________________
(૯૪) જે જે સ્થૂળ શરીરધારી છે તે એક સ્થળે છે. ગુરુ જેવા ગ્રહ કે સૂર્ય પણ કોઈ સ્થળમાં છે. હું નિરાકાર છું માટે સ્થળ-દેશમાં કેદ નથી. આકાર સૌ દ૨ય છે. હું અદશ્ય સૂક્ષ્મ તત્વ છું. હવે સમજાયું કે સૂક્ષ્માતિસૂક્ષ્મ હું તેથી સર્વવ્યામ હું સર્વવ્યાપ્ત હું માટે જ નિરાકાર હું. નિરાકાર છે તેથી તો અદશ્ય હું અદશ્ય એવો છું કે આંખનો અવિષય હું હું વિષય નથી તેથી જ વિશેષણોથી મુક્ત હું. અનામી હું, છતાં સૂક્ષ્મ કહી ઓળખે સૌ. મને માપવા, મારી સૂક્ષ્મતાને આંકવા છે માત્ર રસ્તો એક. લોકોએ મને માર્યું લેબલ એક સર્વવ્યાસ.” હું સર્વવ્યાપ્ત મારી સૂક્ષ્મતાને માણવા.
મારી ક્ષિતિજોને આંબવા વ્યાપકતાનું પરિમાણ શોધાયું. જે સૌથી વધુ વ્યાપક તે જ સૌથી સૂક્ષ્મ હોઇ શકે અગર સૂક્ષ્માતિસૂક્ષ્મ જ સર્વવ્યાપક હોઈ શકે. આમ, લેબલ મારવાની સુટેવવાળા સમાજે મને અજાણતાં કહ્યું, “હું સૂક્ષ્મ છું.” પણ રહ્યો હું વિચારક. સમજી ચૂક્યો કે આ તો mતની સમજાવવાની એક ભાષા છે, જેમાં મર્યાદા છે. હું વાચાતીત, અમર્યાદિત તત્ત્વ છું. ‘સૂક્ષ્મ” શબ્દ પણ કોઇના સંદર્ભમાં વપરાય તો હું સાપેક્ષ થઈ જાઉં પણ વિચારતાં સમજાયું કે હું સૂક્ષ્મ, સર્વવ્યાસ, અદ્વિતીય એવો એક છું. mતની સાપેક્ષ પરિભાષાથી મુક્ત નિરપેક્ષ તત્વ છું.
અહમ્ જ્ઞાતા હું જ્ઞાતા છું. વિચારણા કેવું અદ્ભુત અમોઘ શસ છે કે જેના દ્વારા મારી લઘુતાગ્રંથિનું વિણ પ્રયત્ન છેદન થઈ ગયું. મને તો એમ કે હું કંઈ જાણતો નથી. અજ્ઞાની, મૂઢ, અલ્પમતિ છું. અમોઘ શસ્ત્રના સાન્નિધ્યમાં આજે સમજાયું કે મારી આવી ધારણા જ સાબિત કરે છે કે હું મારી મહતાનો, મારા અશાનનો, મારી અલ્પમતિનો જ્ઞાતા છું, અર્થાત્ હું જાણનાર છું. નથી હું અજ્ઞાન કે નથી અજ્ઞાન મારું, જે તેવું કહે છે તે મન અને બુદ્ધિનો પણ હું શાતા.. અહા! આ જાણતાં જ હું ઉછળ્યો અનંતમાં! અરે,
