vyApAra karavA mATe yA tamArA ayodhyA gAma tarapha vyApAra mATe yAvato hato, tyAM to meM sAMjalyuM je "guNasAgara kumArane, temanI ATha strI yone, tenAM ATha sAsu sasarAne ane te kumAranAM mAtA pitAne kevala jhAna nutpanna thayuM ne ane devatAyeM kevalajhAnano mahotsava kasyo . tathA te sarva, kevalajJAneM karI sarva lokAlokane hastAmalakavat jANe ." te Azcarya sAMjalI, meM mArA mAlanAM gADA vAlAune tathA mArA sAthane kahyu, ke tamo cAlatA thA, tyAM duM eka Azcarya thayuM je, te jokne AIM muM. ema kahI hUM paNa te guNasAgarakevalI pAseM gayo ? ane tyAM jA kevalIne vAMdIne yogyasthAnapara bege. ane palI bega vegaM vitarka karavA lAgyo ke aho ! loko kahetAM hatAM, ke guNasAgarane kevalajJAna nutpanna thayuM , to te guNasAgara to A rahyA, paraMtu tene kAya kevalajJAna na tpanna thayuM hoya, tema nAsatuM nathI ? are ! lokoyeM gappa to nahiM mArI hoya?valI meM vicAra kasyo ke nA paNa te jyA dezanA devA lAgaze, tyAre tenI mAlama paDaze, ane te dezanA paNa jyAreM duM thoDI vAra besI za, tyAreMja saMjalAze ? valI vicAyuM je hu~ besuM to kharo, paNa mArA mAlanAM gADAM tathA sAtha badho dUra jAze, tenu kema thAze ? ane jo daM muMjAzne emane ema cAlyo jAvaM, to valI AdhuM kautuka mane kyA jovA ne male ? mATe DhuM te jAuM ke rahuM ? ema DhuM anekarIteM jyAM vitarka karUM bUM,tyAM to kevalI bolyA ke he saumyasudhana ! sAnala. ema kahIne dUM mArA Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 4e gAmathI vecavAmATeM mAlanAM gAmAM narI thoDA sathavArA sAthai bAhiM zrAva vA nikalyo, tyAMthI mAmIne pAlo temanAM darzana karavA gayo te, tathA meM je je vitarka kasyA hatA te sarva, sAMga kahI Apyu. ane valI kahyu ke he sudhana ! tuM vitarka kare ke jo DhuM jAnaM, to evaM kautuka kyA dekhu ? tethI tAraM AhiM rahevAmAM ke jAvAmAM mana mAnatuM nathI. paNa nAi ! AhiM te guM kautuka De ? AnAthI paNa adhika kautuka to jyAM teM javA dhAyuM ne, tyAM ayo dhyAmAM pRthvIcaMinA darabArane viSe thavAnuM . mATeM tuM jaladI tyAM jA. kAraNa ke tema karavAyI tAro sAtha paNa tArAthI dUra nahiM thAya, ane valI tune zrA nAthI adhika kautuka paNa jovA malaze ? AvAM vAkya kevalInAM sAMjalI DhuM to ghaNoja harSita thayo. ane meM jAeyuM je ado ! A guNasAgara to khare kharA kevalajJAnI . kAraNa ke je kAMi mAro mAnasika vicAra hato, te sarva teNeM kahI Apyo ! ema jAgI tatkAla gupa cUpa emane ema DhuM yAhI AvavA nikalyo. tyAM to sArA mAlanAM gAmAM paNa mavyAM par3I te sarvane lazne AhiM Avyo. he rAjan ! mAjhaM mana atyaMta kautukAviSTa hovAthI meM ApanA mANAsone mAlanu dANa ApyuM nathI tema mAro mAla paNa utAsyo nathI. ane emane ema te kevalIyeM kahelA kautukane jovAmATe turata AhiM ApanI pAse Avyo . thA prakAraceM te sudhananA mukhathI guNasAgaranuM vRttAMta sAMjalI, guNa rAgavAn evo te pRthvIcaMda kumAra, Alasya rahita tha nAvanA nAvavA lAgyo, ke aho ! mahAmuni, mAhAtmA evA te guNasAgarakumArane dhanya ne. kema ke jeNeM mohAnubaMdhane jItIne potAnuM kArya sAdhyuM ! aho! nirIha evA te mAhAtmAune, niraMtara mohoTI evI joganI sAmagrI dharmamAM kAM paNa aMtarAya karI zakatI nathI. are ! hu~ AvI rIteM sarva jANuM muM, to paNa A mArAM mAtA pitAnA mAhApaNane vaza thazne vikaTa evA rAjyayaMtranA pAzamAM zA mATe paDyo buM. aho ! evo divasa te mAre kyA reM yAvaze ! ke je divasamAM duM uttama ulana evA mahoTA muniyonI gaNa nAmAM gaNAza! valI TuM gurunakta thaI zAna, darzana ane cAritra, te traNe ratnone dhAraNa karanAro thAiza ! are! mArA vakSaHsthalamAM hamArUpa lakSmI kyAre krIDA karaze! ane valI zUnyagharamAM ke, smazAnamAM ke, zailanI 63 Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaena janakathA ratnakopa nAga sAtabhA. napara ke, nadInA kAMgapara, zamatAnvita tathA svAdhyAyadhyAnavAn thAne kAmassaggadhyAneM kyAreM rahIza ! yAvI rIteM nAvanA nAvatAM javasthi tine ane karmasthitine ajAveM saMvegaraMgamAM kIlato evo te pRthvIcaMda kumAra, apUrvakaraNanA kramathakI modagRhamAM jAvAnI nisaraNIrUpa rUpa kazreNiyeM cajyo. tethI anukrameM vINa jene moha thai gayo be evo te pRthvIcaMda, guktadhyAnarUpa analeM karI ghanaghAtikarma khapAvI jhAnAvaraNIyanI pAMca, darzanAvaraNIyanI cAra, ane aMtarAyakarmanI pAMca. ema sarva malI canada prakRtine khapAvIne kevalajhAnane pAmyo. tyAreM tene iMI AvI vyaliMga eTale munino vepa arpaNa kayo. ane valI teno devatA sahita saudharme deveM yAvI kevalajhAnano utsava kasyo. panI suvarNakamalanI racanA karI te kevalIne te suvarNa kamalapara besAsyA. tadanaMtara te munIMnI saudharmeza, namana karelA potAnA mastakamAM paherelA mukuTathI temanA caraNAraviMdano sparza karInaktinAvathI stuti karavA lAgyo // zloka // jaya nidi nirmoha, jaya rAjyAhiniHsTaha // jaya nIroSa nirdoSa, jaya tvaM sahiromaNe // 1 // pApapaMkena no lipto, manAgapi jvaanho|| saMsArasAgarasthopi, juvanepi tada bhutam // 2 // arthaH-he nirdoha ! tathA nirmoha ! Apano jaya thA. he rAjyathakI paNa niHsTaha ! Apa jaya pAmo. ane he roparahita ane nirdo pa! Apa utkRSTapaNe vto. tathA he uttamajanaziromaNe! Apa jayavaMtA voM // 1 // valI he prano ! A jagatane vipe eka mahoTuM yAzcarya ne, ke Apa saMsArasAgaramA rahelA bo, te batAM paNa bilakula pApapaMkeM li ta thayA nahiM // 2 // aa prakAre te sureMi, kevalInI stuti karI hAtha jo DIne temanI pAseM beTho. te vakhata te pRthvIcaM kevalIno pitA harisiMha rAjA, potAnI padmAvatIrANI sAtheM thAvyA. tyAM to jene kevalajhAna u tpanna thayuM , vizvane AnaMdadAyaka, jhAnIyonevipe zreSTha, ane sAdhuveSanA dhAraka evA pRthvIcaM putrane jo AnaMda pAmI temane namaskAra karI te daMpatI kahevA lAgyo, ke he putra! kulakramAgata samarmavAna, mukta nogavAlA, evA thamAre tamArI pahelAM dIdA levI yogya hatI, to te dIdA paNa lIdhI nahiM. valI dIkSA lIdhI nahiM eTajhuMja nahiM, paNa yuvAvasthAmA saMsAramA tIvra vairAgyavAn evA tamone mohAMdha ane mUDha evA amoyeM jarjarInUta evA Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. ee yA rAjyarUpapAMjarAmAM nAkhyA . to have te rAjyapaMjaramAM nAkhavArUpa amAru je uSkata, te mithyA hajo. ema jyAM kahe , tyAM to te pRthvIcaM unI sole strIyone khabara par3I ke pRthvIcaMkumArane kevala jJAna prApta thay. tethI vikasita ne netrakamala jenAM evI te sole strIyo, tyAM potAnA kevala zAnI svAmIne namana karI tyAM beThelAM potAnI sAsu padmAvatI rANInI paLavADe betIyo. tyAMbeAM benAM nagavAnanI zAMtamuza joDne saMvegAtizayathI anityanAvanA nAvatAM guktadhyAne pakazreNI Arohi, cAre ghAtikarma khapAvI te solne strIyone tyAM vegaMja kevalajhAna utpanna thayuM. tyAre teune paNa saudharme AvI ivyaliMga eTale sAdhuno veza ApI te iM3 tathA deva tAyeM temanI stuti ane namana kayuM. have Ayu mahoTuM Azcarya jozne sudhana sArthavAha to vicAravA lAgyo, ke aho! jevU mane guNa sAgarakeva lIyeM kahyu hatuM, tevUja A Azcarya thayuM . ema jyAM vicAra kare , tyAM to te pRthvIcaM kevalIyeM dharmadezanA devA mAMmI. te jemakeH he navyajIvo ! he nasattvanA dhaNI ! tamo kokAleM dharmamAM pramAda karazo nahiM. ane naSTaritakSepisaMga evA saMyamane svIkAro. valI ju. janma maraNarUpa jemAM jala , ane kaSAyarUpa jemAM mahoTA matsyo . rAga zeSarUpa jemA vela vadhe ye evA saMsArAMbudhine, susamyattvarUpa jemAM sthiti sthAna , pAMca saMvara hovAthI Azravarahita, nipuNajJAnarUpa nA vikeM yukta, evA cAritrarUpa nAva vinA tamo kokAleM tarI zakazo nahiM. ane te cAritrarUpa nAva, manuSyajanmarUpa sAmagrI vinA prApta thAtuMja nathI. valI te manuSyajanma sAmagrI paNa, koieka vANIyAnA putroyeM potAnAM amUlyaratna vecI nArakhyA ane te jema tene pAbAM maTyAM nahiM, tema malatI nathI. arthAt jIvane manuSyasAmagrI malavI atyaMta urlana le. AvAM vacana sAMjalI saduko pUbavA lAgyAM ke he prano! te vANIyA nA putro koNa hatA? tathA temaNe te ratno kevIrIteM vecI nAkhyAM? te kaho. tyAre kevalI kahe De, ke eka tAmaliptI nAmA nagarI, temAM zrIkIrti nAmA rAjA rAjya kare je. te rAjAyeM potAnA gAmanA rahenAMrA saduko ne kahevarAvyu ke mArA gAmanA rahenArA mANAsoyeM jeTalI koTivya hoya, teTalI dhvajA potAnA gharapara caDAvavI. ane thAma kahevarAvavAthI Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga sAtamo. ema jANavU nahiM je rAjAnA manamAM kAM kapaTa , tethI teNe kapaTathI kahe varAvyu ? mAhAre to grAma kadevarAvAnuM kAraNa eja De, ke saumyadRSThi evA mArA gAmamAM koNa adhika'vyavAn ? bAma kahevarAvAthI DhuM jAeM ke thA mANasa dhanika le.ane panI khuzI thai tenuM duM mAna karUM ? tathA tenI kIrti, nATaloko pAseM sarvatra kahevarAvaM. te vacana sAMjalI sadu ko'dhanikoyeM svasvazvyakoTIpramita dhvajA caDAvI. temAM atiyatnathI anekaratnasaMgraha kAraka ane ratnano vyApAra karanAra kAieka dhanadanAmA zeTha raheto hato, teNeM potAnI pAseM sahathI adhika ivya hatuM, to paNa eka paNa dhvajA caDAvI nahI. tyAre mAnarUpa jene dhana ane yazanI bAvAlA evA te zreSThInA je putro hatA, temaNe, jemaNe dhvajA caDAvI hatI tenI kIrti, mAgadhanA mukhathakI sAMjalI. tethI te atyaMta kheda pAmyA. ane potAnA pitAne kahevA lAgyA ke he pitAjI ! A gAmamAM bApaNAthI uThA dhaniko De, te svagRhapara dhvajA caDAvIne potAnI kIrti, mAgadhalo konA mukhathI jagatamA pravartAveje, to ApaNA gharamAM vadhAre to nahiM, paraM tu ekakoDi ivya paNa nathI guM? ke jethI tameM eka paNa dhvajA caDAvatA nathI? te sAMjalI teno pitA bolyo ke he putro! ApaNe kAMi ivyanI saMkhyA kADhI nathI, ane tema karatAM kadAcit jo tenI gaNatI karIyeM, to te mAMga koDI ivya thAya, paraMtu ApaNe bIjAunI paheM mRSA kIrti karAvavI nathI. ane sujhajanane to dharmakArya vinA je mahoTA karavI, te ucitaja nathI. ane jagatamAM paNa kahevata De, ke " potAno gola poseMja corI khAvo." tema ApaNe ApaNA gharamAM je kAM ivya hoya, te manamAMja samajavu. ema te putrone tenA pitAyeM ghaNAja samajAvyA, to paNa te kadA grahIputro tevA vicArathI virAma pAmyA nahiM. tema tenA pitAnA vacanane nalaMghana karavAne paNa samartha thayA nahiM. tethI te emane ema manamAMja sama jI besI rahyA. ane vicAravA lAgyA ke A ApaNo pitA jo koika ThekANe jAya, to ThIka thAya ? ema jyAM vicAre , tyAM to daivayogathI paragAmamA rahetA te dhanada zreSThInA sagAne tyAM lagnaprasaMga Avyo, teth| te dhanadane te gAma jaq paDadyu. have tenA javAnI vATaja jotA tenA pu troyeM, avakAza jozne gharanA naMmAramA je kAMza ratno hatAM, te sarva kADhayAM Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. 01 ane te ratnone jema thAve tema jaladI vecI nAkhyA. ane sarvaratnonuM vya ekatuM karI tenI gaNatarI karIne jeTalI koDI ivya tha, teTalI dhvajAu tethe potAnA ghara para caDAvI. tathA bIjA kozye suvarNakuMna caDAvyo na hato, paraMtu teyeM to suvarNakuMja paNa caDAvyo. tyAre mAgadhalokoyeM te nI atyaMta prazaMsA karI. te sAMjalIne te paraspara kahevA lAgyA, ke are! aTalA divasa to vRkSapaNAthI mUDha thayelA ApaNA pitAyeM ApaNane vRthA zrAvI uttamakIrti melavatA aTakAvyA ? have te putropAseMthI ratnanA le nArA vepArI paradezI hovAthI vecAtAM lIdhelA ratnone lazne potapotAne deza gayA. panI turata te dhanada zreSThI paragAmathI Avyo, ane AvIne jyAM juve , tyAM to potAnA gharapara suvarNakalaza yukta ghaNIka dhvajA phaTa katI dItI. tyAreM potAnA putrone pUjavA lAgyo, ke he putro ! A ApaNA gharapara dhvajA koNe ? tathA kema? tathA kevA hisAveM caDAvI ? te sAMjalI matigarvita evA te putro bolyA ke he pitAjI! Apa gayA paDhI ApaNA naMmAramA je ratno nayAM hatAM, te sarve kADhIne ameM vecI nArakhyAM, ane ternu ivyagaNI tene hisAveM dhvajA caDAvI ? kahyu De ke ||gaathaa|| kiM tIe sirIe, pIvarAe banAe gehanihIyAe // vipphurada jae na jana, miyaMka kira NuUlA kittI // 1 // arthaH- je lakSmIvAna jananI lakSmIthI cazmAsa mAna jo najjvala evI kIrti prasAra na thai. ane te lakSmI gharanAM noyarA mAM prajannarIteMja mATelI rahI to te lakSmIthI paNa guM ? // 1 // te sAMjalI dha nadazreSThI atyaMta kopAyamAna thai te ne kahevA lAgyo ke he kulAMgAro! he kapUto! he kujanmavAlA ! he kukarmIyo! he kulakSaNavAlA ! A ta meM je ratno vecIne lakSmI lIdhI, te sarvalakSmI, mArA ekaratnanA mUlyanI paNa nathI. arthAt mArAM ati mUlyavAna ratnone mUrkha evA tamoyeM pANI nA pADamAM pheMkI dIdhAM ? tethI. tameM sarve mArA gharamAMthI jaladI bAhAra nikalo. ane khabaDadAra ,jo mArAM vecI nAkhelA ratno pAbAM lAvI bApyA vinA gharamAM AvyA bo to? ema jyAre te ghaNuMja khIjyo, tyAre te sarvaputro, jeThane vecAtAM ratno ApyAM hatAM, te lokone zIdhavA mATe nisakhyA. teNeM teune AkhI pRthvImAM zodhyA, paraMtu jemanuM kAMza nAma, ThAsa jANatAja na hatA, tethI teune malyA nahiM. to paDhI ratno to kyAthIja Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 jainakathA ratnakoSanAga sAtamo. maleM ? jyAre tene te ratnanA grAhako na malyA,tyAreMte pAbA rakhaDIne potAne ghera aAvyA. have kevalI te dRSTAMtano upanaya kahe . ke henavyajano! te zreSThiputrone pUrvokta ratnanA lenArA pAseMthI te ratno, kadAcit daivayogeM upalabdha thAya, paraMtu A jIvane jo yA manuSyanavarUpa zunasAmagrI, mukti pada pAmavAnI jogavAi, ane jinadharma, pramukha jo prApta thayAM hoya ane te jo hArI jAya. to te sarva tene koI kAleM male nahiM. kahyu ke ||maannu ssa khitta jAI, kularUvAroggamAgyaM buddhii|| savANuggaha samA, saMjamo ya logammi munhaaii|| 1 // arthaH-manuSyadetramA natpanna thAg, sukusta, surUpa, thArogya,AyuSya,buddhi, sarvano anugraha, dharmazrakSA ane saMyama. eTalAM vAnAM jIvane A lokamAM malavAM urtana .te mATe tamone prApta thai elI manuSya janmAdika sAmagrI, tene tamokaSAya tathA viSayanoganA nogathI hArI jA mAM.ane he navyo! nirvANasthAnapratye prayANa karavAmAM sArA vAhana samAna evA saMyamane svIkAro.AvAM te kevalInAM amRtasamAna vacana sAMjalIne tyAM belA keTalAeka navyajano, sAdhunA ane zrAvakanA dharmane prApta yayA. have tyAM vevelAMTathvIcaM kevalInI mAtA padmAvatI rANI, te kevalIne pUbavA lAgyAM ke he nagavan ! arhadharmane jANatA evA amo bedu strIpuruSane tamArI para atyaMtadRDhasneha rahe , tenuM huM kAraNa haze? te sAMjalI kevalI kahe . ke he mAtaH! yA navathI AgalanA navamAM tameM priyamatI nAmA rANI hatAM, ane prA mArA pitA, tamArA svAmI jayarAjA nAmA rAjA hatA. tyAreM duM tamAro beduno putra hato. jyAreM tamo vedu saMyamArAdhana karI te saMyamanA pranAvathI anuttara vimAnane viSe deva thayAM. tyAreM duM paNa sarvArthasima vimAnaneviSe deva thayo hato. ane temaja valI yA navane viSepaNa ApaNo thApaNA pUrvanavanI par3heM yoga thayo . tethI te pUrvanavanA yogathI mArI para tamane ghaNoja sneha thayo . te sAMjalI te rAjAne ane padmAvatI rANIne jAtismaraNazAna utpanna thayu. ane turata par3I pAIM kevalajJAna utpanna thayuM. tyAreM sudharmedeveM teunA kevalajJAnano mahotsava kayo. te vakhata samagra a yodhyA nagarImAM jagatane AzcaryakAraka mahoToAnaMda vo. have te sudhana sArthavAha te kevalI nagavAnane namaskAra karI pUbavA lAgyo, ke he nagava na ! tamo tathA guNasAgarakumAra samAnaguNavAna kema bo? tyAre zaMkharAjA Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 503 pRthvIcaM ane guNasAgaranuM caritra. bane kalAvatIrANInA navathI AraMjIne potAne tathA guNasAgara kumArane hAla kevalajhAna utpanna thayuM, tyAM paryaMtanuM sarva vRttAMta sarvasamada kahi thApyu. ane valI paNa kahyu ke, he sudhana ! ameM bedujaNe navonava puNyAnubaMdhI puNya ne puSTa kahyu ,tethI jyAM amo avatasyA, tyAM sukhasaMpattine ane vItarAgadha maiMne pAmyA. ane valI A navamAM paNa viSayapAzamAM phasAyA nathI.amoyeM pUrvalA navomAM sarakhI puNyAI upArjI, tethI sarakhe yogeM zukladhyAne amone kevalajJAna prApta thayu, ane hesudhana ! thoDAjavakhatamAM prApta thavAnuM sidi sukha jene tathA tattvArthane jAganArA, evA jIvonuM mana,kopaNakA viSaya vAsanAmAM vicaratuMja nathI. valIyA strIyo je je, te pUrvanavamAM saMyamArAdhana karI anujaravimAnane vipe devatA thazyo hatI. te pAbIyA navaneviSe mArI strIyo thayo je. dINa thayAM kalmaSa jenAM evI yA uttama strIyo, kevala jhAnane prApta tha-De. mATe sUkSmadRSTithI jo joyeM, to je mANAsamAM sarakhA guNo hoya , teneja parasparaprema natpanna thAya . juna. rAjahaMsanI strIyo koikAleM kAkasAtheM rame? A prakAranI te kevalInA mukhanIdezanA sAMjalIne te sudhanazreSThI sArI rIteM dharmabodha pAmyo, tethI teNeM samyaktvamUla zrAvakanAM bAre vrata aMgIkAra kasyAM.ane tyAM kevalinagavAnanI dezanA sAMjalavAvelA bIjAloko je hatA, tenye paNa AgAra praNAgArarUpa dharmane thArAdhyo. have te harisiMharAjAno eka nAno putra hariSeNanAmA hato, tene iMDeM AvI te harisiMharAjAnA rAjyAsana para besAsyo. tyAMthI par3I jene kevala jhAna utpanna thayu evA te pRthvIcaMane guNasAgara tathA je kobIjA kevala jhAnI hatA te sarva, vihAra karavA lAgyAM // zloka ||dititlviydNke navya paMkerudANA, matharacitavikAzau ustamastomanAzau // sa'parutivilAsau rya hayastanAsau, ciramiva ravicaM nirgatau au munIMjhe // 1 // tau snehamukto suguNo jagahe, samastavastupratinAsako sadA // nirdoSanAsA sudRzAM su khapradau, gatau ca nirvANamapUrvadIpavat // 2 // dAMtyAdimuktAphalarabhutaM yaH, zIlAMgaratnaiH sutapomaNIdam ||gRhnnaati cAritranidhiM hi pRthvI, caMdarSivanAti sa muktilakSmIH // 3 // arthaH-pRthvItalarUpayAkAzasthAnamAM navyarUpakama lone vikasita karatA, ustama eTale mithyAtvarUpa je aMdhakAra, tene nAza karatA, uttama evA upakAra karavArUpa le vilAsa jemano, murAgrahijIvonuM Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jainakathA ratnakopa nAga sAtamo. grahaNa kayuM ne jeNe, arthAt mithyAtvIno parAjaya karatA evA te pRthvIcaM ane guNasAgara kevalirUpa ravi ane caM, te ghaNoka kAla vihAra karatA havA // 1 // sneharahita, uttamaguNavAn, jagapagharanevipe samastavastune pradIpanIpa pratinAsa karatA, sadA nirdoSI, samyagdRSTijIvone sukhadAyaka evA te vedu kevalI, AyuHkSya upajAvI, susthAnakeM zailezIkaraNe zukladhyAne sarva karmane khapAvI, apUrvadIpakanI parnu, nirvANapadane eTale ajarAmara, nirAlaMba, avi nAzi, paramAnaMdamahodaya evA sukhane pAmatA havA // // mATe kavi kahe be,ke he navyo! dAMtyAdirUpa le muktAphalo jemAM ane zIlAMgarUpa le ratno jemAM, tathA uttamataparUpa je maNiyo, teNe karI vyApta, evA cAritrarUpani dhine je jIva grahaNa kare .te jIva, pRthvIcaM ane guNasAgara pinI par3heM muktirUpaladamIne pAme // 3 // iti zrISTathvIcaM guNasAgararuSi kevalajJAna prAptimogamanavarNananAmaikAdazaH sargaH // 11 // bAhiM zaMkharAjA ane kalAvatIrANInA navathI mAmIne pRthvIcaM ane guNasAgaranA ekavIze nava saMpUrNa thayA. temAM A ekavIzame naveM te vedu jIva, modeM gayA // 1 // ||ath prazasti shlokaaH| zrImahArajinezvarasya sugatAdIzasya tIrtha vare, gaDe zrIkaTukAnidhe prathamatovichatkalAkhamalaH // sAhenyaHkaTukAdimaH zunamatirtha maikatAno'navat, tatpaTTe baduzAstra nizcitamatiH shriikhiimsaahaahvyH||1|| vIra zAha iti tatpade'navat, jIvarAjati vA cturthke| tejapAlati paMcame pade, ratnapAla anavaJcaSaSThake // // tatpadhArI jinadAsanAmA, tejA dipAloSTamake banUva // kalyANanAmA navame pade ca,diksaMkhyake nunadujIti nAmA // 3 // tada nuge ca pade sukulonve,kvikulaagrgtonnnnaamkH|| tadanulabdhakanAmakasA hajI, zucinayAdiyutohi virAjate // 4 // prazastabodhazAlinaH paropakArakA riNo, guroH padAMbujaM mayA praNamya jaktipUrvakam // suziSyayAcanena me ja gaThanopakArato, viziSTasaccaritrake kRtaH subAlabodhakaH // 5 // aSTazatatame varSa, pramite saptamottare // mArgazIrSa site pade, paMcamyAM nAnuvAsare // 6 // racitoyaM mayA graMtho, videparahitaHkSitau // zodhanIyaH satAM dhU, yautsUtraM navediha // 7 // pramAdAhItarAgAjhA, viruvaM yanmayoditam // paropakArane puNya, vartinaH zodhyatAM budhAH // e // rAdhaketi pUrvaiMge, cAturmAsasthitena c|| kaTugalezalabdhena, katoyaM baalbodhkH|||| saMpUrNoyaM grNthH|| gunamastu / Page #517 -------------------------------------------------------------------------- _