Book Title: Vyakhyan Sahitya Sangraha Part 01
Author(s): Vinayvijay
Publisher: Devji Damji Sheth
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006061/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | Q-. vyAkhyAna sAhitya saMgraha bhAga 1 lo. - 9 =thI (deva, gurU ane dharmanA svarUpane samajAvI AtmasattA darzAvanAra graMtha.) saMzodhaka ane vivecaka, - munirAja zrI vinayavijayajI. prasiddha kartA, devacaMda dAmajI zeTha. adhipati ane mAleka, "jaina" bhAvanagara, prathamavRtti. prata 1000 bhAvanegara-AnaMda pra-TIMga presamAM zA. gulAbacaMda lallubhAIe lakhe, vikrama saMvata 1971. vIra saMvata 2441. sane 1915. mUlya rUA. 2-8-0 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WWWWW. anantapAraM kiLa sarvazAstraM svalpaM tathAyurbahavazva vighnAH sAraM tato bAhyamapAsya phalguhaMsairyathA kSIramivAmbumadhyAt / zAstrI anaMta che, aguvAnuM dhaNuM che, vyAyuSya vyadapa che, vidhayAM che, dAI hAya tenAja abhyAsa karavAmAM huMsanA nirakSIra viveka prApta karavA. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsana hitaciMtaka zrI mAMgaroLa jana zvetAMbara tapagaccha saMdha samasta zrI mAMgaroLa, dharma badhue ? zAsanane abhyadaya, sAhityanI khIlavaNI ane keLavaNInI abhivRddhimAM hela che, te ucca vicArane avalaMbI tamee zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA nirvamane upayogI kAryamAM lagabhaga sArI jevI rakama ApavA udAratA batAvI che, tema jene sAhitya saMgraha graMthanI upayogItA joI tenI paNa jeTalI kopI agAuthI kharIdavAnI je udAra lAgaNI darzAvI che te, ane tevA keLavaNInA zubha prasaMgamAM sananI unnati khAtara tame mAMgaroLa temaja muMbaImAM vepArArthe vasatA bhAIo je utsAha dekhADo che, e sarve hakIktathI tamAro sAhitya prema joi, A graMtha tame juone arpaNa karatAM mane AnaMda thAya che. bhAvanagara ASADha zukala caturda zi ( cAmAsI cedaza) saMvata 1971 prakAzaka prakAzaka, Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yasyAsyAdvacanomiraMgalalitA saMnirgatA shaaNtidaa| . syaadvaadaamltiirtttvvittpipaullaassNdaayinii| bhavyAtmAnaghapAMthatarpaNakarI graMthAvalI jAnhavI / nityaM bhAratamApunAti vijayAnaMdAkhyasAra numaH // 1 // jemanA mukhamAMthI pragaTa thayelI graMtha zreNirUpa gaMgA ke je vacanarUpa taraMgenA raMgathI suMdara che, je syAdvAdarUpa nirmala tIra upara rahelA tattvarUpI vRkSone ullAsa ApanArI che, ane bhavIAmArUpI nirdoSa musApharone tRpti ane zAMti ApanArI che, te graMtha zreNirUpa gaMgA adyApi A bhAratavarSane pavitra kare che. te zrI vijayAnaMdasUrine ame stavIe chIe. 1 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ @r'r'br'r' (c)771- 67-6nN %nggr'r' sr'ur'ennpher'esr'r'sr'r'e=>bhr'er'br'r'r' marahuma AcArya zrImad vijayAnaMdasUri mahArAja (saamaa24 maas.) Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtharacanA vivecana. AzIrvAdAtmaka. zArdUlavikrIDitam. cha. nAnApaTTapurANakAvyatatito nAnetihAsAdito nAnAzAstrakathAprabandhasumahatsAhityakozAditaH saMgRhyAtisuyatnataH prakaTito vyAkhyAnasaukaryakRd bhASAmizrita eSako'stu bhavatAM grantho mude sarvadA // 1 // -- bhinna bhinna prakAramAM paTTa(saMghapaTTAdika) purANa tathA kAvyAdinI paMkitaomAMthI, bhinna bhinna bhAratAdi ItihAsa vigeremAMthI, bhinna bhinna zAstra, kathAo, prabaMdha * A padyanuM vrata zArdUaudita che tenuM lakSaNa "sUryArthahimaH sanI satata zArdUvoritama" arthAta 12 ane 7 akSare virAma ane na gaNuM gaNuM gaNasa gaNu ta gaNu ta gaNuM ane guDa eka akSara ema 19 akSaranuM eka pada bane che tevA cAra padanuM eka vRtta thAya che. gaNu ma, na, ma, ya, na, 2, 3, ane ta ema ATha che. ane te eka eka gaNuM 3-3 akSara maLI thAya che. chanda zAstramAM jaNAvyuM che ke cho mukhya be prakAranA che, temAM keTalAka mAryA vagere mAtrA meLa che ane bAkInA ghaNA cha gaNa meLa che. gaNanuM rUpa ApatAM jaNAve che ke mAtra guha khi laghuzcanakAro bhAdi guruH punarAdilaghuryaH / jo guru madhyagatorala madhyaH so'ntyaguruH kathito'ntyalaghu staH II hoya eTale jemAM traNeya akSara gurU hoya te ma gaNa (udAharaNa-mAtAjI) ane jemAM SSS traNa laghu hoya te na gaNa (udAharaNa-nagara) Adi akSara gurU hoya te ma gaNa (bhArata) ane SI Adi laghu te ya gaNa (pathArI) jemAM gurU akSara madhyamAM hoya te ja gaNa (sutAra ) ane laghu issue I so madhyamAM hoya te 2 gaNa ( kAMkarA ) ane anya gurU hoya te na gaNa ( patharA ) ane chelle laghu Sis hoya te ta gaNa (suthAra) gura ladhunI pIchANa mATe jaNAve che ke svaromAMthI A Da 14 sivAyanA tamAma svare dIrdha svara kahevAya mA chuM ke tra [ mo sau kaM kaH te dIrdha. tema ja vivu #g A pAMca akSara hasya ane na to % hai jai to vau caM : A akSaro dIdha (guru) che, tema ja Page #7 -------------------------------------------------------------------------- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva karmanuM vartamAna saMbeghana. upajAti. vidharvidhAtA niyatiH svabhAvaH kAlA grahAzvezvarakarmadevAH / bhAgyAni puNyaM niyamaH kRtAntaH payoyanAmAni purAkRtasya // 1 // vidhi (bhAga ) 1, vidhAtA (brahmA) 2, niyati (bhAvibhAva) 3, svabhAva (mati), -- kAla (samaya ) 5, graha (sUryAdi nava graha) 6, izvara (paramezvara) 7, kam (prArabdha) 8, deva (karma preraka zakti 9, bhAgya (nazIba) 10, puNya (zuma adaSTa dharma ) 11, niyama (kudaratI paddhatisara cAlato upakrama)12, kRtAMta (pUrva janmamAM karelA kanuM phale--kha deva) 13, ema tera pUrva janmamAM karelA karmanAM paryAya nAme che.. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane mahAna sAhityanA bhaMDAre vigeremAMthI sArI rIte nathI saMgraha karI A vyAkhyAna sAhitya saMgraha" grantha prasiddha karela che. vaLI temAM bhinnabhinna zloka bhinnabhinna graMthamAMthI bhASAntara tathA vivecana sahita levAmAM AvyA che jethI A grantha vyAkhyAnanA kAryamAM saralatAne karavAvALe temaja Apa sarvanA Ananda mATe thAo. 1 - vinayavijayajI, s = = vagere tamAma akSaranuM jANI levuM. ane vizeSamAM eTaluM paNa jANavuM ke akSara pAte harava hoya paraMtu tenA pachI joDAkSara Ave to te laghu akSara dIrtha ( gurU) kahevAya che. jemake " vAkSa " AmAM * akSara harava che paraMtu kSa joDAkSara AvatAM te ja dIdha (gurU) jANo, ane kAryA vagerenI mAtrA gaNavI paDe tyAM gurU akSaranI be mAtrA ane laghu akSaranI eka mAtrA gaNavI. paraMtu tenA bIjA tathA cothA caraNumAMno chello akSara vikalpa gurU hoya to laghu gaNAya ane ladhu hoya to gurU gaNAya, paraMtu mAtra eka vadhatI dhaTatI hoya te tema thaI zake che ane ha te laghu akSaranuM ane te gurU akSaranuM cinha jANavuM. A chaMdanAM sAmAnya bheda darzAvyA, paraMtu chaMdazAstra vizALa che tethI vizeSa jJAtAnA mukhathI jANI levuM. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAvanA. gacchataH skhalanaM kApi bhavatyeva pramAdataH visanti khalA statra samAdadhati sajjanAH // 1 // je manuSya gati karatA hoya tene kayAMkapaNu pramAdathI Thesa lAge che ja. paraMtu tene prasaMge khala purUSA ( tene dekhIne ) huse che ane sajjana purUSA ( tenuM ) samAdhAna kare che, 1 A vAkayane anusarI A granthamAM kei paNa ThekANe mArA pramAda thaye hAya / tene mATe sUcanA karavAnI sajjata mahAzayeAne hu' iinati karU chu` ke jethI a tya prasa Mge te tarapha upakAra sahu lakSa ApI zakAya. A graMthamAM akeka viSayanI vizALatA ane puSTi taraph lakSa ApatAM temAM jaina temaja jainetara baheALAM sAAAnA pramANeAnA saMgraha thavA koi sthaLe viparIta bhAva jaNAya, te samajIva te jaNAvaze te pAmela che. tethI upakAra thaze. vinaya. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munimahAja zrI vinayavijayajI mahArAja, ( jaina sAhitya sa Mgraha tathA jaina ve. graMthamADanA kartA, ) Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni mahArAjazrI vinayavijayajInuM jIvana cAritra. vananI zarUAta. coming events cast their shadows before. putranAM lakSaNa pAraNAmAMthI jaNAya. yathA mRtpiDataH kokurute yadyadicchati evamAtmakRtaM karma mAnavaH prapipadyate ( jema mATInA gaLA kuMbhAra irachIta AkAra karI zake che tema dareka mANasa potAnuM sAruM ke naThArUM nasibanuM baMdhAraNa pitAnI jAte ja meLavI zake che. * A apUrva graMthanuM saMzodhana karI varSonA parIzrama pachI spaSTArtha ane vi. vecana yukta deva, gurU, ane dharmane oLakhAvatA kiMmatI sAhityane khajAne A paNA mATe arpaNa karanAra muni zrI vinayavijayajInA vartamAna jIvananI zarUAta kAThiyAvADanA eka nAnA gAmaDAmAMthI thAya che. choDavaDI gAma junAgaDha najIkanuM eka gAmaDuM che, ke jyAM devakaraNa jAdavajI nAmanA vizAzrImALI vaNika grahasthane ghare temane janma saM. 1927 nA ASADha vadI 11 nA roja thayo hato. A vakhate temanuM nAma vIrajI rAkhavAmAM AvyuM hatuM. mAtA-pitAno mukhya guNa putravAtsalyane hoya che, ane temAM paNa devakaraNa zeThane tyAM ekaja saMtAnanI prApti hovAthI temane bahu lADathI ucheravAmAM AvatA Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. hatA. temanI AnaMdI bALaceSTA, nirdoSa hAsya ane sarala gammatathI temanAM mAtA jhaverabAI bahu khuza rahetAM ane temanI saMbhALamAMja saghaLe vakhata AnaMdathI pasAra karatAM. kamanasibe mAtAne putraratnanA prArabdhane vizeSa nihALavAne prasaMga maLe te pUrve putranI ummara haju te sAta varSanI thaI teTalAmAM dehamukata thayAM ane tethI pItA putrane kaTuMbika varga sAthe khAvA-rahevAnI goThavaNa karavI paDI. putranAM lakSaNa pAraNAmAMthIja vartAya." te nyAye temanI keLavaNI paratve rUcI, tapAsavAnI Teva tathA grAhya zakita asAdhAraNa hatAM. chatAM temanuM janmasthaLa khuNAmAM paDela hovAthI agiyAra varSanI ummare teo gujarAtI cha cepaDIne ame bhyAsa karI rahyA teTalAmAM temane dukAnamAM joDI devAmAM AvyA. dukAnamAM te mane mukhya kAma nAmAnuM karavAnuM hatuM. chatAM te uparAMta pitAnI khetI upara dekharekha paNa rAkhavI paDatI. agara che ke khetInuM kAma karavAne mATe kheDUtane nekara (sAthI) rAkhela hatuM, te paNa jamInanI mAlekI ane phAramanI javAbadArI tenA kuTuMbane zIra hatI ane tethI jamInanI AvakamAM temanA Asa manAtA vargane lAbhAlAbha samAyeluM hatuM. vartamAna saMjogomAM jema moTe bhAge levAya che, tema ghaNuM kuTuMbamAM saMjegonI pratikuLatAthI bALakane zikSaNane samaya chatAM najIvI Avaka mATe dhaMdhAnI dhusarI ke nekarInI beDImAM nAMkhI devAya che tema ApaNuM gruta vIrajIbhAI mATe thayuM, chatAM keTalIka vakhata najIvA saMjoge paNa khAsa anukuLa thaI paDe che te nyAya A prasaMge vIrajIbhAIne lAgu paDaze. kemake tenuM hRdaya kemaLa hatuM, tethI khetI jevI sakhta majurI karanAra kheDUta ( majura)nA zrama mATe temane dayA AvatI ane pite zeThanI upAdhIvALA chatAM te meTAIne bAju mukI pAka tapAsavA . jatAM potAnA kheDUta sAthIne baporanA jamavAne bhAta sAthe laI jaI ApatA tathA temanI sAthe vAtacItamAM keTaleka kALa rekatA, A pravRttithI teone AnaMda e thatuM ke potAne sAthI pukhta ummarane ane dharmane rAgI hatuM tethI te bhajana lalakArate te teone sAMbhaLavAne haMsa vadhavA lAgI. sAthI jenuM nAma bahecara hatuM te gRhasthAzramI chatAM strI purUSa baMnee cethAvatanA niyama karyA hatA. ane te vakhate vakhata be traNa upavAsa ekI sAthe kheMcI kADhate. ATaluM chatAM te hamezAM kAma upara jate ane rAtre taMbure laI meDI rAta sudhI bhajana kIrtana karate. virajIbhAIne parIcaya vadhate game tema tema te rAtrInA bhajanamAM paNa jeDAvA lAgyA ane pote paNa sAthe gAvA ane bhajana tathA prahAda AkhyAna, dhruva khyAna, kuMvarabAInuM mAmeruM vigere keTalAka gAmaDAmAM sarva paricita jevAtA bhajane e karI nAMkhyA. A saghaLAnuM pariNAma e thayuM ke vIrajIbhAIne bhakita upara prema jAmyA ane bahecara tathA vIrajIbhAI ane bhaktanA nAmathI oLakhAvA lAgyA, Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 vIrajIbhAinuM kuTuMba jaina hatu, te jainanA putra hatA. ane jaina nAme eLakhAtA hatA chatAM Aja kAlanI dha--dhama zabda pAkAranAranI dhama bhAvanA hRdayamAMthI khasIne jIbhamAM AvI vasI hAya tema teo jaina tattva jANuvAne benasIba hatA. dareka dharmamAM joi tA ghaNuMA bhAga potAnA kahevAtA dharmanu mAM mAthuM paNa bhAgyeja jANuvA chatAM phakta dharmanu dhaDa pakaDI jhujhe che. paNa tee dharmanA rahasyane samajatAM zIkhe te pachI Atmahita saheje sulabha thaI zake. te paNa subhAgye dhanA aMge mukarara thayelAM niyamita kriyAkAMDa ane vrata niyama tathA parva divaseAnI saralatA evI te anukuLa ane sudRDha paddhitithI yeAjAela che ke vizravAne te peAtAnI pharajanu` saheja bhAna karAve che. paryuSaNu patra e jaina prajA mATe evA dvivasa che ke jenAthI " jaina " birUda dharAvatAM khALa vRddha sarva jANItA che. meTA zaheramAM ke nAnA gAmaDAmAM, sekaDo mANaseAthI ke ja galamAM vasatA eka ja jaina pazu A parvanA divasa tapa, japa, dhyAna, bhAvanA-sevA-bhakita ane dharmArAdhanamAM pasAra kare che. gAmaDAnA leAkA peAte jaina che te paryuSaNunA ATha divasa jANI zake che. sAmAyika pratikramaNa pUjA zAsravAMcana vagera nitya Avazyaka Atmahita kriyAnuM ArAdhana A ATha divasa ane nahi te. chellA eka divasa tA sa kAI kare che. A pramANe cheDavaDImAM paNa paryuSaNanA divasa AvatAM vIrajIbhAIne pAte " jaina " hAvAnuM bhAna thayuM. gAmaneA mATA bhAga vaiznava sa`pradAyI hAvAthI ane vIrajI bhaktane prathama saskAra becara bhaktanA thavAthI temanuM hRdaya vaidika dharmomAM raMgAyuM hatu. te paryuSaNa parvamAM zAstra zravaNa thatAM navu jANavA AkarSAyuM. ane ekaDa.nA pADe pAkA thavA pachI eka zIkhavAne jema vidyArthInuM citta AkarSAya che, tema peAtAnA kuLa dha mATe abhyAsa karavAnI jIjJAzA thai AvI. vIrajIbhAI jaina dharma mATe jema jema navuM navu' vAMcatA gayA tema tema vadhA re uMDA utaravA IcchA thatI gaI ane tenA pariNAme vairAgya bhAva thaI AvyeA. atyAra sudhImAM te dukAnanA kAmamAM bahu ochA bhAga letA hatA, ane mAkI pustaka vAMcavA ane stavana, bhajana karavAmAM divasa kADhatA hatA. tethI temanA pitAne vIrajIbhAinA lagna jaladI karavA icchA thai. te mAnatA hatA ke saMsAramAM putranu' joDANa karavA ane tenuM dhaMdhAmAM citta lagADavAne strI rUpI kheDI paDerAvavA jarUra che. strIne mAhinInu rUpa eTalA mATe Apela che ke tenA sa`sa pAsanI mAha dizAmAM purUSa aMdha banI javAthI potAnuM AtmakalyANa dharmadhyAna ane vairAgyanA vicArane visarI jAya che. A uparathI peAtAnA putranA vairAgyabhAvane sa`sA2 pakSamAM kheMcI rAkhavAne tathA peAtAnI gharabhaMga sthiti hAvAthI putravadhu AvatAM Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. bAra khule te mATe temaNe vIrajIbhAIne saMbaMdha-sagAI karatA dhAryuM. paNa A khabara vIrajIbhAIne paDI javAthI temane tema karavA sApha nA pADI ane teo kharIda arthe 152 mAM jetapura gayA ke jyAM DhaMDhoyAnA sAdhu mANekacaMdajI svAmI ( tapasavI) mAsu hatA tethI temane maLyA ane dharmacarcA thavAthI temane Anada thatAM pitAne dIkSA levAnI IcchA thaI hatI, ne A avakAza maLI AvyuM, jethI turta temaNe tyAMja dIkSA levA dhArI, rajA mATe potAnA pitAne patra lakhe. prema e addabhuta lAgaNI che. sAmAnya paricita be pati vacce premanuM bIja na dhArelI rIte vavAI javA pachI te vRkSa evI chupI rIte vadhI javA pAme che ke tenI majabutI ane vizALatAnuM kharUM bhAna prasaMge ja thaI zake che. A sAmAnya vyaktinA premanuM svarUpa che. tyAre pitA putra vaccene kudaratI prema keTale vizALa hoya tenI gaNanA thavI bahu muzkela che; game tevA aparAdha vacce paNa pitA putrane nirdoSa jue che, game tevA kurUpa vacce paNa pitA putrane tejasvI mAne che. ane game tevA vartana chatAM paNa pitA putrane cAhe che, tenuM kAraNa kudaratI prema na hi te bIjuM zuM kahyuM che ke baMdhanAni khalu saMti bahUni premarajjudRDhabaMdhanameva dArubhedanipuNo'pi SaDaM viniSkriyo bhavati paMkajakoze "baMdhana ghaNuM hoya che, paraMtu premarUpa deraDI daDhabaMdhana che. kema ke bhramara lAkaDuM bhedavAmAM catura chatAM paNa kamaLa kezane bhedI zakatuM nathI." pitAnA putranuM citta saMsAramAM joie tevuM nathI, tema devakaraNa zeTha jANa tA hatA; chatAM jyAre te dIkSA levAnA che tema tene khabara maLyA ke tuta jANe ke teo hamezane mATe putraratna gumAvI besatA hoya te AghAta thaye. putranA vartanamAM tenuM hita keTale aMze sadhAya che te gaNanA karavA jeTalI temanI premadRSTi udAra thaI zakI nahi. tethI teo potAnA bhAI jIvAbhAI sAthe jetapura AvyA ane dIkSAne mATe rajA ApavAne badale aneka prakAre AThaMda karatA vIrajIbhAIne pitAnI sAthe laI gayA kahyuM che ke pAdAkulakaM hA hA duSTakadarthitakAyaiH kSiptaM janma mudhA vyavasAyaiH kAkiNyarthe cintAratnaM hAritametadakRtvA yatnam jema keI keDI meLavavA mATe ciMtAmaNI ratna I bese che, tema duSTa saM. sAranI vAsanA mATe niSphaLa prayatnavALA purUSe prabhu bhajanane yatna karyA vinA janma gumAvI de che. >> Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 mana e svataMtra che. zarIrane revA-kAbumAM rAkhavA ke keda karavA bhale sarva kaI prayatna kare, paraMtu manane rokavA koI samartha nathI. manane pravAha akI-asima ane agAdha che. mananI ritharatA jemAM prema joDe che, temAMja te cirasthAyI lAgI rahe che. tene bIjI vAta, zRMgAra ke mohaka vastu paNa tuccha lAge che. tema virajIbhAI temanA pitAdI-kaiTuMbIka AgrahathI ghare pAchA pharyA, paraMtu temanuM mana virAgyathI pAchuM pharyuM nahe te svAbhAvika kahevAya che ke mana gva manuSyAna rAkhyuM vaM bhakSaNo mana eja manuSyane baMdha (mahAdi ) ane mokSa (chuTApaNA) nuM kAraNa che. ane te pramANe vI2jI mAinuM mana mekSa ( saMsArathI chuTApaNuM ) cAhatuM hatuM. tethI teoe ghare AvavA pachI-bhUmizayana, ekAsaNu, brahmacarthavRta, saceta tyAga, e vagere virakta bhAvanAnA AcAra grahaNa karyA hatA. agara jo ke pitAnI pAse rahI A pramANe karavA sAme temanuM kuTuMba tAtkAlika vAMdhA letuM hatuM nahi te paNa vIrajIbha InuM mana hamezane mATe baMdhanamAM rahI tema karavAthI kadI khalanA thavAnI zaMkA rAkhatuM hatuM. vaLI game teTalI chuTa chatAM saMsAra avasthA ane paricita meha temanA dharmakAryamAM kadAca aMtarAya lAve te banavAjoga hatuM ane tethI eka varSamAM cAra pAMca vakhata tapasvI pAse jA Ava thaI ane aMte 153 nA mAsA mAM tapasvI verAvaLa hovAthI tyAM temanI pAse gayA ane dIkSA levAne daDha saMkalpa jaNAvyuM ke je khabara punaH temanA pitAne ApatAM teo tyAM AvI pAchA teDI javA kahevA lAgyA. vIrajIbhAIne nizcaya daDha hatuM, ane tethI saralatAthI mArga karavA ane bane te parahita karavAnA hetuthI temaNe potAnA pitAne javAbamAM vinaMtI karI kahyuM ke * pitAjI ! game tevA tuccha viSayamAM pravezavA chatAM ujavaLa AtmAone dharma savaMtaH vairAgyamAM jhaMpalAvuM e che. be hyadaSTithI jyAM sudhI usvaLa AmAe saMsAranA mAyika prapaMcamAM dazana de che. tyAM sudhI te kathananI siddhatA kavacit durlabha che, e niHsaMzaya che. mahAvIrano eka samaya mAtra paNa saMsArane upadeza nathI. enAM saghaLAM pravacanamAM emaNe eja pradarzita karyuM che tema tevuM svAcarathI siddha paNa karI ApyuM che. kaMcanavarNa kAyA, yadA jevI rANI, aDhaLaka sAmrAjya lakSamI, ane mahA pratApI rAja parivArane samUha chatAM tenA mehane utArI daI jJAna darzana yegaparAyaNa thaI eNe je addabhUtatA darzAvI che, te anupama che. enuM eja rahasya prakAza karatAM pavitra uttarAdhyayana sUtramAM, AThamA adhyayananI pahelI gAthAmAM kapila kevaLInI samIpe tatvAbhilASInA mukha kamaLathI mahAvIra kahevarAve che ke - adhuve asAsayaMmi saMsAraMmi dukhkhapaurAe kiM nAma dudhyaM takammayaM jeNAI duggaiM na gachejhA Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 vaLI mane e zakA che ke kvacidvidvadgoSTiH kvacidapi surAmattakalahaH kvacidvINAvAdaH kvacidapi ca hA heti ruditam kvacidramyA rAmA kvacidapi jarAjarjaratanu najAne saMsAraH kimamRtamayaH kiM viSamayaH saMsAramAM koI vakhata vidvAnone vinoda, koI vakhata madirA pIne masta thaelAone kalaha, koI vakhata vINune nAda, kaI vakhata hAhAkAra thatuM rUdana, keI vakhata mane hara strI ane kAra vakhata vRddhAvasthAthI jarjarIta thaela zarIra dekhAya che. A uparathI saMsArane amRtamaya kahe ke viSayamaya te samajI zakAtuM nathI. he pitA ! A e guMcavaNavALe prazna che ke je ukelavA samartha purUSonI jarUra che, ane tevA purUSanI prApti mATe saMsAra mehathI virakata thavA prathama jarUra " che kAraNa ke tevA samartha na saMsAramAM rahIne meLavI zakAtA nathI. kemake- ramyaM har2yAtalaM na kiM vasataye zrAvyaM na geyAdikam , kiMvA mANasamAsamAgamasukhaM naivAdhikaM prItaye / kiMtUzAntapatatpataMgapavanavyAloladIpAMkura cchAyAcaMcalamAkaLayya sakalaM saMto vanAntaM gatAH // mahelavALI agAzIomAM rahevuM zuM ramya nathI? gAyanAdI saMgIta zravaNa karavAM te zuM 5saMda nathI paData? ke zuM prANathI paNa priya saMbaMdhIonuM samAgama sukha adhika prItinuM nathI? hAM che. paraMtu vastutaH e sarva pataMgIyAnI peThe paLavAra UMce caDhI paDI jAya tevuM, ane dIpakano tinI chAyAM pere calAyamAna che, tema joI sapurUSo vanamAM cAlyA gayA che. | mATe he pitAzrI ! je Apa mArA hitiSI he te ubhaya bhavanA kalyANa athe mane je bhAvanA uddabhavI che temAM avarodha lAve nahIM. A vacanonI dhArelI asara devakaraNa zeThanA hadaya upara thaI eTaluM ja nahi paNa teDavA Avela pitA pate paNa dikSA levA taiyAra thayA. _ tapasvIe temane abhyAsa zarU karAvyuM ane vIrajIbhAIne temanI AjJAthI dikSA ApavA nakkI karyuM. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSA. zuddhaH prasiddhimAyAnti laghavo'pIha netare / tamasyapi vilokyante dantidantAna dantinaH / / jema aMdhArAmAM rahelA hAthInA dAMta dekhAya che paraMtu hAthI dekhAtA nathI. ( kemake dAMta dhALA che ane hAthI kALA che ) tema nAnA chatAM zudgha purUSa prasiddhi pAme che. ane meTA DuMgara jevaDA paNa azuddha hAvAthI prasiddhi pAmatA nathI. sattAvIza varSanI pUra yuvAna avasthAe kuTuMbanA cyAgrahu prema ane sukhasa Mpatti vacce saMsAra upara anitya bhAva bhAvanAra ApaNA graMthanAyaka virajIbhAIne dIkSA levAnuM muhUrta sa. 1954 nA kArtika vadI. 6 nuM mukarara thayuM ane tethI verAvaLanA ku DhIAbhAie mahAtsavane mATe pa'dara divasathI khAsa ma'Dapa ane dezaparadeza ka'kAtrI lakhI utsAha bharI taiyArI karavA lAgyA. A prasa`ge pitA ane putra sAthe dikSA lenAra che te khakharathI vIrajIbhAi ane tenA pItAnA nAmanA vahIvaTathI mukta karavA temanA leNA tathA devAnI sarva vyavasthA karI nAMkhI; vaLI samakitasAra graMtha bahAra pADavA mATe verAvaLanA druDhIyA bhAIee madada karI haze tethI takhkhA sagha sAthe sneha naheAte te mATe te graMthanA tyAMthI sadaMtara nAza karavA kabulavAthI ekasa'pI thatAM mahAtsava satASakAraka thai paDayA. A maheAtsava prasa`ge mahAra gAmathI doDhathI e hajAra memAna ekaThA thayA. dIkSAmahAtsavanA kAnyA ane graMthA racAyA ane A sarva saceAge vacce mukarara tArIkhe dikSA levA pachI te vIrajI svAmInA nAme prasiddha thayA. jyAre temanA pItA devakaraNa zeTha abhyAsamAM AgaLa vadhI dIkSA le te pUrva tAvanI khImArImAM te pachI be traNa mAsamAM gujarI gayA. mANekaca'dajI svAmIne vIrajI svAmInA paricaya jema jema vadhatA gayA tema temanA buddhibaLe mANekacaMdajI svAmInA hRdayamAM ucca vicAre jamAnyA ane temanA jJAnathI khuzI thai savAranA vyAkhyAna sivAya mAkI upadeza-vyAkhyAna vagere mATe vIrajI svAmI upara bhAra Avye. A sthiti vacce jetapura tathA peraaMdaranA cAmAsAM zAMtithI pasAra thayAM, A arasAmAM vIrajI svAmIne vAMcavA bhaNavAne ahu taka maLI ane mANekacaMdajI svAmInA graMtha saMgrahanA mATe bhAga temAe draSTi taLe kADhI gayA. jyAre jyAre vIrajIsvAmIne vAMcanamAM ka'ipaNa prazna thatA tyAre mANekaca dajI svAmIne puchyA, ane jyAMsudhI peAtAnA mananu samAdhAna na thAya tyAMsudhI hA mAM hA meLavI detA nahi. eka vakhata prakaraNa ratnAkara bhAga 3 jAmAM huMDInu... stavana vAMcatA temAM jIna pratimA saMbaMdhI pAThA sUtranA atha sAthe vAMcavAthI temanA manane pratimA pUjAnI AvazyaktA mATe zaMkA thaI ane tenA pariNAme samakti salye dvAra graMtha vAMcavA zarU karyAM ane A rIte baMne thra thanA vAMcanathI temanA huiyamAM aneka prazna utpanna thayA. peAtAnA haMmezanA rIvAja pramANe A sarve mATe temaNe Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 gurUne puchyu, paNa kazu` sa`teASakAraka samAdhAna na thatAM te graMtha vAMcavA manA thaI ane tethI utpanna thayelA praznA zaMkA rUpe dRDha thavA pAmyA. zakachu hRdaya thavA sAthe dRSTi bhramamAM AvavA pachI tenu nirAkaraNa na thAya tyAM sudhI tene lagatA sAmAnya prasaMga paNa khArIka tarka karavAne kAraNa Ape che tema te 5chInA vihAramAM tapasvInA pagalAM kei sthaLe levAyAM te oi pagalAM pratyenI puya bhAvanAnA dekhAve prabhu pratimA mATe temanA manane vadhAre draDha banAvavA kAraNu Apyu. ane vaLI vadhAre uMDANumAM AvatAM teozrInA phATA levAyAnuM jANI vIjIsvAmIne sthApanAnI jarUrIyAta mATe jevicAra thayA hatA te cheka majabuta thayA ane tethI peAtAnI za'kAnA vizeSa samAdhAna mATe koi vidvAnanA prasaMga zeAdhavA lAgyA ziheAramAM pepaTanAmanA eka janmamu'gA mANusa mahAja zrI ( hAla upAdhyAyazrI che te ) vIravijayajI mahArAjanA pUNyamaLe temanA darzanathI khelate thaye. tevA khamara temaNe sAMbhaLyA hatA, tethI jyAre tee peAtAnA gurU mANekacaMdrajIrAmI sA the amarelImAM sa. 1956nu cAmAsu` rahyA tyAre temanI IcchA uparokta vicArA mATe teeAzrI pAsethI zaMkAnuM samAdhAna karavavAnI thai AvI ane teja arasAmAM mahArAjazrI vIravijayajI ke jee pAlItANe cemAsu` hatA tyAM patra lakhI peAtAnI zaMkA mATe prazna puchavA icchA jaNAvI ane tenA uttara maLI javAthI pUchyuM ke Apa zrI je vastune hAthamAM agara keDamAM rAkhe che ane tene (muhapati ) kaheA che. te pheravI tene hAthapatti athavA keDapatti heA te zuM khATu ? AnA javAbamAM upAdhyAyajI mahArAje lakhyuM ke " mahAnubhava vyAkhyAnAdri khelatI vakhate mukha AcchAdana karavAnI vastu che mATe zasrakAre muhapatti kahI che; ane jo tamArA kahyA mujaba meDhe bAMdhavAthoja muhupatti kahevAtI hAya tA tame A hAra karavA bese tyAre tenu nAma zu kaheze ? kAraNa ke te vakhate muhupatti meDha mAMdhelI hAtI nathI. ! je vastu ja hare che tene tameA rajoharaNu kaheA che. te pachI vihAra karI tyAre page bAMdhIne phro tA roharaNa kahevAze nahIMtara kAkhaThuraNa kahevAze, kAraNa ke te vakhate kAkhamAM rAkhe che. AvIja rIte pagarakhAnu tathA aMgarakhA vigere ghaNAM draSTAM te ApI te praznAttaranu' ghaNuM sArI rIte samAdhAna karyuM. evI rIte judA judA ekavIza praznanA javAma maLavAthI vIrajIsvAmInA upAdhyAyajI mahArAja paranA gurUbhAva dinapratidina vadhatA gayA. vicAravamaLa vace vIrajIsvAmIe peAtAnA gurU mANekaca dajI svAmI sAthe amarelIthI vAMkeAnera tarapha vihAra karyAM, teTalAmAM premacaMda nAmanA eka zakhsa dIkSA levA araja karI ane tee vIrajI svAmIjInA ziSya thayA. A rIte ziSya sa khyA zarU thavAthI vIrajIsvAmIne ulaTu' saMkaTa AvI paDayu. kemake pAte je mAmAM zaMkAyukata hatA, temAM jANI bujhIne eka navA mANusane jheDavA te temanA manane DhIka lAgyuM nahi, ane tethI potAnI zakAe temane jaNAvI dIdhI ke jethI teNe Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 paNa temAM sAmela thavA icchA batAvI ane te rIte pAvAne te eka samattiDhaka sthAna thai paDyu' jANI sa vAtathI temane vAkepha karyAM. anukrame 1957 nA cemAsAmAM kuMDalA rahevAnuM thayuM', jyAre upAdhyAya zrI vIravijayajI vagere muni maDaLanuM cAmAsa' pADhaNa gujarAtamAM hatuM ane tethI patra vahevAra zarU rAkho aneka za'kAnu samAdhAna thatAM savega krikSA levA dRDha nizcaya karyA paraMtu A sava kAya daramiyAnamAM kuMDalAnA kruDhIyA bhAIeAne zaMkA paDavAthI keTaleka khulAsA pUchaye. A samaya dhama saMkaTaneA hateA. zraddhAnA raMga je vegamAM palaTAyeA hate, te vAta dRDha hatI; tyAre bIjI taraph cAmAsAmAM gamana te cAritrAvasthAmAM vighnarUpa hatuM. AvA sa N geAmAM kArtikI punama AvI ane savAranA vIrajIsvAmI derAsaramAM jai caityavadana karavA beThA. A banAve mATe kailAhula karI mUkaye kAkI pUname druDhIya! ane jaMJA savA~ sAthe meATA ADa'kharathI vAjate gA jate zatruMjayanA dRna arthe gAma bahAra jatA hatA tenI taiyArImAM hovAthI A dekhAva joi kruDhIyA bhAiAne lAgI AvyuM ane mutsadI vagamAM phoyAda raju karI. maharAja vIrajI svAmI darzana karI tyAMnA zvetAMbara upAzrayamAM jai beThA hatA tethI jaina sadhanAM AgevAna zeTha mULajI lavajI pAse jai mahArAjazrIne upAzrayamAMthI maMjA ApavA jALyu, tenA uttaramAM muLajI zeThe jaNAvyu ke " upAzraya mArI mAlekInA naDui paNa zrI sa'ghanI mAlekIneA che, ane saMdhamAM sAdhu vanA paNa samAveza thAya che, tethI temane yAM hakka che tyAMthI huM uThADI zakuM, ke rajA ApI zakuM te mArI sattAnI bahAranI vAta che." have khIjA praznanA avakAza rahyo nahIM. zeTha majakuranI prabhAva ane punya prakRtiA teja sAme vizeSa kahevuM te vya hatuM. have vIrajI svAmIne A pramANe na karatA jaNAvavAthI kahyuM ke-" bhAIe ! huM dI vicAra pachI jInapratimA zAsrAnusAra vadaniya--pUjaniya haiAvAnI jarUra svIkAruM chuM. temAM tamane AchuM Ave te Azcarya che. kemake temAM huM tamane duHkha detA nathI, tamArA bhAgyeAya A dizAnuM jJAna thavAmAM aMtarAya kare te tamArA bhAgyanI vAta che.'" vagere rIte zAMta paNa DheDhe javAba ApavAthI khIje mAga na heAIne sarve peAta peAtAnA sthAne gayA ane sa Mgha zatru MjayanA hRna karavA vAjate gAjate jai AvyA. te pachI vIrajI svAmIe tyAMthI zeTha muLajIbhainI dekharekha bharI madada sAthe pAlItANA tarapha vihAra karI zrI zatruMjaya gIrIvare jai yAtrAnA lAbha lIdhA, te tyAMthI pATaNu-gujarAta jaIne gurU vIravijayajI mahArAjane maLyA, na Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvega dIkSA ane vihAra. guNeSu kriyatAM yataH kimATopaiH prayojanam vikriyante na ghaMTAbhirgAvaH kSIravivarjitAH guNamAM yatna kara, DoLAnuM prayojana zuM che? kemake jema dUdha vinAnI mAyane ghaMTA vaDe zaNugAravAthI koI kharIdatuM nathI tema guNa vinAne ADaMbara nakkAme che. A pramANe tattarUcI thavAthI pATaNamAM temane kArtika vadI 10 nA roja saMvega dIkSA ApavAmAM AvI ne tyArathI teo zrI vinayavijaya jI mahArAjanA nAmathI oLakhAvA lAgyA. A pramrage pATaNamAM AcArya zrI vijayakamanasUrijI tathA pravartaka zrI kAMtivijayajI mahArAja ziSya samudAya nA moTA parivAra sAthe hatA. A prasaMga vihAra hatuM eTale turtaja tyAMthI vicAravAnuM hatuM, tethI sUrizvaranI AjJAnusAra gurU upAdhyAya zrI viravijayajI, panyAsa zrI dAnavijayajI, premavijayajI tathA vinayavijayajI vagere saMvee vaDedarA tarapha vihAra karyo, ane anukrame mAsuM chANumAM karyuM. abhyAsa pratye pUrNa prema heyane vinayavijayajI mahArAje prathamathI ja dazakAlIka, uttarAdhyayana, vagere keTalAka zAstranuM adhyayana karyuM hatuM ane tethI tapagacchanA paMcapratikramaNa meMe karI sArasvata vyAkaraNa zikhavAne lAbha lIdhe ane comAsA pachI 159 mAM gurU AjJAnusAre ujhe gayA. ke jyAM AcArya zrI vijayakamalasUri, upAdhyAya zrI viravijyajI, pravartaka zrI kAMtivijayajI, zrImane muni haMsavijayajI vagere munizvara pitAnA ziSya samudAya sAthe navadikSita muni vargane roga vahevarAvavA ekatra thayA hatA. ane tethI tyAM vidhisaha gahananI kriyA pUrNa thavAthI sarva sAthe vinayavijayajI mahArAjane mahA sudI 5 nA roja vaDI dIkSA ApavAmAM AvI. mahArAja zrI vinayavijayajIne vihAra gurU zrI upAdhyAya viravijayajInI sAthe ja AgaLa zarU thaye, ane anukrame pAlaNapura te comAsu thayuM. temane abhyAsa 5. dAnavijayajI, muni caturavijayajI tathA muni premavijayajI pAse AgaLa zarU hatuM. ane vaLI teoe muLa dikSA lIdhelI tyArathI hamezAM ekaja vakhata ahAra letA tethI magajane duHkhAve zarU thaye. A vyAdhithI temanA gurUe zarIra saMbhALavA bhalAmaNa karI. paraMtu punyanA utkRSTa prabhAva mATe daDha bhAvanAthI temaNe ekAsaNuM karavAnI paddhati zarUja rAkhI ane te nizcaya cheatyAra sudhI jALavatA rahyA che, eTaluM ja nahi paNa prAyazaH vigaya (ghI) paNa vAparatA nathI, temaja kerIne hame Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 zane mATe tyAga che. AvA aneka vRta ane parIsaha sahana karavA te temanA puNyatejanI nIzAnI che. ane teo tethI atyAre tapasvI mahArAjanA upanAmathI paNa oLakhAya che comAsA pachI tyAMthI kuMbhArIyAjInI yAtrAe nIkaLelA saMghamAM upAdhyAya zrI sAthe temane vihAra zarU tharo hatA ane te prasaMge bhAcArya zrI paNa IDaranA saMgha sAthe tyAM AvyA hatA. je hakIkata A prasaMganI bhAvanA mATe vinayavijayajI mahArAje eka stavana raceluM che te uparathI jANI zakAya che. kuMbhArIyAthI bheI raste vaDodarA thaI gurU AjJAthI 1990nuM cema su chANa thayuM. cAturmAsa pachI saM. 1961mAM vaDodarAmAM jaina kenphansa bharavAmAM AvI hatI. A prasaMge teo chANathI tyAM gurU pAse gayA hatA, ane kenpharansamAM khAsa bhASaNa karela (rIporTamAM juo) je ghaNuM asarakAraka thaI paDayuM. ane nAgAmanA paTela umedabhAIe potAnA be putra tathA bhatrIjA ane bhANeja sAthe temanI pAse dIkSA levA nizcaya karyo ke je pachI te paikI cAre 5. dAnavijayajI mahArAja pAse ane e ke muni navijayajI pAse dIkSA lIdhI. cagIne yAtrA-ga-dhyAna ane dharmakathA eja kalyANa tathA kartavya che. te pramANe upAdhyAyazrInI IcchA zIkharajInI yAtrA karavAnI thatAM teoe gurUnI sAthe mALavA tarapha vihAra zarU karyo ane ratalAma, Idera, ujajayanI thaI mAMDavagaDhanI yAtrA karI comAsA upara lazkara-gvAlIyara pahoMcyA ahIM comAsAmAM gurUne zvAsa jaNAtAM prasaMgopAta temane vyAkhyAna ApavAne taka maLavA lAgI ane temAM teo muLa abhyA. sane lIdhe jaladI jhaLakI nIkaLyA. vaLI comAsA daramiyAna "praba caMdrikA" ne graMtha kaMThAgre karyo. A prasaMge upAdhyAjInA upadezathI tyAnAM saMghamAM cAlate kaleza dUra thavAthI devadravyanI ghaNI 2kama ekaThI thaI hatI. cemAsA pachI ukha dhyAyazrI sAthe teone vihAra baMgALA tarapha AgaLa va. che ane bArasa (kAzI), ayodhyA, sihapUrI, caMdrapurI, kakidi, ratnapurIdhunAvA, lakhanAra. kAnapura, vagere sthaLe yAtrA karI zikharajI padhAryA. ane tyAM kalakattAnA AvelA saMghanI vinaMtithI te tarapha javuM thatAM saM. 1962 nuM mAsuM kalakattAmAM thayuM, kalakattAthI comAsA pachI sa gha sAthe upAdhyAyajI sahIta muzidAbAda (masudAbAda , thaI ajImagaMja AvatAM tyAM AcAryazrI vijayakamaLasUri maLyA. ahIM bAbu dhanapatasiMha cha pAvela zAstro paherI tenA vAMcanane lAbha lIdhe, ahIMthI caM. pApurIne mATe saMgha hAthI, moTara, gADI, ghoDA ane relavenA rIjhavarDa DabA sAthe bAbu takathI nIkaLatAM temAM pAda vihAra karatAM caMpApurInI yAtrA karI upAdhyAyajI sAthe 1963 nuM comAsuM AgrAmAM karyuM, ke je daramiyAna tyAM upAdhyAyajInA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 nAmathI pAThazALA zeTha gulAkhaca'dajI mIDanalAlajI taraphathI kheAlavAmAM AvI. tyAMthI cAmAsu` pUrNa thatAM vicaro dilhI, aMbAlA, ludhIAnA, amRtasara, lAhAra thai gujarAnavAlA AvyA. ahIM marhuma AcAryazrI vijyAna dasUrizvara ( AtmArAmajI ) mahArAjanI pAdukAne pratikSA maheAtsava thayA. A prasage AcAryazrI vijayakamaLasUranu" paNu tyAM padhAravu' thayuM hatuM, dharmanA jhaghaDAnuM A vakhate tyAM pramaLa hatu, ane temAM paNa teja vakhate ajJAna timira bhAskara para lenAtana bhai vacce meTA jhaghaDA ubhA thayA hatA. A mabatamAM vAda vivAda mATe munizrI vallabhavijayajI mahuM rAjatuM gujarAta, taraphanA vihAramAMthI pAchuM gujara navAlA Agavu thatAM savene tyAMja ceAmapu sAthe rahevA taka maLI te tethI temanI sevAmAM tee pAtAnA abhyAsa ghaNA AgaLa va dhArI zakayA. A dareka comAsAmAM upAzcAyazrInI tabIyata nAdurasta jaNAtAM vyAkhyAna temane vAMcavu paDatuM hatu', tathA vallabhavijayajI mahuArAjane paNu paricayamAM tamatI zaktine mATe vadhAre uMcA mata badhAye hate. A lAMbI mudatamAM gujarAta kAThi yAvADamAMthI trinayavijaya mahArAjane have A tarapha vicaravA rajA ApavA mATe upAdhyAyajI tarapha patrA AvatA hAvAthI gujarAnavAlethI vIhAra karavA pachI a`ba:lAmAM 5, dAnavijayajI mahAraja maLa AthI te pachI gurU AjJAthI te mA kezaratrijayajI mahArAja sAthe hastinApUra thai dilhI gayA. ahIMvRddha muni rAunajiyajI bimAra heAvAthI temanI cakarImAM rokAvu thayuM te te daramiyAna zadhanA AgrahuthI gurU AjJA maLatAM tyAM cAturmAsa rahyA. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgrahanI zarUAta. while we live let us live. jIvavAnuM sArthaka karI che." mahArAjane vAMcanane zokha eTale badhe che ke vyAkhyAna-upadeza uparAMtane banI zakato vakhata vAMcanamAMja pasAra thAya che. Ama vAMcanamAM je kaMI tatva maLe tene saMgraha karI bhaviSyanI prajA mATe sAre saMgraha zodhI rAkhavA temanA hRdayamAM dilhIthI preraNA thaI ane te vakhatathI temaNe A graMtha lakhavAnuM zarU karyuM ke jenA pariNAme sAta varSanA satat parizramanA phaLa rUpe saMgrahAela sAgara mAdadhImAMthI eka laharI tarIke A graMtha atyAre ApaNe prakAzamAM Avela joI zakyA chIe dIlhIthI comAsA pachI sikaMdarAbAda (budelakhaMDa) jatAM tyAM zeTha javAhara lAla jenIne jJAna bhaMDAra jovA taka maLavAthI tene vyavasthAmAM mukI sUcipatrAdi karavA sAthe tyAMthI keTalAka navA graMthe maLI zakayA. te pachI vicarI saM. 196 nuM cAmAsuM gurU AjJAthe AgrAmAM karyuM. AgrAmAM yAtrALu bAne utaravA sAdhana na hovA thI mahArAjazrInA upadezathI tyAMnA jeneAe moTA kharce dharmazALA baMdhAvIne te pachI temAM gurU upadezathI pAThazALA tathA lAyabrerI khelavA mAM Avela che. e mAsA pachInA vihAramAM jayapura pahoMcatAM aDrAImahotsavAdI zubha kArya thavA pAmela te pachI kIsanagaDha jatAM ajamerane saMdha AmaMtraNa karavA AvavAthI tyAM pUjAdi dha marAdhana thavA pachI ajamera jatAM gurUAzA tathA saMdhanAM AgrahathI 1960 nuM comAsuM tyAM ja karyuM. ane te daramiyAnamAM ledhI pArzvanAtha tathA meDatAnI yAtrA karI tyAMnA bhaMDAra ughaDAvI sucIpatrAdInI vyavasthA karI. ajamerathI e mAra pachInA vihAramAM nayAzahera (bAyAvara) thaI jata AvatAM tyAMnA derAsara tathA upAzrayanI hajAro rUpiyAnI jamIna vagerenI geravyavasthA hatI te mATe upadeza daI sudhAro karAvI, tyAMthI pAlI, rANakapuranI paMcatIrtha nAnI tathA meTI karI, AbujI thaI pAlaNapura AvatAM gurUjhAyA 1968 nuM mAsuM tyAM karyuM. A vihAra daramiyAna mahArAjazrIne be bhaMDAre jovAnuM tathA sutra ane aneka bhASA graMthane paricaya thayuM hatuM. ATalA uparathI AvA graMthamAM zuM che? tenA smaraNArthe jaina graMthanI gAIDanI jarUrIyAta javAthI pAlaNapuranA mAsA daramiyAna te kAma hAtha dharyuM. ane tyAja purUM karyuM " A graMtha (jaina graMtha gAIDa) tyAMnAja vatnI gAMdhI cadulAla bhAIcaMdanA samaraNArthe Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 temanAM vidhavA strI bAI metInI madadathI atrenI AtmAnaMda sabhA mAta bahAra paDI cukela che. ane jenA mATe judA judA prazasApatra bahAra AvyA che. comAsA pachI tyAMthI vihAra karI tAragALa thaI UMjhAnA saMgha sAthe kezarIyAjInI yAtrA karI pachI bhoyaNajI (mallInAtha) pAnasara, zakhezvara thaI vaDhavANukAMpa padhAratAM tyAM jAhera bhASaNa karyuM. tyAMthI lIMbaDI AvatAM tyAM paNuM bhaktithI pura praveza thavA sAthe jahera bhASaNa karyuM. ke jemAM tyAMnA ThAkora sAheba tathA DhuMDhIyAnA sa dhu zrI nAgajI muni, nAnacaMda muni vageree temaja baMne phirakAnA jaina bhAIoe utsAhathI bhAga lIdho hate. pachI tyAMthI rANapura, cuDA, boTAda, vaLA, pachegAma thaI pAlItANA padhAryA ke je daramiyAna uparanA sarva sthaLe vajana mahotsava ane jAhera bhASaNathI ane ka upakAra thayA hatA. mahArAjazrI pAlItANA padhAravAnA khabara kuMDale thavAthI tyAMnA saMghe premathI AmaMtraNa karyuM ne gurU AjJA meLavatAM 1969 nuM comAsuM tyAM TharyuM. A prasaMge pAlItANethI kuMDale padhAratAM kuMDalAnI ToLI sAme AvI gArIyAdhAra, bhesavaDa, junAsAvara vagere sthaLe pUjA bhaNavavAdika dhamarAdhana kayuM hatuM. A varSamAM kAThIyAvADa ane khAsa karI pAlItANA tathA kuMDalAmAM ati vRSTi thavAthI tyAM ane AsapAsanAM gAmamAM aneka kuTuMbe pAyamAla thayAM hatAM tethI mahArAjazroe muMbaI vallabha vijayajI mahArAja upara patra lakhatAM muMbaInA saMgha mAraphata tathA pATa, pAlaNapura vagere taraphathI maLelA lagabhaga be hajAra rUpiyA nAnA gAme mAM nukazAnamAM Avela kuTuMbamAM gudAna rUpe vaheMcAyA hatA. kuMDalAnA mAsA pachI gIranArajInI yAtrA karavA jatAM kuMDalAnI TeLI sAthe jaI dhAragaNa, calALA, dhArI, bhADera vagere sthaLe svAmIvAtsalya tathA pUjA mahatsava karyo hate ane te pachI bagasare jatAM tyAM praveza mahotsava, a hAImahotsava, svAmIvAtsalyAdi dharma kArya thayAM hatAM ane teja prasaMge DhuMDhIyA saMpradAya nA tapasvIjI mANekacaMdajI svAmI tathA jecaMda muni tyAM hovAthI te saMghamAM paNa e svAmIvAtsalya thayAM hatAM. vaLI te prasaMge bagasarAmAM dhamarAdhana mATe upAzraya na hovAthI upadeza detAM dozI murajI bhAbhAnI vidhavA bAI gagala tathA saMtaka taraphathI upAzraya mATe gaThavaNu karavAmAM AvI hatI. tathA saMghe derAsarajI karavA jamIna laI te mATe taiyArI karI hatI. tyAMthI vihAra karI amarelI jatAM tyAMnA nAganAthanA vizALa cekamAM " zu ddha bhAvanA" e viSaya upara jAhera bhASaNuM ApyuM hatuM, tyAMthI mAvajavA, bhesANa thaIne pitAnA janmasthAna choDavaDI gayA hatA. mahArAjazrInA A taraphanA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 vihAramAM jainadharma mATe ghaNI jAgRti thaI hatI ane dareka sthaLe traNa vakhata vyA khyAna, pUjA, prabhAvanA, svAmIvAtsalyAdi mahatsava thaI rahyA hatA. cheDADImAM traNa svAmIvAtsalya thayAM hatAM. ane jetapurathI pAchA teDavA janAra jIvAbhAIe pa[ A prasaMge gurUbhakti ane zAsanna unnatimAM svAmIvAtsalyAdi karI sAre bhAga lIdhuM hatuM. temaja mAgamAM revanyu kamIzanara, vahIvaTadAre vagere maMDaLe pratibodha mATe prasaMga meLavI Atmahita prApta karyuM hatuM. emAM ekaMdara mAvajIMjavethI ju nAgaDha sudhInA dareka gAmathI zrAvaka varga sAthe cAlI gIranArajInI yAtrA saMgha samu dAya yukata karI hatI. A prasaMge mArgamAM rANapura tathA khAracIyAmAM derAsara tathA upAzraya karAvavA goThavaNa thaI hatI ane tyAM jAhera bhASaNa karavAmAM AvyAM hatAM. jyAre vaDALamAM ane sakhaparamAM pUjA, jAhera bhASaNa vagere zAsana unnatinA kArya thayAM hatAM. junAgaDha yAtrA mATe rokAyA daramiyAna mahAvIra jayaMtIno prasaMga AvatAM citra suda 13nA roja jayaMtI ujavavAmAM AvI hatI. je prasaMge meTA meLAvaDAmAM prasiddhavaktAzrI caritravijayajI mahArAje tathA teozrIe jaya to mATe bhASaNa karI jayaMtI tarapha lekarUcI utpanna karI hatI. junAgaDhathI mAMgaroLa padhAratAM tyAM dIkSA mahotsava temaja aDrAimahotsavanA prasaMga pasAra thavA pAmyA hatA. daramiyAna cAturmAsa AvatAM gurU AjJAthI saM. 1970 nuM cAturmAsa mAMgaroLa karyuM. ane comAsA daramiyAna paNa dharmacaya te maja jJAnagoSTi vizeSa thavA sAthe ekatra thaela saMgrahane prakAzamAM lAvavA tyAMnA saMghane Agraha thatAM tene A prathama bhAga bahAra AvavA pAmyuM. cAturmAsa pachI vihAra karatI vakhate tIrthayAtrAno lAbha letAM sudhI saMgha sAthe gaye ane tyAM svAmIvAtsalyAdi thavA sAthe tIrthanI vyavasthA mATe keTalIka yojanA darzAvI. A prasaMge verAvaLathI paNa tyAM zaMgha Avela hatuM tethI mahArAjazrAne tyAM padhAravA vinaMtI karI ane verAvaLa tarapha padhAryA. A prasaMge mArgamAM ceravADa-sAdarI vagere sthaLe svAmIvAtsalya thayAM hatAM ane verAvaLa javAthI tyAM samavasaraNa tathA aThAI mahesUva thavA sAthe nIrAzrItAzayanI yojanA AvA prasaMge amalamAM mukavAmAM AvI temaja jamaNa zuddhi mATe vyavasthA thaI. verAvaLa mahotsava kriyA zarU hatI teTalAmAM mAMgaLa dIkSA mahotsavane bIjA prasaMga upasthIta thatAM AmaMtraNathI tyAM javuM paDayuM ane pachI tyAMthI vihAra rAjakoTa tarapha AgaLa zarU karyo. jyAre mArgamAM dareka sthaLe jAhera upadeza zarU rAkhavA uparAMta bhANavaDamAM aThThAI mahatsava thaye ane hamezanA jAhera lekacaramAM hiMdu musalamAna si eka sarakhA utsAhathI joDAvA lAgyuM. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 anukrame vihAra AgaLa vadhatAM jAmanagara padhAravu thayu' ane gurU AjJAthI sa. 1971 nu cAmAsuM tyAM thayuM. jAmanagara najIkanA vAgaDapradeza keLavaNImAM bahu pachAta che ema mahArAjazronA anubhavamAM AvatAM teozrIe te bhAganA keLavaNI kSetranI khIlavaNI mATe sAnukuLatA thavA mATe yogya upadeza ApavAthA cegya hIlacAla ane vyavasthA thaI ane sthAnIka lAbha mATe hamezanA vyAkhyAna uparAMta dareka aThavADIe jAhera lekacara ApavAne zarU rAkhyuM ke jethI judA judA prasa`gee judA judA viSaya para lekamata keLavavAne kAraNu maLI zakayuM. ane cAmAsA daramiyAna mahAvIra jaya'tI tema gurU AtmArAmajI jayaMtI ujavI te dheAraNu kAyama jaLavAya tevI yojanA karI. uparokata javana zreNIthI joi zakAya che ke mahArAjazronA nitya abhyAsanI prathA ane sazeAdhana prakRti upakAraka che. vaLI niyama, manigraha ane te lu patAnA tyAgathI tapasvI bhAvanA paNa vadaniya che. temaja satyazeAdhaka gRhastha vRti sAthe namratAnA sadguNuthI jovAtI gurUbhakti paNa AdaraNIya che, ane jenA parI NAme gurU zrI upAdhyAya vIravIjayajI mahArAjanA nAma smaraNe sAthe ajJA dhAraka vRtti sarvadA jaLavAyela evAya zake che. prakAzaka. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . . . zeDa makanajI kAnajI--mAMgaroLa, Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeTha makanajI kAnajInuM jIvana caritra. jIvana caritranA uddeza yasminjIvanti bahavaH satu jIvati kAkopi kiM na karUtu caMccA svodarapUraNam jenA AzrayathI dhaNuA jIve che, teja jIvatA che tema jANavuM, kAraNake peAtAnu peTa te zuM kAgaDA paNu cAMcathI nathI bharatA ? jagamAM janma dharavI zuddha antaHkaravALI manuSya vyaktionA jIvana vRttAnta uparathI janasamAjane dhaDe levAnuM prApta thAya che kemake tethI manuSya peAtAnI jIMdagImAM AvI paDatA sukhaduHkhAthI prasannAprasanna na thatAM peAtAnI jIMdagIne uttama rIte nibhAvI che. matalakhake sajjanAnA vRttAntanI rUparekhA te kharekhara manuSyanA jIvanane upayegI thai paDe che. janma prasaMga. A graMthane prakAzamAM lAvavAnA vicArane mULa puSTi ApIne jJAnamAM kartAnI icchA pramANe buka 125 vAparavA ane 25 svIkArI chapAela jovAnI hAMza darzA vanAra zeTha makanajIbhAineA janma saurASTra dezamAM AvelA zrI mAMgarAla zaheramAM nivAsa karatA zeTha kAnajInAM dharmapatnI khAI ANaMdanI kukSizrI vikrama saMvat 1921 nA bhAdrapada zudi 1nA rAja thaye hateA. terA hajI te skulamAM joDAvAne cegya sAta varSanI uMmare paDeAMcyA, teTalAmAM temanA pitA ke je dezakALane anusaratI nizALamAM vyApArapayegI AvarA khAtAvahInA pAkA nAmAne lagatA abhyAsa karI muMbaimAM zeTha mathurAdAsa ravajInI eDDIsamAM metAgIrInI nekarI karI peAtAna AkharU sArI jamAvI rahyA hatA te trIza varSanI bharayuvAna vaye saM, 1928 nA ASADha suTTI 1 nA rAja gujarI gayA. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 na patinA stravAsa samaye ANu dabAinI ummara nAnI hAvA sAthe AzvAsana tarIke makanajIbhAi ekaja putraratna hatuM. tenI ummara bALaka hatI tethI pati vi yeAganI ciMtA sAthe putrarakSaNanA bhAra paNa temanA zire AvI paDayA, chatAM Ave prasage dhairyane na khAi detAM putrane kelavaNInA maMdiramAM meAkalI dIdhA ane gharamAM paNa pAte vinaya, viveka temaja dhama saMbandhI upadeza ApI uttama guNeAnuM khIja rApavA lAgyAM. makanajI zeTha Ama sAta varSanI uMmare dezI skulamAM dAkhala thaI 5 varSomAM eTale 12 vaSa~nI umara thatAM te vakhate cAlatA abhyAsanI chellI paristhiti pAmyA. eTale nAmA lekhA vagerenu uttama vyApAra payegI zikSaNu prApta karyuM ane prasaMge prasaMge AvatA dhArmika utsavAmAM peAtAnA putrane mAtuzrIe dharma kAryoMmAM joDI tene dhazradhA paNa ghaNI sArI chApa besADI. sAmAnya sthiti vacce ghara kA bhAra upADI nirvAhanI vyavasthA karavA sAthe putrane bhaNAvavAnI sagavaDa taiyAra rAkhavAmAM ANudakhAIne aneka prakAre sakaDAmaNu mAMthI pasAra thavuM paDayuM', paNa makanajIbhAinI umara bAra varSanI thatAM mAtAnA A parizramanA badale tAkIde vALI devA temane tIvra icchA thai AvI; A vakhate dezamAM gharakharca nabhI zake tevI nAkarI ke bhaviSyanA udayanI AzA na hatI, tema svataMtra dhaMdhA mATe joitI sagavaDa na hatI; tethI ATalI nAnI umare nAkarI arthe mukhai gayA, tyAM jatAM prathama jamavA rahevA uparAMta aDhI rUpaiyAnA mAsika pagArathI zeTha sundara jI khImajIne tyAM nAkarI maLI, je svIkArI. A pramANe e va ( sa`. 1933 sudhI ) neAkarI karavA pachI bIje ThekANe mAsi . cha rUpaiAnA pagArathI dAkhala thayA, tyAM be varSa rahevA pachI saM. 1936nI sAlamAM trIje ThekANe mAsika rUA. 11nA pagArathI dAkhala thayA. ke jyAM ATha varSa sudhI eTale sa. 1944 nI sAla sudhI rahyA. daramiyAna mAtAne bhAra A thayA kemake zeThanA lagna khAI ThumakeAranI sAthe thayAM, temane sa. 1944nI sAlamAM eka putrane! janma thayeA. parantu karyuM sage te putra khALavayamAM ja maraNu zaraNa thayA ane te pachI atyAra sudhI sa tatI sukha mATe teo enasIma rahelA che, ke je khAmI te dhama premathI satAkhe che. sthItinuM parAvartana. zeThazrInI nIti nipuNatAnI sAthe vyApAramAM kAryakuzaLatA vyApArIonI sRSTimAM taravA lAgyAM tethI zeTha vanarAvana purUSAttame temane svataMtra dukAna karavA preraNA karI, eTaluM ja nahi paNa te mATenI madada karavA IcchA batAvI. A pramANe temanI DAMsane puSTi maLatAM sa. 1945 nA kArtika mAsamAM zeThazrIe mukhaimAM kApaDanI dukAna kheAlI ane temAM vacana ApanAranI muDI maLavA pUrve peAtAnA vagavasIlAmAMthI rUA. 20000) nA mAla bhace eTale madada ApavAnuM kahenAre Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ke je pramANe 1970mAM temanA taraphathI thaela dIkSA mahotsava prasaMge mAMgaroLanI pitAnI dukAne corI thavAnA samAcAra maLavA chatAM te vAtathI uga na lAvatAM kaMI ja na banyuM hoya tema vAtane dAbI devAmAM AvI ane mahatsava prasaMgane vadhAre hasathI dIpAvyo. zeTha makanajIbhAInA jIvananA kAryonI ATalI TuMka rUparekhA darzA. vavAthI aneka ucharatA utsAhI vyaktigaNamAM te mAnaniya thaze tema dhAratAM IcchIzuM ke AvA aneka prasaMgo sAthe temanuM jIvana vizeSa ujavaLa banatuM raho ! prakAzaka, Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. rUA. 800) dukAna mAMDayA bAda 6 mAse ApyA. jyAre pitAnI cAlAkIthI jathAbabdha mAla bharI vyApAra karavA mAMDe. eka varSanA vyApAramAM sAro lAbha thavAthI saM. 1946 mAM bIjI dukAna ane saM. 1948 nI sAlamAM trIjI dukAna calAvavI zarU karIne traNe dukAne 12 nekaranI madadathI pite calAvavA mAMDI. jethI vyApArI lekamAM ane jJAtimAM pote prasiddhimAM A vyA. saMteSa eja parama sukha che" e nyAye zeTha zrI traNa dukAna khelavA pachI lakSmI devInI kRpA prApta karI zakayA. paraMtu te sAthe je vyavasAya vadhI paDaye te AtmakalyANanA hetumAM vidatarUpa thate jaNAya, tethI maLela anukuLatAthI saMtoSa mAnavAnuM dhArI vyApArane hadamAM rAkhIne dezamAM rahevA sAthe AtmasAdhana karavA. ne vicAra karyo ane te mATe saM. 1953nI sAlamAM trIjI dukAna bandha karI be dukAnathI vyApAra kare zarU rAkhe. ane-pita-pitAnA dharmapatnI tathA mAtuzrI sAthe dezamAM (mAMgaroLamAM) AvyA ke putranA udayathI zAMta thatAM temanAM mAne phAgaNa vadi 15 ne divase svargavAsa thayela. tyArabAda zeThanA zarIranI taMdurastI paNa joIe tevI na rahevAthI saM. 1960nI sAlamAM mumbaimAM eka dukAna calAvavI zarU rAkhI (je Aja paryanta cAlu rahI che) ane pote saM. 1960nI sAlathI pitAnA dharmapatnI sAthe potAnA janmasthAna mAMgaroLamAM ja hamezAM rahevAnuM yegyA dhArI AnandamAM pitAnA divase nirgamana kare che. dhArmika kAryo dharmanA zubha kAryomAM zeTha makanajIbhAI pitAnI unnati sAthe vadhAre pramANu mAM bhAga letA rahyA che. paraMtu moTA bhAge teo khAnagI sakhAvata karavAne vadhAre pasaMda kare che. te paNa khAsa karIne paryuSaNa parva ane mahevAdi prasaMgamAM AgaLa paDate kharca daravarSe karatA jovAya che. A uparAMta saM. 1968nI sAlamAM temanAM dharmapatnI bAI hemake re vaSItapa karyuM hatuM. tenA ujamaNAmAM rUA. 3000) thI vadhAre dravyano sadupayega karyo hatoA sivAya munione pravajaryA vagere dhA. mika kAryomAM pite agra bhAga letA AvyA che. eTaluM ja nahi paraMtu pite meLavelI ghaNI saMpattimAMthI mAtra rU. 25000) pitA pAse rAkhI bAkInA dhanane sadupayoga karI dIdhuM che. ane pitAnI pAsenA dravyamAMthI paNa dhArmika kAryomAM ja kharca karavAnI utkaMThA dharAvatA rahyA che. A upa mata mAMga reLa pAMjarApoLa khAtAnA muMbaImAM rahelA vahIvaTanA trasTI tarIke tathA mAMgaroLanA derAsarajInA AbhUSaNe vagere dravyanA sa rakSaka (rejharara) tarIke utsAhathI kArya bajAvatA rahyA che. AvA zubha kAryomAM teonuM citta eTaluM te premathI jeDAela rahe che ke tevA saMjogomAM vyavahAra mehane teo meTA bhAge vIsarI jAya che, Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upodghAta. :0; sAhityanA mATe ApaNA deza-ApaNI Arya prajA ane khAsa karIne jaina prajA eTalAM te magarUra che, ke naitika bhAvanAnI parIpATIe atyAra sudhImAM kAI paNa deza ke dhanu' sAhitya tenI harIphAi karI zakela nathI. matalakha ke vartamAna samayamAM pravatA zAsana nAyaka zrI cama tirthaMkara vIra paramAtmAthI laIne atyAra sudhImAM sekaDe. AcAya -paDita-sAkSarA ane samad saMzodhakeAe maLIne jaina prajA mATe sAhityane je vArasA mukayA che te agamya ane alaiAkika sa`kalanAthI guthAela heAvA sAthe eTale tA vizALa che ke A amUlya samRddhinA vistAranu nAma mAtrathI paNa sapUrgu digdarzana karAvI zakAyuM nathI. Arya samAja mATe, heA ke sAmAnya dezanI pravRttimAM naitika bhAvanAne pA SavAne paNa vikrama--bheja Adi rAjavaMzIee sAhityanu mahu vizALa bhAvanA thI pASaNa karyu hatu. ane AvA rAjyAzrita zAMta jamAnAmAM sAmAnyapayAgI ucca keATInuM sAhitya ahu sArI rIte kheDAi zakayuM hatuM. A pramANe upalaka STithI joIzuM te paNa saheja bhAsa thaze ke ApaNI dRSTi sanmukha vAte sAhityanA bhaDALa eTale tA vizALa che ke A sarva dezIya amRta jharaNAnuM pAna karI levAnI lAlasA AyuSyanA kSetra pramANamAM du:sAdhya che. bIjI taraphathI vicAra karatAM vamAna samayamAM AjIvikAnA phAMphAMmAM agara te lakSmInA vizeSa meAhumAM garIba ane zrImata sai! eka sarakhA bhAvathI ekAkAra thai jatAM nya hArika pravRttinuM sAmrAjya eTalu' teA jAmI gayu che ke AvA amulya khajAnAnA lAbha levA agara tema nahiM te tapAsavA ane jALavavA jeTalA paNa avakAzanA abhAva moTA bhAga khatAvatA jovAya che. A pramANe chate sAdhane saMkaDAmaNu bheLavAtA prasaMgamAM kiMmatI sAhityanu dehina karI AvA sazeAdhananA sagrahavaDe janasamAjane satASavA ane alpAvakAze paNa vizeSa lAbha meLavI zakAya teA hetuthI jaina ke jainetara koI paNa samAjanA naitika taveAnA vizALa saMgrahu mahArAja zrI vinayavijayajI ekatra kare che tevu' jA vAmAM AvatAM te baheALA sagraha paikI eka sutra TIkA sahu be varSa pUrve mArA taraphathI pragaTa thaela * jaina darzana " nAmanA graMthamAM bahAra mUkavAmAM Avyu hatu Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ane te pachInA TuMka vakhatamAM A saMzAdhana tarapha lokalAgaNue dhAravA karatAM paNa vadhAre prema darzAvela joI tevA saMgrahamAMthI eka bhAga janasamAjanA upagArthe prakAzamAM lAvavAne A taka hAtha dharI che. janasamAjanI lAgaNImAM naitika bhAva reDI tene uccakeTIe keLavavAnuM kArya jema lekhakonuM che tema vaktAone paNa temAM sAre hisso che. nahi lakhI vAMcI zakanAra vargane paNa mAnuSi pharajonuM bhAna karAvavA mATe A vaktA varga prathama daraje upakAraka che tema kahevuM khoTuM nathI. AvA vaktAone mATe keI viSaya upara belatAM te viSayanA pramANu bhUta siddhAMta ane daSTAMtene jema vizeSa anubhava hoya tema potAnA carcavAnA viSayane vadhAre sughaTIta rIte poSI sArI asara karI zake che tethI temanA upagAthe A sAhityasaMgrahamAM dareka viSaya sAthe tene ghaTatA laikika daSTAMte tathA sAmAnya padyo paNa joDavAmAM AvyAM che. A graMthamAM dharmanAM naiitika ane Atmazakita darzaka tane saMgraha karela hevAthI jema hiMdudharmanA Sa darzana (cha darzana) kahevAya che tema A prathama bhAgamAM cha paricacheda rAkhavAmAM AvyA che ane tevA dareka paricchedane peTA adhikArathI alaMkRta karavAmAM Avela che. Atmazuddhi prApta karavA mATe prathama deva gurU ane dharmanA svarUpane oLakha vA jarUra che tethI A graMthamAM khAsa karI A trIpuTI viSayaka UMDANamAM abhyAsa thaI zake te mATe khAsa kALajI rAkhI pachIja AtmasvarUpane abhyAsa karAvavAmAM Avela che. ane tevA hetuthI graMthanI saMkalanAne kama teja dharaNe rAkhavAmAM Avela che temAM nIcenI TuMkI hakIkatathI jaNAI Avaze. agAu jaNAvela che tema graMthamAM jelA cha pariccheda pikI prathama parichedamAM bAra adhikAra rAkhavAmAM AvyA che. jemAM zarUAtamAM maMgaLAcaraNa-stuti karatAM zAsana nAyaka ahaMta prabhu ane te pachI sIddhanA svarUpane oLakhAvI temanI stuti karavA sAthe aSTa prakAre pUjA karavAnI uccabhAvanA ane lAgaNI chatAM tenA vidhividhAna tathA hetu samajavAnI gerahAjarIthI phaLanI prApti durlabha thaI paDe che, tevA prasaMgamAM pradakSiNAdi kriyA ane puSpAdi dravyapUjA temaja bhAvanAdi bhAvapUjA-arcA kiyA sahavartamAna darzAvI pUjAnA viSayane bahu phuTa karavAmAM Avela che. eTaluM ja nahi paNa kriyA sevanathI AtmA nirmaLa thatAM eTale guNazreNIe caDhavA pachI dravya pUjananA avalaMbana para (sAdhu avasthAmAM) bhAvapUjAthI je bhakti karavAnI che, te sarva keIne vizeSa Avazyaka hAyane te khAsa vistArathI ApavAno prayatna karavAmAM Avyo che. tathA te sAthe prabhubhakti mATe puSpa uparAMta vastrAbharaNa, dhUpa, dipa, ghaMTanAda AratI Adi sAdhana vaDe thatI bhAvanA temaja nRtyAdi ulhAsanA nitya karma, hetu tathA kriyA sAthe samajAvavA yatna thaye che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 tyArabAda ArAdhananA sa`ba'dhe khelatAM satatvanA sArarUpa mahAmatra nAkAranA svarUpane bahu vistArathI samajAvavAmAM Avela che, temaja tirthAdhirAja siddhAcaLa mahAsyane TuMkamAM dAkhala karavAmAM Avela che. avala`bana kriyA sAthe kama nija rAthe manamaTane aMkuzamAM rAkhavA tapazcaryA e mukhya sAdhana che. A hetuthI tyArabAda tapazcaryAMnA svarUpane samajAvI tenA mATe ujhamaNA (udyApanA )Adi thatI kriyAenI AvazyakatA hetu puraHsara samajAvavAne paNa khAsa yatna karyAM che. bhakti ane upAsanA athe uparokata viSayeA carcavA pachI sa kriyA ka nA avala'banarUpa devanA svarUpane ALakhAvavAne khAsa vistArathI lakhAela che, jemAM koI paNa dharma mATe sudevanA lakSaNu zu che te samajAvavAne khAsa prayatna karyAM che. ke jema karatAM deva tarIke kayA aDhAra doSo tyAjaya che. ane kayA cA trIza atiSaye temanI cAgyatA darzAve che, te vistArathI jaNAvI tevA saMguNa saMpanna koi paNu devane deva tarIke svIkAravA bhalAmaNu karavAmAM AvI che. eTalu' ja nahi paNa tevA sava. guA vibhUSita arhata prabhune oLakhAvatAM manuSya kATImAMthI tirthaMkara pada prApta karavAnA prasaMge temanA janma krikSA ane kevalpa temaja nirvANu mahImAnA svarUpane samajAvavA sAthe kaivalyAvasthAnI prApti mATe manuSya kayA dheAraNe adhikAra prApta karI zake te samajAvI devanA svarUpanuM bhAna karAvatAM prathama pariccheda pUrNa karavAmAM AvyeA che. bIjA paricchedamAM gurUnA svarUpane oLakhAvavAne yatna thayeA che. ane te mATe aDhAra adhikArA rAkhela che, jemAM prathama susAdhunA lakSaNa ane AcaraNanI eLakha ApI, dharmabheda vinA sAdhu tarIkenI lAyakAta dharAvatA jIganane nirmaLa svarUpamAM samajAvavAne bahu phruTa rIte prayatna karyAM che. ane te sAthe sAdhu dharmanA mukhya lakSaNA sthiratA-satASa-nirAbAdhapaNu' ( lebha ane mamatvanA tyAga ) nispRhatA ( mAhu ane mAyAnA tyAga ) ane nirbhaya avasthAnA svarUpane samajAvI sAdhu jIvananuM tatvadraSTi tarapha prayANu karAvI, te sthiti vacce temane sa samRddhi ( devaapavarga sukha ) sahaja prApta thavAnI zAstrAdhAre khAtrI karI ApI che. ATalI ucca kakSAe sAdhu jIvanane mukavA pachI temanI gurU tarIkenI ceAgya tA samajAvavA sAthe temanA AtmajJAnanI mahattA varNavI che. ane te sAthe gurUstu. ti karI gurU AvazyaktA puravAra karatAM sAdhu tarIkenI lAyakAtanA mukhya guNa saralatA temaja satyavaktApaNA mATe vIstArathI anubhava karAvyA che, AgaLa vadhatAM vadaniya gurUvaryAM peAtAnI pAchaLa yeAgya vArase ( ziSya sa*pradAya ) kevI kuzAgra buddhithI sAdhI taiyAra karI zake che te darzAvatAM ziSyane hitakheAdhanA zikSAsutra ApI viSayane vadhAre vikAsa ApyA che, ane temAM svAmI Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 vivekAnaMdanA zipadezanA upayogI bhAgane paNa khAsa umeravAmAM Avyo che eTaluM ja nahi paNa chevaTa brAhANagurU, brahmacArI-pati vagere sarva deziya gurU lakSa ne parIcaya karAvI viSayane sarva pakSe vizALa ane gurU pIchANa mATe upayogI thaI paDe te mATe khAsa niHpakSa kALajI rAkhavAmAM AvI che. trIjA dimAM dikSita nahi tevA sujana (saMsAra vyavahAramAM rahelA sAdhu) nA lakSaNa darzAvI saMsArI tarIke paNa sAdhu jIvana kevI rIte pasAra karI zakAya te batAvavAmAM Avela che. jemAM sajajana purUnA guNane aneka ucca pagathIpara darzAvavA sAthe temanA kAryanA mArgamAM kaMTakarUpa durjananA lakSaNa ane adharmAcaraNe samajAvI tethI cetavA temaja temanA tevA svAbhAvika vartana mATe dayA khAvAne sUcavI vyavahAramAM vasatA vargane sujana dujananA rIta rIvAja ane vartanano uDo abhyAsa karAvavA sAthe sajajanatAmAM praveza karAvavA prera karI che; eTaluM ja nahi paNa chevaTe satsaMgatinA lAbha darzAvI daSTAMto sAthe sata samAgamanI mahattA sudaDha karavAmAM AvI che. cethA paricamAM kusAdhu yAne durjananA durlakSaNene vistArathI darzAvI te. nAthI bacavA ane bacAvavAne zipadeza ApI vairAgya vRtti prApta karavAne zAeNkta paddhatithI munikartavya samajAvatAM sAdhunuM pAMca prakAranuM vAdhAya svarUpa, pAM ; ca samiti ane traNuM guptinA bheda, bAhya ane atyaMtara tapanA bheda, vikAranuM svarUpa, tene jItavAnA mArga, bAvIza pAsaDenA bheda tathA te sahavAnI AvazyaktA temaja aDhAra hajAra zIlAMga dhAraNa karavAnA mArgane vistArathI batAvela che ane tenuM sevana karavA bhalAmaNa karavA pachI ATha siddhinI prAptinA mArga ane siddhinA kSetrothI vAkepha karavAmAM Avela che. uparokata hakIkatanA anubhava pachI paNa kadAca kaI vyakti dave kusAdhu yAne durjananA nitya paricayathI kusaMskAra pamI utkarSanA zikSA sutrane na anusarI zakavAthI ardhadagya sthItimAM AvI aTake temanA hitArthe tevI vyakitanAM svarUpane samajAvI AtmaniMdA karAvI laghutAmAM kheMcavA yatna karyo che, ke jenA avalokanathI teo sahaja uddharI zake. sadara adhikAromAM sAdhu vargane udezI lakhavA pachI gurU ane gRhasthanA bhedane samajAvI gRhasthAzrama bhegavatA samudAyamAM jovAtA kuvakatAne oLakhAvavA sAthe tenA utsutra vakatavya, AjJAbhaMga prakRti temaja kiyAthI hita vRtine khullAM pADa tevA kubrAhmaNanA lakSaNane pazu dazAvavAmAM AvyAM che, ane temane uddhAra mATe yogya upakArI sAdhana chatAM temanI adhama prakRtimAM rahelI vakabhAvanA tathA tra; bhaMgANuM keTale aMze hoya che, te batAvyuM che. pAMcamA paricchedamAM durjanane aneka prakAre bodha ApavA chatAM jemanI prakR ja jhaDa vakra che, tevA abhavi AtmAnA svarUpane oLakhAvI temanAmAM rahela dala Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 UrtatA, kRzatA, zatrubhAva, vidhra saMte.Sa vRtti vagerenuM bhAna karAvavA pachI tevA mIthI bacavA mATe kusaMgatinA duSkaLa darzAvavAmAM Avela che. ane te rIte bhavi mAtmAne AtmajJAnane abhyAsa karAvavA pUrve temane abhavithI nirALA karavAmAM bAvyA che. - chaThA paricchedamAM dharmanA kavarUpane darzAvavAmAM Avela che, jemAM sAmAnya dRSTi thiI dhamanI parIkSA karAvI dharmAcaraNanuM phaLa daIta sAthe batAvavA pachI dharmanI thayAddhada zailIne samajAvI dhamadharmanA bheda darzAvatAM dharma bhAvanAne sudaDha karI che. che tyArabAda dharmArAdhana mATe tIrtha gaura ane tenA sevanano vidhi phaLa sAthe diSTAMta pura:sara samajAvatAM saMghanuM gaurava ane tenI bhakitanA mArga temaja mahAbhya batAvela che, ane e vastu prApta karAvavA pachI zrAvaka tarIkenI egyatA prApta thaelI jANI zrAvakanA 21 guNa ane nityakarma vistArathI Apela che. chevaTe zAAdhyayananI AvazyakatA temaja tenA lAbha darzAvavA sAthe parAdha nanA hetu jaNAvI dravyazuddhi ane bhAvazuddhi vaDe AtmAnA mULa svarUpane oLakhavela che tathA tenI puSTimAM AtmasattAnuM digdarzana karAvavA sAthe AtmaprakAzana anubhava karAvatAM amabhavyatA darzAvI aMte AtmasiddhinA parama padane sAdhya karavAna zIbIMdue laI AvI A prathama bhAga pUrNa karavAM upasaMhArathI manuSya prakRti ane vRttinuM baLa batAvI dareka manuSya kevI rIte mekSano adhikArI thaI zake che te khulluM batAvI Apela che. dareka paricheda ane tenA AdhAre temaja piTA adhikAro mAM carcAtA viSathane banI zakatA yatane taTastha vRtithI rakuTa karavAmAM AvyA che ane tethI kaMI paNuM hakIkata mATe kaI paNa gya pramANa levAmAM dharma ke vyakitane bheda rAkhavAmAM AvyuM nathI. AvA saMjogomAM keI sthaLe jainettara daSTie asaMbaMdha bhAsatuM hoya te te jaina matane saMmata che tema A graMtha sAkSI purato nathI. paraMtu jenIjhama dvAda svarUpe hoya ne nIti ane nyAyanA pramANane temAM aMza jevAthI te sarvane viSaya puSTI arthe Adara apAye che ema jaNAvavAnI A take jarUra nathI. graMthamAM carcAelA viSayane uparanI TuMka hakIkatamAM anubhava thave muzkela che. kemake dareka adhikAranI puSTI mATe bhinna bhinna vicArakanA pramANe leka-padya-gadya ane daSTAMtothI eTalA vistArapUrvaka saMjelA che ke te jANavAne gratha arthAta vAMcI ja teja salAhakAra che, tepaNu AvA keI viSayanA saMbaMdhamAM pharI pharIne jevA jANavAne saralatAthI banI zake teTalA mATe pariccheda ane peTA adhikAronI anukramaNikA ApavA uparAMta keIpaNa leka zedhI zakAya tevA hetuthI graMthamAM AvatA lokonI akSarAnukramaNikAne paNa kaMthane cheDe joDavAmAM AvI che. temaja Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 graMthamAM vaparAelA dareka chaMdanA mApa tathA gaNanA svarUpane jANI zakavA mATe tevA judA judA chaMda nIce tene mA5 tathA lakSaNa ApavAmAM Avela che. ane temAM AvatA gaNa temaja laghu gurUnI oLakha mATe graMtha kartAnA vivecanamAM khAsa naidha levAmAM AvI che, eTaluM ja nahi paNa e sarva keIpaNa prasaMge joI jANI zakavA mATe dAnukramaNikA paNa dAkhala karI che, tevI AzA che ke kAvyapremI vargane temaja abhyAsa mATe AvI bhinna bhinna sucI (anukramaNikA) ne zrama upayogI thaI paDaze. ane vyAkhyAna karavAvALAne te te khAsa sahAka thaze. A graMthanA saMgrahanA saMzodhana mATe mahArAjazrI vinayavijayajIne sAta varSathI satata zrama cAlu ja che. ane tethI te daramiyAna temaja atyAre ane haju pachI te mATe harahameza thatAM vAMcanamAMthI mahArAjazrI upayogI nAMdha jALavI rAkhe che A saMgraha atyAra sudhImAM teozrI pAse je ekatrIta thaela che. tenA pramANamAM A pragaTa thate bhAga mAtra tenA eka vibhAgarUpe lagabhaga savA graMthanuM dahana che. jyAre te bahoLo khajAno bIjA bhAgarUpe janasamAjanA hitArthe prakAzamAM AvavA pAme tevI takane AvakAra ApI, prakAzakene saMgraha ApavAnI teozrI kRpA karatA raheze tema huM mahArAjazrIne vinaMtI karavA A take rajA lauM chuM uparokata saMgrahanI presa ke pI karavA ane meTarane yathAkrame lakhavA vagere kAryanI vyavasthAthI graMtha jaladI prakAzamAM AvI zakaze tevA hetuthI jIjJAsuvarNa taraphathI tevA kAryanA kharca mATe rUA. 125 bagasarAnAM saMghe tathA rUA. 100 ekale. rAvALA zeTha nAnacaMdanyAlacaMde ApI zAstrI rokavAno prabaMdha karavAthI vyavasthAsara meTarataiiyAra thayuM hoya tema jANavAmAM AvyuM che, temaja AvA taiyAra thaela meTarane prakAzamAM mukavA arthe lagabhaga traNa jeTalI prate kharIdavAne mAMgaroLanA saMghe agAuthI vacana ApavA sAthe tenI prathamathI levAnA hisAbe thAya te kimata bharI Apela che. te sarve anukuLatA vacce A graMthane prakAzamAM lAvavA taka maLI che. sababa tevA utsAhI vargane dhanyavAda ghaTe che. muni mahArAjazrI vinayavijayajI mahArAja A graMthane ATale bahoLo saMgraha karavAne je avakAza meLavI zakyA che temAM nitya sahugAmI muni mahArAjazrI kesaravijayajInI sahAya upakAraka thaI paDI che tema jaNAvatAM harSa thAya che, temaja dIlhIvALA agravAla munAlAle paNuM mAnasika madada sArI karI che te prasaMzAne pAtra che. graMthanA saMzodhaka ane saMgraha karanAra tarIke zrama uThAvanAra mahArAjazrI vinayavijayajInA jIvana caritramAMthI vAcakane dhaTatuM jANavA ane zIkhavAne maLI zake tema che, tethI graMthanI zarUAtamAM teozrInA jIvana paikI maLI zakela jAhera hakIkata ekaThI karI jIvana caritra AlekhavAmAM AvyuM che ane te phoTA sAthe prasiddha karyuM che, Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 ke jethI upakArI purUSanA darzananA lAbha paNa maLI zake. vaLI te sAthe temanA gurUzrI upAdhyAyazrI vivijayajInA nAmane joDavA uparAMta upAdhyAyazrInA gurU ( gurUvarya ) zrImad vijrayAna'dasUri (AtmArAmajI) mahurAjanA phoTA paNa mukavAmAM Avela che ke je jainasamAjane daza niya-gaDhanIya thai paDaze. temaja prasiddha AcAryazrInA aneka upakArA pachI paNa temanI zidhdha paraparAmAM rahelI jJAnApAsanAne khyAla AvI zakaze graMthanA zeAdhana mATe zrama--ane buddhine je upayega dhanyavAdane pAtra che te sadhaLuMmAna mahArAjazrI vinayavijayajIne che, jayAre gra thane yathAkrame goThavavA tathA chApava mAM je je skhalanA-asaMbaMdha ke azuddhi jovAya te mATe amArI buddhi doSita che, te tevI azuddhi ke asaMbadha mATe kSamA mAgatAM jANI zakAya teTalI mulenu' zuddhipatra gra'thane cheDe mukavAmAM Avela che. tenA sAthe tapAsI-sudhArI vAMcavAne vinaMtI che, ane tevI jaSNuAvela bhu uparAMta kaMI agatyanI sUcanA rahI jatI hAya te vAcaka varga jaNAvatA tasDi leze te A graMthanI devanAgarI TAipamAM khIjI AvRtti kare che, temAM upayAgI thai zake, temaja A sagrahane bIje bhAga prakAzamAM mukavA taiyArI sa'kSaLAya che, te te vakhate paNa tevI sUcanAnA amala thai zake. ityalam AnaMda presa. bhAvanagara. sa. 1971 cAmAsI caudasa. } devacaMda Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 A graMthamAM Avela zlekanA vratanAM lakSaNenI akSarAnukramaNikA. vrato. bhanuSTup. .... Ayo. indravajrA. indravaMzA. upagIti. upajAti. * upajAti. upendravajrA, ... gIti. .... toTaka. .... 183 drutavilambita. puSpitAnA. .... 192 praharSaNI. ..... bhujaGgaprayAta. ... 46 mandAkrAntA. .... 118 mAlinI. .... rathoddhatA. .... rucirA chanda. .... vaMzastha. .... vasantatilakA. vaitAlIya. .. zArdala vikrIDita. (ya nivahanamA) zikhariNI. .... sragdharA. hariNI. .... .... 174 68 * iMdravaMzA ane vaMzasthane saMkara thavAthI je upajAti chaMda thAya che te. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 ja ja to . i * * paricchedanA adhikAra (viSaya)nI anukramaNikA. adhikAra pRSTha naM. adhikAra prathama pariracheda vatIya pariccheda 1 zrI maMgalAcaraNa stuti kusumAMjali 1 1 sujana 145 2 arvad bhakti 2 sujana durjanatA 3 siddha stuti 3 guNa prazaMsA 161 4 sarasvatI stuti 4 eka guNa samagra deSane nAza kare che. 167 5 jinabiMba 13 5 eka guNutA avazya dhAraNa kare 6 pUjA 15 joIe. 168 7 bhAvapUjA 6 eTalA guNa vaira karAvanArA che 169 8 paMcaparameSThi smaraNa mAhAmya 7 guNavAna purUSe ghaNuM karIne phezane 9 siddhAcaLa mAhAmya prApta thAya che 169 10 uchApana 8 guNavAna purUSa lAMbA vakhata sudhI eka sthA11 sudeva namAM Take te devathI sahana karI zakAtuM nathI 12 arihaMta 171 8 guNavAna purUSomAM guNa guNarUpathAya che171 . 13 tIrthakara 10 guNI guNavALAne choDatA nathI 172 14 kevaLI sarva barAbara dvitIya pariccheda, 1 guNI purUSane deSa paNa eka che. 175 12 guNI purUSanA nAnA deSa paNa mahAna dekhA1 susAdhu va che. 2 sthiratA 176 13 svIkAra karela manuSyanuM pAlane 3 tRpti 176 4 nilepa 14 guNa anAcAranuM AcaraNa kare nahIM.177 5 niHspRhatA 15 kahelA vacananuM pratipAlana kare. 178 6 nirbhaya 16 guNa gupta rahI zakato nathI ..... 178 7 tatvadaSTi 17 vatu guNavaDe pUjAya che, paNa janmathI * 8 sarva samRddhi *** *** 179 97 18 guNane gaNataranI apekSA che ... 183 9 gurU svarUpa 19 guNI ja guNavAnane jANe che .. 184 10 Atma jJAna 108 20 guNanA lAbhanA abhAvamAM mahA11 gurU stuti 110 na purUSo sthAnane tyAga kare che. 185 12 gurU Avazyaka 113 21 sapurUSanI vibhuti bIjAnA ka13 sAdhusaralatA 113 lyANanA mATe ja hoya che. 186 14 suvakatA 121 | 22 jenA guNane je jANatA nathI, te tenI 15 ziSya hitopadeza niMdA kare che. ... ... 191 16 ziSya zairyopadeza 127 | 23 mahAna purUSa cAlyA javAthI tevA 17 subAhyaNuM 138 purUSane kAMI hAnI thatI nathI paNa bIjA18 yatisthAnAtizaya varNana ne je nukazAna thAya che 193 nahIM. 101 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 24 thA *** .. *** ... 198 - caturtha pari 38 24 mahApuruSamAM halakAIna zaMkA na karavI 195 [ 9 pizunatA deSa viSadharato. 364 25 guNavAna purUSa durbaLa hoya to paNa 10 kRtagha niMdA yathA gajapati0 367 uttama che ... ... ... ... 196 | 11 mukha leke guNI purUSane jANatA nathI 26 susaMgati . jaurItanu. 378 27 mahAnanA saMgamAM vipatti paNa zebhe che ra09 | 12 nIca puruSa uttama purUSa sAthe spardhA 28 saMganuM phaLa ... rAkhe che hAmAnA 379 13 durjana potAnA prANone tajIne paNa bI1 kasAdhu... ... *** jAne vidha kare che cakravAra 386 2 yati zikSapade ... ... 14 pavitra saMtalI vavajona. 389 3 ardhadagdha sAdhu avasthA 15 nIca purUSa bIjAne prere che prerathati. 389 4 sAdhu Atma nindA ... 1; nIca purUSane adhikAra maLatAM te duHsaha. 5 gurU gRhastha bheda thaI jAya che anyAya 390 6 kuvaktA - 17 nIca purUSa adhamaneja grahaNa kare che 7 usUtrabhAvi doSa .. 8 AjJA bhaMga doSa .. .* 18 satya vastu prApta thatAM asatya vastu nAza 9 kriyAhIna jJAna niSphaLa ... pAme che tAvaLatti. 393 10 kubrAhmaNa * *** ... 19 satya vastunA abhAvamAM asatyavastu11 vaphabhAvanA ... ... ... ... 325 nI prazaMsA thAya che, udyoto29 12 vratabhaMga doSa... 20 A uttama che paNa A uttama nathI. vAjiMtra paMcama parika 1 durjana niMdA ... ... ... 331 | 21 khela purUSa sarjava jevA anyanA daSane 42 durjana purUSa DAmAM ahaMkArI thAya ! moTA kahI jANe che. 300 399 che .. ... ... viSamAra0 345 | 22 nIca purUSanA vinayano ADaMbara kADhaM. ' 3 darjana zikSAne pAtra che vAnAM 346 4 durjana purUSane sneha paNa duHkhadAyI che 23 khaLa purUSanI suMdaratAne ADaMbara manavAsthata 350 hatA. 402 5 huM durjanane prathama vaMdu chuM sunaM. 355 | 24 durjananA sarva aMgomAM jhera hoya che 6 durjanoe savela uttama vastu paNa ze takSakasya0 403 bhatI nathI prAyaH svamAd0 55 | 25 duSTane durAgraha vAghALa0 404 cha daMbha doSa varatha0 357 | 26 nIca purUSa nIcanI sevA kare che. nIca. 8 nAnA (prakAranA) dhUrta purva. 362 405 ja durjana purUSa DAmAM ahaMkArI thAya che tyAMthI AraMbhIne durjananuM hRdaya duSTa hoya che. tyAM sudhInA durjanane peTA vibhAganA adhikArI 29 gaNyA che. temAMthI keTalAMkanA pAnAmAMnA nAma lakhAyuM che ne keTalAMkanAM lakhAyAM nathI tethI bIjI AvRttimAM te sudharI jaze. te kyAM kyAM patramAM sudharavA tathA hAla vAMcavAmAM anukuLanA Ave mATe ahIM sucanA karI teonAM patra TAMkI ApyAM che. tathA tenI sArI samajaNa paDe tene mATe eka adhikAranA prathama zlokane Adi zabda A sAMkaLIyAmAM patranI pAse melyo che. 396 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 dUdhane baLela manuSya chAzane paNa choDI 39 5 saMdha bhakti durjana. 406 6 suzrAvaka 28 pitAnA AzrayanuM nivedana karanAra 7 suzAstra yasmim 401 8 paryuSaNa parva . 29 durjananI uttamatA bIjAnA nAzane 9 dravya zaucA mATe che vyAghrasya 408 10 bhAva zAca .. 3. durjananuM hRdaya duSTa hoya che saguNAvi 409 | 11 Atma vicAra 31 kusaMgati 409 12 AtmasattA ... SaSTha paricheda 13 omaprakAza 1 dharma svarUpa .. 419 14 AtmabhavyatA 2 svAdAda ... ... 436 15 Atmasiddhi 3 dharmedyama Avazyaka che - 442 16 upasaMhAra. 4 tIrtha mAhAmya 457 467 473 479 486 494 496 502 505 512 513 517 para1 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSTAcAra. granyAraMbhamAM maMgaLAcaraNa karavAne A ziSTAcAra lekhaka tathA pAThakane te te granthanI nirvighatA pUrvaka samApti thavA mATe pUrvakAlathI pracalita che. ane te dhoraNe maMgaLAcaraNamAM AzIH namakriyA, vanirdeza, A traNa prakAra hoya che. temAM A granthanA AraMbhamAM "zrI RSabhadeva bhagavAn " eja parama vastu che, te zrI bhagavAnanA aMgomAM uttamAMga-zirobhAga te vizeSa maMgaLakArI che. ke jenAM darzana, vadana, zravaNa, smaraNa ane guNa gAnathI samagra vida mULathI naSTa thaI jAya che. punaH te jaina zAsanAnuyAyIo tathA jainetaranuM parama vajanIya devatA che. atae maMgaLA. caraNa teozrInA svarUpa rUpI vastu nirdezathI karavAmAM Ave che. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a * sAhitya saMgraha zrImaMgaLAcaraNastutikusumAMjaliH *satatilakA (1 thI 8 ) devaH sa vaH zivamasau tanutAM yugAdyo, yasyAMsapITha lulitAsitakuMtalAlI / dostaMbhayorupari manmathamohadarpajaitraprazastiphalakazriyamAzrayetAm // 3 // VARAA - je prabhunA baMne khabhAnI pITha upara AvelI zyAma kezanI e zreNI (laTA), kAma ane meAhu-e manene gava utAravAthI prApta karI peAtAnA baMne bhuja staMbha upara laTakAvelA vijaya prazastinA paTTAnI zAbhAne dhAraNa kare che, te zrI yugAdi RSabhadeva prabhu tamArUM kalyANu kara. 1 sArAMza A zrlAkamAM kavi prabhunA khabhA upara rahela kezanI e laTA upara utprekSA kare che. jyAre kAi vIra purUSa kAi mahAna yoddhA upara vijaya meLave che, tyAre tenI bhujA upara vijaya prazastinA paTTa bAMdhavAmAM Ave che, tevI rIte prabhue kAmaane mAhurUpI e mahAna cAddhAonA vijaya karyA che, tethI temanI e bhujA upara kezanI belaTAnA miSathI vijayaprazastinA be paTTAo AMdhavAmAM AvyA hoya tema dekhAya che. kA yaMtatinA temanA nau : te guNu ma gaNu a gaNu na gaNu ane be gurU akSarA maLI 14 akSarAnu eka pAda bane che. tevAM cAra pAdanuM 1 vasaMtatilakA vRtta thAya che. z Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. prabhunA kezane nIlIdaLa ane bhramara zreNInuM rUpaka. AdiprabhoranizamaMsataTI nibaNNakezacchalena parito vadanAravindam / kiM nIlikAdalamidaM tadupeyuSI vA saddhalubdhamadhupAvalirAvibhAti // 2 // prathama. jenI cAre mAjI khabhAnA pITha upara humezA keza rahelA che, evu' zrI Adi prabhunu' mukha kamaLa jANe te kezanA miSathI tyAM nIlIDhaLa khAjhI gayu. hAya ! athavA teA te mukha kamaLanA sugadhamAM lubdha thaine bhramarAmenI zreNI tyAM AvI hAya, tevu' zAle che. 2 sArAMza--A zlAkathI kavi prabhunA khabhA upara patharAelA kezane uddezIne bIjI rIte utprekSA kare che. jevI rIte kramaLanI AsapAsa jaLanI lIla mAjhe che. ane tenI sugadha levAne bhramarAo Ave che, tevI rIte prabhunA cukha kamaLanI AsapAsa rahelA zyAma kezane nIlIdaLa ane bhramarAnI zreNInI sAthe sarakhAvyA che. ane te uparathI prabhunA kezanI zyAmatA nIlIdaLa ane bhramaranI zreNInA jevI che, ema darzAvyuM che. prabhunA dezanI zAbhAne dIkSA lakSmInI vanamALAnuM rUpaka niSkAsitAviratiyoSiti bAhudaMbhastaMbho paristhakiza leopamakezakAMtiH / zrInAbhisya hRdayAvasathe vizaMtyA, dIkSAzriyaH sphurati vaMdanamAlikeva // 3 // jemAMthI avirati rUpI strIne kADhI mukI che, evA zrI AdinAtha prabhunA hRdaya rUpI madiramAM praveza karatI dIkSA rUpI lakSmIne mATe jANe raNamALA bAMdhI hoya, tevI temanA ( AdinAtha prabhunA ) mADu rUpI be staMbha upara rahela keza rUpI palavAnI kAMti sphuraNAyamAna dekhAya che. 3 sArAMza--A zrlAkathI kavi prabhunA kezane trIjI rIte utprekSA karI varNave che. jema kAine mandiramAM pravezAtsava karavA hAya tyAre madviranA dvAramAM e staMbha ( TADA ) upara nava pallavAnu tAraNa bAMdhavAmAM Ave che, tevI rIte ahiM dIkSA rUpI lakSmInA prabhunA hRdaya maMdiranI aMdara pravezeAtsava darzAvyA che. prabhunI e bhujAne e sta'bhanI upamAM ApI che ane te upara patharAelA kezane nava pallu vanA tAraNanI upamAM ApI che, prabhu chadmasthA vasthAmAM avirata hatA, te jyAre dIkSita thayA tyAre virata thayA che, tethI temanA hRdaya madiramAMthI avirati nAza pAsI, tethI kahevAmAM Avyu' che ke, avirati rUpI srIne kADhI suSTIne dIkSA rUpI. lakSmInA praveza karAvavAmAM AvyA che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgaLAcaraNu stuti kusumAMjali. prabhunA kezanI zAbhAne brahmacaya rU5 agninA dhUmADAno laharInuM rUpaka. eSA yadAdimajinasya ziroruha zrI rudbhUtadhUmalaharIva vibhorvibhAti / sadbrahmarupamanumayamaghendhanaddhamaMtaH sphuratadiha nUnamanUnamarciH 118 11 zrI AdinAtha prabhunA mastakanA kezanI zeAbhA a'darathI pragaTa thayelI dhUmADAnI laharInA jevI zeAle che. te uparathI nizcaya thAya che ke, temanA aMtaramAM ka rUpa iMdhaNAnA hAmathI vadhelA sabrahmacarya phaMpa anupama agni pUrNarIte sphurI rahyo che. 4 pariccheda. ra sArAMza--A zlokathI kaviprabhunA mastakanA kezane eka addabhuta utprekSAthI varNave che. prabhunA mastakanA kezane dhUmADAnI laharI (geATA) nI sAthe sarakhAvyA che. jyAM agni hoya tyAM dhUmADA hAvo joie e niyamathI kavi utprekSA kare che ke, prabhunA hRdayamAM sad brahmacarya rUpa agni saLagI rahyo che, ke je agni karmarUpI caNAenA haiAma thavAthI vadhelA che, te agnimAMthI dhUmADAnI laharIo nIkaLe che, je A matakanA keza rUpe dekhAya che. agninA dhUmADA uce jAya che, tethI mastakanA urdhva bhAga upara rahelA kezanI sAthe kharAkhara ghaTe che. ane brahmacarya rUpa agni nIce aMtaramAM-hRdayamAM rahelA che. te paNa yathArtha rIte ghaTe che, kezanI zyAmatAne sayamanA bhArathI paDelA kAMdhAlAnuM rUpaka, zaMke puraH sphurati komalakuMtala zrI bhAdamuSya vRSabhasya vibhora bhIkSNam / skaMdhAdhiruDhadRDhasaMyama bhUribhAra vyaktIbhavatkiNagaNolvaNakAliketham // 5 // zrI RSabha deva bhagavAnA skaMdha upara je kAmaLa evA kezanI zeAbhA vAravAra dekhAya che, te prabhue peAtAnA skaMdha upara upADelA dRDha sayamanA bhArane laIne paDelA kAMdheALAnI tIvra kALaza te dezanI ceAbhAnA miSathI dekhAtI hoya ema lAge che. 5 sArAMza--ma. lAkathI kavi prabhunA skaMdha upara rahelA kezanI vicitra uSaeNkSA karI varNave che. jema mejo vahenAra vRSabhanI kAMdha upara kALuM kAdheAluM paDI jAya che, tevI rIte prabhue pAtAnA ratha upara saMyamanA bhAra-ejo upADelA che, tethI tyAM rahelA keza te kAMdheAlAnA jevA dekhAya che. e hetune laine kavie kAvyamAM prabhunu' vRSabha nAma darzAvyu che. prabhunA kezanI ze|bhAne medhazreNI sAthe sarakhAmaNI. saiSa prabhuH kanakabhaMga nibhAMgayaSTi, lokampRNo na kathamastu yadasadeze / mero rupAMtavilasadghanarAjigarvasarvakaSA sphurati pezalakezalakSmIH // 6 // Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama, vyAkhyAna sAhitya saMgraha jemanA zarIranI kAMti bhAMgelA suvarNanA jevI che, evA te zrI AdinAtha prabhu lokene prIti upajAvanArA zA mATe na thAya? kAraNa ke, jemanA skaMdha bhAga upara AvelI kemaLa kezanI zobhA merUparvata pAse vilAsa karatI meghazreNInI zebhAnA garvane teDanArI che. 6 sArAMza-A zlekathI kavi prabhunA kezanI zebhAne abhuta rIte varNave che. ahiM kavie prabhunA zarIrane merU parvata sAthe sarakhAvyuM che ane skaMdha upara rahelA kezane meghazreNInI sAthe sarakhAvyA che. merU parvata suvarNane che ane meghazreNI zyAma che, tethI prabhunA suvarNa kAMtivALA zarIranI ane kezanI yAmatAnI yathArtha ghaTanA thAya che. medha jyAre tene prIti upajAvanAre thAya che to pachI tatsamAna dharmavALA prabhu lekene prIti ujAvanArA kema na thAya? prabhunA kezanI zobhA meghazreNInA garvane teDanArI che, ema kahIne kavie vyatirekAlaMkAranI chAyA darzAvI che. 6. prabhunA mukhacaMdranI adhikatA. manye vizodhya vidhiraidavameva biMba, zrInAbhipArthivabhuvo mukhamuccakAra / tasya dhruvaM tadiyamaMsanivezakezacchAyAchalAdapatadakakalaMkarekhA // 7 // vidhAtAe caMdranA biMbane zodhIne zrI nAbhirAjAnA putra zrI RSabhadeva bhaga vAnanuM mukha raceluM che, ema khAtrI thAya che, kAraNa ke, te caMdranA kalaMkanI rekhA prabhunA khabhA upara rahelA kezanI chAyAnA miSathI paDelI hoya ema lAge che. 7 sArAMza-A kalekathI kavi prabhunA mukhane caMdranI sAthe saMpUrNa rIte ghaTAvI varNave che. vidhAtAe caMdrane zodhIne eTale caMdramAMthI kalaMkanA bhAgane dUra karIne prabhunuM mukha banAveluM che, ema kavi usvekSAthI nizcaya kare che. caMdrane zodhavAthI tenA kalaMkane bhAga judo pADe eTale te prabhunA mukhacaMdrathI dUra thaI kezanI chAyAnA miSathI prabhunA khabhA upara AvIne rahele heya, ema kavinI ulTekSA che. kalaMka zyAma che. tethI kezanI sAthe tenI ghaTanA karI che. prabhunA khabhA upara saMyamanI rAjalamInI maNimaya kIDAbhUmi, aMsasthalI cikurakaMcukitA yugAdidevasya vigrahagRhe vihitAzrayAyAH / krIDAkRte marakatopalabaddhabhUmizobhAM dadhAti gurusaMyamarAjalakSmyAH // 8 // keza rUpI kAMcaLIne dhAraNa karanArI zrI RSabhadeva bhagavAnanI khabhAnI sthaLa Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariSTha ahaM bhakita-adhikAra -~~-str e tty - te:- 4 - bhUmi, temanA zarIra rUpI diramAM pravAsa karI rahelI mahAsaM yamanI rAjulamIne kaDA karavA mATe marakata maNiothI bAMdhelI bhUminI zobhAne dhAraNa kare che. 8, sArAMza-A lethI kavi prabhunA kezane ane khabhAne eka ramaNIya ubhekSA karI varNave che. jema ke mahArAjAnI rANune kIDA karavA mATe tenA aMtaHpuranA maMdiramAM maNimaya bhUmikA (eTalI bAMdhavAmAM Ave che, tema ahiM kavi varNave che ke, prabhue grahaNa karela mahAna saMyamanI rAjalakSmI ke je prabhunA zarIra rUpI maMdiramAM vAsa karIne rahelI che. teNune krIDA karavA mATe prabhunA keza rUpI marakata maNiothI khabhA rUpI bhUmikA bAMdhavAmAM AvelI che. kezane varNa zyAma hovAthI tene marakatamaNi sAthe ane khabhA vajasaMhana nArAcavALA hovAthI tene bhUmikAoTalAnI sAthe sarakhAvyA che, arhad bhakti-AdhikAra, che. A pustakane AraMbha karatAM zro adda bhagavAnanI bhaktino adhikAra zarU" asphA.AtamAM muko amene ThIka lAge che ane te sarva sujJa purUne paNa gya ja lAgaze. kAraNa ke maMgaLamAM zrI ahaMtu bhagavAna ke je, ApaNuM parama devata che, temanuM prAthamika zamaraNa karavuM te hitarUpa che. jaganA manuSya strI, dhana, putra vagere aneka nazvara sthAvara jaMgama padArthonI bhakita kare che, paraMtu tenI bhakitanuM phaLa nAzavALuM che ane zrI arhadda bhagavAnanI bhakitanuM phaLa sarvottama che, tenuM apUrva aurava samajAvA sArU tathA tevA vItarAgonI bhakita zA vAte karavI? te jaNAvavA sArU A adhikArane AraMbha karavAmAM Ave che. pUjAnA pAMca prakAranuM svarUpa, +anuSTupa. puSpAcarcA tadAjJA ca, tavyaparirakSaNam / / vasaMvAstIvitra 2, mattika vaMvidhA nine te che. +zloke SaSThaM guru zeyaM sarvatra laghu paMcamam / dvicatuSpAdayorhasvaM saptama daurSamanyayoH / anuSTrapa- ka-mAM eka pAda 8 akSaranuM hoya che ane tevA 4 pAda malI 32 akSarane te chaMda che. temAM cAreya caraNamAM 6 che akSara dIrdha ane pAMcame akSara harava ane 2 ja tathA 4 thA pAdamAM 7 me akSara hava ane pahelA tathA 3 jA pAdamAM 7 me akSara dIrdha Ave che. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. prathama puSpAdikathI prabhunI pUjA karavI (1) prabhunI AjJAnuM pAlana karavuM (2) deva dravyanI rakSA karavI, (3) aneka prakAranA utsavo karavA (4) ane tIrtha yAtrA karavI (5) e pAMca prakAre zrI jinezvara bhagavAnanI bhakita karAya che. 1 te bhaktimAM vinaya ane maryAdA saMbhALavAnI jarUra che. te mATe kahyuM che ke, zA. paJcavidhAbhigamo'sau khaGgacchatre upAnahI svpdoH| . mukuTuM ca camarayugmaM vimucya * vandeta kevalinam // 2 // - kha, chatra, paganI jaDI, mugaTa ane be camara tyajIne kevaLa bhagavaMtane je vaMdanA karavI, te pAMca prakArane abhigama kahevAya che. 2 A pramANe vinayathI jinahAramAM praveza karavo e vyavahAramehano tyAga che. ane te rIte vyavahAra meha choDavAthI bhakitanI maryAdA sAcavI zakAya che. darzane jatAM prathama deva dravyanA rakSaNa ane vyavasthA mATe vicAra kare joIe. deva dravyanI rakSA karanAra tathA vRddhi karanArane thatuM phaLa. rakaMto jiNadacaM, parittasaMsArio jio hoi| vahanto jiNadabba, titthayarattaM lahai jIvo || 2 | je jIva jina dravyanI rakSA kare che tevI parimita saMsArI (alpa saMsArI) thAya che. ane je jIva jina dravyanI vRddhi kare che, te jIva tIrthakarapaNane prApta thAya che. 3 deva dravyAdi vyavasthA tapAsavA pachI darzanano lAbha levo. zrI jina bhagavAnanA namaskAranuM phaLa. arihantanamukkAroM, jIvaM morakai bhvsmuddaao| bhAveNa kIramANo, hoi puNo bohilAbhAe || 4 | bhAva thakI zrI arihaMta bhagavAnane karela namaskAra A jIvane bhavasamudrathI pAra utAre che. arthAt mokSa prApti karAve che, kadApi karma yuge teja bhavamAM mokSa prApti na thAya te bIjA janmamAM badhilAbha (samyakatva) nI prApti thAya che. 4 * " thayA vATe ame dazamAtrAstathA tRtIkavi gaNAtA brige caturya vaMza rAya" jenA 1 lA tathA 3 jA caraNamAM 12-12 mAtrA ane 2 jA caraNamAM 18 ane 4 thA caraNamAM 15 mAtrA Ave e vRttane Ayo kahevAmAM Ave che, Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. arhad bhakita-adhikAravaLI zrI ahaMta bhagavAnane namaskAra karanAra pratye anumodana karanArane paNa mahAnuM phaLa maLe che. kahyuM che ke arihaMtanamukkAro, dhanANaM bhavaskayaMkaraM vANam / hiayaM aNumoanto, visuttiAvArao hoza saMsArane kSaya karanArA ane dhaya evA purU arihaMtane namaskAra kare che, tene hRdayathI anume danA karanAra prANI paNa saMsAranA duHkha tathA Asakitane nivAraNa karanAra thAya che. 5 ahaMta bhakti upara praznottara, eka ziSya potAnA gurUne puche che ke he mahArAjA gurUnI sevA (bhakti) karavAthI teo prasanna thAya che. ane sevA karanArA tenA sadupadezazravaNa ne temaja aneka zAstranA abhyAsane lAbha pAme che. eTale gurU sevAnuM phaLa te sevakane pratyakSa dekhAya che, tethI te te karavI yukta che, paraMtu deve te vItarAga siddha niraMjana che, te sevA bhakti karavAthI sevaka upara prasanna thatA nathI, tema na karavAthI A prasanna thatA nathI, tyAre temanI sevA-bhakti karavAthI ke na karavAthI sevakajanene kAMI lAbha hAni dekhAtI nathI, mATe arihaMta, siha mArA deva che ema mAnavuM te jarUranuM che kAraNa ke tethI samyaphadaSTipaNuM nirmaLa thAya che, paraMtu temanI sevA bhakita vizeSe karavAnI te jarUra jaNAtI nathI; teo tene IcchatA paNuM nathI te te zA mATe karavI joIe? 'uttara- he bhavya ! gurU sevAnuM daSTAMta ApIne tame kahyuM ke "deva vItarAga hovAthI te sevA bhakti karavAthI prasanna thatA nathI ane na karavAthI prasanna thatA nathI te te barAbara che. paNa" "sevA bhakita karavAthI ke na karavAthI sevaka janene kAMI lAbha hAni dekhAtI nathI" e kahevuM asatya che. bhakti karavAthI lAbha che. ane na karavAthI hAni che, tethI ja mekSArthione deva pUjA karavI avazya ghaTita che. sarva dharmanuM mULa deva bhakti che. te vinA sarva dharma kriyA niSphaLa thAya che. ane deva bhakti sAthe karAvI sarva karaNuM saphaLa thAya che eTale karavAthI lAbha ne na karavAthI hAni che e pratyakSa siddha che. jema citAmaNi ratna acetana hovAthI tenI pUjA karanAra upara te prasanna thatuM nathI, paraMtu tenI pUjA karanAra tenI bhaktithI A leka saMbaMdhI Icchita sukhane pAme che. tema vItarAga devanI bhakita karavAthI sevaka A lekamAM ane paralokamAM sarva prakAranA kalyANanuM bhAjana thAya che. vaLI jema agnine koI ajatanAthI rAkhe ane anAdarathI seve te tenA upara te rUSTa thatA * tavavArtA. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. nathI karanAra paNa tene bALI Dhe che; tema vItarAgane viSe paNa abhakita--anAdara peAtAnA tevA pariNAmathI ja potAnA karelA sarva dharma kRtyanA phaLa naSTa karI nAkhe che, ATalA uparathI e siddha thAya che ke vItarAga detra pAte bhakti karavAthI tuSTamAna thatA nathI ke na karavAthI rUdrSTamAna thatA nathI; paraMtu karanArane ane nahIM karanArane bhaktithI ane atithI thanArUM teSa ne rASanu phaLa teA prApta thAya che. prathama prazna--he mahArAja! Ape kahyuM ke ' sava dhanu' mULa deva bhakita che ' tenA sAra huM samajI zakayA nahIM tethI te samajAvavA kRpA kare. uttara--he bhavya, deva sathI utkRSTa, jJAna danAdi guNu svabhAvamaya hAya che, tethI tevAM vanika atizAyI cetanane avalakhIne sa mumukSu janAne evI buddhi upaje ke " " A bhagavAna stavavA lAyaka, pUjavA lAyaka, mAnavA lAyaka, namavA lAyaka, ane dhyAvA lAyaka che, ane temanA sa` upadeza Atma hitecchu jIvAe AdaravA lAyaka che. e sajJa paramAtmAe sarva jIvane hitakArI upadeza karela che, tethI e prabhu sarvonA parama upakArI che" AvI buddhi tevA dhruvane AzrayA vinA nirAlIne upajatI nathI. pUyane viSe pUjya buddhi pUjyanA Ala manathI ja utpanna thAya che ane evI zvavicAraNAvALI buddhi ja dhanu mULa che. vaLI tevI buddhi vItarAga devanA avala khatathI upajelI hAvAne lIdhe te buddhinA mULa kAraNu deva hAvAtho deva bhakitaja sadhanuM mULa che, ema ame kahyuM che. vaLI devanA avalaMbanathI evI dhama buddhi pAmIne bhavya jIvane te dharma buddhinI preraNAthI dhruva upara pAramArthika bhakitarAga pragaTe, ane tetrA bhakti rAgathI te devanA guNAnI stavanA karavAmAM, temanI pUjA karavAmAM, temane namavAmAM, temanA maraNumAM, temanA nAmane jApa karavAmAM, temanu dhyAna dharavAmAM, udyamavaMta thAya. temaja deva madira karAvavAmAM, jina miba bharAvavAmAM temanA pratiSThA mahAtsava karavAmAM, temanI puSpahAra kezara caMdanAdi vaDe vizeSa bhita karavAmAM ane vividha alaMkArAdi vaDe temane zRMgAravAmAM peAtAnA drazyanI saphaLatA samaje, vaLI gurU sukhe vidhi pUrvaka jinAgama bhaNavAmAM ane zravaNu karavAmAM peAtAnI jIMdagInI saphaLatA mAne, temaja zakti pramANe dezivazita ke sati dha AdaravAmAM, vidhi zuddha tapa sayama pALavAmAM udyamavaMta thAya. A badhuM pArakI preraNA vinA dhruva bhakitanA prema rasathI bharelI dharmabuddhinA udghasitapaNAthI thAya. evA jina bhaktinA prALa prabhAva che. tethI 'sarva dharmanu` mULa deva bhakita che,'ema ame kahyuM che, vaLI devabhakta udbhasita thaIne sava dhama kRtyamAM pravarte che, tethI deva bhakti ja sarva dharma saphaLa che ane bhaktihIna prANI dharmamAM tevA unnasita thatA nathI. tethI tenA dharma kRtya mAkSa prAptinI apekSAe niSphaLa che, ema ame Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda ahaMdu bhakita-adhikAra siddhastuti-adhikAra. kahyuM che. kadi tevA dharma kRtyathI sAMsArika sukhanI prApti thAya che paNa paramArtha vRttie vicAratAM mekSa phaLa na ApavAthI te niSphaLa che. mATe samyaka daSTithI karAto je dharma tejazuddha dhama jANave. e dharma pAmavAthI avazya ekSaprApti thAya che. e samyakatva mithyAtvAdika pApakarmane nAza karavAthI prApta thAya che, mithyAtvAdine nAza tathAbhavyatA pAkavAthI thaI zake che. evI tathAbhavyatA arihaMtAdika cAra zaraNa AdaravAthI, duSTakRtyane niMdavAthI ane sukRtyane anumedavAthI pAke che, mATe zuddha dharmanA athI ane mokSanA abhilASI bhavya jIe cAra zaraNAdikane aMgIkAra karavAno temaja upara batAvyA pramANe sAlaMbana dharma karaNa karavAne yathAzakti prayatna avazya kare. 9 siddhastuti-adhikAra. cil ya * zrI bhagavAna pachI bIne adhikAra siddha evA niraMjana nirAkArane che, mATe bIjA adhikAra tarIke "siddhastuti" nAmanA siddha purUSanA stavanarUpa adhikArane goThavavAmAM Ave che. prathama temAM evI jijJAsA utpanna thAya che kesiddha mahAtmAo kene kahevA? tathA tenI bhAvapUjA kevA prakAranA upahAra (candana, tandula, puSpamALA, naivedya, dIpa, dhUpa, phaLa, vigere) thI thaI zake? te samajAvavA sArU bhAvapUjA, kamathI A adhikAramAM ApavAmAM AvI che, tethI zraddhALu purUSAe A siddha stutinA zlokanuM arthAnusaMdhAna pUrvaka paThana karavuM, tethI siddhaparamAtmAnA anaMta catuSTayAdi guNe pitAnAmAM pragaTa karavAnI bhAvanA thAya. zrI siddha mahAtmAonA nAmano prabhAva. kapAti. yathAgnitApaH sukhado janAnAM zItaM sadA hanti na saMzayo'tra / / zrIsiddhajApo hi tathA ca hanti pApaM prakRSTaM ca kimatra citram // 1 // * vAta tathA vajhA tathA pendravajhA nuM lakSaNa sAtheja samajI zakAya che tethI atra ApavAmAM Ave che. "vagrA" vigrA re tau ganau : arthAta ta gaNu ta gaNu na gaNa ane chellA be akSara gurU, ema A chanda 11 akSarane che. " vajhA prathame ghau sA" uparanA chandamAM dareka caraNane 1 lo akSara laghu hoya te te unnatajhA kahevAya che ane " manantarohItimAnau jAlauvahIyAvAgatayatAH" indravajA tathA upendravajInA caraNe mizrita hoya te sapanAti kahevAya che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya sauMgraha, prathama. jema agninA tApa sukhadAyaka thaI sadA manuSyAnI tADhane haNe che, e niHsa'zaya vAta che, tema siddha nAmanA matranA jApa utkRSTa evA pApane haNe che temAM zuM Azcaya ? 1 10 siddha purUSo kevA heAya che? vajrA ( 2-3 ) // r // asaAdimukta kila santi siddhA, mAyAvimuktA gatakarmabandhAH / ekasvarUpAH kathitA munIndraiH, siddhAntazAstreSu niraJjanAste je siddhAtmA anAdi muktine viSe rahelA che, te mAthAthI mukta arthAt rahita, karmAMnA madhathI rahita, ekaja svarUpa vALA ane nirjana che, ema munienA iMdra evA to karAe siddhAMta zAstrAmAM kahela che, 2 temanA nAma smaraNanuM phaLa. sarvajJadevasya ca nAmajApAta, prApnoti kinnAgnibhayaM kSayaM ca / prApnoti kiM rAjabhayaM na nAzaM prApnoti kizcorabhayaM na nAzam || 3 || zrI sarvajJa devanA nAmane japa karavAthI zuM agninA bhaya kSaya nathI pAmatA zu' rAjAnA bhaya nAza nathI pAmatA ane zu cAranA bhaya vinAza nathI pAmata arthAt saae bhaya nAza pAme che. paNa te jApa kharA zuddha aMtaHkaraNu pUrvaka hAvA joie; 3 118 11 potAnA mana rUpI maNimaya pAtramAM bharelI evI samatArasarUpa eka amR" tanI dhArA vaDe sava` prakAranA meSanI kaLAthI arthAt kevaLajJAnathI ramaNIya evA sahaja siddha paramAtmAne huM... pUjI chuM. 4 x pAnu 9 muM jI. sidda bhagavAnanI bhAva pUrjA. tavilanvita. ( 4 thI 11 ) nijamanomaNibhAjanabhArayA zamarasaikasudhArasadhArayA | sakalabodhakalAramaNIyakam sahaja siddhamahamparipUjaye * nrutAvavata nuM lakSaNa 'drutavilaMbitamAha nabhau bharo " na gaNu maiM gaNu maiM gaNu ane ra gaNu Ama 12 akSaranu eka caraNa che. ' Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhastuti--adhikAra. siddha bhagavAnanIcaMdana pUjA. sahajakarmarkalaGkavinAzanairamakabhAvasuvAsitacandanaiH / anupamAna guNAvalinAyakaM, sahajasiddha mahampa hipUjaye // 5 // saheja-svAbhAvika karma kalakane nAza karanArA, niLa bhAva rUpa sugadhI cadana vaDe anupama evI guNu zreNInA nAyaka sahaja siddha paramAtmAne huM pUrjA chuM. 5 siddha bhagavAnanI akSata pUjA. pariccheda. sahajabhAva nirmala tandulaiH sakaladoSavizALavizodhanaiH / anuparodhasubodhanidhAnakaM sahaja siddhamahaM paripUjaye // 6 // jene avarAdha na thAya evA uttama edhanA bhaMDAra rUpa evA sahuja siMddha paramAtmAne, sarva doSAnA vizALa zeAdhana karanArA sahaja bhAva rUpa nirmULa akSata varSa huM... pUjI' chu. 6 11 pUSpa pUjA. samayasArasupuSpasumAlayA sahajakarmakareNa vizodhayA / paramayogabalena vazIkRtaM sahajasiddhamahamparipUjaye sahaja karmonAM samUhane zeAdhanArI evI siddhAMtanA sAra rUpa puSpAnI mALA vaDe parama ceAganA maLathI vaza karelA sahaja siddha paramAtmAne huM... pUrjA chuM, cha taivedya pUjA. akRta bodhasudivyanivedya kairvihitajAtajarAmaraNAntakaiH / niravadhipracurAtmaguNAlayaM sahaja siddha mahamparipUjaye sahajaratnarucipratidIpakaizacavibhUtitamaH pravinAzanaiH / niravadhisvavikAza vikAzanaM sahajasiddha mahamparipUjaye // 9 // || || || 8 || jemaNe janma, jarA ane mRtyuneA nAza karele che, evA svAbhAvika dharUpa divya naivedya vaDe adhirahita ghaNAM AtmAnA guNaiAnA sthAna rUpa evA siddha paramAtmAne huM' pUjI' chuM. 8 sahaja dIpaka pUjA. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. prathama. sAMsArika kAmanAo ane vaibhavarUpa aMdhakArane nAza karanArA evA sahaja jJAnarUpa ratnanI rUcirUpa dIvAo vaDe AtmAnA niravadhi vikAzane karanArA sahaja siddha paramAtmAnI huM pUjA karUM chuM. huM * dhUpa pUjAnijgunnaakssyruupsudhuupnaiH, svaguNaghAtamalavinAzanaiH / vizadabodhasudIrghasukhAtmakaM, sahajasiddhamahamparipUjaye // 10 // AtmAnA guNane ghAta karanAra, maLane nAza karanArA evA pitAnA guNanA akSayarUpa sundara dhUpa vaDe ujavaLa bedhathI ati dIrgha (akSaya) evA sukha svarUpa sahaja siddha paramAtmAne huM pUjuM chuM. 10 phaLa pUjA. paramabhASaphalAvalisampadA, shjbhaavkubhaavvishodhyaa| nijaguNasphuraNAtmaniraJjanaM, sahajasiddhamahamparipUjaye // 11 // sahaja bhAvamAM rahela kubhAvane zeSanArI utkRSTa bhAvarUpa phalanI zreNInI samRddhi vaDe AtmaguNanI rakuraNArUpe nirajana evA sahaja siddha paramAtmAne huM pUchuM chuM. 11 sarasvatIstuti-adhikAra. "siddha stuti" nAmanA bIjA adhikAramAM zrI siddha mahAtmAonuM je stavana karyuM temAM sarasvatI (vANI) nI apekSAnI khAtrI sujJa janene thaI haze ke AvI bhAva pUjArUpe stavana karavAmAM sarasvatI vidyAdevI ) nI upAsanA ( abhyAsa) sivAya stavana kArya thaI zake nahi, tema sarasvatI e manuSyonI buddhi rUpI vanitAnI eka muktAphaLa mALA che ane teja sarasvatI vItarAga devanI (vANI) na hota te vidvAna tathA mUrkhAne manuSya jANI kema zakata? ata evI sarasvatI jInuM stavana karavuM yegya che ema dhArI A adhikAra AraMbhAya che. sarasvatI te vidvAna tathA mUrNa manuSyanI buddhirUpI senAnI kasoTI che. zraydu, (1-2) pAta vo nikaSagrAvA matihamnaH sarasvatI / prajJetaraparicchedaM vacasaiva karoti yA // 1 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricacheda. sarasvatI stuti adhikAra jinabiMba-adhikAra. mati rUpa suvarNanI kasoTI evI sarasvatI tamAruM rakSaNa kare, ke je sarasvatI vacanathI ja vidvAna ane mUkhanuM vivecana karI Ape che. 1 virodhAbhAsa alaMkArathI sarasvatIjInA bhaMDAranuM varNana. avyaye vyayamAyAti vyaye yAti suvistaram / apUrvaH ko'pi bhaNDArastava bhArati dRzyate // // he sararavati? tamAre koI apUrva bhaMDAra dekhAya che, ke je bhaMDAra nahIM khacavAthI khuTI jAya che ane kharcavAthI sArA vistArane pAme che. 1 sarasvatIthI kavionI zAstra saMpattinuM darzana. Aryo. zrutasampadaH kavInAmuktibhireva prakAzatAM yAnti / sindhorapArajalabharamukAsa evaM kathayanti // 3 // kavionI zAstrIya saMpattio temanI uktiothI ja prakAzatAne pAme che. samudranA apAra jaLanA samUhane tenA uddagAre ja jaNAvI Ape che. eTale jema samudranA mojAo uparathI tenAmAM agAdha jaLa che ema jaaI Ave che, tema kavionI kavitA uparathI temanAmAM zAstrAne bedha keTalo che te jaNAI Ave che. 3 jinabiMba-adhikAra. prAsaMgika sarasvatI stutinAmanA adhikArane pUrNa karI punaH praratuta viSayane anusarAya che, eTale prathamanA at bhaktinAmanA adhikAramAM zrI ahaMta bhagavA. nanI bhakti karavAnuM siddha karyuM. temAM zrI ahaMta bhaktimAM bhagavAnanI pUjAnA pAMca prakAra jaNAvyA che te te pramANe pUjana kayA sthAnamAM karavuM? evI rItane prazna uddabhave che, kAraNa ke ahaMta bhagavAnanA pratyakSa svarUpe sadAkALa darzana thatAM nathI, ane pUjAte candrana puSpAdithI karavAnI temAM jaNAvelI che. te te pUjA pratyakSa sundara mUtti vinA kema thaI zake ? te praznone uddabhava thatAM tene uttara ApavA mATe zrI jina bhagavantanA biMbanI sthApanA karavAnuM siddha karavA tathA tenA phaLa mATe adhikAra AraMbhAya che, Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama. + - wwww jo | vyAkhyAna sAhitya saMgraha pratimA karavAnuM phaLa. (1-2) jo kAravei paDimaM jiNANaM jiyarAgadosamohANaM / so pAvai anna bhave, suhajammaM dhammavararayaNaM // 1 // jemaNe rAga, dveSa ane moha jItelA che, evA zrI jina bhagatanI pratimAne je purUSa karAve che, te purUSa anya bhavane viSe zubha janma ane dharmarUpI uttama ratnane pAme che. 1 dAridaM dohaggaM kujAi kusarIra kumai kugaio / avamANe roga sogA na huMti jiNa bimbakAriNAm // 2 // zrI jina biMba karAvanArA purUSone dAridraya, durbhAgya, kujAti, kuzarIra, kubuddhi, durgati. apamAna, roga ane zeka thatAM nathI. 2 vasantatilakA. aGgaSTamAnamapi yaH prakaroti bimba vIrAvasAnadRSabhAdijinezvarANAm / svarge pradhAnavipularddhisukhAni bhuktvA pazcAdanuttaragatiM samupaiti dhIraH // 3 // je dhIra purUSa zrI trASabhadeva bhagavAnathI mAMDIne chelA zrI mahAvIra prabhusudhInA jinezvaranuM eTale evAza tIrthakara paikI game te tIrthakaranuM aMguSTa pramANu paNa biMba karAve che, te purUSa svargane viSe vistAravALI samRddhinA sukha bhegA pachI anuttara gati-mekSane pAme che. te pachI adhika karAvanArane mATe te kahevuM ja zuM? 3 jinAlaya baMdhAvanArane phala. rAlivikrIDita. (4-5) ramyaM yena jinAlayaM nijabhujopAttena suSTvarpita mokSArtha svadhanane zuddhamanasA puMsA sadAcAriNA / vedyantena narAmarendramahitaM tIrthezvarANAM padaM prAptaM janmaphalaM kRtaM jinamataM gotraM samudyotitam // 4 // sadAcAravALA ane zuddha hadayavALA je purUSe mokSane arthe pitAnI bhujAthI meLavelA (nyAyapArjita) dhanavaDe ramaNIya jinAlaya karAvI sArI rIte arpaNa kareluM che, te purUSe manuSya ane devatAonA iMdrae pUjelA zrI tIrtha karAnA padane Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda jinabiMkha--adhikArapUjA--adhikAra. 15 meLavyuM che, peAtAnA janmanuM phaLa prApta karyuM che, jinazAsana pALyu che ane peAtAnA gAtrane ujavaLa ka" che, 4 kumArapALa rAjAnI sevA. AjJAvartiSu maNDaleSu vipuleSvaSTAdazasvAda rA dabdAnyeva caturdaza prasRmarAMmArIM nivAryaijasA / kIrtistambhanibhAna caturdazazatI saMkhyAn vihArAMstathA jainAnnirmitavAn kumAranRpatirdravyavyayaM bhUrizaH / / 5 // kumArapALa rAjAe peAtAnA parAkramathI AjJAmAM vanArA ane vistAravALA aDhAra ma*DaLa-dezAmAM cAdavarSa sudhI amArI gheASaNA karAvI peAtAnI kIrttinA sthaMbha jevAM cAdase jaina vidvArA jaina madirA karAvyAM hatAM ane ghaNuM dravya khacyuM hatuM. pa pUnA-sAdhAra. jina bi'khaadhikAramAM zrI jina khimanI sthApanA vagerenu pratipAdana thayuM che. have te jina biMbenI pUjA kayA prakArathI karavI ? te prazna udbhave che. tenA yathAyeAgya rIte javAma jaNAvatAM A pUjAdhikAra zarU karavA atra ucita lAge che. A adhikAramAM zrI jina prabhunI navAMga pUjA karavAmAM Ave che tenuM tathA candvana vagerethI karAtI pUjAnuM phaLa vistArathI ApavAmAM Avyu che. A viSaya zrAvake tathA sAdhue vagerene ghaNuAja manana karavA ceAgya che, eTaluMja nahi paNu te akSarazaH AdaravA ceAgya che. jinezvaranI bhakitathI phaLaprApti. anuSTupa--( 1 thI 4 ) darzanAdduritaM hanti vandanAJchitapradaH / pUjanAt pUrakaH zrINAM, jinaH sAkSAt suradrumaH // 1 // zro jina bhagavAn e sAkSAt kalpavRkSa ja che, je DhanathI pApane nAza kare che, vaMdanA karavAthI vAMchita Ape che ane pUjavAthI sarva prakAranI lakSmIne pUranArA thAya che. 1 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. prathama zrI akSata pUjA, akSatAn Dhokayedyo'tra devAgre bhaktipUrvakam / akhaNDasukhamAmoti strIputradhanasaMyutam // // je purUSa jinezvaranI AgaLa bhakita pUrvaka akSata dhare che, arthAt je akSata pUjA kare che. te puruSa strI, putra ane dravyathI sukhI thaI aMte akSaya-mekSarUpa akhaMDa sukha prApta kare che. 2 phalapUjAvidhau tu syAt saubhAgyaM janamAnyatA / aizvarya rUpamArogyaM svargamokSasukhAnyapi // 3 // jinezvara bhagavAnanI phaLa pUjA karavAthI saibhAgya, lekamAna, ezvarya, rUpa, Arogya ane svarga yAvat mokSanAM sukha paNa maLe che. 3 zrI jinezvara bhagavAnanI pUjAnuM phaLa upasargAH kSayaM yAnti chicante vighnavabayaH / manaH prasannatAmeti pUjyamAne jinezvare // 4 // zrI jinezvarane pUjavAthI upadrava kSaya pAme che, vigharUpI latAo chedAI jAya che, ane hRdaya prasannatAne prApta thAya che. 4 jina maMdiramAM praveza karavA vagerenuM phaLa, mAryA -(5 thI 7). saMpatto jiNa bhavaNe, pAvai chammAsikaM phalaM puriso / saMvacchari antuphalaM dAradesahilahai // 5 // je purUSa jina bhavanane prApta kare che te chamAsI tapanuM phaLa pAme che, ane jina bhagavAnanA dvAra pradezamAM sthira thatAM saMvatsarI (varSa) tapanuM phaLa meLave che. 5 - pradakSiNA vagerenuM phaLa.' pAyakhiNeNa pAvai, vari sasayaMphalaM taujaNe mahiye / pAvaivarisa sahassaM aNaMta puNaM jiNe thuNiye // 6 // jinezvarane pradakSiNA karavAthI se vaNatapanuM phaLa meLave che. pUjavAthI hajAra varSItapanuM phaLa meLave che, ane stuti karavAthI anantagaNuM phaLa meLave che. 6 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 paricacheda pUjA-adhikAra. zrI jaina biMbane pramArjana karanArane phaLa. sayaM pamajjaNe puNNaM sahassaM ca vilevaNe / sayasAhassiA mAlA aNantaM jIavAie / / 7 // prabhune pramArjana karavAthI sagaNuM, caMdana vaDe vilepana karavAthI hajAragaNuM, puSpamALA caDAvavAthI lAkhagaNuM ane gIta vAritra karavAthI anaMtagaNuM phaLa thAya che, 7. vitarAnI sevAthI mekSa prApti, kapAti. (8 thI 10) gRhAdikarmANi vihAya bhavyAH, zrIvItarAgaM paripUjayanti / - ye zuddhabhAvAtridazAdhipatvaM, sampAdayantyAzu zivaM krameNa // 8 // * je bhavya manuSya ghara vagerenA kAma choDI daI zuddha bhAvathI zrI vItarAga bhagavAnane pUje che, teo iMdra pazune prApta kare che, ane pachI anukrame satva-mokSane pAme che. 8. - puSpa pUjA, pUrva navAjhaM navabhiH prasUnaiH, pUjAkRtA zyenakamAlikena / tato navasveva bhaveSu lakSmI, navAM navAM prApa zivarddhimante // 9 // pUrve yenaka nAmanA mAlIe nava puSathI prabhunA nava aMge pUjA karI hatI, tethI teNe nava bhavane viSe navI navI lakSamIne prApta karI che chevaTe te mekSa lakSamIne prApta thayuM. 9. na yAnti dAsyaM na daridrabhAvaM, na preSyatAM naiva ca hInayonim / - na cApi vaikalyamihendriyANAM, ye kArayantyatra jinendrapUjAm // 10 // jeo A lekane viSe jiteMdra bhagavAnanI pUjA karAve che, (bhaNAve che.) teo dAsapaNAne ane dAridrayapaNune pAmatA nathI, keInI tAbedArI uThAvatA nathI, halakI jAtimAM janmatA nathI ane indriyanI vikaLatA pAmatA nathI. te pachI je te pUjA kare tenuM te kahevuM ja zuM? 10 pUjAnAM upakaraNa, drutavilambita. udakacandanatandUlapuSpakaizcarumudIpasudhUpaphalArghakaiH / dhavalamaGgalagAnaravAkule, jinagRhe jinadevamahaM yaje // 11 // Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. prathama dhavaLa ma'gaLanA gItanA zabdothI gAjI rahela evA jinAlayane viSe jaLa, caMdana, akSata, puSpa, carU, (naivedya ) dIpa, uttama dhUpa, phaLa ane athI huM jine zvaranI pUjA karU chu 11. zrI jina bhagavAnnI pUjAnA lAbha. chAvaraNI. kadAcinnAtaGkaH kupita iva pazyatyabhimukhaM, vidUre dAridraM cakitamiva nazyatyanudinam / viraktA kAnteva tyajati kugatiH saGgamudayo, na muJcatyabhyarNa suhRdiva jinAca racayataH // 12 // 18 je bhavya manuSya zrI jinezvaranI pUjA kare che, tenA mukhanI sAmuM jANe kepa pAmyA hAya, tema rAga joteAja nathI, jANe bhaya pAmyu hoya, tema dAridraya hu MmezAM tenAthI dUra nAce che, viraktA thayelI strInI jema durgati tenA sa`ga cheDI de che ane mitranI jema Udyaya tenI pAsethI khasatAja nathI. 12 zro jina madiramAM javA vigerenu' phaLa, rAhUlavijhIti. (13 thI 21 ) yAsyAmyAyatanaM jinasya labhate dhyAyacaturtha phalaM, SaSThaJcotthita udyato'STamamathogantuM pravRtto'dhvani / zraddhAlurdazamaM bahirjinagRhAtprAptastatodvAdaza, madhye pAkSikamIkSite jinapatau mAsopavAsaM phalam // 13 // 'huM jinAlayamAM jaiza 'eve vicAra thatAM caturtha tapa (eka upavAsa)nu phaLa maLe che. tyAM javAne uThatAMja H tapanuM phaLa maLe che, tene mATe udyAga karatAM aThThamanu phaLa maLe che, te zraddhALuM thai raste cAlavA pravattatAM ja dazamanu phaLa maLe che, jinAlayanI mAhera AvatAM dvAdaza tanu phaLa maLe che, caityamAM arthAt madiranI **" zirinI ' tu lakSaNa. " rasai rurichanA yamana sabhalAgaH zikhariNI ', 6 ane 11 akSare virAma tathA veMgaNu maiMgaNu laiMgaNu sagaNu baiMgaNu ane eka akSara laghu tathA chellA eka akSara guru maLI 17 akSaranuM eka caraNu ema cAra caraNuM maLIne " ziLio " chaMda thAya che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paracheda. pUjA-adhikAra 19 aMdara jatAM pAkSika tapanuM phaLa maLe che zrI jinezvaranAM darzana thatAMja mAsopavAsa nuM phaLa maLe che. 13 bhAva pUjA. netronmIlivikAzabhAvanivahairatyantabodhAya vai, vA mandhAkSatapuSpadAmacarukaiH saddIpadhUpaiH phalaiH / yazcintAmaNizuddhabhAvaparamajJAnAtmakairacayet, siddhaM svAdumagAdhabodhamacalaM taM carcayAmo vayam // 14 // je purUSa, mekSa athe netrane UmIlana karanArA (hadayanA) vikAza bhAvanA samUharUpa ane ciMtAmaNi samAna zuddhabhAva tathA parama jJAnarUpa evA gaMdha, akSata, pupamALA, carU, dIpa, dhUpa ane phaLethI svAdiSTa rUpI agAdha bAdha ane avicaLa evA siddha bhagavAnane pUje che, tevA purUSane ame pUjIe chIe. 14 gela pUjAthI bhinna bhinna phaLa prApti vastrairvastravibhUtayaH zucitarAlaGkArato'laGkatiH, puSpaiH pUjyapadaM sugandhitanuvA gandhairjine pUjite / dIpairjAnamanAvRtaM nirupama bhoga iratnAdibhiH, santyetAni kimadbhutaM zivapadaprAptistato dehinAm // 15 // zrI jina bhagavAnane vastra vaDe pUjavAthI vastronI vibhUti prApta thAya che, ati pavitra alaMkAro vaDe pUjavAthI alaMkAre maLe che, pupi vaDe pUjavAthI pUjaya padavI maLe che, gaMdha vaDe pUjavAthI zarIra sugaMdhI thAya che, dIpa vaDe pUjavAthI AvaraNa 2hita jJAna prApta thAya che, ane ratna vagerethI pUjavAthI anupama bhega samRddhi prApta thAya che. TUMkamAM tIrthakara bhagavAnanI pUjAnuM phaLa varNana karI zakAya tema nathI, kemake e badhA phaLa prApta thAya che eTaluM ja nahi paNa te prabhunI pUjAthI prANuone makSa padanI paNa prApti thAya che. 15 - jinezvaranI pUjAnuM akathya phaLa. AyuSkaM yadi sAgaropamamitaM vyAdhivyathAvArjitaM, pANDityaM ca samastavastuviSayaM prAvINyalabdhyAspadam / jihvA koTimitA ca pATavayutA sthAnme dharitrItale, no zaknomi tathApi varNitumalaM tiirtheshpuujaaphlm||16||. * A kAvyathI bhAva pUjAnuM varNana kareluM che Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha, 27 ^^^^^^^^^^^ prathama, ^ ^^ ^ ^^ ^^ A pRthvI upara mAruM AyuSya vyAdhi ane pIDA vagaranuM sAgaropama je. DatuM hoya, mArAmAM pravINutAnI labdhinuM sthAna rUpa evuM sarva padArthonA viSayanA jJAnavALuM pAMDitya hoya, ane cAlAkI vALI kaTi pramANa jIhAo heya, te paNa zrI tIrthakaranI pUjAnuM phaLa varNana karavAne huM samartha thaI zake nahIM. 16 zrI jina bhagavAnanI pUjAnA sarvottama naureSA bhavavAridhau zivapadabhAsAdaniHzreNikA, mArgaH svargapurasya durgtipurdvaarprveshaarglaa| karmagranthiziloccayasya dalane dambholidhArAsamA, kalyANaikaniketanaM nigaditA pUjA jinAnAM parA // 17 // zrI jinezvaronI pUjA A saMsAra sAgaramAM nikA rUpa che, mokSapada rUpa mahela upara caDavAnI nisaraNI che, svargarUpa nagarane mArga che, durgati rUpa nagaranA daravAjanI bhUgaLa che, karmagraMthi rUpa parvatane teDavAmAM vajAnI dhArAsamAna che ane kalyANanuM eka sthAna rUpa che. ema zAstrakAroe kaheluM che. 17 pUjAthI manuSyane thatA lAbha netrAnandakarI bhavodadhitarI zreyastaromaJjarI, zrImaddharmamahAnarendranagarI vyaaplltaadhuumrii| harSotkarSazubhapravAhalaharI bhAvadviSAM jitvarI, * pUnA zrIvinapuvarNa vihitI eyarI dinA | 28 | sarvottama evA zrI jinezvaranI pUjA nene Ananda karanArI, saMsAra sAgara mAMthI tAranArI, kalyANa rU5 vRkSanI maMjarI jevI, zrI dharma rUpa mahAna rAjAnI rAjyadhAnIrUpa, vipattirUpa latAomAM dhUmasarUpa, harSanA utkarSa tathA zubhanA pravA. ha nI UmiMrUpa, aMtaranA kAma krodhAdizatrune jitanArI ane prANIonuM zreya karanArI kahelI che. 18 arcAnuM phaLa. pApaM lumpati durgatiM dalayati vyApAdayatyApadaM, puNyaM sacinute zriyaM vitanute puSNAti nIrogatAm / saubhAgyaM vidadhAti pallavayati prItiM prasUte yazaH, svarga yacchati nivRtiM ca racayatyahitAM nirmitA // 19 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 21 pariccheda. pUjA-adhikAra zrI ahejonI karelI pUjA pApane lepe che, durgatine daLe che, Apattine nAza kare che, puNyane saMcaya kare che, lakSamIne vistAre che, ArogyanuM piSaNa kare che, saibhAgyane sAdhya kare che, prItine vistAre che, yazane utpanna kare che, vagane Apeche, ane mokSane race che. 19 zrI jina pUjAthI mekSa paryAnI prApti. svargastasya gahAGgaNaM sahacarI sAmrAjyalakSmIH zubhA, saubhAgyAdiguNAvalivilasati svairaM vapurvezmani / saMsAraH sutaraH zivaM karatalakroDe luThatyaJjasA, yaH zraddhAbharabhAjanaM jinapateH pUjAM vidhatte janaH // 20 // je manuSya ati zraddhAnuM pAtra banI zI jinezvara bhagavAnanI pUjA kare che tene svarga gharanuM AMgaNuM thAya che, uttama evI sAmrAjyanI lakSamI tenI sahacarI-thAya che, tenA zarIra rUpI gharamAM saubhAgya vagere guNonI zreNuM vecchAthI vilAsa kare che, tene A saMsAra sahelAIthI tarI zakAya te thAya che ane tenI hatheLImAM mekSa pratyakSa AvI krIDA kare che, arthAt zraddhAthI jina pUjA karanArane svarga, sAmrAjyalamI, saibhAgya vagere guNe, saMsAranI sugamatA ane mokSa prApta thAya che. 20 jina bhakitathI nikAMcita karmane nAza. yaH puSpairjinamarcati smitasurastrIlaucanaisso'ya'te, yastaM vandata ekazastrijagatA so'harnizaM vandyate / yastaM stauti paratra vRtradamanastomena sa stUyate, yastaM dhyAyati kRptakarmanidhanaH sa dhyAyate yogibhiH // 21 // je manuSya (zuddha bhAvathI) pu vaDe zrI jinezvara devanuM arcana kare che, te manda hAsya yukta devAMganAonA netrathI pUjAya che eTale te puruSane devAMganAo paNa satkaDa thaIne juve che, je bhagavAnanI kharA bhAvathI vandanA kare che te sadA traNa lekanA samUhathI vandana karAya che, je A lekamAM zrI jinezvara devanI stutI kare che te paralekamAM idra devanA samUhathI stavAya che ane je bhagavAnanuM dhyAna dhare che te sarva karmane nAza karI svaravarUpane prApta thAya che, ke jethI yegI puruSo paNa tenuM dhyAna dhare che. 21 pU zA * Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 vyAkhyAna sAhitya saMgraha, zrI jinezvara bhagavattAnI navAMga pUjA. duhA. + jala bharI saMpUTapatramAM yugalika nara pUjata / RSabha caraNa aMguMThaDo dAyaka bhavajala aMta // 22 // jAnubale kAugA rahyA / bicaryA deza videza | khaDAM khaDAM kevala laghuM / pUjo jAnuM nareza / / 23 // lokAMtika vacane kari / varasyA varasI dAna // karakaDe prabhu pUjanA | pUjo bhavI bahumAna || 24 // mAna gayuM doya aMzathI | dekhI vIrya anaMta // bhUjA bale bhava jala taryA / pUjo khaMdhe mahaMta // 25 // siddhazilA guNa ujalI / lokAnte bhagavaMta || vasiyA teNe kAraNa bhavi / zira zikhA pUrjata / / 26 / / tIrthakara pada pUnyathI / tribhUvana jana sevaMta // tribhUvana tilaka samA prabhu | bhIla tilaka jayavaMt // 27 // sola pahora prabhu dezanA / kaMThe vivara vastula // madhura dhvani suranara suNe / teNe ga~le tilaka amUla // 28 // hRdaya kamala upazama bale / bALyA rAgane roSa // hima dahe vana khaMDane / hRdaya tilaka saMtoSa / / 29 / / ratnatrayI guNa ujalI | sakala suguNa visarAma // ! nAbhi kamalanI pUjanA / karatAM avicala dhAma // 30 // upadezaka nava tatvanA / tiNe nava aMga jiNaMda || pUjoM bahuvidha rAgathI | kahe zubha vira muNiMda / / 31 / / * tharAno maguTTho, 1 goDa, 2 bhazigaMdha, u khabhA, 4 zirazikhA, 5 garnu, 7, 82mane nAli 8 + lASA pUla saMgraha prathama lAsa, Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda pUjA-(bhAvapUjA) adhikAra mAvapUna-dhavAra. A adhikAra te pUjA adhikArane piTAbhAga che; eTale pUjA be prakAranI che, temAM AgaLanA adhikAramAM je pUjI jaNavI che, te candana vagere drathI thaI zake che ane te pUjA karavAno adhikAra sarva zrAvaka mahAzayone che paraMtu A bhAva pUjAne adhikAra te abheda upAsanAnA adhikArI sAdhu mahAtmAone che temaja zrAvakane paNa Ane adhikAra upalakSaNathI che, tethI tevA sAdhu mahAzayane A bAbata jANavAnI ghaNuM jarUranI che, tema A bAbata upara uttama zrAvakee paNa dhyAna ApavuM jarUranuM che, ata eva upAgI jANa A adhikArane AraMbha karavAmAM Ave che. dayArUpI jaLathI snAna karIsaMteSarUpa zubha vastra dhArI vivekarUpa candananuM tilaka karI bhAvanAthI pavitra anta:karaNavALa thaI bhAva. pUjana karavuM joIe. kahyuM che ke anuSya- (1 thI 8) rayAmaNA nAnA, santavamavana' vivekatilakabhrAjI bhAvanApAvanAzayaH // 1 // bhktishrddhaanghumRnnonmishrpaattiirjdrvaiH| navabrahmAGgato devaM, zuddhamAtmAnamarcaya // 2 // zabdArtha-dayArUpI jaLathI jeNe snAna karyuM che, saMtoSa rUpI zubha vastro jeNe dhAraNa karyA che, viveka rUpI tilakathI je zebhe che, bhAvanAe karIne jene A zaya pavitra che, evA tame bhakita ane zraddhArUpI kezarathI mizrata caMdane karIne nava brahmAMge zuddhAtmArUpa devanI pUjA kare - vivecana-dayA eTale sarva prANIone viSe dravya ane bhAvakarUNa te rUpI jaLathI jeNe nAna karyuM che pApalanA tyAgarUpa AbhAMganuM prakSAlana jeNe karyuM che, svabhAvane viSe nizcalapaNuM eTale ke saMtoSa rUpI sakala sukhanA hetubhUta ujavaLa vastra jeNe dhAraNa karyA che--manarUpI aMga upara dharyA che;-viveka eTale sva5ra svarUpanI | bhinnatAne nirdhAra karanAra jJAna. te rUpI tilakathI je zebhe che; bhAvanA eTale dehAdi * "sikrasuti" adhikAramAM bhAvapUjana jaNAvavAmAM AvyuM che te kevala siddha paramAtmAo para che ane A bhAva pUjana samuccaya jinezvara bhagavate paratve che mATe punakti doSanI zaMkA na karavI. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 vyAkhyAna sAhitya saMgrahu. prayama anitya che, ane AtmA avinAzI che, te rUpI ciMtananI pariNati, teNe karIne jenA abhiprAya pavitra che evA tame bhakti eTale ekAgra cittavRttirUpa ArAdhyatAnI pariNati, ane zraddhAna eTale cittanI prasannatA, te pUrvaka jana matamAM parama Astikaya, te rUpI kezara sAthe mizrita cattune brahmacarya rakSaNanA nava a'ga-upAyA ne viSe pUjA karatA, nirvikAra AtmasvabhAvarUpa devane pUjo. 1-2 prabhunA aMgamAM kevI jAtanI puSpa mALA tathA vastra AbhUSaNe dharAvavAM joIe ? kSamApuSpastrajaM dharmayugmakSaumadrayaM tathA / yAnAmaraLatAmAM ca, tarU, vinivezaya !! 2 // zabdA --kSamArUpI puSpanA hAra, e dharmarUpI e vastrA, ane dhyAnarUpI zreSTha AbharaNa, te prabhunA aMge sthApA. vivecana--kSamA eTale-krodha tyAganI pariNati, te rUpI sugaMdhI puSpanI mALA, dharma eTale zruta, cAritrapa athavA deza virati, sarvaviratirUpa; athavA nizcaya, vyavahArarUpa, tenu yugma, te rUpI be vacce ane dharma ane zukala dhyAnarUpa zreSTha ala'kAra, pUrvokta zuddhAtma devanA zarIra upara viziSTa vidhie raceA-sthApA, 3. prabhu AgaLa aSTa magaLa lakhI kevI rItanA dhUpa karavA? madasthAnabhidAtyAgairlikhAgre cASTamaGgalIm / jJAnAnau zubhasaGkalpakAkatuNDaM ca dhUpaya // 4 // zabdA--masthAnanA prakAronA tyAge karIne te devanI samakSa aSTa magaLa racA; ane jJAnAgnine viSe zubha sa'kaparUpa kRSNAgurUnA dhUpa kara vivecana--mada eTale ahaMkAra vizeSa tenA ATha sthAne che. eTale ke jAtimada, kuLamada, maLamada, rUpamada, zrutamada, tapama, prabhutAmada, ane lAbhamaDha tenA prakArAnA parihAra karI zuddhAtma devanA mukhAgre svastika Adi aSTa magaLa racA, ane niLa jJAnarUpI marahita vahnine viSe ujavaLa manAtha rUpI kRSNagurUne dhUpa karo, ja kevI jAtanuM lavaNeAtAra karma karavu ? tathA kevA prakAranI Arati karavI? mAdharma lavaNo tAraM, dharmasannyAsavahninA / kurvan pUraya sAmarthyarAjannIrAjanAvidham // 5 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 pariccheda pUja-(bhAvapUjA) adhikAra. " zabdArtha dharma sanyAsarUpI agnie karIne pUrve dharmone lavaNAvataraNa karIne sAmarthya yoge karIne robhatA Arati vidhi kare. - vivecana-dharma sanyAsa eTale aiyika svabhAva rU5 IcchAnA pariNAmone dvitIya apUrva karaNane viSe tyAga, te rUpI agnikuMDe karIne prAdhUma eTale sarAga avasthAthI thatA phAyapathamika dharmo, samyak darzanAdi tenuM kSAyika bhAvanI prAptie karIne lavaNavataraNa racIne, sAmarthya, eTale kSapakazreNinA zikhara upara labhya pariNAma, teNe karIne zubhatA AratinI vidhi pUre race. prAdhama eTale pUrvanA sarAgadharma te rUpI luNa-mIThuM-prabhu uparathI utArIne agnimAM nAMkho. eTale sarAga dharma tyAga kare, ane dharma sanyAsa agnie karsane Arati utAra-cAne vItarAga dharmane Adara kare. 5 kevA prakArano dIvo tathA nRtya vagere joIe? sphuranmaGgaladIpaM ca, sthApayAnubhavaM purH| yoganRtyaparastoryatrikasaMyamavAnbhava // 6 // zabdArtha--anubhavarUpI phurat maMgaLadIpa te devanI agra sthApi, yogarUpI nRtyane viSe tatpara thAya ane sAtrika rUpa saMyamavALA thAo. 'vivecana-anubhava eTale AtmasvarUpanA AsvAdana yukta sparzajJAna,te rUpI vilAsa dhAraNa karavA vALA, sarva upadrava zAMta karanAra, maMgaLane pradIpa zuddhAtma devanA mukhASya sthApaka ane yuga. eTale mana vacana ane kAyAnuM zuddha AtmabhAva ne viSe ekAya prarvatane te rUpI nRtya ne viSe tatpara thAo-upaga vRtti kare; aurya eTale murajAdi vAritranA vinie tene trika-siMdha-te rUpI Idriyoga ka jAya nigraharUpa saMyama vALA thAo. mana saMyama, vacana saMyama ane kAya saMyama - vAna thAo. 6 . - prabhu AgaLa kevA prakAranI ghaMTA joIe? ullasanmanasaH satyaghaNTAM vAdayatastava / / bhAvapUjAratasyetthaM, karakoDe mahodayaH // 7 // chezabdArtha--A pramANe bhAva pUjane viSe tatpara, ullAsa yukta manavALA ane - satya ghaTA nAda karanArane mahadaya karaDa ne viSe che. vivecana-pUrvokta vidhi pramANe bhAva pUjA eTale zuddha svabhAve karIne pUjA athavA zuddha svabhAva sAmagrImaya pUjA, yAne zuddha svabhAvanI pUjA, arcanA, tene viSe je tatpara che tene ane jenuM citta parama AhvAdavALuM che tene, tathA satya eTale Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwww vyAkhyAna sAhitya saMgraha prathama yathArtha svarUpa, yathAvAdI tathA kAritvarUpa prasiddhavAda te rUpa ghaTA bajAvanArane, makSa hastatala - hathelImAM ja che. 7 bhedopAsanA rUpa dravya pUjA temaja bhAva pUjA keNe karavI! dravyapUjocitA bhedopAsanA gRhamedhinAm / bhAvapUjA tu sAdhUnAmabhedopAsanAtmikA // 8 // zA-bhedana viSe ArAdhanA rUpa dravya pUjA gRhasthane ucita che. ane abhinna ArAdhanA svarUpa bhAva pUjA sAthane ucita che. vivecana-bheda pAsanA eTale svAtmasattAthI bhinna Ana ci vilAsI sakala kRtye jenAM siddha thayAM che evA ahaMta paramezvarane viSe AlaMbana vALI ArAdhanA te rUpI dravya pUjA gRhasthone ucita che. ane abhinA AdhArane avalaMbana karanArI bhAvapUjA-nirvikalpa evA sAdhuone ucita che. savikalpa bhAvapUjA gRhasthane paNa ucita che. 8 ItyAdi kahI A adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. paMcaparameSThi smaraNa mAhAtmya-adhikAra pUjA adhikAra pachI A adhikArane AraMbha karatAM vAcaka mahAzayene jaNAvavAnI apekSA paDe che ke zraddhA ane zrI jineza bhagavAnanI pUjA karyA pachI paMcaparameSTi bhagavantane namaskAra tathA tenuM dhyAna, maraNa, navakAra maMtrane japa vagere karavAnuM prApta thAya che. te kAryomAM pravRtta thatAM pahelAM evA prakAranA prazna udbhave che ke-parameSTi bhagavatenI mahattA keTalI che? kAraNa ke koI paNa vyaktinI mahattA jANyA vinA temAM prema thatuM nathI, mATe mahattA jANavAnI paNa jarUra paDe che. tema teone uddezIne karAtA namaskAra, dhyAna, nAma maraNa vagerathI manuSyane zuM phaLa prApta thAya che? ane tenA nAmanA rahasvarUpa evA navakAra maMtrane japa karavAthI zuM phaLa maLe che? vagere praznonuM nirAkaraNa AvA sArU A adhikArane AraMbha karavAmAM Ave che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pari . paMcaparameSThi smaraNa mAhA-adhikAra. paca parameSThinA namaskAranuM phaLa. anuSka. (1 thI 23) apavitraH pavitro vA, susthito du:sthito'pi vA / dhyAyetpazcanamaskAraM, sarvapApaiH pramucyate // 1 // (keI) apavitra ke pavitra avasthAmAM hoya, sArI sthitimAM hoya ke naThArI sthitimAM hoya paNa je te paMca namaskAranuM dhyAna kare che te te sarva pApathI mukta thaI jAya che. 1 paramAtmAnA smaraNanuM phaLa. apavitraH pavitro vA, sarvAvasthAGgato'pi vaa| yaH smaretparamAtmAnaM, sa bAhyAbhyantara zuciH // 2 // je apavitra ke pavitra hoya athavA sarva prakAranI avasthAmAM rahyo hoya, paNa je paramAtmAnuM samaraNa kare che te bAhera ane aMdara pavitra thaI jAya che. 2 paramAtmAnA aparAjita maMtranuM phaLa. aparAjitamantro'yaM, sarvavighnavinAzakaH / maGgaleSu ca sarveSu, prathamammaGgalaM matam // 3 // je aparAjita yAne bIjAthI jItI na zakAya evo) paMcaparameSTi maMtra che, te sarva vijone nAza karanAre che, ane sarva maMgaLamAM prathama maMgaLarUpa che. 3 - ahaMma padanuM svarUpa. maImityakSaraM brama, vAcakaM parameSThinaH / siddhacakrasya sadIjaM, sarvataH praNamAmyaham // 4 // a" e akSara brahmarUpa che, paMcaparameSine vAcaka che ane siddhacakranuM uttama bIjarUpa che. tene huM sarva prakAre praNAma karuM chuM. 4 siddhacakane namaskAra, karmASTakavinirmuktaM, mokSalakSmIniketanam / samyaktvavAdiguNopetaM, siddhacakraM namAmyaham // 5 // ATha karmothI mukata thayeluM, mekSa lakSamInuM sthAnarUpa, ane samyakatvAdi guNa vALuM je siddhacakra para che, tene huM namaskAra karuM chuM. 5 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha prayama navakAra maMtranI mahattA cakriviSNumativiSNubalAyaizvaryasampadaH / namaskAraprabhAvAbdhestaTamuktAdisanibhAH // 6 // cakravartI, vAsudeva, prativAsudeva, ane baLadeva vagerenA aizvaryanI je saMpattio che, te navakAra maMtranA prabhAvarUpa samudranA tIrapara paDelA metI vagerenI samAna che. dara vazIkaraNa vagere karmamAM A maMtranI sattA. vazyavidveSaNakSobhastambhamohAdikarmasu / yathAvidhi prayuaoDyuM, mannA siddhi pAchati 7mAM - vidhi pramANe e parameSimaMtrane prayA karavAmAM Ave te te vazIkaraNa, zatru mAraNa, staMbhana ane mahAdika karmonI siddhine Ape che. 7 * navakAra maMtra ke kaTapavRkSa? ' . ' tiryagloke candramukhyAH , pAtAle camarAdayaH / saudharmAdiSu zakrAyAstadagre'pi ca ye suraaH||8|| teSAM sarvAH zriyaH paJcaparameSTimahattaroH / . aGkarA vA pallavA vA, kalikA vA sumAni vA // 9 // - tiryagna lekamAM caMdra pramukha, pAtALa-alakamAM camareMdra vagere, urva leka-saidharmAdi devalekamAM zakeMdra vagere ane temanI AgaLa rahelA je devatAo che, temanI sarva samRddhie te paMcaparameSTi maMtrarUpa kalpavRkSanA akure, palla, kaLio ane puSpa che. 8-9 zrI parameSTi maMtra jApanuM phaLa. te gatAsta gamiSyanti, te gacchanti paraM padama / ArUDhA nirapAyaM ye, namaskAramahAratham // 10 // jeo namaskAra maMtrarUpI avinAzI mahA ratha upara ArUDha thayelA che, teo paramapada-mekSane pAmelA che, pAmavAnA che ane pAme che. 10 - - 6 thI 23 namaskAra mahAmya-siddhasena divAkarakRta. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricoda paMca parameSThi smaraNa mAha-adhikAra ... lakSa navakAra maMtra japanArane phaLa japanti ye namaskAralakSapUrNa trizuddhitaH / jinasaGgha-pUjitaistaistIrthakRta kameM badhyate // 11 // jeo mana, vacana ane kayAnI zuddhithI pUrepUrA eka lAkha navakAra jape che. teo caturvidha saMghathI pUjita thaI tIrthakara nAmakarma upArita kare che. 11 - vipattimAM jamakora smaraNa. pradIpte bhuvane yadvat , zeSa muktvA gRhI sudhIH / gRhNAtyekaM mahAratnamApanistAraNakSamam // 12 // jema sad buddhimAna purUSa jyAre pitAnuM ghara saLagI uThe che, tyAre ApattimAMthI tAravAne samartha evuM eka mahA ratna laI le che. (tevI rIte bhavya prANI aneka duHkhathI saLagI uThelA A saMsAramAMthI tAravAne samartha evuM navakAra maMtrarUpa ratna laI le che.) 12 navakAra maMtrano upayoga, gajasTiAphotpAta, ghoDAva mAmada | " amoghamastramAdatte, sAraM dambholidaNDavat // 15 // jema kaI mahAna yoddhA, akaramAtuM raNabhUmimAM utpAta thaI Ave tyAre vajanA daMDanA jevA sAra rUpa amegha astrane grahaNa kare che. tevI rIte bhavya jIve A saMsAramAM utpAta thaI aAve kyAre navakAra maMtranA samaraNa rU5 amogha astrane grahaNa karavuM- 13ra kemake evaM nAzakSaNe sarvazrutaskandhasya cintane / prAyeNa na kSamo jIvastamAttadtamAnasaH // 14 // evI rIte nAzane vakhate mANasanuM hadaya prAye karIne te nAzanA vicAramAM ja hovAthI te sarva AgamanA skalanuM ciMtavana karavAne samartha thaI zakatuM nathI, tethI teNe paMcaparameSThinuM smaraNa karavuM cogya che. 14 - antakALanuM AzvAsana sarvathApyakSamo daivAcadvAnte dharmavAndhavAt / zRNvan mantrama, citte, dharmAtmA bhAvayediti // 15 // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 vyAkhyAna sAhitya saMgraha, prathama sarvathA asamartha e mANasa daivayoge je pitAnI pAse rahelA dharma bAMdhava pAsethI e navakAra maMtrane sAMbhaLe che te dharmamA pitAnA cittamAM tenI bhAvanA karI zake che, 15 dharmAtmA manuSya ciMtavavA yogya bhAvanA. * sau misisa sa ra vA chatA | sarvAnayogALe, nA navayunA ? . aho ! zuM mArA sarva aMgamAM amRtanuM siMcana thayuM? koI paNa nirdoSa evA mArA zuddha badhue mane akaramAt sarva AnaMdamaya banAvI dIdhe? 16 ane mAnavuM ke paraM puNyaM paraM zreyaH, paraM maGgalakAraNam / yadidAnI zrAvito'haM, pazvanAthanamaskRtim // 17 // hAla je-mane paMcaparameSTi namaskAra maMtranuM zravaNa karAvyuM, te mAre parama puNya, utkRSTa kalyANa ane parama maMgaLanuM kAraNa thayuM che. 17 __ aho durlabhalAbho me, mamAho priysnggmH| ho tadbara che, sAmuNiyo pama II 28 . ahI mane durlabha lAva prApta thayo! ahe mane priyane samAgama thayo! ahe mane tatvane prakAza thaye ane ahe sArI vastuthI mArI muSTi bharAI gaI. 18 adya kaSTAni naSTAni, duritaM dUrato yayau / prAptaH pAraM bhavAmbodheH, zrutvA paJcanamaskRtim // 19 // Aje paMcaparameSTi maMtra sAMbhaLIne mArAM kaSTa naSTa thaI gayAM. mAruM pApa dUra thaI gayuM ane huM A saMsAra sAgaranA pArane pAmI gaye. 19 - mAmo levajJApAtra nimittaparA gai je saparuM banma, zutAgranagarakoTa || 20 || Aje jeNe paMcaparameSi maMtra sAMbhaLe che, evA mane prazama, devagurUnI A jJAnuM pAlana, niyama ane tapa prApta thavAthI mArA janma saphaLa thaI gaye. 20 svarNasyevAnisantApo, diSTayA me vipadapyabhUt / yallebhe'dya mahAnaye, parameSThimayaM mahaH // 21 // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. paMcaparameSTi smaraNa mAhAtma-adhikAra aMtakALanI vipattimAM paNa Aje mahA amUlya evA paMcaparameSTimaya tejano mane je lAbha thayo che, te suvaNane jema agnine saMtApa thAya tema thAya che.. tethI huM mArUM sad bhAgya samajuM chuM. 21 AvI uccatama bhAvanAnuM phaLa. evaM zamarasollAsapUrva zrutvA namaskRtim / .. nihatya kliSTakarmANi, sudhIH zrayati sadatim // 22 // AvI rIte sadabuddhivALo purUSa zamatA rasanA ullAsa pUrvaka navakAra maMtra sAMbhaLI pitAnA kilaSTa kane haNI sadagatine pAme che. 22 ukta bhAvanAnI siddhine kama. , vipugu TekavavA antabhevASTakaM siddhaH, syAnnamaskArabhaktibhAk // 23 // navakAra maMtrane bhajanAre manuSya uttama devatAnA kuLamAM ane te pachI vi zALa evA uttama manuSya kuLamAM utpanna thaI ATha bhavanI aMdarasiddhine pAme che. 23 navakAra maMtrArAdhakanI sattA, gAya (24 thI 28) jiNa sAsaNa ssasAro cauddasapuvvANa josmuddhaaro| jassamaNe navakAro saMsAro tassa kiMkuNa // 24 // zrI jIna zAsananA sArarUpa ane aiAda pUrvenA uddhAra rUpa evA navakAra maMtrane je mare che, tene A saMsAra zuM karI zake? 24+ navakAra maMtranA cintanamAM raheluM sukha.. gNe nijo ari govIMti nagogA navakAra parama maMtto ciMti amitto muhaMdeza // 35 // maMgaLanuM sthAna rUpa, saMsArane vilaya karanAra ane sarva prakAranI zAMtine ApanAra e parama navakAramaMtra mAtra ciMtavavAthI ja sukhane Ape che. 25 navakAra maMtranI kalpavRkSa ane cintAmaNi sAthe sarakhAmaNI. apuvI kappataru, eso ciMtAmaNI apuvvoa / jo gAya i sayakAlaM sopAva isi vasuhaM viulaM // 16 // +24 thI 28 timuktAvalI. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : prathama. 32 * vyAkhyAna sAhitya saMgraha. apUrva kalpa vRkSa jevA ane apUrva ciMtAmaNi jevA zrI navakAra maMtrane je sadAkALa gAya che, te vizALa evA mekSa sukhane pAme che. 26 navakAra maMtranuM mahApApa chedavAnuM sAmarthya. navakAraika akara, pAvaM pheDei satta ayarANaM / ... pamAsaM ca paeNaM sAgarapaNasaya samaggeNaM ....... // 17 // navakAra maMtrane eka akSara gaNavAthI sAta sAgaropamanA pApane nAza thAya che, eka pada gaNavAthI pacAsa sAgaropamanA pApane nAza thAya che. ane samagraA navakAra gaNe te pAMcase sAgarepamanA pApa nAza thAya che. 27 eka lAkha navakAra maMtra jayanArane bIjuM phaLa, jo guNa ila skamegaM pUei, vihI ijiNa namukkAra / titthaya ra nAma goaM sobaMdha inatthi saMdeho .. // 28 // je manuSya eka lAkha navakAra gaNe ane vidhithI bhagavAnanI pUjA kare che te tIthara nAma getra bAMdhe che, emAM kaI jAtane sadeha nathI. 28 navakAra maMtrathI saMkaTamAM paNa zAMti. vantati. sAmavAridhikarIndrabhujaGgasiMhadurvyAdhivahiripubandhanasambhavAni / duSTAhabhramanizAcarazAkinInAM; nazyanti pnycprmesstthipdairbhyaani||29|| paca parameSTi maMtranA japIvaDe saMgrAma, samudra, gaje, sarpa, siMha, duSTa rAga, agni, zatru, baMdhana, duka graho, rAkSase ane bhUta-DAkaNuthI unna thayelA bhaya nAza pAmI jAya che. 29 navakAra maMtranA smaraNathI mahA pApIne mekSanI AzA. rAhUDhavijAti. hiMsAvAnanRtapriyaH paradhanAhartA parastrIrataH kicAnyeSvapi lokagarhitamahApApeSu gADhodyataH / mantrezaM sa yadi smaredavirataM prANAtyaye sarvathA / " duSkarmArjitadurgadurgatirapi svargI bhavenmAnavaH // 30 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. paMcaparameSTi smaraNu mAhAtmya--adhikAra. siddhAcaLa mAhAtmya-adhikAra. 33 je manuSya hi'sA karanAra, asatya khelanAra, paradhanane haranAra, parastrImAM Asa tu ane khIjA leAka ni`ti, evA mahA pApa karavAmAM gADha udyamavata hoya ane tevA duSTa karyAM karI dura evI durgatine upArjana karanArA thayA haiAya; paNa je te manuSya prANa jatI vakhate pazcAtApa pUrvaka vAravAra zuddha aMtaHkaraNuthI navakAra matrane sa'bhAre che te te manuSya svanI gatine prApta karanArA thAya che. 30 siddhAcala mAhAtmya - adhikAra. pUrvokta adhikArAmAM je zakti, stuti, pUjA, bhAvapUjA, navakAra maMtra japa vagerenuM phaLa sahita pratipAdana karavAmAM AvyuM che. te kama kayA sthaLamAM karavAmAM Ave tA tatkALa uttama prakAranA phaLanuM vitaraNa kare? eTale pratyeka satkarmamAM apekSita evAM deza, kALa, dravya, karyAM, maMtra ane kasAnukuLa hAvAM joie. AmAM deza zabdane prathama mUkavAmAM Avela che tethI satkarma karavA mATe pavitra deza jANavAnI saheja jijJAsA manuSyane ... udbhave che, kAraNa ke uttama dezamAM kareluM pUjanA imanuSyane ceADA vakhatamAM vAMchita phaLa Ape che, A jijJAsA pU karavA mATe zrI siddhAcaLa ane jevu khIjI' nAma zatrujaya Adi nAmeA kahevAmAM Ave che, ane jemAM zrI jitendra bhagavantAnA uttama prakAranAM svarUpe, maMdira, gajendrapada kuMDa vagere mahA pavitra sthAnake che, te zrI siddhAcaLa parvatanAM dana, praNAma, mArehaNa karI bhagavantAnu' yajana karavA vagerenuM phaLa jaNAvavA sArU A adhikArane AraMbha karavAmAM Ave che. jagamAM jAti traNa advitIya vastu. anuSTup. (1 thI 7) namaskArasamo mantraH, zatruJjayasamo giriH / nendranuM nIra, nirdendu jIvana // II+ A traNa bhuvanane viSe navakAra maMtra, zatrujaya parvata (tI) ane gajeMdrapada kuMDanuM jaLa-e advitIya che, arthAt khIjuM tenI samAna keAI nathI. 1 siddhAcaLa tItha sevanathI pApI pazuonA uddAra. kRtvA pApasahasrANi, hatvA jantuzatAni ca / idaM tIrthaM samAsAdya, tiryaJco'pi divaM gatAH // 2 // pa + 1 thI 11 muktimuktAvalI. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34. prathama vyAkhyAna sAhitya saMgraha hajAre pApa karIne ane sekaDe jaMtuone ghAta karIne tiryae paNa A zatruMjaya tIrthamAM AvI svarge gayelA che. 2 siddhAcaLanAM darzana ane praNAmanAM phaLa. yo dRSTo duritaM hanti, praNato durgatidvayam / saMghezAntyipadakRta, sa jIyAdvimalAcalaH // 3 // je darzana karavAthI pApane haNe che ane namaskAra karavAthI naraka ane tiryaca e durgatine haNe che, te saMghapati ane ahaMta padane ApanAre zrI zatruMjaya giri jaya pAme. 3. - siddhAcaLanuM bIjuM mAhAbhya. vacmaH kimasya coccaistvaM, yena pUrvajinezituH / adhiruhyAtra lokAgraM, putrairapi kare kRtam // 4 // zatruMjaya parvatanI uccatAne mATe zuM kahIe? kemake jenI upara caDIne AdinAtha bhagavAnanA putrae paNa lekAgra pitAne hAtha karI lIdhuM hatuM ja siddhAcaLanA dhyAna ane abhigrahathI thatuM phaLa palyopamasahasrantu, dhyAnAtakSamabhigrahAt / duSkarma kSIyate mArge, sAgaropamasaJcitam // 5 // zrI zatruMjaya parvatanuM dhyAna karavAthI eka hajAra palyopamanuM duSkarma kSaya, pAme che, tyAM javAne abhigraha karavAthI eka lAkha papamanuM duSkarma kSaya pAme che ane mArge cAlavAthI sAgaropama duSkarma kSaya pAme che. 5 zrI zatruMjaya parvata upara zrI jina bhagavAnanAM darzanathI thatuM phaLa zatruJjaye jinedRSTe, durgadvitayaM kSipet / / sAgarANAM sahasraM ca, pUjAsnAtra vidhAnataH // 6 // zrI zatruMjayane viSe rahelA jina bhagavAnanAM darzana karavAthI naraka ane tiryaMca baMne prakAranI durgatine nAza thAya che ane pUjA tathA nAtra vidhi karavAthI hajAra sAgarepama pramANa duSkarmano nAza thAya che. 6 vandanathI thatuM phaLa. mithyAtvagaralodgAraH, samyagdRSTisudhArasaH / pUrvo ikhaH paro dIrghA, nAbhinandanavandane // 7 // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parika siddhAcaLa mAhAtmaya-adhikAra.' - 35 zrI nAbhI rAjAnA putra zrI RSabhadeva bhagavAnane vaMdanA karavAthI mithyAtvarUpI viSano uddagAra TuMke thaI jAya che ane samyam daSTirUpI amRtanA rasano uddagAra lAMbe thaI jAya che. 7 zrI zatruMjayanuM pramANa vasaMtatila. zatruJjayAdrirayamAdiyuge garIyAn , bhAsIdasImasukRtodayarAzireva / / AdIyamAnasukRtaH kila bhavyalokaiH, kALe kalau bhajati samprati durbalatvam // 8 // * A zatruMjaya parvata Adi yugane viSe anaMta sukRtenA udayane ati mahAna rAzi-Dhaga hatuM, pachI bhavya jIvee temAMthI sukRtene grahaNa karavA mAMDayA, tethI A kaliyugane vize hAla te durbala paNAne prApta thayA che. 8 * manuSya janma tathA prApta thayela vaibhavanI saphaLatA kema thAya? thAya. (9 thI 11) eaM jammasta phalaM, sAraM vihavassa itti ceva / jaM aJcijjai gaMtuM, sittuMje risahati tthayaro // 9 // zatruMjaya giri para jaIne zrI rASabhadeva tIrthakaranI pUjA karavI teja manuSya janmanuM phaLa che ane prApta thayelA vaibhavane sAra paNa teja che. 9 ja tapayukta yAtrAnuM phaLa. chaTeNaM bhatteNaM apANaeNaM tu satta jatAo / o kuNai sittuMje so taiabhave lahai siddhim // 10 // parve zatruMjaya parvatanI je UMcAI hatI, te hAla ochI che, te upara kavie A alaMkAra kahapanA karelI che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha prathama je prANa jaLa vinA vahAre cha karIne eTale be upavAsa karIne zatru jayanI sAta yAtrAo kare te trIje bhave siddhipadane pAme che. 10 zatruMjaya para pUjAdi karavAnuM phaLa. jIo suvanabhUmI bhUsaNa dANeNa annatitthesa / jaM pAvai pugnaphalaM pUANhavaNeNa sittuMne // 11 // manuSya-jIva bIjA tIrthomAM suvarNa, bhUmi ane AbhUSaNanA dAnathI je purUSa phaLa meLave che, teTaluM puNyaphaLa zatruMjaya upara pUjA tathA snAtra mAtra karavAthI meLave che. 11 ItyAdi zatrujya mahAmyanA sahaja saMskArathI adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. - udyApana adhikAra. gata adhikAremAM jaNAvela pUjA vagere bhAvanA-kriyA tathA karelI tapasyAnuM udyAna karavuM joIe. kAraNa ke udyApana karyA sivAya vratAdi tapasyAnuM zAstramAM kahyA pramANe phaLa prApta thaI zakatuM nathI. mATe te bAbata zraddhALu mahAzayone jaNAvavA sArU A adhikArane AraMbha karavAmAM Ave che. udyApana (ujamaNuM) karanArane lebha. ujJAti. (1-2) lakSmIH kRtArthA saphalaM tapo'pi, dhyAnaM sadocairjanabodhilAbhaH / jinasya bhaktiH kramataH zivazrIrguNAH syurudhApanato narANAm // 1 // manuSyane ughApAna-(ujamaNuM) karavAthI ghaNA guNe thAya che. jemake, lImI kRtArtha, thAya che, tapa saphaLa thAya che. sadA zubha bhAna rahe che. bIjA kone anamedanathI bedhilAbha thAya che. zrI jina bhagavAnanI bhakita thAya che ane anukrame mokSanI lakSamI prApta thAya che. 1 1 thI 4 sakti muktAvalI. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda ughApana-adhikAra. . ww udyAnathI tapamAM mahattA. garbho yathA dohadapUraNena, kAyo yathA SaDsabhojanena / vizeSazobhAM labhate yathoktenodhApanenaiva tathA tapo'pi // 2 // - jema dehada pUravAthI garbha ane Sa rasa bhejanathI zarIra vizeSa zobhAne prApta kare che, tema yathArtha kahelA uda:pana karavAthI tapa paNa vizeSa zebhAne prApta kare che. 2 . tapa ane udyApanane kriyA saMbaMdha. indravajrA. sUtrANi santaH sutapobhiruccairArAdhya kaNThe dadhate tthaapi| mAlAM ca sarvodyamanAya nUnaM, zreyoguNazrIyazasAM jayasya // 3 // sapurUSe uttama prakAranA tapa vaDe ucca rIte ArAdhIne sUtrane kaMThamAM dhAraNa kare che, te paNa teo sarva prakAranA udyama-udyApanane mATe kalyANu, guNalakSmI yaza ane vijayanI mALA pahere che. kahevAne bhAvArtha e che ke, upadhAna karavA vALA tapa pUrvaka sUtrane kaThe dhAraNa kare che ke je mALA udyApana kriyAthI utsAha pUrvaka vijaya mALarUpa che. 3 tapasyAnI pUrNatAe udyApana karanArane phaLa. prAsAde kaLazAdhiropaNasagaM, bimbe pratiSThopamam, puNyazrIsphuTasaMvibhAgakaraNaM bibhradviziSTe jane / saubhAgyopari maJjarIpatinibhaM pUrNe-tapasyAvadhau,. yaH zaktyodyamanaM karoti vidhinA samyagdRzAM so'graNIH // 4 // je manuSya tapasyAne avadhi pUrNa thAya tyAre potAnI zakti pramANe jina prAsAda upara klaza caDhAvyA jevuM, jinabiMbanI pratiSThA karavA jevuM, viziSTa janamAM puNyalamIne phuTa rIte saMvibhAga karavA jevuM, ane saibhAgya upara maMjarI A. vyA jevuM ujamaNuM vidhi pUrvaka kare che, te manuSya samyagdaSTi manuSyamAM agresara thAya che. 4 A pramANe tapakriyA e ughApana (ujamaNuM ) thI alaMkRta ane phaLavatI che e A adhikArathI darzAvela che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 vyAkhyAna sAhitya sagraha. sudeva-adhikAra www.g prathama ArabhanA zrI a bhakti adhikArathI AralI udyApana adhikAra panta sAta adhikArAmAM ThekANe ThekANe ad bhagavAna, siddha bhagavantA, paca parameSThi bhagavaDatAnA stavana, namana, pUjana vagerenuM pratipAdana karyuM che. * temAM evI zakA uddabhave che ke--jinendra bhagavantA sivAya bIjA paNa ghaNA devatA che, teLAnu pUjana karavA vagerenuM temAM zA vAste nathI kahyuM ? eTale anya devA karatAM zrI jinendra bhagavAnamAM vizeSa kaI jAtanI zakti-vaibhavA vagere che ? ke jethI savAne tajI tene ekane ja sajavA. ityAdi jijJAsA udbhave che tenu' samAdhAna karavA mATe A adhikAranA AraMbha che. have A adhikAramAM sudevanu' pratipAdana karatAM prathama temAM brAhmaNu dharmanA pustakAmAM zu' kahevAmAM AvyuM che ? tyAMthI AraMbhI aneka pramANeAthI zrI jitendra bhagavAnu sudevatva 38 saMskRta padmAthI siddha karavAmAM AvyuM che. tyAra pachI gujarAtI padya tathA gadyAthI zrI arihanta bhagavAna tathA tIrthaMkarA vagerenI sattAnuM varNana karyuM che. vAcaka mahAzayAne sarala paDavA sArU A sa` bAbatanu yatkiM`citlR digdarzana atra karAvI have A adhikAranA AraMbha karavAmAM Ave che. purANamAM brAhmaNA kAne deva kahe che ? anuSTup (1 thI 20) nirmamo nirahaGkAro, nissaGgo niHparigrahaH / rAgadveSavinirmuktastaM devaM brAhmaNA viduH // 1 // je mamatA, ahaMkAra, saga ane parigrahathI rahita hoya ane je rAga tathA dveSathI mukata hAya tene brAhmaNA 'deva ' kahe che. 1 evA sahaja vidvAn aizvaya sa'panna ane suMdara kANu che ? anadhyayana vidvAMso, nirdravyaparamezvarAH / analaGkArasubhagAH pAntu yuSmAJjinezvarAH // 2 // jee abhyAsa karyo vinA vidvAna che, dravya na chatAM parama vaibhavavALA che, ane alakAra na chatAM suMdara dekhAvavALA che, tevA jinezvarA tamArU rakSaNa karA, 2 . Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parIda. sudeva adhikAra. niSpakSa bhAvanA. pakSapAto na me vIre, na dveSaH kapilAdiSu / yuktimadvacanaM yasya, tasya kAryaH parigrahaH // 3 // mAre zrI vIrabhagavAna upara pakSapAta nathI, ane kapila vagerenI upara dveSa nathI paraMtu jenuM vacana yutivALuM che, tene parigraha svIkAra mAre karavo che. 3 kavi kevA devane praNAma kare che? mo mo roM meM meM mA~ daM dve, hai yo ga da le na maiM pH| ete yasya na vidyante, taM devaM praNamAmyaham // 4 // jenAmAM meha, mAyA, rAga, mada, maLa, mAna, daMbha ane cheSa e deSa nathI te devane huM praNAma karuM chuM. 4 chAne upaga. nindhena mAMsakhaNDena, kiM tayA jihyayA nRNAm / mAhAtmyaM yA jinendrANAm, na stavIti kSaNe kSaNe // 5 // je manuSyanI jihA zrI jinezvaranA mAhAbhyane kSaNe kSaNe stavatI nathI, te pachI eka mAMsanA nidavA gya kaTakA jevI te jihA mANasane zA kAmanI che? pa karNapriyanuM kartavya. arhccaaritrmaadhurymudhaasvaadaanbhijnyyoH| karNayozchidrayovApi, svalpamapyasti nAntaram // 6 // je mANasanA be kAna zrI arihaMta bhagavAnanI caritranI madhuratArUpa amRtanA svAdane jANanArA na hoya, arthAt bhagavAnanA caritrane sAMbhaLatA na hoya te pachI teomAM ane chidromAM zuM taphAvata che? 6 - cakSuriMdriyanuM kartavya. sarvAviSayasampannAM, ye jinArcA na pazyataH / na te vilocane kintu, vadanAlayajAlake // 7 // 8 5 thI 20 namaskAra mahAbhya. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha, prathama. * * * * * * * * * je mANasanAM be netre sarva atizayathI saMpanna evI zrI jinezvaranI pratimAne jatAM na hoya, te te netre nathI, paNa mukharUpI gharanA be jALIyAM che. 7 ahaMta bhagavAnanI mUrtinAM darzananuM phaLa. anArye'pi vasan deze, zrImAnAkumArakaH / arhataH pratimAM dRSTvA, jajJe saMsArapAragaH // 8 // zrI AdrakumAra anArya dezamAM vasate hatA, paNa zrI arihaMtanI pratimAne joIne A saMsAranA pArane pAmanAre thaye. 8 ane tevI ja rIte jinabimbekSaNAdjJAtatattvaH zayyambhavadvijaH / niSevya suguroH pAdAnuttamArthamasAdhayat // 2 // zrI jinezvanI pratimAne jevAthI zayyabhava nAmane brAhmaNa tatvane jJAtA banI saddagurUnA caraNane sevI uttamArga-makSane sAdhaka thA. 9 daDha bhakitanuM daSTAnta. . aho sAtvikamUrdhanyo, vajrakoM mahIpatiH / sarvanAze'pi yo yasmai, na nanAma jinaM vinA // 10 // aho-Azcarya che ke, savaguNI purUSamAM mugaTarUpa evA vajakarNa rAjAe pitAnA sarvane nAza thaye chatAM paNa zrI jinabhagavAna sivAya bIjAne namaskAra karyo nahIM. 10 traNa tatvamAM sthirAtmA purUSanuM daSTAMta. devatatve gurutatve, dharmatatve sthirAtmanaH / balino vAnarendrasya, mahanIyamaho mahaH // 11 // - devatatva, gurUtatva ane dharmatatva upara sthira rahenAra balavAna evA vAnarenA iMdra hanumAnanuM teja ahe! kevuM pUjavA yogya che. 11 darzana karavA jatAM deDakAne thayela zubha phaLa. zrIvIraM vandituM bhAvAcalitau dardurAvapi / mRtvA saudharmakalpAntarjAtau zakrasamau surau // 12 // ja bane dura-deDakAe zrI bhagavAnane vaMdana karavAne bhAvathI cAlyA hatA, teo mRtyu pAmIne dharma devalekanI aMdara zaka-iMdranA jevA devatA thayA. 12 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariva deva-adhikAra. jinabiMba samAna AkAravALA anya padArthanI namaskRtinuM phaLa, bhrUyate caramAmbhodhau, jinabimbAkRtestimeH ! namaskRtiparo mIno, jAtasmRtirdivaM yayau // 13 // carama ( svayaMbhUramaNa ) samudrane viSe timi jAtane eka matsya niSi'khanA jevI AkRtivALA thayA hatA, tene joi keAI bhavI matsyane jAti smaraNu jJAna thavAthI te namaskAramAM tatpara evA te matsya svarge gaye, ema sAMbhaLavAmAM Ave che. 13 jina bhagavAna sarvottama deva che. hijvAlA iSa jale, viSormaya ivAmRte / jinasAmye vilIyante, harAdInAM kathAprathAH // 14 // agninI jvALAe jema jaLamAM nAza pAme che ane viSanA taragA jema amRtathI nAza pAme che tema mahAdeva vagere bIjA devAnI kathA tA zro jina bhagavAnanI tulanAmAM nAza pAme che, arthAt tenI kharAkharI karI zakatI nathI. 14 jinezvara bhagavAnanA caraNa kamaLanI raja paNa ati durlabha che. sulabhAtrijagallakSmyaH, sulabhAH siddhayo'STa tAH / jinADinIraja rajaHkaNikAstvatidurlabhAH // 15 // traNa jagatanI lakSmIe sulabha che ane ATha siddhie sulabha che, paraMtu zrI jinezvanA caraNa kamaLanI rajanI kiNue ati durlabha che. 15 sarva matAnuM utpattisthAna zrI jinendra bhagavAna che. 'rohaNAderivAdAya, jinendrAtparamAtmanaH / nAnAvidhAni ratnAni, vidagdhairvyavahAribhiH suvarNabhUSaNAnyAzu, kRtvA svasvamateSvatha / tattadeveSvAhitAni kAlAttannAmatAmaguH / / 17 || . catura evA vyApArIoe zahaNAcaLa parvata jevA zrI jinendra paramAmAmAMthI vividha ratnA laIne suvaNunA AbhUSaNu rUpa evA pAtapeAtAnA mata- darzIne te te darzanAnA devatAomAM jayA, te kALe karIne te te devanA nAme oLakhAyA. 6 6-17 1 ahIM vyApArI eTale te te darzanane calAvanAra AcAryo samajavA. // 6 // Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna sAhitya saMgraha. lokAdhirUDha bhagavantanA anyadeva rUpe kahevAtAM nAma. amRtAni yathAvasya, taDAgAdiSu pAtataH / / tajjanmAni janAH mAhurnAmAnyevaM tathArhataH // 18 // lokAgramadhirUDhasya, nilInAni harAdiSu // teSAM satyAni gIyante, lokaiH prAyo bahirmukhaiH // 19 // jema AkAzamAM rahelA varSAdanAM amRtarUpa jaLa taLAva vageremAM paDe che, te jaLane loke te taLAva vageremAMthI thayelAM kahe che, tevI rIte lekAgra upara rahelA ahaMta bhagavAnamAMthI thayelAM nAmane bahiSTithI jonArA leke mahAdeva vagere devethI thayelA kahe che ane prAyaH tene satyarUpe gAya che. 18-19 jina bhagavAna pite ja save rUpe che. jino dAtA jino bhoktA, jinaH sarvamidaM jagat / vine nathati sarvatra, yoninaH sova ja 20 . zrI jina bhagavAna dAtA che. zrI jina bhagavAna bhetA che, A sarva jagata paNa jina bhagavAna ja che, jina bhagavAn sarvatra jaya pAme che ane je jina bhagavAna che te Aja che. 20 zrI jineMdra bhagavAna 18 prakAranA doSothI mukta che. vajhA, yo varjitaH paJcabhirantarAyaihA~syena ratyAratibhItizokaiH / mithyAtvakAmAviratipramIlAdveSairjugupsAjaDatAtirAgaiH // 21 // 3panAti.(22 thI 24) amIbhiraSTAdazabhirvimukto, doSaistamaHpuSTiko pradoSaiH / tathA catustriMzadudArasAravistArizobhAtizayAtigamyaH // 22 // dAnAMtarAya (1), lAbhAMtarAya (2), bhegAMtarAya (3), upabhegAMtarAya (4) ane vIyatarAya (5) e pAMca aMtarAya, hAsya (6), rati (7), arati (8), bhaya (9), zoka (10), mithyAtva (11), kAma (12), avirati (13), pramAda (14), dveSa (15), jugupsA (16), jaDatA (17), ane rAga (18) A aDhAra deSa ke jeo aMdhakAranI puSTine mATe pradeSa kALa jevA che, tenAthI je mukata thayelA che ane jeo udAra, Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. sudeva-adhikAra. 3 zreSTha ane vistAravALI zeAsAvALA cAtrIza atizayethI yukata che teja zro jinezvara deva che. 21-22+ nirdoSa evA zrI jinendra bhagavAn ja praNAma, dhyAna ane stuti karavA ceAgya che. samastajIve karuNAzarIraH, samprAptasaMsArapayodhitIraH / devAdhidevaH kRtazakrasevaH, sarvAvabhAsI zivasadmavAsI // 23 // zrI vItarAgo bhuvi bhAti yo'tra, sa eva devo na pare sadoSAH / nityaM manaHkAyavacaH prapaJcaiH, dhyeyaH praNamyaH stavanIya eSaH // 24 // je jinezvara bhagavAna sarva jIva upara karUNA maya zarIra vALA che, jemaNe A saMsArasAgaranA tIrane prApta karela che, zakra-iMdra jemanI sevA karelI che jee sarva padArthIne prakAza karanArA che ane jee ziva-mAkSarUpa madiramAM vAsa karanArA che, te zrI vItarAga bhagavAna AleAkane viSe zailI rahyA che ane te ja kharekharA deva che bAkInA bIjA devatA je doSavaLA che, te deva nathI. mATe tevA nirdoSa zrI jinezvara bhagavAna ja haMmezAM mana, vacana ane kAyAnA caiAga vaDe dhyAna karavA ceca, praNAma karavA ceAgya ane stavana karavA ceAgya che. 23-248 jinendra bhagavAnanI ceAgamudrApaNa anya devAthI zikhI zakANI nathI. upendravajrA. vapuzca paryaGkazayaM zlathaM ca, dRzau ca nAsAniyate sthire ca / na zikSiteyaM paratIrthanAthairjinendra mudrApi tavAnyadAstAm // 25 // huM jinendra ! paka-Asana ane zithila-kAmaLa evuM zarIra ane nAsikA upara niyata rIne sthira karelAM e tre-AvI tamArI cega mudrAne paNu anya tIthi enA deve zIkhyA nathI te| pachI bIjI vAta te zI karavI ? 25 zro jinendra bhagavAne vaibhava. 35nnati. (26 thI 29) azokavRkSaH surapuSpavRSTirdivyadhvanizvAmaramAsanaM ca / bhAmaNDalaM dundubhirAtapatraM, satmAtihAryANi jinezvarANAm + 21 thI 24 naravama caritre // 6 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhila www, ra khAte azeka vRkSa (1), devatAe karelI puSpanI vRSTi (2), divya svani (3), cAmara (4), Asana (5), bhAmaMDala (6), duMdubhinenAda (7) ane chatra (8) e ATha prAtihArya zrI jinezvara bhagavAnanI sAthe hamezAM vidyamAna hoya che. 26 zrI jinendra bhagavAnanA divya svarUpanuM varNana. teSAM ca deho'vatarUpagandho, nirAmayaH svedamalojjJitazca / zvAso'bjagandho rudhirAmiSantu, gokSIradhArAdhavalaM havitram // 7 // jinezvaranuM zarIra addabhuta rUpa ane sugaMdhavALuM regathI rahita, temaja pasI ne tathA maLathI varjita hoya che (1) temane zvAsa kamaLanA jevA baMdha vALa hoya che (2) temanuM rUdhira tathA mAMsa gAyanA dUdhanI dhArA jevuM ujavaLa ane durgadha rahita hoya che (3) 27 zrI jinendra bhagavAnanA atizayanuM teja, AhAranIhAravidhistvadRzyazcatvAra ete'tizayAH sahotyAH / kSetre sthitiryojanamAtrake'pi, nRdevatiryagjanakoTikoTeH // 28 // temane AhAra tathA nIhAra (utsarga) ne vidhi adazya hoya che eTale carma cakSu joI zakatAM nathI (4). A cAra atizaye sahaja eTale temanA janmathI ja hoya che, temanA atizaye karI eka jana pramANu samavasaraNanI mimAM manuSya, devatA ane tiryaMcanI keTa keTI rahI zake che. (5) 28 zrI jinendra bhagavAnanI bhASA tathA bhAmaMDaLa kAnti. vANI nRtiryaksuralokabhASAsaMvAdinI yojanagAminI ca / bhAmaNDalaM cAru ca maulipRSThe, viDambitAharpatimaNDalatri // 19 // temanI vANI manuSya, tiryaMca ane devatAne varava bhASAmAM pariName-eTale teo badhA samajI zake tevI ane eka jana sudhI saMbhaLAya tevI hoya che. (6) sUryanA maMDaLanI zobhAne harAvanAra suMdara bhAmaMDaLa temanA mastaka pAchaLa hoya che. (7) 29 zrI jinendrabhagavAnanA vihAramAM zAMtinuM sAmarAjya. 8 phaLyA . sAgre ca gavyUtizatadvaye rujA, vairetayo mAryatidRSTayavRSTayaH / .. durbhikSamanyasvakacakratobhayaM, syAnnaitaekAdaza karmaghAtajAH = 27 thI 34 adhyAtma kalpakuma dravaMzA" nuM lakSaNa "sthAniMrA tarasaMyutaH mata gaNu ta gaNuM = gaNu ane gaNa Ama bAra akSaranuM eka caraNa thAya che. evAM cAra caraNa maLI " varasA" chaMda kahevAya che, Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudeva-adhikAra jyAM jinezvara bhagavAna vicare tyAM pharavA pAMcase kAzamAM raMga, (8) vaira 9) Iti, (10) mArI, (11) ati vRSTi (12) anA vRSTi, (13) duSkALa,(14) svacakra ane paracakane bhaya (15) A badhAM thatAM nathI. e agIAra eTale pAMcathI para sudhInA atizaya, (1) jJAnAvaraNa (2) darzanAvaraNa (3) mohanIya ane (4) aMtarAya e cAra ghAti karmanA kSaya thavAthI utpanna thAya che. 30. bhagavAnanA cotrIza atizayanuM svarUpa. juvo . khe dharmacakraM camarAH sapAdapIThammRgendrAsanamujjvalaJca / chatratrayaM ratnamayadhvajoDinyAse ca cAmIkarapaGkajAniH // 31 // bhagavAnanI AgaLa AkAzamAM dharma caka cAle che. (1) be bAju bhagavAnane cAmara vIjAya che. (2) besavAne pAda pITha sahita ujavaLa siMhAsana prApta thAya che (3) mastaka upara traNa chatra hoya che, (4) ratnamaya dhvaja (iMdra dhajA) AgaLa cAle che. (5) bhagavAna kyAM caraNa mUke tyAM devatA suvarNanAM kamaLa race che. (6) 31. tathA phUrvaI. vAgavAturNavattAlyayugothovanA zate : drumAnatirdundubhinAda uccakairvAto'nukUlaH zakunAH pradakSiNAH // 32 // devatA traNa gaDha sahita suMdara samavasaraNa race che, (7) samavasaraNamAM birAje tyAre bhagavAna cAra mukhe dezanA detA najare Ave che eTale eka tarapha bhagavAna pote sAkSAta birAje che ane traNu bAju temanA jevA ja rUpanA traNa biMba devatA padharAve che. eTale cAre tarapha darzanano lAbha lekene maLe (8) devatA bhagavAnanA upara caitya vRkSa banAve che. (9) tathA bhagavAna vicare tyAM kAMTAo adhe mukha thaI jAya che. (10) vRkSo namI jAya che. (11) AkAzamAM deva duMdubhine ucca davAna thAya che, ( 12 ) pavana anukULa vAya che (13) ane jamaNI taraphanAM zukane thAya che(1432. e sivAya 3pati gandhAmbuvarSambahuvarNapuSpavRSTiH kcshmshrunkhaaprddhiH| caturvidhA martya nikAyakoTirjaghanyabhAvAdapipArthadeze * " pAncAkavA anuro vizvArikALiLaLaH " dhAnyane upadrava karanAra uMdara TI vagere. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. prathama. bhagavAn jinezvara deva padhAre tyAM samavasaraNImAM sugadhI jaLanI vRSTi thAya che, ( 15 ) tathA pAMca varNa nA puSpAneA varSAda thAya che, ( 16 ) bhagavAnA keza tathA dADhI muchanA vALa ane nakha vadhatA nathI, ( 17 ) bhagavAnI sevAmAM nira'tara jaghanya bhAvathI paNa cAra jAtinA eka kreDa devatA rahe che ( 18 ) 33 temaja * anuSTup RtUnAmindriyArthAnAmanukUlatvamityamI / ekonaviMzatirdaivyAcatustriMzaccamIlitAH // 34 // chae Rtuo anukULa rahe che. (19) e egaNIsa atizaya devatAonA karelA, sa` eka'dara maLI cAtrIsa atizaya zrI jinezvara devanA jANavA. 34 jinezvaranI samAna dRSTinuM svarUpa. * jujaGgaprayAtta. na kopo na lobho na mAno na mAyA, na hAskhaM na lAsyaM na gItaM na kAntA / na vA yasya putrA na mitraM na zatrustamekaM vande jinaM devadevam // 35 // jemane phrAya, lAbha, mAna, mAyA, hAsya, nRtya, gIta ane temaja jemane putrI mitra ane zatru hAtA nathI, te devAdhideva bhagavAne huM utka paNe vaMdanA karUM chuM. 35 strI hotA nathI. evA zrI jinezvara vartamAnamAM devAnI temanA guNa svarUpathI pIchANu, vasantatilakA. pratyakSato na bhagavAnRSabho na viSNurAlokyate na ca haro na hiraNyagarbhaH / teSAM svarUpaguNamAgamasammavAdAd, jJAtvA vicArayata ko'tra parApavAdaH / / 36 / / he bhavyajane ! bhagavAna RSabhadeva, viSNu, za Mkara, ane hiraNyagarbha -brahmA e paikI koIpaNa deva pratyakSa jovAmAM AvatA nathI. teA temanA svarUpa tathA guNu, A gama-zAstrathI jANIne vicAre teA pachI temAM khIjAone apavAda zI rIte rahe ? 36 * muLaMgaprayAta nuM lakSaNu munanayAtaM manevaizcaturmi: cAra ya gaNuthI bhujaMga prayAta ( bhujaMgI) chanda thAya che, eTale tenA pratyeka caraNamAM 12 akSarA heAya che; ema cAra caraNa A chaMdamAM che, Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ riccheda sudeva adhikAra. zrI jinendra bhagavAmAM anya davAnI utprekSAe nirdoSapaNuM, zArdUlavikrI mita. candraH kiM sa na yat kalaGkaGkalitaH sUryo'pi no tIvrarug, meruH kinna sa yannitAntakaThino viSNurna yatso'sitaH / brahmA kinna jarAturaH sa ca jarAbhIrurna yatso'tanuH, doSavivarjito'khilaguNAkIrNo'ntimastIrthakRt / / 37 / / jJAtaM 7 te - chu. A caMdra haze ? nahIM, te te kalaMka vALA che, ane A niSkalaMka che. tyAre zuM sUrya haze ? nahIM, te tA tIvra kAMtivALA thai khIjAone tapAve che, ane Ate zItalatA Ape che! tyAre zuM merU paryaMta haze ? nahIM, te merU parvata te atyaMta kaThina che; ane A tA namra lAge che! tyAre zu viSNu haze? nahIM, te kALA che, ane AtA svaNu vaNe che ! tyAre zuM brahmA haze? nahIM, te te jAvALA che, eTale vRddha che, ane AtA yuvA mAlama paDe che ? tyAre zuM kAmadeva duze ? nA, te a tanu-zarIra vinAnA che, ane A te zarIradhArI che? ahA have jaNavAmAM Avyu A tA doSa rahita ane sarvaguNu sa panna evA chellA tIthakara zrI mahAvIra prabhu che!! 37 * sragdharA. nIce jaNAvelA guNavALA game te deva hAya tene namavAno jarUra. yo vizvaM vedavedyaM jananajalanidherbhaGginaH pAradRzvA, paurvAparyAviruddhaM vacanamanupamaM niSkalaGkaM yadIyam // taM vande sAdhuvandyaM sakalaguNanidhiM dhvastadoSadviSantaM / buddhaM vA varddhamAnaM zatadalanilayaM kezavaM vA zivaM vA // 38 // je A sa` jANavA ceAgyane jANe che je A janmajarA rAga sAga duHkhAti - A kAvyamAM zrI vIrabhagavAne eine indrabhUtie judI judI UpamAnA tarko karelA che. * dharA nuM lakSaNa " zrI sau yAnAM trayeLa trimuniyArtayatA hraSA titayam ' magaNu gaNu magaNu nagaNu ane traNa gaNu ema 21 akSaranu eka caraNu vALuM A vRtta che ane sAta sAta ane sAta akSare virAma che Ama cAra caraNu maLI 8 ztragdharA vRtta " kahevAya che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. taraMgAe karIne vicitra bhagavALA sa'sArasAgaranA svarUpane jonAra che, arthAt je sarvajJa che, ane jenu vacana pUrvApara virAdha vagaranuM, upamArahita ( utkRSTa-pradhAna ) ane niSkala'ka che evA, sAdhuoe karIne vaMdanIya, sarva guNAnA bhaDAra rUpa ane doSarUpI zatruone nAza karanArA game te yuddha hAya, game te mahAvIra hAya, game teA brahmA ke zaMkara heya tene huM vaMdanA karU' chuM'. 38 jinendra bhagavAnanu sarvopari uttameAttama maLa. bhujaMga prayAta. suNA vI ela vizAleA vibAdhA, nare khAra caiAdhe maLI eka gAdhe; daze gAdhale lekhavA eka gheADA, turaMgeNu bAre maLI eka pADA. daze pAMca pADe madonmatta nAgA, gajA pAMcase kezarI vIya tAge; hari vIsathI vIya aSTApade ke, daze lakSa aSTApade zama ekA. bhalA rAma yugme samA vAsu devA, ve vAsudeve gaNI cI levA; jalA lakSa cakrIsamA nAga zUrA, vaLI kArDi nAgAdhipe IMdra pUrA anaMte suiMdre maLI nIyaM je tu, TacI aMgulI agrathI jina te tu: 41 // A pramANe kahI sudeva adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. 40 41 arihaMta-sAdhiAra. Y 39 K arihaMta pichANanA praznAttara, prazna-- arihaMta saCjJa che, te sarve bhAvAne jANe che ke, temane paNa krAi bhAva ajANyA rahe che ? uttara--hai lagna ! te prabhu sava bhAve jANe che, kAipaNa bhAva tenAthI a jANyA rahetA nathI. jene kAipaNa bhAva ajANyA rahe te samaja na kahevAya. prazna--jo ema che. te te arihatAe te tamArA kahelA AtmAdi su padArthInI Aphri-prathamatA jANI che ke nahI ? ne jANI che te te sarve padArthoM sAdi siddha thayA ane jo jANI nathI te pachI eTaluM' ajANa paNu' hAvAthI te sana kahevAze nahIM. uttara--he bhavya ! arihaMta sarvajJa che, ane te prabhu sava jANe che kemake te nirAvaraNu jJAnavALA che, paraMtu te prabhu yathArtha jJAnavaMtA che, tethI je padArtho * talavArtA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricaya sudeva (arihaMtatIrthakara ) adhikAra vizvamAM je prakAre chatA che te prakAre tene chatA jANe che, ne je prakAre je padArtho achatA che te prakAre tene achata jANe che, tethI AtmAdika padArthone AdipaNe achatA jAyA che. temanI Adine atyaMtabhAva te prabhue jAge che, tethI sarva bhAvane jANanArA hevAthI teo sarvajJa ja che, jene atyaMta abhAva che te koI kALe paNa bhAvarUpe chatA hAya ja nahIM-sarva kALe achatA ja hoya. jema AkAzanuM kula mATe jIva pramukha padArthonI Adi nathI te anAdi paNe ja chatA eTale vidyamAna che. A pramANe kahI arihaMta adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. tIrthakara-adhikAra, tIrthakara viSe prajottara praznahe mahArAja! je sarva tulya thAya che te pachI arihaMtene deva mAnavA, temanI pratimAo karAvavI, puSpa alaMkArAdike bahu mAna pUrvaka temanI pUjA karavI ane anya vItarAga sarvone devapaNe na mAnavA, temanI pratimAo na karavI ItyAdi loka rUDhi cAlI Ave che ke temAM kAMI hetu che? uttaravaha bhavya! jinazAsanamAM arihaM tene ane anerA sarvajJa siddha niraMjana-banene devapaNe yAnelA che, temanAM derAM, pratimA, pUjA mahotsava karavAmAM Ave che, hamaNuM paNa siddhAcaLAdi upara temanAM derAne pratimA che, paNa prAyaH ghaNu mANusa te vAta jANatA nathI; arihatene ja deva tarIke jANe che, tenuM kAraNa arihaMtAnA prabhAvanuM atizAyI paNuM che, arihaMta vinA bIjA jayAre vIta rAga sarvaza thaI siddhapaNe niSpanna thAya che tyAre te devapaNe arihaMtanA jIvanI pUjAya che paNa atizaya rahita pUjAya che, ane arihaMta adhikatA. bhagavAna te arihaMta paNe avatare tyAMthI sarva kALe pUjAya che. kemake teo garbhAvatArathI ja sAtizaya hoya che. tenA paNa heta e che ke-anAdi sUma nigodamAM jema bIjA sarva bhaya rahe che tema bhAvI arihaMtanA cha paNa anate kALa rahyA hatA ane anaMtA bhAvI arihaMta hajI paNa tyAM bhavyapaNe rahelA che. paraMtu bhAvI arihatenI bhavyatA tyAM nigodAvasthAmAM paNa bIjA bhaya jIvonI bhavyatA karatAM vilakSaNatAvALI ane uttamatA * talavAto. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha, prathama. yukata hoya che, jema ratnanI khANamAM sarva jAtinAM ratnanA aMkUrA sarakhApaNe ugelA hoya che paraMtu ciMtAmaNionA aMkUrA samadhika tejavALA vilakSaNa hoya che ane tethI ja zarANe caDatAM tenAmAM bIjA ratno karatAM adhika teja Ave che, tema arihaMtanA chevAmAM paNa mukti gamana egya bhavyatA uttama prabhAvanI sattAvALI nigodAvasthAmAM paNa hovAthI ja arihaMta paNamAM bIjA sAmAnya kevaLIye karatAM atizaya prabhAvavALI utpanna thAya che, ane tethI ja te kALe paNa tenI bhavyatA anya cha karatAM vilakSaNa hatI ema siddha thAya che. kAraNa ke-kAraNane sadRza kArya thAya che, vaLI te bhAvI arihaMtanI bhavyatA jyAre paripakava thAya che tyAre temanI samyakarva prApti paNa niyamA svalpa kALamAM-saMkhyAtA bhavamAM siddhi dAyinI, bhagavidda bhAvane niSpanna karatI ane anya bhavyenI samyaktva prAptithI vilakSaNatA vALI hoya che. temane tatvajJAta samajAvatA upadezaka gurUne adhika parizrama paDatuM nathI. sahaja kathana mAtrathI yathArthabhAsa temanA hRdayamAM pravRtta thAya che. tevA sukara bodha svabhAva guNavaDe te prathama bhavathI ja vaya saMbuddha hoya che. tyAMthI ja temane evI bhAvanA pravRtta thAya ke- "ahe! jaina dharmane prakAza chatAM A saMsArI jIvo ghara mAMdhakAramAM bhUlA bhame che te mahA Azcarya che? tethI huM prabaLa udyama karIne e mehabaMdhakAramAMthI te sarvane kADhI. zuddha mekSa pathe caDAvuM ane parama sukhIyAM karuM." AvI bhAvanA temane sadAya varte che. ane tema karavAne teo pravRtta thAya che. vaLI te jyAM sudhI saMsAramAM rahe tyAM sudhI mahA karUNanA samudra, kRtajJa ziromaNi, vinaya pradhAna, ati audArya vairya gAMbhirya, zairyavAna zaraNAgata vatsala, nyAya mArgagAmI, devagurUnA bhakta, parama paropakArI, prArthanA bhaMga bhIrU ane jagajajana baMdhu hoya che tathA tIrthakara thavAnA bhAvathI pahelAMnA trIjA bhavane pAme tyAre te bhavamAM jinAgama prasiddha viza sthAnakenA ArAdhanane tapa avazya kare che, tethI tIrthakara nAma gotra garbhAvatAra upArjana karI, svarga lekamAM mahaddhika devatA thAya che. tyAMthI evI jyAre manuSyalakamAM rAjakuLamAM jananInI kakSimAM carama avatAre avatare che, tyAre te rAtrie jananI cAda mahA svama dekhe che. jina bhavatAranA prabhAve IdrAsana kare che ane Idra garbhamAM vartatA prabhune vAra che. pachI IdranI AjJAthI devatAo temanA mAtA pitAnuM ghara senuM, rUpuM, ratna, vasa, alaMkAra, ane dhana dhAnyAdike pUrNa kare che. mAtA pitAne zraddhA zuddha dharmabuddhi pravarte che, mAtAnA hRdayamAM jagatane abhaya dAna devAnA-amArI pravatavavAnA manoratha thAya che. vaira, virodha zAMta thAya che, deza badhAmAM leke sukhIyA nirogI ne nirupadravI thAya che. A pramANene te garbhavatArane prabhAva hoya che. pachI je rAtrie janma thAya che te rAtrie traNa bhuvanamAM sarvatra udyata thAya che, Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda sudeva ( tIrthaMkara )-adhikAra. janmotsava dIkSAtsava bhUmi paNa cAra a'guLa ulasAyamAna thAya che, dvizA pazu Ana' pAmI hAya tema prasanna-nirmaLa thAya che. vanarAjI navapaava puSpaLe pUrNa ane nRtya karatI jaNAya che vAyu suga MdhI zItaLa ane madhura maMda maMda vAya che, pakSI paNa jayakArI dhvani karatA kalleAla kare che. sarva prajAne prameAda thAya che, ghera ghera vasaMta krIDAkrika mahesrava pravarte che, chappana dizA kumArIenAM ane cAsas iMdrAnAM AsanA kapAyamAna thAya che, teo avadhijJAna vaDe prabhunA janma thayA jANI paramAnathI pUrNa thaI zIghrapaNe pAta peAtAnI sarva Rddhi ane parivAra sahita Ave che. prathama dizA kumArIe AvIne bhUmi zeAdhA, suga'dhI jaLa ne puSpanI vRSTi karI prasAta kArya karI jAya che, pachI iMdra AvIne prabhune merU zikhare laI jaI mahA vistArathI vividha prakAranA maheAtsava vaDe janmAbhiSeka mahimA karI prabhune mAtA pAse mukI svasvasthAne jAya che, prabhu paNa rAja Rddhi bhegavI varSIdAna daI dIkSA levA tatpara cAya che, te vakhate paNa pAchA iMdrAdika AvI abhiSeka ane dIkSA maheAtsava kare che, prabhu dIkSA aMgIkAra karIne tapa saMyama vaDe jJAnAvaraNAdghi cAra dhAti karmAMnA kSaya karI kevaLa vItarAga sajJa thAya che, te vakhate IMdrArdike AvI samavasaratru race che, prabhu ratna sihAsane khIrAjI tribhuvananI padAmAM yathArtha vastu dharmamaya dezanA Ape che, te dezanA eka ceAjana pRthvImAM sarva jIvAne sva sva bhASApaNe 5riName che, aneka jIvAe pUchelA judA judA praznAnA uttara prabhujI temanA mananu* samAdhAna thAya teve eka vacane Ape che, pachI dhama dezanA detA satA mahima`DaLamAM vicare che, aSTa mahA prAtihA ane ceAtrIza atizaya vaDe alaMkRta thAya che. mArgamAM vRkSeA name che. pakSoe pradakSiNA de che. kAMTA adhamukha thai jAya che, chae Rtu sava kALe sukha Ape tevI vate che. ItyAdi anaMta mahimAvALA tIrthaMkarA thAya che. kevaLIne A kahela prabhAva hAtA natho. te jJAna dazanavaMtA hoya che. A pramANe arihaMta dhruva paramAthe parama upakArI hAvAthI mukhyatAe " deva " kahevAya che. temano je koi ajJAnI jIva azAtanA anAdara avajJArdika kare che te anaMta kALa paryaM ta utimAM rajhaLe che. ane temanI bhakita karanArA jIvA sarva prakAranI sukha sa`padA pAmeche. jJAna dana upajAvI jJAnAtsa sAmAnya nirvANamahimA kevaLa Akhare sarva karma kSaya karI mukita prApta kare che te vakhate paNa iMdrAdvi devatAA mahimA kare che evI rIte tItha kareAnA pAMce kalyANuka maDiyAvALAM hAvAthI jagatamAM temanI adhikatA svAsAvika hoya temAM kAMi Azcaya nathI. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vyAkhyAna sAhitya saMgraha prazna-he mahArAja? jevI rIte arihate ahIM mahA prabhAvavALA hevAthI ane anaMta mahimAvALA hovAthI sarva kevaLIo karatAM zreSTha che tema mekSamAM paNa sava sidhdha karatAM temanI siddhatA zreSatAvALI hoya che ke nahIM? uttara- he bhavya ! ahIM bIjA kevaLIo karatAM tIrthakarone je adhika prabhAva heya che te temanI gyatA vizeSathI upArjana karAtI mahA puNyarUpa zubha kamarAzinA sahacArI phaLarUpa hoya che, te karmane sahacArI bhAva te bhavasthane heya che. mokSa te temane paNa sakaLa karma kSaya janya anya savajJAnI samAna ja hoya che. kAraNa samAna havAthI kArya samAnaja thAya che. tema mekSamAM sarva sidaghene kamanA sahacArI paNAne sarvathA abhAva samAna hovAthI siddha thayelA arihaMtanI siddhatAmAM kiMcit paNa adhikatA hotI nathI. A pramANe kahI tIrthakara adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. kevaLI sarva barAbara-adhikAra. praznahe mahArAja! je pramANe arihaMta, vItarAga sarvajJa thAya che, teja pramANe anya jIve paNa vItarAga sarvajJa thAya che ke kAMI nyUnapaNe thAya che? uttara- he bhavya! vItarAga sarvajJa sarva tulya ja thAya che. prazna-temanA jevI puNyarAzi bIjA bhavya jIve upArjana karI zake ke nahIM? uttara-je bhAvanAthI arihate tevI mahA puNya rAzi utpanna kare che tevI bhAvanA AvavAnI egyatA anya bhavya jIvamAM anAdithI nathI ane tenI bhAvanAnI pariNati vinA tevI mahA puNyarAzi upArjana thaI zakatI nathI. kedarAnA bIjathI kamodanA aMkurA utpanna thatA ja nathI tethI bhAvi ahita vinA tevI puNyarAzi anerA bhavya jIve upArjana karI zake nahIM. A pramANe kahI kevaLI sarva barAbara adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. * tatva vArtA. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paka sudeva (kevaLI tharva barAbara)-adhikAra. graMthasaMgrahitA. #ti. vinayavijayamuninAyaM prathamapariccheda evamatraiva / samathitaH sugamArtha vyAkhyAtRRNAM mude sadA bhUyAt // vinayavijaya munie A (vyAkhyAna sAhitya saMgraha nAmanA) graMthane prathama paricheda vyAkhyAna karanArAonI sugamatAmATe saMgrathita karyo che, te sadA vyAkhyAna karanAra sAdhu tathA sAvIo AdinA AnaMdane mATe thAo. prathama pariccheda paripUrNa. TI * gItinI mAtrA-pahelA tathA trIjA caraNamAM 12 ane bIja tathA cothA caraNamAM 18 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pariccheda, jJAna--bhAvanA ke vyavahAra vicAramAM deva stuti e ma'gaLanA hetu rUpa che, kemake deva smaraNu, prabhu pUjA, e mAnasika bhAvanAne nimaLa banAvI zuddha sakArA vaDe maneAkhaLane sateja karI zake che. A hetuthI ja graMthAra'bhamAM devastuti karatAM dhruvanI oLakha karAvavAne yatna karyAM che. kemake je pavitra bhAvanA devasmaraNa mATe che te bhAvanAnI siddhi tevAja pavitra-pUjya devanA dhyAnathI prApta thai zake che. ane teTalAja mATe sudevanI ALakha ApavA sAthe arhata, siddha, Adi pavitra nirAkhAdha devAnI oLakha ApatAM temanA guNu, zakti ane prabhAvane darzAvavA sAthe temanI dravya temaja bhAvapUjAnuM svarUpa batAvavAmAM Avela che. A svarUpane vistArathI ane sarala bhAvathI samajAvavAnu kAya gurUnuM che. ane tethI gurUsmara NunI jarUrIyAta kAi paNa kArya mAM teTalIja agatyanI gaNAya che. devasmaraNa e jeTale a Mze manane nirmaLa kare che teTaleja aMze gurU manane sarala ane samajadAra karI zake che, koi paNa vAtacita, vyavahAra, vAMcana ke dharmAcaraNu athavA jaganA koi paNa vyavahAramAM gurUdakanI prathama jarUra che. jyAM sudhI kai vAtane gurU sanmukha mUkavAmAM AvatI nathI tyAM sudhI te spaSTa ane sudRDha asara karI zakatI nathI, ane teTalAja mATe gurUne dIpakanI upamA apAya che evA pavitra jJAnamaya mahAtmA gurUnu` A prasaMge smaraNa karatAM gurUnA svarUpane darzAvavAne A pichedamAM yatna karavAmAM Avye che. susAdhu-sadhihAra. 5 gurU yAne sAdhunI ekaLakha karavA mATe vyavahAra ane AcaraNane jANavA mATe sugurUnA lakSaNa prathama darzAvavAmAM Ave che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda, susAdhu adhikAra. atithi kene kahe? anuSTram (1 thI 30) tapazzIlasamAyuktaM, brahmacaryadRDhavratam / alolamazaThaM dAntamatithiM jAnAmi tAdRzam // 1 // je tapa ane zILathI yukta hoya, brahmacarya ane dRDhatAthI vrata karanAra hAya, lolupatA rahita, mAyA mRSAvAdathI rahita ane indriyane damana karanAra hoya tevAne huM atithi jANuM chu. 10 kevA atithi guNavAna kahevAya? snAnopabhogarahitaH, pUjAlaGkAravarjitaH / . madhumAMsanivRttazca, guNavAnatithirbhavet // 2 // nAna tathA upabhegathI rahita, pUjA tathA alaMkAravI varjita, magha mAMsanA tyAgI ane guNavAna evA atithi (ni) hoya che. 2. vaLI kahyuM che ke - ke purUSa atithi kahevAya? . satyArnavAyu, pApAtmavinaMtI ? ugratapassamAyuktamatithi viddhi tAdRzam // 3 // je satya, saraLatA, ane dayAthI yukta hoya, je pApanA AraMbhathI varjita ane je ugra tapasyAthI yukta hoya tevA purUSane atithi jANu. 3 sugurUnI nirlobha vRtti. hiraNye vA suvarNe vA, dhane dhAnye tathaivaca / atithiM ca vijAnIyAdyasya lobho na vidyate // 4 // senA rUpAne dravyane ane dhAnyane jene lobha na hoya tene atithi muni jANo. 4 guNathI jAtinI parIkSA. urvazIgarbhasambhUto, vasiSThastu mahAmuniH / tapasA brAhmaNo jAtastasmAjjAtirakAraNam // 5 // ka 1 thI 33 purANu tathA mahAbhArata. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. dvitIya mahAmuni vasiSTha zo apsarAnA garbha mAMthI utpanna thayelA hatA ane pachI tapasyA karIne brAhmaNu thayA hatA, ema uccatAnuM kAraNa jAti nathI, paNa guNu che. p keTalAeka mahAtmAonI mAtAonI jAti ane sthaLa. 1 reNukA janayadrAmamRSyazRGgaM vane mRgI / vayaMnanayantyAsa, phlAvanta ca driA / / 6 / . raNukAe parazurAmane janma Apyo, haraNIe vanamAM bhR'gI RSine janma ApyA, DhImaranI chekarIe vyAsane janma ApyA ane zUddhanI chekarIe kakSAvAna munine janma ApyuMA hatA. 6 dayAnuM prAdhAnya. yasya cittaM dravIbhUtaM, kRpayA sarvajIviSu / tasya jJAnaM ca mokSaca, kiM jaTAbhasmacIvaraiH // 7 // jenuM citta sava prANIone viSe dayAthI Adna thaI jAya che, tene ja jJAna thayelu che, ane tenA ja meAkSa thavAnA che. bAkI jaTA, bhasma ane kASAya nathI kAMi thavAnu' nathI. 7 brahmanI prApti kyAre thAya ? yadA na kurute pApaM, sarvabhUteSu dAruNam / karmaNA manasA vAcA brahma sampadyate tadA // 8 // jyAre sarva prANI upara mana, vacana ane kAyAthI dArUNlR-bhayaMkara evu pApa na karavAmAM Ave tyAre brahmanI prApti thAya che. 8 brahma prAptinAM pAMca lakSaNe. tyaktvA kuTumbavAsaM tu, nirmamo niSparigrahaH / yuktazcarati niHsaGgaH, paJcamaM brahmalakSaNam // 9 // je kuTu aneA vAsa cheDI dai mamatA rahita thaI, parigrahanA tyAga karI, cAga dharI ane sa`ga rahita thai vicare che, tyAre tenAmAM pAMcamuM lakSaNu brahmajJAna prApta thAya che eTale mamatA rahita, parigraha rahita, ceAgadhArI ane niHsaga e cAra lakSaNAvALA purUSamAM pAMcamuM brahmanu lakSaNa prApta thAya che. huM Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda susAdhu-adhikAra.. pa7, wwww mahAtmAnuM AzramasthAna. kimaraNyairadAntasya, dAntasya ca kimAzramaH / yatra yatra vasedAntastadaraNyaM tadAzramam // 10 // je iMdriyanuM damana karanAra na hoya tene araNyavAsa zA kAmane che? ane iMdriyanuM damana karanAra che, temane AzramonI zI jarUra che? idrine damana karanAra mahAtmA jyAM jyAM vase che, te te araNya ane te te Azrama che. 10 avikA kone ApavI? ayAcanakazIlAnAM, dIkSitAnAM tapasvinAm / ahiMsakAnAM muktAnAM, kuru vRttiM yudhiSThira // 11 // he yudhiSThira rAjA! jeo koInI pAse yAcanA karatA na hoya, jeoe dIkSA lIdhI hoya, jeo tapasyA karatA hoya, jeo hiMsA karatA na hoya ane jeo saMsArathI mukta thayelA hoya teone AjIvikA Apa. 11 karmanuM zodhana . no mRttikA naivajalaM, nApyamiH karmazodhana / zodhayanti budhAH karma, jJAnadhyAnatapojalaiH // 12 // karmane zodhanArA mRttikA, jala ke agni nathI, paraMtu vidvAna purU jJAna, dhyAna ane tArUpI jaLavaDe karmane zodhe che. 12 kemake azuciH pApakarmA yaH, zuddhakarmA zucirbhavet / tasmAtkarmAtmakaM zaucamanyaM zaucaM nirarthakam // 13 // je pApa karma karanAra che, te haMmezA azuci che ane zuddha karma karanAra che, te haMmezA zuci che, tethI karmAtmaka-karmarUpa zica (zuddhi) satya che ane bAkInuM (mattikA jaLa vagere) zAca nirarthaka che. 13. kriyAmAM tIrtho, satyaM tIrtha tapastIrtha; tIryapindriyanigrahaH / sarvabhUtadayA vIrthametatIrthamudAhRtam // 14 // Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 vyAkhyAna sAhitya saMgrahe. dvitIya. satya tI che, tapasyA karavI e tIrtha che, iMdriyAnA nigraha karavA e tItha che ane sarva prANI upara dayA rAkhavI e tItha che, eTalAM tItha kahelAM che, 14 kharI pavitratA kai che ? samatA sarvabhUteSu manovAkkAyanigrahaH / pApadhyAna kaSAyANAM nigraheNa zucirbhavet // 15 // sarva prANI upara samatA rAkhavI, mana, vacana ane kAyAnA nigraha karavA ane azubha dhyAna tathA kAma krodhAdi kaSAyAnA nigraha karavA ethI pavitra thavAya che. 15 kharU snAna karyu che ? nodakaklinagAtro'pi strAta ityabhidhIyate / sastrAta yo damasnAtaH, sa bAhyAbhyantaraH zuciH // 16 // jaLamAM zarIra meLavu', ethI kAMI snAna karelA kahevAtA nathI paraMtu je iMdriyAnuM damana karavArUpa snAna kare che, teja nhAyelA kahevAya che ane te mahera ane aMdara pavitra thAya che. 16 mana, vacana ane kAyAnI zuddhi cittaM zamAdibhiH zuddhaM vacanaM satyabhASaNaiH / brahmacaryAdibhiH kAyazuddho gaGgAM vinApi saH / / / / 17 // zamadama vagerethI citta zuddha thAya che, satya bhASaNa karavAthI vacana zuddha thAya che ane zuddha jaLa vinA paNa brahmacarya vagerethI kAyA zuddha thAya che. 17 A jagatamAM sadA kANu jAge che? bhavabhramaNavibhrAnte, mohanidrAstacetane / eka eva jagatyasmin, yogI jAgartyaharnizam // 18 // sa'sAranA bhramaNathI vibhrAMta thayela, ane mAha nidrAthI cetana rahita thayela evA A jagamAM eka ceAgI rAtri divasa jAgatA rahe che. 18 brahmacaryanuM mahatva. devamAnuSyatiryakSu, maithunaM varjayedyadA / kAmarAgavimuktasya, brahma sampadyate tadA // 19 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda susAdhu-adhikAra. 59 jyAre deva, manuSya ane tiryamAM maithunane tyAga kare ane kAma rAgathI mukta thAya tyAre brAnI prApti thAya che. 19 mamatva tyAga. yadA sarva parityajya, nissaGgo niSparigrahaH / nizcintazca careddharma, brahma sampadyate tadA // 30 // jyAre sarvane tyAga karI saMga ane parigraha choDI nizcita thaIne dharmanuM AcaraNa kare tyAre brahmanI prApti thAya che. 20 cAturmAsamAM sthiratA. grISmahemantikAnmAsAnaSTau bhikSuH pracakramet / dayAyai sarvabhUtAnAM, varSAmekatra saMvaset // 21 // grISma Rtu ane hemaMta Rtu vagerenA ATha mAsa sudhI munie vicaravuM ane varSa trAtamAM sarva prANuonI dayA pALavA mATe eka sthaLe rahevuM. 21 munine pANI vahoravAne zivajIe pArvatIjIne karela bedha. yadamISAM maharSINAM, jaladAnAdapi piye| mAre Torna hi tathaaotimira mArA he priyA! e mahA muniene jaLadAna karavAthI lokone jeTaluM sukRta-puNya prApta thAya che, teTaluM puNya keTI ya karavAthI paNa thatuM nathI. 22 ahabhaktane bhejana ApavAnuM phaLa. dazabhirbhojitairviprairyatkRte jAyate phalam / kAvya sadAne, nAle tANe ra grA kaliyugamAM daza brAhmaNone jamADavAthI je phaLa thAya che, te phaLa ahaMdubhaktane jamADavAthI thAya che. 23 munie eka sthaLe keTaluM rahevuM joIe? gvAmAM sthiti, vajhA sthitiH purA tathA tiSThedyathA prItidveSazca nAsya jAyate // 24 // gAmaDAmAM munie eka rAtri (pAMca cha divasa) rahevuM ane zaheramAM pAMca Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. dvitIya rAtri (utkRSTa eka mAsa) rahevuM, ane te evI rIte rahevuM ke jethI keInI sAthe rAga ane keInI sAthe dveSa thAya nahI. 24 sarvotkRSTa pavitratA. prdaarprdrohprdrvypraangmukhH| gaGgApyAha kadAgatya, mAmayaM pAvayiSyati // 35 // parI, pa2ne keha ane paradravyathI vimukha rahenArA purUSane mATe gaMgA paNa kahe che ke, "e purUSa kyAre AvIne mane pavitra karaze,?" 25 snAna, yajJa, jJAna ane dhyAnanuM lakSaNa snAnaM manomalatyAgo, yAgazcendriyarAdhanam / abhedadarzanaM jJAnaM, dhyAnaM nirviSayaM manaH // 16 // mananA melane tyAga kare e nAna che, iddhine nirAdha kare e yajJa che, sarva prANI upara abheda daSTithI evuM, e jJAna che ane manane viSaya rahita khavuM, e yAna che. 26 gurUnAM lakSaNa mahAvratadharAdhIrA, bhaikSamAtropajIvinaH / sAmAyikasthA dharmopadezakA guravo matAH // 17 // jeo paMca mahAvratane dharanAza hoya, jeo mAtra bhikSA upara AvanArA hAya, jeo haMmezA sAmAyika karanArA hoya ane jeo dharmane upadeza karanAra heya tevA gurU kahevAya che. 27 lakSamI tyAgamAM raheluM sukha, arthino dhanamaprApya, dhanino'pyavitRptitaH / kaSTaM sarve'pi sIdanti, parameko muniH sukhI // 28 // dhananA athIo dhana na maLavAthI ane dhanavAna purUSe asateSathI-e sarve paNa kaSTathI sIdAya che, (pIDAya che) mAtra eka muni ja sukhI che. 28 jJAnIne vidhi paNa kAMI karI zakato nathI. nidhanatvaM dhanaM yeSAM, mRtyureva hi jiivitm| . liM vati vidhistara, satAM jJAnainAvazupA / 9 || Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda susAdhu adhikAra. Lu jegmAne nirdhana paNa eja dhana che ane mRtyu eja jIvana che, evA jJAna rUpI eka netravALA satpurUSone vidhi zu karI zake? 29 sadguNInI sattA. hRdayaM sadayaM yasya, bhASitaM satyabhUSitam / AyaH tiovAyaH, jiH hrIta tatha vim || 20 || jenuM hRdaya dayAvALuM che, jenuM bhASaNa satyathI bhUSita che ane jenuM zarIra bIjAnA hitane mATe che. tene duSamakALa zuM karI zake ? 30 kevA mahAtmA leAkamAM jaya pAme che ? prAryo. paraparivAde mUkaH, paradArAvaktravIkSaNe'pyandhaH / paGguH paradhanaharaNe, sajayati loke mahApuruSaH / / 31 / / je bIjAnI niMdA karavAmAM muMgA che, parastrInu mukha evAmAM AMdhaLA che, ane pAraku dhana harI levAmAM pAMgaLA che, te mahA purUSa leAkamAM ya pAme che. 31 kuLanA karatAM zALa vadhAre uttama che. 3panAti. ( 32thI43 ) zIlaM pradhAnaM na kulaM pradhAnaM, kulena kiM zIlavivarjitena / bhUyo narA nIcakuleSu jAtAH, svargaM gatAH zIlamupAsya dhIrAH ||32|| zIla pradhAna che, kuLa pradhAnathI zIla vagaranu` kuLa zA kAmanuM che ? nIca kuLamAM utpanna thayelA ghaNA purUSa dhIra banI zILanI upAsanA karI svage gayelA che. 32 manuSya zarIramAM rahelAM tIrtho. mano vizuddhaM puruSasya tIrthaM, vAksaMyamacendriyanigrahatha / etAni tIrthAni zarIrajAni, mokSasya mArge ca nidarzayanti // 33 // zuddha mana, vANInA sayama, ane IMdriyAne nigraha-e purUSanA zarIranAM tIrthA che, te tIrthA mAkSanA mAne batAve che. 33 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwww vyAkhyAna sAhitya saMgraha, ritIya kevAM gurUdarzana yogya che. prakSAlayantaM janapApapaDU, pramAdavAde vihitAbhizaGkam / vistArayantaM sukRtaprayogaM, guNaMdharAkhyaM gurumAluloka // 34 // lokenA pAparUpI kAdavane dhoI nAkhanArA, pramAda ane vAdanI zaMkA rAkhanArA ( arthAt tethI DaranArA) ane puNyanA prayogane vistAranArA guNuMdhara nAmanA gurUnAM teNe darzana karyA, 34 + sadgurUnAM lakSaNa saMsArasantApasudhAprakAAro, vicitrcaaritrvidhuutmaarH| anekadhA sUtritabhUvihAraH, paropakArAya kRtAvatAraH // 35 // je gurU A saMsArane saMtApa phara karavAmAM amRta jevA che, jemaNe pitAnA vicitra cAritrathI kAmadevane tiraskAra kare che. jeo A pRthvI upara aneka prakAre vihAra kare che, ane jemaneavatAra para pakArane mATe che. 35 kevA gurUne dekhI harSa thAya che? marusthalIkaltarUpamAna, mohAndhakArocayanityabhAnum / saMsAravArAMnidhiyAnapAtraM, taM vIkSya jAtaH pramadaikapAtram // 36 // jeo marU sthaLamAM kalpavRkSanA jevA che, jeo moharUpI aMdhakAranA samUhane nAza karavAmAM nitye sUrya rUpa che ane jeo A saMsAra rUpI samudramAM vahANa samAna che, tevA gurUne vikI te harSanuM pAtra banI gaye. 36 kevA gurUne namasakAra karavo? doSapluSe puNyapuSe guNaughajuSa kSatAzeSaruSe samantAt / saptarciSe darpakadaryakakSe, samatvabhAje khalu duHkhasaukhye // 37 // prazAntacittAya bhavAbdhitIragatAya tAtAya jagajjanAnAm / mohAndhakArotkarabhAskarAya, namonamaH murivarAya tubhyam // 38 // done bALanArA, puNyane piSanArA, guNenA samUhane sevanArA cAre bAju badhA reSane nAza karanArA, garvanA anartha rUpa ghAsamAM agnirUpa, duHkha ane sukhamAM samatAne rAkhanArA, zAMta cittavALA, saMsAra rUpa samudrane tIra gayelA, jagatanA + 34 thI 44 navama caritra, Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda susAdhu adhikAra. jIvenA pitA rUpa, ane meharUpI aMdhakAranA samUhamAM sUryarUpa, evA Apa sUrivarane namaskAra che. 37-38 sukRta-puNyanI garjanA kevI hoya che? anyatra deve vigatasvarUpA, zrIvItarAge kRtttvruupaa|| vinizcitA yA hRdi devabuddhiryA jAyate sA sukRtasya garjA // 39 // bIjA devanA svarUpa vagaranI ane zrIvItarAga bhagavAnamAM ja tatvarUpa karanArI je nizcayavALI hadayamAM deva buddhi utpanna thAya, te sukRta-puNyanI garjanA kahevAya che. 39 sAdhu purUSanA AcAra, SaDbhedayuktaM vratamAcarantaH, SaDjIvakAyAn paripAlayantaH / akalpamAhAramanAharanto, naivAdadAnA gRhabhAjanAni // 40 // jeo cha bheda vALA vratane AcaranArA che, jeo SaskAya jIvonuM pAlana karanAra che, jeo akalpanIya AhArane letA nathI, jeo gRhasthanA bhaDapakaraNane parigraha rAkhatA nathI. 40 ane vaLI- . phlyamAsaMdikamujihAnA gehe niSadyAM ca na snddhaanaaH| AjanmataH snAnamanAcarantaH, svadehazobhA parivarjayantaH // 41 // jeo palaMga tathA uttama Asanane cheDanArA che, jeo gRhasthanA gharamAM beThaka rAkhatA nathI, jeo janmathIja (dIkSA lIdhA pachI sarvathA) snAna karatA nathI. jeo potAnA dehanI zebhA karatA nathI. 41 tathA-- atyugrarUpaM yatipAlanIyamAcAramaSTAdazadhA ddhaanaaH| triguptiguptAH samitIzcapaJca, prapazcayantazcaturAvadhAnAH // 42 // jeo ati ugra ane yatione pALavA egya evA aDhAra prakAranA AcArane AcaranArA che jeo traNa guti tathA pAMca samitine dhAranAra che jemAM sadA catura paNe sAvadhAna rahenArA che. 42 temaja- Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha dvitIya. navApi tattvAni vicArayantaH, siddhAntasidhuM hRdi dhArayantaH / utsargamArge'pyapavAdamArge, vicAravanto vigatapramAdAH // 43 // . jeo nava tatvane vicAra karanAra che. jeo siddhAMtanA mahAsAgarane hadacamAM dharanArA che. jeo utsarga tathA apavAda mAge vicAra pUrvaka vartanArA che, jeo pramAda rahita che. 43 vaLI vijJA. (44 thI 49) : kurvanta uccaidividhaM tapo ye, sarvakriyAyAM bahudhA vidhijJAH / hRdavANikAyairapi saMvadantaH, svAdhyAyapIyUSarasaM pibntH||44|| jeo ucca prakAre bAhya ane AtyaMtara evA be prakAranA tapane karanArA che, jemAM sarva prakAranI kriyAnI vidhine bahudhA jANanArA che, je mana, vacana ane kAyAnI sAthe saMvAda karanArA che eTale temanA azubha yegane nAza karanArA che, jeo vAdhyAya rUpI amRta rasane pInArA che. 44. anashrutvopdeshN vizadaM gurUNAM, bhavyaH prabodhaM sahasA kameta / zuddhAJjanaM vai nayanasya tejacchAyAmapAkRtya vyanakti vegAt // 45 // gurUone zuddha upadeza sAMbhaLI bhavya jIva tatkALa pratibaMdhane pAme che, jemake zuddha aMjana netranI chAyA (paDaLa) dUra karI vegathI tene pragaTAve che. 45 tathA- kaSTe tvakaSTe samacetaso ye, te bhaikSyamAstArayituM smrthaaH| guptendriyA AtmavicAradakSA lAbhetvalAbhe samabhAvanAzca // 46 // jeo kaSTa ane akaNamAM eTale dukha ane sukhamAM samAna cittavALA che, ane jeo lAbha ane alAbhamAM samabhAvavALA che, jeo indriyane niyamamAM rAkha. nArA ane AtmavicAra karavAmAM dakSa che teo municaryAne vistAravA samartha che. 49 temaja- 3panAti (47thI pAchI paropakAramavaNAH svasatvAnurUpayatnA ytmaancittaaH| samastavidhvastakukarmayogAH, sAdhukriyAsu prabalaprayogAH // 47 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padi susAdhu-adhikAra. jeo paropakAra karavAmAM pravINa che, jeo pitAnA satva-vIrya pramANe yatna karanArA che, jeo cittane nirodha karanArA che, jeo kukarmanA sava yogane nAza karanArA che, jeo sArI kriyAomAM prabaLa prayoga karanArA che, 47 + vaLI- mamatvamAyAmadamAnalobhakrodhAdibhAvArigaNaM jayantaH / santyaktasaGgA atizAntadAntAH, saddharmakarmAcaraNena kAntAH // 48 // jeo mamatA, mAyA, mada, mAna, lebha ane krodhAdi bhAva zatruonA samU hane jItanAra che, jeo saMgane choDanArA che. jeo atizAMta tathA I. drayane damana karanAra che, jeo saddharma karmanA AcaraNuthI manahara che 48 tathA- koSa to mavinyujhAni, sacitra pariyantaH' mohAndhakArapasaraM haranto, mahaHsvarUpA bhuvi bhAnurUpAH ||4e / jee bhaviprANI rUpa kamaLone vikAza karanArA, sapurUSanA samUhane harSanuM piSaNa karanArA, ane meharUpI aMdhakAranA presarane haranArA che tene A pRthavI upara sUrya rUpe tejomaya purU che. 49 temaja- candropamAnAH kRtasaJcakorapramodapUrAvaratArakezAH / merUpamA nizcalacittavRttyA, nirAzrayatvAdanilopamAnAH // 50 // jeo sat purUSa rUpI cakera pakSIne harSanA samUhane ApanArA ane uttama tArake svAmI rUpa hovAthI caMdranI upamA vALA che, jeo cittanI vRtimAM nizcaLa rahenArA hovAthI merUparvatanI upamA vALA che, jeo koI anyane Azraya levA vagaranA hevAthI pavananI upamA vALA che. 50 tathA adhRSyabhAvena mRgAritulyAH, shaunnddiiycryaabhiribhsvbhaavaaH| amerimana podhitucA, sarva sahana vaSamA che para jeo aspRSya bhAvathI eTale ke InAthI dharSaNa na thavAnA svabhAvathI siMhanA jevA che, jeo baLa cAturyathI gajenA jevA ravabhAva vALA che. jemAM gAMbhIryapazuthI samudranI tulya che, jeo savane sahana karanArA hovAthI pRthvInA jevA che. 51 447thI 25 naravarma caritra 1 tAraka-bhavAgarane tAranArA savAmI rUpa che ane caMdrapakSe tAraka-tArAone svAmI che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. hitI vaLI ziSyapaziSyAvalidattazikSA dakSeSu mukhyAH kRtajIvarakSAH / cAritrasaMsAdhanAkSA, goLamatA parU I jeo pitAnA ziSyo ane praziSyone zikSA ApanAra che, je dakSa paphamAM mukhya gaNAya che, jeo jIvenI rakSA karanAra che, je caritrane sAyavAmAM baddhaparikara rahe che, jeo naThArA artha tathA meha rUpI sarpone bhaMga karavAne garUDa samAna che. para temaja akiJcanAH kAzcanaloSTatulyAH , smstshokodhRtpaapshlyaaH| .. evaM vidhAH zrInaravarmarAjan, sadAgamajJA guravo bhavanti // 53 // jeo akicana-kAMI parigraha nahIM rAkhanArA che, jemAM suvarNa ane mATInA DhephAne sarakhA mAnanArA che, jemAM sarva prakAranA zeka tathA pApa rUpI zalyane kADhanArA che, ane jeo sata Agamane jANanArA che, (mATe) he narama rAjA, AvA purUSe ja gurU kahevAya che. 53 kevA munine jayanI AzISa ApavI? kAruNyakelIkalitAGgayaSTe, jJAnAdiratnatrayajAtapuSTe / sadhyAnadhArAkSatakarmasRSTe, munIza jIyAH kRtapuNyaviSTe // 54 // jene deha daMDa karUNA-dayAnI kIDAne karanAre che, jJAna, darzana ane cAritra rUpI traNa ratnathI jenI puSTi thayelI che, jeNe zubha dhyAnanI dhArAthI karmonI sRSTine nAza karyo che ane jeNe puNyamAM praveza kare che, evA he munipati! tame zva pAmo. 54 kevA purUSane leke harSathI anusare che? nadhaH payodhi nayinaM guNAghAH, dharma vivekI vinayI ca vidyAm / yathAnugacchanti tathA sahAH , zreyovicArapravaNaM pumAMsaM // 55 // jema nadIo samudrane anusare che, guNonA samUha nItimAna purUSane anusare che, vivekI purUSa dharmane anusare che ane vinayI purUSa vidyAne anusare che, tema kalyANane vicAra karavAmAM tatpara evA purUSane leke harSathI anusare che 55 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda susAdhu-adhikAra. 56 // kharA mAtA pitA kANuche? ane kharA zatru kANu che? mAtA pitA svaH sugurutatvAt, prabodhya yo yojayati svadharme / na tatsamo'riH kSipate bhavAndhau, yo dharmavighnAdikRte ca jIvam // je jIvane tatvathI pratibodha ApI svadharmamAM cAje che, teja purUSa pAtAnA mAtA, pitA, peAtAnA (sambandhI-Asa) ane gurU che ane je jIvane dharma mAM vighna vagere karanArA sa'sAra samudramAM nAMkhe che, tenA jevA kaI zatru nathI. 56 guNI gurU vinA vicakSaNa mANasa paNa dharma jANI zakatA nathI, vinA gurubhyo guNanIradhijyo, jAnAti dharma na vicakSaNo'pi / AkarNadIrghojvalalocano'pi, dIpaM vinA pazyati nAndhakAre // 97 // jema kAna sudhI vizALa ane ujavaLa netravALA mANusa paNa adhakAramAM dvIpaka vinA joI zakatA nathI tema, guNNAnA samudra rUpa gurU zivAya vicakSaNa mANusa paNa dhane jANatA nathI. 57 satkramamAM pravRtta rahenArane vanavAsa karavAnI jarUra nathI. aspi doSAH prabhavanti rAgiNAM gRhe'pi paJcendriyanigrahastapaH / akutsite karmaNi yaH pravartate, nivRttarAgasya gRhaM tapovanam 7 1146 11 sa'sArI viSayavALA manuSyane aNyamAM paNa anarthI prApta thAya che ane pa'ca iMdriyAne vaza karanAra vairAgI manuSyane gharamAM paNa tapazcaryAM sAdhI zakAya che. haMmezAM je manuSya zubha karma kare che tene peAtAnu ghara teja tapa karavAnuM vana che ema mAnavuM. 58 kevAonA meAkSa thatA nathI. pendravajJA (59-60) na zabdazAstrAbhiratasya mokSo, na caiva ramyA''vasatipriyasya / na bhojanAsvAdanatatparasya, na lokavittagrahaNe ratasya // 19 // je kevaLa 'zabdazAstra-vyAkaraNamAM tatpara rahenArA che, jene ramaNIya sthAna priya che, je bheAjananA svAda levAmAM ja tasara rahenArA che, ane je leAkeAnu dravya levAmAM Asakata che, tevAonA mekSa thatA nathI. pa gurUthI thatA lAbha. guruM vinA ko na hi muktidAtA, guruM vinA ko na hi mArgagantA / guru binA ko na hi jADyahartA, guruM vinA ko na hi saukhyakartA // 60 // Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha, dvitIya gurU vinA keI mukita ApanAra nathI, gurU vinA keI sanmArge cAlI zakatuM nathI, gurU vinA keI jaDatAne herI zakanAra nathI ane gurU vinA keI sukha karanAra nathI. 60 kevA gurUnI sevA karavI? - verAtha. manaH sthiraM yasya vinAvalambanaM, dRSTiH sthirA yasya vinaiva darzanam / vapuH sthiraM yasya vinA prayatnataH, sa eva yogI saguruzca sevyatAm // 61 // jenuM mana kaMIpaNa Alabana vinA sthira rahe che, jenI daSTi darzana vinA sthira rahe che ane jenuM zarIra prayatna vinA sthira rahe che, te ja yogI kahevAya che, tevA gI gurUnI sevA kare. 61 kevA gurU sarva lezane dahe che? cha machinI. (12 thI 14) yamAnayamanitAntaH zAntabAhyAntarAtmA, pariNamitasamAdhiH sarvasatvAnukampI / vihitahitamitAzI klezajAlaM samUlaM, dahati nihatanidro nizcitAdhyAtmasAraH // 2 // yama-niyamanA atizayathI jene bAhya tathA aMtarAtmA zAMta hoya che, jene samAdhi prApta thaI che, je sarva jIva upara anukaMpAvALA che, je cogya hita karanAra, a5 bhajana karanAra che, ane vaLI je nidrA rahita che, jeNe adhyAtmanA sArano nizcaya kare che, te mULamAMthI kalezane jALane bALI nAMkhe che. 22. kevA gurUo muktinA pAtra bane che? samadhigatasamastAH sarvasAvadyadgaH, svahita hitavittAH zAntasarvapracArAH / svaparasaphalajalpAH sarvasaGkalpamuktAH, kathamiha na vimukterbhAjanaM te vimuktaaH||63|| jeo sarva padArthone kSayapasama pramANe jANanArA che, jeo sarva dethI ka vaMphAsthavRtta nuM lakSaNa. "natI tu vaMzayamurita garI" jemAM na gaNa, ta gaNa, na gaNa ane gaNu Ave te vaMzavRtta kahevAya che, ekaMdara A vRttamAM bAra akSare Ave che. | * mAsino chaMdanuM lakSaNa-"nanamayayayuyaM mAsinI moLio:" jemAM pahelA be gaNuM pachI na gaNuM ane te pachI be ya gaNa Ave ane jenA uccAramAM ATha ane sAta akSaroe virAma Ave te mAhitI chaMda kahevAya che. ekaMdara paMdara akSare A chaMdanA eka caraNamAM Ave che, ema cAra caraNa maLI mA4inI Ida thAya che. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padi susAdhu adhikAra dUra rahenArA che, jeo AtmahitanuM ciMtavana karanArA che, jemanI sarva pravRtti zAMta hoya che, jemanuM sthAna sva ane pArane mATe saphaLa che, ane jeo sarva saMkapothI mukta thayelA che, tevA mukta purUSa A lekamAM muktinA pAtra kema na bane? 63 | muni vartana kevuM AzcaryakAraka che? sakalavimalabodho dehagehAda viniryan , jvalana iva sa kASThaM niSTuraM bhsmyitvaa| punarapi tadabhAve prajvalatyujvalaH san , bhavati hi yativRttiH srvthaashcrybhuumiH||14|| jema agni kaThora kASThane bALIne kASTano abhAva chatAM ujavaLa thaI prajavalita rahe che tema sarva padArthone te nirmaLa bedha, deharUpI gharamAMthI nIkaLI pApane nAza karI ujavaLa thaI prajvalita rahe che. tethI munivRtti sarvathA AzcarthanI bhUmirUpa che. 64 A jagatamAM gurU zivAya bIje kAI narakamAMthI bacAvanAra nathI. zivarA. pitA mAtA bhrAtA priyasahacarI sUnunivahaH, suhRtsvAmI mAdyatkaribhaTarathAzvaH parikaraH / nimajjantaM jantuM narakakuhare rakSitumalaM, gurordharmAdharmaprakaTanaparAtko'pi na prH||65|| dharma tathA adharmane pragaTa karanArA gurU zivAya pitA, mAtA, bhAI, priya strI, putrone samUha, mitra, svAmI, mada bharelA hAthI, subhaTa, ratha, azva ane parivAra ke bIjo koI paNa (padArtha) narakanA khADAmAM buDatA evA jIvane bacAvavAne samartha thaI zakatA nathI. 65 jyAre saMsAra samudrane kAMThe prApta thAya che, tyAre manuSyanuM vartana kevuM thAya che? - riLat. viSayaviratiH saGgatyAgaH kaSAyavinigrahaH, zamayamadamAstatvAbhyAsastapazcaraNodyamaH / : dariLI chaMnuM DhakSaNa. " rasayukAda: sau grau sarjI no caTTA riLa tatA" jemAM ra gaNa, sa gaNa, ma mag, 2 gaNuM, gaNuM, ane chellA be akSaramAM laghu, gurU Ave che jeno uccAra karatAM che, cAra ane sAta akSaree virAma Ave che ema eka caraNamAM sattara akSaro gaNAya che evAM cAra caraNa maLI nI chaMda kahevAya che. - Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 vyAkhyAna sAhitya sagraha. niyamitamanovRttirbhaktirjineSu dayAlutA, bhavati kRtinaH saMsArAbdhestaTe nikaTe sati // 66 // puNyavAn manuSyane jyAre sa'sArarUpa samudranuM tIra najIka Ave che, tyAre tenAmAM viSayeAnI virati thAya che, sa'gatA tyAga thAya che, kaSAyeAnA nigraha thAya che, zama, yama tathA kramAdi utpanna thAya che, tattvAnA abhyAsa sujhe che, tapasyA karavAmAM tathA cAritra pALavAmAM udyama thAya che, mananI vRttinA nirodha thAya che, zrI jina bhagavatano bhakita thAya ane dayALupaNuM prApta thAya che. 66 sa'sArIenA karatAM munienu jIvana ucca ane Anadamaya che. zArdUlaviInita. ( 10 thI 75 ) dhanyAnAM girikandareSu vasatAM jyotiH paraM dhyAyatAmAnandAzrukaNAnpinti zakunA niHzaGkamaGkezayAH / asmAkaM tu manoratho para citaprAsAdavApItaTakrIDAkAnana ke likautukajuSAmAyuH paraM kSIyate // 67 // dvatIya. je mahAtmAe parvatanI guphAemAM rahI parama jayAti paramAtmAnuM' dhyAna karI beThelA che, te mahAtmAe nA utsagamAM ( kheALAmAM ) AvI pakSIe temanA AnaMdanA azrunA biMduenu niHzakaya thaI pAna kare che, te mahAtmAone dhanya che, para'tu je ame saMsArI maneAratha vaDe racelA meheleA, vApIkAonA taTa, ane krIDAvanamAM krIDA karavAnA kautukane sevanArA chIe, tevu' amArUM AyuSya nakAmu kSaya pAme che-vRthA jAya che. 67 adyApi satpurUSa aneka svarUpe vicare che. bhartAraH kulaparvatA iva juvo mohaM vihAya svayaM, ratnAnAM nidhayaH payodhaya iva vyAvRttavitaspRhAH / RELI: kairapi no nabhovibhutayA vizvasya vizrAntaye, satyadyApi ciraMtanAntikacarAH santaH kiyanto'pyamI // 68 // keTalAka kuLa patAnI mAphaka mehanA tyAga karIne svaya. pASakA che eTale sthaya thI sanAhita cintakeA che keTalAeka aneka sadraneAnA bhaMDAra DhAvA chatAM samudrAnI paDe tRSNA rahita che keTalA jagatanA zreyArthe AkAza ma`DaLa paryanta Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda susAdhu-adhikAra. vyAsa vibhUtIone paNa sparza karatA nathI ane keTalAeka nitya samIpamAM vicaranArA purUSa avApi (vartamAna samayamAM) paNa che. 68 mahAtmA purUSe amArA manane pavitra kare. yeSAM bhUSaNamaGgasaGgatarajaH sthAnaM zilAyAstalaM, zayyA zarilA mahI suvihitaM gehaM guhA dvIpinAm / AtmAtmIyavikalpavItamatayasuTyattamogranthaya ste no jJAnaghanA manAMsi punatAM muktispRhAnispRhAH // 69 // jemanuM AbhUSaNa aMga sAthe maLela raja che, zilAtaLa jemanuM sthAna che, kAMkarAvALI jamIna jemanI zayyA che, vAghone rahevAnI guphA jemanuM ghara che, jemanI buddhi AtmA tathA zarIranA saMkalpa vikalpathI rahita che, jemanI tama-ajJAnanI graMthio tuTI gaI che ane jemane mukita upara paNa pRhA nathI, evA jJAnaghanamahAjJAnI mahAtmAo amArA manane pavitra kare. 69 sapurUSane ke purUSa vaMdanIya che? yatmAgjanmani sazcitaM tanubhRtA karmAzubhaM vAzubhaM, tadaivaM tadudIraNAdanubhavan duHkhaM sukhaM vAgatam / kuryAdyaH zubhamevaso'pyabhimato yastUbhayocittaye, sarvArambhaparigrahagRhaparityAgI sa vandyaH satAm // 70 // prANI pUrva janmane viSe je zubha ke azubha saMcita karma kare che te deva kahevAya che. te daiva-karmanI udIraNAthI sukha duHkha AveluM che, tene anubhavate je mane hAtmA zubha karmane ja kare che. te paNa cagya che ane je zubha-azubhano ucheda karavA mATe sarva prakAranA Arabha, parigraha ane grahane tyAga kare che, te mahAtmA satyarUAne paNa vaMdana karavA yogya che. 70 jemanI pAse zuddha viveka rUpI vaja pharyA kare che temane vikAre koIpaNa karI zakatA nathI. AtAmrAyatalocanAbhiranizaM santaya' santaya' ca, kSiptastIkSNakaTAkSamArgaNagaNo mattAGganAbhirdhazam / yeSAM kinnu vidhAsyati prazamitapradhumnalIlAtmanAM, yeSAM zuddhavivekavajraphalakaM pArthe paribhrAmyati // 71 // . Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. dvitIya jemanI pAMse zuddha viveka rUpI vajranuM kaLuM karyA kare che ane jemaNe kAmadevanI lIlAne zamAvI dIdhI che, evA mAhAtmAonI upara rAtA ane vizALa leAcana vALI unmatta vanitAe haMmezA tiraskAra karIne peAtAnA kaTAkSarUpI tIkSNa mANAnA samUha phekayA kareA, te paNa temane te zuM karI zakavAnA hatA. ? 71+ kevA mahAtmAoe A pRthvIne pavitra karI che ? kAruNyena hatA vadhavyasanitA satyena durvAcyatA, santoSeNa parArthacauryapaTutA zIlena rAgAndhatA / nairgranthyena parigrahagrahilatA yaiauvane'pi sphuTaM, pRthvIyaM sakalApi taiH sukRtibhirmanye pavitrIkRtA // 72 // jeoe yauvana vayamAM paNa karUNAthI hiMsAnA vyasananA, satyathI ducana paNAnA, satASathI pArakAdravyano cArInI caturatAneA, zILathI rAgAMdha paNAnA ane nigraMthapaNAthI pazriMddhanI ghelazAnA nAza kareleA che, tevA sukRti purUSAe ja A adhI pRthvI pavitra karelI che, ema huM mAnuM chuM. 72 kevA purUSAne dhanya che? yatrAnjo'pi vicitramaJjabhiravyAjena romAJcito, dolArUDhavilAsinIvilasitaM caitre vilokyAdbhutam / siddhAntopaniSanniSaNNamanasAM yeSAM manaH sarvathA, tasminmanmathabAdhayA na mathitaM dhanyAsta eva dhruvam // 73 // je caitra (vasa'ta) mAM hIMDALA upara caDelI srIyAnA adbhuta vilAsane joI ne jaDa evuM vRkSa paNa tricitra majarInA samUhanA miSathI rAmAMcita thaI jAya che, te vasa MtarUtumAM paNa siddhAMtanA jJAnane viSe ArUDha thayela. jemanuM hRdaya sa thA kAmadevanI bASAthI vyAkula thayela' nathI, teja mahAtmAeAne dhanya che? 73 kevA anya mahAtmAo sukhe rAtri prasAra kare che? svAdhyAyottamagItisaGgatijuSaH santoSapuSpAJcitAH, samyagjJAnavilAsamaNDapagatAH sadhyAnazayyAM zritAH / tatvArthapratibodhadIpakalikAH kSyAntyaGganAsaGgino, nirvANaikasukhAbhilASimanaso dhanyA nayante nizAm // 74 // * 71 thI 75 kAvyAmALA gucchaka sAtamA Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda susAdhu-adhikAra svAdhyAyarUpI uttama saMgItanuM sevana karanArA, saMteSarUpI puSpothI pUjAlA, samyagUjJAna vilAsarUpa maMDapamAM rahI saplAnarUpI palaMga upara sutelA, tavArthanA pratibaMdharUpI dIvAonA prakAzamAM rahelA ane zAMtirUpI suMdarIne saMga karanArA evA je mahAtmAo potAnA manane mokSanA sukhanuM abhilASI karI rAtrine nirgamana kare che, te mahAtmAone dhanya che. 74 mitra ane zatrumAM samAna hRdayavALA te thoDAja purUSo nIkaLI Ave che. dRzyante bahavaH kalAsu kuzalAste ca sphuratkIrtaye, sarvasvaM vitaranti ye tRNamiva kSudrairapi praarthitaaH| dhIrAste'pi ca ye tyajanti jhaTiti prANAn kRte svAmino, dvitrAste tu narA manaH samarasaM yeSAM suhRvairiNoH / / 75 // jeo kaLAomAM kuzaLa ane kIrtine mATe kSudra jAnI prArthanAthI pANatRnI jema sarvasvane arpaNa karanArA te ghaNA purUSe dekhAya che, temaja jeo pitAnA svAmIne arthe tatkALa prANa tyAga kare che, tevA paNa dhIra purUSe ja thAI Ave che, paNa jemanuM hRdaya mitra ane zatrumAM samAna rasavALuM che, evA purUSo te be traNa ja mAlama paDe che. arthAt ghaNA ja cheDA che. 75 - vaMdanIya sAghuonA guNe. che grudhare. (6-77) saMvignAH sopadezAH zrutanikaSavidaH kSetrakAlAdyapekSAnuSThAnAzzuddhamArgaprakaTanapaTavaH praastmithyaavaadaaH| vanyAH satsAdhavo'sminiyamazamadamaucityagAmbhIryadhairya sthaiyaudAryAryacaryA vinayanayadayAdAkSyadAkSiNyapuNyAH // 76 // jeo saMvega (vairAgyane) dharanArA che, jeo saddaupadezanAdenArA che vaLI jeo AgamanI kaTIne jANanArA che. jeo dravya kSetra tathA kALa vagereno apekSAo AcaraNa karanArA che, jeo zuddha mArgane pragaTa karavAmAM catura che, jeo mithyAtvanA vAdane dUra karanArA che ane jeo niyama, zama, dama, yogyatA, gAMbhIrya, vaiya, sthiratA, udAratA, uttamacaryA, vinaya, naya, dayA, DahApaNa ane dAkSiNyatAthI pavitra che, tevA sata sAdhuo ja A jagatamAM vaMdana karavA cagya che. 76 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha ditIya sarvamAM samadarzI mahAtmA te koI eka ja hoya che. saudhotsaGge imazAne stutizapanavidhau kardame kuGkame vA, palya) kaNakAgre dRzadi zazimaNau carmacInAMzukeSu / zIrNAGke divyanAyomasamazamavazAdyasya cittaM vikalpai nAlIDhaM so'yamekaH kalayati kuzalaH sAmalIlAvilAsam // 77 // mahelanA agra bhAge ke mazAnamAM, stuti ke zApamAM, kAdava ke kezaramAM, 5laMgamAM ke kAMTA upara, pASANumAM ke caMdrakAMta maNimAM, carmamAM ke cInAI vastramAM ane zINa thayelA bhAgamAM ke divya vanitAmAM jenuM hRdaya asamAna zamane vaza thaI saMkalpa-vi5 karatuM nathI, e kaI eka mahAtmA ja sAma-zAMtinI lIlAne vilAsa anubhave che. 77 mANasa bIjA kAryo potAnI jAte karI zake che, paraMtu dharmanuM ' kArya te gurUthI ja karI zakAya che, te sAryA. ihalokavidhInkurute, svayaM jano na tu guruM vinA dharmam / azvo hi tRNAnyatti, svayaM ghRtaM pAyyate'nyena // 78 // . mANasa A lekanA bIjA kAryo pitAnI jAte karI zake che, paNa gurU vinA pitAnI jAte dharma karI zakatuM nathI. gheDe ghAsa pitAne meLa khAya che, paNa tene ghI te bIje ja pAya che. 78 jema samudramAM puSkaLa ratno hoya paNa te sarva ApaNe grahaNa karI zakatA nathI tema susAdhumAM aneka guNa rahelA che, paNa te badhA varNana karavAne ApaNe zakitamAna nathI tethI susAdhu adhikAranA peTA vibhAganA adhikAronuM varNana karavAne avakAza levA mATe A susAdhu adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ susAdhu ( sthiratA )-dhiAra. cAritrathI ala'kRta thayelA munie sthiratA guNa prApta karavA joie. kAraNu ke, asthira manapariNAmavALA muni sadbhAvanAnI matAMnA mahAn guNune meLavI zakatA nathI, bhAga tRSNAkithI thatI asthiratA zuddha khAdha prApta karavAmAM mahAn atarAya utpanna kare che. Ata zAstra eTale sudhI lakhe che ke, " asthiratAthI ka relI meAkSadAyaka kriyA paNa niSphaLa thAya che. " tethI sa'yamanA dhAraka munie sadA sthiratA prApta karavI eIe. sva svabhAvanI sthiratA munine pUrNAnaMdanA prabhAva batAvI Ape che. tethI ahiM susAdhunA adhikAramAM sthiratAnA peTA adhikAra kahevAmAM Ave che. mananI asthiratAthI bhramaNanA kheda thAya che, te viSe ziSyane upadeza. anuSTup. vatsa kiM caJcalasvAMto, bhrAntvA bhrAntvA viSIdasi / nidhiM svasannidhAveva, sthiratA darzayiSyati // 1 // zabdA--he vatsa, ca'cala mana pariNAmavALA hAIne ( sukhane sArU ) bhramaNa karIne zA mATe kaleza pAme che! ( kAraNa ke ) te ( sukha rUpI ) khajAne sthiratA tArI pAse ja batAvaze. vivecana have sthiratAnu svarUpa zra MthakAra kahe che, huM ma`dhu, sukha prAptine artha asthira mana pariNAmavALA hAine ane sukhanI gaveSaNA karatA karatA zA mATe tuM viSAdane pAme che ? nya kaleza zA mATe kare che ? tAre je sukha prApta karavAnuM che te vaniAdi paravastune viSe nathI. dharma, meAkSa, tAre je prApta karavAnA che te nimittabhUta paravatune viSe vidyamAna nathI, para'tu te sarvasukha tArI pAse ja che, mATe sthiratA prApta kara. pUrNAnaMda rUpa kezAgAra sa anya sthAnAMtara vaIne sva samIpe ja che ema sthiratA-svabhAvane viSe nizcalatA--tane batAvaze. pUrNAM. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GE vyAkhyAna sAhitya sagraha dvitIya naMdane parabhAvane viSe abhAva che mATe huM badhu, 'calatA tajIne svAtmAne viSe sthira thA. asthiratAthI lAbha ane vijJAbha rUpI sUcaka jJAna rUpI dUdhane nAza kare che, tenuM dRSTAMta pUrvaka nirUpaNu, jJAnadugdhaM vinazyeta, lobhavikSobhakUrcakaiH // amladravyAdivAsthairyAditi matvA sthiro bhava // 2 // zabdA--khATA padArthathI jema dUdhanA nAza thAya che tema asthiratAthI-- leAbhathI thatA vikSeAbha rUpI kuca ke ( kAdave ) karIne jJAnarUpI dUdhano nAza thAya che, ema samajIne tu' yira thA. vivecana--khaTAzavALA kAMjI Adi padArthothI jema dUdha esvAda thai nAza pAme che, tema anizcala pariNAmathI bhega tRSNAdithI thatI caMcalatAthI-zuddha beSa rUpI dUdhanA nAza thAya che-svakAryuM karavAne asamartha thaI jAya che. leAbha eTale jIvane abhilASa pariNAma vizeSa taiyI thatA vikSeAbha eTale cittanu nya saMcAlana te phrI kUrcAe karIne pUrva prApta karela Atmadarzana paNa pharIthI pAmI zake nahIM, kAraNa ke abhilASa rUpI doSathI jJAnanA nAza thAya che. samyak prakAre AAma jANIne huM khaMdhu, tu' sthira svabhAvavALA thA. asthira citte karelI mekSa ApanArI kriyA paNa niSphaLa thAya che. E mananI asthiratAthI mana, vacana ane kAyAnI ceSTAe geApavavI te kalyANakArI nathI. asthire hRdaye citrA, vAtrAkAragopanA / puMzcalyA iva kalyANakAriNI na prakIrtitA // 3 // zabdA--hRdaya asthira sate vividha prakAre vAcA, netra ane mAkAranu gApavu' ta asatI strInA geApananI jema kalpa zukArI nathI ema jJAnIoe kahyuM che. vivecana--le ga tRSNAthI jyAre cittanI caMcalata thayelI che tyAre vAcA, netrA ane AkAre karIne zarIranu je gepavu-vikAre tpattinI rakSA karavAne mATe je kriyA karavI te jJAnAdi sapattinI vRddhi karanAra nathI, jema asatI strInu vividha prakAranuM gopana svaabhimata yaza sukha ApatuM nathI, tema asthira citte vividha prakAranuM je gepana te AtmajJAnanI vRddhi karatu nathI. ema jJAnI purUSAnu kahevu che. asthiratA hRdayagata zalya tulya thAya che te kahe che. jAra karma karanArI A vAcA, netra, ane AkAranuM geApana karI satI nA dekhAva mAtramAM ja pravartana kare te tene Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda lAbhakArI nathI temaja asthira hRdaya sate samajavu, jyAMsudhI hRdayamAMthI asthiratArUpa zaya gayuM na heAya tyAMsudhI kriyArUpa auSadha guNa karatuM nathI. antargataM mahAzailyamasthairye yadi nodhdhRtam / kriSadhasya ko doSastadA guNamayacchataH // 4 // zadA--asthiratArUpI hRdaya gata mahAzalya jo teM kADhI nAMkhyuM nathI tA guNu nahIM karanAra kriyArUpI auSadhanA zuM doSa vivecana--hu cejhina! sva hRdaye sthita asthira pariNAmarUpa mahAzalya ne ukheDI nAMkhyuM nathI te| svala siddhane nahIM ApanAra AvazyakAdi kriyArUpI auSadhanA bilakula doSa nathI; doSa te asthiratA rUpI zalyanA ja che. ane tethI ja svalanI siddhi thatI nathI, doSa te pramAdanA ja che. susAdhu (sthiratA) adhikAra. mana, vacana ane kAyAnI sthiratA rAkhanArA yAgIe aharniza samabhAva pariNAmI thAya che. wy sthiratA vAGmanaHkAyairyeSAmaGgAGgitAM gatA / yoginaH samazIlAste grAme'raNye divA nizi // 5 // zabdA--je ceAgInI sthiratA, vacana, mana ane kAyAe karIne agAMgata thayelI che, te ceAgI zaheramAM temaja araNyamAM, divase temaja rAtrie samabhAva pariNAmI hAya che. vivecana--sthiratAnu phaLa batAvatAM graMthakAra kahe che ke vAk eTale vacana vyApAra, mana eTale mAnasika vyApAra ane kAya eTale gamana vileAkanAdi zarIra vyApAra teNe karIne sthiratA jenI agAgita thaI che, hADAhADa esI gaI che- tanmayatAne pAmI che, abheda dha dharmI saMbaMdha bhAvane pAmI che-evA munimmA janasamUha vyApta evA nagarane viSe ane vanAdine viSe divase temaja rAtrie tulya svabhAvavALA DhAya che. dezakAlanA bhedathI paNa teenI pariNatimAM bheda thatA nathI. jyAM sthiratArUpa ratnamaya dvIpa prakAzatA hAya tyAM vikalpa rUpI dhumADA ane malina Azrava zuM karavAnA che? sthairyaratnapradIpaveddIptaH saGkalpadoSajaiH / tadvikalpairalaM dhUmairalaM dhUmaistathAzravaiH || 6 || Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha, ditIya zabdAthI-sthiratArUpI tejomaya ratna pradIpa hoya te saMkalpa dIpathI utpanna thatA vikalpa pUmathI zuM, ane malina AzravathI paNa zuM? vivecana-je muninA hRdayamAM sthiratArUpI prakAzita ratnamaya pradIpa heya te saMkalpa eTale azuddha cApalyatArUpa mane ratha te rUpI je dIpa tethI utpanna thatA vikalparUpI dhUme karIne zaryuM ane ati malina karmabaMdha hetu AzravathI paNa zakuM tAtparya e che ke, saMkalpa vikalapathI tathA Azrava sevavAthI kAMI sAdhya nathI. mATe nirdhama zairya ratna pradIpa AdaravA cogya che. asthiratArUpI pavana dharmamedharUpa samAdhinI ghaTAne vakherI nAkhe che. udIrayiSyasi svAntAdasthairyapavanaM yadi / samAdhe meghasya, ghaTAM vighaTayiSyasi // 7 // zabdArtha - sva hRdayamAMthI aviratArUpI pavanane tuM prerIza te samA dhirUpI dharmameghanI ghaTAne vikherI nAMkhIza. vivecana-mahanA udayathI AtmAne viSe upaga rahita asAvadhAna thaIne aMtaHkaraNamAMthI asthiratArUpI pavanane tuM prerIza, eTale ke, sthiratA tajIne caMcala pariNAmI thaIza te samAdhi eTale mana, vacana, ane kAyAnuM ekAgrapaNuM te rUpI je dharmameva nAmanA samAdhinI ghaTA, sva svabhAvarUpI meghanI ghaTA-abra mAlA-tene pavana vikherI nAMkhaze. jevI rIte vAyu prerita meghanI ghaTAne nAza thaI jAya che, tevI rIte asthiratAthI samAdhirUpI dharmameghanI ghaTAne nAza thAya che. siddhanA jIva paNa sthiratArUpe cAritrane cAhe che. cAritraM sthiratArUpamataH siddheSvapISyate / yatantAM yatayo'vazyamasyA eva prasiddhaye // 8 // zabdArtha-siddha chamAM paNa sthiratArUpa cAritra manAya che. mATe te sthiratAnI ja siddhine arthe munie yatnavALA avazya thAo. vivecana-he gIzvare, sthiratA eTale AtmapradezanI jJAna darzakanA tmaka upayoganI nizcalatA, svarUpa, niSpattine arthe pracura udyamavaMtA thAo. siddhane viSe cAritrane AgamamAM je niSedha kahe che te kriyAtmaka cAritra samajavuM, cAritra be prakAranuM che. nizcaya cAritra ane vyavahAra cAritra vyavahAra cAritra kriyAtmaka che te siddhane viSe nathI. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ susAdhu (tAti) AdhAra, uttama sAdhu yAre sthiratAne prApta kare che, te pachI tene parama tRpti prAsa thAya che. sAdhu jIvananI uccatA tRptimAM ja rahelI che. e tRpti svaguNeAmAM ramaNu karavAthI prApta thAya che. jyAre A jaganA paiAlika padArthInI viSayavAsanAonI taddana nivRtti thAya che tyAreja parama tRpti pragaTe che, e tRptinA prabhAvathI AtmavInA ucchvAsa utpanna thAya che, pachI tevA svaya' tRpta mahAtmAne paratRptinA samArApa ghaTatA nathI. tenA tRpta hRdayamAMthI manaHkalpita bhrAMti dUra thai jAya che, e tRptinA mahAna guNu A adhikArathI kahevAmAM Ave che. muni zA upabhAga karI parama tRpti pAme che. anuSTup. pItvA jhAnAmRtaM bhuktvA, * kriyA suraLatAphalam / sAmyatAmbUlamA svAdya, tRptiM yAti parAM muniH // 1 // zA--jJAnarUpI amRtanuM pAna karIne kriyArUpI sura latAnA (kalpalatAnA ) nu bhAjana karIne ane sAmya tAMbulanuM AsvAdana karIne muni utkRSTa tRptine pAme che. vivecana--vyavahAramAM leAjanAdi paNa kriyA che ane te bheAjanAdi kriyAthI keTalAeka tRpti mAne che. paraMtu te AtyaMtikI tRpti nathI,, tethI jJAnakriyAthI thayelI tRpti AtyatikI che, ema batAvatA kahe che ke, muni eTale jJAnakriyAvALA ceAgI sva para svarUpanA anubhAsa karanAra edhijJAna te rUpI amRtanuM zravaNu, manana ane nidhyiAsana rUpa dhArAe pAna karIne, manane abhimata kriyArUpI kalpalatAnA lanuM svAbhAvika AnaMdarUpa phulanu-leAjana karIne, dhIme dhIme cAvI, subuddhirUpI jinhAe svAda laine, ane satra tulya draSTirUpI tAMbUlanuM-AtmAnA viSe ratirUpa sugaMdhI vibhuSAkArI nAgavallInA pAnanuM AsvAdana karIne, sAmya tara Mgita thaIne, tajanya lIlA anubhavIne sarvotkRSTa tRptine-sa icchAnI nivRttine pAme che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhityasaMgraha ritIya guNethI zAzvata tRmi prApta karanArane viSayonI nAzavaMta tRpti zA hasAbamAM che? svaguNaireva tRptizvedAkAlamavinazvarI / jJAnino viSayaH kiM taibhavettRptiritvarI // // zabdArthajJAnIne svaguNothI ja je cirakAla sthAyinI avinazvarI tRpti thAya che te je nAzavata tRptine upajAvanAra che te viSayethI zuM? vivecana-yathArtha vastu svarUpanA jANanArane nispRhatyAdi dharma karIne sarva kAla sthAyI, avinAzI, icchA nivRtti, thAya te vinAza zIlavALI, a5kALa rahenArI tRpti IcchA nivRtti je ke pUrvokta zabdAdi viSayothI thAya che tenuM zuM prajana che! zAMta rasanA svAdanI tRminA jevI SaTsanI tRpti hetI nathI. yA zAntaikarasAsvAdAdbhavettRptiratIndritA / sA na jihvendriyadvArA, SaDrasAsvAdanAdapi / / 3 / / zabdArtha_eka zAMta rasanA AsvAdathI je atIndriya tRpti thAya che te ji. nDA iMdriyadvArA SaTra rasanA AsvAdanathI thatI nathI. vivecana--jihA idriyane jItavAthI bIjI sarve Idriye chatAya che te mATe tenA viSayanI nIrasatA batAvatAM zAMta rasanI stuti kare che. te Atmana, kahevAne azakaya ane apUrva evI je svabhAva anuyAyI, nirveda sthAyI, jIvanI je pariNati, te eka zAMta rasane anubhava prema saMkrama-tethI thatI je atIndriya anubhavarUpI rasaneMdriyathI jANI zakAya evI-niSkAma vRtti je thAya, te tRpti jihA rUpI dvAre-sAdhane karIne tiktaka, kaSAya, Amla, madhura, ane lavaNa e cha rasanA svAdathI paNa thatI nathI. abhimAnIkI tRpti svamavat mithyA che ane bhrAMti vagaranI tRpti satya che. saMsArasvamavanmithyA, tRptiH syAdAbhimAnikI / tathyA tu bhrAntizUnyasya, sAtmavIyavipAkakRta // 4 // zabdA-saMsAramAM abhimAnikI tRpti svapnavata mikhyA cheAtma vI. thanA viSAke karelI zAMtizUnyanI tRpti kharekharI che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda susAdhu-(mi) adhikAra. vivecana-sAMsArika tRpti mAtra brAMtirUpa che ema batAvatAM kahe che ke he cetana, karmonA udayathI thatA janmAdi rUpa bhavane viSe abhimAnikI eTale mahAdaya mizrita ahaMtAjJAna te abhimAna, tethI thatI je tRpti te beTI che. chatAM mana ka95nAthI ahIM mAnelI mAtra bhrAMtirUpa che. rAtrine viSe svapnamAM jema mahArA jyAdinI prApti thAya che, tenI jema abhilASanI zAMti mithyA che. yathArtha tRpti kaI che? te kahe che. AtmavIrya eTale jIvanI sahaja zaktine ullAsa, tenI vRddhi karanArI bhrama rahita saddajJAnavALAnI tRpti eja kharI che-satya che. jJAnIne AtmatRpti ja che, tene viSe paratRmine samArepa ghaTato nathI. pudgalaiH pudgalAstRptiM yAntyAtmA punraatmnaa| paratRptisamAropo, jJAninastanna yujyate // 5 // zabdArtha pudagalathI pudgala tRpti pAme che, ane AtmA AtmAthI tRpti pAme che. mATe paratRptine samArA5 jJAnIne ghaTatuM nathI.. vivecana-he cetana,! deha, Idriya, mana Adi mUrtimAna pudagalajanya 5dArtho, AhAra, vastra, alaMkArAdi puNalAthI tRpti pAme che, kAraNake teone samAna dharma che, jyAre AtmA-jIva anicchAdi savabhAvathI tRpta thAya che. paraMtu pudagalathI tRpta thatuM nathI; kAraNake temane vilakSaNa dharma che. ukta kAraNathI jA che, vastu ravabhAva jeNe evA jJAnIne, parakRta tRptine samAro5, upacAra, ghaTatuM nathI, dharmamAM sukha mAnavuM e buddhine vipasa che. A lokanA padArthothI bAhya evI parabrahmanI tRptinA svAdane leke jANatA nathI. madhurAjyamahAzAkAgrAhye bAhye ca gorasAt / parabrahmaNi tRptiA, janAstAM jAnate'pi na // 6 // zabdAtha-parabrAne viSe je tRmi che, tene leke IndriyanA rasathI agrAhA svAdiSTa vRtazAkAdimAM ane Tazya bAhya viSamAM jANatA paNa nathI. vivecana-je para upabhegamAM tRpti mAne che te satya tRptine jANatA nathI, te batAve che. he muni, miSTa rasa yukta je dhRta ane ati pradhAna tikta A rasAtie saMthakRta evAM zAka tenA AsvAdanathI jenA svarUpanuM anumAna thaI zake nahIM tevI, athavA mahara bhoga sAdhana rAjyane vazavata, bhegalu Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya sa'graha. dvitIya jIvAthI jenu svarUpa kaLI zakAya nahIM evI, vaLI gerasa eTale gIta, nRtya, stuti rUpa vANI rasa tenI bahAra eTale zabdomAM kahI zakAya nahIM tevI, athavA gArasa eTale dUdhAhathI nivRtta thayu che svarUpa jenu' evI; parabrahma eTale sava pradhAna, sakala vikAra rahita, anata vijJAna ghana zuddha caitanya, tene viSe apUrva tRpti icchA nivRtti-tene vivekahIna purUSa jANatA nathI e mATu' Azcarya che. te tRptinI prAptine mATe prayAsa karavAnuM te dUra rahyuM paraMtu tene jANutA pazu nathI, pudgaLathI atRpta jIvane jherI eDakAra Ave che ane jJAnathI tRpta evA jIvane dhyAnAmRtanA ADakAra Ave che. viSayormiviSodvAraH, *, sthAnRtasya putrajaiH / jJAnatRptasya tu dhyAnasudhodvAraparaMparA ||7|| zabdA--pudgalathI atRpta jIvane viSayanI urUipa viSa udgAra thAya che. ane jJAnathI tuma jIvane dhyAna rUpI amRtanI udgAra para'parA thAya che. vivecana--pudgalanI bhoga tRSNAe Atura jIvanI viSe dvAra jevI durgati thAya che; ane jJAnanA svAdathI tRpta jIvanI dhyAna rUpI amRtanA uddagAra jevI sadgati thAya che te kahe che. pudgala eTale zabda, rUpa, gaMdha, rasa ane 5tve karIne parizuta, paramANunA 'dha tethI je tRpta thayA nathI, tenA bhAgamAM je tRSNAtura che tene zabdAddhi viSaya bhAga tenI urmio maneAratha taraga-te rUpI jheranu` vamana-duHkha lamaya durgati thAya che, para'tu yathArtha svarUpanA bAdhathI jenA abhilASa pUrNa thayA che tene, Sa ane zukala dhyAna rUpa amRta, tenA udbhAra-sukhamaya sati Adi phaLanI prApti rUpa urdhvamana--tenI zreNI-sukha upara sukha saMtati thAya che, eka jJAna tuma bhikSuka iMdrAdikanA karatAM paNa sukhI che. sukhino viSayAtRptA nendropendrAdayo'pyaho / bhikSurekaH sukhI loke, jJAnatRpto niraJjanaH // 8 // zabdA--viSayane viSe tRpta iMdra ane upendrAdi paNa sukhI nathI, paraMtu lAkAmAM jJAnatRsa, ajana rahita eka bhikSuka sukhI che. vivecana--zabdAdi viSayamAM je tRSAtura che, jenI bhAgAbhilASA nivRtta thai nathI evA surapati, upedra eTale cakravartI, vAsudevAdi rAjA, ane ahi paDe Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parijha, * ** *** ****** * * susAdhu-(mi) adhikAra karIne sAmAnya addhimAna deva, manuSya teo paNa sukhI nathI; kAraNa ke temanAM hAya gyAkulita che. Ama che tyAre bIjA prANInuM te zuM kahevuM? deva ane manaemAM vapara dharma vijhApti karIne je tRpta che, sakala abhilASa jenA nivRtta thayA che, ane vaLI je niraMjana che-ISTa, aniSTa, saMkalpa pratibaMdha rUpa aMjanathI rahita che evA eka muni ja sukhI che-parasAnaMda vilAsI che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che : susAdhu (nirlepa) adhikAra. nebbe tRpti guNane prApta thayela sAdhu nilepa thavAne adhikArI thAya che, tethI tRpti pachI nirlepa adhikArane prasaMga Ape che. A saMsAramAM pratyeka saMsArI jIva svArtha buddhithI deha, dhana, kuTuMbAdi mamatva bhAvamAM levAya che, e lepane laIne saMsArane kAjaLanA gRhanI upamA apAya che, e saMsArarUpa kAjaLanA gRhamAMthI mukta thayela jJAnI muni temAM lepAta nathI. kAraNa ke, tenI manavRttimAM pudagala bhAve tarapha keI jAtanI ahaMtA rahetI nathI. te pitAne parabhAvathI bhinna zuddhAtmA samaje che, e samajUtIthI tenAmAM nilepa bhAva pragaTe che, je bhAva pariNAme jJAnIne muktimArgamAM pUrNa sahAyakArI thAya che. tethI nirlepa bhAva susAdhune uraca guNa che, te ahiM kahevAmAM Ave che. svArthasiddha purUSa saMsAramAM lepAya che, jJAnasiddha purUSa temAM kadi paNa lapAtuM nathI. anuSya. saMsAre nivasan svArthasajjaH kajjalavezmani / lipyate nikhilo loko jJAnasiddho na lipyate // 1 // zabdArtha-saMsArarUpa kAjaLamaya guDamAM rahete svArtha tatpara, nikhila leka lepAya che. jJAnasiddha lekhAte nathI. vivecana-vArtha eTale pitAnA deha, dhana kuTuMbAdi mamava bhAvane je le temAM tatpara eve samasta prANIone samUha kAjaLamaya gRhamAM, bhavavAsamAM rahete sate lepAya che, pApa karmarUpI dhUlithI DhaMkAya che. jJAnavAna muni lepate nathI-baMdha hetuthI badhAne nathI. je pukala bhAna karanAra, karAvanAra ane anumodana karanAra nathI te AtmajJAnI zI rIte saMsAramAM lepAya ? nAI pudgalabhAvAnAM, kartA kArayitA ca na / nAnumantApi cetyAtmajJAnavAn lipyate katham // // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ susAdhu ( nile 5 )-adhikAra. 5 zabdA---pudgala bhAvanA huM' kartA nathI, karAvanAra nathI ane tadguNu anuyAMyI nathI. AvA AtmajJAnavALA kema lepAya ? pariccheda vivecana--pulabhAva eTale paramANuthI thayelA deha, karyAM, viSaya paMcaka, gati, jAti, AkAra, ceAgAdi, bhAva tenA kartA huM nathI. svataMtra niSpAdaka nathI. huM jJAnavAna chuM, zuddhAtmA chuM, parabhAva hAvAthI tenA kartA nathI, dareka vastunuM sva. bhAvane viSe kartRtva che mATe. ema na mAnIe te ati prasaMga dUSaNathI siddhanA jIvane paNa parabhAva kartApaNuM Ave. vaLI te pudgala bhAvanA bIjA pAsethI huM nipAdiyatA nathI tathA tenA guNunA anuyAyI-pakSapAtI-pazu huM nathI. A rIte svarUpane vettA jIva kema karIne lepAya ? arthAt na ja lepAya. aMjanathA jema citrAkAza lepAtuM nathI tema huM puDlAthI lepAtA nathI, ema ciMtavanAra jJAnI kadI paNa lepAtA nathI. lipyate pudgalaskandho, na lipye pudgalairaham / citravyomAJjaneneva dhyAyanniti na lipyate // 3 // zabdA--pudgalathI pudgala skaMdha lepAya che, paNa 'janathI citra jyeAmanI jema huM lepAtA nathI; evu dhyAna karanAra lepAtA nathI. vivecana-dehAdi rUpa pugalanA skaMdha samUha, li'ga-zarIra, pudgalathI le. pAya che. puddagalathI karelA upacaya temAMja thAya che. paraMtu AtmAmAM thatA nathI. huM sat lakSaNavALA AtmA, lepAtA nathI; mizrita thatA nathI. bhinna sattA svabhAva che mATe vividha raMganA AlekhanI jema gagana, ajanathI--zyAma vanA padApathI-lepAtu nathI, tema mArA AtmAnI zuddha sattAmAM paNa karma Alekha thatA nathI, caitanya acaitanya mizra thAya ja nahIM. pUrNAMkata prakAranuM dhyAna karatA-ciMtavana karatA-AtmA krama reNuthI lepAtA nathI. sva svabhAvane anuyAyI pariNAmavALI pariNati che mATe. nile 5 jJAnInI kriyA sarvatra upayAgI thAya che. liptatAjJAnasampAtapratighAtAya kevalam / nirlepajJAnamagnasya, kriyA sarvopayujyate / / 4 / / zabdA --nile pa jJAnane viSe magna evA purUSanI sa` kriyA kevaLa lisatA jJAna saMpAtanA nivAraNa arthe che. vivecana--nile pa eTale AtmA nikha`dha che evA bhAve karIne thayele je pratibhAsa--je jJAna-tene viSe jenu citta sa'lIna che, evA purUSanI 22 kriyA Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. hitIya vedanazene mATe che? te kahe che ke karma yugalanA samUhanI sAthe je saMmilita bhAva, tenuM je jJAna tene lisatAjJAna kahIe. karmoe karIne AtmA baddha che evuM je 6yavahArika saMkalpathI jANavuM tenuM je samApatana tenA pratikAta-nivArane arthe che. bhAvanA jJAnathI pUrNae purUSa kriyA kare nahI te paNa lekhAte nathI. tapaHzrutAdinA mattaH, kriyAvAnapi lipyate // bhAvanAjJAnasaMpanno, niSkri yo'pi na lipyate // 5 // zabdArtha- tapa ane zrata jJAnAdie matta e diyAvAna paNa lepAya che. paraMtu bhAvanA jJAna karIne pUrNa e kiyArahita paNa lepate nathI. - vivecana--kamarUpI vananuM dahana karanAra, bAhA ane atyaMtara bAra prakArana je tapa, anezrata- zAstranuM jJAna Adi pade karIne jAti kulAdi grahaNa karavAM. te tapa ane jJAnAdithI matta thayela abhimAnI, saMyama ziyAmAM udhamavata hoya te paNa pApakarmathI lepAya che. sadharma svasavabhAvane viSe punaH punaH AtmAne pariNuM mA te bhAvanA rUpI jJAne karIne pUrNa, AvazyakAdikyA rahita hoya te paNa lepate nathI, karmothI baMdhAtuM nathI. tethI karIne nile Atma saMpAdanane arthe kiyA karanArAe madane tyAga kara Ie. upAdhyAyajI anyatra kahe che. paraparanati apanI karamAne, kiriyA ga ghele unakuM jena kahe kayuM kaDiye, se mUrakhameM pahele parama gurU jaina kahe kayuM have, jJAnI ane yiAvAna purUSane AtmA kevI dRSTie zuddha thAya che? famo ninAmA, cittaya cAratA zudhyatyaliptayA jJAnI, kriyAvAn liyAzA // 6 // zabdArtha-nizcaya na karIne AtmA alipta che ane vyavahArathI lipta che. jJAnI alipta daSTie ane kriyAvAna lipta daSTie tene zuddha kare che. vivecana-naya vibhAge karIne AtmAnuM lisa, aliptapaNuM darzAvatAM kahe che ke AtmA-caitanya svarUpI jIva nizcaya nayanI daSTie alipta che. kama NunA saMsargathI rahita che. vaDhI teno te AtmA anutpannAvinaSTa, sthira, eka rUpa kartRtva letRtva rahita che, vyavahAra nathI jotAM, paryArSika nayathI lipta che. karma ridhI Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. susAdhu (nile 5 )-adhikAra. 7 sa'sliSTa che. utpAda vyaya dhruvameva vastu hoya che tethI zuddha azuddhatAthI aDha, lipta kahevAya che. ema darzAvanArI netrathI-zuddha svarUpanuM dhyAna karatA AtmAne zuddha kare che, rAgADhi khadhananeA nirodha karavAthI kamala rahita thAya che . ane tapa AvazyakAdi kriyAmAM pravatamAna lipta eTale anAdi pravAhika kama melathI" huM lipta chuM mATe zuddha thAu" " ema darzAvatAM netre karIne mahA mAhAdvi doSanA rAkavAthI vimala thAya che meTA doSanI nivRtti kriyAnA baLathI ja thAya che, sUkSma doSanI nivRtti jJAnanA mULathI ja hAya mATe-- jIvane jJAna ane kriyArUpa netro kevI rIte mukhya gaNAya che ? jJAnakriyAsamAvezaH sadaivonmIlane dvayoH / bhUmikAbhedatastvatra bhavedekaikamukhyatA / / 7 / / rAjjA --sat kanA khIlavAthI (udaya thavAthI) jJAna ane kriyAnA samAveza thAya che ane annenI bhUmikA bhede karIne atra ekanI mukhyatA thAya che. vivecana-jIvane jJAna ane kriyAnA lAla sAthe ja thAya che te batAve che. pUrvokta jJAna netra ane kriyA netra te udghATana karavAne jJAna ane kriyAnA ekI bhAva sAtheja thAya che, paraMtu kAla bhede karIne thatA nathI. kAraNa ke jJAnanI rUAca ane kriyAnI rUci bhede karIne thatI nathI. paraMtu atra eTale samyak dRSTi jIvane viSe bhUmikA eTale deza pramatta, sa` pramatta, apramatta, sarAga, vItarAgAdi sayamavAnanI avasthA tenA bheda eTale kAla guNAthiI thayelI bhinnatA teNe karIne eka ekanI, kavacit kriyAnI ane Dhacita jJAnanI mukhyatA, pradhAnyarUpa, thAya che. lAvArtha, jJAna ane kriyAnA ekI bhAva che. koi vakhate jJAnanI mukhyatAnI sAthe krayAnI gANutA heAya che, ane krayAnI mukhyatAnI sAthe jJAnanI gANutA che te mAtra pUrvokta bhrAmakA bheda AzrIne che. samakita guNu sthAnavatI jIvane samakti paNAnI karaNInI mukhyatA che. dezavirati, sa viravine te sthAnanI karaNInI mukhyatA che. paraMtu sAtamA bhAmA ane navamA gusthAne vatA jIvane jJAnanI sukhyAtA che. jenuM jJAna ane anuSThAna nirlepa raheluM che, te mahAtmAne namaskAra. sajJAnaM yadanuSThAnaM na liptaM doSapaMkataH // zuddhabuddhasvabhAvAya tasmai bhagavate namaH // 8 // zabdA-- --jJAna pUrvaka jenu' anuSThAna doSa pakathI liTsa nathI evA zuddha buddha, svabhAvI mahAtmAne namaskAra che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya vyAkhyAna sAhitya saMgraha ' 'vivecana alisanI stuti karatAM samApta kare che. jJAna pUrvaka mahAtmAnI vrata pAlanAdi kiyA, Sa eTale Iha kAzasA, paralakA AzaMsA, mithyAtva, viSaya, kaSAyAdi te rU5 aMka-kAdava, Adi rUpa mala, tethI jenI kriyA dagdha thayelI nathI, evA vimala, he pAdeya jJAna yukta, mana pariNAmavALA gIne-jJAna, vairAgya, aizvaryavAnane namaskAra che. iti susAdhu (nirlepa) adhikAra Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ musAdhu (niHspRhatA)-dhAra, je nile 5 hoya che, te niHspRha thaI zake che. tethI have nispRhatA adhikAra kahevAmAM Ave che. spRhA athavA AzA e cAritra rUpI amRtamAM viSa rUpa che, muni dharma rUpa mahAgirinA zikhara upara casaA muni spRhAnA yAga thavAthI adhaHpatanane pAme che. tethI munie peAtAnA cAritra jIvananI Unnati karavA mATe nispRhatA rAkhavAnI jarUra che. jyAMsudhI niHspRhatA prApta thatI nathI tyAM sudhI nile` 5 bhAva ke manenigraha thaI zakatA nathI, tethI susAdhue paraspRhA rUpI SilatAnuM ekana karavuM joie, evI niHspRhatAnuM mAhAtmya darzAvavA mATe A adhikAranI upaye gitA che. niHspRha muni Atma-aizvarya meLavI zake che. anuSTupU. . svabhAvalAbhAt kimapi prAptavyaM nAvaziSyate / ityAtmaizvarya - saMpanno niHspRho jAyate muniH // 11 zabdA--svabhAva lAbhathI khIjuM kAMi prApta karavAnuM rahetu nathI mATe niHspRha muni Atma aizvaryathI yukata thAya che. vivecana--hai prANI, svabhAvalAla eTale samagra svadharmamaya vastunI naja saheja svarUpanI AvaraNutA abhAvathI prApti tenA karatAM bIjuM kAMi A jagamAM chatrane prApta karavAnuM nathI. sarva prAptimAM svabhAvaprAptinuM pradhAnatva che. e hetuthI anAtmIya bhAvana viSe nirAzrita bhAvane pAmele! sAdhu AtmAnu je sahaja ena, jJAnAdi vibhUti teNe karI yukta thAya che. ra Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ musAdhu ( nirmaya ) dhiAra * je niHspRha che, te sadA nirbhIya rahI zake che, tethI A adhikAranI AvazyakatA ahIM upasthita thAya che. A sa'sAranA bhayaMkara vAsamAMthI mukata thayelA muni sarva prakAre niya ane che. A leAka tathA paraleAkanA bhayanA tyAga thavAthI muninA hRdayamAM anupama AnaMda prApta thAya che ane nija svarUpane pragaTAvanAra jJAnAnaMdanuM sukha prApta karavAne te zaktimAna thAya che. tevI nirbhayatA batAvavA mATe ja A adhikAranA uddeza che. parApekSAthI rahita evA munine nibha yatA prApta thAya che. yasya nAsti parApekSA svabhAvAdvaitagAminaH / tasya kiM na bhayabhrAntiklAntisaMtAnatAnavam // 1 // zabdArtha - abheda svabhAvane viSe pravazIla jene paranI apekSA nathI tene bhaya, bhrAMti ane lAMtinA pravAhanI tanutA-kSINutA zuM thatI nathI ? vivecana- svakIya nija bhAvathI abheda gamanazIla che evA vakSyamANu guNe karIne cukta, jene para eTale AtmAthI bhinna padArthothI deha, viSayAddhithI sukhAdinI AkAMkSA nathI, evAne bhaya eTale ihuleAkAdi sAta prakAranA trAsa, bhrAMti eTale viSayAdimAM sukha prApti Adi zrama, ane lAMti eTale sAMsArika pravanamAM pIDA thAya te, te traNanI para pA-pravAha tenI tanutA-svaptA zuM nathI thatI? arthAt thAya che, bhaya'kara rUpa avanA sukhathI nibhaya jJAnanuM sukha vizeSa che. bhavasaukhyena kiM bhUribhayajvalanabhasmanA / sadA bhayojjhitaM jJAnaM sukhameva viziSyate // 2 // zabdA atyaMta bhayarUpI agninI bhasmarUpa sa'sAra sukhathI zuM ? sadA pUrvakti bhaya jeNe taye che evuM sarvathI adhika sukha jJAna ja che. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. susAdhu (niya )-adhikAra, vivecana--ihaleAka, paraleAka, je pracurabhaya te rUpI sukhanu' jvalana karavAne vanDi tethI thayelI bharama-rakSA, te lakSmarUpa sa'sAranAM sukhathI zu ? arthAt kAMI ja nahIM. kAraNake bhaya AnaMdanu ceASaNa kare che. mATe niHsvAdanIya che. pUrvokta bhayanA jene viSe tyAga che evuM nija svarUpanuM Avedana karanAra jJAna AnadarUpa sukha, sa sukhathI adhika che, kAraNa ke teja eka sukha rUpe vadhe che. jene gASya, AreASya, heya ane deya nathI tevA jJAnIne zA bhaya che? na gopyaM kApi nAropyaM heyaM deyaM ca na kacit / ka bhayena muneH stheyaM jJeyaM jJAnena pazyataH // 3 // zabdAje munine kAMi geApya nathI, ArApya nathI, heya nathI, deya nathI, ane jJAne karIne jJeyane jANe che, tevA muninI sthiti zuM bhayavALI che ? vivecana--muni eTale paramAtma bhAva prAptinA upAyane viSe jenu pravat na che te sAdhune zaheramAM athavA araNyamAM, divase, temaja rAtrie, kAMi geApya nathI kAi vastu vasrAdithI saMtADavAnI nathI-khIjAe te vastunu haraNa kare evA tenA svabhAva nathI. svabhAva dhanu' anyatra laI javuM azakya che. svabhAvamAMthI kAMI tajavA ceAgya nathI, temaja khIjAne devA cegya kAMi nathI. jJeya vastune sva anubhava dhathI jotAM sAdhunI sthiti kayA pUrvokta bhayavALI che ? arthAt temane kAI jagyAe bhaya nathI. raNamAM rahelA mahAna gajedranI jema mAhanI sAme laDavA taiyAra thayelA muni nibhaya rahI zake che. ekaM brahmAmAdAya nighnan mohacamUM muniH / vibheti naiva saGgrAmazIrSastha iva nAgarAT // 4 // zabdA--eka brahmAane laine meAhunA sainyane haNutA muni, yuddhane me khare ubhelA hastinI jema mhetA nathI. vivecana--dha rUpI dhanavALA sAdhu khIjA sarva zastra tajIne eka zuddha jJAna rUpa zastra dhAraNa karo, mehunA-mahunIyAdi sarva karma nA sakala sainyanA nAza karatAM bhaya pAmatA nathI, jema yuddhanA agra bhAgamAM sthita thayelA gajarAja trAsa pAmatte nathI, tema munipaNu bhIma pariSaha ane upasargathI trAsa pAmatA nathI. brahmAsvarUpanA AvedanamAM jenu citta lIna thayu che te dehapIDA jANatA nathI, Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 N vyAkhyAna sAhitya saMgraha ditIya jyAM jJAnadaSTi rUpI mayurI hoya tyAM bhayarUpa sarpoTakI zakatA nathI. mayUro jJAnadRSTizcet prasarpati manovane / veSTanaM bhayasANAM na tdaanNdcndne|| 5 // zabdArtha-manarUpI vanamAM jJAnadaSTi rUpI mayurI vilAsa karate sate, Anac rUpI caMdanane viSe bhaya rUpI sapanuM veNana nathI. vivecana-he AtmA, je mana rUpI ArAmamAM, zuddha caitanyanA svarUpanI anuyAthI jJAnanI pariNatirUpa mayurITela-vilAsa kare che. te, parama prameha rUpa caMdana vRkSane viSe pUrvokta bhaya rUpI sapanuM parivejhana thatuM nathI. bhAvArtha e che ke, vasavarUpa avinAzI che e nirdhAra jeNe karyo che tene bhayane abhAva che. caMdana vRkSa sarvenuM sAdhAra Azrama sthAna-vihArasthAna-che. ane mayUra mayUrIne svara sAMbhaLatAM ja svAbhAvika vairane lIdhe te nAzI jAya che. jJAna rUpI kavaca dharanArane karma yuddhamAM bhaya lAgatuM nathI. kRtamohAtravaiphalyaM jJAnavarma bibharti yH| . kabhIstasya ka vA bhaGgaH karmasaGgarakeliSu // 6 // zadArtha-mehanA zAnuM jeNe vaiphalya karyuM che evA jJAna rUpa kAcce je dhAraNa kare che, tene karmayuddhanI krIDAmAM bhaya kayAMthI heya, ane parAjaya kayAMthI hoya? vivecana-kama ke, harSa, zeka, arati, ajJAna, bhaya, ane jugupsAti je mehanIya karmanA o che tene jeNe niSphaLa kyAM che-zakti vinAnAM karI dIdhAM che ane svaparanA jJAna rUpI kavaca-apsara-pitAnA zarIra upara dhAraNa karyuM che-cadhAtha . jJAna jene prApta thayuM che, evA guvAnane jJAnAvaraNAdi karmonI sAthe thatA yuddhamAM je duHkha, Ata rUpI krIDA karavI temAM zuM bhaya che? athavA parAya che? jJAnanA udayathI sarva bhayane nAza thayo che. jJAnI purUSanuM eka rUvAMDu paNa bhayarUpI pavanathI kaMpatuM nathI. tUlavabaghavo mUDhA bhramantyabhre bhayAnilaiH naikaM romApi tainigariSThAnAM tu kampate // 7 // zabdArtha--rU jevA halakA mUDha (ajJAnI) bhaya rUpI pavane karIne gaganamAM bhame che. te bhayathI jJAna gariSTanuM eka rema paNa kaMpAyamAna thatuM nathI. vivecana-ajJAnI purUSa AkaDAnA rUnI jema halakA che ane tethI pUrve kata bhayarUpI pavane karIne sakala kAkAza rUpI gagana maMDalamAM vividha janmarUpa eka spAnathI bIjA sthAnamAM bhramaNa kare che. paraMtu pUrvekta jJAne karIne je gariSTha Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda sucaka (nibaMdha) adhikAra che-bhAre che. vizAla badhe karIne ati mahAna che, teonuM eka rema paNa jIvadeza paNa-pUrvokta bhayathI kaMpatuM nathI. jJAnarUpI mahAna rAjya upara rahelA sAdhune kAno bhaya che? citte pariNataM yasya cAritryamakutobhayam / akhaNDajhAnarAjyasya tasya sAdhoH kuto bhayam // 8 // zabdArtha-bhaya rahita cAritra jenA cittamAM vyApyuM che, evA akhaMDa jJAna rAjyavALA sAdhune kayAMthI bhaya hAya? . vivecana-jene viSe kAMI bhItI nathI, jemAM sakala nibhAvanI nivRtti thaI che, evuM cAritra je bhavya purUSanA manamAM sakala AtmapradezamAM aMgAMgabhAva thayuM che evA, jenuM jJAna rAjya svabhAva anuyAyI rAjya mithyAtvAdi adUSita che, evA sAdhune tenAthI bhaya hAya ? arthAta koI kAraNathI bhaya hAya nahI. - utkarSane nirbhayatAnI zI jarUra che te viSe svAnubhavane dAkhalo ApuM chuM. eka vakhata himAlayanA ghora araNyamAM acAnaka pAca rIMcha "rAma" nA zarIra upara dhasI AvyAM, paraMtu teo "rAmane bIlakula IjA karI zakyAM nahi. enuM kAraNa zuM? phakta nirbhayatA. huM deva nathI, mana nathI, huM sarvezvara chuM. parabrahma chuM. agni hane bALI zakato nathI ane zastra mane chedI zake tema nathI?" ityAdi bhAvanAemAM "rAma'. tadrupa banI gayuM hatuM, tethI te rIMchanI sAme ekI Taze jotAM ja te nyAsI gayAM. eka vakhata te DeLA dekhADatAM ja eka hiMsaka varU hArI gayuM. bIjI eka veLAe eka vAgha paNa evI ja rIte hasADa. gAmaDAMonI zerIomAM cAlatAM bhItinAM cinha batAvatAM ja kutarAM bhase che, pAchaLa doDe che ane satAve che e zuM hame nathI anubhavyuM ? gabharAIzuM te kutarAMo paNa ApaNane phADI khAze, paraMtu nirbhaya rahIzuM te vAgha varUne paNa jI. tIne pALelA kutarA jevA karI daIzuM. koI paNa pravAhI padArtha eka vAsaNamAMthI bIjAmAM nAkhatAM hAtha jarIka paNa kapatAM ja te padArtha DhoLAya che. paraMtu vicAre karyA vagara ane dhrujyA vagara ekadama te bIjA vAsaNamAM rerA eTale eka TIpuM paNa DhaLAze nahi. ' unanAM garama kapaDAMothI AcchAdita thaelo khAse sADA traNa maNane deha ekAda kSullaka phaTAkaDAnA avAjathI, hAnA sarakhA uMdarathI, khaDakhaDa thatAM pAMdaDAMthI eTaluM ja nahi paNa ekAda caMcaLa chAyAthI paNa DarIne pAcho paDe e zuM ochuM zocanIya che? Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ susAdhu (tatvadara)-Adhara. jyAre nirbhayatA prApta thAya che, tyAre zAMti upalabdha thAya che ane jyAM zAMti tyAMja tatva daSTi sulabha che. tethI ahiM tatvadaSTinA adhikArane prasaMga prApta thAya che. cAritranA mukhya AMtara sAdhanAmAM tatvadaSTi mukhya sAdhana che. bAhya carma, daSTi muddagala janita padArthone ja vikI mUcha vaDe bhrAMta thaI jAya che. tyAre tatva daSTi nirvikAra cidAnaMda svarUpane vilAkI tanmagna banI jAya che. jJAnathI samRddha banelI tatvadaSTi bhramane Azraya karatI nathI, tethI cAritradhArI mahAtmA te tatva daSTi vaDe vizvanuM sUkSma avelekana karI AtmasvarUpane pUrNadA bane che. tethI A adhikAramAM e mahA guNanuM vivecana karavAmAM Ave che. tatvadaSTi purUSa arUpI AtmasvarUpamAM sadA magna rahe che. rUpe rUpavatI dRSTi dRSTA rUpaM vimuhyati / majjatyAtmani nIrUpe tatvadRSTistvarUpiNI // 1 // A zabdArtha--jenI daSTi rUpavatI che, te rUpane joIne rUpane viSe moha pAme che, ane jenI draSTi arUpI tatvadaSTi che te, nIrUpa AtmAmAM magna che. - vivecana- rUpavatI eTale AkAra varNa, gaMdha, rasa, sparza zuM jene che te. vi jenI daSTi che, carma cakSu che, e, rUpane pula janita prakArAdi gaDha havelI pramukhane joIne, rUpane viSe surUpa AkAra vadimatuM strI purUSazarIrAdine viSe vividha prakAre ajJAnathI thaelI mUchae karIne brAMti pAme che. paraMtu jenI tavadaSTi che, iMdriyanI apekSA rahita, svataMtra, sAkSAta vastunA saddabhAvanuM vilokana karavA samartha che, evI jenI draSTi arUpI che, AkAra varNAdi tatva rahita che, eTale jene jJAna cakSu che, te nirvikAra cidAnaMda svarUpane viSe magna thAya che. sukhechu tatva dRSTi bAhya dRSTimAM ramaNa karatI nathI. bhramavATI bahirdRSTibhraMmacchAyA tadIkSaNam / atrAMtastattvadRSTistu nAsyAM zete sukhAzayA // 2 // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parik. susAdhu-(tatvadRSTi) adhikAra. zabdA-je bAhya daSTi che te zramanI vADI che, ane tenuM avalokana zramanI chAyA che. je abrAMta, tattva daSTivAnA che te temAM sukhanI icchAthI zayana karatuM nathI. vivecana-jenI draSTi anAtmIya che, zarIra kuTuMbAdi padArtho pitAnA che ema je jue che, te daSTi, bhrama eTale mithyAjJAna; athavA cittanI bhrAMti, tenI vATikA-nivAsa bhUmi-jANavI. te dRSTinuM vilekana pUrvokta bhramanI chAyAnuM pratibiMba che. evI paramArthadazI dRSTi sukhanI AzAe karIne te bhrama bhUmimAM athavA tenI chAyAmAM zayana karatI nathI. zrama prApta karatI nathI, sarva nibhrata ja jue che. arthAt bhayane Azraya tattva draSTi kare nahIM. bAhya daSTi mehane mATe thAya che ane AMtara daSTi vairAgyane mATe thAya che. grAmArAmAdimohAya yad dRSTaM bAhyayA dRzA / tatvadRSTayA tadevAtItaM vairAgyasampade // 3 // zabdAtha-bAhyadRSTithI joyela grAma, ArAmAdi mahine mATe che. tatvadaSTie samAcita teja vastuo vairAgya prApti mATe che. vivecana-AkArAdi dazanane viSe pravRtta thayelI daSTie karIne zubhAzubha anukUla, pratikUla nagara, vADIo, gaja, azva, vastrAlaMkAra jevAM te ajJAna rUpa jaDabhAvanI vRddhine mATe che. jJAnadaSTie karIne te ja vastuo samAloce te vairAgyanI samRddhi-prApti-ne mATe thAya che. bAhyadaSTi ane tatvadaSTimAM keTaluM aMtara che? tenuM daSTAMta. bAhyadRSTeH sudhAsAraghaTitA bhAti sundarI / tatvadRSTestu sA sAkSAdvimUtrapiTharodarI // 4 // zabdArtha-bAhyadRSTie jotAM suMdarI sudhAsArathI banAvelI bhAse che, paNa tatvaSTithI jotAM sAkSAt viSTA ane mUtranA bhAjana rUpa udaravALI bhAse che. vivecana-manahara jenuM rUpa che evI daivI athavA mAnuSI strI, amRtanA satvathI racela hoya tema bAhyadRSTie bhAse che, paraMtu tatvadaSTie karIne jotAM pratyakSa viSArUpa maLa mUtranA sthAnarUpa, jenuM udara che, evI bhAse che. tatvadRSTithI joIe tyAreja varatunA satya svarUpanuM bhAna thAya che. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha dvitIya bAhyadaSTi ane tatvaSTi zarIrane kevI rIte jue che? lAvaNyalaharIpuNyaM vapuH pazyati bAhyadRk / tatvadRSTiH zvakAkAnAM bhakSyaM kramikulAkulam // 5 // zabdAtha- bAhyadaSTi zarIrane lAvaNyanA taraMgathI pavitra jue che, paraMtu tatvadaSTi teja zarIrane kRminA samUhathI, bharela zvAna ane gaDAnuM lakSaNa che. e pramANe jue che. vivecana-jenI bAhyadaSTi che. te zarIrane lAvaNya eTale kAntinuM saindarya tenA taragee karIne pavitra jue che. ahe? AnuM zarIra kevuM zobhAyamAna che.? ema jue che. paraMtu tenI antardaSTi che, te lAvaNya laharInA puNya karIne zobhAyamAna teja zarIrane, kIDAothI bharela kAgaDA ane kutarAnA bhAvI bhejana rUpa jANe che. rAjabhuvana upara bAhyadaSTi ane tatvadaSTimAM kevo bheda che? gajAdhairbhUpabhuvana vismayAya bahirdezaH / satrAzvebhavanAtko'pi bhedastatvadRzastuna // 6 // zabdArtha-hatio ane aoe karIne nupamadira bAhyadaSTithI jonArane vismaya pamADe che. paraMtu gaja ane azvinA vanathI temAM tatvadaSTivALAne kAMI bheda lAgatuM nathI. vivecana- atavadaSTithI joIe te hatI ane azvethI zebhita nRpa mu. dira viSamaya pamADe che. "aha? A rAjA puNyavAna che. jeNe AvI durlabha vastuo prApta karI che, e pramoda utpanna kare che, paramArtha dazIne te nupamaMdiramAM ane hatI ane azvinA utpatti sthAna bhUta viMdhyAcala Adi aTavImAM kAMI bheda lAgate nathI, kAraNake rAjAnA maMdiramAM sthita ane vanamAM sthita hastio samAna che. malIna zarIra upara bAhyadaSTi ane tavadaSTinuM darzana kevuM hoya che? bhasmanA kezalocena vapurdhartamalena vaa| . mahAntaM bAhyadRg vetti citsAmrAjyena tatvavit // 7 // zabdArtha bahAdaSTi, bhame, karIne keza lacekarIne, athavA zarIra upara rakhelAM malIna vAe karIne moTe mAne che. tatvadaSTi, jJAna sAmrAjya karIne gariSTha jANe che. vivecana-bahAdaSTie jatAM keNa meTegarijha, lAge che, te kahe che. je purUSa zIrapara bharama lagAve che, athavA te kezane leca karIne muDe rahenArane, Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padi susAdhu (tatvadaSTi-sarva samRddhi)-adhikAra athavA zarIra upara dhAraNa karela pravedathI thayela mela tenAthI jenAM vastra tathA gAtre malina che, tene guNagaNavALo purUSottama che, ema samaje che. paramArtha grahaNa karavAthI aMtargata guNarAzi jenArane jJAnanA sAmrAjyathI je gariSTha che teja purU tama che ema jaNAya che. tattvadaSTi purUSonI utpatti vizvanA upakAra mATe che. te na vikArAya vizvasyopakArAyaiva nirmitaaH| sphuratkAruNyapIyUSaSTayastatvadRSTayaH // 8 // zabdArtha-viratAravALI karUNArUpI amRtanI vRddhi karanArA tadaSTi purUSe vizvanA upakArane mATe nirmANa thayelA che; paraMtu vikarane mATe nirmANa thayelA nathI. vivecana-kurat eTale jAgrat rabhAvathI vistAra pAmatI karUNa rasanI pracuratA te rUpI amRtane varSAvanArI evI jenI tatvaSTi che te tribhuvananA upakA2ne mATe sadajJAnane upadeza karavAne arthe che. paraMtu te, bhrAMti ajJAnAdi rUpa citta vibhamane mATe athavA bIjAnA saMtApane mATe nathI. 8 A pramANe kahI tattvadRSTi adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. sutApu (sarva sanni)-sadhiri. jyAre bahAdaSTine pracAra virUddha thAya che. ane tatvaSTi prApta thAya che, tyAre mahAtmAone sarva samRddhio pratyakSa dekhAya che. je samRddhinA prabhAvathI te mahAtmAo dharmanA cakravatIo banI jAya che. sarva samRddhi saMpanna evA munio zuddha jJAna kriyAtmaka evA anuSThAnanuM AcaraNa karI vAtma bhAvanI nirmalatA saMpAdana karI zake che. tethI ahi A susAdhunA adhikAramAM sarva samRddhi adhikAranI upagitA siddha thAya che. te A sthaLe darzAve che. munine sarva samRddhi kayAre pratyakSa thAya che? sanuSyan (1 thI 8) bAhyadRSTimacAreSu mudriteSu, mhaatmnH| anvarevAvabhAsante, sphuTAH sarvAH smRdyH||1|| Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 vyAkhyAna sAhitya sagraha, dvitIya zabdAM--mAhyadRSTinA pracAra nirUddha karyuM te mahAtmAnI sarve samRddhi AtmAne viSe pratyakSa dekhAya che. vivecana--je mAhyadRSTinuM svarUpa AgaLa kahevAmAM AvyuM tenA pracAraAtmavabhAvathI bhinna viSayAMtaramAM sa'cAra kare evu pravartana, tenA prakAro, nirUddha thaye sate, saMbhAvane jANanAra mahApurUSanI azeSa samRddhie AtmAne viSe ja sva anubhavathI pratyakSa dekhAya che. 1 munine prApta thatI mahedranA jevI sa'pattinuM varNana samAdhinaMdanaM dhairya, dambholiH samatA zacI / jJAnaM mahAvimAnaM ca vAsavazrIriyaM muneH // 2 // zabdA--samAdhirUpI nAna vana, dhaiyarUpI vA, samatArUpI zacI ( IMdrANI ), ane jJAnarUpI mahAt vimAna. A sarve mahedrane bhegya sapatti muninI che. vivecana-vAsava eTale mahedra tene bhegavavA lAyaka vimAnAdi sa`patti save cegIzvarAne paNa che, tenu svarUpa darzAve che. samAdhi eTale traNa ceganI ekAgratAe karIne nija svarUpamAM magnatA-te rUpI ramaNIya ArAma che; dhaiya eTale pariSahAdi chatAM nija svabhAvamAM sthira nizcala pariNAmIpaNuM-te rUpI, ka rUpI daityenu' nikaMdana karavAne vajA che, samatA eTale satra iSTAniSTha vikalpanA pari hAre karIne tulyadIpaNuM, te rUpI zacI-svasvarUpane sa'gama karanArI, jJAna vaca. nAnA vilAsa ApanArI, iMdrANI che. ane svapara svarUpanA nirdhAra karanAra jJAnarUpI mahAn vimAna che. 2 sarva samRddhivALA muni, cakravartI kema na kahevAya ? vistAritakriyAjJAna carmacchatro nivArayam / monTeimahASTi, nava+ na drimunika // 2 // zabdA --kriyA ane jJAnarUpI ca chatra jeNe vistAryuM che evA, mAharUpI svaicchanI mahAvRddhine nivAratA muni, cakravartI kema na hoya ? vivecana--samagra sAdhunA AcAra te kriyA, ane samasta vastu sadbhAvanA prakAza karanAra jJAna te rUpI camatra ane chatraratna jeNe vistaryuM che; ane mehanIya karmI rUpI mleccha-bhakSya bhakSyanA vicAra rahita sa akAyanA karanAra ane satpurUSane upadrava karanAra yavana-teNe karelI kuzAsanArUpa jaLadhArAnA pUrvAMkta kriyA * 1 thI 8 jJAnasAra Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda susAdhu (sarva samRddhi)-adhikAra. ane jJAnathI niSedha karanAra, cegIzvara zuM cakravatI nathI. ? arthAt te cakravatI ja che ema samajavu'. cakravatInI pAse caratna ane chatraratna haiAya che. jyAre te vaitADhya patanuM ullaMdhana karI mlecchanA mulaka jItavAne jAya che, tyAre mATI nadIo 2 stAmAM Ave che, te utaravAne mATe caratna pAthare, ane te eTaluM vizALa thaI jAya che ke cakravartInuM sakala sainya te upara thaine nadIne pelepAra utare che. pachI mlecchanI sAthe bhAre yuddha thAya che, mleccha rAjA peAtAnA ISTa devanuM smaraNa kare che. jethI te deve| cakravartInA sainyane herAna karavA ghaNIja bhAre vRSTi kare che, te vakhate cakravartI chatra ratna vistAre che jethI peAtAnI senAne bilakula aDacaNa thatI nathI, chevaTe mlecchanA parAjaya kare che. te pramANe muninA sabadhamAM kriyArUpI ca ratna che ane jJAnarUpI chatraratna che ane tenA vistAra karI meharUpI mlecchanA parA jaya kare che. 3 munine prApta thatI nAgalAkapatinA jevI samRddhinuM svarUpa. vasudhA kuNDanidhiSThAyako muniH / nAgalokezavad bhAti, kSarmA rakSan prayatnataH // 4 // zabdA--nava prakAranA brahmacarya rUpa amRta kuMDane viSe jenI sthiti che, ane je adhiSTAyaka che, evA muni prayatnathI pRthvInuM rakSaNa karatA nAgale!kanA svAmI zeSanAganI jema prakAze che. vivecana --nava prakAranu' brahmacarya sarva brahma kriyAne darzAvanAra AcArAMgajInA nava adhyayanane viSe kaDele AcAra te rUpa nava amRtakuMDa che, jene te rUpI nyAdi sarva rogane hazunAra ane sadupAya darzAvanAra jJAnAmRtanA kuMDAne viSe je sthita che ane je adhiSThAyaka che, rakSaNa karavAnA sAmarthya cukta che. evA TegIzvara preDha udyame karIne pRthvInuM rakSaNa karanAra pAtAla leAkanA svAmInI jema dhAle che. 'anata nAga nava sudhA kuMDanA svAmI che, ane pRthvIne dhAraNa kareche, tailI leAka prasiddhi che. 4 lAkika detra-zaMkaranI samRddhinI sAthe muninI sarakhAmaNI. suniradhyAtma kailAse, vivekadruSabhasthitaH / zobhate viratijJaptigaGgAgaurIyutaH zivaH / / 5 / / zaThThA adhyAtmarUpI kailAsamAM vivekarUpI vRSabha upara sthita, ane viti tathA sirUpI gaMgA, gairI yukata ziva-muni zele che. viveina-zuddha jJAna kriyAtmaka anuSThAna rUpI kailAsa parvata-zivanA sthAnabhUta sphaTikamaya paryaMta, (zriMddhasabhya)neviSe leveka rUpI vRSabha para sthita thayela, ane vikRti Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha dvitIya eTale sakala parabhAvatho vyAvRtti rUpa pariNati te rUpI ga`gA tathA zizna eTale zuddha jJAna dazA te rUpI gaurI, teNe samAla gita, zivarUpa muni virAje che, 5 muninI viSNu sAthe samAnatA. jJAnadarzanacandrArkane trasya narakacchidaH / sukhasAgaramanasya, kiM nyUnaM yogino hareH // 6 // rAjjA--jJAna ane darzana rUpo caMdra ane sUrya taitravALA, narakane kApavAvALA, sukhasAgaramAM magna evA ce.gine viSNu karatAM kai nyUnatA che? zuM ochuM che? vivecana--jJAna eTale vastunA vizeSa svabhAva grahaNa karanAra syAdvAda e 5 ane dazana eTale sAmAnya svabhAvagrAhI nirAkAra bodha te rUpI ca ane sUrya nezvALA sadhu. ane vaLI myak prakAre mekSa prApta karavAnA upAye sevavAthI naraka tIya cAdi gatine je kApI nAMkhe che--tataprAyeAgya kamA~ khAMdhatA nathI, ane vaLI paramAnaMda rUpI kSIrasAgarane viSe magna che. evA cegIzvarane viSNu *tAM kaI nyUnatA che ? viSNu paNa caMdrArka netra kahevAya che. naskAsurane chedaka che. ane kSIrasAgaramAM magna che, evI leka prasiddhi che. mATe viSNuthI kaI nyUnatA munine che? arthAt kAMi nyU tA nathI. 6 brahmAnI sRSTinA karatAM muninI guNa sRSTinI adhikatA. yA sRSTirbrahmaNoM bAhyA, bAhyApekSAvalambinI / muneH parAnapekSAMtarguNasRSTistato'dhikAM // 7 // zabdA --ma hyu apekSAnA avala banathI racAelI brahmAnI bAhya sRSTi karatAM sAdhuno para apekSA rahita, akhAdya guNanI sRSTi adhikI che. vivecana-khAdya eTale anAtmIya paMcamahAbhUtanI apekSA-kArya kAraNu saMkhadha--tenu avalaMbana kare che evI--tenA vinA karI zake nahi evI, leAkaprasiddha dehuM iMdriyAkrirUpa, nAzavaMta, asatya evI brahmAnI sRSTi che, sa dhunI sRSTi kevI che, te kahe che, para eTale mAyAdinI apekSA kAraNapaNAe karIne jemAM apekSA nathI, eTale svAdhIna, evI vaLI abAhya-avinazvarI-vaLI jJAnAdi dharmanI sRSTiracanA che te mASTathI adhika che. kAraNa ke temAM paranI apekSA nathI ane vaLI avinAzI che. 7 ratatrayathI pavitra yAgasiddha sAdhune tI kara padavI dUra nathI, ratnaistribhiH pavitrA yA, zrotobhiriva jAnhavI / siddhayogasya sApyarhat padavI na davIyasI // 8 // Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ susAdhu (sarva samRddhi gurU svarUpa)--adhikAra 101 zabdArtha - traNa srAtatho gaMgAnI jema ratnatrayathI pavitra, siddhayoga sAdhune atpadaMtrI paNa dUra nathI. pariccheda vivecana- yAga eTale jJAna, kriyA, dhyAna, zAstrabhakti, te ceAga jenA siddha thayA che, avA sAdhunI tribhutranane ciMSe traNa-svarga, pRthvI ane pAtAla-pravAhe karIne ga'gAnI jema samyak dana jJAna cAritre karI pavitra, pUjanIya, arhat paDhavIjinezvarapaNAnI padavI-surendrazreNIthI pUyatA, samavasaraNunI racanA, aSTa prAtihAryA dethIvirAjIta evI padavI paNa dUratI nathI-pAseja che. suprApya che. 8 te viSe gurjara kavi paNa kahe che, iMdra vijaya. je ari mIta kharAkhara jAnata, pArasa era pASAna jI dAi; kacana kica samAna ahe, jasa nIca naresame' bheda na keAI; mAna kahuM. apamAna kahA, mata esA vicAra nahita saheAi rAgarU rAsa nahi cita jAke jI, dhanya ahe jagameM jana sAi jJAnI kaheA jI ajJAnI kaheA koi, dhyAnI kaheA mana mAnajI kAi ogI kaDA bhAve bhegI kaheA keAi, jAku jise mana bhAsata hAi doSI kahe| niradeASI kaheA, piMDASI kaheA kAi A guNu joI rAgarU rAsa nahiM suNu jAkuM jI, dhanya ahe jagame' jana sAi sAdhu susa Mta mahaMta kaheAkeAi, bhAve kaheA nigratha supyAre, cAra kaDA cAhe Dhora kaheA kAi se karA kAu" jANa dulAre. trine karI ke uMce. eDave jI, dRthI dekha kahA kAu jAre dhAra sadA sama bhAva cidAnaMda, leAka kahAvata sunita jyAre A pramANe kahI A sarvAM samRddhi adhikAra pUgu karavAmAM Ave che. re 10 11 gurusvarUpa- adhikAra. q upara kahelA vividha-adhikArIzrI sumadhunI yAgyatAnu svarUpa pratipAdana karavAmAM Avyu che. evA susAdhu gurUtattvanA sa'pUrNa adhikArI thaI zake che, tethI have gurUrUpanA adhikAra darzAvavA / Ave che. traNa tattvAmAM deva ane dharma tattvane yathArtha rIte prarUpanAra gurU mahArAja che. tethI sarvatattvamAM gurUtattvanI mukhyatA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ritIya wwww vyAkhyAna sAhitya saMgraha rahelI che. AItadharmamAM je te prarUpelAM che, te tanuM svarUpa gurUdvArA ja jANI zakAya che, eTaluM ja nahIM paNa sarva samAjanI dhArmika unnatino AdhAra gurU tatva uparaja rahe che, tethI gurUtatvanI zuddhinI pUrNa AvazyakatA che, jAtivaMta ratnanI jema e gurUtatvanI parIkSA karavAnI AvazyaktA che, tethI gurUvarUpane uparI adhikAra A sthaLe darzAvavAmAM Ave che. - vira che. 1 thI 23) A saMsAra rUpa zatrune nAzakaravA mATe kevA gurune namana karavuM joIe? jinezvarakramayugabhaktibhAvitA vilokittribhuvnttvvistraaH| SaDvratAn paDiha guNAMzcaranti ye namAmitAnbhavaripubhittaye gurUn // 1 // jeo zrI jinezvaranA caraNayugalanI bhaktithI bhAvita thayelA che, jemaNe traNa jagatanA tane vistAra avAka che ane jeo cha vratavALA cha guNone Acare che, tevA gurUone A saMsArarUpI zatrune davAne mATe huM namAra karUM chuM. 1+ A jagatamAM kevA gurUo durlabha che? samudyatAstapasi jinezvarodite, vitanvate nikhilahitAni niHspRhaaH| sadA na ye madanamaderapAkRtAH, mudulebhA jagati munIzino'tra te // 2 // jeo jinezvare kahelA tapane viSe vimavata che, jeo nispRDapa sarvanuM hita kare che ane je haMmezA kAma tathA madathI parAbhava pAmelA nathI tevA munI zvara A jagatmAM durlabha che. 2 nirmaLa pada (mekSa) prAptine mATe kevA gurUno Azraya karavo joIe? vAsi ye zivasukhadAni tanvate, prakurvate svaparaparigrahagraham / vivarjitAH sakalamamatvadUSaNaH, zrayAmi tAnamalapadAptaye yatIn // 3 // - tu rirasa mau sarSA : gaNa, ma gaNu, sa gaNa, 1 gaNa tathA eka gurU akSara maLI kula 15 akSaranuM eka 2 thAya chetevAM cAra caraNa maLI ri1 chaMda kaheAya che, ane A chaMdamAM ethe tathA navame adAre yati Ave che. + 1 thI 23 subhASita ratna sadeha, Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda gurUsvarUpa-adhikAra. 103 1^^^^^ = 1-10 jeo mokSa sukhane Ape evAM vacano bole che, jeo potAnA ane bIjAnA parigrahane nigraha kare che ane jeo mamatAnA sarva dUSaNethI rahita che, evA te munione nirmala padanI prAptine mATe Azraya karUM chuM. 3 kRpALu gurUothI je guNa thAya che, te bIjA keIthI thatA nathI. na bAMdhavasvajanasutapriyAdayo, vitanvate tamiha guNaM zarIriNAm / vibhedato bhavabhayabhUribhUbhRtAM, munIzvarA vidadhati yaM kRpAlavaH // 4 // kRpALu evA munio A saMsAranA bhaya rUpI parvatane bhedI prANIone je guNa kare che, te guNa svajano, putra ane priya strI vagere karI zakatA nathI, 4 dayAthI janaka samAna evA gurUo sadA bhajavA yogya che. zArIrika punamanAvato, vizuddha zivati ni yAM vibhIravo jananadurantaduHkhato, bhajAmi tAna nakasamAngurUn sadA // 5 // janma (tathA maraNa) nA duSTa aMtavALA duHkhathI bhaya pAmanAra evA je gurUe prANIonA bedhane mATe kuLa tathA guNanI mAgaNa vagere karI temanI para nirmaLa dayA kare che, tevA pitA samAna gurUone huM sadAkALa bhajuM chuM. 5 vacana zuddhivALA gurUo sadA mokSane mATe thAya che. vadanti ye vacanamaninditaM budhai rapIDakaM sakalazarIradhAriNAm / manoharaM rahitakaSAyadUSaNaM, bhavantu te mama guravo vimuktaye // 6 // vidvAnoe niMdA nahIM kareluM, sarva prANIone nahIM pIDA karanAra, manahara ane kaSAyanA deSathI rahita evuM vacana jeo uccAre che, te gurUe mane mene mATe thAo. 6 adattAdAnanA tyAgI mahAtratavALA gurUne namaskAra, na lAti yaH sthitapatitAdikaM dhanaM, purAkarakSitidharakAnanAdiSu / vidhA tRNapramukhamadattamuttamo, namAmi taM jananavinAzinaM gurum // 7 // je uttama gurU mana, vacana ane kAyAthI zahera, khANa, parvata ane vana vagere. mAM raheluM ane pache gayeluM dhana ke tRNu pramukha adattakoIe ApyA zivAya letA nathI, tevA gurUne huM namaskAra karuM chuM. 7 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 vyAkhyAna sAhitya saMgraha, tiIya brahmacarya dharanArA viSayavinAzI gurU parama pUjya che. tridhA striyaH svasRjananIsutAsamA vilokya te kathanavilokanAditaH / parAGgamukhAH zamitakaSAyazatravo, yajAmi tAn viSayavinAzino gurUn // 8 // jeo mana, vacana ane kAyAvaDe sarva strIone hena, mAtA ane putrI jevI jaIne teonI sAthe ( rAgathI) bhASaNa tathA jevA vagere thI vimukha rahe che temaja jeoe kaSAyarUpI zatruone nAza karyo che, evA viSayane nAza karanAra gurUene huM pUchuM chuM 8 aparigraha vratadhArI gura saMsArane chedanArA thAya che. vagichuM...priviyaM tridhA che, nathu tanamamatAdhimaitA. vinirmalasthirazivasaukhyakAziNo, bhavantu te mama guravo bhvcchidH|||| jeo mana, vacana ane kAyAthI be prakAranA (bAhya tathA AtyaMtara) paricahane tyAga karanArA che, je zarIranI mamatAthI rahita che ane jeo vizeSa nirma. La tathA sthira evA mekSa sukhanI icchAvALA che, tevA gurUo mArA saMsArane Uda karanArA thAo 9 iryAyikIthI vicaranArA gurUo bhavya prANIone sukhadAyaka che. vijantuke dinakararazmibhAsite, vrajanti ye pathi divase yugekssnnaaH| svakAryataH sakalazarIradhAriNAM, dayAlavo dadati sukhAni te'GginAm // 10 // je divase sUryanA kiraNethI prakAzita ane jaMtu rahita evA mArgamAM pitAnA jarUrI kAryathI IryA pathiki vaDe cAre tarapha ghesarA jeTalI pRthvI jaIne cAle che ane jeo sarva prANIonI upara dayA karanArA che, te gurUo prANIone sukha Ape che: 10. A saMsArarUpI zatruthI pIDAelAM prANIone vacana samiti dharanArA gurUo ja zaraNarUpa che. dayAlavo madhuramapaizunaM vacaH, zrutoditaM svaparahitAvahaM mitam / bruvanti ye gRhijanajalpanojjhitaM, bhavAritaH zaraNamito'smi tAn gurUn // 12 // dayALu evA je gurUo madhura, pizunatA rahita, zAstramAM kaheluM hoya tevuM, pitAne ane parane hitakArI ane gRhastha jana bele tevuM nahIM tathA mita eTale joIe teTaluM ja vacana le che, tevA gurUonA zaraNe huM A saMsArarUpI . zatruthI bhaya pAmIne gaye chuM, 11 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda gurUsvarUpa--adhikAra. jee zuddha eSaNA samiti sahita che. tee ja gurU thavAne yAgya che. svato manovacanazarIranirmitaM, samAzayAH kaTukarasAdikeSu ye / na bhuJjate paramasukhaiSiNo'zanaM, munIzvarA mama guravo bhavantu te // 12 // parama sukha-meAkSa sukhanI icchA rAkhanArA je gurUe kaTu ane madhura rasa vageremAM samAna draSTivALA thaI pAtAnA uddezathI mana, vacana ane kAyAthI nirmita evu* azana ( bheAjana ) letA nathI, tevA muni mArA gurU thAe. 12 bhaDApakaraNAdi nikSepaNa samiti sahita sarva prANI upara dayALu evA gurUe ja janma jarA ane mRtyune kapAvanAra che. 105 zanaiH purA vikRtipurassaraM ca ye, vimAkSaNagrahaNavidhiM vitanvata / kRpAparA jagati samastadehinAM dhunanti te jananajarA viparyayAn // 13 // jee prathama haLave haLave vikRti ( yatna ) pUrvaka bhaMDaupakaraNAdi mAkSaNa ane grahaNunA vidhi kare che ane je jagatanA sarva prANInI upara dayAvALA che, tevA gurUe janma, jarA ane mRtyune kapAve che. 13 zuddha pariSApanikA samiti jANanArA munie ja gurU thavAne cAgya che. savistare dharaNitale'virodhake, nirIkSyate parajanatAvinAkRte / tyajanti ye tanumalamaGgivarjite, yatIzvarA mama guravo bhavantu te // 14 // vistAravALI, aniAkhI, anya janathI rahita, ( athavA anyanI mAlikI vinAnA pradeza ) ane nirjIva evI bhUmi upara nirIkSaNa karIne je malatyAga kare che, tevA yatIzvarA mArA gurU thAe. 14 je dhairyanA maLathI iMdriyarUpI zatruone jItanArA che, tevA gurU ja harSa ApanArA thAya che. zarIriNAmasukhazatasya kAraNaM, tapodayAzamaguNazIlanAzanam / jayanti ye dhRtibalato'kSavairiNaM, bhavantu te yativRSabhA mude mama / / 15 / / prANigmAne sekaDo duHkhanuM kAraNu rUpa ane tapa, daiyA, zama, guNu ane zILane nAza karanAra iMdriya rUpI zatrune je dhairyanA maLathI jItI le che, te 14 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha dvitIya zreSTha (vRSabha gherinI samAna cAritranA bhArane vahanArA) munio mane harSane mATe thAo. 15 kaSAyarUpI zatruone kaMpAvanArA gurUo ja stuti karavAne yogya che. vRSaM citaM vrataniyamairanekadhA, vinirmalasthirasukhahetumuttamam / vidhunvato jhaTiti kaSAyavairiNo, vinAzakAnamaladhiyaH stuve gurUn // 16 // aneka prakAranA vrata tathA niyamathI saMcaya karelA ane nirmaLa tathA sthira evA sukhanA heturUpa evA uttama dharmane kaMpAvanArA je kaSAyarUpI zatruo che tene satvara nAza karanAra evA nirmaLa buddhivALA gurUene huM stavuM chuM. 16 haripramukha devatAone tAbe karanAra kAmadevane paNa bhedanArA gurUnuM ja namana karavuM joIe. vinirjitA hariharavahnijAdayo, vibhinditA yuvtikttaaksstomraiH| manobhuvA paramavalena yena taM, vibhindato namata gurUmeSubhiH // 17 // je kAmadeve parama baLathI viSNu, zaMkara ane brahmAdika dene juvAna strIenA kaTAkSarUpI bANathI bhedIne jItI lIdhA che, tevA kAmadevane zamarUpI bANethI bhedanArA gurUone tame namaskAra kare. 17 sadA zuddha manana karI potAnA cAritra upara dRSTi rAkhanArA gurUo ja manane pramoda ApanArA thAya che. na rAgiNaH kvacana na roSadUSitA na mohino bhvbhybhednodytaaH| gRhItasanmananacaritradRSTayo, bhavantu me manasi mude tpodhnaaH|| 18 // jeo kayAre paNa rAgI thatA nathI, krodhathI dUSita thatA nathI ane meha pAmanathI, temaja jeo saMsAranA bhayano nAza karavAne udyamavaMta ane uttama prakAranuM manana tathA caritra upara daSTi rAkhanAza che, tevA taparavI munio mArA manane harSa kAraka thAo. 18 samAna hRdayavALA tapasvI gurUoja A saMsArane chedanArA thAya che. sukhaasukhsvprviyogyogitaapriyaapriyvypgtjiivitaadibhiH| , bhavanti ye samamanasastapodhanA bhavantu te mama guravo bhavacchidaH // 19 // Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda gurUsvarUpa-adhikAra. 107 jee sukha ane duHkha svajana ane pujana, viyeAga ane cega, priya ane apriya, mRta ane jIvita vageremAM samAna hRdayavALA che. tenA tapasvI gurU mArA sa'sArane iMdanArA thAo. 19 jinavacanene jamAna ApanArA mumukSu gurUe ja pApane haranArA thAya che. jinodite vacasi tAtinvate, tapAMsi ye kalilakalaGkamuktaye / vivecakAH svaparamavazyatattvato, harantu te mama duritaM mumukSavaH // 20 // jee durbhedya A ( duSTa ) kalaMkamAMthI mukta thavAne zrI jinezvare kahelAM vacanamAM tatpara thaIne tapasyA Acare che ane jee avazya tattvathI sva vastu tathA para vastunu* vivecana karanArA che, tevA mumukSu gurU mArA pApane hurI, 20 je pitA tulya hitakArI munie caturvidha sadhanI rakSA karanArA che, teAja gurUpadanA adhikArI che. avanti ye janakasamA munIzvarAzcaturvidhaM gaNamanavadyavRttayaH / svadeha baddalitamadASTakArayo, bhavantu te mama guravo bhavAntakAH // 21 // jemaNe ATha prakAranA madarUpI zatruene saMdgAra karyAM che, ane jemanI mane vRtti nirdoSa che, evA je mutie pitA samAna thai potAnA dehanI jema caturvidha sa'dhanu` rakSaNa kare che, te munie mArA gurU thai sa`sArane nAza karanArA thAo. 21 jee jinaprarUpita dharma batAvI prANione A saMsAra sAgaramAMthI tAre che, tevA ja gurUe peAtAnA AzritAne mANe lai jAya che. vadanti ye jinapatibhASitaM vRSaM, vRSezvarAH sakalazarIriNAM hitam / bhavAbdhitastaraNamanarthanAzanaM, nayanti te zivapadamAzritaM janam // 22 // dharmanA niya'tArUpa evA jee sarvAM prANIone hatakArI, saMsArarUpa samudrathI tAranArA ane ananA nAza karanArA evA zrI jinezvare prarUpelA dharmane kahe che, tevA gurUe peAtAnA Azrata janana meAkSapadamAM lahI jAya che. 22 caturvidha saMdhanA vinaya karanArA sAdhue duritavanane khALI nAMkhe che. sanUbhRtAM niyamatapovratAni ye, dayAnvitA dadati samasta labdhaye / caturvidhe vinayaparA gaNe sadA, dahanti te duritavanAni sAdhavaH // 23 // Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ^^^^^^^^. vyAkhyAna sAhitya saMgraha. dvitIya je dayALu thaIne prANIone sarva labdhine mATe sadA niyama, tapa ane trane upadeza Ape che ane jeo caturvidha saMghane viSe sadA vinIta thaI rahe che. tevA sAdhuo duti-pApa rUpI vanane bALI nAMkhe che. 23 zubhA zubha karma karanAra, karAvanAra, anudanAra ane sahAya karanAra e sarvane samAna phaLa thAya che. vAM . kartustathA kArayituH pareNa, tuSTena cittena tthaanumntuH| sAhAyyakartuzca zubhAzubheSu, tulyaM phalaM tattvavido vadanti // 24 // pite karanAra bIjA pAse karAvanAra, prasanna citte anumodanA karanAra ane zubha-azubhamAM sahAya karanAra e sarvane sarakhuM phaLa thAya che. ema tattvavettA kaha che. 24 A pramANe kahI gurU svarUpa adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che, AtmajJAna-adhikAra, AtmajJAna saMpAdana karavAmATe jemaNe AtmAne sAkSAtkAra kareluM hoya tevA sadagurUnI AvazyaktA che te jyAre adhikArI purUSane upadeza kare che tyAre te ane dhikArIne AtmAnuM vAstava svarUpa samajAya che, gurUnA upadezathI jemane Ama sAkSAtkAra nathI thaye evA ajJAnI purUSe je kadApi bahu kALa sudhI kaI ziSyane Atmopadeza kare che te paNa tene jJAna thatuM nathI. temaja nAnA prakAranA tarkovaDe ciMtana karavAthI paNa mANasane AtmajJAna thatuM nathI. paraMtu kharekhara jemane A tmajJAnane anubhava thayo hoya tevA saddagurU dvArAjJAnano upadeza thAya che te ja AtmajJAna utpanna thAya che. jema atrethI ApaNe amerIkAmAM AveluM cuka kayAM AvyuM che te saMbaMdhamAM bhUgoLamAM vAMcIe temaja kula mAstara mAraphata jANIe chIe te uparathI ApaNane nyuyorkamAM AvelI vastI, temaja vaNake tyAMnA mANasenI rItabhAta vigerenuM jevuM bhAna thAya tenA karatAM eka mANasa nyuyorka jaI tyAM anubhava meLavI 4 bhAgyodaya aMka 8 me sane 1913 akaTembara Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parida AtmakAnaadhikAra, ane tyAMnuM varNana kare te uparathI ApaNA manamAM nyuyorka viSe ghaNeja sAre khyAla AvI zake che, tevI ja rIte je mArA pustako dvArA AtmAnA sAmarco vigerenuM mAtra popaTIyuM jJAna prApta karI ApaNane AtmAne upadeza Ape tethI zuM ApaNane AtmajJAna thavAnuM? kadIja nahi. tyAre jemane Atma sAkSAtkAra thayela che tevA sadagurUdvArA upadezane grahaNa karavAthI avazya AtmajJAna prApta thaI zake che. keIpaNa gAmane raste jeNe dIThe hoya tene ApaNe mArga pUchIe ke phalANuM gAmano mArga kayAM thaIne che ane te ApaNane tyAM javAne je saraLa rasto batAve che te raste keI ajANyo manuSya batAvI zake? nahi ja. te ja pramANe AtmajJAna prApta karavAmAM paNa jemane Atma sAkSAtkAra thayela che tevA saddagurUne pUchavAthI ane temaNe batAvelA mArge prayANa karavAthI AtmajJAna utpanna thAya che. mATe AtmajJAna meLavavA mATe vivekI manuSyae saddagurU karavAmAM paNuM bahu sAvacetI rAkhavAnI jarUra che. gurU mukhathI karelA zravaNa, manana, ane nididhyAsanathI ja AtmajJAna prApta thAya che kAraNa ke AtmA sUkSmatara padArthothI pazu ati sUrama che, mATe te durviya kahevAya che ane kAMI tarka karavAthI prApta thatuM nathI. paraMtu gurU upadiSTa mArge prayANa karavAthI ja prApta thAya che, AtmajJAna mATe saddagurUe karelA upadeza uparAMta ApaNe paNa azuddha vicAra-tarkone chedana mATe paNa nAnA prakAranI yuktiothI AtmajJAna thavAne mATe. haMmezAM prayatna karavAnI jarUra che. saddagurU badhita upade. zanuM niraMtara raTaNa karavAthI Atma sAkSAtkAra thAya che. jemAM zAstra ane gurUnA upadeza upara zraddhA rAkhI prayatna karatA nathI temane AtmajJAna thatuM nathI paNa jeo zAstra ane gurUnA vacanamAM avizvAsavALA heI miththA tarka vitarka karavAnuM mukI daI upadiSTa sAdhane dvArA haMmezAM prayatna kare che teja AtmajJAnane meLave che. zraddhA ane vizvAsa sivAya AtmajJAna utpanna thatuM nathI kAraNa ke AtmA e anubhavane viSaya che, tarka vitane nahIM. ane tethI tenuM jJAna meLavavAne mATe tarka vitarka karI zAstramAM ke gurUnA vacanamAM vizvAsa dharavAnI jarUra nathI paNa mAtra temanA vacanemAM zraddhA rAkhI upadiSTa mArge prayANa karI anubhavamAM utArI khAtrI karavAnI jarUra che. A pramANe kahI AtmajJAna adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 dvitIya vyAkhyAna sAhitya saMgraha, guru stuti-adhiAra. == padma, rAga agame udAsI. anubhavI. Teka. +anubhavI Avere ApaNA dezamAM, viveka maLe teA karIe gu'janI vAta jo; gurUmukhI jANe? Atma jJAnane, saccidAnanda kare sAkSAta je. abhimAnI jANe nahI gurU upadezane, manamukhI te naNe nahI, jIgadIza jo, anubhavIne parama zurU paramAtmA, tana mana dhana te soMpI de e ziSya o, anu. 1 mumukSu uttamare maLavA dAhyalA, atara mAhIra parama gurU zuM prema jo; asatya bhASaNa aMtaramAM nava upaje, satya jJAnanA avicaLa nema jo. sadgurU vinA tenAM citta Thare nahI, abhimAnInA sagathI upaje duHkha jo; bhALyA dIThA viSNurU bhASaNa je kare, mAhana svarUpa satsaMgathI upaje sukho, anu. 3 anu. 2 vivekI0 vivekI maLavAre vIrA deAhyalA, RRtya asatyanA zuddha kare vicArajo; rAga dveSanA sa Mbhava nahi cittamAM, upadeza karI utAre pAra jo, amane je vItI te vIrA varNavuM, vaibhava tajIne lIdheA che vairAga jo; piMDa paDe paNa paramezvarane prIchavA, sata samAgama kIdhe upajye tyAga, vivekI 5 sAdhya vinA kheAle te sanepAtIyA, eka kahe izvara kare te thAya jo; eka kahuM adraSTathI sarave upaje, kAi kahe che kALa thakI niramAyo. vivekI 6 maLavA AtmadarzI gurU maLIyAre mananA bhAvatA, teNe kIdhela mane deha chatAM dehajo; huMne mArUM" samI gaI mananI mAnyatA, teNe karI TaLIyAM cittathI sutapitA gehune. A. 7 potAnA jANIne kRpA mujane karI, joyA nahIM kAMi aparAdhIneA kuMDha ne ApIne varadAna bhava laya TALIyu, pAyuM mujane amRta brahmAnaMda jo, A, 8 huM asaMgI saMga nahI mAre A a'gane, chAza paDI rahI jema mAkhaNu dura thAyajo; bhAsu` saiA sarakhA paNu sauthI vegaLA, ra'ga taNeA phATakamAM bhAse na kAMIjo, A, 9 rAga dhanAzrI dhoLa. 10 parama gurUnI prArthanA.-prArthanA karU mArA parama gurU, tajIne ahameva; suranara kare seva, parama gurUnI prAthanA, agama agocara anivacanIya, adRzya dRzya na kahAya; je jana jAe khALavAre, kheALaluhAra temAM khAvAya para. 11 + mAhana padya ratnAvaLI Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda gurUstuti--adhikAra. hArI, rAga kAphI. parama gurUne ra`ga racAyA, svarUpa nija pada parakhAyA. prema pIcakArI zrAtrame mArI bhItara sakha bhIjavAye, va'padya tatpada ekatA karI ke, asi pada ektA Aye; rAma rAma ra`ga macAyA. parama0 Teka. parama0 gurU vinA jJAna upaje nahI, karIe keATI upAyajI, trividha tApamAM tana tape; vRtti viSaye vahI jAyacha. garU gama AvI kema jANIe, upajyA viveka vairAgajI; AvaraNuthI aLagA rahe, AzA tRSNAnA tyAgajI. 11 ga puravane puNyare gurU mujane maLyA, a'tara jAmI abalAnA AdhAro; sutI zeAdhana karatI sadgurU devanu',kayAre maLaze muktivadhu bharatAro, pUrava, 13 tIratha vrata sAdhanare sakhI meM bahu karyAM, tepaNu vRtti pAmI nahi vizrAma te; manasukhe dekhADe mithyA sukhane, gurU gama vinA TharI na bese ThAma je, pUrava, 14 pachI prArthanA karIre sadgurU devanI, citta dvArAe suddha karyAM vicArajo; padmAsana vALyu re piyune prochavA, netra su'DhIne rAkhyAM daze dvArane bahAra vRtti aMtaramAM utarI, nivRttine pAmyuM mArU mana; yAdI mujane AvIre sadgurU gamanI, samapyu" sadgurUne tana mana dhanajo, pUrava 16 sukhadAi sa'badhIre sakhI mujane maLyAM, viveka vicAra zAMtine saMtAyo; bhakti zraddhA mAtA bheTayAM mujane, dahana thayA have anata janmanA koSo, 17 pa4. garamI. pUrava 15 12 sadgurUnA upakAra na sakhI huM visarU, Teka. 18 kRpA nAthe karyAM mujane upadezo, svapnAnAM sukhaDAMre mane gamatAM nathI; vicArI netAM Atmasukha vizeSo, sadgurUnA upakAra na sakhI huM visarU. deha taNA saMbadhI re svArthanA sagA, kuTuMba saghaLuM dhana dekhIne dhAyo, janma maraNanuM kaSTa koi letu nathI, parama gurU vinA dukhaDAM nava harAyo, sadgurU 19 mAtA ne pItAre sa`badhI zarIranAM, aMtakALe kAi nahi Ave kAmo, viSayanAM sukhaDAM re cittatuM che|Daje, meha tajI mana parama gurUpada pAmo, rAga. vairAga bharI gurU vinA. 21 gurU vinA, 22 20 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. dvitIya zuddha vicAra jenA cittamAM, pAmyA parama AnaMdajI; jIvana mukta te jANavA, mITayA mAyAnA phaMdajI. gurU vinA. 23 AThe heira AnaMdamAM, kare kalezane nAzajI; vRtti viSayathI vALIne, bhALe brahma vilAsajI gurU vinA. 24 mAyAthI mana caLe nahiM jANyuM juThe saMsAra; svapnAmAM paNa cuke nahI, prIchavA prANAdhArajI gurU vinA 25 gurUgama AvI jenA ghaTamAM, tenA TaLe nahI Teka; rAmAmAM citta caLe nahIM, nityA nitya vivekajI, gurU gama26 parama gurUnI parIkSA, jIre kema jaNAya che, zIla saMteSa kSamA dayA, anubhavIthI oLakhAya che. gurU gama. 27 sad gurUthI sukha upaje, darzane duHkha jAya, saMzayanA re curA kare, parapaMca paLAyacha, gurU gama. 28 evA sadagurUne sevatAM, ughaDe anaMta canajI, durgaNa kenA dekhe nahIM, te paramAtmA prasannache. gurU0 29 gurU upadeza jenA ghaTamAM, tene upaje vairAgajI. tRSNA tyAM ubhI nava rahe, kare tanamAMthI tyAga. gurU upa0 30 sukha duHkhane saMbhava nahI, taje harSane zekajI dazya padAratha jeTaluM, jANe nAzavaMta phekajI. gurU upa0 31 AzA tRSNathI aLagA rahe, nirakhe nija svarUpajI; upAdhi aMtaramAM game nahI, dekhe DAkaNa rUpajI. gurU u50 32 AzA tRSNane upAdhire, traNe avidyAnuM aMgajI; - virodhI viveka vicAranA. pADe bhajanamAM bhaMgajI. gurU u50 33 parapaMcathI pAchu pharI, utare aMtaramAM manajI; hana svarUpa evA gurUpade, sepIe tana mana dhanajI. gurU upa0 34 A pramANe kahI A gurUstuti adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda gurU Avazyaka, sAdhu saraLatA adhikAra 13. atha guru Avazyaka-AdhikAra ghaNuM chokarA eka hoDImAM besIne moTI nadImAM sehela karatA hatA eTalAmAM kAMi akasmAtathI te hADI DubavA lAgI tethI ghaNu chokarAo nadImAM kudI paDayA ane kinAre pahoMcavA mATe taraphaDiyAM mAravA lAgyA. e vakhate ubhelA keAI bhalA mANase te chokarAone bacAvavA mATe nadImAM deraDu pheMkayuM je chokarAe e doraDAne pakaDI rAkhyuM teo bacI gayA, paNa je chokarAo potAnA para upara mustAka rahyA ne evuM abhimAna karyuM ke amane doraDAnI jarUra nathI, ame emaja - kinAre pahoMcI jaIzuM teo nadInA pUramAM taNAI jaIne DubI muvA. - ApaNe paNa ajJAnI chIe, eTale te chokarAonA jevA ja chIe. ApaNuM bahANa te saMsAra che. nadI e kALane pravAha che. kinArethI doraDuM pheMkanAra te gurU che, ne doraDuM te dharma che. jeoe deraDuM na pakaDayuM teo DubI muvA. temaja ApaNe paNa sazurUe batAvelA dharma na pALIe te janma-maraNanA cakkaramAM paDI jaie mATe DubatAne bacAve tevA dayALu saddagurUnI jarUra che. A pramANe kahI A adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. sAdhu saraLatA adhikAra je dharma ane nItitatvanA vettAo che, tevA mahAna purUSanA hRdayamAM kadi paNa vikAra thatuM nathI. A vizvanuM zreya karavA pravRtti karanArA te mahAtmAo sarvadA nirvikAra vRttithI rahe che. game tevA prasaMge prApta thAya te paNa temanA amRtamaya hRdaya Upara vikAranuM viSa prasaratuM nathI. jeo bhulaka vRttivALA ane saMkucita hadayavALA che. tevAone ja A vizvanA vikArenI asara thAya che. vikAsane vaza nahIM thanArA mahAtmAo te ja gurU padane yogya che. tethI gurU Avazyaka ne adhikAra darzAvyA pachI A adhikArano prasaMga darzAvavAmAM Ave che. * svarga vimAna Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha ditIya moTAone kadi paNa vikAra thato nathI tenuM draSTAMta sahita pratipAdana kare che. anu66 (1 thI 6 ) gavAdInAM payo'nyedyuH, sadyo vA jAyate dadhi / kSIrodadhestunAcApi, mahatAM vikRtiH kutaH // 1 // gAya, bheMsa, bakarI vigerenuM dUdha bIje divase athavA tarataja dahiM thaI jAya che. paNa dUdhanA samudranuM dUdha adyApi dahIM thayuM nathI. arthAt je sat purUSa che, temane vikAra kema thAya? na ja thAya. 1 te viSe samudra ane hastInuM asarakAraka dRSTAMta, ratnairApUritasyApi, madalezo'sti naambudheH|| muale vAtiyA mA, mAtA pArvAka ne 2 / samudra ratnathI bharapUra che, tathApi tenAmAM leza mAtra paNa mada thatuM nathI. ane hAthIo DAM matIo prApta karI mada vaDe viThThala banI jAya che. kahevAne Azaya evo che ke, uttama prakAranA purUSo game teTale vaibhava prApta kare to paNa teo garva karatA nathI ane kSudra manuSya zeDo vaibhava maLatAM bahekI jAya che. 2. vikAranA bAhya svarUpanAM darzana viSe zaMkhanuM daSTAMta. . santo na yAnti vaivarNyamApatsu patitAsvapi / ghahinA dagdhazaGkho'pi, zuklatvaM naiva muJcati // 3 // sapurUSa Apattio AvI paDe te paNa potAne varNa badalatA nathI. zaMkhane agnithI bAlyo hoya te paNa te pitAne zukala varNa cheDatA nathI. 3 suvaMza (sAro vAMsa athavA sArA vaMzamAM thayelA purUSa) kaSTamAM AvI paDe te paNa kuvacana bolatA nathI. chinnaH sa nizitaiH zastrairvidbhazca nava sptdhaa| tathApi hi suvaMzena, virasaM nApajalpitam // 4 // sAre vaMza-veNuM tIkSaNa zastrathI chedavAmAM Avyo, tathA sAta athavA nava prakAra vadhavAmAM AvyuM, te paNa teNe apazabda uccAryA nahIM+4 ( 1 krodhAdi kaSAye utpanna thavAthI mANasa potAne varNa badale che eTale ke dhamAM rata thaI jAya che ane apakRtya karavAthI zyAma thaI jAya che. + bIjo artha e paNa thAya che, jene sAro vaMza-kala hoya tene game teTaluM duHkha ApavAmAM Ave tepaNa tevo purUSa mukhamAMthI apazabdo kADhatA nathI. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parica sAdhu saraLatA avikAra, meATA mANasane satApa karyAM heAya teA paNa te hita kare che. hitAya nAhitAya syAnmahAn santApito'pi hi / vaya ronApahArAya, manetuLItaM yaH // dh // meATA purUSane satApa karyAM heAya te paNa te hitakArI thAya che paraMtu ahi takArI thatA nathI. juvAne garama kareluM dUdha rogane nAza karanArU thAya che. 5 sAdhupurUSa dASane aMtaramAMja pacAvI de che. na mukhenodviratyUrdhvaM hRdayAnna nayatyadhaH / jarayatyantarA sAdhurdoSaM viSamivezvaraH // W jema za'kara viSane mukhanI bAhera kADhatA nathI tema hRdayanI nIce utAratA nathI para`tu vaccamAM rAkhI jIve che, tema sAdhupurUSa doSane sukhanI khAhera kADhatA nathI, tema hRdayanI nIce utAratA nathI paraMtu vacamAMja jIravI rAkhe che. huM mahA purUSAnI kharI zakti ApattiomAMja dekhAi Ave che. AryA (7 thI 14 ) Apatsveva hi mahatAM, zaktirabhivyajyate na sampatsu / agurostathA na gandhaH, prAgasti yathAgnipatitasya // 7 // pa mahAn parUSAnI zakti jevI ApattithyAmAM pragaTI nIkaLe che, tevI sapattimAmAM pragaTI nIkaLatI nathI, agarUnI suga'dha agnimAM paDayA pachI ja hAya che, tenI pahelAM tevI hAtI nathI. 7 dR NunA jevA nimaLa hRdayanedhAraNa karanArA sajjanAneja. namaskAra che. svastyastu sajjanebhyo yeSAM hRdayAni darpaNanibhAni / durvacanabhasmasaMgAdadhikataraM yAnti nirmalatAm // 8 // jeeAnAM hRdayA dapa NunI jema ducana rUpI bhasmanA sa`gathI nirmaLa thAya : che, tevA sajjana purUSAnuM kalyANa thAe. 8 6 thI 10 sukti nuktAvalI Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116, vyAkhyAna sAhitya saMgraha, dvitIya sAdhu purUSa dukhamAM paNa pitAnA svabhAvane vadhAre sAre kare che. santApito'pi sAdhuH, zubhasvabhAva vizeSato bhajati / kathitaM kiM na kSIraM, madhurarasamanoharaM bhavati // 9 // - sAdhu purUSane saMtApa pamADayo hoya te paNa te pitAnA zubha svabhAvane vadhAre bhaje che. ukaLeluM dUdha zuM madhura rasathI vizeSa manahara nathI banatuM? sAdhupurUSane durjana saMtApe te paNa te vadhAre sAdhupurUSa bane che. darjanajanasaMtapto, yaH sAdhuH sAdhureva sa vizeSAta / api pAvakasantaptaH, khaNDaH syAcchArkaro madhuraH // 10 // je sAdhu purUSa che, te durjanathI paritApa pAmyo hoya tyAre te vadhAre sAdhu bane che. sAkarane kaDaka agnimAM tapAvavAthI vadhAre madhura bane che. 10 durjana game tevA duvacana saMbhaLAve te paNa Aye-sAdhupurUSanA ' mukhamAMthI vipriya vacana nIkaLatuM nathI. durjanavacanAkArairdagdho'pi na vipriyaM vadatyAyaH / na hi dahyamAnopyagaruH, svabhAvagandhaM parityajati // 11 // AryapurUSa durjananA vacanarUpI aMgArAothI dagdha thayo hoya te paNa te a-- priya bolatuM nathI. agarUne bALavAmAM Ave te paNa te pitAno savAbhAvika gaMdha, cheDate nathI. 11 pizana jane dUSita kare te paNa purUSanI vANInuM mAdhurya vikRta thatuM nathI. pizunajanadakSitA api, nanu santaH satyameva sadAcaH / api varvaracaraNahataH, khajUro miSTa eva syAt // 15 // satparUpe cugaLI karanArA lokee doSita karyA hoya te paNa teo kharekhara saddhacana bolanArA rahe che. pleccha lekee caraNethI hala khajUra madhura ja thAya che. 12 1 khajArane jyAre taiyAra karavAmAM Ave che, tyAre te loke tene pagathI khUche che... Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namamanan - parika sAdhusaraLatA-adhikAra sajajana purUSa ja dAkSiNyatAno mahAsAgara che. sahate kaTuM na jalpati, lAti na doSAn guNAnprakAzayati / ruSyati na roSavatsvapi, dAkSiNyamahodadhiH sujanaH // 12 // DahApaNanA bhaMDAra rUpa sajajana purUSa kaTu vacana sahana kare paNa kaTu vacana bolate nathI. keInA deSa letuM nathI paNa ulaTA guNene prakAze che ane pitAnI upara roSa karanArA upara paNa te zeSa karatuM nathI. 13 kartavyaniSTha mANasa durjanenI vacce paNa kuzala rahe che. nijakamakaraNadakSaH, saha vasati durAtmAnApi nirapAyaM / kiM na kuzalena rasanA, dazanAnAmantare carati // 14 // pitAnA kartavya kAmamAM catura e purUSa durjananA sahavAsamAM paNa kuzaLa kahe che. zuM jihA dAMtanI vacce kuzaLa nathI rahetI 14 jyAMsudhI hRdayamAM mUDhatA che, tyAMsudhI ja viSayo sArA lAge che; jyAre hadayamAM tattavajJAnanA vicAro Ave che, tyAre te viSayonuM sukha rUcikara lAgatuM nathI. drutavilambita. dadati tAvadamI viSayAH sukhaM, sphurati yAvadiyaM hadi mUDhatA / manasi tattvavidAM tu vicArake, ka viSayAH ka mukhaM ka parigrahaH // 15 // jayAM sudhI hadayanI aMdara mUDhatA puraNayamAna thAya che, tyAM sudhI ja A idrienA viSaye sukha Ape che, paraMtu jyAre mana tatvajJAnane vicAra karanAruM thAya che,. tyAre pachI viSaye kayAM? sukha kayAM? ane parigraha kayAM? arthAt hRdayamAM tAvajJAna thavAthI viSaye, sukha ane parigraha rUcikara lAgatA nathI. 15 eka rAjAne udezIne ke mahAtmA kahe che ke kharA satyarUSane durjananA saMgane doSa paNa lAgatuM nathI. mAjini (16-17) bhavati kila vinAzo durjanaH saGgatAnAmiti vadati jano'yaM sarvametaddhi mithyA / bhujagaphaNamaNInAM kiM nimittaM hi rAjan , na bhavati viSadoSo nirviSo vA bhujnggH||16|| Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha dvitIya he rAjA leke kahe che ke, durjananI sAthe rahenArAone vinAza thaI jAya che. paNa e vAta mithyA che. kAraNa ke, sarpanI phaNu upara rahelA maNione sarpanA viSane deSa lAgato nathI, tenuM zuM kAraNa? athavA zuM sarSa nirviSa che, ema samajavuM ? athavA maNinA sahavAsathI sarpa paNa nirviSa thatuM nathI. 16 mumukSu purUSane mana ane zarIra upara kaI jAtanuM duHkha lAgatuM nathI. kSititalazayanaM yA prAntabhailAzanaM vA, sahajaparibhavo vA nIcadurbhASitaM vaa| mahati phalavizeSe nityamabhyudyatAnAM, na manasi na zarIre duHkha mutpAdayanti / / 17 / / je mahA purUSo mekSanuM meTuM phaLa meLavavAne mATe haMmezAM udyamavaMta thayelA che, temanA mana ane zarIrane pRthvI upara zayana, bhikSAnuM jevuM tevuM bhejana, svAbhAvika paribhava, athavA nIca lokonAM durvacane duHkha utpanna karI zaktAM nathI. 17 : uttama purUSone prANAMtakALe paNa prakRtimAM vikRti thatI nathI. emanAtA (18-19) dagdhandagdhampunarapi punaH kAJcanaM kAntavaNe, . ghRSTaM ghRSTaM punarapi punazcandanaM cArugandham / chinnaM chinnaM punarapi punaH svAditaM cekSudaNDaM, : prANAnte'pi prakRtivikRtirjAyate nottamAnAm // 18 // senAne jema jema bALe tema tema te vizeSa caLakatuM thAya che, caMdanane jema jema ghasavAmAM Ave tema tema te vizeSa sugaMdhI bane che ane zelaDIne jema jema, kApavAmAM Ave, tema tema te vadhAre svAdiSTa bane che, te uparathI samajavAnuM ke, prANuta thAya te paNa uttama purUSanI prakRtimAM vikAra thatuM nathI. 18 sAdhupurUSane durjana game teTaluM dukha Ape topaNa te pitAne - sesvabhAva cheDato nathI. asyatyuccaiH zakalitavapuzcandano nAtmagandha, nekSuryantrairapi madhuratAM pIjyamAno jahAti / yadvatsvaNena calati hitaM chinnaghRSTopataptaM, tadvatsAdhuH kujananihato'pyanyathAtvaM na yAti // 15 // mancAttA vRttanuM lakSaNa. "mAkrAntA vayiau natau radda vi." jemAM magaNu, magaNa, nagaNa, tagaNu ane tagaNu pachI be gurU akSara Ave ane jeno uccAra karatAM cAra, cha ane sAta akSare virAma Ave te mAtrA chaMda kahevAya che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda grAphu saraLatA-adhikAra. rA jema ca`dananA zarIrane kApIne ghasavAmAM Ave che, tApaNu te peAtAnI sugaMdha cheDatuM nathI, zelaDInA sAMThAne ya MtramAM pIlavAmAM Ave che, te paNa te potAnI madhuratA cheDatA nathI, ane suvarNa ne kApI TIpI ane tapAvavAmAM Ave che, te paNa te peAtAnI kAMtithI calita thatuM nathI, tema sajjana purUSa dunAthI pIDita thAya tepaNu te anyathA thatA nathI, eTale peAtAnI sajjanatA tADatA nathI. 19 .. vikArI padArthone khAnArA purUSA je iMdriyanA nigraha karI zake te pachI samudramAM vidhyAcala parvata tare, e vAta satya gaNAya. zArdUlavikrIDita vizvAmitraparAzaraprabhRtayo vAtAmbuparNAzanAH dspi strImukhapaGkajaM sulalitaM dRSTva mohaM gatAH / zAlyannaM saghRtaM payodadhiyutaM ye bhuJjate mAnavAH, teSAmindrayanigraho yadi bhavedvindhyastaretsAgaram // 20 // vizvAmitra ane pArAzara vagere munie pavana, pANI ane pAMdaDA khAine rahenArA hatA. tA pazu strInA suMdara mukha kamaLane joine meha pAmI gayA hatA, te pachI je manuSye ghI, dudha ane dahIM sAthe uMcI jAtanuM anna khAnArA che, tevA jo IdriAne! nigraha karI zake te pachI vidhyAcala parvata samudra upara tare e vAta sa'bhave. 20 uparanA zleAkanA uttara ApatAM kavi kahe che ke, iMdriya nigraha karavAnI zakti AhArane AdhIna nathI paNa manane AdhIna che, tenuM dRSTAMta. vasantatilakA. siMho balI dviradazoNitamAMsabhojI, samvatsareNa kurute ratimekavAram / pArAvataH kharazilA kaNabhakSaNena, kAmI bhavatyanudinaM vada ko'tra hetuH // 21 // je siMhu khalavAn hAthIonA rUdhira ane mAMsane khAnArA che, te varSamAM eka vAra viSaya seAga kare che. ane je pArevA pakSI retInA kaMThArakaNunuM bhakSaNa kare che, te prativisa kAmI thAya che. kaheA tenuM zuM kAraNa ?21 uparanA zleAkanuM ja samana karatAM kahe che ke, Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 vyAkhyAna sAhitya sagraha. dvitIya viSayA kAyara purUSane vaza karI zake che, satpurUSane vaza karI zakatA nathI. prAyo. viSayagaNaH kApuruSaM, karoti vazavarttinaM na satpuruSaM / badhnAti mazakameva hi, latAtanturna mAtaGgam // 22 // iMdvicAnA viSayeAnA samUha naThArA purUSa eTale viSayavAnane vaza kare che paNa je satpurUSa che, tene vaza karI zakatA nathI, karALIyAnA tatu mazalAne bAMdhI le che paNa hAthIne khAMdhI zakatA nathI, 22 jagamAM je vaDA (meTA) kahevAya che, te duHkha pAmatA paNa peAtAnI vaDAi cheADatA nathI. IMdravijya cheda. mArI kuTI cakacUra karI, bhabharAvIe bhUkI marI maracAnI; mizrita khArataNuM jaLa chAMTI, pIDA karI velaNathI vaNavAnI; aMtara keda karI ucakI, taLIye vaLI te viSe tapatAnI; tApaNuM paDa jaNAya praphulita, vizva viSe jue rIta vaDAnI. 23 A pramANe kahI sAdhu saraLatA adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. . suvA-sAdhAra. ahAna purUSAnuM saTThA nirvikArI svarUpa che, e vAta pUrvInA adhikAramAM darzAvI, have yuvaktA-sArA vaktA purUSA kavA heAya che ? te viSenA A adhikAra darzAvavAmAM Ave che. kAraNa ke, je sadA nirvikArI rahenArA hAya, tevA purUSo e dhruvaktA hAya tA suvaNu ane sugaMdhane yAga gaNuAya che. uttama suvaktAnI vANImAM divya, AkarSaka guNa rahele che, te vANI vidyunA camakArAnI jema zvetAmAnA bAztika hRdaya upara sArI asara karI zake che. sunaktAnI vANInuM baLa vizvamAM sarvottama gaNAya che ane tenA divya prabhAvathI dharma, nIti ane vyavahAranI bhAvanAcyA pravarte che, suvaktA e vizvanI mAnasa zaktinA mahAna preraka ane pravaka gaNAya che. A dalapata kAvya bhAga 2 jo. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda savaktA-adhikAra jeo jagatane uddhAra karavAnI icchA rAkhanArA che, tevA su vaktAo durlabha che. manuSya. (1 thI 7) navA ghanAtha vAvAjhA, gumAra zucitAra durlabhA hyantarArdAste, jagadabhyujjihIrSavaH // 1 // vRthA uThI vAcALa thanArA purUSa ane megha sulabha che, paNa jeo jagatane uddhAra karavAnI IcchAvALA che, ane aMtaramAM A rahenArA che, tevA durlabha che. eTale jema gAjatA megha varasatA nathI tema kevaLa vAcALa purUSe kAMI kAmanA nathI. 1 je vANI svajana, parajana, vidvAna, mUrkha ane zatrunA manane A karyuM teja vANI sabhAmAM bolavA yogya che. tAstu vAcaH sabhAyogyA yaashcittaakrssnnkssmaaH| sveSAM pareSAM viduSAM, dviSAmaviduSAmapi // 2 // je vANu mitra ane sAmAnya manuSya, vidvAne,zatruo, ane mUrkhanA cittane AkarSaNa karavAmAM zaktivALI thAya che te vANI sabhAne gya jANavI. 29 suvatAnI buddhi, karma ane mana bIjAnA karatAM vilakSaNa heNa che. ane te sadA eka vacanI hoya che. tIkSNA nAruntudA buddhiH, karma zAntaM pratApavat / nopatApi manaH soSma, vAgekA vAgminaH sataH // 3 // sapurUSanI buddhi tIkSaNa chatAM marmasthaLane pIDA karanArI nathI. tenuM karyuM zAMta chatAM pratApI che, tenuM mana garama chatAM paritApavALuM nathI ane te vaktA chatAM te eka vacanI hoya che. 3 ucca AzayavALe suvatA kevuM vacana bole che ? te kahe che. prAsAdaramyamojasvi, garIyo lAghavAnvitam / / sAkAsamanupaskAraM, viSvaggati nirAkulam // 4 // nyAyanirNItasAratvAnirapekSamivAgame / aprakampatayAnyeSAmAnnAya vacanopamam // 5 // 2 thI 7 subhASita ratna bhAMDAgAra. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra vyAkhyAna sAhitya sagraha. alaGkatvAjjanairanyaiH, kSubhitodanvadUrjitam / auvAyoTyasampo, zAnta vittavRovi // 6 // idamIdRgguNopetaM, labdhAvasarasAdhanam / vyAkuryAtkaH priyaM vAkyaM, yo vaktA nedRgAzayaH // 7 // je vacana tIvra chatAM prAsAda guNathI ramaNIya che, prADha chatAM laghutAva chu che, je AkAMkSAvALuM chatAM upaskAra vagaranu' che, je ceAtarapha lAgu paDatuM chatAM A kuLatAthI rahita che. 4 je vacananA sAra nyAyathI nirNIta karelA hAya che, tene AgamanI apekSA rahetI nathI, ane je vacana kAIthI parAbhUta thAya tevu' na heAvAthI khIjAene AsnAya-AgamanA cana jevu' thaI paDe che, 5 dvitIya je vacana anya jatene ala'ghya hAvAthI khaLabhaLelA samudranA jevu* ugra che ane je vacana a saMpattinA audArya ( mahattA) ne laine muninA cittanA jevuM zAMta che, ph AvA guNavALu` ane avasare sAdhanarUpa thanArU priya vacana evA AzayavALA vaktA na hAya tA khIne kANu khelI zake ? 7 je suvakatAnI vANI prasaMzA pAtra gaNAya che, te tenA AzrayanA prabhAva che. upajAti ( 8 thI 10) tathA ca yatkiJcidahaM bruve'haM so'yaM prabhAvahaH sakaLaH prabhUNAm / duro nRtyati nAgamaulau, nAnyonarendrAdiha heturasti // 8 // huM je kAMi kahu chu, te satra prabhAva prabhunA che. je deDakA sa`nA mugaTa upara nRtya karI zake, tenu kAraNu nareMdra (gArUDI1) zivAya khIju` nathI, 8 AgamanA bahu zruta saddakatAelAkanuM kalyANa karIzake che. dravyAdisAphalyamatulya cetonairmalyavAtsalyaguNAn dadhAnAH / bhavyA bhavantyAgamavAcanAyAM, tridhA pravRttAH zubharAjibhAjaH // 8 // 1 gADI leAkeA ne vaza karI tenA mAthA upara deDakAne nacAvavAnI ramata kare che. 7 8 thI 10 sUkitamukatAvalI. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda suvatA adhikAra. 3 je bhavya purUSA dravyAdinI saphaLatA, cittanI anupama nirmaLatA ane vAtsalya guNeAne dhAraNa karanArA thaI mana, vacana ane kAyAthI AgamanI vAcanAmAM pravRtta thAya che, te kalyANanI zreNIne bhajanArA thAya che. 9 suvaktAnA hitApadeza sAMbhaLavAthI zAstrAnA sarva AzayA jANI zakAya che. samRddhI prabhutA pratiSThA, jinatvamanye'pi manojJabhAvAH / hitopadezazravaNe bhavanti, te cAtra zAstre sakalA bhavanti / / 10 // samRddhi, vRddhi, prabhutA, pratiSThA, ane tIrthaMkarapaNuM ane te zivAya khIjA je je uttama bhAvA hiMtapadeza sAMbhaLavAmAM rahelA che, te badhA AlAkamAM zAstranI adara AvI jAya che. 10 koi eka dhanavAna lakSmInI anyatAmAM ajAIne mahAn suvaktAne sata meSa detA aTakAvavAnA prayatna karatA joi ne kavi kahe che keH satya kahenArA suvaktAne lakSmInI lAlaca aTakAvI zakatI nathI. mAlinI. adhigataparamArthAnpaNDitAnmAvamaMsthA stRNamitra laghu lakSmIneM vatAnsaMruNaddhi / madamilitamilindazyAmagaNDasthalAnAM, na bhavati bisatanturvAraNaM vAraNAnAm / / 11 / / jemaNe paramArtha jANele che evA paDitAnI avajJA tu karIza nahIM, kAraNa ke, bhRgunA jevI halakI lakSmI temene rokI zakavAnI nathI. madathI ekaThA thayelA bhramarAo vaDe jemanA gaMDasthaLa zyAma banI gayelA evA gaje TrAne kamaLanA resAnA taMtu aTakAvI zakatA nathI. 11 kevA guNavALA suvakatA satpurUSAnA paNa gurU khanI zake che. ? vRriNI. zrutamavikalaM zuddhAvRtiH parapratibodhane, pariNatirurUyogo mArgapravartanasadvidhau / budhanutiranutseko lokajJatA mRdutA spRhA, yatipatiguNA yasminnanye ca so'stu gurussatAm 12 paripUrNa sat zAstra, zuddha vRtti, khIjAete pratibAdha karavAmAM pariNati, mArgAnusAripaNAnI vidhimAM mahAn udyoga, vidvAnAnI prazaMsA karavAnI pravRtti, Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya sagraha. dvitIya nirabhimAnitA, leAkajJatA, keAmaLatA, ane niHspRhatA e ane khIjA uttama munienA guNe| jenAmAM rahelA che, teveA purUSa satpurUSAnA gurU thAo. 12 suvakatAe kevA guNA dhAraNa karI madhura akSareAthI dharmakathA kahevI eie. zArdravioNDita. ( 13-14 ) prAjJaH prAptasamastazAstrahRdayaH pravyaktalokasthitiH, prAstAzaH pratibhAparaH prazamavAn prAgeva dRSTottaraH / prAyaH manasaH prabhuH paramanohArI parAnindayA, brUyAddharmakathAM gaNI guNanidhiH praspaSTamiSTAkSaraH || 13 | 114 prAjJa, sarva zAstranA Azayane samajanAra, leAkasthitine jANunAra, kAinI AzA--spRhA nahI' rAkhanAra,uttama buddhivAna, zamatAvAna,prathamathIja uttama jANI lenAra, prAce karIne praznAne sahana karanAra, eTale khIjAnA praznAthI kaTALA nahI' pAmanAra, samartha, parine'dAnA tyAga karavAthI khIjAonA manane haranAra, guNNAnA bhaMDAra rUpa ane spaSTa madhura-akSaro khelanAra evA gaNI gurUpe dhama kathA kahevI joie arthAt evA purUSa dharma kathA karavAne ceAgya che. 13 suvatAnA mukhamAMthI kevAM vacanA nIkaLavAM joIe ? tadvaktA sadasi bravItu vacanaM yacchRNvatAM cetasaH, prollAsaM rasapUraNaM zravaNayorakSNorvikAsazriyam / kSunnidrAzramaduHkhakAlagatihutkAryAntaramasmRrti, protkaNThAmanizaM zrutau vitanute zokaM virAmAdapi // 14 // sabhAmAM vaktAe tevu' vacana khAlavu ke, je zravaNu karanAra zreAtAnAM cittane uttama prakAranA rasane pUrI AnaMda pUrNAMka ucchvAsa pamADe, kAna ane netrAne je vikasita kare, kSudhA, nidrA, zrama, duHkha, kALa, ane gatine je haraNu kare, khIjA kA ne bhUlAve, sAMbhaLavAmAM je hamezAM utsukapaNuM rakhAve ane jyAre vacana ( kathA ) khaMdha thAya tyAre zAka utpanna thAya. 14 rasajJa suvakatAe sabhAmAM kevAM vacane uccAravAM joie. ? dharA tathyaM pathyaM sahetu priyamitamRdulaM sAravadvainyahInaM, sAbhiprAyaM durApaM savinayamazaThaM citramalpAkSaraM ca Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda suvatA ziSya hiteAmadeza adhikAra kopazUnyaM smitayutaghanadAkSiNya sandehahInaM, vAkyaM brUyAdrasajJaH pariSadi samaye saprameyApramattam || 15 // rasajJAtA manuSye sabhAmAM yAgya samayamAM sAcu, hitakara, sapramANa, prItikara, kAmaLa, sAravALu, dInatArahita, abhiprAyavALuM, durlabha, vinayavALu, zatAvinAnuM, citravicitra, theADA akSaravALuM, bahu avALu, kAparahita, hAsyayukta, bahu huzIyArIvALuM, sa Mdeha vinAnuM vAkya khelavuM. 15 A pramANe kahI A suvaktA adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. ziSya hitopadeza - adhikAra. suvaktA kevA haeNya ? tenAmAM kevA kevA guNA oie ? ane tenA mukhamAMthI devAM vacana nIkaLavAM joie, e samajUtI ApI have A adhikAramAM suvaktA gurUnI kaTuvANI paNa pariNAme hitakArI hAvAthI te sa prakAre grAhya che, e viSe vive cana karavAmAM Avaze, dIrghadarzI ane prANI mAtranuM rhuita karanAra zuddha upadezaka gurUnI vANI kika kaThora lAgatI hoya tathApi tenI adara leAkeAnA kalyANunI vArtA hAvAthI, te sarva prakAre mAnya ane grAhya hAya che. te vizeSe jaNAvavA sArU A adhikAranA Ara'bha karavAmAM Ave che. priyavAdI ghaNAM maLI Ave che, paraMtu apriya ane hitakArI vatA ane tenA zrotA maLavA durlabha che. anuSTup. (1tho 4 ) mArgonu pa sulabhAH puruSA rAjan satataM priyavAdinaH / 9 amiyasya ca pathyasya, vaktA zrotA ca durlabhAH // 1 // he rAjana ! hamezAM priya khelanAra purUSa maLavA sulabha che paNa kaThAra ane " ( phAyadA kAraka ) khelanAra ane tene ( kaThAra ane pathyane ) zravaNu karanAra zrutamane maLavA ku aa che. 1 budha vakratA karyAM vinA saraLatA jANI zakAtI nathI. kAryA kAryAya kasmaicitsara lairapi vakratA / tutAM vastuno vetti, maiiM cakSu Lana vinA zo Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * ditIya 126 vyAkhyAna sAhitya saMgraha, saraLa purUe paNa koI kAryane mATe vakratA karavI joIe. netra khUNAnI vaktA karyA vinA zuM vastunI saraLatA jANe zake che? 2 jenI pAse vaidya, maMtrI ane gurU khuzAmatIyA hoya te rAjA sava rIte pAyamAla thaI jAya che. vaidho guruzca mantrI ca, yasya rAjJaH priyaMvadAH / ___ zarIradharmakozebhyaH, kSipraM sa parihIyate // 3 // je rAjAnI AgaLa vaidya, gurU ane maMtrI priyavAdI hoya te rAjA zarIra, dharma ane khajAnAmAM satvara hIna thaI jAya che 3 vaDIlonAM vacano kahera heya te paNa sajjana zretAnA manane khIlAve che, vikAzayanti bhavyasya, manomukulamaMzavaH / raverivAravindasya, kaThorAzca gurUktayaH // 4 // jema sUryanAM kiraNe kamaLanI kaLIne khIlAve che, tema gurU (vaDila jana)nAM kaThora vacano bhavya purUSanI manarUpI kaLIne khIlave che. 4 - vaDilenA kaThora vacanonA tiraskArathI ulaTI mahattA prApta thAya che. upajAti. gIbhirgurUNAM paruSAkSarAbhi stiraskRtA yAnti narA mahattvaM / alabdhazANotkaSaNA nRpANAM, na jAtu maulau maNayo vasanti // 5 // mAtA, pitA, gurU ke vaDilenI kaThora vANI vaDe tiraskAra thayelA purUSe pariNAme moTI padavI pAme che. jyAM sudhI vaDilenI kaThora vANIthI apamAna na pAmyA hoya tyAM sudhI meTI padavI pAmatA nathI. jema zANu para nahi ghasAyelA maNi heya, te rAjAonA mukuTanA sthAnane kyAre paNa pAmatA nathI. (arthAt zANathI caLakelA maNuo rAjAnA mukuTamAM melavAmAM Ave che.) 5+ nIca mANasanA saMsarganA lAbhanA karatAM sArA mANasa taraphathI apamAna sArUM che. virAsthavRtta. (6-7 ) varaM sakhe ! satpuruSApamAnito, na nIcasaMsargaguNarailantaH / varAzvapAdena hato virAjate, na rAsabhasyopari saMsthito nrH||6|| + 5 thI 8 subhASita ratna bhAMDAgAra, Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda ziSya hatopadeza, ziSyazapadeza-adhikAra. 127 he mitra! satparUthI apamAna pAmavuM sAruM paraMtu nIcanA saMsarga rUpa guNo vaDe suzobhita thavuM e sArUM nathI; jemake suMdara ghoDAnI lAta khAvI sArI paraMtu gadheDa upara svArI karavI e yaMgya nathI. 6 AlekamAM svAdiSTa ane hitakArI auSadhanI jema vidvAna mitra maLavo durlabha che. manISiNaH santi na te hitaiSiNo, hitaiSiNaH santi na te manISiNaH / muhRcca vidvAnapi durlabho nRNAM, yathauSadhaM svAdu hilaM ca durlabham // 7 // je purUSa buddhimAna hoya che, te (ApaNe) hita icchanAra hotA nathI. ane jeo ApaNuM hita IcchanAra che. teo (ghaNuM karIne) buddhivALA nathI. jema ravAdiSTa tathA pathya (hitakAraka) oSadha maLavuM durlabha che, tema manuSyone vidvAna tathA hitaciMtaka mitra maLa durlabha che. 7 jema kesara kaDavuM chatAM ramaNIya lAge che, tema vidvAna mANasano roSa paNa ramaNIya lAge che. vasantati8. vizvAbhirAmaguNagauravagumphitAnAM, roSo'pi nirmaladhiyAM ramaNIya eva / lokapriyaiH parimalaiH paripUritasya, kAzmIrajasya kaTutApi nitAntaramyA // 8 // jagatane AnaMda ApanAra evA guNonA gauravathI saMyukta evA svaccha buddhivALA manuSyane kadAca kepa utpanna thAya te sAre mAnave; kAraNa ke manuSyane prIya evI sugaMdhathI paripUrNa kesaranI kaDavAza, hamezAM manahara bhAse che. ' (arthAta jema kezaranI sugaMdhathI temanI kaDavAzanI keI niMdA karatuM nathI tema sapurUSane krodha hitakara hovAthI temanI paNa keI niMdA karatuM nathI.) 8 A pramANe kahI A ziSyahitopadeza adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. ziSya zauryopadeza-adhikAra. mahAta purU gurUe jJAna goSTithI Atmahita kare che eTaluM ja nahIM paNa bI: manuSyane stana karavAne aneka zubha saMskAravaDe ziSya paraMparAne piSI jagatamA tene bALa vistAra kare che. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. dvitIya ziSya para'parAne ApavAnI hita aiSadhI te kevI rIte pAya che, te ApaNe pUrva adhikAramAM joi gayA chIe. mAtA jema khALakanA hita mATe kayuM auSadha ApI bALakane nirAgI ane baLavAna rAkhe che tema gurU-ziSya hitArthe kaTutAthI paNa upadeza ApI tene sarala-bhadrika banAve che. vaLI te sAthe tenAmAM nisteja bhAva na Ave mATe zAya paNa raDe che. tethI A rIte ziSyane jamAnA oLakhAvI upadeza karela daSTAMta A adhikAramAM ApavAmAM Ave che. je ziSya jJAna sa'pAdana karavA mATe kRpALu gurUthI thatu apamAna sahana karyuM nathI te ziSya sarva vizvanuM apamAna vAravAra sahana kare che paNu je ziSye gurUnuM apamAna sahana karI tenI izvaranI mAphaka pUjA karI bedha grahaNu karela che te ziSya zrI paNa leza mAtra jagatanu' apamAna sahana karatA nathI eTale te eTale badhA vyavahAra tathA paramA mAM vadhI jAya che ke dareka manuSya tenu' vana tathA abhiprAya levA vAravAra sarala ane guNu grAhI rahe che. ziSyAne zikSA. +hu' tamAne AthI vahelA patra lakhI zakaye nahi tenuM kAraNa huM nyuyA thI esTana Amatema paTana karatA hatA te che. huM hiMdamAM kyAre pAche pharIza te huM pAte jANatA nathI je prabhu mane'pITha pAchaLa rahI dvAre che, tenAja hAthamAM sau vAta sUkavI e vadhAre ISTa che. mArA vagara kArya karavAmAM pravRtta raheA ane te evI rIte ke jANe huM kadI paNa astitva dharAvatA nahatA kAita mATe, yA koI vastune mATe aTakI rAhu jotAM esI na rahe| je tamArAthI banI zake te karI ane kAI upara tamArI AzAnA madAra bAMdhA nahi, bhASaNanu` kA` me' ahIM bahu karyuM che, kharca paNa ahI jabaradasta thayela che, jo ke ghaNA suMdara ane moTA kuTuMbavALAe mArI sA~bhALa dareka sthaLe lIdhI che. chatAM mArI pAsethI pase cAlye jAya che. A unALAmAM huM ahI'thI vidAya thaIza ke nahi te huM jANatA nathI khanatAM sudhI tA nahi paNa te daramyAna tame ApaNI ceAjanAne vyavasthita karI gatimAM mUkeA tame sarva karI zake tema che. temAM zraddhA rAkhe kharAkhara samaje ke bhagavAn ApaNI sAthe ja che. ane tethI bahAdUra AtmAbhe AgaLa vadhe? mArA peAtAnA dezamAM mArI puratI kadara thai che. kadara ke nakadara paNa nidrAvaza na raheA, dhImA na paDe tamAre eja yAda rAkhavAnu che ke ApaNI ceAjanAne kiMcit aza mAtra paNa amalamAM haju sudhI Avye nathI, * vivekAna". Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda ziSyazapadeza-adhikAra. 129 tamAruM kArya zikSita yuvaka jane para bajA, temane eka saMpamAM lAvI vyavasthita kare. mahAna kAryo mahAn AtmabhegathIja banI zake che. keI jAtanI vArtha parAyaNanA, keinAM nAma ke kIrti mArAM ke tamArAM, are mArA gurUnAM nAma ke kIti rAkhavAnI bIlakula jarUra nathI. kArya kare vicAra ane cejanAne kAryamAM mUke-mArA ziSya, mArA bahAdUra, umadA ane saMskArI AtmA o!-kaTIbaddha thaI cakro gatimAna karo nAma ke kIrti ke evA arthahIna mamatva mATe pAchaLa jovA aTake nahi pitAnI jAtane-mamatvane kADhI nAkhI kArya kare tame zIkhI gayA che ke tRNamAM tRNu bheguM karI doraDuM vaNIe chIe te deraDA vaDe gAMDe hAthI bAMdhI zakAya che, te yAda lAve tame sarva para prabhunA AzIrvAda che. te manI zakti tamArA sarvamAM hatevI zakti tamArAmAM kyAranI che te huM mAnuM chuM. jAgRta thAo ane sAdhya jyAM sudhI prApta nathI karyuM tyAM sudhI virame nahivariSThata vAMkRta bANa va dhata-evuM veda kahe che. uThe, uThe lAMbI rAtrI pa. sAra thaI gaI che. ane divasa Ave che. samudranuM meju uchaLyuM che. have te bharatInuM rUpa le che. tyAre tenA vega sAme pratirodha karavA kaMI paNa zaktimAna thaI zakaze nahi te bharatI te mArA ziSyo! prema che! are prema che! zraddhA che! te bhaya na rAkhe, bhaya te te mahAnamAM mahAnuM pApa che. sarvane mArA AzIrvAda che, tyAM sarva umadA chane jeNe ApaNuM kAryamAM sahAya ApI che. tene kahe che ke huM temane mAre zAzvata prema ane upakAra mokaluM chuM, paNa temane dhImA na paDavAnI yAcanA karuM chuM A bhAvane sarva sthale pracAra karo abhimAnI banaze nahi; ane matavAda para Agraha rAkhaze nahi ApaNuM kArya rasAyanika varatuo ekaThI karI mUkavAnuM che. ane tenuM vagI karaNa-pRthaka karaNa je rUpa le che. te te bhagavAna ja jANe che sau karatAM vizeSa te e che ke mArI tamArI phateha thAya tethI phulAI jaze nahi. mahAna kAryo ka. ravAnAM che. je karavAnuM rahe che tenA pramANamAM A nAnI phatehazuM visAtamAM che? zraddhA, draDha zraddhA rAkho ke prabhunI AjJA thaI che Izvarane juse AgaLa vadhe che ke hiMda jAgrata thaze ja hiMdanA sAmAnya prajAjano ane garIbo sukhI thavAnA che. harSita thAo, adhyAtmika jalega uchaLe che, te jala bhUmi para pasAra thAya che, koI tene aTakAvI zakatuM nathI, pramANamAM sImA vagaranuM AgaLa dhase che, ane sarvane pitAmAM samAvI de che evuM huM jouM chuM dareka mANasa mokhare Ave che, dareka sArUM sArUM te veganA balamAM umerAtuM jAya che, dareka bala potAnA mArgane sahele kare che, ane tene jaza Izvara para che. che. mane kaI prakAranI sahAyanI apekSA nathI. eka phaMDa ekaThuM karavA mo, te phaMDamAMthI thoDAMka mejIka laeNTarna (jAduI phAnasa ) nakazA pRvInA Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 vyAkhyAna sAhitya sagraha, dvitIya gALAo vagere thADA rasAyanika padArtho kharIda kare pachI sAMje garIba a ne hukA vanA mANase nu TALuM are? temAM zUdra jAtinA mANase pazu bhegA karA ane temanI AgaLa prathama dharma saMbaMdho bhASaNe ApeA; ane pachI mejIka leTa ane khIjI vastuo dvArA khagoLa vidyA bhUgeALa Adi zAstra leka bhASAmAM zIkhavA utsAhI yuvaka jateAnI maMDaLIne keLavA, tamArA jIsse temAM reDA, ane dhIme dhI me A vyavasthita maDaLane vadhAre vizAla banAvI vadhAre je sarasa banI zake te karA, paNa nadImAMthI sava pANI jatuM rahe tyAre ja te naDDI eLagavI evA vicArathI rAhu joi esI na raheA, bezaka mAsikA, lekhe vagere chApavAM e sarUM che, paNa zAzvata kAla sudhI je lakhANa lakhIe ane je vAta karIe tenA karatAM anatamA bhAga jeTalu paNa kA caDe che, (mA) eka sabhA elAveA, gheADA paisA meLave, ane je huM hamaNAM jaNAvI gaye te vastuo kharIdo, pachI eka jhupaDuM' bhADe rAkhI temAM A kArya calAve. mAsikeA geNu che. paNa A pradhAna che. tamArA sAmAnya prajAjanA para kAbu hovA joIe, nAMnI zarUAta thAya te tethI khIe nahI kAraNa ke maTThAn vastue pachIthI Ave che. dhairyavAna thAo. tame tamArA ba'ene doravAne prayatna na kareA. paNa temanI sevA karavAmAM pravRtta thAe mANasAne deravAnI pazuvat ghela chAthI jIvana rUpI pravAhamAM aneka maheATA vahANe DUbI gayAM che. Ane mATe khAsa sAvadha thatAM zIkheA, matalakha ke maraNu paryaMta niravAthI aneA. je mAre kahevAnuM hatuM te badhuM hu' lakhI zakayeA nathI, paNa mArA bahAdUra putra! bhagavAn tamane badhu samajavAnI buddhi Apaze. te tarapha mArA putra! prayANa karo. prabhunA jaya thAe! ApanA premazIla vivekA--mArA bahAdUra putrA!--vyavasthita saMsthAthI kAma cAlavA de....prema, zuddha aMtaHkaraNa pUrvaka lAgaNI ane dhai ~~A traNa vastu sivAya bIjuM kaMi upayAganuM nathI. A traNanA baLathIja sa kAnI siddhi che. vRddhi eTale uttarAttara vadhavu'. prema eja manuSya jIvananuM rahasya che. tethI sa prakAranA prema eja jIvana che, teja jIvananA kevala niyama che, ane badhI jAtane svA eja jIvananA ata-maraNu che. A vAta A lekamAM temaja paralekamAM satya pramANa bhUta che. khIjAnuM sArU karavuM e jItavu che, bIjAnu sArU na karavuM e jIvavu nahi paNa maravu` che, tame jue che ke manuSya jAtanA tevu TakA jeTaleA bhAga mRta * che--pizAcA che, kAraNa ke mArA putra! je premavAna che te sivAya koI paNa jIvatu' nathI. mArA mAlake ! lAgaNI darzAvA! garIba, ajJAnI, dabAi gayelA evAgyene mATe lAgaNI rAkhA! jayAM sudhI lAgaNI batAvatAM tamArU hRdaya baMdha paDI jAya magaja bezuddha banI jAya ane tamane jaNAya ke have huM gAMDA thai jaiza. tyAMsudhI tame Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda ziSyazapadeza-adhikAra 131 teo para lAgaNa batAve ! Ama lAgaNI batAvatAM tamArI upara kahelI sthiti thAya, tyAre tamAro AtmA prabhunA caraNe mUke, eTale tamArAmAM addabhuta zakti, sahAya ane atula kArya zakti Avaze. chellAM daza varSo thayAM mAre mudrA lekha e hatuM ke jyAM sudhI kArya na thAya tyAM sudhI te pAchaLa maMDyA rahevuM prayatna karyA ja karavA ane haju paNa eja tamane kahuM chuM. jyAre sarvatra aMdhakAra sivAya kaMI dekhAtuM na hatuM tyAre paNa huM teja mudrAlekhano-maMtra jApa karate; hamaNAM jayAre jJAnanAM prakAzanA kiraNe ajJAnarUpI aMdhakArane nAza kare che, tyAre paNa huM teja kahuM chuM. mArA balake! bhaya bilakula rAkhaze nahi, bIka manamAM rAkhI AkAzamAMnA tArAnI zreNu sAmuM jANe ke te tamane kacarI nAkhaze evI rIte UMcI daSTi karaze ja nahi, sabUrI pakaDe! ceDA kalAkamAM te badhu tamAre zaraNe thaze, rAha jue, paise ke kIti ke buddhithI lAbha meLavaze nahi. premaja sarva lAbha ApI zake che, zuddha vartana ja vitonI vAmaya divAlone bhedI pitAno mArga kApI zake che. have ApaNI sanmukha je prazna khaDe che te e che ke, sahataMtratA sivAya jIvananI vRddhi kada nathI. ApaNA pUrvajoe dhArmika vicAramAM svataMtratA lIdhI ane ApI ane tenA phaLa tarIke A paNI pAse adbhuta dharma che; paNa teo e samAjanA pagamAM bhAre beDIo nAMkhI ane tenA phaLa tarIke ApaNI samAja TuMkamAM kahIe te bhayaMkara, pizAca samAna che. pazcimamAM samAjane hamezAM svataMtratA hatI ane tene phaLa tarIke jue? temanI samAja keTalI gatimAna thaI che? tevIja rIte bIjI bAjue ApaNA dharma jue? (te paNa tethIja gatimAna thayuM che.) - jIvana vRddhine mATe pahelAM prathama svataMtratA atyaMta Avazyaka che. jevI rIte manuSyane vicAravAnI ane bolavAnI svataMtratAnI jarUra che ja tevI rIte tene jyAMsudhI te bIjAne nukazAna karo nathI tyAM sudhI khorAka, pizAka ane lagnamAM, temaja bIjI badhI bAbatamAM svataMtratAnI jarUra che, bhaitika saMskRtithI virUddha ApaNe mUrkha banI belIe chIe. kAraNa ke drAkSa khATI che=eTale te maLI zake tema nathI. eka vakhata A badhI mUrNa vAtane paNa kabula karIe, te AkhA hiMdustAnamAM dhAre ke eka lAkha kharA dhArmika-AdhyAtmika strI purUSe che. have AnI AdhyAtmika sthiti mATe trIza kareDa mANasonI prajAe jagalI dazAmAM ane bhUkhe maratA paDI rahevuM? zA mATe temaNe bhUkhe maravuM? hiMduene musalamAne e jItI lIdhA enuM zuM kAraNa? tenuM kAraNa hiduonuM bhatikajaDavAdI saMskRtinuM jJAna che. masalamAne e paNa teone darajIe banAvelAM kapaDAM paheravAnuM zIkhavyuM, zerInI dhULa e rAkamAM na bheLa thI zuddha-svaccha rIte khAvAnuM mahamedane pAsethI hiMduo zIkhyA hatA. bhotika sadhAraNuM balake meja zekha paNa Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 vyAkhyAna sAhitya sauMgraha. dvitIya jarUranA che kAraNa ke tethI garImeAnI rAjI jAgeche. rAjI! rAjI! je prabhu ahI' mane rAjI-rATalI na Ape, svagamAM zAzvata sukha Ape te prabhune hu' mAnatA nathI. chaTa ! hiM'ne unnata karavAnA che tenA garIba mANusAne anAja pUrU' pADavAnu' che, kelavaNI. nA prasAra karavAne che, ane sAdhuethI thatAM duHkhaneA nAza karavAnA che, sAdhuonA prapaca maTe te, sava sAmAjika skUlama maTe tema che! jema vadhu rAjI maLe tema dareka mATe vadhu taka maLe che ! ApaNA juvAnA mUrkha che ke, aMgrejo pAsethI vadhAre sattA meLavavAne sabhAe bhare che; jyAre te aMgrejo A joi phakta hase che, je svAtaMtrya ApavA tatpara nathI te svataMtratA meLavavA mATe lAyaka nathI. dhArA ke aMgrejo temane badhI sattA ApI de, tethI zuM thaze ? ke meLavelI sattAthI tee leAkAne dAkhaze, ane leAkeA svataMtratA mAgaze te Apaze nahiM, AthI ema banaze ke gulAmAne svataMtratA ApavAthI te gulAme trIjA vadhu gulAme banAve che. have, svata'tratAnA praveza dhIme dhIme karavAnI jarUra che, ane ApaNA dharma upara mustAka banI samAjane svAtaMtrya Ape. sAdhu mahArAjenA prapaMca prAcIna dharma mAMthI nirmULa karo, ane tema thatAM AkhA jagatmAM ApaNeA dharma uttama rIte pakAze. A kahuM chuM te yathA svarUpa tame samajI zakeA che ? mArU' kahevAnuM tAtpaya e che ke hiMdanA dharma nuM mizraNu karI yuropIana samAjanA dheAraNu upara tame tamArI samAja anAvI zake tema che ? mArI zraddhA che ke te zakya che, te thavu ja joIe....bhavya yeAjanA e che ke madhya hiMdamAM eka saMsthAna evu sthApavu ke jyAM tame svataMtra rIte tamArA potAnA vicArAnu` pAlana karI zake, ane pachI je thADu amRta che te badhAne amRta maya karaze. te daramyAna eka kendrasthAnarUpa sasthA sthApI tenI zAkhAe AkhA Aryo vatAmAM judI judI phelAvA, hamaNAM te tene dhanA pAyA upara zarU karA, paNa atyAre ekadama haeNcamacAvI nAMkhe evA sAMsArika sudhArAnA upadeza karaze. nahi, phakata mUkha vahema che tene uttejana na ApeA, za'karAcAya, rAmAnuMja ane caitanya jevA prAcIna mahatmAoe bedhelA sarva vyApaka meAkSanA ane samAnatAnA prAcIna pAyA upara samAjane sajIvana karavAnA prayatna kare. jIssA rAkhI tene sarvatra phelAvA, kArya kare, khasa kArya karo, bIjAne dvAravA jatAM tame sevaka aneA, niHsvArthI rahe, eka mitranu' khIjApara AkSepa karatuM kathana ekAMtamAM-khAnagImAM kadI na sAMbhaLe, ana ta dhaiya rAkhe| eTale tamArA vijayaja che...khI. jAnI niMdA na thAya tema humaguAM khAsa kALajI-sAdhavAnI zA, hu mArA patrA tamane haMmezAM mekaluM chuM tenuM kAraNa e nathI ke, mArA khIjA mitrA upara tame tamArU mahatva jaiNAvavAnA prayatna kare, huM jANuM chuM ke tame tema karI mUkI pazu khanaze| nahi; pazu te chatAM tamane te viSe cetavaNI ApavAnI mArI pharaja che. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * pariccheda ziSyazAryopadeza adhikAra Ama thavAthIja sarva vyavasthita saMsthAo maraNa pAmI che. kArya kare basa kArya kare. kAraNa ke bIjAnA bhalA mATe kArya karavuM eja jIvanuM rahasya che-jIvana che. huM mAtra eja mAguM chuM ke daMbha, luccAI, prapaMca hevAM na joIe. meM hamezAM prabhupara vizvAsa rAkhyA che, sUryanA prakAza samAna vizAla javalaMta satyaparaja hamezAM AdhAra rAkhe che, nAma, kIrti meLavavAne are! bIjAnuM bhaluM karavA mATe paNa, te meLavavAne huM jesyuTIsama je daMbha karI mArA hRdaya upara kalaMka laI maravA mAgatuM nathI. asadAcaraNano eka zvAsa paNa, kharAba kAvAdAvAnuM kalaMka paNa hovuM na joIe. bahArano dekhAva, ADabara, daMbha, DeLa, e sarva mithyA che, temAMnuM kaMI paNa khuNAmAM rahIne karavAnuM nathI. gurUdeva upara khAsa priyatA batAvavAnI nathI, ane kaI gurUe te mATe kaMI IcchA rAkhavAnI nathI. mArA bahAdura putra! tamAre AgaLa dhasavAnuM che. dhana maLe agara na maLe, manuSe maLe, yA na maLe paNa AgaLa dhase. tamArAmAM prema che, Izvara che! tame sAmA zatrumAM bhaMgANa pADo tyAM sudhI AgaLa vadhe ane dhase. pachI tamArI sAme kaI thaI zakanAra nathI. tamArU nAma keI laI zakanAra nathI-thIesephInAM mAsika kahe che ke, mArA vijayane mArga badhe teoe karI ApyuM; e keTaluM badhuM behuduM-asatya tadRna mithyAvacana che-saMbhALa rAkhe, ane je asatya che te sarvathI cetatA rahe. satyane vaLagI rahe ane ApaNe dhIme dhIme paNa sacoTa paNe vijaya pAmIzuM. huM kadi hAja nahi ema dhArI kArya karyA karo. tamArAmAMnA dareka upara AkhuM kArya raheluM che ema dhArI kArya karyA kare. karyA kare. pacAza zAke tamArA pratye dRSTi pheke che, hiMdanA bhaviSyane tamArA paraja AdhAra che, te kArya AgaLa calAvyuM jAo. kayAre AvI zakIza te huM pote jANatA nathI. hiMdamAM evuM te hiMdIo mane bahu bahu kare te khUba vakhANe, paNa koI kArya mATe teo eka pAI paNa ApavAnA nathI. Ama poteja bhIkhArIo banyA che, te teo kenI pAsethI zuM meLavI zakaze? tethIja te e chellAM be hajAra varSa ke tethI vadhAre varSa thayAM lokahita karavAnI zakti I che, hamaNAMja teo prajAnA, samAjanA, vicAra karatAM zIkhyA che, tethI mAre temane deSa ApavAnI jarUra nathI vadhu have pachI. pustake ane temAnI "thI arIo thI zuM saravAnuM che? lakenA hRdayane jAgRta karavAnA uccamAM ucca ane ekaja mArga, ApaNuM zuddha jIvana che; te ja vyaktigata AkarSaka lehacuMbaka che...paramAtmA dina pratidina mane uDAmAM uDuM ane tethI hatuM darzana karAve che. kArya kare, basa kArya karyA karo.....mUrkhAI bharela vAte taddana choDI ghe; prabhunI ja vAta kare. kapaTa ane chaLanI vAta karavAmAM vakhata gALavA jeTalI A jIdagI nathI, te bahu TuMkI che. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya sauMgraha. dvitIya tamAre sadA e smaraNamAM rAkhavAnu che ke dareka prajAe peAtAne acAva peAtAnI meLe karavA joie; tevIja rIte dareka manuSyanA saMbaMdhamAM samajavu'; khIjA upara AdhAra rAkhavAnI kadI vRtti rAkhazeA nahi, ahIM phakta parizrama zIla kArya karIneja huM tamArA kAryane mATe gheADA paisA vAravAra meAkalAvavA zaktimAnlR thaiza; pazu te zivAya bIjuM' kai N nahi, jo tamAre te sivAya jAnI jarUra rahetI hoya ane tenI AzAmAM rahyAja karatA hA, te tamAre turata ja baMdha karI devu' mahetara che. vaLI A paNa jANu ke mArA vicArAnu mahAna kSetra A deza che ane pachI te hiMdu, musalamAna ke khistIe haiM| tenI mane darakAra nathI. para'tu je prabhu pratye prIti rAkhe che tene hamezAM mArI sevA maLatIja raheze. 134 huM zAMtithI ane saiAnapaNe kArya karavA cAhu chuM, ane paramAtmA mArI sAtheja haMmezAM che. tamArI icchA hoya te ati ugrapaNe hRdayaniSTha, saMpUrNa niH svAthI ane te sarva uparAMta pUrNa paNe pavitra manIne mArI pAchaLa cAlA, mArA AzIrvAde tamArI sAtheja che. A TukA jIvanamAM eka bIjAne dhanyavAda ApavAmAM vakhata gALavA jevuM nathI. ApaNuM yuddha pUrU thAya tyAra pachI ApaNe eka bIjAnAM kAmanI nAMdhA tapAsI eka bIjAne je dhanyavAda ghaTatA haze te peTa bharIne ApIzuM; hamaNAM te mithyAlApa karavAnA samaya nathI. kAya karA, kArya kare, khasa kArya karyAM karA ! tame hiMdamAM ka`i paNa karyuM hoya temAMthI sthAyI kAya eka paNa jotA nathI tame eka paNa kedrita sthAna karelu. mArA jovAmAM AvatuM nathI tame eka paNa madira ke makAna baMdhAvyu hAya tema Nu dekhavAmAM AvatuM nathI-keAi tamArI sAthene sAthe rahI kArya karatu hAya tema paNa dekhAtu' nathI. jayAM jue tyAM ati zaya vAte vAte ne vAteja karavAmAM Ave che ! ( ke) ApaNe mahAn chIe, ApaNe mahAna chIe ! A so mithyAlApa ja che! ApaNe bAyalA chIe; eja kharU che. nAma tathA kIrti mATe bahu kathanA karavAM ane temAM bIjAM arthahIna phArasa karavAM te sAthI mane zuM prApta karI Ape che ! mane te badhAnI zu' darakAra che ? huM to eja jevA cAhuM chuM ke paramAtmAmAM potAnI jAtane arpaNa karanArA seMkaDo mA se ahAra Ave che! AvA kyAM che? mAre tenI jarUra che, huM teene joA cAhuM chuM. tamAre AvA mANase zeAdhI kaDuADavA Avazyaka che. tame mane phakta meTuM nAma tathA meTe jaza Ape che. AvAM nAma tathA jaza para pULA mUke. mArA bahAdUra vIrA! kArya kareA, khasa kArya mAMja parisamApti che. ta!AAmAM haju mAre jIse kAryotsADu pravezavA pAmyA nathI-tame hajI mane eLakhatA nathI ! tame tA Alasya ane vi lAsAnA jUnA cIla emAM ghasaDAyA jAze che, A sava Alasya khakherI nAMkhA, ane hamaNAnA temaja have pachInA bhAga vilAseA para DAma ghA, utsAhanI agnimAM Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda ziSyazairyopadeza-adhikAra. 135 kUdake mArI lokone prabhu sanmukha lAvo. tamArAmAM mAro jusso praveze, tame ugra rIte hadaya niSTha bane, tame yuddha kSetra para eka vIra tarIke mRtyu pAme-teja sadAnI prArthanA che jenI e-vivekAnaMda. tA. 8-a,-ka-DA ba-ane bIjA sarvane evuM kahe che ke mAvajIbhAI, ke pethebhAI ApaNI tarapheNamAM ke virUddhamAM je kahe te para bIlakula mAnyatA teo rAkhe nahi, paraMtu kArya upara pitAnI sarva zaktine ekAgra-ekatrika kare, vivekAnaMda vizeSa eka vAta e kahevAnI ke sarvanA dAsa bane ane koIne kAbumAM rAkhavAnI talamAtra paNa kazaza na karo. terA karaze te adekhAI utpanna thaze ane sava bhAMgI paDaze. kUca kare. atyAra sudhImAM tame AzcaryakAraka rIte sAruM karyuM che. mArA putra! tuM AtmAvalaMbI, vaphAdAra ane sahana zIla bana. ApaNe badhuM sAdhI zakIzuM. mArA bIjA mitro sAthe zatrubhAva rAkhIza nahi-vAdavivAda karIza nahi. sarvanI sAthe saMpathI raheje. sarvane mArA zAzvata prema sAthe. Apane sadAne AzIrvAda saha-vivekAnaMda. tA.ka. je tame netA tarIke AgaLa vadhaze te tamane sahAya ApavA koI Avaze nahi. prathama te ahaMbhAvanuM nikaMdana kare, tyAra pachI ja vijayanI dhAraNuM saMpUrNa pAra paDaze-tamArA pratye sadAne mATe premasaha vartamAna, tamAre hadayanika-vivekAnaMda. tamane (anne) mAre kahevuM joIe ke tamAro bacAva tamAre jAte ja karavA ne che. sAva bALaka peThe zA mATe varte che? tamArA dharma para kaI AkSepa kare te zA mATe tame tenI pAse bacAva karI zakatA nathI? mArA viSe pUcho te tamAre koI paNa jAtanI bhIti rAkhavAnI nathI. ahIM mArA zatruo che, tenA karatAM mitro vadhAkare che, ane A dezamAM trIjo bhAga khristIo che, ane zikSita vargamAMthI te ghaNuM ja juja saMkhyA khristI mizanarIo mATe paravA rAkhe che. bIjuM vaLI e che ke je vastu sAme mizanarIo abhAva batAve che, te ja vastu eSaNIya hivI joIe, ema zikSita varga mAne che. te mizanarIonI AgaLanI sattA have ahIMthI gaI che. ane divase divase nAbuda thatI jAya che. teonA karelA AkSepathI tamane duHkha thatu hoya te zA mATe jakakI bAlakanI peThe tame varte che, ane te vAta mane bhaLAve che ane pUche che?....bAyalApaNuM rAkhavuM e saddaguNa nathI. ' ahIM mane anusaranAra ghaNuM pratiSThita purUSo kyAranA thaI cUkyA che. bIje varase huM evI vyavasthA karanAra chuM ke tene kAryagata zreNI para mUkI ApIza ane pachI ApaNuM kArya cAlu thayAM jaze, ane jyAre huM hiMdamAM AvavA ahIMthI upaDiza tyAre ahIM evA mitro raheze ke je mane avalaMbana ApatA rahI hiMdamAM Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 vyAkhyAna sAhitya saMgraha dvitIya paNa madada karyA karaze, te tamAre kaMI paNa bIhIvAnuM nathI. jyAM sudhI tame miza. narIonA prayatna joI raDyA karaze, ane te mATe kaMI paNa karavA zaktimAna thayA vagara kUdakA mAryA karaze tyAM sudhI huM tamArA pratye hAsya karate ja rahIza tame nAnI putaLIo jevA che, arthAta tame ke mAtra che. svAmI purANuM bALake mATe zuM karI zakaze? mArA putra huM jANuM chuM ke mAre AvIne tamArA TeLAmAMthI kharA manuSyane upajAvavA paDaze. huM sArI rIte jANuM chuM ke hiMdamAM phakta strIo ane bAyelAe ja vase che. AthI tame gusse thatA nahi tyAM kArya karavA mATe mane sAdhanene khapa paDaze huM nirvIrya purUnA hastakamAM mane mUkavA mAgatA nathI. tamAre te bAbatanI phikara rAkhavAnI nathI. je huM tamArAthI bane te karyA kare mAre te pahelethI te che. DA sudhI paDe ja kArya karavAnuM rahyuM che.A AtmA nivIryathI prApta thavAne nathI mArA mATenI bhIti tamAre rAkhavAnI nathI. paramAtmA mArI sAthe ja rahela che tamAre te phakta tamAre bacAva karavAnuM che, ane tema tame karI zake che eTaluM ja mane batAvI Apaze te mane saMtoSa thaze, amuka Ama mArA viSe kahe che, evuM lakhIne have vadhAre vAra mAruM mAthuM khAzo nahi. mArA viSe mUrkha amuka cukAde Ape che, te sAMbhaLavAne huM rAha jotuM nathI. tame nAnAM baccAMo ! yAda rAkho ke mahAna pariNAme, mahAna vairya, mahAna sahanazIlatA, ane mahAna prayatnothI ja prA. pta thAya che ka-nuM mana vakhate vakhata badalAtuM jAya che. evI bIka mane rahe che. mahAna kAryo mAtra zUravIre ja karI zake che, nahi ke bAyalAo. azraddhALu baccAMo! chevaTanuM ekI vakhate ATaluM te jANI le ke huM paramAtmAnA hastakamalamAM chuM jyAM sudhI huM pavitra chuM ane te paramAtmAne dAsa chuM tyAM sudhI mArA mAthAnA eka vALane paNa koI aDakI zakanAra nathI. vAMke karI zakanAra nathI deza prajA mATe kaMI kare pachI teo tamane madada Apaze ane tyAre AkhI prajA tamArI sAthe ja tamArI sahAyamAM raheze. bahAdura bane, vIra bane, manuSyanuM maraNa mAtra eka vakhata ja thAya che. mArA ziSya bAyelA kadI na ja hovA joIe. prema pUrvaka Apane sadAne vivekAnaMda. hAlA (a)mizanarIonA mithyA pralApa mATe tamane bahu gaMbhIrapaNe lAgI Ave che e jANI huM Azcarya cakita thAuM chuM. hiMdanA leke huM hiMdu khorAka ja lauM ema IcchatA hoya te teone eka rase tathA tenA nibhAva mATe nA paisA mokalavAnuM kRpAkarI kahe che A mUrkhAo kharI madadane eka nAnuM sarakho kakaDo paNa ApyA vagara bakavATa kare che, tethI mane hasavuM Ave che. bIjI bAjue je mizanarIo ema tamane kahetA hoya ke, sanyAsInAM be mahAna vrata-nAme pavitratA Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda ziSyazairyopadeza-adhikAra. 17 ane akicanatA-nene meM bhaMga karyo che te temane kaheje ke teo mahAna jAthA che. ha) mizanarIne maherabAnI karI patra lakhIne pUchajo ke teoe mArAmAM je asata vartane jayAM hoya tenI eka vigatavAra yAdI lakhI tamane mokalAve, agara tene mArA viSe keNe keNe khabara ApI che. tenAM nAme mekalAve, tathA te khabara eka cekasa manuSya taraphathI sIdhI rIte AvI che? Ama karaze te AkhA praznanuM enI meLe nirAkaraNa thaI jaze ane A ghaTATe pa enI meLe uDI jaze. mArA viSe pUcho te yAda rAkhajo ke kaI mAro mukhatyAra nathI. huM keInA kahevA pramANe cAlavA baMdhAyela nathI. mArA jIvananuM mizanaaMtima uddeza huM sArI rIte jANuM chuM are mArI pAse carivalInA niyama nathI. jema huM hiMdanA vatanI chuM tema AkhI duniyAne vatanI chuM. te te saMbaMdhe mithyA pralApa karavAne nathI meM mArAthI banI zake teTalI madada tamane ApI che have tamane tamArI potAnI madada maLavI joIe. e kayo deza che ke jene khAsa hakaka mArApara pahoMce che? zuM huM kaI prajAne vecAyelo gulAma chuM? tame beImAnI nAstika ! have pachI e mUrkha, arthahIna pralA5 vadhAre vakhata karatA nahi. ' meM ghaNI vakhata rIte kArya karyuM che ane eTale mArI pAse piso AvyA te kalaktA ane madrAsa mokalAvI Ape che, ane A badhuM karyA pachI zuM huM teonA kahevA pramANe cAlavA baMdhAela chuM? tame zaramAtA nathI ? zuM huM teone kaMI rIte devAdAra chuM? teo mArAM vakhANa kare tenI huM lezamAtra darakAra karUM tema chuM? ane teo mane nide tethI zuM huM DaruM tema ? mArA vhAlA putra! huM kaI vilakSaNu manuSya chuM ane tame paNa mane haju sudhI samajI zakyA nathI. tame tamAruM kArya karyA jAo, je na karI zake te baMdha rAkhe; paNa mane tamArA mithyA pralApa kahI satAvavA prayatna karatA nahi. mArI pITha pAchaLa rahI sahAya ApanAra manuSyazakti karatAM mahAna zakti, athavA prabhune athavA koI devane huM joI zakuM chuM. mArI AkhI jIdagI sudhI huM bIjAne madada Apate Avyo chuM. je deze mahAnamAM mahAna purUSa-rAmakRSNa parama haMsane janma Ape che te dezamAM tenAM kAryane sahAya ApavA thaDA rUpIA paNa jeo ekaThA karI zakatA nathI, ane mithyA pralA5 kara hoya te taiyAra rahe che, ane jene mATe teoe kaMI karyuM nathI paNa jeNe temane mATe banI zake teTaluM badhuM karyuM che tene tuM Ama kara, tAre Amaja karavuM joIe ! ema Adeza ApI tene te paLAvavA mAMge che! AvI upakAra vagaranI-kutazrI duniyA che. - tame ema kahevA Icche che ke je jJAtinA daramAM dabAyelA, vahemI dayAhIna, dAMbhika, nAstika, bAyelAo, keLavAyelA himAM tamane maLI Ave che tevA Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. dvitIya mAMnA eka tarIke jIdagI gujArava ane maraNa pAmavA huM janmava chuM? huM hIcakArA paNAne dhikkAruM chuM hIcakArA ke rAjakIya mithyA pralApa karanArA sAthe mAre kaI paNa levA devA ke nisabata nathI ke rAjanItimAM mane zraddhA nathI. jagatamAM prabhu ane satya e be rAjyanIti che. bAkInuM sarva mithyA che,huM kAle laMDana upaDI jAuM chuM. AziSa sAthe Apane vivekAnaMda. ( A pramANe kahI A ziSyazapadeza adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. subrAhmaNa-adhikAra. gata adhikAramAM gurU ziSyane zA batAve che. temAM gurU zabdano artha AcAryaupadezaka athavA vaDila thAya che. temAM Upadezaka-gurUne uddezIne tenA lakSaNo kahevAne A subrAhmaNa-adhikArane AraMbha karavAmAM Ave che. dharmopadezaka gurUmAM uttama prakAranuM brahmatva hovuM joIe. tethI tevA gurUo ja subrAhmaNa kahevAya che. ane te subrAhmaNamahAtmAo ja kharA brAhmaNa kahevAya che. Itara brAhmaNo mAtra nAmadhArI che. kharA subrAhmaNe ja Upadeza ApavAne adhikArI che ane temane Upadeza sarva prakAre AdaraNIya che. subrAhmaNanAM agIyAra lakSaNA, anud. (1 thI 10) kSamA damo dayA dAnaM, satyaM zIlaM dhRtighRNA / vidyA vijJAnamAstikyamete brAhmaNalakSaNam // 1 // kSamA, dama, dayA, dAna, satya, zILa, dhIraja, komaLatA, vidyA, vijJAna ane AstA-e brAhmaNanAM lakSaNe che. 1 + brAhmaNanuM brahmatva zuM kahevAya? satyaM brahma tapo brahma, brahma cendriyanigrahaH / sarvabhUtadayA brahma, etadrAhmaNalakSaNam // 2 // + 1 thI 12 purANa, samRti vigere. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricheda subrAhmaNa-adhikAra. 13e brahma eTale satya, brahma eTale tapa, brahma eTale IMdrayone nigraha ane brahma eTale sarva prANIo upara dayA. e brahma ja brAhmaNanuM lakSaNa che. 2 khare brAhmaNa keNa? AhiMsA satyamasteyaM, brahmacaryAparigrahI / kAmakrodhanivRttastu, brAhmaNaH sa yudhiSThara // 3 // he yudhiSThira rAja, je hiMsA kare nahIM, je satya bele, je corI kare nahIM, je brahmacarya pALe, je parigraha rAkhe nahIM ane je kAma tathA phradhathI nivRtta rahe te brAhmaNa kahevAya che. 3 kharA brahmatvanI prApti kayAre thAya che? yadA na kurute pApaM, sarvabhUteSu dAruNaM / __ kameNA manasA vAcA, brahma sampadyate tadA // 4 // jyAre mana, vacana ane karmathI sarva prANuo upara dArUNa pApa kare nahIM tyAre brahmane prApta kare che. 4 kevAM vacano bolanAra brahmatvane pAme che? yadA sarvAnRtaM tyaktvA, mRSAvAdAdivajitaM / .. anavadyaM ca bhASeta, brahma sampadyate tadA // 5 // jyAre sarva anaMta asatyane tyAga karI mRSAvAda pramukhathI rahita evuM niSa vacana bole tyAre ja brahma prApta thAya che. 5 jyAre adattAdAna tyAga nAmanuM mahAtrata dhAraNa karavAmAM Ave tyAre ja brahmatvanI prApti thAya che. yadA sarva paradravyaM, vahivA yadi vA gRhe / adattaM naiva gRhNAti, brahma sampadyate tadA // 6 // jyAre bAhera athavA gharamAM adatta evuM sarva paravya grahaNa kare nahIM arthAtu corI kare nahiM tyAre brahma prApta thAya che. 6. kevo purUSa AyuSyano kSaya thatAM brahma sthAnano adhikArI bane che? yeSAM japastapaH zaucaM, zAntirmuktirdayAzamaH / taizcAyuSaHkSaye vatpsa, brahmasthAnaM vidhIyate // 7 // Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 % vyAkhyAna sAhitya saMgraha dvitIya wwwwwwwwwwwx he vatsa, jemane japa, tapa, zauca, kSamA, mukti, dayA ane zamaNeya che, temane AyuSyane kSaya thatAM brahmasthAna prApta thAya che. 7 sarva jAtiomAM kevA purUSa brAhmaNa gaNAya che? brhmcrytpoyuktaassmkaanycnlossttkaaH|| sarvabhUtadayAyuktA brAhmaNAssarvajAtiSu // 8 // jeo brahmacarya ane tapathI yukta che, jemAM suvarNa ane mATInA Dhaphane samAna gaNanArA che ane jeo sarva prANuo upara dayA rAkhanArA che, tevAo sarva jAtiomAM brAhmaNa gaNAya che. 8 brahmacarya zivAyane brAhmaNa nAmadhArI brAhmaNa che. brAhmaNo brahmacaryeNa, yathA zalyena zalyikaH / anyathA nAmamAtraM syAdindragopAkhyakITavat // 9 // jema zalya vaDe zalpika kahevAya che, tema brahmacarya vaDe brAhmaNa kahevAya che. je tenAmAM brahmacarya na hoya te Idragepane kIDe ke je nAmathI devanI gAya kahevAya che, tema te nAmathI brAhmaNa kahevAya che. 9 bIje prakAre brahmanAM agIyAra lakSaNe. zamo damastapaH zaucaM, santoSaH zAntirArjavam / jJAnaM dayAcyutAtmatvaM, satyaM ca brahmalakSaNam // 10 // zama, dama, tapa, zauca, saMteSa, kSamA, saralatA, jJAna, dayA paramAvabhAva ane satya e brahmanAM lakSaNa che. 10 kevA brAhmaNe lekene tAravAne samartha thaI zake che? rUpajJAti (11-12 ) ye zAntadAntAH zrutapUrNakarNA jitendriyAH prANivadhAnivRttAH / parigrahe saGkucitA nirIhA ste brAhmaNAstArayituM samarthAH // 11 // jeo zAMta, dAMta, zAstra zravaNa karanArA, Iddhine jItanAra, prANIone vadhu karavAthI nivRtta thayelA, parigraha rAkhavAmAM sakeca karanArA ane niHspRha che. tevA brAhmaNe tAravIne samartha thAya che. 11 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda subrAhmaNa, vatisthAnAtizAyavarNana adhikAra ke brAhmaNa zAMta brahmalekane Azrita bane che? mokSAzramaM yazcarate yathoktaM, zuciH svsngklpityuktbuddhiH| anindhanaM jyotiriva prazAntaM, sa brahmalokaM zrayate dvijAtiH // 12 // je pavitra ane pitAnA saMkalpa pramANe buddhine preranArA thaI yathArtha mekSAzramane Acare che, te brAhmaNa IdhaNa vagaranA agninA jevA zAMta brahma lakane pAme che. 12 mA pramANe kahI A subrAhmaNa adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. yatisthAnAtizaya varNana--adhikAra, gata adhikAramAM uttama brahmatvane dhAraNa karanArA yatieja kahevAya che, kAraNa ke, brahmatvanAM sarva lakSaNe temane viSeja rahelAM hoya che, tevA satya brAhmaNa rUpa yatio je sthAne vase che, te sthAna sarva devarUpa ane sarva tIrtharUpa gaNAya che, tevA pratisthAnanuM mahAbhya batAvAne A yatisthAnAtizayanA varNanane adhikAra kahevAmAM Ave che. je sthAnamAM yati rahe che, te sthAnamAM sarva tIrtho ane sarva devatAo rahe che. anuSya. (1 thI 2) jitendriyaH sarvahito, dharmakarmaparAyaNaH / yatra tiSThati tatraiva, sarvatIrthAni devatAH // 1 // jyAM Idriyane jItanAra, sarva prANImAtranuM hita karanAra ane dharma karmamAM tatpara evA muni vase che, tyAM sarva tIrtho ane devatAo vase che. 1 * je sthAne yogIo mAtra nimiSa ke ardha nimiSa rahe che, te sthAna sarva kalyANakArI tIrtha ane tapovana rUpa gaNAya che. nimiSaM nimiSArddhambA, yatra tiSThanti yoginaH / tatraiva sarvazreyAMsi, tattIrtha tattapovanaM // 2 // 27 1-2 nAradIya purANa - - - - - - Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 vyAkhyAna sAhitya saMgraha hitIya je sthAnamAM rogIe eka nimiSa athavA ardha nimiSa rahe che, te sthAnamAM sarva kalyANa rahe che ane te sthAna tIrtharUpa ane tapavanarUpa gaNAya che. 2 mahAna yationA sthAnamAM tiryo paNa parasparane vairabhAva choDI de che. vasantatitrikA. vyAjRmbhamANavadanasyahareH kareNa, karSanti kesarasaTAH kalabhAH kilaike / anye ca kesarikizorakapItamuktaM, dugdhaM mRgendravanitAstanajaM pibanti // 3 // keTalAMeka hAthInAM baccAMo (mahAtmAnA AzramamAM ) bagAsAM khAtA siMhanI kezavALIone pitAnI suMDhathI beMce che, ane keTalAMka baccAMo siMhanA bALakoe dhAvyA pachI choDI dIdhela siMhaNe nA stanamAMthI utpanna thatuM dUdha dhAve che. 3 yogIonA tapovanamAM vRkSe paNa Atithya kare che. mAlinI. madhuramiva vadanti svAgataM bhRGganAdainatimiva phalananaiH kurvate'mI zirobhiH / nanu dadata ivAgha puSpadRSTi kirantaH, kathamatithisaparyA zikSitAH zAkhino'pi // 4 // bhamarAnA nAde vaDe jANe madhura AvakAra ApatA hoya ema dekhAya che, phaLanA bhAra vaDe jANe mastakathI namratA batAvatA heyA ema jaNAya che, puSpanI vRSTi karavAthI jANe agha ApatA hoya ema dekhAya che. ( AvI ceSTA uparathI) A vRkSa jANe atithionI pUjA karavAmAM keLavAyelA hoya evA jaNAya che. 4 tape vananA tiryaMconI vairabhAva rahita ceSTAenuM varNana. rAdrivajIvita. kroDanmANavakAghritADanazatairujjAgarasya kSaNaM, zArdUlasya nakhAkureSu kurute kaNDUvinodaM mRgaH / caJcaccandrazikhaNDituNDaghaTanAnirmokanirmocitaH, kiJcAyaM pibati prasuptanakulazvAsAnilaM pannagaH // 5 // 3 thI 5 subhASita ratnabhAMDAgAra, Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda thatisthAnAtizaya varNana-adhikAra. 143 ramatuM evuM je mRgalAnuM baccuM tenI pATunA prahAra vaDe kSaNavAramAM jAgele e je siMha tenA nakha rUpI aMke upara te bALaka mRgalAnuM baccuM pitAnA aMganI kharaja maTADe che; caLakatA picchAvALA A meralAe pitAnA cAMcanA prahAra thI jenI kAMcaLI utArI nAkhI che e sarpa, sUtelA neLIyAnA zvAsanA pavananuM pAna kare che. eTale suMghe che. 5 A pramANe kahI A yatisthAnAtizayavana adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. graMthasaMgrahitA. nIti. vinayavijayamuninAya, dvitIyapariccheda evamatraiva / . saGgrathitaH sugamArtha, vyAkhyAtRRNAM mude sadA bhUyAt // vinaya vijaya munie A ( vyAkhyAna sAhitya saMgraha nAmanA ) graMthane dvitIya parida vyAkhyAna karanArAonI sugamatA mATe saMgrathita karyo che, te sadA vyAkhyAna karanAra sAdhu tathA sAdhvIonA AnaMdane mATe thAo. hitIya pariccheda paripUrNa. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya pariccheda. dvitIya paricadamAM susAdhunI elakha viSe TuMka varNanamAM sthiratA kene kahevI. tRpti kema dhAraNa karavI, saMsAramAM nirlepa kema rahevuM, dareka padArthamAM nispRhatA kema rAkhavI, sarva prANIothI nirbhaya kema rahevuM, saMsAramAM kharUM tatva zuM che. sarva samRddhi kene kahevI tathA A sarva mahada bhAvanAnuM svarUpa prApta thayela gurUnuM varNana jevAthI sAdhupurUSamAM rahelI saralatA, bhASA bolavAnI Dhaba, ane upadeza zreNIne anubhava thaI zakela haze darekane sukhI ane zreSTha thavAne IcchA hoya che, paraMtu te sthitie pahoMcavAmAM dherya, nispRhatA ane nirAbhimAna vRtinI jarUra che A pramANe manuSya tarIke oLakhAvAne je lAyakAta prApta karavI joIe tenA mATe yogya thavA pUrve manuSya tarIkenI gaNanA thavI paNa muzkela che, te pachI temanA mATe uparokta sAdhu sthiti keTalI dUra thaI paDe? ATalA mATe manuSya tarIke yegya gaNatrImAM mUki zakAya tevA (jIjena) nA sabaMdhamAM vivecana karavuM yogya thaI zakaze. saMsAra vyavahAramAM rahevA chatAM uccavartana ane utkRSTa bhAvanAthI saMsArIsAdhu jIvana bhAgavatA jovAya che. eTaluM ja nahi paNa saMsAramAM gRhastha bhAve rahIne sujana paMktine egya sadaguNanuM sevana karavAthI krame krame manebala TrasTa thatAM bhAvanA nirmala thavAthI sAdhu purUSanA padane pahoMcavA ne paNa gya ava. sara prApta thaI zake che. tethI susAdhunA padane prApta karavAmAM nisaraNIrUpa sujana adhikArane atre AraMbha karavAmAM Ave che. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda sujana-adhikAra 15. sujana-adhikAra. A bhUmi temaja temAMnA sarvasthAne sajajanothI ja zebhe che, ke jeo paropakAraparAyaNa, gurU vAkayenuM yathArtha pAlana karanArA, sadAcArIo, dAna devAmAM Ananda mAnanArA, bIjA prANIone duHkhI joI pote duHkhI thanArA, samagranA hitamAM ane abhyadayamAM khuzI mAnanAra, samRddhinA samayamAM vinayathI vartana karanArA, bhUminA bhUSaNa rUpa, amRtamaya vAkyothI lekane anuraMjana karanArA, aDaga rIte satyanuM pAlana karanAra, koIne kaTu na lAge tevAM kharAM vAkya kahenArA. vagere aneka uttama guNagaNethI bharapUra hoya che, tenuM cAritra sevanathI manuSya mAtra mukti meLavI zake che, jene mATe, teo kevI rIte vartana kare che, ityAdi aneka kAryo darzAvavA sadaSTAnta A adhikAra AraMbhAya che, ke jenuM yathArtha manana karavAthI saMsAramAM sucAritrathI vartIne pariNAme mekSapade pahoMcAya che. kacI mAtA ja putravatI gaNAya? phaeNndravajA (1-2) gRhe gRhe santi sutA aneke, drohapramAdavyasanAvalIDhAH / . sattvekavayaM dhRtadhamedhairya, tvAmeva putraM jananI prasUtA // 1 // eka sujana pratye keI vidvAnanuM kahevuM che ke ghera ghera eka bIjAne druha Alasya ane aneka prakAranAM durbasanethI yukta ghaNu putra che paNa sAtvika vRttivALAomAM eka uttama dharma ane dhIrajatAne dhAraNa karanAra tune ja tArI mAtAe janma Ape che, arthAt AvA purUSonA janmathI ja mAtA janma ApanArI (putravatI) gaNAya che. 1 pRthvInI zebhA zuM che? airAvaNenaiva surendrasainA, kalpadrumenaiva sumerubhUmiH / zrIkaustubhenaiva mukundavakSaH, paJcAnanenaiva guhA vibhAti // 3 // airAvaNa hAthI vaDe jema IdranI senA zebhe che, kalpavRkSathI jema sumerUparvatanI bhUmi zobhe che, kastubha magvaDe jevI rIte zrIkRSNa mahArAjanuM vakSaH sthala (chAtI) zebhe che ane siMha vaDe jema guphA zebhe che tema je purUSa airAvaNa hAthInA je dareka kAryamAM masta banI gaMbhIratAthI gamana karate hoya, kalapavRkSanI mAphaka sarvanI IcchA pUrNa karate hoya, kaistubha maNInI peThe potAnA tejathI bIjAone AcchAdi Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 vyAkhyAna sAhitya saMgraha, tRtIya ta karI sanAM antaHkaraNane priya thai paDatA heAya ane sihu sarakhe parAkramI haiAya te purUSathI ja bhUmi AAbhe che. 2 sujanAne zuM roAbhAve che ? upajAti ( 3 thI 6 ) gurUpadezaH zrutimaNDanAni, satyaM mukhe'laGkaraNaM ca yeSAM / karAmbuje kaGkaNameva dAnaM, sarvAGgazRGgArakaraM ca zIlam // 3 // jene gurUnA upadeza teja kAnanAM ghareNAM che, ane jeenAM mukhamAM satya rUpIja alaMkAra rahelA che, ane hAthamAM dAna teja kaMkaNa ( kaDu) che. ane AkhA zarIramAM zAbhA karanArU' zILarUpa ghareNu che, AvA alakArAthI sujanA zAle che. 3 sujanane zaNagAra. zrotraM zrutenaiva na kuNDalena, dAnena pANirna tu kaGkaNena / vibhAti kAyA karuNAparANAM, paropakAreNa na candanena // 4 // kRpA parAyaNa purUSonA kAna zAstra zravaNathI zAle che, kuMDaLathI cAlatA nathI, hAtha dAnathI zAle che, paNu kaMkaNuthI nahi', ane zarIra pApakArathI cele che paNa candanathI nathI zeAlatuM; arthAt sujJapurUSA sadA satkathA zravaNu, dAna ane paropakAra karatA rahe che. 4 sarvarIte prazaMsanIya kANu ? varNyaH sa yo nAmakarmakArI, sa saMyamI yaH smaravIravArI | zUraH sa yo karmaripuprahArI, zuciH sa yo nAnyadhanApahArI // 5 // je nIca (nindavA lAyaka) karyAM na kare, teja vakhANavA lAyaka, je kAmane pAche haThADe (jIte) te sa'yamI, je ka'rUpa zatruene haNe (mekSa mArgane pAme) te zUravIra ane bIjAnu' kAMi paNa dravya na cAre, te pavitra samajavA. 5 kharA udAra carita kAne kahevA ? dAnI sa yaH svalpadhano'pi datte, mAnI sa yo dainyavaco na vakti / guNI sayaH sarvajane hitArthI, sA strI ca yA zIlaguNaprasaktA || 6 || peAtAnI pAse thADuM dhana hoya teApaNu je dAna Ape, teja dAtAra jANavA. kAi samaye paNa je dInatAvALuM (namaLu' ) vacana na le te mAnI, sarva prANI mAtranuM je hita ciMtave te guNI ane je zIyaLata parAya hAya teja strI kahevAya. da Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda sujana- adhikAra. 147 arthAt sajjA dAna ApavAmAM pachAta rahetA nathI, dInatA bhareluM vacana sa`bhaLAvatA nathI ane prANI mAtranu' hita cAheche. satpurUSAnI samRddhimAM taTasthabhAvanA vairAmya (7-8) bhavanti namrAstaravaH phalodgamairnavAmbubhirdUravilambino ghanAH / anuddhatAssatpuruSAH samRddhibhiH, svabhAva evaiSa paropakAriNAm || 7 || vRkSA phaLa AvavAthI namra thAya che, vAdaLAMe navA jalathI ghaNAM nIce Aveche ane satpurUSa! sa`pattieAthI namra thAya che mATe paropakArI purUSonA evA ja svabhAva che. 7 pRthvIne ratnAnI khANa zAthI jANavI taeva dhanyA yazasAM niketanaM, taireva ratnaprasavA vasundharA / balena vIryeNa dhiyAGgiyA zriyA, kurvanti ye zrIjinazAsanonnatim // 8 // je purUSA baLathI, parAkramathI,buddhithI ane zarIra sapattithI zrI jaina zAsana (zrI tIrthaMkarA praNIta AjJA vAyeA) nI unnati kare che, teja dhanya ane yazAnu nivAsasthAna che ane te naranA vaDe ja pRthvI ratnaprasavA (ratnAne janma ApanArI ) che. 8 pRthvI bahu ratnA che, tethI kAI dAnAdika guNAthI vismaya pAmavuM nahiM anuSTup. dAne tapasi zaurye ca, vijJAne vinaye naye / vismayo na di rtavyo, vaduranA vasundhA || U | kAinA dAna, tapa, zaiA, vajJAna, vinaya ane naya ( nyAya ) joI vismaya pAvuM nahIM, kAraNa ke, pRthvI bahu ratnavALI che, eTale pRthvImAM tenAthI caDIyAtA khIjA maLI Ave tema che. 9 satpurUSAnA svAbhAvika svabhAva. : drutavilambita. vipadi dhairyamathAbhyudaye kSamA, sadasi vAkpaTutA yudhi vikramaH / yazasi cAbhiratirvyasanaM zrutau prakRtisiddhamidaM hi mahAtmanAm // 10 // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya sagraha. tRtIya vipattimAM dhaiya, AkhAdImAM kSamA, sabhAmAM vANInI kuzalatA, yuddhamAM parAkrama, yaza meLavavAmAM prIti ane zAstramAM Asakti, eTalA guNu mahAtmAone svabhAvathI ja siddha che. 148 sujanAmAM parahita vRtti. vasantatilA( 11-12 ) padmAkaraM dinakaro vikacIkaroti, candro vikAsayati kairavacakravAlam / nAbhyarthito jaladharo'pi jalaM dadAti, santaH svayaM parahite vihitAbhiyogAH // 11 // sUrya kamalAne vikAzI kare che, caMdra pAyaNAnA Dhagane praSullita kare che ane vAdaLu prArthanA karyAM zivAya jala Ape che, tema satpurUSa pAte pararhuitamAM taiyAra che. 11 jainetara zAstrAnu kahevu che ke krUma pati zA vAste dharaNI dhAraNa kare che ? yeSAM manAMsi karuNArasaraJjitAni yeSAM vacAMsi paradoSavivarjitAni / yeSAM dhanAni sakalArthijanAzritAni teSAM kRte vahati kurmapatirdharitrIm ||12|| jeenAM mana karUNArasathI Anati che, jenAM vAkayeA khIjAnA deSa (nindA) thI rahita che, jenAM dhanA samagra jinAthI Azrita che arthAt jenu dravya dareka athIne maLavAthI upayeAgamAM Ave che, tevA purUSone mATe mahAkUma ( kAcamAnuM svarUpa dhArI paramAtmA peAtAnI pITha upara dharaNIne dhAraNa kare che. 12 kevA purUSA durlabha che. mAlinI manasi vacasi kAye puNyapIyUSapUrNAstribhuvanamupakArazreNibhiH prINayantaH / paraguNaparamANUparvatIkRtya nityaM nijahRdi vikasantaH santi santaH kiyantaH || 13 || jenAM mana, vacana ane kAyA puNyarUpa amRtathI paripUNuM che je puSkaLa upakArathI traNe jagane khuzI kare che ane bIjAnA thADA guNane patA jevaDA meATA karI sadA peAtAnA manamAM khuzI thAya che, evA satpurUSA keTalA che ? (arthAt viralA ja che) 13 * mana, vacana, ane kAyAthI je zubha kAya karyAMja kare che. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda sujana adhikAra. sajjanAnI kudaratI zAlA. zivarinI (14 thI 16 ) kare zlAghyastatyAgaH zirasi gurupAdapraNayitA, mukhe satyAvANI vijayIbhujayorvIryamatulaM / hRdi svacchAvRttiH zrutamadhigataM ca zravaNayovinAyaizvaryeNa prakRtimahatAM maNDanamidam // 14 // hAthamAM uttama prakAranuM dAna, mastakamAM gurUnA pagane praNAma karavApaNu, mukhamAM satya vANI, vijayavALA hAthamAM agAdha khaLa, ane hRdayamAM zuddhabhAvanA tathA kAnamAM zuddha zAstranu' zravaNa, e svabhAvathI meATA purUSAnA aizvaya vinA paNa zaNagAra che. 14 saMtanuM taravAranI dhAra upara rahevA jevu... trata priyA nyAyyA vRttirmalinamasubhaGge'pyasukaraM, vasanto nAbhyarthyAH suhRdapi na yAcyaH kRzadhanaH / vipadyuccaiH stheyaM padamanuvidheyaM ca mahatAM, 149 satAM kenoddiSTaM viSamamasidhArAvratamidam / / 15 / nyAyathI AjIvikA calAvavA upara prema, prANanA nAza thavAnA samaya Ave te paNa pApa karavuM nahi, adhama purUSAne yAcavA nahi, dukha`La mitranI pAse kaMI mAgavuM nahIM, duHkha Ave tyAre uttama rIte vartavuM, ane satpurUSAne pagale cAlavuM, AvuM taravAranI dhAra jevuM vrata satpurUSAne koNe zIkhavyuM che ? ( arthAt svataH siddha hAya ema jaNAya che. ) 15 sadguNInAM lakSaNa. pradAnaM pracchanaM gRhamupagate sambhramavidhiH, priyaM kRtvA maunaM sadasi kathanaM nApyupakRteH / 'anutseko lakSmyAM nirabhisArAH parakathAH, satAM kenoddiSTaM viSamamasidhArAvratamidam // 16 // gupta rIte dAna devuM, ghera Avela pANAne AdarathI mAna ApavuM, keAInuM priya karIne cupa rahevuM, sabhAne viSe karela upakAra kahevA nahI, dhanADhaya chatAM mada nahi, ni'DhAvALI pArakI vAtA karavI nahi, evI rIte mahAvikaTa taravAranI dhAra jevu* vrata satpurUSAne kANe batAvyuM che ? koie nahIM. ( e svAbhAvika ja jaNAya che.) 16 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 vyAkhyAna sAhitya saMgraha tRtIya sajjano kevA satparUSane varNave che. mAtA. (17 thI 24) yo nAkSipya pravadati kathAM nAnyasyAM vidhatte, na stauti svaM hasati na paraM vakti nAnyasya marma / hanti krodhaM sthirayati zamaM prItito na vyayIti santaH santaM vyapagatamadaM taM sadA varNayanti // 17 // je AkSepa karIne (nindA karIne) vAta karatuM nathI, keInI IrSyA karatuM nathI, pitAnI prazaMsA karatuM nathI, bIjAnI hAMsI karatuM nathI, tema bIjAnI gupta vAta belate nathI, krodhane haNe che, zamane sthira rAkhe che, prItithI jude na paDe athavA nAza na pAme evA madarahita sAtapurUSane hamezAM sajajane vakhANe che. 17 f mahatvarUSonI paraduHkhabhaMjana vRtti vArpezcana krizida haste nANAcitoDa, vRddhau vAddhaM zrayati yadayaM tasya hAnau ca hAnim / ajJAto vA bhavati mahataH ko'pyapUrvasvabhAvo, dehenApi vrajati tanutAM yena dRSTvAnyaduHkham // 18 // ahiM jovAtI rIte AkAzamAM rahele paNa candramAM samudranuM zuM kare che ke je A caMdramA samudranI vRddhimAM (bharatImAM) pote paNa vRddhine Azraya kare che, ane tenI hAnimAM (oTamAM pote paNa hAnistakSINatA)bhogave che athavA te mahAtmAone kaI apUrva svabhAva jANI zakAya tevuM nathI ke je bIjAnAM duHkha joIne te paNa zarIrathI ghasAI jAya che. sArAMzazukala pratipadAthI samudranI pUrNimA sudhI vRddhi thatI rahe che teja pramANe caMdra paNa zukala pratipadAthI pUrNimA sudhI vRddhi pAme che. pachI samudra tathA caMdra banne kSINatA pAme che, e joine kavie caMdrane sujana banAvI samudranA sukhathI sukhI ne duHkhathI duHkhI ema darzAvela che. beune paraspara Azraya hevAthI A kalapanA agya nathI. 18 sajananuM kartavya. satyAM vAcaM vadati kurute nAtmazaMsAnyaninde, no mAtsarya zrayati tanute nApakAraM pareSAm / # 17 thI 24 subhASita rana sadeha, Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda sujana-adhikAra 151 no zapto'pi vrajati vikRti naiti manyu kadAci skenApyetabhigaditamaho ceSTitaM sajjanasya // 19 // sAcI vANI bele che, pitAnAM vakhANa ane bIjAnI nindA karatuM nathI, kadApi masara(khAra-adekhAI)no Azraya karatuM nathI, bIjAonuM buruM karato nathI, potAne gALa Ape, nijo te paNa vikAra pAmate nathI, keI samaye paNa dhavaza thAya nahiM AvuM Azcarya janaka sajajanenuM kartavya koNe batAveluM che. (kaheluM che.) (arthAta svabhAvathI ja siddha che.) 19 sajjana divasanIpere zebhe che. nazyattandro bhuvanabhavano'bhUtatattvapradI, samyaGmAgaprakaTanaparo dhvastadoSAkarazrIH / puSyatpamo gilitatimiro dattamitrapratApo, . rAjattejA divasasadRzaH sajjano bhAti loke // 20 // tandrA (musti) ne nAza karanAra, bhuvanarUpI bhavanamAM utpanna thayelA addabhUta tatvane batAvanAra, sArI rIte mArgane pragaTa rIte dekhADanAra, candramAnI zobhAne haNa nAra, kamalanuM piSaNa karanAra, andhakArane gaLanAra, mitradevane(sUryane)pratApa ApanAra, samRddha tejavAna divasanA jevo ja sajana eTale supti haranAra bhUmimAM utpanna thayelA prANIone uttama tatvajJAnane mArga batAvanAra, samyagajJAnanA mArga prakaTa karavAmAM taskara, deSanA bhaMDAranI samRddhine nAzaka, pavAsananuM poSaNa karanAra ajJAnarUpa adhakArane gaLI janAra (nAthakaranAra) mitrone abhyadaya karanAra mahAtejasvI sajajana purUSa (divasa samAna) lekamAM zebhe che. 20 muninI sAthe sajajanenI ghaTanA. samyagdharmavyavasiMtaparaH pApavidhvaMsadakSo, mitrAmitrasthirasamamanAH saukhyaduHkhaikacetAH / jJAnAjyAsAtmazamitamadakrodhalobhamapazcAH, sadvRttADhayo muniriva jano sajjano rAjate'tra // 21 // samyaku dharmanuM AcaraNa karavAmAM parAyaNa, pApane nAza karavAmAM kuzaLa, zatru mitramAM sthira rIte samAna manavALe, sukha duHkhamAM eka sarakhI bhAvanAyukta hadayavAna, jJAnanA abhyAsathI jeNe mada, krodha, lobha, prapaMca vagere zAnta karela che e ane sadavartanathI bharapUra muninI mAphaka A saMsAramAM sajana prANI zobhe che. 21 * Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya 152 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. DAhyA mANaso sajanamAM kayAre gaNe? cittAhAdi vyasanavimukhaH zokatApApanodi, prajJotpAdi zravaNasubhagaM nyAyamArgAnuyAyi / tathyaM pathyaM vyayagatamalaM sArthakaM muktabAdhaM, yo nirdoSa racayati vacastaM budhAH santamAhuH // 22 // je purUSa dukhathI rahita ( nirbhaya rIte) manane prasanna karanAruM, zeka ane tApane haranArUM, buddhine utpanna karanArUM, kAnane priya, nyAya mArganuM anusaranAruM, sAcu, priya, malarahita, ardhayukta, baMdhana rahita, nirdoSa vAya gaThave (bele) tene sajajane jJAnI kahe che. 22 vidvAnenI vAkyAturImAM raheluM vazIkaraNa, mAtRsvAmisvajanajanakabhrAtRbhAjanAcAdAtuM zaktAstadiha na phalaM sajjanA yaddadante / kAcitteSAM vacanaracanA yena sA dhvastadoSA, . yAM zRNvantaH zamitakaluSA niti yAnti sattvAH // 23 // je phaLa sajana Ape che, te phaLa ApavAne mAtA, pati ( svAmI) - tAnA pitA, bhAI, strI, vagere jana samartha nathI ke je purUSanA prasAda phaLavaDe te manuSyanI kaI vacana racanA ja nirdoSa hoya che ke jenuM zravaNa karatAM ja prANIo nira (jhera vinAnAM) zAnta banIne nivRttine pAme che. 23 pavitra puNyavAne thoDA hoya che. muktvA svArtha sakRpahRdayAH kurvate ye parArtha, ye nirvyAjAM vijitakaluSAM tanvate dharmabuddhim / ye nirgarvA vidadhati hitaM gRhNate nApavAda, te punnAgA jagati viralAH puNyavanto bhavanti // 24 // jeo sadAya hRdayavALA, (dayAluo) pitAnA svArthane choDI daIne paramArthanuM kArya kare che, jeo niSkapaTa (badalAnI IcchAvinA) pAparahita dharmabuddhine vi. stare che, jemAM abhimAna rahitapaNe hitakAryo kare che ane apavAda grahaNa karatA nathI, tevA puNyazALI purUSa gaje (uttama purUSa) duniyAmAM thoDA ja thAya che. 24 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. sujana adhikAra. vaMdanIya purUSA. zArdUlavijhIti. ( 25 thI 29 ) vAJchA sajjanasaGgame paraguNe prItirgurau namratA, vidyAyAM vyasanaM svayoSiti ratirlokApavAdAdbhayam / bhaktizrArhati zaktirAtmadamane saMsargamuktiH khaleve yeSu vasanti nirmalaguNAstebhyo narebhyo namaH // 25 // sajjana purUSanA samAgamanI icchA, pArakA guNamAM prIti, gurUmAM namrabhAva, vidyAmAM Asakti, peAtAnI strImAM satASa, leAkApavAdathI bhIti, ahadevamAM bhakti, AtmAne damana karavAmAM (vaza karavAmAM) zakti, ane khaLapurUSanA samAgamathI mukti evA niLa guNNA jeemAM vAsa kare che tevA purUSone namaskAra, 25 saccAritra, na brUte paradUSaNaM paraguNaM vaktyalpamapyanvahaM, santoSaM vahate pararddhiSu parAbAdhAsu dhatte zucam / svazlAghAM na karoti noJjhati nayaM naucityamullaGghanyatyuktopyapriyamakSamAM na racayatyetaccaritraM satAm // 26 // 153 satpurUSo pArakA doSane khelatA nathI, gheADA evA paNu pArakA guNune nira Mtara kahe che, vaLI para sa'patine viSe abhilASA rAkhatA nathI, para pIDAne viSe zeAkane dhAraNa kare che. tathA AtmaprazaMsA karatA nathI, naya (nyAya athavA vinaya ) nA tyAga karatA nathI, ceAgyatAne ullu'ghana karatA nathI, peAtAne kAi duSTa vacana kahetA tenA tarapha krodha batAvatA nathI, tethI A satpurUSAnu cAritra sarvottama che. 26 sajjanAne upamA ApavA lAyaka koI paNa padArtha nathI. kSAro vArinidhiH kalaGkakaluSacandro ravistApakasparjanyazcapalAzrayo'bhrapaTalAdRzyaH suvarNAcalaH / zUnyaM vyoma rasA dvijihyavidhRtA svardhAmadhenuH pazuH, kASThaM kalpatarurdRSatsuramaNistatkena sAmyaM satAm // 27 // samudra khArA che, caMdramAM kalakI che, sUrya uSNu che, megha vIjaLIneA Azraya karIne rahyA che, merU meghanAM vAdaLAthI adRzya che, AkAza zUnya che, pRthvIne zeSanAge dhAraNa karelI che, kAmadhenu' pazu che, kalpavRkSa kASTha che, ane ciMtAmaNi patthara 20 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 vyAkhyAna sAhitya saMgraha tRtIya che, tethI saMpurUSanI ke padArthanI sAthe tulanA karI zakAya tema nathI. (arthAt sapurUSanI sanmukha upalAM sarva padArtha nisteja che. 27 uttama janamAM rahelA nava amRtanA kuMDe. cetaH sArdrataraM vacaH sumadhuraM dRSTiH prasannojvalA, zaktiH zAntiyutA matiH zritanayA zrIdardAnadainyApahA / rUpaM zIlayutaM zrutaM gatamadaM svAmitvamutsekatA, nimuktaM prakaTAnyaho nava sudhAkuNDAnyamUnyuttame // 28 // atizaya kamaLatA yukata haya, sundara miSTa vacana, prasannatAthI ujavala daSTi, (mIThI najara ) sahanazIlatA cakata zakti, nyAyanA AzrayavALI buddhi, dAnathI dInatA haranArI lakSamI, sadAcaraNa yukata svarUpa, garva vinAnuM zAstra-zravaNa, uddhatapaNa vagaranuM svAmIpaNuM, (adhikArItva AvI rIte cekhA dekhAtA uttama purUSamAM nava amRtanA kuMDe che. 28 mahAna purUSonA satya baLanA AdhArathI A pRthvI TakI rahI che. ye dIneSu dayAlavaH spRzati yAnalpo'pi na zrImado, vyagrA ye ca paropakArakaraNe hRSyanti ye yAcitAH / svasthAH santi ca yauvanonmadamahAvyAdhiprakope'pi ye, taiH stambhairiva susthiraiH kila bharaklAntA dharA dhAryate // 29 // je garIba maLe upara dayALa che, alpa evo lahamImada paNa jene aDakate nathI, (dhanADhaya che chatAM abhimAna rahita che,) pare pakAra karavAmAM vyartha citta che, yAcanA karavAthI khuzI thAya che, vanarUpI saMnipAtanA meTA vyAdhinA kepamAM paNa jeo ravastha rahe che, acaLa evA te thAMbhalAthI (mahAna purUSothI) ghaNuM bhAra vALI A pRthvI acaLa rahI che. 29 sarvajana hitakara mArga. dhA-(30-31 ) prANAghAtAnivRttiH paradhanaharaNe saMyamaH satyavAkyaM, kAle zaktyA pradAnaM yuvatijanakathAbhUkabhAvaH pareSAm / tRSNAsrotovibhaGgo guruSu ca vinayaH sarvabhUtAnukampA, sAmAnyaH sarvazAstreSvanupahatavidhiH zreyasAmeSa panthAH // 30 // Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parida. - sujana, sujana durjanatA-adhikAra. 15 prANinI hiMsA karavI nahi, paradhana ceravuM nahi, satya bolavuM, samaya Ave zakti pramANe dAna karavuM, parastrI sAthe vAta karavI nahi, tRSNane nAza, gurUjI tarapha vinaya, sarva prANi upara dayA, uparanA sarva niyamo sarva zAstrane mAnya che te uparathI siddha thAya che ke kalyANane raste Aja che. 30 sajjano kene vandanIya nathI? namratvenonnamantaH paraguNakathanaiH svAnguNAnkhyApayantaH, svArthAnsampAdayanto vitatabahutarArambhayatnAH parArthe / kSAntyavAkSeparUkSAkSaramukharamukhAndurjanAnduHkhayantaH, santaH sAzcaryacaryA jagati bahumatA kasya nAbhyarthanIyAH // 31 // jeo bIjAne namavAthI moTAI pAmelA, bIjAnA guNunA vakhANa karavAthI piote prakhyAta thayelA, paropakAra vRttithI karela kAryane lIdhe svArthane sAdhanArA, (IzvaranI kRpAvALA) mukhathI apamAnanA kaThora akSara belanArA mUrkhane jeo titikSA (zAMti) guNathI duHkhI karanArA (mUrkhane lajajALa karanArA) jagamAM bahumAna pAmelA, evA Azcarya yukta AcaraNavALA saMta purUSonI pheNa prArthanA na kare? (arthAt sarva prArthanA kare) e bhAve che. 31 cho . kAma vicAra kare, Dare nahi te jana DAhyo, guNano na dhare garva, sarvathI heya savA; vaDuM na vAve vera, jheranI jIbha na rAkhe, madhura vacananAM miSTa, catura thaIne phaLa cAkhe; vaLI kaLAya nahi te keIthI, parane pAme pAra che, duniyAmAM te dalapata kahe, DAhya DahApaNadAra che. 32 sujana durjanatA-adhikAra, jagatamAM vastA aneka manuSyano svabhAva ane vartana eka sarakhuM hoI zakatuM nathI, upara joyela guNavALa sajajana purUSa hoya che, tema jagatamAM durjane paNa che tenA saMbajamAM dareka vyaktie jANavuM ja joIe kAraNake, aneka durjane kevA hoya che tenuM jJAna tenA rUpa uparathI thatuM nathI, paraMtu tenA uttamAma guNa uparathI Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. thaI zake che temAM jagatamAM keTalAka pAmare ema mAne che ke uttama sthAna uttama va, uttama bhUSaNe, uttama bhejana vagere karavAmAM ja uttamatA che te purUSone uttama evA sajajana ane adhama evA durjanane bheda batAvavA sArU A adhikArane AraMbha karavAmAM Ave che. kArya uparathI sajjana-durjananI samaja. anuSka6 (1 thI 8) nIcAH zarIrasaukhyArthamRddhivyApAyamadhyamAH / / kasmaicidadbhutAthAya, yatante punaruttamAH // 1 // nIca purUSe zarIranA sukha mATe yatna kare che, ane madhyama purUSa vaddhi (dhana) nI prApti mATe yatna kare che ane uttama purUSe te addabhuta (sarvane sukha utpanna karanAra) evA artha mATe yatna karI rahyA che, temaja - bAlye'pi madhurAH ke'pi, drAkSAvatke'pi cUtavat / . vipAke na kadApIndravAruNIphalavatpare // 2 // keTalAka bAlyAvasthAmAM drAkSanI mAphaka madhura che. ane keTalAka AMbAnI mAphaka madhura che. paraMtu temAMthI keTalAka IMdravArUNanA phala (IMdaravArUNIyA-iMdrAmaNa) nI mAphaka pAke tyAre paNa madhura thatA nathI. 2 vaLI- gItazAstravinodena, kAlo gacchati dhImatAm / vyasanena tu mUrkhANAM, nidrayA kalahena vA // 3 // paMDita-jJAnI purUSane vakhata zAstravAMcavAnA AjadathI ane mUkhane samaya vyasana leza ke nidrAthI nirgamana thAya che. 3 sajana-durjananI nIzAnI. tuSyanti bhojanairvimA mayUrA ghanagarjitaiH / sAdhavaH parasantoSaiH, khalAH paravipattiSu // 4 // brAhmaNe bhejanathI, mayUra megha garjanAthI, satparUpe bIjAone saMtoSa thavAthI, ane khaLa purUSe bIjAone dukhI thavAthI, saMteSa pAme che. 4 temaja- nAlikerasamAkArA dRzyante ke'pi sajjanAH / anye tu badarAkArA bahireva manoramAH // 5 // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -~ -~~ -~~~- ~~-~ sujana janatA adhikAra 159 keTalAka sajjana purU nAlikera (nALIyera)nA samAna AkAravALA dekhAya che, paraMtu bIjA te bAranA jevA AkAravALA che eTale bahArathI ja sundara manehara dekhAya che paraMtu aMdara te vikArI che. 5 sajjanane supaDAnI upamA ane durjanane cAlaNInI upamAthI ghaTAve che. sarAkyavidoSAna, guNAgRti gSataH | doSagrAhI guNatyAgI, pallolIva hi durjanaH // 6 // vidvAna-sajajana purUSa sUpaDAnI peThe deze tyajI guNe ja grahaNa kare che ane durjana cAlaNanI peThe guNa tajI daI deSa grahaNa kare che. 6 sajanane haMsanI sAthe ne durjanane bhuMDanI sAthe vaTAve che. durjano doSamAdatte, durgandhimiva sUkaraH / / ___ sajjanazca guNagrAhI, haMsaH kSIramivAmbhasaH // 7 // - jema bhuMDa durgadha (vijhA ) grahaNa kare che tema durjana deSaja svIkAre che, jema haMsa pANIthI mizrita dUdha judu pADIne tene (dudhane) grahaNa kare che, tema sajana purUSa avaguNamAMthI guNaja grahaNa kare che. 7 kene kaI vastu priya hoya che.? mAkSikAH kSatamicchanti, dhanamicchanti pArthivAH / nIcAH kalahamicchanti, zAntimicchanti sAdhavaH // 8 // jema mAkhIo pitAne besavA mATe cAMdAne, (gaDagumaDane) rAjAe dhanane, nIca purUSe kalezane Icache che, tema saMta purU zAMti Icche che. 8 durjana tathA sujana purUSanuM avaguNa guNa grAhIpaNuM. mAryA-(9 thI 11) pracchAdayati durAtmA, sujanaH prakaTayati paraguNAnkAle / tirayati bhuvanAni tamastAnyeva raviH prakAzayati // 9 // durAtmA purUSa pArakAnA guNane jyAre vakhata maLe tyAye DhAMkI deya che, ane sujana purU pragaTa kare che. jema rAtri viSe aMdhArUM bhuvanene DhAMkI deya che, ane sUrya bhuvanane prakAzavALAM kare che. huM guNaguNa grahaNa karavAmAM samayanA be bhAganuM daSTAMta anukurutaH khalasujanAvagrimapAzcAtyayoH sUcyAH / vidadhAti randhrameko, guNavAnanyastu pidadhAti / / 10 // . Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya sugraha. sAyanI aNI tulya duna, ne sAyanu' dorA yukta nAku sajjana purUSa che, kAraNa ke seAya jema chidra na hoya tyAM chidra pADe che tema duja na purUSa paNa jenAmAM doSa na heAya tenAmAM dveSaneA Aropa kare che. jema seAyanu nAku dvArAthI chidra DhAMke tema guNavAna sujjana purUSa bIjAnA chidrane DhAMke che. 10 158 guNImAM dASa guNarUpa che ane dASavALAmAM guNa paNa doSa thai jAya che. doSo guNAya guNinAM mahadapi doSAya doSiNAM sukRtam / tRNamiva dugdhAya gavAM, dugdhamiva viSAya sarpANAm // 11 // doSa paNa guNI manuSyAnA guNa mATe thAya che. ane maheTA paNa guNu (su kRta) doSavALA manuSyeAnA doSane mATe thAya che, tyAM dAkhale| Ape che ke, ghAMsa (guNahIna che te paNa) gAyanA dUdhane utpanna kare che ane sarpAne ApeluM dUdha (guNavALuM che te paNa) jema tenA jheramAM vRddhine kare che. tadvat 11 sajana tathA dujanane vidyAdi zakti maLe tA kema upayeAga kare che? 3panAti. vidyA vivAdAya dhanaM madAya, zaktiH pareSAM paripIDanAya / khalasya sAdhorviparItametajjJAnAya dAnAya ca rakSaNAya // 12 // dunane vidyA vivAdane mATe, dhana madane mATe ane zakti bIjAne pIDavAne mATe thAya che. ane sajjana purUSane tethI viparIta-eTale vidyA jJAnane mATe, dhana dAnane mATe ane zakti khIjAnA rakSaNane mATe thAya che. 12 kAithI du:kha pAmelA sajjana ne sukha pAmelA duja na kema varte che? vasantatilakA. Akrozito'pi sujano na vadatyavAcyaM, niSpIDito'pi rasamudvirate yathekSuH / nIco jano guNazatairapi sevyamAnoM, hAsyena tadvadati yatkalahe'pyavAcyam ||13|| jema zeraDIne sAMThe yatramAM pIlANA heya tA paNa te madhura rasa Ape che, tema keAie satpurUSanA tiraskAra karyAM hAya tA paNa te nIMdavA cegya vacana kyAre paNa khelatA nathI, ulaTuM miSTa bhASaNa kare che. para Mtu se'kaDabaMdha lAbhA ApIne dunanI sevA karI hoya chatAM kalezamAM paNa je vacana na belavuM joie tevuM vacana duna mazkarImAM khele che. 13 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sujana durjanatA adhikAra. eka rgImAM bheda viSe. razAnDrelavijhIti. (14-15) zauklye iMsabakoTayoH sati same yadvadvatAvantaraM, aroor kokilakAkayoH kila yathA bhedo bhRzaM bhASite / paitye maharidrayorapi yathA mUlye vibhinnArghatA, mAnuSye sadRze tathAryakhalayodUraMvibhedo guNaiH // 14 // haMsa ane khagale khanne dheALA hoya che, parantu jyAre gati kare che, tyAre khagalA ane husa ema mAlUma paDe che. tema kAgaDA ane kAyala ane kALAM hAya che, parantu jyAre khele tyAre bheda jaNAya che. tema sAnu' ane hasadara banne pILAM hAya che paNa mUlya thAya tyAre vibhedAtA (bhedavALe arthe) jaNAya che. tema Aya (sajjana) ane khaLa (duSTa) banne manuSya che parantu bannenA guNeAthI bheda jaNAya che. 14 sajjana-dujana-ane rAkSasa kAne kahevA ? te vai satpuraSAH parArthaghaTakAH svArthAnparityajya ye, sAmAnyAstu parArthamudyamabhRtaH svArthAvirodhena ye / mI mAnuSarAkSasAH parahitaM svArthAya nighnanti ye, tu ghnanti nirarthakaM parahitaM te ke na jAnImahe / / 15 / ye je purUSA svArthanA tyAga karI paropakAra kArya kare che te satpurUSA kahevAya che, je peAtAnuM sudhArIne khIjAnuM paNa sudhAre te madhyama purUSA kahevAya che, je svasukha sAdhavAne mATe paranu` khagADe che te manuSyajAtimAM rAkSasa mAnavA, paraMtu peAtAnA svArtha sudhare nahi te anyanuM vagara kAraNe magADavu' te purUSAne kaI upamA ApavI e amA jANI zakatA nathI, 15 sArA narasA manuSya viSe. 86 mA pAvA te gaDhathI utaryA, mahAkALI re " e rAga * jana bhalA e bhUtaLa mAMya, je julamI jatA jaNAya, e zighra jenee kIdhAM rUDAM kAma, dhanya na rahyuM je nizcaLa nAma, e zighra lapata kAvya bhAga pahelA. dhanya janama dhariyA I A 16. avatariyA ? janama dhariyA ! avatariyA ? 17 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya sauMgraha. 18 19 20 21 22 jeNe sevyA mAne mApa, dhanya janama dhariyA ! jeNe saiAnA lIdhA zApa, e zizna avatariyA ? jeNe pALyA mANasa pAMca, dhanya janama dhariyA ! jeNe leAle lIdhI lAMca, e zida avatariyA ? jeNe dharI dharamanI rIta, dhanya janama dhariyA ! jenI pApa upara bahu prIta, e zighra avatariyA jeNe saiAne kIdhAM sukha, dhanya janama dhariyA ! duniyAne dIdhAM du:kha, e zida avAyA ? jeNe dIdhA sadaiva sumedha, dhanya janama dhariyA ! jeNe karyAM garikhapara krodha, e ziH avatariyA ? jenAM vidha vidha thAya vakhANu, dhanya janama dhariyA ! jeNe paranA lIdhA prANa, e zizna avatariyA ? jeNe yAthI dIdhAM dAna, dhanya janama dhariyA ! je nirlaja te nAdAna, e ziH avatariyA ? je prajA taNA pratipALa, dhanya janama dhariyA ? je cAra thayA caDALa, e zighra avatariyA satyavAdI zANA zeTha, dhanya janama dhariyA ? jeNe pApe bhariyAM peTa, e zida avatariyA ? jenI tanamana sArI Teva, dhanya janama dhariyA ? na bhajyA dalapatanA deva, e zizna avatariyA ? 27 sujana khIkhI ane durjana mIyAMnI vArtA. 23 24 25 26 A ve Tvina kahAM ke mike pAMumeM jItI? mIyAM bahu karIne gAmaDAmAM rahenAra eka musalamAna hatA. te bicArAne kAMi paNa nokarI nahIM maLavAthI khaDanA bhArA lAvI vecI peAtAnA nibhAva ghaNI muzkelIthI karatA hatA. paMDa para phATala-tuTala lUgaDAM e miAMne zaNagAra hatA. lUkhA--sUkA jAranA roTalA ne AchI-pAtaLI chAza tenu leAjana hatu`. pagamAM 5garakhuM paheryAMne paMdareka varSa vitI gayAM haze, eTalI mudatamAM rUpa-savA rUpiA kharacI pagarakhAM levAnI zakita AvI naheAtI. tenI strI marIama ghaNI bhalI hatI. raeN'TIA pUNInI upaja peAtAnA khAviMdane ghara calAvavAmAM te meTI madadagAra thaI paDhatI hatI, miAMbhAi pAte hiNukamAu paNa mijAjanA bhaMDAra hatA, kahevata che ke-nabaLA mAMTI bairI para zUrA" haravakhata miAMbhAi khIkhIne satAvyA karatA paNu samajI bicArI marIama khunIAdanu pharaja da hAine khAmeAza pakaDatI. * katukamALA, 10 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda sujanadurjanatA, guNaprazaMsA-adhikAra 161 eka vakhata mibhAIe ghaNI takarAra karatAM bIbIne na kahevAnAM vacana kahyAM tethI bIbIe namratAthI mine kahyuM ke-"miA sAheba, aba bahuta huI, mere te mApha karanA" mi-kayA bahuta huI ? kucha mArI te nAha? bIbI-ItanAhI bAkI hai ! e bhI marajI have te kara lo. mi-( gusse thaIne) raMDI! jAde TakaTaka karegI te sAta tAlIkAM jUtI mAra mArake haDI teDa DAuMgA. bIbI-ve dina kahAM ke mike pArlameM jAti?" A sAMbhaLI mionuM veNu pitAnA manamAM ja rahyuM. pitAnI pAse na hoya tevA sAdhanathI baDAI mAranAra mUrkhanA daSTAMtanI A vAta che. miA duja na hato ane bIbI sujanatAvALI hatI. ( A pramANe kahI A sujana-durjanatA adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. guNaprazaMsA-adhikAra. gata adhikAramAM sajajana ane durjana purUSonA saMbaMdhamAM kahevAmAM AvyuM che, temAM bIjI kaI rIte nahi paNa uttama evA guNothI sujanapaNuM ane durgAthI nIcapaNuM siddha karavAmAM AvyuM che temAM eTaluM jJAtavya bAkI rahe che ke, guNe zuM karI zakaze ? eTale guNemAM kayA prakAranI sattA che te jaNAvavA sArU A adhikArane AraMbha karavAmAM Ave che. A adhikAranA piTA bhAgamAM eka paNa guNa doSone nAza kare che 1, eka guNa te avazya dhAraNa kare Ie 2, eTalA guNa vaira karAvanArA thAya che 3, guNavAna purU ghaNuM karIne kalezane prApta thAya che 4 guNavAna purUSa lAMbA vakhata sudhI eka sthAnamAM Take te devathI sahana karI zakAtuM nathI, 5, guNavAna purUSomAM guNa guNarUpa thAya che 6, guNavAna purUSa guNane chete nathI, 7, guNa purUSane deSa paNa vara zreSTha) che 8, guNa purUSane hAne deSa paNa mahAna dekhAya che 9, guNI aMgIkRta vastunuM pratipAlana kare che 10, guNI anAcAranuM AcaraNa kare nahIM 11, kahelA vacananuM pratipAlana kare 12, guNa guNa rahI zakatuM nathI 13, guNethI pUjyapaNuM che nahi ke janmathI 14, guNa bIjA gu. zunI apekSA rAkhe che 15, guNa purUSa ja guNane jANe che 16, guNanA lAbhanA abhAvamAM mahAna purUSa sthAnane tyAga kare che 17, popakArane mATe satyarUSAne 21 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 vyAkhyAna sAhitya saMgraha, tRtIya vibhUti rUpI guNa che 18, je jene jANatA nathI te tene nide che. 19, mahA purUSA ne hAni nathI paraMtu te sthAnane hAni che 20. mahA purUSamAM lekAinI zaMkA na karavI 21, guNavAna purUSa durbala heAya te paNa uttama che 22 ? Ama khAvIza prakAre guNInu svarUpa jANI zakAya che tethI tenuM A adhikAra sAthe ekIbhAva ( ekapaNuM) che. mATe te bAbatamAM vizeSa na lakhatAM A adhikAranA AraMbha karavAmAM Ave che. guNAnI prasiddhi svataHja thAya che. anuSTup ( 1 thI 10 ) guNAH kurvanti dUtatvaM, dUre'pi vasatAM satAm / ketakIgandhamAghrAya, svayaM gacchanti SaTpadAH || 1 || satpurUSo ghaNA dUra vasatA hAya, paNa peAtAnA guNA tApaNuM kare che ( a rthAt potAnA guNNA jagatamAM prasiddha thavAthI manuSya darzana arthe Ave che ) jemake ketakImAM sugadhInA guNa hovAthI bhamarAe pAtAnI meLe kevaDA tarapha AkarSAya che 1 guNavAn padArthanA sa'saganuM phaLa, guNavajjanasaMsargAdyAti sarvo'pi gauravam / puSpamAlAprasaGgena, sUtraM zirasi dhAryate // 2 // guNahIna manuSya je guNuva'ta sajjananI sAmatamAM Ave te avazya maheATAi meLave che, jemake sUtara puSpanI mALAmAM guMthAvAthI deva ke manuSyanA kaMThamAM rahe che kAraNa ke puSpa rahita sUtara kaMThamAM perAya nahi. 2 guNA jaNAvavAmAM sAgana khAvAnI jarUra nathI. yadi santi guNAH puMsAM, vikasantyeva te svayam | na hi kastUrikAmodaH, zapathena nirvAyate // 3 // je mANasAmAM guNA bharelA che te mANasa guNNAne lIdhe peAtAnI meLe jagamAM jAhera che; jemake A kasturI che anya vastu nathI evI kasturInI sAkhItI karavA mATe sAgana khAvAnI jarUra nathI. kAraNa ke kasturInI suga MdhI ja suprasiddha che. 3 * 1 thI 6 subhASita ratna bhAMDAgAra. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda guNaprazna sA-adhikAra. guNagrAhI, deASane jotA nathI. ketakIkusumaM bhRGgaH khaNDyamAno'pi sevate / phoza: nAma skvanti, muLAvatacetasaH // 4 // kAMTAthI khaMDita thayelA bhramara paNa guNagrAhI heAvAthI kevaDAnA puSpanu` sevana kare che; kAraNake guDDAvaDe haraNa thai gayela che. aMtaHkaraNa jevuM evA manuSyane deSA zu kare ? ( arthAt guNugrAhI purUSA deSane jotA ja nathI. ) 4 guNA meLavavA mATe purUSanA prayatna jaNAve che. aho guNAnAM prAtyartha, yatante bahudhA narAH / muktA yadarthaM bhagnAsyA itareSAM ca kA kathA || 5 // AzcaryanI vAta che ke guNAne mATe ghaNA prakAre purUSA prayatna kare che jene mATe ( guNa-dorA mATe ) meAti paNa chIdravALAM thai jAya che temaja meAkSa pAmanArA purUSA nAza pAme che ( arthAt udArika zarIraneA nAza karavA paDe che ) te khIjAnI tAM zuM vAta karavI ? pa manuSya guNathI pUjAya che, paNa rUpathI pUjAtA nathI. guNena spRhaNIyaH syAnna rUpeNa yuto janaH / saugandhyavaya nAdeyaM, puSpaM kAntamapi svayam / / 6 / / dareka manuSya guNu vaDe grAhya ( spRhA karavA ceAgya ) che. kAMi rUpa vaDe mANasa grahaNa karavA yAgya thatA nathI. kAraNake puSpa ghaNuM suMdara ane maneAtura hAya paraMtu sugaMdha rahita haiAya te te grahaNa karavA cegya nathI. 6 guNI tathA nirguNI manuSyamAM mATu antara che. guNinAM nigurNAnAM ca dRzyate mahadantaram / hAra: jagataH strILAM, nUpurAni ca ADhyoH || 7 || 163 guNI ane nirguNI manuSyamAM ghaNAja pheraphAra che. ( eTale pAtapeAtAnI cegyatA pramANe mAna maLe che) tyAM dRSTAMta Ape che ke-meAtIneA hAra :( guNu-sutarane lIdhe ) kaMThamAM vherAya che, ne jhAMjharanA upayAga pagamAM ja thAya che. cha dunIyAmAM guNAnurAgI paNa thADA che. AsatAM guNinastAvadbhUSitAzeSa bhUtalAH / yeSAM guNAnurAgo'sti, sAmprataM te'pi durlabhAH // 8 // 7 thI 11 sukita mukatAvaLo. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha, tRtIya samagra bhUmaMDaLane zaNagAravAvALA guNi purUSe te eka tarapha rahyA paraMtu jeene guNamAM prema che, tevA purUSe paNa hamaNAM(Aja kAlanA vakhatamAM) durlabha che.8 manuSyo guNathI ja gauravane pAme che. guNairgauravamAyAnti, na mahatyA'pi smpdaa|| pUrNenduH kiM tathA vanyo, niSkalaGko yathA kRzaH // 9 // manuSyo guNathI ja gairava (moTAI) ne prApta thAya che mahaTI saMpattithI nahi. kaza, (pAtaLa) kalaMka rahita bIjane candramA jema manuSyothI vandAya che, tema sakalaMka e pUrNa candra vandanAne pAtra thatuM nathI. huM pUrNa saMpattivALAe paNa guNane tyAga na kare. guNeSvanAdaraM bhrAtaH, pUrNazrIrapi mA kRthAH / sampUrNo'pi ghaTaH kUpe, guNacchedAtpatatyadhaH // 10 // he bhAI! tane saMpUrNa lakSamI prApta thAya te paNa guNamAM anAdara kara nahi. kAraNake ghaDe saMpUrNa hoya te paNa guNa (deraDA) nA kapAvAthI kUvAmAM nIce paDI jAya che. 10 guNIpaNu kevaLa svAbhAvika hotuM nathI. gatA ye pUjyatvaM prakRtipuruSA eva khalu te, janA doSatyAge janayata samutsAhamatulam / na sAdhUnAM kSetraM na ca bhavati naisargikamidaM, guNAn yo yo dhatte sa bhavati sAdhurbhajata tAn // 11 // je leke pUjyapaNAne pAmyA che te nakkI svabhAvathI purU che ( kAMI devatAo nathI) mATe he manuSya! dezanA tyAgamAM atula evA utsAhane dhAraNa karo. sAdhu (guNa) purUSanuM kyAMya kSetra (khetara) nathI hotuM. tema svabhAvathI ja koIne guNIpaNuM hotuM nathI. paraMtu je je purUSa guNene dhAraNa kare che te te sAdhu ( guNa ) kahevAya che mATe tame guNene bha. 11 guNI para dRSTAMta. + suratamAM eka vijayakuMvara nAmanI strIne ThaThaNapALa nAmanA kulina ane gRhastha ghaNuM sAthe nAnapaNamAM tenAM mAbApe paraNAvI hatI. te lAyaka umaranI thaI + kautukamALA. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda guNa prazaMsa adhikAra. ** * * **** * eTale sAsare AvI. sAsarAmAM sarva prakAranuM sukha hatuM paNa tenA dhaNunuM ThIMThaNapALa nAma sAMbhaLI tene kheda thaye. are deva ! kayAM mAruM nAma vijayakuMvara ane kyAM kaThaNapALa, kevuM kAne DarAmaNuM ne kharAba lAge che? vaLI tene artha zo ? te te kAMI jaNAtuM nathI. artha vagaranA AvA kaDhaMgA nAma pADanArane dhikka che? arereremAre mATe te kyAMthI navuM nAma utpanna thayuM? mANasenAM kevAM kevAM caM. pakarAya, navanidharAya, naTavararAya, manamohanarAya, pritamalAla, manasukhalAla vagere suMdara, manaharaNa ane uttama nAma che vaLI guNa paNa nAma pramANe ja haze? jenuM nAma kharAba tenAmAM guNa kayAMthI sArA hoya? are, tevA nAma upara ulaTa Aveja kema? sArAne vidvAnane saMga tevAne heAya ja kayAMthI? pachI tenAmAM sArA guNa kema hoya? ema kheda karavA lAgI. vaLI tenI sahIyaro jyAre bhegI thAya, tyAre paraspara potAnA dhaNInA navalazakara, dolatarAya, gaurIzaMkara, giradharalAla, jagajIvanadAsa, kezavarAma, bhagavAnalAla vagere kAnane pyArAM lAge evAM suMdara nAmanA dAkhalA ApI tene bahuja khIjave, tethI vijayakuMvaranA manamAM zeka thayA kare. e ciMtAmAM tenuM zarIra utarI gayuM, ThIMThaNapALanA nAmanI zocanAne lIdhe tenA umadA guNa tarapha te te dhyAna ApatI nahi, tethI tenA mananuM samAdhAna thaI roSa bharelA neNu zI rIte utare. have te tene dareka mANasanuM nAma pUchavAnI Teva paDI gaI hatI. tethI jene tene nAma pUchayA karatI hatI. eka vakhata vijayakuMvara havelInA oTalA upara nirAMtathI beThI hatI, tevAmAM eka garIba bAI hAthamAM theDI lAkha laI vecavA nIkaLI. teNe vijyakuMvarane kahyuM ke, "are bAI sAheba, tamAre lAkha joItI hoya te tye. tenI kiMmata je tamArI najaramAM Ave te Apa. mAre te vecavAnI ghaNuM jarUra che ema Agraha karI, pharI pharI kahyuM." vijyakuMvare prathama te teNIne hAthamAM lAkha, dekhAve kaMgAlIyata ne bhUkhanI bAraza jevI jeI sAmuM paNa joyuM nahi. chevaTe tenA AgrahathI pUchayuM, are bAI, tuM Ama kema cheka dItA batAve che? tamAruM nAma ja zuM evuM che ke?" lAkhavALI bAI-mAruM nAma te lakSamI che. vijayakuMvara-tAruM nAma ja sAkSAtkAra lakSima che, te pachI tAre A lAkhanA thoDA paisA upajAvavA sArU ghera ghera AthaDavuM paDe che zA mATe? lAkhavALI bAI -nAma lakSamI emAM zuM vanyuM! gharamAM khAvA dANAne rAtI pAI sarakhI nathI. karAM bUmo pADatAM haze, tethI jyAre A lAkha vecIne enAdANa lAvI jeTalA karIza, tyAre khAvAnuM pAmazuM, nAma pramANe guNa hoya huM to ghaNI rAjI chauM, Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha, tRtIya paNa ema bane kema? nAma mANase sArAM sArAM pADe che, paNa dhULa upara lIMpaNa mArA paDozamAM galAla ane kaMku nAmanI bAIDI kAjaLathI kALI che, jhavera ne motI te kuTI badAmanI gaNatarImAM nathI,gulAba gaMdhAtI rahe che ne sAkara kaDavA abhI che vadhAre zuM kahuM? mATe nAma pramANe guNa hoyaja nahi. ema kahI te te cAlI gaI, DIvAra thaI tyAM eka dhanapALa nAmane mANasa bhikha mAgavA Age, teNe vijayakuMvarane kahyuM ke "bAI tamArA hRdayamAM prabhu vase te kAMI Apo. hAthe teja sAthe che, tamane dharma thaze. mArI AMtaraDI duvA deze ne tamAruM bhaluM thaze. vijayakuMvara-are bhAI tuM Ama bhIkha mAgate phare che te zuM, tAruM nAma evuM bhIkhArIdAsa che. ? dhanapALa-nA, bAI mArUM nAma te dhanapALa che. paNa temAM kAma zuM Ave. mAre janma badhe bhIkha mAgavAmAM game che. vijayakuMvara-vaLI dhana pALane paNa khIkha mAgavI paDe ke zuM, nAma evA guNa na hoya?! dhanapAna-are bAI, nAma evA guNa kyAMthI hoya? eka miyAMnuM nAma darIAvakhAM hatuM, paNa pANI vagara tara marate hate. nAmamAMthI eka TIpuM pANI paNa kAma na AvyuM. are! zItaladAsa nAmane sAdhu ghaNo krodhI hate. nAgAnaMda te suzebhita vastrAlaMkArathI garakAva rahe che. hanumAnadAsa te babe bAIDI rAkhe che. evAmAM eka saMtaSadAsa nAmano sAdhu Avyo ne vijayakuMvara pAse savAla nAkhe, tyAre teNIe pUchayuM ke mahArAja, taiyAra raseI jamI leze ke sidhuM leze." saMteSadAse kahyuM ke, "taiyAra seI pAyeMge, aura ceDA beta sidhA paNa leze." AthI dhanapALanA kahevAnuM vijyakuMvarane khAtrI thaI ke nAma pramANe guNa hotA nathI. evAmAM pADozamAM rahenAra eka vANIe gujarI gaye, tenI bumarANI paDI. vijayakuMvare tajavIjakarI te mAlUma paDyuM ke te amaracaMda nAmane vaza varSane juvAna hate. amara nAma chatAM marI gayAnuM sAMbhaLI, te bAInI tamAma brAMti dUra thaI, are nAma evA guNa hotA nathI. mATe nAma naThArUM hoya te paNa zuM ne tAruM hoya te 5Na zuM? paNa guNa sArA hoya te dIpI nIkaLe che, huM atyAra sudhI aM dhAre kuTAIne nAma uparathI guNanuM anumAna karI roSamAM rahI, te moTI bhUla karI che, ema pastA karyo. pachIthI tenI sahIaro maLI khIjavavA lAgI tyAre kahyuM ke, Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda guNaprazaMsA-adhikAra. 17 dehe. "lAkha vecaMtI lakSamI, bhikhate dhanapALa; amara marate meM suSya, (te) bhale mAre ThIMDaNapALa." mATe mAre dhaNI ThIMThaNapALa nAmane che teja bhalo samaja, kemake tenA guNa tarapha jatAM ghaNe sAre che. nAma game tevuM hoya te te guNa karmanI sAthe saMbaMdha rAkhatuM nathI. mATe sArA nAma upara mohita thavuM ne narasA nAmane vaDavuM e kevaLa ajJAnatA che. jhA eko'pi guNonihaMtidoSAna. arthAta. eka guNa samagra dezane nAza kare che. vasantatilakA. vakro'pi paGkajanito'pi durAsado'pi, vyAlAzrito'pi viphalo'pi sakaNTako'pi / gandhena bandhurasi ketaka puSpajena, hyeko guNaH khalu nihanti samastadoSAn // 2 // kevaDA tuM vAMke che, kAdavamAMthI utpanna thaye che, duHkhathI meLavI zakAya tevo che, tuM sA~thI viMTAyela che, phaLa rahita che, kAMTAvALe che, paraMtu puSpamAMthI utpanna thayelA gadhathI sarvane mitra che, kAraNa ke tAro sugaMdhI guNa tArAmAM rahelA sarva dene nAza kare che. 19 nirguNa chatAM mAtra svakuTuMba vAtsalya guNathI kAgaDAne vakhANe che. - rACvikrIti. gAtraM te malinaM tathA zravaNayorudvegakRtkeGkataM, bhakSyaM sarvamapi svabhAvacapalaM duzceSTitaM te sadA / etairvAyasa saGgato'syavinayairdoSairamIbhiH paraM, yatsarvatra kuTumbavatsalamatistenaiva dhanyo bhavAn // 3 // * 12 subhASita ratnabhAMDAgAra. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. tRtIya he kAgaDA ! tArUM' zarIra kALuM che. tArI bhASA kAnane udvega utpanna karanArI che, sarva prakAranI sArI vA narasI vastue tu' khAya che; ane svabhAvathI ja caMcaLa hAvAthI tArI ceSTA paNa sArI nathI. A prakAre avinayAdi sarva prakAranA doSa tane prApta thayelA che, para'tu tArA kuTu'bIe pratye tuM je vAtsalyabhAva rAkhe che tethI tane kharekhara dhanyavAda ApavAmAM Ave che. 2 eka guNanI jarUra AvazyakatA. " AdhavajI sadeze. kahejyA zAmane " e rAga, 1pApaTajI beThA seAnAne pAMjare, rAjA rANI eI rAjI thAyajo; cAkara rAja kare popaTanI cAkarI, juecha pApaDha kAMi na ramavA jAyo, popaTa,1 ekaja guNa paNa A jagamAM chelRvA bhaleA, vizeSa saiAthI vizva viSe vakhaNAyo; jaza jAme tenA saghaLA sa'sAramAM, caturajane sau tene cittamAM chAyo, pApaTa 2 mAtI tAM AbhuSaNamAM zAle bhalAM, mANasamAM te tethI pAmyAM mAnajo; AMkhe paNa rasa Ape eka prakAranA, te guNuthI te gaNAya che guNavAno. popaTa, 3 suga MdhanA guNa sarasa gulAma viSe vase, bhakSa karyAMthI bhAge nahI jana bhUkho; aINa tA Ave esaDa upayAgamAM, dehataNu' te dUra kare che duHkho, pASaTa 4 seAmala paNa sa'hAre rAga zarIranA, takharathI tenA karatAM upayAgo; gheADu tA ghaNI majala kare dina ekamAM, jaNAya uttama janane vAhana nego, pA0 5 hemataNI vIMTI zeAbhAve hAthane, zaiAbhAve naDhui evu' senu' zero; lekhaNa te lakhavuM hoya te Ape lakhI, pAmI te ekaja guNu uttama pero, pa0 6 1 klapatakAvya bhAga 1 lo. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNa prasaMzA-adhikAra ete guNA vairakarA bhavaMti. (ATalA guNe vaira karAvanArA hoya che.) guNenuM dukha kahe che. anuSTup guNAnAmeva daurAtmyAdhuri dhuryo niyojyate / asaJjAtakiNaskandhaH, sukhaM tiSThati gaugale // 1 // guNenA jadurAmya (duSTapaNa) thI dhuMsarIne vahana karavAmAM samartha evo baLada ghesarImAM joDAya che, ane jene gaLAnA kAnyamAM ghuMsarIne ghA nathI paDaye e (Una),baLada (gele) banyAIne sukhe rahe che. 1 kayA kayA guNe vairakArI che. napajAti. mAMsa mRgANAM dazanau gajAnA, mRgadviSAM carma phalaM drumANAM / strINAM ca rUpaM ca nRNAM hiraNyamete guNA vairakarA bhavanti // // mRgalAonuM mAMsa, hAthInA dAMta, siMhanuM cama, (cAmaDuM) vRkSanuM phaLa, sIonuM rUpa ane manuSyanuM dhana A guNe (eTale guNa rUpa che te paNa) verane karAvanArA thAya che. 2 guNanvataH klizyante prAyeNa. (guNavAna purUSe ghaNuM karIne kalezane prApta thAya che.) a . guNavantaH klizyante, prAyeNa bhavanti nirguNAH sukhinaH / bandhanamAyAnti zukA yatheSTasaJcAriNaH kaakaaH||1|| gujuvAna mANaso ghaNuM karIne duHkhI hoya che, ane guNa rahita mANasa sukhI thAya che, jemake popaTa suMdara madhurI vANuM bole che tyAre tene baMdhanamAM (pAMjazAmAM) rahevuM paDe che. ane guhIna kAgaDA potAnI marajI pramANe uDe che. 1 prArabbAdhIna thavA viSe. * je lugaDAM sArAM hoya che, tene ja dhekA mArIne devAya che. phAla nAMkhavA * svargavimAna. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. sArU kAMi tene dheAkA mAratA nathI, paNa tene mela kADhavA sArU ja tene dhokA mAravAmAM Ave che. kAraNa ke duHkharUpI dhokAthI ja te pavitra thAya che. paNa je phATelAM, saDelAMA ga'DhIlAM cIMtharAM hoya che, tene te| kAkaDImAM ke masAleAmAM khALI ja devAmAM Ave che. evAM maLI javAne cAgya rakhaDatAM cIMtharAMone dhAvAnI mahenata keAi lei nahIM; sArAM kapaDAM hAya teja dheAvAya. + + temaja [ azubha karma bhogavavAne ja ] duHkha hoya che. mATe duHkhathI hi Mmata nahIM hArI jAe, paNu tene khuzIthI bhAgavA. emAM khukhI eja che ke bdulagIra thaine bhogavaze| tA .duHkhamAM DukhI jaze, ne prArabdhAdhIna thaine zAMtithI bhAgavaze! te tarI jaze, asalanA vakhatamAM eka mahAtmA hatA te mahAtmAne kAI eka garIba bhakta kahyuM ke, tame DAhyA che te jJAnI che, mATe mArI eka vAtanA khulAsA karo. mahAtmAe kahyuM ke beAla, tArI zuM vAta che ? ArAthI bane te khulAsA karavA huM taiyAra chuM. tyAre te garIba bhakte kahyuM ke, huM bahu zokha mANusa chuM ne tema chatAM dararoja vadhAre ne vadhAre garIba thatA jAuM chuM. have mArI pAse kAMi rahyuM nathI. mAtra eka ghAsanI jhuMpaDI mane rahevA mATe hatI temAM paNa kAle Aga lAgI tenuM kAraNa zuM? + + + mArA jevA "duHkhI upara DahAma ne paDayA upara pATu" jevuM duniyAmAM ghaNe ThekANe bane che. tenuM kAraNa zuM che? e bheda jANavA huM icchuM chuM.+ + + tyAre dayALu mahAtmA khelyA ke, bhAi mane eka ITa joIe chIe te.lAvI Apa, pachI tane javAba ApI dau. pelA garIba bhakta zaheramAMnA suMdara mAhAllAnA bhabhakAdAra meheleAmAM gayA paNa suMdara makAnAmAMthI iMTa levAnI tenI icchA thai nahIM. e pache te garIbanA latAmAM gayA tyAM eka tuTelI dIvAla paDI javAne mATe jhuMkI rahI hatI, temAMthI eka iMTa khecI lIdhI ne te mahAtmAne ApI. tyAre pelA mahAtmAe kIdhuM ke, A iMTa tuM kayAMthI lAvye ? tyAre pelA ka MgALa bhakte kahyu ke, eka aradhI tuTelI te vadhAre TuTavA mATe jhuMkI paDelI eka garIba mANasanI dIvAlamAMthI te lAvyeA. mahAtmAe kahyu ke, gajama ? gajaba ? aMte te bahu geravyAjakhI karyuM. meATA meATA mahela cheDIne eka garIba mANusanI TuTelI dIvAlamAMthI te' zAmATe ITa lIdhI ? e DhuMDhelI dIvAlane tevIja sthitimAM vadhAre vakhata rahevA dIdhI hAta ne tene badale kAi meTA mahelamAMthI eka i'Ta kheMcI lIdhI hota teA tane zu' aDacaNa hatI ? zAmATe teM ema na karyu^? bhakate kahyuM ke, mahArAja ? mATA mahelamAMthI eka iMTa khe cavAthI tenI su'daratA bagaDI jAta, ne bhAMgelI dIvAlamAMthI iiTa khecI kahADavAthI te dIvAla paDI gai ne have tyAM khIjI navI dIvAla badhAze, A sAMbhaLI mahAtmAe kahyu ke, azubha karmanA nAza thaye duHkha jaze ne zubha karmanA udaya thaye puNya sukha bhAgavI, aMte izvara tulya thaIza, e A IMTanA udAharaNathI tAre samajI levu. + + + Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. guNu prAsA--adhikAra. guNavAn sucirasthAyI, daivenApi na sahyate. ( guNavAna purUSa lAMbA vakhata sudhI eka sthAnamAM Take te daivathI sahana karI zakAtuM nathI,) anuSTup guNavAn sucirasthAyI, daivenApi na sahyate / tiSThatyekAM nizAM candraH, zrImAn sampUrNamaNDalaH // 1 // guNavAna purUSa vadhAre vakhata Take te daivathI paNa sahana karI zakAtuM nathI, kArake sapUrNa ma`DaLavALA candramA eka rAtri ja zAbhAyukta rahI zake che (eTale khIje divasethI tenI kAnti kSINa thatI jAya che evA prakAra guNIpurUSa tarapha jANI levA. 1 guNAguNajJeSu guNI bhavanti. ( guNavAna purUSAmAM guNA guNurUpa thAya che.) upajAti. guNAguNajJeSu guNIbhavanti, te nirguNaM prApya bhavanti doSAH / susvAdutAyAH pravahanti nadyaH, samudramAsAdya bhavantyapeyAH // 1 // wbd guNA guNane jANanArAone pAmIne guNI bane che. ane teja guNlRA nirgu - Nune prApta thaine doSarUpa bane che. jema nadIe ghaNAM ja svAdavALAM jaLavALI che. paraMtu teja jyAre mahA samudramAM maLe che, tyAre tenuM jaLa pIvA javuM rahetuM nathI. 1 + anuSTup ( 2-3 ) guNagrAhI vina guNIne saMkaTa guNino'pi hi sIdanti, guNagrAhI na cediha / saguNaH pUrNakumbho'pi, kUpa eva nimajjati // 2 // paNa A ThekANe je keAi guNunA grahaNa karanAra hAya nahi te guNavAna paNa besI rahe che. guNu ( deAraDA ) sAhata eveA pUrNa kuMbha hoya te mAMthI hADavAne koI manuSya na hoya teA te kuvAmAM ja DubelA rahe che. ra guNI purUSAnA guNAnI apUjAnuM du:kha jaNAve che. guNA yatra na pUjyante, kA taMtra guNinAM gatiH / nagnakSapaNakagrAme, rajakaH kiM kariSyati || 3 | + 1-2 subhASita ratnabhAMDAgAra. mANase tene kuvA Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya 172 vyAkhyAna sAhitya maha. - je sthAnamAM guNene satkAra thatuM nathI, tyAM guNImanuSyanI zI gati thAya? kAraNa ke nAgA bAvAnA gAmamAM ghebI zuM kare? eTale kenAM vastra dhue? 3 guNI guNaM na muJcati. arthAta guNI guNavALAne choDatuM nathI, gAryA. (1 thI 3) atikupitA api sujanA, yogena mRdUbhavanti na tu nIcAH / hemnaH kaThinasyApi, dravaNopAyo'sti na tRNAnAm // 1 // sujana puruSe ati kopAyamAna thayA hoya te paNa yoga (amuka rIte sAMtvanA karavA) thI sukomaLa (zAnta) thaI jAya che. paraMtu nIca puruSe koI paNa rIte zAnta thatA nathI. tyAM daSTAMnta Ape che ke tenuM kaThina che te paNa tene gALavAne upAya che, paraMtu ghAMsanA taraNa sukamala che paNa te baLI javuM kabula kare che paNa gaLatAM nathI. 1 uttama purUSane durjanane saMga thAya te paNa tenI tene asara thatI nathI. nivasannapi samamitarairabhijAtaH zikSate na durvacanam / / dhvAntavirAvI na pikaH, sthitavAnapi balibhujAM bhavane // 2 // uttama (guNavAna ) puruSa bIjA ( durjana leke) nI sAthe vasate heya tepaNa te durvacana ( duSTa vacana) zikhate nathI tyAM daSTAMnta Ape che ke keyala kAgaDAnA gharamAM vase che te paNa te kAgaDA pramANe zabda karatA nathI-eTale koyala pitAnA baccAM (iMDA) rUpe hoya tyAre kAgaDAnA mALAmAM mUkI Ave che ane kAgaDAnA IMDAne upADI pheMkI dIye che paraMtu te vAtane na jANunAra kAgaDo potAnA baccAMnI buddhithI keyalanAM baccAnuM poSaNa kare che, paraMtu jyAre te baccAM bolavA zIkhe che tyAre keyalanI bhASA ja bele che. paNa kAgaDAnA Tu vacananI tene asara thatI nathI. 2 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNupraza'sA-adhikAra. ce dhAraNa kare che. mahAtmAe upakArIne tarumUlAdiSu nihitaM, jalamAvirbhavati pallavAgreSu / nimRtaM yadurvAyate, saSi mahAnto vantuthai r // vRkSAnAM mULa vigeremAM sIMcela pANI, tenA padhruvanA agrabhAgamAM pragaTa thAya che. tevI rIte je gupta rIte upakAra karAya che, tene mahAtmAe uce prakAre vahe che. (jagamAM suprasiddha kare che.) 3 mahAna purUSanu gaurava dhrujananA vacanathI nAza pAmatu nathI. *vaitAhoya. vacanairasatAM mahIyaso, na khalu vyeti gurutvamuddhataiH / kimapaiti rajobhiraurvararaivakIrNasya maNermahArghatA // 4 // ca duSTanI kaTAra vANIthI tejasvI purUSanI meATAI ghaTatI nathI. kAraNake, pRthvI nI rajathI DhaMkAyela maNinI smita ghaTe che ? (arthAt nahi.) 4 candana vRkSa kadi paNa sugaMdhane cheADatA nathI te, kavI tene anyAktithI kahe che 3panAti. muLe bhujaGgAH zikhare vihaGgAH, zAkhA vihaGgaiH kusumAni bhRGgaiH / santiSThase duSTajanasya madhye, na muJcase candana cArugandham // 2 // hai candana vRkSa ! tArA mULamAM sarpI che ane zikhara ( DALanI Toca ) upara pakSIe beThAM che zAkhA ( DALIe| ) pazu pakSIothI gherAyelI che. puSpA bhamarAAthI vIMTAyelAM che. ema tu duSTajananA madhyamAM rahe che te paNa tArA sundara gandhane mukatA ( tyAga karatA ) nathI, eTale tane dhanya che ema eka sujanane uddezIne kavi. e cantana vRkSane kahyuM che. kAraNake te sujana purUSa nIce purUSanA sabandhamAM rahyA chatAM temAM du nA kAMi paNu asara karI zakayA nahiM tethI prasanna thatAM kahyuM che. 5 vighne sattA guruH same, samaya joya yuniyoninI 1 lA tathA trIjA caraNamAM # gaNu, sa gaNu, na gaNu ane chellA dazamA akSara gurU heAya che; 2 jA tathA 4 thA caraNumAM sa gaNu, ma gaNu, haiM gaNu ane lakSu, gurU maLI 11 akSara thAya che, A vratane viyoninI ' vaitAjIya chaMda kahe che. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. sajjananA saMganI asara dujanane thAya che, paraMtu durjananA saMsaganI asara sajjanane thatI nathI. pradUSaNI. saMsargAvati hi sAdhutA khalAnAM sAdhUnAM na ca khalasaGgamAtkhalatvam / AmodaM kusumabhavaM mRdeva dhatte, mRdgandhaM na ca kusumAni dhArayanti / / 6 / / khaLa ( nIca ) purUSone sAdhu purUSAnI sAthe sasa thavAthI tene sAdhutA ( sajjanatA ) prApta thAya che. paraMtu khaLa purUSanA sa MsargathI sajjana purUSomAM khaLapaNuM prApta thatuM nathI tyAM hRSTAnta Ape che ke-mATIja kusuma (phula) thI utpanna thayelA gandhane dhAraNa kare che, para`tu mRttikAnA gandhane kusumeA dhAraNa karatAM nathI. 6 sAdhu (guNI ) purUSA karelA upakArane bhUlatA nathI. mAlinI. prathamavayasi pItaM toyamalpaM smarantaH, zirasi nihitabhArA nAlikerA narANAm / udakamamRtakalpaM dadhurAjIvatAntaM, na hi kRtamupakAraM sAdhavo vismaranti // 7 // nALIeranAM vRkSeA je peAtAnI uccharatI vayamAM leAkeAnI pAsethI thADu jaLa pIdhelu' hatuM, tene yAda rAkhI pachI mastakapara bhAra upADIne lekeAne (pAtAne uccheranArane) AkhI jIMdagI sudhI amRta jevu' madhura jaLa Ape che, kAraNa ke, zreSTha purUSA karelA upakArane bhUlatA nathI. 7 guNI purUSa kadI nIca kRtya karatA nathI. zArdUlavikrIDita. kUpe pAnamadhAmukhasya hi bhavedvApyo varAkyastriyaH, sAmAnyaM kaTiTTibhaiH saha sarasyevaM samAlokayan / nAda tRSito'pi sindhusalilaM krUrairhataM jantubhimanAduddhRtakandharaH surapatiM taccAtako yAcate // 8 // 'vaLA" nu lakSaNa. saunautriyati: pravruthima " ma gaNu 7 gaNu na gaN r gaNuM ane chellA akSara gurU maLI 18 akSaranuM eka caraNa thAya che, tevAM cAra caraNu maLI rSaLI chaMda kahevAya che. ane A IdamAM trIje tathA dazame akSare yati Ave che. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. guNaprazaMsA-adhikAra. kuvAmAM je pANI pIvAmAM Ave te te nIcI mukhamudrA rAkhanAra ja pANInuM pAna karI zake eTale mukha nIcuM thAya ane vAve che te tuccha evI strIo che tethI tenuM pANI keNu pIe? ane taLAvamAM pANuM pIvAya te te bagalA ane TITeDA nAmanA (tuccha) pakSIonI sAthe sAmAnyapaNuM prApta thAya, ane samudranuM pANI kUra (nirdaya) evA jala jaMtuothI vIMTAyela che, mATe ema vicAra karate bapaiye mInasaMkAtithI eTale caitra mAsathI zarU karI (AkhA comAsA sudhI) UMcI Deka rAkhIne megharAjA pAse te pANInI yAcanA kare che. 8 senuM te senuM ja che. dehare. * saMpa karI kadI so jaNuM, kahe kanakane tuccha paNa aMte juThA paDe, hAya hema je svaccha. 9 guNinAM doSo'pi varaH (guNI purUSanA deSa paNa zreSTha che.) : vantasisTa. sadvaMzajasya paritApanudaH suvRttazuddhAtmanaH sakalalokavibhUSaNasya / chidraM prajAtamapi sAdhujanasya daivAnmuktAmaNeriva guNAya bhavatyavazyam // 1 // - uttama vazamAM janmela, bIjAnI pIDAne nAza karanAra, sArA caritrathI (motInA pakSamAM gaLapaNAthI) zuddha AtmAvALe ane samagra lekanA bhUSaNarUpI sAdhupurUSane daivathI metInI mAphaka eTale jema uparanA guNa dharAvanAra muktAmaNimAM jema chidra paDe che te paNa te guNa (aMdara dore AvavA mATe thAya che, tema duSaNa prApta thAya te paNa te nakkI tenA guNane mATe ja thAya che. 1 + dalapatakAvya bhAga 2 je. * subhASita ratnabhAMDAgAra. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. guNinAM svalpadoSo'pi mahAn (guNI purUSAnA nAnA doSa paNa mahAna gaNAya che. ) guNinA svapa dASa paNa grahaNa karavA sahelA che paratu tenA meATA guNA grahuNu karI zakAtA nathI. zArdUlavikrIDita. } doSaH sarvaguNAkarasya mahato daivAnurodhAtkaci dyAto yadyapi candralAJchanasamastaM draSTumandho'dhyalam / draSTvApnoti na tAvadasya padavImidoH kalaGkaM jagat, vizvaM pazyati tatprabhAprakaTitAGkako 'pyagAttatpadam // 1 // sarva guNAnI khANurUpa evA maDATA purUSane kadi daivanA khaLathI caMdranA kala"kanI jema DhoSa prApta thAya te vakhate ne ke tenA sapUrNa lAMchanane anya manuSya paNa joi ( jANI ) zake che. tApaNu tene dekhIne kAI tanI padavIne pAmI zakatu' nathI paraMtu tenI kAntithI pragaTa thayelA jagatane manuSya joi zake che eTale zuM koI manuSya sarjananA padane pAmI zake che ? arthAt ke nahiM tyAM candranuM dRSTA nta Ape che ke--candranA sampUrNa lAgchanane anya manuSya paNa joi ( jANI ; zake che paNa te lAMcchanane dekhI jagat ( janasamAja ) tenI padavIne pAmI zakatuM nathI, para'tu te lAMchita candramAnI kAntithI pragaTa dekhAtA samagra jagattne te janasamAja joI zake che. te zu' kAi manuSya te candranA adhikArane pAmI zake tema che ? arthAt ke nahi"--tadvaMta 1 aGgIkRtaM pAlayet. svIkAra karela manuSyanuM pAlana prA. (1-2) guruA na gaNanti guNe paDivanaM niguNaMpi pAlAnta | aphalA saphalA vi taru giriNA sIseNa vRjjhanti // 1 // 1 ahIM adha zabda ajJAnI vAcaka che, caMdra pakSamAM paNa sAmAnya rIte khALa gAvALa (gA pALa=bharavADa ) janavAcaka che, tethI ahIM adha zabdane atizayAktimAM vAparyo che. * AtmAnuM zAsana. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNu prasa'zA---adhikAra. 177 mahAn puchyA, a`gIkAra karela guNI ke nirguNIne pALe che, kemake pata phaLavALAM ke phaLarahita vRkSene peAtAnA mastaka upara rAkhe che. 1 sajjananA dharma. patito'pi rAhuvadane, taraNirbodhayati padmakhaNDAni / bhavati vipadyapi mahatAmaGgIkRtavastu nirvAhaH // 2 // rAhunA mukhamAM paDela ( grahaNa vakhate paN) sUrya kamaLene prakAzita kare che, kAraNa ke mahAna purUSa vipattimAM paNa aMgIkAra karelI vastunA nirvAha kare che. ( arthAt pAlaNu pASaNa kare che. ) 2 * vasantatilakA. doSAro'pi kuTilospi kalaGkito'pi, mitrAvasAnasamaye vihitodayo'pi / candrastathApi haravallabhatAmupaiti, naivAzriteSu mahatAM guNadoSazaGkA // 3 // doSanI khANu rUpa ( pakSe dveSA rAtrine karanAra ), vAMkeA, kalaMkI ane mitra ( sUya )nA duHkha vakhate udaya karanAra eve cadra ( pakSe duSTa purUSa ) che. tathApi te zakarane ( pakSe mahAna purUSane ) priya thayA che, tethI mATA purUSone peAtAnA AzritunI upara guNu ane dveSanI zaMkA rahetI nathI. 3 23 1944 anAcAraM nAcaret. (guNI anAcAranuM AcaraNu kare nahIM) sarjananI huMsanI sAthe ghaTanA. anuSTup . vipadyapi gatAH santaH pApakarma na kurvate / haMsaH kukuTavatkITAnatti kiM kSudhito'pyalam // 1 // vipatti ( duHkha ) ne pAmyA hAyatA paNa sat purUSo pApa karma karatA nathI, kAraNu ke huMsa atyanta bhUkhyA thayA hAya tApaNu zuM te kukaDAnI mAphka kIDAnu` bhakSaNa kare che? arthAt ke nahiM. tema sajjana purUSa kadi nIca vRtti karate nathI, 1 OM 2-3, subhASita ratna bhAMDAgAra. OM 1 rUpasena caritra. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. uktaM pAlayet (kahelA vacananuM pratipAlana kare.) sajajananuM vAkaya te zilAlekha che. anuSka6 (1-2) sanistu lIlayA praktiM, zilAlikhitamakSaram / / asajiH zapathenApi, jale likhitamakSaram // 1 // sapurUSa phakta ramata gamatathI je vacana bole, te zilAmAM lakhela akSara sa majavA (akSaya evo zilAlekha che) ne duSTa segana khAIne je vacana bole te pANInA lakhela akSara samajavA. (arthAt jema pANImAM akSara rahe nahi tama belela zabda nirarthaka 1 sajajananuM vAkaya hAthIdAMta samAna che. dantidantasamAnaM hi, niHsRtaM mahatAM vacaH / kUrmagrIveva nIcAnAM, punarAyAti yAti ca // 2 // mahAna purUSanA moDhAmAMthI je vacana nIkaLyuM te hAthIdAMta sarakhuM che. (arthata hathInA dAMta jema nIkaLelA pAchA mukhamAM jatA nathI tema mahApurUSe pitAnuM vacana pALe che) ane nIca purUSa je vacana bele che, te kAcabAnI Deka jevuM che, (arthAta Doka jevI nIkaLe che tevI pAchI aMdara jAya che tema du potAnuM bolela vacana pALatA nathI.) 2 * : guNo gupto'pi suprasiddhaH (guNa guma rahI zakato nathI.) sajana sarvatra prasiddha che. cA. yadyapi khadirAraNye, gupto vaste hi campako vRkSaH / tadapi ca parimalamatulaM, dizi dizi kathayetsamIraNastasya // 1 // 4 12 subhASita ratnabhAMDAgAra. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. guNu prazaMsA adhikAra, je caMpakanuM jhADa kadAca kheranA jaMgalamAM gupta rIte ugyuM hoya te paNa 5vana sarva dizAmAM temanI sugaMdhI prasArI ne prasiddha kare che. 1 29 ukata bAbatanuM gurjara kavitAthI samarthana kare che. manahara tArAkI tameM caMdra chupe nahi, sura chupe nahi bAdala chAyA rIDa paDe rajapUta chupe nahi, dAtA chupe nahi mAgana AyA; caMcala nArIke nena chupe nahi, prIta chupe nahi pITha dikhAyA; gaMga kahe suNa zAha akabara, (paNa) karma chupe nahi bhabhuta lagAyA. 2 TLeH pUSya na banmanA. (vastu guNavaDe pUjAya che, paNa janmathI nahIM.) rAja mAnyAdi kAraNathI jayeSThatA. anukun (1 thI 8) namAvyo panArA, dhirAvatAsAnita . raNe zUrazca dAtA ca, kaniSTho jyeSTha ucyate // 1 // rAjAonI pAse mAna pAmela, dhanADhaya, vidvAna,tapasvI, raNasaMgrAmamAM zUravIra ane dAtA A manuSya umare nhAne hoya te paNa te meSa (mATe) kahevAya che. 1 sarvatra guNe pUjAya che. guNAH sarvatra pUjyante, pitRvaMzo nirarthakaH / . vAvetaM namati , vasudaM ra te banA: || guNe (guNavALA mANase) nI pUjA karavAmAM Ave che paNa (guNa rahita ) bApanA vaMzanI pUjA karavAmAM AvatI nathI mATe te nirarthaka che kAraNa ke je manuSya vAsudevane namana kare che te mAsuso kAMI vasudevane namana karatA nathI. 2 subhASitaratna bhAMDAgAra. + 2 thI 5. subhASitaratna bhAMDAgara Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. guNathI jayeSTapaNuM che. na hi janmani jyeSThatvaM, jyeSThatvaM guNa ucyate / guNAdgurutvamAyAti, dadhi dugdhaM ghRtaM yathA // 3 // nakkI janmamAM (eTale prathama janma thavAmAM) maherApaNuM nathI paraMtu guNa te ja mahaTApaNuM che, kAraNa ke uttarottara guNa saMpAdana karavAthI dudha, dahiM, vRta (ghI) heTAIne prApta kare che. 3 guNamAM kuLanuM kAraNa nathI kiM kulenopadiSTena, zIlamevAtra kAraNam / bhavAnta sutarAM sphItAH, sukSetre kaNTakidrumAH // 4 // upadezavALuM (suzobhita) kuLa hoya tethI zuM? ahIM te mAtra svabhAva eja mukhya bAbata che, kAraNa ke sArA khetaramAM (duHkha ApanArAM) krAMTAvALAM vRkSa (boraDI vigere) ghaNu utpanna thAya che. arthAt sArA kuLamAM duSTa manuSyo paNa utpanna thAya che e, bhAva samajo 4 tathA- kiM kulena vizAlena, zIlamevAtra kAraNam / kRmayaH kiM na jAyante, kusumeSu sugandhiSu // 5 // prakhyAta kuLathI zuM (phAyadA) che ? je vinayI te manuSya sAre. kAraNa ke sugaMdhIvALA puSpamAM zuM jaMtuo utpanna nathI thatA ? arthAt sArA kuLamAM durjana pazuM thAya che. 5 te pramANe yasya tasya prasUto'tra, guNavAnpUjyate nrH| suvaMzo'pi dhanurdaNDo, nirguNaH kiM kariSyati / / 6 // ahiM game te manuSyane tyAM janmele purUSa guNavAna hoya te te pUjAya che dhanuSane daMDa sArA vaMza (uttama vAMsaDAnA vaMze) mAM utpanna thayela che. paraMtu je te guNa (derI-pratyaMcA) 2hita hoya te zuM karI zake ? arthAt kAMI paNa karI zake nahiM 6 tathA- viziSTakulajAto'pi, yaH khalaH khala eva saH / candanAdapi sambhUto, dahatyeva hutAzanaH // 7 // uttama kuLamAM janmyA hoya te paNa je khaLa che te te khaLa ja rahe che candananA vRkSamAMthI paNa utpanna thayelo agni (padArthane) bALIne bhasma ja kare che eTale janmasthAna te guNanuM kAraNa nathI e bhAva che. 7 vaLI- Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNuprazaMsA-adhikAra. guNAnarcanti jantUnAM, jAti kevalAM kacit / / sphATikaM bhAjanaM bhagnaM, kAkinyApi na gRhyate // 8 // leke prANIonA guNene pUje che kevaLa jAtIne pUjatA nathI. sphaTikanA bhAMgI gayelA vAsaNanI kAminI (vIza keDInI kImata) paNa keI ApatuM nathI temaja uttama kuLamAM utpanna thaye heya, paNa guNahIna hoya te kyAMthI pUjAya? 8 temaja- gauravAya guNA eka, na tu jnyaateyddmbrH| vAneyaM gRhyate puSpamaGgajastyajyate malaH // 9 // aurava (sphoTAI) mATe guNeja che, jJAti (nAta) ne ADakhara haTAI mATe nathI. kAraNa ke vanamAM utpanna thayeluM puSpa manuSyathI grahaNa karAya che ane aMgamAM utpanna thayelo mUtrAdi mala tajI devAya che 9 % te pramANe JAryA. (10-11) paGkAnvayamapi sarasijamadhirohati devadevamUrdhAnam / pazyata guNamahimAnaM, caraNAdapi majyate paDUH // 10 // (he sajana!) tame guNano mahimA juo, kamaLa paMka (kAdava)nA vazaMmAM janmya che te paNa te guNa che mATe ) devonA deva evA bhagavAnanA mastaka upara caDe che ane paMka pagathI kacarAya che. 10 tathA- guNahINA jepurisA kulassa gavaM vahanti te mUDhA / vaMsUppannevi dhaNU guNahINe natthi TaGkAro // 11 // - sArA kuLamAM utpanna thayA, te paNa pitAnAmAM guNe nahIM chatAM, je purUSa pitAnuM kuLa uMcuM che evuM je abhimAna rAkhe che, te khao chekAraNa ke sArA vAMsaDAmAMthI utpanna thayela dhanuSya je guNa (pratyaMcA) rahita hoya te TaMkAra (bANu pheMkavA)ne egya nathI. 11 vaLI vasantatilakA. ki janmanA ca mahatA pitRpauruSeNa, zaktyA hi yAti nijayA puruSApratiSThAm / kumbhA na kUpamapi zoSayituM samarthAH, kumbhodbhavena muninAmbudhireva pItaH // 1 // * 9thI 11 sUktimuktAvalI Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha, tRtIya kAi manuSya peAtAnA kuLanI prakhyAtithI ke pitAnA purUSAthI kAMi prasiddhi meLavatA nathI, paNa peAtAnI zaktine lIdhe ja prasiddhi meLave che, jemake ghaDAe, eka kUvAnA pANIne paNa zASaNa karavAne samartha nathI paNa te ghaDAmAMthI utpanna thayelA agastya munie badhA samudranuM pAna karyuM. 12 * te pramANe-- mandAkrAntA. 182 janmasthAnaM na khalu vimalaM varNanIyo na varNo, dUre puMsAM vapuSi racanA paGkazaGkAM karoti / yadyapyevaM sakala surabhidravyagarvApahArI, ko jAnIte parimalaguNaH ko'pi kastUrikAyAH / / 13 / / kastUranuM janmasthAna vaccha nathI; ( cAmaDAnA goTAmAM utpanna thAya che ) tenA vaNuM (ra'ga) vakhANuvA ceAgya nathI; (kALA che) tene vegaLethI jovAmAM Ave te tenI racanA evI dekhAya che ke manuSyanA a'taHkaraNamAM kAdavanI zaMkA utpanna thAya che; f. jo ke ema che tApaNu sa prakAranAM suga Mdhamaya dravyeAnA gavane treADanAra evA je tenA parimalanA guNya tene koi keAI manuSya jANe che. 13 guNahIna kuLamAM janmyA chatAM guNAja guNI janane prasiddha kare che. zArdUlavikrI mita. kauzeyaM kRmijaM suvarNamupalAdindIvaraM gomayAt, paGkAttAmrarasaM zazAGka udadhegoMpittato rocanA / kASThAdagnirahe: phaNAdapimaNirdurvApi goromataH, prAkAzyaM svaguNodayena guNino yAsyanti kiM janmanA // 14 // kauzeya (rezama) che te kRmithI utpanna thAya che. ane suvaNaeN pASANumAMthI utpanna thayela che. nIlakamala, gAmayathI ( chANamAMthI ) utpanna thayela che, raktakamala kADhavathI, caMdramA sadramumAMthI, gopittathI ( gAyanA (pattathI ) kASThathI agni, sanI phethI maNi, ane gAyanA zamathI dUrvA ( dhare ) utpanna thAya che. evI rIte A cIne nIcasthAnathI utpanna thayelI che, gorocana, tApaNu te * 12 thI 14 subhASita ratna bhAMDAgAra. * nihitA evA paNa pATha krita mukatAvaLImAM che. +athavA zarIra upara lepa karyAM hAya ! kAdava bhAse che, Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricacheda. guNuprazaMsA-adhikAra sarve uttama che, te ja rIte guNI mANaso paNa pitAnA gu vaDe ja prakAzI nIkaLaze temAM janmathI zuM che? arthAt sArA kuLamAM janmyA hoya ane guNa bIlakula hoya nahi to te sArA kuLamAM janmavAnuM phaLa zuM? 14 guNo guNAntarApekSI. (guNane guNAntaranI apekSA che.) anuSyaY. (1-2) guNo guNAntarApekSI, svarUpakhyAtihetave / svabhAvaramyaM lAvaNyaM, tArUNyena manoharam // 1 // pitAnA svarUpanI stuti thavA mATe eka guNa bIjA guNanI icchA rAkhe che. rUpa svabhAvathI ja sAruM hoya, paraMtu yuvAvasthA vaDe ghaNuM suMdara dekhAya che. 1 tathA-- guNaissarvajJakalpo'pi, sIdatyeko nirAzrayaH / anarghamapi mANikya, hemAzrayamapekSate // 2 // guNe vaDe sarvajJa tulya hoya to paNa Azraya vinAne ekale duHkha pAme che ati kiMmatI (amUlya) mANeka che, te paNa suvarNanA Azraya vinA bhatuM nathI. 2 guNa paraspara guNavAnanI apekSA rAkhe che. chatoTakachanda. maNinA valayaM valayena maNimaNinA valayena vibhAti karaH, kavinA ca vibhurvibhunA ca kaviH, kavinA vibhunA ca vibhAti sbhaa| zazinA ca nizA nizayA ca zazI, zazinA nizayA ca vibhAti namaH, payasA kamalaM kamalena payaH, payasA kamalena vibhAti saraH // 3 // maNi vaDe kaMkaNa zebhe che ane kaMkaNu vaDe maNi zebhe che, tathA maNi ane kaMkaNa e beu vaDe hAtha zebhe che. kavizrI rAjA zobhe che, rAjAthI kavi zobhe che ane * 1 thI 3 subhASita ratna bhAMDAgAra "va todhisarayuta" cAra na gaNavALuM bAra akSaranuM eka caraNa thAya che, tevAM cAra caraNa maLI to cheda kahevAya che. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya sagraha. ethI sabhA zeAle che. ca'drathI rAtrI zobhe che, rAtrI vaDe caMdra rAtrI e beu vaDe AkAza zobhe che. pANi vaDe kamala zAle che ane kamala tathA pANI e bethI taLAva 14 rAjA tathA kavi e zAle che, ane caMdra tathA zele che, kamala vaDe cAle che. 3 pANi guNyeva guNinaM vetti (guNI guNavAnane jANe che. ) kavinA uttama bhASaNAthI kavie ja prasanna thAya che. anu1 ( 1-2 ) kavayaH parituSyanti, netare kavisUktibhiH / nAkUpAravatkUpA varddhante vidhukAntibhiH // 1 // kavicAnI camatkRtivALI kAvyazaktithI kavie ja saMtASa pAme che bIjA satISa pAmatA nathI, kAraNa ke caMdranI kAMtithI samudra jema vadhe che ( samudranu pANI ucchaLe che ) tema bIjA kUvAe uchaLatA nathI. 1 satpurUSAnAM duHkhAne satpurUSo ja haNI zake che, santa eva satAM nityamApaduddharaNakSamAH / gajAnAM paGkamagnAnAM gajA eva dhurandharAH // 2 // satpurUSAnA duHkhAne nAza karavAne satpurUSA ja zaktivALA hAya che, kAraNa ke kAdavamAM khucI gayelA hAthIone bahAra kADhavAne hAthI ja ra'dhara ( samartha che) 2 satpurUSanI durlabhatA. AryA ( 3-4 ) viralA jANanti guNA, viralAvirayaMtilaliakkavvAI / vilTAsAhasaghaLA, paradu:veluMriyA virahA ! hai // guNAne viralA purUSA ja jANe che, suMdara kAyaiAne viralA purUSA ja race che, sAhasarUpI dhanavALA purUSA ( sAhasika purUSA ) viralA ja hAya che, tathA pArakA duHkhe duHkhI evA purUSo paNa viralA ja hoya che. 3 guNajJa puruSa guNI puruSathI Ananda pAme che. guNini guNajJo ramate, nAguNazIlasya guNini paritoSaH / alireti vanAtkamalaM, na dardurastvekavAso'pi // 4 // Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda guNa prazaMsA-adhikAra ' 185 guNI manuSya guNavaMta manuSyane joI khuzI thAya che paNa guNarahita manuSya guNane joI saMteSa pAmate nathI, kAraNake bhamare vanamAMthI kamalanI sugadhI levAne Ave che. ane deDake eka sthAnamAM (kamalanI pAse) rahe che te paNa sugaMdhI levA sAmu te nathI. 4 ucca puruSonA manorathone ucca puruSo ja pUrI zake che. HpajJAti. tuGgAtmanAM tuGgatarAH samarthA manorathAnpUrayituM na nIcAH / dhArAdharA eva dharAdharANAM, nidAghadAhaM zamituM na ndyH||5|| baLavAna purUnA maratha pUravAne baLavAn purUSe ja samartha hoya che, paNa nIca purUSo samartha nathI. kAraNake, parvatane lAgelA uSNu RtunA dahane zamAvavAne megha ja zaktivAna che. nadIe zaktivAna nathI. 5 guNalAbhAbhAve mahAntaH sthAnaM tyajanti. (guNanA lAbhanA abhAvamAM mahAna purUSa sthAnane tyAga kare che. ) apamAnathI sthAna tyAga che ane nathI. manuSku ( 1 thI 3 ) trayaH sthAnaM na muJcanti, kAkAH kApuruSA mRgAH / apamAne trayo yAnti, siMhAH satpuruSA gajAH // 1 // apamAna thAya te paNa kAgaDA, nIcapurUSa ane mRgalAo A traNa prANIo sthAnane tyAga karatA nathI ane apamAna thatAM siMha, satparU ane hAthIo sthAnane tyAga karI cAlyA jAya che. 1 sthAnabhraSTa thAya tepaNa nIcenI vyakitao zebhe che. pUgIphalAni pAtrANi, raajhNsturnggmaaH| sthAnabhraSTAH suzobhante, siMhAH satpuruSA gajAH // / / pUgIphaLa (pArI,) pAtra, (vAsa) rAjahaMsa (uttama evA haMsa nAmanA pakSIo,) gheDA, siMha, sapurUSo ane hAthIo A vyaktio sthAnabhraSTa thaI hoya te paNa zobhe che. 2 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. mahAn purUSa! kyA sthAnanA tyAga kare che? yatra vidyAgamo nAsti, yatra nAsti dhanAgamaH / yatra grAme sukhaM nAsti, na tatra divasaM vaset // 3 // jyAM vidyAnI prApti nathI, jyAM dhananI prApti nathI, je gAmamAM sukha nathI te sthaLamAM eka divasa paNa na rahevuM-arthAt mahAn purUSa AvA sthAnanA tyaga kare che. 3 tRtIya sthAna tyAga karavA viSe bhramaraprati anyokita. zArdUlavikrIDita. Parar aorat kavalitAste te rasAladrumAH, plaSTAste'pi vinidrapuSpapaTalIpItAtapAH pAdapAH / bhrAtarbhuGga davAgninA vanamidaM valmIkazeSaMkRtaM, kiM tvaM samprati kAnanAntaraparispandAya mandAyase // 4 // sudara akula vRkSAnI hArA maLI gai, pelAM khavAM AmravRkSe paNa baLI gayAM, ane khIlela puSpAnA samUhavALAM A (bIjAM) vRkSe paNa agninA ugra tApathI khAkha thai gayAM; he bhAI bhramara! dAvAgnie A vanane kevaLa valmika zeSa (sarpa ke udhaInA rAphaDA zivAya bIju kAMipaNa rahyuM nathI, jemAM tevu) karI nAMkhyuM! tyAre have tuM khIjA vanamAM javAne ma'dAdara (ALasu) kema che? arthAt have tAre khIjA vanamAM gayA vinA chUTakeA ja nathI, tApachI ekadama javAmAM vizeSa lAbha che. 4 ma paropakArAya satAM vibhUtiH ( satpurUSAnI vibhUti ( vaibhava ) bIjAnA kalyANunA mATe ja hoya che. ) anuSTup--( 1 thI 3) nIrasAnyapi rocante, kArpAsasya phalAni me / cevAM kuLamaya namma, vaDelAM yudghanuye // ? // kapAsanAM phaLa rasarahita hoya che, chatAM te mane priya lAge che, kAraNa ke, temanA guNumaya janma ( sUtara ) khIjAonA guhya bhAga DhAMkavAne mATe upayegI thAya che. 1 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda guNuprazaMsA-adhikAra. 187 kahevAnA Azaya evA che ke, kaddhi vastu nIrasa DAya paNa je te leAkeApayeAgI hAya tA te Adara karavA ceAgya che, kemake AtmaguNu khIlavavAnA e sarala mA che, jyAMsudhI AtmA saralabhAva-paraguNa priyatA ane svAtma nidyAmAM nimagna thatA nathI; tyAMsudhI sASuvRtti prApta thai zakatI nathI. kemake sAdhu purUSo bIjAnI ApattimAM vatsala thAya che. kahyuM che ke-- parasyApadi jAyaMte, sAdhavastIvravatsalAH / mahAvRkSA vizeSeNa, grISmakAle hi sAlAH // 2 // sAdhu purUSA khIjAne Apatti Ave tyAre tIvra vatsala ane che. grISmaRtumAM moTA vRkSo vadhAre lIlA ane palavita thAya che, eTale tApanA vakhatamAM prANIone chAMyAnI jarUra paDe che, tethI temanI tApanI Apatti dUra karavAne vRkSA navapAvita ane che. 2 vaLI temanA svabhAva hamezAM parApakArI hoya che, ane tethIja satpurUSA pA tAnA apakAra karanAra 'mANusa upara paNa upakArI thAya che. kahyuM che ke-- apakAriNyapi prAyaH, svacchAH syurupakAriNaH / mArakebhyo'pi kalyANaM, rasarAjaH prayacchati // 3 // jema rasarAsa ( pArA ) peAtAne mAranArA purUSanu pazu kalyANa kare che yAne auSadha upacAramAM mArele pArA tenA mAranArAne paNa nIrAgI kare che. tema svaccha pavitra purUSA pratye karI petAnA apakArI upara paNa upakAra karanArA thAya che. 3 A mInA sAmAnya jana samAja mATe pazu dRzya che, kemake upakAra upara upakAra karave te vizeSa nathI. AvI rIte upakAra karanArane bhUlI jAya che te kRtajJI ja kahI zakAya ane mArA zabdomAM te te manuSyatvathI paNu hIna gaNI zakAya tyAre sAdhu purUSamAM tethI vizeSa mukhI e che ke sAdhu purUSa sArI sthitimAM na heAya tA paNa bIjAnA upakAra kare che. kahyu che ke-- Ayo.--( 4 thI 9 ) yadyapi candanaviTapI, bidhinA phalakusumavarjito vihitaH / nijavapuSaiva pareSAM tathApi santApamapaharati // 4 // je ke, vidhi ( vidhAtA ) e caMdananA vRkSane phaLa tathA puSpa vagaranuM' karela che, tathApi te peAtAnA zarIrathoja khIjAonA saMtApane dUra kare che. 4 vaLI sAdhu purUSA bIjAnu' kArya karavA mATe kaleza bhAgave che te mATe zAstra pramANu e che ke-- Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 vyAkhyAna sAhitya saMgraha, tRtIya yadamI dazanti dazanA, rasanA tatsvAdasukhamavAmoti / prakRtiriyaM dhavalAnAM klizyanti yadanyakAryeSu // 5 // jema dAMta cAvI de che ane svAdanA sukhane anubhava jihA kare che. tevI rIte je nirmaLa purUSe che, temanI evI prakRti hoya che ke teo bIjAnA kArya mATe kaleza pAme che. 5 % TuMkamAM kahIe te prANIonA hitane mATe uttama purUSe zuM nathI karatA? matalaba ke temanA guNa vartana amApa upakArI ja hoya che kemake- laDDanyati bhuvanamudadhemadhyaM pravizati vahati jalabhAram / jImUtaH sattvahitAH, kiM na kurvanti cAnyArthAH // 6 // megha prathama traNa bhuvanane oLage che, samudranA madhyamAM praveza kare che ane jaLane bhAra upADe che, tema je prANI mAtranA hitakArI purUSe che, te bIjAne mATe zuM nathI karatA? (sarvadA hitAvaha ja hoya che.) eTaluM ja nahi paNa uttama purUSa pitAne pIDA karanArano paNa upakAra kare che. 6 bAdhAvidhAyinAmapi, vidadhatyupakAramamaLAtmAnaH / baddhamapi kiM na janayani, saurabhyaM ketakIkusumam // 7 // nirmaLa hRdayavALA uttama purU pitAne pIDA karanArA mANasane paNa upakAra kare che. ketakInuM puSpa mALa sAthe bAMdhIne guMcyuM hoya te paNa zuM te sugaMdha nathI ApatuM? eTaluM ja nahi paNa satparU vipatti bhegavIne paNa bIjAne upakAra kare che. 7 upakArameva tanute, vipAtaH saphaNo mahatAm / mUrchAGgato mRto vA, nidarzanaM pArado'tra rasaH / / 8 // satyurUne samUha vipattimAM Ave te paNa te ghaNuone upakAra ja kare che. te upara mUrzita karela athavA mArele pAre daSTAMtarUpa che. eTale mAre pite marIne paNa regIjanA rogane dUra karavAne upakAra kare che. 8 * upakRtisAhasikatayA, kSatimapi gaNayanti no guNinaH ___ janayanti hi prakAzaM, dIpazikhAH svAGgadAhena // 9 // jema dIpakanI zikhA (vATaya) pitAnuM aMga bALIne paNa prakAza Ape. che, tema guNI purUSe bIjAne upakAra karavAmAM evA sAhasika bane che ke teo * 5 thI 7 sUkti muktAvalI. * 8 thI 10 subhASitaratna bhAMDAgAra. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda guNaprazaMsA odhikAra, pitAne kSaya thatuM hoya te paNa tene gaNatA nathI. ekaMdare jatAM satyarUSone vaibhava paropakArane mATe ja hoya che kemake upajAti pibanti nadyaH svayameva nAmbhaH, svayaM na khAdanni phalAni vRkssaaH| nAdanti sasyaM khalu vArivAhAH, paropakArAya satAM vibhuutyH||10|| nadIo pitAnuM jaLa pote pItI nathI. vRkSe pitAnAM phaLa pite khAtA nathI. ane megha pite utpanna kareluM ghAsa pote khAtA nathI. te uparathI samajavAnuM ke, sapurUnI vibhUti (vaibhava) popakArane mATe ja hoya che. 10 manuSya janma e mokSagati prApta karavAne mukhya sthAna che, ane tethI te takane lAbha gumAve te comAsuM javA pachI jamIna kheDanArane thatA pazcAtApa jevuM che. agaraje ke khetIkArate pitAnI bhUla bIjA varSanA mAsA pUrve sudhArI zake che, paraMtu manuSyadeha maLela chatAM Atmahita sAdhavAmAM je pramAda sevAya te pachI te taka punaH maLavI durlabha che. ane tethI ja kahyuM che ke A zarIra paropakArane mATeja che. temATe kahela che ke upendravajJAM. paropakArAya phalanti vRkSAH, paropakArAya vahanti ndyH| paropakArAya caranti gAvaH, paropakArArthamidaM zarIram // 11 // vRkSe paropakArane mATe phaLe che, nadIo paropakArane mATe vahe che ene gAyo paropakArane mATe care che. tevI rIte A zarIra paNa papakArane mATeja che, 11 upajAti. ratnAkaraH kiM kurute svaratnairvindhyAcalaH kiM karibhiH kroti| zrI khaNDakhaNDairmalayAcalaH kiM, paropakArAya satAM vibhUtiH // 12 // ranAkara -samudra pitAnA ratnothI zuM kare che? vidhyAcaLa parvata pitAnAmAM upara thatA hAthIo vaDe zuM kare che? ane malayAcaLa parvata pitAnAmAM ugatA zrIkhaMDa-caMdanane pote ze upayoga kare che arthAta teo pite upaga karatA nathI paNa bIjAonA upayogane mATe rAkhe che. 12 vaLI kahyuM che ke-sajanone parahita karavAmAM je Adara hoya che, te pitAnuM hita karavAmAM heta nathI. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. I toya mAlinI, dhavalayati samagraM candramA jIvalokaM, kimiti nijakalaGka nAtmasaMsthaM pramArTi / bhuvanaviditametatmAyazaH sajjanAnAM, parahitaniratAnAmAdaro nAtmakArye // 13 // caMdra pitAnI kAMtithI sarva jIva lekane gheLe che(ujavaLa kare che paraMtu te pi tAnAmAM rahela kalaMkane kema gheI nAMkhate nathI? te uparathI e jagajAhera che ke, prAye karIne bIjAnuM hita karavA tatpara evA sajjanane pitAnA karyamAM Adara hetuM nathI. 13 kemake-sAdhu purUSa svabhAvathIja parahita karavAmAM kaTibaddha rahe che. ane teja mahAna guNavaDe teo pitAnuM jIvana ujavaLa karI zake che kahyuM che ke manvantA -(15-16) kasyAdezAt kSapayati tamaH saptasaptiH prajAnAM, chAyAM kartuM pArtha viTApanAmaJjaliH kena baddhaH / abhyarthyante navajalamucaH kena vA dRSTiheto- . rjAtyaivaite parahitavidhau sAdhavo baddhakakSAH // 14 // sUrya ke nI AjJAthI prajAonA aMdhakArane nAza kare che? mArgamAM chAyA karavAne mATe vRkSone kaNa aMjaLi jeDe che? ane vRSTi karavAne mATe navIna meghanI prArthanA keNa kare che? (keI nahI) chatAM te temane paramAthI svabhAva che. tema sAdhu purUSa svabhAvathI ja bIjAnuM hita karavAne kaTIbaddha thAya che. 14 kharUM kahIe te sajajana purU prANIone guNa karI pote doSa vahorI le che. te mATe kahela che ke yadvad bhAnurvitarati karairmodamambhoruhANAM, zItajyotiH saridadhipati landhaddhiM vidhatte / / * vArdo lokAnudakavisaraistarpayatyastahetu stadvaddoSaM racayati guNaiH sajjanaH prANabhAjAm // 15 // jema sUrya astane hetu banI pitAnA kiraNathI kamaLane harSa Ape che. caMdra pite astano hetu banI samudrane vadhAre che. megha pite astane hetu banI kene pANInI chaLathI tRpta kare che. tema sajjana purU bIjAne guNa karI pite deSa vahere che. 15 A hakIktanI vizeSa puSTi mATe uttama purUSa bIjAne upayogI sAdhanabhUta thavAmAM keTaluM duHkha vahAre che. te mATe kapAsanuM daSTAMta tapAsIe.. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i pariccheda. guNaprazaMsA-adhikAra. . zAstraviNajita. niSpeSo'sthicayasya duHsahataraH prAptastulArohaNaM, grAmyastrInakhacumbanavyatikarastantrIprahAravyathA / mAtaGgozitamaNDavArikaNikApAnaM ca kUrcAhatiH, kArpAsena parArthasAdhanavidhau kiM kiM na cAGgIkRtam // 16 // prathama ati dusaha evA asthicayanuM piSaNa eTale kapAsanAM phaLa (kAlAM) ne teDI pholavAmAM Ave che te, pachI tulA rehaNa eTale trAjavA upara nAMkhI tela, vAmAM Ave che. te pachI gAmaDAnI strIo tene nakhavaDe khUNe che, te pachI tenI upara taMtrI-tAMtanA prahAranI pIDA thAya che, eTale pIMjavAmAM Ave che. te pachI caMDALa leke tenI upara pANunA kegaLAnI kagye nAMkhe che, tevA jaLanuM tene pAna karavuM paDe che, ane te pachI tenA upara kUcaDAnA AghAta thAya che, ATalA vAnAM bane che, tyAre kapAsanuM vastra thAya che. pachI te vastra lokenA upayogamAM Ave che. A uparathI samajavAnuM ke, bIjAnA upagane mATe kapAse zuM zuM sahana nathI karyuM? uttama purUSe, paNa bIjAnA upakArane mATe aneka kaSTa sahana kare che. 16 A sAdhu purUSanA guNanA baMdhAraNa uparathI temanA pratye janasamAjanI pU jya buddhi hoya te svabhAvika che, chatAM janasvabhAva ekaja prakaranA hotA nathI zAstrakAra kahe che ke jIvAtmAnI gaNanA bhavI ane abhavI ema be prakAre vaheMcAyelI che. abhAvi jIvAtmAne svabhAva guNaMdRSTithI tadana be nasiba hoya che ane tethI yo yasya na jAnAti sa tameva nindati (jenA guNane je jANatA nathI, te tenI nidA kare che.) upajAti. na vetti yo yasya guNaprakarSa, sa taM sadA nindati nAtra citram / yathA kirAtI karikumbhajAtAM, muktAM parityajya bibhAta guJjAm // 1 // bhIlaDI hAthInA kuMbhasthaLamAMthI utpanna thayeluM metI choDI daI caThIne dhArazuM kare che tema, je mANasa jenA guNanA utkarSane jANa nathI temANasa tenI nidA kare temAM kAMI paNa Azcarya nathI. 1 ka 1-2 subhASitarana bhAMDAgAra Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1lara vyAkhyAna sAhitya saMgraha. tRtIya AvI rIte be darakAra mANasa avajJA kare tethI kheda kare nahIM kAraNa ke tevI avajJAthI ulaTAM jJAnInA pApa nAza pAme che ane AtmAne utkarSa thAya che. vyavahAramAM paNa saMgha svAmIvAtsalya karanAra pitAnA utsAhane zreSTa karavA mATe te kArya je potAnA duzmanane sepe te te vadhAre prazaMsApAtra thaI paDe che, kemake dama tenA gharamAM nukazAna karavAnA hetuthI udAra thaI pramANu bahAra kharca kare che. ke je kharca, karanAranI zobhArUpa thaI paDe che. A pramANe sAdhu jIvanamAM paNa te avajJA karanAra varga sAme hovAthI vizeSa jAgRti rahevA sAthe Atmahita sAdhana utkRSTa rIte thaI zake che. ane tethI ja kharI mokSa samRddhi sarala thAya che. jagatamAM naThArUM e zabda na hoya te sAruM kevI rIte pIchANI zakAya? te vicAravA jevI vAta che. ane tethI naThArAthI ja sArAnI kharI kimata aMkAya che. kemake- * pupitA, kamalini malinIkaroSi cetaH, kimiti bakairavahelitAnAbhijJaiH / pariNatamakarandamArmikAste, jagati bhavantu cirAyuSo milindAH / / he! kamAlinI! tArA guNane nahIM jANanArA bagalAe tAro avajJA kare che tethI tu tArA aMtaHkaraNane zAmATe malina kare che ? arthAta zAmATe manamAM kSobha pAme che? kemake tArA jAmelA makaraMda (puSparasa) nA svAdane marma jANanArA bhamarAo A jagatamAM dIrdhAyuSya rahe, arthAt tArA guNane jANanArA bhamarAo kAyama rahe te pachI be kadara bagalAonA apamAnanI darakAra rAkhavI nakAmI che. 2 A bAbatamAM abhavi mANasanI jAtane doSa daIe te karatAM tenA svabhAvane deva vizeSa che, kemake tene AtmA jaDa hovAthI ayogya mANasa UMcI jAtanI vastunI kadara karI zakatuM nathI. ane ajJAnI mANasa jJAnIne oLakhI zakatA nathI, kahyuM che ke sragdharA. kazcida grAmINa eka pathi vinipatitaM pApa muktAphalaM tad hastenAdAya dRSTvA mama kila yavakAH santi yavye prabhUtAH / ekanAnena. kiM syAditi manasi vicAryAkSipaJca pratasthe, nAjJA jAnanti vijJAna paNamiva halamRjjAtu muktAphalAnAm // 3 // ja ayuga nayujato tha#A, yuge ja puSyitAprA. pahelA tathA trIjA caraNamAM na gaNa, na gaNu, 2 gaNu ane ya gaNa ema bAra, bAra akSara ane bIjA tathA cethA caraNamAM na gaNa, va gaNu, na gaNu, 2 gaNu ane teramo akSara gurU ema tera, tera akSara thI A puSmitAjhA chaMda che. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. guNu prazaMsA-adhikAra 18. . koI gAmaDIA kheDUtane rastAmAM paDeluM eka sAcuM motI jaDyuM, teNe te metIne hAthamAM laI joyuM tyAre vicAryuM ke, "mArA javanA kSetramAM AvA ghaNuM java che, te A ekaja zA kAmanuM ?" A pramANe manamAM vicArI te kheDUte te sAcuM motI nAMkhI dIdhuM ane pite tyAMthI cAlate thaye. A uparathI samajavAnuM ke, jema te kheDUta sAcA motInA mUlyane pote paNa jANI zakyo nahi tema ajJAna mANase vidvAna purUSane jANI zaktA nathI. 3 kaI kaI vAra evuM bane che ke mahAna purUSanI prabhAmAM abhavi AtmAne glAni jaNAya che. ane tethI tevAo bhavi jIthI vimukha rahevA mAge che ane pitAnuM ja sArUM" tevA vicAramAM pArakA uttama vicArene tapAsavAmAM paNa hAni samaje che, kharUM kahIe te A temanI ekapakSIya aMdhabhAvanA che. tattva jANanAre te sarva dizAmAMthI saMzodhana karI sArUM zedhI kADhIne "sArU hoya te mArUM" karI levuM joIe che. darekane dareka bAbatamAM vicAra karavAne hakka che ane te hakka luMTI le che anyAya che. tethI sAdhu purUSe tevI luMTa kadI paNa calAvatA nathI. paraMtu sarvamAMthI tattva tapAsI zreSTha vastu svIkAre che. ane bIjAnI nIMdA karatA nathI, paNa upekSA kare che tathA tenA pratye ane temanA ekaTaSTi bhAva pratye dayAnI dRSTithI jue che. ATaluM chatAM pitAnA jhAMkhA prakAzane jAheramAM lAvavAne dUra rahevA irache che. mahati gate hAnirna mahatAm (mahAna purU cAlyA javAthI tevA purUSane kAMI hAni thatI nathI, paNa bIjAne ja nukazAna thAya che. kemake - indravajrA yatrApi kutrApi bhavanti haMsA haMsA mahImaNDalamaNDanAni / - hAnitu teSAM phi varALAM, zeSa mahAraiH sada vikAra che? haMsa game tyAM hoya tyAM teo pRthvI maMDaLamAM AbhUSaNa rUpa thAya che. paraMtu je sarevarAne te haMsane viyega thAya che te sarovarane ja hAni thavAnI. arthAta hase game tyAM jaze tyAM te zebhA rUpa thaze; paNa je sarovaramAMthI cAlyA jaze, te sarovaranI zobhA ghaTaze. tethI sarevane hAni che, hasene nathI. tevI rIte jemanI pAsethI sajajana purU cAlyA jaze, teone hAni thaze, sajajana purUSone te kAMI paNa hAni thaze nahIM. 1 - *1 thI subhASita ratna bhAMDAgAra Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya vyAkhyAna sAhitya saMgraha. A hakIkata mATe eka anyakita che ke vantatila. (2-3) asmAn vicitravapuSastava pRSThalagnAn , kasmAdvimuJcati bhavAn yadi vA vimuJca / re nIlakaNTha guruhAniriyaM tavaiva, maulau punaH kSitibhRto bhavitA sthitinaH // 2 // pIMchAone choDI denAra mayUrane tenA pichAo kahe che "he mayUra, vicitraraMga beraMgI svarUpavALAM ame tArA pRSTha bhAge vaLagyAM chIe, chatAM amene tuM zAmATe choDI de che? athavA tuM bhale cheDI de, tethI kAMI amAre hAni thavAnI nathI paraMtu tethI tane pitAne meTI hAni thavAnI che. amArI sthiti te rAjAnA mugaTa upara thaze. A UparathI samajavAnuM ke je sajjanane sahavAsa cheDI de che, tene ja moTI hAni thAya che, kAraNake sajajanane te jyAM jaze tyAM mAna maLaze ja. 2 upara kahelA Azaya upara gajenI bIjI anyakita che ke dAnArthino madhukarA yadi karNatAledurIkRtAH karivareNa madAndhabuTyA / tasyaiva gaNDayugamaNDanahAnireSA, bhRGgAH punarvikacapadmayane caranti // 3 // madAMdha buddhivALA gajeke dAna ( bada ) nA atha evA bhamarAne pitAnA karNatALathI dUra karI dIdhA, tethI te gajene pitAnA baMne gaMDasthaLanI zobhAmAM hAni thaI che. bhamarAone kAMI paNa hAni thaI nathI, kAraNa te bhamarAo te vikAza pAmelA kamaLanA vanamAM vicaraze. te uparathI samajavAnuM ke, jeo madathI dAnanI IcchA karanArA uttama pAtrone vimukha kare-pAchA vALe che, tethI te pAchA vALanArane apakIrti thavAthI hAni thAya che, je pAtra che, temane te bIje sthaLe paNa dAna mAna maLaze. 3 vaLI te upara zelaDI ane gadheDAno prasaMga evo che ke manahara chaMda, zelaDI kahe che suNa gardhava A sAkarane, zuM thayuM jo tArA jevA Adara na Apaze; Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNapraza'sA-adhikAra. daive tenA svAdaneA tane na adhikAra ApyA, ethI irSyAthI enI AmarU uthApaze. tArA ate thaze teAla dhamakaze DhIlA Dhola. tArA khele khela badhA tujane saMtApaze; amathA make zuM Ama kahe dalapatarAma, sAkara te ThAma ThAma vizva viSe vyApaze. 4 ATalA uparathI samajAze ke aji jIvAtma: mATe kai grAhya che ja mahi, jyAre bhavi jIvAtmA kvacit kusaMganA malina paDathI AchAti thaI parina DhAmAM paDI jAya tethI khacAvavA te jarUranu` che. guNa grahaNa karanAranA dharma e che ke vi zALa vizvamAMnA anaMta avagujjunAM sthAna pratye aMdha thai guNane eI zake che, tyAre alpajJanA svabhAva game teTalA vizALa guNu vace paN avaguNu zeAdhavAnA hAya che. ke je prakRti ja Atma vikAzamAM vijJarUpa thAya che. 15 AtmaprasazA e ja Atma utkRSa mAM AvaraNarUpa che chatAM koI kAi vakhata jJAnI purUSA peAtAnI pIchANu ApatAM je zabdo prakAze te prazasAthI dUranA viSaya che,kemake temAM temanA hetu svAtmaprazaMsAnA heAtA nathI paNa anyane satya uttara ApavAne hAya che, chatAM A vAtane nidArUpe gaNI eka zabdane hetu vagara gAkhI rAkhavA te ucita nathI, kemake jJAna ane bhAvanA vivekayukta hAya te ja phaLadAyaka che. kahela che ke mahati laghutvazaGkA na kartavyA ( mahA purUSamAM halakAInI zaMkA na kavI ) anuSTup yadyapi svacchabhAvena, darzayatyambudhirmaNIn / tathApi jAnudano'yamiti cetArI mA kRthAH // 1 // he manuSya ! mudra pAtAnI svacchatAthI aMdara rahela maNiene darzAvI Ape che, te uparathI tAre ema na samajavuM ke, " A samudra DhIMcaNa jeTaleA uMDA che. " 1 kahevAnA Azaya evA che ke, koi mahAtmA potAnA hRdayanI nirmaLatAthI -saraLatAthI potAnA Azaya jaNAvI Ape, te uparathI ema na samajavu' ke, te mahAtmA gAMbhIra athavA dIdazI nathI. mahAtmA purUSa upara tevI laghutAnI zaMkA karavI ja nahI. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. satyarUSa azubha kAmamAM pravRtti karatA nathI. prAyo. yadinAma sarSapakaNaM, zakroti karI kareNa nAdAtum / iyasaiva tasya nanu ki, parAkramaglAniriha jAtA / / / kadI hAthI pitAnI zuMDha vaDe sarSavanA dANAne grahaNa karI zake nahIM, teTalA ja uparathI zuM tenAmAM parAkrama ochuM che ema samajavuM. A uparathI samajavAnuM che ke, je mahAna purUSa heya te kSudra-halaka viSayamAM pravRtti karatA nathI, tevI halakI pravRtti karavAmAM temanuM sAmarthya na hoya tethI temanAmAM laghutAnI zaMkA karavI nahIM 2 paraMtu khAsa karIne svabhAvathI moTA purUSAmAM (prabhA) teja jevAnuM che, temanI mUrti jovAnI nathI. hariNI aNurapi maNiH prANatrANakSamo viSabhakSiNAM, zizurapi ruSA siMhIsUnuH samAhayate gajAn / tanurapi taruskandhodto dahatyanalo vanaM, prakRtimahatAM jAtyaM tejo na mUrtimapekSate // 3 // maNi nA hoya che, te paNa te viSa bhakSI prANIonA prANane bacAvavAne samartha thAya che, siMhaNanuM baccuM nAnuM hoya te paNa te kredhathI hAthIonI sAme thAya che ane vRkSanA thaDIAmAMthI utpanna thayele agni jhINe hoya che, te paNa AkhA vanane bALI nAMkhe che. te uparathI samajavAnuM ke, jeo svabhAvathI moTA che temAM je jAtivaMta teja raheluM che, te mUrtinI apekSA rAkhatuM nathI. 3 guNavAn kRzo'pivaraH (guNavAna purUSa durbaLa hoya te paNa uttama che. ) ATalA uparathI spaSTa thaze ke, kharI pUjA guNanI che. anuSTupa. niH svo'pi saGgataH sAdhurvaramRddho'pi nAdhamaH / azva zarIra mALe, gst nI punaH ravA ? Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariyoda guNu prasazA adhikAra. 193 sAdhu purUSa ni na hoya teA paNa sArA che ane durjana purUSa samRddhimAna hAya te paNa sArA nathI. gheADA dukha`la hAya tA paNa theAbhA Ape che ane gadheDA puSTa hAya te paNa zelAM ApatA nathI. 1 A save` haeNkIkatanA vicAra karavA pachI eTaluM te saheja samajI zakAze ke, guNuvAna game tyAM chAneA rahe te paNa te peAtAnA guNNAthI prakAzita thAya che. kemake mAryo. viSamasthito'pi guNavAn, sphuTataramAbhAti nijaguNaireva / jalanidhijalamadhyespi hi, dIpyante kiM na ratnAni // 2 // jema rahnA samudranA jaLanI aMdara rahelAM che te paNu te prakAzI nIkaLe che tema guNuvAna mANusa viSama sthAnamAM rahyA hAya tA paNa te pAtAnA guNuthI skuTa rIte jhaLakI nIkaLe che. ra eTaluM ja nahi paNa keTalAeka padArthoM amuka vakhate AchA thavAthI jema zobhe che, tema mahAtmA purUSa kasAvAthI utkRSTatAne prApta kare che. zikhariNI maNiH zANAllIH samaravijayI hetinihato, madakSINo nAgaH zaradi saritaH zyAnapulinAH / kalAzeSacandraH suratamRditA bAlavanitA, nimna zobhante gaLitavibhavAzvArthiSu nRpAH // 3 // zarANuthI chelele maNi, raNabhUmimAM hathIgmArAthI ghAyala thayelA vincI vIranara, madathI kSINa thayele hAthI, zaRRRRtumAM sukAI gayelA kAMThAvALI nadI, avazeSa kaLAvALe khIjanA caMdra, krIDAmAM glAnI pAmelI khAla nitA ane yAca kAne dAna ApI vaibhava rahita thayelA rAjAe e badhA AchA thavAthI zAle che. 3 A pramANe kahI A guNuprazaMsA adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. tIya susaGgati-adhikAra. vizvamAM satsaMgane sarva dharma custa puruSe eka sarakhI rIte prasanna thaI mAna ApI rahyA che, eTale satsaMga karavAmAM ke IpaNa be mata nathI, paraMtu dareka dharmanA anuyAyI maMDalamAM satsaMga karanArA ghaNA thoDA hoya che, ane kusaMgI ghaNA hoya che, tethI dhamane paNa dUSita karavAnA Aropo udbhave che, satsaMganA mahAsyanI eTalI badhI prasaMsA zAstramAM karavAmAM AvI che, ke te mekSa sukhane paNa meLavI Ape che, tyAre dhana, putra, strI uttama bhUSaNe, svarga vagere tenAthI prApta thAya temAM zuM Azcarya? Ama sarvatra satsaMganI prazaMsA dazya thAya che, te bAbatamAM sajajana mahAzayenuM citta AkarSavA TuMka varNana karavAmAM Ave che. A adhikAranA peTAbhAgamAM "mahApurUSanA saMgamAM vipatti prApta thAya te paNa sArUM" "saMgatiphaLa A nAmanA be adhikAre dAkhala karavAmAM AvyA che. te A adhikAranI sAthe ekIbhUta hovAthI te bAbata vizeSa nahi lakhatAM A adhikAra AraMbha karavAmAM Ave che. zAnta purUSanA darzanane prabhAva. anuSTram (1 thI 13) saumyasya darzane nUnamAH syAtkaThino'pi hi / candrAlokena kiM na syAtpASANe'pi jaladravaH // 1 / / zAnta purUnAM kharekhara darzanathI kaThina manuSya paNa AA (dravIbhUta-pIgaLela hadayavALa) thaI jAya che. daSTAnta Ape che ke-candranA darzanathI (candrakAnta nAmanA) pASANamAMthI paNa zuM jaLa (pANI) tulya drava (rasa) nathI nIkaLate? arthAtu ke candranA darzanathI candrakAnta maNi-pASANu che te paNa te rasa thaI jAya che tema kaThina manuSya paNa sajananA darzana mAtrathI pIgaLI jAya che. 1 , dujena satsaMgathI sajajana thAya che. maLyAcalagandhena, vindhanaM candanAyate / tathA sajjanasaGgena, dujenaH sajjanAyateM // // je pramANe lAkaDuM, malayAcalamAM rahela caMdananA lAkaDAthI sugadhIvALuM thaI caMdana thAya che, te pramANe sapurUSanA saMgathI durjana paNa sajajana thAya che. 2 6. huM 2 thI 5 subhASitaratna bhAMDAgAra. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda tathA susa Mgati adhikAra mando'pyamandatAmeti, saMsargeNa vipazcitaH / paGkacchidaH phalasyeva, nikarSeNAdilaM payaH // 3 // vidvAnA sa`sa`thI mUkha jevA purUSa paNa vidvAna thai jAya che. ka takanA kuLanA saMsaga thI DALu' pANI niLa thaI jAya che, 3 satpurUSAnA mAnitAne phaLa. kITo'pi sumanaHsaGgAdArohati satAM ziraH / azmApi yAti devatvaM, mahadbhiH supratiSThitaH // 4 // 192 kIDA paNu phulanA saMgathI satpurUSAnA mastaka para caDhe che. pASANu paNa moTA purUSAe ( zAstra matravaDe ) pratiSThA karavAthI devapaNAne pAme che ja satsaMganuM phaLa, kAcaH kAJcanasaMsargAddhatte mArakatIdyutIH / tathA satsannidhAnena, mUrkho yAti pravINatAm // 2 // jema kAca suva nA saMgathI marakata maNinI zAbhAne dhAraNa kare che. tema sapurUSanA saMgathI bhUkha vidvAna thAya che. pa satsa`gathI ja sAthe janmelA DhASa paNa nAza pAme che. . AstAmaupAdhiko doSaH, sahajopi'pi susaGgataH / apayAti yathA karma, jIvasya jJAnasaGgamAt // 6 // upAdhithI utpanna thayelA doSa te eka tarapha rahyo, ( eTale satsa`gathI upAdhi janya dASa nAza pAme te vAtane eka tarapha rahI. ) paraMtu sahaja ( sAthe janmele ) DhASa paNu jema jIvanu ka jJAnanA saMgathI nAza pAme che tema" susaMgathI nAza pAme che. 6 + sacetananA saMgathI sukhAsukha thAya te vAta teA eka tarapha rahI paNa jaDa vRkSanA AzrayathI paNa te thai zake che. AstAM sacetasAM saGgAtsadasatsyAttarorapi / azokaH zokanAzAya, kalaye tu kalidrumaH // 7 // kataka jAtanI auSadhInu eka pula thAya che tenuM cUrNa karI jaLamAM nAkhavAthI jaLa niLa thai jAya che. + 6 thI 11 pArzvanAtha caritra Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. tRtIya cetanavALAM ( jagama prANIe-manuSya ) nA saMgethI sArAM naratAM phaLanI prApti thAya te vAta te eka tarapha rahI paraMtu jaDa-sthAvara evA vRkSanA saMgathI paNa sArUM' naratu' phaLa prApta thAya che, eTale azAka ( AzeApAlava ) nA Azraya karavA thI zAkanA nAza thAya che ane Rdbhuita ( vibhIta-maheDAM ) nA vRkSane Azraya karavAthI kalaha ( kajIye ) utpanna thAya che. 7 satsaMga sulabha nathI. susaGgasyopadezo'pi labhyate na yathA tathA / ityarthe lokavikhyAtA, prabhAkarakathocyate // 8 // 200 sahelI rIte uttama sa`ganA upadeza (mAtra) pazu maLI zakate nathI e niNuM ya * karavA mATe suprasiddha prabhAkara (eka brAhmaNanA putra) nI kathA kahevAya che. 8 'bharatapura nAmanA nagaramAM nitya saMdhyAdi cha karma karanArA divAkara nAmanA brAhmaNu vasata hatA tene ghaNI khAtarA ekanA eka putra hatA jenu nAma prabhAkara hatuM te putra jyAMthI samajavA zIkhyA tyAMthI nira'kuza hAthInI mAka vicaravA lAgyA ane jugAra khelavA vagerenuM kAma karavA lAgyuM| tenA pitA aneka prakAre tene zIkhAmaNa Ape che paraMtu te tene mAnatA nathI ane potAnI marajI mujaba AhAra vyavahAra karavA lAgyA ema karatAM divAkara brAhmaNanuM maraNu pAse AvyuM. tyAre putrane pAse kheAlAvIne kahyuM ke bhAi ! tane me... aneka vakhata zIkhAmaNeA ApI paraMtu te te upara dhyAna ApyuM nahi... have mAre| A avasAnanA samaya che mATe tane TukI traNa zikSA ( zrIkhAmaNu ) ApuM te zAMbhaLa. prathamA satyane jANanAra zeDa ( vAmI ) nI nekarI karavI (1) khIjI sundara svabhAvavALI strI paraNavI (2) anetrIjI' nileaubhI manuSyane mitra karavA (3) prabhAkara paNa A vAta sAMbhaLI jugAra ramavA cAlyuMA gayA. tyAM jugAra ramatAM sAMbhaLyu ke " tArA pitA maraNu zaraNu thayA " tyAre prabhAkare peAtAnA mitrane kahyu ke mitra ! tuM jA ane mArA pitAnA zavane dAdu vagere kara tethI te mitre te ka` badhu karyuM` ane prabhAkara aa vratanA gRhamAM ja besI rahyA Ama tenI uttara kriyA paNa te prabhAkare mitradrArA karAvI pachI keTalAka samaya gayA bAda teNe vicAra karyo ke mArA pitA je mane bhalAmaNa karI gayela che tenI parIkSA karavI ke satya na jANunAra svAmInI nokarIthI zuM saMkaTa thAya che ? tema kuzIlA strI tathA leAbhI mitra karavAthI zuM pariNAma Ave che ? tene tapAsa karavA ema vicAra karI teNe eka " siMha " nAmanA eka gAmanA ThAkAranI nokarI karavAnuM nakkI karI te kAmamAM joDAze ane tyAM tenI dAsI je vasyA hatI teneja paraNyA ane gAmamAM eka " lAbhAnandI '' karIne vANI hatA tenI sAthe mitratA bAMdhI have prabhAkara brAhmaNu ane siMha nAmanA ThAkAra banne jaNAe lazkara ekatra karI yuddha karIne pAsenA mhoTA dezanA rAjAne mArI deza pacAvI pADayA. eTale prabhAkaranI madadayA "sihu " ThAkAra maheATA dezanA adhipati thai gayA tema prabhAkarane paNu rAjAe dhana sapatti ApI. te badhI dhana saMpatti prabhAkare peAtAnA mitra leAbhAnandIne tyAM rAkhI. A Ananda cAlI rahyo che temAM prabhAkare vicAra karyo ke rAjAneA, mitranA ane strInA mArA upara keTalA pyAra che ? tenI parIkSA karUM ema dhArI " Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. susaMgati--adhikAra. 201: paMDitanI sAthe maraNa uttama che; para Mtu mUrkhanI sAthe rAjya karavuM uttama nathI. ' nRNAmmRtyurapi zreyAn paNDitana saha dhruvam / na rAyamari mUrveLa, jo vinAzanA // U I paMDita purUSAnI sAthe purUSanu maraNu thai jAya te kharekhara kalyANakArI che, paraMtu AlAka tathA paraleAka banneneA nAza karanAra evA mUrkha mANasanI sAthe rAjya bhAgavavu' uttama nathI. 9 satsaMgatinuM phaLa. zirasA sumanassaGgAddhAryate tantavo'pi hi / tevi vAlena mutranta, Tedhu mahatta: || 20 || puSpanA saMga karavAthI ( sUtaranA ) taMtuA ( derA ) paNu manuSya vaDe mastakathI dhAraNa karAya che. ane te ja tantu ( dorA ) vastrAmAM maLa ( mela ) nA saMga kare teA tethI te tantAe pagathI dhAvAmAM mana karAya che. 10 teNe '' siMha '" rAjAnA parama priya eka mayUra ( mAra ) hatA, tene peAtAnA dharamAM sudharI mUkayA ane strI sagabhaoNM hatI tethI teNe meAranA mAMsanI mAMgaNI karI hatI tethI tene bIjA prANInu" mAM ApI rAjAnA mArane mArI nAMkhyAnuM kahyuM. evAmAM rAjAne jamavAnA gramaya thayA tyAre, peAtAnA vhAlA mArane yAda karyo paraMtu paherIgarAe jaNuAvyuM ke ApanA mera prabhAkara nAmanA ApanA dIvAna lai gayA che tethI teNe prabhAkarane tyAM anucarA meAkalyA tene prabhAkare AvatA jeyA ke te tyAMthI pachavADenA bAraNAthI bhAgI chUTayA ane peAtAnA mitrane tyAM jai kahevA lAgyA ke mArAthI A krUra karma thayuM che jethI mane rAjAthI bacAva te sAMbhaLI leAbhAnandI kahevA lAgyA ke ahIMthI tuM jA, kAraNa ke rAjAnA gunhegArane saMdharIne zuM mAre mhArAM dharabAra luTAvavAM che ? Ama sAMbhaLI khinnatAnA dekhAva karI prabhAkara pAza pAtAnA gharamAM Ave che tyAM strIne bei kahevA lAgyA ke mane bacAva. kAraNa ke meM tArA sArU mArane hAryAM che, tyAre strI pyAlI ke rAjAnA merane mAravAnu meM kyAM kahyuM hatuM? have tu tArUM bhAgava. mane tA Ine dhaNI maLI raheze. teTalAmAM rAjAnA tarane DhaMDherA pITAtAM sAMbhaLyA ke je kAi rAjAnA mAranA samAcAra - paze teA tene ekase ATha sAnAmhArA tathA abhayadAna rAjA taraphathI maLaze, A DhaMDherA prabhAkaranI strIe sAMbhaLyA, tethI teNe vicAra karyo ke-rAjAne jaine khabara ApuM ke-mArA dhaNIe tamArA mArane mAryAM che ema vicAra karI rAjAnI pAse jai uparanI khInA jaNAvI, te sAMbhaLI " siMha" rAjAe prabhAkarane khelAvI tene kahyuM ke duSTa! teja mArA mAranA prANa lIdhA che tethI mArA merane ApI de, nahiMtara A taravArathI tArU mastaka chedI nAkhuM chuM. tyAre prabhAkare dhaNI jAtanA kAlAvAlA karyAM, paNa rAnna na mAnyA tyAre prabhAkare kapaTathI saMtADela mAra pAchA rAjAne ApyA, ane te rAjAnI neAkarI tathA strI tathA lAbhAI mitrane cheADI cAlI nIkaLyA. 26 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 vyAkhyAna sAhitya saMgraha tRtIya tathA pazya satsaGgamAhAtmyaM, sparzapASANayogataH / lohaM svarNaM bhavetsvarNayogAtkAco maNIyate // 11 // ke he bhAI! tuM satsaganuM mahAbhya je, (kAraNa ke) sparza pASANa (pArasamaNi) nA rogathI leThuM senuM thaI jAya che. ane senAnA sAgathI kAca maNi tulya dekhAya che. 11 satanA Azritane thatuM phaLa. mahimAnaM mahIyAMsaM, saGgaH sUte mahAtmanAM / mandAkinI mRdo vandyAtrivedIvedinAmapi // 12 // mahAtmA purUne saMga mahAna mahimAne pragaTa kare che, kAraNa ke mandAkInI (gaMgA)nI mATI (Agu, yaju, sAma) ema traNa vedane jANanArA purUSane paNa vanna karavA yogya che. eTale gaMgAjInA saMgamathI mATInuM eTaluM mahAbhya vadhI jAya che. 12 tyAMthI AgaLa cAlI vicAra karyo ke mArA pitAnI zikhAmaNathI virUddha kArya karavAnuM phaLa te najare joyuM. paNa have tenI zikhAmaNa pramANe cAlI tenuM phaLa dekhuM ema vicAra karI eka zaheramAM jaI pahoMce tyAM hemaratha nAmane rAjA rAjya karate hatA, ane tenA putranuM nAma "guNasa ndara" hatuM, tenI mitratA bAMdhI ema keTaloka vakhata jatAM hemaratha rAjA maraNa zara thayo ane guNasundara kumAra rAjAdhirAja thayo tyAre teNe potAnA rAjyanuM pradhAnapada prabhAkarane ApyuM tethI prabhAkara AnandamAM AvI gaye. ane eka guNADhaya nAmanA zeThanI mitratA bAMdhI tathA sundara svabhAvanI "suzIlA" nAmanI brAhmaNa jAtinI uttama kanyAne paraNya, eka divasa ghoDAnI hoDa ' thavAthI pradhAna tathA rAjA vagere tamAma gheDesvAra thaI gAmanI bahAra nIkaLyA temAM pradhAna tathA rAjAnA ghoDA evA masta hatA ke eka vakhata kazA (koraDA) ne prahAra thatAM AkAzamAM uDatA hoya tema bhUmine mApIne ghora araNyamAM cAlyA gayA, daramyAna ghoDA kudatA hatA, temAM prabhAkara pradhAne eka abaLAnA vRkSamAMthI 3 AMbaLA laI potAnA khIsAmAM nAMkhyAM hatAM. have rAja tathA pradhAna nimanaja pANI vagaranA vanamAM cAlyA gayA temAM vaizAkha mAsanA taDakAne asahya tApa paDavAthI rAjAnuM moTuM sukAvA mAMDayuM ane pariNAme mUcha khAI tarasane lIdhe rAjA pRthvImAM paDI gaye, tene joI pradhAne eka AMbaLAnuM cUrNa karI tenA mukhamAM nAMkhyuM tethI rAjAne zuddhi AvI. ema eka vakhata mUrchA vaLatAM kSaNamAM bIjI trIjI vakhata mUchI AvI te vakhate pradhAne bIjuM trIjuM ama AMbaLAnuM cUrNa tenA mukhamAM nAMkhyuM ane rAjAnI mUcha utarI gaI daramyAna eka kalAka jeTalo samaya thavAthI pachavADethI rAjAnuM lazkara AvI pahoMcyuM tenI pAse dhaNuM anna tathA pANI hatuM tethI rAjAne kaI paNa prakAranI harakata AvI nahi. AvI rIte ghaNI vakhata rAjAne prasanna karavAthI ApaNI vAtane nAyaka prabhAkara (pradhAna ) mahAna thai gayo eTale teNe rAjAnI dayAthI pitAnA ghaNuM lAgatA vaLagatAone dhanADhaya karI dIdhA Ama cAlatuM hatuM temAM pitAnA vacananI parIkSA karavA sArU teNe eka divasa rAjAnA ekanA eka yArA pAMca Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugsa gati--adhikAra sAdhunA saMgama sarvathI zItala che. candanaM zItalaM loke, candanApi candramAH / candracandanayormadhye, zItalaH sAdhusaGgamaH / / 13 / / A jagamAM caMdana zItaLa che, caMdanathI caMdramA zItaLa che ane caMndvana tathA caMdra e mannethI satpurUSanA samAgama zItala che. 13 guNanI mahattA. kAryAM. vaMzabhavo guNavAnapi saGgavizeSaNa pUjyate puruSaH / na hi tumbIphalavikalo, vINAdaNDaH prayAti mahimAnam // 14 // sAza vazamAM utpanna thayela guNavAn purUSa paNa sa'gane lIdhe pUjAya che. ( kharAba sa`ga thavAthI temanI kAI paNu gaNunA karatuM nathI ) jema sArA vaMza (vAMvarSanAM putranu haraNukarI peAtAnA gharamAM saMtADI dIdhA. have rAjAne jamavAnA vakhata thatAM rAjAe putrane yAda karyo tethI rAjAnA anucarA te kumArane zodhavA maDyA tene ema patto lAgyeA ka-kumArane dIvAna lai gayA che, tethI te dIvAnane tyAM jai rAjaputranI khAra pUchyA lAgyA pazu te vakhate jANe pote gunhA karyAM heAya tema jaNAvI prabhAkarabhAI dharamAM pezI gayA ne peAtAnI strInI pAse rAMka samAna thai khuzI rahyA, tethI strIe kahyuM ke kAMI harakata nahiM mArA prANa jAya te bhale paNa huM tamArA prANa bacAvIza ema kahI te strI, rAjA pAse gai ne kahevA mAMDI ke rAjAjI huM ja tamArA putrane mAravA vALI chu mATe mane zikSA karo-AAma jyAM strI kahI rahI che. teTalAmAM prabhAkaranA mitra guNADhayane khabara paDavAthI te peAtAnuM sarvasva dhana laI hAjara thai rAtnane kahevA lAgyA ke mane mArI nAMkhA ane A badhu` mArU dhana luMTI lye! meM tamArA putrane mAryo che--te vakhate sIpAIoe pakaDIne eka tarapha besADela prabhAkara mAlyA ke he rAjAjI ! mArI strI ta mArA mitra guDhaya mane bacAvavA khAtara potAnA prANa ApavA taiyAra thayA che paraMtu kuMvarane mAranAra huM chuM mATe mArAmATe je zikSA yeAgya lAge te kramAA. te sAMbhaLI rAjA vicAramAM paDI gayA -AmAM krAne zikSA karavI ? chevaTa ema nakkI thayuM ke prabhAkara ( dIvAna )ja gunhegAra che. tyAre vicAra thayA ke game tema hA paNa A pradhAna mArA jIvanane ApanAra che, tethI tene kema mArI zakAya ?' ema vicAra karI rAjA khAklyA ke huM pradhAnajI ! bhale tame kuMvarane mAryAM hAya tApaNu tamAne huM zikSA karatA nathI paraMtu tame mane tarasathI mAre jIva javAnA prasagamAM traNu AmaLAM tame khavarAvyAM hatAM temAMthI eka AMbaLAnA upakAra ra6 karU chuM ane hajI be AMba LAMnA upakAra jamA rAkhuM chuM. ema kahi prabhAkarane adhanamAMthI mukta karAvyA. tyAre prabhAkare kumArane lAvI arpaNu karyAM ane potAnI janmathI mAMDI sarva vArtA rAjAne kahI, snehathI tenI sAthe Ananda karavA lAgyA eTale satsaMganA prabhAva eTalA mahAna che ke traNa zikhAmaNunA zabdo prabhAkarane mahAna saMkaTamAMthI bacavAnA sAdhanarUpa thayA. pariccheda 207 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha tRtIya sa) mAMthI thayelo (banAvela)vINa daMDa ne tuMbaDInA phaLa (taMbura)nI sAthe saMyoga na hoya, te te mahimAne pAmato nathI. (arthAt sArA vAMsamAMthI banAvela, nakazI kAmathI katarela e je sAraMgIne daMDa, guNa-loDhAnA tAra vALo hoya paNa je satsaMga rUpI tuMbaDAmAM besate karela na hoya te sArI rIte vAgavAmAM upayogI nathI.) 14 * sajjananA saMgathI du:sAdhya te susAdhya thAya che. 3pajJAti asajjanaH sajjanasaGgisaGgAtkaroti duHsAdhyamapIha sAdhyam / puSpAzrayAcchambhuziro'dhirUDhA, pipIlikA cumbati candrabimbam // 15 // duSTa purUSa, mahA kaSTathI je kArya na sAdhI zakAya te sajajane saMga karanArAnA susaMgathI sAdhI zake che, jemake puSpamAM rahelI kIDI puSpanI sAthe jyAre zaMbhunA mastaka upara caDhe che tyAre temanA mastaka upara bIrAjatA caMdrabanuM cuMbana kare che. 15 satsaMga zuM karI zakato nathI? varasantaritra. (16 thI 19) jADayaM dhiyo harati siJcati vAci satyaM, mAnonnati dizati pApamapAkaroti / cetaH prasAdayati dikSu tanoti kIrtim , satsaGgatiH kathaya kinna karoti puMsAm // 16 // purUSane satsaMga zuM (phAyade) nathI karata? jemake satsaMga buddhinI jaDatAne hare che, vANImAM satyatAnuM siMcana kare che, mAnathI unnatti apAve che, pApane dUra kare che, citta prasanna kare che, ane dizAomAM kIrtine phelAve che (arthAt satsaMgathI sarva phAyadA ja che.) 16 satsaMga niSphaLa nathI. kiM vA pareNa bahunA parijalpitena, satsaGga eva mahatAM mahate phalAya / ambhonidhestaTaruhAstaravo'pi yena, velAjalocchalitaratnakRtAlavAlAH // 17 // ja jenetaraukti. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda, susaMgati-adhikAra. . - have vizeSa kahevAthI zuM? purUSane saMga mahAna phaLadAyaka che. jemake sasudranA kAMThA upara je vRkSe che tenA kyAre samudranI veLanA pANIthI uchaLela ratnathI bharapura che. 17 susaMgatinI mahattA. kAntArabhUmiruhamaulinivAsazIlA:, prAyaH palAyanaparA janavIkSaNena / kUjanti te'pi hi zukAH khalu rAmanAma, saGgaH svabhAvaparivartavidhau nidAnam // 18 // jaMgalanA vRkSonA zikhara upara vAsa karanArAM, manuSyane joI uDI janArAM evAM je zuka pakSIo rAma nAma jape che te svabhAva badalavAnuM mULa kAraNuM satsaMgati che ema nirNaya thAya che. 18 - ajJAna mANasa kumArge cAle temAM tene ze aparAdha ? ekaM hi cakSuramalaM sahajo vivekastadvadbhireva saha saMvasatirdvitIyam / etad dvayaM bhuvi na yasya sa tattvato'ndhastasyApamArgacalane khalu ko'praadhH||19|| sahaja e je viveka ( jJAna ) te eka nirmaLa netra kahela che ane vivekI (jJAni ) purUSonI sAthe rahevuM e bIjuM netra che. pRthvImAM A be netra (AMkha) jene nathI te purUSa tattvathI ( zaddha jJAnathI ) AMdhaLe che ema jANavuM tethI tenA kharAba mArga tarapha cAlavAmAM karyA aparAdha ( gunho ) che ? ' arthAta ke jene viveka ane vivekIne saMga nathI, e purUSa kumArge cAle te svAbhAvika che mATe sujJa purUSe prathamanuM netra meLavavA mATe vivekI purUSane saMga karavo ane A banne netra maLavAthI jarUra kumArgathI te aTakI zakaze e va bhAvArtha che. 19 sajInI saMgati manuSyanuM zuM zuM bhaluM karI zakatI nathI? mAntA. hanti dhvAntaM harayati rajaH sattvamAviSkaroti, prajJA sUte vitarati sukhaM nyAyavRttiM tanoti / dharme buddhi racayatitarAM pApabuddhiM dhunIte, puMsAmo vA kimiha kurute saGgatiH sajjanAnAm // 10 // Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIya 206 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. ajJAnarUpI andhakArane nAza kare che, rajoguNanuM haraNa kare che, sarava guNane pragaTa kare che, buddhine janma Ape che, sukhane vistAre che, tyAyanI vRttine pAthare che, dharmamAM atyanta buddhine kare che. ane pAparUpI kubuddhine nAza kare che. ema sajajana purUnI saMgati (saMga) purUnuM ahiM zuM zuM hita karatI nathI? atha. tu manuSyam sava jAtanuM hita kare che. 20 satsaMgathI thatA phAyadA. raLI. harati kumati bhinte mohaM karoti vivekitAM, vitarati ratiM sUte nIti tanoti guNAvalim / prathayati yazo dhatte dharma vyapohati durgati, janayati nRNAM kiM nAmISTaM guNottamasaGgamaH // 21 // manuSyane guNavALAjanone saMga zuM ichitane nathI Apate? arthAta sarva Ape che. te batAve che. susaMga kubuddhine hare che tathA ajJAnane bheTe che. vivekapaNuM batAve che, saMteSane Ape che, tyAyane prasare che. tathA guNazreNIne vistAra che. ane kIrtine phelAve che. dharmane dhAraNa kare che. naraka (tiryagati) ne nAza kare che. ema guNottamajanane saMga te abhISTa padArtha Ape che te mATe uttama janane saMga kare. 21 tathA- rAhUDhavita. (22 thI 24) labdhaM buddhikalApamApadamapAkartuM vihartuM pathi, prAptuM kIrtimasAdhutAM vidhuvituM dharma samAsevitum / / rodhdhuM pApavipAkamAkalayituM svargApavargazriyaM, cettvaM citta samIhase guNavatAM saGgaM tadaGgIkuru // 2 // he citta ! je tuM puSkaLa buddhi meLavavAne, duHkha nAza karavAne, nyAya mArgamAM cAlavAne, kIrti meLavavAne, khaLatA nAza karavAne, dharma sevavAne, pApa - kavAne, svarga tathA mokSanI samRddhi meLavavA IcchatuM he te satsaMga svIkAra. 22 mitrane satsaMgane bedha. ye jAtyA laghavaH sadaiva gaNanAM yAtA na ye kutracita, paz2ayAmeva vimarditAH pratidinaM bhUmau vilInAbhiran / Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para da. susaMgati-adhikAra. utkSiptAzcapalAzayena marutA pazyAntarikSe sakhe ! tuGgAnAmupari sthiti kSitibhRtAM kurvantyamI pAMsavaH // 23 // sadA je raja (gheDa) jAtithI halakI che, tema kayAMI paNa je gaNanA nahIsAba) mAM gaNAtI nathI ane manuSyae pitAnA pagathI jenuM mardana (cUrNa) karI nAMkhyuM che, mATe je lAMbA vakhata sudhI bhUmimAM saMtAI rahI che ane hamaNAM vegavALA pavanathI ucI pheMkavAmAM AvI che, mATe he mitra! tuM tene AkAzamAM che ke A raja uMcA parvatenI upara sthiti karI rahI che, Ama satsaMga halakA prANIne paNa ucca sthiti upara besADI de che, eTalA mATe te satsaMga kara Ama kathanIya che. 23 sanmahAtmA varatrAdithI suzobhita na hoya to zuM tene mAna na ApavuM ? kaNe cAmaracArukambukalikAH kaNThe maNInAM gaNaH, sindUrapakaraH ziraH parisare pArthAntike kingkinnii| labdhazcennRpavAhanena kariNA baDhena bhUSAvidhi statkiM bhUdharadhUlidhUsaratanuAnyo na vanyaH karI // 24 // kAnanI pAse cAmaranAM karelAM suMdara kaNuMbhUSaNa, kaMThamAM maNionA samUhane hAra, gaMDasthala upara siMdUranuM citra ane bAjumAM ghaMTaDIo, e prakAranAM A bhUSaNa (rAjya) hastine maLe che, tepaNuM pRthvInI dhULathI dhULavALuM kareluM che pitAnuM zarIra jeNe e vanamAM rahenAro hasti zuM mAnya nathI? eTale tene mAna ghaTatuM nathI? arthAt ApavuM ghaTe che ja. eTale satparUSanI parIkSA uparanA DALathI thatI nathI paraMtu tenA aMtaHkaraNanuM nirIkSaNa karI te sanmahAtmAne saMga kara. 24 have satsaMgane mahimA gurjara kAvyothI kahe che. iMdravijaya klake saMga phulela bhaye tila tela tete sahuke mana bhAvai, pArasa ke parasaMgathI dekhie lehAnuM kaMcana hAya vikArve; gaMgameM jAya milya saritA jalateha mahA jaga upamA pArve, saMgata ke phala dekha cidAnaMda nIca padAratha uMca kahArve. ja cidAnaMdajI. 25 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. manahara suNI bhRMga kerA zabda kIDa prITa bhRMga thayA, lAhakA vikAra gayA pArasa parasathI, kulake sa Mjoga tila tela hu bhayA phulela, tarU bhaye ca'dana suvAsake pharasathI; muktaphala svAtake udaka bhayeA sIpa sama, kASTa hu pASANu ju` sailedyaka sarasathI; cidAna da AtamA pramAtmA svarUpa thaye, avasara pAya bheda jJAna ke darasathI. chAMDaOM kusaMgati susa'gathI saneDu kIje, guNu grahi lIje avaguNa dRSTi TAra ke; bheda jJAna pAya caiJa jvAlA kari bhinna kIje, kanaka upalaku viveka khAra DArake; jJAnI jo miletA jJAna dhyAna ke vicAra kIje, mile jo ajJAnI te rahije mAna dhAra; cidyAnaMda tatva ceddhi Atama vicAra kIje, atara sakala paramAda bhAva DAra ke, tRtIya 26 27 eka satsa`ganA sabaMdhamAM caturAivALI vArtA. pArasa parasyA chatAM lAkha Daja rahyuM eka samaya akamar zAhu rAjapATIkA pharavA chaDI svArIe padhAryAM hatA, tyAMthI pAchA pharatAM punaH zaheranA cAkamAM AvI paheAMcyA, te vakhate eka DozI pAtAnA hAthamAM eka taravAra pakaDI ubhI rahetI hatI ane potAnA sAthenA mANasA paNa bIjA hathiyAro lai ubhAM hatAM, te tarapha akabarazAhanI draSTi jaI paDI. tethI vismayakArI banAva joi te rAzInI najIka jaI pUchyu ke " mAi taravArane grahaNa karI cAka bajAramAM zA kAraNathI ubhAM che? ane A sAthenA mANase paNa zastradhArI che te paNa tamArA ja che ?" te sAMbhaLI DozI belI ke "neka nAmadAra? A taravArane vecavAnA irAde ahIMyAM ubhI chuM ane A mAse pAse je zastra che te paNa vecavAnAM ja che, te sAMbhaLI zAhe kahyuM " joU te taravAra kevI che?" A pramANe zAhanuM vacana sAMbhaLatAM DozI peAtAnA hAthamAMnI taravAra zAhane ApI. jyAre te taravArane * khIrabala bAdazAha, Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda susaMgati-adhikAra . myAnamAMthI kahI pote nihALI tyAre bIlakula kharAba ane mAtra nAmanI ja taravAra kahevAya tevI lokhaMDanA pavAnI buDI-nakAmI jaI tethI te taravAra myAna karI DezIne pAchI ApI, tethI te taravAra myAnamAMthI kahADI DezI dhArI dhArIne jema koIe pitAnI taravAra badalAvI lIdhI hoya te bhAva batAvatI taravArane nihALavA lAgI, tethI zAhe pUchyuM ke "bAI ! sazaka mudrA vaDe taravAra tarapha dhArI dhArIne zuM juve che ?" te sAMbhaLI hAtha joDI dIna vANI vaDe belI ke "garIba paravara huM mArI taravAra badalAI che evI kAMI zaMkA lAvI jetI nathI paNu e lauM chuM sAkSAta pArasa samAna ApanA hAthane mArI taravArane sparza thayo chatAM paNa mArAM kamanasIba che? ke senAnI kema na banI ? te tapAsuM chuM " A pramANe tenuM carmatkArika yukti bharyuM bolavuM sAMbhaLI tenI cAturI tathA dina pratidina dIrgha dRSTi karI te DozIne taravAra bhArobhAra sonuM ApavAno hukama karyo ane tene saMtoSI tenI duHkhAvasthA dUra karI, tema DozI paNa zubhAzIrvAda ApI pitAne ghera gaI. mahatAM saGge vipadApi varaM arthAta mahAnanA saMgamAM vipatti paNa zebhe che. __ anuSTup mahatAM prArthanenaiva, vipattirapi zobhate / dantabhaGgo hi nAgAnAM, zlAghyo girividAraNe // 1 // mahAna narenI sAthe hariphAI karatAM vipatti thAya te paNa zebhe che, jemake parvatane troDavAmAM thayele hAthIonA dAMtane bhaMga vakhANavA yaMgya che. 1 upadeza na Ape te paNa satyurUSone saMga na choDa. mAryA (2-3) upacaritavyAH santo, yadyapi kathayanti naikamupadezam / yAstveSAM svairakathAstA eva bhavanti zAstrANi // 2 // sapurUSe je ke eka paNa upadeza (vAya) ne na kahetA hoya te paNa teonI sAthe rahIne teonI sevA karavI; kAraNa ke teonI svAbhAvika vArtAo paNuM zAstra hoya che eTale temanI svAbhAvika vArtAmAM zAstropadeza rahelo che. 2 27. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. tRtIya normaaannnnnn guNa purUSanI samIpe rahevAthI guNahIna purUSa paNa pUjAya che. guNinaH samIpavartI, pUjyo lokasya guNavihIno'pi / vimalekSaNaprasaGgAdaJjanamApnoti kANAkSi // 3 // guNahIna purUSa paNa guNa purUSanI samIpamAM rahete heya te te lekane pUjya thAya ( lekamAM pUjAya) che, kAraNa ke nirmaLa (dekhatA) netranA saMgathI kANuM AMkha paNuM aMjana (AMjaNa)ne prApta thAya che nahitara beya AMkha kuTela hoya te koNa Aje ? arthAta keI na je. 3 i. saGgatiphaLam. saMganuM phaLa. anukuY (1 thI 3) matkuNAnAM ca saMyogAt , khaTTA daNDena tAjyate / puSpamAlAnusaGgena, sUtraM zirasi dhAryate // 1 // mAkaDane saMga karavAthI khATalAne daMDane mAra sahana karavo paDe che. ane puSpanI mALAne saMga karavAthI sUtara mastaka upara dhAraNa karAya che, mATe satsaMga kare paNa kusaMga na kare e bhAva che. 1 temAM rAtrinuM dRSTAnta Ape che sAtidazI tAdaka, khyAtirAyAti vstunH| rajaniyaryotsnayA jyotsnI, tamasA ca tamasvinI // 2 // . manuSyane jevI jAtanI saMgati hoya tevI jAtanI tenI prasiddhi( khyAti-nAma) prApta thAya che, eTale ke rAtri cAndanInA saMgathI "jansI " kahevAya che ane andhakArathI "tasavinI" kahevAya che eTale rAtri pite upara mujaba saMgathI prakAzavALI" tathA "andhakAra vALI" kahevAya che, tevuM saMganuM phaLa che. 2 eka pipaTanuM baccuM kahe che ke mAtApyekA pitApyeko, mama tasya ca pakSiNaH / ahaM munibhirAnItaH, sa tu nIto gavAzibhiH // 3 // mArI ane te pakSInI mAtA eka ane pitA paNa eka. mane munie ahiM lAvyA ane te pakSI (mArA bhAI ne te gemAMsa bhakSaNa karanArA mleccha leke laI gayA. 3 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. sumati-adhikAra 211 - tethI sAMsargika doSa kahe che 3pajJAti. gavAzinAM vai sagiraH zRNoti, ahaMzca rAjan munipuGgavAnAm / na cAsya doSo na ca madguNo vA, saMsargajA doSaguNA bhavanti // 4 // he nRpa te gAyane bhakSaNa karanArA mleccha manuSyonAM vacanane sAMbhaLe che ane huM pavitra munionAM vacana sAMbhaLuM chuM tethI Ane doSa nathI ane mAre guNa nathI kAraNa ke deSa ane guNa saMsargathI ja utpanna thAya che. 4 saMgathI thatuM tuMbaDIne sukha duHkha mandAkrAntA. eke tumbA vratikaragatAH pAtratAmAnayanti, gAyantyanye sarasamadhuraM zuddhavaMze vilgnaaH| eke tAvad grathitasaguNA dustaraM tArayanti, teSAM madhye jvalitahRdayA raktameke pibanti // 5 // keTalAMka tuMbaDAM gI purUSanA hAthamAM pAtra rUpe rahela che, keTalAMka zuddha vaMza (vAMsa) ne cheDe lagADavAthI rasabhara madhura zabda kare che, keTalAMka doraDAthI guMthI zarIranI sAthe bAMdhavAthI vikaTa jALasthAnamAMthI tAre che; ane te mATenAM keTalAMka evAM paNa che ke je aMtaHkaraNa bALIne rakta pIe che. 5 sajjanene satyurUSanA saMgathI ja prema uddabhave che. __ zArdUlavikrIDita. naivAsvAyarasAyanasya rasanAtpIyUSapAnAca no, no sAmrAjyapadAptitaH pratidinaM no putralAbhAdapi / naivAyatnasuratnalAbhavazato naivAnyatopyasti sA, yA samprItirudeti sajjananRNAM sadbhiH samaM saGgamAt // 6 // sajajana manuSyane purUSonI sAthe saMgama (mIlApa) thavAthI je uttama prIti (Ananda ) udaya pAme che te prema khAgha (jamavA gya evA lADu vagere) # A ka. tathA tenI pahelAne bloka muninA gharamAM rahenArA kaI zuka pakSIo ple ne ghera rahelA potAnA sahodara bhAInA kusaMganA pariNAmane sAMbhaLI eka rAjAne kahela che. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 vyAkhyAna sAhitya sagraha tRtIya rasAyana ( rasa bharyAM anna nA bhAjanathI, amRtanA pAnathI, cakravatInA padanI prAptithI, prati divasa putra sukhanA lAbhathI, vagara mahenate maLela uttama ratnenA lAbhathI ane khIjI kai rIte paNu utpanna thatA nathI. 6 sajajana prema saMbaMdhe gurjara kAnya manahara * ga gAmAM gayuM. je jaLa gaNAyuM te gaMgAjaLa, gaTaramAM gayuM jaLa gaMduM, te gaNAyuM che;. khAre darIye gayu' te kharekharU' khArU thayu, chAzamAM paDayuM. te chAza rUpe thai chagAyu' che; zelaDIye sezyu* thayu' zelaDInA rasa rUpe, cUnAmAM janyu' te cUnA rUpa thai caNAyu* che; ekaja AkAzanI peDhAza dalapata kahe, jevA jevA joga thayA tevu' te jaNAyuM che. cha satpurUSane zuddha vAtAvaraNanA sacAganI jarUrIyAta. 'Aje sthaLe sthaLe, rAganA, dvezana, irSyAnA, asUyAnA, svAnA, amaryAda leAbhanA, krodhanA, vairanA, ane e vinA vividhaprakAranA durAcAranA vicAro prajAnA meATA bhAgamAM prasarelA tathA prasaratA haiAvAthI, ApaNA dezamAM vicAranuM je vAtA varaNu baMdhAyuM che tathA baMdhAya che, tenI maryAdAmAM nivAsa karanAra sarvane, te vi cArAnI nyUnAdhika pramANamAM asara thayA hinA rahetI nathI. ghaNA satsa`skArI sa jjanA zuddha vicArane sevavAneA AgrahathI prayatna sevatAM chatAM paNa ghaNu prasaMge temanAM nirdoSa aMtaHkaraNamAM doSa athavA azuddha vicAra prakaTelA temane jaNAya che. AnuM kAraNu anya kAMi nathI, paNu doSavALA vicArA' temanI AjImAjI badhAyalu' vAtAvaraNa ja che. koi manuSya pAtanA gharamAM game teTalI svacchatA rAkhate hAya tApaNu je mahelAmAM te rahete hoya tyAM bhAre gadakI rahetI haiAya te te gaMda kIvALI asvaccha havA, tenA svaccha gharamAM paNa AvI tene naDayA vinA rahetI nathI, tema manuSya petAnA aMtaHkaraNane zuddha rAkhavAnA game teTalA prayatna sevatA hAya tApaNu je nagaramAM athavA dezamAM te rahetA hoya, te nagara athavA dezanu vicAranu vAtAvaraNa jo azuddha arthAt doSanA vicArovALu hAya che te tenA zuddha aMtaHka raNamAM prasa'gopAtta doSa prakaTa thayA vinA rahetA nathI. AthI karIne yugamAM arthAt je samaye samagra prajAjana zuddha vicArane sevatA heAya che, te samaye ataH karaNane zuddha rAkhI rahevAnu kArya atyaMta saraLa heAya che, tathA kaliyugamAM arthAt * dalapata kAvya bhAga 2 jo. : adhyAtma alapASaka graMthamALA prathama akSa, Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. susa'gati--adhikAra. 213 je samathe prajAnA meTA bhAga azuddha vicArane sevatA hoya che te samaye aMtaHkaraNune pavitra rAkhavAnuM kArya nikaTa hoya che, evu je koi koi sthaLe pratipAdana karAyalu che, te kevaLa satya che. jema jema zuddha vicArane sevanAra ghaNA manuSyA thAya che, tema tema te sthaLe zuddha vicAranuM vAtAvaraNa badhAtuM jAya che, ane jema jema azuddha vicArate seva nAra ghaNA manuSyA thAya che, tema tema te sthaLe azuddha vicAranu vAtAvaraNu baMdhAtu jAya che; ane AthI ja karIne je sthaLe niraMtara zuddha vicArAM sevAtA hAya che, evA satpuruSAnA AzramamAM praveza karatAM manuSyAne anAyAsa potAnA vikAro dekhI gayelA bhAse che, tathA zAMtinuM bhAna thAya che, ane je sthaLe niratara azuddha vicArA sevAta! hAya che, evAM kasAikhAnAMmAM, khuna vagere ghAra karmAM thatAM sthaLeAmAM, ayeAgya zRgArane bhajavanArAM nATakagRheAmAM, tathA evAM ja vividha doSavALAM sthaLemAM praveza karatAM, manuSyanA vikArA anAyAsa udbhave che, puSTine pAme che, tathA teene rAjasa tAmasa guNa vadhI temane vyAkuLatA tathA azAMtinuM bhAna thAya che. Ama DAvAthI sukha ane zAMtine satra pravartAvavAnI icchA rAkhanAre vicAranu vAtAvaraNa sudhAravuM, e temanuM prathama kartavya che. A pramANe kahI A susa'gati adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. graMtha saMgrahitA. nIti. vinayavijayamuninAyaM, tRtIyapariccheda evamatraiva / grathita sugamArtha tu, vyAkhyAtRRNAM mudde sadA bhUyAt // vinayavijaya munie A ( vyAkhyAnasAhityasa'grahu nAmanA ) graMthane tRtIya pariccheDha vyAkhyAna karanArAe ( ane zrAtAe ) nI sugamatA mATe sa Mgrathita karyAM che; te sadA vyAkhyAna karanAra sAdhu tathA sAvIe| ( ane zvetAvarga) nA AnaMdane mATe tha e. tRtIya pariccheda paripUrNa. 1 cAra grahaNu karavAthI zrotRLAM e zabda adhyAhAra che ema sUcave che. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha pariccheda. sujana e sAdhu purUSanA upanAmane dIpAvanAra che. kemake sAdhunI oLakha temanA vezamAM hoya tenA karatAM temanI pratiSThA temAM jovAtA guNa upara vadhAre rahe che. AvA pavitra guNanuM jJAna thaI zake te mATe sujana-sapurUSamAM rahelA umadA guNe, pavitra bhAvanA ane ucca vartana saMbaMdhe gayA parichedamAM vistArathI varNana kareluM che. sAdhu purUSanA guNa jANavAthI dareka guNanI pIchANa thatAM te te guNane A bhyAsa karavAne taka levI teja manuSya kartavya che. paraMtu AvA guNa ane guNInA abhyAsIoe durgathI cetavAne paNa zIkhavuM jarUranuM che. kemake manuSya prakRti kaMI eka sarakhI heI zakatI nathI. sRSTimAM jema sarala purU vase che tema niMdako ane duSTa bhAvanAvALA abhAvi manuSya paNa hoya che. AvA manuSyane samAgama nirmaLa manuSyane utaratI sthitie mUkI de che. kAraNa ke nirmaLa manuSyanuM hRdaya pANI jevuM svaccha ane nirmaLa hoya che tethI jema nirmaLa jaLamAM je raMga nAkhIe te raMga pANI le che tema nirmaLa manuSyanA hadaya upara samAgamanI chApa sahaja paDI Ave che ATalA mATe tevI duSTa bhAvanAvALA manuSyanA paricaya mAMthI bacavAne durjana-kusAdhunA vartananI oLakhANa karAvavI uccita samajI A cothA paricchedamAM tevA adhikAre goThavavAmAM Ave che. kusAdhu-AdhikAra. A kusAdhu-adhikArane AraMbha karatAM prathama eka evI zaMkA upasthita thAya che ke, A deSa nirUpaNa prakaraNanA viSayamAM samaya tathA jJAnane bhega ApavA karatAM susAdhu adhikaraNamAM ja kema na pravRtta rahevuM joIe ? pratyuttaramAM jaNAva Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariyAda kusAdhu-adhikAra, vAnuM ke te prakaraNamAM guNonAM lakSaNe jANavAthI jema te upAdeya (grahaNa karavA yegya) che. tema tenuM paNa jANavAmAM Ave te teonuM heyatva ( tyajavA paNuM) thAya che jethI A adhikAraNokta kulakSaNAnuM paNa svarUpa jANavAnI jarUra che. kAraNa ke vizvanI samagra vyakitae pite je je saMgamAM, saMsthAomAM niyukta thaI che temAM pitAnA AcAra vicArane guNa rUpaja mAne che temAM Atma deSa nirIkSaNa karanAra keIka ja vyakita apavAda tarIke haze. punaHAgaLa vicAra karatAM je je jana samAjane AtmadeSa nirIkSaNa karavAnuM jJAna ApI te dUra karavA mATe jagatamAM aneka prakAre che temAM sAdhue prathama pade che kAraNa ke tevA mahAtmAonA baMdhathI te te janasamAja dUSaNanuM svarUpa jANI temAMthI mukata thaI zuddha svarUpa bane che. paraMtu te pite upadeSTAo ja tevA durlakSaNethI grasita hoya te bIjAnA doSonuM pRthakkaraNa karI zake nahi, tethI tevA gurUo, sAdhuo, mahAtmAo A parizramanA parizIlanano lAbha laI svayaMzuddha thaI bIjAone zuddha karaze. jethI - vyAkhyAna kartAnA A parizramane saphaLatA thaze evI AkAMkSA purasara A adhikArane AraMbha karavAmAM Ave che. nirmaLa bhAva rahita sAdhunAM phaLa. anuSya' (1 thI 8) *agnihotraM vane vAsaH, svAdhyAyo dAnasatkriyA / / tAnyevaitAni mithyAsyuryadi bhAvo na nimelaH // 1 // ( sAdhu purUSamAM) je nirmaLa bhAva na hoya te agni hetra, vanamAM vAsa, zAbhyAsa, dAna, sArI kriyA, te A badhAM nakkI mithyA ja thayA che. 1+ " kevaLa bAhya kriyAothI sAdhutA nathI. muNDanAcchmaNo naiva, saMskArAdrAhmaNo na ca / muni raNyavAsitvAdvalkalAnna ca tApasaH // 3 // ' mastakamAM muMDAvavAthI yati nathI ja (kahevAte) ane saMskAra (mAtra) thI brAhmaNa nathI kahevAte. jaMgalamAM rahevAthI muni ( na kahevAya) ane valakala ( jA. DanI chAla paheravA) thI tapasvI na (kahevAya.) 2 * ghaNAkharA zlokamAM jainetara ukti che. + 1 thI 7 purANa Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. indriyAne AdhIna rahenAra sAdhunuM sthAna kimaraNyairadAntasya hyadAntasya kimAzramaiH / yatra tatra vaseddAntastadaraNyantadAzramam || 3 || adAnta ( jeNe potAnI indrione AdhIna nathI karI tevA sAdhu )te vanethI (vanavAsAthI) zuM ? AzramethI zuM ? ( paraMtu ) jyAM javAM dAnta sAdhu rahe te vana ne te Azrama che 3 durAcArI sAdhu mATe dUrarahetI zuddhi. mRdo bhArasahasreNa, jalakumbhazatena ca / na zudhyati durAcArastIrthasnAnazatairapi // 4 // caturtha mATInA hajAra bhArathI ( zarIra upara ghaNI mATI cApaDavAthI ) ane jaLanA se dhaDAthI ane tIthaeNmAM sekaDA vakhata nAvAthI paNu purUSa zuddha thatA nathI. 4 tathA-- cittamantargatanduSTaM, tIrthasnAnairna zudhyati / zatazo'pi jaladhautaM, surAbhANDamivAzuci // 9 // aMdaranu duSTa citta tIrthanA snAnAthI zuddha thatu nathI. jema sekaDAvAra jaLathI dheAyeluM madirAnu' pAtra apavitra ja che, 5 apavitra purUSa mATe tIrtha sthaLamAM ki'mata. kAmarAgamadonmattA ye ca strIvazavartinaH / badhI na te bahena yunti, snAnaitIyAavi // 6 // kAma ( aneka prakAranI viSaya bheganI IcchA ) rAga ( sa'sAra sneha ) ane ( dhana, vidyA, kuLa AdinA ) madathI matta thayelA ane jee strIone AdhIna che te manuSya jaLathI, seMka tIrthAMmAM nhAvAthI paNa zuddha thatA nathI, 6 pavitra sthaLeAmAM durguNInA tiraskAra. cittaM rAgAdibhiH kliSTamalIkavacanairmukham / jIvaghAtAdibhiH kAyastasya gaGgA parAGmukhI // 7 // jenu citta rAga ( sa'sArAsati ) vigerethI kaleza pAmela che, mhA* asatya vacanAthI kilaSTa thayela che, ( ane ) jIvahiMsA vigerethI zarIra kila thayela che, tene ( tevA purUSathI ) ga MgA vimukha thAya che, 7 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda kusAdhu-adhikAra zAha anAcArI gurUnA upadezanuM niphaLapaNuM. sarvAbhilASiNassarvabhojinaH sprigrhaaH| abrahmacAriNo mithyopadezA guravo matAH // 8 // sarva padArthonI IcchA rAkhanArA, sarva bhakSI, dhanAdi parigrahavALA, brAcarya hIna gurUo, mithyA upadezavALA manAyelA che (athAt teone upadeza vRthA che.) 8 mAtra nAmadhArI sAdhuone namavAnI manA. mAryA (thI14) vandAmi tavaM tahasaMja, maMca khantIya bambhaceraJca / jaMjIvANa nahiMsA jazca niyattA gihAvAsA ||e| jemAM tapa temaja saMyama, kSamA, brahmacarya, zAnti, prANI mAtranI ahiMsA ane aniyata grahavAsa eka Azrama-maThamAM nitya na rahevuM te ItyAdi zubha guNe che teone huM namana karUM chuM 9 vaMdanIya guNa che ke veza? ja ite liGgapamANaM vandAhIM ninhae tuma savve / ee avandamANassa liGgamavi appamANaMte // 10 // je liMga mAtra vajanIya hoya te eTale ke yatine veSa dhAraNa karavAthI vadanaya karatA hoya te dhUrto-ninha paNa vandanAne pAtra thAya che, mATe kevaLa bAhya cinhadhArI vandanAne pAtra nathI; kAraNake e pote ja apramANu hevAthI tene veza paNa apramANa ja che. 10 vizeSa pramANe. pAsatthAiM vandamANassa neva kittI na nijjarA hoi / kAyakilesaM emeva kuNai taha kammabandha zca // 11 // pAsasthAdikane vaMdanA karatAM yazakIrti athavA nirjarA kaMI paNa thAya nahi mAtra kAyakaleza tathA navAM karma baMdhAya che paNa lAbha thato nathI11 - vaLI kahyuM che ke - asuiThANe paDiyA campagamAlA na kIraI sIse / pAsatthAiThANesu vaTTamANA taha apujjA // 1 // 4 11 thI 16 saMdhapaTTakanI TIkAnA. 28 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. caturthAM jema azuci sthAnamAM paDelI cAMpAnA phUlanI mALA mastake dhAraNa karavA cogya nathI. tema pAsasthA, usannA, kuzIliyA, sa'satyA, ahAchaMdA e paca prakA ranI apavitratAmAM paDelA sAdhue paNa tevI rIte apUjanIya, avaMdanIya ane agrAhya che. 12 kemake. Ta pakaNakule vasanto sauNIpArovi garahiu ho / iyagarahiyA suvihiyA majji vasantA kusIlANam ||13| jema ca'DAlanA samudAyamAM pavitra jAtivALA brAhmaNu paNa niMdApAtra thAya che tema suvihita gItA purUSa paNa kuzIliyAnAM TALAmAM rahevAthI nidA pAtra ane che. 13 cAritra bhraSTa puruSanI sthiti. bahuM pi sumahIyaM kiM kAhI caraNavipahINassa | andhassa jaha palitA dIvasaya sahassakoDIvi // 14 // atizaya zAstrAbhyAsa te cAritrahIna purUSane zuM karI zake tema che! tyAM dRSTAMta kahe che ke AMdhaLA purUSa AgaLa hajArA dIvA karyA hAya te paNa tethI te aMdha purUSane zA lAbha che ? arthAt kAMi nahi. 14 vaidakra--jayAtiSI sAdhunI kiMmata. anuSTupU vidyayaM joisa caiva kammaM saMsAri aMtahA / vidyAmaMtaM kuNatoya sohU hoi virAhao / / 15 / / sa*sAranI vRddhi karavAvALA evA je vaidaka janmyAtiSa vidyA ma`tra vigere duSTa karmo karatA je sAdhu te AjJA virAdhaka thAya che. 15 kagurUnu bhava bhramaNa. * upagIti sappo ikkammaraNaM kuguru aNaMtAimaraNAraM / to varaM sappAhi mA kuru kugurusevaNaM bhadda || 16 | * AryottarArdhatulyaM, prathamArdhamapi prayuktaM cet / kAmini tAmupagItaM, prakAzayante mahAkavayaH // huM strI pahelA caraNumAM 12 mAtrA, khIjA caraNamAM 15, trIjA caraNamAM 12 ane ceAthA caraNamAM 15 mAtrA hAya te ratnoti chaMda kahevAya che. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricacheda kusAdhu--adhikAra. sarpa karaDe te eka vakhata maraNa thAya, paNa kugurU sevanathI anaMtA maraNa thAya che. tethI sarpa sevana karavuM te sAruM che. paNa he bheLA jIva ! kugurU sevana kadI paNa karaze nahi. 16 nirguNane tyAga. vA . ebhirguNaughaiH parivarjitA ye, pradveSapoSAya sakhIbhavantaH / sArambhalokavyavahArabhRGgA rAmAramArAgavazIkRtAGgAH // 17 // A guNenA samUhathI jeo varjita che. (ane) TreSanA piSaNa mATe mitra rUpa thatA. AraMbha sahita leAka vyavahAramAM bhramara tulya (saMsAramAM atyaMta lubdha thayelA), strI, dhananA snehathI jenAM aMge vaza karAyelAM che tevA 17 tathA-- upakAti. (18 thI 21) kusaGgalIlA hatasaGgazIlAH, kugrAhamUlAH pramadAnukUlAH / atyantamohAH kugatiprarohAH, vijJena te dUrata eva heyAH // 18 // kharAba saMgamAM ramavA vALA ( ane) tevA dusaMgathI jeenuM suzIla naSTa thayuM che, ane kharAba Agraha jenuM mULa che ane je strIone anula che, ane tyanta ajJAnavALA, kharAba gatinA praha (navAMku) rUpa te duSTa (sAdhu) ne vidvAna purU cheTethI ja tajI devA. 18 * bAhya vezadhAra sAthe zuM karavuM? svaliGgino vA paraliGgino vA, sumArgabAhyAH kugurusvruupaaH| svayaM pramAdojjitatattvarUpAH, kUpA iva tyAjyapade vidheyaaH||19|| pitAnAM cinho (veza) vALA, athavA bIjAnA cinho (reza) vALA ane sanmArgathI bAhya kutsita (kharAba) gurUnA svarUpane dhAraNa karanArA pite pramAdane lIdhe tattvathI tathA svarUpathI bhraSTa thayelA (AvA gurUo) ne kuvAonI mAphaka tadevA. 19 pratikULa saMyoga vakhate zuM karavuM? gatArthasArthasya varaM videzo, bhraSTapratijJasya varaM vinAzaH / kubuddhisaGgAdvaramekatAdrau, varaM daridrI bahupApacitAt // 20 // * 18 thI 24 naravarmacaritra. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha caturtha jene sArtha tathA atha (dhana) cAlyuM gayela che, teNe paradezamAM rahevuM uttama che. pratijJAthI bhraSTa thayelane mata sAruM che, kubuddhipuruSa (kugurU)nA saMga karatAM patemAM maLI javuM (vananivAsa kare) e sAruM che, bahu pApamAM citta rAkhanAra karatAM daridrI (kaMgAla) mANasa uttama che. 20 temaja kopasya saGgAdaramagnisevana, mano'bhiSaGgAdvaramadrilaDDana / sachadmabuddhevaramalpabuddhitA, gAnipAto varamugralobhataH // 21 // krodhanA saMga karatAM agninuM sevana (agnimAM paDavuM sAruM che. manane AdhIna thavA karatAM parvatanuM ullaMghana uttama che. kapaTI buddhivALA karatAM alpa buddhipaNuM zreSTha che, ugra (atyanta) lobha karatAM khADamAM paDavuM sundara che. 21 vaLI- vajJA. gehI varaM naiva kuzIlaliGgI, mUoM varaM mA vibudhaH pramAdI / andho varaM mA paravittadRSTiH, mUko varaM mA bahukUTabhASI // 2 // kutsita svabhAvavALA yati karatAM gRhasthAzramI purUSa uttama che. (kuyati uttama nathI ja.) mUrkha uttama che, (paNa) pramAdI (InDiyAdhIna ke vidvAna uttama nathI, AMdhaLe purUSa uttama che, (paNa) bIjAnA dhanamAM najara rAkhanAra purUSa uttama nathI, mUMge mANasa zreSTha che. (paNa) bahu cheTuM bolanAra uttama nathI. 22 eTaluM ja nahi paraMtu vaMrAtha. varaM ca dAsyaM vihitAnyamArgaNAdvaraM ca zascyA na parastriyA gmH| varaM viSaM mA gurudevavaJcanaM, varaM vinAzo na kalaGki jIvitam // 13 // lAbhavALA anyAyanA rastA karatAM dAsapaNuM karavuM sAruM che. purI sAthe bheTavuM sAruM che, paraMtu parastrI sAthe bheTavuM sAruM nathI. viSa (jhera khAvuM) sArUM (paNa) gurU tathA dene chetaravuM sAruM nathI, maraNa sArUM che (paNa) kalakI jIvavuM sArUM nathI. 23 kusAdhuonuM daMbhipaNuM. rUpajJAti (24 thI 29 ) pIyUSadhArAmiva dAmbhikAH prAk, pragalbhanIyAGgiramajhiranti / punarvipAke khiladoSadhAtrI, saivAzete bata kAlakUTam // 24 // Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. kucAdhu-adhikAra. raso dAMbhika purU pahelAM amRtanI dhArAnI mAphaka baDAIvALI vANuM bele che. punaH (pharI) pariNAme te ja vANu badhA dene dhAraNa karanArI thAya che. ane Azcarya che ke jhera karatAM paNa vadhI jAya che, 24 kasAdhuonA saMgathI saMsAramAM DUbavApaNu, na bhAvi dharmeravidhiprayuktairgAmI zivaM yeSu gururna zuddhaH / rogI hi kalpo na rasAyanaistai ryeSAM prayoktA bhiSagevamUDhaH // 25 // jeomAM vidhihIna DI kADhela dharmo pramANe cAlanAra gurU che te zuddha gurU nathI, ane (teonuM) kalyANa thatuM nathI. (tyAM daSTAMta kahe che ke) je auSadhane prAntA (ApanAra) vaidya ja mUDha hAyate cekasa te auSadhethI rAgI zaktimAna na thAya. (sA na thAya) 25 temaja samAzritastArakabuddhito yo, yasyAstyaho majjayitA sa eva / oghaM tarItA viSayaM kathaM sa tathaiva jantuH kugurorbhavAbdhim // 26 // tAranAra che evI buddhithI jeNe jene Azraya karyo che teja tene DUbAve che; te te zIrIte jaLapravAha tarI zake? temaja jIva kusAdhu-kugurUthI bhava samudrane ke temAM rahela (viSaya) viSayane kema karI zake? 26 kupathyanuM phaLa. mAdyasyazuddhairgurudevadharmeMrdhigdRSTirAgaNa guNAnapekSaH / amutra zociSyasi tatphale tu, kupathyabhojIva mahAmayAtaH // 27 // ddhikkAra vALI daSTinA pagathI (amadamAdi) guNenI apekSA na rAkhanAre tuM azuddha evA gurU devanA dharmothI matta bane che tethI tenA pariNAma rUpa para lekamAM tuM zeka karIza. (tyAM daSTAnta kahe che ke, jema kupacca (rotpAdaka) ane khAnAra purUSa mahA regathI dherAya che (pIDAya che) tema. 27 tatva na jANanAranuM ubhaya bhraSTapaNuM muNDI jaTI valkalavAstridaNDI, kaSAyavAsA vratakArzatAGgaH / tyaktahiko vA yadi nAptatattvastadA tu tasyobhayameva naSTam // 28 // mastaka muMDAvanAra, jaTA dhAraNa karanAra, valkala (jhADanI chAla) nA vastra dhAraNa karanAra, traNa daMDa dhAraNa karanAra, bhagavAM vastra paheranAra, vrate (upavAse) thI dubaLA 26, 27, 28. adhyAtma kalpa kuma Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra vyAkhyAna sAhitya sagraha. caturtha a'gavALA ane A leka sabandhI sukhAnA tyAga karanAra evA yatie paNa jo tattvanI prApti na karI hoya teA tenu teA banne (aihika paralaiAkika) na thAya che, 28 dayA vigere dharmonI apekSA. tyaktvA kuTumbaM ca dhanaM samastamAdAya veSaM zramaNasya puMsA / na pAlito yena dayAdidharmo, hA hAritaM tena manuSyajanma ||29|| kuTuMba tathA madhA dhanane cheDIne yatinA veSane dhAraNa karIne je purUSe taiyA vigere dhanuM pAlana nathI kayuM; teNe manuSya janma hArele che ema khedathI kahevu' paDe che. arthAt bya gumAvyeA che. 29 sasAramAM dhyAna na ApavAnI yutinI pharaja, indravajrA. saMsArakaM yena sukhaM sakaSTaM jJAtveti vairAgyabalena muktam 1 pazcAnadeyA khalu tena dRSTiH, saMsArasindhau pratipUrNakaSTe // 30 // saMsAranuM sukha kaSTavALuM jANI jeNe vairAgyanA baLathI cheDI dvIdhu che, te yatie pachI pUrNa kaSTavALA sa'sAra samudramAM dRSTi (najara) na devI, 30 kugurUnI karela sevAnuM niSphaLapaNuM vaMzastha nA sikto'pi dadAti nimbakaH, puSTA rasairvandhyagavI payo na ca / duSTo nRpo naiva susevitaH zriyaM, dharma zivaM vA kugururna sevitaH / / 31 / / sArI rIte siMcela hAya tApaNuM nimna vRkSa (lIMbaDI) AMbAnA phUlane Apata nathI, ane rasethI puSTa karela hAya (tepaNu) vaya (vAMjhaNI) gAya dUdha ApatI nathI, sArI rIte sevela hAya ( tApaNuM ) duSTa rAjA lakSmI ( dhana ) ApatA nathI; tema ( sArI rIte ) sevela hAya (tepaNa ) kuguru ( kharAma guru ) kalyANuDhDhArI dhane batAvI zakatA nathI. 31 kuguruenI kapaTa jALa. vasantatilakA. yAtrAH pratItya pitarau bhavato'tra caitye, yadvAtra mAsi vihitA dhaninAmunA yat / kAryAstvayApi ca tatheti kathaM gRhasthairdharmoyamityanucitaM racayanti dhUrtAH ||32|| 30 thI 32 subhASita ratnabhAMDAgAra. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda kusAdhu-adhakAra, 23 (eka dhUta gurU sva sevakane chetare che) ke tArAM mAbApa A dharma sthAnamAM yAtrA nimitta AvI (rahetAM) athavA A mAsamAM A ThekANe A zeThe je yAtrA (sevA) karI che, tAre paNa tevI rIte yAtrAo (pUjA) (mAtA pitAnA puNyArthe) karavI joIe gRhasthAno mA dharma che. A pramANe dhUrta sAdhuo anu. cita racanA (banAvaTe) zA vAte kare che? 32 kapaTa jALathI mukta rahevAnI sAdhunI pharaja ___ mAlinI bhavati niyatamatrAsaMyamassyAdvibhUSA, nRpatikakudamaitallokahAsazca bhikSoH / sphuTatara iha saGgaH sAtazIlatvamuJcai riti na khalu mumukSossaGgataM gabdikAdi 33 nakkI mumukSu sAdhu purUSane gAdI tabIbI vigere rAje pacAra yogya nathI (tyAM. kAraNa jaNAve che ke) AmAM nakkI Indriyone saMyama thaI zakatuM nathI tema tyAM aneka jAtanI zabhA thAya che ane A rAjyasana che (rAjAne yegya che) ane bhikSu puruSane te A lokenA hAsyanuM ThekANuM che kAraNa ke ahiM prasiddha rIte lokone saMga thAya che ne ucca prakAranA zIlane nAza thAya cheA kAraNathI yatine . gAdi paryakAdi rAjopacAra varSa che. 33 upadrava na thAya tevA vacananI jarUra. mandAkrAntA itthaM mithyApathakathanayA tathyayApIha kazcin , medaM jJAsIdanucitamatho mA kupatko'pi yasmAt / jainabhrAntyA kupathapatitAnprekSya nRstatpamohA pohAyedaM kimapi kRpayA kalpitaM jalpitaM ca // 34 // AvI rIte satya che te paNa mArganA mithyA lakSaNa (dakSiNa) nA kathanathI kai purUSa Ane agya na jANe. ane keI paNa gusase na thAo kAraNake jene dharmanI brAtithI khoTe raste paDelAM mANasane dekhIne teonA ajJAnanA nAza mATe kAMI paNa A (gurU devanI) kRpAthI racyuM che ane kahyuM che. arthAt jena gurUnI brAMtithI kugurUmAM phasAvuM nahIM 34% *34 thI 36. saMdhapadakanI TIkAnA. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha 224 vyAkhyAna sAhitya saMgraha zuddha bhAvanAhIna kriyAonI niSphaLatA rAvikrIDita. (3pa thI 51) jvAlAbhizzalabhA jalaijalacarAstiryagjaTAbhivaTA muNDaireDaDakAH samastapazavo nagnAH kharA bhasmamiH / kASThAbhissakalA drumAH zukavarAH pAThAdvakA dhyAnato, no zudhyanti vizuddhabhAvacapalA naite kriyAtatparAH // 35 // kevaLa te te kriyAothI chava zuddha thatuM hoya pataMgIyAe javALAothI, temAM baLImaravAthI) jaLacara prANIo jaLathI, vaTavRkSa nIcI jaTAo rAkhavAthI, gADare mAthAM muMDAvavAthI, samarata pazuo nagna (digabara) che tethI, gadheDAMo bhasmathI, (rAkhamAM loTavAthI samagra vRkSe eka ThekANe ubhA rahevAthI, uttama popaTe pATha karavAthI, bagalAe dhyAna karavAthI zuddha thavA joIe paNa teo) zuddha thatA nathI. kAraNa ke A badhAe zuddha bhAva rahita che ane kriyA kare che paNa te kArya lakSa pUrvaka karatA nathI 35 yati ne niSiddha annabhakSaNano niSedha SaTakAyAnupamRdha nirdayamRSInAdhAya yatsAdhitaM, zAstreSu pratiSidhyane yadasakRnistriMzatAdhAyi yat / gomAMsAyupamaM yadAhuratha yadbhuktvAyatiryAtyadha statkonAma jighitsatIha saghRNaH saGkAdibhaktiM vidan // 36 // nirdaya rIte SaTUkAya nAmanA prANIo (pRthvI, jala, agni, vAyu, vanaspati ane trasakrAI) nuM mardana karIne jerUSio (yatie) ne uddeza karIne siddha kareluM che. arthAt je anna sAdhuone mATeja rAMdheluM che. ane jene hamezAM zAstramAM niSe dha che. ane je nirdayapaNane dhAraNa karanAruM che. ane je AdhAkama ane yatio mATe gomAMsa vigerenI upamA(zAmAM)ApavAmAM AvI che. ane jenuM bhakSaNa karI yati narakane prApta thAya che. tevA annanI ke yati jamavAnI IcchA rAkhe? ke (yati) dayA yukta che ane saMgha bhakti vigere sArU dhANuM che ema jANavAvALe che. 36 kusAdhuonA svadharmAjJAnanuM spaSTIkaraNa. yatkiJcidvitathaM yadapyanucitaM yallokalokottarottIrNa yannavahetureva bhavinAM yacchAstrabAdhAkaram / tattaddharma iti bruvanti kudhiyo mUDhAstadarhan matabhrAntyA lAnti ca hA durantadazamAzcaryasya visphUrjitam // 37 // Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. kasAdhu--adhikAra. pa (jagatamAM ) je kai asatya ( khATu' ) che; ane je ayeAgya che; ane je duniyA tathA tenA leAkeAmAM utarelu che. ( prasarelu' che, ) ane je sa'sArI jIvAne saMsAra ( janma jarA maraNu ) nA kAraNarUpa che. ane jene zAstramAM pIDA karanArU kahela che, te te ( vana--AcaraNane ) kutsita buddhivALA yatie dharma evI rIte kahe che. ane tadanuyAyI mUDha leAkeA tene ana bhagavAnanA matanI bhrAntithI. ( A anmata che evI bhUlathI ) grahaNa kare che tene kheda puraHsara kahevuM paDe che ke duranta ( duHkharUpa antavALu ) dazamA AzcayanuM garjita che, 37 guNazIla vijrata kusAdhuonI mAhadazA. nirvAhArthinamujjitaM guNaLavairajJAtazIlAnvayaM, tAgvaMzajataguNena guruNA svArthAya muDIkRtam / dvikhyAtaguNAnvayA api janAlagnogragacchagrahA devebhyo'dhikamacayAnta mahato mohasya tajjRmbhitam ||38|| nirvAc (uttara bharavA ) nA avALA ane jemAM leza paNa guNu nathI tema jenA svabhAva va'zanI kAIne zAbara nathI ane je tevAja vaMzamAM janmelA ane tevA guNavALA gurUthI svArtha mATe (pAtAnA dhanAniA vArasA ApavA sArU) muDAela che tevA purUSa (kusAdhu) nA te te prasiddha guNu tathA vaMzavALA ane UMccA gaccharUpI graheAmAM pakaDAelA uttama janA paNa devA karatAM adhika pUjA kare che. te (A ) mahA mAha (ajJAna) nuM garjita che. (prakaTa svarUpa che) 38 vedhArI kuTila sAdhuothI thatA ana. kSutkSAmaH kila kospi raGgazizukaH pravrajya caitye kacit, kRtvA kazcanapakSamakSatakaliH prAptastadAcAryakaM, citraM caityagRhe gRhIyati nije gacche kuTumbIyati, svaM zakrIyati bAlizIyati budhAnvizvaM varAkIyati // 39 // sudhAyI kuza-duLa thayelA kAipaNu raMkane bALaka koi devasthAnamAM pratrajyA lai ane kASTha ( gaccha ) nA pakSanA Azraya karI ne ke pAvAmAM kaLi-koSa lezapaNu AcheA thayA nathI teApaNu AcAya padane prApta thAya che. tyAM Azcaya che ke te kuti devasthAnane ghara kare che, peAtAnA gaccha ( anuyAyI) saMdhamAM kuTuMba jevu... karI mUke che, pAtAne kAi (sa'kha'dhI hoya) tene indratulya dhanADhaya kare che ane 38 thI 49 samapaTTaka Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. caturtha vidvAnone mUrkha banAve che, ane AkhA jagatane keDI (kAkaNikA) tulya gaNe che. 39 tevA zrAvakonuM vikaLapaNuM kindiGmohamitAH kimandhabadhirAH kiM yogacUrNIkRtAH, kindaivopahatAH kimaGga TakitAH kiM vA grahAvezitAH / kRtvA mUrdhni padaM zrutasya yadamI dRSTorudoSA api, vyAni kupathAjjaDA na dadhate sUyanti caitatkRte // 40 // A sarva zrAvake (ke jeo tevA dhUrtonA matane anusAranArA che) teo zuM A badhA digamUDha thayA che? zuM anya ke badhira (herA) thayA che? zuM saMsAranA yogathI cUrNa rUpa thayA che? zuM devathI haNAya gayA che? athavA he mitra! teo chetarAyelA che? zuM graha (pApagraha) thI Avezita thayA che? arthAt zuM pApagrahe e mata banAvI dIdhA che? ke ghaNu doSa jotAM chatAM paNa A jaDa kuzAvake dharmazAstrane mAthe paga mUkIne kumagathI pAchA haThatA nathI ane Ane mATe (adhikAdhika) bIjA sanmArge cAlanArAonI nidA karI rahyA che. 40 kumationA zrAvakene dukhaprada zrama. utsUtroccayamUcuSaH sukhajuSaH siddhAntapadyAmuSaH, potsapadbhavatApakApathapuSaH samyagdRzAM vidviSaH / ye kSudrAH pratijAnate gurutayA bhUrInkusUrInaho, te cumbanti sahasrazaH zramabharodazrAzcatasrogatIH // 41 // ulsa (sUtravirUddha) nA samUhane uccAra karanArA ane tethI sukhane sevavAvALA, siddhAntanA mArgane lepanArA- bhUlAvanArA, utkaTa saMsAra (huM ane mArU) nA kutsita mArganuM piSaNa karanArA, sArA vidvAnonA zatruo, evA ghaNA kurio (duSTa AcAryo) ne je tuccha leke gurU paNAthI jANe che, (seve che, teo hajAra vakhata kevaLa parizramanA bhArathI duHkharUpa evI (narka, tIryaca-manuSyadeva) rUpI cAra gationuM cumbana kare che arthAt karma pramANe te gati jogavavI paDe che. 41 kutsita sAdhuonA daMbhamAM raheluM saparipaNuM, sarvatrAsthagitAzravAH svaviSayavyAsaktasarvendriyA valganagauravacaNDadaNDaturagAH puSyatkaSAyoregAH / Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda kusAdhu adhikAra. sarvAkRtyakRto'pi kaSTamadhunAtyAzcaryarAjAzritAH, sthitvA sanmunimUrdhamUddhatadhitastuSyanti puSyanti ca // 42 // sa sthAnAmAM jatAM pAMca prakAranA samAne nahIM rakSaNa karanArA, (zabda, spa, rUpa, rasa ane gandha rUpI) te te peta peAtAnA viSayAmAM sarva indrione Asakta rAkhanArA, vadhI paDelA gaiAravathI ( mhATAithI ) jIvane daMDa karAvanAra evA pApI mana-vacana-kAyA rUpI gheADAe jenA niyamamAM nathI evA ane kaSAyA. ( krodha-mAna-mAyA-leAbha ) rUpI saperyAMnu pASaNu karanArA, sarva akRtyA ( na karavAnAM kAryA) ne karanArA, (vastutAe AvA che) tApaNu khedathI kahevuM paDeche ke humAM Azcaya sahita rAjAe nA Azrita manI uddhata buddhivALA A kusAdhue zreSTha munienA mastaka upara ubhA rahI prasanna thAya che ane puSTa bane che. 42 gRhastha karatAM paNa tevA yationI hInatA. sarvArambhaparigrahasya gRhiNo'pyekAzanAdyekadA, pratyAkhyAyanarakSato hadi bhavettIvAnutApassadA / SaTkRtvastrividhaMtridhetyanudinaM procyApi bhaJjanti ye teSAM tu ka tapaH kva satyavacana ka jJAnitA ke vratam ||43|| sA badhA dhanagRha vigere parigrahavALA gRhasthane paNa " hu eka vakhata bhejana karIza arthAt ekAsaNA Adi karIza " ema pratijJA karIne te pratijJA pramAdathI pALI na zakAya teA hRdayamAM hamezAM ghaNuMA paritApa-kheda thAya che ke meM pratijJAne bhaMga karyAM. tyAre je yatie haMmezAM prAtaH ane sAya kALe kAyika, vAcika ane mAnasika ane te kavuM, karAvavuM ane anumedana ApavuM' ema trividha-trividha paccakhANa kare che teApaNu ta pratijJAnA bhaMga kare che tenuM tapa kyAM? satya vacana kayAM? jJAnipaNuM kyAM ? ane vrata kayAM ? 43 dharmanA nAme kusAdhunI dhRtA. devArthavyayato yathAruci kRte sarvarturamye maThe, nityasyAH zucipaTTatUlizayanAH sadgabdikAdyAsanAH / sArambhAH saparigrahAH saviSayAH serSyAH sakAGkSAH sadA, sAdhuvyAjaviTA aho sitapaTAH kaSTaM caranti vratam // 44 // deva bhagavAna (jinama Mdira)ne mATe vyaya (khanA) nhAnAthI pAte pAtAnI marajI mujaba sundara Azrama (upAzrayAdi) manAve che ke jemAM zIta uSNu varSA vigere adhI Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha caturtha Rtuo anukULa rahe evA sthAnamAM pite hamezAM rahe che, ane svaccha vAvALA gAdalAomAM zayana kare che, ane sundara gAdI takIyA vigerethI suzobhita AsanemAM bese che. (tathA sAMsArika kAryone) AraMbha, dhanAda) parigraha, (sAMsArika) viSaye, adekhAI ane aneka kAmanAo vALA, ane sAdhunA miSathI kAmI, gheLAM vastro dhAraNa karanArA, A kusAdhue vrata carcAne DeLa karI rahyA che e mahA khedanI vAta che. 44 tevA yati, dharmanA sarva rIte zatru che. ityAdhuddhatasopahAsavacasaH syuH prekSya lokAH sthiti, zrutvAnye'bhimukhA api zrutapathAdvaimukhyamAtanvate / mithyoktyAsudRzo'pi bijrati manaHsandehadolAcalaM, yeSAnte nanu sarvathA jinapathapratyarthino'mI tataH // // ItyAdi (pUrva zlokamAM kahelI ke je yatine mATe niSiddha che) tene joIne leka uddhatapaNAthI aneka hAsya vacana kahe che. ane bIjA (dhama sevake) tenA thI sanmukha che (bhaktivALA che) teo paNa kAnanA mArgathI sAMbhaLIne vimukha bane che arthAta tene pUjya tarIke mAnatA nathI. ane jeonA mithyA bhASaNathI zuddha najaravALA (pavitra purUSa) paNa saMdehanA hIMcakAmAM calAyamAna thAya che. (tenuM kAraNa darzAve che ke, A kusAdhuo nI badhI rIte jaina patha (dharma) nA zatruo che tethI Ama badhuM bane che. 45 teonAM durlakSaNenuM vizeSa spaSTIkaraNa bhikSA sUtakamandire bhagavatAM pUjA malinyA striyA, hInAnAM parameSThisaMstavavidheryacchikSaNaM dIkSaNam / jainendrapratimAvidhApanamaho tallokalokottara vyAvRtterathahetumapyadhiSaNAH zreyastayA cakSate // 46 // sUtakIne ghera bhikSA karavI, tathA malina strI pAse bhagavAnanI pUjA karAvavI, hIna jAtivALAMene parameSTi bhagavAnanA stavana vidhinuM zikSaNa ApavuM, ane dIkSA ApavI, ane jenendra bhagavAnanI pratimAnuM vidhi vidhAna tevA hIna jAtivA. LA pAse karAvavuM, A badhuM leka tathA lokettara samAjamAM niSedhanA kAraNa rUpa kahela che te paNa A badhAM vidhAnene pAmara gurUo zreyapaNathI jaNAve che arthAta AmAM dharma che ema mAnI samajAve che-karAve che. 46 tA -- Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ di sAdhu adhikAra. kaSTaM naSTadizAM nRNAM yadadRzAM jAtyandhavaidezikaH, kAntAre pradizatyabhIpsitapurAdhvAnaM kilotkandharaH / etatkaSTatarantu so'pi sudRzaH sanmArgagAMstadvidastadvAkyAnyanuvarttino hasati yatsAvajJamajJAniva // 474/4/ hA kaSTa che ke dizA bhUlI gayelAM AMdhaLAM mANusAne janmAnya videzI purUSa araNyamAM 'cI kaDadharA (Doka) 2AkhIne je nakkI icchita zaheranA raste batAve che eTaluMja nahiM paraMtu AnAthI paNa bIjuM eka mahA kaSTa che ke te janmAnya purUSa sundara dRSTivALA, sArA mArgamAM cAlanArA, ane te mAnA satyatvane jANunArA purUSAne tathA tevA mahAtmAonA vAkyeAne anusaranArAone avajJA pUrvaka ajJAnIonI mAphka hase che. 47 mekSapadamAM praveza karavA zivAya adhA vyApAra vyatha che. ki vedaiH smRtibhiH purANapaThanaiH zAstrairmahA vistaraiH, svargagrAmakuTInivAsaphaladaiH karmakriyAvibhramaiH / muktvaikaM bhavaduHkhabhAraracanA vidhvaMsakAlAnalaM, svAtmAnaMdapadapravezakaLanaM zeSairvaNigvRttibhiH // 48 // sa'sAranI duHkha rUpa racana (kalpanAe ) nA nAza karavAmAM pralaya kALanA agnitulya eka svakIya (peAtAnA) AtmAnA Anandamaya padyamAM praveza karavA ( meAkSa prApti ) nA je vicAra tene cheDIne arthAt A vicArane eka tarapha mUkI daI khIjA' vyAparIenI ( A leAkanI ) kamANI jevAM (vadhAremAM vadhAre) svarga, gAmakuTI ( jhupaDI ) nA nivAsanA phaLane ApanArA ane ka kriyAonA bhramavALAM veda, smRtie, ane purANeAnA pAThAthI tathA mahA vistAravALA dharma zAstrathI zuM? arthAt kAMi phaLa nahiM eTale meAkSa teja parama purUSA che. 48 meAkSa mArganI pravRtti virUddha svakIya pazcAttApa. nyastA muktipathasya vAhakatayA zrIvIra ye prAktayA, luNTA kAstvadRte'bhavan bahutarAstvacchAsane te kalau / vibhrANA yatinAma tattanudhiyAM muSNanti puNyazriyaH, phUtkurmaH kimarAjake hyapi tavArakSyA na kiM dasyavaH // 49 // he zrImA na vIrasvAmI! Ape mekSa mAna vAhuka paNAthI (calAvanAra pU. NAthI ) jeone pUrvakALathI bhUsImAM rAkhyA che; tevA ghaNuA kusAdhue ApanA jaina Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha caturtha zAsana (dharma) mAM rahI ApanA svadhAma prayANa pachI luMTArA thaI DayA che. ane yatine nAmane dhAraNa karanArA teo tenA zarIranA darzana mAtrathI A yativarya che. evI buddhivALAonI puNyarUpI saMpattionuM haraNa kare che. tethI jyAM sudhI pujAhA mArIe : (sahana karIe;) kAraNake rAjA vagaranA dezamAM tevA lekene Apana rAkhavA joIe. zuM teo dazya tulya cAra rUpa nathI ? arthAta tevA che. 49 kusAdhuonA manane krUra karanArAM upAdAna-nidAne-darzAve che. sarvairutkaTakAlakUTapaTalaiH sarvairapuNyozcayaissarvavyAlakullaissamastavidhurAdhivyAdhiduSTaprahaiH / nUnaM krUramakAri mAnasamamuM durmArgamAseduSAM, daurAtmyena nijaghnuSAM jinapathaM vAcaiSasetyUcuSAm // 50 // jagamAMnA badhI jAtanAM jheranA samUhe thI, badhA pApanA rAzithI, sarva sarponA kuLathI badhAM duHkha, mana pIDA, rege, tathA duSTa evA maMgalAdi pApa grahathI A kumArge (adharmane mArge) gayelA A ku yatienuM mana krUra (nirdaya) karAyuM che. kAraNa ke teo zuddha jina mArganuM khaMDana karI rahyA che ane vANIthI adharma mArga ne "A zuddha jaina dharma mArga che" ema belI rahyA che. arthAt brAnta cittavALA thaI gayA che tethI uparanI saMbhAvanA che. 50 sAdhuonA kathana zravaNathI bacavAnI jarUra durbhedasphuradugrakugrahatamAstomAstadhIcakSuSAM, siddhAntadviSatAM nirantaramahAmohAdahaMmAninAm / naSTAnAM svayamanyanAzanakRte baddhodhamAnAM sadA, mithyAcAravatAM vAMsi kurute karNe sakarNaH katham / / 51 // duva prasiddha bhayaMkara kharAba AgraharUpI aMdhArAnA samUhathI pAkhaDayukta badhathI jeonAM buddhirUpI netra harAya gayelAM che. ane tethI siddhAnta (dharmonA za ta) nI niMdA karavAvALA tathA nirantara mahA ajJAnathI mithyAbhimAnavALA pite naSTa thayelA ane hamezAM bIjAone nAza karavA (dharma bhraSTa karavA) sArU ulamane bAMdhanArA mithyA AcAravALA A kusAdhuonA vacanene kaNuM (jJAna) zaktivALo (sahadaya) manuSya zAvAne kAne kare che arthAt dhyAna daI sAMbhaLe che pa1 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda kusAdhu-adhikAra jaina maMdiramAM zuddha ahaMnmatAnusArI mahAtmAo vasatA nathI. dhA-(para--pa3). gAyadgandharvanRtyatpaNaramANiraNadveNugujjanmRdaGgapreDatpuSpasragudyanmRgamadalasadubolacaJcajanaudhe / devadravyopabhogadhruvamaThapatitAzAtanAbhyastrasantaH, santaH sadbhaktiyogye na khalu jinagRhe'haMnmatajJA vasanti // 5 // je jina bhagavAnanI bhakti karavAne yogya che ane jemAM gaMdharvo gAna karI rahyA che, gaNikA nAcI rahI che, veNuo vAgI rahyA che mRdaMge dhiktAna karI rahyA che phulenI mALAo bahekI rahI che ane je kasturi AdinA parimalathI matta Amatema cAlatA jana samUhathI bharapUra che evA jinagRha (jIna maMdIra) mAM ahaMna bhagavAnA zuddha matane jANanArA satpara rahetA nathI, kAraNa ke teo devanA dravyanA upayogathI tathA AzrAnA nakkI thayelA dhaNIpaNuthI thatI AzAtanAthI trAsa pAme che. para - kutio janasamAjane chetaravA mATe karatA ADabere. AkRSTuM mugdhamInAn baDizapizitavadvimbamAdaryajainaM, tannAmnA ramyarUpAnapi varakamaThAn sveSTasidhyai vidhApya / yAtrAsnAnAdyupAyairnamasitakanizAjAgarAdyaizchalazca . zraddhAlu majainazchalita iva zaThevaJcyate hA jano'yam // 53 // ajJAnI mInatulya bheLAM lokone kheMcavA sArU matsyavedhana (jALamAM rahelA lehazaMku) mAM rahelA mAMsarUpa jIna pratimAnuM darzana karAvIne te pratimAnA nAmathI sundara maMdIra (derAsara) pitAnuM Icchita pAra pADavA sArU karAvIne-baMdhAvIne yAtrA (pUja) snAna (abhiSeka vigere upAyothI tathA chaLathI (kapaTa jALathI) nama: skAra, rAtrinA jAgaraNo vigere upAyathI ItyAdi bahAnAe karI jainAcAryanA nAmane dhAraNa karanArA zaThothI (nIca purUSathI) zraddhALu e A janasamAja chetarAyela che ane hajI paNa AgaLa chetarAte hoya tema jaNAya che.) 53 prastAvika udAharaNe. dehA * de keDIkA gopIcaMdana, de keDIkI vAna; che keDIkI lInI (maDI, cha kaDIme svAmI. 54 * cidAnaMdajI. . Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. caturtha copAI zAMtinAtha tuma zAMti kare, geLa kapAsIyA moMghA kare; betA mAthe ceTI dhare, khete jAya khetAne ghare. 55 bhajana che jinakA veza lajAyA be jinavara rUpa na pAyA be-jinakA-Teka. gharakuM choDakara zira maMDAyA beThA banake gI yega mArgakA marma na jAnA aMtarameM haya bhegI pada saMsArika saba kaleza cheDa ke garacha mamatA ghara beThA : vAda vivAde masta rahe nita laDatA jaisA gheTA-jinakA 57 krodha karIne jagamAM pote muni nAmane lajAve re bheLA janane veza batAvI kaleza taNuM bI vAve-jinakA 58 kalezotpAdaka bedha deIne mUrakhane bharamAve re pakSakAra thaI daMbha vaDe te kaTu vANathI tapAve-jinakA29 manahara phUlya phire bhUle meha madirAkI chAka mAMhiM dhAryo nahi Atama adhyAtama vicArakuM paMDIta kahA bahu graMtha paDhi Aye nahi sAce bheda pAye dhA viSaya vicArakuM prabhutAI dhAre navi prabhuko saMbhAre mukha jJAnate ucAre navi mAre seminAra kuM kheTe upadeza deve ati anAcAra seve tene nahiM pA bhava udadhi ke pArakuM baga dhare dhyAna zuka kathe mukha jJAna maccha kaccha asanAna payapAna zizu jANiye khara aMga chAra dhAra phaNipinaka AhAra dIpa zIkhA aMga para pataMga pichANie bheDa mULa cAle laThA pazu ana paThA arU jaTA dhArave ke rUkha vRkSa nuM bakhANie Asana uMdhete rahe giddhI sadA kAla tAki ItyAdika karaNI na giNuti ANie. . 61 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parija kAdhu adhikAra. cho . ja vagara mahenate khAya, pArakA mAgI mevA; vagara mahenate khAya, harAyA sAMDha jehavA; jIve pArakuM khAya, DIlane 3La vadhAre, dIlamAM dAnata bUrI, hAthamAM mALA dhAre, e mAla pArako khAIne, nija manamAM harakhAya che; duniyA mUrkha banI emane, malIde Ape jAya che. + gaTAnI jamAte AvatI re, aMga dise na lugaDuM eka rahI nAgA niMde che nAthane 2. Deka. DIla AkhuM digabara dIpatuM re, dhIka dhIka uMdhI eTeka. rahI hoya evI IcchA je izvarI re, kema tyAre ugeja kapAsa. rahI. pApazenuM aMcaLane oDhatAM re, nahIM pace zene saMnyAsa! rahI. eba DhAMkayAnI IcchA IzvarI re, khAsa dIse karyAthI tapAsa rahI. chAla pAne DhAMke jana jagalI re, Ate prabhU virUddha prayAsa. rahI. 65 paDe Ave pracAra zIta dezamAM, DivAre se je baMdha thAya; rahI - jakhamArI mUkI de paDe re, nikara TADhe tUrata marI jAya. DI69 gAma vacce phare te nAgaDAre, ghaNuM ethI be adabI thAya rahI. baMdha rAkhI zake zuM bAilAre, bAIDIe tenI kane jAya. rahI 67 , koI bhUMDuM bele strI sUNutAre, tyAre tene karaDavA dhAya; rahI. haze bhuDA zIre zuM zIMgaDAMre? eja bhuMDAthI bhuMDuM gaNAya, rahI. 68 koI evA herI paNa leka che, ghare teDI ANe ulaTAja; rahI. pachI pAye paDe tyAM premathI re, sUta strIyAdI sarva samAja rahI. 69 hAya zUrA yUropiana je kare, ane AvI beadabI jeya rahI. Thera karI nAkhe tyAM ja temane re, pharI evuM kare nahi ke. rahI. 70 jhulaNA chaMda. 1 kaThi dhAra TikA kiyA bhekhanikA, bane Thika ThikA cale rAvaname; sabe pAya lAge dhare bheTa Age, bahu cAturI leka belAvanameM. sAkhi beta zikhi kare vAta tikhI, ghanI ridThAne guna gAvanameM; brahmAnaMda kahe bAta jJAna jAne, tera tAna te rAMDa rIjAvanameM. sajajana sanmitra. + sudha ciMtAmaNi. 1 (kudarati.) f brahmAnaMda . Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. caturtha 93 74 kare ja sevA ThagI dravya levA, hice nIca kahevA chale TekarImeM; kaho kena kAje dharyA bhekha bhUMDuM, rahyA dAba DubyA lajA lokarimeM; kabu saMtakI Tela te nAhi kare, rahe hAjara rAMDakI nokarI meM; brahmAnaMda kahe rijhe rAma kese, terA citta te chekarA chokarI meM. sata bhekha dharyA arU TheSa dhare, jana leza vicAra na jevatA che, ghaTa bhiMtara te ati mela bharyA, arU bAhera tatakuM che tA he; tere aMtara jAla japi nahi kAmakI, rAmAkI keliye rovatA he; brahmAnaMda ke mAMhisuM mana muDe vina, muMDa muDe kahA hAvatA he. laDu khAMDakA ceye lAlajIThuM, guDa bAta garama janAvatA he; dhaI misarIkA bAla bhega cahe, dudha bheMsakA ghanA bhAvatA he; ceye bhAMga gAMjA mere lAlajIkuM, bhAji tAjIyAM bhega lagAvatA he. brAhmAnaMda kahe Thagileta pesA, esA le kakuM jJAna batAvatA he. kahe bAIyAM kuM dhana tana hase, sadA cAkarI saMtakI kijijI; keI AI kahe rAma Aja mila, esI bAtamuM nAMhi patI jija; A che bhoga dharo mere lAlakuM, beI zAlIgarAmakuM pIjiyejI; brahmAnaMda kahe khabaDadAra renA, denA heya se hamakuM dIjiyejI. caLyA muMDa muMDAI ke haI sAdhu, jage bAMdhake mAMgaki lAvatA he; rAMka muMDiyAM dvArase mAra kahe, khuba 2DiyAM dekha khilAvatA he; nakha zikha bharyA tana dhAIyAmeM, tAnA mAMjhA sAtha milAvatA he; brahmAnaMda ke mAnameM raMTa rahyA, ThAlA kAyaku ghaTa hilAvatA he. mAI dekha terA yaha deha beTA, tAte saMtake kAma lagAvanAMjI; sAdhu dvAra khaDe gau rAmajI, khuba mAla tAjA khavarAvanAMjI; jina bhAva na rAkhiye bhekhase, tAki sIta prasAdI bI pAvanAM; brahmAnaMda kahe kachu maMtra kahe ge, ekAMta Asanape AvanAjI. sabI Dhera DhAMDhe mere rAmajIke, bheMza rAmajIkI dudha pAvanakuM; sabe khetI vADI mere rAmajIkI, bhAji zAka bi bhega dharAvanakuM; deya chokarA chokari rAmajake, eka TelavI chAna uThAvakuM; brahmAnaMda kahe rAmanA nAma leve, sabe Apane kAma lagAvanekuM kare eka celI rakhe Apa bhelI, tAki baMdagI beta bakhAnatA he; sadagraMthaki rIta na kAna dhare, kare vAda beTA mata tanatA he; kare kuDa kapaTa rU oraDukA, dhana Apane maMdira AnatA he brahmAnaMda ke rAmakI bAta nahi, manamAMI ki jAtameM mAnatA he. 75 76 77 78 A , 09 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda kuladhu adhikAra vvvvvv^^^ kuMDalIA da. lekha banAvyA saMtakA pukI dharata he pAva, vAnara upara siMhane kiyA ka5TakAdAva; kiyA paTakA dAva dekhi vAnara mana bhAyA, yaha ke saMta sAcA tivratana bhakti chAyA; dAkhala brahmAnaMda cahata vAnaraku khAyA, kuMkI dharata he pAva saMtakA bhekha banAyA. 80 zarane AyA siMhake sAcA sAdhu jAna, lapaTa japaTa mukha melIyA nipaTa kapaTakI khAna; nipaTa kapaTakI khAna jAna vAnara hAzi dinA, siMha pa mana soca bhaI yahavA tanavinA; pUchata vikasyA vadana vAnarA vanapara dhAyA, sAcA sAdhu jAna siMhake zarane AyA. 81 vana para ve vAnarA buri kari te vIra, yA vana vizvAsI ghane tAki mekuM pi2; tAkI meku pIra saMtakA bhekha bigAvyA peTa kAja karI kapaTa bhaktikA mAtama khAya; dAkhata brahmAnaMda duSTa sabakI patya che, burI karI te vIra vAnarA vanapara reve 82 - tribhaMgI chaMda bhaTa veda paDhaMdA saMdhyA vadA karma na phaMdA ujhudA, eNkAra japaMdA mukhya raheMdA aMtara maMdA mukuMdA; A pUnI kathA kaheMdA leka ThagaMdA vikala phiraMdA varataMdA, sadagurUkA baMdA brahmAnaMdA sAca kaheMdA sabahaMdA. siMcAsa sahutA khina na tharUtA phirata vagutA jaga khutA, mAyAke pUtA nagara rahetA dharana vibhUtA dhanadhUtA bhaikha arU bhUtA japata saMjutA paMDiphatA na taraMdA, saddagurUkA baMdA brahmAnaMdA sAca kaheMdA sabahaMdA, jaga kAvata jogI saba vidhI bhegI aMtara rAgI agha evI, maghamAMsa bhagI bhUta japAgI lajyA begI kAmagI; tanakA naphagI bezuddha hogI pharata he gUMgI kunaMdA, sada gurUkA baMdA brahmAnaMda sAca kaheMdA sabahaMdA. arU jaMgama kahAve lIMga laTakAve ghaMTa bajAve ziva gAve, punI bhIkha maMgAve paisA pAve trapata na Ave tana tere; phira zvAna bhasAve leka hasAve bhekha lajAve bharamaMdA, saddagurUkA baMdA brahmAnedA sAca kahedA sabadA. arU phakira pharatA kalamA bharatA aMtara jaratA nahi TharatA, jivanakuM maratA zaMka na dharatA juhara karaMtA nahi DaratA; lata barabaratA kaMThahu karatA pachI dharatA ghUmaMdA, saddagurUkA baMdA brahmAnaMdA sAca kaheMdA sabahaMdA, Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 vyAkhyAna sAhitya saMgraha caturtha kahAvata vairAgI lubdhA lAgI aMtara AgI triya rAgI, jvAlA viSa jAgI mAyA pAgI akalave kAgI nibhaMgI; bAMdhata ghara bAgI lajyA tyAgI dhana arU DhAMgI dhAraMdhA, saddagurUkA baMdA brahmAnaMdA sAca kaheMdA sabaraMdA. bhaktie bhagalA bAtana phagalA aMtara dagalA viSa DhagalA, dekhata Taga TagalA Delata nagalA thira Thava pagalA jagaThagalA. bahAra gati bagalA aMtara kagalA vAkA saMgalA chAMThaMdA, saddagurUkA baMdA brahmAnaMdA sAca kahaMdA sabahaMdA. gale dhArata mAlA aMtara kAlA viSe bihAlA cita calA, majabuta masAlA trapata rasAlA ThAkara kAlA paDa pAlA; manaoNMdha karAlA jarata ja jAlA aMtara ThAlA mudA, saddagurUkA baMdA brahmAnaMdA sAca kaheMdA sabahaMdA. vairAgI jhaMDI dekhata bhaMDI Atama khaDI kama maMDI, ura jaDatA uDI mamatA maMDI TIlA TuDI pAkhaMDI, rAkhata ghara raDI sabavidhi chaDI patharA piDI pUjaMdA, saddagurUkA baMdA brahmAnaMdA satya kahedA saba haMdA. . nAvata jalanIkA dhArata TIkA gala kaMThIkA tulasIkA, arU miThA jayakA kapaTI hiyakA nAhInadIkA muraghIkA; bAnA harachakA vikala bilIkA kiMkara triyakA viSakaMdA, sadagurUkA baMdA brahmAnaMdA sAca kIMdA sabahaMda. bhekhanake dhAri sabame khAri aMtara bhAri ahaMkAri, belata mukha gAri rAkhata nArI mAyA mArI vyApArI; jaba maMgala kAri gurU milhArI bhramanA TArI jaga phaMdA, saddagurUkA baMdA brahmAnaMdA sAca kahedA sabAlaMdA. caMdravalA che. * bhagavuM karIne zvAna sAthe kADhe saMtane veza, damaDA kAraNu ghera ghera Dole reNi na male leza; raNa na male leza te kahIye evA saMtathI alagA ye, kahe goviMdarAma hari tenA supanAmAM na Ave; bhagavuM karine zvAna bhasAve kADhe saMtane veza. 4 goviMdarAma. 91 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pari . kujA adhikAra 95 lekha mAMI te lela paDI che te kAliMgAnuM kAma, bAjImAM rAjI thaI beThA tyAMthI uThayA rAma; tyAMthI uThayA rAma te kepI vAse lAja dharmanI lApI, kahe goviMdarAma saMta thaIne mati bagaDI che; bhekha mAMI Ite bhela paDI che te kAliMgAnuM kAma. jyAM kAma krodha ne lebha rahe che e pragaTa narkane paMtha, e mAge te aMdhA cAle paNa ke ina cAle saMta; kadi na cAle saMta te kevA dhra prahalAda sanakAdika jevA, kahe goviMdarAma ema gItA kahe che; jyAM kAma krepa ne lebhaja rahe che e pragaTa narkane paMtha. 96. bagaDayAM be bA ne bAvI navarAM le che nAma, kalaMka bharyA kAnaja kukI kaIka bagADyAM gAma; kaIke bagADyAM gAma te kevAM aMdha gurU tenA celA paNa evA, kahe geviMdarAma gurUnI gamata nAvI; . bagayAM be bA ne khAvI navarAM le che nAma. 97 bhekhamAMI bhaDavApaNuM peluM beI dharamanI lAja, AgaLa te kAMI evuM netuM paNa evuM maMDANuM Aja evuM maMDANuM Aja che mATe kAma krodha ne lebha te mATe, kahe goviMdarAma badalAmuM beThuM bhekhamAMI bhaDavApaNuM peThuM khAI dharamanI lAja, - 98 mera gurU ne vAMse celA navarA narake jAya, gurU marIne zvAnaja saje ziza gaDA khAya; ziSa gIgaDA khAya te zAmATe ThagIne dravya lIdhuM te mATe, kahe geviMdarAma jamapurImAM pahelA; mera gurU ne vAse celA te navarA narake jAya. << zItaladAsa paNa baLatI sagaDI baDabaDa kADhe bela, jJAna guchI te jANe nahIM jANIye bhuko khela; jANI bhuko khela te khele ne reNI karaNInI korane pila, kahe geviMdarAma bAvuM paDuM tenuM ghara gayuM bagaDI, zItaladAsa paNa baLatI sagaDI baDabaDa kADhe bola. A pramANe dharmanA nAme duniyAne anAcAra ane adharmamAM derI janAra Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. caturtha sAdhune kaI upamA ApavI te gaMbhIra prazna che. sane 1911 " gujarAtI " patramAM "saMdigdha saMsAra athavA sAdhu ke zayatAna " nAmaka vArtAmAM keTalAka dAMbhika dharma pratyenA saMbaMdhamAM lakhe che ke 'hindustAna ke sAdhu ' ye hamAre Ajake vyAkhyAna kA viSaya hai. Ajakala hindustAnameM sAdhuoMkI saMkhyA bhayaMkaratAse baDhatI jAtI hai, aura unke nirvAhakAbhAra svalpa AyavAle Arata bhArata ke gRhastha nivAsIoM ke sarapara paDanese dina dina bhAratavarSa avanatike samudrameM DUbatA jAtA hai. kadAcit yahAM koi e zaMkA upasthita karegA ke sAghu to saMsAra baMdhanako toDanevAle aura dharmakA mArga batAnevAle hai, vo avanatike kAraNa kisa rItise ho sakate haye ? ye zaMkA yathArtha hai aura mayeMbhI kahatA hu~ ke yadi sAdhu-saccA sAdhu, niHspRhI aura udyogI ke kartavyaparAyaNa ho, to vo avazya unnatike zikhara uparahI le jAtA hai. paraMtu ayase sAdhu bahota kama mila sakate haye. vizeSatAH Ajakalake sAdhu nirakSara, jAhila, aura durvyasanI hI hote haye. jo vidvAn tathA pratiSThita . haye vo nija kartavyako bhula mAna, abhimAna, pratiSThA tathA vaibhavavilAsameM tallIna hokara, sAdhu nAma dhAraNa karate huve baDe gRhastha bane bayaThe haye. arthAt bhAratavarSa ke gRhastha ina sAdhuoMke pAlanapoSaNa meM jo dhanakA vyaya karate haye uskA badalA unheM kuchabhI nahI milatA haya. dezameM udyogahIna aura Alasya bhaktoMkI saMkhyA baDhane ke kAraNa deza dina pratidina dAridraya ke aMdhaHkArase gIrA jAtA haya phira koi ye kahegA ke bhAi ! sAdhuoMkA sivA rAmanAma japaneke aura karttavya hI kyA haya ? kyoM ke saMsAra ke karttavyoMko choDa karake vo sAdhu bane haiM-agara kartavya karanA hotA to sAdhu kyoM banateM ? ye koTi ThIka nahIM haya. jo ye mAnege, to phira jitane karttavyahIna puruSa hoM, una sarvako sAdhuhI mAnanA hogA. sAdhusaMsArake azlIla prapaMcoMko to tyAgatA haya, paraMtu phirabhI usakA eka karttavya ajJAna prajAko sajJAna banAnekA haya. bImAroMkI suzruSA karanA aura duHkhI manuSyoMke manakA sAMtvana karanA yebhI sAdhuoMkA parama kartavya haya. paramArtha sAdhu honeke badale vartamAna kAlameM sAdhu svArtha sAdhu hI bane phirate hayeM, lakSmIkA tathA lalanAkA lobha rakhate haye, aura khAnapAnakI vastuoMko svAdase cakhate hayeM ! yahI unkA Ajakala parama dharma, parama kartavya aura jIvana ho rahA haya. maryene ayase aneka sAdhu dekhe haye ke jo sAdhu ke svarupameM zayatAna hayeM-kisIne ThIka Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padi musAdhu-adhikAra 23 kIyA hai ke "nIma hakIma khataraye jAna, nIma mullA khataraye imAna !" yAnI AdhA hakIma jAnako jokhamameM DAla detA haya, aura ardhadagdha dharmaguru dharmakA nAza karanevAlA hotA haya. durbhAgI bhAratavarSa meM isa kahAvatakI satyatAkA hama Ajakala pratyakSa anubhava kara rahe haye. sAdhu nAmadhArI zayatAna ayase dAMbhika aura galakaTTe iMte haye ke paramAtmA bacAve ! aneka prakAra ke pAkhaMDoMkA vistAra karake ajJAna puruSa varga aura bhAvika strIvargako vo bhramameM DAla dete haye, aura unke dhana, zIla, tathA sarvasvakA haraNa karake svayaM mahAtmA bane amanacamana uDAte haye. sirpha itanA hI nahIM, varnA sAdhu-ahiMsA paramo dharmakA pratipAdana karanevAle sAdhu-manuSya hiMsA aura strIhatyA karaneko to apanA paramadharma mAnate hayeMkahiye mahAzaya ! ayase sAdhuoMko AryAvarta meM honA kyA AryAvarta ke udayakA cihna haya ? mayeM ayasehI eka sayatAna sAdhukA celA thA, aura apanI ajJAnAvasthAmeM zayatAna gurukI AjJAnusAra mayeM khuda ayase kaniSTa karma karatA thA-magara jaba AMkho khulI to ayase karmo para tiraskAra tathA dhikkAra hone lagA. guru ziSya ke saMbaMdhakA toDa DAlA aura pavitratAmeM jovanako vyatIta karake janasamAjako ayaseM sAdhuoMke kapaTa jAlase bacanekA mArga dikhalA denekA nizcaya kara liyA. morI sarva mahAzayAoMkA yahI prArthanA haya ke kisI sAdhumeM vizvAsa karate samaya pAtra apAtrakA vicAra karo, aMdhazraddhAlu na bano, aura vinA kAraNa dIna karake dhanakA nAza na karo. apAtrako dAna denese manuSya pApa bhAgI hotA haya, ye kyA Apa nahIM jAnate ? magara Ajakala bahudhA rezamakI gadI upara bayaThane vAle hAthIkI svArI karanevAle, vyabhicArameM rata rahanevAle, aura vaibhavoMke bhoganevAle kupAtra oMkohI dAna diyA jAtA haya; aura sacce sAdhuoMkA vo dAMbhika na hone ke kAraNa apamAna kiyA jAtA haya yahI kahAvata ThIka mAluma hotI haya ke 'bhareko saba koi bharatA haya, aura garIboMko denA ho to tInapAca karatA haya.' rugNa, avayavahIna tathA sAdhanahIna kiMvA suzIla kartavyaparAyaNoMkA paripAlana karo unke duHkhoMkA kSAlana karoM; paraMtu pApI kalaMkita sAdhuoMke saMgakA tyAga karo-unke darzanase dura raho; nahIM to jindagIkI barabAdI hogI, aura hara gharameM aura sAre mulakameM khAnA kharAbakI AbAdI hogI." Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 vyAkhyAna sAhityasaMgraha caturtha vaLI teja vAtamAM keTalAka dharmanA dAMbhika svarUpa batAvatAM lakhe che ke have ApaNe vAmAcArIonA dharma vidhinuM nirIkSaNa karIzuM. e vAma mAgIonI dharma kiyAe sAdhAraNa zAkatadharmanI kriyAothI virUddha che ane vAmIe temane jAhera rIte svIkAra kare che. teo zivanI zakti svarUpINI devInI ja pUjA kare che, paraMtu vizeSataH e che ke, teo potAnI upAsanAmAM lakSamI, sarasvatI, mAtR, nAyakA gI. nI, eTaluM ja nahI paNa apavitra ni DAkinI ane zAkinIone paNa svIkAra le che euparAMta vAmAcArIo ane dakSiNAcArIo khAsa karIne bheravanA rUpamAM zivanI paNa upAsanA kare che. ziva ubhayamAgIonI upAsanAone eka sAmAnya viSaya thaI paDe che. vAmAcAryonI dharmakriyAne prakAra tatranA eka bhAgamAMthI levAmAM Avyo che ane paMtha paratve te dharmakriyA vaLI ghaNA bhAgomAM vaheMcAI gaelI che, upAsanA tAtkAlika hetu pramANe upAsya zaktinA viziSTa svarUpe niyata karelAM che, paraMtu devInI koI paNa svarUpamAM pUjA karatI vakhate paMca makAra athavAte emAMnA ane muka makAnI yojanA te avasya thavI ja joIe, e sarva sAdhAraNa niyama che. mAMsa, matsya, madya, maithuna ane mudrA e zakti dharmanA paMcamakAra. sarva zabdane prAraMbha "mA" akSarathI thato hovAthI makAra kahevAya che. e pUjAne aMta jevI rIte lAvavAnuM hoya tene pramANamAM tevA maMtrane uccAra karavAmAM Ave che ane e mAmAM bahudhA bIbhatsa athavA azlIla arthe rahelA hoya che. jyAre pUjAne apavitra AtmA (pizAce) e para sattA meLavavAne ane temanI sAthe vAtacIta karavAne uddeza hoya che tyAre eka maDadu (manuSyanuM mRtazarIra) avazya joIe che. upAsaka madhyarAtrinA bhayaMkara samaye kabrastAna, smazAna athavA te vadhasthAnamAM te mRta zarIrane laIne ekale jAya che ane te maDadAM para besIne pizAcane je kAMI naivedya ApavAnuM hoya che te Ape che. A kriyAne te kaI paNa prakAranAM bhaya vinA pAra pADI zake che te bhUta ane ginI Adi purUSa ane strI pizAcAtmAe tene vaza thaI jAya che-tenAM gulAma thAya che ema mAne che. e ane upAsanAnA bIjA prakamAM ekAMtanI ejanA te avazya karavAmAM Ave che. e upAsanA veLAe devInI prati ekRti ane sajIva pratinidhirUpa eka strInI hAjarI to avazya hevI ja joIe. je vidhi bahudhA saMmizrata samudAyamAM karavAmAM Ave che te e samudAyamAMnA purUSa bhera ane vire manAya che tathA samudAyamAMnI strIe bhairavI ke nAyikArUpa lekhAya che. mukhya strI madha ane mAMsa devInA prasAda tarIke devIbhakatane vaheMcI Ape che. keTalAka mitrone uccAra karavAmAM Ave che, aMgulIvaDe azlIla mudrAone vidhi karAya che, bIjA paNa keTalAka bhinnabhinna vidhio karavAmAM Ave che ane chevaTe e strI purUSa devIbhaktanA Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricacheda sAdhu-adhikAra atyaMta siMgha rAvyutsava vyabhicAramaya vidhi-sAthe e pUjAne aMta thAya che. e zAkatavidhi zrIcaka athavAte pUrNabhiSekanA nAmathI oLakhAya che. kharI rIte jotAM e apavitra vidhione mULa taMtramAM niSedhaja karAyelo che, chatAM vAmamArgIoe vidhine parama ISTa vidhi mAne che ane emAM pUrNa bhAvanA rAkhe che. AryAvartAmAM e zaktidharmanA anuyAyi janenI saMkhyA ghaNI ja moTI che ane temAM paNa brAhmaNanuM pramANa vizeSa che. e zAkatadharmamAM thiephila sosAyaTI ane svAmI nArAyaNanA paMtha pramANe sarva jAti ke dharmane bheda na mAnatAM sarvane samAna gaNavAmAM Ave che. bahAra judI judI jAtinA ane judA judA dharmanA leke pitAnA jAtibheda ke dharmabhedane dhAraNa kare che, ane pite zAkata nathI emaja batAve che. paraMtu siMduranAM tilaka ane kaTie lAla rezamanA kakaDAthI teo zakita tarIke tarata oLakhAI Ave che. dakSiNAcArI ane vAmamArgIo uparAMta zAkane eka bahuja azlIla trIjo paMtha paNa che ane te "kAMcalIya mArganA nAmathI prasiddha che. e kAMcalIya mArgane dakSiNa dezamAM vizeSa pracAra che. gujarAta ane kAThiyAvADamAM e paMthane cenA mArganA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. e paMthavALAonI dharmakriyAo kaila athavA vAmAcArIo jevI ja che. mAtra eka vizeSa vidhithI e paMtha bIjA zAta paMthethI bhiA che. strI maitrInA graMthione purUSa sAthe meLavI devI ane devIbhakatamAM strIonA samudAyane vadhAre kare eTaluM ja nahI, paNa je svAbhAvika lajajAbaMdhana hoya tene paNa teDIne niraMkuza thaI vartavuM e e vidhine Azaya che. ema kahevAmAM Ave che ke e kAMcaLIyA rathavALAnA dharma vidhinA samayamAM sarva strIo potapotAnI cALIo utArIne gurUnA adhikAramAM tyAM paDelI eka peTImAM mUke che. jyAre sAdhAraNa dharmakriyAnI samApti thAya che, tyAre pratyeka purUSa te peTImAMthI eka eka ceLI upADI le che. je strInI ceLI je purUSanA hAthamAM Ave, te strI game te te purUSanI nikaTatama saMbaMdhInI eTale ke bhagini ke putrI hoya te paNa teTalA samayane mATe te purUSanA kAma vyApAranI bhAginI thAya che. eTale niHsargakRta nItinA svAbhAvika durgane paNa e vidhithI teDI nAkhavA mAM Ave che. makaraNa pradezamAM je hiMgulA devInuM sthAna AveluM che, te bahudhA vAmamAgIe ane e kAMcaLIyA paMthanA devIbhaktanuM ja tIrthasthAna che !! prativarSa tyAM hajAre zAkta matavAdIe yAtrA mATe jAya che. je pradezamAM e sthAna AveluM che tyAMnI bhUmimAM paravALA jevA eka jAtanA dANuM thAya che ane tene raMga lAla Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ w 242 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. caturtha hoya che. je leke hiMgalA devInI yAtrA karI Ave che teo yAtrAnA cinha tarIke e lAla dANAnI kaMThI gaLAmAM bAMdhe che ke je "humarAnA nAmathI oLakhAya che. AjakAla je giri, purI ane bhAratI Adi dazanAmIomAMnA ane bhraSTa tate bhraSTa thaelA sAdhu che, teo sarva vAmamArgI ane kAMcaLIyA paMthanAja che ane sarva durAcAromAM agresara che ema kahetAM atizaya kheta utpanna thAya che. : kusAdhu ne bedha. * vizvAsa rAkhI zaraNe AvelAne cheha de, tenA jevuM eke pApa nathI te te khoLe sutelAnuM mAthuM kApavA jevuM julamI che. bhala bhalA buddhizALI leke paNa dharmanA bahAne vizvAsa kare che, tevA dharmanA arthI janene svArtha aMdha banI dharmanA bahAne ja ThagavA e mahA anyAya che pitAmAM palapalA chatAM guNa gurUne. ADaMbara racI pApI evA viSayAdi pramAdanA paravazapaNAthI mugdha lokone ThagavA tenA je eke vizvAsaghAta nathI, bheLA bhakta jANe che ke, ApaNe gurUnI bhakita karI garunuM zaraNa lahI, A bhavajaLa tarI javAnA. tyAre paththaranI nAva peThe ane neka doSothI dUSita chatAM mithyA mahatvane IcchanArA daMbhI kugurUo pitAne ane parIkSA rahita aMdha pravRtti karanAra pitAnA mugdha Azritane bhava samudramAM ja buDADe che, Ama sva-parane mahA duHkha upAdhimAM hAthe karIne nAMkhe che. jenAM mahA kaTuka phaLa te dharma Thagane A saMsAra cakamAM pharatAM vizeSa veThavAM paDe che. A mATe ja zrI sarvajJa deve dharmagurUne raheNI kaheNI eka sarakhI rAkhI nibhANeja vartavA pharamAvyuM che. ApaNe prakaTa joI zakIe chIe ke keTalAka kumatinA pAzamAM paDelA ane viSaya vAsanA thI bharelA chatAM, dharmagurUne DeLa ghAlI kevaLa pitAne tuccha svArtha sAdhavA aneka prapaMca racI, ane aneka kutarko karI satya, ane hitakara : sarvajJa upadezane paNa gopave che. Ama pate dharmagurUja dharma ThagapaNuM AdarI mugdha mRgalAM jevA kevaLa kAnanA rasIyA ane AMkha mIMcIne hAjahAja karanArA vAzrita bhoLA bhakatane svaparanuM pragaTapaNe bagADe che, te vivekI hase kema sahana karI zake? dina dinaprati te pApI cepa prasarI duniyAne pAyamAla kare che. tethI te upekSA karavA yogya nathI ja. jagat mAtrane hita zikSA ApavAne baMdhAyelA dikSita sAdhuo jeo sarvajJa prabhunI pavitra AjJA-vacanene uramAM dhArI rAkhanArA, ane kapaTa rahitapaNe tavata vartavA svazakita kurAvanArA ane sarva lebha lAlacane parihari janma maraNanA duHkhathI DarI leza mAtra paNa vItarAga vacanane nahi gopavatAM zrI sarvajJa AjJAne pUrNa premathI ArAdhavA khapa ryA kare che, teo ja dharmagurUnA nAmane sAcuM karI batAvavA samartha thaI zake che. tevA siMha vize roja sAcA sarvajJa putra * jaina hitadha. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pari che. kasAdhu-adhikAra. kahevAya che. bAkI, hAthInA dAMtanI peThe dekhADavAnA paNa nyArA, ane cAvavAnA paNa nyA che, temanA nAmane te deDha gAune namaskAra!! bha viveka cakSu khelI sugurU ane kugurU -sAcA dharmagurU ane dharma Thagane barAbara oLakhI lebhI, lAlacu, ane daMbhI, kugurUne kALA nAganI mAphaka sarvathA tyAga karI, azaraNu zaraNu dharmadhuraMdhara ane siMha kira samAna samartha sAcA sarvajJa putranuM parama bhakti bhAve sevana karavA tatpara thAo? jethI sarva janma jarA ane maraNanI upAdhI TALI,tame aMte akSaya pada varI zake? uttama sArathI ke uttama niyAmaka jevA sadagurUnAja daDha AlaMbanathI pUrve paNa asaMkhya prANIye A dukhamaya saMsArane pAra pAmyA che. ApaNane paNa evAja mahAtmAnuM sadA zaraNu he! evA paropakArazIla mahAtmA kadApi prANAMte paNa paravacana kareja nahIM kiMtu jagatane ekAMta hitakArI ja hoya che manana karI dhAraNa karavA yogya vicArazreNi potAnA manamAM masta rahevuM, jagatanI paravA karavI nahi, kaMI paNa kAmakAja karavuM nahi, ALasamAM dina vyatIta karavA ke dharmane nAme mithyAcAra sevavA ene sAdhupaNuM keTaleka sthaLe samajavAmAM Ave che. jIvanamAM pramAda, ALasa, avyavasthA, saMkucitatA vyagratA ane ciMtAe dhAmA nAkhyA che; kartavya niSThA, zraddhA, udAratA, prema ane satyaniSThAne sthAne temanAmAM kartavya vimukhatA, vahema, vArtha, saMkoca, meha, kRpaNutA, prapaMca ane prasAraNue praveza karyo che; keTalAka sthaLete bahAranA ADaMbara, daMbha ane DeLanAM ja nATaka - javavAmAM Ave che. te paNa zraddhAnuM tatva ApaNu lokane paraMparAe mAtAnA dhAvaNanI sAtheja maLatuM hovAthI e jIvana pratyenI ApaNuM sanmAnavRttine lIdheja hajI e jIvana sudhArI levAmAM Ave te bahu sAruM kAma karI zake ema che. pratyeka suvicAraka jANe che ke, koI paNa samAjanI ke dharmanI unnati, prasAra, ke avanatine AdhAre tenA upadezaka varga upara rahe che, ane dhArmika unnati vinA sAmAjIka sudhAraNAnI AzA vyartha che. saMsArika aspRdaya ane pAramArthika niHzreyasa nA upadezo cagya AcAryo dvArA nIkaLatA ane zAsana unnata avasthAe paheAMcatu e vAta paNa ApaNu ItihArathI surasiddha che. jaMbusvAmI, bhadrabAhasvAmI, hemacaMdrAcArya, haribhadrasUri, munisuMdara vagere AcAryonA prayAsa pratyeka jaina dharmAbhimAnIne savidita ja haze. kALe karI upadezaka vargamAM zithilatA AvI, ga7bhedanA -kalaha vadhyA. paraspara vidveSanAM bIja ropAyAM, upadezaka varga taraphathI temAM jaLa siMcana thatuM gayuM, eka jaina dharma aneka zAkhA prazAkhAmAM vaheMcAI gaye, saMghazakita-saMyukatabaLa chinna bhinna thaI gayuM, ane vyavahAra tema paramArthanA tema jaina zrI jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, ogaSTa, sapTembara 1913 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * vyAkhyAna sAhitya saMgraha, caturtha tattvajJAnanA vAtsava svarUpanuM jemane bIlakula bhAna ke jJAna nahIM evA nAmanA veSadhArI purUSe upadezaka vargamAM ubharAvA lAgyA. AthI pariNAme kriyA jaDatA zukajJAna, bAhya kriyAmAMja rAga, AMtara denI saMvRddhi, vivecaka zakitane abhAve parIkSaka zakitane abhAva, agyane Adara kartavya-akartavya yogya-ayogya ecayana ajJAna. ane evAM bIjAM aneka hAnikara aniSTa tatte prajAmAM prasarI gayAM. A nAmanA upadezake e je kAMIpaNa karyuM hoya te te eTaluMja ke jaina prajAmAMthI dharmanuM saMgAmAtra nAma jatuM aTakAvI rAkhyuM che. dharmane sthAne dharmo bhAsa, jJAnane sthAne kriyA jaDatA AvyAM kharAM, paNa keIne koI rUpe dharma ro te khara (upakAra !) nAmanA upadezake e TakAvI rAkhela e nAmanA dharmathI kaMI vizeSa lAbha nathI, evA dharmAbhAsathI saMtoSa mAnI besI rahevuM e zreyaskara nathI. jainadarzana je tatvajJAnathI bharapura che ane "tarka' para baMdhAyela che. tenuM rahasya pUrNa jJAna pAmavAnI yegyatA saMsAra vAsanAmAM sukha mAnanArA, bahAranA ADaMbara-TApaTIpa vicAra zUnya kyAmAM lAgI rahelA jJAna rahita purUSomAM hovI ja ghaTatI nathI. te e darzananA uttama vicArene anyamAM saMkrAMta karavAnI yogyatA te kayAMthIja hoya! jaina dharma malina-asvaccha nAstika-sAra rahita ane agrAhya che evuM keTaleka sthaLe manAya jAya che. te paNa AvA nAmanA upadezakene pratApeja. leka mata hamezAM hArda samajIne baMdhAte nathI lekane kaMitattva samajavAnI IcchA nathI avakAza nathI tema jarUra paNa nathI. e te upara uparanI kriyA, bAhyavyApAra anuyAthI varganA AcAra vicAra ane dharmanI kahevAtI purANa kathAo uparathI kAMIka sAdhAra ane kaMIka nirAdhAra kalapanAone pramANurUpe gaNI mata bAMdhe che. AvA havabhAvavALe prajA varga, nAmanA upadekenA upadeza, zithilAcAra, jaDakiyA parAyaNatA ane anuyAyI varganI ajJAna yukta pravRttio joI virUddha anumAna bAMdhe te temAM aparAdha emane nahi paNa jaina darzananA jJAna tathA karma AdinA rahasya ane ge ravathI cheka ajJAna evA upadezake che, ema kahevAmAM dhRSTatA nahi ja gaNAya. Ama ApaNe joyuM ke koI paNa samAja ane dharmanI unnata avasthA thavAmAM vidvAna upadezaka varga bahu agatyane bhAga bajAve che ane vizeSe karIne e varga jema tyAgI, nirapRDI, sava saMga parityAgI, jJAna vijJAna yukta, dezakAlAdine sUma viveka karI kartavya yeAjanA ghaDanAra, tene amalamAM mUkavAnI zakti dharAvanAra ane tethIja pUjya ane vaMdanIya hoya tema te vadhAre sAruM kAma bajAI zake che. jaina dharmamAM AvA samartha upadezaka thaI gayA che. ahiM A vAta lakhata. lekhakane abhimAna thAya che ke jainamAM je caturvidha saMghanuM baMdhAraNa tathA tenA kata. ' vya vibhAga AdinI vyavasthA che te bahu suMdara, upakAraka ane sarva prakAranA Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda kusAlu--adhikAra. 1 dezakALa paristhitimAM kAma lAgI zake tevI uttama che. A dharma sIene vIsarI nathI, mAkSanA adhikAra tenA hAthamAMthI chInavI lIdheA nathI tene paNa parama gati pAmavAnA adhikAra svIrAryAM che; ane viveka virAga sa'panna mAkSecchu temaja zAstra kta lakSaNa yukta zrI IcchAnusAra purUSanI peTheja dIkSA laI zake che. AvA sAdhvInA vargo mATe keTalAMka uMcA prakAranAM adhAraNA bAMdhavamAM AvyAM che. upadezanA lAbha zrI varga cA+-saja maryAdAmAM pAmI zake che; temaneA sahavAsa amuka niyama AdhI- . na rahI sevI zake che arthAt e vanA vadhAre lAbha laI zakAya ema nathI. A zrAvikA varganI unnati mATe sAdhvInA varga 'dhAyA che. saMsAranI kaTutAmAM varga taraphathI vadhAre nahi paNa ghaTADA karavA, tene svarga maya banAvavA, strInAM kanya tene yathAvat samajAvavA, katavyamAM utsAha letI karavA, dharma ane nItinA sa`skAra bharavA, te sAdhvI vargane keLavavAnI keTalI agatya che. e vagere bAbatanu. vivecana karavAnA ahiM prasaMga nathI eTale e sakha'dhamAM mana `rAkhavuM paDe che. tApaNu suvicAraka vivekI vAcaka joi zakaze ke, A dharma ane nItinA saskArathI saskRta thayelA sAdhvI vagathI zikhI zrI varga dhArmika ane nItimaya jIvana zikhI saMsAra sudhArI zake che, peAtAne ane peAtAnAM kuDumbIone ucca gatie lai jai zake che. purUSa ane strI varga je tri divasa saMsAranA kAryanA bhArathI damAeleA, dhama ane paramArtha jJAna pAmI zakavAne anukULa nahi tenI sthitimAM rahelA che, temane sAdhu ane sAdhvI varga ke je upAya rahIta,naciMta che.dhama ane 5mA nAM tathA nIti ane vyavahAranA svarUpane yathAvat samajI tema samajAvI zake che, uttama prakAranAM cAritra zIla che, te dharmanA suvyavasthita kha'dhAraNeAne lei peAtAnA lAbha Ape--alyuya ane niHzreyassAdhaka upadeza Ape e adharaNu keTalu' madhu' uttama che ? dharma, nIti, cAritra, saMcama,tapa AdI sAtvika vRtti ane pravRttieAnA vAtAvaraNa yukta sthAnake!, uttama saMskAra vALA sayamI cAritra zIla zAsranirdiSTa lakSaNatho yukata sAdhyo varga ane zraddhA-tamaratAyukta bhALA bhalA dharma upara rUciALA zrAvaka zrAvikAneA varga A sarvanA suTita sacega; ar3e A dana keTalu' badhuM ramya, AkarSaka ane rocaka che? A keTaluM badhuM unnatikara madhAraNu che ? dhanya che te zasananA racanArAone ! dhanya che temanI "nattva bhAvanA tathA kriyA-kAMDATThinA rahasya jJAnavALA upadezaka vargane, ke jemanA prahaMsathI, zuddha sa'kalpe thI satya vicArothI jainadharma eka vakhata sarvoparI padane pAI cUkayA hatA, akabara ane ja uAMgIra jevA bAdazAheA pAse pAtAMnA tI sthagamAM hiMsA badha karavAnA paravAnA lei zakayA hatA ! eka vakhata mhATA mhoTA rAjA rANAe A zAsananI sattAmAM mastaka namAvatA hatA, niHspRhI tyAgI sAdhu Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. caturtha mahAtmAonA paga pAse pitAnA rAjyanI sarva vibhUti-aizvarya arpaNa karatA hatA temanA sAme hAtha joDI ubhA rahetA hatA, ane A mahAtmAo paNuM tatvabhAvanAemAM, tatvaciMtanamAM,svakatavyamAM eTalA masta rahetA hatA ke e sarva thI leza paNa DagatA nahi ke ghamaMDa karatA nahi, paraMtu kyAM che e manahara citra,kayAM che e uttama vAtAvaraNathIyukta sthAnake kyAM che e jJAnI cAritryazIla sAdhu mahAtmAo, kayAM che e dharma para rUci rAkhanArA zraddhALu zrotA varga, kyAM che e vakhatanAM zreSTha lAdhya pariNAme ? zI kALanI vicitratA, grahanA avaLA gazI agamya kAraNenI paraMparA! Aja emAnuM kazuM nathI. kazuM nathI eTale kevaLa zUnya che ema nathI, amArA A udda gAra samagra rIte che nahi, hAya zake paNa nahi, game tema teo mAnavaduSTi paricchija che, amuka maryAdAthI bahAra tenI gati nathI, eTale A daSTinI paricchinnatA tathA jJAnanI alapatAnA aMza, e udagAra kahADavAnAM kAraNemAM bhaLI jAya. AvI sthi timAM uccArAyelA A udgAra mATe kaSAya tyAgI sAdhu mahAtmAo tathA zrAvaka varga kSamAdaSTa rAkhaze evI AzA che. vastra pAtrAdi upakaraNonI tAla mela, ziSya kSetra ane pustakeSaNa, AhAra pANInI tajavIja ane gocarInA ja niyamanuM paThana pAThana jJAna, tathA gAma gapATAmAM sAdhu jIvana vyatIta thAya che tethI vadhAre zekanI vAta kaI che vAra? keTaleka sthaLe te samajyA vagaranA sUtra siddhAntAnA azuddha mukhapATha sivAya anya zAstranAM vAMcanane, kAvya vyAkaraNa sAhitya phileseDI Adine abhyAsane, vidvaTjharcA na, anya dharmanA vicArenA saMsargane vagerene niSedha hoI jJAna ane sudhArAnAM dvAra baMdha thayAM che. dharmane nAme saMkucita daSTi, vahema, jaDatA upadezAya che. ane kaMI paNa sa&iyA thAya te dharmano bhaMga thAya, samakti nAza thAya. karmabaMdha thAya evI mAnyatAthI kevaLa ahatva pUrvaka AtmaparAyaNa rahevAmAM dharma ane muniva samAyelAM rahamajAya che. munitva zAmAM che ane zAstra tema vyavahAranI daSTie vicAra karatAM ema to nahi ja jaNAya ke, niyama baddha khAnapAnanA pAlanamAM, DALa DamAkavALAM Topa TIpIo bhASaNamAM, nATakIyAM gAyane racavAmAM ane jevAM tevAM pustako bahAra pADavAmAM muniva samAyeluM che, te pachI paraspara vidveSa karavAmAM anyanA chidra tapAsavAmAM, anyane jarA jeTalA deSane mATe karI batAvavAmAM jhINI jhINuM vAtAne manamAM rAkhI kusaMpa vadhAravAmAM, potAnA vADA mAMnAM gheTAMo bIjAnA vADAmAM na ghusI jAya te mATe eka nAdAna bharavADa jeTalA ja jussAthI DeTAM DAMgerAM laI sAma sAmA zabda viSayathI bharyA prahAra kara , vAmAM, ziSya karavA mATe eka amuka gRhastha jeTalI ciMtA sevI game tevA prapamAM paDavAmAM, ane bicArA bheLA ajJAta vargane phasAvAmAM munitva zAnuMja Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda, kusAdhu adhikAra 47. hoya ? paraMtu janeInA derAmAM brAhmaNatva ane rAtA vastramAM sanyAsItva manAya che tema, munitva paNa evA evA niSiddha vyavahAramAM manAI gayuM che. virAga, abhyAsa, vicAraNa, dharmadhyAna, yogAnuSThAna, prajAhitanA saMka95, aspRdaya sAdhaka u. padeza ane zikSaNa enAM te svapnAMja rahyAM che. koI koI upadezakanAM vyAkhyAna kavacitaja saMbhaLAya che. mananAta munine "manana kare che mATe muni" kahevAya che paraMtu manana zAnuM? zuM AhAra, nidrA, bhaya, mithunAdi pazudhanu ? zuM kevaLa Apa svArthanuM ? paradeSa darzana ke paraniMdA kathananuM ? zAstraniSiddha tyAjya vyavahAranuM? nA, nA, ema te na hoya ane nathI ja. e manana te nidrA, lekavAta, za. rIra AdinA visamaraNa pUrvaka AmabhAvanuM, zAstranuM, lekasthitinuM, dezakAlAdinuM, vAraMvAra badalAtI jatI javAbadArInuM manana che. AvA mananamAM masta eja muni. AvA mananane pariNAme nIpajatI saMzaya ane viparyaya rahIta nizcita kartavya pa. ddhatine ghaDavAmAM ane javAbadArI bajAvavAmAM nimagna eja muni. Atmahita sAdhI cukele, bhavasAgara tarI pAra gayele, ahetuka dayAthI lokahita athe prayatamAna eja yati " AnaMda ghanamimAM kahyuM che ke "AtamajJAnI zramaNa kahAve bIjA te dravya liMgIra......." zAMta-dAMtA-dhIra -rAgadveSa rahIta-jJAna, darzana, cAritra, saMyamamAMja kIDA karanAra-prIta rAkhanAra-tRmi lenAra teja pUjya-vaMdanIya jaina muni che. zAstra dIpanA prakAzavaDe AvuM Adarza munitva spaSTa hamajAya che. cittagata denA sAmacyavazAt A vAta ApaNe na samajIe, e prakAzathI jJAna pAmI tadanusAra na vatIe, te ApaNe doSa che, ane tenI zikSA paNa ApaNe ja bhogavavI paDe che. bhegavIe paNa chIe. te paNa jamAna palaTAyo che. haju palaTAya che. mudraNakaLA, patravyavahArAdinI thayelI sagavaDa, keLavaNInI sulabhatA, pAzcAtya vicArone sahavAvAsa, navazikSita yuvaka varga, badalAyelA dezakALa saMbaMdha adine yoga thayo che. aMdhazraddhA dharmaghelachA, gaccha bhedanAkalahamatabhedanI asahiSNutA, hadaya saMkeca, svArtha, ADaMbara bAhyapUla, vicArazUnya, dhamabhAsa, jaDakiyA, parAyaNatA e sarvane sthAne koI ke I sthaLe kaMIka kaMIka (saze to nahija ) ghaNe bhAga hajI upara kahI tevI sthitimAM che. vicAra yukata zraddhA, kharUM dharmAbhimAna, sahanazIlatA, hadaya vistAra parArtha buddhi, tattvabhAvanA ane jJAnapara rUci AMtarade TALavAnI pravRtti tathA harekanI kAM sAMbhaLavAnI vRtti jovAmAM Ave che. jamAne vicAra svataMtratAne che. nyAyasiddha pramANenI kasoTIe caDAvelA siddhAMtAja svIkArAya che, dareka siddhAMtanuM rahasya jovAya che, dareka kriyAnuM prajana-phala-vidhi zapa che, jevuM tevuM calAvI levAmAM AvatuM nathI; AvI sthiti thatI jAya che-thavA para che. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. caturtha AthI munivaga upara paNa asara thavA mAMDI che. e varga paNa peAtAnI kharI mahattA zAmAM che te Aste Aste samajavA lAgyA che. jo ke pramANamAM ajJAna, a`dhakAra ane athaDAmaNu vizeSa che kharAM, te paNu kaika sahateSa thAya evI sthata sUcaka cinha jovAmAM Ave che kharAM. 248 muniee kevA thavu' ane zu karavu e e praznA hamezAM vicAravA joie. temanA keTalAka dharmAM dezakAyAnI dRSTie kreravAya che; keTalAka nathI pheravAta!. ja mAnAnA vicAra karI prajAhita mATe temaNe tapa rahevu' joie. bhagavAn, za'kara, buddha, pataMjalI vagere pUrvotya ane kenTa, mIla, harbaTa, spensara vigere pAzcAtya ta vana, arthazAstrI, nyAyazAstrInA vicArAtA pravAha, sabaMdha, sahavAsa ane A jubAjunI havAne aMge besatA keTalAka sa MskArI, e sava para lakSa ApI. hAlanI kanya ceAjanA ghaDavAnA dvIdha daSTiyA abhyAsa karanAra, ghaDelI yeAjanAne amalamAM mUkanAra temaja mUkAvavAnI zakti ( sattA ) dharAvanAra munivanI atyAre jarUra che, pAzcAtya tattvajJAnA ullekhA ane svataMtra lekhAthI vAkepha thai nava zikSita yuvake ne navIna paddhatie jaina dharmAMnAM rahasyabhUta tattvA samajAvavAnI agatya che. navIna fileAseASTrI sAthe jaina tattvajJAnane sarakhAvo sarva hakIkata barAbara rIte samajAvavA-upadezavA pUratI jJAna sAmagrI meLavavI joie. prajAnI jarUrIAtA ane paristhiti samajI temanA uddhAra mATe vicAra pUraHsara upadeza paddhati ghaDavI joie prajAhita ane AtmadgitanA vizuddha sakalpA ane satya vicAramAM nimagna rahevu' oie, ema aneka vidhie jamAnAnI najare batAvI zakAya ema che. samAjarUpa gADAne yogya mArge doro javAnuM sArathIpaNuM jene prApta thayuM che evA muni vaga ceAgya mAnA jJAnavALe, tene mAge deArA javAthI zaktivALe kuzaLa, vivekI heAvA joIe e niHsadeha che. e vaga teve thAya te mATe prayAsa levAnuM kAma sattu che. vAstavika rIte munienA kanya pradeza soMkucita nahiM pazu vizALa che, vistAra bhayathI ahiM* te kaMika digdarzana A pramANe thai zakeH---- ( 1 ) munijIvananA pAyA vizuddha vairAga ane viveka upara racAvA joie. ( 2 ) viveka--vairAga sa`panna jJAti muni heAya teja peAtAnA kartavya padezanu svarUpa hamajI temAM cAre khUNe vicarI zake che, ( 3 ) kartavya jANuvAnI IcchA, kartavya samajavAnI zakti ane kartavya pALavAnI dRDhatA e kavya niSThAnAM traNu bhaMga che, A traNamAMthI eka paNa a'ga jemAM nyUna na hAya teja kanyaniSTha rahI zake che. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. kusAdhu-adhikAra. 49 (4) A viveka vairAgazIla, jJAnI, kartavyaniSTha muninA kArya pradeza vizALa hAya che. ane vagara khatAnye te temAM ghUmI zake che ane uccatama pariNAma lAve che. jyAM jyAM vihAra karavAnA hoya tyAM tyAM leAkeAnI sthiti, dharmarUci, jarUrIAtA vagerenuM, jJAna meLa hI, pachI lAMbe vicAra karI ta'nuSAra upadeza paddhati rAkhavI ane kaMine kaMi sArU kAma karAvavuM. dharmAMnI keLavaNInA, pustakAlayAne, sajJAnanA prasAra karavA dharmavRttine sateja banAvI samAjamAM dharma vRddhi karavI. kusa'pa, vidveSa, jhaghaDA, taDa vAMdhAnA samULa nAza thAya te mATe anatA prayAsa karavA. zAstra jJAna pAmI tenu' rahasya leAkeAne shamajAvI dharmane nAme cAlatI keTalI ka vinAzaka rUDhione nAza karavA, leAkeAne bhramamAMthI kADhI sAcI hakIkatathI vAkeph karavA. sAdhuzaLA ane sAdhvIzALA kheAlAvavI tathA sAdhu sAdhvInA va` ucca prakArA nIvaDe evA prayAsa levA, namAlA graMthA bahAra pADavAnI jagatnI bUDI mhATAi meLavavAnI, ane je pravRtti sAmAnya grastha paNu sevI zake tevI pravRttiemAM paDI kavi-paDita-lekhaka graMthakAra kahevaDAvavAnI lAlasAne aTakAvI mAgadhI ane sa'skRta bhASAmAM niSNAta thaI dharma zAstrAnAM gabhIra rahasyAnA ciMtanamAM masta thai apUrva tatvA mahAra lAvI navIna prakAza pADavA. u DA utarI kharAM metI bahAra lAvavAM, sapATI upara taravAthI kre kAMThe kAMThe rakhaDavAthI teA namAlAM za'khalAM ane keADIeja maLaze. AvAM za'khalAM ane keADIthI ramavAnI khAla ramatA munine zele niSS. * dharmanA pradezamAMthI prapa'ca, pratAraNA dUra karavAM, prajAnA hita zeAdhanamAM niSkAma bhAve mastiSkanu vyaya karavuM. jaina samAjamAMthI ceAganuM nAma jatu rahyu che. yAganA upadeza teA keAIkaja sthaLe thatA haze, te ApaNu eka kanya che. ceAga sAdhavAne muniene keTalIka agavaDo che kharI, paNu eka evu' khAsa ma'DaLa sthApI ekAMta sthaLamAM e zAstrane abhyAsa thAya, kaMika anuSThAna thAya, ane yeAga-vidyA khIle te avazya kaI siddhi jaNAya. A viSaya evA che ke tenA para vistArathI lakhavAnI jarUra che. sujJa munivare vicAraze. lekhaka peAtAne uccasthAne besADI kanyanA upadeza ApavAnu' ghaDa nathI dharAvatA, te paNa eka sAdhAraNu vyakti che. tene icchAe mahAna che kharI, e i. cchA pAra pADavAnI anukuLatA tene hAtha nathI. AvI IcchAnA vege A lekhane ja kara Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 vyAkhyAna sAhitya sauMgraha. caturtha nma ApyA che. e vegathI tIvratAmAM kaI virUddha lakhAyu` hoya te te mATe kSamA maLaze ema tene vizvAsa che, a`tamAM muninu' nizciMta anyagra jIvana gALavAnuM sadbhAgya jeene maLyu che. te va te jIvananu' svarUpa ane uddeza yathAvat haeNmajI tenA sadupayoga kare ane tenA kuzaLa sArathIpaNAthI samAja ucca sthAnane pAme evI prAthanA pUka A kusAcuM adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. yatizikSopadeza - adhikAra, * uttama prakAranA sAdhu thavAne mATe pratyeka sAdhue yatizikSAnA upadeza hRdayamAM levA joie. jenA hRdayamAM zikSAnA upadeza ArUDha thayA naheAya te sA dhu peAtAnA cAritra dharma te meLavI zakate nathI. teve sAdhu kusAdhu gaNAya che; jene viSe uparanA kusAdhu adhikAramAM kahevAmAM AvyuM che. kusAdhunAM lakSaNe lakSamAM rAkhavAthI susAdhu banavAnI icchA pragaTI Ave che, tethI te kusAdhunA adhikAra pachI susAdhu thavA mATe upayogI eve A yatizikSAnA adhikAranA prArabha karavAmAM Ave che. vairAgya vagaranA sakAma tapanA karatAM gRhasthAvAsa dhaNe darajje sArA che. anuSTup varaM gArhasthyamevAdya, tapaso bhAvijanmanaH / sutrIkaTAkSaluNTAkai luptavairAgyasampadaH || 1 || suMdara onA kaTAkSarUpI luTArAoe jemAM vairAgyanI saMpati luMTI lIdhI che ane jethI bhaviSyamAM pAche . janma levA icchA rAkhI che, tevA tapanA karatAM gRhasthAvAsa ghaNuM dara sArA che, 1 sAdhunA vezamAtrathI meAkSa maLatA nathI rupajJAti. ( 2 thI 11 ) svAdhyAyamAdhitsasino pramAdaiH, zuddhA na guptIH samitIzca dhatse tapo dvidhA nArjasi dehamohAdalpe hi' hetau dadhase kaSAyAn 5 alpe'pIti pAThAntaraM // 6 // Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padi yatizikSapadeza-adhikAra. parISahAno sahase na copasargAna zIlAGgadharo'pi cAsi / tanmAkSyamANo'pi bhavAbdhipAraM, mune ! kathaM yAsyasi veSamAtrAt // 3 // yugmam he muni! tuM visthAdi pramAda karIne svAdhyAya (sajajhAya thAna) karavA Icchata nathI, viSayAdi pramAdathI samiti ane gupti dhAraNa karatuM nathI, zarIra para mamatvathI bane prakAranAM tapa karato nathI, najIvA kAraNathI kaSAya kare che, parISaha tathA upasarga sahana karatuM nathI, (aDhAra hajAra) zIlAMga dhAraNa karatA nathI te chatAM te mokSa meLavavA Icche che, paNa he muni! vezamAtrathI saMsArasamudrane pAra kevI rIte pAmIza? vivecana-+atra vyatirekarUpe munioe zuM karavuM joIe te kahe che. 1 pAMca prakArane svAdhyAya munie dararoja karavo joIe. vAMcanA (vAMcavuM te), pRchanA ( zaMkA pUchavI te), parAvartAnA (saMbhAravuMrIvIjhana), anusA (vicAraNA) ane dharma sthA; A pAMca prakAranA svAdhyAya che. 2 pAMca samiti ane traNa gupti te pravacanamAtA kahevAya che ane sAdhupaNAnuM khAsa lakSaNa che nirjIva mArge sUrya ugyA pachI sADA traNa hAtha AgaLa daSTi rAkhI, jeIne cAlavuM te irSA samiti. niravA, sAcuM, hitakAro ane priyavacana vicArIne bolavuM te bhASA samiti, ana, pANi vigere beMtALIza deSa rahita levAM te eSaNa samiti. kaI paNa vastu jIva rahita bhUmi joIne tathA pramArjanA karIne mUkavI ke levI e AdAna bhaMDamA nikSepaNuM samiti. maLa, mUtrAdi chava rahita bhUmie tajavAM te pAriSThApanikA samiti. manapura azubha ciMtavana mATe pUrNa aMkuza rAkhave athavA sarvathA manovyApAra nakare e mAgupti. kaI paNa prakAranuM sAruM ke kharAba vacana belavuM nahi athavA savigha varSa niravadya bolavuM te vacana gupti. kAyAne ajyamAM pravartAvavI nahi athavA sarvathA pravartAvavI nahi te kAya gupti. 3 sAdhue be prakAranAM tapa karavAM joIe. bAhata5-upavAsAdi karI bIlakula khAvuM nahi, ochuM khAvuM, ochI vastuo khAvI, rasavALI vastuo ghI vigere na khAvAM, karma kSaya karavA mATe zarIrane kaSTa ApavuM ane aMgopAMga indrio ane manane saMkecI rAkhavA A dhULatapa kahevAya che. atyaMtaratapa-karela pApakRtyanuM prAyazcita levuM, jinadi dazane yathAyogya vinaya kara, jinAdi dazanuM yaMgya vaiyAvacca karavuM, vAMcanA vigere Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. catu pAMca prakAranA svAdhyAya karavA, dhyAna karavu' ane khAdya abhyatara upAdhi nA tyAga karavA. A atyaMtara tapa kahevAya che. 25ra 4 cAra prakAranA krodha, mAna, mAyA ane leAbha tathA tene janma ApanAra temaja tenI sAthe rahenAra hAsya, rati, Arati vigere nAkaSAya che te na karavA joie, athavA khanI zake teTale tene tyAga karavA jeie. 5 bhUkha, tarasa sahena karavA vigere khAvIza prakAranA parISahe che. tenu' svarUpa zAstramAM Apelu' che. tathA manuSya ane devatA vigerenA karelA anukULa ke pratikULa upasargo samatAthI sahana karavA joie. e vakhate manamAM jarApaNu krodha, dveSa ke kaleza na ANavA joie. evI rIte peAtAnuM vartana karI samatAmaya jIvana karavuM joIe. 6. zAsrakAre cAra mukhya ane tenA peTA bhedathI seALa prakAranA upasarga kahyA che. 1 devakRta. 1. hAsyathI, 2 dveSathI, 3 vimazathI ( vicAra-sahuna karI zake che ke nahi te daDhatA jovA mATe parIkSA karavI te ), 4 pRthavimAtrA ( dharmanI IrSyA Adine aMge vaikriya zarIra karIne upasarga kare che te ). 2 manuSyakRta, 1 hAsyathI, 2 dveSathI, 3 vimathI, 4 kuzIla ma Te ( brahmacArIthI putra thAya te LavAna hai ya che ema dhArIne dharma vAsanA vinAnuM mANasa brahmacaryathI caLAvavA anukULa pratikULa upasarga kare te ), 3 tiryaMcakRta 1 bhayathI ( manuSyane joine mane anatha karaze ema dhArI sAmA dhase te, 2 dveSathI, 3 AhAra mATe ( bhUkha lAgyAthI tenu nivAraNa karavA mATe ziLAya gRdhrAdvi upasarga kare te ), 4 peAtAnAM baccAnAM rakSaNa mATe, 4 AtmakRta 1 vAta, 2 pitta, 3 kapha, 4 sa'nipAta, 7 aDhAra hajAra zIlAMga dhAraNa karavAM joie. e aDhAra hajAra zIlAMga zu che te saMbadhI jarA la'mANu paNa upayAgI neTa upamiti bhanna prapaMcanA pIThamadhanA bhASAMtaramAMthI atra utArI levAmAM Ave che. caitra traNa, karaNa traNa, saMjJAcAra, iMdriya pAMca, pRthvI kAyAra bhAdika deza ane zramadharma daza teNe karIne aDhAra hajArazIlAMga thAya che zIlAMga aTale cAritranA avayave (vibhAga) te nIce Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda yatizikSapadeza-adhikAra. 253 pramANe-ga traNa che mana, vacana, kAyega, karaNa traNa che. karavuM, karAvavuM ane anumodavuM. saMjJA cAra che; AhAra saMjJA, bhayasaMjJA, parigraha saMjJA ane maithuna saMjJA. idriya pAMca che, sparzendriya, rasanendriya, ghrANendriya, cakSurindriya ane zrobeMdriya, pRthvIkAyA raMbhAdika dazaH pRthvIkAya Arabha, apakAya AraMbha, teukAya AraMbha, vAukAya AraMbha, vanaspatikAya AraMbha, be iMdriya AraMbha, te iMdriya AraMbha, cariMdriya AraMbha, paMcendriya AraMbha ane ajIva AraMbha yati dharma daza che. kSamA, mAva, Arjava, nirlobhANuM (mukita), tapa, saMjama, satya, zaica, akiMcanapaNuM ane brahmacarya. AmAMnA darekanuM ekeka pada laI jUdA jUdA bheda karavAnA che. prathama bheda dAkhalA tarIke nIce pramANe karAya-"mane karI AhArasaMjJA rahita thaI beMdriyane saMvara karI kSamAyukata rahI pRthvIkAyane AraMbha kare nahI." A vAkaya kAyama rAkhI "kSamAyukata' zabadane badale mArdavayukata vigere daza dharmo mUke tyAre daza bheda thAya, paNa te badhA pRthvIkAya saMbaMdhe ja thayA. te jyAre apakAya vigere upara jaNAvelA daza bheda sAthe daza daza bheda kare tyAre se bheda thAya. te badhA zretre kriye thayA, ane tevI ja rIte bAkInI cAra idra sAthe meLavatAM pAMcase bheda thAya, te darekane AhAra, bhaya, parigraha ane maithuna saMjJA sAthe meLavatAM be hajAra bheda thAya. mana, vacana, kAyAnA pega sAthe meLavatAM cha hajAra bheda thAya ane tene karavuM, karAvavuM ane anamedavuM e traNe karaNa sAthe meLavatAM aDhAra hajAra bheda thAya. , A bhedane mATe zrI pravacana sAroddhAra graMthanA pRSTha 339 me ( prakaraNa ratnAkara bhAga 3 jo) eka keSTaka ApeluM che tenI khUbi evI che ke te najara AgaLa rAkhavAthI 18000 gAthA banAvI zakAya che. jijJAsuoe te jarUra vAMcavuM, kAraNa ke te upayogI hovA sAthe kartAnI apUrva vidvattA batAve che, mekSAthI jIve upara pramANe vartana karavuM joIe. tuM nathI karate svAdhyAya temaja nathI rAkhate samiti gupti, vaLI najIvA kAraNa sara kaSAya karI nAkhe che ane tapasyA karato nathI, temaja parISaha upasarga paNa sahana karatuM nathI ane sadarahu zIlAMga dhAraNa karatA nathI. tuM jANe che ke mokSe javAnA upAya te upara kahyuM tema sajhAya vigere che, te pachI tuM vAMche che mekSa javAnuM ane kArya kare che tenI virU hatAM. A mekSanagara dUra che, tyAM pahoMcavA mATe saMsAra samudrane pAra pAmavo joIe; tene yogya nAva te tuM taiyAra rakhate nathI, tyAre te tyAM kevI rIte jaIza? tAre yAda rAkhavuM ke veza mAtrathI mekSa maLatuM nathI, vezAnusAra karaNI-vartana je 1 jIvanI buddhithI ajIvane mAravAthI temaja upakaraNAdikanI paDilehaNa nahi karavAthI je AraMbha thAya te ajIva AraMbha kahevAya che. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. cata ie. bAkI te merU parvata jeTalAM evA muhupatti jyAM temAM paNa kAMI AtmAnuM vaLyuM nathI. 2-3 + tArA kyA guNa mATe tuM khyAtinI IcchA rAkhe che? na kApi siddharna ca te'tizAyi, mune kriyAyogatapaHzrutAdi / tathApyahaGkArakadarthitastvaM, khyAtIcchayA tAmyasi dhiG mudhA kim // 4 // he mune ! tArAmAM nathI koI khAsa siddhi ke nathI ucA prakAranAM kiyA, ga tapasyA ke jJAna; chatAM paNa ahaMkArathI kadaInA pAme prasiddhi pAmavAnI IcchAthI he adhama ! tuM nakAme paritApa zA mATe kare che? bhAvArtha--aNimA vigere ATha siddhi, tArAmAM hoya athavA uMcA prakAranI AtApanA levA rUpa ke ghera parISaha upasargodi sahevArUpa kyiA hoya ke gavahana + 2 thI 27 adhyAtmakalpa kuma. 1 ATha siddhio nIce pramANe che1 aNimA siddhi. ethI zarIra eTaluM sUkSma karI zakAya che ke jema seyanA kANAmAMthI de cAlyo jAya che tema teTalI jagAmAMthI pote pasAra thaI zake. 2 mahimA siddhi. ANumA siddhithI ulaTI. eTaluM moTuM rUpa karI zake ke merU parvata paNa tenA zarIra AgaLa jAnuM pramANa thAya. 3 ladhimA siddhi. pavanathI paNa vadhAre halakA ( telamAM ) thaI jAya che. 4 garimA siddhi. vajathI atyaMta bhAre thaI jAya. e bhAra eTale badhe thAya ke IMdrAdika paNa sahana karI zake nahi. 5 prApti zakti siddhi. zarIranI eTalI badhI uMcAI karI zake ke bhUmi upara rahyA chatAM aMgu linA agra bhAga vaDe merU parvatanI Toca ane grahAdikane spaze. (vaikriya zarIrathI nahi) 6 prAkAmya zakti. pANInI peThe jamInamAM DUbakI mArI zake ane jamInanI peThe pANImAM cAlI zake. 7 Izitva. cakravartI ane iMdranI Rddhi pragaTa karavAne zaktivAna thAya. 8 vazitva. siMhAdi dUra jaMtuo paNa vaza thaI jAya-Adizvara caritra sarga 1 le 85ra-859 8 gavahana-sUtra sAdhuthI vAMcI zakAya, amuka varSanA dIkSA paryAya pachI vAMcI zakAya ane gavahana nI kriyA karyA pachI vAMcI zakAya. A traNe bAbata bahu upayogI che paNa tenA hetu saMbaMdhI vizeSa vivecana karavAnuM atra sthaLa nathI; paraMtu zAstranA upagI rahasya upara e hakIkta baMdhAyelI che. zrAvaka AraMbhamAM rakta hoya tyAM rahasyanI vAta jANavAmAM AvatAM apavAda sevI jAya. sAdhu paNa amuka dIkSA payaya pachIja apavAda mArgo grahaNa karI zake, kAraNa ke saMyamamAM amuka vakhata sudhI ramaNutAthI ane yogavahana karavAthI mana vacana kAyApara yogya aMkuza Ave e yogavahananA sAmAnya hetu che. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. yatizikSApadeza--adhikAra. 5 athavA ceAgacUrNAdi tane prApta thayA hoya vA gheAra tapasyA-mAsakhamaNuAdi te karela hoya athavA te sUtra siddhAMtanu rahasya pAmatrA jeTaluM temaja vidyAkrikanuM gItA ceAgya jJAna te meLavyu' hAya ane mAna meLavavAnI vAMchA karatA hAya teA jANe samajyA ( e ke evA vidvAn ke tapasyAvAna kardi mAna karatAja nathI ) paNa tuM te zuM joIne abhimAna kare che ? tArAmAM evA kaye asAdhAraNa guNu che ke tuM prasiddhi meLavavAnI icchAthI kaTTunA pAsI te maLatI nathI eTale satama rahyA kare che. are sAdhu ! guNu te kasturI jevA che; tethI jo e hoya che te potAnI meLe bhabhukI uThe che, mATe nakAmAM phrAMphAM mAravAM mUkI de ane tArU kanya kara, tArAmAM lAyakAta haze te svAbhAvika rIte khyAti vadhaze e tuM niHsa Mzaya samajI rAkhaje. 4 nirguNa heAya chatAM stutinI icchA rAkhe tenu phaLa raised bhAgyaguNairmudhAtman vAJchaMstavAcIdyanavApnuvaMzca / In parebhyo labhase'titApamihApi yAtA kurgAta paratra // 5 // huM AtmA tu nipuNyaka che chatAM pazu pUjA vigerenI icchA rAkhe che ane te maLatAM nathI tyAre bIjA upara dveSa kare che, (paNu tema karavAthI ) A bhavamAM khaLatarA vahArI le che ane parabhave kugatimAM javAnA che. yeAgavahananI kriyAmAM amuka vidhi ane tapasyA karavA pachI pATha vAMcavAnA Adeza maLe che ane uddeza kahevAmAM Ave che. ethI vadhAre yogyatA thAya tyAre gurU mahArAja e pAThanuM punarAvartana karavA ane sthira karavA tathA te saMbaMdhamAM zaMkA samAdhAna vigerenI vAtacIta karavAnI rajA Ape che e samuddeza ethI paNa vadhAre yogyatA thAya tyAre teja pADo bhaNAvavAnI, saMbhaLAvavAnI ane tenA game te lAyaka upayAga karavAnI rajA ApavAmAM Ave te anujJA. A traNa khAqhata dhyAtamAM rAkhavA yeAgya che. + yAgacUrNa' pudgalanI anaMta zakti che e vastunA saMyAgathI athavA dhaNI vastunA saMyogathI evA prakAranAM cUrNo nIpajAvI zakAya che ke tethI dhaNuAcamatkAra batAvI zakAya. dAkhalAtarIke e cUrNa pANImAM nAkhavAthI mAchalAM thai jAya, siMha thai jAya, jaLa mArga Ape vigere vigere aneka Azcarya thai zake che pudgalanI anaMta zakti che te (vastu vijJAna zAstra)nA abhyAsIne turata samajAi jAya tevu che 27 * AtmAnI aciMtya zakti ane nirlepapaNu yAda devarAvI peAtAnA svabhAvamAM ramaNutA karavA mATe pratinAyakane uddezIne A sabhAdhana mUkyuM che athavA pratinAyakane peAtAne uddezIne AkhA graMtha varUpane uddezIne pAtAnA AtmAne AvI rIte mUkavAmAM AvyuM che. vAMcatA ke vicAratA heya teA tenA zuddha kahI zake teTalA mATe A samAdhana Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 caturtha vyAkhyAna sAhitya saMgraha. bhAvArtha-tuM nazIbane maLe che, parabhave dAnAdi kyuM nathI chatAM A bhavamAM prasiddhi meLavavAnI IcchA rAkhe che ane nathI maLatI tyAre kheda pAme che, . paNa temAM tArI bhUla che, kaI paNa bAbatanI IcchA rAkhyA pahelAM tene mATe lAyaka thavAnI ghaNI jarUra che. je stuti meLavavAnI tArI IcchA hoya te guNavAna thA, abhyAsa kara, tArI pharaja bajAva, stuti evI vastu che ke je tene Irache che tenAthI te dUra jAya che, paNa je tene lAta mArI tenAM kAraNe meLave che tene te vaLagatI Ave che matalaba, stutine IcchavAnI jarUra nathI, paNa guNa pragaTa karavA mATe prayAsa karavAnI jarUra che. ane khAsa karIne tuM keNu che? eka rIte jaIza te tuM taddana vahevArU jIva che, anaMta jIva samudAyamAM mAtra eka samudAyamAMne tuM eka che, tyAre stuti zI? keTalo vakhata cAlaze ? keNu yada rAkhaze? vaLI bIjI rIte jaIza te tuM sAdhu che, vara paramAmAno yeSTha putra che. tenuM zAsana tArA para varte che, vIra paramAtmA kadi stutinI IcchA karatA hatA ? iMdranA matsavathI ke dazArNabhadranA sAmaiyAthI teonA manapara jarA paNa asara thaI hatI ? tArA vaDIla-tArA upakArIne pagale cAla, lAyaka thA ane A sAre prasaMga maLyo che tene sadupaga karI le. chatAM paNa je te stutinI icchA karIza te tethI tene zuM lAbha che? guNa vagara koI tArI stuti karaze ? nahi kare, eTale tane kheda thaze. vaLI stuti meLa vavA mATe tAre phekaTa prayAsa kare paDaze te lAbhamAM raheze. bAkI te atra saMtApa ane patra durgati che mATe pahelAM lAyaka thA ane pachI IcchAkara. 5 parigraha tyAga, parigrahaM cedvayaMjahA gRhAdestatki nu dharmopakRticchalAttam / karoSi zayyopadhipustakAdegarojI nAmAntarato'pi hantA // 6 // ghara vigere parigrahane te tajI dIdhA che te pachI dharmanA upakaraNane hAne zayA, upadhi, pustaka vigerene parigraha zA mATe kare che? jherane nAmAMtara karyAthI paNa te mAre che. | bhAvArtha -dhana, dhAnya, dvipada, catuSpada vigere sarva sAMsArika parigrahane he mune! teM tyAga karyo che te mahA kaSTa veThI A paisA ane ghara mahela vigere 5 rane meha utaryo che, AvI rIte tuM saMsAra samudra tarI javAnI aNI upara A vI game che, tyAre have tArI pAse zayAnI pATa, pustaka ke bIjA upakaraNe che tene parigraha zA mATe kare che? te vastunI mUcharUpa parigraha paNa tajI de. - 1 vAta vA pAra; Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatizikSapadeza adhikAra, A prasaMge parigraha zu che ane parigraha kone kahevAya te samajavuM upagI thaI paDaze. upakaraNe tajI devAnuM ke pustakane tyAga karavAne atra uddeza nathI. parigraha eTale mUchI. murajhA rUriyAdo yuro. eka vastu upara mArA paNAnI buddhi thAya-mamatva thAya eno tyAga karatAM kheda thAya, e parigraha che. evA prakAranI mUcha koI paNa upara rAkhavI nahi. dharmanAM upakaraNane nAme paNa sAMsArika rAga sAdhumAM kaIlAra thaI jAya che e manuSya svabhAvanI nabaLAI kahe ke paM. cama kALane prabhAva kahe ke vibhAva dazAne svabhAvadazAmAM palaTana pAmelI sthitine AvirbhAva kahe, game te kahe, paraMtu eTale sthULa parigraha paNa tyAjya che. je vastuo dhArmika kriyAmAM sAdhanarUpa che te teTale aMze rAkhavA egya che, paNa tenA upara mArApaNuAnI buddhi athavA te ene vAraso mukarara karavAnI potAnI sattA ke ene lagatI koI paNa jAtanI khaTapaTa tAjya che. A bAbata mAM je kAMI paNa apavAda hoya te te guNaniSpanna gItArtha adhipati mATe che, jenA saMbaMdhamAM atra ullekha nathI A cha kalAkamAM A viSaya bahu daSTAMta ApIne caryo che. adhipati vyatirikta vyaktie zAstramAM gaNavelAM upakaraNathI adhika rAkhavAM e paNa parigraha che e upalakSaNathI samajI levuM. he muni ! tu kaI paNa vastune dhArmika upakaraNanuM nAma ApI tenA para bhacha karIza to te tane bhavAMtaramAM duHkha Apazeja: nAma keravavAthI kAMI pariNAma pharI jatuM nathI. pariNAma te abhiprAya pheravavAthI phare che. kerI kiM pAkane "phaLa" kahI nAmAMtara karavAmAM Ave che tethI tenuM dAraNu phaLa maLyA vagara rahetuM nathI, athavA mIThAInuM nAma ApavAthI jhera pitAnuM phaLa ApyA vagara rahetuM nathI, evI ja rIte parigrahane bIjuM kaMI paNa kalipata nAma ApavAthI kAma thatuM nathI. tArI marajI hoya te tene dha pakaraNa kahe ke game te kahe paNa je tenA upara tArI mUchI haze te te tene potAne durguNa batAvyA vagara raheze nahIM. 6 pariSaha sahana-saMvara. zItAtapAdyAnna manAgapIha, parISahAMzcatkSamase visoDhum / / kathaM tato nArakagarbhavAsaduHkhAni soDhAsi bhavAntare tvam // 7 // A bhavamAM jarApaNu ThaMDI, tApa vigere parISaha sahana karavAne zakitavAna thatuM nathI te pachI bhavAMtaramAM nArakInAM temaja garbhavAsanAM duHkhe kevI rIte sahana karI zakIza? - bhAvArtha-have jUdA judA viSaye upara prakIrNa zlokomAM upadeza Ape - che. enuM sAdhya munijIvana che ane bahudhA eka viSaya bIjA viSaya Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 vyAkhyAna sAhitya saMgraha caturtha sAthe khAsa saMkaLanA dharAvatuM hoya evuM dhoraNa nathI. chatAM A+ lekamAM parISaha sahana karavAne mukhya upadeza che. he muni ! je dvArA navAM karmo AvatAM aTake ene zAstrakAra saMvara kahe che. vibhAva damAmAM manovRtti ghaNuM karIne vinAzane (a) mAge ja gamana kare che, kAraNa ke tenA para Adhipatya rAgadveSa vigerenuM hoya che. A jIvane pratikuLa viSaya maLe chatAM paNa calAvI letAM zIkhavavuM, ane rAgAdi zatruone dara aTakAva e saMvaranuM kAma che ane te khAsa karIne parISahane jItavAthI ja banI zake tema che. e parISaha jena zAstra kAra bAvIza gaNAve che jemAMnA keTalAka anukULa paNa hoya che. enuM vizeSa svarUpa atra sthaLa saMkecathI lakhI zakAtuM nathI. e parISaha sahana karavAthI navIna karmonI rAzi aTakI paDe che ane pUrvopArjita prabaLa karmo kSaya pAme che e bahuja meTe lAbha thAya che. he muni ! tArA jIvanamAM A parISahasahana te bahuja agatyane bhAga bajAve ema hovuM joIe ane yAda rAkhaje ke je atra te khuzIthI sahana karavAmAM pAcho paDIza te kuMbhIpAka athavA garbhavAsanAM duHkhe te khamavAM ja paDaze, phera eTale ke atra svavathI ane cheDe vakhata parISahe sahana karavA paDaze jyAre bhavAMtaramAM ethI viparIta thaze. 7 & mahAtapodhyAnaparIpahAdi, na sattvasAdhyaM yadi dhrtumiishH| tAvanA liM samitIya rite zivatri manapAdhyAH 8. ugratapasyA, dhyAna, parISaha vigere satvathI sAdhI zakAya tevA che te sAdhavAne tuM zakitavAna na hoya te paNa bhAvanA, samiti ane gupti je manathI ja sAdhI zakAya tema che tene he mekSAthIM ! tuM kema dhAraNa karatA nathI ? vivecana-+cha mAsAdika tapasyA ane mahA prANAyAmAdika dhyAna temaja meTA upasarga parISaha sahana karavAnuM kadAca paMcama kALanA prabhAve hAla zArIrika baLa na hoya te paNa teo mATe rastA baMdha nathI. teo paNuM dhAre te lAbha prApta karI zake tema che. manapara aMkuza hoya te tene anusare iMdriya damana, AtmasaMyama, garUMdhana vigere zArIrika kaSTa vagaranAM mahA vikaTa kAryo paNa banI zake che. tethI ja upara kahyuM che ke tArAthI mAsakhamaNa vigere tapasyA, mahA prANavAyudamana (mahA prANAyAma) vigere dhyAna athavA chULa bAvIza parISaha sahana vigere na bane te paNa tAre dharma buddhine aMge utpanna thatI saMsAranI anityatA bhAvavI, tArUM ekavANuM vicAravuM, zarIrane azucine piMDa samajI tenA paranI mamatA ghaTADavI vigere suprasiddha bAra bhAvanA bhAvavI e tAruM khAsa kartavya che, temaja varNavelI maitrI, prameha, kArya ane mAdhyaya * juo AgaLa leka 12 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatizikSapadeza-adhikAra 259 A e cAre bhAvanA niraMtara bhAvavI e paNa tArI pharaja che. e uparAMta koI paNa vastu letAM mUkatAM, cAlatAM, besatAM, belatAM upayoga rAkhave emAM samitine samAveza thAya che, jyAre manavacana kAyAnI pravRtti para akuza rAkhe e guti kahevAya che. e samiti gupti dhAraNa karavI te tArA mane baLapara AdhAra rAkhe che, ane tuM dhArIza te ene aMge ghaNuM karI zakIza. 8 garUdhananI AvazyakatA xhataM manaste kuvikalpajAlairvacopyavadyaizca vapuH pramAdaiH / labdhIzca siddhIzca tathApi vAJchan , manorathaireva hahA hato'si // 9 // tArU mana kharAba saMka95 vikalapathI haNAyeluM che, tArAM asatya vacana ane kaThera bhASaNathI kharaDAyAM che ane tAruM zarIra pramAdathI bagaDayuM che, chatAM paNa tuM labdhi ane siddhinI vAMchA kare che kharekhara ! tuM (mithyA) manerathathI haNAyo che, bhAva-"manasAdhyuM teNe saghaLuM sAthuM' tathA vacana, kAyAne nigraha karavAnI jarUrIAta che e traNe yugone chUTA mUkIne pachI labdhi siddhinI IcchA rAkhavI e taddana mithyA che, asaMbhavita che. avicArI che. e prasaMge labdhi thavAnI ke siddhi thavAnI IcchA rAkhavI e manamAM nakAmo kaleza karAvanAra thaI paDe che. enuM pari NAma kAMI AvatuM nathI ane kheda thavAthI ulaTI Atmaavanati thAya che mATe trikaraNa megene mokaLA mUkI daI labdhi siddhi meLavavAnA nakAmA manera karavA ja nahi. autama svAmIne labdhio prApta thaI hatI e ApaNe jANIe chIe, paraMtu enuM yegavazIkaraNa eTaluM te uttama hatuM ke vIraprabhupara rAga na hota te parama jJAna paNa ghaNu jaladI meLavI zakyA hota. he sAdhu ! yega vaza karavAnI bahuja jarUra che. saMsAra dukhane AtyaMtika nAza ane siddhilakSamIne prasAda tenAthI bahuja jaladI prApta thAya che. eTaluM dhyAnamAM rAkhavuM. 9 nirjarA nimitta parISaha sahana. maharSayaH ke'pi sahantyudIryApyugrAtapAdInyadi nirjarArtham / kaSTaM prasaGgAgatamapyaNIyo'pIcchan zivaM kiM sahase na bhikSo ! // 10 // - prathama paMktisthAne " dagdhaM mano me kuvikalpaja.laiH " caturtha paMktisthAne " manorathaireva hahA vihanye" rati vAdaH A pAThAMtaramAM bIjA purUSane uddezIne kahevAne badale AtmAne uddezIne prathama purUSamAM teja bhAva rahe che. e pATha paNa samIcIna che. ane artha " mArU mana vikalpathI baLI gayuM che, vacana asatya ane kaThora bhASaNathI kharaDAyAM che ane zarIra pramAdathI bagaDayuM che. chatAM paNa labdhi siddhinI vAMchA karIne arere ! huM manerathathI haNAyo chuM" A arthane bhAva samajAya te che. + *-- Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. caturtha jyAre moTA RSimunio kamanI nirjarA mATe udIraNuM karIne paNa AtApanAdi sahana kare che te tuM mekSanI IcchA rAkhe che tyAre pitAnI meLe prApta thayela atyaMta alpa kaSTane paNa te sAdhu! tuM kema sahana karatuM nathI. * bhAva-karmane udayakALa prApta thayA pahelAM tene purUSArthathI AkarSaNa karI bhogavI levA tene "udIraNa" kahe che. (pUrvabaddha karmonI nijara karavA mATe tenI sthiti prApta thayA pahelAM tene udayamAM lAvI bhegavIne AtmapradezathI khaMkherI nAkhavA mATe kajhAdi sahana karavuM te udIraNA" kahevAya che.) adabhUta cAritravALa mahAmAo AbhalAbhanI prApti mATe kaNane zodhe che, paramAtmAnI prArthanA kare che ke "amane evAM kaSTa Apane viparA tu na rAzvata amane niraMtara vipatti ha-A pramANe stuti ka. rIne paNa zuddha dRSTithI AtmakalyANa mATe vipatti bhegavanAra dhIra, vIra purUSArtha karanAra madhyAhenadInI veLumAM AtApanA le che, paNa mAsanI kharI ThaMDImAM kapaDAM vagara nadInA tIra jevA ati ThaMDInAM sthaLa upara kAussagna thAne rahe che ane bIjI a. neka kaSTa zodhIne khame che. mokSa sanmukha thavAnI IcchA hoya tene A pramANe karavAnI khAsa jarUra che, ane te sAdhu ! tArI IcchA che te ja prApta karavAnA che, chatAM jarA kaSTa paDe ke tuM hAya ya kare che athavA nisAsA mUke che e tane chAjatuM nathI. uMcI sthiti prApta karavA mATe keTalAka svArthane paNa bhega Apavo paDe che, paraMtu AmAM che tevuM paNa kAMI nathI. Agataka kaSTa paNa sahana karavAmAM tuM pAcho zA mATe paDe che? Ane badale uMcI sthiti prApta karavI e tAre vArtha che. +vaLI dunIyAmAM kaI paNa vastu evI nathI ke je abhyAsathI sAdhI zakAya nahi. dharmasaMgrahamAM kahyuM che ke - evaM ca viraterabhyAsenAviratiIyate / abhyAsAdeva sarvakriyAsu kauzalyamumilati, anubhavasiddhaM cedaM, likhanapaThanasaMkhyAnagAnanRtyAdisarvakalAvijJAneSu sarveSAmuktamapi MAna kriyA sarvA, abhyAsAtsasTAra verA | abhyAsAd dhyAnamaunAdi, kimabhyAsasya duSkaram // viratine abhyAsa pADavAthI aviratine parAjaya thAya che, abhyAsathI sarva kiyAmAM kuzaLatA prApta thAya che, lekhana, paThana, saMkhyA, gAyana, nRtya vigere sarva kaLAvijJAna abhyAsathI thAya che, e pramANe sarva vidvAnone anubhava siddha che. kahyuM che ke "abhyAsathI sarva kriyAo thaI zake che, abhyAsathI sarva kaLAo prApta karAya che. abhyAsathI dhyAna mana vigere thAya che, abhyAsa pAse zuM muzkela che?" AvI rIte abhyAsa pADavAnI jarUra che. guNine pravacana mAtA kahevAmAM Ave che, Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. yatizikSApadeza-adhikAra. tenuM kAraNa paNa e ja che. e barAbara prApta karavAthI bhagavAnanI sarva AjJA 5. LAya che. have pachInA zlokamAM munine sIdhI rIte ane AkSeparUpe zikSA ApI che, te bahu upayogI che, te prakIrNa havA sAthe yathAsthita che tethI te para dhyAna ApavAnI khAsa jarUra che. 10 cAritra prApti-pramAda tyAga, prApyApi cAritramidaM durApaM, svdossjairydvissyprmaadaiH| bhavAmbudhau dhik patito'si bhikSo, hato'si duHkhaistdnntkaalm||11|| mahAkaSTathI paNa maLavuM muzkela evuM A cAritra prApta karIne pitAnA de SathI utpanna karelA viSaya ane pramAda vaDe he bhikSu ! tuM saMsArasamudramAM paDatuM jAya che ane tenA pariNAme anaMtakALa sudhI dukha khamIza. bhAva--+karmabaMdhana dvArA tArA potAnA utpanna karelA viSaya pramAde che ane tene je pracAra thavA daIza te pachI anaMtakALa sudhI tAre dukhe khamavo paDaze. mukhya vAta e ja che ke viSaya pramAda ane tajajanya diyA bhavabhramaNane ja hetu thAya che. sujJajIva vicAra karyA vagara pravRtti karatA nathI, ema jANavA chatAM A jIva game tevuM vartana calAve to pachI vAstavika rIte anaMta duHkhasamudramAM DUbatuM jAya temAM navAI nathI. 11 parISaha sahana karavAne upadeza (svavazatAmAM sukha.) drutavilambita. saha tapoyamasaMyamayantraNAM, svavazatAsahane hi guNo mahAn * / paravazastvatibhUri sahiSyase, na ca guNaM bahumApsyasi kaJcana // 1 // tuM tapa, yama ane saMyamanI niyatraNa sahana kara. pitAne vaza rahIne (parI- - hAdinuM duHkha ) sahana karavAmAM moTe guNa che. paravaza paDIza tyAre te duHkha bahu khamavuM paDaze ane tenuM phaLa kAMI paNa thaze nahi. vivecana-tapa bAra prakAra che cha bAhA ane cha atyaMtara. bAhyatAmAM upavAsa vigere Ave che, ane aMtaraMga tapamAM prAyazcita vigere Ave che. + yama pAMca che. jIva vadhatyAga, satya vacana uccAraNa, asteya (naSTa thayeluM, paDeluM, viramaraNuM thayeluM athavA phekeluM padravya na levuM te athavA sarvathA cAre prakAranAM adattane tyAga kare te), akhaMDa brahmacarya ane dhananI mUchIne tyAga; eTale TUMkamAM kahIe te pAMca aNuvrate ke mahAvratanuM AdaravuM e yama che. upara lakhelAM pAMca ma. * guNo mahAn itisthAne zivaM guNa iti vA pAThaH Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. caturtha hAvatenuM AcaraNa, cAra kaSAyane tyAga, mana, vacana, kAyAnA pego para aMkuza agara nirodha ane pAMca IdrinuM damana-e sattara prakAre saMyama che. A tapa, yama ane saMyamane pALavAmAM thatA bAhya kaSTane yaMtrazu kahe che, e kaSTate che paNa te svahaste vahoreluM ane pariNAme zubha phaLa ApanAruM che. e duHkhane bhaviSyamAM mahAna lAbha denAra jANI sahana karavAmAM Ave che temAMthI paNa AnaMda maLe che, ane manamAM zAMti rahe che. vaLI bIjI paMkitamAM kahe che ke te bahu agatyanuM che. svavazapaNe sahana karavAmAM bahu lAbha. bhartuhari kahe che ke - avazyaM yAtArazcirataramuSitvApi viSayA viyoge ko bhedastyajati na jano yatsvayamamUn / vrajantaH svAtantryAdatulaparitApAya manasaH, svayaM tyaktA hyete zamasukhamanantaM vidadhate // ghaNu vakhata sudhI rahyA pachI paNa viSaye Akhare te javanA ja che. loko che tene potAnI meLe tajI na de te paNa teno viyoga thavAne temAM koI be mata che ja nahi. jo teo pitAnI meLe jaze te manapara mahA zekanI asara mUkIne jaze, jyAre ApaNe je teone tajI daIe te mahA zAMti Ape che. A hakIkata anubhava siddha che. ghaDapaNamAM iMdriyanA viSaye zarIranI nabaLAIthI tajavA paDe che, tyAre pachI pUrvanI IcchAne lIdhe bALa ceSTAo karavI paDe che. dAkhalA tarIke gAMThIAne loTa kare paDe che ane pAnane suDImAM mUkI kApavuM paDe che. moTI vaya sudhI viSaye tajavAnI Teva na paDavAne lIdhe AvI hAsyAspada sthiti prApta thAya che. tene badale je te ummara prApta thayA pahelAM svayameva viSane tajavAmAM Ave te bahu AnaMda thAya che. vaLI A manuSyabhavamAM daza vIza paccIza ke paccAsa varasa saMyama pALI vavazapaNe je AtmavibhUti prApta thAya che, tenuM phaLa jyAre cirakALa sudhInAM sva . premamAM papa thAya che anama RAkha tapa, japa, kathAna, sa yama, ghA mana viga2 bAbaqmA vI1 -- Ave karavA cIvaTa rAkhavI gya che. 12 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. yatizikSApadezaadhikAra. lAka satkAranA hetu, guNu vagaranI gati. vaMzastha vila. 263 guNAMstavAzritya namantyamI janA, dadatyupadhyAlaya bhaikSyaziSyakAn / vinA guNAn veSamRServibharSi cet, tataSThakAnAM tava bhAvinI gatiH // 13 // A leAkeA tArA guNAne AzrayIne tane name che ane upadhi, upAzraya, AhAra ane ziSye tane Ape che. have je guNu vagara RSi (yati)ne veza tuM dhAraNa karatA hAiza te ThaganA jevI tArI gati thaze. bhAvAtha artha spaSTa che. mULa tArA sevake sArAM kapaDAM tane ApavA Icche che. gharamAM sArI vastu kare te tane prathama AmatraNa kare che. pete jhupaDAmAM rahe chatAM tane mahela jevA upAzraye rahevA Ape che ane chevaTe peAtAnA vahAlA putra putrIne paNa tArA ziSyapaNe aNu karo de che; e adhuM tArAmAM sAdhupaNAnA uttama guNA vigere daza yati dharmAM che, ema dhArone Ape che. A guNNA vagaranA tArA jIvanane te daMbhI-pApI-dhutArAnI upamAM apAya ane jIMdagInu phaLa paNu tevuja maLe. A teramA zlokamAM lekara janathI aTakI munipaNAne guNu huNu karavA uM. padeza karyo che, da'bha-kapaTa vigere karIne bahArathI dekhAva karanArane A uparathI bahu samajavAnu che. svamAnanA rUpamAM A jamAnAmAM 'bhane sArU rUpa ApavAmAM Ave che. buddhimAna yatie temAM dabha zu che te samajI javuM joIe, A mIThA avaguNu edhivRkSanA ghAta kare che ane prANIne peAtAnI kharI pharaja zuM che. te khyAla AvavA detA nathI dareka yati-sAdhue yAda rAkhavu ke tenuM kAma leAkeAne kevaLa khuzI karavAnuM nathI, paNa kharAkhara zuddha mAge DhAravAnuM che, duniyAnA upade zaka hAvAnA dAvA ekAMtamAM kukarma kare evA zekhIneAne mATe te adheA leAka taiyAra che, paNa atra kalpelA munivaryAM te manamAM pazu kharAma vicAra lAve nadghi ane kAyAnu vartana te bahuja zuddha rAkhe. AvA muni teja sAdhu kahevAya, khAkI tA yatinA jati ane gurUjInA gorajI thai gayA che.-te zabdanI mAphaka vanamAM paNa apabhraMza khatAve che. vIra paramAtmA zuddha pavananA phelAvA kare ! 1 A zlAka parathI vairAgyavAna putraputrIne ziSya tarIke vaheArAvavAnA pracAra agAu hatA ema jaNAya che. e bAbatamAM gRhasthA ane mAtA udAra citta rahetAM hatAM. temaja sAdhue paNu ziSyane vaheArI letA hatA ema jaNAya che. e saMbaMdhamAM hIravijayasUri vigerenAM dAMta prasiddha che. e sabadhamAM zrImad hemacaMdrAcArya yogazAstramAM trIjA prakAzane cheDe sAta kSetranA nirUpaNamAM putraputrI vaheArAvavAnA krama spaSTa batAve che . ane te ja viSayamAM zrI mAnavijayajI upAdhyAya dharmo saMgrahamAM spaSTa ullekha kare che. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. caturtha leAkarajana e vAstavika rIte zu che ? leAkeA thADA vakhata kahe ke amuka citta sArA che emAM vanyu zu ? jyAM sarva sukha duHkhanA AdhAra kabaMdha upara che tyAM bAhyaTaSTinI ki'mata kevaLa mIMDA mAtra che. vaLI ane che ema ke zuddha vartanavALA purUSane keTalAka kAraNasara keTalIkavAra nukazAna jAya che tyAre leke tenI niMdA kare che, paNa sAdhune tevuM kAMi hAtuM ja nathI, madyanAthanA stavanamAM upAdhyAyajIe leAkara'jana ane leAkeAttara raMjananA tAla karI leAkeAttara rajanane prAdhAnya ApyuM che. anaMta kALacakranA relAmAM ghasaDAi janAra pAmara jIva ! tArA mAnI ledhelA nAnA sarkalanA upara uparanA vakhANu mATe tuM adhuM gumAvI devAnI bhUla karIza nahi. 13 kRti sAvadya Acare temAM paravacananA dASa. *sapanAti. ( 14-15 ) padezAdhipratArita dadatvabhISTAnRjavo'dhunA janAH / bhuGge ca zeSe ca sukhaM viceSTase, bhavAntare jJAsyasi tatphalaM punaH || 14 || veza, upadeza ane kapaTathI chetarAyalA bhadraka leAkeA tane hAla vAMchita vastu Ape che, tuM sukhe khAya che, suve che ane pharatA phare che, paNa AvatA bhave tenAM phaLa jANIza. 24 bhAvA --teramA leAkamAM A bAbatamAM bahu kahyuM che. huM yati ! bhadraka jIve tane guNavAn dhArIne pAte na khAya tevI vastue tane khAvA mATe Ape che, tema ja ttane dareka prakAranI sagavaDa karI Ape che, tene tu geralAbha le che. sAdhupaNAne eAgya tArU' vana na hoya teA tArA te vastupara kAipaNa prakAranA haka nathI. huka vagara tuM kAMi paNa grahaNa karIza te devAdAra thaIza ane te uparAMta daMbha karavAthI mahA dutimAM javu paDaze. daMbha karanArane bhavAMtare te mahA kaSTa thAya che paNa atre bahu upAdhi thai paDe che; khATA dekhAva jALavI rAkhavA aneka khaTapaTeA karavI paDe che asatya elavu paDe che khuzAmata karavI paDe che ane chatAM paNa khullA paDI javAnA cAlu bhayamAM rahevu. paDe che. uparanA zleAkeAmAM kahelI hakIkata upAdhyAyajI TuMkA zabdomAM kahe che. je juThA dIe upadeza, manara Mjanane dhare veza, teneA jUThA saphaLa kaleza heA lAla-mAyA mAsa na kIje, " tyAre upadeza ane vana judAM rAkhavAM e mAyAmRSAvAdu thayu eTalI vAta hAla turata dhyAnamAM rAkhavI AgaLa upara prasa`ge e bAbatapara vadhAre khulAseA thaze. 14 iMdravaMzA ane vaMzasthanA sa'kara thavAthI upajAti thAya che. A upajAti te jAtanA che. jIA chaMdAnuzAsana. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda yatizikSapadeza-adhikAra. nirguNa muninI bhaktithI tene tathA bhakatane phaLa thatuM nathI. ArAdhito vA guNavAn svayaM taran, bhavAbdhimasmAnapi tArayiSyati / zrayanti ye tvAmiti bhUribhaktibhiH, phalaM tavaiSAM ca kimasti nirguNa ! // 15 // A guNavAna purUSanI ArAdhanA karI hoya te te bhavasamudra tare tyAre A paNane paNa tAraze evA prakAranI bahu bhaktithI ghaNu mANase tAre Azraya kare che. tethI he niNa! tane ane teone zuM lAbha che ? | bhAvArtha-A sAdhu guNavAna che ema dhArI keTalAka zrAvake bhaktibhAvathI tane vaherAve che paNa tethI teone puNyabaMdha thaze ema kalpI tenA kAraNabhUta tha. vAthI tene puNyabaMdha thaze ema tuM dhArate he te tArI bhUla che, kAraNa ke tArAmAM tenA dhArelA sArA guNe jarA paNa nathI. tArAmAM guNa hoya ane bhavasamudra taravAnI zakita hoya to judI vAta che bAkI khAlI kalapata karavAmAM tane kAMI patra lAbha thavAne nathI, eTaluM ja nahi paNa have pachInA glaeNkamAM jaNAvavAmAM Avaze ema A tArA vartanathI te pApano badhaja thaze. bicArA alpajJAnI bhadrabhAvathI tAro dharmabuddhie Azraya kare che te saMsArasamudra taravAmAM tArI sahAyanI icchAthI kare che, evI sahAya te tuM kAMI Apane nathI ApI zakatA nathI, tyAre tene zuM lAbha thAya? 15 nirguNa munine pApa baMdha thAya che. vAsthavaru. (16 thI 19) svayaM pramAdainipatana bhavAmbudhau, kathaM svabhaktAnapi tArayiSyasi / pratArayan svArthamajan zivArthinaH, svato'nyatazcaiva vilupyaseM'hasA // 16 // .. tuM pite pramAdavaDe saMsArasamudramAM paDI jAya che tyAM pitAnA bhakatane te kevI rIte tAravAne ho? bicArA mekSAthI saraLa jIvone pitAnA svArtha mATe chetarIne pitAthI ane anya dvArA pApavaDe tuM kharaDAya che. bhAvArtha-mokSa meLavI saMsArajALathI phArega thavAnI IrachAvALA saraLa jIve tAre Azraya karI tArA upadeza pramANe vartana kare che, teone chetarIne tuM anyadvArA " pApabaMdha kare che ane te lIdhelAM paccakhANa (maDAtra )ne viSaya kaSAyAdipramAdasevanathI bhaMga karI 8 pitAthI pApabaMdha kare che AvI rIte he mune ! tu nirguNa che tethI tene lAbha thatuM nathI ete niHsaMzaya che 34 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. caturtha che, tArA jevA daMbhI, leka satkAranA athane vastra ke anna ApavAthI ApanArane lAbha thAya ane tenuM nimitta tuM hovAthI tene lAbha thAya e dAMbhika khyAla cheDI de; paNa samajI leje ke AvA vartanathI te tuM bevaDe bhAre thAya che, mahA pApathaMkamAM kharaDAya che ane aneka bhava sudhI UMco AvI zake nahi evA saMsAra samudramAM gaLe paththara bAMdhIne Dubate jAya che. he yati! tArA hAthamAM saMsArasamudrane taravAnuM vahANuM AvI gayuM che tene . AvI rIte vAparavAnI tArI mUrkhatA tajI de, kaptAna thA, pavana che ane pele cheDe mekSanagara che te sAdhya biMdu najaramAM rAkhI tyAM pahoMcavA yatna kara. vacce kharAbA ke DuMgara Ave che te dhyAnamAM rAkha ane manamAM himata rAkha AnAkAne je sAdhu upayoga karatA nathI ane tene svataH nAza karI bacavAnAM sAdhanane ja ulaTA DUbADavAnAM sAdhanAmAM pheravI nAkhe che te kaI paNa rIte pitAne temaja pitAnA Azritane kayANane mArga letA nathI ane saMsArasamudramAM rakhaDyA kare che athavA taLIe jaIne bese che. 16 guNa vagara stutinI IcchA karanArUM RNa. guNairvihIno'pi janAnatistutipratigrahAn yanmaditaH pratIcchasi / lulAyago'zvoSvarAdijanmabhirvinA tataste bhavitA na niSkrayaH // 17 // tuM guNa vinAne che chatAM paNa leke taraphathI vadana, ratuti, AhAra pANInuM grahaNa vigere khuzI thaIne meLavavA IcchA rAkhe che, paNa yAda rAkhaje ke pADA, gAya, gheDA, uMTa ke gadheDAnA janma lIdhA vagara tuM te devAmAMthI chUTo thaI zakIza nAha. bhAvA-devuM bhArobhAra tenI ApavuM paDaze, leNadeNa patAvavI paDaze ane hisAba cUkato kare paDaze. tuM samajIza nahi ke leke vAMde che, pUje che, AhAra vaharAvavA sArU ADA paDIne ghera laI jAya che te tane maphata pacI jaze. - atre tArI pharaja bajAvIza te tuM te sarva meLavavA mATe hakadAra che, nahi te AvatA bhavamAM baLada ke pADA thaIne bhAra khecI devAM pUrAM karavAM paDaze athavA gadheDA ke ghaDA thaIne vAhana kheMcavAM paDaze. bharUcanA pADA thaIne devuM ApavuM paDaze mATe guNa vagara tutinI IcchA rAkha nahi. guNa mATe prayAsa kara. paDAI. pachavADe pUchaDuM cAlyuM Ave che, tema guNa pachavADe stuti te cAlI ja Ave che. 17 dharmanA nimittathI rAkhela parigraha, parigrahAtsvIkRtadharmasAdhanAbhidhAnamAtrAtkima mUDha ! tuSyasi / na vetsi hemnApyatibhAritA taro, nimajjayatyaGginamanbudhau chainam // 18 // Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda yatizikSApadeza-adhikAra ****** he mUDha ! dharmanA sAdhanane upakaraNadinuM nAma mAtra ApIne svIkArelA parigrahathI tu kema harSa pAme che? zuM jANatA nathI ke vahANamAM je senAne paNa ati bhAra bharyo hoya te te paNa besanAra prANune turata ja samudramAM bUDADe che ! bhAvArtha- senuM sarvane priya lAge che, tene raMga joIne prANuM mehamAM paDe che, chatAM paNa eka vahANamAM tene ati bhAra bharavAmAM Ave te te vahANa paNa DUbe che ane besanArane DUbADe che, tevI ja rIte parigraha priya lAge che, bAhya rUpa joI tenA para meha lagADe che ane khAsa karIne dharmane nimitte karavAmAM Avate parigraha te jarA paNa khUTe che ema keTalIkavAra vicAra karyA vagara amajavAmAM paNa AvatuM nathI, chatAM paNa yatijIvanarUpa vahANamAM e bahArathI suMdara dekhAtA parigraharUpa sarvane ati bhAre bharavAmAM Ave te cAritranAkA saMsAramamudramAM nAza pAme che ane ene Azraya karanAra mUDha jIva paNa DUbe che. * AvI rIte jIva AtmavaMcana kare che e mAne che dharma, paraMtu potAne mUcha thAya che te samajAtuM nathI, pustakanI meTI lAIbrerI rAkhe ke bhaMDAra rAkhe tenI sAthe atra saMbaMdha nathI atra kahevAne uddeza e ja che ke koI paNa vastu upara dharmane nAme paNa hadayamAM mArA paNAnI buddhine ahaMmama bhAvane tyAga kare, e pramANe thaze nahi tyAM sudhI tame parigrahathI mukta che ema kahI zakAze nahIM. alabata, pitAnI pAse paisA rAkhavA, athavA amuka nimitta manamAM kalpI zrAvakane tyAM jame rAkhavA ke zAstrane Adeza dUra karI utsarga apavAdanA nimitta vagara vadhAre vastrApAtra.di rAkhavAM e te atyAcAra ja che ane bahudhA saMsAra vadhAranAra ja che; atra te je hoya tenA para mamatvabuddhi tajavAno upadeza che. 18 matsatyAga. dhruvaH pramAdairbhavavAridhau mune, tava prapAtaH paramatsaraH punaH / gale nibaddhoruzilopamo'sti cetkathaM tadonmajjanamapyavApsyasi // 19 // he muni! pramAda kare che tene lIdhe saMsAra samudramAM tAre pAta te jANe nakakI ja che paNa vaLI pAchAM bIjA upara matsara kare che te gaLe bAMdhelI moTI zilA jevuM che. tyAre pachI te tuM temAMthI Uge paNa kevI rIte AvI zakIza? 1 saMyamana nirvAha mATe kAme lAgatAM vastra pAtrAdikane "upakaraNa" kahevAmAM Ave che ane je nakAmAM mamatA buddhithI ekaThAM karelAM hoya tevAM upakaraNane adhikaraNa kahevAmAM Ave che (yatidinacaryA) Aja hetuthI tevA adhikaraNane ava atibhArarUpa kahevAmAM Avela che, Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha, catu bhAvA--pramAda karavAthI saMsArasamudramAM pAta thAya che, sAdhudharmamAM AtmajAgRti rAkhavI e mukhya dharma che. jAgRta rAkhyA vagara vyavahAra nidha che, huMya che, adhaHpAta karAvanArA che. AtmajAgRti cUkanAra pramAdane vaza paDe che athavA pramAdavaza paDele hAya te AtmajAgRti karI zakatA nathI, A banne vacana kharAkhara satya che. sAdhune apramatta avasthAmAM rahevAnu teTalA mATe ja pharamAna che ane chadmasthapaNAmAM apramattadazA temaja pramattadazAnI sthitinA sa`khadhamAM je zAstrakAranA lekha che te yathAsthita che, atra te vizALa arthavALA pramAdAcaraNa, madya, viSaya, kaSAya, vikathA ane nidrAmAM na paDavAnA upadeza che. e pramAda karanAra. jIva avazya utkrAMtimAM nIcA paDI jAya che, ane sAthe jo matsara-irSyA kare te tA pachI adhaHpAta thatI vakhata gaLe meTA patharA bAMdhe che tethI enAthI tarIte u. paraja AvI zakAtu` nathI ane bicAre| kSaNikasukha khAtara anata kALa sudhI saM sArasamudrane taLIe sakhaDyA kare che. 268 atra paramatsara na karavA, paraava vAda na bAlavA ane pramAda na karavA e upadeza che. sAdhujIvanamAM A upadeza khAsa upayogI che, paNa bIjAne tenu' upayegIpaNu AchuM nathI, 19 vasantatilakA (20tho 31 ) jAne'sti saMyamatapobhiramIbhirAtmanasya pratigrahabharasya na niSkriyo'pi / kiM durgatau nipatataH zaraNaM tavAste, saukhyaJca dAsyati paratra kimityavehi || 20 || mArA jANavA pramANe huM Atman! AvA prakAranA sayama ane tatrI te (gRhastha pAsethI lIdhelAM pAtra, bhejana vigere ) vastuenu bhADu' paNa pUrU thatu nathI. tyAre durgatimAM paDatAM tane zaraNu zuM thaze? ane paraleAkama sukha deNu A paze ? teneA tuM vicAra kara. bhAvA --+ bAhyAcAra mAtra veza rAkhavAmAM Ave athavA taddana bAhyADamara mATe karavAmAM Ave tenuM phaLa zuM te atra vicAre che. gRhastha pAsethI bhejana, vastra, pAtra vigere yatine makta maLe che, jene mATe suramahArAja kaDe che ke ukta dekhAtA mAtra tapa sayamathI te tenu' bhADu' paNu vaLatuM nathI. mATe he yati ! tArU samaya goyama mAM vAyaNa gItama! samaya mAtra paNa pramAda karIza nahIM." e vAkya pramAdanuM atyaMta ana kArIpaNuM batAvavA mATe ja samaya sarakhA makALane mATe pravarteluM che. kemake samayapramANa upayeAga chadmasthanA hetA nathI, paNa aMtarmuhU~tta pramANu ja hAya che. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricacheda. yatizikSApadeza-adhikAra. * 269 devuM pheDavA mATe paNa tAre tArU vartana bahu ja ucA prakAranuM rAkhavAnI jarUra che, jeo duniyAnA upadezaka hovAne dAve karatA hoya teonuM cAritra te evuM sarasa ane anukararNaya levuM joIe ke emAM be bheda paDe ja nahIM. bAhya dekhAva jUde ane AMtara vana taddana judA prakAranuM e vAta zuddha dazAmAM vartanArA jI nI kalapanA mAM paNa Ave nahIM ane loke pitAne mATe zuM dhAre che e te enA manamAM khyAla paNa na hoya. tene kAMI paNa khyAla hoya te te pitAnI uMcA prakAranI pharajane khyAla hoya che. AtmAnA A bhava ane parabhavanA sukha mATe veza ane vartananI aikyatA karavAnI khAsa jarUra che. + AvA bleke mAM bAhyADaMbara-veza dhAraNa karanArane mATe bahu kahyuM che gorajI, zrIpU, jati ane saMvegI pakSamAM paNa keTalAka mAtra vezadhArI hoya temaNe ATalI hakIta uparathI bahu bahu samajavAnuM che. derA dhAgA karI, gRhakAryAdi sAvadya kAmamAM salAha kAraka banI daSTirAgI bhagate banAvI, mugdha prANIone dharmane nAme chetaranAra, dharmane bahAne AjIvikA calAvanAra, kezanA paTI pADI dharmane duniAnI daSTimAM halako pADanAra AvA mUrkhadatte potAnI jAtane saMsAra samudramAM pADe che ane sAthe DekamAM Azrita janane DUbADavAnA pAparUpa paththara bAMdhe che tethI te pharIne uMcA AvatAja nathI. vaLI keTalIkavAra saMvegI pakSa jevA zuddha pravAhamAM paNa keTalAka nApasaMda karavA lAyaka dekhAva jovAmAM Ave che. saMbhaLAya che. khasusa karIne tevI zuddha gurUjIonA samudAyamAM paNa keTalIkanI sthiti para dhyAna ApavAnI bahu jarUra jaNAya che vezathI kAMI lAbha nathI ane tethI lokone chetaravArUpa nukazAna che e paNa che. vaLI ATaluM lakhatAM sUrimahArAja sArI rIte jANe che ke vezI kaI vakhata prANu zaramanI khAtara-dekhAva khAtara 5 agya raste jatAM aTake che. sAdhu-mahaMta-tyAgI- vairAgI jatA bhAvanAmaya jIvanane dekhAva rAkhyAthIja le ko mahA utama vartananI AzA rAkhe che ane teja jagAe jyAre kAMI paNa caritra na hoya tyAre keTaluM beka karavA jevuM gaNAya e vicAra karavAthI samajAI jAya tevuM che + + 20 vezamAtrathI kAMI vaLatuM nathI. AjIvikArthamiha yadyativezameSa, dhatse caritramapalaM na tu kaSTabhIruH / tadvetti kiM na na vipati jagajighRkSu pRtyu to za ra vepAtrAva . ? 1 meva ityapi pAThAntaraM dRzyata / 2 janAjevatsusita pAThAntaram Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra70 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. caturtha tuM AjIvikA mATe ja A saMsAramAM yatine veza dhAraNa kare che paNa kaSTathI bahI jaIne zuddha cAritra pALa nathI; paNa tane khabara nathI ke tamAma jagatane gra haNa karavAnI IcchAvALuM mRtyu ane naraka kAMI kaI paNa prANInA veza uparathI DarI jatAM nathI. bhAvArtha-keI ajJAnI chava saMsAranA dukhathI pIDAI duHkha garbhita vairAgyane DoLa dhAraNa karI (yati thayA pachI) tyAM paNa zrAvako pAsethI sArI sArI gecarI meLavavAneja lebha 2khe che, paNa cAritranI kriyA karatuM nathI, agAunA zlekamAM bhAvArtharUpe batAveluM vartana jarApaNa karatA nathI, paraMtu eka navI jAta neja saMsAra AraMbhe che keTalAka nAma dhArI zrI pUjya ane gerajIe te cAritranA prANabhUta caturthavrata bhaMga karavA sudhInI hade paNa pahoMcI jAya che, teone te A adhikAramAM rahevAnI paNa jagyA nathI. zithilAcArI, ekalavihArI, AdhAkamAM AhAra lenAra vigerene kabhIrU kahyA che parISaha upasargathI DarI janArA yatine uddezIne kahe che ke mRtyu AkhI duniyAne koLIo karI jatuM vATa joI rahyuM che, tenA dAMtamAMthI koI bacyuM nathI ane tenI pelI bAjue bhayaMkara aMdhakArathI bhareluM duHkhanuM ja sthaLa ane kalpanA mAtrathI paNa zarIrane dhrujAvanAra naraka dekhAya che. A bane (mRtyu ane naraka) vezanI darakAra rAkhatA nathI teo evA sarNa che ke keIne cheDatA nathI, chatAM paNa agAunA lokamAM bhAvArtha tarIke kahyuM tevuM Aca raNa karanArA mahAtmAo te tene paNa evA jItI jAya che ke pAchA pharI vAra tenAM darzana paNa na kare, TuMkAmAM ajara amara thaI jAya che. mATe zuddha cAritra dhAraNa karI manamAM khuzI thaje mAtra vezathI rAcIza nahi sAdhupaNAnI pharaja eka bAjue ane bIjI bAjue nArakI tathA mRtyu dhyAnamAM rAkhaje pharaja bhUlyA te bane rAkSase taiyAra che e manamAM cekasa rAkhaje. 21 kevaLa veza dhAraNa karanArane te ulaTo deSa prApta thAya che. veSeNa mAdyasi yatezcaraNaM vinAtman , pUjAM ca vAJchasi janAdvahudhopadhiM ca / mugdhamatAraNabhave narake'si gantA, nyAyaM bibharSi tadajAgalakartarIyam / / 22 // he Atmana ! tuM vartana (cAritra) vagara mAtra yatinA vezathIja makakama rahe che (ahaMkAra kare che, ane vaLI lekenI pUjAnI apekSA rAkhe che ane aneka prakAre vasapAtrAdi upAdhi meLavavAnI IcchA rAkhe che, tethI bheLA vizvAsa rAkhanArA lokone chetaravAthI prApta karela narakamAM tuM jarUra javAnuM che ema lAge che kharekhara tuM ajAgaLa kartarI nyAya dhAraNa kare che. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatizikSA deza--adhikAra, 271 bhAvA upadhi e dharmAMkaraNa sAdhunAM vastra, pAtra vigerenA samUhavAcI zabda che. leAkeA vaMdana namaskAra kare evI icchA rAkhavI ane aneka prakAranI upaSi meLavavA icchA rAkhavI e guNu vagara ThIka nathI. vaDhata kone ghaTe ? upidha zA mATe rAkhavAnI che ? e kAMi meAja ze!khanu` sAdhana nathI, e te saMyama guNunI vRddhimAM agavaDa na paDe te sarU yeAjela sAdhana che AvA khahyAcAra upara vRtti rAkhavI ane peAtAnuM vana jarA paNa uMcu na rAkhavuM e peAtAne hAthe peAtAnA vadha karavA jevu che, jevI rIte bakarIne eka khATakIe mAravA taiyAra karI ane te sArU charI zodhavA lAgyA khIjethI tene charI prApta thai nahi, paNu jAti svabhAvathI khakarIe bhUmi ukheDI, peAte dIThelI charI hATI, upara dhULa nAkhI, ane te bhAga upara gaLu rAkhI te charI chupAvavAnI buddhie beThI. paraMtu ema karavA jatAM eja kAti vaDe tene nAza thayA A ! ajAgaLa kattarI ) nyAya che AvI rIte peAtAnA hAthathIja petAnA nAza karavA e anucita vatana che, mAtra veza yatine rAkhavA ane vartana khATu' rAkhavuM. eyI krutirUpa duHkha svahaste meLavavA jevuM thAya che. zuddha cAritravAna paNa vaMdana, namaskAra ke upadhinI vAMcchA karatA nathI paNa kardi teo kare te nItinI apekSAye kAMi paNa vAjabI gaNuAya, kAraNa ke tema karavAne teonA huka che. paNa huM nAmadhArI ! tAre te eka paNa bacAvanuM sAdhana nathI. 22 vatana vinAnuM leAkaraMjana, kheAdhivRkSane kuhADA, sa'sArasamudramAM pAta. kiM lokasatkRtinamaskaraNAcanAdyai, re mugdha tuSyasi vinApi vizuddhayogAn / kRntan bhavAndhupatane tavaM yatpramAdo, bodhidrumAzrayamimAni karoti pazUn // 23 // pariccheda tArA trikaraNa cega vizuddha nathI chatAM paNu leAkeA tArA Adara satkAra kare, tane namaskAra kare athavA tArI pUjA sevA kare tyAre he mUDha ! tuM zA mATe sASa mAne che ? saMsArasamudramAM paDatAM tane AdhAra phakata bedhivRkSaneA ja che te jhADane kApI nAkhavAmAM namaskArAddhithI thatA satASA pramAda A ( leka satkAra vigere ) ne kuhADA banAve che. bhAvA mananI asthiratA ochI thai nathI vacanapara akuza AvyA nathI, kAyAnA ceAge kAbumAM nathI ane tema chatAM paNa leke vaMdana, pUjana 1, bhakti kare tyAre tArA manamAM AnaMda Ave che e keTaluM kheATu che? huM sAdhu ? tevAM vaMdana pUjana upara tArA huka zu che ? tuM jarA samaja ke A saMsAra e samudra che, emAM je DUbe che tenA cheDe ana'takALe paNa AvatA nathI, chatAM temAMthI bacavA mATe bedhivRkSa-samyakatvatarU prApta thaI jAya te khacAva thAya che. paraMtu tane pramAda 1 vAsakSapa barAsa vigere uttama gadhedhI. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra72. vyAkhyAna sAhitya saMgraha. caturtha thAya che te zithilatAne lIdhe A vaMdana namaka2 upara kahelA vRkSane kApI nAkhavAmAM kuhADAnuM kAma kare che, e vRkSano nAza kare ne tevo karIne e vRkSane eka vakhata paNa Azraya tane na maLyo te pachI tu sArasamudramAM ghasaDAI jaIza tyAM tane keI paNa prakArane Azraya maLaze .hi. tArA zuddha vezathI tArI javAbadArI keTalI vadhe che tene huM vicAra kara duniyA tArI pAsethI tArI pratijJAne anusAra keTalA 'cA vartananI AzA rAkhe tene khyAla kara he muni ! jarA "tAraMgacakSu ughADa Ave cheAvI sAmagrI tane pharI maLavI bahu muzkela che DahApaNa vAparI samayane upayoga kara, upalakSaNathI munine adhikAra chatAM paNa zrAvake khAsa A lekanA bhAvArthathI vicAra karI samajavAnuM che ke zrAvakapaNano oLo dhAraNa karI gu sivAya mArAmArI karI dhamAdhamIthI nakArazI AdinAM jamaNu ja vAM, aneka prakAranI bhAvanA vagara hake, anItithI, vagara guNe, eka vakhatathI paNa vadhAre vakhata levAnI tuTatA karI, tenA hakadAra tarIke potAnA AtmAne mAnavo e bahu vicAravA jevuM che. A vicAra zrAvake paNa pitAnA AtmAne mATe A dhikAramAM dareka sthaLe karavAno che. 23 yatipaNunuM sukha ane pharaja, nAjIvikApraNayinItanayAdicintA, no rAmabhIzca bhagavatsamayaM ca vetsi| zuddhe tathApi caraNe yatate na bhikSo, tale parigrahabharo narakArthameva // 24 // tAre AjIvikA, strI, putra vigerenI ciMtA nathI, rAjya taraphanI bIka nathI ane bhagavAnanAM siddhAMto tuM jANe che athavA siddhAMtanAM pustake tArI pAse che, chatAM paNa he yati! jo tuM zuddha caritra mATe yatna karIza nahi to pachI tArI pAsenI vastuono bhAra (parigraha) naraka mATe ja che. A uovAtha-tAre be pAMcanAM piTa bharavAM nathI, strI sArU sADI ke baMgaDIo levI nathI. putra nuM vevizALa ke lagnAdi karavAM nathI ke kuTuMbanI aneka upAdhio karavI paDatI nathI. tAre kamAvAnI mAthAkuTa nathI ane A samra harikAnA jamAnAmAM tAre hAtha paNa halAvavuM paDatuM nathI, tArI pAse mATI puMjI paNa nathI ke agAunA vakhatamAM tane rAjaya taraphathI bhaya hatA ane hAlanA vakhatamAM nakAmA kajI AnA kharacamAM luMTAvAne bhaya che, te bhaya tAre hAya, A sarva uparAMta jJAnI che, samajuM che, zAstravidra che ane vIraramAmAe-sa samayane anukULa thAya che tevAM batAvelAM siddhAMtanuM rahasya jANanAra che. ATalI rAgavaDa chatAM paNa jene tuM zuddha cAritra pALato nathI te pachI tAruM bhaviSya amane te sAruM lAgatuM nathI tuM * 1 no rAjabhAdharasi cAgamapustakAnIti vA pAThaH Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricacheda. yatizikSApadeza-adhikAra. 263 tArI pAse nakAme saMcaya zAmATe kare che? tuM parigrahanA bhAramAM dabAI jaI narakamAM jaIza. atra kahyA che te sAmAnya parigraha-vastra, pAtra, upadhirUpa ja samajo. paMca mahAvratadhArI hoI jeo paisA ke strIne parigraha kare te te pratyakSa durAcArI che gADI gheDA rAkhe, vADI khetara rAkhe, chaDI pokarAve ane padharAmaNIo karAve tenI vAta sUrimahArAja bAju upara ja mUke che, jenadharmanuM baMdhAraNa bahuja uttama che, sAdhu ane zrAvakanA vyavahAra bahu vicArI baMdhAyelA che, temAM keTalAka peTabharA bagADa karI potAnI jAtane saMsAranA anaMta pravAhamAM ghasaDAvI mUke che! 24 yati sAvadha Acare temAM mRSAktine paNa doSa. uccArayasyanudinaM na karoni sarva, sAvadyamityasakRdetadatho karoSi / nityaM mRSoktijinavaJcanabhAritAttat , sAvadhato narakameva vibhAvaye te // 25 // tuM hamezAM divasa ane rAtamAM thaI nava vAra karemibhaM tene pATha bhaNutAM bole che ke huM sarvathA sAvadya kAma nahi karuM ane pAchI vAraMvAra teja karyA kare che. A sAvA karmo karI te khoTuM bolanAra thavAthI prabhune paNa chetaratAra che ane te pApanA bhArathI bhAre thayelA tAre mATe te naraka ja che ema huM dhAruM chuM. bhAvArtha--tAlimaMte sAmA savaM sAvajha nof qvavApinAvIvA tivi tivijo atyAra eTale A AkhA jIvanamAM mana vacana kAyAthI sarva sAvadya kArya pite karIza nahi, bIjA pAse karAvIza nahi ane karanArAone manamAM sArA jANIza nahi evI rItanA zabda nuM dararoja bane TaMkanA pratikramaNamAM ane pirisi bhaNAvatAM vAraMvAra bole che ane chatAM paNa pAchuM vatananuM ThekANu rAkhate nathI e sapaSTarIte geravyAjabI lAge che. AthI te tuM bevaDe bhAre thAya che, sAvadya karmathI tane pApa lAge che ane asatya vacana bAMdhavAthI paNa pApa lAge che. vacana ane vartana eka sarakhAM pravartAvavAM joIe jyAM mana vacana kAyAnI tripuTI traNa rastA le tyAM duHkhanA dariyA uchaLe che. vacanadekhAva--upadeza judA prakArane kara ane vartana viparIta 2AkhavuM ethI parabhavamAM aneka jAtanI mAnasika u. pAdhio uparAMta narakanA jevI mahA bhayaMkara zArIrika pIDAe bhegavavI paDe che ane A bhavamAM paNa dekhAva jALavI rAkhavA keTalIka beTI khaTapaTa karavI paDe che vidvAne kahI gayA che ke - 35 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 vyAkhyAna sAhitya sagraha. yathA cittaM tathA vAco, yathA vAcastathA kriyAH / citte vAci kriyAyAM ca sAdhUnAmekarUpatA || caturtha eTale jevA vicAra tevIja vAcA ane vAyA tevuM ja vartana, evI rIte sAdhune mana vacana kAcAnI pravRttimAM ekI bhAva hAya che atra eTalu jaNAvavuM Avazyaka thai paDaze ke abhyAsa dazAmAM jevI vANI tevuja sarvathA vartana hAi zakatu... nathI paNa zuddha cittathI manamAM te vatana peAMtAmAM haiAvAne dAvA karyA sivA ya ane khATo DoLa karyA sivAya abhyAsa karavAmAM mAdha nathI. 25 sayamamAM yatna na karanArane hitabAdha AjivikAdi vividhAbhRzAnizArtAH, kRchreNa kespi mahataivasRjanti dharmAn / tebhyo'pi nirdaya jighRkSati sarvamiSTaM, no saMyame ca yatase bhavitA kathaM hI / / 26 / AjIvikA calAvavI vigere aneka prakAranA pIDAethI rAta divasa bahu herAna thatA keTalAka gRhastheA mahA muzkelIthI dharma kAryo karatA hAya che tee pa sethI pa Nu hai dayAhIna yi...! tuM tArI sa` iSTa vastu meLavavA icchA rAkhe che ane sacamamAM yatna karatA nathI; tyAre tArU' zuM thaze? bhAvA -sUrimahArAja atra bevaDI dakAnA khyAlamAM che, bicArA bhadraka zrAvakA mahA muzkelIe pUrU karatA hAya che, tevA sAmAnya sthitinA zraddhALu kha`dhue paNa sAdhune joine peAtAnI sArAmAM sArI vastrapAtrAdi vastu ApI devA acakAtA nathI, AvAM kharA parasevAthI meLavelAM dravyathI kharIdelI vastue tuM le che, ane tArA potAnA pharajanA kArya mAM tuM susta rahe che. tu iMdriyAnA sa Myama karatA nanI, ke manapara aMkuza rAkhatA nathI, ke pAMca mahAvrata kharAkhara niraticArapaNe pALatA nathI. tyAre huM yati! tuM jarA vicArakara ke tArA AvA vartanathI zuM pariNAma Avaze ? duniyAnA vyavahAra che ke dUdha pIvAnI icchA rAkhanAra bilADI dUdhane ja jue che paNa mAthe paDanArI DAMgane jotI nathI. paraMtu dhaNInu kArya karI, peAtAnI pharaja majAvI, suke roTalA paNa keTalA svAdiSTa lAge che tene tuM anubhava karaje, anubhavIthI jANI leje, tArI pAtAnI pharaja zuM che te vicAraje ane khAsa karIne sarva jIve tarapha tArI pharaja zu che tenA khyAla karaje. kaiTalIkavAra sAdhune na chAjatAM vana kai pheAi vAra vyaktimAM jovAmAM Ave che, mahAvratanA bhaMga thatA jovAmAM Ave che, athavA na lakhI zakAya evA Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda yatizikSApadeza-adhikAra ra75 hA maDha abhimAnathI anya guNavAnane nahi namavApaNuM, svadoSaDhAMkaNuM ane daMbhanI hakIkata sAMbhaLavAmAM Ave che duniyAnI sthULa maryAdAthI UMcI sapATI para gayelA he tivarya ! A sarva saMsArane hetu che, AvAM vartanamAM lAbha nathI, paNa ekAMta hAni che tArAM kapaDAMthI mokSa maLavAno nathI. manane jyAre saMyamaraMga lagADIza tyAre ja Aro AvavAno che bAkI te daMbhabuddhithI je veza pahe e mAtra nATaka bhajavavA jevuM che. 26 saMyamathI sukha. pramAdathI teno nAza. yasya kSaNo'pi suradhAmasukhAni palyakoTInRNAM dvinavatI hyadhikAM dadAti / kiM hAsyasyadhama ! saMyamajIvitaM tat , hAhA pramatta punarasya kutstvaaptiH||27|| je (saMyama) nI eka kSaNa (muhUrta) paNa bANuM kreDa palyopamathI vadhAre vakhata sudhI devalokanAM sukha Ape che evA saMyamajIvanane he adhama ! tuM kema hArI jAya che ? he pramAdI! pharIvAra tane A saMyamanI prApti paNa kayAMthI thaze? bhAvArtha-TIkAkAra dhanavijya gaNi lakhe che ke saMyamajIvananI eka kSaNa paNa manuSyane devakanAM sukhe baNuM kreDa palyopamathI vadhAre vakhata sudhI Ape che. sAmAiyaM kuNaMto, samabhAvaM sAvaoya ghaDiyadugaM / AuM suresu baMdhai, ittiyamitAI paliyAI // vANavai koDIo, lakkhAguNasaThi sahasapaNavIsaM / navasaya paNavIsAe, satihA aDabhAgapaliyassa / / sAmAyika karatAM zrAvaka be ghaDI sudhI samabhAvamAM va tyAre te ATaluM devatAnuM ayuba bAdhe che. bANuM kreDa, ogaNasATha lAkha, pacIza hajAra navaze ne pacIza ane traNa AThamA bhAga (92, 19, 25, 925) eTalA papamanuM devAyu bAMdhe che" dati pratikramaNu<Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. catu dareka kriyA karatAM paNa sAmAyikamAM ja che, udyamamAM varte che, eka kSaNu mAtra sAmayikamAM hAya te upara kahyuM teTaluM te sthULa sukha maLe che. Avu` mahA UMcA prakAranuM sAdhunu' jIvana tane prApta thayu che. have jarA pramAda karIne jo tu ALasamAM vakhata kADhIza ke viSaya kaSAyamAM pravRtti karIza te anaMta sa'sArI vadhaze, upa2 kahelA meTA lAbha maLaze nahi ane krIvAra pachI sayamanI prApti thavI paNa muzkela paDaze. 27 buddhimAn manuSya UMcAmAM UMcA tapathI bhraSTa thavAmAM bhaca rAkhatA nathI, e AzcayanI vAta che. zayyAlAdapi tu ko'pi bhayaM prapAtAt, tuGga tataH khalu vilokya kilAtmapIDAm / citraM trizikharAdapi dUratuGgAd, dhAn svayaM na tapasaH patanAdvibheti / / 28 / / phAi buddhimAna manuSya zayyAthI paNa paDavAmAM ane tenAthI uMcA bhAga mAMthI paDavaH mAM peAtAnA AtmAne pIDA thAya, ema dhArI bhaya pAme che. paNu AzcaryanI vAta e che ke, traNa lekanA zikharathI paNa vadhAre uMcA evA tapathI paDa vAmAM teve te bhaya pAmate nathI. 28 prApta karelA sayamanA tyAga karanArA viSe Azcaya. santyeva kautukazatAni jagatsu kintu, vipApakaM tadalametadidvayaM naH / pIvAmRtaM yadi varmAntiriSTapuNyAH, samApya saMyamanidhiM yadi ca tyajanti // 27 A jagamAM seMkaDo kaMtuka banyA kare che, paraMtu amene pUgu rIte Azcaya karanArAMte e ketuka che. ekatA puNya ti manuSyAne jo kAi amRtanuM pAna maLyuM te paNa tenuM vamana karI nAMkhe che ane kisa yamarUpa draneA bhaDAra maLye tA paNa tene tyajI de che. 29 apa paNa viSayAbhilASa ghaNA anatha utpanna kare che, dRSTrA janaM vrajasi kiM viSayAbhilASaM, resort tava mahajjanayatyanartham / * 28 thI 33 AtmAnuzAsana. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -pariccheda yatizikSApadeza--adhikAra. snehAdyupakramajuSo hi yathAturasya, doSo niziddhacaraNaM na tathetarasya // 30 // he muni ! khIjA mANusane joi tuM viSayAbhilASa tarapha zAmATe vaLe che? e Siya:bhilASa alpa hAya tApaNu moTA anatha ne utpanna kare che, jema rAgI mAsa tela vagere khAvAne upakrama kare te tenemATe jevA te niSiddha AcaraNu karavArUpa doSa gaNAya che, tevA nIrogI mANasane mATe gaNAtA nathI, 30 uttama muni sayamne sAdhavAthI mujhAtA nathI. ramyeSu vastuvanitAdiSu vItamoho, muhyethA kimiti saMyamasAdhaneSu / dhImAn kimAmayabhayAtparihRtya mukti, pItvauSadhaM vrajati jAtucidapyajIrgam // 31 // ramaNIya evI vastu ane srI vagaremAM mehune cheDI denArA purUSa sayamanA sAdhanAthI zuM vRthA mu`jhAi jAya ? arthAt mujhAya nahi; je buddhimAna manuSya roga thavAnA bhayathI bhejana cheDI de ane auSadha pIve, tene zu' kaDhi paNa ajInA roga thAya ? arthAt naja thAya. 31 munie viSarUpa viSaya ne mATe tapanA tyAga karavA na joie. rIni (32-23 ) tyajatu tapase cakraM cakrI yatastapasaH phalaM, sukhamanupamaM svotthaM nityaM tato na tadadbhutam / safe mahaccitraM yattadviSaM viSayAtmakaM, punarapi sudhIstyaktaM bhoktuM jahAti mahattapaH || 32 // 27 je cakravartI tapane mATe cakrane tyAga kare che, kAraNa ke tapanuM phaLa AtmA thI utpanna thanAra nitya anupama sukharUpa che te temAM kAMi Azcarya nI vAta nathI, paraMtu meTA AzcaryanI vAta te e che ke, samuddhimAn purUSa tyajI dIdhelA viSayarUpa viSane pAchuM' bhAgavavA mATe moTA tapanA tyAga kareche. 32 viSayarUpa viSanA grAsa lenArA muni peAtAnuM ahita kare che. ahitavihitamItiH prItaM kalatramapi svayaM, sakRdapakRtaM zrutvA sadyo jahAti jano'pyayam / svahitanirataH sAkSAddoSaM samIkSya bhave bhave, viSayaviSavadyAsAbhyAsaM kathaM kurute buddhaH / / 33 / / Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 vyAkhyAna sAhitya saMgraha caturtha ahitamAM prIti karanAra mANasa pitAne pasaMda evI strInA taraphathI thayela apakAra eka ja vakhata sAMbhaLavAmAM Ave te tatkALa te strIne tyAga karI de che, A mahitamAM tatpara evo DAhyA mANasa bhabhava pratyakSa deSa jevA chatAM paNa viSayarUpa viSanA grAsa levAno abhyAsa kema kare che? e kAMi samajAtuM nathI. 33 jJAnI paNa pramAdane vaza thAya tenAM be kAraNe. rAparNaviDita. (34 thI 37) zAstrajJo'pi dhRtavato'pi gRhiNIputrAdibandhojjJito' pyaGgI yadyatate pramAdavazago na pretyasaukhyazriye / tanmohadviSatastrilokajayinaH kAcitparA duSTatA, badhdhAyuSkatayA sa vA narapazunUnaM gamI durgatau / / 34 // zAstrane jANanAro haya, vrata grahaNa karelAM hoya tathA strI putra vigerenA baM dhanathI mukta hoya chatAM pramAda vaMzane pIne pAralaukika sukharUpa lakSamI mATe A prANI kAMI yatna karato nathI temAM traNa lekane jItanAra maha nAmanA zatrunI kaI avAo duSTatA kAraNarUpa hovI joIe athavA te te narapazu agAu AyuSya bAMdhela havAne lIdhe jarUra durgatimAM janAra che jee. | bhAvArtha---uparanA lekamAM kahyuM tema he yati ! tAre saMjogo bahu anukuLa che, duniyAnA sAmAnya mANase karatAM tArI sthiti bahu sArI che, vaLI te jJAnI che, vratadhArI che, gRha ke sonA baMdhanathI rAhata che, chatAM paNa tArI pharaja bajAvate nathI ane astavyasta paNe idriya a yaM upADI jAya tyAM jAya che tenuM kAraNa zuM? mane te lAge che ke je moha rAjA potAnuM sAmrAjya calAvI A AkhA jagane pramAda madirAnuM pAna karAvI nacAve che teNe tane paNa chaTakavA dIdhuM nathI, tuM paNa tenA paMjAmAM sapaDAI gayela che; athavA te tuM avazya narakamAM janAra che. bane kAraNomAM vAta ekanI ekaja che mehavaza prANI iMdriyadamana, AtmasaMyama karI zakato nathI ane tethI prazasta udyama thatuM nathI, AyuSyabaMdha bhagavya vinA chuTake nathI, chatAM paNa asAdhAraNa vIryo lAsa pherave te saMjogone evA anukuLa karI mUke ke e azubha AyuSya bhagavatI vakhate pAchI pharIne azubha karmonI saMtati - utpanna na thAya. he muni ! tArA sarakhA pavitra RSi sanyAsIe te mehamArA. paNanI buddhi ane huM paNuM tene tyAga kare jeie. 34 meka dharmoparakaNupara mUrchA-tethI doSa. rakSArtha khalu saMyamasya gaditA ye'A yatInAM jina rvAsaHpustakapAtrakaprabhRtyo dharmopakRtyAtmakAH / 5 dRDhavrato'pIti pAThaH & 34 thI 36 adhyAtma ka5ma. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 pachida. yatizikSapadeza-adhikAra mUrchanmohavazAtta eva kudhiyAM saMsArapAtAya dhik, svaM svasyaiva vadhAya zastramadhiyAM yaduSprayuktaM bhavet // 35 // vastra, pustaka ane pAtro vigere dharmopakaraNanA padArtho zrI tIrthakara bhagavAne saMyamanI rakSA mATe yatione batAvyAM che te chatAM maMda buddhivALA-mUDha jI va. dhAre mohamAM paDIne tene saMsAramAM paDavAnA sAdhanabhUta banAve che teone kharekhara dhikkAra che ! mUrkha mANusa vaDe akuzaLatAthI vaparAyaluM zastra (hathihAra) tenA pitAnAja nAzanuM nimitta thAya che. bhAvArtha-A upadeza vadhAre spaSTa zabdomAM che. mUcha eja parigraha che. ema samajAI jAya te pachI A hakIkatamAM vizeSa prakAza pADavAnI jarUra rahetI nathI. vAta e che ke A jIva samajatuM nathI ke padArtha prAptimAM sukha nathI paNa saMtoSamAM sukha che. A te bhagavAne dIrgha vicAra karI rAkhavAnI rajA ApavI evI upadhi--pAtro ke puratakAdi vastu je rAkhavAno uddeza saMyama pravRttinAja che teja mamatAthI saMsAra vadhAre che, temAM pADe che ane pAcho uce AvavA detI nathI. zastrathI parane bhaya utpanna karAya che, harAvAya che, ane prANa paNa levAya che. paNa baMdukane khare upayoga karI na jANanAra je dArU bharIne tene pitAnI tarapha ja tAke tethI potAnuM jIvana paNa kheI bese che, tevI ja rIte saMsArane nAza karavAnA prabaLa sAdhanarUpa dharmopakaraNa para mUcha rAkhavAnuM thAya te yati jIvanane bahudhA nAza thAya che. | he muni ! anubhavInA upara lakhelA zabda para barAbara manana ane nidi, dhyAsana karaje. e camatkArI cAra lITImAM bahu uttama zikSAne samAveza karavAmAM AvyuM che. samaju vargane upadezelA padyapara vizeSa TIkAne avakAza ApavAnI AvazyaktA a9pa jaNAya che. 35 niSpakanI ceSTA, uddhata vartana-adhama phaLa. raGkaH ko'pi janAbhibhUtipadavI tyatyaktvA prasAdAdguroveSa prApya yateH kathaJcana kiyacchAstraM padaM ko'pi ca / maukharyAdivazIkRtarjunanatAdAnArcanairgarvabhAga AtmAnaM gaNayanarendramiva dhiggantA drutaM durgatau // 36 // koI garIba-zAMka mANasa lokonA apamAnane yogya sthAnaka tajI daIne gurU mahArAjanI kRpAthI munine veza pAme che, kAMIka zAstrane abhyAsa kare che ane kaI padavI meLave che, tyAre pitAnA vAcALapaNuthI bhadraka lokone vaza karIne te rAgI loke je dAna ane pUjA kare che tethI pote garva mAne che ane pitAnI jAtane rAjA Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 vyAkhyAna sAhitya sa'graha. catu jevI gaNe che. AvAone kharekhara dhikkAra che! te jaladI krutimAM javanA che, ( anaMtAM dravyali`ga paNa AvI dazAmAM va`vAthI ja niSphaLa thayAM che ). bhAvA --sAMsArika sava bhAveA apamAnane pAtra che. garIba kuLa, paranI apekSA, dAsapaNu, parataMtratA vigere sa'sArane aMge thatA anivArya sahacArI bha ve che. enA tyAga thavA e mahA puNyanA udaya che; gurU mahArAjanI mahA kRpA thAya tyAre ja sadupadeza dhArA A jIvarUpa kSetramAM paDe che, tethI munipaNAnA uddagama thAyache, ane ukta apamAnanAM sthAnakanA tyAga banI Ave che. AvA mahun lAbha prApta thayA pachI jIva zAstrAbhyAsa kare che, paDitapada vigere paDhavIe meLavI paDe. ta tarIke duniyAmAM prasiddha thAya che ane vyAkhyAna ApavA bese che. ceAgya jIvA upadeza sAMbhaLI dAna zILAdi tathA pUjA prabhAvanAdi dhArmika kAryo kare che, paraMtu A jIva bicAro dha kriyAmAM paNa sa`sAra calAve che, eTale sAMsArika bhAva---pApheMgalika bhavane tyAga karI zakatA nathI, ane te vakhate ahuMkAra Ave che ke ahA! mArA upadezathI A dharma kare che; mAre| hukama mAne che, hu rAjA jeveA chuM vigere. atra tArA hukama mAne che, ema lAge che paNa vastutAe tema nathI, kSipAi vA28 laIne Ave to tAbe thanAra prANI sipAInA hukamane tAbe thatA nathI, paNa mAjIsTreTa taraphathI nIkaLelA vAraTane tAbe thAya che; tena tArI pAse dharmanu vATa (jitezvara mahArAjanAM vacana rUpa sikakA ane teoe paheravA pharamAvela vezarUpa 'yunIphrAma) che tene ja teo tAbe thAya che, ane tene ja mAna Ape che emAM tArA aMgata mAnanI mAnyatA haiAya te e ane tArI pAse nahetAM te vakhatanI tArI agAunI sthiti tapAsI le, yAda kara. zrI upamiti bhava prapaMcanA pIThabadhamAM graMtha kartA zrIsiddhaSi gaNi peAtAnu' caritra Ape che, temAM nipuNyaka nAmaneA peAtAnA rIMka jIva gurUnA prasAdathI sAdhubhAva pAme che tyAre pA| ahu'kAra karI keve adhaHpAta pAme che enu' spaSTa citra Apyu che. ( juA mULa pRSTha 142, bhASAMtara pRSTha 165) ane vAstavika hakIkata paNa eja che viSaya kaSAya mizrita haiMbhathI game teTalI dhakaraNI karavAmAM Ave temAM kAMi lAbha nathI. emAM puNyadha thAya te te paNa sa`sAra che. mATe pAgalika phaLanI apekSA rAkhyA vagara zuddha adhyavasAyathI dharmakriyA karavI, abhimAnathI te A jIva aneka vakhata dhana kharce che, kriyA kare che, kaSTa veThe che, ane prANAMta upasargA pazu khame che, paraMtu enA Azaya zuddha nathI tethI tevI phaLa prApti thatI nathI. 36 1 dareka peAlIsa athavA lazkarIne heddAnI rUie paheravA paDatA eka sarakhA Dresa. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricheda. patizikSapadeza-adhikAra. ardhadagdha sAdhu avasthA-adhikAra ra81 iMdiyarUpI corAthI jJAna, darzana ane cAritra rUpI ratnonI rakSA. dAsatvaM viSayaprabhogaMtavatAmAtmApi yeSAM parasteSAM bhI guNadoSazUnyamanasAM kiM tatpunazyati / bhetavyaM bhavataiva yasya bhuvanapradyoti ratnatrayaM, bhrAmyantIndriyataskarAzca paritasvaM tanmuhurjAgRhi // 37 // he muni! je viSayarUpI svAmInA dAsa thaI gayA che, temane jo ke AtmA utkRSTa che, paNa temanuM mana guNa ane dekhathI zUnya thaI gayuM che, eTale temane pachI nAza pAmavAnuM kAMI rahyuM nathI, tethI temane jAgrati rAkhavAnI jarUra nathI, paraMtu tAre te hItA rahevuM. kAraNa ke, A bhuvanane prakAzita karanArA jJAna, darzana ane cAritrarUpI traNa rane je tArI pAse rahelAM che, temane corI levA mATe tenI AsapAsa idriyarUpI cora loko haMmezAM pharyA kare che. 37 yatine mATe TuMka zikhAmaNa. manahara. * bhule phire zrama te kahata kachu Ara ora karata na tApa dUrI karata saMtApaku; dakSa bhaya rahe puMnI dakSa prajApati jese deta para dakSiNA na dIkSA deta ApakuM. suMdara kahata ese jAme na yugatI kachu; aura jApa japa na japata nIja jApakuM, bAla bhace javAna bhaye vaya vIte vadha bhayo, vadhu rUpa heIke vIsarI gaye ApakuM 38 A pramANe bodha ApatAM A yatizikSapadeza adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. adhadagdha sAdhu avasthA-adhikAra. kusAdhunA hitArthe ane Atmateja oLakhAvavA yatiziznopadeza adhikAra pUrve lakhAya che paraMtu jyAM sudhI manarUpI ghoDAnI sthiti sAdhu avasthAmAM daDha thatI nathI tyAM sudhI phakta sAdhuveza paheravAthI AtmakalyANa sAdhI zakAtuM nathI paNa ulaTuM ane bhraSTa tata jevI avasthA thaI rahe che. * suMdaradAsa, Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. caturtha saMsAramAM koI paNa jAtane moha ke mamatva rahI javAthI athavA sAdhu avasthA prApta thavA chatAM tAjya karela bhAvanAmAM vRtti javAthI tevA ardhadagdha sAdhunI zI sthiti thAya te jANavAne A adhikAra lakhavA mAM ave che. asthira cittamAM azAMti. anukrU -(1-2). vane rativiraktAnAM, raktAnAM ca jane ratiH / anavasthitacittAnAM, na vane na jane ratiH // 1 // saMsArathI virakta purUSone vanamAM Ananda rahe che. saMsAramAM Asakata purUne jana samAjamAM Ananda rahe che, ane asthira cittavALAone te araNya agara janasamAja bannemAM Ananda hoto nathI. 1 hita zikSAno durapayoga. apathyasevako rogI, sadveSo hitavAdiSu / nIrogo'pyauSadhamAzI, mumUrSurnAtra saMzayaH // 2 // regI chatAM je purUSa apathya-rogotpAdaka padArthone seve che. arthAt tevAM bhejanAdi upayogamAM le che. ane je purUSa hita phAyadAkAraka upadeza ApanArA emAM veSa rAkhe che. tathA je purUSa nIrogI chatAM auSadhe khAdhA kare che. A traNeya purUSe mRtyune cAhanArA che. temAM saMzaya nathI. 2 gurU gurUmAM rahelo taphAvata upajAti. kASThe ca kASThe'ntaratA yathAsti dugdhe ca dugdhe'ntaratA yathAsti / / jale jale cAntaratA yathAsti, gurau gurau cAntaratA tathAsti // 3 // jema kAi kAchamAM taphAvata che. eTale eka kAcha-lAkaDuM zeDI kiMmate maLe che, ane bIjuM lAkaDuM tenAthI so gaNI kiMmate paNa teTaluM maLI zakatuM nathI, jema dUdha dUdhamAM taphAvata che. ane jema pANuM pANImAM antara che. tema gurU gurUmAM paNa taphAvata che. 3. aMdhakAranuM sthAna. mandAkrAntA. prAtaH puSNo bhavati mahimAnopatApAya yasmAt , kAlenAstaM ka iha na gatAH ke na yasyanti cAnye / Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ardhadagdha sAdhu avasthA--adhikAra. sAdhu AtmaniMdA--adhikAra. vyathayati yadA lokavAstapobhi etAvattu stasminnetra prakRtimalinaivyomni labdho'vakAzaH // 4 // prAta:kAle sUryA mahimA mArA upatApa mATe nathI eTaleke prAtaHkAle sUryanA udayathI andhakArane! nAza thai jAya che, temAM mane kazeA upatApa nathI; kAraNu ke A jagamAM kALathI kayA padArthA asta pAmatA nathI, athavA bIjA kayA padyArthI arata nahi pAme ? arthAt tema sarvanuM thatu' AvyuM che. parantu AmAM ATalI bAbata mane pIDA kare che. ke svabhAvathI malina evAM te leAka bAhya anyA rAe te AkAzamAM ja jagyA raheThANu meLavyuM che. arthAt sUrya andhakArane jyAMthI kADhI mUkayu che. te yAnanA eka bhAgamAM aMdhArU rahyuM che te mAmatanI pIDA thAya che. 4 pariccheda A pramANe karavAmAM Ave che. 203 IMdra vijaya. mAniku` hAya na madhRtA guNa, madRvatA tava kAr3ekeA mAni; dAni na haiAya adyatta jikeAjI, adatta bhayeA tete! kADhukA dAni; dhyAnika' caMcalatA natri vyApata, ca'calatA tama kAlukA yAnI; jJAni na hAya gumAnI zuSNeA nara, mAna ahetava kAr3eka jJAti pa adagdha sAdhunI sthiti samajAvatAM A adhikAra pUrNa sAdhu AtmanindA - adhikAra. * sAdhu ( tyAgI ane sajjana) purUSamAM, maneAnigraDuM, mamatva tyAga temaja mAna mAyAnA vidhvaMsa hAvA joie, ane tema hAya teja veza zAbhA yukta hoi zake, kemake tyAga ane meha e ubhayanA saMbadha eka sthAne hAI zakatA nathI. ATaluM chatAM pUrve sAdhutA ayeAgya vartanamATe kahevAmAM AvyuM che. AvA duSNeAthI mukta thavA vicAra karavA ane te tajavAne mathana karavu temaja peAtAnA doSa-bhUla mATe 5stAvA karavA te petAnI kheAvAela mAjI hAtha karavAne sAnerI taka che. ane tethI sAdhu purUSAne petAnI bhUla sudhAravA mATe ane Atmane oLakhavA mATe AtmaniMdyAnA A adhikAra lakhavAmAM Ave che. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 vyAkhyAna sAhitya saMgraha, sAdhuveSanA ADaMbaranI niMdA, zArdrajaviAhita (1 thI 4 ) kaTayAM colapaTaM vanau sitapadaM kRtvA ziroluJcanaM, skandhe kambalikAM rajoharaNakaM nikSipya kakSAntare / vaktre vastrama vidhAya dadataH zrIdharmalAbhAziSaM, veSAmbariNaH svajIvanakRte vidmo gatiM nAtmanaH // 1 // caturtha keDa para cAlapaTTAne dhAraNa karIne, zarIrapara zveta vastra ( kapaDAM) eDhIne, ma stakanA leAca karIne, khAMdhe kAmaLI rAkhIne, bagalamAM roharaNa ( AghA ) nAMkhIne, tathA mukha upara vastra (mukhavastrikA ) rAkhIne zrI dharmalAbha evA AzIrvAdane detA tathA peAtAnI AjIvikAne mATe vezanA ADaMbara karatA evA AtmAnI (jI. vanI ) kai gati thaze ? e ame jANatA nathI. 1 parigrahanI niMdA. vastraM pAtramupAzrayaM bahuvidhaM bhakSyaM catudhauSadhaM, zayyApustakapustakopakaraNaM ziSyaM ca zikSAmapi 1 gRhNImaH parakIyameva sutarAmAjanma vRddhAH vayaM, yAsyAmaH kathamIdRzena tapasA teSAM hahA niSkrayam // 2 // ghaNA prakAranAM vastra, pAtra, upAzraya, cAra prakAranA AhAra, oSadha, zayyA, pustaka, pustakanA upakaraNa ( sApaDA, pATalI vigere ), ziSya ane upadeza, A sarva pArakI vastuneja janmathI ArabhIne ame vRk atyaMta grahaNu karIe chIe, eTale ke dIkSA grahaNa karI tyArathI Ara'bhIne atyAre vRddha thayA chIe tyAM sudhI pArakI vastuoja grahaNu karI che. teA ahA ! te sarva vastunA niSprayane ( RNu 2hitapaNAne) AvA tapathI ame zI rIte pAmazu? arthAt kAMipaNa utkRSTa tapa karatA nathI tethI te lIdhelI vastuenA pratIkAra kai rIte paNa thai zakaze nahIM. ra pAkhaMDanI nidA antarmatsariNAM bahiH zamavatAM pracchannapApAtmanAM nadyambhaH kRtazuddhimadyapavaNigdurvAsanAzAtminAm / pAkhaNDavratadhAriNAM bakadRzAM mithyAdRzAmIdRzAM, baddho'haM dhuri tAvadeva caritaistanme hahA kA gatiH ||3|| * 1 thI 3 kAvyamAlA gucchaka sAtame. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda sAdhu AtmaniMdA-adhikAra. aMtaHkaraNamAM matsara (TreSa) ne dhAraNa karanAra, bahAthI zamatAne dhAraNa karanAra, gupta rIte pApa karanAra, nadInA jaLathI (AtmAnI) zuddhi karanAra, madirA pAnavALA vaNiphanI jema duSTa vAsanA ane AzAne dhAraNa karanAra, pAkhaMDa vratane aMgIkAra karanAra, bagalAnI jevI daSTivALA (bagathAnI ), AvA mithyASTienA agrabhAgane viSe tevAja AcaraNethI huM baMdhAyelo chuM. te ahe ! mArI zI gati thaze? athaoNta AvA cAritrethI mArI durgati thaze. 3. jJAnInI stutipUrvaka ajJAnInI niMdA. brahmajJAnavivekanirmaladhiyaH kurvantyaho duSkara, yanmuJcantyupabhogabhAjyapi dhanAnyekAntato niHspRhAH / samprAptAna purA na sampati na ca prAptau dRDhapratyayA, vAJchAmAtraparigrahAnapi paraM tyaktuM na zaktA kyam // 4 // aho ! brahmajJAnanA viveke karIne nirmaLa buddhivALA purUSe duSkara kAryane kare che. kAraNa ke teo ekAMtapaNe niHspRha ( IcchA rahita) thaIne upagamAM u. pagI dhanane paNa tyAga kare che. paraMtu amane te pahelAM (pUrva janmamAM ) paNa prApta thayelA nathI, atyAre ( A bhavamAM) paNa prApta thatA nathI, ane (have pachI eTale AvatA bhavamAM) prApta thaze ke nahIM te viSayamAM ame daDha vizvAsavALA nathI. te paNa te parigrahanI mAtra vAMchAne paNa ame tyAga karavA samartha thatA nathI, e ati khedanI vAta che. 4 cAritra para arUci thavAnAM kAraNe pUrvaka AtmanidA. dharA. kiM bhAvI nArako'haM kimuta bahubhavI dUrabhavyo nabhavyaH, kiM vA'haM kRSNapakSI kimacaramaguNasthAnakaM kamedoSAt / vahnijvAleva zikSA vratamapi viSavatkhaDgadhArA tapasyA, svAdhyAyaH karNamUcI yama iva viSamaH saMyamo yadvibhAti // 5 // zuM huM karmanA doSane lIdhe nArakI thavAno haIza? ke bahubhava (ghaNu saMsAra vALo) haIza ? ke dara bhavI haIza? ke abhavya haIza? ke kRSNapakhIye haIza ? ke pahelA guNasthAnaka ( mithyAtva guNasthAna) vALe haIza? ke jethI karIne mane dharma. . zikSA (upadeza) agnijvALA jevI bhAse che, vrata paNa viSa jevuM bhAse che, ta Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha , 286 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. pasyA banI dhArA jevI bhAse che, svAdhyAya (sajhAyadhyAna) kAnamAM seya je bhAse che, ane saMyama ( cAritra) yamarAjanI jevo viSama bhAse che. 5 Ama pazcAttApa darzAvatAM sAdhuAtmaniMdA adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. guru gRhastha bheda-AdhikAra. sAdhu purUSane tyAgaguNa eTale te mahAna che ke tethI temanAmAM rahelA teja alokika prabhAvazALI jovAya che. keTalAkanuM mAnavuM che ke saMsAramAM gRhastha tarIke rahIne paNa lebha, mAna, mAyA vigere durguNone tyAga karavAthI pavitra ane prabhAvazALI jIvana prApta thaI zake che. paraMtu te bAbatamAM keTaleka aMze bhUla che. alabata eTaluM kharuM che ke saguNanA sevanathI gRhasthajIvana prasaMzanIya lekhAze paraMtu gRhasthajIvanamAM rahyA thakA jUdA jUdA prasaMgamAM vyavahAra daSTie AvaraNa AvI paDavAthI tevA nirmohajIvanamAM kavacit aMtarAya AvI paDavAnA dareka saMbhava rahe che. ane tethI gRhasthane gurUpadanI upamA vAstavIka rIte ghaTI zakatI nathI, matalaba ke gurUpadane egya thavA mATe prathama tyAganI jarUra che. tethI gRhastha gurU kahI zakAya nahi tenI khAtrI mATe A adhikAra lakhavAmAM Ave che. praznaApe prathama samyakatva prAptinA prasaMgamAM kahyuM che ke-te jIva zuddha tatvanA upadezaka nirAraMbhI gurU vinA ane rA gRhasthAdikane viSe gurUbhAva lAve nahIM, te gRhastha, gurUbhAvane yogya na hoya tethI tema kahyuM che ke bIjA kAraNathI kahyuM che? uttara-mukhyapaNe te gRhastha gurUbhAvane cagya ja nathI. gurU zabadana artha zAstramAM ema karyo che ke-dharma vastutatvanA jANa, dharmana ja karanAra, dharmamAM sadA rahenAra ane dharmanA ja upadezaka je hoya tene gurU kahIe. e kahelAM gurUnA lakSaNa gRhasthamAM hoya nahIM tethI tenAmAM gurUbhAvanI gyatA nathI ema ame kahyuM che. prazna-rajoharaNAdi muninAM cinha dhAraNa na karavAthI gRhasthamAM gurUpaNuM nathI ke koI jJAnAdikanA abhAvanA kArathI nathI ? uttara-he bhadra! veSa abhAva te sarva manuSya dekhI zake che temAM vizeSa nathI, paNa dharma-varatutatvanA jANa e prathama kaheluM gurUnuM lakSaNa tenAmAM hatuM nathI tethI tenAmAM gurUpaNuM nathI. OMtattvavArtA. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parikeda. gurU gRhastha bheda-adhikAra. 287. prazna-gRhastha paNa mahA paMDita hoya che te teo dharma-tatvanA jANuM kema na hoya ? tenAmAM e lakSaNane abhAva ghaTI zakatuM nathI. uttara-he bhadra! putrone jANavAnI pIDAthI pIDAtI ane rUdana karatI aneka strIonI pAse besavAthI je vaMdhyA strIne tenI pIDAne anubhava thAya te kAvya, vyAkaraNa, nyAya, tarka, chaMda, alaMkAra, karmagraMtha paryata prakaraNe vigere ghaNuM zAstrane jANa ane ghaNuM AgamanA sAMbhaLanAra gRhastha mahA paMDitane AgamanA abhyAsI nirAraMbhI muninI je dhama vastuno anubhava jAge. paraMtu tema thatuM nathI tethI gRhastha mahA paMDita ne paNa nirAraMbhI muninA je dharma vastune anubhava jAga asaMbhavita che, tethI ame te lakSaNane abhAva kahyA che. prazna-he mahArAja! gRhasthane muninI je dharmanA svarUpane bhAsa nahIM jAgavAnuM kAraNa zuM? uttara-he bhavya! gRhasthanI Agama bhaNavArUpa agyatA hovAthI tene muni je anubhava jAgate nathI, sarva kAryanI siddhi karanArI yogyatA na hovI te mukhya kAraNa che, bIjAM sarva tenAM sahakArI kAraNa che. prazana-gRhasthane Agama bhaNavAnI yegyatA na levAnuM kAraNa? uttara-tenuM savizeSa kAraNa te kevalIgamya che. ame te sarvoe Aga mamAM gRhasthane siddhAMta bhaNavA bhaNAvavAne niSedha kare che te uparathI ema jANI. e chIe, ke-ayogyatA vinA sarva jIvonA parama upakArI arihaMta gaNadhara je kartavya jene sukhadAI hoya tene te kartavyane niSedha kare nahIM mATe aogyatA siddha che. prazna-AgamamAM kevI rIte niSedha kareluM che ? uttara-AgamamAM ema kahyuM che ke-"je kaI sAdhu anya tIthIne tathA gRhasthane siddhAMtanI vAMcanA Ape athavA anerA pAse apAve athavA je pitAnI meLe ApatA hoya tene anumode te sAdhune eka mAzI athavA cAra mAsI prAyazcitta jANavuM ? ItyAdi lekhethI khullI rIte gRhasthane Agama bhaNavA bhaNAvavAne niSedha siddhAMtamAM pratipAdana karela che. prazna-zuM eTalA uparathI ja gRhastha gurU na thaI zake ke bIjA paNa hetu che? he bhavya! sarva anarthanuM mULa ajANa paNuM ekaluM ja sarva ayogyatAnuM maM. dira che, tethI bIjA hetunI jarUra rahetI nathI te paNa bIjA hetuo che te A pramA -jema sAdhu, mAtra dharma kAryanAja karanArA hoya che tema gRhastha mAtra dharma kAryanAja karanArA detA nathI, teo chakAyanA AraMbha, viSaya bhoga, putra putrAdikanA vivAha vigere sAMsArika kAryanA paNa karanArA hoya che, tethI sadA dharmakatI evuM Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha 288 vyAkhyAna sAhitya saMgraha gurUnuM bIjuM lakSaNa kahyuM che tene paNa tenAmAM abhAva che. vaLI sAdhu, mAtra gharmopadezanA karanArA che tema gRhastha, mAtra dharmopadezanA karanArA nathI, teo te sAMsArika upadeza paNa kare che. tAre putra nathI mATe bIjI strI paraNuM, tArI putrI maTI thaI che tenAM lagna kara, dANAne, ghI, telane athavA kapAsa vigerene bajAra teja thavAne che tethI tenI kharIdI kara ItyAdi aneka AraMbhanA paNuM kahenArA hoya che tethI dharmopadezakarUpa gurUnA trIjA lakSaNane paNa tenAmAM abhAva che, tathA jema sAdhu rAtri divasa dharma vyApAramAM ja rahe che tema gRhastha rAtri divasa dharma vyApAramAM vartatA nathI, teo kavacit devapUjAdi dharma kArya mAM rahe ane kavacita khAna bhejana kAma vilAya vyApAra rojagArAdi pApa kAryamAM paNa pravarte che. tathA dhama mAM sthitirUpa gurUnA cothA lakSaNune paNa tenAmAM abhAva che eTale "ghaoN vAta ja gha NA dharma " e cAra lakSaNane abhAva hovAthI gRhasya gurU thaI na zake prazna-he mahArAja ! sAdhu pazu AhArAdika te kare che. bhikSA lAva, vastrAdi dhaMI Apa, ema ziSyone AjJA kare che, eTale svAya upadize che, nidrAdikamAM rahe che, eTale Ape kahelA cAre lakSaNa sAdhumAM paNa niraMtara ghaTatA nathI, tenAmAM paNa gurUpaNuM ghaTI zakaze nahIM. uttara-he bhavya ! sAdhuonuM zarIra dhamanuM sAdhana che. zarIra vinA gharma sAdhI zakAya nahIM tethI te zarIrane TakAvavAnA kAraNarUpa AhArane vastrapAtrAdi u. pakaraNa gaveSIne lAvavA chevA zivavA paDe che. temaja bahibrU migamana nidrAkaraNa vigere karavuM paDe che paNa te sarva tene dharmakRtyaja che. tethI teo rAtadina dha me vyApAramAMja rahe che ema samajavuM, mATe tenAmAM kahelAM lakSaNo ghaTI zake che. praznahe mahArAja ! pUrvakALanA uttama sAdhuo tevA hatA tethI temanAM badhAM kRtya dharma kRtya tarIke kahI zakAya paNa A kALamAM te zarIrane rUkha puSTa karanArA zobhanika rAkhanArA, DhIlA, zithila vihAro, pAsasthA ghaNuM dekhAya che; khare. kharA sAdhu dekhAtA nathI, tethI temanA karatAM te gRhastha gurU zuM khoTA che? uttara-he bhadra evAM vacana na besavAM, ema belavAthI mahA doSa lAge. pAMcamAM ArAnA aMta sudhI vIra bhagavAne caturvidha saMghanI sthiti kahI che. vaLI tuM rU puSTa vigere vizeSaNe vALane dekhIne bhaDake che paNa zAMta pariNAma karI tene hetu sAMbhaLa-pUrvakALe bharatakSetramAM pAMca prakAranA niyaMThA eTale nigraMtha vica. ratA hatA. paraMtu AgamamAM AcAra prAye kaSAya kuzaLa nigraMthane ucita prarUpe che. kAraNa ke te madhyama nigraMtha hoya che. A pAMcamAM ArAmAM te be prakAranA ni. kaMThAja vicAre che. bukkasane kuzIlapaDilevI temAM bukakasa Agama bedhAdi guNe kAM Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. gurUgrahasya bheda-adhikAra. 289 Ika zreSTha hAya, bAkI bAhya kriyAmAM te ghaNuM karIne baMne tulya hAya, busane pi'Da trizuyAdi uttara gugumAM ghaNA aticAra hoya ane kuzILaDisevIne mULa guNune uttara guNu bannemAM ghaNA aticAra hAya; ekavIza sabaLa doSathI tenuM cAritra citra kAmarU hAya paNa anAcAra banene na heAya, zarIranI zAlA vibhUSA muni paNAmAM thai zake tevI hastapAda mukha prakSAlanArUpa kare, mAhya vyavahArathI pA sthArdika jevA dekhAya paNa pArzvasthAkitamAM nirapekSa ni'sa pariNAmI hAya ne A vratamAM sApekSa mRdupariguAmI hoya, tethI A kALe `paNu sAdhu che ane te manA kRtya temanA niyaMThAnI hadamAM hAvAthI dhamaya che. A hakIkatathI gRhasthAvasthAmAM rAkhavAnA saddaguNI vatananI mahatvatA echI samajavAnI nathI. kemake tyAgI purUSanI apekSAe sadguNI purUSa zreSTha pade hAi zake che. te mATe prazna thAya che ke~ *prazna--he mahArAja ? jaina dana teA syAdvAda rUpa che te te apekSAe gRhasthane gurU bhAvane niSedha sathA kema kahI zakAya ? uttara--he bhavya! gurUbhAva aneka prakAranA che, te sarva prakAranA ame niSe dhyeA nathI. ame te satra sarva jIvAne zuddha dharmopadezaka gurUbhAva gRhasthane na hAi zake tethI tenA niSedha karyAM che. anyathA kAika gRhastha kAika bhavya jIvane dharmocAcarUpa dharmopadezaka gurU thai zake che, jema yugamAhune tenI zrI madanarekhA thai hatI, teNIe aMta samaye peAtAnA patine dhama pamADayA hatA, tethI te tenI dharmAMcA thaI ane tetho yugamahue devapaNe utpanna thaIne tenI pAse AvatAM prathama tene vaMdanA karI, paNa teTalA uparathI pAse beThelA vidyAdhare tene uttama jANyA chatAM gurUbhAve vAMDhI nahIM. temaja cArUdatte khakAne aMta samaye zuddha dharma pamADayA, tethI te nadIzara nAme deva thaye, te deve AvI cArUdattane dharmAMcA jANI gurUbhAve vAMdhA paNa pAse beThelA vidyAdhara muninA putrae tene gurUbhAve na vAMghA, A prakAre hAvAthI jina vANInA syAdvAdapaNAmAM vAMdhe AvatA nathI. A pramANe gurU ane gRhastha gurU bheda darzAvatAM A adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. * tattvavArtA. 210 T v Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1e. vyAkhyAna sAhitya saMgraha. caturtha kuvaktA-adhikAra. vaktA" zabda kAMI DI mahattAvALe nathI. kAraNa ke jagatmAnA tamAma dharmo vaktA purUSonI vakatRtva zakitathI vistArane pAmI zake che. paraMtu joIzuM te vyAkhyAna kartAomAM suvaktA ghaNu zeDA hoya che paNa vidyAbhyAsane abhAve agara te aMdhazraddhA ke garva buddhithI kuvaktAonuM bAhulya hoya che, eka nItizAstramAM kahela che ke - zateSu jAyate zUraH sahastreSu ca paNDitaH / lakSeSu jAyate dAtA vaktA koTiSu durlbhH|| arthAta te manuSyamAM eka zUravIra purUSa nikaLe che, hajAra purUmAM eka vidvAna purUSa maLI zake che, lAkha purUmAM eka dAtA purUSa prApta thAya che, jyAre vaktA purUSa te kroDa manuSyamAM eka mALa pazu durlabha thAya che. eTale viSaya sabandha vigere sAthe nyAyathI belanAra vaktA durlabha hoya che jyAre viSayAtara karI vArtAonA aprAsaMgika gapAcho hAMkavA sAthe ADakatarI rIte gAvAvALA ghaNA purUSe hoya che ane te purUSe ema paNa samajatA nathI ke-"anArojita sAthe sya vAgjAlaM vAgmino vRthA nimittAdaparAddhepordhAnuSkasyeva valgitam " eTale ke jema layathI jenuM bANa khasI gayuM che tevA dhanuSyadhArInI laDAI vyartha che, tema prasaMga vigerenA kAryanI jenAmAM jJAna zakti nathI evA vAcALa purUSanuM belavuM vyartha che. AvI rIte vaktavya tema vakatAnA guNa jJAna upara dhamanI mahattA ane vizALatA AdhAra rAkhe che. tethI vaktAnI pIchANa thavA sAthe kuvaktAnA bheda samajI zakAya teTalA mATe A kuvakatA-adhikArano AraMbha karavAmAM Ave che. asaMbhavita vaktavya. anudda6. (1 thI 3). asambhAvyaM na vaktavyaM pratyakSaM yadi dRzyate / yathA vAnarasaMgItaM tathA tarati sA zilA // 1 // je pratyakSa netrathI joyuM hoya to paNa je asaMbhavita che, te na bolavuM. jema vAnavAnuM gIta ane zilAnuM taravuM. arthAt "paththara tare che" te vAta. 1 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. kuvA--adhikrAra. na gAmI tripuTI. aho ! vyasanavidhvastailokaH pASaNDibhirbaLAt / nIyate narakaM ghoraM, hiMsAzAstropadezakaiH // 2 // Azcarya che ke ! casaneA-sAMsArika duHkhethI vinAza pAmelA, hiMsA jemAM batAvavAmAM Avela che, evA zAstrAnA upadeza karanArA evA pAkhaDi kuvakatAobaLAtkArathI lekeAne gher narkamAM lai jAya che. 2 mANi hiMsAnA sRSA upadezakeA. pramANIkRtya zAstrANi yairvadhaH kriyate'dhamaiH / sahyate paraloke taiH zvabhre zUlAdirohaNam // 3 // dharmazAstrAne pramANu karIne je nIca purUSa prANIeAnI Rsi'sA kare che, te paraleAkamAM-yamanagara viSe khADamAM zUla vigere upara caDavAnuM sa'kaTa sahana kare che. 3 dUSita rasAmAM Asakita, ( kAnA--4-5 ) gaNayanti nApazabda, na vRttabhaGgaM kSayaM na cArthasya / rasikatvenAkulitA vezyApatayaH kukavayazca // 4 // rasikapaNAthI AkuLavyakuLa thayela evA jAra purUSA ane kutsita kavie kuvakatA apazabdane, ghRttanA bhagate te arthanA nAzane gaNatA nathI. eTale ke jAra purUSA kAi pe tane e avAcya zabdo kahe tene tathA zIlavratanA bhaMgane ane paisAnA nAzane gaNatA nathI. ane kukavie tritAmAM AvatA ku-kharAba * zabdane, anuSTup di vRttanA bhagate ane kei sthaLamAM zabda na maLate hAya te tene paNa gaNatA nathI. paraMtu kevaLa dUSita rasAmAMja Asakata rahe che. 4 abhivane upadeza. kuggahagahagahiANaM, mUho jo dei dhammauvaesaM / so cammAsIkukura, vayaNammi khavei kappUraM / / 5 / / kadAgraharUpI grahathI grahita arbhAvane je dharmopadeza Ape che te, cane bha kSaNa karanAra kUtarAne suMdara kapUra ApyA "rekhara kAma kare che. pa Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 * vyAkhyAna sAhitya aMgraha. caturtha nATya zAstrAthI saMbhALavAnI jarUra 3panAti. (6 thI 8) kiM modase paNDitanAmamAtrAt , zAstreSvadhItI janaraJjakeSu / tatkiMcanAdhISva kuruSva cAzu, na te bhavedyena bhavAbdhipAtaH // 6 // manuSyone mAtra raMjana karanArA nATakAdi zAstrane abhyAsa karanAra tuM "huM paMDita chuM" AvA nAma mAtrathI zuM Ananda pAmI rahyA che? athI te badhA zAstro mokSa mArgamAM kAMI karI zaktA nathI. tethI kAMIka evuM zAstra bhaNuM, ne te kAma turta kara ke je bhaNavAthI tathA kriyAmAM lAvavAthI tAre saMsAra samudramAM paDavuM na paDe. 6 upadezanuM pAtra pramANa vicArasArA api zAstravAco mRDhehItA viphalA bhavanti / mitaMpacagrAmyadaridradArAH kurvantyudArA api kiM sujaatiiH|| 7 // vicAra karatAM jemAM ghaNo sAra bharela che, evI zAstranI vANIo paNa mUTha lokoe grahaNa karelI hoya te te niSphaLa thaI jAya che. daSTAnta che ke kaMgAlapaNAne lIdhe DuM rAMdhanArI grAmya ( kuvaDa) evI strIone moTA pramANamAM bhejananI sAma zrIo ApavAthI te sundara jAtanI karI zakatI nathI, paraMtu ulaTI bagADI nAkhe che. 7 kuvakatAnI jaDatA, jaDAtmako dhAraNayA vimukto vaktuM na vettA vishraaruvaadii| prastAvapadviSayAnna vedI vyAkhyAdhikAryeSu janaH kathaM syAt / / 8 / je vakatA pite jaDAtmA mUba ) che dhAraNAthI hIna che. belI zakato nathI. athavA bole che te yadvAta&A belI rahyA che ane prastAva, sabhA, viSaya (prasaMga) vigerene jANa nathI, ane purUSa vyAkhyAnanA mukhya kArya mAM kema joDI zakAya ? 8 AtmazlAghAthI jJAnAvarodha, varAtha. (9-11) adhItino'rcAdikRte jinAgamaH pramAdino *durgatipApatermudhA / * durgatipatanazIlasya aba pApateriti patdhAtoH yaDi Dau sAsahivAvahicAcalipApatiriti sUtreNaSaSThayAM saadhuH| Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda vaktA adhikAra jyotirvimUDhasya hi dIpapAtino guNAya kasmai zalabhasya cakSuSI // 9 // durgatimAM paDanAra pramAdI prANI svAtmapUjA mATe zAstrane abhyAsa kare che. te niSphaLa che. dIvAnI jyotimAM phasAyalA dIvAmAM paDanAra pataMgiyAnI AMkhe tene thaze lAbha karanArI che? 9 bhAvArtha-AMkha vagara jIvana akAruM che, paNa teja AMkhene durUpayega thAya te teoja A jIvanane nAza kare che. jemake patagiyuM AMkhathIja phasAya che. zAstrAbhyAsa vagara durgatine nAza thato nathI, paNuM jyAre te ja abhyAsa potAnI pUjA satkAra mATe temaja pahelI khurazI meLavavA mATe eTale mAna nI pipAsAthI thaye hoya tyAre niSphaLa thAya che eTaluM ja nahi paNa nukasAna karanAra thAya che. jarA mAna maLe tene lAbha kaho te bhale, paNa zAstrakAra ene nukazAna kahe che. zAstrAbhyAsanA pariNAme mAna maLe che, pramukhanI khurazI maLe che ke graMthakAra thavAya che, paNa abhyAsInA abhyAsanA phaLa tarIke e IcchA nahe lI jaIe, e IcchA thaI ke ba. dhuM gayuM ema samajavuM. zrImAna haribhadrasUri mahArAja teTalA mATe viSaya pratibhAsa jJAnanI vyAkhyA karatA kahe che ke e jJAnathI pravRtti kevI karavI te saMbaMdhamAM taddana nirapekSa vRtti rahe che; e vartana vagara jJAnathI lAbha thatuM nathI te jema atra daSTAMta ApIne spaSTa karavAmAM AvyuM che tema aSTakamAM tevA jJAnane mahA a. pAyanA kAraNarUpa kahyuM che + ApaNe vyavahAramAM paNa e vAtane vAraMvAra anubhava karIe chIe. je A avyavasthita paNe bahu abhyAsa karI gayA hoya che teone potAnI pravRttinA saMbaMdhamAM bahu viveka raheto nathI. ekaluM magaja keLavAyuM hoya ane aMtaHkaraNa para tenI chApa na paDI hoya tyAre AvuM bhayaMkara pariNAma Ave che ane aMtaHkaraNanI keLavaNIne taphAvata atra sArI rIte daSTigocara thAya che. eka vidvAna gaNAtA manuSyane azuddha vyavahAramAM pravartate dekhavAmAM Ave to samajavuM ke tenuM jJAna prathamanI pati uparaja che, pravRttimAM AtmAne yathAsithata lAbha alAbhane saddabhAva batAvanAra jyAM sudhI tenA jJAnane viSaya thAya nahi tyAM sudhI jJAna ApyuM bara mAtra che, ane te jJAnane zAstrakAra aneka prasaMge ajJAnaja kahe che. 9 jJAnanI kriyA sAthe saMbaMdha. adhItimAtreNa phalanti nAgamAH samIhitairjIvasukharbhavAntare / + juo haribhadrasUrinAM aSTaka navamAno trIjo zloka. ja 9 thI 14 adhyAtmaka9pakuma. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 vyAkhyAna sAhitya sagraha. svanuSThitaiH kiMtu tadIritaiH kharo, na yatsitAyA vahanazramAtsukhI // 10 // caturtha jevI rIte sAkarane ejo upADavAnA zramathI gadheDA kAMi sukhI nathI, tema mAtra abhyAsathIja bhavAMtaramAM icchita sukha ApIne AgamA phaLatA nathI, paraMtu temAM khatAvela rAbha anuSThAna karavAthI AgamA phaLe che. 10 bhAvA--mAtra abhyAsa karI parabhavamAM tethI sukha kalpavu e vAta asaMbhavanIya che, ayyata ucca prakAranuM sukha prApta karavAnu eka kAraNu che kharU paNu ekalA adhyayatathI te phaLa maLeja che ema nathI, kAraNuke abhyAsI hAvA chatAM va. nanI adhamatAthI tevu phaLa maLatu nathI ema bane che, temaja vaLI abhyAsI na huM ya chatAM savata nathI phaLa prApti dhAya che ema pazu bane che, AthI mAtra abhyAsa upara kAMi paNuM adhAra nathI. sukha-vyAtmaka sukha meLavavAnA upAya zAstramAM phara mAvelA anuSThAna-citra-vanamAM che, jevI rIte gardabha sAkaranA e.jo rUpa De tethI tene ke imIThAza AvatI nathI, tevI rIte jJAna paNu vartana vagara mAtra ejoja che eTale jJAna prama Ne vartana kare teja jJAnanI mIThAza prApta thAya che, upadezamALAmAM dharmAMdAsaNa kahe che keH-- jahA kharo caMdaNabhAravAhI, bhArassa bhAgI nahu caMdaNassa / evaM khu nANI caraNeNa hINo, nANassa bhAgI nahu suggaie || jevI rIte caMdanane-sukhaDane bhAra vahuna karanAre gadheDA bhArane! bhAgI che, pazu caMdananeA nathI, tevIja rIte vartana vagaranA jJAnane jANanArA jJAnanA bhAgI che, paNa sugatinA nathI. A hakIkata uparanA AAkamAM paNa teja rUpamAM kaho che. zAstrAbhyAsa sAthe vartananI saraLatA mATe ja(c)AvavAnu ke jee abhyAsanI khAtaja abhyAsa karatA hoya, sabhAe jItI peAtAnA vijaya DaMkA vagADavAnI IcchA rAkhatA hAya, akAraNe zAstranA zuSkavAda karavAnuM AmaMtraNa karatA hoya teoe terame bleka geAkho rAkhavA jeveA che. A uparAMta kahevAtA paDitA upara A adhikAramAM sakhata cAkhakhA che, cesa gabhIra zabdo yukta bhASAmAM khelatA AvA DALa ghaluAnI te vakhatanI kheDavAnI Dhabachaba, mukhanA raMga ane AMkhanA ane hAthanA cALA joyA hoya te jANe maha! uMDA tattvajJAnInu` bhASaNu cAlyuM. vaLI te vakhata zratAne ema paNa lAge ke AvA mANasa te atrethI uDIne Ara'bhAkimAM ke AzrayamAM prattA paNa nahIM haiAya; paNa khAnagI rIte je khAvA pI vAmAM, sAMsArika sukhabhAgamAM, vyavahAramAM, leNadeNumAM ane pramANikapaNAmAM Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda kuvaktA-adhikAra. teone vyavahAra je hoya te tenA jJAnanI asara mAtra paNa temAM jaNAtI nathI. AvA keTalAka DoLaghAlao bahu nukazAna kare che; jete DUbe che ane paththaranA nAvanI jema sAthe besanArane DubADe che, temaja dharmane . zuM vagere che. amuka hada sudhI jJAna ane kriyAnI jarUra che ATalA uparathI kyAre ekAMta pakSa karavAne A hetu che ema dhAravAnuM nathI; jJAnAbhyAsanI jarUra bahuja che te ame svIkArIe chIe, paNa keTalAka pramAdI jIve tenuM bahAnuM kADhI kiyA tarapha aprItine dekhAva kare che. eTaluM ja nahIM paNa zuddha kriyA karanArane hasI kADhe che, teone nIcenA be mahAna vAkya lakSamAM levAnI AvazyakatA che. kriyA rahita jJAna mAtra niSphaLa che, kemake rastAno jANanAra paNa gati karyA vagara vAMchita nagare pahocatuM nathI. '' ( jJAnasAra 9-2 zrI madavijayajI ) "kriyA vinA jJAna nahIM kabahuM, kriyA jJAna bIju nAhI; kriyA jJAna deu milata rahata che, je jalasa jalamAMhI parama gurU jena kahe kayuM have che " A paNa eja dhuraMdhara vidvAnanuM mahAvAkya che. kahevAnI matalaba eja che ke dekhAva karo nahi, zuddha vartana kare; dareka mANasa meTe thavA ke dhanavAna thavA baMne dhAyelo nathI, paNa bhale-sAra thavA baMdhAyela che. A adhikAramAMthI eTaluM paNa jaNAya che ke vizeSa abhyAsa na karyo hoya te paNa zuddha zraddhAthI kriyA karanAra che. ucca sthiti prApta kare che. chellA lekamAM "rAsabhanuM' daSTAMta manana karavA jevuM che. jJAna bhaNavAnI pUrepUrI-bahuja jarUra che, paNa bhaNune pachI AgaLa vadhavuM, e huMkAra ke dekhAva kare nahi, mukhya rasto eja che ke jJAnane abhyAsa karI pitAne yogya kriyA karI zuddha vyavahAra kare, kAraNa ke jJAnanuM phaLa ja virati che. nahi te te jJAna vade che. sAdhu he te saMsAranI asAratA vicAra, dharmopadeza ApI lokene raste dera, iMdripama saMyama kara, mana para aMkuza rAkha, tuM zrAvaka he te vrata daDhatA rAkha, vyavahA2 zuddha rAkha, cittavRttimAMthI kacaro kADhI nAkha, dekhAva karavAnI cAhanAmAM phasAI jaIza nahi. A jamAnAmAM phaksAvAnuM kAraNa bAhya dekhAva ja che ane temAM ghaNuM mANase lalacAI jAya che. cida pUrvadhara jyAre pramAdavaza thaI nigedamAM rakhaDe che, tyAre sArI rIte sAmAyika karanAra kSe jAya che. tenuM kAraNa sUkSma buddhie vicAravA egya che. zraddhA pUrvaka anuSThAna sivAya aMgAramarda kAcAryAnuM jJAna zuM kAma AvyuM ? Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 vyAkhyAna sAhitya saMgraha caturtha ane kadakAcAryanA pAMcaze ziSyonI gati zI thaI ane teonI pitAnI gati jJAna chatAM paNa zamanA abhAve kevI thaI? te vicAravAthI khAtrI thaze ke jJAna sAthe ucca vartana, iMdriya-damana, cittapara aMkuza vigere hoya teja dhArela lAbha thAya che. A viSayane aMge zrI haribhadrasUri mahArAjanuM navamuM aNaka bahu manana karavA gya che. jyAM sudhI viSayapratibhAsa jJAna hoya che, tyAM sudhI bahu lAbha thatuM nathI. cAlu jamAnAmAM jJAnanI taMgI nathI; jJAnInI paNa nathI; paNa badhA upara kahyuM teja jJAna jevAmAM Ave che, AnA pariNAme tyAga ane grahaNanuM zuddha savarUpa paNa maLatuM nathI. ane tethI tyAga vairAgya paNa thatA nathI. zAstrakAre A jJAnane ajJAna ja kahe che. jyAre vastu svarUpanuM zuddha bhAna karAvanAra tatasaMvedana jJAna prApta thAya tyAreja jJAnI hovAne dA karI zakAya ane tevA jJAnI mATe A AkhA adhikAramAM kAMI kahevA jevuM rahetuM nathI. atra je AkSepa che te prathamanA jJAna mATe ja che. zAstrAbhyAsIne saMyamanI jarUra dhigAgamairmAdyasi raJjayaJjanAn , nodyacchasi pretya hitAya saMyame / dadhAsi kukSimbhirimAtratAM mune ka te ka tat kaiSa ca te bhavAntare // 11 // "he muni siddhAMtavaDe tuM lekene raMjana kara khuzI thAya che ane tArA pitAnA Amukimaka hita mATe yatna karato nathI tethI tane dhikkAra che? tuM mAtra peTa bharApaNuMja dhAraNa kare che, paNa he muni? bhavAMtaramAM te tArAM Aga kayAM jaze, te tArUM janaraMjana kyAM jaze, ane tAro saMyama kayAM jaze.?" , bhAva-zAstrAbhyAsa karIne zuM karavuM te upara sAmAnya zabdomAM kahyuM, atra spaSTa zabdomAM munine uddezIne kahe che ke je pAMca iMdripara saMyama na hoya te abhyAsa vyartha che, peTa bharApaNuM ja che, eTale ke sarva saMpankarI bhikSA adhikArI tuM thaI zaktA ja nathI. AvA sAdhuo nathI sAdhatA A bhavanuM ane nathI sAdhatA parabhavanuM; tevIja rIte paMDita hevAne dekhAva karanArA keTalAka zrAvake paNa teja sthitimAM hoya che. je "zukrapAThI" kahevAya che te A vargamAM Ave che. abhyAsanuM phaLa AtmapariNati sudhAravI eja che, e na bane te pachI abhyAsa viMdhya thAya che. graMthakAra pite te nIcenI bAramI gAthAmAM AthI paNa nIcI hade te vAta mUke che, jIvanane hetu-abhyAsane hetu zuM che, kayAM rahI zake che te vicAre. karaMjana kara Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda kuvaktA adhikAra. * 27. nAra abhyAsInuM piTabharApaNuM teramAM kalekamAM vistArathI Avaze. AmAM khAsa vicAravA yogya eTaluM ja che ke parabhavamAM tuM kayAM jaIza? tArAM Aga kayAM jaze? ane tAre saMyama kyAM jaze? vaLI tArUM pretya hita kayAM jaze. ane jeonI pAsethI tuM kIrtinI IcchA rAkhe che, teo kyAM jaze? jarA mAnI lIdhelA mAna nAmanA mane. vikArane tRpti ApavA khAtara tArU bahu bagaDe che ane tRpti paNa pUrI thatI nathI, atra maraNa te anivArya che ane tyAra pachI tArI gati tuM jANute nathI, ane chevaTe saMsAra samudranA uMDA khaDaka upara tArUM jIvana vahANu tane dUra pheMkI deze, tyAre pachI tAro kItine lebha ane te khAtara sahana karelA parISahe tane kAMI upayogI nahi thAya, uddeza atra eja che ke zAstrAbhyAsa karIne saMyama rAkha. TIkAkAra neTa lakhe che ke "pitA putrane zikhAmaNa ApavA sArU tiraskArane zabda lakhe te yuktaja che." 11 mugdhabuddhi paMDita. vasantatilakA. dhanyaH sa mugdhamatirapyuditArhadAjJArAgeNa yaH sRjati puNyamadurvikalpaH / pAThena kiM vyasanato'sya tu durvikalpairyo dusthito'trasadanuSThitiSu prmaadii||12|| "mAMThA saMkalpa nahIM karanAra ane tIrthakara mahArAjAe pharamAvelI AzAonA rAgathI zubha kiyA karanAro prANa abhyAsa karavAmAM mugdha buddhivALA hoya te paNa bhAgyazALI che, je prANuM mAThA vicAra karyA kare che ane je zubha kiyAmAM pramAdI hoya che, tevA prANIne abhyAsathI ane tenI TevathI paNa zo lAbha che?" 12 bhAvArtha-"tIrthakara mahArAje kahyuM che te kharUM che bAkI sarva mithyA che" evI sAmAnya buddhivALA prANI saMsAra samudra tarI jAya che, paNa je prANI mAThA vicAra karate hoya, saMsAramAM rAmA raheto heya, rAjakathAdika vikathAmAM A sata heya ane zubha kriyAmAM pramAdI heya, te prANI vidvAn hoya te paNa kAmane . zaddha zraddhA keTale lAbha Ape che ke atra javAnuM che. zuddha zraddhA vagara kAMI thaI zakatuM nathI, gaNutarImAM paNa jIva tyAre ja Ave che. atIndriya viSayamAM zraddhA rAkhavAnI jarUra che. manuSya pravRttimAM prANIne vicAra karavAne paNa vakhata maLaze nathI, tethI jeoe vicAra karyo hoya teo para AdhAra rAkhI teone pagale pagale cAlavuM zreSTha che. manuSya jIvanane kALa a95 che, buddhi maMda che ane anya vyavahA. ramAM kALakSepa bahu thAya che, tethI moTe bhAge te jeonAM vacana Asa lAgatAM hoya tenI parIkSA karIne tene anusaravuM eja mArga grahaNa karavA cogya jaNAya che. ekamANuM bhAta rasAI mATe culA para caDAvyA heya, te tenI parIkSA eka kaNathI karavI 38 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 vyAkhyAna sAhitya saMgraha caturtha paDe che, tema vItarAgadazA, zuddha mArga kathana, apekSAonuM zuddha sthApana, naya svarUpane vicAra ane svAdvAda vicArazreNI e ApatAnI parIkSA mATe pUratAM che. vizeSa kSapazama hoya ane anukULatA hoya teNe vizeSa prakAre parIkSA karavAne atra niSedha nathI, paraMtu game tema karI AtanAM vacana pramANe anuSThAna karavAnI AvazyakatA atra svIkArI che. - atra je mArganuM darzana karAvavAmAM AvyuM che, temAM paNa jJAna prApta karavAne niSedha nathI, paNa duvikalpane tyAga karavAne upadeza che e khAsa dhyAnamAM rAkhavAnuM che. 12 mAnapadanA abhilASAnI sthiti, rAjakUMvahata. (13-14) modante bahutarkatarkaNacaNAH kecijjayAvAdinAm, kAvyaiH kecana kalpitArthaghaTanaistuSTAH kavikhyAtitaH / jyotirnATakanItilakSaNadhanurvedAdizAstraiH pare, brUmaH pretyahite tu karmaNi jaDAn kukSimbharIneva tAn // 13 / ghaNA nyAyazAstranA tarkamAM nipuNa evA keTalAka naiyAyika purU, vAdI pu. rUSone jItI javAthI Ananda pAme che. ane keTalAka kavi manuSyo arthanI ghaTanAthI racela evAM kAvyothI "kavi" evI khyAti pAmIne saMtuSTa thAya che, ane bIjA vidvAna jyotiSa, nATaka, nIti, sAmudrika zAstro dhanurveda Adi zA. zAthI saMtoSa mAnI rahyA che. paraMtu AvatA bhavamAM hitakArI kArya tarapha je teo ajJa (bedarakArI hoya to ame te teone udarabhari (peTabharA ) ja kahIe chIe. 13 bhAvArtha keTalAka nyAyanI keTImAM uMDA utarI AnaMda mAne che, jyAre keTalAka kavi thAya che, keTalAka jozI, nATakakAra, rAjadvArI nItimAM kuzaLa, sAmudrika jJAnamAM kuzaLa, zastravidyAmAM kuzaLa ane keTalAka pRthakakaraNazAstrI, AMkaDAzAstrI, arthazAstrI, khagoLavettA, bhUtaLavettA, vanaspatividyA kazaLa, gaNitazAstramAM praviNa, vaiyAkaraNa vigere vigere thAya che; udyoga, gurUkRpA ane pazama pramANe vidvattA meLave che, paNa je temane bhavanI bIka nathI te AvatA bhavamAM hitakArI dharmAnuSThAna karI zakatA nathI ane dharmAnuSThAna karyA sivAya AvatA bhava mATe mekSa tayAra nathI ane te dhamI hovA karatAM dhamI hovAno dekhAva mAtra kare che. A pramANe ja Adi zabda vAparavAthI brahmayAmala, rUdrayAmala, vAstuzAstra, kAtyAyana vAsyAyana ane zakuna zAstrano samAveza thAya che. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda, kuvakatA-adhikAra. hiya te jANavuM ke te mANasa peTa bharAja che ane kALanI sapATImAM lAganArA pavana anusAre taNAI javAnA che. aSTakajInA TIkAkAra kahe che ke - avasesiyA mai sammadiThista sA maznANaM / maiannANaM micchAdiThissa suyaMpi emeva // samyadRSTinI buddhi te "matijJAna" che ane mithyASTinI buddhi te "matiajJAna" che. matimAM kAMI pheraphAra nathI. zrutajJAnanA saMbaMdhamAM paNa teja prakAre samajavuM." mahAtarka karanAra hoya te paNa jyAM sudhI jJAnanI asara Atmika zubha pravRttimAM thatI nathI, tyAM sudhI tevA jJAnane zAstrakAra ajJAna kahe che, ane ajJAna te kaSAyAdi mahAripuethI paNa vadhAre kharAba che. AthI amuka vyakita vidvAna hoya che tethI kAMI bahu khuzI thaI javA jevuM nathI. vAstavika tulanA te pravRtti uparaja rahe che. ane jeo amuka kArya te Atmika unnati avanatine aMge ze saMbaMdha che te vicAratA nathI athavA vicAra karavAnI darakAra karatA nathI teo vastutaH ajJAnI ja che, saMsAra rasikaja che, saMsAramAM rakhaDanArAja che ane tethI teone peTabharA kahevA yukata ja che. jeo pitAnA peTa pUrato vicAra karI besI rahe che teo peTabharA kahevAya che, atra saMsAranA vadhAranArane te nAma ApavuM bahu sArtha che, vicAra karIne samajavA yogya che ane samajAI jAya tevuM che. ame kahIe chIe ema munisuMdara mahArAja bhAra mUkIne kahe che. graMthakArane bahu vacanathI lakhavAne haka che. emAM mAna jevuM kazuM nathI. vastu sthiti lekanA mana para ThasAvavA mATe bhAra mUkIne kahevAnI A paddhati bahu asarakAraka che. TIkAkAranA kahevA pramANe te samAna dharmavALAonI eka vAkayatA eTale sarakhA vicAra dharAvanArAone sarvAnumate thayele nirNaya batAve che. 13 dhanyAH kepyanadhItino'pi sadanuSThAneSu baddhAdarA, duHsAdhyeSu paropadezalavataH zraddhAnazuddhAzayAH / kecitvAgamapAThino'pi dadhatastatpustakAn ye'lasA; atrAmutra hiteSu karmasu kathaM te bhAvinaH pretyhaaH||14|| keTalAka prANIe e zAstrano abhyAsa karyo na hoya te paNa bIjAnA jarA upadezathI muzkelIthI sAdhI zakAya tevAM zubha anuSThAna tarapha AdaravALAM thaI jAya che, ane zraddhA pUrvaka zuddha AzayavALA thaI jAya che teone dhanya che? keTalAka te Agamana abhyAsI hoya ane tenAM pustaka pAse rAkhatA hoya chatAM paNa A bhava parabhavanA hitakArI kAryomAM pramAdI thaI jAya che ane paralokane haNI nAMkhe che. teonuM zuM thaze ?" 14 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha thaturtha vivecana-vidyA ane mukti prAptine ke saMbaMdha che te vicAravA jevuM che, vidvAnane ja mokSa maLe che ema nathI, paNa abhyAsanI sAthe saraLatA-sadvartana * joIe. smAilsa nAmane eka prakhyAta graMthakAra kahe che ke asAdhAraNa vidvattAnI sAthe halakAmAM halakA durgaNe keTalIkavAra maLelA hoya che, ane ucca cAritrane vidyA sAthe kAMI paNa khAsa saMbaMdha nathI; deva, gurU, dharma para zuddha zraddhA, zuddha vastana ane saraLa semya prakRtithI ghaNu bhadraka jIva tarI gayA che. hakIkata Ama che chatAM paNa vidyAvAnane saMsAra to sahele paDe che, emAM te jarA paNuM zaka nathI. jJAnIne vicAraNA-vartana sArA thaI javA bahu saMbhava che. ane ajJAnI karoDa varSe je karmakSaya kare te jJAnI eka zvAse zvAsamAM karI zake che, paNa AvI sagavaDa che te sAthe ja jo jJAnI pramAdI thaI jAya, ADaMbara karanAro thaI jAya, vAhavAha belanAro thaI jAya, AzAbhAva rAkhI dhamAcaraNa kare, te tene moTuM nukazAna thAya che athavA TUMkAmAM tene adha:pAta thAya che. jema karmakSayanuM prabaLa sAdhana jJAnIne hAthamAM rahe che, tema tIvra karmabaMdha ane javAbadArInuM chekhama paNa tene mAthe vadhAre che, jJAnavAne-vidyAvAne bahu vicArIne dareka kArya karavAnI jarUra che. mULa zlokamAM zAstrane nahIM abhyAsa karanAra ema kahyuM che, te a5 abhyAsa karanAra mATe hoya ema samajAya che. A plethI ajJAnavAdane puSTi ApI nathI te khAsa samajavAnI jarUra che. A AkhA adhikAramAM jJAnane alaMpAze pada ApavAmAM AvyuM hoya tyAM viSaya pratibhAsa jJAnane age te kathana che ema samajavuM. tattvasaMvedana jJAna jyAre prApta thAya, tyAre te A adhikAramAM varNavelI sthiti hoya ja nahIM. te jJAnavAnane heya upAdeyane zuddha nizcaya hoya che, tenI vRtti svastha hoya che. A tevA jJAnavALAnuM vartana bahu zuddha hoya che ane tenI ane a5 abhyAsanI kadi paNa sarakhAmaNa thaI zake ja nahIM, zAstrakAra a. jJAnavAdanI kadi paNuM puSTi ApatA nathI, e khAsa dhyAnamAM rAkhavAnuM che. bAkI jJAnanAM pustakone bhaMDAra kabajAmAM rAkhavAthI ane moTI sabhAo jItavA mAtrathI kAMI bahu lAbha nathI e atra uddeza che. 14 A pramANe kahI A kuvaktA adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. * haribhadra aSTaka (9-6) Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricheda ka utsara bhASiSaadhikAra. utsUtra bhASidoSa-adhikAra. pUrve ApaNe je kuvakatAnuM svarUpa joyuM temAM meTe bhAge A prasaMzAnA adhikArI ane bAhyADaMbarathI bharapUra vakatAnA svarUpanuM bhAna thAya che. jyAre keTalAka vakatA-jJAtA pitAnA jJAnane ADe mArge laI janArA paNa hoya che. ke je vadhAre adhama che. dharmapravartako ane mahAna jJAtA yAne trikALadazI kahe ke pachI kevaLajJAnanI kaI sthitie pahevA mahApurUSe je je sUtra-zAstra racI gayA che te samajAvavAmAM ane vadhAre phuTa karavAmAM potAnA samarthane puSTi maLe tevA manasvI tarko umerI mULa hetune bhUMsI nAMkhavo athavA ADe mArge laI javAnuM kAma ardhadagdha Atma zlAghAnA upAsaka mAM rahela hoya che. AvA zAstra vacananuM umUlana karanAra varga usUtra bhASi kahevAya che. tevA purUSe kharUM kahIe to sva-paranuM ahita kare che. kemake sUvane anarthamAM laI javAthI pite Dube che ane bIjAne paNa ADe mArge DerI jaI DubAve che. tevA usUtra bhA SinuM svarUpa tathA tenA deSanI javAbadArI A adhikArathI darzAvavA mAM Ave che. janAjJA bhaMganuM phaLa ut. (1 thI 11 ) jiNavaraANAbhaGga umagA ussuttale sadesaNayaM / ANAbhaDne pAvaM tA jiNamayadukkaradhammaM // 1 // jinabhagavAnanI AjJAnuM ullaMghana karI aMza mAtra paNa upadeza devAmAM AvyuM hoya te jInabhagavAnanIja AjJA ullaMghana karI gaNAya, athavA cAlatA zuddha mArgano tyAga karI avaLe mAge prArtana karyuM gaNAya. kAraNa ke jInabhagavAnanI AzA bhaMgamAM eTaluM badhuM te pApa che ke jinadharma meLavavo atizaya kaThina thaI paDe che. 1 kevA upadezakathI dUra rahevuM ? bahuguNavijANilao ussUttabhAsI ta hAvi muttavyo / jaha varamaNijutto vihuvigdhaparo visaharo loe // 2 // cha 1 thI 12 upadeza siddhAMtaranamALA. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya sauMgraha. caturthAM sarpanI mAM uttama miNa rahelA che. chatAM masihata sanA tyAgaja karavA joie. nahitara jarUra temAMthI vighna utpanna thAya che, tema sUtra athavA jinavANInu' ullaMghana karI upadeza devAvALA kadAca kSamAdi yukta athavA vyAkaraNAdi zAstramAM niSNAta hoya teA paNa avazya tevA mANasaneA tyAga karavA. 2 prasa'zA arthe utsUtrabhASinI sthiti, 302 iyarajaNa saMsaNA dhi ussUttabhAsIe Na bhayaM / hA hA tANa NarANaM dudAi jai muNai jiNaNAho || 3 // anya jIvAnI prazaMsA karavAthI, te mane sArI rIte mAna Apaze evA kAraNathI je jina sUtra virUddha khelavAmAM bhaya rAkhatA nathI te jIvane dhikkAra che. te jIvanane AgAmI bhavamAM eTaluM badhu duHkha prApta thAya che ke te duHkha jANavAne dhruvaLI RgavAna vinA anya jIvamAM sAmarthya nathI. 3 dhIra purUSAnA te tarapha abhAva. ussUtabhAsiyANaM bohiNAso aNantasaMsAro / pANavvae vidhIrA ussUttaM lANa bhAsanti // 4 // jo jIva jina sUtranuM ullaMghana karI upadeza de, tene samyakatvanI prApti rUpa edhikanA nAza thAya che' ane anaMta saMsAra vAravAra bhegavave paDe che, arthAt dhIra purUSA prANunAza sahana kare che paNa sUtravirUddha kyAre paNa belavu ke sAMbha Lavu' sahena karatA nathI. 4 viparIta AcaraNanI prazaMsAmAM doSa, muddhA raMjayaNattha avihiyasaMsaM kayAvi Na karijjaM / kiM kulabahuNo katthavi yuNanti vesANa cariyAI // 5 // mUrkhAne prasanna karavA mATe mithyAtvInA vIparIta AcaraNanI kayAre paNa prazasA karavI ceAnya nathI. kulavadhU zuM vezyAnA AcaraNanI stuti kare che ! arthAt nathI ja karatI. pa sasAra bhramaNanA bhaya. jiNa ANAbhaGgabhayaM bhavabhayabhIANa hoi jIvANaM bhavabhayaabhIyANaM jiNaANAbhaJjanaM kIDA // 6 // je jIva sa'sArathI bhayabhIta che tene bhagavAnanI AjJA bhaMganA bhaya rahe che, jene saMsAranA bhaya nathI, tene jina bhagavAnanI AjJAne bhaMga karavA te p mAtra che. 6 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. utsatra bhASidoSa adhikAra 33. tapazcaryAnI niSphaLatA. Na sayaM Na paraM ko vA jaiji a ussuttabhAsaNaM vihi / tA hu busiNijhaMtaM NiratyayaM tava kuDADovaM // 7 // jinasUtra virUddha bolavAthI jemAM ApaNuM athavA anyanuM kalyANa nathI evA deSathI yukta he jIva! tuM niHsaMdeha rIte saMsAra samudramAM DubI gaye, eTaluM ja nahIM paNa tArA tapazcaryAdi vRthA javAthI te vRthA ADaMbara rU5 che. 7 gavabhASita vakatA. ta iyAhimANaahamA kAraNarahiyA a NANagavveNa je japanti usuttaM te siM dhiddhityuM paMDitte // 8 // je jIva garvathI vagara kAraNe ajJAnane lIdhe sUtra ullaMghana karI jinamata vi. rUddha bole, te te pApI karatAM paNa mahA pApI che, ema mAne, ne evI vidvattAne dhikkAra che. 8 garva utsutra bhASAnuM phaLa, jaM vIrajiNassa jio marIi usmuuttlesdesnno| sAyarakoDAkoDiM hiMDiuM aibhImabhavarayaNeNa // 9 // tA ja i imaM pi vayaNaM vAraM vAraM suNantu samayammi / doseNa avANigattA ussutupayAi sevanti // 10 // tANa kahaM jiNadhamma kahaNANaM kaha pahANavaragaM kUDAbhimANapaMDiya DiA buDaMti Narayammi // 11 // zrI mahAvIra svAmInA jIva marI ane sUtrathI virUddha upadeza karyo tethI keDA keDI sAgara paryata ati bhayAnaka bhavarUpI vanamAM bhamya, AvAM vacana zAa. mAM sAMbhaLatAM chatAM deSa na gaNe, ne mithyA sUtranA vacananuM sevana kare, te tene jina dharma ke samyakatvanI prApti thatI nathI, tyAre uttama vairAgya te kyAMthI hoya? A mithyAbhimAnI jIva-mUkha paMDita avazya narakamAM DUbe che. 9-10-11 ATalA pramANe kahI A utsutra bhASi doSa adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3e4 vyAkhyAna sAhitya saMgraha caturtha AjJAbhaMga doSa-adhikAra. mahAna purUnI AjJA virUddha belavuM ke virUddha samajAvavuM te jema doSa che teja rIte AjJAne bhaMga kare eTale pharamAne virUddha vartavuM te paNa devanuM kAraNa che. kemake mahA purUnI AjJA hamezAM hitamaya hoya che. te chatAM tenA gArIne ane hetune samajavA vagara ke IrAdA pUrvaka tenAthI virUddha vartana karavAthI aneka Apatti e AvI paDe che temaja paramavAnuM bagaDe che. AvA AjJAbhaMganA prasaMgo kevI rIte bane che ane tevA AjJAvirAdhake kevI avasthAne prApta kare che ? te batAvavA A AjJAbhaMga deSa adhikArane AraMbha karavAmAM Ave che. AjJAne anAdara karavAthI sarva kriyAo niSphaLa che. mAryA. (1 thI 9 ) iyarANa cakkurANa vi ANAbhaGge vi hoI maraNaduham / kiM puNa tiloyapahuNo niNindadevAhidevasta / / 1 / / cakravatI athavA anya rAjAnI AjJA bhaMga karavAthI bhayaMkara duHkha prApta thAya che, tyAre traNa lekanA prabhu devAdhideva jinendra bhagavAnanI AjJA bhaMga karavAthI zuM dukha utpanna na thAya? avazya thAya. 1 * AjJAmAM hitakara bhAvanA, jagagurujiNassa vayaNaM sayalANa jiyANa hoi hiyakaraNaM / ___tA tassa virAhaNayA kaha dhammo kaha Nu jIvadayA / // jagadagurU niMdra bhagavAnanuM vacana samasta jIvane hitakArI che. te vacana virUddha AcaraNa karavAthI dharma kyAMthI meLavI zakAya ? athavA kevI rIte jIvadayA pALI zakAya? 2 - ajJAna bhAve tapazcaryA, kiriyAphaDADovaM ahiMsA haMti AgamavihaNaM / muddhANa raMjaNatthaM suddhANaM holaNatthAe // 3 / / je jIva Agama rahita tapazcaryAdi kriyAne ADaMbara bahu rIte kare che tethI mUrkha purUSa prasanna thAya che, paNa jJAnIo te tenA tarapha niMdAbhAvathI jove che. 3 - 1 thI 6 upadeza siddhAMta ratnamALA. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricacheda. AjJAbhaMga doSa adhikAra 305 kiyAhana pUjA paNa niSphaLa che. jaM taMbaMsi pujjasi vayaNaM hilesi tassa rAeNa / tA kaha vaMdasi pujjasi jiNavAyaThiyaM pi Na muNasi // 4 // kaI ajJAnI purUSa DAkaDamALathI zrI jinendra bhagavAnanI bhakita tathA pUjA bahu prakAre kare che kharA; paraMtu temanA vacana ( zAsa) pramANe vartana na kare, te bhagavAnanI karelI bhakita arthAt namaskAra ke pUjA niSphaLa che. 4 kadeva ane kugurUnI pIchANaloevi imaM suNiyaM jaM ArAhijjaM taM Na kovijjo / maNijja tasta vayaNaM jai icchasi icchiyaM kAuM // 5 // . A vAta te jagat prasiddha che ke, rAjAdikanI sevA karIne, kAMI phaLa meLavavuM hoya, te temanI AjJA pramANe avazya cAlavuM joIe. kadAca AjJA pramANe na cAle te ulaTo daMDa thAya che, mATe he bhAI! jo tuM jinaMdrabhagavAnanI pUjA kare che, te temanA vacana ( zAstra) pramANe cAla. te zAstramAM kahyuM che keH-rAga dveSAdika u. panna karavAvALA kSetrapAlAdi je deva che, tene sudeva nahIM mAnatAM kudeva mAnavA, ane parigrahadhArI viSayAbhilASI je gurU che tene sugurU nahIM mAnatAM kugurU mAnavA. 5 upara pramANe bhagavAnanI AjJA che, te pramANe vartana nahI rAkhavAthI, mekSa ke je bhagavAnanI bhakita-pUjAthI utpanna thatuM phaLa che, te kyAre paNa maLaze nahi. AjJA bhaMgathI duHkha vRddhi baMdhaNa maraNa bhayAI duhAI tikkhAi aNeyadurakAI / durakANa duhaNihANaM pahuvayaNAsAyaNAkaraNaM // 6 // A lokamAM baMdhana (keTa) ke maraNa e mahA bhayaMkara duHkha che, chatAM jinendra bhagavAnanI AjJAnuM ullaMghana karavAthI je aneka janmamAM mahAduHkha utpanna thAya che, tenI AgaLa A lokanuM duHkha kaI hisAbamAM nathI. (arthAta tuccha che.) 6 AjJApAlana vRddhinI mahattA. ANAi tavo ANAi saMjamo tahaya dANa mANAe / ANArahio dhammo palAla pulavya parihAi // 7 // je bhagavAnanI AjJAnuM pAlaNu piSaNa karavuM, teja tapa, teja saMyama, teja 39 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MAAARA 30 vyAkhyAna sAhitya saMgraha caturtha dAna dIdhuM kahevAya che. kAraNa ke temanI AjJAne je bhaMga kare, te kaha ca dharma gate hoya te te dharmano parALa (tarA)nI mAphaka nakAme jANI ne tajI de. 7* AjJAbhaMgathI thatuM bhavabhramaNa bhamiobhavoaNanto tuhaANA virahiehiMjIvahiM / puNabhamiyanyo tehiM, jehiM naMgIkayA ANA // 8 // he bhagavAna, je jIvo ApanI AjJAnuM ullaMghana kare che, te ja A saMsA ramAM vAraMvAra gothAM khAya che, eTaluM ja nahiM paNa he bhagavAna, je prANIo tamArI AjJA pharI svIkAraze nahi, te prANuo A saMsAramAM bhaTakayA karaze. 8 AjJA bhaMga thanAranI traNe lokamAM sthiti, jo na kuNai tuhaANaM, so ANaM kuNai tihuaNanaNasta / jopuNakuNai jiNANaM, tassANA tihuvaNecena // 9 // he bhagavAna, je manuSya tamArI AjJA pALe nahi te te mANasane traNa loka nI AjJA pALavI paDe che (sarvatra Thokara khAvI paDe che, je manuSya jinezvara bhagavAnanI AjJA svIkAre, te temanI AjJA traNa loka uThAve che. (athata bhagavAnanI AjJA sevanAra bhagavAna tulya bane che tethI temanI AjJA traNa leka seve, e svAbhAvika siddha che.) mATe bhagavAnane je je upadeza hoya te te sarva manuSya grahaNa kare Ie, e abhiprAya che. 9 A pramANe kahI A AjJAbhaMga deva adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. kriyAhIna jJAna niSphaLa adhikAra. saddabhAgye koI manuSya AjJA virUddha na vate, paraMtu kevaLa AjJAnA abhyAsathI kAryasiddhi thatI nathI, kemake jagatamAM jJAna (jANavA mAtrathI kRtArthatAna thI paNa te mujaba vartana karavuM joIe eTale kriyA vagaranuM jJAna vyartha che ema ka hIe te paNa khoTuM nathI. te bAbata eka TuMka dAkhalo ApIye chIe ke "eka vakhata eka strI purUSanuM joDuM pitAnA bhuvanamAM 2vinA vakhate zayanagRhamAM hatuM, tyAM gharamAM cAra AvyA. tene joI strIe potAnA svAmIe kahyuM ke cora A pratyu ttaramAM patie jaNAvyuM ke huM jANuM chuM pachI te cere a vI peTI teDI yathecchita * 7 thI 9 gappadIpikAsamIra. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda kriyAhIna jJAna niSphaLa adhikAra. 307 dhana bhUSaNAdminI corI karI. te arasAmAM pAMca sAta vakhata potAnA dhaNIne strIe kahyuM ke A cAra dhana lai jAya che vigere, tenA javAkhamAM huM jANuM chuM eve ja uttara patie ApyA karyAM ane chevaTa cAra cArI karI cAlyA gayA te paNa jANuM chuM, jANuM chuM, Ama javAba te strInA dhaNI ApatA rahyA. tyAre chevaTamAM bahuja gusse thaI sroe jaNAvyu' ke tamArA jANavAmAM dhUDa paDI cAra badhuM dhana laIne cAlyA gaye '' A purUSanA jevu ja kriyAhIna jJAnInuM jJAna vyaja samajavuM mATe jJAna ane kriyAnA saMbadha samajAvavA mATe A prasaMga yatkiMcit samarthana karI A adhikaraNanA AraMbha karAya che. kriyAnI AvazyakatA. anuSTup. ( 1 thI ) jJAnI kriyAparaH zAnto, bhAvitAtmA jitendriyaH / svayaM tIrNo bhavAMbhodheH paraM tArayituM kSamaH // 1 // zabdA--jJAnI, kriyAne viSe tatpara, zAMta bhAvanAthI vAsita che jenA AtmA, jitendriya, temaja bhavasamudrane taravAne ane khIjAne tAravAne samartha che, 1 vivecana--gurUmukhathI sarvajJa prAkta Agama jeNe grahmaNa karyAM che, te jJAnI kahevAya, kriyA para eTale ubhayakALe Avazyaka paDilehaeNNu, AhArazuddhi, ugravidvArADhi, kriyAne viSe udyamavaMta, zAMta eTale jeNe viSaya kaSAyanA saMga tajyeA che, bhAvitAtmA eTale . samyakatva bhAvanA, dhyAna ane zubha adhyavasAyAdie karIne jenA mAnasika upayoga vAsita che; ane jiteMdriya eTale viSaya pravRttimAMthI IMdriyAnuM damana karIne potAne vaza jeNe karI che te, pUrveikata samagra guNeAthI yukata evA muni bhavarUpI samudra pote taravAne ane petAthI anya bhavya janene tAravAne samartha che. mATe he cetana, tu' paNu taiveA jJAna pUrvaka kriyA karanArA thA. marU devI mAtA hastI upara kevalajJAna pAmyAM ane kAMI kriyA karI naheAtI, evuM AlaMbana laine kriyAmAM je tatpara nathI, te ajJAnI jANavA, 1 saMpUrNa jJAnamAM paNa kriyAnu AlaMbana. svAnukUlAM kriyAM kAle jJAna pUrNo'pyapekSate / mInaH travAzo'va, tairupUvika yathA / / 2 / / zabdA--svaprakAza pradvIpa jema telapUrti AdinI apekSA kare che, tema ] jJAne karIne pUrNa eve purUSa paNa sva anukULa kriyAnI apekSA kare che. 2 * 12 jJAnasAra, Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya sagraha. catu vivecana--kevaLajJAne karIne pUrNa evA kenalI paNa peAtAne ucita dharmopadeza, vidvAra, caitra nirodha, zailezya gamanADhi yeAgya kriyAnuM AlaMbana kare che, kAraNa ke pUrvokta kriyA vinA zeSa rahelAM kevalInAM karma paNa kSaya pAmatA nathI. tA chadmasthanu zu kahevuM ? te mATe daSTAMta kahe che ke prakrIpa pate udyAtavALA chatAM tela pUravAnI ane vATa vigerenI apekSA kare che. tevI rIte jJAna paNa mAkSa sAdhavAmAM sahakArI kriyAnI apekSA kare che. 2 308 upadeza pramANe AcaraNamAM muzkelI, upadeSTuM ca vaktuM ca, janaH sarvo'pi paNDitaH / tadanuSThAnakartRtve, munayo'pi na paNDitAH || 3 || '''' zAstranA upadeza karavAne ane bhASaNa karavAne te sa jana (manuSya) samUha pa'Dita che, paNa te mujaba vartAvAne te muniyA pazu paDatA nathI, arthAt kahevA mujaba varttavu muniyAne pazu Dana che. 3 kriyAthI pAMDitya prApti, paTakaH pAThakacava, ye cAnye zAstracintakAH / sarve vyasanino jJeyA yaH kriyAvAn sa paNDitaH // 4 // zAstrAne bhaNanArA ane bhaNAvanArA, ane khIjA zAstronuM cintana karanArA purUSo che te badhAe phAgaDha vyasanavALA-duHkhI jANavA. parantu je purUSa zAsra mujaba kriyAvALA che te paDita gaNAya che. bIjAe gaNAtA nathI. 4 kriyA vinA zAstrAbhyAsa tathA jJAnatapAdikanI niSphaLatA, navajJAti. * adhItya zAstrANi bhavanti mUrkhA yastukriyAvAn puruSaH sa vidvAn / sucintitaM cauSadhamAturaM hi na jJAnamAtreNa karotyarogaM // 5 // kriyAhIna purUSA zAstra bhaNIne paNa mUrkha rahe che, paraMtu je zAstra mukha kriyAvALA purUSa che, teja vidvAna gaNAya che. auSadha sArI rIte vicArelu. hAya tA paNa te jJAna mAtrathI Atura regI manuSyane naregI karI zakatu nathI pa kriyAhIna upadezakanI sthiti vasantatilakA. zAstrAvagAha parighaTTanatatparo'pi naivAbudhaH samadhigacchati vastutattvam / nAnAprakArarasamadhyagatApi davIM, svAdaM rasasya sucirAdapi naiva vetti // 6 // 3 thI 6 sUktimuktAvaLI Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda kriyAhIna jJAna niSphaLa-adhikAra. 309 zAstra bhaNavAmAM tathA tenA upadeza ApavAmAM kuzaLa paNu pAte abudha (zAsra upadeza pramANe nahIM cAlanAra) evA mANusa hAya teA (zAstramAM rahelA ) zuddha tattvane jANutA nathI; kAraNake nAnA prakAranA sAmAM kAyama rahenArI kaDachI suMdara rasane svAda ANI zakatI nathI. 6 cAritryathI sarva sAdhyapaNuM, upajAti. saddarzana jJAnatapo damAcyA cAritrabhAjaH saphalAH samastAH / vyarthAritreNa vinA bhavanti jJAtveha santazcarite yatante // 7 // samyatva zAstranuM jJAna, tapazcaryAM ane krama ( iMdriyane nigraha ) thI bharapUra ( paripUrNa ) sa Myoge hAya, paraMtu te sarve jJAnatapAdi cAritravALA purUSoneja phaLadAyaka thAya che ane cAritra ( suvana ) vinA te sarva vRthA thAya che evu... jANIne sata purUSA cAritrane viSe prayatna kare che. 7 lAkamAM zucAritrayukta mahAtmAonu viralApaNuM, zArdUlavikrIDita. kecitkAvyakalAkalApakuzalAH kecitra sallakSaNAH, kecittarkavitarkatacca nipuNAH kecicca saiddhAntikAH / kecinnistupabIjazAstraniratA jyotirvido bhUraya -- cAritraikavilA hAsavAsamavanA: svapAra punaH sUcaH || 8 | keTalAka purUSA kAvya kaLA-cAsaDa kaLAnA samUhane jANavAvALA che, keTalAka zubha lakSaguzAstra eTale sAmudrikazAstrane jANanAra che. keTalAka nyAya sa* a`dhI vicAranA tattvamAM nipuNa che, ane keTalAka dharmanA siddhAntane jANavAvALA che. keTalaka pheAtarA vagaranA khIjanI mAphaka zuddha evAM zAstramAM prItivALA che, ane jyAtiSu zAstrane jANavAvALA te ghaNA purUSA che. paraMtu zubha caritra-paDindriya nigrahAdi-AnandanA eka nitrAsarUpa arthAta je vItarAga thayA che, evA sUri pUjya vidvAneA te jagamAM ghaNA gheADA che. 8 jJAno-pApIno pIchANu. * dIve ladane kuvAmAM paDe te jJAnI pApI kahevAya che. sAMbhaLe madhu, sa * svavimAna. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 vyAkhyAna sAhitya saMgraha caturtha maje badhuM, paNa kare kAMI nahIM, te jJAnI pApI kahevAya che. evA mANase vAte bahu meTI maTI kare che, upadeza paNa bahu Ape che, upara uparathI dekhAva paNa sAre sAro kare che, paNa aMtaramAM DhamaDhela ne mAMhI palaja DAya che. bIjAo to aMdhArAne lIdhe kuvAmAM paDe che, paNa jJAnI-pApI te pitA hAthamAM masAla laIne kuvAmAM paDe che. bIjAe te ajJAnathI, kharAba saMjogadhI, ke akasmAtathI bhUlya cuye mare che, paNu jJAnI-pApI te jANI bujIne ApaghAta kare che. bIjA pApI. emAM ne jJAnI-pApImAM je bheda che, te ja ke jJAnI-pApIe te AMdhaLA jevA che ne tenuM jJAna te teonA hAthamAM masAlA jevuM che, paNa AMdhaLAne pitAnA hA. thamAMnI masAla paNa jema kAma AvatI nathI, tema jJAnI-pApIne pitAnuM jJAna paNa kAma AvatuM nathI, kAraNa ke je jJAna vaDe pApathI bacavuM joIe, teja jJAnathI teo vadhAre pApa kare che. samajyA chatAM, jJAna chatAM mANaso kema pApa kare che, e eka moTo savAla che; paNa tene mATe mahAtmAoe kaheluM ke, jJAna che te bane bAjuthI dhAravALI tarava ravALuM che, tethI ApaNuM baMdhana paNa kapAya che, ane tethI ApaNuM mAthuM paNa kapAya che. jJAnanI taravArane kema upayoga kare che tenA vApara. nAranA hAthamAM che. bhakta ke jJAnanI taravArathI potAnA karmanA baMdhanane kApI nAMkhe che. ane jJAna-pApIo jJAnanI taravArathI pitAnAja hRdayamAM jakhama pADe che. jJAnI-bhakatomAM ne jJAnI-pApIomAM eja bheda che ke, jJAnI-bhakta tarate jAya che, ne jJAnI-pApI Dubate jAya che. mATe bhAIo ! murakha rahI javAya to phikara nahIM, paNa jJAnI-pApI na thavAya e saMbhALajo, nakazAmAM vilAyata joyAthI kAMI vilAyatane anubhava thAya nahIM, temaja mAtra zAstra vAMcI gayAthI dharmanA niyama pALyA sivAya koi uddhAra thAya nahIM. chokarAo nakazAmAM jema jhaTa laIne IrAnanI hada batAvI deya che, paNa kharA IrAnanI hada jema e chekarAe joyelI nathI, tema pothImAMthI zAstrIo aMdagIne , hetu kahI jAya che, paNa teo pote jIMdagIno khare hetu samajelA hotA nathI. jema chokarAo potAnI khuzIArI batAvavA mATe jhaTa AMgaLI mUkIne saharAnuM meTuM ujaDa raNa batAvI de che, tema pirANika bAvAo jagatanI utpatti ane nAzanI meTI vAte karyA kare che, paNa teo pite jagatanI utpatti ane layane bheda samaje. lA hotA nathI. che.karAo nakazAmAM jhaTa laIne cInanI dIvAla batAvI de che, paNa kharI dIvAla teoe kadI paNa joI nathI; temaja bhaTajI mahArAje ApaNane mAyAnuM mithyApaNuM samajAve che, paNa teoe jarA paNa mAyAnuM mizrApaNuM anubhave Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kubrAhmaNa-adhikAra luM hotuM nathI. chokarAo nakazAmAM jema je pAnanA javAlAmukhI pahADa batAve che, paNa e pahADe jema teNe joelA nathI, temaja zAstra vAMcI gayelA paMDite jIvanuM svarUpa batAve che, paNa teo pote jIvanuM satya svarUpa samajelA hatA nathI; ane jema chekarAo ekaja AMgaLI vaDe karIne ekaja sekaMDamAM himAlayanuM uMcAmAM uMcu zikhara batAvI de che, paNa e zikhara jema Aja divasa sudhI keIe je theluM nathI, temaja kathA vAMcanArAo prabhunAM savarUpanI vAta karI jAya che, paNa teo kadI paNa e svarUpane samajelA hatA nathI, kAraNake kahI javuM e kAMIka judI ja vastu che, ane samajavuM e kAMIka judI ja vastu che. vAte karavAmAM ne anubhava levAmAM te jamIna AsamAnane phera che, evA anubhava te bhAgyazALI bhoja laI zake che, ane prabhunA nAmanI leha lAgyA vinAnA paMDita te nAnAM bALakonI peThe nakaze jovAmAM ja rahI jAya che, A uparathI ema samajavAnuM nathI ke zAstra jANavAM nakAmAM che, paNa kahevAne hetu e ja che ke, mAtra peTa bharavA sArU, vAre karavA sArU, heTAI meLavavA sArU, ke vivAda karavA sArU, zAstra vAMcI javAthIja kAMI vaLavAnuM nathI, paNa vAMceluM. hadayamAM dhAraNa karavuM joIe, ane te jIdagImAM pratyakSa rIte anubhavavuM joIe, te ja te kAmanuM che. paNa te bhaktithI (prabhupremathI) thaI zake che, mATe jema bane tema prabhu uparane prema vadhe tema kare. prabhupremane mATeja zAstra che, te sArU ja A paNI jIMdagI che, te sArUja A duniyAM che ane temAMja-prabhupremamAMja mekSa che. mATe bhAIo ! nakazAmAM vilAyata jevAnA jevAja nahIM rahI jatAM dharmanAM rahasya kAMIka anubhavamAM Ave ane prabhu uparane prema vadhe tema kare. +++ A pramANe kahI A diyAhIna jJAna niSphaLa adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. kubrAhmaNa adhikAra, najas A adhikArano AraMbha karatAM pahelAM keTaluMka te saMbaMdhI jaNAvavAnI ane rahe che. temAM prathama jaNAvavAnuM ke brAhmaNa dharmanA granthamAM brAhmaNe ucca sthAne mUkavAmAM AvyA che, ane tadanuyAyI varga ghaNuM bhAvathI te brAhmaNone sa. tkAra karate Avela che, ane adyApi kare che. matalaba ke brAhmaN jAtinA pUjyapazAnuM kAraNa paNa te te zAstromAM ghaNe ThekANe ApavAmAM AvyuM che te e che ke te brAhmaNee anya kSatriya, vaizya, zudrAdika karatAM ghaNuMja kaThaNa niyama pALana karavAnA che. te saMbaMdhamAM zrI kaSabhadeva bhagavAne kIdhuM che ke - Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 312 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. "brAhmaNasyacadeho'yaM kSudrakAmAyaneSyate / kacchAya tapase ceha pretyAnantasukhAya ca" arthAta brAhmaNane A deha tuccha viSayasega bhegavavA sArU nathI, paraMtu tapa ane kaSTa bhegavavA vAte che. tema karavAthI phaLa e upanna thAya che ke A deha tajyA pachI anaMta sukha (mekSa) maLe che. paraMtu ukta leka pramANe je brAhmaNe tapa kaSTa Adi ravadharmanA zAsanethI anyathA-bIjI rIte varte che, teone mATe bhAratadimAM tenI niMdAnuM kathana paNa karavAmAM AvyuM che, ane te bhAga upara jo te brAhANasamUha lakSa ApI sudharaze, to tene aihika temaja pAralekika banane lekanA sukhanI prApti thaze. tema anya vAcakavRnda paNa A lekhanane lAbha laI teone sudharavAnuM jaNAvaze te paNa teo zuddha dharmanuM tatva joI sukhI thaze. je kAraNathI A adhikaraNane AraMbha karavAmAM Ave che. adhama brAhmaNanAM lakSaNo. anuSka-(1 thI 5) kRSivANijyagorakSA rAjyasevAM cikitsitam / je grAhma mArvati tRpA te na saMrAya che ? // kRSi-kheDa, vyApAra, gAya vigerenI sevA karI tenA dudha, dahi, ghI vagere vikaya karI vRtti calAvavI te, ane vaidu, rAjyanI nekarI je brAhmaNe kare che, teo zadra tulya che, emAM saMzaya nathI. # 1 strI sevaka brAhmaNe. ye strIvazaM gatA nityaM, vizvAsopahatAzca ye / ye strIpAdarajaHspRSTAste'pi zUdrA yudhiSThira // 2 // he dharmarAjA ! je brAhmaNe hamezAM strIone AdhIna che ane bIjAnA vizvAsathI jeo mRtatulya thayA che, ane je strIonA caraNanI rajathI sparza karAyelA che. arthAt strIonA dAsarUpa thaI gayA che. te paNa brAhmaNo zudratama ema zAntiparvamAM bhISmapitAmahe rAjA yudhiSTharane kahyuM che. 2 vaLI khetIkAra brAhmaNI. halakarSaNakArya tu, yasya vipasya vartate na hi sa brAhmaNaHmoktaH so'pi zUdro yudhiSThira // 3 // * 1 thI 13 purANu, mahAbhArata tathA manusmRti. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. ku brAhmaNu--adhikAra. 13 rAjA dharma ! je brAhmaNunI vRtti-dhadhA haLa kheDavAnA che, arthAt kRSikheDa karavAnA che, te brAhmaNu nathI pazu zUdra che. 3 brAhmaNanAM patita AcaraNA. hiMsako'nRtavAdI ca, caurye tUparatazca yaH / paradAropasevI ca sarve te patitA dvijAH // 4 // brAhmaNa hiMsA karanAra, mithyAvAdI (asatya eAlanAra) ane cArInA kAmamAM prItivALA temaja khIjAnI srIene bhAgavavAvALA che, te badhA brAhmaNA patita jANavA, 4 zAstrAbhyAsathI virakata va. svAdhyAyahInA vRSalAH parakarmopajIvinaH / JAAAAnino, vikAsayenAtipu niztiA // | || je brAhmaNA vAdhyAya-vedazAstrathI hIna khIjAnA dhaMdhA upara AjIvikA calAvanArA ane AmantraNa vinA sava sthAne janArA che, te zUdra tulya che ane sa varNAmAM nindAne pAtra che. 5 geA vikraya karanArA brAhmaNA. 40. govikrayAstu ye vimA jJeyAste mAtRvikrayAH / tena devAzca vedA vikrItA nAtra saMzayaH // 6 // je brAhmaNeA gAvikraya-gAyeA vecavAnu kAma karanArA che, te peAtAnI mAtAne vecavAvALA jANavA ane ta brAhmaNeAe sava vede tayA devanA vikraya karyAM ema jANuvuM temAM saMzaya nahiM. kAraNa ke gAyanA zarIramAM tamAma veDho tathA deveA rahyA che, ema brAhmaNa dhamanA zAstramAM lakheluM che. da zudradAna sparzanuM phaLa. adhItya caturo vedAn sAGgopAGgAn savRttikAn / zUdrAtpratigrahaM kRtvA kharo bhavati brAhmaNaH // 7 // aMga, upAMga tathA vRtti sahita cAra veDhAnA abhyAsa karIne je brAhmaNa zuddha pAsethI dAna grahaNa kare te bIjA janmamAM khara ( gardabha ) nA avatArane pAme che. 7 tAjaya dAnathI bhavabhramaNA. kharo dvAdaza janmAni SaSTijanmAni zUkaraH zvAnaH saptatijanmAni ityevaM manurabravIt // 8 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha mRtu temAM khara janma sudhI khara, sATha janma sudhI sUkara ( Dukkara ) ane sIttera janmA sudhI zvAna-kUtarA-nA janmane pAme che. ema manue kahyuM che, 8 adhama vRttinA brAhmaNeAnuM sthAna satyaM nAsti tapo nAsti, nAsti cendriyanigrahaH / sarvabhUtA nAti, pracArAjajInnanam // 1 || brahmaNumAM jo satya nahe ya, tapa nahAya, indriya vigraha naheAya, sarva bhUta (prANI) upara dayA na heAya, te eN cAMDAlanu lakSaNa che, arthAt te brAhmaNu cAMDAla tulya jANavA. 9 temaja 314 caturvedyapi yo bhUtvA caNDakarma samAcaret / caNDAlastuvijJeyo, navedAstatra kAraNam // 10 // je brAhmaNa cAra vedane jANanArA hoya te paNa jo ugra-brAhmaNu dharma virUddha karma kare tene cAMDAla jANuvA. temAM-brAhmaNapaNAmAM-vedo kAraNarUpa nathI. 10 brAhmaNane tajavA cAgya mAga, . vArdhakAssevakAcaiva, nakSatra tithi sUcakAH / ete zudrasamA vidA manunA parikIrtitAH ? / / je brAhmaNA vyAja utpanna karI nirvAdu calAvanArA che, bIjAnI nekarI karavAvALA che, nakSatrA ane tithione sUcavavAvALA arthAt jozInA kAmane TharanArA che, A brAhmaNNAne manurAja RSiye zUdra samAna kahyA che. 11 vaLI ayeAgya vartanathI nidha avasthA krUrAzcaNDAzca pApAca, paradravyApahAriNaH / niyAH sarvamUteSu, sADAcAryajJAtijI || || je brAhmaNeA atyanta krodhavALA, pApa karma karanArA, LILanA dhanane cAravAvA LA, ane savA~ prANI mAtramAM dayA vagaranA che, temA sava va mAM cAMDAlatulya che. 12 adhama brAhmaNane bhAjana prIti. modakA yatra labhyante, na dUre paJvayojanI / vaTavA yatra jayante, na pUre zayonI ! ? / / lADubhaTAne lADu maLatA hAya tA 20 gAU paNu dUra nathI ane jo vaDAMnuM bhAjana maLatuM te 40 gAu paNu dUra nathI. arthAt bhAjana sArU ATalA panthane paNa gaNutA nathI. 13 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda ku brAhmaNa-adhikAra 35 akarAMtiya jamaNaprema.. parAnnaM pApya durbuddhe, mA prANeSu dayAM kuru / durlabhAni parAnnAni, prANA janmani janmani // 14 / / eka udarabhari brAhmaNa sva tanaya-putrane kahe che ke he durbuddhivALA ! parAjabIjAnA ane pa mI prANemAM dayA rAkhamAM eTale jamatAM prANa nIkaLI jAya te paNa bhejanano tyAga karamAM. kAraNa ke parAja durlabha che ane prANe te janme janme maLI zake che jethI parAkSanuM bhakSaNa karavAmAM prANabAdhAne paNa gaNamA. 14 kevA brAhmaNane ApeluM dAna niSphaLa thAya che? caNDasya putrahInasya, dambhAcAraratasya ca / svakarmatyAginazcApi, dattaM bhavati niSphalam // 15 // krodhI, putrahIna, daMbha-juThe DALa-nA AcAramAM prItivALe, ane jeNe pitAnA saMdhyAvaMdanAdi karmono tyAga karela che, evA brAhmaNane ApeluM dAna niSphaLa thAya che. 15vaLI kahyuM che ke paradAraratasyApi, paradravyAbhilASiNaH / nakSatrasUcakasyApi dattaM bhavati niSphalam // 16 // bIjAnI strIomAM prItivALe, bIjAnA dhananI IcchA rAkhanAra, ane nakSatrone batAvanAra-tikazAstra upara AjIvikA calAvanAra evA brAhmaNane ApeluM dAna niSphaLa thAya che. 16 tathA abhyAsIne kahe che ke vedavikrayiNazcApi, smRtivikrayiNastathA / dharmavikrayiNo viSa, dattaM bhavati niSphalam // 17 // he vedAbhyAsI ! vedane vikraya karanAra (vecanAra) smRtione vikraya karanAra, ane dharmane vecanAra arthAt pite trata vigere karI, te nimitte paisA laI bIjAne phaLa ApanAra e je brAhmaNa che, tene ApeluM dAna niSphaLa jAya che. 17 temaja asijIvI maSInIvI, devalo graamyaajkH| dhAvako vA bhavetteSAM, dattaM bhavati niSphalam // 18 // * 15 thI 22 nAradIya purANuM. Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catura 316 vyAkhyAna sAhitya saMgraha, taravAra bAMdhI AjIvikA calAvanAra eTale lazkaranI nekarI karanAra, gaLI vecanAra, athavA lekhana karanAra, dhana laI devanI pUjA karanAra gAmeTa arthAt je AkhA gAmanuM gerapaNuM kare che te, eka gAmathI bIje gAma saMdezA athavA patra ApI vRtti calAvanAra, A vRtti karanArA brahmaNane ApeluM dAna niSphaLa thAya che. 18 vaLI pAkakartuH parasyArthe, kavaye gadahAriNe / abhakSyabhakSakasyApi, dattaM bhavati niSphalam // 15 // bIjA mATe pAka (rasoI karanAra), kavitA karI dhana lenAra, vavane dha karanAra ane abhakSya-lazuna-palAMDu-vigere padArthone bhakSaNa karanAra evA brAhma. ne ApeluM dAna niSphaLa jAya che. 19 ane zUdrAnabhojinazcaiva, zUdrANAM zavadAhinaH / UMcAmunazApi, mavati nim II go | zanA annanuM bhakSaNa karanAra, zonAM zava-muDadAMne dAha karanAra ane vezyA stro tathA tenA jAra purUSanA annanuM bhakSaNa karanAra evA brAhmaNane ApeluM dAna paNa niSphaLa thAya che. 20 brAhmaNone narakamAM javAno sidhdho rasto. vizvAsaghAtinAM caiva maryAdAbhedinAM tathA / parAnnalolupAnAM ca, narakaM zRNu dAruNaM // 1 // vizvAsaghAta karanArA, dharmanI maryAdAne bhedanArA, ane bIjAonA azanuM bhakSaNa karavAmAM lAlupa-lejavALA-evA brAhmaNane dArUNa narakanI prApti thAya che, ema tuM zravaNa kara. 21 tathA- pratigraharatA ye ca, ye vai nksstrpaatthkaaH| ye ca devalokAnnAnAM, bhojinastAnzRNuSva me // 22 // je brAhmaNe dAna levAmAM prItivALA che, ane jeo nakSatrane pATha karanAra arthAt ti zAstrathI nirvAha calAvanArA che. ane jeo devaka-devapUjA karI dhana grahaNa karanAra-brAhmaNanuM anna bhakSaNa karanArA brAhmaNo che, teone narakanI prApti che, ema tuM mArI pAsethI sAMbhaLa. 22 patita brAhmaNanAM lakSaNa avatI kitavaH stenaH, prANivikrayako'pi vA / pratimAvikrayaM yo vai, karoti patitastu saH // 23 // Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricacheda ku brAhmaNa-adhikAra vrata karanAra, kapaTI, cerI karanAra, prANI-gAya, bheMsa, ghoDA, bakarAM-vigerene vecanAra, athavA je brAhmaNa mUrtio-deva vigerenI pratimAo - viya kare che, te brAhmaNa patita che ema jANavuM. 23 tevIja rIte- jIvanAtha parAsthIni, dhRtvA tIrtha prayAti yaH mAtApitropinA so'piH, patitaH parikIrtitaH // 24 // je brAhmaNa AjIvikA sArU mAtA pitA sivAya bIjAnAM asthi-hADakAM-ne mAthe dhAraNa karI tIrthamAM jAya che, tene paNa patita kahela che. 24 manuSyane brahmahatyAnuM pApa, yastu yogarato vipro, viSayeSu spRhaanvitH| tatsaMbhASaNamAtreNa, bahmahatyA bhavennRNAm // 25 // je brAhmaNa yoga-samAdhi-kAne karanAra chatAM sAMsArika viSamAM IcchA rAkhI teone bhegave che, tenI sAthe bhASaNa mAtrathI manuSyane brahmahatyAnuM pApa lAge che. 25 nIca brAhmaNano manoratha. AryA. vigrahamicchanti bhaTA, vaidyAzca vyAdhipIDitaM lokam / mRtakabahulaM ca viprAH, kSemamapica nirganthAH // 16 // laDavaiyAo yuddhanI icchA rAkhe che, vidya leke lekane rogagrasita-gavALo cAhe che, nIca brAhmaNe vadhAre maraNane Irache che, ane jenA hRdayanI ajJAna. rUpI gAMTha chUTI gayela che, evA mahAma kSema ane subhikSa-sukhAkArI cAhe che. 26 lADubhaTTane aneka prakAranI upamA. upajAti. , agastitulyAzca ghRtAbdhizoSaNe, dambholitulyA vaTakAdribhedane / * zAkAvalIkAnanavahirUpAsta eva bhaTTA itare bhaTAzca // 37 // vIrUpa samudrane pAna karavAmAM agatya muni jevA, vaDAMrUpI girine nAza karavA iranA vaja jevA, ane zAkanI paMkitarUpa vanane bALavAmAM agni jevA (puSka zaTha khAnArA) je che te bhaTTa ( lADubhaTTa ) kahevAya che. ane bIjAo bhaTa-laDavaiyA kahevAya che. 27 * 26 thI 28 subhASita ratna bhAMDAgAra. Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 vyAkhyAna sAhitya sauMgraha. catu bhAjana priya brAhmaNAnuM mahAvRSabha sAthe zleSa alaMkArathI nirUpaNu, vasantatilakA. kSetreSu sasyamatibhakSya ciraM mahokSA bhItiM jane vidadhato nijagarjanAbhiH / svajJAtipIDanaparA vigatAnyacintA vimA ivAdya vicaranti parAnnaSTAH | 28 Aja zaraRtumAM dhAnyA sArAM pAkavAthI kSetrAmAM dhAnyanu lAMkhA vakhata sudhI bhakSaNa karIne peAtAnI garjanA ( egdhA ) nA zabdethI lekamAM bhayane utpanna karavAvALA, peAtAnI jJAti-nAnA AkhalA vigere-te pIDA karavAvALA ane 66 dakSiNe cakavAme trizula " AvA cihnavALA hovAthI DakhA vageremAM purAtA nathI tethI khIjI cintAthI rahita evA mahA sAMDhA mIjAnA annathI puSTa thayelA brAhmaNNAnI mAphaka vicare che. uparanA vizeSaNA brAhmaNeAmAM ghaTAve che ke-Aja zraddhapakSa hovAthI yajamAnAnA dharma kSetrAmAM lADu pAyasa vigere annanuM lAMbA vakhata sudhI bhakSaNa karIne leAkamAM peAtAnI ganAethI bhayane utpanna karatA, peAtA nI jJAtine pIDA karavAmAM tatpara ane gharamAM bhejanAdinA kharce na heAvAthI bIjI cintA rahita arthAt cintA vagaranA parAnnatha puSTa thayelA brAhmaNeA vicare che. 28 bhikSuka brahmaNanI bAra prakAre kuzaLatA zArdUlaviRti.-( 29-31 ) uccairadhyayanaM purAtana pIbhiH sahAlApana, tAsAmarbhakalAlanaM patinutistatpAka mithyAstutiH / Adezasya karAvalambanavidhiHlekha kriyA, horAgAruDamantratatraka vidhibhikSorguNA dvAdaza / 28 / uMce svare bhaNavuM, junI kathA kahevI, sromAnI sAthe vAtacIta karavI, temanAM khALakAne la!Da laDAvavAM, srienA patinAM vakhANa karavA, temanI raseAinI kiMmaghyA stuti karavI, temanA hukamanu hAthavaDe uThAvavu', paMDitapaNu tathA lekha kriyAmAM kuzaLapaNuM batAvavu', ane heArA garUDI maMtra taMtranA vidhi jANavA e khArakSuikanA guNa che. 29 teonuM nitya karma prAtaHkSAlitalocanAH karatale caJcalavitrAGku stattatsthAnanivezitordhva tilakA zailAntabaddhAkSatAH Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parida brAhmaNa-adhikAra. 319 ko jAnazca mRto'yavA mRtatithiH kasyAlaye vartate, cetthaM harSazaryutAH pratidinaM dhAvantyaho bhikSukAH // 30 // prAtaHkALamAM AMkhe pANIthI sApha karyA pachI hAthamAM dabho athavA durvAnA aMkura rAkhI, za 2nA te te gya bhAgamAM urva (ubhuM) tilaka karI ane vastranA cheDAmAM cekhA bAMdhI "Aja keNa janmyo che?" "Aje kaNa marI gaye che? " athavA "Aje kene ghare maraNa tiyi che"? e pramANe hajAragaNe AnaMda pAmI, aha ? hamezAM bhikSuko doDe che. 30 kullAhmaNonA lakSaNone bahAne darbhanI ceSTAonuM uprekSaNa pANau tAmraghaTI kuzaH karatale dhote site vAsasI, bhAle mRttilakaH sacandanaraso nyastaikapuNaM ziraH / * dUrAkSiprAdAgatiDhataravyAzliSTadantA giraH so'yaM vazcayituM jagadbhagavato dambhasya dehakramaH // 31 // eka hAthamAM tAmraghaTatAMbaDI bIjA hAthamAM darbha ane dheyela evAM be vacce, bhAla-kapAlamAM candananA rasavALuM mRttikAnuM tilaka, ane mastaka upara eka kula tathA dUrathI utAvaLA pagavALI gati, majabUta rIte dAMtene dabAvIne azuddha prAya evI vANI, te A bhagavAna damane deDakrama mithyAoLa kubrAhmaNanI ceSTAone bahAne karI jagane chetaravAne pravRtta thayo che. 31 punaH kuhmANanA daMbhanuM vizeSa pheTane. adharA. pIThIprakSAlanena kSitipatikathayA sajjanAnAM pravAdaH, mAtItvAddhayAma kuzakusumasamArambhaNavyagrahastAH / pazcAdate nimajjatpurayuvatikucAbhogadattekSaNArdhAH, prANAyAmApadezAdiha sariti sadA vAsarANi kSayanti // 3 // prAtaHkALane pATalAonA kSAlana kamathI, rAjAonI vAtathI ane sarjana, nA maheTA vAdathI vyatIta karIne tyAra pachI ardhI pahAra darbha, puSpo vigere levAmAM vyatIta kare che, ane tyArapachI madhyAhna saMdhyA vakhatanA prANAyAmanA bahAnA thI nadImAM snAna karatI puranI strIonA stane tathA zarIramAM ardha kaTAkSathI kudaSTi karavAvALA A brAhmaNe sadA traNe vakhata teo nadInAM divaso gALe che. 32 " Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. * brAhmaNa bhaTTA, nita lADunuM gADuM have nahi cAlaze, bhikSA vRtti, bhuMDAmAM bhuMDI gaNi dhadheA jAlaje. tuM mAgI khAya capaTI capaTI, tane lAja nathI paDatAMja laTI, tArU DahApaNu rAkha badhuM dapaTI,brAhmaNu bhaTTA. mara mAta anelu' bahuM khATu, paNa tuM na gaNe meATu' cheTuM; tArU tA cita lADumAM cAMTayuM. brAhmaNu bhaTTA. tu' leAhi keALiyA bhUkha bhare, naddhi aMta kALa lADUthI Dare, tane kema zikhAmaNu asara kare, brAhmaNa bhaTTA tana tArUM harAma thayelu che, vaLi mana vidyA vaNu melu che; tane samajAvyAnu` na se' luM che, brAhmaNa bhaTTA. tuja dADha gaLyAmAM saLakI che, tethI temAM prIti vaLagI che; paNa nItithI e aLagI che, brAhmaNu bhaTTA bahu dina dhUAta khAdhu pIdhu, kahi "svasti prasana " sIdhuM lIdhuM; have khasakara bahu sArUM kIdhuM, brAhmaNu bhaTTA. tane hAtha pageA prabhue ApyA, nAtha bhAgi paDayAM nathIre kApyA; thi mATA karI tamane thApyA, brAhmaNu bhaTTA. nathi lAbha tane paNa bhikSAthI, zrImata na kAI thaye. AthI, garibhAi sadA thai che sAthI, brAhmaNa bhaTTA. caMDALa taNA dhaMdhA sArA, paNa tethI bhuMDA che tAro; upadeza vicArI ne mAre, brAhmaNu bhaTTA bahu prajA vadhI paDI viprataNI, sAe grahi gurUpadanI karaNI; ethI aDacaNa emAM AvI ghaNI, brAhmaNu bhaTTA. jIja jajamAnA ne gora ghaNA, paNa udyama na kare sajA; tethI ra'ka paNAmAM rahi na maNA, brAhmaNu bhaTTA. mahArAja paDayuM che nAma have, te kevaLa brAhmaNu mUrkha thave; jANe AvyA avatAra nave, brAhmaNa bhaTTA vidyA che tAro kuLa devI, te samaya pramANe tuM sevI; meLava paDhI paoNMDita jevI, brAhmaNu bhaTTA tuM pUrva jane jo sa'bhArI, RSivara vidvAna hatA bhArI; mara mUDha peTa pALImArI, brAhmaNu bhaTTA. te nAma benke brAhmaNu kerU', tu' thaye| kAMkarA maTi merU; kIdhA ALasa bhramane bherU, brAhmaNu bhaTTA. che subheAdha ciMtAmaNi, Teka 33 34 35 36 37 38 RHAMPORE 39 40 41 42 43 tu 44 45 41 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda ku brAhmaNa-adhikAra 322 brahmava taNe tuM taja phAMke, baLi marate thI bhaNIne bAMke; nahi vallabha vALa thaze vAMke, brAhmaNa bhaTTA, 47 lebhI brAhmaNa bhAvanagaramAM mAdhavajI bhaTa karIne brAhmagu rahe che. zAstrAnusAra pi tAne dharma zuM te kAMI samajane nahIM. jarA vAMcatA lakhatAM nAnapaNamAM zIkhela, te paNa bhAgyane bhUlI gayela hatuM. pite besIne vAcALa hovAthI mAnI lIdhuM ke vidyA bhaNavAthI vizeSa zuM che ? bhaNelA ghaNA bhUkhe mare che, vedIA Dhera jevA hoya che. AjakAla hajAre brAhmaNo navI navI yukti karI bhIkha mAgavAnuM laI beThA che, te karavA ApaNe kyAM kama hazi bAra chIe? ApaNe te dhaMdhe Izvara salAmata rAkhe te basa che? bApadAdA nA panA ema bhIkha mAgI marI gayA, temane kAMI ane DacaNa paDI nathI, te Apa | je yAne aDacaNa dAnI paDavAnI che, mATe bhavAnI mAthAkUTa keNuM kare. evA nizcayathI teNe pitAne maLelA brAhmagunA amUlya avatAranI kharekharI pharajo samajI kAMI sArthaka karyuM nahIM, paNa pitAne vaMza paraMparAne vArasAmAM utarelA bhIkha mAgavAne dhaMdho zarU karyo, ane temAM ghaNuM akkala deDAvI yukti karI te vAcaka nIcenI hakIkatathI jANI ajAyaba thaze. . "bhIkha ne bhAre te savArane sAra" e kahevata anusarI bhaTajI savAranA uThe tyArathI te daza bAra vAgatA sudhI, hAthamAM vaTaleI sAthe gharoghara bhaTakavuM zarU kare. pATha pUjA, saMdhyA vaMdanAdi pote jANatA hoya te darekanI ? vakhata pa2 navAyuM te bhale, nahitara vagara nA hai paNa bhasma bhusI yA TIlA TabakAM karI nIkaLe, purUSa karatAM strI vargamAM tenuM vadhAre phAvatuM. koIne dharmAtmA te koIne gabrAhmaNa pratipALa, keIne savarIbAI te kaIne mIrAM bAI, koIne annapUrNA, to koIne mahAlakSmI, vagere umadI upamA ApI pulAvI paTAvI puSkaLa loTa, dALa Adi ghera lAvate; A savAranuM tenuM nitya karma hatuM. saMkrAMtinuM parva AvavAnuM hoya tyAre ATha divasa AgaLathI ne ATha divasa pAchaLathI bhaTajI gAmaDAmAM mAgavA nIkaLe. "saMkrAMta punya parvaNi" nA lAMbA sAdathI kheDUtanA khaLAM gajAvI mUke, savArathI sAMja sudhImAM traNa cAra gAmane pherI pharI, be tragu maNa dANAne kothaLA bharI, majuranI peThe mAthe upADI ghera lAve. khuda saMkrAMtane divase zaheramAM mAgavA nIkaLe, kemake zaheravALA te parvanA divaseja Ape. zaherane badhA gAmaDAmAM pharI zakAya nahIM, jethI pakA brAhmaNe saMkrAMtanuM pUMchaDuM lAMbu karI dIdhuM. na ja kautukamALA. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3rara vyAkhyAna sAhitya saMgraha. caturtha baLeva Ave tyAre bhaTajI rakSA baMdhanathI ( rAkhaDI bAMdhI) bIjAnAM duHkhakApavAne paragaju thaI paDe. savArathI sAMja sudhImAM ghare ghara ane uMbare uMbarA pharI vaLe. gharanAM nAnA moTAM strI purU tathA haiyAM chokarAne rakSA baMdhana kare eTaluM ja nahiM, paNa khaDIyA, kalama, detaNIarUM, rajIyAM, copaDA, gheDIyA ane DherAM DhAkharane paNa rAkhaDI bAMdhavA cuke nahi. tenuM kAraNa ke kAMI paNa karatAM gharadhaNI khuzI thaI, dAza yA pAI paisAnI dakSINu ape. e rIte rakSA baMdhananA kalyANakArI kAma sArU bhAIbaMdha, deddAre, oLakhItA, jeelA, sAMbhaLelA, ne chevaTa rastAnI jhapaTamAM AvatAnI hAjarI lIdhA vagara cheDe nahi, besatA varSane roja pazuM teja mu. jaba AzIrvAda ApavA nikaLe. AthI karIne bhaTajInI thayela oLakhANuM kadAca ApaNe bhUlI gayA hoIe, paraMtu A tahevAra upara te te khasusa karIne yAda lAvI darzana Apeja Ape. AvI bhaTajInI vartaNUkathI keTalAka kaMTALelA lokoe AkhI brAhmaNanI kemane "brAhmaNabhAI mAge ne bhagave ema prasiddha rIte kahevA mAMDayuM, je ke sarva tema hotA nathI. A varSanA amuka bhAgamAM eka vakhata TelIA bhaTa banI Tela nAkhavA mAMDe. zi. yALa hoya te DagalAnI Tela nAMkhe, lAMbA sAdathI "TelIA bhaTanI Tela che. dAtArane mana sehela che; Dagale Dagale thAya che, ziyALa vahI jAya che, Dagale Dagale pILA paTI te Dagale bhaTe peheryo nathI; Dagale Dagale rAtI kera, te Dagale paheryAne keDa." evA evA lAMbA ghAMTAnA kAna phreDanArA, tathA je sAMbhaLI rotAM chekarAM chAnAM rahe ne UMghatAM jAgI uThe, tevA avAjathI 5rahelI ne pAchalI rAte zaheramAM sAda pADe, keTalAka divasa tenI Tela thAya, eTale zerInA ke zeTheranA mukhya mANase baraDe karI bhaTajInI vAMchanA mujaba DagalA ke bIjI cIjo pUrI pADe. keI vakhata kaMkunA cAMdalA karI rUpIA meLavavAnI Teva kare. eka thALImAM zera deDhazera kaMku laIne je mANase rastAmAM maLe temane cAMdale kare, ne ghera ghera pha. rIne cAMdalA uparAMta gharanAM bAraNunI sAkhe kaMkunA thApA mAre. ema be cAra ma. hinA pharaphara karI, chevaTa tamAmane kaMTALo Ape. nA kahe te mane nahi, te pitAnuM kAma kare ja jAya, chevaTa dakSiNanI ugharANuM zarU kare. dakSiNamAM rUpA nANuM je. Ie! ghaNuM dahADAnI mahenata ma Te te vagara te cAle kema? vaLI ATalA divasa te muMge meDhe cAMdalA karavAnA hatA, paNa have te bIjI yukti karavI joIe; tethI keIe kharekharUM ApyuM hoya, yA na ApyuM hoya, te paNa labA ghATAthI "eka rUpIo bothaDabhAInA gharane AvyuM che, kAzI kSetramAM vALe che; aDadha rUpo kAlAbAe Apyo che." Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. ku brAhmaNa-adhikAra. kara) e pramANe bUma pADe. AvI rIte besIne bIjAone tema ApavA lalacAve che. jazanA bhUkhyA mANaso puNya te zuM, e vAta samajyA vagara ne potAne jaza gavarAvavA khAtara Ape, bhaTajIne je maLe tethI vadhAre paDatuM belI AkhA gAmamAM ApanAranI nAmanA gAya A rIte thoDA mahinAmAM keTalAka rUpiAnI upaja karI nAkhe. koI vakhata bhaTajI be cAra sAtrita karI cuMdaDI karI kaMku, nALIe 2, nADAchaDI, trizULAdi laI paragAma nIkaLI paDe. gAma vacce jaI thALI pITI leko ekaThA kare. parAM mANaso bhegAM thayAM ke eka jaNa cAdara oDhI dhUNavA mAMDI, sAkSAt bahucarAjI mAtAjI AvyAne DALa batAve. tenA sAtrite "dhanya mA, dhanyamA nA avAja vacce mAtAjI AvyAnI nizAnIo mAge. eTale mahemAMthI nALIe2, kaMku, nADAchaDI vagere kADhI Ape. AvI rItanA dekhAvathI bheLA leke dANA, duNI, pAI, paise, dIvAnuM ghI vagere mAtAjInI AgaLa hAjara kare te laIne cAlatA thAya AvI rItanI aneka yukita bhaTajIe karavA mAMDelI, tethI pAse theDI muDI thaI tenAM be khetare lIdhAM, vyAje rUpIA ApavA mAMDyA tenI upaja paNa AvavA lAgI, paNa bhIkhArI bhaTajIne jIva te kavacitaja bhIkhArI maTe, emAM navAI nahi, tenI sAbItI nIcenI hakIkta vAMcanArane batAvI Apaze. bIjA brAhmaNe bhaNI kathA karatA hatA, te joI bhaTajIne pastAvo thavA lAgyA tethI dhIre dhIre abhyAsa karavA mAMDaye. thelI mudate kathAo vAMcavAnuM khokharUM jJAna thayuM ke pitAnI A5 buddhi ane vAcALa zaktithI kathAo vAMcavI zarU karI. koI vakhata koInA ghera, te kaI vakhata zerI ke maMdiramAM vAMce, temAM paNa kathAnI kharI khubI sAMbhaLanArAo samajI zake che ke nahI, ne tene hetu pAra paDI zake che ke nahi, enI te darakAraja zuM kAma hAya ! phakata leke raMjana thaI khaDakhaDa hase che ke nahi, e upara mukhya bhaTajInuM dhyAna jatuM hatu; tethI "kathA tyAM vAta" hovIja jeIe, ema kahI ADI teDI saMsAranI mAyA ne viSayanI ramujI vAte, kira vigere vakhate vakhata kahevA mAMDe, te sAMbhaLavAne ghaNuM leke khuzInI sAthe ekaThA thAya. kathAmAM bhaTajIne jamavAnuM kahe tenA jamaNunI hakIkata kahetAM mIThuM maracuM bhabharAvI padyanA AkAramAM meTuM jaDIgaLa karI, gAI batAve, eTale bIjAo turata pitAno jaza gavarAvavA mATe jamavAnAM netarAM uparAupara Ape jAya. chevaTa kathAnI pUrNa huti thatAM sudhImAM bhaTajI keTalAka dANA, lugaDAMlattAM, vAsasakusaNune rUpIAdi pedA karI le. ja atizakitavALuM-ga5 bhareluM padya Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka24 . vyAkhyAna sAhitya saMgraha caturtha A rIte bhaTajI pite paisAnI sArI muDI ne sthAvara mIlakatane ghaNu thayo, * paNa dhaMdhe te bhikSAne ne bhikSAno rAkhe gaye. jAhera vAtacita ne sarakAra darabAramAM paNa prasiddha rIte bhikSAne dhaMdheja calAvye jAya. e vAtanI kAMI lAja ke zarama lelekhave nahI. eka vakhata korTamAM bhaTajhanI keie sahitI ApI samansa kaDha , tethI kerTamAM hAjara thavuM paDyuM. tyAM AgaLa tema dhaMdhe pUchavAmAM Avyo ke bhikSAvRttine bedhaDaka rIte lakhAvyo ne sAhedI te khare kharI pUrI. mULa kATe te bhaTajInA bhIkhArI dhaMdhAno khyAla nahI lAvatAM te sAhedI upara vajana rAkhI phesale Ape. te kAmanI chevaTa apIla hAthakeraTamAM thaI. vidrAna jaDaje bhI. khArI bhaTajInI sAhedI upara moTI TIkA karI tenA balavAne nIce nI koTe vajana ApyuM hatuM te bhUla TharAvI bhIkhArI sAhedI upara bharose nahIM rAkhatAM nIcenI kerTane TharAva pheravyo. A uparathI vAMcanAra e dhaMdhA nI keTalI AbarU te samajaze? eka vakhata bhaTajIe vevanA maMdiramAM zrImad bhAgavatanI saptAha mAM hatI. tenI pUtine roja keDIlA vaiSNae mahArAja sAhebane hAthI pUratA sAja sahita mAgI ANuM, bhaTajIne hAthI para besADI ghera mUkavA ca thA. zrIkAMta vaiSNae vastrAlaMkArathI bhaTajIne rAjavaMzI jevA banAvI dIdhA hatA. AgaLa DhAla, trAMsa, nagArAM vAge jAya che, sevakanAM TeLAM cAlyA jAya che. vacce vacce uDatA gulAbathI AkAza rAtuM thaI rahyuM che. pAchaLa bhAvika strIe izvara vivAhanAM gIte madhura rAgathI gAya che, temAM bhaTTaNI paNa cAlI Ave che. evI aneka tarehanI zobhA thaI rahI che. cAlatAM cAlatAM varagheDe zAkapIDa AgaLa AvI pahoMcyuM; tyA AgaLa eka gRhastha dharma dAkhala bhULa vaheMcate hA, ne brAhmaNa sAdhune akeka mULo Apane hatuM, te joI hAthI para beThela bhaTae jANyuM ke, "mAgyA vinA mA paNa pirasatI nathI" te bethA vagara rahetI nI cheDate zuM khabara paDaze ke A brAhma che, tene mULa ApuM ? are! tema thayuM te mULa che to! "masta ke mUkI kele jesI maja" AvavAnI nahi ! aho jIva! Ate ThIka nahi, ema dhArI tukta lAMbe sAthI sAthe, te levA bhANa ubhI rahI e vakhate eka paradezI kavi bhaTajInI svArI jevA ubhe hato, te apAra sudhI bhaTajIne mATe jamInadAra ke sarakAra jAgute ha, paNa teNe meLo mAge, tethI samaye ke A kaI lebhI ane bhikSuka che. tene ghaNe phiTakAra Ape, ane bhaTTANuM je mULa letI hatI, tenA pratye kahyuM ke. kaMthaDo kuMjara caDha, kanaka kaDade hAtha; mAgyAM mukta phaLa maLe, (paNa) bhikhane mAthe bhaThTha." Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda vajrabhAvanA--adhikAra. e phiTakAranI kAMi darakAra na karatAM bhaTTANI mULA lai cAlI gai. iti. A pramANe kubrAhmaNanuM svarUpa darzAvI A kubrAhmaNa adhikAra pUNu karavAmAM Ave che. zya vamAvanA-sAMdhAra, vyavaDA-dhama agara tema sRSTikramanu baMdhAraNa niyamIta samAnya ane dirghadaSi buddhigamya bhAvanAyukata vAtAvaraNAnA AMdre lanAmAM evuM teA utkRSTa ghaDAya rahe che ke e kramanA virUddha raheNI karaNI karana ra sRSTinA niyamanA bhaMga mATe zunhegAra gaNAya che. eTaluMja nahi paDyu tevA virUddha nathI sAmAjIka pragatimAM te pAchaLa paDI jAya che. A saghaLu chatAM prakRtinI ghaTanA ekaja prakAranI hAi zakatI nathI. AtmAnA bhagyAbhavyapagAthI agara teA nikAcita karmoMnA cege aneka AtmAe evA paNa heAya che ke jevuM dRSTikhIdu tiA bhAve kArya kare che; sarala mAne kaDIga ane muzkela pathane sarala samajI nis tara duHkhI thavA pAme che. A bhava ane parabhavanuM bagADe che, chatAM paNa tenI muLa vakra prakRti jevIte tevI eka sarakhI virUddha ja dizAe vahuna kare che. TuMkamAM jema bIjA vRAnA padghatrita thavAthI javAJA zuSka thAya che tema AvA vakrAtmA pArakA sukhe duHkhI thAya che. ane jema ghUvaDa peAtAnI caturaidrinA haka hetuthI rAtrIne divasa ane divasane adhakAra samaje che, tema AvA vakra ( jhaDa ) buddhitA purUSa! anyanA kArya temaja vata nane judIja dRSTithI tue che. ane temA vakra vanathI AghAta pAmavA chatAM paNu tA parA magara ghere te carA nA mukhya vicArane vaLagI rahe che. AvA vAtmAnA svarUpane ALakhAvavA ane tevA bhAvathI kheMcI zakavA mATe A vakrabhAvanA adhikArano atre AraMbha karavAmAM Ave che. 66 parA ,, vartanamAM vabhAva. anuSTup. dUto vAcikavismArI, gItakArI kharasvaraH / gRhAzramarato yogI, mahodvagakarAstrayaH / / 1 / / dUtanuM kAma karanArA jo hu eTalake tathA chetaranArA hAya, vai hAya ane gabhanA svara ( rAga ) jevA ravara heya, cegI heAya ne gRhazramI ( strI putrAkrikamAM protivALA ) haiAya. AvI rIte upara kahelA traNe purUSo mATA udvega karanArAe che. 1 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + + 1 36 LyAkhyAna sAhitya saMgraha.. caturtha vaka prakRtinuM svarUpa. vasantalmikA. dhatturakanTaka phalapatirodhabudhyA, vairaM vRthaiva kuruSe panasena sArddham / santo hasanti na bhajanti ca cetasA tvAM, bhrAntA bhavanti puruSAstasevanena // 2 // he dhatUrAnA kAMTA ? tane je phaLa utpanna thatAM nathI temAM kaNasane doSa nathI ke tuM phaNasanI sAthe mithyA vera kare che. kAraNa ke DAhyA purUSa prItithI tArI sevA karatA nathI, eTaluM ja nahIM paNa tArI ulaTI mazkarI kare che, kAraNa ke tArUM sevana karavAthI manuSya gAMDA thAya che. 2 vakabhASinuM draSTAMta. muMdrAmAM eka ADekhAM karIne mikhAM hatuM, tene evI te vicitra Teva hatI ke kaI pUche to tene javAba sIdhI rIte sAmA mANasane Ape nahI. miAnA lAbhanI vAta pUchavAmAM Ave tene paNa eja javAba Ape, te bIjI vAtane ADe javAba Ape emAM navAI zenI? tethI banatAM sudhI tene kaI bolAvatuM nahIM. eka divasa dhIrajarAma tathA sUryarAma karIne be paMDita mitrone paraspara vAda thaye, temAM dhIrajarAma kahe ke je ApaNe bhalAIne naramAzathI vartIe to se mAsuso ApaNI joDe temaja te te bAbatamAM je mANasa bIjA mANasane vAMka kADhe che te temanI bhUla che. sAmo mANasa ADo cAle tenuM kAraNa ApaNeja ApaNuM taraphathI ApeluM hovuM joIe e nyAyazAstrane khAsa niyama che." bIjA paMDita sUryarAme kahyuM ke "Apa kahe che te niyama che kharo, paNa e sarvene lAgu paDe tema nathI. keTalAka mANase nA svabhAvaja evA hoya che ke bhalAI ne naramAzathI tenA sAthe vartIe te paNa te te sAmene sAmo thayA kare che. kahevAya che ke bAra gAue bolI badale, tarUvara badale zAkhA buDhApaNAmAM keza badale (paNa) lakhaNu na badale lAkhA. A rIta dhIrajarAmane gamI nahIM. tethI enuM samAdhAna karavA baMne eka jagee beThA, tyAM AgaLa AkhAM mIyAM nIkaLe. tenI sAthe pitAne chokaro AMgaLIe vaLageluM hatuM. miAne joIe sUryarAme vAtacIta karavA mAMDI. sUryarAma-jamAdAra sAheba salAma che salAma? miyAM-(sAmuM joIne manamAM ) salAmavAlA kenahaya? (moTethI) bela kayA, kAma he kucha ! * ketukamALA. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda vajrabhAvanA--adhikAra. 327 sUryarAma--kAma te zuM? tame ghaNA divase Aja dekhAyA tethI AnaMda thaye ne tamane ekalAvyA, miyAM--ma' te sApa dina ga ume phIratA huM era tumaku dekhatA huM, lekIna tuma AMkha khaMdha karake calatA DAga te kIsa tarehase' hamaku dekha zake? sUryarAma--A chekarA AMgaLIe vaLagelA te Apane che ? mimAM--subhAna annA ! humerA naDui te kayA tumerA hai ? sUrya rAma----ghaNI khuzInI vAta ! AvA meATA dIkare che, paNa tenu' zarIra ghaNuja namaLu che, te tene A ziyALAmAM kAMI pAka ke davA khavarAvA tA zarIra 34 thaze, mi--acchA ! mara suka sukke laDI hA jAyagA ! tere ce bhAtakA kyA kAma haya ? sUrya rAma--jamAdAra sAheba, ame te tamArA chekarAnA bhalAMnI khAtara kahIe chIe. te zarIre sArA thAya ne izvara tene seA varSanI AvaradA Ape ema ameA icchIe chIe. mi--kayA tumere kahenese jIgAnI lakhI hAtI huya ? idhara mAra DAlIe ! terA caDhe te sUryarAma--mIma, tamArU nAma zuM ? huM bhUlI gayA chuM, te kaheAne ? miyAM--tere kayA kAma haya ? cala nahIM kheAlatA. sUrya rAma--are bhalA mANusa ! mANusa mANusanI sAthe vAta karIne pUche, temAM tame ADA javAba zAmATe kre che ? miyAM--( ati kreSa karIne ) bhalA kiku` kahetA huya ? hama te bhalA nahi lekIna khurAja hraya ! dekha, amI hamaku pUNegA te| mAra DAlu'gA ! eTalAmAM eka TaTAkhAra bhagalebhagaDa jatA hatA, tene saMbhaLAvavA sArU sU rAme miAne kahyuM ke " tame amane te ADA javAma Ape che ne vaLI mAravAnI dhamakI Ape che. tA yA ! have A bhagalA bha'gaDhane kema pAMsare javAma Apaze ? miyAM--uskA khAvAkI kayA paravA huMya ? usse hama DaranevAlA nahi, Isku teA kayA, lekIna iskA khAvAku' bhI aisA javAkha deve ! bhagaleAbhaMgaDa A vAta sAMbhaLIne samajyuM ke mane kAMika sIAMe kahyuM, tethI pUchavA lAgyo ke " kema sImAM, mane kaheA che ? " Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. thatu miyA~bahu! tuma te kayA, lekI tumerA AvAse' bhI kIyA jAya. huma DaranevAlA nahIM vAhI dusarA mAtA! tumaku kisa sakhama naddhi kehe zake ? 328 bhagalAbha gaDajamAdAra, javAdene, tamArU nAmaThAma te me' kAMi lIdhu nathI, ne nakAmA sAmA thae dA te emAM mAla nihu vakhata para mArA jevA kei maLyA te vAMse halakA karaze. mi--tuma kayA mAranevAlA ! terI tAkAta kaya huya eka para gIrA dau'gA ! terI marajI haiAya te AjA. sAme jamIna bhagalAbha'gaDa--ThIka, AvI jAo. ema kahI kha'ne vaDhI paDayA. miAMe keTaleAka mAra khAdhA. tyAre narama paDayA, mANusA AvI paDeAMcyAM temaNe bannene jUdA pADayA, AthI sUryarAmanA kahevAnI dhIrajarAmane khAtro thai. A pramANe vakra prakRtinAM eLakha mATe kahI A adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. vratabhaGga doSa-adhikAra, 46_ vrata A zabda bhinna bhinna vyaktime!mAM caritra, sadAcAra, zIla vagere pavitra AcaraNethI prayAjAya che. te vratanA khIne evA paNu artha thAya che ke, amuka karela pratijJA-niyama vagere, eTale banne rIte atha karatAM vrata zabda ghaNI mahattA vALA che. tethI te sadAcaraNurUpe sadA pAlana karavA cegya che ane pratijJArUpe svI kArela hAya tA tenuM paripAlana bahuja premathI zraddhA pUrvaka karavuM joie. eve khIo uddeza che. strIe vivAha vakhate karela pratijJAnI khAtara karmAnusAra svAmInuM bharaNu thAya te yAvatjIvita vaidhavya pALe che, tema itihAsanA bhAgamAMthI ema paNa sAMbha LavAmAM Avyu che ke hajArA vIranitA sAdhI eme peAtAnA zILa dharmanI khAtara agnimAM paDI peAtAnA sauttama daiDune bhasmIbhUta karela che. AvI rIte trata (zIla) nI mahattA aneka zastramAM che te sunna mahIye jANe che, chatAM keTalAka bahula sa'sArI jIvA te mahAna baMdhAraNane visarI jai vratanI mahattA na samajatAM akhI elyA AkhI phAka' nA nyAye vrata bhaMga karatA jovAya che. AvA durAtmAnA varUpane oLakhAvavA ane tevAthI bacI javAnA adhyayana mATe A vratabha'ga dASa adhikArane atre AraMbha karavAmAM Ave che, Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paripada tabhaMga deza-adhikAra 39 vatanI daDhatA. AryA. varamaggimi paveso, varaM visuddhaNa kammuNA maraNam / mA gahiya vvayabhaGgo, mA jIaM khaliasIlassa // 1 // vizuddha manuSya agnimAM praveza karI maravuM te uttama che. pANImAM marjana karI maraNa pAmavuM te paNa uttama che. paraMtu vrata-suzIla-ne bhaMga tathA nIce jIva. na nakkI uttama nathI. arthAt vrata bhaMga karIne jIvavuM sAruM nathI. 1 tratahIna jIvananI gaNanA 3ijhAti. garbhevilInaM varamatra mAtuH, prasUtikAle'pi varaM vinaashH| asambhavo vA varamaGgabhAno, na jIvitaM cArucaritramuktam // 2 // mAtAnA udaramAM choDa thaIne rahevuM athavA garbhamAMja gaLI javuM sAruM che, ane janma thatI vakhate ma2NuM pAmavuM paNa uttama che ke na janmavuM sAruM che, paraMtu azuddha cAritra-AcArahIna evuM dehadhArI prANInuM jIvana sArUM nathI. 2 utkRSTa AbhUSaNa, upendravajrA nirastabhUSo'pi yathA vibhAti, pavitracAritravibhUSitAtmA / anekabhUSAbhiralaGkato'pi, vimuktavRtto na tathA manuSyaH // 3 // jema bhUSaNothI zaNagArela na hoya te paNa vizuddha cAritra-sadAcaraNathI vibhuSita AtmAvALe purUSa zebhe che. tema aneka bhUSaNethI vibhuSita karelo hoya te paNa pavitra bAcaraNathI rahita e manuSya zobhate nathI. sadAcaraNanI AvazyakatA. zivara. varaM zRgotsaGgAdguruzikhariNaH kApi viSame, patitvAyaMkAyaH kaThinadRSadante vigalitaH / Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha varaM nyasto hastaH phaNipatimukhe tIkSNadazane, varaM vahnau pAtastadapi na kRtaH zIlavilayaH // 4 // moTA parvatanA zikharanA-utsaga-khoLAmAMthI koI paNa viSama sthAnamAM A dehane pADIne kaThina zilAonA antamAM cUrecUrA karI nAkhavo te paNa sAruM, tathA tIkSaNa dantavALA sarpanA mukhamAM hAtha nAkho te paNa sArUM, agnimAM paDavuM te paNa sArUM, paraMtu zILa-sadAcaraNane nAza karavo te sAruM nahi4 A pramAne vratahina jIvatavyanI niSphaLatA darzAvatAM A adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. graMtha saMgrahitA gIti, vinayavijaya muninAyaM caturya pariccheda evamatrava saGgrathitaH sugamArtha vyArakhyAtRRNAM mudesadAbhUyAt vinayavijaya munie A (vyAkhyAna sAhitya saMgraha) graMthano caturtha pari. cheda vyAkhyAna karanArAonI sugamatA mATe saMgrahita karyo che, te sadA vyAkhyAna karanAra sAdhu tathA sAdhvIo AdinA AnaMdane mATe thAo. caturthapariccheda paripUrNa. ( Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama pariccheda. kusAdhu adhikArathI sAdhunA kulakSaNeA ane tene sudhAravAnA prasa'geA mATe kahevAyuM che, paraMtu jemanI prakRti ja kevaLa adhama AcaraNAthI yukata hAya che, tevA durjana manuSyeAnA kuvana ane rItabhAtathI sAvaceta rahevAnI jarUra che. mAvA durAtmA prAyazaH peAte patthara samAna vajanadAra hAvAthI niraMtara DukhatA ja rjAya che, eTaluM ja niss paNa saratacukathI je sahaja samAgama thavA pAme teA tenA sa'gati dveSathI paNu durgaMdhanA pAsa lAgI jAya che. e te svAbhAvika che ke sADA traNa hAthanI kAyAnA dareka bhAge sArA ane niraMgI chatAM jo temAM khoMdumAtra saDo thavA pAme te krame krame te AkhA zarIne bagADe che ane chevaTa detune cekasa vakhate AtmAthI vikhuTA paDavu. paDe che. ATalA mATe AvA saheja paNa saDathI khacavA ane tene cepa na lAge tema sabhALathI nirdeLa karavAne jema ApaNI pharaja che, tema durjanathI khacI tevA duSTatAnA cepa na lAge tema tenuM kalyANa karavAne banI zake teTalA mATe dunanI eLakha ApavA tevI kusaMgatinAM phaLa samajAvI tethI sAvadhAna rahevAnI sulabhatA khAtara e adhikArAne pacama paricchedamAM guMthavAmAM AvyA che. durjananindA - adhikAra. - jagamAM sujaneA karatAM vaMcaka evA durjana manuSyeAnA sveTA bhAga che ane teeAnA saMgamAM anna leke peAtAnI bhulathI sAtA jAya che. te duna kAne kahevA joie, temanu' jene jJAna nathI te turtaja tevAnA ADaMbaramAM sAI jaI pAtAnA aneka janmeAmAM karelA puNyane nAza karI A leAkamAM paNa aneka duHkhA bhagavI paNiAme nakamAM paDe che. dunA peAtAnA prapaMcamAM anna leAkeAne tA phasAvI de che, eTaluM ja nahi paraMtu je apanna purUSa tenA sapATAmAM Ave Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phakara vyAkhyAna sAhitya saMgraha. paMcama te tene paNa pitAnI prapaMcajALamAM ekadama bAMdhI le che, eTale jagatanA sujha mAnavee tevA baLa purUthI barAbara pitAne bacAva karI ca lavuM. paraMtu duje. nothI bacavAmAM prathama te A manuSya sujana che ke ? durjana ? A bAbata je jANavAmAM Ave teja manuSya temAMthI bacI zake. mATe te durjananI pichAna ApavA sArU A adhikArano AraMbha che. A adhikAramAM candramAM ne 27 mA lekamAM durjana tarIke jaNAvavAmAM A vela che ane ra7 mA lekamAM sujana tarIke jaNAvavAmAM Avela che te mATe kahe. vAmAM Ave che ke kavi pite dareka padArthanA guNone grahaNa karI sujanamAM ghaTAve che. ane teja padArthanA dene gaNAvI durjanamAM ghaTAve che, eTale dareka vastuo guNa deSathI yukata hovAthI tema thaI zake che eTale eka lakSathI eka padArthane durjanamAM ghaTAvyA tethI te durjana tulya che ema dhAravAnuM nathI kAraNa ke temAM bIjA saTTaguNo che, tethI tene padArthanA doSa tathA guNa batAvI durjananuM tathA sujananuM spaSTa lakSaNa batAvyuM che. tema hamezAM daSTa ekadezI hoya che. eTale purUSa ke ke? siMha je tethI karIne purUSa mAM puchaDuM vagere nathI paNa mAtra siMhano tathA purUSanI himatanuM aikya batAvavA sArU tevI upamA ApazAmAM Ave che. Ama sujana purUSe zaMkAne parihAra samaja. bAkI durjanapaNane yathArtha Tana karavAnuM A adhikAramAM varNana karavAmAM AvyuM che tethI bhumikA mAM vizeSa laMbANa nakki karatAM A adhikArano ja AraMbha karIe chIe. sujJa manuSyoe tyAMja akSarasaH nirIkSaNa kara durjanathI bacI cAlavuM. A adhikAranA peTAmAM 29 adhikAra che. tenA nAma "1 durjana purUSa DAmAM ahaMkArI thAya che. 2 durjana zikSAne pAtra che. 3 durjana purUSane sneha paNa duHkhadAyaka che. ' huM durjanane prathama vandu chuM. 5 durjanee sevela uttama vastu paNa zebhatI nathI. 6 daMbhadekhaSa. 7 nAnA (prakAranA) dUta. 8 pizunatA deSa, 9 kRtadhra nindA. 10 murkha leke guNa purUSane jANatA nathI. 11 nIca pu. rUSa uttama purUSa sAthe spardhA rAkhe che. 12 durjana potAnA prANane tyajIne paNa bIjAne vinna kare che. 13 paravidma saMtoSI. 14 tIca purUSa bIjAne prere che. 15 nIca purUSane adhikAra maLatAM te dusaha thaI jAya che. 16 nIca purUSa azubhane ja grahaNa kare che. 17 satya vastu prApta thatAM asatya vastu nAza pAme che. 18 satya vastunA abhAvamAM asatya vastunI prazaMsA thAya che. 19 A uttama che paNa A uttama nathI. 20 khela purUSa sapapa jevA anyanA doSane meTA karI jANe che. 21 nIca purUSanA vinayane ADaMbara. 22 khela purUSanI sundarata ne ADaMbara. 23 6. jainanA sarva aMge mAM jhera hoya che. 24 duSTane durAgraDa 25 nIca purUSa nIcanI Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , pariccheda. durjananindA adhikAra sevA kare che. 26 dudhane baLela manuSya chAzane paNa choDI de che. 27 pitAnA A zrayanuM nikandana karanAra, 28 durjananI uttamatA bIjAnA nAza mATe che. 29 dujananuM hadaya duSTa hoya che. ema gaNatrIza adhikAra ApavAmAM AvyA che. pa. raMtu teonuM A durjana nindA adhikAranI sAthe ekapaNuM hovAthI te saMbaMdhe sarva te te adhikAramAM joI sujana purUSe jANI zake tema che tethI tevA dareka adhikArane bhinna bhinna na rAkhatAM A durjana nindA adhikArane AraMbha karavAmAM Ave che. dujenano tyAga. anuSmA (10 thI 15 ) durjanaH parihartavyo, vidyayA bhUpito'pi san / mananA mUvitaH sarpa, pi na mathaka ? : vidyAthI zaNagArela durjana hoya te paNa (avazya) tene tyAga kare kAraNa ke maNithI zobhita sarpa zuM bhayaMkara nathI ? ( arthAt prANahara che) 1 paraniMdAnuM vyasana. na vinA paravAdena, ramate durjano jnH| kAkaH sarvarasAn bhuGke, vinA medhyaM na tRpyati // // durjana anyanI sAthe vAdavivAda karyA vinA zAMti pAmato nathI. jemake kAgaDo sarva rasanuM bhajana kare che chatAM paNa apavitra vijhAnA AhAra vinA tRpti meLavane nathI. 2 - chidra zedhavAne svabhAva. bahuniSkapaTadrohI, bahudhAnyopaghAtakaH / . randhrAnveSI ca sarvatra dUSako mUSako yathA // 3 // je uMdara te durjana che. kemake udara bahu kiMmati ane kApI nAkhanAra, sarva jatinAM dhAnyane nAzaka, kANAM (bhaNa) dhanAra hoya che. te pramANe durjana purUSa, kapaTa rahita sapurUSane keDa karanAra, sarva prakAre bIjAone nAzaka, ane anyanAM chidra zedhanAra hoya che. 2 durjana ane kutarAnI puchaDInI samAnatA. vakratAM vibhrato yasya, guhyameva prakAzate / kathaM na ca samAnaH syAtpucchena pizunaH zunaH // 4 // * 2 thI 8 subhASita ratva bhAMDAgAra Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya sagraha paMcama jema kutarAnI pUMchaDI jyAre vAMkI vaLe che, tyAre peAtAnI gudA khullI dekhAya che tema du na vakra ( kuTilapaNuM. ) dhA zu kare che tyAre guhya (gupta pApa) prakAze che. ( arthAt du na zvAna pUcha mAphaka che.) durjana tathA haLanuM tulyapaNuM. 3 AjanmasiddhaM kauTilyaM, khalasya ca halasyaca / soDhuM tayormukhAkSepamaLapekaiva sA kSamA // 5 // khaLa purUSa tathA haLa e beu janmathIja vAMkI rIta cAle che, mATe tenA sukhaneA AkSepa sahana karavAne kSamA (sahanazIlatA-khIjA pakSamAM pRthvI) sama che. sapa karatAM paNa durjanano adhika nIcatA. sarpadurjanayormadhye, varaM sarpo na durjanaH / sarpo dazati kAlena, durjanastu pade pade / / 6 / / sarpa ane duSTajana e emAM sarpa sArA paNa dujana sArA nahIM, kAraNa Y sarpa te kALe karone Dase che ane duSTajana te pagale pagale se che. 6 durjananA jAtisvabhAva. durjano nArjavaM yAti, sevyamAno'pi nityazaH / svedanAbhyaJjanopAyaiH, zvapucchamiva nAmitam // 7 // duSTa manuSyanI haMmezAM sevA karavAmAM AvI hoya te paNu te sarala thate nathI. kAraNa ke jema vAMku' vaLela kUtarAnu' pUchaDuM, bhIMjavavu ke cALavuM evA sekaDo u. pAceAthI sarala thatuM nayI, tema durjanane! e jAtisvabhAva che. cha dunathI dUra rahevAnI jarUra. durjanena samaM sakhyaM, vairaM cApi na kArayet / uSNo dahati cAGgAraH zItaH kRSNAyate karam // 8 // khaLa purUSanI sAthe mitratA ke zatrutA karavI nahIM. kAraNu ke agninA aMgArA garama hAya teA maLe che ane ThaMDA hAya tA hAtha kALe kare che. 8 peTa bharI prakRti. kApuruSa: kukkurava, bhojanaikaparAyaNaH / lAlitaH pArzvamAyAti, vArito na ca gacchati // 9 // Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda jananijA-adhikAra. 335 khaLa purUSa tathA katare baMne bhajananA yAra hoya che. je tene lADa laDAvavAmAM Ave, te paDakhe AvIne ubhuM rahe che, ne nA pADyA chatAM pAcho jate nathI. 9 sanipAtavara ane durjananI ekatA. kaciduSNaH kvacicchItaH, kacitsAdhAraNo mataH / nekarUpaH khalajanaH, sanipAta iva jvaraH // 10 // koI vakhate garama, kaI vakhate De, ane kaI vakhate sAdhAraNa (kAMIka ThaMDo ane kAMIka Une) evA sannipAta nAmanA tAvanI mAphaka nIca purUSa eka rUpavALo hetuM nathI eTale kSaNamAM rUNa ane kSaNamAM tuSTa dekhAya che. 10 4 durjana ane jheranI sagAI. durjanaH kAlakUTaM ca jJAtametau sahodarau / agrajanmAnujanmA ca na vidyaH kataro'nayoH // 11 // durjana purUSa ane kAlakUTanuM jhera A baMne jaNAM eka udaramAMthI janmyAM heya tema jANuvAmAM aAve che. paraMtu A bannemAM moTuM prathama janmeluM) kezu? ane nhAnuM (pachI janmeluM keNa? te ame jANatA nathI. 11 | durjanamAM jheranuM sthAna, vRzcikAnAM bhujaGgAnAM, durjanAnAM ca vedhasA / vibhajya niyataM nyastaM, viSaM pucche mukhe hRdi // 12 / vIMchIonA pUchaDAmAM, sarponA mukhamAM, durjananA hadayamAM ema (karmarUpI) brahmAe vimAga karIne jhera nAMkhyuM che. 12 khaLapurUSanA jheranI adbhuta asara. aho khalabhujaGgasya ko'pyapUrvo vadhakramaH / anyasya dazatiznotraM prANairanyo vimucyate // 13 // are ! nIca purUSarUpI sapane mAravAne kama kaI paNa apUrva (pUrve na thayele) che ke ekane kAne karaDe che ane bIje manuSya prANu mukta thaI jAya che eTale sarpa te jene karaDe teja mare ane khaLapurUSa te ekanA kAnamAM jaIne evI vAta kare che tevI bIje manuSya ke jenA saMbaMdhanI khala purUSe vAta karI hoya te maraNa zaraNa thAya che. 13 thI 15 sUktimukatAvaLI. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. 5 cama udara ane nIcapurUSanuM sarakhApaNuM. AkhubhyaH kiM khaleAtaM, khalebhyazca kimAkhubhiH / yeSAM paragRhotkhAtAdanyatkarma na vidyate // 14 // udare pAsethI zuM khalapurUSe zIkhyA haze? ke khalapurU pAsethI zuM uMdara zIkhyA haze? kemake unDara tathA khalapurUSone bIjAnuM ghara davA sivAya bIje dhadha nathI. eTale udara jema bIjAnAM gharane pitAnA dAMtathI kheDhI nAkhe che, ane khalapurUSo bIjAnA gharamAM kleza vagere utpanna karI tenAM ghara bhaMgave che arthAt bIjAone duHkha utpanna thAya tema kukArya karyA ja kare che. 14 dujena manuSyathI keTaluM dUra rahevuM ? zakaTaM paJca hastena, dazahastena vAjinam / hastinaM zatahastena, dezatyAgena durjanam / / 15 // sujJa purUSe gADAthI pAMca hAtha, gheDAthI daza hAtha, hAthIthI so hAtha hara 2 hevuM; paNa durjana manuSyathI te deza choDavAne prasaMga Ave che te deza cheDIne paNa avazya dUra rahevuM. 15 sajjana kSamArUpI auSadha zAmATe pIe che? sAryA. (16 thI 18): durjanavadanavinirgatavacanabhujaGgena sajjano daSTaH / tadviSaghAtanahetovidvAn kSAnyaupacaM pivati // 16 // durjana purUSanA mukhamAMthI nikaLela vacanarUpI sarSathI karaDAyela vidvAna purUSa te jherane nAza karavAnA kAraNathI kSamA rUpI auSadhanuM pAna kare che, 16 - durjananI kAkatAlIma kAryasiddhi. sAdhayati yatyayojanamajJastasya kAkatAlIyam / daivAtkathamapyakSaramukirati ghuNo'pi kASTeSu // 17 // ajJAnI manuSya vakhate keI kAryane siddha kare che. te tenuM kArya karAtAlIya nyAya pramANe jANavuM eTale kAgaDAnuM besavuM ane tADanuM paDavuM devayoge sAthe thAya ema siddha thayeluM jANavuM. kAraNa ke ghuru (gha) nAmane kIDo paNa kASTha (lAkaDA) mAM devagathI kaI rIte akSarane paNa ketare che eTale te uparathI ghaNane sAkSara na mAnave tema durjanane sujana mAnave nahi. 17 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. durjananindA-adhikAra. durjananI bIjAmAM doSa jovAnI dRSTi. akalitaparasvarUpaH, svakamapi doSaM parasthitaM vetti / nAvi sthitastaTasthAnacalAnapi vicalato manute // 18 // jema vahANumAM beThelo manuSya kAMThA upara rahelAM acala (evA vRkSAdi padArthIne calAyamAna juve che taddhat bIjAnA ane pitAnA rUpane na jANanAra khalapuraSa pitAnA deSane bIjAmAM rahele jANe che. 18 adhama prakRtinA sAmAnya svabhAvajanyalakSaNo. mArjina, kAke zaucaM dyUtakAreSu satyaM, sarpa zAntiH strISu kAmopazAntiH / klIve dhairya madyape tattvacintA, rAjA mitraM kena dRSTaM zrutaM vA // 19 // kAgaDAmAM nirmaLatA, jugArImAM satyatA, sarpamAM kSamA, strImAM kAmanI zAnti, napuMsakamAM dhIraja, madyapAna karanAra mANasamAM tatvajJAnane vicAra ane rAjA keIne mitra hoya; e bAbate koIe sAMbhaLI che? athavA jeI che? sArAMzake e bAbata kadI banatI ja nathI. 19 anarthakArI sAkSara durjana. rathoddhatA. (20 thI 21) vidyayA vimalayApyalaDutto, durjanaH sadasi mAstu kazcana / sAkSarA hi viparItatAGgatAH, kevalaM jagati te'pi rAkSasAH // 20 // kadAca nirmaLa zuddha vidyAthI duSTa manuSya zaNagArela hoya te paNa tene sabhAmAM dAkhala na karavo. kAraNake sAkSara (vidvAne) A zabdane ulaTAvIne eTale avaLA akSara bolIe te rAkSasa (rAkSase-de) e artha thAya che. A uparathI e samajavAnuM che ke kevaLa jaDa akSara arthane anartha kare che tyAre caitanya. vALa khaLa purUSa sabhAmAM zuM anartha utpanna na kare? 20 durjana uMce sthAne rahI zakato nathI. unnataM padamavApya yo laghu, helayaiva sa patediti bruvan / zailazekharagataH pRSadNazcArumArutadhutaH patatyadhaH // 21 // parvatanA zikhara upara gayela jaLabIMduone samudAya bIjAne zikhAmaNa Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. paMcama che te ApatA chatAM mRdu pavananA kapAvAthI nIce paDe che, tema je halakA mANasa mahat sthAnane meLavIne ramata mAtramAM pAhe nIce paDe che. 21 durAtmAenAM svabhAva siddha durlakSaNA. 3:vinvita. akaruNatvamakAraNa vigrahaH, paradhane parayoSiti ca spRhA / svajanavandhujaneSvasahiSNutA, prakRtisiddhamidaM hi durAtmanAm // 22 // nirdayatA, kAraNu zivAya vara, paradhana tathA parastrI taraph icchA, kuTuMba tathA mitra ke jJAti tarapha akSamA, e sa` khAmata khaLa purUSane svabhAvathI ja siddha thacela che. 22 khaLa tathA zvAnanA samaya. vasantatilakA. sUkSmaM viroti parikupyati nirnimittaM, sparzena dUSayati vArayati pravezam / lajjAkaraM dazati naiva ca tRpyatIti, kauleyakasya ca khalasya ca ko vizeSaH // 23 // kutarA ane khala (durjana) purUSamAM kANu vizeSa che? amane te te banne sa rakhA lAge che. kAraNake te khanne jaNA kaDhera jema hAya tema khele che (bhase che) ane kAraNa vinA gusse thAya che, tema sparza mAtra manuSyane dUSita kare che, cAla tA manuSyane praveza karatAM aTakAve che, lajjAvALA manuSyane ka De che, ane kadI tu Sine pAmatA nathI, Ama khela tathA kutarAnI ceSTA samAna hovAthI tenuM samAnapaNuM ja che. 23 nIca purUSane karyA uttama purUSa seve ? zArdraviDita. ( 24 thI 37 ) vAkyaM jalpati, kopalaM sukhakaraM kRtyaM karotyanyathA, vakratvaM na jahAti jAtu manasA sarpoM yathA zrvIH / no bhUrti sahate parasya na guNaM jAnAti ko kulo, yastaM loka-vininditaM khalajanaMkaH sattamaH sevate ||23|| nIca purUSa kemaLa-sukha karanArU vacana bele che, ane AcaraNa tethI jIddI rIte kare che. ane duSTa buddhivALA sarpanI mAphaka vakapaNu koi vasa manathI cheDatA nathI. bIjAnI samRddhine sahana karI zakatA nathI ane kApathI Akula evA te Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda durjananiMdA adhikAra 339 khaLa purUSa guNane jANI zakatA nathI tathA lokamAM nidAne prApta thayela evA ta nIca purUSane uttama eka purUSa seve che arthAta ke kaI nahi. 24 durjanano sadA tyAga karavA jarUra, nIcocAdivivekanAzakuzalo bAdhAkaro dehinaamArAmonikAsano nitArajInAmanAM varNama sadRSTiprasarAvarodhanapaTumitrapratApAhataH, kRtyAkRtyavidA pradopasadRzo varvyaH sadA durjanaH // 25 // kRtya, (karavA yegya) ane kRtya (na karavA yogya) evA kAryane jANanAra purUSe pradeSa ( vArI rAtrinA AraMbha) nI mAphaka sadA durjanano tyAga kare. te durjana purUSa kevo che? ke naca ane ucca purUnA vivekanA nAzamAM kuzaLa, (deSa paNa ucAM nIcAM sthAnanA jJAna nAza karavAmAM kuzaLa che) manuSyane pIDA karanAra, { pradoSa paNa zera vagerethI manuSyane pIDA kare che.) keI purUSanI AzA tathA sukhane nAza karanAra, ( pradeSa paNa dizAnA phAMTAnA jJAnane nAza karanAra che eTale temAM pUrva pazcimAdi jJAna thatuM nathI.) malinatA (pApIpaNuM )thI potAnA zarIrane DhAMkanArA pApI lokone priya, (pradeSa paNa corIne priya hoya che.) uttama dRSTi ( jJAna ) vALA purUSonA pravezane rokavAmAM catura ) ( pedeSapakSe nirogI AMkhonI darzanazakitane rokavAmAM catura ane mitranA pratApane cetaraphathI nAza karanAra (pradeSa pakSe sUryanA pratApa (teja) no nAza karanAra) e durjana tathA pradeSa che. eTale A bannenI kriyA sarakhI che, mATe sujJa purUSe durja. nane sadA tyAga kara 25 candra tathA durjananAM samAna lakSaNe, dhvAntadhvaMsaparaH kalaGkitatanurvRddhikSayotpAdakaH, padmAzI kumudaprakAzanipuNo doSAkaro yo jddH| kAmodvegarasaH samastabhavinAM loke nizAnAthava kastaM nAma jano mahAsukhakaraM jAnAti no dujainam // 26 / / mahuM duHkhane karanAra evA durjanane ke manuSya candranI mAphaka oLakhate nathI ? arthAt ta || jANe che. have uparanA traNa padathI candramAM ane durjananuM samAnapaNuM darzAve che ke candramAM pa kalaMkita zarIravALo che chatAM bIjAnA anya kArano nAza karavAmAM tatpara thAya che. tema durjana paNa pote kalaMkita heya chatAM bIjAne * 24 thI 35 subhASita ratnasaMdeha. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 vyAkhyAna sAhitya saMgraha paMcama zuddha TharavAmAM tatpara thai jAya che. candra (kaLAnI ) vRddhi ane kSayane utpanna karanArA che, tema duni paNu kAinI vRddhi (caDhatI) thatI hAya teA tenA nAza kara nAra che. candramA padma (kamala) nuM bhakSaNa karanArA che, eTale himathI kamalane nAza kare che. tema duna padma (sakhyA) jeTaluM dhana heAya teTalu bhakSa gu karI jAya che. candramA kumuda nAmanA kamaleAne prakAza karavA (khIlavavA ) mAM pravINa che, tema duna manuSya kutsita ( nIca ) purUSAnA Anandane prakAza karavAmAM huzIyAra che, candramA doSA ( zatrI ) nai karanArA che tema du na deASAnI khANa che, candramAnuM vimAna jaDa che tema duna manuSya paNu jaDa che, candramA lekamAM samasta prANIne kAma ( viSaya bhAga) nI pIDAne ( pASaNa karavAmAM ) rasarUpa che, tema du na manuSya samasta prANIemAM kAma ( viSayabhAganI icchA ane udvegane karavA mATe rasarUpa che. Ama candra tathA dunane keNu jANatuM nathI ? arthAt satra jANe che. 26 dujana manuSyathI sujana purUSA zA vAste Dare che ? duSTo yo vidadhAti duHkhamaparaM pazyanmukhenAcitaM, dRSTvA tasya vibhUtimastadhiSaNo hetuM vinA kupyati / vAkyaM jalpati kiJcidAkulamanA duHkhAvahaM yannRNAM, tasmAddurjanato vizuddhamataH kANDAdyathA bibhyati // / 27 // je duSTa purUSa khIjAne sukhI joI na zakavAthI tene duHkhI kare che ane bIjA manuSyanI samRddhi joine kAraNu vinA gusse thAya che tathA udvigna thaine manuSyane duHkha ApanAra evA kAMika vacanane khele che tethI durjana manuSyapI zuddha mativALA sajjana purUSA mANuthI jema Dare tema bhayane pAme che. 27 khala purUSane jJAna ApavAne kAi samartha nathI. yastyaktvA guNasaMhatiM vitanute gRhNAti doSAnpare, doSAneva karoti jAtu na guNaM tredhA trayaM duSTadhIH / yuktAyuktavicAraNAvirahito vidhvastadharmakriyo, lokAnandiguNo'pi ko'pi na khalaM zakroti saMbodhitum ||28|| je nIca purUSa bIjA manuSyamAM zAne samUha hoya tene tajIne doSone grahaNa kare che tema vistAre che. ( jagatmAM prasiddha kare che ) ane duSTa buddhivALA je khaLa purUSa traNlR prakAranA ( mAnasika, vAcika, ane kAyika ) deSAne ja traNa prakAre ( kartA, kArayitA, ane anumAditA e ) karIne karyAM kare che. paraMtu kAi i vasa guNune karatA ja nathI. kAraNa ke peAte A ceAgya che. ane A aceAgya che, evA Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda durjananiMdA-adhikAra 341 vicArathI rahita che tema tenI samagra dharmakriyAo paNa nAza pAmI gaI che. mATe tevA durjana purUSane jJAna ApavAne lekamAM Ananda ApanAra guNavALe koI paNa mahAtmA zaktimAn thaI zakatuM nathI. 28 santa purUSo maLa purUSothI zA mATe Dare che? doSeSu svayameva duSTadhiSaNo yo vartamAnaH sadA, tatrAnyAnapi manyate sthitivatastrailokyavartyaGginAm / kRtyaM ninditamAtanoti vacanaM yo duHzravaM jalpati, cApAropitamArgaNAdiva khalAtsantastato bibhyati // 29 // duI buddhivALe baLa purUSa poteja hamezAM doSamAM vatI rahe che, tethI bIjA manuSyone paNa deSamAM rahelAM mAne che. ane traNa lekamAM vartanArA prANIoe niEla evA kAryane kare che. tema kAnane duHkha ApanAra evA (kaTu) vacanane bele che. A kAraNane lIdhe dhanuSamAM caDAvelA bANathI jema (manuSyo) Dare tema sat purUSa nIca manuSyathI bhayane prApta thAya che. 29 durjana manuSya sarvatra pIDArUpa che. yo'nyeSAM bhaSaNAdyataH zvazizuvacchidrekSaNaH sarpavadagrAhyaH prmaannuvnmurjvcktrdvyenaanvitH| nAnArUpasamanvitaH zaradivodgako bhujaGgezava kasyAsau na karoti doSanilayazcittavyathAM durjanaH // 30 // je khala purUSa kutarAnA baccAM (kurakurIyA) nI mAphaka bIjAone bhasavAmAM taiyAra che ane sarSanI mAphaka chidra eTale sarSa jema dara joyA kare che, tema bIjAnuM ( duzcinha) joyA kare che. ane je paramANuM (bahu sUkSama) evA rajakaNunI mAphaka hAthamAM Ave tema nathI ane muraja (mRdaMga ) nI mAphaka be moDhethI bolanAra che. eTale ghaDImAM Ama ne kSaNamAM Ama ema bhinna bhinna rIte belI rahyA che tema ja zara RtunI mAphaka nAnA prakAranA rUpothI yukta che. tema sarpanA Iza (mahAsa) nI mAphaka vaka (vAMke) che e denA ghararUpI A durjana purUSa kyA manuSyanA cittamAM pIDA karatuM nathI ? arthAtu ke sarva manuSyanA manamAM pIDA utpanna kare che. 30 durjanarUpI sapane vaza karavAne kaNa samartha che? yatsAdhUditamantragocaramatikrAnto dvijihvAnanaH, kruddho raktavilocano'sitatamo muzcatyavAcyAviSam / Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 vyAkhyAna sAhitya saMgraha paMcama raudro dRSTiviSo vibhISitajano randhrAvalokoditaH, kastaM durjanapannagaM kuTilagaM zakroti kartuM vazam // 31 // sarpanI mAphaka jenA mukhamAM be ja che (eTale ghaDI Ama belanAra ane ghaDI tethI viparIta rIte bhASaNa karanAra) e durjanarUpI sarSa sAdhu purUe batAvela evI maMtranI bhUmine ullaMghana karI gaye che eTale sarSa jema maMtrela kuMDALAne ThekI jAya tema te zAstranI maryAdAne ullaMghana karI gayuM che. ane kopAyamAna thAya che tyAre lAlacoLa netravALo ane kALe thaI gayela je khalarUpI sapa avazya (na bolavA gya evA) vacana rUpI jherane muke che eTale pitAnA mukhamAMthI bahAra kADhe che tema je sarpanI mAphaka bhayaMkara netramAM jheravALe manuSyane bhaya utpanna karanAra, bIjAnA chidra jovAmAM taiyAra thayela che evA vakra (vAMkI) gati karanAra te durjana rUpI sapane vaza karavAne keNa samartha che? arthAta koI paNa nahi. 31 sapurUSe durjana kone kahe che? vairaM yaH kurute nimittarahito mithyAvaco bhASate, nIcoktaM vacanaM zRNoti sahate stauti svamanyaM janaM / nityaM nindati garvito'bhibhavati spardhA tanotyUrjitA, mevaM durjanamastazuddhadhiSaNaM santo vadantyaGginAm // 32 // je kAraNa vinA bIjAnI sAthe vaira kare che, mithyA vacananuM bhASaNa kare che, nIca purUSe kahelA vacanane sAMbhaLe che. ane tene sahana kare che. eTaluM ja nahi para. tu pitAnA vakhANa kare che tathA nitya abhimAnI banIne bIjAnI nindA kare che-5rAbhava kare che ane kheTI adekhAIne vistare che. manuSyamAM zuddha buddhithI hI evA te lakSaNavALA purUSane sapurUSe durjana kahe che. eTale AvA lakSaNuvALA durjana purUSanA saMgane tyAga kara e sujJa purUSanuM kartavya che. 32 durjananA mukhamAM suvAkyanI gerahAjarI, bhAnoH zItamatigmagorahimatA zRGgAtpayo'dhenutaH, pIyUSaM viSato'mRtAdvipalatA zuklatvamaGgArataH / vandervAri tato'nalaH surasa nimbAdbhavejjAtuci no vAkyaM mahitaM satAM hatamaterutpadyate durjanAt / / 33 // sUryamAMthI zItaLatA, candramAMthI uSNatA, gAyanA zIMgaDAmAMthI dudha, keramAMthI amRta, amRtamAMthI jheranI velI, keyalAmAMthI pANuM, agnimAMthI pANI, pANI Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda durjananiMdA-adhikAra. 347 mAMthI agni, ane lIMbaDAmAMthI sAkara utpanna thAya, paraMtu satparUSoe vakhANeluM vacana hata (haNAyela) buddhivALA durjana purUSamAMthI eTale tenA mukhamAMthI nikaLatuM nathI. 33 sujJa manuSya sarSanI mAphaka kone choDI de? sarvodvagavikSacaNaH pracuraruGmazcannavAcyaM viSaM, prANAkarSapadopadezakuTilasvAnto vijihAnvitaH / bhImabhrAntavilocano'samagatiH zazvaddayAvarjita chidrAnveSaNatatparo bhujgvdvyo budhedurjanaH // 34 // sarvane uddega utpanna karavAmAM catura, bhayaMkara tejavALe, na belavA gya va. canarUpI jherane muko, anyanA prANa laI levAnA sthAnanA upadezane lIdhe kuTila svabhAvavALe, be jIbhavALe, eTale ghaDI Ama te ghaDI Ama ema bolavAvALe, bhayaMkara cakaLa vakkaLa netravALe, vAMkI gativALe, hamezAM dayAthI varjita, bIjAnAM chidra gatavAmAM tatpara e durjana manuSya sarSanI mAphaka varjavA yogya che eTale sajana purUSe AvA durjanane tyAga karavo hitakara che. 34 sAdhu tathA durjananI samAnatA. dharmAdharmavicAraNAvirahitAH sanmArgavidveSiNo, nindyAcAravidhau samudyatadhiyaH svArthaikaniSTAparAH / duHkhotpAdakavAkyabhASaNaratAH sarvAprazaMsAkarA draSTavyA aparigrahabatisamA vidvajanairdurjanAH // 35 // vidvAna purUe durjana purUSane niSparigraha evA vRti ( sAdhuo) samAna jANavA. kemake sAdhu brahmadazAne prApta thavAthI dharma adharmanA vicArathI rahita che tema durjana purU paNa dharma adharmanA vicAra vagaranA che. sAdhuo jagamAM cAlatA aneka sAMsArika dharmono dveSa karanArA mAne che, tema durjana purUSa uttama evA dharma mArgane DhaSa karanArA gaNe che. sAdhuo mehAnya prANIonI najarathI nidAne gya evA AcAravALA che. tema durjano paNa lokaninda evA AcAra (cerI vagere) karavAmAM udyamayukta buddhivALA che. sAdhue potAnA AtmAnuM bhaluM karavuM tenI eka niSThAvALA che, tema durjana purUSo kevaLa svArthaparAya che. sAdhuo bIjAne duHkha utpanna karanAra vAte (eTale satya vAta kahevAthI manuSyane duHkha thAya che) teo niHspRhI hovAthI karatA nathI, tema durjana purUSe paNa duSkarma chupAvavA mana rahe che. sAdhue eka mekSasukha sivAya bIjA tamAma prakAranA sukhanI nindA karavAvALA che, tema Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 vyAkhyAna sAhitya saMgraha paMcama dunA paNa sanI nindA karavAvALA che. Ama aparigrahu yAgI samAna du rAte jANavA. eTale AvA lakSaNavALA dunAnA tyAga karavA ane sAdhu mahAtmAnI sevA karavI eveA bhAva che. 35 dunane rAhunI tulanA. vIkSyAtmIyaguNairmRNAladhavalairyavardhamAnaM janaM, rAhurvAsitadIrdhataM mukhakarairAnandayantaM jagat / no nIcaH sahate nimittarahito nyakkAravaddhAspRhaH, kiJcinnAtra tadadbhutaM khalajane yena ke'vasthitiH // 36 // jema rAhu mukharUpa kiraNAthI jagane AnaMda ApanArA ane kamaLanA 2sAnA jevA peAtAnA ujjavaLa guNethI vRddhi pAmanArA caMdrane joine te sahana karI zakatA nathI, paNa vinA kAraNa tenA tiraskAra karavAmAM pruDA karanAro thAya che, tema nIca mANusa mukha' tathA hAthathI jagane AnaMda ApanArA ane kamaLanA resAnA jevA peAtAnA unnaLa guNeAthI vadhatA evA mANasane joine te sahana karI zakate nathI paNa kAraNa vinA tenA tiraskAra karavAmAM te spRhA rAkhanArA thAya che. kAraNu ke, hu nanI sthiti vRkanA jevI DAya che. 36 khaLa purUSa zu' zuM kare che? vandyAnnindati duHkhitAnupahasatyAbAdhate bAndhavAJchUrAn dveSTi dhanacyutAn paribhavatyAjJApayatyAzritAn / guhyAni prakaTIkaroti ghaTayan yatnena vairAzayaM, brUte zIghramavAcyamujjhati guNAn gRhNAti doSAn khalaH // 37 // khaLa purUSa jaya leAkeAnI nindA kare che, duHkhita leAkeAne hase che, bhAie sAthe kaleza kare che ( harakata kare che. ) zUra purUSonA dveSa kare che. vyApArAdimAM devathI khATa AvatAM dhanahINu thayela evA purUSAnA parAbhava kare che, peAtAnA Azritaja nAne AjJA karyA kare che. chAnI vArtAne prasiddha karI Ape che. mahenatathI veravALA antaHkaraNane ghaTAvatA avAcya ( na khelavAnA) vacanane khele che. guNNAnA tyAga kare che. ane dANene gratuNu kare che. mATe sujJa purUSe AvA du. nathI dUra rahevuM. 37 1 mukhathI eTale sArA madhura vacane kheAlavAthI. ane hAthathI eTale dAna tathA jInAmA ApavAthI. Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. durjananindA adhikAra. zuddha deDakAnI haMsa prati dujanatA. parA. he pakSinnAgatastvaM kuta iha sarasastatkiyadbho vizAlaM, kiM maddhAmno'pi bADhaM tadativipulatAM pApa mA behi mithyA, itthaM kUpodakasthaH zapati taTagataM darduro rAjahaMsa, nivaH kAyaH sArA mavati ura viSamo nApAna daSTA ! 2g | eka deDake haMsane kahe che, ke "he pakSI? tuM kyAMthI Ave ?" "sarovarathI" te kevaDuM che? "ghaNuM hoTuM che." tuM satyathI kahe zuM mArA gharathI paNa vizALa che? 'tenAthI te ghaNuM vizALa che." "he pApI! tuM mi bola nahi." A pramANe kuvAnA pANIne deDake kAMThe rahelA rAjahaMsane gALyo Ape che tema je khaLa purUSa che te ghaNuM karIne lucce ane nitya avaLeja hoya che eTale te ajJAna tathA aparAdhI chatAM te jovAmAM AvatuM nathI. 38 durjana bheTe tepaNa sAre nahiM. dehA. #bAtha bharI bheTyA thakI, kariye nahiM vizvAsa; phephalane le bAthamAM, sUDI kare vinAza. durjano'lpe'pyahaMkurute dujena thoDA jherane paNa gupta rAkhI zakatuM nathI. manuSya(1-4) viSabhArasahastreNa, garva nAyAti vAsukiH / vRzciko bindumAtreNa, Urca vahati kaNTakam // 1 // puSkaLa viSanA bhAravaDe vAsukI nAga garva dhAraNa karatA nathI, paNa phakta eka biMdu mAtra viSathI vichI AMkaDe (garvane lIdhe) UMce rAkhe che. 1 ukata bAbatanuM keyela tathA deDakAnuM daSTAMta. divyaM cUtarasaM pItvA, garva no yAti kokilaH / pItvA kadamapAnIyaM bheko raTaraTAyate // 2 // - 1 A lokamAM prabhAtara che. * dalapatarAma, Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha paMcama krAyala pakSI devane ceAgya evI kerInA rasanuM pAna karIne garviSTha thatuM nathI, paraMtu kAdavavALu' pANI pIine deDakA DAu' ! DarAuM! khakhaDyA kare che. ra khalanA ADaMbara mATe kAMsya pAtranuM dRSTAMta. niHsArasya padArthasya prAyeNADambaro mahAn / na suvarNo dhvanistAdRg, yadRkkAMsye prajAyate ||3|| ghaNe bhAge halakA ( mANuse ) ADaMbara (De.La ) rAkhanArA che, jemake kAMsAnA pAtramAM jevA dhvani heAya che, tevA dhvani (zabda) suvaNu mAM hAtA nathI. 3 dUnanI ca'cala sthiti. aho susadRzI vRttistulAkoTeH khalasya ca / stAkenAnnatimAyAti stokena yAtyadhogatim // 4 // ahA ? ( Azcarya che ke ) nIcapurUSanI ane tALavAnA kAMTAnI sarakhI vRtti che ke jarA bhArathI uMcA thai jAya ane gheADA bhArathI nIce namI jAya che. A ma khala manuSya paNu kSaNe tuSTa ane kSaNe rUSTa thatA vAra lAgatI nathI. 4 kAmala manuSyamAM paNa durjana gusse thai jAya che. Aryo. prAkRta eva prAyo, mRduSu tarAM dIpyate nasatpuruSAH vAiinA teja vizvasati, nirmudde sthAyate sArjaH // * | ghaNuM karIne prAkRta ( nIca ) kemala manuSyamAM atyanta kApa kare che. paNa satpurUSA kApa karatA nathI eTale jema pANImAM meAtIne zeAdhanArA manuSyeA peAtAnA mADhAmAM telanA kAgaLA lai pANImAM utarI tene mukhamAMthI kADhI tenA prakAzamAM metIne zekhI zake che paNa ghI nAMkhyu hAya te te jAmI jAya che. tema durjana manuSya parahitamAM te nirUpayegI-jaDa thai jAya che. p durjano daNDayaH durjana zikSAne pAtra che. anuSTup ( 1 thI 4 ) khalAnAM kaNTakAnAM ca, dvividhaiva pratikriyA / upAnammulamo vA, sUrato vANi varjhanam ? / / Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durjananiMdA adhikAra. 30. khaLa purUSa tathA kAMTAne ( mAta karavA ) mATe phakta eja upAya che; pagamAM paheravAnA joDAthI temanuM mukha bhAMgI nAMkhavuM athavA tenAthI dUra rahevu. 1 kapha tathA khaLanI samAnatA. aho prakRtisAdRzyaM, zleSmaNo durjanasya ca / madhuraiH kopamAyAti kaTukenaiva zAmyati // 2 // pariccheda khaLa purUSa tathA ka ane prakRtimAM sarakhAM che, kemake jema mIThA vacanathI khaLa kApe che tema gaLI vastuthI kapha kepAyamAna thAya che, ane kaDavA vacanathI khaLa tathA kaDavI auSadhithI kak zAMta thAya che. 2 duSTane sApha karavAnA upAya mAlinyamavalambeta, yadA darpaNavatkhalaH / tadaiva tanmukhe deyaM, rajo nAnyA pratikriyA || 3 || jyAre duSTa purUSa darpaNunI mAphaka melA thAya, tyAre ( tene sApha karavA mATe) tenA mukhamAM dhUDa nAkho sApha karavA, e sivAya ( zuddha karavA mATe ) khIne upAya nathI. 3 kavi khaLane namana kare che. sadA khaNDanayogyAya tuSapUrNAzayAya ca / namo'stu bahubIjAya khalAyolUkhalAya ca // 4 // phe tarAMmATe hamezAM khAMDavA (zikSA ) ne ceAgya, khAMDaNuIye. tathA niSkAraNu paDadA karanAra khaLa purUSane namarakAra hA kemake khAMDaNImAM jema pheAtarA ceAMTo jAya che tema khaLapurUSamAM niSkAraNu chaDAnuM AchAdana rahe che. 4 khaLa purUSa zikSAneja pAtra che. stragadharA. mArga rudhdhvA sagarva kamapigatabhayaM gardabhaM ko'pi pAntho, saMyojya hastau viracitavinatiH sAdaraM sambabhASe / AryAdhvAnaM madartha tyaja mayi ca gate sthAsyasi tvaM yathecchaM nAzrauSIdaNDitaH san sapadi vicalito daNDaya evAsti mUrkhaH // 5 // 1 thI 4 subhASita ratnabhAMDAgAra, Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha paracama keI eka gardabha (gadheDe) garvathI mArga rUMdhIne bhayarahita ubhe hatuM, te. ne eka musAphare jaI, be hAtha joDI,( vinaya pUrvaka) namratA mAna sAthe kIdhuM ke - he Arya ! mAre mATe ( mAre javA mATe ) 2se cheDI dyo. mArA gayA pachI Apa marajI mAphaka birAjaze. ema kahyA chatAM gardabhabhAI e te sAMbhaLyuM nahIM, pachI musAphare (puSpAMjali) zikSA karI ke tarataja (maherabAna sAhebe) raste choDa. (A uparathI e siddha thayuM ke, mUrkha zikSAneja pAtra che. 5 duSTane zikSA eja zAMtinuM sthAna che. e miA bhAIkA kheta he, beDI (vidhavA) bamanIkA nahi." ja bAdazAhI vakhatamAM amadAvAdathI be musalamAna vAro nekarIno hukama thavAthI paragAma javA nIkaLyA miyAMne ghera te hAMlehAMllAM kustI karatAM hatAM, pitAnuM piSaNa bahu muzkelIthI thatuM, te ghaDAne peTapura khAvAnI AzA zI? bicArA gheDAnA peTamAM hAtha hAthanA khADA paDyA hatA. khetaramAM lIle-harIALI jeve ne ghaDAcaDa DhaMkAya jAya e UMce mela joIne mioe te ghoDA mAM chUTA mUkI dIdhA, paNa khetaranA mAlikane khabara paDavAthI jorathI hATe karyo ke phakRmi. AMe tarata ghoDA bahAra kADhI laI, jANe kaMIja banyuM nathI. tema DolatA DolatA AgaLa cAlyA, Deka gayA eTale eka svAra be, "ye khetarameM koI AdamI tIkhA jAvA nahi hai, Isma gheDA cheDa dege?" tene sebIe hA kahI tethI khetarane mela caravA ghoDAne chUTA mUkI dIdhA. e khetara keI bicArI vidhavA brahaLInA hatuM, te vakhate te tyAM hatI, tenA khetaramAM gheDA peThelA joI svAra pAse jaI page lAgI, ghaNAja kAlAvAlA karyA, paNa daityane dayA zAnI Ave? miyAMbhAIe gaNukayuM nahIM, paNa ulaTI be cAra gALo daI mAravAnI dhamakI ApI. bicArI abaLA jAta zuM kare? lAcAra thaI nukazAna thayuM te joyA karyuM, miyAMbhAIe te gheDa carAvatAM carAvatAM AgaLa cAlavA mAMDayuM. brAhmaNInuM khetara pUruM thayuM ane cheDe bIjuM khetara AvyuM, te e paNa brAhmaNanuM ja haze, ema dhArI temAM paNa carAvavA jArI rAkhyA, miyAM phusakuone khabara nahi ke e koI jAgIdArano vajIphe che, nahiM te zeDhA para caData paNa nahIM. jAgIradAranA mANasoe pitAnA vajaphAmAM gheDA savAra sahita peThelA , ekadama DI kAMI pUchaparacha kIdhA vagara bane svArene ghethI heThe nAkhI mAravA mAMDayA eTale eka miyAM be ke, " tuma kAyaku hama lakakuM mAratA haya tumerAkucha bigADa nahi kIyA? e khetarate beDI bamanI kA hai Ime tumerA kayAM lIyA ? * ketakamALA. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda durjananiMdA adhikAra. 349 " ete miyAMbhAIkA kheta hai bamanIkA nahI hai " Ama belI savArone maNanA cha pAMca zerI karI javA dIdhA. have pachI mIyAM khetaramAM peThA avala tenA dhaNunA nAma ThAma pUchavA Teva rAkhI. je javAbamAM beDI brAhmaNanA, rAMDIkuMDI bAInA, sAdhu vegInA khetaro jaNAya to khuzInI sAthe gheDA carAvA maMDI jAya, paNa je miyAMbhAInA ke koI rajapUta garAsIyAnA jaNAvyuM te "calobha I cale " kahI cAlavA mAMDe, hIcakArA leke nabaLA upara je julama gujAre che te uparanI vAta batAvI Ape che. teo sabaLathI te sadAya deDha gAu dUra rahe che. athAt paMce tene hADe visame che ne jyAM lAge tyAMthI te bhAge che. dhikkAra che evA hIcaka rAone. durjana daMDathI ja pAdhare thAya che. jaise karI kAMbarI caDhe na duje raMga." * eka divasa akabarazAhe pitAnA vahAlA gulAmane pUchayuM kema vahAlA ane InAja tuM sAcesAcuM bela ke, duniyAnI kaI paNa cIjano tane IcchA bAkI rahI che? AvuM nAmavaranuM belavuM sAMbhaLI gulAma be ke-jI hAMpanAha! sarva mArA mananI umeda A 5 nA gavare pUrI pADI che. paNa eka bAkI rahe che mATe haju 2 hukama Ape te rozana karUM. A pramANe gulAmanuM bolavuM sAMbhaLI bAdazAhe khuzIthI kahyuM ke mArA pAra jAna? tuM khuzIthI je bAkI rahyuM hoya te mAgI le, huM ApavA kabula karuM chuM. ave zAhane svAla thatAM gulAma bele ke sarakAra ! huM keI divasa nAzI gaye nathI mATe te umeda mArA manamAM bAkI rahI che. AvuM gulAma dane nachAjatuM bolavuM sAMbhaLavA chatAM pitAnuM vacana pALavA pAdazAhe kahyuM ke ThIka je tArI umeda che te pUrI kara ! pachI gulAma tyAMthI nAzI eka potAnA dostanA gharamAM saMtAI rahyuM. vahAlA gulAmano viyoga thaye jethI bAdazAha ghaNuMja be cena thaI gaye ane hajurIAone hukama karyo ke anAja jyAM hoya tyAMthI zodhI maMgAvI mArI pAse lAve. pachI hajura-marajIdA ane kArabhArI vagere tene manAvavA gayA, paNa gulAmabhAIe te uha uhuja ko kyuM, manAvA janArAoe bahuja tene AjIjIthI yaMgya zukane kahyAM, paNa koInuM kahevuM teNe dhyAnamAM lIdhuM nahIM tethI thAkIne chevaTe teo pAchA AvyA; paraMtu zAha te jema jema vadhAre vakhata thate gaye tema tema tenA viyogathI bahuja AkuLavyAkuLa thayA ane khAsamaMDaLane hukama karyo ke je aInAja manAvI lAve tene amUlya hIrAne hAra ApuM. AvuM zAhanuM bolavuM sAMbhaLI bIjAte keIe hA pADI nahIM, paNa zAhanA bIrabale kahyuM ke khAviMda! ja bIrabalabAdazAha. Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. paMcama manAvI lAvu' chuM jarA paNu akaLAtA nahIM ema kahI te gulAma jyAM hatA tyAM gayA ane melyA cAlyA vagara jatAveMta lAta mukIenI garamAgara * mIThAi cakhADavA mAMDI jethI gulAma gabharAi belyu ke maherabAna mane zAsArUM mArA che.. huM kAM ApanI sAthe AvavA nA pADu' chuM, khIrabale kahyuM ke tyAre thA jhaTapaTa AgaLa eTaluM hetAM te turata gulAma AgaLa thayA ane zAhanA hujura lAvI khaDA karyAM tene joi premagheleA zAhu ekadama ubheA thane bheTI paDayA ane pUchyu ke vhAlA ainAja ! tuMne bIrabala zu kare: kreine manAvI lAvyA te mane jaNAva ? ardhanAre jaNAvyuM ke bIrabalajIe te mane mahune chatrIza ze ezyA cAlyA vagara karavA mAMDaye tethI meM jANyuM ke huM javAnI hA nahIM pADuM teA A mArA humaNAne hamaNuAMja prANa kAhADI nAMkhaze mATe turata AvavAnI kabulata ApI, ainAjanu kheAlavu sAMbhaLI zAha khIrabalanI vicikSaNutA joi eTale te khuzI thayA ke tene amulya hIrAneA hAra inAyata karI dIdhe. durjananI kRpAnu` phaLa. anuSTup ( 1 thI 3) anavasthitacittAnAM prasAdo'pi bhayaMkaraH / sarpiNyati kila snehAtsvApatyAni na vairataH // 1 // vaira nahi paNa snehAvezamAM sarpiNI (nAgaNu) jema peAtAnAM baccAMne khAi jAya che, tema asthira cittavALA manuSyanI maherabAnI paNa bhaya kara thAya che. eTale dunanI kRpA paNa duHkhanuM kAraNa che mATe tenI kRpAnI paNa icchA rAkhavI nahui, 1 halakI kAMdhInA prasagathI sAnAnI zarama. TaMkacchede na me duHkhaM, na dAghe na ca gharSaNe / etadeva mahadduHkhaM, guJjayA saha tolanam || 2 || sAnu kahe che ke-TAMkaNA mArI mane kADhavAmAM Avyu', retImAMthI judu pADavAmATe khALavAmAM AvyuM, ane tapAsa karavAmATe ghasavAmAM AvyuM, A bAbatamAM mane du:kha thayuM nathI, paNa caNuDInI sAthe teALAvAmAM mane mahA duHkha utpanna * thayu che. 2 mitra tathA verI tarIke paNa khalanA tyAga karavA joie. varjanIyo matimatA durjanaH sakhyavairayoH / bhavatyapakArAya linnapi dazannapi / / 3 / / Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda duniMdA-adhikAra. 351 buddhizALI purUSe duSTa manuSyanI sAthe mitratA tathA zatrutAne tyAga kare, kAraNa ke mitratAthI cAhate ane zatrutAthI karaDate kUtare drahane mATe che. 3 durjanane sneha paNa duHkhadAya che. eka phakhAM karIne mIyAM ho, te petAnA gAmathI theDe dUranA gAmamAM havAladAro karate hare, potAnI vIza varSanI umarathI nokarI karatAM cAlIza varSanI umara thavA AvI, tethI vatanamAM jaI rahevAnI marajI hAIne nekarInuM rAjInAmuM ApyuM paraMtu vaza varSa sudhI nokarI karI te mudatamAM gAmanA loka sAthe haLImaLIne meDha mIThAza rAkhI rahevAthI tenA para sarva khuzI hatA. mione khAdhApIdhAnuM kAMI kharaca besatuM nahatuM, hamezAM eka pachI eka gharavALe tene khavarAvate hate. vaLI keI vivAha ke kArajanA prasaMga upara miyAMne jamavAnuM paheluM maLatuM keTalAka paTelIA jeke te e saMbaMdha baMdhAI gayo hato ke vAra tahevAra ane kaI kaI sAdhAraNa prasaMga upara miyAMne notaravAmAM AvatuM hatuM, eTale sudhI seko tenA upara prIti rAkhatA ke jANe potAnA kuTuMbane mANasa heya nahIM ! jatI vakhata miyAM upara bhAva dekhADavA leka De sudhI vaLAvavA AvyA. chevaTa salAma karI "Avaje, AvanA" zabdothI paraspara rajA lIdhI. gAmanA loka te jyAre jyAre miyAMnI vAta nIkaLe tyAre tenI tArIpha karatA hatA, ane miyAMne maLavAnI kaIvAra AturatA rAkhatA hatA. eka vakhata paTelIAnA chokarA tathA gAmanAM mANaso maLI paMdara jaNa eka dUrane gAma meLe thatuM hatuM te upa2 javAne taiyAra thayA. rastAmAM miyAMnuM gAma AvavAnuM hatuM, jethI rAjI thatA thatA tene maLavAnA ullAsamAM rasto kApavA lAgyA. gAmane pAdara gayA tyAre eka pahora dahADe pAchale bAkI hatA. pUchatAM pUchatAM miyAne ghera TeLuMne TeLuM ubhuM rahyuM. miyAM AvakAra ApI saune ubhA thaI maLyA - ne salAma karI beThA. miyAMe kahyuM "dhanaghI ! dhanadahADe ! Aja tuma saba paTela leka hamAre gharakuM mIjabAna Aye, hama bAta bata khuza havA " methI upara pramANe belyo paraMtu miyAMnA manamAM te kAMInuM kAMI thavA lAgyuM ! are paMdara vIza dharA (marada) AvIne beThA che ! temane tyAM hajAra va. khata ApaNe khAdheluM che, te eka vakhata khavarAvavAnI nA kema kahevAya. prathamaja paNuM AvyA che tene roTalA khIcaDI paNa AgaLa dharAyaja nahi Ate kaMsAranA memAna che! tethI pAMca sAta rUpIene ghera gaLI Ave evuM che ! are khudA ! Ate purepurI kamabaddhi AvI! kharca karavAnI marajI te nathI paNa moDethI te bhaluM manavavuM je Ie? yuktithI kharacamAMthI bacIe ane bhalAI le evuM bavAya. * ketukamALA. Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara vyAkhyAna sAhitya saMgraha paMcama nete ThIka AvA AvA aneka vicAre miyAMbhAinA manamAM eka pachI eka AvavA mAMDyA Akhara saiAnA sAMbhaLatAM khIkhIne kahyuM ke A sama apane beta pIchAnavAle hai, aura maine kheta dare uske vAM khAnA acchA acchA khAyA haya, to unhAMke vAste kaMsArakI taiyArI banAde, aura kisI, sei pakA?ku. elAva me bajAramese ghI, guDa, tarakArI vagere lAtA huka' '' ema kahI saiA memAnane ghera besArI bahAra gayA. memAne jANyuM ke miAMnA va ApA upara ghaNuM che. ene kasAra karavAne kahyuM ne ghI goLa levA paNu ga``, vAha ! zu' bhaleA maNusa che ! sipAi te AvA hAya nahi, " sIAbhAino yArI te pAlagI sArI " ema kahe. vAya che te phatemAM khATu' pADe che ? 79 miAMnA manamAM te kapaTa hatu`. tethI turata peAtAnA bhAIba Mdha jAlamakhAMne ghera gayA ane sarva vAtathI vAkepha karI kahyuM ke " akha yAra akhI te lAja zarama tere hAthame' hraya, jazakA jaza mIle ne sIjamAnaku` khIlAnA na paDe aisA upAya karanA merI hAlata akhI kaisI haya se| tuma jAnate hA e sAlA pAMca sAta rUpi yAkA nukazAna kare jAya umme apane kayA nA ? akhItA unakA ApAkI paravA bhI nahI hai " jAlamakhAM kahe acchA, dosta mairI pAsa usDA upAya te hai, lekIna kheta muzkila khAta hai. temAM--kaisA suzkila hai, khela teA sacca, jAlamakhAM--dekha, merA aisA irAdA huM ke maiM pAMca daza AdamI jamA karake terA gharakI najaka AU' Ara galI deke evuM ke 8 e saba mIjabAnakuM nIkAla, e merA gunegAra huM, nahi te mai mAra DAlugA." usI abna turai merI sAmane hathIAra leke usDI taraphase laDAi karaneku taiyAra DAnA e Atase' sakha sIjakhAna Darake mAre, bhAga jAgmeMge, kkhI na bhAga jAve te te tarase vakhtapara aMkakA bhaDAkA bI karanA paDegA, bhaDAkA sunake pIche te e sama bhAga jAege magara usI bakhta khaDI huzIyArI rakhanA kakhI gelI phruTa jAve te jAna jAnekA saTTA hai ! temAMya khAte temIjakhAna nIkAlanekI bahuta achI hai, lekIna kha'dukakI gAlIkI khAta achI nahi hai. jAlamamAM--tama, cala, calejA tere gharaku, jaza khAlI pITI kIsa tarehuse' mIle ? " jaza tA jAna gaye mIle" te mAlUma huM ? Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda durjananidA-adhikAra. 353 : phakhAne daDha vicAra memAnane kADhI mukavAno hato tethI lAIlAje tenuM kahevuM kabula rAkhyuM, ne pitAne ghera jatI vakhata jAlamakhAMne pAchaLathI AvavAnuM kahete gaye. phatekhAMe ghera AvI kamADa baMdha karIne memAnane vAste hokA bharAvyA ne agAunA vakhatanI vAta karavA mAMDI. jAlamakhAMe bIjA pAMca sAta AdamIne bolAvyA, DhAla, taravAra, ane baMduka hAthamAM laI lIdhI, jAmagarI saLagatI rAkhI phakhAnA ghara AgaLa te mANasa sahita AvI hAkoTe karyo ke, " are harAmI leka! AI jAo abI medAnameM! hamArA baDA nukasAna karake gharameM ghusa gayA che, te tuma saba kayA samajate he !! cale satAbI kare are e phakhAM phasakuM sunatA karyuM nahi? nIkAla saba lekakuM bahAra nIkAla saba lokakuM bahAra !!" pelA bicArA gAmaDIyA leko te coMkyA ke Ate , kone bahAra nIkaLavAnuM kahe che phatekhAMe temane zAMta pADI aMdarathI tAko karyo ke "e jAlamAM julamI, tuma kikuM nikAlanekuM bolate he ? jAlamakhAM-tumerA mIjabAnakuM! unhAne hamArA baDA guhA kayA hai! temAM-kayA gunhA kiyA hai? jAlamapAM-merA bAvA InakA gAMume nekarathA usI bapta Isune uku mArAthA. phatekhAMnA pUchavAthI pilA gAmaDIee jAlamakhAM sAMbhaLe tema javAba dIdhe ke, "nA bhAIsAheba, ame te kAMI jANatA nathI temaja emanA bApane paNa dIThA nathI ! te amoe temane mAryA te kayAMthI hAya !!!" jAlamakhAM-jaba tumane nahi te tumerA bhAIe mAra hegA ! o saba ekAekaja che ke dusA? yAda rakhe, meM abI choDanevAlA nahi! yaha hathIyArase mAra mArake TukaDe TukaDA kara DAluMgA. gAmaDIAo gabharAvA lAgyA, te jaI phatekhAe pilA gAmaDIAone hiMmata ApI ke jAlamakhAne ze bhAra che? tamane huM beTho chuM tyAM sudhI unI AMca AvavA denAra nathI. ema kahI te paNa DhAla, taravAra, baMduka laI laDavAne taiyAra thayA. AthI paTelIAone himmata AvI tathA teo niSi hatA, tethI manamAM emaja hatu ke Ate kaIkane badale koIkane vaDhavA Avela jaNAya che. tethI theDIvAramAM phatekhAM samajAvI kADhI mukaze. Ama vicArIne teo nirbhayapaNe besI rahyA, 45 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya sagraha. paMcama temAM khaDakInAM bAraNAM ughADAM mUkI vacamAM ubhA ubhe kahevA lAgyA " e jAlamakhAM jImI, humerA gharakI lAja letA hai ! e sakha humera gharake mIjabAna hai. unhe ku mAraneka AyA te unakI pehelA mai' tumerI sAthe laDuMgA mailI sipAI baccA hAM ! laDaneme kuccha kamatI nahiM DoM ! >> 354 jAlamakhAMe A khelavAnI kAMi gaNatrI karI nihu. te jANate hate ke " une pANIe kAMI ghara baLavAnu nathI ! " paDyuM hajI ga maDIAe DagyA nahi, mATe kAMi taDAkA bhaDAkA tA batAvyA vinA chUTako nathI ema dhArIne baMduka hAthamAM lIdhI pAMca daza gALe! paNa dIdhI, ane " ame tekhAM usku' nIkAlata hraya ke nahui Dhekha terIkhI kamabaqhI Ai hai ! " ema kahI khAlI baMdukanA bahAra karavA mAMDyA. AthI paTelIAene caTapaTI thai te turata ubhA thai nAzI javAnA rastA zedhavA ma'DIpaDyA, paNa vicAra thaye ke tekhAM temanI takthI jakharI laData karaze enI AzAthI mana * ne javAnuM baMdha rAkhyuM, vaLI sAMja paDI javA AvI hatI tethI khIje ka'I javuM gamatuM paNa naheAtuM. AvI rItanu paTelIAenu niDarapaNu joi gALI bharI baMduka taiyAra karI temAM upara takI ( manamAM te bhIMta samI vaMzAnI karI have pachI evA hAla badhAnA karavAnI cetavaNI ApatrAne hetu hate. ) turata teneA bahAra karyAM. tekhAMe prayamathI jANyu hatu ke ge!LI vAgavAnI nathI. tethI teNe khazI javAnI tajavIja karI nahui. te ge LI chUTI te hAthapara vAgI, tethI lehI veDuMvA mAMDayuM. A dekhAva paTelIAe jeye ke peAtAnA hAtha heThA paDaya!. te turata va'DI uparathI pheMkI ThekIne khIje rastethI nAThA te najIkanA gAmamAM aMdhArU thatAM pAMcI gayA. tekhAMne vAgI javathI jAlamakhAM dIlagIra thaye, paNa temanI laDaInA hetu jazane jaza meLavI paTelIAene khavarAvyA vinA nasADavAne have te pAra utazaile joi satASa thayA. tekhAMe tenA mitra jAlamakhAMne kahyuM ke tuma kahetethe ke, jazA jAna gaye mIle e mAta sacca hai. phekaTaneA jaza meLavA icchavu enA jevI nAdAnI khIjI the DIja haze te kharekharUM kapaTa che, ne kei rIte gupta hetu no. khAkharatA jAhera thAya che ja, te vakhata jazane badale jItIAM khAvAM paDe che, temaja kei phATamAM jaza levA jAya che te tene asatya, vizvAsagha ta vagere nIca pApI kaJA karavAM paDe che, ne chevaTa peAtAnA jAna paNa jokhamamAM utAravA paDe che; ema batAvavAnA A vAtane hetu che, mATe tevA prapa'cathI sadA dUra rahevuM jarUranuM che. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na riccheda duniMdA--adhikAra. khaLapurUSane prathama namana karavAnuM kAraNa, anuSTup durjanaM prathamaM vaMde sajjanaM tadanantaram / mukhaprakSAlanAtpUrva gudaprakSAlanaM yathA // 1 // 355 huM khaLa purUSane prathama namIne pachI satpurUSane namuM. kAraNa ke ( prAtaH kALamAM ) prathama gudA prakSAlana-- ( jhADe jaMgala javuM te ) karyAM pachI mukha prakSAlana ( dAtaNa vigerethI mukha sApha karavuM te ) karavAmAM Ave che. 1 duSTanA pAsathI sujana pAse kaMTALe. vasantatijA. prAyaH svabhAvamalino mahatAM samIpe, tiSThan khalaH prakurute'rthijanopaghAtam, zItArditaissakalalokasukhAvaho 'pi, dhUme sthita na hi sukhena niSevyate'gniH || 1 || svabhAvathI mannina evA khaLa purUSa mahApurUSAnI samIpa rahetA hAyatA vaNuM karone te khaLa purUSanI samIpa AvatA arthi janeAnA nAzane kare che, tyAM draSTAMta Ape che ke agni samagra lekane sukha ApavAvALe che, tepaNu dhumADo hAya tAMsudhI zIta ( tAdna ) thI pIDA pAmelA manuSyethI sukhe karIne sevI zakAtA nathI, 1 durjana sa`gI sujana pAse javAnA bhaya. zivarinI. upAnItaM dUgatparimalamupAghrAya marutA, samAyAsIdasminmadhuramadhulo bhAnmadhukaraH / paro dUre lAbhaH kupitaphaNinandanataroH, punarjIvanyAyAdyadi tadiha lAbho'yamatulaH // 2 // pavanathI AghelA candana vRkSanA sugandhane cheTethI sughIne madhura evA madhu ( makaranda ) nA lebhayI bhamarA A cantana vRkSamAM gaye, eTale cheTe ubhe hatA tyAM tene mhe lAbha hatA paraM'tu have kApAyAna jemAM sarpa che, evA candananA vRkSamAMthI jo phI jIvatA pAche ahiM mAve te A atuLa ( na teALI zakAya ) eve eTale duja nathI AvRta evA sujana pAse jatAM vadhAre bhaya che. 2 lAkSa Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 na vyAkhyAna sAhitya saMgraha duSTanA amUlya sagInA tyAMga, zArdravijJoTita (2 thI 5 ) sauvarNaH kamalAkaraH zazizilAsopAnabandhakramo, vAri kSIrasahodaraM taTataruzre gI sukhAH kSoNayaH / sarva te ruciraM sarovara paraM nindyaH kuto'yaM vidhiH, kUTagrAhabhayAtprayAnti vimukhAH pAnyA nidAghe'pyamI // 3 // 5 cama huM sarovara ! tArAmAM rahelA kamalenA samUha suvarNa samAna ra'gavALe che, ane candrakAnta nAmanA maNiethI tArA tIranA pagathIyAMnI sIDI bAMdhelI che. tema kSIra ( dudha ) samAna tArU pANI che, tathA kAMThAnA vRkSenI pa`ktithI sukharUpI evI tArA kAMThAnI bhUmi che. ema tArU sa` sundara che. chatAM tane A nirdevA cegya ( vidhi ) daiva kyAMthI prApta thayuM ? ke A ( bhayaMkara ) uSNu RtumAM pazu musAphara leAkeA gupta rahelA jhuDAnI khIkathI vimukha ( ADuM. mukha rAkhanArA ) thaI cAlyA jAya che ? matalakha ke sajjana purUSA pAse AvA khruDa jevA duja nA hoya te tenI pAse kAi aI jana jatA nathI. 3 AvaLanI nirUpayeAgI prathA, gAtraM kaNTakasaGkaTaM praviralacchAyA na cAyAsaha, nirgandhaH kusumotkarastava phalaM na kSudvinAzakSamam / babbUladruma mUlameti na janastattAvadAstAmaho, hyanyeSAmapi zAkhinAM phalavatAM guptyai vRtirjAyase // 5 // he bAvaLanA vRkSa ! tArUM zarIra kAMTAnya saMkaTavALu' che, tArI AchI chAyA manuSyanA thAkane haraNu karI zakatI nathI, tArA pulanA samUDa sugandha kruita che. tema tArU phaLa manuSyanI kSudhAne nAza karavAmAM samartha nathI eTaluM ja nahi pagu phaLavALAM bIjA vRkSeAne paNa DhAMkI devA sArU tu vADarUpa thAya che. eTale temAMthI paNa phaLa bIjAne levA detA nathI, AvA tArA nirUpaye gI lakSaNathI manuSya tArAthI khIe . 4 kusaMga mATe bhramarane upAla'bha. kiM kApi pralayAnalaiTipino nirdA bhasmIkRtAH, kiM vA daivagajena paGkajavanaM niSkandamunmUlitam / A bAvaLa e kevaLa nirUpayegI vastu nathI, paraMtu durguNInA cAkasa lakSaNA trAsanuM kAraNa che te dhaTAvavAne AvA dRSTAMtA ApavAmAM Ave che, kartA. Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda durjananiMdA adhikAra. 3pa7 kiM vA hanta kRtAntakesaribhayAtyakto madaH kuJjara, yenAsmindirase karIrakusume hA bhRGga ? vizrAmyasi / / 5 // che. bhamarA? pralayanA agnithI zuM vRkSa baLIne bhasmIbhUta thaI gayA che? zuM IdranA hAthIe kendra sahita kamalanuM vana mULamAMthI ukheDI nAkhyuM che? athavA zu kALarUpI siMhanA bhayathI hAthIoe pitAnA gaMDasthalamAM rahela madane tyAga karyo che ke jethI tuM A rasahIna keraDAnA puSpamAM vizrAnita karI rahyA che? matalaba ke bhamarAnA vasavAnA traNa ucca sthAnake ( vRkSa, kamaLe ane hAthIne mada) hovA chatAM tene nIrasa keraDAnA vRkSamAM rahele jaI A prazna che. 5 dambhadoSa. bAhyADaMbara. bagalAno daMbha. anuSyapu (1 thI 2 ) pazya lakSmaNa paMpAyAM, bakaH paramadhArmikaH / zanaizca muJcate pAdau, jIvAnAmanukampayA // 1 // / zrI rAmacaMdrajI lakSmaNajIne kahe che ke-he lakSmaNa ! paMpAnAmanA taLAvamAM parama dhArmika e A bagalo ja upara dayAnI khAtara dhIme dhIme paga mUkI rahyA che e je. kemake tenA daMbhI vartanane uttama purUSe jANI zakatA nathI. 1 masyo khulAse sahavAsyeva jAnAti sahavAsiviceSTitam / prazasyate ca rAmeNa, tenAhaM nakulIkRtaH // 2 // sahavAsInI ceSTAne sahavAsI ja jANe che. rAmacandrajI bagalAnA sahavAsI nathI tethIja bagalAnI prazaMsA karI rahyA che. kemake te nathI jANatA ke e kuLahIna karANe che, arthAt A bagalAe mArA AkhA kuLanuM nikandana karI nAMkhyuM che. 2 daMbhInAM lakSaNe. mAryA. (3 thI 22) nirguNalokapaNataH, saguNe stabdhaH svabandhuSu dvessii| parajanakaruNAbandhuH, kIrtyarthI dAmbhiko dhUtaH // 3 // Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 vyAkhyAna sAhitya saMgraha paMcama je guNahIna evA lekane praNAma kare che. guNavAna purUSane dekhI akkaDa rahe che. pitAnA badhuono dveSa kare che ane bIna manuSyanAM dayAthI badhubhAva dhAraNa kare che. tevA kIrtinA arthavALA lakSaNa vRta purUSane daMlI jANa 3 * svArthasAdhaka daMbhIo. kAryopayogakAle prnntshiraashcaadRshtvnkaarii| sabhrUbhaGgo maunI, kRtakAryo dAmbhikaH krUraH / / 4 / / daMbhIpurUSa kAryanA hetuthI ( garaje), mastaka namAvanAra tathA saikaDe cATu (mIThAM) vacanane belanAra thAya che. ane kArya siddha thayA pachI bhrakuTI vAMkI karI manavrata dhAraNa karanAra ane krUra ( nirdaya) thaI jAya che. 4 daMbhI deya. stambhitavibudhasamRddhidaityoM yo'bhUt purA jambhaH / dambhaH so'yaM nivasati bhUmitale bhUtadeheSu // 5 // devatAonI samRddhine rokanAra e "jabha" nAmane datya je pahelAM thaye hate. te A daMbharUpe thaI bhUtalamAM bhUta-prANI mAtranA zarIramAM nivAsa karI rahyo che. 5 daMbhI kriyA upara nispRhatAnuM sAmrAjya. zucidambhaH zamadambhaH snAtakadambhaH samAdhidambhazca / niHspRhadambhasya tulAM yAnti tu naite zatAMzena // 6 // pavitratAnA daMbhane rAkhanAra, zama (Indriya nigraha paNa) nA daMbhane rAkhanAra nAtaka (vidyAsnAtaka, vratasnAtaka ane vidyAvratasnAtaka) Ama traNa prakAranA snAtakanA abhimAnane dhAraNa karanAra ane samAdhi (yama, niyama, Asana, prANa yAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi Ama aSTAMga yega) ne jANuM chuM, ema daMbha rAkhanAre A cAra prakAranA daMbhIo nispRhI daMbhI purUSanI spardhAmAM paNa TakI zake tema nathI. eTale nispRhatAne daMbhI sarvopari che. 6 zacanAM daMbha. zaucAcAravivAdI mRtkSayakArI svabAndhavasparzI / zucidambhena jano'yam vizvAmitratvamAyAti // 7 // ja 3 thI 21 kAvyamAlA prathama gucchaka. Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. zAcanA AcAranA vAda petAnA bAndhavAne ja sparzI zatrubhAvane pAme che, 7 durjananindA--adhikAra. paTa karavAvALA eTale mRttikAnA kSaya karanArA ane karanAre manuSya pavitrapaNAnA 6'bhathI jagatanA ahiMsA vratane daMbha saMhRtabahuvidhasatvo, niHkSepaNavArivahutRSNaH / satatamahiMsAdambho vaDavAgniH sarvabhakSo'yam // 8 // ghaNAM prANIonA sahAra karanAra ane bIjAnI thApaNunA dhana rUpI pANImAM ghaNI tRSNA rAkhanAra e samudramAM rahelA vaDavAnala nAmanA agninI mAphaka sattu bhakSaNa karanArA manuSya che tethI tene ahiMsA vratanA bhate rAkhanArA jANavA. 8 IMbhanI lIlA. muNDo jaTila nagarachatrI daNDI kaSAyacIrI vA / bhasmasmerazarIro dizi dizi bhogI vijRMbhate dambhaH // 9 // kAi-mAthu' muMDAvanAra te keAi jaTA rAkhanAra koi nagna ( nAgAtA ) kAI mastaka upara chatra rAkhavAvALA, kAIMDane dhAraNa karanArA, kAi bhasma ( rAkha ) thI ALA zarIra vALA evA detu dhArI ( eTale pAkhaDI rUpe thayele ) daMbha jagamAM Ananda karI rahyA che. 9 dubhInA ArDa ara. khalvATa:: sthUlatrapuH zuSktanurmunisamAnarUpo vA ! zATakaveSTitazIrSacaityonnatazikharaveSTano vApi // 10 // ( kAi mAthe TAlavALA, teA keAi sthULa zarIravALA, kAi zuSka ( sukAyela ) zarIravALA, teA koi muninA samAna rUpane dhAraNa karanArA kAI rezamI vastrathI mastakane khAMdhanArA tA keAi mandiranA uMcA zikhara samAna jaTAnA kezane bAMdhatA rA, Ama anekarUpe da'bhI purUSe jagane peAtAnA da'bhanI jAlamAM grahaNa karela che.10 daMbhanuM kuTuMba, lobhaH pitAtivRddho jananI mAyA sahodaraH kUTaH / kuTilA kRtizca gRhiNI putro dambhasya huMkAraH // / 11 // atyanta vRddha ( vRddhi pAmela ) leAla da'bhanA pitA che. mAyA ( kapaTa ) mAtA che. phUTa ( asatya bhASaNa ) saIdara ( sageA ) andhu ( bhAi ) che. ane kuTila evI je kRti ( kAma ) te strI che ane mAna ( huMkAra karIne javAba ApvA ) te putra che. arthAt A sarva daMbhanA kuTuMba che. 11 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 vyAkhyAna sAhitya saMgraha zarIra ceSTAthI da'bhInA jovAtA hAda nayanAJcalaiH sakopa kuTikAravadanasaMjJAbhiH / bahuvidhakadarthanAbhiH kathitAkhilahRdayavAJchito maunI // 12 // daMbhI purUSa mAna rAkhIne pazu kepa rahita evA netranA isArAthI bhrakuTI caDAvI huMkAravALA mukhanI sa'jJAethI ane ghaNuA prakAranI kutsita ceSTAothI pA tAnA hRdayanuM tamAma icchita dezovI Ape che. 12 pavitra brAlekamAM daMbhanI darakhAsta. rakSanparasaMsparza zaucArthI bahmaloke'pi / paMcama dambhaH puro'sya tasthAvutthita evAsanAkAGkSI / / 13 / / brahmaleAkamAM paNa khIjAthI sparza ( aDakavA ) ne bacAvatA eTale sa'kucita vastra karI cAlatA zaicanA jene hetu che, evA daMbha A brahmAjInI AgaLa AsananI IcchA rAkhIneja uThIne umeA rahyA eTale pavitra brahmaakamAM paNa petAnu ati paritrapaNuM batAvate ubhA rahyA ke A badhA sthAnake! apatritra che jethI mane pavitra sthAnaka Ape. 13 brahmAnA uttara. upaviza putra mamAGke niyamena mahIyasAticitreNa / asi guNagaNodbhUtagauravasaMvAdinAnena // 14 // he putra ! da'bha ! mArA kheALAmAM niyamathI tuM eka kAraNake guNunA samUhanI meATAine kahenAra evA A ( tArA ) atIva meATA cAritrathI tu' ( mArA kheALAnA Asanane ) lAyaka che. 14 daMbhanu vartana, ityukto vizvasRjA tasyAM kamazaMkayA sasaMkocaH / abhyukSya vArimuSThayA kRcchre gopAvizadaMbhaH // 15 // brahmAjIthI A pramANe kahevAyalA dale saMkecanI sAthe hAthamAM pANI lai te brahmAjInA khALAnAM chAMTayuM. ane ( ema pavitra karI ) pachI za`kA choDIne kathI temAM beThA. 15 dabhanI navI darakhAsta. naucecyamavazyaM yadi vAcyaM hastapadyena / AcchAdya vaktrarandhaM spRSTo na syAM yathAsya vAtAMzaiH // 16 // Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuda pariccheda durjana-adhikAra. * tamAre avazya uce svarethI na bolavuM. ane je belavuM paDete prathama te hAtha rUpI kamalathI mukhanA chidrane DhAMkIne bolavuM. ke jethI mukhanA pavananA aMza rUpa thuMkanA chAMTAthI huM ahiM spezita na thAu. eDale mane tamArA thuMkanA chAMTA na uDe. 16 daMbhanI jagatamAM musApharI. atha martyalokametya bhrAntvA dambho vanAni nagarANi / vinivezya gauDaviSaye nijajayaketuM jagAma dizaH // 17 // have (svargathI) daMbha manuSya lekamAM AvIne vane tathA nagaromAM bhramaNa karIne geDa dezamAM pitAnA vijayanI vajAne caDAvIne pachI anya dizAne vijya karavA cAlyo. 17 daMbhano nivAsa, tadanu ca gaNakacikitsakasevakavaNinAM sahemakArANAm / naTabhaTagAyakavAcakacakicarANAM ca hRdayAni // 17 / / tyArapachI dabha jozI, vidya, nokara, vANuA, sonI, naTa, (nAcakaranArA, laDavaiyA, gayA, kathAvAMcanArA, ane cakravati rAjAonA gupta anucaronA hRdayamAM praveza karyo. 18 daMbhane pakSIomAM praveza. matsyArthI carati tapaH suciraM niHspaMda ekapAdena / tIrtheSu vakatapasvI tena vihaMgAnagato dambhaH // 19 // mAchalAnA arthavALe to paNa ghaNu vakhata sudhI eka page sthira rahyo ne tapasvI e bagale tIrthomAM tapa karI rahyA che, tethI (te bagalA mAta) daMbha. pikSiomAM peThA. 19 vRkSamAM rahele daMbha. vipula jaTAvalkalinaH zItAtapavAtakarzitAH satatam / vRkSA jalArthino yaddambhasya vijRmbhitaM tadapi // 20 // meTI jaTA ane valkala (chAla) ne dhAraNa karavAvALAM tema hamezAM tADha tathA taDakAthI dubaLa thayelAM (eTale uparathI tapasvInA samAna veza tathA tapa karavAvALAM) vRkSe jaLanI IcchA rAkhIne ubhAM che te paNa daMbhanuM prakaTa sva rUpa che. 20 & ge dezamAM daMbhI purUSa vadhAre che ema kavine abhiprAya che. ---------- ~ rajA vadhAre che ema kavino abhiprAya che Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. paMcama daMbhane prabhAva. dambhavikAraH purato, vaJcakacakrasya kalpavRkSo'yam / vAmanadambhana purA, hariNA trailokyamAkAntam / / 1 / / zaTha lekone daMbhane vikAra kalpavRkSa samAna che. kAraNa ke pahelAM bhagavAne vAmana rUpane daMbha karIne AkhuM zrele kaya ( balirAjAnuM rAjya) laI dabAvI dIdhu hatuM. 21 tada bhanuM sAmrAjya. zamadamabhaktivihInastotranatadurgrahagrastaH / abhibhavati pratipattyA sAdhujanaM kIrticauro'sau / / 22 // zama (Indriyanigraha) dama (manigraha) ane bhakitathI hIna chatAM paNa tIvra evAM vratarUpI duSTa rahethI gaLAye eTale antaHkaraNamAM zama dama, bhakita nathI te paNa daMbha batAvavA sArU aneka upavAsAdi vratane karavAvALe eTale kItina cera athatu ke Ama upavAsAdi vrata karUM te leko mane dharmiSTha kahe, evI kIniI abhilASA khAtara upavAsAdi vratane karanAre daMbhI purUSa sajajara purUSane vizvAsa pedA karI tene parAbhava kare che. 22 dhUrtanA traNa lakSaNa anuSya. (1-2) mukhaM padmadalAkAraM, vAcA candanazItalA / hRdayaM katerItulyaM, trividhaM dhUtalakSaNam // 1 // mukha paddha (kamala) nA dala sarakhuM che. ane vacana candanasamAna zItala (ThaMDuM) che, paraMtu hRdaya te kAtara tulya che eTale A traNa dhUrta (dhUtArA) manuSyanAM lakSaNe che. dhUrtanAM bIjA lakSaNa. dhRSTo duSTo'pi pApiSTo, nirlajjo nirdayaH kudhiiH| nizzAGko yo bhavetkrUraH, etadhdhUrtasya lakSaNam // 3 // dabhIpurUSa bIjAno parAbhava karanAra, duSTa, pApI, lajajAhIna, dayArahita, kutsita dhyAna karanAre (kabuddhivALe) ane kara hoya che chatAM paNa te mATe te zaMkA rahita hoya che eTale A kahelA durguNe pitAmAM che chatAM te pitAmAM nathI ema bIjAne batAvavA sArU zaMkArahita thaI vicare che. 2 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khare che. dunanindA--adhikAra. maMtra 'bhI AgI. Aryo. (3 thI 7) vezyAkarSaNayogI pathi pathi rakSAM dadAti nArINAm / ratikAmatantramUlaM mUlaM maMtraM na jAnAti / / 3 / vazIkaraNa tathA AkaNu karavA sArU jeNe yAga dhAryAM che. evA daMbhIpurUSa sthaLe sthaLe strIone rakSA rAkha ) nI capaTI ApI rahya! che eTale A rakSAthI tane putra, dhana vigerenI prApti thaze, tAre pati tane AdhIna thaze ityAdi kahe che. jyAre "kRti kAmata tra " vAtsyAyata zAsranA sUla maMtrane paNa jANatA nathI chatAM yAgamArganA daMbha karI rahyA che 3 viSacI gurUe. bahavo rathyAguravo, laghudIkSAH svalpayogamutpAdya / vyAdhA iva vardhante, mugdhAnAM draviNadAraharAH // 4 // 33 keTalAka zerI zerInA gurU thayelA ( pAmarA ) halakI dIkSA lai gheADA cegane utpanna karI, pArAdhIenI maphaka ajJAnI leAkeAnAM dhana tathA strIonuM haraNa karanArA thaine vadhI rahyA che. eTale pAtA upara vizvAsu anelAne celA karI teonI saMpatti tathA zrIene paNa bhAgave che. 4 sAmudrika zAstrane daMbha rAkhanAra durjanA. hastasthA dhanarekhA vipulatarAsyAH patizca calacittaH / mRgAti kulavadhUnAmityuktvA kamalakomalaM pANiM // 5 // sAmudrika zAstrane daMbha darzAvI kahe che ke--A srInA hAthamAM rahelI rekhA ghaNIja vizALa che. paraMtu Ane dhaNI calacitta ( calAyamAna citta ) vALe che; eTale khIjI srIeAmAM prIti vALe che, eTale A strI upara tenA dhaNIne prema nathI ema kahIne da'bhI purUSa kulavatI enA kamala samAna kAmala hAthanuM mana kare che. pa da'bhI prapa'cathI sava kAine ThagI zake che. abhinavasetrakavinayaiH, prAghUrNoktibhirvilAsinoruditaiH / janavacananikarairiha kazcidavaJcito nAsti // 7 // 3 thI 6 kAvyamALA prathama gucchaka Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. paMcama sevaka ( nAkara ) nA vividha vinayethI. natrita AvelA pareNA ( memAna ) nA bhASaNaiAthI vilAsinI ( kAminI ) sronA rUdanayo, ane dhUta jateAnA vacana nA samUIAthI ahiM koi paNa purUSa na chetarAtA hAya tema nathI arthAt uparanA prapaMco sarva jana samUhane chetare che. cha cADIyA manuSya viSadhara karatAM paNa viSama che, Aryo. viSadharato'pyativiSamaH, khala iti na mRSA vadanti vidvAMsaH / caDhyuM najadveSI, sAjIdbhavI punaH viSNunaH // ? / / x 364 khaLa purUSa viSadhara ( sarpa ) karatAM paNa ati viSama ( duHkha da yaka ) che, A pramANe vidvAnA kaDe che te vAta satya jaNAya che. kAraNa ke sarpa " nA" nALIya nA dveSane karanArA che ane cADIyeA (nIca ) purUSa " saha"kuLavAn manuSyeAnA dveSa kare che. eTale nakunA dveSa karanAra karatAM sakuLane dveSa karanAra a te viSama che A vidvAnenu kathana satya che. 1 vaDa ane cADIyAnu samAnapaNuM, doSAlokananipuNAH puruSagiro durjanAtha ghUkAtha / darzanamapi bhayajananaM yeSAmanimittapizunAnAm // 2 // khIjAnA de!Sane jovAmAM catura ( ghuvaDa pakSe rAtriye jovAmAM nipuNa ) kAra vANIvALA ( eTale ghuvaDanI vANI paNa kaThora hoya che ) AvA prakAranA du na leke ane dhuvaDa nAmanAM pakSIe che. kAraNa ke niSprayeAjana khIjAnuM bhuMDuM sUcava vAvALA ghuDa tathA duna leAkeAnu` darzana "paNa bhayane utpanna karanAra che. eTale durjanane joIne manuSyane bhayanI prApti thAya che tema dhuDane dekhIne paNa aniSTa phaLanI dhAstIthI manuSya Dare che. ra cADIyAnI cAlaNInI sAthe samAnatA. svamapi bhUricchidracApalamapi sarvatomukhaM tanvan / titaturayaH viSNuno, phovaca vivecane'dhiSkRtaH / / 2 / / jema pete ghaNA kANAvALI chatAM peAtAnA capaLa mune cAtarapha pheravatI cAlaNI phAtarAnA vibhAga karavAmAM adhikArane pAmI che tema pene ghaNA chidra (lAM x thI 11 subhASita ratnabhAMDa.gAra. Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda durja nindA--adhikAra. 31 chana-dUSaNa ) vALA hoya teA paN sava ThekANe peAtAnA capalatAyukata mhADhAne keravatA evA cADIye manuSya jagatanA doSanA vivecana karavAmAM pAmele che. 3 nIcanu esaDa noca. pizunaH khalu sujanAnAM khalameva puro nidhAya jetavyaH / kRtvAjvara mAtmIyaM, jigAya vANaM raNe viSNuH // 4 // jema viSNu bhagavAne peAtAnA ( tADhIyA ) tAvane AgaLa karIne raNusa'grA mamAM mANAsurane jayA hatA tema sajjana purUSoe jo cADIyA ( nIca ) purUSane jItavA hoya te tenA samAna nIca purUSaneja AgaLa karIne jItavA. 4 cADIyAnI jIbhanI kALI nAgaNI sAthe sarakhAmaNI. vadane vinivezitA bhujaGgI, pizunAnAM rasanAmiSeNa dhAtrA | anayA kathamanyathA vilIThA nahi jIvanti janA manAgamantrAH ||5|| brahmAjIe khaLa purUSanA mukhamAM jIbhanA nimittathI nAgeNu melI che ( je jIbha che te si`NInA jevu' kAma kare che ) eTale ke jema nAgeNu manuSyAne karaDe che ane maMtra bhaNanArA purUSa! peAtAnA bacAva karanArA na maLI zake arthAt pote matra rahita thAya te avazya peAtAnu maraNu thAya che. tema jIbharUpI sapi NI jeone karaDe che, teo je maMtra rahita thAya arthAt tricAra karyA vinA cAle ) te avazya marane zaraNa thAya che. 5 sajjana tathA cADIyAnI jIbhamAM taphAvata. puSpitAgrA. prakaTamapi na saMtRNoti doSaM guNalavalaMpaTa eSa sAdhuvargaH / atipuruSaruSAM vinApi doSaiH, pizunazunAM rupatAM prayAti kAlaH / / 6 // kSaNa mAtra paNa guNumAM Asakta evA sAdhu purUSAneA samUha bIjAnA doSa prakaTa dekhAtA hAya te paNa tene DhAMke che tyAre cADIyA manuSyA anyanA dveSa vinA paNa atyanta kaThera rASavALAM vacaneAthI barADA pADatAM ( kutarAnA pakSamAM bhasatAM ) jAya che. da cADIyA manuSya atiduSkara kAma paNa karI zake che. drutavilambita. kapizunasya gatiH pratihanyate dazati dRSTamapi zrutamapyasau / atisuduSkaramavyatiriktadRk zrutibhirapyatha dRSTiviSairidam || 7 || Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. paMcama cADI (nIca purUSa)nI gati keI ThekANe zuM haNAya che? nahIM ja kAraNa ke halakI daSTivALe purUSa, pitAne (sAdhavAmAM) bahu zrama paDe tevuM kArya heya, te paNa jherI najarathI joyeluM ke potAnA (jherI) kAnathI sAMbhaLeluM je (manuSya ke kArya ) hoya tene dazIne (avaLuM belIne nAza kare che. 7 zuM cADIyAonI jIbha guNanA rasane jANI zakatI haze? zivaNiI. abhUdambhorAzeH sahavasatirAsIkamalayA, guNAnAmAdhAro nayanaphalaminduH prathayati / kathaM siMhImUnustamapi tudati prauDhadazana guNAnAmAsvAdaM, pizunarasanA kiM rasayati // 9 // candrama ke je samudramAMthI utpanna thaye che. ane tyAM lakSmIjInI sAthe (bena bhAI hovAthI) rahe e guNenA AdhArarUpI hovAthI (zAnti ApI) netranA phalane Ape che evA sujana candramAne paNa dAMtothI hu zA vAte duHkha Apate haze? eTale jema cADIyA (nIca purUSa) nI jIbha guNenA svAdane jANI zakatI nathI, tema rAhune hetu samajI zakatA nathI. 9 deSa zedhaka durjana, mandAkrAntA. jihmolAMkaH kathayati purA hanta hitvA guNaughAnambhaH kSAraM guNagaNanidhestasya ratnAkarasya / vizve chidrAnusaraNasamAruDhasarvendriyANAM, dope dRSTiH pizunamanasAM nAnurAgo guNeSu // 10 // kapaTI leka guNanA bhaMDArarUpa ratnAkara (samudra) nA guNene tajIne ratnAkara nuM pANI khArU karyuM che, jema (deSa batAvI) babaDyA kare che, kAraNa ke jagata mAM deva zedhavAmAM A rUDha iMdrivALA, tathA cADIyA manavALA evA duSTa purUnI daSTi deSa jevA mAM rahe che, paNa temanI guNa upara prIti thatI nathI. 10 cADIyAnI jIbhamAM kasturInI kiMmata zArdUlavikrIDita. vAta tAta tavaiva sUpa vannAma tUIi, jAntA taravArinAM vAsanAM yamAma jatA ! Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda durjana-adhikAra. jAlA, yadyevaM pizunasya hanta rasanAmUle'kariSyastadA, bhAyAsena vinA bhaviSyadatulA kIrtizca nirdoSatA // 11 // he deva ! vananI aMdara cAlanArAM, khaDa khAnArAM evAM mRgalAonA nAbhideza mAM je teM karatUrI utpanna karI che, temAM kharekhara tAroja deSa che, kAraNa ke baLa purUSanI jIbha upara je te karatUrI utpanna karavAmAM AvI hatI, te tArI deSa rahitA mati (puSkaLa) kIrtAi mahAt zrama vinA prasiddhi pAmata. 11 | cADIyAne zikSA eka divasa bAdazAhe birabalane pUchayuM ke "bIrabala cADI karanArane zuM zikSA karavI yogya che?" birabale potAnI cADI karanArAone ghATa ghaDavAne dAva AvyuM jANe che ke "garIba paravara ! cADI karanArane tenA kAna cheda karavAnI zikSA egya che ! A sAMbhaLI zAha bolyA ke " kharekhara te cADI karanArAo kA. ' tamA AvI pArakI ADI avaLI vAte bharAve che, tema teo beTI napagI gapa sAMbhaLI bIjAnuM aniSTa karavA dhAre che, mATe kAna cheda karavAmAM Ave te bezaka thADIyA cADI karatA aTake emAM jarA zaka nathI, ema kaDI pAdazAha bIrabalanI yuktinA vakhANa karavA lAgyA. kRtaghnanindA. (sukhakAra upara apakAra.) nIca purUSane je DALe bese teneja kApe. anuSmaNa (1 thI 11) yathA gajapatizrAntazchAyArthI vRkSamAzritaH / vizramya taM drumaM hanti, tathA nIca svamAzrayam // 1 // jema hAthI chAyAmATe vRkSane Azraya karI vizrAni thayA bAda te vRkSane haNa nAkhe che tema nIca purUSa pitAnA Azraya sthAnane (kArya siddha thayA pachI) ha nAkhe che. 1 - pRthvInI pharIyAda. na hi me parvatA bhArA na me bhArAzca saagraaH| chAza mahAmAra mArA vivAghAta ! 2. pRthvI kahe che ke mane parvatane bhAra nathI samudrone bhAra nathI paratuM je purUSe kRtana, (karyA upakArane nAza karavA vALA arthAta upakArI manuSyane apa . x bIrabala bAdazAha. Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha paMcama kAra karavAvALA) tene mahAbhAra lAge che tema vizvAsaghAta karanArA manuSyano atibhAra lAge che. 2 duSTane karelo upakAra apakAraja thAya che. upakAro'pi nIcAnAmapakAro hi jAyate / payaHpAnaM bhujaGgAnAM kevalaM viSavardhanam // 3 // jema sapane dUdha pIvarAvavuM te kevaLa viSanI vRddhi karanAruM che. tema khaLa purU ne karela upakAra (ulaTe) apakAra rUpe (harUpa) gaNAya che. 3 keza tathA kupurUSo vakatA choDatA nathI. alakAzca khalAzcaiva mUrdhabhiH sujanaidhRtAH / upayupari saMskAre'pyAviSkunti vakratAm // 4 // keza tathA khela purUSane sujana leke pitAnA mAthA upara dhAraNa kare che, ane teone uparA upara saMskAra karyA kare che te paNa te (keza tathA khata purUSo) pitAnI vakratA (vAMkApaNuM) kSaNe kSaNe prakaTa kare che. ke khaLane ahita karavAnI prathA. khalAnAM dhanuSAM cApi sadvaMzajanupAmapi / guNalAbho bhavedAzu, parahRdbhadakArakaH // 5 // dhanuSa jema sArA vaMza (vAMsaDA) mAMthI utpanna thayela che tema nIca purU uttama vazamAM janmelA che te paNa tene je guNanI (yanuSa paNe guNa-derIpratyaMcAnI ) prApti thaI hoya te te guNa-lAbha turta bIjAnA hRdayane bhedanAra thAya che. mATe durjanamAM rahela guNa kazA kAmane nathI. pA ulaTe duHkha prada thAya che. 5 katrima namratAnuM aniSTa chevaTa. svabhAvakaThinasyAsya, kRtrimAmbimrato natiM / guNo'pi parahiMsAyai, cApasya ca khalasa ca / / 6 // svabhAvathI kaDina, banAvaTI namratAne dhAraNa karanAra evA A dhanuSa tathA khaLa purUSane guNa (dhanuSa pakSe pratyaMcA) paNa bInanI hIMsA mATe che. 6 subhASita ratnabhAMDAgAra. Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda durjananindA-adhikAra. 36 khaLa purUSa agni jevo che. yathA yathaiva snehena bhUyiSThamuparyate / dhatte tathA tathA tApaM mahAnvaizvAnaraH khalaH // 7 // jema jema snehathI-ghI ke telavaDe agnimAM homa karavAmAM Ave, tema tema te moTo thayele agni vizeSa tApane dhAraNa kare che, te pramANe jema jema khaLa purUSane neha-prItithI adhika rIte satkAra karavAmAM Ave tema tema te adhika saMtApane (bIjAne duHkha devuM te) dhAraNa kare che. arthAt khaLa tathA agni ane dAhaka svabhAvavALAM che. 7 kRtanane karela guNa avaguNane mATe thAya che. visTA rimALas, rAti parda satAM ! dugdhadhauto'pi kiM yAti vAyasaH kalahaMsatAm // 8 // baLa purUSa game teTalo satkAra pAmyo hoya, chatAM purUSomAM kaMkAsa utpanna kare che. kemake kAgaDo kadAca dUdhathI snAna kare te paNa zuM te rAjahaMsa bane khare ? (arthAt nahIM) 8 khaLanA udayamAM ahita. vardhanaM vAtha sanmAnaM, khalAnAM prItaye kutH| phalantyamRtaseke'pi na pathyAni viSamAH // 9 // jema jheranAM vRkSe amRtanA pANIthI siMcAya te paNa hitakArI phaLathI phaLatAM nathI, tema khaLa purUSanuM sanmAna tathA temanI AbAdInuM) vadhAravuM, e khaLa purUSanI prItine mATe kayAMthI thAya? arthAt tethI khaLapurUSa prasanna thatA nathI.) 9 | durjanane zAMtimAM AtApa. sadbhiH saMsevyamAno'pi, zAntavAkyairjalairapi / pluSTapASANavaduSTastApamevAbhimuzcati // 10 // duI manuSya purUvaDe zAnta vacanarUpI pANIthI sArI rIte sevA hoya te paNa (cunAnI bhaThThI mAM) baLelAM paththaranI mAphaka tApaneja muke che, eTale zAnta karatAM paNa bIjAne saLagAvI de che. 19 nIca purUSane khaLabhaLATa atiyatnagRhIto'pi, khalaH khalu khalAyate / zirasA dhAryamANo'pi, toyasyArthaghaTo yathA // 11 // Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama vyAkhyAna sAhitya saMgraha jema pANIne adhuro ghaDo mastaka upara dhAraNa karyo hoya te paNa jema te khaLabhaLATa kare che, tema ati mahenatathI grahaNa karela hoya te paNa nIca purUSa nakkI khaLabhaLATa karyA kare che. 11 kRtagnane tyAga karavArUpa pRthvIne upadeza. mA (12 thI ) upakAriNi zridhe, zuddharatI yaH pamAcarati pApam / taM janamasatyasandhaM, bhagavati vasudhe kathaM vahasi // 1 // he bhagavati pRthvi? upakAra karanAra, vizvAsu, zuddha buddhivALe e koI manuSya hoya tenA upara je mANasa pApane Aropa kare che, tevA satyahIna (traNa pratijJAvALA ) purUSane tuM kema vahana kare che? ( arthAt tArA zarIramAM tene DUbAvI de.) 12 kRtanane karelo upakAra niSphaLa thAya che. vyomani zamvA kurute, citra nirmAti yatnataH salile / snapayati pavanaM salilairyastu khale carati satkAram / / 13 // je manuSya baLa purUSa upara upakAra kare che, te AkAzamAM be vAra (be gaNuM daIne) haLa kheDe che, pANImAM yatna pUrvaka citra kADhe che, ane pANIthI pavanane bhAna karAve che (arthAt sarva niSphaLa che.) 13 * kUtarA karatAM paNa kRtana halako che. zokaM mA kuru kukkura, sattveSvahamadhaya iti mudhA sAdho / kaSTAdapi kaSTataraM, dRSTvA zvAnaM kRtaghnanAmAnam // 14 // he kUtarA tuM sarva prANImAM adhama che ema mAnI vyartha zoka kara nahIM, kAraNa ke tArAthI paNa adhika kaSTakArI e kRtajJanAmane zvAna (kUva) che, tene te tuM je. 14 kRtadhane maccharanI tulanA. arthagrahaNe na tathA vyathayati kaDakUjitairyayA pizunaH dharAvAnadhi tunati ja vavanamAM che ? | jema kAnane priya zabda (gugATI karanAra chara (zarIramAM caTake bharIne ) rUdhira-ca khI. je pIDa kare che, tenA stAM dha re vyathA gugaNa Ta za ja 13 thI 5 sukatamuka vala Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda duja nananandA--adhikAra. 71 bdathI kare che tema khaLa purUSa paisA lai javAthI je pIDA karI zake tenA karatA kaDavA ( mama leika ) vacanathI vadhAre pIDA kare che, 15 + ucchva khaLa manuSyAne kANu peAtAnu che? upajAti. chAyAM prakurvanti namanti puSpaiH phalAni yacchanti taTadrumA ye 1 unmUlya tAneva nado prayAti, taraGgiNAM ka pratipannamasti // 16 // je kAMThAnA vRkSeA chAyA kare che, puSpathI namaskAra kare che. tathA phaLa Ape che. teja vRkSAne ( mULamAMthI ) ukheDIne nadI cAlI jAya che, eTale taragiNI nadInA taraMganI mAphaka ucchva khaLa svabhAvavALAM manuSyAne kANu aMgIkRta peAtAnuM karela ) che ? arthAt ke i paNa potAnuM nathI, 12 kRtI mANasa upakAra karanAranA nArA kare che. vasantatilakA. saMvardhito'pi bhujagaH payasA na vazyastatpAla kAnapi nihanti balena siMhaH / duSTaH parairupakRtastadaniSTakArI, vizvAsale iha naiva budhairvidheyaH / / 17 / / dhavaDe pALIne ujerela sarpa paNu vaza thatA nathI, si'huM paNu peAtAnA pALakanA khaLavaTe nAza kare che, tema paropakArI purUSothI upakAra pAmela duSTa purUSa parApArInu ja aniSTa kare che, tethI A (mAtamAM) sUcana karavAnuM ke DAhyA mANase e jarA paNu tevA duSTa maNusanA vizvAsa karave nahIM 17 eka kRtajJIne uddezIne hAthI prati kavinuM kathana. zArdUlavikrIDita (18 thI 29) pItaM yatra himaM payaH kavalitA yasminmRNAlADurAstApArtena nimajya yaMtra saraso madhye vimuktaH zramaH / dhik tasyaiva jalAni paGkilayataH pAthojinIM madhnataH kUlAnyutkhanataH kahIndra bhavato lajjApi no jAyate || 18 || + 15 thI 18 subhASita ratnabhAMDAgAra. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. paMcama he karIndra ! hAthInA svAmI ! je taLAvamAM teM ThaMDuM pANI pIdhuM, jemAMthI kamalanA aMkuranuM bhakSaNa karyuM, tema tApathI pIDAyelA te je taLAvanA madhyamAM nimajjana [snAna karIne pitAne thAka utAryo, teja taLAvanA pANIne melAM karatA kamalenuM mardana karatA kAMThAone ukheDI nAkhatA evA tane zarama paNa thatI nathI, mATe tene dhikkAra che. 18 uttama sAdhana chatAM khaLanI vakratA. no nidhUtaviSaM pibannapi payaH sampadyate pannago, nimbAGgAH kaTutAM payomadhughaTaiH sikto'pi no muzcati / nozIrairapi sarvadA vilasitaM dhAnyaM dadAtyUparaM, naivaM muJcati vakratAM khalajanaH saMsevitopyuttamaiH 19 sarSa dudhanuM pAna karato hoya te paNa tenuM jhera nAza pAmatuM nathI; lebaDanuM zarIra dudha tathA madhunA ghaDAo vaDe sUcana karavAmAM Ave, to paNa te kaDavAsane choDatuM nathI. tema uttama prakAranA sudhIvALa jalathI hamezAM zobhAvavAmAM Ave te paNa raNanI khArI jamIna dhAnyane ApatI nathI. te ja pramANe khaLa purUSanuM bhale uttama purUSe sevana kare, te paNa te pitAnI vakratA (vAMkAI) ne choDatuM nathI. kRtajJatAne badale kRtannatA manahara chaMda 'jADImAM ajADI madhapUDo pADayo pAradhIe, pApI vAgha aMge pIDa pUraNa pamADI che; dayALu manuSya dIThe; dayA tene dIla AvI, tethI teNe tArI bArI, chuTyAnI upADI che; chApo mArI cheDanAranAja te choDAvyA prANa, temAM teM zI jagatamAM bA'durI jagADI che, kahe dalapatarAma, kRtajJatA karI tene, kharekharI kRtaghatA, teM kama dekhADI che.- 20 siMhane zikAra karanAra nara nirakhIne, caMpe eka aja cAla siMhane cetAvavA; jANe bhALI mAro bhAva visAraze verabhAva, ethI mAre enI pAse thaze javA AvavA; kudakA mArI siMhe ajane vidArI nAMkhyuM, kahyuM zANe kaeNne, Avye mane samajAvavA aMtara vicArI Ama, kahe dalapatarAma, jorAvarane na jee DApaNu zikhAvavA-21 kRtanI suradAsanuM dRSTAMta. suradAsakI TekI, lagI te lagI, nahi te rAmaguka te lagAI he. caDataranA eka gAmamAM mathuradAsa karIne pATIdAra rahetuM hatuM. tene kAMI saMtAna nahotuM; ghaNuM ghaNuM ANuM beu dhamapara sArI AsthA rAkhatAM hatAM. temane - 1 dalapata kAvya bhAga bIjo # kaisukamALA Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda durjananidA-adhikAra jAtrA karavAnI icchA thavAthI gharanI gADI DI DAkorajI tarapha cAlyA, tyAM AvI gomatI nAna ne raNu choDarAyanA darzana karyA bAda pATIdAranI strIe potAnA beu hAtha para chApa lIdhI. pATIdAre te evA DAmathI banazIba rahevAnuM dhAryuM. jAtrA pUrI karIne pATIdAra ane tenI strI ghara tarapha pAchAM vaLyAM. paTalANI gADIne paNa bhAga rokI moTI palAMThI vALI gADAmAM beDI che, pATIdAra rAze DhIlI mUkI paTalANuM sAmuM moM rAkhI vAta karo ane baLada aTakI jAya tyAre Da: cakArI vagADato jAya che. tevAmAM eka suradAsa mArgamAM ahIMthI tahIM AthaDIyAM khAte temanI najare paDe tene joI pATIdAranI eAratane dayA AvI ne gADI ubhI rakhAvI bAvAne pUchyuM ke "mahArAja ? AmathI tema rakhaDe che zA sArU?" bAvAe uttara dIdho ke je bAI rastA bhUla gayA hai, bahuta derase DhaMDhatA hai lekIna pattA nahi lagatA; meM *suradAsa hai, aura zAmakA vadhyuM , mere para kira pA karake najIkake gAue pahuMcavA te raNachoDa jI tumhArA bhalA karegA." AvA karUNa janaka kAlAvAlA sAMbhaLI bAInuM dAla dayAthI pIgaLyuM, ane pitAnA dhaNane kahyuM A suradAsane ApaNuM gADAmAM besADI najIkanA gAma AgaLa utArI mukI e to ThIka. nahi te tene A vagaDAmAM kaI janAvara mArI nAkhaze. pATIdAra pahocela hatuM. bAInA je cheka picA hRdayane tathA bheLe nahote. teNe kahyuM, uparakI te achI, magara bhItarakI te rAmajI jAge, suradAsa mahADethI mIThuM mIThuM bele che, paNa te ajANyo ane paradezI che. mATe tene sAthe besADI lai ja te ajANya kaLa cAkhavA barAbara che. tethI vakhate mAthuM pariNAma paNa nIpaje. mATe ApaNe tene je caDhAvIe. eTale enI meLe cAlyA jaze. suradAse ghaNI AjIjI karavA mAMDI tethI tathA bAIDInA ghaNuM AgrahathI pATIdAre tene tenA sAmAna sahita gADImAM besADI gADI cAlatI karI. DIvAre eka gAma AvyuM. tyAM AgaLa gADI ubhI rAkhI surAsane pATIdAre kahyuM... suradAsa, A jema moTuM che mATe utarI jAo, amAre sAMja paDe che tethI jaladIthI javuM che. suradAsa-abe kunabI ? kIsakuM utaranekuM bolatA hai! pATIdAra-mahArAja tamane suradAsa-hamane tuhArI gADI bhADe kIyA hai, se tuma mukAmape nahi pahuca+ viSNunA kha, cakra, gadA, padmanA AkAramAM loDhAnA bibA unA karIne cAMpe che te 8 suradAsa eka bhakata tathA kavi thaI gaye te AMdhaLe hato tethI hAla dareka sAdhu pitAne -suradAsa kahe che ne leke paNa te ja nAme belAve che, Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 vyAkhyAna sAhitya saMgraha paMcama vAtA aura bIcameM utarane kahetA hai, te tumakuM bhADA nahi mIlegA, cala, hama aura hamArA eArata dene kuM utAra de!!! pATIdAra-mahArAja? tamArI orata kyAM che suradAsa-hamArI saMga gADImAM beThI hai e. tuma jAnata hai aura kAyakuM pUchate hA, kyA hamArI oratakuM le jAnekA vicAra che!!! pATIdAranI strI je pAse beThI beThI A badhI raka8 sAMbhaLatI hatI te vimita thaI kheda pAmI kahevA lAgI "mahArAja! tame te mArA bhAI ane bApane ThekANe che. are, tame sAdhu thaIne AvuM aNaghaTatuM ane juThuM bole che. te moTA pApI thAo che, tame narkamAM paDaze, jaladIthI utarI jAo nahi te jabaraja stI karI utAravA paDaze." suradAse (mIjAja Ineve kahyuM "abe raMDI! tumabI phIra jAtI hai? kunabI baDA khabaradAra terekuMbI phIrA daI? lekina mA tujhe nahi choDanevAlA, cupakIse hamArI saMga calI AtI te ThIka che, nahite amaladArakI pAsa pharIyAda karUMgA." pATIdAra kahevA lAgyuM ke "A te cIbhaDAmAMthI varALa nIkaLI. rAMDane huM prathamathI ja kahetuM hatuM ke, ajANyAne sAthe besADavAnuM kahe mA. 5Na raDe mAnyuM ja nahi. have A paradezamAM ApaNuM ke sAhedI thaze?" AvuM traNe jaNAnuM bAIDI bAbatanA vAMdhAnuM belavuM sAMbhaLIne gAmanA loko bhegA thaI gayA, paNa temanAthI e vadhe patAvI zakAye nahi. suradAse te gAmanA amaladArane jAhera karI pATIdAra tathA tenI ghaNIANI e beune pakaDAvyAM. amaladAre eka pachI eka ema traNe jaNanI hakIkata sAMbhaLI lIdhI, te erata pitAnI che ema pATIdAra kahete hato paNa te vakhate te bAbatane sabaLa purA nahe. bAIDInA kahevA para vajana rAkhavuM e jakhama bhareluM hatuM. kadAca suradAsa tene khara dhaNI hoya, paNa tene cheDI daI bAInI kaNabI ra Athe javAnI marajI thaI hoya te kaNabInI bAIDI chuM, ema khoTuM bele e saMbhavita che. suradAsane pitAnI orata che, te bAbatane tene paNa sabaLa pUro nahote, paNa suradAsane DAkera chamAM pitAnA hAtha upara chApa lIdhelI hatI tevI ja te oratanA hAtha para paNa hatI; tethI te beue sAthe jAtrA karI chApa lIdhI hoya ema saMbhava hato. AvI rItanAM zakApUrvaka anumAne uparathI kharI rIte te erata konI che te nakkI karAvI zakAya ema jaNAyuM nahiM, tyAre nyAyAdhIze e traNe jaNane jUdI jUdI koTaDImAM pUrI, te upara pahere cAlate rAkhI teo rAtamAM zuM bole che, te barAbara rIte sAMbhaLI levA hukama karyo. Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. durjananindAadhikAra. 375 rAtamAM pelA pATIkAra ane tenI dhaNIyANIe te kalpAMta karyAM karyu eTale nirAMta karI suvAnuM te kayAMthIja hAya ? pATIdAra khelatA hatu ke "rAMDanI jAta bheLI che. teNe bhI suradAsane te nI AjIjIthI krayA kha i gADImAM besaDALye, te A kAMdAmAM phasAyA. huM parame zvara ! A pare pakAranuM kAma karatAM duHkhI thaIe chIe, temAMthI khacAva kara. Ate namAja paDhatAM masI keATe vaLagI che. AmAMthI chUTu' te pachI rAMDane pUrI zikSA karI evI samajAvu` ke pharIne uparayI sArUM joi bhALavAya nahi. pATIdAranI orata tenI keTaDImAM khelatI hatI ke, " hai raNacheDarAyajI ! a mane sahAya thA. mArA dhaNInI nA chatAM meM Agraha karI suraDhAsane gADImAM besaDA nyA tenuM A phaLa ? dharama karatAM dhADa AvI. he dInadayALa ! he bhagavAn ! amArI kharI vAta chatAM mAryAM jaie chIe. te tu' nahiM sAMbhaLe te khIne kANu sAMbha Laze ? karavA gacA kasAra te thaI gaI thulI enA jevu' amAre teA thayuM che. kadAca mane mArA dhaNIthI chUTI pADI duSTa suradAsane sAMpavA vicAra thaye te mAre te jI vavu' natho teja vakhata ApaghAta karI mArA prANa tajIza, " suradAsa te nizci Mta uMghatA hatA, vacamAM jAgI uThatA, tyAre khelavA ke " apanekuM to kucha nukasAna teA hai nahIM. kunakhIkA pUrAvA nahIM mIlegA, te usakI Arata apanaku' mIlegI " suradAsakI Teko lagI te lagI, nahi tA rAma- ' jIka tA lagAI hai." savAra thatAM peheregIre e nyAyAdhIzane rAtanI tamAma hakIkata jAhera karI. te uparathI nyAyAdhIzane khAtrI thai ke e erata pATIdAsanIja che, ane suradAsa khATA gaLe paDe che; tethI majakura erata pATIdArane havAle karI gaLepaDu suradAsane zikSA karI. padmA tapAsa karyAM zivAya koi aNyA mANusanA upara vizvAsa rAkhavAthI kAi vakhate ghaNI muzkelImAM AvI javAya che, jo ke Akhara satyaja tare che; te paNa sAnu' laIe kazI ane mANasa joIe vazI. tane tA mIMAU' paNa tArA mApane paNa mI'AzaM * damaNa gAmamAM eghAzA nAme keAi meTA vepArI rahetA hatA tene vepAramAM bhAre kheATa AvIne ghaNe devAdAra thai gayA jeyI peAtAnI dukAna baMdha karI gharamAM sa'tAi rahyA. leNadArA samra ugharANI karavA maMDayA, AMTa para AMTA khaca paNa patte lAge nahI. keTaleka iMDADe temanA jANavAmAM Avyu ke be ghe| zAhu amuka gupta jagAe gharamAM bharAi meDa che. te uparathI le ke e 155 se ugharANI karavA * ketukamALA. Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 vyAkhyAna sAhitya saMgraha, paMcama javAne nizcaya karyo. A vAta baghAzAnA jANavAmAM AvyAthI gabharAye ke have le ke ahIMyAM Avaze tene zo uttara ApIza? mATe teNe pitAnI pichAnavALA paNa tenA leNudAra, dhIrajalAla zeThanI salAha levAne IrAde karI tene potAnI pAse belA. bevAzA-zeThajI Apa jANe che ke, huM hAla ghaNI taMgI hAlatamAM AvI paDa chuM, mAre eTaluM badhuM devuM che ke rUpI e eka rAma (Ane) mujaba cukavavA jeTalI paNa mArI puMjI nathI. ApanuM je devuM che te te huM purepurU patAvIza paraMtu hAla bIjA leNadAronI kanaDagatamAMthI mokaLe karavo te tamArA jevA prabhue nahi. e kAMI upAya batAve ke teo ugharANI karatA ja baMdha thaI jAya. dhIrajalAla- bhAI tane IlAja te batAvuM paNa garaja sarI ke vika verI e pramANe thAya nahi. baghAzA-nAjI, ema nahi thAya. huM zuM bevakupha chuM je karela upakAra bhUlI jAuM. dhIrajalAla-te ThIka, sAMbhaLa. e bAbatane ilAja TaMke che. keI leNadAra ugharANue Ave tene bIje kAMI uttara nahi ApatAM "mIAUM" "mIA ' karyA karavuM ethI karIne lezudAre dhAraze ke, A bicAro gAMDo thaI gayo che te paDayA para pATu zI mAravI?" eTale ugharANI karatA baMdha paDaze. A upAya beghAzAhane ThIka game. bIje divase thApaNuM mUkanArA tathA vepa2 karanArA tamAma leNadAre AvI takAjo karI lAgyA eka vepArI_boghAzA amAre hisAba cukavI Ape. beghAzA-mIA. bIje vepArI-pAdhare javAba ApatAM kAMI moDhuM due che. rUpIA gaNI Apane? beghAzA-mIMA. sarApha -mIMA vALA te jANyuM DahApaNu bApanI matA hatI je rUpIA kathaLI bharIne laI gaye ha; je bicAre ? letI vakhate te nANAvaTI thaIne A vyuM hatuM, paNa yAda rAkha, ke rUpIA lIdhA vagara janAra nathI. begha zA-maMAUM, kaThiyAre-bhaNumANasa ! meM te thApaNa mUkI che emAM zuM khAdhuM pIdhuM che? kaI utAvaLanA vakhatamAM amArA jevA gharakhuNIyAnA rUpiA kAma lAgatA te have beThAnI DALa zA mATe kApe che? amane garIbane te Apa. Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricacheda. duninindA adhikAra 377 beghAzA-mIMAu!!! eka leNadArane dIkarA-devALIyAnA dIkarA tuM samaje nahi ke " A vAMjhIyAne mAla che te tane pacaze" paNa Ate pachavADe AvaDA AvaDA dAMtavALA beThA chIe te tAro jIva lezuM. mATe jhaTa daIne rUpIA kADhI Apa. beghAzA-mIAUM!!! piMjAre--begha bhAI A ze gajaba, rUpIA letI vakhata amane "se maNanI taLAimAM suI rahevAnuM kahetA hatA, ne have A zuM samajavuM? amAre rAMkareSane prANureza javA de ne rUpiyA Ape. boghAzA-mIMUM !!! rAMDarAMDa-are bhAI! raDI rUe mAMDI rUe, paNa sAta bharathArI te moMe na ughADe ema hatuM haze ? tame ghaNI taraphathI AvakavALA, lAkhAne vepAra karanArA, sArI zAkhavALA thaIne A zuM bele che? meM mArI rAMDIreLAnI thApaNa mUkI che te upara mAre raMDApa che, mATe Apo. bAghAzA-mIMAUM!!! sonI-zeTha tamAre pArakA ghara upara A badhI dhAmadhUma ne vepAra zAmATe kare paDe hate potAnuM ghara tapAsIne vAta karavI evuM zuM "sanuM paherIe ke kAna tUTe." A lIdhA che rUpIA te te ApavA paDaze. beghAzA-mIMUM !!! khe-sULAnA patIkA jevA rUpIA gaNI ApyA che ke have ADe javAba zAmATe Ape che? letI vakhata ApavA paDaze ema jANatA nahatA ? bAghAzA-mIA !!? AvI rIte judA judA leNadAroe aneka prazna karyA paNa tene uttara mIA UM mIMUM sivAya bIjuM kAMI beghAzA pAsethI maLe nahi. tethI te gAMDa thaI gaye che, ema dhArI te badhAe nirAza thaI ugharANuM karavI baMdha karI. A IlAja beghAzAne rAmabANa je thaI paDe. ugharANIrUpI duHkha dUra nAzI gayuM jANuM te khuzI thayo paNa pachIthI te lAbhakArI vAta joI harAmanA Apela rUpIyA joDe maDAgAMTha vALI beThe. game tema thAya paNa camaDI tuTe paNa damaDI na chuTe evA TharAva para AvI gaye. keTalAka dIvasa vItyA pachI dhIrajalAla zeThe vicAryuM ke have te beghAzAnA saghaLA leNadAre ugharANI karatA baMdha paDayA haze, mATe have jaIne mArAM nANuM Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8% vyAkhyAna sAhitya saMgraha paMcama patAvI lAvuM. A umedathI dhIrajalAla zeThe beghAzAhane ghare AvI pitAnA rUpIAnI ugharANI karatAM beghAzAe '' mIMAuM " kahyuM. dhIrajalAla zeTha te cakti thaI ne kahe che, "are bhalA AdamI? mane paNa" mIMbAu??? tane te mIA paNa tArA bApane paNa "mIMbA " beghAzA e uttara dIdhe. AthI dhIrajalAla pastAI ne vIle meDhe cAlyo gayo. duniyAmAM keTalAka svArthanA bhukhyA hoya che. te pitAne artha saryo eTale upakArane AMkhanA paTA jevo gaNe che. temaja je be phakata pitAne lAbha tAkI bIjAnuM kharAba karavA irache tene "hAthanA karela haiye vAge che." te vakhate pUre pastAvo thAya che. murkha loke guNI purUSane jANatA nathI. zrI rAmacandrajI jyAre laMkAthI sItAjIne laIne ayodhyA padhAratA hatA tyAre rastAmAM kiSThidhA nagarImAM utarI vizrAma lIdho. tyAM sItAjIne dekhIne vAnaranI strIo kahevA lAgI ke- vasantatilakA. gaurI tanurnayanamAyatamunnatA ca nAsA kRzA kaTitaTI ca paTI vicitrA / aMgAni romarahitAni sukhAya bhartuH pucchaM na tucchamiti kutra samastavastu // 1 // A sItAjInuM zarIra gera che. te vizALa che. nAsikA (pipaTanI mAphaka) uMcI che. kaTibhAga pAtaLe che. ane vicitra prakAranI sundara sADI che. tema ago romathI rahita che eTale sItAjInuM sarva sainadarya svAmI evA zrI rAmacandrajInA sukhane mATe che. paraMtu (vidhAtAe) tuccha (nAnuM sarakhu) puchaDuM na karyuM tethI A badhuM vastu saundarya zuM kAmanuM che? arthAta nakAmuM che. A upara tAtparya e che ke mUrNa mAnave bIjAnA saindaryamAM paNa khAmIo jotAM vastunA saundaryane jANatA nathI. gAmaDAnA leka hAthIne joI hAMsI kare che. - rAhUvizvalita. ..... UrNA naiSa dadhAti nApi viSayo vAhasya dohasya vA, Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda durjananidA-adhikAra. A hAthI (gheTAnI mAphaka ) unane dhAraNa karatuM nathI. eTale tenA zarIra upara una nathI ke, jenA dhAbaLA vagere paherIe. tema te vAhananA (ghoDA vagerenI mAphaka) kAmamAM AvatuM nathI, tema AnA hoTa piTanI ghaNA prakAranA dhAnya tathA palala (dhAnyanAM phetara pIMchA vagere) thI tRpti thAya tema nathI. hA kaSTa che. ke, AnA vAMsAnA zikhara upara ( dANuM) nI guNa kema caDhAvI zakAya ? ( ema sarva rIte nakAme hovAthI keDI mAtra dhanathI paNa (hAthIne) keNu vecAte rAkhe! ema gAmaDAnA (mUrkha ) manuSyathI hAthInI hAMsI karAya che. eTale grAmya buddhivALA mUkha leke vidvAna purUSonI paNa A pramANe ja dazA kare che. kAraNa ke teone tenA gurunuM jJAna nathI. jethI kavi e tevA lokone uddezIne hAthI pratye grAmya lekanI ukitathI jaNAvyuM che. guNa gAyaka prati zeThanI yukti. manahara eka zaraNAIvALe sAta varSa sudhI zIkhI, rAga rAgaNI vagADavAmAM vakhANe che; ekane ja jAcuM evI Teka cheka rAkhI dila zeTha zeTha pAse ja levAne maMDANe che; kahe dalapata pachI bolyo te kaMjusa zeTha, gAyaka nalAyaka tuM phekaTa kulANe che, piluM che te bolyuM temAM karI te zI kArIgarI, sAMbeluM bajAve te huM jANuM kezANe che; guNa na samajanAra govALa. sodAgara eka zuka sArikAne sArI rIte, zIkhavI kavita nIta sArA svaramAM; koI bhAre bhUpatine bheTa karavAne cAlyo. gAmaDAmAM vAse vo vALanA gharamAM tArIpha suNIne jevA tyAM loke tamAma maLyA,khI rItabhAta kazIna AvI najaramAM kahe dalapatarAma gAmane gamAra che , tevA tetara to che mArA khetaramAM 4 azaktithI pArakA dUSaNa jevAnI prathA ar (1 thI 5) dahyamAnAH sutIveNa, nIcAH parayazominA / garAtatparuM jatuM, tato nivAM vate che ? A bIjAnA yazarUpI pracaMDa agnithI baLatA evA nIca purUSe tenA padane pAma vAne azakata (asamartha ) che. tethI te ( purUSa ) nI nindA kare che. 1 parachidra zedhaka vRtti. dUSayanti durAcArA nirdoSAmapi bhAratIm / vidhubimbazriyaM kokAH sudhArasamayImiva / / // Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. vyAkhyAna sAhitya saMgraha paMcama jema cakravAka (cakorapakSI) amRtamaya caMdrabiMbanI zobhAne dUSita kare che, tema durAcArI purUSe nirdoSa evI bhAratI (vANI)ne dUSita kare che. 2 sajjana purUSane khalanI sAthe spardhA karavAthI geralAbha. kA khalena saha spardhA sjjnsyaabhimaaninH| bhASaNaM bhISaNaM sAdhu dUSaNaM yasya bhUSaNam // 3 // sajajana purUSane nIca purUSanI sAthe zI spardhA (sarasAI) hoya? eTale sajajana purUSa nIcanI sAthe sarasAI karatAja nathI. kAraNa ke abhimAnI evA nIca purUvanuM bhASaNa bhayaMkara heIne sAdhupurUSane dUSaNa rUpa che. jyAre khalapurUSane te te bhASaNa bhUSaNarUpa che. 3 * adhama lekanI asima adhamatA. aho rAhuH kathaM krUrazcandraM gilati muJcati / gilanti na hi muzcanti durjanAH sajjanavajam // 4 // ahIM ! rAhune zA vAste nirdaya kahe te prazna che. kAraNa ke candramAne gaLIne pAi cheDI Ape che paNa durjana purU te sajajana purUSonA samUhane gaLI jAya che te punaH cheDatAja nathI. athata durjane rAhu karatAM paNa kharAba che. 2 adhama purUSanI karavata sAthe sarakhAmaNI. udvejako'ticATuktathA marma-sparzI hasannapi / nirguNo guNanindAkRta, krakacapratimaH pumAn / / 5 / / durjana manuSya ati cATu (mIThA) zabdanA bhASaNathI paNa bIjAnA manamAM udvega pedA kare che. ane hasatA chatAM paNa bIjAnA mane sparza kare che. eTale bIjane kaleje ghA mAre che. tema pite guNahIna che tethI bIjAnA guNenI nindA karI rahyuM che, eTale adhama purUSa karavatanI samAna che. kAraNa ke karavata paNa lAkaDAne kApatI vakhate mIThe mIThe dhvani kare che, paNa te vani sAMbhaLanArane uddega utpanna kare che ane dAMtAthI hasatuM hoya tema dekhAya che chatAM lAkaDAnA marma bhAgane kApI nAkhe che ane temAM derI nathI tethI bIjAnA guNa (rA) ne kApanAra che tema adhikArI sajajanane durjana paNa pIDA kare che. 5 * rizaarLInayAkAhAnAnAM mavati vidhutakAzI " caMdramA cakArapakSone aMgArAnI sagaDI tutya che, kAraNa ke cakara daMpati (strIpurUSa)ne rAtrimAM eka bIjAno viyoga veThavo paDe che. ja 3 thI 5 sUktimuktAvalI Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pariccheda durjananila adhikAra niSNAja zatrubhAva. gAyo ( 6 thI 7) mRgapInasajjanAnA, tRNajalasantoSavihitavRttInAm / lubdhakadhIvarapizunA niSkAraNavairiNo jati // 6 // mRgalAM ghAsa khAIne sukhI rahenArAM, chatAM vagara kAraNe temane pArAdhI zatru che, mAchalAM jaLapAna karI sukhethI AjIvikA calAvanArAM che chatAM vagara kAraNe DhImara (macchImAra) tene zatru che tema purU svayameva saMteSI che, chatAM khala purUSa temanA vagara kAraNe zatru che. ahita kartavyanI prakRti avikAriNamapi sajjanamanizamanAryaH pravAdhate'tyartham / marinyA vivida krAM hipazya yAM sadA hati | 7 | jema kamalinIe himanuM bhuMDuM karyuM nathI, chatAM tene (kamalinIne)te hamezAM - bALI nAkhe che tema vikArarahita (keInuM buruM na karanAra) evA sajajana purUSane paNa nIca manuSya atyanta pIDA kare che. 7 uttama, madhyama ane adhamAdhama buddhinuM kArya rathoddhatA. dUSaNaM matirupaiti nauttamI, mAdhyamI spRzati bhASate na ca / vIkSya pArzvamatha bhASate'dhamo, saraTIti sahasA dhamAdhamaH // 6 // . uttama purUnI buddhi (bIjAnA) dUSaNane prApta karatI nathI, madhyama le, kenI buddhi bIjAnA dUSaNane sparza kare che paNa te belI hAra pADatI nathI; a. dhama (nIca) purUSa dUSaNane joIne tene vacanadvArA turta pragaTa karI de che. jyAre adhamAdhama (nIcamAM paNa nIca) purUSa te bIjAnA dUSaNane prasiddha karavA sArU atyanta rADArADa karI muke che. 8 popaTanI madhuratAne ane jya. upajAti. subhASitasyAdhyayane'nuSaktaM, zukaM varAkAH prahasanti kaakaaH| . tameva saMsatsu giraM kisntaM, dRSTvA bhavanti trapayAnatAsyAH // 9 // Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 vyAkhyAna sAhitya saMgraha paMcama suMdara bhASaNunA abhyAsamAM Asakata evA pipaTane nIca evA kAgaDAo hase che ke A zuM maphatanI mAthAkuTa karI rahyo che paraMtu sAomAM madhura vA ne bolatAM tene joIne te kAgaDAo lajajAthI heThAM maheThA rAkhanArA thAya che eTale zaramathI nIcuM joI jAya che tema vidyAbhyAsa karanAranI hAMsI karanAra nIca purUSanI ane e sthiti thAya che. 9 sujananI vANI sAme durjananI bhayaMkaratA mAlinI. idamapaTukapATaM jarjaraH paJjaro'yaM, viramati na gRhe'sminkaramArjArayAtrA / zuka mukulitajihaH sthIyatAM kiM vacobhi stavavacana-vinode nAdaraH paamraannaam| 10 // he pipaTa A tuTela kamADa che. ane A tArUM pAMjaruM paNa jIrNa thaI gayuM che tema A gharamAM nirdaya evA bilADAMonuM AvavuM baMdha paDatuM nathI mATe tArI jI. ne dabAvIne sthira thaI jA. kAraNa ke tArA madhura vacanathI A sthaLe zuM phaLa che ? kemake tArA bhASaNanuM zravaNa je bIlADAMne thaze te ulaTA tArA prANanI hAni thaze. alyAvasthAmAM mada baLa. zArdUlaviDitam (11 thI 16 ) spardhetAM sukhameva kuJjaratayA dikkuJjaraiH kuJjarA grAmyA vA vanavAsino madajalapasnigdhagaNDasthalAH / AkAlasya kutUhalaM zRNu sakhe prAcInapAlomalaiH, prAyaH snigdhakapolapAliradhamaH kolo'pi saMspardhate // 11 / / khedayukata kALanuM kautuka e che ke janma vakhatanA gaMDasthaLamAM rahelA malethI bhIjAela Dukkara hAthInI sAme spardhA kare che te pachI madanA pANIthI bhIMjAyela gaMDasthaLavALA gAmamAM rahevAvALA athavA vanamAM vasavAvALA hAthIe pite hAthI che tethI dizAnA hAthIonI sAthe spardhA kare temAM zuM beTuM? 11 durjananuM kharU svarUpa meSaM ko'pi jhare pibantamavadadvAri cyutaM te mukhAdAyAtIti ko na caivamuraNo'dho'smIti varSAtpurA / mA voco Dhaka re na me janirabhUttAtastavoktvA gRhIt , kazcidoSamasantamapyatha vadandInaM khalo bAdhate // 1 // Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda durjanAnaMdA adhikAra. 33 eka nAra ( jaMgalamAM ) jharAnI aMdara pANI pIteA hateA, teja vakhate eka gheTA paNa nAranA nIcA bhAgamAM pANI pIvA lAgyA, tene joi nAra khelyuM, ( are mUrkha'! ) tArA mukhamAMthI ( a u' ) pANI ( mArI tarapha ) Ave che e tu jotA nathI ? gheTA ( naramAzathI ) beyeA ke narabhAi! hu* pANInA DhALa ( nIcANumAM ) mAM chuM, ( eTale tyAM pANI AvavA sabhava nathI. ) tyAre nAra ( zaramAIne yukita karI beye ke ) (he mUrkha ! A vAta AjanI nahIM paNa ) eka varSa pahelAnI kahuM chuM; javAkhamAM gheTe janyuAvyuM ke huM nArasAi ! te vakhate te mAro janma paNa nahatA. ( e javAba sAMmaLatAMja khIjI yutithI) te elye ke AvI jAtanA apa rAdha tArA pitAe karyAM che ( ema satyAsatya samajAvI najara cukavI kudake! mArI ) te gheTAne pakaDI lIdhA. Ane sArAMza e che ke garIba mANasamAM DhASa na hoya te paNa temanA upara doSanA Aropa karI khaLa purUSa tene aneka rIte pIDe che. kAyala sAme kAgaDAnI asthAne spardhA. yasyAkarNya vacaH sudhAkavalitaM vAcaMyamAnAmapi, vyagrANi vyathayanti manmathakathAM cetAMsi caitrotsave / rere kAka varAka sAkamamunA puMskokilenAdhunA, spardhAbandhamupeyuSastava nu kiM lajjA'pi no jAyate // 13 // caitra mAsanA vasaMtanA utsavamAM amRtanA udgAravALA jenA zabdane sAMbhaLIne vANIne niyamamAM rAkhanArA muni le keAnAM citta kAmadevanI kthA tarapha vyagra ( Asakata ) thai vyathAne prApta thAya che. evI mIThI kAyala sAthe spardhA karatAM are tuccha kAgaDA ! tane zarama kema . nathI AvatI ? kemake huM krAgaDA ! tu' kayAM ? ane kAyala thayAM ? 13 satpurUSa upara khaLanI khaLatA, samyagmArgapuSaH prazAntavapuSaH prItollasacakSuSaH, zrAmaNyardhimupeyuSaH smayajuSaH kandarpakakSapluSaH / siddhAntAdhvani tasthuSaH zamajuSaH satpUjyatAM jagmuSaH, satsAdhUn viduSaH khalAH kRtaduSaH kSAmyanti nodyaduSaH || 14 || bIjA upara khATI rIte deSAnA Arepa karanArA evA je dveSI khaLa purUSo che te; bhagavat praNIta zAsrane peASaNa karanArA, prazAMta aMtaHkaraNa tathA zarIravALA, zatrune joine paNa praphullita netravALA, pAMcamahAvrata (prANAtipAta, krRSAvAda, anu Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. paMcama nAdAna, maithuna, parigraha.) ne sadA pALanArA, ahaMkAra rahita, kAmadevarUpI ghAsa (khaDa) ne bALanArA, siddhAMta mArga pramANe cAlenArA, kSamAvALA, vivekI janasamU hathI sevAtA evA je vidvAna satparU che, tene TheSa kare che. 14 sava guNamAM khaLa purUSanI sarva vyApakatA. jADayaM hImati gaNyate vratazucau dambhaH zucau kaitavaM, zUre nighRNatA munau vimatitA dainyaM priyAlApini / tejasvinyavaliptatA mukharatA vaktaryazaktiHsthire, tatko nAma guNo bhavetsa guNinAM yo durjanairnADintaH // 15 // lajajALu purUSane viSe jaDatA. pavitra vrata pALanArane viSe daMbha, zuddhatAmAM kapaTa, zUravIra upara nirdayatA, mananazIla purUSane viSe buddhihInapaNuM madhura vAkya belanArane viSe garIbAI, tejasvImAM uddhatAI, vaktA upara vAyaDApaNuM, sthira-zAMtane viSe azakti, ema guNIne ka guNa durjana purUSae aMkti (ALa caDhavyA) vinAne (bAkI) rAkhe che? 15 durjana purUSonI daSTie sujana purUSonA guNamAM deSAre pa. satyA yonirujaM vadanti yamino dambhaM zucedhUrtatAM, lajjAlorjaDatAM paTomukharatAM tejasvino garvatAM / zAntasyAkSamatAmRjoramatitAM dharmArthino mUrkhatA mityevaM guNinAM guNAstribhuvane nApitA dujenaiH // 16 // nIca purUSe satI strInA janasthAnamAM rAgane, yama (indriya nigraha) karanAra purUSamAM daMbhane, pavitra manuSyamAM dhUrta paNAne, lajajAvAnuM manubamAM jaDapa mune, catura purUSamAM vAcAlapaNane tejasiva manuSyamAM abhimAnapaNane, zAnta purUSamAM asamartha paNane, sarala purUSamAM nibuddhipaNane, ane dharmArtha manuSyamAM mUrkha paNAne, kahI rahyA che. eTale A pramANe traNa bhuvanamAM guNI purUnA guNone durjana purUe dUSita karI nAMkhyA che. 9 16 * A zlokamAM sarvaSaSThayanta padane sambandhArthe che tethI te purUSonA guNamAM dezane A ropa kare che ema vaktavya che. te paNa zuddha gujarAtI karatAM sAtamIne artha karavAthI vizeSa spaSTa samajI zakAya che tethI tema karavuM thayuM dhAryuM che. Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda duninidA-adhikAra 385 nakaTA manuSyanA zaheramAM eka vepArInuM javuM. TAdharA. paNyAjIvastu kazcit kacidapi nagare yatra vigrAsamagrA vyagro'bhUttatra gatvA garUDa iti vacastarjitastAlikAbhiH / tatratyaireva sarvairatha sa kathamapi svAM ca ciccheda nAsAM, duSTAH svaireva doSairadhigatasavidhAnyojayantyeva sAdhUn // 17 // eka vepArI koI nagaramAM gayo ke jyAM sarva manuSya nakaTAM (nAka hita) rahe che, temane joIne sarva nAkakaTAM manuSya eka bIjAne tALI ApIne "A garUDa che, A garUDa che," ema mazkarI karavA lAgyAM, AvI mazkarI nahIM sahana karavAthI teNe pitAnuM nAka mahA mahenate kApI nAkhyuM, A rIte duSTa purUSa satparU upara pitAnA deSane Arepa melIne doSita kare che. 17 satpurUSa phakta jJAnIno gurU che te mATe daSTAMta. * koI eDa gAmamAM eka bhale mANasa hatuM te sAne prasaMgopAta bahu sAre upadeza ApatA hatA, tethI ghaNuM leke tene gurU tarIke bahu mAna ApatA hatA; tethI te bhalA mANasanI eka mUrkha mANasane adekhAI lAgI. te mUkhane ema vicAra thayo ke e mANasa badhAne gurU te zA mATe thaI beThe che; evA te duniyAmAM sa. tarase paDyA che. e maphatanuM mAna khATI jAya che ne mAre te kaI bhAva paNa pUchatuM nathI. mATe enuM gurUpaNuM bhUlAvuM te huM kharo. lAga maLe tyAre prayatna karIza eTa. le enI meLe pAdhara thaI jaze. ema dhArI tene lAga jovA lAgyA. eTalAmAM te bhalo mANasa bahAra gAma jato hato, tyAM rastAmAM pelo adekho mUrkha mANasa sAme maLyo. tethI pitAnA hAthamAM pI DAMga upADIne kahyuM ke, gAmamAM badhAne gurU bane che te tuM ke? tyAre te gue javAba dIdho ke, kema bhAI? tAre zuM kAma che? tyAre teNe kahyuM ke mAre tenI khabara levI che, DIka pUjA karavI che. gurU cetI gayA, eTale teNe kahyuM ke bhAI? huM te jJAnIne gurU chuM; ajJAnIne dAsa chuM. tAre te huM dAsa chuM; huM kAMI tAre gurU nathI; mane tuM zuM karavA mAre che? evI rIte kAlAvAlA karIne tene samajAvyA tyAre teNe tene choDI dIdho. AvI rIte sArA gurUo che ke jemAM navuM jANavAnI icchAvALA che, dharma upara premavALA che, ane jene prabhunA nAmanI leha lAgI che. teone mATe che. AsurI * svarga vimAna. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 vyAkhyAna sAhitya saMgraha paMcama vRttivALA lekene mATe te nathI evA adekhAo, nAstike, luccAo ke aradhA vaTalelAdurathI sArA gurUo upara paththara pheMke tethI kAMI sArA gurUonuM gurUpaNuM maTI jatuM nathI, ulaTI teonI tarapha lokenI. dilase vadhatI jAya che, kAraNa ke teo evA chalakAtA adhurA ghaDAe nI darakAra karatA nathI, paNa reja re ja pite jAte sudharatA jAya che, rAja raja pitAne abhyAsa vadhAratA jAya che ane bIjAone sudhAravA tathA prabhunA rastAmAM lAvavA teo rAta divasa mA rahe che. mATe yAda rAkhajo ke gurUonuM gurUpaNuM che tene AdhAra evA Asura vRttivALAenA belavA upara nathI, paNa e gurUpaNAne AdhAra te prabhunA nAmanI sAthe saMbaMdha dharAve che. mATe jyAM sudhI gurUo sarva zaktimAna prabhunA pavitra nAmane pakaDI rAkhe ne prabhunA hukama pramANe deza kALa vicArIne cAle, tyAM sudhI zubha karma temane madada kare che, ane jyAM temanI raheNIkaraNa sArI hoya tyAM sudhI temane gurU tarIke mAnavAne ane temane vAjabI madada karavAne ApaNe ApaNuM dharma thI baMdhAyelA chIe. | darzana mANasa mAkhInI jema potAnA prANanI darakAra karyA vinA paNa paranuM ahita Acare che. mAyo (1 thI 5) tyaktvApi nijaprANAparahitavighnaM khalaH karotyeva / kavale patitA sagho, vamayati khalu makSikAnnabhoktAram // 1 // jema makSikA (jamanAranA) koLIyAmAM paDIne (pitAne prANa tajIne) - jana karanArane vamana karAve che tema paLa purUSa pitAne prANunA nAzanuM jokhama kheDIne (pitAne nAza nahIM gaNakArIne) bIjAnA hitamAM vizva kare che. 1 pArakAne bhedanAra bANa RjureSa pakSavAniti kANDe prIti khale ca mA kApIH / prAyeNa hi tyaktaguNaH, phalena hRdayaM vidArayati / / 2 // khaLa pakSe artha (he mitra!) A purUSa sarala che. ane sneha pakSavALe che ema jANe khaLa purUSamAM tuM prema kara nahIM; kAraNake ghaNuM karI te purUSa guNane tyAga karI parINAme hRdayane bhedI nAkhe che. Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda durjananiMda-adhikAra. . bANa paNe artha (he mitra!) A sarala che pIchAMvALuM che ema dhArI bAjumAM nuM prema kara nahIM, kAraNake te guNa (dhanuSyanI derImAM) thI juduM paDe che ke tarata phaLa (phaLa) thI hRdayane bhedI nAkhe che. 2 bIjA manuSyone saMhAra karatAM duSTa thate nAza. naivAtmano vinAzaM, gaNayati pizunaH eravyasanahaSTaH / prApya sahasravinAzaM, samare nRtyati kabandha zca // 3 // raNasaMgrAmamAM hajAra rItathI pitAne nAza thavA chatAM vIra purUSanuM dhaDa nRtya kare che tema bIjAnA dukhane joIne AnaMda pAmanAra duSTa manuSya potAnA nAzanA prakArane gaNakArato nathI, 3 parAyAne duHkha ApatAM pApIne saMtoSa. paraparitApanakutukI, gaNayati nAtmIyamapi tApam / parahatihetoH pizunaH, sandaMza iva svapIDanaM sahate // 4 // pArakAnA saMtApamAM (duHkhamAM) hoMzIle e duSTa purUSa ( leDhAnI ) sAMDhazInI mAphaka potAnA duHkhane gaNakAratuM nathI ane bIjAnA nAzanA hetuthI pite pIDA sahana kare che. 4 tucha manuSya ujavala purUSane dekhI zakato nathI. ujvalaguNamabhyuditaM, kSudro draSTuM na kathamapi kSamate / / hitvA tanumapi zalabhaH, zubhraM dIpArcirapaharati // 5 // jema pataMgIye pitAnA zarIrane cheDIne paNa ujavala evI dIvAnI kAntine, nAza karavA jAya che tema ujavela guNatALa udaya pAmelA purUSane zudra (tuccha manuSya koI paNa rIte dekhI zakatuM nathI. arthAt patagIo jema pariNAme mRtyu pAme che tema durjananI paNa ane e sthiti thAya che, paNa praznottarathI khaLa purUSanI khaLatA. zArdUlavidA. karatvaM bhadra ! khalezvaro'hamiha kiM ghore vane sthIyate, zArdUlAdibhireva hiMsrapazubhiH khAdyo'hami yAzayA / Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. paMcama kasmAtkaSTamidaM tvayA vyavasitaM madehanAMsAzinaH, pratyutpanna-mAMsabhakSaNadhiyaste nantu sarvAnnarAn // 6 // he kalyANa kAraka ! tuM koNa che ! huM baLa purUSane adhipati chuM. zA mATe (Apa) bhayaMkara vanamAM rahe che? siMha vigere hiMsaka pazuo mArU bhakSaNa kare evI icchAthI rahuM chuM. AvuM duHkha zA kAraNathI sahevuM paDe che? mArA dehamAM rahelA mAMsa khAvAthI manuSyanA mAMsanI (siha vigere hiMsaka prANIone ) Teva paDe ne (te Tevane laIne ke sarva manuSyone haNI nAkhe (te ThIka evA mane rathathI A duHkha sahana karUM chuM.) anyane duHkha thavA duHkha icachatA durjana dharA. dAsyatyaSaiva kintu dviguNamaNisamagraM parebhyo'bhyudIrya, prattA jagrAha kazcinnutajalanidhinA zaGkhino yAcayitvA / cintAkrAntaH svavittadviguNamitaragaM vIkSya bhinnakacakSu bhUtvA cakre'kSiyugmojjJitamitarajanaM durjano'nyApadarthaH // 7 // keI eka gAmamAM sema (dhanalabhI) manuSya rahetuM hatuM, je ke te nidhana na hate paNa bIjAnI samRddhi joI banyA kare. ane vicAravA lAgyo ke A gA"mamAM sarva manuSya karatAM mAre vadhAre dhana prApti kema thAya ? chevaTe e vicAra upara Avyo ke samudra ratnanI khANa che. te te mATe mane ratha pUrNa karaze, ema dhArI samudra upara tapazcaryA karI, traNa divasa mAM samudra mRrtimAn thaI prasanna thayene bolyA ke Apane zuM joIe chIe ? javAbamAM baDu dhananI mAgaNI karI. samudra eka zaMkhinI ApI, ne kahyuM ke he bhAI bA zabinI pAse tuM mAgaze te tane eka neja Apaze ema nahIM paNa tArA AkhA gAmamAM sarvane tArAthI bevaDuM dhana A paze. e sAMbhaLI pele lobhI te harSa sa the ki karavA lAgya, zaMkhInInI pUjA karIne lAkha rUpIA mAgyA, eTele zaMkhanI e lobhI ne lAkha ane bIjA manu bene be lAkha rUpI bA ApyA, e joI te biyAre dukhI thaI gaye, kAraNa bIjA karatAM pitAne vadhAre dhana utpanna thAya e upAya rahyo nahIM, pachI . pite e vicAra karyo ke AkhA gAmanA manune je AMdhaLA thaI jAya te sarvanI samRddhi corI lauM, e vicAra karI zakhinI sanmukha hAtha joDI vinati karavA lAge ke he mAtAjI! mArI eka AMkha pheDI nAMkho te sAMbhaLo svabhAvAnusAra zakhinIe temanI eka AMkha phADI nAkhI ane bIjA manuSyanI bane AMkhe pheDI nAkhI arthAt duSTa purUSa bIjAnA duHkhe sukhI hoya che. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricacheda. durjananindA-adhikAra vizvasatANI durjana anuSkA (1-2) paravighnena saMtoSa, bhajate durjano janaH / labhedagniH parAM dIpti paramandiradAhataH // 1 // jema agni bIjAnuM ghara bALavAthI atyaMta tejane prApta thAya che. tema durjana purUSa bIjA manuSyane vidhra karIne tethI (pita) saMtoSa mAne che. 1 sujanane dukha ApavAthI prasiddha thatA dujene prAyaH prakAzatAM yAti, malinaH sAdhuvAdhayA / ' nAgrasiSyata cedaka, ko'jJAsyAtsaMhikAsutam // 2 // rAhu sUryanuM grahaNa karI prasiddhine pAme che tema malIna purUSa satparUne pIDA karavAthI ghaNuM karIne (jagamAM) prasiddhine pAme che. 2 kukamamAM khala manuSyanI buddhine prakAza. . atimaline kartavye, bhavati khalAnAmatIva nipunnaadhiiH| timire hi kauzikAnAM, rUpaM pratipadyate dRSTiH // 3 // je aMdhakAramAM ghUvaDa pakSIonI AMkha prakAza joI zake che, tema khala purUpinI buddhi halakA kAmAM kuzaLa bane che. 3 zaktihIna adhama purUSa bIjAthI karatA kukarmo. - prAryA. (1-2) prerayati paramanAryaH zaktivihIno'pi jagadabhidrohe / tejayati zastradhArA svayamasamarthaH zilAM chettuM / / 1 // AyudhadhArI manuSya pite asamartha che chatAM te pattharane kApavA pitAnA 2. anI dhAra sajIne kADhe che tema duSTa purUSa (pite bIjAne haNavAne) zakti rahIta , te paNa jaganA dehane mATe bIjAne preraNA kare che. 1 Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 vyAkhyAna sAhitya saMgraha paMcama AdhakAramAM adhamatA. zraryA. anyasmAdabdhapado, nIcaH prAyeNa duHsaho bhavati / ravirapi na dahati tAdRgyAdRk sandahati vaalukaanikrH|| 1 // sUryanA karatAM sUryathI tapelI retI (manuSyanA pagamAM pharaphalA pADIne) dAha utpanna kare che, tevI rIte duSTa svabhAvavALAne bIjAe (rAjAe) adhikAra (bIjAne dukha ApavAmAM ) pite dusaha ( dukhe sahana karI zake evo eTale duHkha ApanA) thAya che. 1 ja utkarSamAM adhamatA. & rathoddhatA. evameva na hi jIvyate khalaiH tatra kA nRpativallabhe kathA / pUrvameva hi sudussaho'nalaH, kiM punaH prabalavAyuneritaH / / // satya kahuM chuM ke khala purUSa koIne jIvavA detA nathI, temAM vaLI rAjAne tenA upara pyAra thaye, te have te temanI vAta ja zI karavI ? kAraNa ke jema agninuM sevana karavuM e prathamathI ja dusaha (sahana thaI zake nahi tevuM) che chatAM vaLI te agnine vadhAre prajvali thavA vAyunI madada maLe tyAre pachI tenuM varNana zuM karavuM? arthAta asahya thAya che. 2 vaLI- vasantatitakA. dhUmaM payodharapadaM kathamapyavApya, varSAmbubhiH zamayati jvalanasya tejaH daivAdavApya kaluSaprakRtimahatvaM, prAyaH svabandhujanameva tiraskaroti // 3 // jema dhUmADo agnimAMthI utpanna thayA chatAM (teja, pANI, pavananI sAthe maLI ) mahA mahenate vAdaLAMrUpe banavA pachI agninI uSNatAneja varSARtumAM pANI vaDe dAbI dIe de; tema nIca manuSya prArabdha sege (pradhAnAdhika) mahApadane meLave te potAnAja baMdhune tiraskAra ( apamAnanI sAthe zakita nAza ) kare che. 3 * 1 thI 3 subhASita ratana bhAMDAgAra. # tAraparainAnI thoDhatA. gaNa, na gaNu, 2 gaNa, laghu tathA gurU ema 11 akSaranuM eka caraNa, tevAM cAra caraNa maLI rathoddhatA chaMda kahevAya che. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda hara duninidA-adhikAra. mUrkha manuSya asAra grAhI hAya che. anuku (12) mUl hi jalpatA puMsAM, zrutvA vAcaH shubhaashubhaaH| azubhaM vAkyamAdatta, puriSamiva zUkaraH // 1 // jema Dukara sArI vastu choDIna viSkAne grahaNa kare che tema mUkha manuSya, belanAra manuSyanI zubha ane azubha evI vANIne sAMbhaLIne ( temAMthI ) azubha vacanane ja grahaNa kare che. 1 jenI pAse je hoya te ja te Ape. yadyadiSTatamaM tattaddeyaM guNavate kila / ata eva khalo doSAn sAdhubhyaH saMprayacchati // 2 // "jene je cIja agatyanI priya hoya te te cIja guNavAna purUSane Ape che." te pramANe adhama purUSa (pitAne deSa atyanta priya che tethI) sAdhu purUSane denuM dAna kare che. 2 durjana kevI rIte guNane choDIne doSane grahaNa kare che? AryA. tyajati ca guNAnsuI, tanumapi doSaM nirIkSya gRhNAti / muktvAlaGkatakezAn, yUkAmiva vAnaraH pishunH|| 3 // jema nIca e vAnara (vAMdara) (metI vagerethI) suzobhita evA keze. tyAga karIne jema juMne grahaNa kare tema durjana purUSa guNene cheTethI tyAga kare che. ane ceDA paNa de ne dekhIne grahaNa kare che. 3 deSa grahaNa karavAmAM durjana ane sAMDhIyAnI samAnatA. 3pakAti (45) karNAmRtaM sUktirasaM vimucya, doSeSu yatnaH sumahAnkhalasya . avekSate kelivanaM praviSTaH, kramelakaH kaNTa kajAlameva // 4 // Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 vyAkhyAna sAhitya saMgraha paMcama kIDAnA vanamAM peThela e sAMDhIye kaTAnA samuhane ja dekhe che. (rodhe che.) paNa zubhalatAone dekhI zakatA nathI tahata dujena kAnane amRta tulya evA uttama bhASaNunA rasane choDIne khala purUSanA deSomAM ghaNI mahenata kare che. ( deSa grAhI thAya che.) 4 doSanuM dAna karavA chatAM durjane pAse rahele deSasaMgraha samarpitAH kasya na tena doSA haThAdguNA vA na hRtA khalena / tathApi daurairna viyujyate'sau, spRSTo'pi naikena guNena citram // 5 // nIca purUSe kyA manuSyane deSanuM dAna nathI karyuM? ane balAtkArathI kenA guNanuM haraNa nathI karyuM (eTale potAnA saMbandhamAM AvavAthI kone te guNahIna nathI karI mukata ? chatAM jema cAra bIjAnuM dravya cere che te prathama pitAne prApta thA. ya che tema A nIca purUSa doSanuM dAna ApyA kare che te paNa tenA doSa khUTatA nathI ane tene prApta thavA joIe te thatA nathI e AzcaryanI vAta che ! 5 durjanane halakI vastu prApta karavAno prema. rUrijI. kRmikulacitaM lAlAklinnaM vigandhi jugupsitaM, nirupamarasaprItyA khAdannarAsthi nirAmiSaM / surapatimapi zvA pArzvasthaM vilokya na zaGkate, na hi gaNayati kSudro jantuH parigrahaphalgutAm // 6 // jyAre kUtare ghaNA kIDAthI vyAsa, lALethI bhInuM durgadhIvALuM, niMdavalAyaka savAda vinAnuM mAMsa rahita evA manuSyanA hADakAne snehathI khAne hoya che tyAre kadAca tenI pAse devAdhirAja (IMdra) ubhe hoya te paNa pite zaramAtuM nathI, teja pramANe halake mANasa paNa ( purUSanI sanmukha) halakI vastu svIkAravAmAM zaramAte nathI, 6. guNa karatAM deSamAM durjanane jaNAtI mahattA. zArdUlavikrIDita. tyaktvA mauktikasaMhati karaTino gRhyanti kAkAH palaM, tyaktvA candanamAzrayanti kupitebhyo'tikSayaM mkssikaaH| Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda durjananiMdA-adhikAra. 393 hitvAnnaM vividhaM manohararasaM zvAno malaM bhuJjate, yadallAnti guNaM vihAya satataM doSaM tathA durjanAH // 7 // jema kAgaDAo hAthInA (mastaka upara rahela) motInA samUhane cheDIne (temAMthI) mAMsa grahaNa kare che, mAkhIo candanane tyAga karIne duHkhI thayelAMonA cAThAMne Azraya kare che; kutarAo manahara rasavALA vividha prakAranA ane tyAga karIne maLa (viSTa nuM bhakSaNa kare che. tema durjana puru guNane tyAga karIne hamezAM dezanuM grahaNa kare che. durjano kayAM sudhI garjanA kare che. anuSya. tAvadgarjanti maNDUkAH kUpamAzritya nirbhyaaH| yAvatkaripharAkAraH kRSNasarpo na vidyate // 1 // jyAM sudhI hAthInI suMDhanA AkAra je kaLotra (kALInAga) sarpa (pAsa) na hoya tyAM sudhI kUvAmAM nirbhaya rIte rahelA deDakAo DarAu DarAMuM garjanA kare che. 1 duSTanA svArthanuM darzana. nadinI. iha sAsi saharSa maJjuguJjAbhirAmaM, madhukara kuru koli sArthamammojinIbhiH / anupamamakaraMdAmodadattazmodA, tyajati bata na niMdrAM mAlatI yAvadepA // 2 // he bhamarA ! jyAM sudhI anupama makaraMdanA sugaMdhathI AnaMdane ApanAra evI A mAlatI (puSpalatA ) nidrAne tyAga na kare (eTale na uDe) tyAM sudhI tuM A taLa vamAM harSathI suMdara gurava karatAM mane hara rIte kamalinI (kamaLalatAo)nI sAthe krIDA (ramaNa) kara. 2 satya AgaLa asatyanI jhAMkhapa. anuSTup. khadyoto dyotate tAvadyAvannodayate zazI / udite tu sahasrAMzau na khadyoto na candramAH // 1 // 5 ) Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 vyAkhyAna sAhitya saMgraha paMcama jyAM sudhI caMdramA udaya pAmatA nathI, tyAM sudhI pataMgIo prakAze che; paNa jyAre sUrya prakAze che, tyAre caMdramAM prakAzI zakatA nathI tyAre pataMgIo te kayAMthI prakAza kare? (arthAt pacaMDa tejanA prakAzamAM a95 teja savataMtra rIte prakAzI zakatuM nathI.) ahI sUkti dvArA koI satya zAstrokta dhuraMdhara dharmaniSa AcAryanA parAkramanuM varjhana che. ke "he kRpALu ! ApanA anupAvI siddhAMte AgaLa A pAkhaMDI dharmanA siddhAMte zA hisAbamAM che? Ape jyAM sudhI sabhA bharI teone parAjaya nathI karyo, tyAM sudhI A pAkhaMDI dharmaniSTha ADaMbarI purUSo ADaMbara karI rahyA che. 1 durjananI baDAI. nisIlanAya padmAnAmudayAyAlpatejasAm / tamasAmavakAzAya, bajatyastamasau raviH / / 2 // pAnA vicAvA mATe, thaDA tejavALA (grahanakSatrAdi)nA udaya mATe tathA (jagatamAM) aMdhakAra prasare tene mATe sUryane asta thAya che. sArAMza-jyAre satparU bIjAnA sukhane mATe pite duHkhamaya sthiti bhegavavAne taiyAra thAya che. tyAre duSTa ja baDAI kare che. 2 koI vakhata jatrI paNa niMdya chatAM prazasta che. strIgAmapi vacaH kAle'nukUlaM manyate budhaiH / durgA vAmagatA kiM na .syate mArgagAmibhiH / / 3 / / kaI samaye strIonA vacanane paNa vidvAn purUSe anukUla mAne che. kAraNa ke ja durgA (cIbarI) nAmanI pakSINuM DAbe paDakhe rahI hoya te te vaTemArguo vaDe zuM nathI vakhaNAtI? arthAta te zukana manAya che. 3 * Tu zabdane A zlokamAM (cIbarI nAme pakSI ) ema artha karavAmAM Ave che paraMtu kharo artha kare e kaThIna che kAraNa ke A zakunane viSaya che eTale zukana na levuM e vadhAre sAruM che to paNa mArAthI te viSe jeTalo zodha thaye che te Apa mahAzayanI dRSTigocara karyuM che zArgadhara paddhattimAM sunA (16) paryAya zabda A pramANe AvA che 2thAmAM rAkunaH sitAkSA 9 vi. kuma 9TI dugoM devI caTakA dhanurdharI pANDavIca vara vara // 354 // pAnthajananI tathomA brahmasutA zakunadevatA svamAse / dayakSA maga mavAre raNotu te te me siddhi ', 255 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda durjananiMdA-adhikAra kALanI balIhArI. vasaMtati8 (4-5) yasyAM sa kesariyuvA padamAvavandha, gandhadvipendrarudhirAruNitAGgaNAyAm / tAmaya tadarIM dhutadhUmalomA, gomAyureSa vapuSA malinIkaroti // 4 // bahekI gayelA ane madavALA hAthIonA rUdhirathI rAtA AMgaNavALI je guphAmAM yuvaka kezarI vihAra karate hate; te guphAne Aja vALa khaMkheranAra zIyALa potAnA zarIrathI malIna kare che. 4 alpajJane upAlaMbha. induH prAyasyati vinazyati tArakazrIH, sthAsyanti lIDhatimirAna mnniprdiipaaH| andhaM samagramapi kITamaNe bhaviSyatyunmepameSyati bhavAnapi dUrametat // 5 // hekITamaNi! (pataMgIyA !) candramAM palAyana karI jaze tArA maMDaLanI zebhA vinAzane pAmaze. ane andhakAranuM bhakSaNa karanArA maNinA divAo sthira rahI zakaze nahi eTale tene prakAza nahiM TakI zake. tethI sarva jagata anya thaI jaze. te vakhate tuM "teja vipaNane pAmIza. A vAta dUra che. kAraNa ke AvA vakhatamAM te sUryano udaya thaze. te vAtanI tane khabara ja nathI.' sarjananA abhAve durjananuM sAmrAjya. rivariLa. gate tasminmAnau tribhuvanasamunmeSavirahavyathAM candro neSyatyanucitamito nAsti kimapi / idaM cetastApaM janayatitarAmatra yadapi, pradIpAH saMjAtAstimirahatibaddhoddharazikhAH // 6 // jyAre sUrya asta thAya che tyAre traNa jagatnI viraha vedanA caMdrane thatI nathI tenA jevuM ayogya bIjuM zuM kahevuM! ( arthAt sUryAsta pachI caMdradaya thAya che.) temaja aMdhakArane nAza karavA sArUM uMcI zikhAvALA dIvAo utpanna thAya che. te uparathI mana atIze saMtApa pAme che. - sArAMza-sUryanA tejathI caMdrateja prakAze che mATe sUryAsta pachI caMdra pite prakAzita thavuM na joIe chatAM kRtajJatA bhUlI jaI kRtajJatA batAvavI ethI bIjI apagya zuM ? temaja je nuSya jemanAthI poSAyo hoya temanuM mahA khaMDita karavA taiyAra thavuM e ghaNuM ja agya che. Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. paMcama nAyaka vagaranuM niraMkuza yaMtra. zArdUlavikrIDita. eNaH krIDati sUkarazca khanati dvIpI ca garvAyate, kroSTA krandati valAte ca zazako vegAnururdhAvati / ni:zA potAnA strAroTane DhIkSA, haMho siMha vinA tvayAdya vipine kIdRgdazA vartate // 7 // hahe (kheda sUcaka saMbodhana) he siMha tArA vinA Aja A vanamAM kevI dazA vatI rahI che. ke hariNa (mRga) ramata karI rahyA che. Dukkara (bhUmine potAnA dAtaraDAthI ) khodI rahyo che. dIpaDo mahA gavamAM garakAba thaI gayela che. zIyALA barADA pADI rahyA che. zaza (jayAM tyAM ) vaLagI rahe che rUrU nAmane mRgale (Ama tema) doDI rahyA che, ane hAthInuM bacu lIlA (ramata) thI vRkSanI latAne ukheDI rahyuM che. matalaba ke samartha nAyaka nA abhAvamAM khela purU pitAnuM kevuM cAturya bhinna bhinna rIte darzAve che tenuM digdarzana karAvavA sArU A anyakti che. anyAyapArjita dhana karatAM nidhananI kimata. varaM dAridrayamanyAyamabhavAdvibhAdiha . kRzatAbhipatA dehe pInatA natu zophataH jema sajAnA rogathI zarIramAM puNatA (jADAI ) karatAM nIrogI zarIranI kRzatA (pAtaLAI) sArI che tema A jagat mAM anyAyadhI utpanna karela samRddhi karatAM daridratA sArI che; 1 kuTuMbInA Azraya karatAM maraNamAM zAMti varaM mRtyunara bhikSA varaM sevApi vairiNAm / devAdvipadi jAtAyAM svajanA bhigamo na tu / / 2 / / devathI kadI vipatti utpanna thAya te maraNa pAmavuM sAruM. bhIkha mAgavI sArI ane duzamanonI nokarI karavI paNa uttama che, paraMtu svajana (kuTuMbI ) nA AzrayanI rahevuM eTale svajananI nekarI ke vAcanA karavI sArI nathI. sadAcAramAM zAMti rUpakAta. (3-4) duHkhaM varaM caiva varaM ca bhaikSyaM, varaM ca maukhyaM hi va rujo'pi / mRtyuH pravAso'pi varaM narANAM, paraM sadAcAravilanaM no // 3 // Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda durjananiMdA--adhikAra. 29 duHkha AvavuM, bhikha mAgI AvikA calAvavI, mUrkhatA ( jaDa buddhi ) ke aneka prakAranA rege, maraNu ane pravAsa samRdhI duHkha e sa manuSyane sArAM che. paratu sadAcAra ( zuddha cAritra ) nuM ullaMghana karavu sArU nathI. 3 nidhana vigerenA sukhanA sthAne. gatArthasArthasya varaM videzo, bhrapatijJasya varaM vinAzaH / kubuddhisaMgAdUramekatAGgau, varaM daridrI bahupApacittAt // 4 // jenA dhanatA thA cAlyA gaye che. evA manuSyane videzamAM vasavu' sArU che, pratijJA bhraSTa lA nruSNanuM madhu sArU che, buddhivALA purUSanA sa'ga karatAM parvatamAM ekatA kahe patthara jevA ba. kahevuM sArUM che ane ghaNA pApAmAM citta rAkhanArA nADhya ) karatAM dIna ( gAma ) anu uttama che. 4 agni karatAM dezamAM uSNatA. kopaspa saMgAdvAneitranam / samibuddhitA, ganipAtAvAlA kredhana: saMga karatAM agninu sevana karavu' ( eNTale temAM baLI maravu' ) sArU' che. manane vaza karavA karatAM patinuM laghu vu' sArUM' che, ( eTale mana vaza kara vuM duSkara che. e kapaTI khu vALa! manuSya karatAM alpabuddhiLApaNu sArU' che, ane ugra evA leAbha karatAM gA~ ( khADA ) mAM tu sAra che. 5 uttamatAnI karoTI, / / 5 / / indravajrA. gehI paraM naiva kuzIkaliMgI, mUrkhoM varaM yAdhiH pramAdI / andho varaM mA paraviSTa, mUko varaM yA bahukUTabhASI / / 6 / / gRhasthAzramI purUSa uttama che paraMtu kendrita caritravALe yati uttama,nathI, mukha purUSa uttama che paNa pramAdarAkhanAra vidvAna purUSa uttama nathI, AMdhaLe manuSya uttama che, paNa bIjAnA dhanamAM ke ( najara ) rAkhanAra uttama nathI, muMge manuSya uttama che, paraMtu ghaNA phaeNTa (asatya) bhASagu karanAra manuSya uttama nathI. 6 anAcArathI acavA uttama mAga. vAstha. varaM ca dAsyaM vihitAnyamArgaNAdaraM ca zastryA na parastriyAM gamaH / varaM viSaM mA gurudevaJcanaM, varaM vinAzo na kalaGki jIvitam // 7 // Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya sa Mgraha paMcama vihita ( zAstrAmAM kahela evA dharma vagere ) thI anya vyavahAramAM zeSa karavA karatAM dAsapaNuM karavu` sArU' che. zastrI ( churI ) sAthe bheTavuM sArUM che. paraMtu parastrIne bheTavuM sArUM natho, jheranu` bhakSaNa karavu sArU' che, paratu gurUdevane chetaravA tu kAya uttama nathI, maraNu sArUM' che, paNa kalika jIvana sArU nathI. 7 zu' zuM grAhya che ? ane zuM zuM tyAjya che? zirinI (8-9) 392 varaM maunaM kArya na ca vacanamuktaM yadanRtaM, varaM klailyaM puMsAM na ca parakalatrAbhigamanam / varaM prANatyAgo na ca pizunavAkyeSvabhirucivaraM bhikSAzitvaM na ca paradhanAsvAdanasukham // 8 // cUpa rahevuM e sArU che. paNa khATu' elavu' e ThIka nathI. paraonA samA gama karatAM manuSya ne napusaka paNa zreSTha che. cADIyAnA vacana upara prIti karyAM karatAM pote maravu' e praza'sanIya che, ane anyanA dhanathI meLavela sukha karatAM bhikSAthI nirvAThu calAvavA e uttama che. 8 ayeAgya AzrayathI khacavAnA sthAneA. varaM zUnyA zAlA na ca khalu varo duSTavRSabho, varaM vezyA patnI na punaravinItA kulavadhUH / varaM vAso'raNye na punaravivekAdhipapure, varaM prANatyAgo na punaraghamAnAmupagamaH / / 9 / / pazuzALA ( Dhora bAMdhavAnI jagyA ) khAlI rahe e sArU che paNa mArakaNA aLada temAM khAMdhave e sArUM' nathI, vezyA strIne peAtAnI strI banAvavI e ceAgya che paNa bhraSTa thayelI kulInastrIne dharmapatnIne haka ApavA e caigya nathI, araNyamAM nivAsa karavA e zreSTha che paNa viveka rahita rAjAnA zaheramAM rahevuM zreSTha nathI, prANa tyAga karavA e sutheAbhita che paNa duSTa mAzusanA Azraya nIce AjIvikA calAvavI e suzeAbhita nathI. 9 vadhAre sArUM zu ? manahara chaMda. ati apamAna karI dayA vinA dIdhuM dAna, evuM dAna dIdhAthI na dIdhu* teja sArU che; ALasa na kIdhI paNu kapaTanuM kIdhuM' kAma, evu kAma kIdhAthI na kIdhuM teja sArUM che; Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chida. durjananindA adhikAra 398 pANInI taraza lAge vikha taNuM pIdhuM pAna, evuM pAna pIdhAthI na pIdhuM teja sArU che, kahe dalapa ThagavA prabhunuM lIdhuM nAma, evuM nAma lIdhAthI na lIdhuM teja sArUM che. 1 khala purUSa potAnAM moTAM SaNe dUpaNa jo te nathI. anuSTup khalaH sarSapamAtrANi paracchidrANi pazyati / Atmano bilbamAtrANi pazyannapi na pazyati // 1 // khaLa purUSa bIjAnuM nAnAmAM nAnA sarSapAnA dANA ( eka jAtanuM dhAnya) jevaDuM chidra hoya te paNa tene joIne (jagatamAM jAhera kare che ) paNa pitAnA chidro bIlAM (eka jAtanAM phaLa) jevaDAM hoya te te joyA kare te paNa jANe te ja nathI (ema mAne che. tyAre jAhera te kayAMthI kare?) 1 kavita. mukhe UMTanI Atma zlAghA. UMTa kahe A samayamAM vAMkA aMgavALA bhaMDA, bhUtaLamAM pakSIo ne pazuo apAra che; bagalAnI DeDa vAMkI popaTanI cAMca vAMkI. kutarAnI pUMchaDIne vAMke viratAra che. vAraNanI suMDha vAMkI vAghanA che nakha vAMkA, bheMzane te zIra vAMkA zIgaDAne bhAra che; sAMbhaLI zIyALa belyo dAkhe dalapatarAma, anyanuM te eka vAMku ApanAM aDhAra che. 2 haMsa ane kAgaDAne saMvAda manahara chaMda kAga kahe rAga mAre haMsathI rasika rUDe, agataNe raMga paNa jANanAra jANaze; maradanI muche raMga hoya haMsa aMza je, raMga bAMdhI, raMga muja aMga tulya ANaze; pativratA patanino pati paradeza hoya, patijathI te te mArA bolane pramANaze; zuM kahuM vizeSa vAta suNo dalapatarAma, viveka vinAnA loka haMsane vakhANaze. Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya sagrahe. huM sa kare hADIyA tu cADIyanI cAla che!Da, ADIyA tArA te mela cAhI keANu cAkhaze; ApanAM vakhANu Ape. Apa kara Apa mukha duniyAM ! tekhaze teja guNa dAkhaze; mAna maLe tane, te huM nathI apamAna detA, te mAna apamAna joga mAnavIe bhAkhaze; dAjhe anyA dveSa kare tethI dalapata kahe, rAga ra'ga rUDA gaNI tane keNu rAkhaze, 4 khAla ADaMbara karatA jherI duna zArdUvArita ( 1 thI 3) gADhaM lipati dUto'pi kurute'bhyutthAnamA kSaNo dattessanamAtanoti madhuraM vAkyaM prasajJAnanaH / cittAntargatavaJcano vinayavAn vidhyAvadhidudhIyaduHkhAmRtabharmaNAviSamayo manye kRto durjanaH / / 1 / / duna manuSya bIjAne maLatAM ekadama ' majabuta rIte ) bheTI paDe che, ane cheTethI paNa AMsu vALI AMkha karIne Aaa thai jAya che, ane pAse jatAM praznanna mukha rAkhIne adhuM Asana Ape che tathA adhUra vAkyane vistAre che, paraMtu cittamAM chetaravAnu kAmaja karyAM kare che aTale khAM mahughdhana kema khetarU ? e vicAra karyAM kare che. paraMtu uparayo ndriyane DALa kare che eTale duSTamuddhivALA durjana mithyA pAnI avidharUpa che. eTale duHkha (trikha ) tayA amRtanA sthAna rUpa evA brahmA e jhera maya ( jheramAMthI ) ja durjanane utpanna karyAM che ema huM mAnuM chuM. durjananI pracajALa. 400 pratyutthAti sameti nauti namati prahAdate sevate, bhuGge bhojayate dhinoti vacanairgRhNAti datte punaH / aGgaM zliSyati santanoti vadanaM viskAritAkSaNaM, cittAropitavakrimo'nukkurute kRtyaM yadiSTaM khalaH // 2 // cittamAM vakrapaNAMne dhAraNu karanAra khalapurUSa bIjAne je ThIka lAge tevu* icchita AcaraNa kare che te kevI rIte? ke bIjA manuSyane AvatA dekhI ubhA thai sAthe jAya che. vakhANu karavA mAMDe che, namaskAra kare che, huM atAve che, sevA karavA lAge che, Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda dunaniMdA--adhikAra. 471 peAte janme che tene jamADe che . vividha vatuna De prIti utpanna kare che, kAya Ave kAMi vastu tenI pAsethI grahaNa kare che ane pAchI paNa ApI deche ( kSaNa mAtramAM agane bheTavA mAMDe che ane vikastara tathA A netravALA mukhane vistAre che A sarva ceSTAe bIjAne chetaravAnI buddhithIja kare che. 2 duSTa manuSyanA kRtrima sneha. dUrAducchritapANirArdranayanaH protsAritArthAsano, gADhAliGganatatparaH priyakathAprazreSu dattAdaraH / antarbhUtaviSo bahirmadhumayazvAtIva mAyApaTuH, jo nAmAthamapUrvanA vidhiyaH zizito junainaiH // 2 // dUrathI kAi manuSyane joIne uMcA hAtha karavA, netramAM AMsu lavavAM, adh Asana presavA mATe khAlI karavu, gaDha AliMgana karavAmAM taiyAra rahevu, snehIenI kuzaLa kathAnA praznA pUchavAmAM bhAva batAvatA cittanI aMdara jhera (zApaNu) rAkhavu. ane bAhera mIThAza ( vivekanI ADaMbaratA ) batAvavI, AvI je kapaTanI apUrva nATakanI racanA ala purUSo zIkhyA che te kevI jAtanI hAvI neIe ? 3 macchara mAravAnA sAMcAnuM draSTAMta. indravijaya. zItaLa zAMta-svabhAva saje, khaLa mAnavi macchara mAraNu sAMcA; vIzavasA vizvAsa vase, upaje nahi kheda paDe nahi khAMcA; vAta vizeSa kahe dalapata, strI medha viSe vigate karI vAMcA; 8degDaka dekhI rahe TharI macchara, caMcaLa thai pakaDe pachI sAMcA, 4 khAkharAnA phaLanI sarakhAmaNI. jo bharapUra bhalAi dise paNu, krura pachi kALa ja kApe; khUba khilyeA darase tarU khAkhara, Akhara te kaDavAM phaLa Ape, temaja duSTa tamAma taNI gati, mitra thai mana ApaNuM Ape; mitra maTI dalapata kahe che. zatru samAna sadaiva sa'tApe 5 dAhA. 51 bAtha bharI bheTayA thakI, kariyA nahi vizvAsa; phAphaLane lai mAthamAM, sUDI kare vinAza. huM 1 phaLa-pItapApaDI. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama vyAkhyAna sAhitya saMgraha nIca purUSanA guNAmAM jhera. *manuSya (1 thI 5) cArutA pahadArArtha dhanaM lokopataptaye / prabhutvaM sAdhunAzAya khaLe khalatarA gunnaaH||1|| nIca purUSanI sundaratA bIjAnI strIne jANa karavA sArU che. ane dhana lekene saMtApa karavA sArU che, tema tenI moTAI sajAne nAza karavA sArU che. ema khala purUSamAM rahelA guNe paNa atyanta khala thaI jAya che. 1 durjananI reMTanA ghaDA sAthenI tulanA. . jIvanagrahaNe namrA gRhItvA punarunnatAH / kiM kaniSThAH kimu jyeSThA ghaTIyantrasya durjanAH // 3 // hajIne kAi chana levAmAM prathama namra banI jAya che, pachI jIva grahaNa karIne uddhata thAya che. mATe reTanA ghaDA jevA che. kemake jema reTanA ghaDA prathama jIvana (jaLa) letI vakhata namI jAya che ne pAchaLathI uMcA mukha rAkhI uddhata banyA jevA dekhAya che e rIte durjana tathA reMTanA ghaDAe sarakhA ja che. durjana sAMbelA jevo che. kurvate svamukhenaiva, bahudhAnyasya khaNDanam / namaH patanazIlApa, musalAya khanAya ca // 3 / khaLa purUSa potAnA mukha vaDe ghaNe prakAra bIjAnuM khaMDana kare che, eTale pate patana pApa) zILavALe sAMbelAtulya che tene huM namaskAra che. matalaba - ke sAMbeluM pitAnA gukha bhAgathI mahuM dhAnyanuM khaMDana karo-- -- pAra paDavAnA svabhAvavALuM che tema durjanane svabhAva paNa che. 3 dhaturAnA phaLa sAthe duSTane mukAbale. antarmalinadehena, bahirAhAdakAriNA / mahAkAlaphaleneva, ke khaLena na vaJcitAH // 4 // aMdara malina deha (citta) vaLo ane bahArathI suMdara AkAravALo e je khaLa purUSa tathA tevuM dhaturAnuM phaLa tenAthI kayA purUSa chetarAyA nathI? 4 ka 1 thI 5 subhASita ratna bhAMDAgAra. para ja sa Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. dunanindAadhikAra. dujana tathA macchara eu sardeza che. vasantatilakA. prAk pAdayoH patati khAdati pRSThamAMsaM, karNe kalaM kimapi rauti naiyicitram / chiddhaM nirUpya sahasA pravizatyazaGkaH sarve khalasya caritaM mazakaH karoti / / 5 // macchara duSTa purUSanI mAphaka pagamAM paDe che, vAMsAnA bhAgamAM mAMsamAMthI baTakAM bhare che, kAna pAse vicitra prakAranA suMdara zabda kare che, ane chidra joIne za'kA rahita thaI ekadama temAM praveza kare che, tema khaLa purUSa paNa prathama pagamAM paDI namana kare che, pAchaLathI mAravAnA upAyA race che, kAnane priya lAge tevI vicitra prakAranI vArtAo kahe che ne pariNAme chidra (doSa ) joi niHzaMka thaI temAM praveza kare che. kharthAt doSAne jAhera karI mAna khaMDana kare che. pa viSamaya duja na. anuSTula ( 1 thI 5 ) takSakasya viSaM dante makSikAyA viSaM ziraH / vRzcikasya viSaM pucchaM sarvAGga durjano viSam || 1 || 403 sapte dADhamAM, mAkhIne mAthAmAM ane vIMchIne pUchyAmAM jhera haiAya che; paNa duSTa purUSanA te sarva aMgamAM jhera rahelu che. 1 krAMTA pharatAM khalanI duSTa kriyAno pramalatA mukhenaikena vidhyanti, pAdamekasya kaNTakAH dUrAnmukhasahastreNa, sarvaprANaharAH khalAH // 2 // kAMTAo ekaja meDhethI manuSyanA pagane vIMdhI nAkhe che, paraMtu khala purUzvetA cheTe rahIne hajAra mhADhethI sarva manuSyAnA prANAnu haraNa karI le che. 2 kavi vidhAtAno kRtimAM vitarka kare che. nirmAya khalajihvAgraM, sarvaprANaharaM nRNAm / cakAra kiM vRthA zastraviSavInprajApatiH // 3 // 1 thI 6 subhASita ratna bhAMDAgAra. Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 vyAkhyAna sAhitya saMgraha paMcama prajApatie (kam) manuSyanA sarva prANane haraNa karanAra evA khela purUpanI jIbhanA agra bhAgane banAvavA chatAM za, jhera, ane agnine phegaTa zA vAte utpanna karyA haze! eTale ke te zasAdi sarvanuM kArya khelanI jIbhane agrabhAga karI rahI che. kutarAno ane durjananI samAnatA. jihAdUSitasatpAtraH, piMNDArthI kalahotkaTaH / tulyatAmazucinityaM, bibharti pizunaH zunaH // 4 // nIca purUSa hamezAM kutarAnI samAna eTale kutaro jema potAnI jIbha pheravI bIjAnA uttama pAne dUSita karI nAkhe che, tema durjana paNa pitAnI jIbhathI (vacana mAtrathI) satpAtra purUSane dUSita karI nAMkhe che. kutare jema piMDa (AhA2) no athI che, tema khela purUSa paNa kevala peTabhare ja hoya che. ane kutare jema laDumAM taiyAra hoya che, tema durjana paNa kalaha karavA mATe taiyAra hoya che, ekaMdare kutare jema apavitra che, tema khela purUSa apavitra che. 4 adhamane adhIkAra. khalena dhanamattena nIcena prabhaviSNunA / pizunena padasthena hA praje ka gamiSyasi // 5 // khala, dhanathI matta nIca ane samartha e adhama purUSa adhikAranA pada u. para AvyuM che. mATe he prajA ! have tuM kyAM jaIza? durjanane duSaNa jovAmAM utsAha. AryA paravAde dazavadanaH, pararandhranirIkSaNe sahasrAkSaH / drAvijaLa, vAyudattAnaH vizunaH i ? || bIjAnI nindA karavAmAM mukhavALe (rAvaNa je bIjAnA chidra evAmAM hajAra netravALe ( Indra samAna) ane uttama caritra rUpI bIjAnA dhananuM haraNa karavAmAM hajAra hAthavALA sahastrArjuna rAjA samAna khala purUSa hoya che. 6 durAtmAnuM citta kaI rIte bhedatuM nathI. anuSTupa pASANo bhidhate Tarvajra vajreNa bhidyate / so'pi bhidyate mantrairduSTAtmA naiva bhidyate // 1 // Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda durjananiMdA adhikAra. . TAMkaNAthI patthara kapAya che, hIre hIrAthI kapAya che, sarpa maMtrathI bhedAya che (parAjya pAmI pAchA phare che) paNa duSTa purUSakoI upAyathI zAMta thato nathI. 1 khaLa purUSane zAMta karavAnI muzkelI. zaCvikrIDita.(2-3) mAnaM mArdacataH krudhaM prazamato lobhaM tu santopato, mAyAmArjavato janImavamatejihAjayAnmanmatham / dhvAntaM bhAskarato'nalaM salilato mantrAtsamIrAzanaM, netuM zAntimalaMkuto'pi na khalaM maryo nimittAdbhuvi // 2 // kamaLapaNathI abhimAnane, zAntithI dhana, saMteSathI lobhane, namratAthI kapaTane, saMsAranA tiraskArathI janmane, jIbha (rasanA Indriya)nA jayathI kAmadevane, sUryathI akArane, pANIthI agnine, maMtrathI sane, zAnta karavAne saMpUrNa rIte manuSya samartha che, paraMtu koI paNa kAraNathI bhUtaLamAM khaLa purUSane zAnta karavAne koI paNa samartha nathI. 2 durjanane sujana karavAmAM vidhAtAnI niSphaLatA. potodastaravArirAzitaraNe dIpo'ndhakArAgame, nirvAte vyajanaM madAndhakariNAM dopazAntyai sRNiH / itthaM taddhavi nAsti yasya vidhinA nopAyacintA kRtA, manye durjanacittavRttiharaNe dhAtApi bhagnodyamaH // 3 // vidhAtAe agAdha samudra taravAne vahAnuM banAvyuM, aMdhakAranA nAza sArU dI banALe, pavana rahita sthAnamAM (pavana utpanna karavAne) viMjaNe banAvyuM, bahekI gayelA hAthInuM abhimAna teDavAne aMkuza (kuMtaNuM) banAvyuM, mATe A uparathI siddha thAya che ke pRthvImAM evI kaI vastu nathI ke jene upAya batAvavAmAM vidhAtAe vicAra karyo na hoya te paNa mArI mAnyatA evI che ke duSTa manubanI cittavRtti haraNa karavAmAM vidhAtAne udyama paNa niSphaLa gayA che (arthAta vidhAtA paNa duSTane sajajana banAvI zake tema nathI.) 3 nIca manuSyane nIca manuSyaja seve che. - vasantarilo. nIcaM samRddhamapi sevati nIca eva, taM dUrataH pariharanti punrmhaantH| zAkhoTakaM madhurapakaphalairupetaM, sevanti vAyasagaNA na tu raajhNsaaH||1|| Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha paMcama jema pAkelA madhura phaLavALuM * zAkhaTaka nAmanuM vRkSa che, tenI sevA kAgaDAne samUhaja kare che, paraMtu rAjahaMse karatA nathI, tema nIca mANasa samRddhivALe heya te paNa tene nIca mANasa ja seve che, jyAre mahApurUSe tene durathIja tajI de che durjanathI dUSita manavALA purUSone sujana purUSamAM paNa zaMkA rahe che. durjanakSitamanasAM, puMsAM sujane'pi nAsti vizvAsaH / bAlaH payasA dagdho, dadhyapi phUtkRtya bhakSayati // 1 // jema dudhathI bole bALaka dahine paNa phukIne jame che, tema durjana purUe jenA manane dUSita karI nAkhyAM che, evA purUSane sujana purUSamAM paNa vizvAsa hoto nathI. 1 kuLa doSita durjane anuSya. (1 thI 3) yasminvaMze samutpannAstameva nijcessttitaiH| daSayatyacireNaiva ghuNakITa ivAdhamaH // 1 // jema ghuNa nAmane jIvaDe je vAMsaDAmAM utpanna thAya che, teja vAMsaDAne pitAnI ceSTA (TecavA ) thI TuMka vakhatamAM doSita (pilo kare che tema duSTa purUSa je vaMza (kuLa)mAM utpanna thAya che, teja kuLane petAnI ceSTA (kukarma) thI TuMka vakhatamAM doSita (kalaMkita) kare che. zeThano droha karanAra nIca jana. sAryA. (2-3) labdhocchrAyo nIcaH, prathamataraM svAminaM parAbhavati / bhUmirajorathyAdAvutthApakameva saMkRNute // // jema zerI vageremAM rahelI pRthvInI ja utthApaka (eTale tarataja te ucI karanAra ) manuSyane ja prathama gherI le che, tema nIca purUSane ucca adhikAra maLatAM te prathama pitAnA zeThaneja parAbhava karavA mAMDe che. zAna manuSyanI pAse rahetAM paNa durjana zAnta thatuM nathI. upakAriNyapi sujane, snigdhe'pi khalAstyajanti na prakRtim / jvalati jalairapi sindhAra) nihito'pi vaDavAmiH / / 3 // * zAkhATaka, pItaLa, chAgI, kSIravinAzana e cAra paryAya mAnava.aniSamAM che. Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda duniniMdA adhikAra. jema samudranA madhyamAM rahelo vaDavAnala nAmane agni samudranA pANIthI jvAlAo kADhI rahyo che eTale pANIthI zAnta thavuM joIe tyAM te ulaTa prajavalita thaI jAya che eTale samudrane tapAvI rahyA che tema durjana kadAca upakAra sahi sujananI pAse rahetA hoya te paNa pitAnA nIca svabhAvane choDatA nathI. 3 uttama kuLamAM janmavA chatAM paNa khalanI adhamatA, zArdUtravirahita (4-5 ) yadvaccandanasambhavo'pi dahano dAhAtmakaH sarvadA, sampanno'pi samudravAriNi yathA prANAntako DuMDubhiH (bhH)| divyAhArasamunnavo'pi bhavati vyAdhiryathA bAdhaka stadvaduHkhakaraH khalastanumatAM jAtaH kule'pyuttame // 4 // candananA kASTramAMthI utpanna thayela che te paNa agni sarvadA jema bALavAvALo che, samudranA pANImAM sArI rIte uttapanna thayo che te paNa DuMbhi nAmane sapI jema manuSyanA prANene nAza kare che. divya (medakArdi) AhArathI utpanna thayela che, te paNa roga jema manuSyane pIDA karanAre thAya che, tevI rIte uttama kuLamAM janmya hoya te paNa khaLa purUSa dehadhArI manuSyane duHkha karanAre ja thAya che. 4 durjane potAnA mAtApitA vigereno paNa nAza kare che. labdhaM janma yato yataH pRthuguNA jIvanti yatrAzritA ye tatrApi jane vane phaLavati ploSaM pulindA iva / nistriMzA vitaranti dhUtamatayaH zazvatkhalAH pApina- ste muzcanti kathaM vicArarahitA jIvantamanyaM janam // 5 // jyAM pite janmagrahaNa karyo che. jyAMthI pitAne ghaNA guNonI prApti thaI che tema jene Azraya karI AjIvikAne kare che evA bhilala ke jema te phaLavALA vanamAM dAvAnaLa mukI bALI bhasma kare che, te pramANe jyAM janma grahaNa karyo che, tema jenAthI ghaNu guNe prApta karyA che ane jene Azraya karIne pote sadA rahe che, tevA phaLavALA manuSyamAM paNa naSTa mativALA pApI evA khaLa purUSe hamezAM ni. daMya thaIne teno dAha karI nAkhe che. jyAre A rIte teo potAnA AzrayadAtA ja nmadAtA phaLadAtAne nAza karI nAkhe che tyAre vicAra rahita evA te purUSo bIjA purUSane jIvate kema muke? 5 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 vyAkhyAna sAhitya saMgraha duSTanA dharmAcaraNathI adhamanI vRddhi. anuSTup vyAghrasya copavAsena, pAraNaM pazumAraNam / durjanasya viziSTatvaM paropadrava kAraNam // 1 // paMcama vAgha jo upavAsa kare te tenA pAraNAmAM pazu hiMsAja thAya, tema khaLa purUSanI zreSThatA khIjAne duHkhanu kAraNa thAya che. 1 khala purUSanA dharmamAM hiMsA. AryA (2 thI 4 ) dharmArambhe'pyasatAM parahiMsaiva prayojikA bhavati / kAkAnAmabhiSeke'kAraNatAM dRSTiranubhavati // 2 // jema kAgaDAe snAna kare che, tyAre vasAi thI aTakI jAya che. tema khaLa purUSA dha kare, te paNa temAM bIjAnI rhi MsAnuM kAraNa rahelu hAya che. 2 jALa ane khaLanuM caritra samAna haiAya che. vaMzAvalambanaM yo vistAro guNasya yA ca natiH / tajjAlasya khalasya ca nijAGkasuptapraNAzAya || 3 || jema jALa vaza ( vAMsa ) ne avalakhIne rahe che, guNa ( dAraDA ) nA vistAra vALI che ane namratA batAve che chatAM potAnA aMka ( madhya bhAga ) mAM sutela prA NInA prANanA naza kare che. tema druna paNa vaza ( sArA kuLa ) vALA ` hAya puSkaLa guNuvALA hAya, namratAvALA hAya, chatAM peAtAnA upara vizvAsa zakhIne rahe. lA manuSyAne nAzaja kare che. 3 khalane guNa paNa bIjAne khAdhaka thAya che. prakRtikhalatvAdasatAM, doSa iva guNo'pi bAdhate lokAn / viSakusumAnAM gandhaH surabhirapi manAMsi mohayati // 4 // jherI puSpAnA anya sundara ( khuzabeAdAra ) hAya tA pazu ( su'dhanAra manuSya - nA ) manamAM mAha ( mUrchA ) utpanna kare che tema duSTa leAkeA vasAthI ja khala che mATe tene guNu deSanI mAphka leAkAne pIDA kare che. 4 7 1 thI 4 subhASita ratna bhAMDAgAra * para parAthI vRddha lokonI kahevata che ke jyAre kAgaDA nhAya che, tyAre varasAda thatA nathI. Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda dunaniMdA--adhikAra, kusaMgati adhikAra. madhura vANI paNa khalanA mukhamAM jatAM viguNu thaI jAya che. AryA ( 1-2 ) saguNApi hanta viguNA, bhavati khalAsyAdvicitravarNApi / AkhumukhAdiva zATI padaparipATI kaveH kApi // 1 // 49 guNu (DhAra) vALI vicitra prakAranA raMgathI ragita sADI udaranA mukha thakI (uMdaranA kApavAtho) viguNa (deArA vagaranI) jema thai jAya che; tema kAvyanA rasa tathA alaMkAravALI jhaDajhamaka akSaravALI trinI kavitA, dunanA sukhathI ( 4InanA belavAthI) viguNu virasa thAya che. 1 dujanA sujananA hRdayamAM paNa potAnA khalatvanI asara karI deche. 'sujanAnAmapi hRdayaM, pizunapariSvaMga liptamiha bhavati / pavanaH vALavAddI, raththAnuM vanavo mati / / 2 / / jema puSpanI sugaMdhIvALA pavana ( je ) zerIemAM kare che, te rajavALA ( krUDanI sugaMdhIvALA) thAya che tema satpurUSe nuM hRdaya paNu duSTa manuSyanA samAgamathI lepAyeluM ( duSTa ) thai jAya che. 2 A pramANe duta purUSAnA vividha tyAjya lakSaNe darzAvIne A duna nidA adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. kusaMgati adhikAra. 7. jagamAM jema satsaMgathI uttama lanI prApti thAya che tema kaisagathI manuSya te narakAdinI prApti thAya che mATe dareka vyaktie satra vyavahuAra karatAM temAM kusa gatA nathI ? A bAbatanA prathama vicAra karI ne jo te vyavahAra krusa`ga rahita hAya te temAM joDAvu'. tema nava yuvakone vezyA strI tathA tenA sa`gI purUSanA saMgathI mahA naraka pAtra thAya che, mATe tenAthI kharAkhara cetIne cAlavu. A viSayanI vadhAre samaja mATe A adhikAramAM matAvavAmAM AvyuM che ke jaDa pada ne pazu saMganI asara thAya che, teA cetana prANI manuSyane kema na thAya ? aMta eva peAtAnu hita icchanAra purUSa satra kusaMgathI DarI cAlavu' para Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama 40 vyAkhyAna sAhitya saMgraha kusaMgane bIjA zabdomAM kahI te durjananI sebata kahI zakAya. pUrve ApaNe gata adhikAramAM durjananA durAcaraNe mATe bahu vistArathI jANI gayA chIe tevA durAcaraNanA aMga ke saparza mAtrathI kevA anartho thAya che te paNa joyuM che kemake temanA mana, vacana ane kAyA traNe haLa haLa viSathI bharelAM hoya che. eTaluM ja nahi paNa tenI AsapAsanuM vAtAvaraNa paNa kevaLa durgadhamaya hoya che ATalA mATe tevAothI cheka nirALA rahevAnI vizeSa AvazyakatA samajAvavA A kusaMgati adhikArane AraMbha karavAmAM Ave che. durjana samakSa rahevAthI tADanano bhaya. manuSya. (1 thI 7) chidrANAM nikaTe vAso, na kartavyaH kadAcana / ghaTI pibati pAnIyaM, tADyate pazya jhallarI // 1 // koI paNa vakhate chidra (kANurUpa evA durjana)nI samIpe vAsa na kara kAraNa ke chidravALI trAMbAnI vATakarUpa ghaTI ke je ghaDIe ghaDIe pANImAM DubIne prANInuM pAna kare che chatAM tene Azraya karavAthI TakarAnI jAlara vAraMvAra tADanane prApta thAya che. 1 rAvaNanA pApe rAkSasone nAza. rAvaNena kRte pApe, rAkSasAnAM tu kottyH| hatAH zrIrAmabhaktena kupitena hanUmatA // 2 // rAvaNa nAmanA rAkSase pApa karyuM ane tenA pApathI zrI rAmacandrajInA bhakta ke pAyamAna thayela hanumAnajIthI karaDe rAkSaso haNI nakhANuM. tema kusaMgInA saMgathI ghaNAne duHkha prApta thAya che mATe kusaMga na kare. 2 uttama kuLanA manuSyane kusaMganI asara, vikArAya bhavatyeva, kulajo'pi kusaGgataH / jalajAto'pi dAhAya, zaGkho vahniniSavaNAta // 3 // manuSya uttama kulamAM janme che te paNa kusaMgathI vikArI thAya che jemake zaMkha jala (zItaLa pANa)mAM janme che to paNa te agninA saMgathI dAhaka thAya che (arthAt zaMkhanI karelI bhasma cuna gaNAya che ne temAM pANI nAkhavAthI hAtha dAjhe evuM garama pANI thAya che.) 3 Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda kusaMgati-adhikAra. 411 kusaMgI pitAnA Azraya sthAnane nAza kare che. vathA ganapatiH zAntarUchIyAthI vRkSanAzitaH | vizramya taM drumaM hanti, tathA nIcaH svamAzrayam // 4 // jema thAkI gayelo hAthI chAyAne mATe vRkSano Azraya karI teja vRkSane haNI nAkhe che. tema nIca manuSya pitAne Azraya ApanArane haNI nAkhe che. * - - kusaMganuM phala. tejomayo'pi pUjyo'pi, ghAtinA nIcadhAtubhiH / lohena saGgato vahniH sahate ghanatADanam // 5 // agni tejomaya ane pUjya che te paNa nIca dhAtuonI sAthe malavAthI hAthaDAvaDe ghATA praha rane sahana kare che tema sujanane durjananA saMgathI saMkaTa sahana karavuM paDe che. 5 mUkhane saMga Idra bhavanamAM paNa uttama nathI, varaM parvatadurgeSu, bhrAntaM vanacaraiH saha / na mUrkhajanasaMsargaH, surendrabhavaneSvapi // 6 // araNya tathA parvatane viSe ke vananAM pazuonI sAthe bhaTakavuM sAruM che, paNa Idra bhuvana-svargamAM mUrkha manuSyane sahavAsa sAre nathI. 6. ucca purUSane kudaratI nIca saMganI Apatti. mahatAmapyaho daivAd, durvArA nIcasaGgatiH / kapUrasya kathaM na syAdaMgAreNa samaM ratiH // 7 // - jema kapUrane agninI sAthe rati (saMga) thAya che, eTale kapUrane Ati karavAmAM agnithI saLagAvavAmAM Ave che tema mahAna purUSane paNa daivathI nIca manuSyanI saMgata thAya che te duvara ( dukhe karI nivAraNa karI zakAya tevI) che. 7 khaLanI mItratAnuM phaLa, sA. (8) pAtramapAtrIkurute dahati guNaM snehamAzu nAzayati / amale malaM niyacchati, dIpajvAlaya khalamaitrI // 8 // = 4 thI 7 sUktimuktAvalI, Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 vyAkhyAna sAhitya saMgraha paMcama khaLa purUSanI maitrI ane dIvAnI javAlA sarakhI che. dIpakanI javAlA jema cImanI vigere zuddha pAtrane kALuM karI de che, tema durjananI maitrI pAtra (zuddha mA sa) ne apavitra ayogya banAve che. dIpakanI javAlA guru (dIvATa) ne kALe che tema durjananI maitrI saddaguNa nAza kare che. jema dIpakanI javAlA tatkALa sneha (taila ke ghI)ne nAza kare che, tema duSTanI maitrI eha (prema)ne nAza kare che. ane jema dIpakanI javAlA nirmaLa vastumAM paNa mala (masa) lagADe che tema durjana nI maitrI purUSane viSe mala(doSa) nuM ALa caDhAve che. 8, durjanano saMga na kara. na paraM phalati hi kiMcit khala evAnarthamAvahati yAvat / mArayati sapadi viSatarurAzrayamANaM zramApanude // 9 // khaLa purUSane Azraya karyo hoya te te kAMI sArUM phaLa ApatuM nathI, paraMtu ulaTe jyAM sudhI pitAnuM cAle tyAM sudhI anarthaneja Ape che jemake parizrama (thAka) utAravA mATe pitAne Azraya karatA manuSyane viSa (jhera) nuM vRkSa ma rI nA khe che. mATe keIpaNa divasa durjanane saMga na karo. 9 khaLa purUSanA saMbaMdhamAM azAMti. vantati (10-11) udbhAsitAkhilakhalasya vizRMkhalasya praagjaatvismRtnijaadhmkrmptteH| . daivAdavAptavibhavasya guNadviSo'sya nIcasya gocaragataissukhamAsyate kaiH // 10 // . jeNe tamAma baLa purUSane dIpAvyA che te maryAvagarane baLa purUSa pitAnA pUrve thaelA adhama vartanane bhUlI jaI devagathI bhavane pAme che. tevA nIca mANasanA saMbaMdhamAM AvavAthI keIe paNa sukha meLavyuM che? matalaba ke nahi ja. 10 durjananA saMgIne thatuM phaLa. durvRttasaGgatiranarthaparaMparAyA, hetuH satAM bhavati kiM vacanIyametat / lar3ezvaro harati dAzaratheH kalatraM, pAmoti bandhamathadakSiNasindhunAthaH / / 11 // sapurUSane paNa duSTanI sebata te ghaNuM nukazAna thavAnuM kAraNa che temAM kahe vAnuM zuM ? jue te rAvaNe rAmacaMdrajInI strI sItAnuM haraNa karyuM tethI dakSiNa dizAnA samudrane baMdhana thayuM. 11 Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda kusaMgati-adhikAra. 413 saralane kuTilanA saMgathI hAni. rivari. (12-13) svapakSacchedaM vA samucitaphalabhraMzamathavA, samarnerbhaGga vA patanamazucau nAzamathavA / zaraH prApmotyetAn hRdayapathasaMstho'pi dhanuSa RjorvakrAzleSAJjavati khalu suvyaktamazubham // 1 // vAMkA (kuTila) padArthane Azraya karavAthI sarala manuSyane nakakI prasiddha rIte azubha (akalyANa)nI prApti thAya che. tyAM daSTAnta Ape che ke sarala evuM bANa vAMka evA dhanuSanA hadayamAM ( madhya bhAgamAM ) rahela che te paNa te tenAthI pheMkAtA pitAnI pAMkhenA bhaMgane (manuSya pakSe pitAnA pakSarUpa evA bhAI vagerenA nAzane)gya evA phalA ( agrabhAga) nA nAzane (manuSyapakSe pitAnA puNyakarmanA saMgathI prApta thayela uttama evA phalanA nAzane ) pitAnA zarIranA nAzane atha* vA apavitra sthAnamAM paDavAne (manuSyapakSe narakamAM paDavAne ) athavA nAzane (manuSyapaNe mRtyune) prApta thAya che. 12 kusaMgInA saMgathI utpanna thatI durjanatA. varaM kSiptaH pANiH kupitaphaNino vatrakuhare, varaM jhampApAto jvaladanalakuNDe viracitaH / varaM prAsapAntaH sapadi jaTharAntarvinihito, na janyandaurjanyaM tadapi vipadAM sadma viduSA // 13 // kapAyamAna thayelA evA sarpanA mukha vivarane viSe hAtha nAkhyo hoya te sArUM, prajavalita evA agni kuMDane viSe pRpApAta karyo hoya te sAre, kuMtaNune agrabhAga tatkAla udaranA madhyabhAgane viSe nAkhyo hoya te sAro paNa paMDitajane kusaMgIne saMga kare sAro nathI, kAraNa ke te ApattinuM gRha che. 13 mehaka strImAM phasAyela kAmAMdha purUSane bhamarAnI anyakti, mandAkrAntA. gandhaigaDhyA jagati viditA ketakI svarNavarNA, padmabhrAntyA kSudhitamadhupaH puSpamadhye papAta / gadhapUtaranuM basa TachinnAlA, sthAtuM gantuM kSaNamapi sakhe naiva zakto dvirephaH // 14 // Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 vyAkhyAna sAhitya saMgraha paMcama he mitra ! suvarNana jevI suMdara kAMtavALI, jagatamAM sArI rIte prasiddha thayelI, ghaNI khuzabodAra ketakInA puSpa upara padmanI brAMtithI (A paddha che ema mAnIne) bhUkhe bhamara beThe. (pachI pitAne lAbha e maLe ke ) ketakInI rajathI beu AMkhe AMdhaLo thaye, kAMTAthI pitAnI beu pAMkha kapAI gaI, ane tyAM kSaNa vAra rahevAne ke tyAMthI javAne bhamaro azakta thaye. eTale "lene gaI pUta ora I AI khasama" jevuM thayuM. 14 kalyANArthIe kusaMga na kare. riLI (1516) himati mahimAmbhoje caNDAnilatyudayAmbude, dviradati dayArAme kSemakSamAbhRti vajrati / samidhati kumatya'nau kandatyanItilatAsu yaH, kimabhilaSatA zreyaH zreyassanirguNasaGgamaH // 15 // dune saMga e mahimA rUpI kamaLane hima tulya che, AbAdI rUpI meghane pracaMDa pavana tulya che dayA rUpI puSpanA bAgane hAthI jevuM che, kalyANarUpI parvatane vA tulya che. kumati rUpI agnine viSe kASTa tulya che, ane anIti rUpI velAne kaMda (mULa) tulya che, mATe kalyANanI IcchAvALA manuSya duSTa saMgane avazya tyAga kara. 15 khalane saMga ati anarthakArI che. zamayati yazaH kleza sUte dizatyazivAM gati, . janayati janodvegAyAsaM nayatyupahAsyatAm / bhramayati matiM mAnaM inti kSiNoti ca jIvitaM kSipati sakalaM kalyANAnAM kulaM khalasaGgamaH // 16 // nIca manuSyane saMga yazane nAza kare che. kalezane janma Ape che. amaMgaLa gatine (nAkI vagere gatine) Ape che. je samAjane uga karAve che, manuSyane jagatamAM hAsyapAtra karAve che, buddhine bhamAvI de che, mAnane haNI nAkhe che, jIvita ne nAza kare che ane samagra evA puNyanA samUhane pheMkI de che. ityAdi sarva prakA2nuM aniSTa nIca manuSyane saMga kare che. 16 Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - pariccheda. kusaMgati adhikAra 415 je akalyANa kusaMgatithI thAya che te bIjI koI rIte thatuM nathI. rACvikrokita. (17-20) na vyAghraH kSudhayAturo'pi kupito nAzIviSaH pannago, nArAtirbalasatvabuddhikalito mattaH karIndro na ca / taM zaknoti na katuMmatra nRpatiH kaNThIravo nodhdhuro, doSaM durjanasaGgatirvisanute yaM dehinAM ninditA // 17 // nizvita evI durjana purUSanI saMgati manuSyonA saMbandhamAM je doSa utpanna kare che te deSane karavAne sudhAtura eve vAgha, ke pAyamAna thayela jherI sarpa, baLa dharma ane buddhithI yukata e zatru, mamatta e hAthI, rAjA ane phATela e siMha paNa zakitamAna thaI zakatuM nathI. 17 asAdhunA saMga karatAM anya saMkaTanI zreSThatA. vyAdhavyAlabhujaGgasaGgabhayakRcchreSThaM vanaM sevitaM, kalpAntodgatabhImavIcinicito vArviraM gAhitaH / vizvaploSakaroddhatojjvalazikho vahnivaraM cAzrita trailokyodaravarttidoSajanake nAsAdhumadhye sthitam / / 10 // pArAdhi, vAgha, sarpAdinA saMgathI bhaya karanAruM (ghara) jaMgala sevavuM te paNa sArUM. kampAnta ( jaganA laya ) vakhate uMcI thayelI bhayaMkara laherothI bharapU2 evA samudramAM pharavuM te paNa sArUM, AkhA jagane bALanAra uddhata prajavalita evA agnine Azraya kare sAre paraMtu traNa lekanA madhyamAM rahenAra (prANIomAM) deSane utpanna karanAra evA asAdhu ( duSTa purUSa ) nA madhyamAM rahevuM sAruM nathI. 18 durgaNuM bAvaLa prati anyakti. tucchaM etraphalaM kaSAyavirasaM chAyApi te kabuMga, zAkhAkaNTakakoTibhiH parivRtA matkoTakoTisthalam / anyasyApi taroH phalAni dadataH tyaktAtistiSThase, re babbUla taro susaGgarahitaH kiM varNya te tedhunA // 19 // he bAvaLanA vRkSa! turuM ane rasa rahita tuccha evuM tAruM pAMdaDuM tathA phaLa che, ane tArI chAyA paNa kAbaracitarI che, eTale ghATI nathI, tArI zAkhA (DALa ) Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. paMcama kAMTAonA agrabhAgathI vIMTAI gayela che, ane tu karaDe makoDAnA yAnarUpa cho. vaLI jyAre tene kApavAmAM Ave che tyAre tuM phaLane ApanArA vRkSanI vADarUpa thaI rahe che eTale bIjAnA phaLa levA detuM nathI e rIte tuM savA satsaMgathI rahita che tethI tArUM hamaNuM zuM varNana karI zakAya? 19. guNuM purUSane saMga cheDavAthI kalyANamAM hAnI. dharma dhvastadayo yazazcyutanayo vittaM pramattaH pumAn kAvyaM niHpratibhastapaH zamadayAzUnyo'lpamedhAH zrutam / vastvAlokamalocanazcalamanA dhyAnaM ca vAMchatyasau / yaH saMga guNinAM vimucya vimatiH kalyANamAkAMkSati // 20 // jema dayA rahita purUSa dharmane, nyAyarahita yazane, ALasu paisAne, buddhihIna kAvyane, zama-dayA rahita tapane, alapa buddhivALA zAstrane, AMkha vinAne vastu jevAne, ane caMcaLa manavALe dhyAnane Icche che paNa tema banavuM azakya che te pramANe guNavAna manuSyane tyAga karIne je kalyANanI (mekSanI) IcchA rAkhe che te vyartha che. 20 satsaMganuM mAhAmya. Idravijya sarpa se su nahI kachu tAlaka, vichu lage subhale karI mAne; siMha ha khAte nAhI kachu Dara, jo gaja mArato nahIM hAne. Aga re jala bUDi mare, girajAe gire kachu bheMmata Ana, suMdara aura bhale sabahIM para, durjana saMga bhale nAhI jAne. 21 sihataNI kariye kadi sabata, masta thaye na mahAbata rAkhe, lopa kare hita kepa karI pachi, nirdaya thaI paLamAM haNi nAkhe; mitra amitra na tatra gaNe, tane cAmaDI cIri cupacupa cAkhe; e dalapata bhale paNa duSTa, adAvata rAkhI naDe bhava Akhe. 22 duSTa thakI dura je viziye, khasImeM khaLane parakhI paDachAye; hita nihALI thavuM nahi harSita, guNa bhare bahu varNavi gAye, gardabhanI kadi thAya na gAya, gamAra bhale jamunA jala nAhyA, duSTanI sebatathI dalapata, nathI jagamAM sukha ke kamA. 23 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda kusaMgati-adhikAra, 417 A pramANe kusaMginA pariNAma darzAvIne A kusaMgati adhikAra pUrNa karatAM tevA durjanethI samagra Alama bace ema IcchIzuM graMtha saMgrahitA. gIti. vinayavijayamuninAyaM, pacamo pariccheda evamatraiva / grathitazca sugarmItu (mArtho) vyAkhyAtRRNAM mude sadA bhUyAt // vinayavijaya munie A vyAkhyAna sAhitya saMgraha nAmanA graMthane tRtIya paricheda vyAkhyAna karanArAo ane zretAonI sugamatA mATe saMgrathita karyo che te sadA vyAkhyAna karanAra sAdhu tathA sAdhvIo ane zretA varganA AnaMdane mATe thAo. pAMcame pariccheda saMpUrNa. Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSTha pariccheda, pavitraAtmA ( halukI jIva ) no svabhAva vajanamAM haLavA che. para Mtu tene azuci agya paricaya thavAthI vajana vadhI jAya che eja bhava zramanuM kAraNu che. kemake haLavI cIjanI gati uMce javAnA svabhAvavALI che. tyAre vajranadAra cIjanI gati nIce javAnA svabhAvavALI che. sarva dharmanA eja vicAra che ke 'ce svarga che. ane nIce na che e hakIkatane uparanA kAraNeAthI puSTi maLe che kemake jema jema AtmA kama aMdha kare che tema tema vajana vadhAravAthI nice ( na`mAM) javAnA adhikAro thAya che tyAre satkathI haLavA thatAM uMce ( svargamAM ) caDhe che. ATalI hakIkata jANavA pachI evA kayA viAtmA duze ke je nice javAne pasada kare? AtmAnA muLasvabhAva nirmaLa che para'tu vividha vAtAvaraNunA AcchAdanathI te evA teA malIna thai jAya che ke keTalIka vakhata te sArUM' narasuM vicAravAnI zakti paNa gumAvI de che. bhavyAtmAne A zakita punaH prApta thaI zake teTalA mATe vyavahAramAM sa`sAramAM rahelAM tyAya AchAdanA nirAlaMbana vastue ane duSTa prakR tinA svarUpa mATe pUrva vistArathI samajAvavAmAM Avyu che eTale je tevA dareka ahitakara saMsargathI khacavAne kALajI rAkhavAmAM Avete AtmA pAtAnI mULasthi tine samajavAne hAra thai zake che. pavitra bhAvanAvALA jIjJAsu mumukSu varga A avasthAne prApta karI zake te pachI AtmAnI oLakha ane tenI zikitanA anubhava thavAnI jarUra che. tethI A tma zakti darzAvavAne A paricachedyamAM prayatna karavAmAM Avela che. ane AzA che ke bhavyAtmA tethI peAtAnA mULa svarUpane ALagI AtmasattA tejateA anubhava tha tAM uccagatine prApta karavAne pAtAnu' Atma vIrya pheravaze. Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda dharmasvarUpa-adhikAra 419 dharma svarUpa adhikAra, citron A adhikAramAM dharmanuM svarUpa, phaLa ane tenuM sarvoparipaNuM vividha padyathI batAvavAmAM AvyuM che. te akSarazaH manana karavA egya che jagatanA aneka prANIomAM je manuSyanuM zreSTha paNuM svIkAravAmAM Ave che te te eka dharmathIja. kahyuM che ke "sAdAnidrAmamaiithuna 2 sAmAnya tAmirALA dha di tepAdhi vize ghana phrInA pazumi samAnAra" arthAta AhAra, nidrA, bhaya ane maithuna A cAra AcaraNe mATe manuSya pazuo sAthe sarakhA che. jyAre mAtra manuSyamAM dharma eja vizeSa che eTale je manuSya dharmathI hIna che. teo pazu tulya che. dharmae manuSyane ucca sthAne pahoMcavAne mukhya AlaMbana che. ane tenA sevanathI ja mananI nirmaLatA thatAM AtmAne AgaLa vadhavAne taka maLe che. mATe prathama dharmanuM svarUpa samajAvavA adhikArano AraMbha karavAmAM Ave che. dharmanuM svarUpa. anuSya, (1 thI 7) zrUyatAM dharmasarvasvaM, zrutvA caivAvadhAryatAm / cle AtmanaH pratikUlAni, pareSAM na sapAcareta // 1 // he vAMcaka mahAza! dharmanuM sarvasva sAMbhaLe ane sAMbhaLIne nakkI kare ke je kAryo pitAne tathA bIjA prANIone pratikUla che athata duHkha ApavAvALAM che te koIe paNa na karavAM. 1 - gharmanA sthAna mATe prazna, kathamutpadyate dharmaH, kathaM dharmo vivardhate / kathaM ca sthApyate dharmaH kathaM dharmo vinazyate // // dharma zIrIte utpanna thAya che? zI rIte vadhe che ? zI rIte sthApana karAya che ane zIrIte vinAza pAme che? 2. gharmanI utpatti, vRddhi, sthiratA ane vinAzanAM lakSaNa. satyenotpadyate dharmo, dayAdAnena vardhate / kSamayA sthApyate dharmaH, krodhalobhAdvinazyati // 3 // ja 1-5 mahAbhArata zAMtiparva prathamapAda. Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra0 vyAkhyAna sAhitya saMgraha satyathI dharma utpanna thAya che. dayA tathA dAnathI vadhe che. kSamAthI dharmanuM - sthApana karAya che ane dha tathA lebhathI dharma nAza pAme che. 3 pAlana karavA yogya mukhya pAMca dharmo. ahiMsA satyamasteyaM tyAgo maithunavajanam / paJcasvateSu dharmeSu sarve dhAH prtisstthitaaH|| 4 // ahiMsA-bhUta prANI mAtranI hiMsA na karavI te, satya-sAcuM bolavuM,cerI na karavI, parigrahane tyAga, dAna ApavuM, ane maithuna-I saMbhegene tyAga kare A pAMca dharmAmAM sarva dharmata samAI jAya che. 4 dayA dharmanI mukhyatA. sarve vedA na tat kuryuH sarvayajJAzca bhArata / sarve tIrthAbhiSekAzca yatkuryAtmANinAM dayA // 5 // he bhArata ! bhUta prANI upara rAkhelI dayA je kArya kare che te kArya sarva vede, sava yo ane sarva tIrthomAM karelA abhiSeke karI zaktA nathI. 5 pUrvajanmamAM karela dharmanuM anumAna dharAntaHsthaM tarArmUlamucchrayeNAnumIyate / tathA pUrvakRto dharmA'pyanumIyeta sampadA // 6 // pRthvImAM rahela vRkSanA mULanuM te vRkSanI ucAIthI anumAna che. tema pUrvajanmamAM karele dharma saMpada-dhana dhAnyAdinI saMpattithI anumAna karAya che. e saMbhAvanA che. 6 dharma pApono nAza kare che. dIpo inti tamaH stomaM raso rogamahAbharam / sudhAbindurviSAvegaM dharmaH pApabharaM tathA // 7 // jema dIva andhakAranA samahane nAza kare che. rasAyana-zuddha auSadha rogonA moTA bhArano nAza kare che. ane amRtanuM bindu jheranA vegane nAza kare che. tema dharma pApanA bhArane nAza kare che. 7 mAtA pitA ane mitra rUpe dharma phanDavA, dharmo mahAmaGgAlamaGgabhAjAM dharmo jnnyuddlitaakhilaartiH| dharmaH pitA pUritacintitArtho dharmaH suhRdayitanityaharSaH // 7 // * 6 thI 9 sUkti muktAvalI. Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. dharmasvarUpa-adhikAra 421 dharma dehadhArI prANIonuM mahA kalyANa che. dharma samagra pIDAne nAza karanArI mAtA che. dharma Icchala arthane pUrNa karanAra pitA che. dharma nitya Anandane vadhAranAra sahudra mitra che. 8 dharma karanArane zuM zuM phala maLe che? - 3pajJAti (9 thI 11) dine dine maJjulamaMgalAlI susampadaH saukhyaparaMparA ca / iSTArthasiddhirbahulA ca buddhiH sarvatra siddhiH sRjatAM sudharmam // 9 // sadu dharmanuM AcaraNa karanAra manuSyane sarva ThekANe divase divase sundara maMtra galanI paMktio, sArI saMpattio, sukhanI paraMparA, ISTa-icchita arthanI siddhi, ghaNuM buddhi, ane sarvatra siddhi prApta thAya che. 9 gharmazIla purUSane sarvatra nirbhayapaNuM. yo dharmazIlo jitamAnaropI vidyAvinIto na parapratApI / svadAratuSTaH paradAravarjI na tasya loke bhayamasti kiMcit // 10 // dharmazIla, mAna, krodhane jaya karanAra tathA vidyAthI vinIta-vinayavALe, bIjAne duHkha na ApanAra, pitAnI strImAM saMtoSa rAkhanAra ane bIjAnI strIone tyAgakaranAra je purUSa che. tene jagatamAM kAMI bhaya-bIka nathI 10 gharma hIna purUSanuM jIvana pazu tulya che. trivargasaMsAdhanamantareNa pazorivAyurviphalaM narasya / tatrApi dharma pravaraM vadanti na taM vinA yajavato'rthakAmau // 11 // he bhavya jana dharma ane kAmAdinA sAdhana vinA manuSyanuM AyuSya chAgAdikanI peThe niSphaLa jANavuM. ardhAtu dharma, artha, kAma ane mokSa e cAra je pu. rUSArtha che. temAM mekSanuM sAdhapaNuM durlabha che. jyAre bAkInA dharma, artha ane kAma, e traNanA upArjana vinA manuSyanuM jIvitavya pazunI peThe viphala jANavuM. e traNa vargamAM paNa dharmane zreSTha kahe che kemake dharma vinA artha ane kAma beu hoya zake nahIM, kAraNake jeNe pUrva janma dharma karyo che tene ja artha kAma A janmamAM prApta thAya che. te mATe traNa vargamAM paNa je dharma che teja zreSTha che. tethI he bhavya prANIo manane viSe viveka lAvIne zrI sarva praNIta dharmaja Adara. 11 Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 54 wwwww vyAkhyAna sAhitya saMgraha. dharmanI parIkSA. viMrArtha. yathA caturbhiH kanakaM parIkSyate nigharSaNacchedanatApatADanaiH tathaiva dharmo viduSA parIkSyate zrutena zIlena tapodayAguNaiH // 12 // sonAnI parIkSA karavAmAM senAne paththara sAthe ghasavuM, tene kApavuM agnimAM melavuM tathA hathoDIthI TIpavuM ema jema cAra prakArathI parIkSA karAya che tema dharmanI parIkSA karavAmAM zAstra, zubha AcaraNa, tapa ane dayA guNe lekamAM upayogI che. 12 . dharmarUpI vRkSanuM phala drutavilambita. sukulajanmavibhUtiranekadhA priyasamAgamasaukhyaparaMparAH / nRpakule gurutA vimalaM yazo bhavati dharma taroH phalamIdRzam // 13 // uttama kulamAM janma, aneka prakAranuM aizvarya, priya janane samAgama, sukhanI paraMparA, arthAt eka pachI eka ema sukhanuM AvavuM te temaja rAjakulamAM gurUpaNuM athavA moTAI, nirmala e yaza, e dharmarUpI vRkSanuM phaLa che. 139 khare vakhate rakSaNa karanAra dharma mATina (14 15) suciramapi upitvA syAtmiyaurvaprayogaH muciramapi caritvA nAsti bhogeSu tRptiH / suciramapi hi puSTaM yAti nAzaM zarIram suciramapi vicintyaM trANameko hi dhrmH||14|| lAMbA vakhata sudhI sAthe vasIne paNa priya sagAM vahAlAothI viga thAya che. ghaNu vakhata sudhI bhegavavAmAM Ave te paNa viSaya bhegamAM manuSyane tRpti thatI nathI. zarIrane dIrgha kAla paryanta puSTa karavAmAM Ave te paNa te nakkI nAzane pAme che. jyAre lAMbA samaya vicAra karavAmAM Ave te pariNAme eka dharma ja rakSA karanAra che. 14 saMsArathI pIDIta jana samAjane satya zaraNa vyasanazatagatAnAM klezarogAturANAm maraNabhayahatAnAM duHkhazokArditAnAM / ja 13 thI 16 sUkata mukatAvalI. Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda dharmasvarUpa-adhikAra. 423 / jagati bahuvidhAnAM vyAkulAnAM janAnAM zaraNamazaraNAnAM nityameko hi dharmaH // 15 // sekaDe duHkhane pAmelA, saMsAranA kaleza ane vyAdhithI pIDita thayelA, maraNanA bhayathI mRta tulya thayelA, duHkha tathA zAkathI pIDAyelA, Azraya vagaranA evA ghaNuM vyAkula manuSyane jagatamAM nitya eka dharmaja Azraya che. 15 dharmanAM vividha phale ziva. kulaM vizvazlAghyaM vapurapagadaM jAtiramalA surUpaM saubhAgyaM lalitalalanA bhogyakamalA / cirAyustAruNyaM balamavikalaM sthAnamatulaM yadanyazca zreyo bhavati bhavinAM dharmata idam / / 16 / / jagatamAM vakhANavA yogya evuM kula, roga rahita zarIra, nirmala. kSatriya vaizya, brAhmaNAdi jAtinI prApti, sundara rUpa, sAruM bhAgya, uttama strI, bheLavI zakAya tevuM dhana, dIrgha AyuSya, yuvA vasthA, (juvAnI) daDha evuM baLa, kaivata, namAvI zakAya tevI padavI, ane bIjuM je pAralaukika kalyANa e badhuM saMsArI bhavya jIvone dharmathI ja thAya che. 16 - suga e bhAgyabaLa che. miMyAtrAnta. (17-18) jaino dharmaH prakaTavibhavaH saGgatiH sAdhuloke vidvAdoSThirvacanapaTutA kauzalaM sakriyAsu / sAdhvI lakSmIzcaraNakamalopAsanaM sadgurUNAm zuddhaM zIlaM sumatiramalA prApyate bhAgyavadbhiH // 17 // Indriyone jemAM nigraha che e jaina dharma ke jene vaibhava prasiddha che te, sAdhu samAjane satsaMga, vidvAnenI sAthe goSi-satsaMgasabhA-vacananuM cAturya, sundara kriyAomAM kuzalatA, zreSTha evuM dhana, saddagurUonA caraNakamalonuM upAsana, pavitra svabhAva, agara AcaraNa, ane nirmala evI sumati A badhAM padArtho bhAgyavAna purUSane ja prApta thAya che. 17 Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 vyAkhyAna sAhityasaMgraha dharma lAbhanAM lakSaNA. rUpaM ramyaM karaNapaTutA rogyamAyurvizAlam kAntA rUpAnamitaratayaH sUnavo bhaktimantaH SaTkhaNDAvata parivRDhatvaM yazaH kSIrazu saubhAgyazrIriti phalamaho dharmavRkSasya sarvam / / 18 / / sundararUpa, kAryoMmAM caturatA, zarIramAM AMregya-nirogIpaNu-lAMbu. AyuSa, rUpathI pitane namAvanAra evI strI, premI evA putrA, cha khaDavALI pRthvItalanu parivruDhanapaNu -rAjya, kSIratulya ujavala evI kIrti, sundara bhAgyavALuM dhana, A badhu phaLa dharUpI vRkSanu che. 18 dhahIna purUSanA manuSya janmanI vyatha sthiti. razArdUlhavihita. ( 19 thI 24 ) rAjyaM niHsacivaM gatabhaharaNaM, sainyaM vinetraM mukham barSA nirjaladA dhanI ca kRpaNo, bhojyaM tathAjyaM vinA / duHzIlA gRhiNI hRnna kRtimAn rAjA pratApojjhitaH ziSyo bhaktivivarjito bata tathA, dehI ca dharma vinA / / 19 / / 14 khedya che ke ! jema pradhAna vinAnu` rAjaya, hathIyAra vagaranuM sainya, AMkhahIna mukha--mhATTu, varSAda vinAnI varSARtu, kRpaNu-adAvA-evA dhanADhya purUSa, ghI vinAnu` bhAjana, duSTa svabhAva avathA durAcaraNavALI strI, kaMi paNa na karI zakanAra evA mitra, pratApathI hIna evA rAjA, ane bhakti rahita evA ziSya, tema dha vinAnA manuSyane jANave. 19 dharma hIna manuSyanI nistejatA. nirdantaH karaTI hayo gatajavacandraM vinA zarvarI nirgandhaM kusumaM saro gatajalaM, chAyAvihInastaruH / sUpo nirlavaNaH suto gataguNazcAritrahIno yatiH nirdevaM bhavanaM na rAjati tathA dharma vinA mAnadaH // 20 // jema dAMta rahita evA hAthI, vega vabharanA ghoDA, candravinAnI rAtri, suga ndha vinAnuM puSpa, jaLavinAnuM taLAva, chAyA vinAnuM vRkSa, lavaNu mIThAM vinAnu zAka athavA kaThoLa, guNu hIna putra, sat cAritra indriya vijrayAkri thI hIna evA yati, deva vinAnuM devAlaya zAbhatuM nathI tena dharma vinA mAnava cAlatuM natho 20 Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricheda dharmasavarapa-adhikAra 45 ADakatarI rIte dharmArAdhananuM phaLa. lajjAto bhayato vitarkavazato, mAtsaryataH snehato lobhAdeva haThAbhimAnavinayAcchRGgArakItyoditaH duHkhAtkautukavismayAt viparito, bhAvAt kulAcArato vairAgyAcca bhajanti dharmamasama, teSAmameyaM phalam // 1 // lajjAtho, bhayathI, vicArane vaza thaIne, adekhAIthI, snehathI, lobhathI, haThaabhimAnathI, vinayathI,gAra ane kIrti vigeretho, duHkhathI, cetarapha addabhUtadarza nanA AzcaryathI, premabhAvathI, kulAcArathI vairAgyathI, ema koI paNa rIte jeo asAdhAraNa evA dharmane seve che te manuSyane ghaNuM phaLa thAya che. 21 dharmanuM baLa.' dharmo duHkhadavAnalasya jaladaH, saukhyaikacintAmaNiH dharmo rogamahoragasya garuDo, dharmo vipttaapkH| dharmaH prauDhapadaprado jinapado, dharmo dvitIyaH sakhA dharmo janmajarAmRtikSayakaro dharmo hi zarmapradaH // 25 // dhama duHkharUpI dAvAnalane varSAda tulya che. dharma sukhane cintAmaNi che. athatuM cintAmaNi vat cinvita sukhane ApavA vALe che. dharma saMsAranA roga rUpI mahAna sarSane garUDa samAna che, dharma duHkhano nAza karanAra che. dharma mATI padavI (tIrthakara cakravati Adi mokSa sudhInA pada) ne ApavA vALo che. dharma bI mitra che. dharma janma, jarA, maraNane nAza karanAra che ane cokakasa dharma kalyANane ApavA vALe che 22 gharmAtmAne IdranI samRddhi. yannAmnA madavAribhinnakaraTAstiSThanti nidrAlasA dvAre hemavibhUSitAzca turagA heSaMti yaddarpitAH / vINAveNumRdaGgazaGkhapaNavaiH suptazca yadbodhata tatsarva suralokabhUtisadRzaM dharmasya viSphUrjitam / / 3 / / nAmathI ane madanA jalathI jeonA gaMDasthala bhedAyela che, ane jeonA temAM nidrAnuM Alasa AvI rahyuM che evA hAthIo jene tyAM ubhA rahe che. ane jenA dvAramAM hema-suvarNathI vibhUSita ane garviSTa evA ghaDAo haNahaNATInA zabda karI rahyA che. ane vINA, veNuM, mRdaMga, zaMkha, ane pazuvanA zabdo vaDe nidrAthI jAgRta karavAmAM Ave che tevI IndranI samRddhi jevuM A badhuM dharmanuM prakaTa savarUpa che. 23 * * Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha puNyanA udayanA lakSaNe. patnI premavatI sutaH savinayo bhrAtA guNAlaGkataH snigdho bandhujanaH sakhAticaturo nityaM prasannaH prabhuH / nirlobho'nucarA svabandhusumunimAyopayogyaM dhanam puNyAnAmudayena santatamidaM kasyApi sampadyate // 24 // premavALI strI, vinayavALo putra, guNethI bhita e bhAI, snehavALo badhujana, ati catura e mitra, hamezAM prasanna e svAmI, zeTha-, nirlobha e nokara, ane pitAnA badhuo tathA zreSTha yatione bhegavavA yogya dhana, hamezAM A badhu puNyonA udayathI koIka ja purUSane prApta thAya che. 24 dhamI adharmI upara lalitAMga kumAranI kathA. bharata kSetrane viSe zrIvAla nAme nagara che. tyAM naravAhanA nAme rAjA rAjya kare che, tene rUpa thavana nidhAna sarva guNe karI pradhAna, amRta samAna jenI vANuM che evI kamalA nAme strI che. tenI kukheM jema chIpane viSe mukatAphala upaje, tevA rUpe karI amara samAna lalitAMga nAse kumAra jape, te anukrame sarva kalAmAM pravINa thaye, sAkSAt kaMdarpavatAra ane vinaya viveka vicAra cAturyadi guNe saMpanna thayo, ane dhIme dhIme yuvAvasthAnA sukhe bhegavavA lAge keIka avasare te kumArane keI sajajana e nAme mitra AvI maLyo yadyapi tenuM nAma te sajajana che paraMtu pariNAme karI te ati durjana che have tenI upara kumA2 atyaMta prIti rAkhe che paNa te pitAnuM durjanapaNuM vadhAre jAya che tA. zazini khalu kalaMkaH kaNTakaH padmanALe jaladhijalamapeyaM paNDite nirdhanatvaM / dayitajanaviyogo durbhagatvaM surUpe dhanavati kRpaNatvaM ratnadoSI kRtAntaH // 1 // - matalaba ke cadramAM kalaMka che. kamaLamAM kAMTA che, samudra khAre che, paMDita ni. dhana hoya che, hAlAne viga saMbhave che svarUpamAM durbhAgya temaja dhanavAnamAM lebha vRtti e pramANe ratnarUpa sAdhanAmAM deSane AvirbhAva che e paNa kALane prabhAva che. vaLI jovAya che ke zazI divasadhUsaro galitayauvanA kAminI / saro vigatavArijaM mukhamanakSaraM svAkRteH / prabhudhanaparAyaNaH satatadurgatiH sajjano. nRpAMgaNagataH khalo manasi sapta zalyAni me // 2 // Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda dharmasvarUpa--adhikAra : 4ra7 divase dekhAte jhAMkhe caMdra, daivanAvasthA gayelI strI, kamaLa vinAnuM sarovara, nirakSara svarUpavAna, dhana saMgrahamAM macela zrImaMta, sajajana purUSa chatAM nirdhana, ane rAjadarabAramAM rahelo khaLa purUSa e sAta mArA manamAM zalyarUpe che. A pramANe jema nAgaravelImAM niSphaLatAnuM kalaMka caMdanamAM kaTutAnuM kalaMka, lahamImAM capalatAnuM kalaMka, suvarNane viSe nirgadhatAnuM kalaMka che. tema lalitAMga kumArane nAmadhArI sajjananI mitratA kalaMkarUpa che. eka vakhata lalitAMgakumAra rAjAne namaskAra karavA mATe gaye, vinaya tathA guNavALA kumArane joI rAjA saMtuSTa thayA ane amUlya hAra rAjAe dIdhe. kumAra rAjAne namaskAra karI pAcho vaLatAM te kumAranI mArgamAM yAcaka janee jaya thAo jaya thAo ema prArthanA karI, tethI kumAre tarataja te hAra yAcakane ApI dIdhA te sarva vAta sajajane jANI ane teNe AvI rAjAnI AgaLa cADI khAdhI. kahyuM che ke paravighnena santoSaM bhajate durjano janaH / labhedagniH parAM dIptiM paramaMdiradAhataH // 1 // matalaba ke jema agni bIjAnuM ghara bALIne vadhAre dIpe che tema durjana mANasa bIjAne vana karavAthI ja saMteSa pAme che. rAjAe te vAta sAMbhaLI krodhavaMta thaI kumArane teDAvI ekAMte besADI zIkhAmaNa ApIne kahyuM ke, he putra! tuM atyaMta dAna devAnA vyasanane tyAga kara thatA . atidAnAdalibaddho naSTo mAnAt suyodhnH| vinaSTo rAvaNo laulyAdati sarvatra varjayet / / eTale ke atidAna karavAthI balIrAjA baMdhAye hatuM, atimAnathI duryoddhane nAza pAmyuM hatuM, ati Asakti rAvaNa nAza pAmyo hate mATe sarva bAbatamAM vadhAre paDatuM thAya te ThIka nahi. vaLI kahyuM che ke- mahAduHkhAya sampadyedatimeghasya varSaNam / prANaghAtAya jAyeta prANinAmatibhojanam // // eTale varasAda bahu varase te te duHkharUpa thAya che tema bahu bhejana karavAthI prANane nAza thAya che. mATe he putra! AvakathI adhika vyaya kare te samudra paNa khAlI thaI jAya ane pachI nirdhana purUSa kayAMya Adara pAmatA nathI kahyuM che ke to Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare vyAkhyAna sAhitya saMgraha AdaraM labhate loke na kApi dhnvrjitH| kAntihIno yathA candro vAsare na labhet prayAM // 1 // matalaba ke jema divase kAMti vinAne caMdra anAdara pAme che tema dhana vinAne duniyAmAM sarvatra anAdara pAme che e rIte kula, zIla, AcAra, vidyA, iMdriyanuM parva, e sava dhana vinA nirarthaka jANavAM. te have he vatsa! AjathI tAre Avaka mAphaka ucita kharca kare, dravyane saMgraha kare, je mATe rAjyane vega tuM che, ane rAjya paNa je bhaMDAramAM dravya sabaLa haze teja cAlaze, ane vaLI dravya haze te ja sarva sabhA tArI AjJa mAM raheze. evuM pitAnuM vacana sAMbhaLI kumAra manamAM vicAra karavA lAgyA ke jue mahArA upara keTaluM heta che ! yataH ||. AkArairiMgitargatyA ceSTayA bhASaNena ca / netravaktravikAraizca jJAyate'targataM manaH // . matalaba ke sAmAnA mananI parIkSA caherAthI, hadayanA umaLakAthI, cAlacala gatathI, ceSTAthI, bhASaNathI ane moM tathA AMkhanA vikArathI thAya che. . A pramANe keIka puNyazALI uparaja mAtA pitAnI semya daSTi paDe. mATe mArUM ahebhAgya che. - have kumAra pitAnI AjJA pAmyA pachI valpa 5 dAna dharma karavA lAgyo, te vAre yAcaka jana kahevA lAgyA ke he lalitAga kumAra prathama tame hAthI sarakhA dAtAra thaIne have gardabha jevA kupaNa kema thayA? athavA prathama tame ka9pavRkSa samAna thaIne have dhaturA prAya ma thayA ! athavA pahelAM siMha samAna thaIne have zIyALI jevA kema thayA? ema svArthanaSTa yAcaka leke kahevA lAgyA || yatA che. tAvat prItibhavelloke yAvadAnaM pradIyate / vatsaH kSIrakSayaMdRSTvA svayaM tyajati mAtaraM // eTale ke jyAM sudhI kaMI paNa dAna apAya che tyAM sudhI lekamAM prIti rahe che, matalaba ke gAya dudha Apati baMdha thAya che eTale tene putra vAcharaDe paNa tenA uparane prema cheDI de che. temaja- calezca meruH pracalettu mandaraH calettu tArAgrahacandrabhAnuH / kadApa kAle pRthivI caleddhi tathApi vAkyaM na caledi saadhoH|| Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda dharmasvarUpa adhikAra. kadAca merU parvata calAyamAna thAya, maMdarAcala (himAlaya) calAyamAna thAya tArA, graha, caMdra ke sUrya paNa calAyamAna thAya, ke kadApI pRthvI paNa keI kALe calAyamAna thAya paraMtu sajajana purUSanuM vacana kadI pharatuM nathI. AvAM vacano sAMbhaLI kumAra dukhita thaye, ane ciMtAmAM paDI gayo, ke mane te vAgha nadInA nyAya samAna kaSTa prApta thayuM che. have jo huM dAnezvara thAuM chuM, te pitAnI AjJAnuM ullaMghana thAya che, ane je dAna nathI Apate, to kIni jAya che. paNa rUDuM karatAM mane ze doSa che ? evuM vicArI kumAra pUrvanI peThe dAtAra thaI dAna devA lAge te vAta rAjAe sAMbhaLI ke tarata kopAyamAna thaI kumArane dezavaTe dIdhe eTale kumAra paNa mAnapUrvaka sAhasikapaNe mAtra eka azva sahita hathiyAre yukata tatkAla paradeze cA, kemake tejI tAjaNe khame nahIM. pachI te samAcAra lokonA mukhathI jANIne sajajana paNa pAchaLathI nIkaLIne kumArane jaI maLe. mArgamAM beu jaNa cAlyA jAya che, te vakhate sajajana pratye kumAra pUchavA lAgyuM ke he sajajana ! kAMI camatkArika vAta te kaho. tyAre sajajana belyo ke he kumAra ! tame kahe ke puNya ane pApa e be mAMhe keNu rUDuM che? ke jenI prazaMsA karIe. te vakhate lalitAMga kumAra hasIne kahevA lAgyo ke are bhuMDA mUkhI! eTaluM te sarva jANe che, ke "jyAM dharma che tyAM jAya che. ane pApa tyAM kSaya che. " te sAMbhaLI adhama sajajana be kehe svAmI! je puNya rUDuM che, te tame dAna puruSAdika karatAM karAvatAM ahIMA AvI avasthA kema pAmyA ? tyAre tene kumAre kahyuM ke je kaSTa pAmIe te pUrvakRta pApa karmane udaya jANu. ane je zAtA pAmIe te pUrvakRta puNyakarmane udaya jANu. tethI pharI sajajana be , ke tamArA dharmanuM phala te meM pratyakSa dIThuM. mATe have tame cArI vigerethI dhana upArjana karI rAjya pitAne vaza karo; te sAMbhaLI lalitAMga kumAra be ke-he dAsa! tuM evAM sapA 5 vacana na bela kAraNa ke svabhAve paNa pApa vacana belyAthI jIva duHkha pAme che. mATe tAre evA yadvA taddA pralApa karavA nahIM, chatAM teno nirNaya kare hoya te cAlo ApaNe koI mahAna purUSane pUchIe. te sAMbhaLI sajajana be ke-bhAle dharmathI ya che ema keI kahe te huM A janma paryata tamAro dAsa thaIne rahIza, ane jo ema na kahe te A janma paryata tame mahArA dAsa thaIne rahe. bane jANe e vAta kabula karI, Agala cAlatAM eka gAma AvyuM tyAM lokenAM TeLAmAM jaI pUchavA lAgyA ke-bhAIo, sukhazreya pAmIe te puNyathI kivA pApathI? e prazna sAMbhaLIne loke belyA ke bhAI? hamaNuM te pApaja sukha hetu che, ane puNyathI kSaya thAya che. evuM sAMbhaLI beu jaNe AgaLa cAlyA mArgamAM lalitAMga kumArane sajajana hAMsi pUrvaka kahevA lAgyo ke aho kumAra? have tame gheDA uparathI utarI cAkara thaIne maThArI AgaLa cAle ne potAnI Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 vyAkhyAne sAhitya saMgraha. pratijJA pALe. evuM vacana sAMbhaLI kumAra gheDAthI nIce utarI sajajana pratye kahevA lAgyuM ke he mitra! huM sarvadA tAre sevaka chuM. asAra dhananI mane darakAra nathI paNa kevaLa dharmanIja abhilASA che. ema kahI sevaka thaI AgaLa cAle, ane sajajana ghaDA upara caDhaye; AgaLa cAlatAM vaLI kumAra pratye kahevA lAgyuM ke he kumAra ! dharmanAM phaLa bhoge kevAM che? huM tamane hajI paNa kahuM chuM, ke tame tamAre kadAgraha mUkIne pApa corAhika kama kare, te sivAya bIjo koI tamAre jIvavAne upAya mane bhAsa nathI. e ema nahiM karaze te kaI pAmaze. evAM vacana sAMbhaLI rIza caDhAvIne kumAra belyo ke are mUrkha ! tAhArAmAM guNa te sarva durjananAja dekhAya che chatAM tArI phaIe tAruM nAma sajajana pADayuM che te mithyA che je mithyA upadeza Ape, te mahA pApI jANa tenI upara eka daSTAMta kahuM chuM te sAMbhaLa. ke eka pArAdhI niraMtara jIvono vadha karate aTavImAM vase che. ekadA pArAdhIe vanamAM eka haraNI jaI tene mAravA mATe kAna paryata bANu sAMdhIne tIra choDavAne taiyAra thaye te vakhate haraNI belI ke he vyAdha ! he bAMdhava! tuM kSaNa eka sabUra kara. eTalAmAM huM hAre nhAnAM baccAMone dhavarAvI pAchI AvuM te vakhate pArAdhIe kahyuM-are prapaMcI! tuM A bAjuthI chUTI jA te pharI pAchI kyAMthI Ava? te vakhate tene haraNIe kahyuM ke je huM na AvuM te mahAre zIra gohatyAdikanA pApo che te vacana sAMbhaLI pArAdhIe kahyuM ke kacchamAMthI ugaravA mATe tuM evAM vacana le che, te huM mAnuM nahI. chatAM tuM kAlAMvAlAM kare che te upadeza pUchatAM kuupadeza Ape, tenuM pApa tAre zira le, te huM jAvA dau, haraNI te pratijJA karIne gaI ane potAnA bALakane dhavarAvI saMtoSIne pitAnuM vacana pALavA mATe pAchI pArAdhI pAse AvIne kahevA lAgI ke he vadhaka ! huM" kaI dizAe nAsI jAuM te tArA bANathI chUTuM? te sAMbhaLI vyApa vicAravA lAgyo ke huM ene kuzIkha ApIza te mane pApa lAgaze, mATe kharuM kahevuM joIe, ema ciMtavIne kahevA lAgyuM ke jo tuM jamaNI bAjue nAzI jA, te chUTe, evuM vacana sAMbhaLI haraNI jamaNI bAju nAThI tethI chUTI. mATe he sajajana zIkha ApatAM kuzIkha Ape to te mahApApI kahevAya, te have tuM mAro mitra chatAM mane kazIkha kema Ape che? je koI bApaDA pAmara lekee dharma nahIM vakhANyuM te zuM tethI dharma vyartha thaI gaye samaja ? je AMdhaLe purUSe sUrya na dIThe, te zuM sUrya nathI uge, ema samajavuM? kharuM puche te saMsAramAMhe sAra padArtha sarva lokane AdhAra, sarva sukhane bhaMDAra, vargapavargane dAtAra aciMtya ciMtAmaNi samAna, sakala kalA pradhAna e eka dharma ja che. Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. dharavarUpa-adhikAra. 43ii sajajane AgaLa cAlatAM pharI kahyuM ke-ahe kumAra tute mAhA kadAgrahI dekhAya che, kemake dharmanAM viparIta phala dekhate chate paNa hajI mAnatuM nathI. rAsabhanuM pUcha pakaDayuM te mukavuM ja nahIM. e tAro nyAya che. jema keI grAmINa mAtA pitAe putrane zIkhavyuM je pAMca jaNAmAM besI je vAta aMgIkAra karIe te mukIe nahI, evI zikSA dIdhI. ekadA te mUrkha ziremaNie eka sAMDha nAzI jatuM hatuM tethI teNe pAMcanI sAkSithI tenuM pUcha pakaDayuM paNa mUke nahI tyAre leka kahevA lAgyAM ke he murkha ! mUkI Apa. paNa pele mUke nahIM. tema te paNa haTha lIdhe te choDatuM nathI. hajI paNa je mahArUM kahyuM na mAne te cAla AgaLa bIjA kone pUchIe ema vAda karatAM paraspare netranI heDa karI. eTale je hAre te pitAnA netra kADhI Ape AgaLa koI gAmamAM jaMI lokone pUchyuM ke ghama uttama ke adharma? te vakhate te bhUkhae paNa adharmanIja sthApanA karI, te vANI sAMbhaLI - jajana harSa pAmyo. AgaLa jatAM kumAranI pAsethI hADamAMharelAM netra mAgyAM kumAre paNa pitAnI cakSu charI vaDe kADhI ApI. te vakhate sajajane kahyuM ke kema kumArajI dharmanA phaLa dIThAM ke? AMdhaLA te thayA? ema kahI jarAvAra tyAM besI pachI kumArane mukI gheDe caDIne sajajana anya deze ja rahyA. have pAchaLathI kumAra vicAravA lAgyuM ke ApadA rUpa nadInuM pUra, pUrvakRta karma pramANe mahAre vRddhi pAmyuM che, paNa tethI zuM ? dharmanA prasAdathI sarva sArUMja thaze. ema ciMtavI jJAna baLe dharma upara nizcaLa mana karI ubhe rahyA. evAmAM sUrya asta pAmyo. cAre dizAe aMdhakAra pasa, rAtricara jIve saMcAra karavA lAgyA, evA avasare tyAM vaDa upara bhAraMDa pakSIo maLI mAMhomAMhe vArtA karavA lAgyA ke jeNe je kaeNtaka dIThuM hoya te kaho. te vakhate eka be ke ahIMthI pUrva dizAmAM caMpA nagaramAM jinazatru rAjA rAjya kare che, tene puchapavatI nAme pu. trI prANathI paNa vallabha che, te mahArUpa sairyanuM nidhAna vanAvasthA pAmI paNa kata karmane tene aMdha paNuM prApta thayuM che. eka divase rAjA pitAnI putrIne kheALAmAM besADI vicAravA lAgyo ke eka te dIkarI che te svabhAve ciMtAnuM ja kAraNa che ane vaLI e te karmo kalakita che ane vivAha yogya paNu thaI che. have zo upAya karavo ? ema vicArI nagaramAM DhaMDhere pheravAvyo ke rAjAnI putrInI AMkhe je sArI kare tene rAjA athuM rAjya tathA teja kanyA Ape. evI rIte rAjapurUSa tyAM cahaTe cahuTe DhaDherA pherave che. e kaituka meM dIThuM have AgaLa zuM thAze? te huM jANa nathI. evuM sAMbhaLI vaLI hAne bhAkhaMDa be ke he tAta ! tame jANatA he te kaho ke netra sArAM thavAne keAI upAya che? te sAMbhaLI vRddha bhAvaMDa belyo ke huM Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 vyAkhyAna sAhitya saMgraha vasa upAya te ghaNAya che, paNa bhAgya vinA maLe nahIM. te vakhate laghu bhAra'De te ka hevA Agraha karyAM paNa vRddha bhAra'Da meklyA ke he vatsa rAtrie kahevAya nahIM / / yataH // divA nirIkSya vaktavyaM rAtrau naiva ca naiva ca saMcaranti mahAdhUrtA vaTe varuciryathA // SaSTha matalaba ke divase joi tapAsIne khelavuM ane rAtre te kadi evu nahi, kemake te vakhate dhutArA leke pharatA hoya te sAMbhaLavAthI vaDa upara vararUcI eka rAtre vAta karavAthI jema du:khI thayA tema duHkhI thavu paDe che. ' vaLI laghu bhAra'Da khelyA ke ahIM tA koi sAMbhaLate nathI mATe tame kaho. te vakhate vRddha elyuM ke A vRkSane je velI vi'TAi rahI che, tene laine AMkhe aMjana kare, te navAM netra Ave, te sAMbhaLI laghu bhAra'OM te kaiAtuka jovAne tenI sAthe rAM javAne Agraha karI hA paDAvI. kumAra vaDa heThaLa beThe| hatA tethI temaNe upalu' sa vRtAMta jANyuM, ane vicAravA lAgyA ke puNyanuM pramANu adyApi pravarte che. pachI te velI hAtha pheravI zeAdhI lIdhI tenA rasathI potAnI AMkhe aMjana karyuM ke tu navAM cakSu AvyAM pachI gheADI vela sAthe bAMdhI vaDa upara caDhaye ane pote bhAra'Da pakSInI pAMkhamAM besI rahyA. prabhAte bhAraDa uDI caMpA nagare paheAMcatA jamIna para utaryAM' ke kumAra pAMkhamAMthI nIsarI rAjadvAre gaye, daravAne AvI rAjA AgaLa hukIkata jAhera karI ke he sva mI ! kAika dezAMtarI purUSa AvI kahe che, ke huM rAjakumArInI AMkheA sArI karIza, te vAta sAMbhaLI rAjAe tene AdarathI teDI binati karI kahyuM ke huM mahApurUSa ! upakAra karo, pachI kumAre tarataja veIne rasa kADhI, kuMvarInI AMkhe aMjana karyuM' ke rAjaputrIne dekhAvA lAgyuM. te vakhate rAjAe paNa mhoTA utsava pUrvaka peAtAnI putrI kumArane pAvI dIdhI lagna prasa`gamAM hAthI, gheADA, pAyadala pramukha ghaNI lakSmI ApI ane a rAjya dIdhu', eTale kumAra tyAM manuSya saMbadhI bheAga bhAgavatA rahevA lAgyA. eka vakhata pAte gavAkSamAM beThA che, evAmAM jenI AMkhamAMthI AMsu jhare che, rAge karI grasta ane phATelAM vastra, khImattAMga, durtirIkSya, ati pIDita evA sa janane AvatA dIThA. te vakhate pApanAM pratyakSa phaLa joine kumArane dayA AvI tethI cAkara mekalI teDAvI besADIne pUchyu ke huM sajjana! tu mane eALakhe che ? te khelyA ahe satpurUSa tamane kANu nathI eALakhA kumAre sAcuM pUchyuM te vakhate cUpa rahyA. pachI rAjakumAre pAThThuM vRtAMta kahI satra pAtAnI hakIkata saMbhaLAvI, tethI te sajjana lajjA pAmyA. pachI tenAM phATelAM vasra utarAvI navAM paherAvI bhejana karAvIne kahyuM ke huM mitra ! A lakSmI sa tArI che, tu' nizcita thaI ahIM sukha bheAgava, Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. dharmasvarUpa-adhikAra. 43 pitAnA adharmathI chuTe paDavA pachI je duHkha bhogavavAM paDyAM hatAM te yAda karI rAjakumAra pAse mAphI mAgI. chatAM rAjakumAre te tene upakAra mAnatAM tene pradhAna padavI ApI, e khabara kumAranI strI puSpAvatIe sAMbhaLyA te vakhate bhattara pratye kahevA lAgI ke he svAmIna ! e tamAre bAlapaNane mitra che. te ene ekAda gAma A pI che. paNa tamArAthI dUra rAkhe, paraMtu pAse na rAkhe kemake te thato durjanaH parihartavyo vidyayA bhUSito'pi san / maNinA bhUSitaH sapeH kimaso na bhyNkrH|| matalaba ke sarpa maNithI bhUSita hoya chatAM bhaya zuM nathI karateza mATe dunamAM vighA hoya chatAM tene vizvAsa kare nahi. durjanane upakAra karatAM ulaTuM dukha thAya che. jemake kaI eka kAgaDe baga Adine tarate jaI pite paNa temanI peThe masya bhakSaNa karavA sArU pANImAM paDaze, paNa taratAM AvaDatuM nathI tethI pANImAM ' bavA lAge, tyAM tene keI dayALu rAjasiNue joyo, tene dayA AvI te vakhate rAjahaMsane kahevA lAgI ke he svAmI! bApaDa kAgaDe DUbe che, mATe tame upakAra karI ene kADhe te vakhate daMpatIe maLI cAMca tANuM pakaDIne bahAra kADho. pachI kAgaDo haMsa haMsiNIne page lAgI kahevA lAgyuM ke he bhAgyavAna ! huM jyAM sudhI jIvate rahe tyAM sudhI tamAre upakAra mAnIza. have kRpA karI tame beu jaNa amArA vanamAM AhAra bhakSaNa karavA Ave. te vakhate hase haMsiNIne pUchyuM ke kema hArI zI marajI che? haMsi bolI ke he svAmI! upakAra sarva karIe paNa ajANyAnI saMgata na karIe, ema haMsiNue vAryo, te paNa dAkSiNyatAne lIdhe haMsa kAgaDAnI sAthe vanamAM gaye te beu keI lIbaDAnA jhADa upara beThA te vRkSanI nIce keI rAjA AvI visAmAne arthe ubhe rahyA che. tenI upara kAgaDe viSTA karI tyAMthI uDI gaye. rAjAe uMcuM joIne haMsanI upara bANa mUkayuM tethI haMsa tarapha Date bhUmi upara paDaye, rAjAe vicAryuM ke A dhavala kAga e kaika jevI vAta che te sAMbhaLI haMsa bolyA nAhaM kAko mahArAja ! haMso'haM vimale jale / nIcasaMgaprasaMgena mRtyureva na sNshyH|| A pramANe draSTAMta ApI strIe ghaNuM kahyuM paraMtu kumAre dakSiNa paNe tene saM. saga zarUA Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya sa'grA. ghaNA vakhata javA pachI eka divasa rAjAe sajjanane pUchyuM' ke e kumAranI sAthe tamAre mAMhA mAMhe gADha snehanuM kAraNa zuM che? te vakhate sajjane vicAryuM je huM' prathamathI kumAranI upara dUSaNu caDhAvu, te pachI mhArAM dUSaNa e prakAzI zakaze nahI', ema vicArI rAjA pratye mAlyA ke he svAmin? evAta kahevA cegya nathI, kemake mAre mane segana khavarAvyA che. evuM sAMbhaLI rAjA vaLI vizeSa Agraha karI pUchavA lAgyA, eTale sajjane rAjAne sAgana ApI jaNAvyu ke he mahArAjA ! ' vAsapurI nagarImAM naravAhana rAjAne putra chuM ane e mhArA gharSanI dAsIneA putra che. kama yAge dezAMtare bhamavAthI vidyA pAmyA, te vakhate nIca jAtithI lajjA pAmIne gharamAM rahe nahIM, dezAMtareja bhamyA kare, te bhamatte bhamatA tamAre nagare A nyA. vidyAva'ta mATe tamee Adara dIdheA pUrva kanA prasAdathI adbhu rAja paDhavI pAmyA, ane huM paNa mhArA pitAthI parAbhava pAmIne ahIM ALye, mane eNe eLakhyA kAraNa ke mama nA jANuja mama jANe, tethI eNe mane potAnI pAse rAkhyA he svAmI enI vAta me' tamane kahI, paNa e vAtamAM kAMi sAra nathI. evI vAta sAMbhaLI rAjA vicAramAM paDyA je me' aNu vicAryuM' kAma karyuM rAja jAmatA bhale jAe paraMtu mArAthI mahArA vaza malIna thayA te atyaMta akAya thayuM. ema vi. cArI jamAIne mAravA mATe rAjIe aMtara'ga purUSane teDAvIne kahyu` ke Aja rAtrie gharanI a'daranA raste je Ave tenu` tarata samAdhAna karI nAkho, sevake paNa tevIja rIte rAjAnI AjJA pramANu kIdhI rAjAe rAtrine samaye bhale purUSa meAkalIne kumArane mAravA mATe teDAvyA, teNe jai kumArane vinanyA, ke Apane rAjA avazya teDAve che, kAi mhATuM kArya che. temATe gharane raste thaIne AvA kumAra paNa tevIja rIte sajja thaIne javA lAgye tevakhate sro belI he svAmI? bheLA thai rAtre jA che. paNa rAjya sthiti malIna che. / / yajJa // 434 14 kAke zaucaM dyutakAreSu satyaM sarpe kSAntiH strISu kAmopazAntiH rata dhairya madya tatvacintA, rAjA mitraM kena dRSTaM zrutaM vA // matalaba ke kAgaDAmAM pavitratA, jugArImAM satyatA, sauMmAM kSamA, strIomAM kAmanI zAMti, napu sakamAM dhairya, dArUDIyAne tatvaneA vicAra, ane rAjAne mitra e phAie dvIThA ke sAMbhaLyA nathI. te sAMbhaLI kumAra khelyA hai subhAgi! tuM kahe che te satya che, paraMtu rAjAnI AjJA leApIe te mahA doSa lAge. / cataH / AjJAbhaMgonarendrANAM gurUNAM mAnamardanam / pRthakzayyA ca nArINAMmazastravadha ucyate // Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda dharma svarUpa-adhikAra. 435 matalakha ke rAjAenI AjJAnA bhaMga, gurUnA mAnanA bhaga ane srIone judI zayyA e temanA vagara tuthiyAre vadha karavA jevA che. te sAMbhaLI strI elI, tame kaheA che te paNa satya che mATe hamaNAM mitrane mekale, kumAre paNa temaja ka* ane sajjanane meAkalyuM. mArge jatAM rAjAnA sevake pUrva saketathI tene pesatAMja mArI nAMkhyA maraNa pAmIne durgatie gayA. / / yajJaH || mitradrohI kRtaghnAzca ye ca vizvAsaghAtakAH / te naza narakaM yAnti yAvacandradivAkarau || matalakha ke mItraneA TrAha karanAra, kRtanni ane vizvAsa ghAtaka te badhA humezane mATe narka mAMja jAya che. sajanane mAratAM tyAM kAlAhala thayA, te vakhate rAjaputrI elI hai svAmI jo tame tyAM jAta te zA havAla thAta! mATe have tame pramAda tajI sainya taiyAra rAkhI sAvadhAna raheA kumAra paNa te pramANe taiyAra rahyA. rAjA paNa sa vAta jANI sainya laI yuddha karavAne sahAme AvyA. eka sainya mAMhe mAMhe maLyAM evAmAM A anathaM joI rAjAnA maMtrIzvara AvI rAjAne kahevA lAgyA ke hai svAmI aNuvicAryuM. yuddha na karIe. kahyuM che ke-- aparIkSitaM na kartavyaM kartavyaM suparIkSitaM / pazcAta saMtApo brAhmaNI nakulaM yathA // dareka kAma sArI parIkSA karIne karavu` paNa parIkSA karyAM vinA kruMi karavuM nahIM kAraNu ke nakuLate mArI nAMkhavAthI brAhmaNI jema pastAi tema pAchaLathI pazcAttApa thAya che. ityAdi pradhAnanAM vacana sAMbhaLI rAjAe yuddha nivAraNa karI kula jAti pU chavA mATe maMtrIzvarane kumAra pAse meLye, matrIzvare AvI kumArane vinavye. ke tamArA kulavaMza prakAza karI. kumAra melyA ke satpurUSa pAtAnu kula pAtAnA mukhathI kahe nahIM. pradhAna melyAM ke tamArA sajjana mitre AvIne rAjAnI AgaLa tamArA kuLane nirdhuM che. prAyaH durjana hAya te paritrane sateASI thAya, te vacana sAMbhaLI kumAre peAtAnu` satra vRtAMta pradhAna AgaLa kahyu. maMtrIe jaI rAjAnI AgaLa nivedana karyu te samAcAra RNuvA tatkALa kAgaLa lakhI rAjAe kumAranA nagara tarapha sevaka meAkayeA. te sevaka paNa lalitAMga kumAranA pitA pAse jaI sa hakIkta kahI. te vakhate rAjA petAnA putranI khabara sAMbhaLo ghaNeA ja harSa vata thaye. ane kahevA lAgyA ke ghaNuM ja sArUM thayuM ke mArA putrane tamAe jIvanI peThe sAcavyeA. me' maMda lAgIe te atijJAnanuM dUSaNu ApIne sajjananA kahevAthI Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 vyAkhyAna sAhitya sagraha. putrane paradeze . kahADhayA. ema kahI te rAjAnA sevakane vastrAdika ApI teNIne visarjana karyAM, ane kumArane teDavA maMtrI sAthesainya ravAnA karyuM. sevake AvI rAjAnI AgaLa sa samAcAra kahyA. tethI rAjA ghaNA ja pramukti thayA. jamAI tathA putrI pAse jai thayelA aparAdhanI mAphI mAgI ane kahyuM ke huM lalitAMgajI tamArA jevA guNava ta kAI nathI. ane sajjana jevA dugu NI ke pApI paNa krAi nathI, mATe huM kumAra tameA rAjyanA a'gikAra karA. ema kahrI kumArane rAjya ApI pote dvIkSA laI devaleAke gayA. 14 kumArane teDavA nIkaLela maMtrI sainya sAthe tyAM AvI vina Mti karavAthI te pitAnI pAse gayA ne temane sa MteSa pamADayA. pitAe peAtAnI uttara avasthA joi kumArane gAdI sAMpIne cAritra grahaNa karyuM ne krama khapAvI sadagatine pAmyuM, ne pachI putra ghaNA divasa beu rAjya nyAyapUrvaka bhAgavI cAritra karI uttama paDhavIne pAmyA. mATe he bhavya jana ! tameA dharmane viSe prIti rAkheA. ane dAnAdika cAra prakAranA dharma pAleA; pramAda TAlA, pApa gAle, ATha maDha TALA, AtmAne ujavala karo, tA svarga meAkSanAM sukha avazya pAmaze. A pramANe dharmanI AvazyakatA ane temAM AdaravA ceAgya pharane mATe vivecana karatAM tathA dharmAMya mATe hRSTAMta ApI A dhama svarUpa adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. yAdAnu--adhiAra, C dharmInA je je mukhya sakArA mATe pUrva adhikAramAM vaNu na karavAmAM Avyu che te AjJAnA ekAMta svarUpanA vistAra che. paratu dhanuM zuddha svarUpa te syAdvAda zailI upara racAyuM che. kAi paNa vAtamAM ekAMtavAda vAta hoya te keTalIka vakhata gu'cavaNa ubhI kare che. ane tethI tevA prasaMge ubhaya vAda daka AjJA je. dha zAstramAM mAjIda che teja dharma sarvotkRSTa sthAna bhogavI zake che. dRSTAMta tarIke lezuM te * satya khelavu " e dharmanuM pharamAna che, paraMtu jo tenA amala karavAthI keAI jIvanA ghAta thatA hoya te jANavA chatAM mAna rahevu' agara mUrkha, maherA ke annAta sthitimAM dekhAvu. te satya vacananI AjJA pAlana karavAnuM syAdvAda svarUpa che. vaLI dharmAcaraNanA eka kmAnane avalakhavAmAM bIjA dharmAcaraNane paNa svIkAravuM '' Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda syAdAda-adhikArajarUranuM che kemake tevA arasa parasanA puSTi ApatA dharma tatvanA ekatrasevanathI ja te svalpa samayamAM lAbhaprada thAya che. tethI AvI rIte dharmane mahAna pharamAne-AjJAne ziSa vaMdya gaNutAM syAdvAda svarUpanA prasaMge jANavAne A adhikAra AraMbha karavAmAM aAve che. tapa ane zamano sahayoga. anudda6 (1 thI 10) nayato'bhIpsitaM sthAna prANinastau tapaH zamau / samanizcalavistArau pakSAviva vihaGgamam // 1 // samAna ane sthira vistAravALI be pAMkhe jema pakSIne tene Icchita sthAnamAM laI jAya che, tema samatA upara sthira vistAravALA te ta5 ane zAma prANIone Icchita sthAne laI jAya che. 1 + - brahmacaryanuM mAhAbhya. yuktau dhuryAdhiyotsargApavAdau vRSabhAvubhau / zIlAGgarathamArUDaM kSaNAtyAphyataH zivam // 3 // bhAra vahana karI zake tevA DelA balAnI jema utsarga ane apavAda zIlAM. ' ga-saha aMgavALa brahmacarya rUpI ratha upara caDelA prANIne kSaNavAramAM mokSe laI jAya che. 2 * nizcaya ane vyavahAra dharma. nizcayavyavahArau dvau sUryAcandramasAviva / ihAmutra divArAtrau sadAyotAya jAgrataH // 3 // A leka tathA paralokamAM nizcaya ane vyavahAra e baMne sUrya caMdranI jema uta-prakAza ApavAne anukrame rAtri divase sadA jAgrata rahelA che. 3 manaHzuddhi ane saMyamano yoga. antastatvaM manaHzuddhirbahistatvaM ca saMyamaH / kaivalyaM dvayasaMyoge tasmAd dvitayabhA'bhava // 4 // mananI zuddhi rAkhavI e aMtara tatva che ane saMyama e bAheranuM tatva che. te bane tane saMga thavAthI kevaLajJAnanI prApti thAya che. tethI he bhavya jIva, tuM te manaHzuddhi ane saMyama baMnene sevanAre thA. 4 * 1 thI 10 namaskAra mAhA. Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhityasaMgraha ekAMta pakSe agavaDa. naikacakro ratho yAti naikapakSo vihaGgamaH / naivamekAntamArgastho naro nirvANamRcchati // 5 // eka cakravALA ratha cAlI zakatA nathI ane eka pAMkhavALu pakSI uDI zakatuM nathI, tethI ekAMta mArge vanArA eTale syAdvAdane nahIM mAnanArA purUSa nirvANu mAkSane prApta thatA nathI. 5 syAdvAdamAM rahela anekAMtavAdanuM dana. dazakAMtarna vA stitva nyAyAdekAntamapyaho / anekAnta samudre'pi pralInaM sindhupUravat / / 6 / / . 43 pA jema ' dRzanI saMkhyAnI krUra navanI sakhyA haiAyaja ' e nyAya vaDe ekAMta. vAda paN anekAMtavAda-syAdvAdarUpa samudranI aMdara nadInA pUranI jema samAI gayela che. 6 ekAMtavAdanu sAMkaDApaNuM, ekAnte tu na lIyante tucche'nekAnta sampadaH / na daridragRhe mAMti sArvabhaumasamRddhayaH // 7 / jema nirdhAnanA gharamAM cakravartInI samRddhi kardi paNu samAtI nathI tema tuccha evA ekAMtavAdanI aMdara anekAMta syAdvAdanI samRddhi samAtI nathI, ekAMtavAdane syAdvAdanA chUpA Azraya. ekAntabhAso yaH kApi so'nekAntaprasattijaH / varttitailAdisAmagrI janmAnaM pazya dIpakam // 8 // jema dIvA vADha ane tela vagerenI sAmagrIthIja khanele che, tema je koi hai. kANe ekAMtavAdane AbhAsa dekhAya che, te anekAMtavAdanA prasa'gathI utpanna thayele samajavA, eTale te anekAMtavAdanI sAmagrI che, ema samajavu' 8 guNAvaguNanA joDalAMthI jJAna prApti. satvAsatvanityAnityadharmAdharmAdayo guNAH / evaM liSTAH satAM siddhipradarzinaH / / 9 / / satva ane asatva, nitya ane anitya tathA dharma ane adharma ityAdi guNNA e benA joDA sAthe malIneja sapadArthInI siddhine darzAvanArA thAya che. huM Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda sAdAda-adhikAra, siddha sthAna meLavavAne mArga, tdekaantgrhaaveshmssttdhiigunnmntrtH| muktvA yatadhvaM tatvAya siddhatve yadi kAmanA // 10 // je siddhapaNuM prApta karavAnI IcchA hoya te ATha prakAranI buddhinA guNethI vicAra karI ekAMtavAdanA Agrahane Aveza choDI tatva meLavavAne mATe yatna kare, 10 jhaDavAdane parAkarSa. Adara chava kSamA guNa Adara-e dezI(11 thI 17) mithyA matinA e SaTuM thAnaka, jeha tyaje gurUvaMtejI; sudhuM samakita tehaja pAme, Ima bhAMkhe bhagavatejI, naya pramANuthI tene sUje, saghaLo mAraga sAcejI; lahe aMza jima mithyASTi, tehamAM ke mata rAi. 11 grahI ekeka aMza jima aMdhaLa, kahe kuMjara e pUre che; tema mithyAtvI vastu na jANe, jANe aMza adhUro; locana jenA bihaM vikasvara, te pUre gaja dekhe; samakita daSTi temaja sakalanaya, saMmata vastu vize ja. 12+ * 1 nAstikavAda, 2 anityavAda, 3 akavAda, 4 abhakatRvAda, 5 mikSAbhAvavAda, ane 6 anupAyavAda. e mithyA matinA cha vAdane je guNa jana tyajI de che, te zuddha samyakatvane prApta kare che, ema zrI jina bhagavaMta kahe che. - samyagadaSTi te aMza aMzathI kevaLI che, tethI tene naya pramANuthI saghaLo satya mArga sUjhe che ane miyAdaSTi tene eka aMze tatvarUpe svIkAre che ane bIjAne depa kare che tethI temAM rAjI thazo nahIM. 11+ + jema koI aMdhA purUSa hAthIne kaMIka aMza grahIne (e hAthI che) ema sahe. eTale je hAthInA daMta grahaNa kare che hAthIne mUlaka pramANu kahe, je sUMDha grahaNa kare te daMDa pramANu kahe, ane je kAna grahaNa kare te sUpaDA pramANu kahe. tevI rIte mithyAtvI varatune yAvatkarma mAne che, tAvata karma mAnIne pUrNa jANe nahIM, te adhUro eka aMza bhedAdika jANe che, paraMtu jenA baMne locana vikasvara che, te te hAthIne hAtha, paga, dAMta vagere avayavo jemAM tene saMsthAna-rapAdike viziSTa-pUrNa dekhe che. tevI rIte samyagU daSTi sarva naya saMmata evI vastune jANa nayavAdamAM udAsIna thaI rahe che, tethI niMdA ke stuti karato nathI. 12 + 11 thI 17 jainaWA ratnameSa bhAga 5 mo SasthAnakanI pAI Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 vyAkhyAna sAhitya sauMgraha. aMza grahI naya kuM...vara uccA, vastu tatva tarU bhAMjejI; syAdvAda aMkuzathI tehane, ANe dhIra mulAnTejI; teha niraMkuza heAya matavAlA, cAlA kare anekeAji; a'kuzathI darabAre chAje, gAje dhariya viveke ji, 13 naiyAyika vaizeSika vicaryAM, naigama naya anusArejI, vedAMtI saMgraha nayara'gI, kapila ziSya vyavahArejI; Rju sUtrAdika nayathI sAgata, mImAMsaka nayabhelejI; pUrNa vastu te jaina pramANe, SaTadana eka melejI. 14 + nitya pakSamAM dUSaNa dAkhe,naya anitya pakSapAtIjI; nityavAdamAMhe je rAtA, te anitya naya ghAtIjI. mAMDAmAMhI laDe e kuMjara, bhAMje nijakara daMtAjI. syAd vAda sAdhaka te dekhe, paDe na tihAM bhagavaMtAjI. 15 4 sigsang * 'za grAhI nayarUpI hAthI eka eka aMza grahI unmatta thaIne vastutatvarUpI vRkSane bhAMgI nAMkhe che tene dhIra purUSa syAdvAdarUpI aMkuza vaDe maryAdAmAM rAkhI zake che. jo te nayarUpI hAthI niraMkuza rahetA vedAMtAdi vAdamAM praveza karIne aneka prakAranA cALA kare che tethI tenIpara aMkuza rAkhavAnI jarUra che. syAdvAdarUpI aMkuzathI te nayarUpI hAthI svamaryAdAmAM rahe che ane te viveka rAkhI ne gAje che. eTale syAdvAdarUpa aMkuza zikSita thayela te nama hAthI padahastI thai zrI jinazAsanarUpa rAjadUramAM AtmabaLe garjanA kare che. 13 - naiyAyika ane vaizeSika e che darzana naigamanayane anusare che eTale te pRthak nityAnityA di dravya mAne che vedAMtI saMgraha nayanA ragI che. eTale te zuddhAtma dravya mAne che. kapila ziSya-kapila matavALA vyavahAra naye cAle che eTale te pacavIza tavAne mAne che. sAgata bahumatavALA RjIsUtrAdika nayathI thayelA che. eTale RjusUtra nayane mAne che. saiAtrAMtika, vaibhASika, yeAgAcAr ane mAdhyamika e anukrame RsUtra, zabda, samabhirUDha ane evabhUta nayathI thayelA che. mImAMsaka upalakSaNathI vaiyAkaraNAdika naya bhele eTale nayanA sAMkalpa mizraNathI thayelA che ane pUrNa vastu eTale pUchyuM nagna bhaMga pramANe vastu paTTana nare eka meLI jainta kahyuM che 14 x je anitya naSanA pakSapAtI kSaNikavAdI bauddhAdika che, te nitya pakSamAM dUSaNu khatAve che, te aMkurAdi janaka ajanakatva vagerenA vireAdhathI kSaNika khIjAdi sthApe che ane sadazakSaNane doSa batAvI abhedagrahAdi upavAdana kare che, tathA je nityavAdamAM rAtA che. eTale nityavAdane mAnanAra che, te anitya nayanA dhAtaka banI ekAMte nitya AtmAdika mAne che, te ba'ne hasti samAna mAMhA mAMhI laDe che ane laDatA thAM peAtAnA kara sUMDa tathA dAMta bhAMge che, ane je syAdAda sAdhaka che, te taTastha rahI temanI laDAi dekhe che. syAdvAda sAdhaka bhagavaMta temAM paDatA nathI, UAsIna rahe che. 15 Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ` AvakAra chuTA ratna na mAlA kahiye, mAlA teDu parAyAMjI; tima ekeka dananavi sAcA, Apa hi Apa vigeAmAM jI; syAdavAda sUtre te guMthyA, samakita darzana huiceji; samudra aMzanI samudra taNi pare, pragaTa bheda IMDAM lahiye cha. 16 e vacana mAtra zruta jJAte hAve, nija ji mata AvezeAjI, ciMtA jJAne naya vicArathI, teha raLe sakalezeAjI; cArA mAMhe ajANI jima kAi, siddhasUlikA cArejI, bhAvana jJAne tima munijanane, mAragamAM avatArejI. 17 arasaparasanI shAyanI AvazyakatA. dAharA. ( 19thIra6) - be jaNa nImyA hoya tyAM, eke sare na a; e kamADane bAraNe, vAstu' eka te vya. kazuM na nIpaje ekathI, pheAgata mana phulAya; kamADa tALuM e maLI, gharanuM rakSaNa thAya. joIe temAM eka paNu, eke nahi nibhAya; pAyA IMsA UpaLAM maLI khATalA thAya. eka rUpI sAMpaDe, nANAvaTu na thAya, maLe suMDhanA gAMgaDA, gAMdhi nahi kahevAya. kA 19 20 21 21 jema chuTA chuTa! ratnA hAya te mALA kahevAtI nathI. paNa jyAM te ratnA parAmAM hAya, tyAre te mALA kahevAya che, tevI rIte eka eka chuTA dazanA sAcAM kahevAtA nathI; te te pate peAtAnI meLe vagAvAya che. paNa jyAre temane syAdvAda rUpI sUtramAM guMthavAmAM Ave, tyAre te samyakatva darzana rUpe thAya che, eTale spAkAre ekAMtAbhiniveza TaLI jAya che, jema mAlAkArane pupAdika siddha che, tenI yeAjanA karavA rUpa vyApAra mAtra mAlAkArane AdhIna che, tema samyaga dRSTine siddha nane syAdnAda e yojanA mAtra vyApAra che, samudranA aMzane samudramAM jeTalA bheda teTalA ahiM naya pramANamAM pragaTa bheda jANavA. 16 + vacana mAtra evA zruta jJAnathI je purUSane pAtapeAtAnA matanA Aveza-haTha thai gayA hAya, te purUSane naya jJAnanA vicArathI ciMtamAna-vicAra karatAM te haTha TaLI jAya che sa'kalezarUpa vicAra janma sarve naya samAvezanA jJAnaneA pakSapAta TaLI jAya che. jema pazurUpa thayelA purUSane tenI strIe vyaMtaranA vacanathI chAyAnA cArA carAvyeA, tyAre saMjIvanI ASadhI sukhamAM AvI ja vAthI tenuM svarUpa pragaTa thaI AvyuM hatu, tema bhAvanA jJAnavata sadgurU te bhanya prANIne puna dhakArika kriyAmAM te rIte pravartAve che. je rIte tene samyaga darzanarUpa sauMjIvanI auSadhI cAvatAM tenu nizcaya rUpa pragaTa thAya che ane mithyAtvamaya trazurUpa TaLI jAya che. 17 lapata kAvya bhAga bIjo. pa Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 vyAkhyAna sAhitya saMgrahe. kAraja sahAyatA vinA, karI zake nahi kAya; kahA hathADA zuM kare, jo nahi hAtheA haiAya. nizce niyama pramANamAM, kazara karI na zakAya; raga jeTale nAMkhie, tevu' paTa ra'gAya, cAkara alpa pagaHraneA, hAya na cAkhI cAla; jarUra jANA jagatamAM, mUla pramANe mAla. peAte karavA ceAgya te, para ne sAMpe kAma; te paNa pachI pastAya che, dilamAM dalapatarAma 23 24 25 26 14 dharmodyama Avazyaka adhikAra. dharmAMnA svarUpane jANIne tene syAdvAda zailIthI graDuE karavA pachI tenA dharma bhAvanAmAM dina pratidina vizeSa sudRDha thavAthI karmonI nirjarA thatAM AtmA nirmALa thAya che. paraMtu dharma vastutaH prApta karavA mATe udyamanI AvazyakatA che. keTalIka vakhata evu' jovAya che ke leke 'dharma-dhama ' kahI bhramA mAre che tyAre kharU' kahIe te dhamane nAme adhama thAya che, jo dharmanA nAme dharmaja thate Deya teA dharmanA jhaghaDA-vAvivAda ane mArAmArI sa'bhavI zakeja naThuiM, paraMta kharU kahIe teA leAkeA dharmanA kharA athane pIchANI zakayA nathI ane phakta vaiznava putra te vaiznava ane jainanA putra te jaina thaI paDayA che. huM jIsa 'are ke alabata eTalu kharU che ke dharmanA sa'skAra vArase utaravA joie punayAsakArA sa MskArIta na rahevAthI meATA bhAge vaiznava ke jainanI chApathI pAte -kapila pAmI gayA mAnI dhamane kalakIta kare che ane pote dharmInuM khIrUda meLava adheAgatimAM jAya che. AvA kamanasiba AtmA potAne hastagata mAvI na bese teTalA mATe dharmamAM udyama karavAnA kAraNeA samajAvI upanAmadhArIne svarUpa ane zuddha mAnI cetavaNI ApavAne A kAranA Arabha karavAmAM Ave che. rUala ratna gu evA dharmanA dharmAMdyama adhi upAdhImAM paNa dhorAdhananI jarUrata anuSTup. (1 thI 17) 4 vyAkulenApi manasA dharmaH kAryo niraMtaram / meDhIbaddho'pi hi bhrAmyan ghAsagrAsaM karoti gauH // 1 // Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricacheda dharmedyama Avazyaka-adhikAra. 443 mana vyAkuLa hoya te paNa nirantara dharmAcaraNa karavuM. tyAM daSTAnta Ape che kemeDhI, hAlarAmAM jItela e baLada bhamatuM hoya te paNa ghAsanA grAsane kare che. arthAt ghAsamAM meTuM nAkhI khAvAnuM kArya kare che. 1 + dharmArAdhana mATe avakAza levAnI jarUra catvAraH praharA yAnti dehinAM gRhcessttitaiH| teSAM pAde tadardhe vA kartavyoM dharmasaMgrahaH // 2 // manuSyane gharanA kAryo karavAmAM divasanA cAra pahero cAlyA jAya che. mATe tamAMthI eka pahoramAM agara ardhA pahoramAM paNa dharmo. saMgraha karavo. 2 cAra purUSArtha vagara jIvananI niSphaLatA. . dharmArthakAmamokSANAM yasyaiko'pi na vidyate / ajAgalastanasyeva tasya janma nirarthakam // 3 // je manuSyane dharma, artha, kAma, mokSa A cAra purUSArthomAMthI eka paNa na hoya tene janma bakarIne gaLAnA stananI mAphaka nirarthaka che. arthAt bakarInA gaLAnA stanamAMthI dUdha nikaLatuM nathI tema A purUSanuM jIvana paNa artha hIna che. 3 dharmanA phaLa chatAM hI vartananuM chevaTa. dharmAdadhigataizvaryo dharmameva nihanti yaH / kathaM zubhagatirbhAvI sa svAmidrohapAtakI // 4 // dharmathI aizvana pAmIne eTale je aizvaryAdi prApta thAya che, te dharmathIja prApta thAya che. chatAM je purUSa dharmaneja nAza kare che. te zubha gativALo kema thAya? arthAt tenI zubha gati kayAMthI thAya? kAra ke te svAmInA dehane pAtakI che ane rthAt te khare dhaNI je dharma, eTale dharmaja aizvaryAdine denAra che, tenA drohanuM pAke karanAra tharyo che. 4 dharmAdi trivargahIna purUSanuM zuSka jIvana. yasya trivargazUnyAni dinAnyAyAnti yAnti ca / sa lohakArabhAva zvasannapi na jIvati // 5 // je purUSanA dharma artha, kAma A trivargathI rahita divasa Ave che ane jAya che. te purUSa luhAranI dhamaNanI mAphaka zvAsa letAM chatAM paNa jIvatuM nathI ane thata mRta tulya che. 5 + 1 thI 28 sUkitamukatAvalI. Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 vyAkhyAna sAhitya saMgraha : SSL : aA JI NI I ]tA | jADA 2 che. ss 7 kALAdika zatruo sAme dharma rUpI DhAla, nAntakasya piyaH kazcinna lakSmyAH ko'pi vallabhaH / nApto jarAyAH ko'pyasti yUyaM tadapi susthitaaH||6|| kAlane koI priya nathI. lakSamIne koI paNa hAla nathI. vAvasthAne keI mitra nathI. te paNa tame sArI rIte sthira thaIne beThA che. arthAta kAlane kaI priya nathI eTale vakhata Ave cheDanAra nathI. ane lakSmIne keI priya nathI eTale te marI janAranI sAthe nahi cAle. ane jarA ne kei mitra nathI eTale ghaDapaNu paNa Avaze. te jAsuvA chatAM te mUkha tenA sAme hathIyAra rUpa dharmA caraNa karavAmAM vilaMba kema kare che? 6 dharmanuM eka sthAna aGkasthAne bhaveddharmaH zUnyasthAnaM tataH param / ___ aGkasthAne punarbheSTe sarva zUnyamidaM bhavet // 7 // aMka, AMkaDAne ThekANe dharma che ane tyAra pachI dhana putrAdi je kAMI che te je mane kahyuM che temAM je aMka rUpI dharma sthAna braNa thaze te eTale dharma naSTa thaze te kSaNe kSaNe ghama saMcaya karavAnI jarUra yathA bindunipAtena kramazaH pUryate srH| sahetuH sarvavidyAnAM dharmasya ca dhanasya ca // 8 // jema TIpuM TIpuM pANI paDatAM kamethI taLAva bharAya jAya che. tema sarva vivA dharma ane dhananI vRddhi mATe paNuM eja mArga che arthAta vidyA paNa akSare akSare melavI zakAya che ane dharma paNa temaja prApta karI zakAya che. 8 dharma sivAya sarva vAsanAonA yatnanI niSphaLatA. yatnaH kAmArthayazasAM kRto'pi viphalo bhavet / dharmakarmasamArambhaH saGkalpo'pi na niSphalaH // 9 // kAma, IcchAo dhana, ane kIrti sArU yatna karyo hoya te paNa te niSphaLa jAya che. paNa saMkalpamAM mAtra dharma kAryone AraMbha karavAmAM AvyuM hoya te paNa te niSphala jatuM nathI. huM dharma kAryamAM vilaMba na karavAnA kAraNa. sthairya sarveSu kAryeSu zaMsati nypnndditaaH| bahantarAyavighnasya dharmasya tvaritA gatiH // 10 // Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmAMdhama Avazyaka adhikAra. 45 nyAya zAstramAM nipuNa evA vidvAneA sarva kAimAM sthiratA rAkhavI ema kahe che. paraMtu dharma kArya tu karavu ema kahe che kAraNa ke jenA madhyamAM ghaNA viOA paDe che evA dharmanI gati utAvaLI che. 10 pariccheda dharmAM rAdhana sivAyanA jIvananIjavAbadArI. prathame nArjitA vidyA dvitIye nArjitaM dhanaM / tRtIye nArjito dharmacaturthe kiM kariSyati // 11 // je purUSe prathama umaramAM vidyA na meLavI hAya trIjI avasthAmAM dhana na meLavyu hAya ane trIjI avasthAmAM dharmopAna na karyuM. hAya te te purUSa cAthI vRddhAvasthAmAM zuM karI zakaze ? arthAt kAMi karI zakaze nahi: 11 dharma hIna evA dhanADhaya purUSa keTalu TakI zakaze? chinnamUlo yathA vRkSo gatazIrSo mahAbhaTaH / dharmahIno dhanI tadvatkiyatkAlaM laLiSyati // 12 // jenu mUla chedAya gayela che evu vRkSa ane jenuM mastaka kapAya gayela che. evA caiAdhA jema TakI zakatA nathI. tema dhamathI hIna evA dhanADhya purUSa karyo sudhI rahI zakaze. 12 dharmapriya ane adhamI enI sthitimAM atara, mUlabhUtaM tato dharma siktvA bhogaphalaM budhAH / gRhNanti bahuzo mUDhAH samucchidyaikadA punaH // 13 // tethI sanA mUla rUpI evA dharmonuM secana karI buddhimAn purUSo tenA bhAga rUpa meM kSAdi lane prApta thAya che, paraMtu ghaNA mUDha purUSA tA eka vakhate dhama vRkSanA mUlane kApIne duHkhI thAya che. 13 dharmathI ubhaya lAkamAM AhlAda. yadi mokSaphalaM kAle bhavitA dharmazAkhinaH / siktastathApi saMsAra saukhyacchAyAM karautyasau // 14 // jo ke dhama rUpI vRkSanu meAkSa rUpI kula keTalAka samaya bAda thaze, te paNa te dharma vRkSanu sevana karavAmAM nitya AvatuM haze te A dharUpI vRkSa sasAranA sukha rUpI chAyAne kare ja che. arthAt dhama' A leka ane paralepha ema banne leAkanA sukhane siddha karavAvALA che. 14 Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhityasaMgraha. subhAgI ane nirbhAgInA vartanane bheda, ataH siJcanti taM puNyakriyAnIreNa paNDitAH / anAcArakuThAreNa punazchindanti bAlizAH // 15 / / - vidvAna purU puNyanI kriyA rUpI jaLathI te dharmavRkSanuM sUcana kare che. paraM. tuM mUrkha le ke te anAcAra rUpI kuvADAthI tene kApI rahyA che. 15 prANute paNa dharmanuM sevana. akartavyaM na kartavyaM prANaiH kaNThagatairapi / : sukartavyaM tu kartavyaM prANaiH kaNThagatairapi // 16 // prANe kaMThagata thayA hoya athata maraNanI chellI ghaDI hoya te paNa je kArya karavAnuM nathI te na karavuM. ane je dharma kArya zubha kartavya rUpa che tene kaMTha gata prANe hoya tyAMsudhImAM paNa karavuM. 16 amRtanI AzAe jheranuM sevana karatA mUrkhA. dharmasya phalamicchanti dharmaM necchanti mAnavAH / phalaM pApasya necchanti pApaM kurvanti sAdarAH // 17 // manuSya dharmanA phaLane Icche che eTale dhana sukha putrAdika je dharmanuM phaLa che tene Irache che paNa dharmane IcchatA nathI. ane duHkha rAgAdika evA pApanA phaLane IcchatA nathI chatAM pApa karma te Adara sahita karI rahyA che. 17 jIvane traNa zatruthI sAvadhAna rahevA mATe upadeza. AryA. mA sUaha jaggoabbaM palAiavvaM na kIsa vIsamaha / tini jaNA aNulaggA rogo a jarA ya maccU a|| 18 // * pachavADe lAgelA roga, vRddhAvasthA, mRtyu e traNa zatru jyAMsudhI najIka AvyA nathI tyAM sudhI tame suo nahI, sutA ho te jaladI jAge, jAgatA he te dharma dhyAna mATe jaladI daDo ( arthAt sarva samayamAM dharma dhyAna kare.) 18 * mA svapIhi jAgaritavyaM palAyitavyaM mA kvApi vizrAmaya / trayo janA anulagnA ra gazca jarA ca mRtyuzca // Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda dharmAMdaya Avazyaka adhikAra. traNe avasthAmAM ADakatarI upAdhi. pAdAkulakaM. bAlaH prAyo ramaNAsaktastaruNaH prAyo ramaNIraktaH / vRddhaH prAyazcintAmagnastadaho dharme ko'pi na lagnaH / / 19 / / manuSya mALaka heAya tyAre ghaNuM karI ramavAmAM Asakatta heAya che. juvAna hoya tyAre mhoTe bhAge srImAM Asakta raheche, ane vRddhathayA tyAre ghaNu karI cintA (hAya marI jaiza ! AkhAlakAnuM zuM thaze?) vigere, mAM magna rahe che. jyAre A zcarya che ke! dha'mAM koi paNa manuSya koI paNa avasthAmAM Asakta nathI. 19 mRtyune jANavAchatAM dharma tarapha arUcI upajAtiH jAnAti yajjIvati naiva dehI sambandhino vetti ca mRtyumAptAna / svaM grasyamAnAJjarasAvagacchenna durmatidharmamatistathApi // 20 // 447 dehadhArI kAi manuSya amara nathI ema jANe che. tenI sAthe saMbaMdhi(sagA vhAlA ) nAmRtyune paNa jANe che. ane vRddhAvasthAthI gaLAtA mitrajanAne jANe che tApaNuM durmati vALA manuSya dharmamAM mati rAkhatA nathI. arthAt jANe che adhu' -ke dhama zivAyanAM anya padArthI sarva nazvara che tApaNa dharmAM caraNu karatA nathI, 20 dUdhane badale jheranu pAna vA,(21-22) yatnena pApAni samAcaranti dharma prasaGgAdapi nAcaranti / Azcaryametaddhi manuSyaloke kSIraM parityajya viSaM pibanti // 21 // manuSye| yatnathI (mahenata lai) pApeAne kare che ane prasaMgathI paNa dhanuM AcaraNa karatA nathI manuSyalAkamAM A nakkI Azcaya che ke dudhane tajIne leAkeA jheranu'pAna kare che. 21 svargathI AvelA puNya zAlI veAnA cAra lakSaNA svargacyutAnAmiha jIvaloke catvAri nityaM hRdaye vasanti / dAnaprasaGgo vimalA ca vANI devArcanaM sadgurusevanaM ca // 22 // Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha 14 A jIvaleAkamAM svargathI paDela ( janmela ) manuSyeAnA hRdayamAM haMmezAM cAra salakSaNA rahe che, te dAnaprasa`ga eTale prasaMgane anusarI dAna ApR. nila vANI, deva ( jItezvaradeva)nu` pUjana, ane sadgurUnu sevana che. 22 dharmI purUSanuM' uttama paNa. vaMzastha. *! varaM daridro'pi sudharmavAnnaro na cApyadharmI bahuratnamaNDitaH / sulocano jIrNapaTaizca zobhate na netrahInaH kanakairalaGkRtaH // 23 // sudharma vALA purUSa diradra ( dhanahIna ) heAyate| paNa uttama che paNa ghaNA rahnA thI ma'Dita (AAbhAyamAna ) haiAya te paNu adharmI purUSa uttama nathI. dAkhalA tarIke suMdara netra vALA purUSa jINuM vastrAthI pazu cAle che. paraMtu anya manuSya hemanA alaMkArAthI zaNagArela hAya te paNa zAbhatA nathI 23 palAkanI musApharImAM bhAtAnI jarUra. vasantatilakA. grAmAntare vihitazambalakaH prayAti sarvo'pi loka iha rUDhiriti prasiddhA / mUDhastu dIrghaparalokapathaprayANe pAtheyamAtramapi no vidadhAtyadhanyaH // 24 // A leAkamAM sarva jana samAja eka gAmathI khIje gAma javu' hAya tA pazu bhAtu sAthe laIne jAya che A rUDhI ( rIvAja ) jagatamAM prasiddha che. tyAre lAMbA vakhatanA paraleAkanA mArgonA prayANumAM ( javAmAM ) mUDha prANI bhAtu mAtra paNa letA nathI mATe te adhanya che eTale dhikkArane pAtra che. ra4 manuSya dhama thIja zAbhe che. zArdUlha ( 25 thI 28 ) toyeneva saraH zriyeva vibhutA seneva susvAminA jIneneva kalevaraM jalaghara zreNIva dRSTizriyA / prAsAdastridazArcayeva sarasatveneva kAvyaM priyA mengeva mattimAlate na rahito dharmaLa bantaH Sit / / 25 / / jalathI jema talAva, lakSmI ( dhana ) thI jema prabhutA, ( mhATAi ) sArA nASakathI jema senA, jIvathI jema zarIra, varSAvavAnI zAzAthI jema meghavRnda Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda dharmodaya Avazyaka adhikAra. 44 devatAonA pUjanathI jema maMdira, (mahela) rasethI jema kAvya ane premathI jema priyA zebhe che tema dharmathI chava zebhe che paNa kayAMya dharmahIna jIva zebhate nathI. 25 svarUpavatI strI ane nirdhana manuSyane dharmarakSaNanI muzkelI. kiM citraM yadi rAjanItikuzalo rAjA bhaveddhArmikaH ki citraM yadi vedazAstranipuNo vipro bhavetpaNDitaH / taccitraM yadi rUpayauvanavatI sAdhvI bhavetkAminI tacitraM yadi nirdhano'pi puruSaH pApaM na kuryAtkacit // 26 // rAjanItimAM kuzala rAjA dhArmika gaNAya e AzcaryanI vAta nathI, tema vedazAstramAM kuzaLa brAhmaNa vaMdanIya gaNAya e paNa Azcarya pAmyA jevuM nathI. 5. Na rUpa vanavALI kAminI strI je pativratA dharma pALe tathA nidhana manuSya kayAre paNa pApa naja kare e kharUM Azcarya che. 26 dharmaniSTa purUSane dhanyavAda. dhanyAnAmiha dharmakarmaviSayA vAJchApi sajjAyate dhanyAnAmiha tatpattiracanA keSAMcidevonaveta / dhanyAstasya ca yAnti pAramathavA dhanyA:prazaMsanti ye ... dhanyAste'pi ca ye'nyalokavihitaM dharma na nindanti ye // 27 // A lekamAM dharma karmanA viSayavALI IcchA dhanya purUSane utpanna thAya che. tathA te dharma kAryanI pravRtti temaja racanA (kriyA) koIka dhanya purUneja uddabhave che. ane dharmanA pArane paNa dhanya purUSa pAme che athavA jeo dharmanI prazaMsA kare che te purUSo paNa dhanya che. temaja jeo pahelekanA mokSa sukhane ApanAra evA dha. mane nijatA nathI te purUSe paNa dhanya che. ra7. sarvajJa praNita dharma rakSakane dhanyavAda. tathA-- dhanyA bhAratavarSasambhavijanA ye'dyApi kALe kalau nistIrthezvara-kevale niravadhau nazyanmanaHparyaye tudyatsUtravizeSasampadi bhavaddaurgatyaduHkhaprade zrIjainendravaco'nurAgavazataH kurvanti dharmodhamam // 20 // 57 Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya graha. jemAM zrI tIrthaMkara bhagavAnane viraha che, je kevala jJAna tathA avadhijJAnathI zUnya che; jemAMthI mana:paryaMca nAmanuM jJAna nAza pAmI gayuM che, jemAM sUtravizeSa ( DhaSTivAdyAdi ) sa'pachtA vinAza thai rahyA che, ane utpanna thatI kruti graMthA duH ppAne ApanAra evA A kalikAlamAM bharatakha`DamAM janma dhArI je kei manuSya adyApi sudhI zrI jinendra bhagavAnanA vayaneAnA snehune AdhIna thai dhamasa banyo udyama karI rahyA che te leAkAne paNu dhanyavAda che. 28 450 14 advaita bhakatanI ALakhANu, . jaina e zabda ' dharmanuM' vizeSaNu che. eTale jaina dha evA aA 9 jaina " zabda medha kare che. dharma e koi paNa vibhAvika vastu nathI. pazu ADIM jainadhama e zabdathI Atmika dharma samajavAnA che. jeTale `ze rAga dveSa nivRtti, teTale a Mze mehanA nAza, ane meha sAthe tathA prakAranA ajJAnanA nAza ane jJAnanA prakAza thAya che, je prakAza AtmAnA dharma che. tenA dharmane je prakaTAve athavA tevA dharma je prApta kare, teja jaina kahI zakAya. tIkarAe A maguNunI sthitinA prakAza mATe caMda sthAnaka helAM che, je sthAnakAne 'guNusthAna nA nAmathI eALakhAvela che; tevA guNa sthAnakeAne kramazaH prApta karavAM ane AgaLa vadhatA javuM tene '* guNusthAna kramArehuNu " kahevAmAM Ave che. jainapaNAnI zarUAta caturthAM guNa sthAnakathI thAya che. jee jainapaNAnu abhimAna dharAvatA chatAM eka khIjA upara vaira virodha ubhA kare che ane rAkhe che, amuka vyakitae mArUM A badhu e bagADayu* mATe te mArA kaTTA zatru che. Athe mArUM bhalu karyuM' te mArA mitra che; dravyanI prAptithI ane putranA janmathI paramAnaMda pAmaveA, ane tema te bannenA javAthI pAka mukavI, dIlagIra thavuM, hAyapITa karavI vairI sAthe prANAMta sudhI prayatna yojavA ane jo peAtAnu' cAlI zake te tene duniyAM pAra karatAM manamAM AMcakA na khAvA, dhanA nAmathI jhaghaDA ubhA karavA ane te nimitte hajArA rUpIAnA laDAiemAM dhumADo karavA, e vage. 2 malina dhIkkAravA lAyaka pravRtti sevavI ane 'ame jaina chIe 'ema duniyA... mAM chAtI ThokIne potAne oLakhAvavu e zaramAvA jevuM nahi teA khIju zuM? vamAnakALamAM eTalA sudhI anubhava purUSA anubhavI zakayA che. ke, keTalAeka mithyAbhimAnIonA mAnanI kSati kai vyakita taraphathI ke samudAya taraphathI sakAraNu karavAmAM AvI haze, te tenuM vera levA, samAjika, dhArmika, kAya nI kSatinA lege paNa, peAtAnI vAta kema rAkhavI, eja karavAmAM jemanuM jIvana purU thatu *zrI jaina zvetAmbara kenpharansa heralDa pustaka-9 aMka 8-9. Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda dhamaeNdaya Avazyaka-adhikAra. 451 jevAya che. tenA pitAne mAtra jenanA nAmathI na calAvI letAM jenenA ane jaina zAsananA netA banI bese che, ane amArA upara jaina zAsanane AdhAra che ame jaina zAsananA sthaMbha chIe ema pote pitAmAM mAnI le che, ane hAjIoe temane te viSayamAM agra gaNya gaNavA taiyAra thAya che, A dareka jene nathI khulle khullI rIte kahevuM joIze ke, teo jenAbhAsa che. jo ke samyak daSTi jaina pramAda ge kadAcit kaSAyavaza banI bhUla kare che paNa te tarataja pite pitAthI athavA bIjAthI jyAre potAnI bhUlane bhUla tarIke samaje ke tarata te saMbaMdhamAM pazcAttApa sAthe "miyA duSkRta" daI potAnI bhUlathI pite zuddha thAya che, je vidhyAna, vartamAna kAliya jenee eka sAdhAraNa upahAsyarUpe banAvI dIdhuM che, vyavahAra athavA paraMparAthI cAlI AvelI praNAlikA sAcavavA, miyAta, eka bI. jAne deze. chatAM hadaya gata kalaSatAne vimarI jaze nahIM. bIje divase, balake, teja divase te doSane kriyAmAM muktAM aTakaze nahi. AvA jene kharI rIte jaina zabdane ane pavitra vItarAganA mArgane lAMchana lagADanArA che, eTaluM ja nahi, paNa bIjI rIte kahIe, te vagevanAra che, anyanI draSTimAM uccamAM ucca jaina dharmane halake pADanArA che, AvA jethI jenapaNuM jaLavAya che, ema kahevA karatAM, jenapaNAne vilepa thAya che, ema kahevuM vadhAre sAruM che. aneka phiskAo ane aneka bheda jaina nAmathI ja janma pAmyA hoya, te te AvA jene AbhArI che. jyAM kharUM jainatva che, jeo kharA jene che, eTale ke jeonI samyak daSTi che, tyAM phIkkA ke bhe, e zabdanI gaMdhaja na hoya, e svAbhAvika che. AvuM jaina paNa je che, te Amika guNa che ane te Amika guNa je AtmAmAM prakAza pAmya hAya, tenuM ja vartana yathArtha ane ucca prakArana, aze athavA savathA hoI zake che. eTale aMze pita pitAnuM vartana ugya sthitimAM rAkhI zakatA nathI, teTale aMze tevA pitAnA asa vartanane nide che, dhikAra che. asat mAne che ane tenA tyAgane mATe bhAvanA bhAve che. sarvathI sa6 vartana sevanArAo apramatta rahevA Atura-jAgRta rahevA prayatnazIla rahe che, ane tethI ja aMza saddavartananI sthiti, paMcama gu. Na sthA teti jIvane hoya zake che ane sarvathA saddavartanavALA jIvanI sthiti chaThThA guNa sthAnakamAM heI zake che. eTale chaThuM sAtamuM guNa sthAnaka eja jIvane kahI zakAya che A uparathI kuTa karI samajAvavAnuM ke, jeo zrAvakanAM dvAdaza tratane pALanArA sAmAyika, pratikramaNa, jInapUjA, tIrthayAtrA, vagere sukane sevanA2 hoya te paMcama guNa sthAnaka vata kahevAya, ane jeo sarvathA saMsAra tyAgI, nirvagha mArgamAM vartanArA parama cerI munivare hoya che te chaThThA ane sAtamA guNa sthAnaka vati kahevAya che. Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45ra vyAkhyAna sAhitya saMgraha che. 14 www. kharA jainomAM bAhyADaMbara che hAya, kemake teo AtmaThita tarapha potAnuM laya vizeSa rAkhe che, ane abhimAnAdikane aMtaHkaraNathI dhikkAre che; jyAre nAmanA jenemAM bAhyADaMbarane vizeSa mAna apAya che mAnAkAMkSipaNuM paNa tevAomAM ugra hAya che, ane teone pitAnA mAnanI kSatimAM bahu lAgI Ave che, jethI kRtya akRtya dhamadharma, pApa puNyathI nirapekSa banI potAnA mAnane khAtara game te karavA taiyAra thAya che. AvA jaine jene nathI paNa saMsAra paribhramaNane lAyaka pAmara prANI che. pachI te zrAvaka nAmadhArI ke sAdhu nAmadhArI ke game te he, paNa samyakatvane abhAva athavA samyatvanI khAmI mArAmAM che, evA vicArathI pitAnuM hadaya pArakhyuM nathI pitAnI sthiti oLakhI nathI. tevAo bAhya pravRttithI pitAmAM sAdhu zrAvakapaNunI pUrNatA mAnI AgaLa vadhatA aTake che. adhurAthI manAI gayelI pUrNatA adhurApaNuM maTe che. hAlamAM sabhAothI, maMDaLethI, maMDaLIothI, ane saMsthAothI thatA sudhArA jaina dharmanI unnatinAM kAraNe che, ema mAnavAmAM Ave che, bhale bAhya vyavahAranI amaryAdAmAMthI maryAdAmAM lAvavA samartha thAya, paNa jainatva te karmamaLane (mithyAtvane) dUra karyA vinA, navatatvanuM yathArtha svarUpa samajyA vinA, ane temAM yathArtha zraddhA thayA vinA AvavAnuM nathI. navatatvane aMteja lakhyuM che ke, naMvAra nava caLe to gADu tarasa ho sanmatta eTale jIvAdika nava padArthane je jANe, tene samyakavavAna kahevA eTale navatatvanI gAthAo sukha pATha karavI, tenA artha bhaNI jaI, ame navatatva zIkhyA chIe, ema mAnavuM agara bAlavuM, te jyAM sudhI te navatatvathI thayeluM jJAna pitAmAM vApaNuM nathI, eTale huM jIva chuM, A ajIva che, A pApa che, A puca che, A baMdha che, A Azrava che vagere pitAmAM nava tatvamAMthI kyAM kayAM upalabdha che, pite kaI parisImAmAM varte che, e khyAla nathI, evuM manana nathI tyAM sudhI navatatvanuM che. jJAna che. te caMdana bhAra vAhI gardabhavat che zAstramAM sthaLe sthaLe zrAvakenA varNanamAM " jIvajIvAdika nava padArthanA jANu" evAM vizeSa parva zrAvakone mATe vAMcavAmAM Ave che. hAlamAM jugArI paNa jaina, atyAcAra sevanAra paNa jaina, vepAramAM aneka jAtanA mRSAvAdanA TepalA upADanArA paNa jaina, je 1 karanAra paNa jaina, vizvAsaghAta karanAra paNa jaina, kemamAM-saMghamAM jJAtimAM-kuTuMbamAM-mi mAM kalaha jagADanAra paNa jaina, ema jainenA ghegha ubharAI nIkaLyA che. e kaMI be akSaranuM jJAna saMpAdana karI, jJAnIomAM khapanAra che, teo paikI keTalAka gacchAgrahI, matAgrahI, ane keTalAka vamata sthApana zUrA levAmAM Ave che. bI. jAonA vizvAsa pitAupara besADI, ghaNI vakhate te vizvAsane gera upayoga karatA dekhAya che. jANuvuM, bolavuM ane vartavuM e traNe eka jAtanA hoya evuM sahastramAMthI eka bemAMja bhAgye dekhAvA saMbhava che. Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padi dharmodaya Avazyaka-adhikAra. che ke keTalAkamAM sAmAnya rUci, jena dharmanA pharamAne upara athavA te jenIya kriyA upara aMtaHkaraNamAM pharatI hoya ane tene laIne tevAo ema kahetA hoya ke amArAmAM zraddhA che, te tevI samajavALa te vicAramAM keTaloka vakhata chetarAvA saMbhava che, kemake zraddhA kAMI judI ja cIja che, ane meha judI cIja che. kula dharmane laIne, lAMbA kAlanA paricayane, athavA te tevAM bIjA kAraNene laIne keTalAkane amuka kriyA upara, amuka dharma upara, ane amuka dharmanA aMga upara, eka jAtane meha thaI jAya che, je mehanI kasoTI keTalIka vAra saphaLa, ane keTalIkavAra nISphaLa nIvaDe che. satya zraddhA tethI judI ja cIja che zraddhAmAM yathArtha daSTi che, tyAre mehamAM Agraha pedA thAya che. A hakikata bahu vicAra karavAthI, ane potAnA aMtaHkaraNane pUchavAthI,vicArazIlane samajAya tevI che, bIjI rIte zAstramAM ema paNa kahevuM che ke vyavahArathI samyakata AropaNa karI jaina banAva, ane te kramazaH zuddha vyavahAra sevanathI, satsaMgathI, satuzAstra paricayathI bhAva na thaI zake che. A vAkayane lekhaka aMtaHkaraNathI mAna Ape che paNa jeone vyavahAra paNa tathA prakAranA pariNAmanI sthiti prApta karanAra hoya tevAone mATe satya nIvaDe; paNa je AvAM vacanane svIkAra karI, pitAmAM pUrNatA mAnI bese che, tevAone vyavahAra karI paNa bhAva jainatAne prApta karI ApatA nathI. bIjAM guNe manuSya jAtamAM ane temAM paNa jemAM bhale kramazaH prApta thAo, paNa manazuddhine prayatna te prathama seva joIe. aMtaHkaraNanI zuddhi mATe jyAM sudhI beparavAI bharelI pravRti karavAmAM Ave che, tyAM sudhI tevA jemAM bhAvana paNuM prApta thavuM durlabha che; samyakatvanI mAphaka aMtaHkaraNanI zuddhi paNa eka uttama zarUAtanuM sAdhana che. vartamAna kALanA je paikI ghaNuM jene pote potAnI jAta mATe pitAnA aMtakaraNane pUchaze, ane pitAnI jIMdagI daramyAna karelAM sAmAyika, devapUjA, tIthayAtrA vagerene saravALo mUkaze, ane tenA pariNAme mAnasika zuddhinI saphaLatA keTalI meLavI, e tapAsaze te bALa avasthAmAM je dazA hatI, tejAvanAvasthAmAM ane vanAvasthAmAM je sthiti hatI teja vRddhAvasthAmAM, pitAnA aMtaskaraNamAM prAyaH karIne nihALaze, jIvanane ghaNe bhAga zubha kriyAomAM nirgamana karyA chatAM, aMtaHkaraNa jevuM ane tevuM rahyuM, malinatA dura thaI nahIM, kuvAsanA khasI nahIM, vairavidhine tilAMjali apAya nahIM, atyAcAra bhUlAyA nahi, dhAdika maMda paDayA nahi, dhana, dhAnya putra pautrAdika kuTuMba uparathI mUchama paDI nahIM, svazarIranI hAjate ane iMdriya vepAramAM udAsInatA AvI nahIM, te pachI karelI zubha kriyAothI zuM meLavyuM? mamatA tRSNanI vRddhi kare che, ane tRSNAvazavati jIva rAgadveSamAM vaTalAI aneka anartho seve che tevA ja prAyazaH dharma paraDramukha banI jAya che. zrAvaka hovA sAdhu ha. paNa mamatA tyAga athavA mamatAnI nirbaLatA jyAM sudhI karI na hoya, tyAM sudhI Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 vyAkhyAna sAhityasaMgraha ucca ritie caDI zakatA nathI mahAna munie aneka kaTe sevI,aneka guNe pitAmAM prApta karyA che, paNa tevA purUSAmAM jyAre mamatA prApta thAya che tyAre te mamatAnA lobhathI prApta karelA guNe kSaNamAM teo mAMthI nAza pAmI jAya che mamatA kyAMthI ane zAthI pedA thAya che, tene mATe amuka sthaLa ke amuka kAraNa nimita nathI; game te sthaLamAM game te viSayamAM mamatA pite pitAne dekhAva de che ane jagatanA jIvone chetare che putra tyajyA, ane ziSya upara mamatA thaI; ghara mUkI anagAra banyA, tyAM upAzrayanA vezamAM mamatA jAgrata thaI. dhana akaryA, tyAM pustakanA svarUpe mamatAe dekhAva Apo, A badhuM e sacavAyuM te chevaTa svamatAgraharUpe mamatAe pitAne veza bhajavyo, Ama anekadhAM amuka viSayamAM mamatA sabaLone nirbaLa banAve che, eka sAdI ane nAnAmAM nAnI cIja, jene ApaNe nakAmI mAnatA hoIe temAMthI paNa mamatA janma pAme che tene mATe eka dAkhale che ke - koI tapasvI hatuM, ane te mAtra ekaja lageTI maryAdA mATe rAkhate hate. eka vakhata tenA manamAM sAmAnyataH evI skUraNa thaI ke, ekathI bIjI laMgoTI hoya te anukuLatA ThIka thaI paDe. A uparathI ekanI be laMgoTI thaI tyAra pachI lageTI mUkavA mATe sthaLa nirmANa karyuM sthaLamAM uMdara laMgoTI kApavA lAgyA, e. Tale bIlADI rAkhavAnuM mana thayuM. bilADI ane pachI tenAM baccAM tene dugdha pAna karAvavA te mahA tapasvIe gAya rAkhI, temAMthI vAchaDA thayA. eTale khetIvADI karavA lAgyA. rAjAnI jamIna vinA ajJAe kheDavAthI gunegAra TharyA. keda pakaDAyA, rAya taraphathI zikSA maLI ke Akho divasa vAMsA upara paththara mUkI taDakAmAM ubhe rAkho. mahAtmAnI tarataja te pramANe sthiti karavAmAM AvI. te vakhate mahAtmAne vicAra thaye ke, mArI A dazA karanAra A laMgoTI che, je ekanI be laMgoTI na karI hota te huM A sthitie pahoMcatA nahIM. kahevAnuM tAtparya e che ke eka sAdhAraNa cIjamAM mamatA pitAnuM sAmrAjya kevI rIte vadhAre che te AvAM daSTAMtathI samajI, tethI vimukha kema rahevuM e tarapha vizeSa lakSa ApavA jarUra che. tyAgIo mATe jyAre AvI phIkara rahe che. te pachI je gRhasthAzramamAM rahenArA bahArathI eTale vyavahArathI bhale, amuka jAtanA niyamo ke vrato svIkAre, paNa teoe eTaluM khAsa yAda rAkhavuM joIe ke, jyAM sudhI hadayamAMthI mamatA tRSNA maMda thaI nathI, tathA te maMda karavA prayatna sevA nathI, tyAM sudhI te ucca keTie kadI paNa caDI zakavAne adhikArI banavAnA nathI. A dareka hakIkata uparathI ema samajavane sabaLa kAraNuM maLe che, ke kriyAjone karatAM vicArajene teja kharA ane zreSThatA kahI zakAya. vicAra ane kriyA bane pakSe jemAM nava udabhavela che. teo zreSThatama jene tarIke mAnI zakAya. paNa vicAra jaina vinA yiA jene Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. dharmadaya Avazyaka adhikAra. mAtra nAmanA jaineA che, ema ghaNe bhAge mAnavu paDaze, ane tethIja keTalAeka ThekANe lakhyuM che ke, merU paryaMtanA jeTalA ellA muhapatti keTalAeka jIvAe karyo te paNa pAra pAmI zakayA nathI. pa vicAra jaina, kriyA jaina, vicArI kriyA jaina ema traNa jAtanA jaina kahevAya tevAM pAtrA pUrva kALamAM kANu kANu hatA, te tarapha ApaNe ApaNuM lakSa khe cIe zreNika ane kRSNa vAsudeva jevA rAjAe mAtra vicAra jaina hatA. ane teAe kSAyaka samyakatva prApta karela hatuM, jethI tee mAtra samyakatvanA prabhAve tI. rthaMkara nAmakama bAMdhavA bhAgyazALI thayA che. mAtra kriyA jainamAM keTalAeka abhavI dulhavI gaNavA paDaze, vicAra-kriyA jainamAM AnaMda, kAmadeva vigere pavitra zrAvakamaiM gaNavA joze. kemake samyakavavAna hatA ane zuddha kriyA karanAra paNa hatA. muniAnA samAveza paNa Aja bhedamAM AvI jAya che, kemake temAM paNa vicAra kriyA sAthe jainapaNu' hAya che, ane tathAprakAranA guvinA mAtra veSadhArIne samAveza, vastutaH kriyA jaitAmAM paNa kei hAi zakatA nathI, kemake tevA veSa viDabake kriyAmAM pazu avyavasthita hAya che, ane tethI tene mATe nIcenu vAkaya lAgu paDe che keH " haiALonA rAjAre, guNa vinAnA saMyamI. " kriyA te mATe mAtra eTale apavAda svIkArave paDaze ke jeA pAte sarala che, ane vicAra jetAnA mAzrita banIne je kriyA karanArA che, eTale peAtAmAM tathAprakAranI ajJAnatA chatAM tathAprakAranA jJAnInA kahyA mujaba taddanuM. yAyI banI kriyA karanArAone jainapaNAmAMthI khAtala karavA joitA nathI. hAlamAM draDha paraMparAthI mUrkha samUDA ane ardha dRgyAnA samUheAmAM ema sudraDha manAi gayuM che ke koi paNa jaina nAma dhAraka hAya tene amuka amuka jAtanI kriyA tA karavIja joie; jo koI jAtanI kriyA na kare te te jaita na kahevAya, kAi vicAra jaina temane kaheke ' huM jaina chuM" te tevAne hAlanA jaina manyeA hasI kADhaze, dhikkAraze, ane jaina kahevAne AMcake khAze. eTaluM ja niha paNa tuM jaina nathI, jaina hAya te amA jema karIe chaie tema tuM kema karate nathI! ema melI devAne taiyAra thaze. AvI mAnyatAthI jainadharmanA amuka jJAtie jANe ijArA lIdhe hAya tema manAi gayuM che; tyAM kAi musalamAna, pArasI, ke aMgreja agara yAhurI, aMtaHkaraNamAM jainatatvAnI sudRDha chApa paDavAthI jainanAM tatvA satya ane te paNa yathArtha cheema mAnatA hAya, te tatvA upara temane sa MpUrNa zraddhA heAya,paNa keTalA eka sogeAne laIne athavA tA jJAtinA kAraNane laIne, teo jaina dhamanI bAhyakriyA na karI zaktA hoya, kaI tyAga na karI zakatAheAya,teA tevAone jaina naja kahevA ema hAlanA jainA ekI avAje, ghaNA bhAge, kahevA taiyAra thaze. asesa ! ke evAee vicAranI vizuddhine gANu gaNI, ane bAhya vyavahArane mukhya gaNyA che. joke ghaNA bhAge jeeAmAM vicAra che . Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 vyAkhyAna sAhitya sagraha, 14 navA pragaTe, temanA vyavahAra kramazaH pavitra thavA joie, paNa dhArAke tema karavA te asamatha nIvaDayA tethI te jainakeATimAM na gaNAya ema je kahevuM agara mAnavuM tadna bhUlabhareluM che jJAna, jJAnAvaraNIya karmanA kSayapazama athavA kSayathI thAya che; zraddhA (yathA zraddhA) samyakatva, samakti mAhunI karmanA kSayApazamathI athavA kSayazo prakaTe che; ane tyAga vRtti cAritra mehanIya kamanA kSayApazama agara kSayathI prApta thAya che, Ama kamAM eka khIjA guNeAne AcchAdana karavAmAM bhinna bhinna che, tyAre te zuzunA prakAza karavAmAM Ave te guNanA abhAva paNa bhinna bhinna rIte kAraNa bhUta che, kAie jJAnAvaraNIya kramane! kSayApazama karyAM, te tene mAtra jJAnaja prApta thAya che, paNa samyakatvanA abhAve ayathArthatA hovAthI, ajJAna nA nAmathI oLakhAya che. te koimAM mAtra zraddhA hoi zake, keAimAM jJAna ane zraddhA banne hAi zake, ane krAimAM cAritra sAthe cAritra mAhanI karmanA kSayApazama hoyate traNe paNa hAi zake; eTale ke kei paNa jAtane emAM niyama jayAM nathI tyAM amuka sthiti vALAneja jainA kahevA ema mAnI levuM te peAtAnuM DahApaNu nahi teA khIjuM zuM! satya evI cIja che, ke je sa`ne priyaja hAya che, ane tenI prazaMsA game te sthitimAM rahelA manuSyAthI thayA vinA rahetI nathI. tame joi zakaze ke, nATakamAM nATakakAraka pAtrA aneka jAtanAM nATaka bhajave che, prekSakA aneka hetuthI tyAM prekSaka tarIke peAtAnI hAjarI Ape che; teemAM dareka guNagrAhI heAtA nathI, tema sa navALA dareka hAya tevA niyama hAtA nathI, chatAM paNa jyAre sItA ane rAma caMdrajInuM nATaka bhajavAtuM hoya, temAM rAvaNa sItAne harI jai, azeka vATikAmAM rAkhI pAte premabhikSA mAge che, ane sItA te vakhate rAvaNunA tiraskAra kare che, te vakhatanA dekhAvanI asara, jee rAvaNane dhikkAravA taiyAra thaI jAya che temenA manamAM sajjaDa thai jAya che, bhatR hiranA nATakamAM pIMgalA prapa'ca karI bha rine chetare che, ane tenu pAkaLa jyAre jAheramAM Ave che tyAre te vakhatamAM eka avAje prekSake pIMgaLAne dhikkAravA taiyAra thAya che, ane bhartRhari tarake dayAjanaka sthitie evA Atura bane che. AvI rIte prekSakonA mananI sthiti aneka nATa kAmAM ghaNe bhAge nItinA pAtra tarapha AkarSAya che, ane anItinAM pAtrA tarapha apamAnanI najarathI jue che. bhalene pAtAmAM tevI nIti-pAtratA na heAya, chatAM nIti sarva priya heAvAthI, anItinAM pAtrAne paNa nIti priyaja lAge che. A dRSTAMtathI ema khAtrI thAya che ke leAkamAM anIti, anAcAra ke adharma tarapha abhAva che, vaLI AtmAnA paNa mULa eja svabhAva che, kemake kaMIpaNa kharAba vicAra karatAM athavA ayeAgya kArya mATe pravRtta thatAM hRdaya kaMpe che, hAtha paga dhruje che ane jANe kei nA kahetu hAya tema AghAta thAya che. A sava hakIkatanA vicAra karatAM dharma ekaja zaraNu che. te batAvatAM A dharmAdhaya adhikAra pUrNa karavAmAMAve che. Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda tIrthaM mAhAtmya adhikAra tIrtha mAhAtmya - adhikAra, dharmamAM udyama karanArane alabatta rUpa prabhu pratimA ane rITana e e mukhya che, kemake AtmAnI nirmaLatA thavA mATe dharmocaraNumAM dRDha zraddhA prApta karAvavAne temanA jevu khIjuM eke ucca sthAna nathI. uparekta e Alabana paikI pratimA pUjA kaheA ke prabhu pUjA mATe pUrve vistArathI kahevAI gayu che, tyAre tItha yAtrAthI zuM lAbha che, ane te kevI rIte prApta thai zake che, te darzAvavAnA atre prayatna karavAmAM Avela che, tItha e pavitra mahA purUSonA nivAsasthAna rUpa hAvAthI ane tyAM anata puNyAtmAnA Agamana thavAyI te bhUminA rajakA nima`Laja hAya che jethI tiyAtrA karanArane tenA spaSTa thavAthI nima LatA pragaTe te niHza'ka che, vadhAre spaSTa zabdomAM kahIe tA tI yAtrA e prANAyAmanI Atmazuddhi prApta karavAneA pavitra prayAga che. kemake prANAyAmamAM jema vAyunA recakapUrakanA upakrama che te rIte tIrtha sthaLe prAyazaH pava ta upara hAvAthI yAtrAe jatAM zvAsanA pravAha vadhe che ne te rIte apavitra uzvAsa nIkaLI pavitra rajakaNAthI bharapurathI zvAsa praveza karI manA bhAvanAne niLa kareche. mATe tIrthayAtrA mahAtmya darzAvavA A adhikAranA AraMbha karavAmAM Aveche. tIthayAtrAthI phaLa zuM? 3panAti. sadA zubhadhyAnasusAralakSmIH phalaM caturdhA sukRtAni caiH / tIrthonnatistIrthakRtAM padAptirguNA hi yAtrAprabhavAH syurete // 1 // 457 niraMtara zubha dhyAnanI prApti sArabhUta lakSmInI vyavasthA dharmAdika cAra prakAranu" phaLa, mATAM puNya kAryAM, tIrthInI unnati ( prabhAvanA ) tathA tIrthaMkarapadanI prApti, ATalA guNNA yAtrA karavAthI utpanna thAya che. 1 AdaravA yAgya cAra karaNI, varAmya. vapuH pavitrIkuru tIrthayAtrayA cittaM pavitrIkuru dharmavAJchayA / vittaM pavitrIkuru pAtradAnataH kulaM pavitrIkuru saccaritraiH // 2 // 58 Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha he bhaya ! tIrthayAtrA karIne zarIrane pavitra kara, dharmanI IcchA vaDe antaHkaraNane zuddha kara, supAtrane dAna ApavAthI kaMcanI ( dhananI zuddhi kara ane sadAcaraNa vaDe kuLane pavitra kara, 2 tIrtha sevanamAM mahattA. vasantatilakA. zrItIrthapAntharajasA virajI bhavanti tIrtheSu vibhramaNato na bhave bhramanti / tArthavyayAdiha narAH sthirasampadaH syustIrthArcanAdiha bhavejjanavandanIyaH // 3 // che. A pavitra tIrthanA mArganI raja dhUlI vaDe (temane saMparza thavAthIja nipApa thavAya che, tIrthomAM bhramaNa karavAthI tene saMsAramAM bhramaNa-bhaTakavuM rahetuM nathI, tIrthomAM dravyane vyaya-kharcathI ( satpAtrane dAna vagere ApanAthI) sampattinI sthira tA thAya che ane tIrthanuM arcana pUjana karavAthI A saMsAramAM manuSyane vajana karavA cogya thavAya che. 3 . . . . . #2 - tIrthayAtrAnA anaMta phaLa. sragdharA. AraMbhANAM nivRttiviNasaphalatA saGghavAtsalyamuccainairmalyaM darzanasya praNayijanaditaM jIrNacaityAdikRtyam / tIrthonnatyaM ca samyak jinavacanakRtisvIrya satkarmakatvaM .... siddherAsannabhAvaH suranarapadavI tIrthayAtraphalAni // 3 // ( tIrthayAtrA karavA jatAM vyavahArArthe AraselA mahAtmaka kAryothI nivRtti (zAMti maLe chesAmA (supAtramAM) vaparAvAthI dravyanA yayanI saphaLatA thAya che, svAmI bhAIone jJAnageSTi tathA jamavA jamADavAmAM saMsarga thavAthI saMghasamudAyamAM vAtsalaya bhAva (prema) uddabhave che, darzanathI samakita nirmaLa (yu. ddha thAya che ane tethI AptavarganuM hita karavAnI buddhi pragaTe che, tathA jINuM cityaparI pATInA rakSaNa (uddhAra) mATe yejanA thAya che. vaLI tIrtha mahAmyamAM vRddhi thavAthI jInezvaranA samakitabedhI bIjanuM yathArtha pAlana thavA sAthe satkarmamAM svAbhAvika pravRtti thAya che, ane e sarva suganA phaLarUpe Atmasiddhi athavA devalokanI prApti thavI e tIrthayAtrAnuM phaLa che. Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda batotha mAhAsya-adhikAra. . tirthoddhAraka maMtrInI kathA. ' ja ekadA zrI kumArapALa rAjAe seraTha dezanA rAjA samarane jItavA mATe udayana nAmanA pradhAnane mokale te pAdalita ( pAlItANe ) nagaramAM zrIvIrane namIne zrI RSabhadeva bhagavAnane vAMdavAnI IcchA thavAthI sAmatAdikane AgaLa prayAzuM karavAnuM kahIne pite zatruMjaya parvata para caDaze. tyAM dravyastava saMpUrNa karIne ame vagrahanI bahAra nIkaLI trIjI nisahi karIne caityavaMdanA karavAnI zarUAta kare che, teTalAmAM eka uMdara dIvAnI saLagatI vATa kASTanA prAsAdamAM potAnA darane viSe laI javA lAgyuM. derAnA pUjAroe tene joye, tethI te vATa mUkAvI. te joIne mane trInI samAdhino bhaMga thayo, kacchanA prAsAdane AvI rIte koI vakhata nAza thavAne saMbhava jaNAvAthI dilagIra thaIne teNe vicAra karyo ke "sajAonA apAra vyApAramAM guMthAelA amane dhikkAra che ke jethI ame AvA jIrNa caityano uddhAra karI zakatA nathI? sajAonI pA5vyApAra pravRtti vaDe upArjana karelI lakSamI zA kAmanI che ? ke je lakSamI tenA adhikArIethI tIrthAdikamAM vAparIne kRtArtha karAtI nathI. pachI jIrNoddhAra karavAnI IcchAvALA maMtrIe prabhu samakSa brahmacarya, ekAsaNuM, pRthvI. para zayana ane tAMbUlane tyAga IyAdi abhigraha grahaNa karyA, ane siddhagiri parathI utarIne prayANa karatAM pitAnA kaMdhAvAranI bheLe thaI gayo. samarasena rAjA sAthe yuddha thatAM pitAnuM sainya bhAMgavAthI pita saMgrAmamAM utarIne zatrunuM senya kApavA lAgyo. temAM paDe ke zatruonA bANathI jarjarita thaye to paNa teNe aneka bANe vaDe samararAjAne mArI nAMkhyo. pachI tenA dezamAM pitAnA rAjAnI A jJA pheravIne maMtrI svadeza tarapha pAche vaLe. mArgamAM zatranA prahAranI pIDAthI maMtrInI AMkhe aMdhArA AvavAthI te mUcha khAIne pRthvI para paDe; tene pavana vigerenA upacArathI sajaja karyo, teNe karUNasvare sAmaMta vigerene pitAnA mananA cAra zalya kahyA. pitAnA nAnA putra aMbaDane senApatipaNuM apAvavuM, (2) zatruMjaya giripara paththasmaya prAsadana . tya banAvavuM, (3) giranAra parvata upara navAM pagathIyAM karavAM ane (4) anya samaye nijhAmaNu karanAra gurUne abhAva, A cAra zaheya sAMbhaLIne sAmaMtarika beyA ke "he maMtrIzvara ! prathamanA traNa manoratha te tamAre moTe putra bAhAdeva pUrNa karaze, temAM ame sAkSIbhUta chIe." ema kahIne ke vaMTha purUSane sAdhune veSa paherAvIne maMtrI pAse lAvI kahyuM ke " A gurU AvyA." maMtro tene tame svAmInI jema namI, samagra prANIone khamAvI, karelA pApane niMdI tathA puNya karaNanuM anudana karI svarge gaye. - + upadezaprAsAda bAga the Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. - te sarva jaIne pelA vaMThe vicAryuM ke aha? A muninA veSane mahimA ke che? huM bhikSuka chatAM A sarva lekane parAbhava karanAra ane jagata jenI vadanA kare che evA maMtrIe mane vaMdanA karI; tethI A jagavaMdya veSane huM bhAvathI pazu zaraNarUpa karUM chuM." ema nizcaya karIne te giranAra parvata para jaI be mAsanA anazanathI kALa karIne devaloka gaye. "ughana maMtrIe tathA sAmaMtadike te muninI zuddha prazaMsA karI, je sAMbhaLIne bhikSukanI zraddhA daDha thaI, tethI te giranAra para jaIne svarge gaye. " pachI sAmaMtarika saiya sahita pATaNa AvyA, ane zrI caulukya [ kumArapALa] rAjAne zatrunI lakSamI vigerenuM prAbhUta [ bheTazuM] ApIne zro ughana pradhAnanA zAryanI prazaMsA pUrvaka tene sarva vRttAMta karyo. pachI rAjA, sAmaMta vigere bAhaane aMbaine ghera gayA, ane temane zeka utarAvI bolyA ke- yuvAM yadi piturbhaktI, dharmamarmavidAvapi / udadhriyethAM tadA tIrthe, gRhItvA tadabhigrahAn // 1 // bhAvArtha je tame banne bhAIo kharekharA pitAnA bhakta che ane dharmanA rahasyane jANatA ho, te tamArA pitAe grahaNa karelA abhigrahane grahaNa karIne te bane tIrthane uddhAra kare." RNamanyadapi prAyo, nRNAM duHkhAya jAyate / ___ yaddevasya RNaM tattu, mahAduHkhanibaMdhanam / / / bhAvArtha-bIjuM [kika ] kaNa paNa ghaNuM karIne mANasane duHkhadAyaka thAya che, te devanuM traNa mahA duHkhanuM kAraNabhUta che. stutyAH sutAsta eva syuH pitaraM mocayaMti ye|| RNAddevaRNAttAtaM mocayethAM yuvAM tataH // 3 // bhAvArtha--"jeo pitAnA pitAne traNathI mukta kare che, te putra ja pra. zaMsA karavA lAyaka che, tethI tame tamArA pitAne devaRNathI mukta kare." savitaryastamApanne, manAgapi hi tatpadam / / anuddharaMtastanayA niyate zanivajjanaiH // 4 // bhAvArtha "savitA asta pAmya sate tenA putra je tene sthAnane jarA paNa uddhAra na kare, to tevA putro zaninI jema leke vaDe niMdAya che. " 1 savitA eTale sUrya tathA pitA e be artha thavAthI surya asta pAme tyAre je tenA sthAnane zani nAmano graha jue nahIM te te ghaNe riSTa gaNAya che, e vAta jyotiSa zAstramAM prasiddha che. Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda tIrtha mAhAsya adhikAra A pramANenAM rAjA vigerenAM amRta tulya vacane sAMbhaLIne utsAha pAmelA. bAhaDa tathA AMbaDe eka eka abhigraha grahaNa karyo. pachI bAhaDe pitAnA oramAna bhAI aMbaDane senApatinuM sthAna rAjA pAse apAvyuM, ane pite rAjAnI AjJA laIne raivataka [ giranAra ] gayo. tyAM aMbikA devIe je mAge akSata chAMTayA te mAge tresaThalAkha dravyane vyaya karIne navAM sugama pagathI karAvyAM. pachI tyAMthI zatruMjayanI taleTIe jaIne tyAM AvAsasthAna karAvI sainya sahita paDAva nAkhyo ane dezaparadezanA kArIgarone bolAvyA. saiddhAranA samAcAra sAMbhaLIne bIjA ane neka zrAvaka graha paNa tyAM AvyA. te vakhate caTamANuka nAmanA gAmane rahIza bhIma nAmane kuDalIo vaNika mAtra cha rUpIAnIja muDIvaDe ghI laIne tyAM AvyA, te ghI bAhaDanA sainyamAM vecIne zuddha vyApArathI teNe eka rUpIyAthI adhika naphe upArjana na karyo pachI eka rUpIyAnAM pupe laIne te vaDe prabhunI pUjA karI te sainyamAM AvyuM. tyAM Ama tema pharatAM teNe aneka jAthI sevAtA bAhaDa maMtrIne joyA. te vakhate dvArapALe tene dhakkA mArIne dUra karatA hatA, chatAM AjIjIthI teNe aMdara pisI jaIne vicAra karyo ke aho martyatayA toTyamasya me'pi guNaH punaH / dvayorapyaMtaraM ratropalayoriva hA kiyat // 1 // bhAvArtha-"aho! manuSya jAtithI te mAruM tathA A maMtrInuM tulyapaNuM che, paNa guNathI te amArA bemAM ratna tathA pASANanI jema keTaluM badhuM aMtara che?" bhImavaNika ema vicAre che teTalAmAM dvArapALe tyAM AvI gaLe hAtha daIne tene kADhI mUkavA lAgyA te maMtrIe joyuM, eTale tene pitAnI pAse lAvIne pUchayuM. bhIme ghI vecavAthI thayelA lAbhavaDe prabhunI pUjA karyAnuM vRttAMta kahyuM tyAre maMtrI bolyA ke- dhanyastvaM nirdhano'pyevaM, yjjinedrmpuujyH| dharmabaMdhustvamasi me tataH sAdharmikatvataH // 1 // bhAvArtha-"tane dhanya che, ke teM nidhana chatAM paNa A pramANe jinezvaranI pUjA karI, tethI sAdharmikapaNAthI tuM mAre dharmabaMdhu che." - A pramANe sarva gRhasthanI samakSa te bhImanI prazaMsA karIne tene ghaNuM AgrahathI patAnA ardha Asana para besADo. te vakhate bhImane vicAra thaye ke ahA ! jinezvaranA dharmane mahimA ke che ane jinazvaranA pUjAnI lIlA paNa kevI che ke jethI huM daridra zirema chatAM AvuM sanmAna pAme." te vakhate meTA lakSAdhipati gRha maMtrIne kahyuM ke - Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vyAkhyAna sAhitya saMgraha. prabhaviSNustvAmeko'pi, tIrthoddhagare'si dhIMsakha / / acaMbUnava tathA mAna, puSeDamina thatumati ? | " - bhAvAthI huM maMtrIzvara ! A tIrthane uddhAra karavAmAM tame ekalA samartha che, te paNa e puNyamAM badhunI jema amane paNa joDavAne tame egya che." pitrAdayo'pi vaMcyate kadApi kvApi dhArmikaiH / na tu sArmikA dharmasnehapAzaniyaMtraNAt // 3 // bhAvArtha.... " dhArmika purUSa kaI vakhata kaI prasaMge pitA vigerene paNa chetare che, paraMtu ghamasneharUpI pAsathI baMdhAyelA hovAthI sAdharmikane kadi paNa chetatA nathI. tethI amArUM dhana paNa A tIrthanA uddhAramAM vAparIne amane kRtArtha kare":: - ' A pramANe kahIne te gRhastha suvarNAdi dravya ApavA lAgyA, eTale maMtrIe cepaDAmAM teonAM nAma lakhavA mAMDyAM, te joI bhIme vicAryuM ke "mArI pAse sAta rUpIyA che, paNa je tIrthamAM upayogI thAya te huM kRtArtha thAuM, paraMtu ATalI thelI rakama zI rIte ApI zakAya ? " bhIma A pramANe vicAre che tevAmAM maMtrIe tenA AkAra uparathI kahyuM ke, "he sAdharmika badhu! tamArI paNa IcchA hoya te kAMIka Ape. A tIrthanA uddhAra mAM bhAga le te mATe puNyathIja bane tema che." maMtrIe A pramANe kahevAthI bhIme potAnA sAte rUpIA ApI dIdhA, te laIne ucitapaNAmAM pravINa maMtrIe tenuM nAma sarva gRhasthanAM nAmanI, upara lakhyuM. te joIne gRhasthAe tema karavAnuM kAraNa pUchayuM, tyAre maMtrI belyA ke "ApaNe te potAnuM sarvasva ApyuM che. ane tame te tamArI puMjI zatAMza paNa ApyuM nathI, mATe te tamArAthI adhika che." te sAMbhaLI te gRhastha harSa tathA lajA pAmyA. pachI maMtrIe bhImane pAMcarse rUpIyA ane traNa paTTakuLa (vastra) ApavA mAMDayAM. paNa bhIme eka keDInA lAbhathI keTI dhana gumAvavA jevuM mAnIne te lIdhuM nahIM ane potAne ghera game. tenI strI.pizAcaNI jevI hatI, tethI tenI pAse vAta karatAM bhaya pAmyuM te paNa sarva vRttAMta dhIre dhIre kahyuM. te sAMbhaLIne puNyanA udayathI strIe kahyuM ke- tIrthanA uddhAramAM bhAga lIdhe te zarU karyuM, ane maMtrI pAsethI kAMI lIdhuM nahI te te ghaNuM ja sAruM karyuM. pachI te strI purUSa gAyane bAMdhavA mATe khIle nAMkhatAM hatAM. tyAM pRthvI khodatAM temAMthI cAra hajAra suvarNa dravyane ka. Laza *paNa te je "aho ! ke puNyane udaya che? A kaLaza paNa puNya karmamAMja ApIe te ThIka." ema vicArIne pitAnI strInI saMmatithI kaLaza laine Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda tIrtha mAhAbhya-adhikAra.' bhIma maMtrI pAse Avyo. maMtrIne te kaLaza saMbadhI vRttAMta kahIne tItAne mATe te ApavA lAgyA. maMtrIe levAnI nA kahI paNa bhIma baLAtkAra ApavA lAgyuM ema kheMcatANa karatAM rAtri paDI. rAtrie spada yakSe AvIne bhImane kahyuM ke "he bhIma! te eka rUpIyAnA puSpa laIne AdIzvaranI pUjA karI, tenAthI prasanna thaIne meM tane nidhi Ape che, mATe te tuM svecchAthI bhegava." ema kahIne yakSa aMtardhAna thaye. prAtaHkALe bhIme maMtrIne vAta karI, pachI suvarNa tathA ratnanAM puSpathI A dIzvaranI pUjA karIne te kaLaza laI bhIma pitAne ghera AvyA ane gRhasthanI jema puNyamArgamAM pravRtta thaye. ahIM maMtrIe zubha muhUrta kASThanuM caitya dUra karI suvarNanI vAtu mUrti vidhi pUrvaka pRthvImAM sthApana karI, tenI upara moTI zilA mukI khAtamuhurta karyuM. pachI cityanuM kAma zarU karyuM. te pASANumaya prAsAda be varSe saMpUrNa thaye. te pUrNa thayAnA samAcAra ApanArane maMtrIe vadhAmaNamAM batrIza suvarNanI jahavA ApI. te saMbaMdhI harSotsava cAle che, tevAmAM bIjA mANase AvIne kahyuM ke "he maMtrI ! kaI paNa kAraNathI prAsAda phATI gaye. " te sAMbhaLIne maMtrIe tene bamaNuM vadhAmaNa ApI. te joIne pAse beThelA mANasee tenuM kAraNa pUchyuM. tyAre maMtrI bo ke "mArA jIvatAM prAsa da phATaye te ThIka thayuM, kemake huM pharIthI bIjI vAra karAvIza." pachI maMtrIe sUtradhAre (salATe)ne be lAvIne prAsAda phATavAnuM kAraNuM pUchayuM. tyAre teo chellA ke "he maMtrI rAja! bhamatIvALA prAsAdanI bhamatImAM pavana peThe? te nIkaLI zakaze nahIM, eTale tene jorathI prAsAda phATe che, ane je bhamatI vinAne prAsAda karIe chIe te karAvanArane saMtAna na thAya e lekha che." te sAMbhaLIne maMtrIe vicAryuM ke saMtAnaH musthiraH kasya, sa ca bhAvI bhave bhave / sAMprataM dharmasaMtAna, evAstu mama vAstavaH // 1 // bhAvArtha-"kanI saMtati acaLa rahI che? te te dareka bhavamAM thayA ja kare che, mATe hAla te mAre vAstavika evI dharmasaMtati ja che." ema vicArIne maMtrIe pharatInI bane bhInA vacamAM majabUta zilAo mukAvIne te pUrI dIdhI. te prAsAda traNa varSa pUrNa thaye. A jIrNoddhAra karAvatAM maMtrIne be karoDa ne sattANuM lAkha drazyane kharca kArIgarone ApavAmAM thaye che, ema pUrva purUSe kahe che. pachI te prAsAdanI pratiSThA karavA mATe zrIsaMgha sahita hemacaMdrAcAryane belAvIne moTA utsava pUrvaka saMvata 1211 nI sAlamAM (zanIvArane divase) suvarNanA daMDa, kaLaza ane vajAnI pratiSThA karIne tene prAsAda upara sthApana karyA tyAM deva Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha pUjAne mATe vIza udyAna tathA vIza gAma ApIne taLeTImAM bAhaDapura nAme gAma vasAvyuM. te gAmamAM trIbhuvanapALavihAra nAmane prAsAda karAvIne temAM zrIpAzvanAthanuM biMba sthApana karyuM. te maMtrInA AvA kettara caritrathI prasanna thaIne zrI hemacaMdrAcArya bolyA ke jagaddharmAdhAraH sagurutaratIrthAdhikaraNastadapyahanmUlaM sa punaradhunA ttptinidhiH|| tadAvAsazcaityaM saciva bhavatodhdhRtya tadidaM samaM svenoddadhe bhuvanamapi manye'hamakhilam // 1 // bhAvAtha- jagatanA dharmane AdhAra ane moTA moTA tIrthonuM adhikaraNa ahaMta mUlaka che. sAMprata kALamAM te arihaMtane badale tenI pratimA che, te prati mAnA AvAsarUpa cayana te uddhAra karyo, tethI huM mAnuM chuM ke saciva! te tArA AtmA sahita AkhA bhuvanane uddhAra karyo. e pramANe sakaLa saMghe stuti karAyelA vAgabhaTa (bAhaDa) maMtrI pATaNamAM A vyA, ane rAjAne prasanna karyA. have AgraTe (aMbaDe) paNa pitAnA zreyane mATe zrI bhRgupura (bharUca)mAM zakunikAvihAra nAmane prAsAda karAvavAno AraMbha karyo. tene mATe khADo khodatAM narmadA nadI pAse hovAthI tenuM pANI akasamAtuM temAM bharAI gayuM. tethI sarva kArIgare temAM DUbI gayA. te hakIkata sAMbhaLatAM anukaMpAnA savizeSapaNuthI AmabhaTe pitAnA AtmAnI niMdA karatA strI putra sahita temAM jhaMpApAta karyo. e pramANe paDayA chatAM paNa tenA aMgane kAMI paNa nukazAna thayuM nahIM. AvuM tenuM niHsIma satva joIne prasanna thayelI strIrUpa kaI devIe tene bolAvyuM. eTale teNe tene pUchayuM ke "tame keNu che ?" te bolI ke "huM A kSetranI adhISThAtrI devI chuM. tArA sattvanI parIkSA karavA mATe A sava meM karyuM che. he vIra! tuM kharekhara prazaMsA karavAne gyA che. vIrapurUmAM agraNuM che, tAruM satva ati utkRSTa che, nahIM te bIjA ghaNA mANaso chatA thaDA mANasanuM maraNa thavAthI tArI jema A pramANe maravAne kANuM taiyAra thAya? A tArA sarve kArIgare akSatAMgaja che tenA viSe tuM ciMtA karIza nahIM. have tArUM dhAreluM kArya pUrNa kara" ItyAdi kahIne devI aMta. dhana thaI. maMtrI kuTuMba ane kArIgare sahita bahAra nIkaLe. pachI devIne yogya baLiyAna ApIne aDhAra hAtha uMce zrI munisuvrata svAmIne prAsAda karAvyuM, tathA zakunikA muni ane nyadha (vaDa)nI lepyamaya mUrtio karAvI. A zakunikAvihArane uddhAra saMvata 1220nI sAlamAM aMbaDe harSa pUrvaka karAvyuM. pachI pratiSThAne Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda tIrtha mAo-adhikAra. 465 mATe rAjAne, hemAcAryane tathA sakala saMghane bolAvIne zrI suvrata svAmInI pratiSThA karI. pUrve zrI malilakArjunane jItIne akhaMDa maMtro tene dravyakeza lAvyuM hatuM, te kumArapALa rAjAe tene ja ApyuM hatuM, temAMthI batrIzI ghaDI suvarNa vaDe kaLaza, suvarNadaMDa tathA paddhakuLamaya davA karAvI tenI yathAvidhi pratiSThA karIne tene prAsAda upara sthApana karyA. pachI ati harSanA AvezathI caityanA zikhara para caDIne teNe suvarNa ane ratananI vRSTi karI pachI zikhara uparathI utarIne cAlukya rAjAnI preraNAthI AmRbhaTa maMtrIe AratI vigerenuM kArya zarU karyuM. te vakhate zrI suvratasvAmInI pAse kumArapALa rAjA vidhi karAvanAra tarIke rahyA. tera sAmaMta suvarNanA daMDavALA cAmarane dhAraNa karIne ubhA rahyA. ane vAgabhaTa vigere maMtrIe sarva sAhitya taiyAra karI ApanArA thayA pachI AratI utArIne maMgaLadIpa pragaTa karyA. te samaye prabhunA guNa gAnArAone batrIsalakSa dravyanuM dAna ApyuM tenuM AvuM lokettara caritrane joIne cittamAM A zcarya utpanna thavAthI janma parcata manuSyanI stuti na karavAno niyama bhUlI jaIne zrI hemacaMdrasUri bolyA ke- kiM kRtena hi yatra tvaM, yatra tvaM kimasau kliH| kalau cedbhavato janma kAlarastu kRtena kim // 1 // * bhAvArtha-"he maMtrI ! tuM jyAM che tyAM satyayuge karIne zuM ? arthAta jyAM tuM che tyAM satyayuga ja che ane jyAM tuM che tyAM A kaLiyuga zuM che? arthAt kaLi yuganuM kAMI cAlatuM ja nathI. tethI jo tAre janma kaLiyugamAM hoya te e kaLiyugaja sarva kALa hA, satyayuganuM kAMI kAma nathI." 1 kRte varSa sahasreNa, tretAyAM hAyanena ca / dvApare yacca mAsena, ahorAtreNa tatkalau // 2 // bhAvArtha-je kArya satyugamAM hajAra varSe siddha thAya che, tretAyugamAM eka varSe siddha thAya che ane dvAparamAM eka mAse siddha thAya che, te kaLiyugamAM mAtra eka ahorAtramAM ja siddha thAya che. " 2 A pramANe AdmabhaTanI prazaMsA karIne gurU tathA rAjA pitAne sthAnake gayA. ( pATaNa gayA.) ahIM gurU tathA rAjAnA gayA pachI AmabhaTa maMtrIne akasmAt kaI devInA SathI maraNa tulya mUchI AvI. te vata keIe gurU pAse jaIne vinaMti pUrvaka ni. vedana karI, tyAre gurUe tarataja jANyuM ke "te mAhAtmAe prasAdanA zikhara upara # caDIne harSathI nAca karyo te vakhate ke imithyANi devIone dachidoSa lAgavAthI A thayuM che. " ema jANIne sa dhyAkALe yazazcaMdra nAmanA upAdhyAyane sAthe Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaka vyAkhyAna sAhitya sagraha. gaNi laIne gurU AkAza gatithI ati alpakALamAMja bharUcanI parisara bhUmie AvI paheAMcyA. tyAM siMdhudevInA anunaya mATe gurUe kautsaga karyAM. te devIe jIhvA baMdha karone gurUnI avagaNanA karI, tyAre yazazcaMdra e khAraNIyAmAM zALa nAMkhIne tenA muzalanA prahAra karavAnu zarU karyuM. tenA pratha ma prahArathIja devInA prAsAdanA prakapa thaye, bIjA prahAre devInI mUrti ja tenA sthA nathI uDIne " vApraharathI mArI rakSA kareA, rakSA kareA " ema khelatI prabhunA cara zumAM AvIne paDI. A pramANe niravagha vidyAnA baLathI mithyAddhi nyatara devIe doSane nigraha karIne zrI AgrasaTa ma`trIne udghamAya snAnavaDe sajja karIne gurU sthAne gayA. , tItha yAtrAthI krutinA nAza. tairAtmA supavitrito nijakulaM tairnirmalaM nirmitaM taiH saMsAramahAMdhakUpapatatAM hastAvalambI dade / labdhaM janmaphalaM kRtaM ca kugatidvAraka saMrodhanaM te zatruMjaya mukhyatIrthaniva yAtrAsu klRptodyamAH || 5|| je manuSyeye zatru jaya vagere mukhya tIrthIyAtrAmAM vakhANuvA cegya udyama ka relA che, teoeja peAtAne AtmA pavitra kareleA che, peAtAnA kuLane nirmULa banAyu, temaNeja sa MsArarUpa mahAn aMdhArA kuvAmAM paDatAM pra NIone hastAvalamba A pyA ( ugAryA; ) janmanuM phaLa paNa teoeja meLavyu ane durgatinAM kha.rAnuM DhAMkaNuM paNa temaNeja karyuM. arthAt durgati khadha karI che. 3 tItha yAtrAnA prabhAva. taizcandre likhitaM svanAma vizadaM dhAtrI pavitrIkRtA te vandyAH kRtinaH satAM sukRtino vaMzasya te bhUSaNaM / te jIvanti jayanti bhUrivibhavAste zreyasAM mandiraM sarvogairapi kurvate vidhiparA ye torthayAtrAmimAM // 6 // jee sava aMgo ( kuTumba parivAra ) sahita vidhi parAyaNu rahI tIyA trA kare che, tee eja candramaDaLamAM cAkhyu pAtAnuM nAma lakhyuM che. teeja peAtAnI mAtAne ane bhUmine pavitra karI che. satpurUSone paNa te kRtArtha purUSA vaMda nIya che, vaMzanuM bhUSaNa paNa te sukRtie ja che, meTA vaibhavavALA teeja jIve che ane jaya pAme che ane samasta kalyANenuM nivAsasthAna paNa teja che. 4 A pramANe viSaya trA ane tenI seva: karavAnI pharaja tathA phaLa darzAtAM adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. A + Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda sa Mdha bhati avira. sa'matti AdhiAra, 958 namo nivRtta e pavitra zabdanuM uccAraNa paramAtmA zro tItha kara prabhunA zrImukhe sadhanA vizeSaNa rUpe thayu hatu e spaSTa batAve che ke jeTalA aMze tItha e pavitra ane pUjya sthAna che te pramANe zrI saMgha ( sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrA trikA ) nA eka Mdara samUha e paNa tInA jeTalAMja gAravavALAM che. matalaba ke hAla ApaNe jene tI tarIke pIMchANIe chIe te sthAvara tItha che. jyAre zrI sa dhae jagama tI che. 47 AvI mahAn pAvara ( zrI saMgha ) nA gaiArava mATe jyAre khuda paramAtmA zrI tIrthaMkara prabhu AvA ucca bhAvathI jue che te pachI temanAmAM pavitra teja keTalu hAvu' oie te samajavAnI jarUra che. dareka jaina zrI saMghanu aMga che, eTale pavitra samUhanA aMza paNu pavitra hoya te nyAye dareka jaina paNa pavitraja hAi zake te nirvivAda che. AvA sva AtmA tejanA jJAnane samajI zro saMdhanA pavitra nAmane ujvaLa karI zakAya teTalA mATe zrI sa dhanA zuddha svarUpane oLakhIne tevA pavitra guNuthI aMkita zrI sAMdhanI bhakti karavI te phja che. vyavahAramAM vasI dravya saMcaya karanAra? mATe potAnI kamANIne amuka hisso samAge vAparavAne je kramana che temAM paNa mukhya sata mA darzAvyA che, e sAta paikI sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA e cAranI sevA zuzruSA ane hita mATe vAparavAne pharamAna che. A pramANe sAta kSetramAMthI cAra kSetra eTale a karatAM vadhAre hisse| jenA mATe vAparavAnA che tenA ekadara samUha (zrI saMdha, nI bhakti karavI te mahat puNyanuM kArya ane mukhya pharaja che. tema jANI sa`ghakita mATe dareka prayatna AdaravA zrI sa`ghanI mahattA darzAvavAne A adhikArane Arabha karavAmAM Ave che. saMdhanA caraNa sparzano bhAvanA. +anuSTup. kadA kila bhaviSyanti mahAMgaNabhUmayaH / zrI saMtacaraNAmbhojara jorAjipavitritAH || 1 || mArA gharanA AMgaNAnI bhUmie zro sa ghanA caraNu kamalanA maMjanI patiethI pavitra kayAre thaze. 1 + 1-2 sUkti mukatAvalI. Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha AgamanathI siddhi. mAlinI. rucirakanakadhArAH prAGgaNe tasya petuH pravaramANinidhAnaM tamahAntaH praviSTam / amaratarulatAnAmudgamastasyagehe bhavanabhiha saharSa yasya paspaze saGghaH // // jemanA ghara pratye saMgha AnaMda pUrvaka jAya che. (gharane sparza kare che. tenA AgaNamAM suMdara suvarNanI vRSTi thAya che. uttama maNiono bhaMDAra temanA gharamAM pese che ane tenA ghara samIpa kalpavRkSanI velano uddabhava thAya che. tema jANavuM. 2 sarvaguNanuM sthAna zrI saMdha. - zAkUla-(3-8) ratnAnAbhiha rohakSitidharaH khantArakANAmiha svargaH kalpamahIruhAmiva saraH paDU ruhANAmiva / pAthodhiH payasAmivendumahasAM sthAnaM guNAnAmasA vityAlocya viracyatAmbhagavataH saGghasya puujaavidhiH||3|| jema ratnanuM sthAna rehaNAcaLa parvata che, tArAonuM sthAna AkAza che, kaHpavRkSanuM sthAna svarga che, kamaLanuM sthAna sarovara che, caMdranA teja samAna pANInuM sthAna samudra che, tema sarva guNanuM sthAna caturvidha (sAdhu, sAdhavI, zrAvaka, zrAvikA,) saMgha che ema jANIne te uttama prakAranA saMghanI pUjA ( gya satkArathI sevA) karavI. 3 + saMdhamAM rahelI pavitratA. * yaH saMsAranirAsalAlasamatirmuktayarthamuttiSThate / / pantIrtha kathayanti pAvanatayA yenAsti naanyHsmH| yasmai tIrthapatirnamasyati satAM yasmAcchubhaJjAyate sphUrtiryasya parA vasanti ca guNA yasminsa saDDho'rcyatAm // 4 // je saMgha, saMsAranI lAlasAno tyAga karanAra che ane mukti ApavAne tatpara che, pitAnI pavitratAne lIdhe pite tIrthasvarUpa che, je saMghanI barAbara bIje + 3 thI 6 siMdUra prakara. A lokamAM sAta vibhakitano samAveza karyo che. () pada laIne zarU karyuM che te (mana) pada belI samApti karI che e paNa slAka kartAnI nipuNatA che. Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda saMdhabhakti-adhikAra. kaI padAtha nathI, jene (saghane ) tIrthakara paNa "nazci " ema kahI namaskAra kare che, je saMghathI sapurUSAnuM paNa kalyANa thAya che jene mahimA sarvotkRSTa che, je saMghamAM akhUTa guNa rahelA che, te saMghanI avazya pUjA karavI. 4 saMdhasevAthI svargasiddhi. lakSmIstasvayamabhyupaiti rabhasA kIrtistamAliGgati prItistaM bhajate matiH prayatate taM labdhamutkaNThayA / svAzrIstaM parirabdhumicchati muhumuktistmaalokte| yassakanguNarAzikelisadanaM zreyoruciH sevate // 5 // je mumukSu purUSa, sarva guNonuM sthAnakarUpa (sarva guNathI yukta) saMghane seve che, tene lakSamI potAnI meLe vegathI prApta thAya che, kIrti AliMgana kare che, sneha tenI sevA kare che, buddhi te purUSane meLavavAne utkaMThAthI prayatna kare che, svarganI lakSamI tene bheTavAnI IcchA kare che, eTaluM ja nahi paNa mukita te te purUSane vAra, vAra joyA kare che. arthAt saMgha sevAthI sarvasva prApta thAya che. 5 - yadbhakteH phalamaIdAdipadavImukhyaGkASeH sasyavat cakritvaM tridazendratAdivaNavat prAsaGgika goyate / zakti yanmahimastutau na dadhate vAco'pi vAcaspateH / saGgha so'ghaharaH punAtu caraNanyAsaissatAM mandiram // 6 // saMghanI bhakitathI tIrthaMkara padanI prAptinuM phaLa maLe che tIthakara thayA pahelAM je cakravartI rAjA ke iMddhi thAya che te prAsaMgika phaLa kahevAya che, kAraNa ke kheDUta jema kheDathI uttama prakArane pAka (DuMDA vigere) meLave che e mukhya phaLa kahevAya, ne ghAsa-cAra vigere phaLane je lAbha prApta kare che te prAsaMgika phaLa kahevAya, saMghanI mahattAnuM varNana karavAmAM bRhaspatinI vANI paNa samartha nathI. mATe sarva pApane haranAra te sagha purUSanA maMdirane pitAnA caraNa sthApavAthI pavitra karo. sArAMza-saMgha sevAthI manuSya cakavatI rAjA thAya ke Iddha thAya e Azcarya nathI kAraNa ke te manuSya te tIrthaMkara padane lAyaka gaNAya che. vaLI saMghanuM mAhAsya eTaluM badhu che ke bahaspati jevA samartha vaktA paNa jenuM varNana karI zaktA nathI tyAre bIjA te kayAMthI varNana karI zake? 6 saMgha sevAno phalitArtha. pUtaM dhAma nijaM kulaM vimalitaM jAtiH samudyotitA chinnaM durgatidAma nAma likhitaM zItayutermaNDale / .. Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 vyAkhyAna sAhitya maha. datto duHkhajalAMjalirnirupaNaM nyAsIkRtaM svaHsukham yenetthaM zivazarmakArmaNamaNeH saGghasya pUjA kRtA // 7 // jeNe AvI rIte kalyANukArI karmanA maNirUpa saMghanI pUjA karI teNe peAtAnuM ghara pavitra karyu, kula nirmaLa manAvyuM, jAti (jJAti ) dIpAvo, krutinu dAraDuM kApyu zItavruti (zAntijanaka mekSama`DaLamAM ) nAma lakhyuM, duHkhane huThADyuM ane nirUpama svarganu sukha sapAdana karyuM, cha sadha AgamanathI sarva sapattinI prApti. kalporvIruhasantatistadajire cintAmaNistatkare lAdhyA kAmadughAnaghAca surabhI tasyAvatIrNA gRhe / trailokyAdhipatitvasAdhana sahA zrIstanmukhaM vIkSate saGghasya gRhAMgaNaM guNayutaH pAdaiH samAkrAmati // 8 // jenA ghara AMgaNe guNu cukatA saMgha pagathI cAlIne gharanuM AMgaNu bhAve che. ( Ave che.) tenA gharamAM kalpavRkSanI velaneA samRdgha (maDapa) vAce. tenA hAthamAM cintAmaNi ALye, tenA gharamAM nirmaLa vakhANuvA vaigya kAmadudhA (icchA 5rapUrNa karanArI ) gAya utarI. baileAkayanA AdhipatyanI sattAvAnanA samAna lakSmI tenu mukhe dekhe che, arthAta jene tyAM sa`gha padhAre tenAM aheAbhAgya samajavA ane tene tyAM sa sa pattimaye vAsa karyAM tema samajavu'. 8 saMghapati padanA durlabhatA. zArdUla ( 2 thI 4 ) saMsAre'dhigatAH narAmarabhavAH prAptAH zriyo'nekazaH kIrtisphurttimadarjitaM ca zatazaH sAmrAjyamapyUrjitaM / svArAjyaM bahudhA sudhAzanacayArAdhyaM samAsAditaM lebhe puNyamayaM kadApi na punaH saMghAdhipatyaM param // 9 // sa'sAramAM AvelA purUSoe aTeka vakhata manuSya ane devatAone lAyaka sammuddhie pazu meLavI haze, seMkaDAvAra kItithI jhaLahaLatuM ( prakAzatuM ) thI yukta sAmrAjya pada paNa meLavyu` haze. ghaNA vakhata devatAe ne ArAdhanA karavA lAyaka indrapada paNa meLavyuM haze paraMtu kei vakhate paNa sarvotkRSTa puNyamaya saMghanuM Adhipatya pharIne nahiM meLavyu` hAya. arthAt sa`gheMza padavI vAravAra maLatI nathI. 9 * 7-8 sakita mukatAvaLI Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda aMdhazakti-adhikAra. saMghapatinA lakSaNa. dhA. bhakto mAtApitRNAM svajanaparajanAnaMdadAyI prazAntaH zraddhAluH zuddhabudbhirgatamadakalahaH zIlavAn dAnavarSI / akSobhyaH siddhagAmI paraguNavibhavotkarSahRSTaH kapAluH saMdhaizvaryAdhikArI bhavati kila naro daivataM mUrtameva // 10 // mAtApitAne bhakta, pitAnA saMbaMdhIo tathA bIjAone AnaMda ApanAra atizaya zAnta zraddhAvAna, nirmala buddhiyukta, kaleza tathA abhimAnathI rahita, sArAM AcaraNavALa, tathA zIyalayukta, dAna ApanAra, koI paNa prakAre soma (meha) na pAmanAra, siddhanA mArgone anusarI vartana karanAra (siddha sAge ja. nAra) bIjAnA guNa ane vaibhavanI vRddhimAM Ananda mAnanAra, (khuza rahenAra ) dayALu eve je purUSa hoya teja saMghanA Izvara5Nune (saMdeza padavIne) adhikArI thAya ane tene mUrtimAna devaja samaja. 10 saMghabhakitathI mokSaprAptinuM daSTAMta. + ayodhyA nagarImAM bharata cakravatI nyAya rIte rAjya kare che. ekadA zrI AdinAthane kevalajJAna upane thake rAzI gaNadhara sahita vihAra karatA ayodhyAnA udhAnamAM samesaryo, udyAnapAlake vadhAmaNi dIdhI. tene sADIbAra kreDanuM dAna dIdhuM. pachI bharata rAjAe vicAryuM je Aja aSabhadeva padhAryA che, tene saparikara bhejana karAvuM ? ema ciMtavI ghaNuM gADAM pakavAnnAdike bharI mesaraNe AvI bhagavAnane vAMdIne vinati karI ke mahArAja ! Aja sarva sAdhuo sahita A5 mahArU bhejana svIkAro. te vAre bhagavAna bolyA ke he bharata! sAdhune rAyapiDa agrAhyA che. vaLI AdhAkamasAhAma Aye te AhAra paNa agrAhya che. evI vANI sAMbhaLI bharata pazcAtApa karavA lAge. tyAre bhagavAna belyA ke he rAjendra? tuM asaSa kara nahIM. paheluM pAtra vItarAga, bIjuM pAtra sAdhu, trIjuM pAtra aNuvratadhArI ane cothuM pAtra darzanadhara, mATe tu aNuvrata dhArI zrAvakanI bhakti kara, je thakI saMsAra rUpa samudra culaka samAna thAya, evuM sAMbhaLI bharata rAjA harSa pAmya thake ravasthAnake AvyuM. zrAvaka mAtrane jamavA mATe netarAM rIdhAM. niraMtara sarvalaka jamavA Ave. ja siMgha prakI TIkA. Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7ra vyAkhyAna sAhitya saMgraha, kemake te vakhate leka sava kAju (saraLa) hatA. mATe hara hameza AvavA lAgyA, te vAre raseI karanArAe rAjAne vina ke mahArAja prajA sarva ulaTI paDI che, kene jamADIe ane kene na jamADIe? tethI rAjAe parIkSA karI zuddha zrAvakane jJAna, darzana, ane cAritrarUpa traNa rekhA kAMkaNuM ratnathI kIdhI. ema karI pitAne avatAra saphala karavA lAgyA. tathA zrI zatruMjyano prathama uddhAra karyo, saMghavInI padavI pAmyuM. aSTApada parvata upara RSabhadeva pramukha AgAmIkAle thanArA vIza tIrthakaranA prAsAda karI mAnepata pratimA bharAvI. e rIte zrI saMghanI bhakti karI ame ArAsAbhavanamAM rUpa jotAM anitya bhAvanA utpanna thavAthI manamAM vairAgya vRddhi karatAM A saMsAramAM sAra te eka dhama ja che. ema kahetAM kahetAM kevalajJAna pAmyA. tene devatAoe mahotsava karyo. rAzI lAkha pUrvanuM AyuSya jogavI mokSe gayA. temane putra zrI sUtharA thaye teNe paNa bharatezvaranI peThe ja zrI saMghanI bhakita karI. urvazI pramukha devAMganAoe parIkSA kIdhI paNa calAyamAna thaye nahI. temane paNa ArIsAmAM rUpa jotAM kevala jJAna upajayuM ane mokSe gaye. temane putra mahAzaya, temane putra atibala temane putra balabhadra, temane putra balavIrya, temane putra kRtavIrya. tene putra jalavIye, temane putra AThame pATe daMDavIya. e sarva tranuM khaMDanA bhaktA thayA. caturvidha zrI saMghanI bhaktinA karanAra thayAM. ahIM bharatanI pAchaLa cha keDI pUrva vaSa gayAM, te vakhate sAdhame avadhijJAnane pramANe stavanA karI pite adhyA mAMhe AvI jJAnAdika guNa jaDDAvavA mATe ya pavIta dhArI bAra vratanAM bAra tilaka karyA. te avasare daMDavoye rAjAe iMdrane zrAvakarUpe dIThe. te dekhIne harSavaMta thaye. pachI jamavAnI nimaMtraNa kIdhI, raseiyAne kahyuM ke sAdharmikane rUDI rIte bhejana karAve. iMdra paNa ' 'zrAvakarUpa dharate gharamAMhe A paccakakhANa pAro zrAvakenI paMktimAM jamavA beTho. eka keDa zrAvakane arthe jeTaluM anna nipajAvyuM hatuM teTaluM te ekale janme. valI rasoya ne kahyuM ke huM bhukhe chuM mATe anna Apa, rasoyAe rAjAnI AgaLa sarva vAta kahI. rAjA tyAM Avye, tenezrAvakarUpadhAraka Ike kahyuM ke rasoI karanAra sarvane bhUkhyA rAkhe che. rAjAe valI se muDA anna raMdhAvI pIrasyuM, te tatkAla jamIne valI kahevA lAgyuM ke mArI bhUkha gaI nathI. e rIte rAjAnuM apamAna karavA lAgyuM ke huM tRpta thatuM nathI. te vakhate rAjAe ma. namAM kheda karyo ke mArAthI saMghanA pUrNa bhakita thatI nathI mATe mane dhikAra che. sevaka be yA mahArAja! e kaI deva svarUpI che te vakhate rAjAe dhUpadika sateSI namaskAra karI pUchayuM ke he svAmI! prasanna thAo, sAdharmInI bhakti mahArAthI kema thaI zake evuM sAMbhaLI ke potAnuM pragaTa rU5 kIdhuM. daMDavIyanI Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda suzrAvakaadhikAra prazaMsA karavA lAgyuM ne kahyuM ke he daMDavo ! yugAdi dene vaMza ujAnya, dhanya che tune je tu AvI rIte sAmInI bhakti kare che. sarjarI te putrA ye piturbhaktAH sa pitA yastu poSakaH / tanmitraM yatra vizvAsaH sA bhAyoM yatra nitiH / / pitAnI bhakti karanArAo putra gaNAya che, ane piSaNa karanAra pitA gathAya che, je vizvAsu hoya te mitra gaNAya che, ne jeAthI zAMti thAya che te sI kahevAya che. ityAdi stavanA karI I le gaye. daMDavIrya paNa saMghabhakti karI janma saphala karI mokSe pahoMce. A pramANe saMghanA guNa samajAvavA sAthe saMghapatinA lakSaNa ane saghasevAnA phaLa samajAvavA pachI saghana sevAnA mArgo mATe vicAra karazuM te svAmIvAtsa, tIrthayAtrAnA apAtA lA ane sarvanA sAmAnya hita mATenA kArya tarapha pavitra bhAvathI kALajI rAkhavI te saMghabhakitanA lakSaNa che. e darzAvatAM A saMghabha. ti adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. suzrAvaka-adhikAra. janAjJA Azrita zrAvaka zrAvikA ke je zrI saMghanuM aMga che. temanAmAM te zanI lAyakAta pramANe aneka zubha AcaraNa sthita hoya che. liyaM yAtrA upara prIti, sAgha bhakti vagere joma AvakanA mukhya katavyo ApaNe parve jaI gayA tema zrAvaka tarIke sAmAnya karma ane pharajo aneka che, ke je samajAvavA mATe zrAdha vidhi" vagere mahAnagraMthe pUrva purUe gUMthelA che. A sarva kartavyanA sAra rUpa sadaguNanI keTalIka agatyanI pharaje samajAvavA A suzAvarka adhikArane AraMbha karavAmAM Ave che ane zrAvakane karyuM kAryAtAya che? anuSTupa. ayazaH prApyate yena yena cAdho gatirbhavet / svArthAcca bhrazyate yena na tatkarma samAcaret // 1 // 1 thI 15 sUkita mukatAvavI Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya sauMgraha. 11 suzrAvakArya jenAthI apayaza meLavAya, jethI adheAgati thAya ane jethI svArtha bhraSTa thavAya tevuM karma Acaravu' nahiM. 1 deza virati cAritranI jarUra. T jinazAsanAvataMsAH zaGkhAdyAH zrAvakAH purA jAtAH / adhigamya dezaviratiM santu bhavanto'pi tAdRzAH // 2 // zrI jInazAsananA bhUSaNu rUpa zakha vagere zrAvakA pUrve dezavirati cAritra meLavIne zrI jinazAsananA AbhUSaNa rUpa thayA che mATe tame paNa teva! thAe. ra zrAvakanA mukhya kartavya. jiNapUA muNidANaM itti amittaM gihINa saccariaM jai eyAo bhaTTho to bhaTTho sayalasurakANam // 3 // jinezvara bhagavAnanI pUjA karavI, muniene dAna devuM e gRhastha zrAvakanuM saccaritra che, jo te ( pUjanAkithI ) bhraSTa thAya te te sava sukhatrI bhraSTa thAya che.3 sasArInA sAta sukha. indravajrA. sthAne nivAsaH sukulaM kalatraM putraH pavitraH svajanAnurAgaH / nyAyAptavittaM svahitaM ca cittaM nirdammadharmaca sukhAni sapta || 4 || , sthAnamAM nivAsa, kuLavAna strI, pavitra putra peAtAnA kuTumbI janamAM prIti, nyAyathI upArjIta kareluM dravya, pota'nu' hitacAhanArU mana ane bha vagaranA dharma mA sAta mAnava sukhA che ane zrAvakAne te sahaja che kAraNa ke dhama rUpa vRkSanA te aMkuza che. 4 zrAvakAnu nivAse sthAna. svAgatA. tatra dhAni vaseGgRhamedhI sampataMti khalu yatra munIndrAH / yatra caityagRhamasti jinAnAM zrAvakAH parivasanti ca yatra // 5 // gRhastha zramI zrAvake e je sthAnamAM munIndrA padhAratA hoya, jyAM zrI jaina dhamanA pAse mandirA hAya ane je jagyAmAM zrAvakeA nivAsa karatA hoya tevA sthAnamAM vAsa karavA. pa Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 475 pariccheda sutrAvaka-adhikAra. . uttama zrAvakanI oLakhANa. zraddhAlutAM zrAti jinendrazAsane dhanAni kSetreSu vapatyanArataM / karoti puNyAni susAdhusevanaM tatazca taM zrAvakamAhuruttamam // 6 // jeo zrI jItendra zAomAM zraddhA bhAva rAkhe che kSetramAM ( supAtromAM ) khuzIthI dhana vAve che. (dAna Ape che) sArI rIte zubha mArgamAM puNya kare che ane asAdhuonI bhakita kare che tene uttama zrAvaka kahe che. 6 zrAvakenuM Avazyaka kartavya. karttavyaM jinavandanaM vidhipaharSollasanmAnasaiH saccAritravibhUSitAH pratidinaM sevyAH sadA sAdhavaH / zrotavyaM ca dinedine jinavaco mithyAtvaninAzanaM dAnAdau vratapAlane ca satataM kAryA ratiH zrAvakaiH // 7 // harSathI ullasitamane vidhi parAyaNa zrAvakoe zrI tIrthakarone vaMdanA karavI, nitya prati sucaritrothI vibhUSita sAdhuonI sevA karavI, hamezAM mithyAtvane nAza karanAra zrI jItendra vAkya (siddhAnta) nuM zravaNa karavuM ane niraMtara dAna vageremAM tathA vratanuM pAlana karavAmAM (trata karavAmAM) prIti karavI. 7 citta zuddhinA avalaMbana. devaM zreNikavatmapUjaya guruM vandasva govindavadAnaM zIlatapaH prasaGgasubhagAM cAnyasya sajAvanAm / zreyAMsazca sudarzanazca bhagavAnAdyaH sa cakrI yathA dharthe karmaNi kAmadevavadaho cetazciraM sthApaya // // zreNika rAjAnI peThe deva (tIrthakara) nI pUjA kare. zrIkRSNa mahArAjanI mAphaka gurUnuM vandana kare. zreyAMsanI peThe dAnamAM ane sudarzana peThe zIlamAM temaja mahAvIra prabhunI jema tapamAM tathA bhArata rAjAnI jema saddabhAvanAmAM cirakAla cittanuM sthApana karo. ane dharma karmamAM kAmadeva zrAvakanI barobara citta reko. 8 puNyazALI zrAvakonAM lakSaNo. sarvajJo hRdi vAci tadguNagaNaH kAyena dezavataM. dharme tatparatA paraHpariNato bAdho budhazlAdhyatA / Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha prItiH sAdhuSu bandhutA budhajane jaine ratiH zAsane yasyaivaM bhavabhedako guNagaNaH saH zrAvakaH puNyabhAk / / 9 / / hRdayamAM sarva jANanAra prabhune vAsa, vANumAM te sarva prabhunA guNagAnuM ciMtavana, zarIrathI deza vatIpaNuM, dharmamAM tatparatA parAvaNa vRtti, namavA yogya (va. khANavA lAyaka) bodhanuM zravaNa, DAhyA mANase mAM vakhANavA paNuM, satpaSamAM prIti, vidvAnamAM mitratA, zrI jaina zAsanamAM prIti. AvI rItanA saMsArachedaka jenA guNamaNe hoya te zrAvaka puNyane jotA jANu. 9 uttama zrAvakAne dharma. traikAlyaM jinapUjanaM pratidinaM saMghasya sanmAnanaM svAdhyAyo gurusevanaM ca vidhinA dAnaM tathAvazyakam / zasyA ca vratapAlanaM varatapo jJAnasya pATharatathA saiSa dhAnakapuGgavasya kathito dharmo jinendrAgame // 10 // trikAla. (prAtaH madhyAnha sAyaM=savAra, bapora, sAMja) zrI jItendra bhagavAnanuM nitya pUjana, saMghanuM sanmAna. zAstrAbhyAsa, gurUnuM sevana, vidhi pramANe dAna tathA Avazyaka (pratikamaNa) zakti mujaba vrata pAlana, uttama tapa, temaja jJAnane pATha vagerenuM AcaravuM te A zrI tIrthaMkara praNIta zAstramAM uttama zrAvaka karma karela che. 10 kartavya niSTha zrAvaka. haste dAnavidhirmano jinamate vAcaH sadA sUnRte mALA sarjanano pavanArane vini vaijoksa | yena viniyojitAni zatazo citrayImaNDanaM dhanyaH ko'pi sa viSTapaikacilakaM. kALe kalau zrAcakaH // 11 // vAyadAnAmAM, mana zrI jaina matamAM, vANI hamezAM satyamAM, mArI samasta prANIonA upakAra karavAmAM ane dravya zrI jene mandiranA utsavamAM jemaNe ema seMkaDo vakhata, rAkelA che, te traNa lokanA maMDana, bhuvanamAM tilakarUpa, kalikAlamAM dhanya zrAvaka jANu. 11 mekSAbhilASI zrAvakanodhama.. kartavyA devapUjA zubhaguruvacanaM nityamAkarNanIyaM dAnaMdeyaM supAtre pratidinamamalaM pAlanIyaM ca zIlam / . Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. suzrAvaka adhikAra. tathyaM zuddhaM svazaktyA tapa ihU, mahatI bhAvanA bhAvanIyA zraddhAnAmena dharmo ninatitti nirvALAne zA nitya, devapUjA karavI,zubhakArI gurUvAyAnu' zravaNa karavu,supAtrane pratini jJAnaApavu, nima la zIlanu pAlana karavuM, peAtAnI zakti pramANe zuddha tapatu khAcaraNa karavuM, ane A saMsAramAM meTI zubha bhAvanAe bhAnavI (uttama vicAra karavA ) mekSanA mArUpa zraddhAlu zrAvakonA dharma zrI jItendrabhagavAne kahele che. 12 patri puNyAnubaMdhI zrAvakanA 25 lakSaNa sarvajJAcanuraktirvipulatara ciyAH tIrthayAtrAnupaktiH pAdAne viraktirmunivaracaraNArAdhane'gAdhabhaktiH / dAnAsaktiH samagrAgrahaviratira tirdharmakarmaprasaktiH keSAMcit puNyayogAdbhavati yadiparaM prANinAM prAptireSA // 13 // 47 zrI sarvajJabhagavAnanI pUjAmAM prIti, atyaMta uttara buddhithI tIrthaM pAtrAmAM zraddhA, pApanA kaoNMmAM vairAgya, munienA cakSu sevanamAM agAdha makti, dAnamAM Asakti samagrathyA AgrahAnI zAntimAM prIti, dharma kayAM Asakti vagere prANIAne e puNyAnu kha`dhI puNyanA udaya haiAya te prApta thAya che. 13 zrAvakAnA 21 guNA. akSudra rUpasaumyo vinayaguNayuktaH krUratAzAvyamukko madhyastho dIrghadazI para hitanirato labdhalakSaH kRtajJaH / sahAyo'bhIruH sadayaguNaruciH satkathAH pakSayukto vRddhA lajjayAluH zubhajanadayito dharmaratnastha yogyaH ||14|| 1 akSudratAvAn 2 rUpavAna 3 prakRtisAmya 4 vinayavAna 5 nyAyI (leka priya, 6 akrUra, 7 zaDhatArahita. 8 madhyastha ( taTastha ) 9 dIdI 10 parahitamAM tapara. 11 labdhalakSa. 12 kRtajJa. 13 sudAkSiNyavAna. 14 pApazorU, 15 dayALu . 16 guNurANI 17 satkathAyukta. 18 supakSavAna. 19 vRddhagAmI. 20 lajjAlu, (zaramALa) 21 parahita cAhanAra, AvA 21 guAcI yukta sAvaka dhama ratnane lAyaka che. 14 Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e vyAkhyAna sAhitya sama gurUbhakti. ciMca jaikajjA nadiTThakhaliovi hoi niho / egaMtavacchalo jaijaNassa, jaNaNIsamo saTTo || 15 / / * je yatinA kAmanI 'bhALa lye, bhUla dekhe tApaNu prIti na mUke ane sAdhuja nAnA ekAMta bhakta haiya te mAtA samAna zrAvaka jANu, 15 muni prema. hiyae sasiNehociya muNINa maMdAyaro viNayakamme / bhAisamA sAhUNaM parAbhave hoi susahAo || 16 // je hRdayamAM snehavAnlR chatAM munienA vinaya karmoMmAM echA AdaravA hAya te bhAI samAna jANuve, te munine parAbhava thatAM tarata sahAyakAro thAya che. 16 sAdhumaitrI. mittasamANo mANA IsiM rUkhA apucchio kajje / manaMto appANaM muNINa sayaNAu anbhahiyaM // 17 // bhaja je mAna guNI hAi kAya mAM nahi pUchAtAM jarA rIsa dhare ane peAtAnA suniAne kharekharA sagA karI gaNe te mitra samAna jANavA. 10 gurU zraddhA. gurubhaNiyo tyo viMvijjai avito maNe jassa / so AdassasamANo susAvao vanio samae // 18 // gurUnA kahela sUtrA jenA manamAM kharekhare paisI jAya te ArIsA samAna suzrAvaka zAstramAM kahela che. 18 sAdhu bhAvanA. paDhivannamasagAI namuyai gIyatyasamaNusiddho vi / yAsamANa eso apaoso muNi jaNe navaraM / / 15 / / je gItArthe samajAvyA chatAM paNuM lIdhelA haThane nahi cheDe te thANu samAna jANavA, te munijanapara adveSI hoya che. 19 15 thI 18 dharatna prakaraNa bhAga pahelA. Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pario - suzA-adhikAra. . A pramANe TuMkamAM zrAvaka kartavya ane gurUbhAvanAno bheda batAvI A suzrAvaka adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. suzAstra-adhikAra. zAstra (paramAtmAnA vacana) upara prema tathA temAMnI ekeka AjJA ane vacana upara saMpUrNa zradhA e paNa zrAvakanuM kartavya che, paraMtu tevI bhAvanA zrAvaka temaja sAdhuvargamAM eka sarakhI utkRSTa lAgaNIvALI hovI joIe tethI A adhi. kArane jude pADI zAstranA laSNu ane temAM saddabhAvanI AvazyaktA samajAvavA A suzAstra adhikArano AraMbha karavAmAM Ave che. zAsrAdhyayana. carmacakSurbhUtaH sarve devAzcAvadhicakSuSaH / savetathags: siddhAH sAdhavA zaraga | {.. * zabdArtha-sava prANu carmacakSue dekhanAra che, deve avadhi cakSuvALA de, siddha kevaLadarzana cakSuvALA che, ane sAdhue zAstracakSuvALA che. 1 vivecana-carma eTale tvacA, te tvacAmaya netravALA sa caturgatigAmI carmacakSuvALA che. deva-bhavanapati, vyaMtara, tiSka ane vaimAnika-rUpI viSayane AtmAthI sAkSAt jANavA te avadhi rUpI netra jene che evA deva paNa che. siddhakRtakRtya-upara nIce, ane bAjue cAre tarapha kevalajJAna darzanarUpa netrayukata che. sAdhu eTale mukti mArgane je sAdhe che te munie, he pAdeya ane utsarga, apavAda, vibhAge karIne syAdavAda nItithI mokSane upAya batAve che temATe zarUpI cakSu temane che. mATe sAdhuoe sarva sAdhana zAstra daSTie sAdhavuM ema siddha thAya che. 1 ja jJAnIyAnAM zAstracakSu. purasthitAnivodhistiryaglokavivartinaH / sarvAn bhAvAnapekSante jJAninaH zAstracakSuSA // 2 // 1thI 18nAnAra Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha zabdArtha-jJAnIo, urvilaka, aMdhelaka ane tiryagaka vivatI sarva bhAvane mukhAce vartamAna hoya tema, zAstranetre karIne jue che. 2 vivecana-zAsanuM yathArtha jJAna jene thayeluM che te pUrvokta zAstrarUpa netre karIne, u4 eTale devAdhirUpa, adhaH eTale narakarirUpa ane tiryam tiSa caka dvIpa samudrAdirUpa je leAka sakala vizva tene vize uddavartana apatartanarUpa vidhi pariNAmanuM pariNamana jene che evA bhUta bhaviSyarUpa sarva bhAvane padArthone ane tenA dharmane najaranI pAse jANe heya tema dekhe che, mATe zAstracakSu parama pakArI che. 2 vItarAganuM vacana teja zAstra, zAsanAt trANazaktezca budhaiH zAstra nirucyate / vacanaM vItarAgasya tattu nAnyasya kasyacit // 3 // zabdArtha zIkhavAthI ane rakSA karavAthI paMDita zastra kahe che. tevAM zAstra vItarAganAM vacana che. bIjA keInuM vacana zAstra thatuM nathI. 3 vivecana-nikRSTane hitakArI sayadharmamAM ane yathArtha varatu svarUpanA jJAnAdi sAdhanamAM je pravarte che te zAsana kahevAya che ke je jIvone dharmazikSaNa ApI trANu eTale dugatamAM paDanArAonI pApa pravRttine niSedha karI rakSaNa kare che, te kArya mAM anavadya sAmarthya, gAdi bhedanazakti vagere jenA vegathI thAya tevA tatvajJAnanA paDitAnA vacanane zAstra kahe che. ane te zAstra pUrvokta lakSaNathI vAta'rAganA vacanarUpa che. nItarAga eTale rAga dveSa, meha jene nathI te AvA niravadya vItarAganA vacananuM anuyAyitva jene nathI evA koI prANI mAtranuM vacana pramANa nathI, kAraNa ke teo rAgAdie sahita che ane rAga-dveSa e mithyA vacananuM yaMti sthAna che. 3. zAstrasevAthI siddha zAne puraskRte tasmAd vItarAgaH puraskRtaH / puraskRte punastasmin niyamAt sarva siddhayaH // 4 // zabdArtha-te kAraNathI zAstra puraskRta ka sate, vItarAga puraskRta thAya che. ane vItarAga puraskRta sata, nizcayathI sarvasiddhio thAya che. 4 vivecana-pUrvokta kAraNupI pItarAgamA vacana rUpa zAstra puraskRta agresarI karavAthI eTale bahumAna pUjA karIne pUjita karavAthI vItarAga agresarI karAya che. ane ahaMta paramAtmAnI agresarI hRdayane viSe nizcita karyuM te jIvane nizcaye karIne azaSa kevala jJAnAdi saMpati prApta thAya che. 4 Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. suzAstra adhikAra. zAstra jyotiSa sivAya khalanA. adRSTArthe'nudhAvantaH zAstradIpaM vinA jaDAH / prApnuvanti paraM khedaM praskhalantaH pade pade // 5 // zAstrarUpI pradIpa vinA, aTaNa padArthanI pAchaLa janArA jaDa purU pagale pagale khalanA pAmatA ghaNe kheda pAme che. 5 vivecana-pata lakSaNa yukta zAstrarUpI jyotiSa sivAya jaDamati ya. thAya mekSa varUpa ane tenA sAdhanAdi vastunA bedhane pAmavAthI ajJAna rUpI aMdhakArane viSe magna hInasava hoIne mekSanA anuyAyInI sadaza deDatA, sthAne sthAne khalanA pAmI dugarti mAM paDavAthI jenI mukita prayANanI gatine bhaMga thatAM punaH punaH saMtApa pAme che. . ajJAnAhimahAmantraM svAcchaMdyajvaralaDDannam / dhamorAmasudhAkulyAM zAstramAhumaharSayaH // 6 // zabdArtha-maharSie kahe che ke zAstra che te ajJAna rUpI sarpane mahAmaMtra che. svecchAcArI tAvane lAMghaNa rUpa che, ane dharma rUpI ArAmane viSe sudhAnuM jharaNuM che. 6 vivecana-jJAnAdi guNae karIne je gariSTha che evA RSio anuSTaya jJApaka zAstranA karanArA AcAryo, ajJAnarUpI sarpa zuddha zraddhAne nAza rUpa mUO utpanna karanAra tenAthI karela kuvAsanArUpI viSavegane utAravAne mATe pUrvokta zAstrane mahAmaMtra kahe che tathA svAcchagha eTale nija IcchAkArI paNuM te rUpI je javara tene nAza karavAne lAMghaNuM rUpa kahe che. dharma eTale nijasvabhAva ane mekSanA upayanuM sevavuM te ArAma bagIce. tene viSe amRtanuM jharaNuM nIkaLe che. zAtrAbhyAsathI paramapadaprApti. zAstro vArtA va zAstrajJaH sArA ! zAstrokadRg mahAyogI prApnoti paramaM padam // 7 // zabdArtha-zAkata AcAranA kartA, zAsanA jANanAra, zAstranA upadezaka, ane zAstra rUpI eka daSTi che jenI evA mahAyegI, parama pada prApta kare che. 7 vivecana-mumukSuo mATe je kartavya zAstramAM kahyuM che tene zAstrAnusAra karavAvALA syAdavAda dezakapaNudi lakSaNe karIne zAstrane jANe che. ane zAstranA arthone bhAgya purUSane upadeza kare che ane zAstra ekaja jenI daSTi che, evA mahA yogImokSanA upAya sevanAra-sarvekRSTa razmana prApta kare che. 7 Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 vyAkhyAna sAhitya saMgraha kutsitazAstranI pIchANa. AptopajJamanullakanyamadRSTeSTavirodhakam / tatvopadezakRtsA zAstrakApathaghaTTanam // 8 // Ata (satya vakatA) evA zrI jinendra bhagavAnanuM bAdijJAna oI paNa zAstrathI oLaMgAya tema nathI chatAM paNa je zAstra che. sukhanA virodha rUpa che ane tatvane upadeza karanAra tarIke vartI rahyuM che, te badhuM zAstra musmita (kharAba) mAne upadeza (ghaTTanA) karavAvALuM che ema jANavuM. 8 mithyA zAstrathI sAvacetI. aho sati jagatpUjye lokdvyvishuddhide| jJAnazAstre sudhIH kaH svamasacchAstreviDambayet // e|| Azcarya che ke -jagatumAM pUjya (pUjanane yogya) aihika pAralekika ema be lekanI zuddhinuM dAna karanAra jJAnazAstra vidyamAna che te ka uttama dhyAna karanA purUSa pitAnA AtmAne mithyA zAstrathI chetare ? arthAta koI paNa na chetare 9 rakSaNa mATe sAvacetI. bhanapRSTakaTigrIvAbuddhidRSTi tvadhomukham / / kaSTena likhitaM zAstraM yatnena paripAlayet // 10 // vAse, kaDa, Doka, buddhi ane najarane bhAMgIne heThuM mukha rAkhI je pustaka ( zAstra) kaNathI lakhyuM che, tenuM (surApurUSa) yatnathI paripAlana karavuM. 10 zAstra rakSaNa / tailAdrakSyaM jalAdrakSyaM rakSyaM zithilabandhanAt / mUrkhahaste na dAtavyamevaM vadati pustakam // 11 // (pustakanI) telathI rakSA karavI, pANIthI rakSA karavI, zithila ( zikhaLa vi. khaLa) evA bandhanathI rakSA karavI ane mUrkha manuSyanA hAthamAM na ApavuM ema pustaka pite kahe che. 11 jinavacanamAM zAMti. vasantatilakA. mohaM dhiyoM harati kApathamucchinani saMvegamuttamayati prazamaM tanoti / sUte'nurAgamadhikaM mudamAdadhAti jainaM vacaH zravaNataH kimuno vidhatte // 12 // Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricacheda suzAstra adhikAra buddhinA meha (ajJAna) ne haraNa kare che, kutsita mArgane ukheDI nAkhe che, cittane uttama banAve che, zAntine vistAre che(dharma kAryamAM ) adhika premane u. tpanna kare che ane Anandane dhAraNa kare che. ema jinaMdra bhagavAnanuM vacana zravaNa karavAthI zuM nathI karI zakAtuM ? arthAt sarva sukhane vistAra che. 12 janAjJArUpa cakSuhInanI sthiti rAvari. na devaM nAdevaM na gurumakalaMka na kuguruM, na dharma nAdharma na guNapariNaddhaM na viguNaM / na satyaM nAsatyaM na hitamahitaM nApi nipuNaM vilokaMte lokA jinavacanacakSurvirahitAH // 13 // - jinezvara bhagavAnanA vacanarUpI netrathI hIna evA loke devane ke adevane, niSkalaMka evA gurUne ke kutsita gurUne dhamane ke adharmane, guNavAnane ke guNahIna ne, satyane ke asatyane hitane ke ahitane ane vidvAnane (ke mUrkhane) joI - (jANI) zaktA nathI. 13 zAstranuM sarovara sAthe aikaya. zArdU ( 14-15). yatrAnekakathAnakadrakalitApAlI ca kAvyAvalI sopAnAni ca sargabandharacanA sarvopakAraH payaH / * zrIgehaM kamalAni dharmavidhayastatpuNyahasapriyaM zAstraM sphArasarovaraM tanubhRtAM niHzaGkapar3Apaham // 14 // jayAM aneka sthAnA mukharUpI vRkSothI vyAsa evI kAvya nI patirUpI pALa che ane sarganA bandhananI je racanArUpI pagathIyAM che, save upara upakAra karavArUpI jemAM pANI che, lakSmInA ghararUpI jyAM kamaLe che, ane jyAM aneka prakAranA dharmanA vidhi thaI rahyA che. evuM pavitra haMsa (suddha'ntaH karaNavALA mahAtmA o) ne priya manuSyanA zaMkA rahita pApa paMka (gArA) ne nAza karavAvALuM zAstra vizAla sarovara che. 14 jinavacananI durlabhatA. rAjyaM vAjivibhUtidantinivahaM pAdAtisadvikarma saGkalyArthadakalpapAdapalatA dhenurAkAmadA / Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. cintAmAtraviciMtitaprada itacintAmaNiH prApyate duH prApaM bhavavAridhau jinapateH sAhityakalpaM vacaH // 15 // jagamAM gheADA, vibhUti, ( aizvaya, ) ane danti ( hAthI )nA samUhavALu ane parAkramI jemAM pALAe che, evu rAjaya prApta karI zakAya chaeN, saMkalpa ( dhAryo) pramANe ane ApanAra kalpavRkSanI latA, kAma (icchA)nu dAna karanAra uttama kAmahudhA gAya, ane cintana mAtrathI cintata padArthone ApanAra eveA ci. ntAmaNi paNa ahiM prApta karI zakAya che, paraMtu sa'sArarUpI samudramAM jagatanuM hita karavAmAM samaya evuM vItarAga devanuM vacana prApta thavu' dru bha che. 15 kAvyazAstranI mahattA. anuSTupU. stokApi vandyate lokaiH kasyApi sukaveH kRtiH / kaleva hariNAGkasya sphurantI navarekhayA / / 16 / / 4 navIna evI rekhAthI prakAzamAna thatI (bIjanA ) candramAnI kaLA jema 1nhAya che, tema sundara evA kaI paNa kavinI gheADI kRti paNu lAkethI vantAya che ( eTale lekamAM praza'sApAtra thAya che.) 16 kAvya camatkAra. manahara. * zikSaka samAna sArI zikhAmaNanI denArI, vRddha tulya jemAM kahyA vividha vicAra che; . mitra tulya mAnavInA manamAM pramAda Ape, tarUNI satI sama susASaNu taiyAra che; Anada same dharo te AnaMda adhika Ape, duHkha same duHkhiyAne dilAsA denAra che; savitA pratApe mane kavitA teA kevI karU', adhara rahelA jana mananA AdhAra che. 17 AbhUSaNarUpa kAvya. hAthamAM dhare. te vIMTI pAMcIthI vizeSa zetre, kAne dharI teA amUlya kuMDala AkAra che; 14 madhyapataphAnya bhAga pahelA, Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda suzAstra-adhikAra. . mukhe dhare te te mukhavAsathI suvAsa Ape, kaMThe dhare te te hIrA motI taNe hAra che, magajamAM dhare te mugaTathI carasa bhe, gharamAM dharo te rUDA ghara zaNagAra che; savitA pratApe bane kavitA te kevI karuM, adhara rahelA jana manane AdhAra che. 18 krAvyano divya khorAka, bAlaka pIe te tene jJAna bala bahu vadhe, juvAna pIe te chaka utare juvAnIne; vRddha je pIe te tene hiMmata ne jora vadhe, upajAve aMtaramAM rasa le AnIne; satIo pIe te tene saMtane mAraga sUje, sudhA rasa sama nArI moTI ane nAnIne; sukavitA keIne na hoya avaguNu kArI, deSa na dekhAya jemAM jArIe nAdAnIne; 19 tyAjya kAvya kAraNa kavitAnuM je nIti para prIti vadhe, sarasa ke narasa te te para saMbhAlIe, je kavitA vAMcIne anItinI asara thAya evI kavitAne unDA pANImAM ukALIe; nIti ne anIti mizra bhAva jene bhAlIye te, bAvaLanA keyalAnI sAthe tene bALIe; bahena ke beTI pAse belI na zakAya bela, evI kavitAne te ukaraDe uchAlIe. 20 A pavitra kAvya ghaTanA. bALaka vAMce to tenI buddhimAM bigADa thAya, juvAna vAMce te te jarUra vahi jAya che, vRddha jana vAMce te te lAge tene viSa jevI, ghU ghU kahI je kavitA upara thuMkAya che; bhaginIo sAMbhaLatA bhArathI bhaya nahi, lAjavALA mANase te vAMcatAM lajAya che, koNa evI kavitAne kaheze je kavitA che, kavitA te ne sukhakAraka gaNAya che. 21 kAvya parIkSA. sukavinI kavitA te nItinuM poSaNa kare, piSaNakAraka jevuM mAnuM paya pAna che, meTA mANasane suNI manamAM mIThAza lAge, miSTatA bhareluM jevuM jagamAMmiSTAna che; kukavinI kavitA vAMcyAthI kALakera thAya, anIti bharelI jhAjhA jheranI samAna che; kahe dalapatarAma kadI nahi dhare kAna, naraka nivAsano denArI te nidAna che. 22 A pramANe zAkA ane kAvya parIkSA saMbaMdhe jaNAvatAM A adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya sagraha. paryuSaLavava-AdhiAra, C dhama ArAdhana mATe dareka divasa dareka ghaDI dareka paLa ane vipaLa upayeAgamAM levI joie, kemake A kSaNa bha'gura dehanA sa'badha kayAre chuTI jaze ane ceta narAmanI saphara kayAre zarU thaze te cAkkasa nathI, mATeja manuSya bhavanI dula bhatA prA sa thavA pachI AtmAnI nimaLatA ane mekSa prApti arthe dareka kSaNe Atma sAdha namAM tatpara rahevu joIe; paraMtu vyavahArika phromAM bhaMga na thavA sAthe Atmadvita sAdhI zakAya teTalA mATe divasanA amuka kALa dharmArAdhananA nirmANu karela che. vizeSa kriyAne mATe tiyie mukarara karI che. ane tethI adhikatara dharmArAdhana mATe paoNnI ceAjanA thai che, AvA paryAMnA rAjA ( parvAdhirAja pa`) zrI paryuM. SaNu pa ane temAM karavAnA katavya samajAvavAne A zrI paryuSaNu pa--adhi kAranA AraMbha karavAmAM Ave che. 486 cAya paryuSaNa eTale zu? paryuSaNa eTale sthiratA. mananI AtmAne viSe vilayatA thavAthI je sthiratA prApta thAya che teneja paryuMSaNa kahevAmAM Avela che. eTale manaHzAnti, AtmasthiratA te paryuM vaNuA. paryuSaNa parvanI pravRtti thavAnuM kAraNa, paryuSaNa patra'nI pravRtti e eka jAtanuM sa'melana che, Adhunika samayamAM jema dharma kArya mATe zreyasAdhaka adhikArI varga, thIesesTiA vagere samudAyavALA, amuka divasAe ekaThA maLIne dharma dhyAnane, temana paMthanA rivAja anusAra sAdhya kare che, tevija rIte prAcIna kALamAM dhama yAna karavAnA rivAjane laIne varSamAM AThe divasa paNu manaH zAMti ane AnasthiratAnI saMprApti mATe ekaThA maLIne dharmadhyAnAdi sAtha karavAmAM AvatAM hatAM; eja pravRtti paryeSaNuparva tarIke adyApi 5yata mAjIda che. anAdi kALathI te pravRtti cAlu raheze. dareka mANuse aniza AtmasthiratA dhAraNa karavI joie; AtmasthiratA na rahetI hAya to te prApta karavA mATe prakhala purUSAtha karavA joie. je aharniza pramaLa purUSArtha dvArA AsthiratA prApta karavA prayAsa karI rahyA che, tene te sadaiva paryuSaNu paMja che; paraMtu evA adhikArIe te jagamAM anAdi kALathI bahuja alpa jovAmAM Ave che, sAmAnya buddhi jIvA haMmezAM AmasthiratA rAkhI zaktA * heralDa sane 1913 agaSTa-sapTembara, lakhanAra gokaladAsa nAnajIbhAI Ta phArA. Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda paryuM paNuM parva adhikAra. 487 na nathI eTalu ja nahIM paNa tene mATe prayAsa paNa karI zaktA nathI; evAone A khuM varSa na ane tA dareka mahinAmAM cha paramA e pakSe maLIne bAra divasa te manaH zAMti ane AtmasthiratA mATe prayAsa karavA joie; paraMtu te paNa ghaNA sAdhyu karI zakatA nathI, temane mATe daza divasa che. tepaNu na karI zake temane mATe AThama ane cAiza khanne pakSe maLI dareka mAsamAM cAra dvivasa tA AtmaciratA meLavavAnA prayAsamAM gALavA joie. paraMtu ghaNA evA bIjA jIvA che ke trIsa DhisamAM cAra divasa paNu AtmadhyAna dvArA AtmatriratA prApta karI zakatA nathI,temane mATe mahana AtmavettA zrI tIrthaM'kara bhagavAnanA kalyANukanA divaseA nakkI karAyelA che ke te maha!na purUSonI jaya'tInA divase teezrInI masthiratAnI vAtonu zravaNa karI te pramANe anate prayAsa kare, paraMtu AvA amuka divaseAmAM paNa ghaNuMA samudAya sa'pUrNa bhAga laI zakI nathI. AmasthiratA te zI rIte kara vI te mAjIpara rahyuM paNu seMkaDe nANuM TakAne te AdhyAnanI pazu kha khara heAtI nathI. jyAM AtmadhyAnanI kucInuM abhAna che, tyAM manaHzAti ane AtmasthiratA rUpa paryuSaNAnI te AzAja zI rIte rAkhavI. A badhu dhyAnamAM rAkhIne jo pharajIAta rIte amuka divase AtmadhyAna dvArA AtmasthiratA mATe nakkI karavAmAM na Ave teA akhila vizva AtmajJAnanI vimukha banI jAya ane sa* tra azAMti ane asthiratAnu ja sAmrAjya pravartamAna thAya, Avu na ane ane jagatmAM manaHzAMti ane AtmasthiratA ca lu rahe e dhyAnamAM rAkhIne prAcI na mahapurUSoe pharajIAta rIte varSomAM ATha divasa te AtmadhyAna dvArA, zAMti ane AtmasthiratA meLavavI joie evA niNu ya karIne sava AtmasthiratA ArAdhakA--caturvidha saMghane mATe paryuOSaNu panI pravRtti karI che-eTale ke kAMI nahiM te vamAM AThe dvivasa te Atmannati icchaka vage avazya dhyAnAdika dhArmika kriyAe sAmAyika, pratikramaNu, pUjana, vrata, upavAsa, pratyAkhyAna vagere karavAM joIe. e karavAnA hetu kRta AtmasthitA-paSaNAja che. sAmAyikamAM teA pratyakSa rIte samabhAvamAM AvavuM ja joie. pratikramaNamAM pazu AtmAbhimukha pagalAM bharavAMja joIe. pUjanamAM paNa sAMDha dvArA manaHzAMti prApta karI AtmadhyAna karavu. joie. upavAsAtinA pratyAkhyAnAnA hetu te spaSTa che ke ethI zarIra sthira thatAM mana:zAMti sAMpaDe che, upavAsAdinA hetu mukhya te evA che ke AtmasthiratA prApta karavA mATe eTale purUSArtha karavA ke khAvu paNa nahIM, pIvuM paNa nahiM, khelavu pa Nu na ui, paraMtu kaivala AtmadhyAna dvArA AtmasthiratAnI prApti karavI. AvI rIte jo pratyAkhyAnA thAya te te vizeSa saphaLatA vALAM gaNI zakAya. adhapara parAe leAleleAla te mithyA matie eTale AtmajJAna vimukhA kuTe che. aMdhapara parAe manaH Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. karanAre paNa vakhate, koI paNa vakhate nathI karatA temanA karatAM ThIka lAbha meLavatA jaNAya che. zarUAtamAM dekhAdekhIe anukaraNa karatAM zIkhe pachI te sAdhakane svataH vicAranuM kuraNa thaze ane sudharaze. jeo dekhAdekhImAMthI saya rastA upara Ave che temanI te balIhArI che. jagane ghaNe bhAga te AkhI jIMdagI dekhAdekhImAMja pUrNa kare che, eTale ke kevaLa aMdha paraMparAe gADuM calAve che ke ThIka che paryuSaNa para AvyAM che mATe lekanI dekhAdekhIe niyama pramANe pratikramAdi karavAM ane ekAda be upavAsa karI nAMkhavA, vaLI ekAda vakhata sAkaranI leNI karavI ane bahu te ekAda pUjA bhaNAvavI eTale basa paryuSaNa parvanI samApti thaI, paryuSaNa parvane hetu pUrNa thaye. jo ke AvI pravRtti paNa keTalIka vakhata lAbhadAyaka thAya chetathA teo te rastethI paNa paraMparAe keTalI dharmapravRttinA puNya pratApathIja AgaLa vadhI zakaze e vAta sAcI che. jIdagIne bharaso nahi hovAthI parama zAntine ApanArI AtmajJAnIonI vANIne tarata grahaNa karavI 5 temAM pramAda kare nahi joIe. keTalAkanI mAnyatA evI che ke AgaLa upara samajAze. ekaDA pachI bagaDe hAya, A vAta sAcI che paNa tethI vilaMba te kare nahi joIe. gattama jevA mahApuruSane paNa zrI vItarAmadeva mahAvIrane upadeza devAnI jarUra jaNAtAM zrI uttarAdhyayanamAM pharamAvyuM che ke, "kusagge jai osa biMdue thovaM ciTThai laMbamANae / evaM maNDaNAya jIviyaM samayaM goyama mA pamAyae" // darbhane agre jema jalabiMdu alapakALa rahI khasI paDe che, tema manuSyanuM A cukhya asthira che mATe he gautama (AtmajJAna meLavavAmAM kSaNa paNa pramAda kare nahi. matalaba ke apramatta thavuM, athaoNt AtmadhyAnanI suratA tuTavA devI ja nahi. bhAvArtha e che ke AtmadhyAna dvArA vagara vilaMbe AtmasthiratA prApta karavI paraMtu aMdha paraMparAe cAlavuM nahi. jagatane ghaNe bhAga aMdhaparaMparAe eTale ke svAzraye nahi kiMtu parAye cAlate joIne bhagavAna sUtrakArane paNa zrI sUtrakRtAMga-sUyaDAMgajImAM UpadezavuM paDayuM che ke - aMdho aMdhapahaM Nito dUra maddhAlu gacchai / Avajje upahaM jaMtuM aDavA paMthANugAmiNa // jema keI aMdha bIjA adhone dUra laI jAya te paNa te aMdha unmArge paDe athata anya mArge jAya paNa vAMchita sthaLe na jAya eTale ke te ane bIjA Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda paryuSaNa parva adhikAra 489 avaLe mArge jAya tema AtmajJAna rahita kriyA karanAra ajJAnIono te aMdhaparaMparA mArga che. te muktine anukULa thAya nahi. | bhAvArtha e che ke kAMI nahIM te varSamAM ATha divasamAM avazya AtmathiratA prApta karavA mATe prayAsa karavA joIe. A hetu lakSamAM rAkhIne ja paryuSaNa parvanI pravRtti anAdi kALathI cAlI Ave che ane anaMta kAla sudhI digvijaya sAthe cAlaze. ATha divasanI AtmasthiratA mATe ja samudAya ekaThA thaI, savAramAM pratika maNu, sAmAyika, pUjana kare, paThana pAThana kare karAve, gAya, AnaMdamAM nAce, nUtana vastrAbhUSaNa dhAraNa kare, AtmadhyAna dhare, gAvuM, nAcavuM, pUjavuM, bhaNavuM vagere A tmadhyAnanAM aMgabhUta che. kAraNa ke gAvA vagerethI prema utpanna thAya che, prema utpanna thayethI AtmadhyAna thaI zake che ane AtmadhyAna dvArA AtmasthiratA saMprApta thAya che. AtmasthiratAnI prApti eja paryuSaNa javuM. paryuSaNa parva kahevAnuM kAraNu-parva eTale utsava ke AnaMdane A khAsa divasa, ATha divase paNa UtsAhapUrvaka, AnaMdapUrvaka, sthiratA pUrvaka, ujava vAnA heI temane mahAna parva tarIke gaNavAmAM Ave che. e ATha divase zrAvaNa vadi 12 thI bhAdrapada sudi 4-5 sudhI mukarara karelA che. * paryuSaNa parva mATe zrAvaNa bhAdrapada mAsa pasaMda karavAne hetu - prAcIna kALathI AtmasthiratA-payuMSaNa-mATe eTale AtmasthiratA karavA sArU tathA agAu tevA AtmasthiratAvaMta thaI gayA temanI yAdagiri sArU, ekaThA maLI ne paramAnaMdamAM paryuSaNa parva ujavavA mATe zrAvaNa vadi 12 thI bhAdrapada sudi 4-5 sudhInA divase nakkI karAyela che. e divase nakkI karavAmAM paNa mahAna rahasva raheluM che. e niyama che ke A masthiratA saMpra pta karavA mATe dezakAla upara khAsa lakSa ApavuM joIe. deza mATe bharatakSe utama sAdhana che ane temAM paNa siddhakSetra samIpavatI saurASTra eTale kAThiyAvADa utkRSTa deza che. kAla upara daSTi ka. ratAM spaSTa samajAya che ke ziAlAnI tu sArI che paNa temAM anahada ThaMDI paDavAne lIdhe manuSyamana AtmadhyAnamAM sthira nahi thatAM, te manemaya cakranuM thaDI tarapha kheMcANa thaze eTale ke ThaMDI che te paNa AmadhyAnanI sarvotkRSTa sAdhanAmAM keTalIka vakhata aMtarAyabhUta thavA saMbhava rahe che. unALAmAM ati uSNatAne lIdhe lehI u. kaLavAthI savAbhAvika rIte cittamAM vyagratA rahyA kare ane tethI paNa bAta madhyAnamAM mananI vilayatA thaI zakavI durlabha che. je zIta ane uSNakAla nA samabhAvamAM kAla hoya te te egya gaNAya. ASADha mahinAthI e mAsuM bese che tyArathI jagatamAM zAMti thAya che, ThaMDI ane uSNutAnuM sama pramANuthavAthI mana paNa zAMta thAya che. A Rtune Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 490 vyAkhyAna sAhitya sagraha. 14 ati lAbha levA mATe munirAjo ane mahAtmA purUSa te cAturmAMsa-aSADha zuddhi 1pathI AtmadhyAna dharavA eka sthaLe macyA rahe che. paraMtu gRhasthA ke jeonI upara petAnA bAhubale kamAi peAtAnA kuTuMbanuM poSaNa karavAnu` tathA dezanuM kalyANa karavAnuM jokhama raheluM che. tee ceAmAsAnA cAre mAsa kAyama rIte AtmadhyAna dharI zake nahIM mATe tevAe sArU cAmAsAnI lagabhaga aradhI meAsama jatAM eTale zrAvaNu bhAdrapada mAsanI saMdhimAM-taddana samazItachyu meAsamanA divase nakkI karelA che. A divaseA evA che ke vakhate gRhasthAne ghaNu kAma hetu nathI. eTale ke lagabhaga navarI meAsama jevu' hAya che. A mAsamanA melapANI sArAM joi leAkeAnAM citta vyavahAraSTie paNa sthira DAya che, udyAsamaya hoya che. pu` varasAda pANIthI cacela satASane pariNAme te be paisA kharcavAmAM paN chuTa lai zake che. e upa zaMtu A samaye vatAvara3 paNu svaccha haiAya che, havA niregI hoya che. AvAM kArazene lIdhe te vakhate bAhyAbhyatara mananI sthiratA svAbhAvika hAya che, ane temAM Avu* satsa`gADhi nimitta dvArA AtmadhyAna karavAmAM Ave te pachI mana:zAMtinI apUrvatA mAlUma paDe ane AtmasthiratA saMprApta thAya emAM navAi nathI, eve hetu lakSamAM rAkhIne ja zrAvaNa-bhAdrapada mAsanI sadhimAM paryuSaNuM parva ujavavA mATe prAcInakALathI niNaeNya karAyelA che. jIe cega sAdhaka purUSa ati uSNu tema-ati zItakAlamAM joie tevA yoga sAdhI zakatA nathI, paNa samazISNumAM ja sAdhI zake che. AtmasthiratA-paSaNu-e paNa cegaja che, te AtmasthiratA ke je yAganu phUla ke pariNAma che te teA samazIteSNumAM sAdhya karavu joIe. temAM navAi nathI. mATe ja dezakALa dhyAnamAM rAkhIne paNu mATe zrAvaNu-sAdrapada mA sanI sadhi pasa karelI che. sAdhu ane payuSaNa kalpa. zrI kalpasUtra tathA sthAnAMgakrine viSe sAdhunA mukhya daza kalpa eTale AcAra kahyA che, te paikI dazamuM paryuSaNa kalpa kaheluM che, jume zrI sthAnAMga sUtramAM " vakhosathaLA che " paryuSaNu kalpa (ThANeA dazamA) kahela che, temAM paryuSaNunA atha sthiratA batAvye che. eka sthaLe sthira thavuM te paryuSaNa kalpa. sAdhu lekAe caturmAsamAM eka sthaLe sthira rahI AtmasthiratA sAdhavI te sAdhune paryuSaNukalpa che. AtmasAdhaka sAdhu munirAje cAturmAMsa rUpa paryuSaNumAM pUrNa rIte AtmasAdhana dvArA AtmasthiratAnA prayAsa kare che te eTale sudhI ke e sthaLa cheADIne khIje gAma teo khAsa upasa sivAya jatAja nathI. tenI IcchA anyatrAma javAnI cAya tA temane mATe adhikAra paratve zAkArAe nA pADelI che. ATha divasamAM sAdhu munirAje paNa zrAvakane pUrNa madadarUpa thai paDe che. Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda paryuSaNa parva-adhikAra.. paryuSaNa parva ane zrAvako. ATha divasanuM paryuSaNa parva zrAvakoe parama zAntimAM vyatIta karavuM joIe. prAcInakALathI A parvamAM zrAvake vrata pratyAkhyAna kare che. dAna, ziyala, tapa ane bhAvanA bhAve che tathA sAdhu munirAjenI vaiyAvacca kare che, eTaluM ja nahi tapasvI zrAvakenuM paNu pUrNa bhAvathI vaiyAvacca kare che, A badhuM bhrAtRbhakti vadhAravAnuM khAsa sAdhana che. jagatamAM bhAIcAre thAya te ja dezonnati thaI zake che. paryuSaNa parvamAM zI rIte vartavuM joIe? AtmasthiratA prApta karavA mATe akhila vizva tarapha AtmabhAva rAkhave, saghaLA jIva, bhUta, prANa, satva tarapha abheda daSTi rAkhavI, dareka tarapha pUrNa premanI najare javuM. evI bhAvanA rAkhavI ke akhila vizvamAM saghaLe AtmasvarUpa ja che mATe kenI tarapha rAgadveSa kare, saghaLe mArAMja rUpa che. mAre, Izvarano ane akhila vizvanA prANIone abheda che. keI bhinna nathI ja, ema jANuM dareka prati prema rAkha. manamAM AnaMdamaya rahevuM. jhAjhuM belavuM nahi, paNa AtmadhyAnaja karavuM. AtmadhyAnanI anukULatA mATe thoDuM khAvuM, upavAsa karavA, pratyAkhyAna (niyama) karavA ane baMne vakhate pratikramaNa (AsanajayAdi mATe ? karavAM. jinadevadarzana pUjana karavAM. munirAje prati Izvara tulya gurUbhakita ane dharmabaMdhu tarapha bhrAtRbhAva rAkhIne akhila vizva tarapha AtmabhAva nAkhI vartavuM. TaMkAmAM kahIe to paryuSaNa parvanA ArAdhake paramazAMti pUrvaka dareka bhUta tarapha AtmabhAva rAkhIne vartavuM ane AtmadhyAnane dera tUTavA devo nahIM dere na tUTe teTalA mATe tene madada karanArA sAmAyika pratikamaNudi bAvazyaka kriyAo avazya karavI joIe. jene na AvaDatI hoya teNe samabhAvathI bIjA pAsethI zrama vaNa karI te pramANe vartana karavuM joIe. uttama adhikArIe aMtarmukha upayoga na bhUlavo joIe ane sAdhAraNa adhikArIe aMtarmukha upayoga karavA satata purUSArtha karavo joIe. TuMkamAM kahIe te AtmAbhimukhavRtti rAkhIne vartavuM e zramaNe ane zravaNapAsakenuM paryuSaNa parvamAM prathama ane mukhya kartavya che. arthAta paryuSaNa parvamAM kevaLa AtmAbhimukha vRtti rAkhIne vartavuM joIe. paryuSaNa parvanA lAbha. A parvathI manuSyamAM adhInatane guNa prApta thAya che juvAni amAvAthI manamAM dInatA sAthe aMtaHkaraNamAM nirmaLatA Ave che. jinAlaye dvArA saMdaryanuM bhAna thatAM prema prakaTa thAya che. nitya pratye sAmAyikAdikathI Asana jya thavAM mApujaya, maneja karI zakAya che, abheda bhAvanA bhAvatAM akhila vizvamAM jJAnamaya AtmasvarUpane sAkSAtkAra thAya che. te uparAMta zrI kalapasUtrAdika dvArA mahAvIradi Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 42 vyAkhyAna sAhitya saMgraha mahApurUSanA jIvanacaritranuM zravaNa thatAM zI rIte vartana karavAthI mokSanI prApti thaI zake che. te paNa samajI zakAya che. paryuSaNa parvamAM sAMvatsarika pratikramaNa. pratikramaNamAM prati eTale sApa ane kamaNa eTale pagalAM bharavAM AtmA sAme ke AtmAbhimukha pagalAM bharavAM te pratikramaNa. prati eTale ulaTAM ane kramaNa eTale pagalAM bharavAM at bahiskRtithI ulaTA eTale aMta? mukha pagalAM bharavAM ke aMtardaSTi rAkhavA mATe purUSa the ki ve te pratikamaNuM, pratine artha sAme (thavuM) letAM AtmAvimukha vRttinI sAme thaI ke teno parAjya karIne AtmAbhimukha pagalAM bharavAM eja bhAvArtha thaI zake che. jeo AkhA varSamAM eka aThavADIAnA savAra sAMja maLI be pahora AtmAbhimukha vRtti na rAkhI zakatA hoya tevA adhi. kArIe varSamAM eka divasane sAMjane eka samaya te atrazya pratikramaNa eTale AtmAbhimukha vRtti rAkhavA prayAsa karavA sArU pratikramaNa karavuM joIe. AmAbhimukha vRttine varSa varSa prati ekaja vakhatane pravAsa hoI Ane sAMvatsarIka pratikamaNa kahevAmAM Ave che. A pratikramaNa vakhate hamezAM je pratikramaNa kare che teo tathA bIlakula jeo nathI karatA teo tamAma maLIne AtamajJAnanA prakA - zaka paramazAMta zrI sadagurUnI sAkSIe AkhA varSanA pApane pazcAttApa karIne have pachI tevAM apakRtye nahi karavA manamA nirNaya karavAmAM Ave che. AkhA varSamAM jagadabhimapravatti rAkhavAthI je kalapanAmaya sRSTine anubhava thayo hoya te rUpa je pApa lAgyAM heya te AtmAbhimukhavRtti dvArA vilaya karIne have pachI jagAbhimukha vRtti nahiM karatAM banatAM sudhI AtmAbhimukhavRtti rAkhavAne daDha nizcaya ka. ravAmAM Ave che eja sAMvatsarika pratikamaNano hetu che ane te sarvamAnya che. jagadabhimukhavRttine rekarI vilaya karI ane AtmAbhimukhavRttine Adara kare te pratikramaNa. zrI thAnAMga sUtramAM paNa AzravadvArA ke jagadabhimukhavRttine rokavI te pratikramaNa kaheluM che juo " paMthe daLe" pratikramaNa paMcavidha kIdheluM che. "mAsavAra pariNAma AzradvArabahirvatti-kavA rUpa pratikamaNa mirajhA parivA." mithyAtva--deha buddhi pratikramaNa karavuM, sAtha vahivAne kaSAyane pratikamAM, dine mana, vacana ane kAyayezane pratikramavAM, mAvaDizamane bhAvapratikamaNa karavuM. upara pramANe ane zramaNopAsakAe sAMvatsarika pratikramaNa pharajIAta karavAnuM hoI, te pratikamaNa avazya para abhAva pUrvaka karavuM ane sarva jI.. ne zuddhAMtaHkaraNa pUrvaka gadagada kaMThe thaI khamAvIne sarvatra abhedabhAvane bhAvIne ni. jasvarUpamAM lIna thaI javuM eja sAMvatsarika pratikramaNane hetu che. Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuM paN pa adhikAra. paryuSaNa parvanI bhinnatA uparathI udbhavatA vicAre. jainamAM mukhya digaMbara ane zvetAMbara evA be varga paikI digabarA ane zvetAMbarAnA paryuSaNe sAthe nahi thatAM AgaLa pAchaLa-thAya che paNa teja RtumAM thA ya che. zvetAMbarAmAM derAsara vALA zvetAMbarA ane sthAnakavAsI Dhaka zvetAMbarAne cAya, pAMcamanA taphAvata paDe che. tapagaccha zvetAMbarAmAM ( derAsaravALAmAM ) paNa a calika pAyarAda, tapaccha, kharatara gaccha vageremAM ceAtha pAMcama vogerenI A jAja takarAra jovAmAM Ave che (digaMbara zvetAMbarAnI paryuSAddhi mATenI tayA zvetAMbarAnI aMdara aMdara ceAtha pAMcama vagerInI nakAmI takarArA cAlvAja kare che. A takazarAnA vAdathI aMta AvavA ja nathI. jue paramapUjjatama zrI Ana ghanajI mahArAja paNu AvI nakAmI paNa pAyamAla karanArI takarArA karanArA prati dayAbhAvathI upadeze che. ke vastu vicAre vAda dharamaparAre 5:2 na paDeAMce keAya" atre sujJAe vicAravuM joie ke amasthiratA thAya tyAreja paryuSaNa jAgruvuM, bhale ceAtha hoya vA pAMcama hAya tethI zuM!!! paNa AtmasthiratA thavI joIe. AtmasthitAthI mukti che paNa ceAtha pAMcamartha ja khAsa mukita thAya che evuM kazu' nathI. maDalanA mANase ekaThA thaI bhale peAtAnI mukararatA pramANe keTala ka ceAthe pratikramaNa kare, pAMcame bhale kare, ke pa Mdara divasa AgaLa pAchaLa bhale kare, paNa game te upAye Atmasji ratA thavI joie, pratikramaNa karavAthI AtmasthiratA thAya che ke kema e levAnuM che keTaleka sthaLe te ceAtha pAMcamanA vA vevAdyane takakAranuM rUpa ApIne paryuSaNu pa ne azAMtimaya banAvI de che, keTaleka sthaLe te AtmasthiratA meLavavAne samaye eTale pa SaNapa mAM AkhA varSanI nAta jAtanI, derAsaranI ke upAzrayAdinI takarArA, pratikramaNu karavAnA sthAnamAM jADera rIte ukheLIne nakAmI ceAvaTa karavAmAM Ave che ane temAMthI chevaTe kejIA paN thayA vagara bhAgye ja rahevA pAme evuM svarUpa 5kaDAya che. jo ke vyavahAra sAcA che paNa te paryuSaNamAM ukheLavAneA no. paryuSaNumAM te dareka jIve ne khamAvIne paramazAMta manI bhAbhimukha upayAga rAkhavA zIkhavu' joie. jo e pramANe rAdveSanA mULabhUta takarArA tajI daIne kevaLa AbhAbhimukha vRtti rAkhIne zrI vItarAga deve peAtAnA aneka mArgamAM prarUpela zrI 5yuSaNa parvonuM parama prema pUrvIka ujavaNu karavAmAM Ave te ja paryu Sa panI saphaLatA thai anubhavAze. khAkI takarAre mATe te AkhuM varSa taiyAraja che ne!!! pariccheda. rU ceAtha pAMcama ke bIjA vArSIka jhagaDA tajIne zAMta citte AtmAbhimukha vRtti rAkhI vartavuM. ceAtha ane pAMcama bhinna thaze te be divasa dhama dhyAnanuM vAtAvaraNu pravaze vaLI paMdara divasa pachI paryuSaNa thaze te e paNa eka zubha-mAMgalika dvivasa tarIke gaNAze. e divasa dharmadhyAnanA hAi sRSTinA sAMDha mAM vRddhi karanArA Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. paNa thaze. mATe e nakAmI takarAre ke I paNa rIte Atmahita karanArI to nathI ja. bhale the, pAMcame ke paMdara divasa pachI kare paNa AtmasthiratA thaze te ja temane paryuSaNa parvanuM phaLa saMgrAma sArA pramANamAM thayuM jANavuM. chevaTa bodha. A viSayamAM ghaNu samajavAnuM che tathA kahevAnuM che tene sAra saMkSepamAM sa. majAvyo che. AvuM sarva parvAdhirAja mAMgalika 5 varSamAM eka ja vakhata Ave che. mATe te saMpUrNa bhAvathI ujavavuM, dhArmika kriyAo utsAha pUrvaka karavI ane bhAI. cAra vadhe, abheda daSTi thAya, satata AtmAbhimukha upayoga rahyA kare tema vartana calAvavuM. zrI vItarAgane abheda mArga AtmajJAnamaya che paNa A kAMI bhaphAkIyA 5tha nathI. | sarvenI abhedaSTi thaI. zrI vItarAgadeve bhAkhelA abheda mArga dvArA samAvi mAga pAmIne parama zAntimAM sakala vizva virAmo eja IcchA tya ApramANe paSaNa parvanuM gaurava ane temAM AcaravA gya kartavya darzAvatAM A adhikAra sapUrNa karavAmAM Ave che. dravya zauca-adhikAra. eodes parAdhanamAM thatI tapa kriyAthI AMtarazuddhi thAya che. paraMtu AtmAnI ni. maLatA mATe bAhya zuddhinI paNa teTalI ja jarUra che. kemake bAhA vAtAvaraNa ane rajakaNenI asara Atmazuddhi upara asara karI zake che. mATe ja kahyuM che ke je yunara kala aaH arthAta hamezAM zuddhimAM prayatnavALA rahevuM joIe. ATalA mATe bAhyazuddhi (zarIra zuddhi) nA lakSaNa darzAvavA A dravya zaica-adhikArane AraMbha karavAmAM Ave che. snAna kayAM na karavuM. anuSTup. kUpe syAdadhamaM snAnaM nadyAM caivatu madhyamam / vApyAntu varjayetsnAnaM taDAge naiva kArayet // 1 // kuvAmAM snAna karavuM te adhama, nadImAM madhyama, vApI (vAva) mAM tajI devA cigya ane taLAvamAM te snAna karavAnI taddana manA che. * 1 thI 3 purANa Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda dravya zAca adhikAra. snAna mATe anukULa sthaLa gRhe caivottamaM snAnaM vastrapUtena vAriNA / tasmAcaM pANDavazreSTha gRhe snAnaM samAcara // 2 // 45 vajrathI gALelA pANI vaDe ghara AgaLa je snAna karavuM' te uttama che, mATe ke dhamarAjA, tuM ghera snAna kara. 2 snAnamAM rAkhavI joitI saMbhALa. pIDyate jantavo yena jaLamadhye vyavasthitAH snAnena tena kiM pArtha puNyaM pApaM samaM bhavet // 3 // he dhamarAja, je snAna karavAthI jaLamAM rahelA jantu pIDAya che, te snAna karavAthI zuM phaLa? kemake temAM puNya ane pApa banne sarakhAM thAya che. 3 snAna kayAre ane kAM na karavu? . na snAnamAcaretkto nAturo na mahAnizi / na vastraiH sahanAjasraM nAvijJAte jalAzaye ||4|| lAjana karyAM bAda, rAgI avasthAmAM madhya rAtrine samaye, tamAma vase pahe. rIne vAramavAra eTale dIvasamAM anekavAra, ane ajANyA jaLAzayamAM (vAva-kuvA taLAva-nadI ) vageremAM snAna karavuM nahIM, 4 - sparzAspazanA DhASa kAM nathI. devayAtrAvivAheSu sambhrame rAjadarzane / saGgrAme mArgeca spRSTAspRSTi duSyati ||5|| devayAtrA, varagheADA, meLA vageremAM vivAhamAM, utAvaLanA samayamAM, rAjada - namAM, sabhA vageremAM. laDAImAM, bajAranA mArgomAM, spaoNMsparzanA doSa nathI, pa gaLela pANI vAparavAnI AjJA jaLena vastrapUtena yaH snApayati mAdhavam / * sarvapApavinirmukto viSNunA saha modate // 7 // vasathI gALelA jaLavaDe je purUSa mAdhavane snAna karAve che, te tamAma pApathI rahita thaIne ( viSNuleAkamAM ) viSNunI sAthe AnaMda pAme che. 7% nAradIya purANuM. Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya aMgraha. bhAvazauca-adhikAra * ++ AgaLa joyu tema bAhyazuddhi kRttikA tathA pANI ADhithI thAya che ane sujJAna, saghana, ane saccAritra vagere sAdhanAthI antaranI zuddhi thAya che. A pramANe banne prakAre zuddhinI AvazyakatA che chatAM keTalAMka TuMka STivALA manuSyA bIjI Anta zuddhi upara lakSya ApatA nathI ane prathamanI jala vagerethI thatI zarIra zuddhimAM vadhAre magna rahe che ane tethIja potAnA AtmAne zuddha thayele mAne che tevA lekenI ekapakSI pravRttine sudhAravA bAhyazuddhinuM kAraNa pANI che e vAta niti vAdya hAvA chatAM jo tenu khaMDana karavAmAM niDhu Ave te zamakramAdithI thatI Antara zuddhi tarapha manuSyanu lakSyabindu kheMcAze narhiM tema dhArI kAvya kAra mahAzaye pANIthI thatI zuddhinA khaMDana pu :sara bhAvathI thatI zuddhine A adhikAramAM prazaMsanIya gaNeluM che, brahmacAri tathA sAMsArathI virakata evA mahatmAAne khAsa hitakara che tema jANI bhAvanAca-adhikArane atre AraMbha karavAmAM Ave che. nimaLa jJAnathI zuddhi vasantatihA-( 1-22 ) pa saMsArasAgaramapAramatItya pUtaM mokSaM yadi vrajitumicchata muktabAdham / tajjJAnavAriNi vidhUtamale mannuSyAH snAnaM kurudhvamamahAya jalAbhiSekam // 1 // huM manuSya ! apAra evA saMsArarUpI samudrane tarIne pIDA rahita pavitra evA meAkSa ( mukita )ne jo tame pAmavA Icchata hai' te pANIthI snAna ( nhAvA ) / tyAga karIne nirmaLa jJAnarUpI pANImAM snAna karI arthAt jJAna prApta karavAmAM prayatna karI. 16 samyakatvajJAnAbhiSekanI AvazyakatA. tIrtheSu zudhyati jalaiH zatazo'pi dhautaM nAntargataM vividhapApamalAvaliptam / cittaM vicintya manaseti vizuddhabodhAH samyaktvapUtasalilaiH kurutAbhiSekam ||2|| tInAM pANIthI seMkaDo vakhata dhAvAmAM na Ave tepaNa vividha prakAranA pApanA maLathI lipAyela antanu citta zuddha thatuM nathI. A pramANe manathI A bhAvazAca adhikAra vItarAgI evA mahAtmAone mATe vizeSe karIna che. -1 thI 22 subhASita ratnasa dAha. Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda bhAva zaica-adhikAra.. 497 vicAra karIne he zuddha jJAnavALA purUSa! tame samakatva jJAnarUpI pANIthI abhiSeka (snAna) kare. 2 cAritrAbhiSekathI vizeSa zuddhi tIrthAbhiSekakaraNAbhiratasya bAhyo nazyatyayaM sakaladehamalo narasya / nAntargataM kalilamityavadhArye santazcAritravAriNi nimajjata zuddhihetoH // 3 // tIrthanA pANImAM snAna karanAra manuSyane bahArane A samagra dehane mala nAza pAme che. paraMtu andara rahela (cittane) mala nAza pAmate nathI, emanazcaya karI le sajajane ! pavitra vAritrarUpI pANImAM zuddhi (pavitratA) thavAnA kAraNathI tame nimajajana (snAna) kare. 3 " jInavacanAmRta snAna zuddhi. sajjJAnadarzanacaritrajalaM kSamomi kujJAnadarzanacaritramalAvamuktam / yatsarvakarmamalamujinavAkyatIrthe snAnaM vidadhvamihanAsti jalena zuddhiH // 4 // (he manuSya!) sata (satya) evAM jJAna, dazana, ane cAritra rUpI jemAM pANI che, je kSamA rUpI dami (lahera)vALuM ane je (kutsita) evA jJAna, (kajJAna) kudarzana ane kucatrirUpI malethI rahita che, evA sarva karmanA malane nAza karanAra zrI jina bhagavAnanA vacana rUpI tIrthamAM tame nAna kare. kAraNake ahiM pAthI antara zuddhi thatI nathI. 4 pANInI prakRti mATe zaMkA. tIrtheSu cetkSayamupaiti samastapApaM snAnena tiSThati kathaM puruSasya puNyam / naikasya gandhamalayodhurtayoH zarIraM dRSTvA sthitiH salilazuddhividhau samAne // 5 / / tIrthomAM snAna karavAthI je sasta pApa nAza pAmatuM hoya te purUSanuM puNya kema TakI zake? eTale je pANIne savabhAva sugaMdhI temaja durgadhI ane padArthane dhoI nAkhe che. te pachI te kAM nAna karanArAnA puNya tathA pApanuM paNa temaja thavuM joIe. 5, - kevaLa snAnathI zuddhi nathI. tIrthAbhiSekavazataH sugati jamatyAM puNyavinApi yadi yAnti narAstadataH / nAnAvidhodakasamudbhavajantuvargA bAlatvacArumaraNAnna kathaM vrajanti // 6 // pRthvImAM puNyakarmo vinA paNa je manuSya tIrthomAM snAna karavAthI zubha gatine pAmatA hoya, te nAnA prakAranA pANImAM utpanna thayela jatuonA samUhe Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. bAlakapaNAthI mAMDI chevaTa maraNa paryanta temAM rahe che, teo zA vAste zubha gatine pAmatAM nathI ? 6 tenuM kAraNa zuM? yacchukrazoNitasamutthamaniSTagandhaM nAnAvidhaM kRmikulAkulitaM samantAt / vyAdhyAdidoSapala samavinindanIyaM tadvAritaH kamiharcchati zuddhimaGgam // 7 // je zarIra zukra (pitAnuM vIrya rudhira (mAtAnuM zeNita) A be tamAMthI utpanna thayeluM che ane e tarapha bhinna bhinna prakAranA kRmi (karamIyA) nAmanA jatuothI Akula che. tathA roga vagere dethI malanA ghararUpa nindAne pAtra che te zarIra pANIthI ja kema zuddhine pAme? 7 zarIranI azucinA kAraNe. garbhe'zucau kRmikulairnicite zarIraM yadardhitaM malarasena naveha mAsAn / varcIgRhe kRmirivAtimalAvalipte zuddhiH kathaM bhavati tasya jalaplutasya // 8 // atyanta malathI lisa (li pAyela) evA viSAgRhamAM ane kRmi nAmanA jatuonA kulathI bharapUra evA apavitra gabha sthAnamAM je zarIra nava mAsa sudhI malanA rasathI vRddhigata (mahe suM) karavAmAM AvyuM che te mAtra pANImAM nAna karavAthI zuddha kema thAya ? 8 zarIra zuddhi mATe pANInI azakti. nindhena vAgaviSayeNa viniHsRtasya nyUnonnatena kuthitAdibhRtasya garbha mAsAnnavAzucigRhe vapuSaH sthitasya zuddhiH plu.sya na jalaiH zatazo'pi saH // 9 // nindavAne pAtra vANuM paNa jenuM yathArtha kathana karI zake nahiM tevA sAMkaDA ane ucANa (uMDANa) vALA guhyasthAnamAMthI nikaLela, durgandha yukta vagere maLamUtratho bharapura, garbha rUpI apavitra gharamAM navamAsa sudhI rahela evA zarIrane sarva prakAranA pANIthI seMkaDo vakhata snAna karAvavAmAM Ave te paNa tenI zuddhi thatI nathI. 9 zarIra zuddhi mATe vizeSa muzkelI. yanirmitaM kuthitataH kuthitena pUrNa zrotraiH sadA kuthitameva vimuJcate'Ggama / prakSAlyamAnamapi muJcati romakUpaiH prasvadevAri kathamasya jalena zudhiH // 10 // je zarIra durgadhayukta padArthothI baneluM che, je pote paNa durgadha padArthothI pUra he che, je zravaNadi (kaNuM vigere) IMdriya vaDe niratara durgadhane ja mUke che, tathA je zarIra pANIthI dhoyuM chatuM paNa romanA chidramAMthI svedajaLane mUke che tevA A zarIranI pANIthI kema zuddhi thAya? arthAt naja thAya. 10 Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuTa pariccheda * bhAvazauca adhikAra zarIra sparzathI jaLanI azuddhi. duHkhena zudhyati mazIvaTikA yathA no duHkhaM tu jAtu malinatvamitisvarUpam / nAGgaM vizudhyati tathA sAlina dhautaM pAnIyameti nu malImasatAM samastam // 11 // vitarka thAya che ke -mazIvaTikA (kAjaLa zAhInI gebI athavA koyalA) ghaNA zramathI pANI vaDe dhevAmAM Ave te paNa jema te Ujavala thatuM nathI, paraMtu zrama phekTa jAya che tema pANIthI dhoyeluM aMga zuddha thatuM nathI paraMtu chevAthI badhuM pANI malinapaNane prApta thAya che. 11 pANumAM rahela azuddha ta. AkAzataH paritametya nadAdimadhyaM tatrApi dhAvanasamutthamalAvaliptam / nAnAvidhAvanigatAzucipUrNamarNo yattena zuddhimupayAti kathaM zarIram // 15 // je pANI AkAzamAMthI paDeluM che. te nadI vagerenA madhyamAM AvIne ane tyAM utpanna thayela malethI lAMpAI gayeluM che, tema pRtrImAM rahelI nAnA ( bhinna bhinna) prakArathI apavitra cIjothI pUrNa che. te pANIthI zarIra kema zuddha thaI zake? suMdara guNemAM paNa zarIra sparzathI khAmI. mAlAmbarAbharaNabhojanamAninInAM lokAtizAyikamanIyaguNAnvitAnAm / hAni guNA jhaTiti yAnti yamAzritAnAM dehasya tasya salilena kathaM vishuddhiH||13|| je zarIrane Azraya karavAthI puSpamALA, vastra, bhUSaNe, bhajana ane mAna vALI strIo A lokamAM sundara guNavALA gaNavA chatAM paNa tene te uttama guNe turta nAza pAme che, te zarIranI pANIthI kema zuddhi thaI zake? 13 pApa prakSAlana mATe jaLanI azakita. * jantvindriyAlamidamatra jalena zaucaM kenApi duSTamatinA kathitaM janAnAm / yadehazuddhimapikatumala jalaM no tatpApakarma vinihanti kathaM hi santaH // 14 // ahiM pANAthI kareluM A eka zaicija manuSyanA malina (rogotpAdaka ) jatuo tathA Indriyajanya pApa karmane nAza kare che eTale jatuone upanna thavA detA nathI tema InidrAne vaza kare che, ema paNa koI purUSe kahyuM che, paraMtu prathama jaNAvyA mujaba je jaLa zarIranI zuddhi karavAne samartha nathI, te he sAjana mahAza ! pApa karmane kema haNI zake ? 14 Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pas : vyAkhyAna sAhitya saMgraha. jaLathI zarIrazuddhi mATe asaMbhava. merUpamAnamadhupavajasevitAntaM cenjAyate viyati kaJjamanantapatram / * kAyasya jAtu jaLato malapUritasya zuddhistadA bhavati nindyamalodbhavasya // 15 // merU parvata samAna bhramarAonA samUhathI jeno eka cheDe sevAyela che evuM anata patravALuM kamala je AkAzamAM utpanna thAya te kadApi malamUtrathI pUrNa ni. jAyukta maLethI utpanna thayela zarIranI pANIthI zuddhi thAya! 15 jJAnajaLathI Atmazuddhi. kiM bhASitena bahunA na jalena zuddhirjanmAntareNa bhavatIti vicintya santaH / tredhA vimucya jaladhautakRtAbhimAnaM kurvantu bodhasalilena zucitvapatra // 16 // bahu kahevAthI zuM, pANIthI snAna karavAthI bIje janma paNa zarIranI zuddhi thatI nathI ema vicAra karIne santa mahAtmAe traNa prakAre (kartA, kArayitA, anuditAe) karIne pANIthI zuddha thavAnA karelA abhimAnane choDIne atra jJA. na rUpI jaLathI svakIya Atmazuddhi kare. 16 aSTakarmanI zuddhi mATe tripuTImaMtra. duSTASTakamamalazuddhividhau samarthe niHzeSalokabhavatApavidhAtadakSe / sajJAnadarzanacaritrajale vizAlazaucaM vidadhvamapi vidhyajalAbhiSekam // 17 // he sajajane! pANImAM zaicano tyAga karIne duSTa evA ja ATha prakAranA karmanI zuddhi karavAnI vidhimAM samartha, samagra lekanA saMsAranA tApano nAza karavAmAM catura evA sat (satya) jJAna, sadarzana, ane saccAritrarUpI vizALa pAmAM zAcane kare. 17 - jJAnajaLanuM prakSAlana. niHzeSApamalabAdhanadakSamaya' jJAnodakaM vinayazIlataTadvayADhayaM cAritravIcinicayaM muditAmalatvaM mithyAtvamInavikalaM karuNAdyagAdham // 10 // samagra pApanA malane nAza karavAmAM catura, pUjavA gya, vinaya ane zIla e be kAMThA sudhI bhareluM, cArItra rUpI laheronA samUhavALuM, Ananda yukta jemAM nirmalapADyuM che. ane mithyAtva rUpI mAchalAMothI rahita, karUNuM vagere uttama gu. thI agAdha evuM jJAnarUpI pANI che. 18 jJAnAvaraNa 1 darzanAvaraNa 2 vedanI 3 mohinI 4 AyuSa 5 nAma 6 gotra che ane AThamuM antarAya 8 Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda bhAva sAca-adhikAra. jInAjJArUpa sarItAmAM zarIra zuddhi. samyaktvazIlamanaghaM jinavAkyatIrtha yattatracArudhiSaNAH kurutAbhiSekam / tIrthAbhiSekavazato manasaH kadAcinnAntargatasya hi manAgapi zuddhabuddhiH || 12 || he uttama buddhivALA purUSa! je jina bhagavAnanA vAkayarUpI tI sabhyattva ane zIlavALu che ane niSpApa che temAM tame snAna karA eTale jJAnAmRtanuM cAdarathI zravaNa pAna karA, kAraNa ke pANInA tIrthAMmAM nhAvAthI keAI paNa divA andara rahelA mananI kAMipaNa zuddhatAnI buddhi thatI nathI. 19 jaLasnAna mAhya zuddhi mATe ja che. pI cittaM vizudhyati jalena malAvaliptaM yo bhASate'nRtaparo'sti jano na tanmAt / bAhya maLaM tanugataM vyahanti nIraM gandhaM zubhetaramapIti vadanti santaH // 10 // maLa(kAma)thI lIMpAyelu citta jaLathI zuddha thAya che, ema je mANu kheleche, tenAthI khIjo keAI mANusa asatyavAdI nathI paraMtu satpurUSA karyuM che ke jAte mAtra zarIra para rahelA bAhya maLane tayA azula gadhane dUra kare che. 20 jJAna zALAdimAM saMpUrNa zuddhinA prabhAva. vAryagnibhasmaravimantradharAdibhedAcchrAddhaM vadanti bahudhA bhuvi kintu puMsAra / sujJAnazIla rAmasaMyamazuddhitonyA no pApaLepamapahantumalaM vizuddhiH // 22 // pANI, agni, bhasma, sUrya, anna, pRthvI vagere bhedethI pRthvImAM purUSAnI ghaNe prakAre zuddhi kahela che. paraMtu sundara evuM jJAna, zIla, zama, ( indriyanigraha ) ane satyama A zuddhithI bIjA prakAranI vizuddha( pavitratA ) manuLonA pApanA lepane haNavAne joie teTalA samartha nathI. 21 triratna sevanathI AMtara zuddhi ratnatrayAmalajalena karoti zuddhiM zrutvA jineMdramukhanirgatavAkyatartham / yo'ntargataM nikhilakarmamalaM durantaM prakSAlya mokSasukhamapratimaM sa yati // 23 // je manuSya sujJAna, sudana sucAritra Ama traNa ratnA rUpI namaLa jaLathI zuddhi kare che. te manuSya zrI jinendrabhagavAnanA mukhamAMtho nikaLela vAkya rUpI tI'nuM zravaNu karIne andara rahelA tamAma karmanA duranta evA maLanuM prakSAlana karone apratima ( anupama ) ela mekSa sukhane pAme che. 22 A pramANe bAhya ane AMtarazuddhinA bheda tathA te mATenA prayogA sama jAvavAmAM A bhAva zaiAca adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha 14. AtmAvicAra-AdhikAra. -+91AtmAnI aMtara tathA bAhya zuddhi thayA pachI AtmaguNa ane tenI sattAno vicAra karavAno che, je Atmazakti anaMta tejomaya ane sarvazaktimAna che tenI maha na samajavAthI ke manuSya jAtanI prApti thayA chatAM Atma vIrya pheravI zakatA nathI temane AtmasattAno anubhava karAvavA nibaMdharUpa keTalIka bInA A apiyaramAM darzAvavAnuM zarU karavAmAM Ave che. AtmasattA. : tame gharanI bahAra gayA che ane tamArA ISTa mitrathI tamane khabara maLe ke tamAre ghera "vAI sareya? tamane maLavA AvyA che te tame hajAra kAma paDatAM mUkI kevA misa gharabhaNa vaLe che? harSa mAM tame mAgamAM keTalIvAra Thokare khAo cho? mArgamAM eka kSaNavAra tamane ke te tame tenA upara kerA cIDAI jAo che ane gharamAM pesatAMja tame phATelI AMkhethI kevA Amatema juo che? prArA karatAM AgaLanA divAnakhAnAmAM "vAIsaroyane na jotAM tame kevA, je maLe te "vAIsaroya" kayAM che. " vAIsaroya" kayAM che, e prazna pUche che, ane meDA upara ke anya khaMDamAM che, ema jAgatAM tame kevA te khaMDamAM ati vega. thI dho che? ane e ma chatAM asaMkhya vAIsaronAM asaMkhya alaihiNI sainya ekaThAM karatAM paNa jenI tulanA svalpa aMzamAM paNa thaI zakavA saMbhava nathI, evA anaMta jagadhirAja paramezvara, A zarIramAM, hRdayamaMdiramAM, niraMtara samIpa sthita che, evuM purUSa tathA sallA meghagarjanathI nitya vadatAM chatAM paNa manuSya te vacanane zravaNa karatA nathI. zravaNa kare che te te vacanane satya mAnatA nathI, satya mAne che te te paramezvarane jevA ala5 paNa prayatna karatA nathI, ane prayatna kare che te pahelA oraDAmaM nahi jANatAM nirAza thaI, sapurUSa tathA sallAnAM yathArtha va. canamAM azraddhA dharI, AkhuM ghara zodhavAne satya daDha thana karatA nathI paNa parame. zvara hRdayamaMdirAMthI bahAra nIkaLI Ape Apa darzana Apaze, evI durAzAne vaza thaI ALasa tathA pramAdamAM kAla gAle che. tamane paramezvara tamArI pAse chatAM, tamArA hRdayamAM chatAM, thoDA kALanA prayatnathI jaNavAnA sarva saMbhava chatAM, jovAnI garaja nathI, jovAnI navarAza nathI, te paramezvarane paNa tamane darzana devAnI garaja nathI ane darzana ApavAnI navarAza paNuM nathI. khAvApIvAnI, pharavAravAnI, mitrAdine haLavAbhaLavAnI, yavahAranAM asaMkhya kAma karavAnI, ane aneka prasaMge dastara * amabala poSaka graMthamALA prathama akSa. Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda AtmavicAra adhikAra 53 ane vikaTa jANatA vividha vyavahAranA kAma karavAnI tamane navarAza maLe che, nATake jevA javAnI ane ramata gamata karavAnI tamane navarAza maLe che, ane hRdayamaMdiramAM pisavAnI tamane navarAza nathI maLatI. bahu sArUM bahAra pharyA kare, bahAra sukhane zodhyA kare. ratananI upekSA karyA kare, ane dhumADAnA bAcakA bharIne khuba kamANI karI che. ema mAnIne mAnadamAM magna rahe. Akhare piTI khAlI kham rahyuM, daridratAnuM duHkha jAye, hRdayamaMdiramAM padhArajo! hRdayamaMdiramAM paramezvare vase che, evuM tame zraddhApUrvaka mAne che, enI khAtarI zI? jo tame mAnatA ja che ke hRdayamAM te che, te tyAM tame temane zeAdhoja. paNa tame tyAM nathI zodhatA, e zuM darzAve che? eja ke tamane hadayamAM Izvara che enI pUNe khAtarI nathI, athavA khAtarI che te tamane Izvara meLavavAnI hajI agatya jaNAtI nathI. kUvAmAM jaLa che evuM jANavA chatAM tRSAtura manuSya kUvAmAMthI jaLa kADhavAno prayatna na kare te zuM samajavuM? eja ke tene hajI tRSA lAgI nathI. tame paNa hRdayamaMdiramAM che, evuM jANatAM chatAM, je hajI hadayamaMdira zodhatA nathI te tamane paNa hajI Izvarane prApta karavAnI icchA thaI nathI. pratyeka manuSyanA hadayamAM sukha prApta karavAnI IcchA akhaMDa kuryA kare che, tethI pratyeka manuSyane Izvarane prApta karavAnI prabaLa IcchA che, e siddha thAya che. kAraNake Izvara ane sukha e be kaMI bhinna padArtha nathI. ubhaya ekaja che, tethI pra. tyeka manuSya sukhane icchate hevAthI te Izvaraneja icche che. paraMtu nicAravAna manuSya jyAre A sukha athavA Izvara hadayamAM che, ema mAne che, ane tethI tene tyAM zeLe che tyAre ajJAnI manuSya A sukha athavA Izvara hRdayathI bahAra che, ema mAne che, ane tethI tene bahAra zedhe che. ane AthI sukhanI yatheccha prApti karavA mA sarvadA niSphaLa rahe che. samudra payatanI pRthvI prApta karavA chatAM zuM nRpatine hRdayamAM yatheccha sukha maLyuM hoya che ? nA, kAraNake suSa bahAranA pRthvI Adi padArthomAM nathI, paNa aMtara che. anargaLa dravyane saMgraha karI zuM zrImAna paramazAtine anubava kare che ? ciMtA vagere saMtApane upajAvanArA vikArathI te rahita hAya che? nA, kAraNake paramazAMti dravya vagere bAhya padArtho mAM nathI, paNa aMtara che. devAdine vaza vartAvavA jevuM sAmarthya tathA alaikika aizvarya prApta karavAthI zuM rAvaNe acala tRptine anubhava karyo hato? nA, kAraNa acala tRpti bAhya padArthomAM nathI paNa aMtara che. jJAnavAna tathA ajJAnIne bheda A jagAeja che. jJAnavAna sukhane aMtaramAM-hRdayamAM-pitAnAmAM-zodhe che. tyAre ajJAnI sukha bahAra-jagat - mAM-zya padArthomAM zeThe che. hejamAM athavA TAMkImAM bArathI Ane bhareluM jaLa thaDA divasamAM khAlI Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 vyAkhyAna sAhitya sa Mgraha thaI jAya che para`tu pAtAla pheADIne kUvAmAM prakaTAvelu jaLa akhuTa rahe che. bAra bAra kAsa rAtri divasa cAlu rAkhavA chatAM AvA pAtALI kUvAnAM pANI AchA thatAM nathI. citizakti e pAtAnI kUvA che. e pAtALI kUvAmAMthI jaLa prApta karavAnA aMtara prayatna jee seve che, temane jaLanA dukALa anubhavavAnA prasa`ga kadI paNa Avata nathI, bAhya jagat e hAja athavA TAMkI che, emAMthI jaLa prApta karavAnA bAhya prayatna jee seve che teonuM jaLa nitya echuM thAya che, ane tene nitya ane nitya navu jaLa prApta karavAnA prayatna sevyA karavA paDe che. bisang AtmAnI AtmatA. asaMkhyAta pradezI', anaMta, jJAnamayI, ana MtadanamayI, anaMta cAritramayI, nata vIrya mayI, anaMta dAna kayI, anaMta lAbhamayI, ana Mta bhAgamayI, anaMta upa bhAgamayI, arUpI, akha'Da agurU laghu mayI, akSayI ajaraamara azIrI advitIya, anAhArI, alezI, anupAdhi, arAgI, adveSI, akahI(akrodhI)khamAnI, amAyI, aleAlI, kalezI, mithyAtva rahita' avirati rahita yAga rahita, ayegI, siddha svarUpa, saMsAra rahita, svaAtma sattAvata, para sattArahita, para bhAvatA akartI, strabhAvane karyAM, parabhAvanA abheAktA, svabhAvanA leAkatA taiyavetA, strakSetraavagAhI, parakSetra svapaNe anavagAhI, leka paramANuavagAhanAvata, dharmAstikAyathI bhinna adharmAM stikAyathIbhinna, AkAzathI bhinna, puTTugalathI minna, parakAlathI bhinna, svadravyavata, svakSetravata, strakAlava'ta, svasvabhAvava'ta, dravyAstikapaNe nitya, paryAstika paNe nityAnitya, dvavyapaNeeka, guNuparyAye aneka dravyAstika anatAdharma anatA paryAstikadhama evI sapadAmathI cetana lakSa NaikSita, svasa padmAe sapUrNa che, parasa`ga praNamyuM: saMsAra kare, strajJAna darzana cAritra pradhumyA, siddhatA kare, e havA AtmadravyanI eLakhANu anaMta naye ana'ta nikSepe thAya, e rIteja AtmAnI pratIti karavI evA pratItavaMta jIvane jainamArgI mArgamAM gaNe che, evA AtmA jaina mATe, anekAMta mata maya kahyo che, ekAMtamAne te mithyAtvI jANavA, anekAMte syAdavAda pratIte te samakita darzona e rIte jJAna te jJAna tathA emAM rama. vuM te cAritra, e ratna trayI vataMte AtmajJAna darzana cAritrAdi anaMta guNu mayI che, AtmAnuM svarUpa sattA che, samakita jIvane sadA AtmAmAM bhAvavuM, A pramANe izvara' svarUpa samajAvI kharU sukha dazya karAvatAM AtmAnI AtmatA samajAvanAra A adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda AtmasattA-adhikAra. . 505 AtmasattA-adhikAra, AtmAnI zaktine vicAra thavAthI tenI sattAnuM anaMtavIrya teja jANavAmAM AvatAM tevI satA vaDe AtmAnA kharA svarUpane oLakha che sAthe anukrame gunuM zreNI e caDhatAM amara padanI prApti thaI zake che. te darzAvavAM Atmasa tA-adhikArane atre AraMbha karavAmAM Ave che. AtmAnuM siddha svarUpa. anuSTup. AtmanyavAtmanaH kuryAta, yASaTkArakasaMgatim / .. kAvivekajvarasyAsya, vaiSamyaM jaDamajjanAt // 1 // zabdArtha -AtmAne viSeja AtmAnI cha kAraka gyatA je kare che tene jaDapaNamAM DUbavAthI Aviveka javaranI viSamatA heya? 1 vivecana-AtmAne viSeja AtmAnI SaT kAraka pariNamanayegyatA je kare che, tene jaDapaNu rUpa jJAnanA aMdhakAramaya aMdhakRpamAM DUbavArUpa avivekanAmA tAvanI tIvra dArUNa viSamatA eTale kaTuka bhayaMkara roga, zoka, viyega, janma, jarA, maraNAdi anata karma nita AvirUpa saMkalezanI baLatrA kayAMthI hoya ? paraMtu svarUpa kArya rUcibhAsa thaye, svasvarUpa niSpanna karavAne sanmukha thayela sAdhaka AtmAne SakAraka zuddha ratnatrayInI sAdhanA karAvIne pitAnA sahajAnaMda svarUpane siddha svarUpe pravarte che. SakAraka cakra svarUpa, ja have vastu dharma niSpattimAM cha kAraka paNa avazya upayogI kAraNe rUpe kArya bhajave che, tenuM kAMIka svarUpa vicArIe chIe; tyAM kAraka eTale AtmAmAnA je kartA dravya tenI pariNati, tene kAska kahe che te cha prakAre che, 1 kartA, 2 karma ane thavA kArya, 3 kAraNa ke karaNa, 4 saMpradAna, 5 apAdAna, 6 AdhAra e cha kArake; jIva ke ajIva samasta padArtho, sAthe samavAya eTale sahakArI saMbaMdhe niraMtara bAdhakapaNe, sAdhakapaNe, ke sAdhyapaNe pravarte che; jema ghaTa eTale ghaDAnuM daSTAMta lahI. ye, temAM kuMbhakAra te kata, ghaTa te kArya, mRttikA eTale mATine piMDa te upAdAna, svasvabhAva sAdhya regya, mULa avazya sAdhana kAraNu, ane bIjuM nimitta kAraNu, te caka daMDAdika karaNa sAdhana, mATinA pIMDane navA paryAyanI prApti te saMpradAna, piMDa sthAbhAsAdi pUrva paryAyane caya, eTale vyaya, nAza, te apAdAna, ane ghaTAdi | * jana sanmitra. Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. paryAyanuM AdhArapaNuM te AdhAra; ema ghaTarUpa kAryamAM khaTakAraka che, temaja AtmA ne anAdi kAlanA e cha kAraka, khAdhakarUpe pariNAmyAM che te dekhADe che; 1 AtmA, pavibhAvarA, jJAnAvaraNAdi dravya karmanA kartA thayA che; 2 rAga, dveSanI paraNatirUpa bhAva kame karI, jJAnAvaraNAdi dravya pudgalane grahugu TharArUpa kArya kare, te kArya athavA kama na mA bIjI kAraka; 3 artha vijrApariNatirUpa bhAvAzrava te upAdAna, ane hiMsAdi aDhAre pApa sthAnakanA senarUpa dravyAzrava te nimitta te e kAraNathI karmo adhAya che, mATe e karaNa nAmA trIjuM kAraka,jANavu; 4 azuddha kSaye pazamaneA, tathA dravya katA lAbha, te sa'praznAna nAmA ceAthu' kAraka jANavuM; 5 svarUparAdha, zuddhakSaye pazumanI tANI, ane paraNavAnuyAyitA, te apAdAnanAmA pAMcamuM kAraka; 6 anata azuddha vibhAvatA. tathA jJAnAvaraNAdi karma ne rAkhavArUpa je zakti, eTale tene viSeja cetanAnI vizrAmatA, sthiti, te AdhAranAmAM chaThThuM kAraka jANavuM; e rIte e cha kArakanuM' cakra anAdinuM azuddhapaNe mAdhakatArUpe A mAne pariNamI rahyuM che, te je vakhate sAdhaka AtmA, peAtAnA svadhama nipajAvatrA paNe pariNamAve, te prasa Mge e chae kAka sAdhakapaNe pravRtyA dhakA, svaguNurUpa A madhanI sAdhanA kare; e rIte cha kAraka sAdhakapaNe pariNusyAthakA, kAryaM nipaje, zuddha svarUpa thAya; e svarUpa pariNAmikatArUpa svakArya kArakapaNuM, kene kaine, kayAre ane kevI rIte pariName ? te kahe che, je nirAkhAdha, zrI siddha bhagavata, tehanA cha kAraka, te zuddha, siddhasvarUpapaNe pravarte che, ane khAdhaka jIveAnA bAdhakapaNe pariName che, tathA sAdhaka jIve te samakita guNu ThAAthI mAMDIne caudamA ayeAgI guNu ThANA pata sAdhakapaNe pariName che, tathA siddha bhagavatanA zuddha svarUparUpe . pariName che; ema e khaTakAraka cakra, sAdhakane sAdhakarUpe, bAdhakane bAdhakarUpe, ane siddhane zuddha sAdhya svarUpe, yathAyeAgyapaNe ulaTA sulaTA, jIvanI rUSi arUcinI ceAgyatA pramANe pariName che, paNa jyAM sudhI jIva anAdi kALanI bhavavAsanAe prerAyele mAdhakatAnA tyAga karIne sAdhakatAne avala'e nahI, trarU cabhAsa thAya nahI, tyAM sudhI tenA sarva zubha vyApArA eTale dhama karaNI paNu paramArthe bhava prAptirUpa kArya karavA taraphaja che, ema samajavuM; kremaje zrIpUjya bhagavAne kahyuM che, ke AtmA tattva kaipaNe thayA vinA sava zubha pravatana te khALakanI cAla che, arthAta, ajJAnamaya khALaceSTAvat jAgutru; mATe kAraka cakra bAdhakatAthI vArIne, sAdhakatAne avalakhIne te kAraka cakrane samAravuM, svarUpAnuyAyI karavuM, ane AtmAne ema kahevu je huM cetana ! tuM paramavanA kartA, tathA bhaktA, ane grAhakatA nahi tu te sa pUrNa jJAnAnanA yuddha vilAsI che, ane tuM je parabhAvamAM ramI rahyo che, tathA parabhAvanA bhAga thai rahyo che, e tujane ghaTe nahi; tArUM kA, te anaMta guNu pariNAmikarUpa svarUpabhaktApaNa che, te mATe he caitanya haMsa ! have tuM ya L Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda AtmaNanA adhikAra. 507 thArtha jinavANIrUpa amRta pAna karIne, anAdi vibhAvaviSa vAmIne potAnuM tatva saMbhArI, rApara vivecanakArI thaIne pitAnuM ja sahajAnaMda para tene prApta kara; ehIja tAruM kArya che. tuM tanu upAdAna kAraNu zaktivaMta che, tene levAvAle che, tuM tArI guNa saMpadA tAre pradeza pragaTa karavArUpa dAnano saMpradAnI che, mATe he cetana! e anAdi azuddha pariNAmane tuMhIja tyAga karIza; ane tArI sattAne AdhAra paNa tuMhI ja che, mATe tuMhIja tArA tatvane kara, tAharUM tatva tuM nIpajAvIza; ema pine pitAnA AtmAne kahine sAdhakapaNuM AdaravuM, te AdaratAM kAraka samarathI anukrame AtmAnuM kArya nIpaje pachI ehIja AtmA siddha thAya, mATe ehIja sAdhanane mArga che, sAdhana kIdhethI kAryanI siddhi thAya, e krama che. sAmarcodadhi. * sarva sAmarthya mahAsAgararUpa paramAtmA che, mATe je tamAre sAmarthya prApti karavI hoya te paramAtmAbhimukha thavuM. tRSA nivAravAnI IcchA rAkhanAra ve. rAnamAM jaze ke jaLAzaya tarapha jaze? je tene tRSA lAgI ja haze ane jaLanI jarUra haze te te vekAnamAM nahi ja jAya paNa jaLAzaya tarapha jaze. jo tamAre sAmarthanI IcchA haya, sAmarthyane meLavavuM hoya te tame paramAtmAbhimukha je paramAtmAbhimukha thavAthIja tamArAmAM sAmarthanI prApti thaze. * muMbaithI puna javA IcchanAra manuSya gujarAta melamAM besI amadAvAda ta. rapha javAne punA javAne mATe teNe tarapha jatI gADImAM besavuM joIe, tevIja rIte ApaNe je vastune meLavI joItI hoya te vastu meLavavAne mATe te vastu jyAM hoya tyAM javuM joIe. sUryanuM kAma prakAza ApavAnuM che. aMdhakAra karavAnuM kAma sUryanuM nathI te sadA tejomaya che. aMdhakAra evuM kazuM ja sUya mAM nathI. tevI ja rIte paramAtmA sukhamaya che, temanAmAM duHkhane kevaLa abhAva che. je sUrya nArAyaNa che. pUjA karanArane temaja temanA sAme dhuLa nAMkharane, tamAmane adhika nyUna nahi paNa sarakhAja prakAre prakAzane Ape tevI ja rIte paramAtmA sarva prANI mAtrane sukhanAja kAraNa che. tyAre keTalAka manuSyane duHkhI thatA jovAmAM Ave che tenuM kAraNa zuM ! te eja ke te manuSya pote potAnI meLe dukhane prApta kare che jema sUryane sarabhAva prANI mAtrane prakAza ApavA che chatAM keTalAka manu sUryanAM kiraNene pitAnA upara prakAza ApatAM aTakAvavAnI khAnAra koI baMdha makAnamAM besI rahe ane bahAra sUryanA prakAzamAM na praveza kare che temAM sUryane vAMka ke pelA manuSyo? ane ja bhAgyodaya aMka 8 e sane 1913 akabara. Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 vyAkhyAna sAhityasaMgraha. vazya tame kahevAnAja ke te vAMka sUryanA noMDhuM paNa pelA manuSyanA sUrya tA peAtAnA kiraNadvArA jagamAM prakAza ApyAja kare che paNa tene grahaNa karavA thA na karavA e manuSyanuM kAma che tevIja rIte paramAtmA teA sadA sukhane mATe pravarte che paNa temanA abhimukha rahI sukhane meLavavuM yA vimukharahI duHkhane meLavavu e manuSyanu kAmache sAmarthyadi kayAM che! evA kei prazna kare ane kahe ke amAre te sukha ane sAmarthya meLavavuM te ghaNuMya che paNa karIe zu ? samudranA jaLanI IcchA teA hAya paNa jyAM samudraja dIThA na heAya yA te samudra kayAM che tenu jJAnaj na heAya te pachI samudra jaLa karyAMthI meLavavuM ? Ave prazna uThavA e svAbhAvika che. A sAmaIdadhi tamArIja pAse che. te sUrya jeTale uMce, ke samudra jeTale vegaLe nathI te tamArI najIkamAM najIka che. te pahADa pate ke guphAmAM nathI, te tamArI nikaTamAM nikaTa che. te tame jANA che chatAM te vacane upara avizvAsa rAkhI tene meLavavAne tame kadI paNa prayatna karyAM nathI ane tethI ja te tamArI nikaTa hovA chatAM tamane vegaLe ane vegaLe bhAse che. ka paramAtmA tamArAmAMja che tamArA hRdayamAM sukhanA kiraNAne prasarAvatA te sadAkALa virAjamAna che. te karAmAM praveza karI sukhane grahaNu karavuM e tamArUM kAma che. te kiraNeAmAM praveza na karatAM, jema adhArI koTaDImAM rahI sUryanA prakA zane koI grahaNa na karI sUryane doSa de te te mUrkha gaNAya, tema tame je, paramA bhAbhimukha thaI sukhanA kirAne gratuNu karI na zakatAM duHkhanA rAdaDAM raDayAM karA tA temAM paramAtmA sukha nathI ApatA e kahevuM e mUrkhatAbhayu ' kahevAya che. paramAtmAbhimukha thavAne mATe je raste paramAtmA pase javAya che te rastAnI vacce Are AvelI vastuone ApaNe khaseDavI joie. jema gharanAM bAraNAM ughA DavAthI sUrya potAnI meLe temAM prakAza nAkhe che, tema ApaNe paNu. paramAtmAnAM sukhamaya kiraNeAne grahaNa karavAne mATe zubha vicArA rUpI daravAjAne ughADavA joIe ane A pramANe kAmanA, krodhanA, mohanA, bhayanA udveganA, dveSanA ane evAja azu bhavicArAne dUra khaseDI paramAtmAnAM sukhamaya karaNAne graDu karavAM joIe. uparAkata hakIkatathI paramAtmA tamArAmAMja vilasI rahyA che, te jANI tama rA hRdayamAMja temanuM nivAsasthAna te prati abhimukha thAva. abhimukha zI rIte thavu' evA prazna A thaLe svAbhAvika rIte utpanna thAya che. paramAtmAkAra vRtti karA, paramAtmA jayAre tamArA hRdaya gama pradezamAM che evu tame jANyuM te pachI temanA prati ekAgra vRttithI temanA guNu ane sAmarthyanuM ciMtana karatA tamArA vicArAnAM kaDAMne vegaLAM mUke ane mAtra paramAtmAnA guNa dharmAMnA vicArAneja grahaNa karI teja vicArarUpa doraDe vaLagyA vaLagyA jAva. Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda. AtmasattA adhikAra. 59 te vicAra yAMthI utpanna thAya che, tyAM jai virame ane tyAM jaI paramAtmAnA svarUpa sAmarthya nA vicAra karatA paramAtmAnuM dhyAna karI, Ama karavAthI tamArA hAthamAM 52mAtmA AvI jaze ema na mAnaze, A te eka abhyAsa karavAnuM' sUtra che, paNa teja pramANe dararAja niyamasara ekaja sUtra--dAraDA vicArane vaLagI AgaLa ane AgaLa tenA mULa sthAne javAnI Teva pADA. vacce vidhi vicAzarUpI vighnA. uThe te te tarapha lakSa na ApatAM tame je paramAtmAnuM sadhAna karAvanAra vicArarUpa doraDAne jhalyu che, teja dvAraDhe vaLagI rahI AgaLa ane AgaLa cAlyA kare, jo deraDu mukI dai bIjA dAraDArUpI vicAramAM taNAyA te pachI tarataja pAchA rabbaDanu doraDu jema hAthamAMthI chaTake ane jyAM haiAya tyAMnuM tyAM jaI bese tema tameA pAchA jyAM haze tyAMnA tyAMja jazA, mATe A paramAtmAkAra karAvanAra ekaja vicArane vaLagI rahezeA, te a`te sAmathyAdhimAM snAna karaze. * tamArA AtmAmAM vhemelIna thai jaze eTale dRzya jamA sarva vistAra hamArI AgaLa cheka pAtaLA thai jaze. haMme tyune game te mAkara ApI zakaze athavA te kapUranI peThe uDI jaze. 'huM deha nathI' ema samajAtAMja sarva zArIrika vyApAra, sabadha ane ba'nA kevaLa ramakaDAM jevAM bhAsaze. e sarva nATakanI raMgabhUmi uparanA pAtrAnAM kAma che. raMgabhUmi uparanA pAtra tarIke eka manuSya mhArA zatru hAya che, khInne mhArA mitra bane che, koi pitA thAya che te koI putra thAya che. paraMtu vastutaH huM... putra paNa nathI ane tiAe nathI. e zatru mitrA paNuM kharekhara zatru mitrA nathI, huM kevaLa brahma chu, saMsArI baMdhanA athavA sabaMdha mhane bAMdhI zakatAM nathI. sa` saMbaMdha mAyAvI che. raMgabhUmi upara satra pAtrAe potapAtAnA pArTa kharAkhara bhajavavA joie; paraMtu je nATakamAM prema ane dveSa kharAM gaNIne peAtAnA zarIrapara te vhArI le che te kevaLa mUkha che. tevIja rIte AkhuM jagat jyAre nATakanA eka sIna-dekhAva-ja che te! kanyanA bAhya svarUpane bIna jarUrI mahatva zA mATe Apavu' ? eka rAjA hAya te tyunI arRkhAi zA mATe karavI ? kivA bIjo raMka hoya to tenA tiraskAra karavAnA ApaNane zuM adhikAra che ? dhArA ke eka nyAyAdhIza che te nyAyamaMdiramAM Ave che ane peAtAne sthAne bese che. vAdI prativAdIe, kArakunA, vakIle, neAkara cAkara ane bIjA leAkA kyAranAe hainI rAhu jotA haine mAluma paDe che. nyAyAdhIzane sAkSIne melAvavA ke vakIlene nima MtraNa ApavA javu' paDatuM nathI. vAdI prativAdIne lAvavA paDatA svAmI rAmathItha' graMtha 1 lA Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 vyAkhyAna sAhitya sagraha. nathI. tene eraDAe vALavA, sApha karavA, Tebala luchatrA, eThakA sApha karavI vagere karavu paDatuM nathI. te AvatAMja sarva kAma vyavasthita rIte zarU thAya che. jema sUryanA ugavAthoja sa` STi jAgRta thAya che. nadI, vanaspati, manuSya sarvane mAlhAda thAya che, tevIja rIte jayAre hame satya svarUpamAM hamArU' thANu besADaze. tyAre haMme niSpakSapAtI viSTi nyAyAdhIza tarIke hamArA AtmAno jagyAe adhiSThita thazeA. jyAre hamArA divya AtmA sava zakitathI prakAzavA lAgaze, tyAre sa` pari sthiti peAtAnI meLeja peAtAnu' kAya karavA lAgaze ane hu mArI samIpatAnA su* khakAraka prakAzathI satra vastue Anadita ane suvyavasthita thaze. 54 dareka manuSya bALakanI eTalI khadhI khuzAmata zA mATe kare che ? e nhA nA sarakhA bALa rAjA mATA meTAene khabhe caDI bese che, ane temanI muMche kheMce che e zAthI ? enu kAraNa eja ke bALaka paristhitithI alipta ane ajANyutAM ja brahmamaya sthitimAM hAya che. gAmamAM rAjA AvatA hoya te keTalI saphAi rAkhavI paDe che? tyAre prabhune hRdayamAM lAvavA mATe keTalu' badhu pavitra thavu' jeIe ? e vicAra tA kare. * kalakattAne gavarnara janarala AvavAnA hate, tethI muMbai zaheramAM sudhArAnI meATI dhAmadhuma cAlI rahI hatI. raratAe sAk thatA hatA; makAnA upara rz ane vAranIsa lAgI rahyAM hatAM; rastA upara leAkeA vAvaTA ane teNe| mAMdhatA hatA, kAi kAgaLanAM phulA geAThavatA hatA, kei pAtAnI dukAna pAse jarInA takatAe laTakAvatA hatA; kAi dhajA patAkA pharakAvatA; kAi sAnerI rUperI meATA akSare bhale padhAro nAmadAra vAisaroya sAhekha " ema lakhatA hatA; koI suzeAbhita kAgaLAnI bhabhakAdAra kamAneA banAvatA hatA; koi phulapAnanAM rezanakadAra ArakAM geAThavatA hatAM, ane keTalAka jhaverIAe peAtAnAM ghara pAse meAtIonI zerA leTa kAvI dIdhI hatI. ma'dara upara leAkeAnAM ToLe ToLAM maLatAM hatA, ane rastAnI beu AjIe bhAre dabadabAthI lazkara geThavAi gayuM hatuM; tathA vAIsarAya sAhebanA mAnamAM tApeAnA ahAra thaI rahyA hatA. * mu`baimAM jayAre AvI dhAmadhuma cAlI rahI hatI, tyAre kAThiyAvADathI eka bhakta muMbaimAM AvelA hatA, te bhakta koinI bhalAmaNathI mubainA eka sudharelA zeThIAne tyAM utarelA hatA; je zeThiyA adhA vaTalela jevA hatA, tethI tene bhaktanI rItabhAta pasada paDatI naheAtI, eTale vAtamAM vAtamAM te bhaktanI ceSTA karyo karatA hatA. bhakta disamAM be traNa vakhata nahAya, bahu mAlA-kaDI rAkhe, bahu ti * svarganuM vimAna. Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmasanA adhikAra. 511 laka chApA kare, bahu vrata-upavAsa kare, bahu dharmanI vAta karyA kare bIjA bhakatemAM bhaLyA kare, ane pitAnI sevA-pUjAmAM bahu vakhata gALe, te pelA zeThiyAne pasaMda paDatuM nahi. tethI te kahete ke bhakta tame bhakata thayA paNa haju DhAMga na mUkayA. A badhA DhaMga mAMDyA che? emAM kAMI nahIM vaLe, prabhu te aMtaramAM joIe. A bahAranA vAgavA zuM kAmanA ? Ama vAta cAle che eTalAmAM te pheTItepane avAja sAMbhaLIne zeThe kahyuM ke, bhakta ! cAle cAle, jaladI kare; AnI dhAmadhuma jevA jevI che. bhakate pUchyuM ke zuM che? zeThe kahyuM ke are bhalA mANasa ! eTalI paNa khabara nathI ? Aje vilAyatathI kalakattAnA gavarnara sAheba Ape che. bhakate kahyuM ke gavarnara Ave temAM zuM thayuM ? emAM ATalI badhI dhAmadhuma zenI? zeThe kahyuM ke, e kAMI savAla che? gavarnara Ave temAM zuM thayuM ? tame bhagataDAe te duniyAdArImAM kAMi samaje che ke nahIM ja? mATe hAkema Ave tene mAna na ApavuM joIe. che ene enA darajA pramANe mAna na ApIe te pachI rAja taraphanI ApaNuM vaphAdArI kevI rIte banAvI zakAya? bhakta kahyuM ke, paNa evI vaphAdArI batAvavAnI jarUra che? A sAMbhaLIne te zeTha cIDAI gayo. teNe kahyuM ke, bhagata! tame sAva DhAra jevA che. rAjya tarapha vaphAdArI batAvavAnI jarUra zuM ema tame kahe che? ema kahenArane te muzkeTATa bAMdhIne khUba phaTakAvavA joIe, jenA rAjyamAM A paNe sukhathI rahIe, je A paNuM rUDI rIte rakSaNa kare, je ApaNane navA navA hake Ape, je ApaNane cerathI luTArAothI, ne paradezI lokonA humalAothI bacAve je ApaNe mATe rastAo pule, davAkhAnAo ne nizALe vagere baMdhAve, je ApahA dhaMdhA rojagArane, khetIvADIne tathA vepArane khIlave, dukALa, jela, Aga vagere Aphatane vakhate je ApaNane madada kare, ane je ApaNuM dharmanuM rakSaNa kare, te rAjanI tarapha vaphAdAra na rahe ane tevA bhalA hAkemene mAna na Ape, enA je nimakaharAma bI koNa! . bhakate kahyuM ke, zeTha? tamArI badhI vAta kharI che paNa e uparathI te sothI vadhAre nimakaharAma tame lAge che. zeThe kahyuM ke, tamAruM bhejuM jarA cazkeluM lAge che. huM kevI rIte nimakaharAma chuM? bhakate kahyuM ke gavarnara ane gAnanA rAjanA rAjA paNa jenA caraNamAM hajAro hajAravAra mAthuM jhukAvI rahyA che, te sarva zaktimAna prabhu tarapha tame bedarakArI rAkhe che, mATe tame sarva nimakaharAma ka. ratAM paNa vadhAre nimakaharAma che. kAraNa ke bIjA nimakaharAme te dunIyAMnI tarapha nimakaharAma hoya che, paNa tame te khuda prabhunI tarapha nimakaharAma cho. have tame vicAra kare ke eka hAkema AvavAne heya tene mATe paNa jyAre eTalI badhI dhAmadhuma karavI paDe che, tyAre anaMta brahmAMDanA nAthane ApaNuM hRdayamAM lAvavA mATe kAMI taiyArI na jaIe ke ? Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 vyAkhyAna sAhitya saMgraha, A bhAIe ? bhakitanAM bahAranAM cinha te prabhu taraphanI vaphAdArInI nizAnIo che, ane prabhune aMtaramAM lAvavAnI te taiyArIo che. mATe je pUrNa premathI mahAna prabhune aMtaramAM lAvavA hoya te zarUAtamAM bhaktinAM bahAranA cihanI paNa keTaleka darajaje jarUra che. - aMtaHkaraNanI zuddhi vinA Atmazuddhi thavI asaMbhavita che ema spaSTIkarazu karI Atmazuddhi adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. Atma prakAza-AdhikAra. AtmAnI guNa zreNI anukrame hRdaya para kAbu meLavI. sava vikAra je bhedI zake tyAre ja teno niramaLa prakAza daSTimAM thaI zake che. te mATe AtmaprakAzanuM svarUpa mamajAvavAne A adhikArane AraMbha karavAmAM Ave che. svaprakAza Atmazakita. sAryA. (1 thI 3) vivAditIvApuravAH rAparanArA sthA yadyapi tathApyamIbhiH prakAzyate kApi naivAtmA // 1 // sUrya, caMdra, agni, ane dIpaka pramukha padAthI je ke potAne ane para-bI. jAne prakAza karanAra che. tathApi e sUryAdi padArtho kayAre paNa AtmAne prakAza karI zakatA nathI. kAraNa Atma svaprakAza che. 1 AtmAno Idriyapara kAbu satyAtmanyapi kiM no jJAnaM taccendriyAntareNa syAt / andhe hamatibandhe karasambandhe padArthabhAnaM hi // je AtmA hoya te bIjI idriya vaDe paNa zuM jJAna nathI thatuM arthAta thAya che. kAraNa ke daSTine pratibadha karyo hoya athar adha heya. te paNa hAtha vaDe padArthanuM bhAna thAya che. 2 AtmAnI saMpUrNa zakita. jAnAti yena sarva kena ca taM vA vijAnIyAt / ityupaniSadAmuktibadhyata AtmAtmanA tasmAt // 3 // * 1 thI 2 kAvyamAlA gucchaka AThame jainetarekti che. Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmabhavyatA adhikAra. pATa UpaniSado kahe che ke, je AtmAthI sarva padArtho jaNAya che, te AtmAne kAnAthI jANuvA ? matalakha ke AtmA AtmAthIja baddha thayelA che. 3 AtmasvarUpa kema eLakhI zakAya te samajAvatAM A AtmaprakAzanAmA adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. AtmabhavyatA - adhikAra. pariccheda. AtmasvarUpane eALakhavAthI tathAbhavyatA svarUpanI prApti thavAne prasaMga maLe che. tethI have tathAbhavyatAnuM svarUpa praznotara rUpe samajAvavAne A adhikArane AraMbha karavAmAM Ave che. * prazna--he mahArAja ! zuddha dharmanI prApti zAthI thAya ! uttara--mithyAtvAdi pApa karmanA nAza thavAthI thAya. prazna--tene nAza zAthI thAya? uttara--a zubhecchu ! jIvAnI anadi " tathAlabhyatA " jayAre paripakava thAya tyAre--eTale te vizeSa zaktivALI thAya tyAre mithyAtvadvi pApanA nAza thAya. prazna-- he mahArAja ! te " tathAbhavyatA " zuM che ? ,, tA uttara--he bhadra ! te " tathA bhavyatA " anAdinA jIvAne mekSa gamananI cegyatA rUpa pAriNAmika bhAva che. te meAkSanI yAgyatA sarva bhavya jIvezane svarUpa mAtre tulya che paNuM sa` jIvanI samakALe paripakava thatI nathI; jude jude kALe paripAka pAme che. te kALa bhede pAkavA rUpa vicitratAvALI hAvAthI tene tathA--bhavyatA kahelI che. tathA ' eTale te te peAta peAtAnA pAkavA yeAgya kramaHgata kALane pAmI pAmIne pAkavAnA svabhAva vALI evI je " bhavyatA " eTale mekSagamananI ceAgyatA te '; tathA bhavyatA " te jIvane judA judA vicitra prakAranA kALAMtare pAke che, tethI sava jIvAne samyak danADhi guNNAnI tathA meAkSanI prapti samakALe thatI nathI. jo sava jIveAnI cenyatA sAthe pAke te guNaprapti sane eka sAthe thAya, paNa tema thatuM nathI; mATe e jyAre pAke tyAre tenA jorathI mithyAtvAdi pApa karmAnuM tathA a nAdi karma baMdhanI ceAgyatAnu` baLa ghaTI javAthI jIva zuddha dharma pAmI zake, ane zuddha dharmAM pAmavAthI janma jarA maraNAdi duHkhAnA AMtakarI ajarAmara paNu pAme. prazna-- huM mahArAja ! te " tathA bhavyatA" kayAre pAke che! ane te svabhAveja pAke che ke koi sAdhana sevavAthI pAke che? tattva vArtA pa Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sAhitya saMgraha. uttara-he bhavya jIva, jayAre potAnA carama pudagala parAvartana rUpa kALamAM Ave tyAre kaI chavanI " tathA bhavyatA >> savabhAveja pAke che ane dhaNuM jInI upAyanA sevanathI pADe che. prazana Ape carama eThale cheluM pudagaLa parAvartana karyuM te "pudagaLa parAvataMna" keTalA heya che? ne tenuM zuM savarUpa che? uttara he bhadraAbhA ane kALa banne anAdi kALathI atItakALa saMbaMdhI pudagaLa parAvartana sarva jIne darekane anaMtAnaMta vyatIta thayA che-keine ochA thayA nathI. ane anAgatakALe jayAM sudhI mokSa nahI pAme tyAM sudhImAM ke jIvane anatAnaMta thaze, koIne anaMtA, koIne asaMkhyAtA, kene saMkhyAta, koIne be, koIne eka, koIne paNuM, keIne aradhuM ne koIne pA thavAnuM heya che. rama bhArI pudagaLa parAvartana anaMtAnaMta chane anaMtAnaMta thavAnA, temAMthI jeTalA ane A cAlatu ekaja putagaLa parAvartana bAkI rahyuM hoya-A pudagaLa parAvartanamAMja je jIve mokSe javAnA heya, tene chelA (carama) pudagaLa parAvartana prApta kahIe. temAM e tathAbhavyatA pAke che. - pudagaLa parAvartana e eka prakAranuM ati mahAna anatA varSanI saMkhyAvALuM sarva prakAranA kALamAnathI moTuM kALamAna che. tenuM parimANa anaMtA varSenuM hovA thI te gaNI zakAya nahIM tethI sarvajJa bhagavAne zAmAM vyavahArI ne samajavA mATe keTalAka dAkhalA ane tenuM mAna ApelA che. temAMthI eka dAkhala A pramANe che A cAra rAjanA pramANuvALa leka anaMtAnaMta chuTA paramANuothI temaja tenA dvipadezI tripradezI yAvata anaMta pradezo bethI nizcitapaNe vyAsa che ke je paramANuo ne raka vartamAnamAM koi jIve grahaNa karelA nathI. uparAMta anatAnaMta jIe audArika 1, vekiya 2, AhAraka 3, tijaya ja; ane kAma 5, e pAMca zarIrapaNe tathA ekendriyAdi sarva jIe zvAsozvAsama ane dvidriya, traliya, caturikriya ne paDhiya jIvoe bhASApaNe temaja patriya evA nArakI tIrtha ca manuSya ane devatAoe manapaNe bahaNa karelA evA paNa anaMtAnaMta che che. te sarva pudagaLane koIeka chava AhAzka sivAyanA bAkInA cAra zarIramAMthI keeka zarIrapaNe, athavA bhAthApaNe athavA zvAsozvAsapaNe, athavA manapaNe prathama apUrNapaNe grahaNa mecana karavAva! jeTalA kALe grahI mUkI rahe teTalA kALane eka dravya pugaLa parAvartana kahIe. AvA pudgala parAvartana dareka jIvane pUrve anatA thayelA che. prazna-he mahArAja ! jIva carama pudagaLa parAvartanamAM zI rIte A vI zake? uttara-anAdi sahaja pariNAmathI chava be prakAranA savabhAvavALA hevAthI Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda AtmabhavyatA adhikAra. pa e jAtinA che. eka zavI jAtinA ne khIjA alavI jAtinA, temAM je bhavI jAtinA che temanAmAM mAkSe javAnI ceAtArUpa svabhAvanI sattA anAdithI rahelI che, tethI temanI bhatrapariNati palaTAya che; te atrImAM mekSe javAnI cAgyatA na heAvAthI temanI bhavapariNati badalAtI nathI; anAddhithI jevI che tevIte tevIja rahe che. eTale temanA anAgata pugaLa parAvartana chA thavAnA nathI. jIvI jIvAnI bhavapariNati badalAya che, tethI temanA anAgata puzaLa pavana AchA AchA thatA jAya che. temAM bhavIe paNa anatithI te karma badhanI cAgyatA atizaya utkRSTa sakilaSTha pariNAmamaya dhAra mithyAtva avirati, rAga dveSAdika paNe pariNamelI hatI tethI jIva ati sakleza kArI karma baMdha karatA hatA, ane mahA malina pariNAmI thayA satA ghera ajJAna adhakAra mayI mahA saSTi duHkha rAzimAM vatA hatA. tevI rIte atiprabhUta kA La--anatA kALa cakro pa ta tevu... duHkha bhAgavatAM jyAre akasmAta ghuNAkSara nyAce aAma nirjarA kAMIka sArI thAya tyAre temanI anAdi sahaja karma badha cAgyatA je atizaya tIvra pariNAma vALI hatI te kAIka aMze ( ki`cat mAtra ) pra thama karatAM ma'| pariNAma vALI thAya tethI teTale aMze kama aMdha paNa eche. thAya, tyAMthI laIne lavI vAnA anAgata pugaLa parAvartanamAM eka eka AchuM thatu jAya. karma ba MdhanI cAgyatA paNa pratyeka pudgaLa parAvate maMdamaMda thatI jAya. evAkramathI akAma nirjarA vaDe jIva ghaNu karIne carama pudgaLa parAvartanamAM Ave, te jIvane mekSa prApti je prathama aneka puddagaLa parAvartananA atakAle atidUra hatI ke te eka pugaLa parAvananA aMtakALamAM--samIpe Ave. mokSa prApti sa mIpa AvavAthI enI tathA bhavyatA pAke eTale te yathArtha dha tatvAdikane jAvAnI icchAne utpanna karavAnI zakitavALI thAya. carama puddagaLa parAvartanamAM AvyA pahelAM keTalAka jIvA manuSya bhava pAme che ane jainadharmanI athavA anya dharmanI tapa japa pUjA sayama pramukha karaNI kare che ane tenA phaLa tarIke rAjyabhega ane svargAdika pAme che paraMtu tatva bhUta dhamA jANavAnI icchA rUcine pAmelA na heAvAthI temane dhama samadhI sadanuSThAnanI prAsinA hemaja sAna kriyAnA phaLabhUta mAkSanI prAptinA hetu bhUta te dha thatA nathI. tathAbhavyatA pArkadI na heAvAno thAya tatva jIjJAsAne temane abhAva - ya che. carama pugaLa parAvartanamAM Avela jIvaja sadgune ceAgya thAya che. prazna--hai mahArAja ! ApaNe carama pudgaLa parAvartanamAM AvyA chIe ke nahIM ? te kema samajAya? uttara-he bhavya ! te samajavA mATe ApaNe jJAna draSTimAM potAnuM ata;3 Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAka vyAkhyAna sAhityasa'graha. raNu tapAsavuM ke AApaNane mekSa pAmavAnA abhilASa, dhama karavAnA abhilASa ane tatva jANavAne abhilASa nirvyAja pariNAmika bhAnathI utpanna thayeA che ke upara cATIe chaLa pariNAmavAlA abhilASa che ? ema satyapaNe Atma sAkSie peAtAnA hRdayamAM vAraMvAra tapAsatAM traNe abhilASa paramArtharUpe che ema bhAse te jANuvu` ke ApaNe carama pugaLa parAvartanamAM vIe chIe. 13 prazna--nhe mahArAja ! Ape prathama kahyuM ke tathAbhavyatA kAikanI svabhAve pArka ne ghaNAnI te upAyasevanathI pAke che ' te tene pakAvavAMnA upAya zuM che? uttara--tene pakAvavAnA upAya A pramANe che--prathama te petAnA hRdaya mAM eve niradhAra karavA ke --mArA AtmA nirAdhAra che, azaraNu che, anAtha che, kemake A janmamAM paNa rAgAdika ke rAgAdikanI ApadAmAMthI dhana, strI, putra, ja nanI janakAdi kAI mArU' rakSaNa karI zake tema nathI, tema chatAM paNa te ApadA ApyA kare che. jyAre A janmamAM te zaraNabhUta thaI zakatA nathI teA pachI parabhavanI ApaDhAmAM te te zarabhUta kemaja thai zake? mATe vItaraJa arhuitanu, siddha niraMjananu, zuddha nirAra bhI tatvajJAnI munienu tathA sajJabhASita graMthA sthita vastu svarUpa jJApaka Agama dhamanuM dhyAna smaraNurUpe mAre zaraNu he. A cAra zaraNunI aheAniza raTanA karava thI tathAsabhyatA pAke (1) tathA A bhavamAM karelA ane pUrva janmamAM ajJAna paNe karelA pAta.nA duSkRta--pApAne satya na ve sA niMdavAthI tathAbhavyatA pArka (2) tatha! yathAzakita vairAgyabhAvathI meAkSanI abhilASA sahita tapa cama dAnAdi sukRta karavAthI, devagurUnI pUjA bhakita karavAthI, saddha zravaNa karavAthI ne nyAyamA nA sevanathI temaja straparano karelI sukRta karaNInA anumedanathI tathAbhavyatA pArka. (3) prazna--A pramANenA upAye sevavAthI tathAbhavyatA pArka pazu tyArapachI zuM thAya ? uttara--e upAyAnA sevanathI mithyAtva pariNAma du`La thAya, bhavyatA zakita prakhaLa thAya, mithyAtvAdikanA parAbhava AtmAne eche. thAya, tatva jIjJAsA puSTa thAya, eTale jIva mArgAnusArI thAya tenA karelA sukRta sanuSTAnanI prAptinA hetu thAya, tenI karelI deva gurUnI bhakita yAgyatAnI pAramArthika sevA thAya, te vIta rAga nirajanane bhakata thAya. tene prAye carama pugaLa parAvartananA sAdhaka prathamanA ardhabhAga sudhIja anAdi mithyAtvanA uddaya rahe, evA mAnusArIne tatva samaja vAno ati icchAvALAne mithyAtvAdikanA ghaNe bhAge pralaya thAya, pachI tavavArtA sAMbhaLatAM athavA citavatAM tene apUrvakaraNanI prApti thAya che. pUrva anAdi kALamAM koI kALe A AtmAne tatvajIjJAsArjanya paramAnaDhamaya zubhra parimANu Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda Atmasiddhi adhikAra. C prApta na heAtA, tevA prApta thavAthI tene " apUrva kaN " kahe che, e apUrvakaraNanI prApti thavAthI jIva tenA vaDe graMthine bheDha kare. " graMthi " te ati niviDa ghana kaThina duledya mekSathI vimukha rAkhanAra mithyAtvanA mahA rAga dveSane ajJAnarUpa pariNAma jANavA. tenA bheda prathama kAi kALe karyAM nathI, mArgAnusArI jIva apUrva - karagurUpa tIvra pariNAmanI dhArAvaDe bhede-vidyAre. sa'sAramAMthI sukanna thavAne tathA `meAkSa padavInI prApti mATe upAya batAvatAM A AtmabhavyatA adhikAra pUNu karavAmAM Ave che. trAmAM dri-gAdhAra, AtmazaktinI ALakha thavA sAthe tene pavitra bhAvanAnA sa'saga sparzIthI anukrame AtmAnu sthAna ( siddhi ) AtmA svayameva prApta karI zake che. kemake AtmAnA mULa svabhAva tA pavitra ane tejomaya che paraMtu tenA upara aneka prakAranA AcchAdana chavAI javAthI ApaNane tenA mULa svarUpa jANavAmAM muzkelI naDe che paraMtu jyAre ApaNe pUrva joI gayA tema AtmAnI niLatA vadhatI javAthI ate Atmasiddhi prApta thaI zake che te darzAvavA A adhikAranA Arbha karavAmAM Ave che. dehamAM rahelA AtmA. anuSTu ( 1-2 ) pASANeSu yathA hemaM dugdhamadhye yathA ghRtam / tilamadhye yathA tailaM dehamadhye tathA zivaM // 1 // jema pASANanI aMdara suvaNu hetu che, jema dUdhanI a Mdara ghI rahetu' che ane jema tilanI aMdara taila raheluM che, tema dehanI aMdara AtmA rahelA che. 1 AMgAyAMgamAM AtmazakitanA vistAra. kASThamadhye yathA vahniH zaktirUpeNa tiSThati / ayamAtmA zarIreSu yo jAnAti sa paNDitaH ||2| jema kASTAmAM zaktirUpe agni rahele che, tema A AtmA zarIranI A dara rahelA che, A pramANe je jANe che te pati kahevAya che. 2 Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518 yAkhyAna sAhitya sagraha. abhedya AtmamaLa mAryo. niSThurakuThAraghAtaiH kASThe saMcchedyamAne'pi / antarvatI vahniH kiM ghAtaicchedyate tadvat // 3 // deha ane AtmAnI bhinnatA. dAhA. A bhAsyA DhahAdhyAsathI, AtmA deha samAna, paNa te anne bhinna che, jema asIne myAna. je draSTA che kinA, jeNuM che. rUpa; akhAdhya anubhava je rahe, te che jIva svarUpa che iMdriya pratyekane, nija nija viSayanuM jJAna; pAMca iMdrInA viSayanuM, paNa AtmAne bhAna. deha na jANe teDuMne, jANe na iMdrI prANa; AtmAnI sattA vaDe, teDu pravate jANa. . sarva avasthAne viSe, nyArA sadA jaNAya; pragaTa rUpa caitanyamaya, e edhANe sadAya, ghaTapaTa Adi jANatuM, tethI tene mAna; jANu nAra ne bhAna nahi, kahiye kevu* jJAna. parama buddhi kuza dehamAM, sthUla deha mati apa; deha haiyo AtamA, ghaTe na Ama vikalpa, jaDa cetananA bhinna che, kevala pragaTa svabhAva; ekapaNu pAse nahIM, traNu kAle ya bhAva. pAi 10 11 samra * prajJAnika sthiti sarikhI nahi, yugala jAti narane paNa sahi; te krimata kAyApariNAma, jIe tehamAM AtamarAma SS rUpI pazu navI krIse vAta, kSaNathI laiMhiye avadAta to krIma dIse jIva arUpa, te te kevala jJAna svarUpa. che 4-11 Atmasiddhi 13 * yugalI manuSyone paNa buddhi vigerenI sthiti sarakhI hAtI nathI, te te prajJA, kAyAnu pariNAma kema hAya zake ! arthAt na heAi zake. temAM AtmArAma eTale jIva judo che, tenu je pariNAma che, te tame sajo. SSrUpI evA padArtho pavanAdika paNu eTalA sakSma hAya che ke ApaNI dRSTie paDatA nathI, lakSaNa vaDeja tenI hayAtI ApaNe jANI zakIe chIe, te pachI arUpI evA jIva tA ca cakSue dekhAyaja phrema ? kemake te to kevaLa jJAna svarUpI che. 12 Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricche. Atmasiddhi-adhikAra pa19 jIva ane AtmAnuM abhedapaNuM, * prazna-he mahArAja ! AtmA zI vastu che? uttara-he bhavya ! je cetanavaMta padArtha che, teja Atmavastu che. AtmA zivAya je mana vacana kAyAdika te sarva acetana che. prazna-te cetanA zI vastu che ke jethI tame cetanavaMta AtmA jaNAve che? uttara-sarva kALe niraMtara je jIvone "jANavApaNuM che te cetanA che, te jANavApaNuM sarva jIvone be prakAre varte che. 1 sAmAnya ane 2 vizeSa. sAmAnya jANapaNuM te avyakata cetanA" jema sAdhAraNa nidrAvaza manuSya DAMsa, macchara, mAM kaDa, pramukhanA caTakAnI pIDA ane prahAra, mUcchita jema daMDikanA prahAranI pIDAne jANe che tema avyakatapaNe jANe che, eTale ke te sukha-mUcchitane te vakhate pitAne thatI pIDAnI pUrI gama paDatI nathI, te pramANe avyakatapaNe jANyuM te sAmAnya cetanA. te sUphama niMdIyAothI laIne manuSya, deva, tiryaMca, nArakI vigere paMceMdriya paryata sarva jIvomAM vatI rahI che, tenAthI vizeSa je pragaTapaNe bhedapUrvaka jANapaNuM jAgatA ane sAvadhAna mANasane ghaTAdika padArthonuM jJAna thAya che, tenI jema je thAya te "vyakata cetanA" spaSTa jJAna jANavuM. te paNa sarva jIvone tIvra, maMda, maMdatarapaNe niraMtara hoya che. prazna Ape cetanAne artha "sarvakALe niraMtara jANavApaNuM" e karyo che, paraMtu sarva kALe niraMtara jANanAra cho te jaNAtA nathI mATe te niraMtara paNuM kevI rIte samajavuM? uttara- bhadra!, tenuM niraMtarapaNuM kALa bheda thatA vyakata tathA avyakta ubhaya jJAna savabhAvathI nipaje che. je kALe vyakata jJAna hoya te kALe "huM jANuM chuM" ema jANe ane je kALe avyakta jJAna varte te kALe "huM jANuM chuM." ema jANa nathI te paNa te vakhate avyakatarUpa jANe che. jema nidrAvaza manuSya jyAM mAkaDa karaDe tyAM hAtha pherave che te je prakAre jANe che te prakAre jAgRtAvasthAmAM paNuM zUnyapaNe avyakata bedhane vakhate jANe che, e be prakAranuM jANapaNuM jude jude kALe rahe che tethI jIva niraMtara ( sadA) jANe che. prazna-evA jJAnathI zuM jANe? uttara-je je pazama thayuM hoya te pramANe pitAnA sukha duHkhAdika aMtaraMga bhAvene ane ghaTa paTAdika bahAranA bhAvane jANe ja tacvavArtA. Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para vyAkhyAna sAhitya saMgraha, na prazna-jIvane jANavAnI zakita keTalI che ? te kayAM sudhI jANavA maLe che? uttara-he bhavya! te pitAnAja dhana sukha duHkhathI prAraMbhIne sacetana, rUpa, arUpI, sUma, bAdare evA sarva dravyane-vizva vyApI ya rAzi tamAmane "dravyathI" jANavA samartha che. kSetrathI sarva leka alekamAM rahelA padArthonAM bhAvone kALathI" atIta kALe thaI gayelA sarva bhAvone, vartamAnamAM vartatA tribhuvana vatI sarva bhAvane, temaja "bhAvathI" rUpI, arUpI, jaDa, cetana sarva vastunA guNa paryAya-utpAda, vyaya, sthiti, vartanAdika sarvane jANuvAne sarva jIvonI cetanA zakitavALI che. - - prazno eTalI mahA jJAnazakti sadA cetanamAM vidyamAna che te te cetanA Ape kahyA pramANe sarvadA kema jANatI nathI? uttara-he bhavya ! cetanAnI e prakAranI jJAna zakitane jJAnAvarIya kameM sarva AvarI lIdhI che mAtra kevaLa jJAnI zivAya sarva saMsArI chadmastha jIvone saM. pUrNa cetanAne anaMta aMza ja pragaTa che, tethI chadmasthAne sara seya bhAvane anaMtamo bhAgaja jANavAmAM Ave che. Ama havAthI cetanA sadA sa ya rAzine jANatI nathI. prazna e rUpI guNa che ke arUpI guNa che? - uttara-arUpI guNa che. prazna-he mahArAja! Apa AtmAnI vAte jIvane lAgu kare che ane jIvanI AtmAne lAgu kare che ema kema kare che? uttara-he bhavya! AtmA, cetana, jIva, prANI ItyAdika sarva eka vastunA ja paryAyI nAma che. vastu judI judI nathI; nAma judAM che. jema suvarNa, hema, hATaka, cAmIkara, kanaka, kAMcanAdika nAma judAM che paNa vastu te eka suvarNa ja che. te mATe AtmA ne jIva banne eka ja vastu che. nAma judAM kahevAthI bhulAve khAvAne nathI. A pramANe jIvanuM varUpa samajAvatAM A Atmasiddhi adhikAra pUrNa karavAmAM Ave che. Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda 521 upasaMhAra upasaMhAra. cheA sarva kahIne siddha karavAnuM eja che ke vicAranAM delane atyaMta sUma tathA atyaMta vegavALAM hovAthI samagra dazya prapaMca upara te sAmrAjya bhegave che. pahADa jevuM jaNAtuM zarIra, hRdayane bhAre dhakko lAge e vicAra eka kSaNavAra uThatAM zaba thaI pRthvI para paDe che, e banAva vicAranAM AMdolananuM sAmarthya sUcave che. mahAzakathI eka rAtrimAM yuvAna manuSyanA zarIramAM pheraphAra thaI prAtaHkALe tenA keza veta thaI te yuvAnane vRddha thaI jAya che, e prasaMga vicAranAM AMdalonuM vilakSaNa baLa sUcave che. mRtyunI pathArIe paDelA manuSyano vyAdhI eka kSaNamAM nivRtta thaI, tenAmAM vilakSaNa baLa jaNAvAnAM udAharaNe vicAranAM AMdolananuM jaDa upara keTaluM sAmrAjya che te spaSTa kare che. zrApa tathA vara vagere saphaLa thavA mAM A vicAranAM AMdolane ja hetu che. svalpamAM vicAranAM adelano sarva karavAne samartha thAya che. vicAramAM sarva kAryone siddha karanAra adelane prakaTAvavAnuM baLa citiza. tinA sAmarthya vaDeja utpanna thaI te vicAra keI paNa kArya karavA samartha thAya che. citizaktirUpa akhUTa bhaMDAramAMthI vicAra, IcchAnukULa sAmarthyane prApta karI A jagata mAM IchAnukULa kAryone sAdhe che. manuSya je prakArane vicAra seve che te prakAranuM baLa citizaktimAMthI tene prApta thaI te vicArAnusAra phaLane te pratyakSa kare che. tame ciMtAnA vicAra seva-apa samayamAM tamane jyAM tyAMthI ciMtAnAM ja kAraNe ubhAM thayelAM jaze; kAraNu vicAranAM AMdelane prakRti pradezamAM vahIne tamArA vicAra pramANe ja tamane phaLa dekhADe che. tame bhayanA vicArane sevA kare-95 samayamAM tamane tamAruM mAgeluM maLaze ja. huM eka mahinAmAM marI jaIza, evuM tame daDhapaNe mAnyA karo-maDine pUre thatAM tame avazya mRtyune pAmavAnA ja. vicAranAM AMdalonuM sAmarthya, manuSya jANe che tenA karatAM atyanta meTuM che. dIpaka upara kALI hAMDI DhAMkatAM kALe prakAza ane temAM dIpakane doSa che? athavA tenA upara ghaDo DhAMkatAM bIlakula prakAza na Ave temAM dIpakane aparAdha che ? kALI hAMDImAM dIpaka mUke, tamane kALe prakAza maLaze; lIlImAM mUko, lIlo maLaze, ane ghaDAmAM mU, tame aMdhArAmAM raheze. dIpakane zuddha prakAza joItuM hoya te tenA upara svaccha pAradarzaka AcchAdana mUke. tene prakAza AvI zake tevuM AcchAdana mUke, athavA kevaLa dIpakano ja lAbha jete hoya te AcchAdana mAtra dUra kare. # adhyAtmabala poSaka graMthamAlA prathama akSa- Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para vyAkhyAna sAhitya saMgraha, ww w w azuddha vicAra e citizaktinA upara mATInA ghaDAnuM DhAMkaNu che. zuddha vicAra e svaccha, pAradarzaka kAcanuM DhAMkaNa che. avidyA ane tenA kAryonAM malinanidya vicAra sevatAM tamane citizakitane zuddha prakAza-zuddha sAmarthya nahi ja maLe. vidyA ane tenAM kAryonAM vihita zuddha vicAra sevavAthI ja citizikitanuM sarva zakitamava tathA savajJa prakAze che. tame a65jha che! kAraNake tame malina vicAra sevyA che. tame alya zakti che ! kAraNake tame zuddha vihita vicAravaDe citizakitanuM sarvazakitamava tamArAmAM graha su karavA anAdara karyo che. najaramAM Ave tevA vicAra karavAnI hAni have tamane samajAya che, rAganA, hezanA, kAmanA, lebhanA, asUyAnA? IrSonA vagere vividha niMdya vicAra karavAthI tame pote pitAne keTalI hAni karI che, citizakitanuM ezvarya tamArAmAM pragaTa na thavA devAmAM tame kevA ADA patharAe nAMkhyA che, te have tamane spaSTa thAya che? keIe jarA apriya vacana kahyuM ke vAghanI peThe tahake karavAthI kene hAni thaI, e tamArA lakSamAM Ave che? amukanA upara dveSa karavAthI amukanA upara IrSyA karavAthI, amukanuM bagADavAnA vicArA karavAthI kena' bagaDe che, e have samajAya che? pAMca daza jaNa bhegA maLI. nakAmI kathalIo karavAthI, mAla vinAnA jhapATA ThekavAtha, taMgadhaDAvinAnuM, bhasavAthI, ane evA ja prakAranA bIjA hajAro nakAmA vicAra karavAthI, kanu bagaDe che, ane keNa duHkhI thAya che, e tamane ArasI jevuM spaSTa bhAse che? je je manuSya duHkhI jaNAya che, te temanA AgalA janmanA tathA A janmanA karelA azubha vi. cAronuM pariNAma che. je je manuSya sukhI jaNAya che, te temanA AgalA janmonA tathA A janmanA karelA zubha vicAronuM pariguma che. zubha vicAra citizaktimAMthI sarva zubhane bahAra prakaTa karI Adrazya jagatmAM ApaNane dRzyarUpe pratyakSa darzAvanAra che; azubha vicAra ApaNane prApta thatA sava zubhane pratirodha karI azubhanI ApaNane prApti karAvanAra che. zuddha vicAra kalyANune racavAnI zakitavaLe che, azubha vicAra prApta kalyANuno nAza karanAra tathA akalyANane utpanna karanAra che. zubha vicAra kalyANane piSaka che, azubha vicAra kalyANane zoSaka che. citizaktinuM ananya bhAve ciMtana e sarvottama zuddha vicAra che. citizakti e mArUM AtmasvarUpa che, citizakti e huM ja chuM, evuM bhAna sarvakALa jAgrata rAkhavuM, e zuddha vicAro avadhi che. e ja sarvottama bhakti che. vAvavAnuMdhAnamarivarIyo A citizakitanuM AmasvarUpe akhaMDa anusaMdhAna rAkhavuM, eja sarvottama bhakti che. atyaMta prema thI citizaktirUpa A pitAnA sva svarUpane vAraMvAra smaravuM, punaH punaH A svarUpanAM lakSaNene hRdayamAM purAvavAM, Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariccheda, upasaMhAra para3 jyAM jyAM mana jAya, je je vicAra pure te sarvamAM A citizaktinA svarUpa dharmone AgrahavaDe jevA, eTaluM ja nahi, paNa te dharmone pitAnAmAM anubhavavAM, citizatinAM lakSaNe vinA vijAtIya eka paNa lakSaNane aMtaHkaraNamAM prakaTavA na devuM, citizaktinAM lakSaNomAM tanmaya thaI javuM eja bhaktinuM zikhara che. AvI ja ananya bhakti IsitArthane arpe che. vicArarUpI mahAdhana tamane prApta che, te rAtridivasa vaparAtAM khuTe evuM nathI. vaLI te vAparavAnI jyAre kaLA AvaDe che, tyAre te eTaluM badhuM baLavAna samajAya che ke A lokika dhananuM baLa tenA AgaLa atyaMta tuccha bhAse che. lekika dhana kSaNika hita sAdhe che, tyAre A vicAra dhananuM dAna cirasthAyI hitane sAdhe che. tethI A lekika dhananuM dAna karavAno jIva na cAle te ciMtA nathI, paNa prANI mAtranA hitanA saMkalapane hRdayamAM prakaTAvatAM kadI kaMjusa thaze nahiM. e saMkalpa punaH punaH thatAM tamArI kRpaNutA paNa krame krame naSTa thaze ja. A pUrvokata vicArothI tamane spaSTa thayuM haze ja ke zuddha vicAranuM satata sevana karavAthI citizaktinI nikaTanA pradezamAM Adezane prakaTAvavAnuM sAmarthya prApta thAya che. zuddha vicAre ja e pradezamAM jaI zakavA samartha che. azuddha vicAre skUla hevAthI temane tyAM praveza nathI. jema jema zuddhavicAronuM prAbalya aMtaHkaraNamAM vadhatuM jAya che tema tema citizaktinA pradezamAM praveza karavAnuM ApaNuM sAmarthya vadhatuM jAya che, ane jema jema azuddha vicAronI prabaLatA aMtaHkaraNamAM thatI jAya che, tema tema citizakitanA pradezathI ApaNe vadhAre ane vadhAre dUra jatA jaIe chIe. citizakitane pradeza sarva sAmarthyanuM utpatti sthAna che. tethI sAmarthanI icchAvALAe citizaktinA pradezamAM pravezavAnA niyamanuM pAlana karavuM e avazya kartavya che. ane zuddhavicAra ane zuddhAcaraNa eja A niyamanuM pAlana che. A janmamAM avazya mane ISTa sAkSAtkAra athavA svarUpa sAkSAtkAra thaze ja. evI daDha zraddhAtha. 2varUpa sAkSAtkAranI vATa joyA karavI, e paNa zuddha vicAra che. A Adi aneka prakAranI zaddha vicAramAM gaNanA thAya che. AvA vicArone niraMtara sevavA eja ciMtizaktinA anaMta sAmarthyane hRdayamAM prakaTAvavAnI amogha kaLA che. manuSya jevA vicAra kare che, te te avazya thAya ja che. zuddhavicAra manuSyane zuddha citizakita svarUpa avazya karI mUke ja che. akhaMDa sukhana-anaMta sAmarthyane A vinA anya koI upAya pUrve hate nahi, Aje che nahi, bhaviSyamAM haze nahi. sAdhana mAtra uddeza-pachI te bhakita hoya, ga hoya, sAMkhya hoya ke game te hoya Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 524 vyAkhyAna sAhitya saMgraha. paNa--vicAranI atyaMta zuddhi sAdhavI, vicArane citizaktimaya karI de eja che. zuddhavicArane se-zuddha vicAranuM ja sevana kare. ravivAra aMtApa sarvavA ra rAva. azuddha vicAra tatkALa tyajI de, hamaNAM tyajo-A kSaNamAM tyane, tame deva thaze, devanA paNa deva thaze-tribhuvanamAM tamAruM svAmIva pravartaze. dhana, aizvarya, Arogya, baLa, vidyA, je joIze te sarva tamAre caraNe paDaze. tamane kaMI paNa durlabha nahi rahe, tame sarvAdhipati pUrNa purUSottama thaze. zaddha vicAra seva kaThina jaNAya che? zuddha AcaraNanuM pAlana azakaya ja NAya che? zA mATe mithyA bhaDake che? saralane kaThina brAMtithI zAmATe mAne che ? tamArA aMtaHkaraNamAM sarvAdhipati citizakita virAje che. siMhanI samIpamAM rahIne sasalAthI bIha che? lajajA pAme. asaMkhya mahArathIone pUre paDe e arjuna samAna citizakitarUpa atirathI tamArA hadaya rathamAM chatAM bIkaNuM uttara kumAranI peThe pAche page nA cho zuM? sthira thAo, zraddhA dhare, bhayane pariya. zuddhavicAra seva, e bahuja saraLa che. zuddhavicAra svAbhAvika che. azuddha vicAra asvAbhAvika che. svAbhAvikane sevavuM emAM kaThina zuM? Itizam graMthasaMgrahitA. gIti. vinayavijayamuninAyaM SaSThapariccheda evmtraiv| saGgrathitaH sugamArtha vyAkhyAtRRNAM mude sadA bhUyAt // 1 // vinayavijaya munie A (vyAkhyAna sAhitya saMgraha) graMthane chaThTho paticheda vyAkhyAna karanArAo ( sAdhu tathA sAdhvIo) nI sugamatA mATe race che, te sadA vaktA tathA zrAtAnA kalyANa mATe ho ! SaSTha pariccheda paripUrNa Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijJapti, anuSTup dRSTaM kimapi loke'sminna nirdoSa na nirguNam / AvRNudhvamato doSAnviNudhvaM guNAnbudhAH / / A jagatamAM meM je kAMI joyuM, te nirdoSa nathI, tema nirguNa 1 je paNa nathI, tethI he DAhyA mANase ! manuSanA dezo dAbe ane je guNone jAhera rIte prakaTa kare, GExxasperasacseries AzIrvAda. SHRSSIc zArdUlavikrIDita. - lakSmIrvezmani bhAratI ca vadane zaurya ca bAhoryutau, tyAgaH pANitale sudhIzca hRdaye saubhAgyazaubhA tanau / kIrtirdikSu supakSatA guNijane yasmAjavedaGginAM, so'yaM vo vidadhAtu vAJchitaphalaM zrIdharmacintAmaNiH // eKUR7 jenAthI (zrI dharmaciMtAmaNithI) manuSyonA gharamAM lakSmI- che chane nivAsa, mukhamAM sararavatI, be bAhumAM zUravIratA,hatheLImAM che paNuM, hRdayamAM subuddhi, zarIramAM suMdaratA, dizAomAM * ti, gulazana para supakSatA (prIti) yata mA zrIdharma, ja rUpI ciMtAmaNi tamene vAMchita phaLa arpaNa kare. BLAKSRKESKAKers 6 itizrI vyAkhyAna sAhityasaMgraha prathama bhAga saMpUrNa Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhiprAyamAna eka. parama dayALu muni mahArAja zrI vinayavijayajI mahArAjazrInI pavitra sevAmAM- AjJAnusArI arajUnasiMhajInA savinaya praNAma sAtha vinaMtI ke-Apa kRpAchunA prAsAda rUpe A a5 prANInA uddhAra jevA AraMbhelA pustaka (sAhitya saMgraha) nAM pAca phorama daSTigocara thatAM atI AnaMda thayo che. kaI paNa prazaMsA karavI te atIzakatI yAne khuzAmata samajAya, paraMtu A alapajha sevakanI buddhi zakatI anusAra eja vInaMtI che ke A graMthamAM nIti, vairAgya ane vyavahAranA darzana u. parAMta samajI manana karI varte te mezadvAra samajI zakAya tema che tethI huM te AbhArI chuM ane kharekhara sAdhU bhUSaNarUpa pustaka banaze ema mAnuM chuM. tA. 27-2-15 mu. bhANavaDa lI. se. arajUnasiMhajI vijayasiMhajI Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zlokonI akSarAnukramaNikA. zlokonuM Adipada. 446 graMtha. ___ pRSTa. aMka. a. pArzvacaritra. bhartRhari nItizataka. 338 22 sUktimuktAvalI. naravarmacaritra. 66 53 bhASApUjAsaMgraha. rUpasenacaritra. 16 2 sUktimuktAvalI. 477 14 subhASitaratnabhAMDAgAra. 317 27 purANa. 215 1 sUktimuktAvalI. 444 aMsasthalIcikurakaJcakitA akaruNatvamakAraNa akartavyaM na karttavyaM akalitaparasvarUpa akiJcanAH kAJcanalo akRtabodhasudivya akSatAn Dhokayedyo'tra akSudro rUpasaumyo agastitulyAzca ghRtAbdhi agnihotraM vane vAsaH aGkasthAne bhavedadharmaH aMguSTamAnamapi yaH ajJAnAhimahAmantra aNurapi maNiH prANa ataH siJcanti taM puNya atikupitA api svajanA atidAnAdalibaddho atimaline karttavye atiyatnagRhIto'pi atyugrarUpaM yatipAlanIya athamatyalokametya adRSTArthe'nudhAvantaH adya kaSTAni naSTAni 02.2m wrmin jJAnasAra. subhASitaratnabhAMDAgAra. 'sUktimuktAvalI. zArGgadharapaddhati. subhASitaratnabhAMDAgAra. mUktimuktAvalI. naravamacaritra. kAvyamAlA prathama gucchaka. jJAnasAra. namaskAramAhAtmya. (siddhasenadivAkarakRta) 481 196 446 172 427 389 3 369 11 63 42 361 17 481 5 30 19 Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAGgadharapaddhati. adhyAtmakalpadruma. 123 11 292 9 293 29 1 313 308 38 157 10 77 4 2 purANa. mUktimuktAvalI. naravamacaritra. sUktimuktAvalI. sUktimuktAvalI. namaskAramAhAtmya. subhASitaratnasaMdoha. jJAnasAra. kAvyamAlA gucchaka sAtamo. subhASitaratnabhAMDAgAra, namaskAramAhAtmya, sUyagaDAMga naravarmacaritra. subhASitaratnabhAMDAgAra. sUktimuktAvalI tatvanirNayaprAsAda 985 adhigataparamArthAnpaNDitAn adhItino'rcAdikRte adhItimAtreNa phalanti adhItya caturo vedAn adhItya zAstrANi adhRSyabhAvenamRgAri anadhyayanavidvAMso anavasthitacittAnAM anArye'pi vasan deze anukurutaH khalasujanA antargataM mahAzalya antarmatsariNAM bahiH zamavatAM antarmalinadehena antastatvaM manaH zuddhi andho andhapahaMNitA anyatra deve vigatasvarUpA anyasmAllabdhapado apakAriNyapi prAyaH apathyasevako rogI aparAjitamantro'yaM aparIkSitaM na karttavyaM apavitraH pavitro vA apavitraH pavitro vA sarvA apuvvI kappataru abhinavasevakavinayaiH abhUdambhorAzeH sahavasati abhyAsena kriyAH sarvA amIbhiraSTAdazabhi . amRtAni yathAbdaspa amRtaiH kimahaM siktaH th 402 . 4 437 4 488 63 39 390 187 282 bh d sh ` s m ` m w m * sUktimuktAvalI rUpasenacaritra. subhASitaratnabhAMDAgAra naravarmacaritra namaskAramAhAtmya 363 366 258 42 22 * 42 18 30 16 Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ om sUktimuktAvalI mahAbhArata sUktimuktAvalI subhASitaratnabhAMDAgAra AtmAnuzAsana namaskAramAhAtmya 370 368 122 262 ayazaH prApyate yena ayAcanakazIlAnAM arihanta namukkAro, jIvaM arihanta namukkAro, dhannANaM arthagrahaNe na tathA arthino dhanamaprApya arDaccAritramAdhurya ahamityakSaraM brahma alakAzca khalAzcaiva alaGgayatvAUnairanyaiH alipto nizcayenAtmA avanti ye janakasamA avazyaM yAtArazciratara adhikAriNamapi saUna avyaye vyayamAyAti avratI kitavaH stenaH azuciH pApakarmA yaH azokavRkSaH surapuSpaasajjanaH sajjanasa asambhAvyaM na vaktavyaM asijIvI maSIjIvI asuiThANe paDiyA asthiro hRdaye citrA asmAn vicitravapuSa asyatyuccaiH zakalitavapu ahiMsA satyamasteyaM tyAgo ahiMsA satyamasteyaM brahma ahitavihitaprItiH prItaM aho khalabhujaMgasya aho guNAnAM prAptyartha aho durlabhalAbho me 316 23 57 13 43 26 204 15 subhASitaratnabhAMDAgAra subhASitaratnabhAMDAgAra. jJAnasAra. subhASitaratnasaMdoha. bhahari. bhartRharinItizataka. sUktimuktAvalI. nirNayasiMdhu. purANa. hemacaMdramUri. subhASitaratnabhAMDAgAra. zArGgadharapaddhati. nAradIyapurANa. saMghapaTTakanI TIkA. jJAnasAra. subhASitaratnabhAMDAgAra. subhASitaratnasaMdoha. mahAbhArata. purANa, AtmAnuzAsana. mUktimuktAvalI. subhASitaratnabhAMDAgAra. namaskAramAhAtmya.. h h ` s yh 6 Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) subhASitaratnabhAMDAgAra. 347 461 380 aho prakRtisAdRzyaM aho martyatayA taulya aho rAhuH kathaM krUrazcandra aho vyasanavidhvasta aho sati jagatpUjye aho sAtvikamUrdhanyo aho susadRzI vRttistu 291 sUktimuktAvalI. jJAnArNava. namaskAramAhAtmya. mUktimuktAvalI. A. 482 40 namaskAramAhAtmya. subhASitaratnasaMdoha. saMghapaTTaka. sUktimuktAvalI. 428 1 29 13 499 12 231 53 158 13 336 14 334 274 269 434 AkArairiMgitairgatyA AkAlikaraNotpAte AkAzataH patitametya AkRSTuM mugdhamInAn baDiza Akrozito'pi sujano na AkhubhyaH kiM khalaijJAtaM AjanmasiddhaM kauTilyaM AjIvikAdi vividhArti AjIvikAthamiha yadyati AjJAbhaGgo narendrANAM AjJAvartiSu maNDaleSu ANAi tavo ANAi AtAmrAyatalocanA AtmanyevAtmanaH kuryAt AdaraM labhate loke AdiprabhoranizamasataTI Apatsveva hi mahatAM AptopajJamanullaGghya AyuSkaM yadi sAgaropama ArambhANAM nivRttirdaii ArAdhito vA guNavAn svayaM AsatAM guNinastAvad 00000 MAMMANrFrand 2 subhASitaratnabhAMDAgAra. adhyAtmakalpadruma. sUktimuktAvalI. upadezasiddhAMtaratnamAlA. kAvyamAlAgucchaka sAtamo. jJAnasAra. 305 71 428 pArzvacaritra. zAGgadharapaddhati. ratnakaraMDazrAvakAcAra. sUktimuktAvalI. 482 19 16 458 4 265 15 163 8 __ adhyAtmakalpadruma. sUktimuktAvalI. Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAthacaritra.. 199 AstAmopAdhiko doSaH AstAM sacetasAM saGgA AhAranIhAravidhi 199 * * * adhyAtmakalpadruma. 44 223 . 34 228 360 saMghapaTTakaTIkA. saMghapaTTaka. kAvyamAlAprathama gucchaka. zAGgadharapaddhati. subhASitaratnabhAMDAgAra. zArGgadharapaddhati. upadezasiddhAMtaratnamAlA. 382 itthaM mithyApathakathanayA ityAdhuddhatasopahAsavaca ityuktovizvasRjA idamapaTukapATaM jarjaraH paJjaro idamIdRgguNopetaM induH prayAsyati vina iyarajaNasaMsaNAe iyarANa cakkurANa iha lokavidhInkurute iha sarasi saharSe 122 395 302 304 * * * * * * * 74 . rUpasenacaritra. zAGgadharapaddhati. 393 adhyAtmakalpadruma. subhASitaratnabhAMDAgAra. sUktimuktAvalI. uccArayasyanudinaM na uccairadhyayanaM purAtanakathA ujvalaguNamabhyuditaM udakacandanatandula udIrayiSyasi svAntA udbhAsitAkhilakhalasya utpadyottamadeveSu utsUtroccayamUcuSaH unnataM padamavApya. upakArameva tanute upakAriNi vizrabdhe upakAriNyapi sujane upakAro'pi nIcAnAM upakRtisAhasikatayA upacaritavyAH santo jJAnasAra. bhartRharinItizataka. namaskAramAhAtmya. saMghapaTTaka. subhASitaratnabhAMDAgAra. 273 25 318 29 387 5 17 11 78 7 412 10 . 31 13 226 41 337 21 188 8 370 12 406. 3 368 . 3 188 9 .209 2 sUktimuktAvalI subhASitaratnabhAMDAgAra. zAGgadharapaddhati. Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeSTuM ca vaktuM ca upaviza putra mamAGke upasargAH kSayaM yAnti urvazIgarbhasambhUto ullasanmanasaH satya ussUttabhAsiyANaM UrjA naiSadadhAti nApi sUktimuktAvalI. 308 3 kAvyamAlA prathama gucchaka. 360 14 zAMtistotra. purANa. jJAnasAra. 25 upadeza siddhAMta ratnamAlA. 302 subhASitaratnabhAMDAgAra. . 378 sUktimuktAvalI. RjureSa pakSavAniti RNamanyadapi prAyo RtUnAmindriyArthAnA 386 460 2 2 adhyAtmakalpadruma. sUktimuktAvalI. purANa. jhAnasAra, mUktimuktAvalI. namaskAramAhAtmya. 205 438 7 7 438 211 eaM jammassa phalaM ekarAtraM sthitiAme ekaM brahmAstramAdAya ekaM hi cakSuramalaM sahajo ekAntabhAso yaH kApi ekAnte tu nalIyante eke tumbA vratikaragatAH eNaH krIDati sUkarazca ebhirguNaudhaiH parivarjitA ye evaM nAzakSaNe sarva evameva nahi jIvyate evaM zamarasollAsa eSA yadAdimajinasya eso maGgalanilao airAvaNenaiva surendra 219 17 sUktimuktAvalI. zArGgadharapaddhati. naravarmacaritra. namaskAramAhAtmya. subhASitaratnabhAMDAgAra. namaskAramAhAtmya. pArzvacaritra. sUktimuktAvalI. naravamacaritra. ___31 145 25 kaTyAM colapaTaM tanau sita kathamutpadyate dharmaH kAvyamAlA gucchaka sAtamo 284 mahAbhArata. 419 1 2 Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aar fao bhaviSyanti kadAcinnAtaH kupita kamalini malinIkaroSi karelA tyAgaH zirasi karNAmRtaM sUktirasaM karNe cAmaracArukambu kartavyaM nivandanaM kartavyA devapUja kartRstathA kArayituH karmASTakavinirmuktaM kalpovarUhasantati kavayaH parituSyanti * kacidrAmiNa ekaM kaSTaM naSTadizAM nRNAM kaSTe svakaSTe samacetaso ye kastvaM bhadra khalezvaro kasyAdezAt kSapayati kA zaucaM dyUtakAreSu kAke zaucaM dyUtakAre kA khalena saha spardhA kAcaH kAJcanasaMsargA kAntArabhUmiruha mauli .kApuruSa: kukkurazca kAmarAgamadonmattA. kAruNyalIkalitAMga kAruNyena hatA vadhavya kAya kAryAya kasmaicit kAryopayogakAle kASThamadhye yathAvanhiH kASThe ca kASThe'ntaratA ( 7 ) sUktimuktAvalI. bhASA pUjA saMgraha. subhASitaratnabhAMDAgAra, bhartRhari nItizataka. zArGgadhara paddhati. dr sUktimuktAvalI.. 99 99 O sUktimuktAvalI. zArGgadharapaddhati. inpacIza. saMghapaka 0 subhASitaratnabhAMDAgAra. sUktimuktAvalI. siMdUramakara. " sUktimukAvalI. subhASitaratnabhAMDAgAra. "7 29 purANa. naravarmacaritra. kAvyamAlA gucchaka sAtamo. sUktimuktAvalI. kAvyamAlA prathama gucchaka. 0 * 467 192 149 - 391 18 12 27 470 184 192 220 1 2 4 207 24 475 7 476 12 108 24 ' 2 380 199 205 5 8 334 216 ma 64 43 47 387 190 14 434 337 19 *899 0 5 18 9 6 66 56 72 72 125 2 358 4 517 2 282 3 Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiM kulena vizAlena kiM kulenopadiSTena kiM kRtena hi yatraM tvaM kiM citraM yadi rAjanIti kiM janmanA ca mahatA kindi mohamitAH kimandha kimaraNyairadAntasya kimaraNyaira dAntasya kiM. bhAvI nArako'haM kiM bhASitena bahunA kiM modase paNDitanAmamAtrAt kiriyA phaDADovaM kiM lokasatkRtinamaskAra kiM vA pareNa bahunA kiM vedaiH smRtibhiH purANa kITo'pi sumanaHsaGgA krIDan mANavakAGghritADana kuggahagahiANaM kurvate svamukhenaiva kurvanta uccairdvavidhaM kulaM vizvAdhyaM vapu kusaggejaiosa kusaLIlAhavazILA: kUpe pAnamadhomukhasya kUpe syAdadhamaM snAnaM kRtamohAsravaiphalyaM kRte varSasahastreNa kRtvA pApasahastrANi kRmikulacitaM lAlA kRSivANijyagorakSA ( 8 ) subhASitaratnabhAMDAgAra. 99 sUktimuktAvalI. subhASitaratnabhAMDAgAra. saMghapaTTaka. purANa. " kAvyamAlA gucchaka sAtamo. subhASitaratna saMdoha. sUktimuktAvalI. upadezasiddhAMta ratnamAlA. adhyAtmakalpadruma. subhASitaratna bhAMDAgAra. bhartRharivairAgyazataka. subhASitaratnabhAMDAgAra. subhASitaratnabhAMDAgAra. sUktimuktAvalI. subhASitaratnabhAMDAgAra. naravarmacaritra. . sUktimuktAvalI. uttarAdhyayana, naravarmacaritra. zArGgavarapaddhati. purANa. jJAnasAra. sUktimuktAvalo. 99 bhartRhari nItizataka. purANa. 180 180 4 465 1 449 26 181 12 226 40 57 10 236 285 500 5 5. 494 92 465 33 392 312 16 292 6 304 3 271 23 204 17 229 48 199 4 142 5 291 402 3 64 44 423 16 488 219 174 18 8 www. Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ v kecitkAvyakalAkalApa ketakIkusumaM bhRGgaH kApasya saGgApUramagni sUktimuktAvalI. subhASitaratnabhAMDAgAra. naravarmacaritra. . 163 4 220 397 182 14. 314 12 365 7 kauzeyaM kRmija krarAzcaNDAzca pApAzca ka pizunasya gatiH kSamA damo dayA dAnaM kSamApuSpasradharma / kSititalazayanaM vA prAnta kSutkSAmaH kila ko'pi raGka kSetreSu sasyamatibhakSya subhASitaratnabhAMDAgAra. purANa, subhASitaratnabhAMDAgAra. . purANa. jJAnasAra. sUktimuktAvalI. saMghapaTTaka. sUktisUdhAmAsika. 225 318 kha. 22 .0204M. ..vrse 393 subhASitaratnabhAMDAgAra. manusmRti, subhASitaratnabhAMDAgAra. m 6 khadyoto dyotate tAvada kharo dvAdaza janmAni khalaH sakriyamANo'pi khalAnAM kanTakAnAM ca khalAnAM dhanuSAM cApi khalena dhanamattena khalvATaH sthUlavapuH khe dharmacakraM camarAH sapAda 404 359 kAvyamAlA prathama gucchaka adhyAtmakalpadruma ga jJAnasAra. adhyAtmakalpadruma. sUktimuktAvalI. naravarmacaritra. 291 gajAzvarbhUpabhavanaM gaNayanti nApazabda gatA ye pUjyatvaM prakRti gatArthasArthasya varaM gate tasminmAnau tribhuvana ganyAMbuvarSa bahuvarNa gandhairALyA jagati 22 219 ) subhASitaratnabhAMDAgAra. adhyAtmakalpadrama.. subhASitaratnabhAMDAgAra. 45 -W C 413 Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) 329 498 subhASitaratnasaMdoha. sUktimuktAvalI. subhASitaratnabhAMDAgAra. suktimuktAvalI. subhASitaratnabhAMDAgAra. m , th m 114 211 . 354 h 4 4 subhASitaratnasaMdoha. saMghapaTTaka. subhASitaratnabhAMDAgAra. 231 52. 126 5 162 2 , 169 - 1 171 1 181 11 garbha vilInaM varamatra garbhe'zucau kRmikulai garbho yathA dohada gavAdInAM payo'nyedyuH gavAzinAM vai sagiraH gAtraM kaNTakasaGkaTaM gAtraM te malinaM tathA gADhaM zliSyati dUrato gAyadgandharvanRtyatpaNa gItazAstravinodena gIrbhirgurUNAM paruSA guNavajjanasaMsargA guNavantaH klizyante guNavAn sucirasthAyI guNahINA je purisA guNA guNajJeSu guNI bhavanti guNAnarcanti jantUnAM guNAnAmeva daurAtmyAd guNA yatra na pUjyante guNAMstavAzritya namantyamI guNAH kurvanti dRtasvaM guNAH sarvatra pUjyante guNinaH samIpavartI guNinAM nirguNAnAM ca . guNini guNajJo ramate guNino'pi hi sodanti guNena spRhaNIyaH syAna guNeSvanAdaraM bhrAtaH gugaigauravamAyAnti guNairvihIno'pi janA sUktimuktAvalI. subhASitaratnabhAMDAgAra. sUktimuktAvalI. adhyAtmakalpadruma. subhASitaratnabhANDAgAra 181 169 171 263 162 179 vr.mman.ar r9 onu . sUktimuktAvalI. 163 subhASitaratnabhANDAgAra. 184 163 sUktimuktAvalI. adhyAtmakalpadruma. 164 9 266 17 Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNairvajJapa guNo guNAntarApekSI guru Ana gaNanti guNe guru bhaNiyo sutthA guruM vinA ko na hi mukti gurUpadezaH zrutimaNDanAni gRhAdikarmANi vihAya gRhe gRhe santi sutA gRhe caivottamaM snAnaM gehI varaM naiva kuzIla " govikriyAstu ye viprA gau guNA eva gaurI tanurnayanamAyata grAmAntare vihita grAma rAmAdi mohAya grISmamantikAnmAsA kriviSNu prativiSNu caNasya putrahInasya caturvedyapi yo bhUtvA catvAraH maharA yAnti candanaM zItalaM loke candraH sanat candropamAnAH kRtasaca carmacakSurbhRtaH sarve calecca meruH pracalettu cAritraM sthiratArUpa cArutA paradArArtha citai jai kajjAI (11) subhASitaratnabhANDAgAra. rUpasenacaritra. dharmaratnaprakaraNa. mahipAlacaritra. O sUktimuktAvalI. naravarmacaritra. purANa. naravarma caritra. " 27 purANa. sUktimuktAvalI. subhASitaratnabhANDAgAra. sUktimuktAvalI. jJAnasAra. purANa. ca namaskAramAhAtmya. nAradIyapurANa. purANa. sUktimuktAvalo sUktimuktAvalI. kalpasubodhikA. naravarmacaritra. jJAnasAra. 0 jJAnasAra. subhASitaratnabhAMDAgAra. dharmaratnaprakaraNa. 183 183 176 478 67 60 146 3 17 8 1 145 495 397 6 220 22 28 315 Rana VD .1 18 313 1/1 9 378 1 448 24 95 3 59 21 443 203 2. 479 428 18 14 10 2 w 13 47 37 65 50 1 78 8 1 402 478 15 ' Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cittamantargatanduSTaM citaM rAgAdibhiH Ti cittaM vizudhyati jana cittaM zamAdibhiH zuddhaM cittAhalAdi vyasana vimukhaH citre pariNataM yasya cetaH sArdrataraM vacaH sumadhuraM pANa chAyAM prakurvanti namanti chidrANAM nikaTe vAso chinnamUlo yathA vRkSo chinnaH sa nizitaiH vIra jiNassa jio ja ite liGgamANaM ari jagaddharmAdhAraH saguru jaDAtmako dhAraNayA janA ghanAzca vAcAlAH jaM taMvaMsi pujjasi janvindriyAlamida janmasthAnaM na khalu vimalaM pantiye namaskAra jalena vastrapUtena jADyaM dhiyo harati jADyaM hImati gaNyate jAnAti yajjIvati naiva jAnAti yena sarva kena jAne'sti saMyamatapobhiramI (12) purANa. 19 subhASitaratna doha purANa. subhASitaratnasaMdoha jJAnasAra. sUktimuktAvalI. cha. sUktimuktAvalI. subhASitaratnabhAMDAgAra. rUpasenacaritra sUktimuktAvalI. subhASitaratnabhAMDAgAra. ja. upadeza siddhAMta ratnamAlA. saMghapanI TIkA. upadeza siddhAMta ratnamAlA. 0 adhyAtmakalpadruma. AtmAnuzAsana. upadeza siddhAMta ratnamAlA. - subhASitaratna saMdoha. subhASitaratna bhAMDAgAra. namaskAramAhAtmya. nAradIyapurANa, bhartRhari nItizataka. 29 sUktimuktAvalI. kAvyamAlA gucchaka AThamo. adhyAtmakalpadruma. 216 216 501 58 152 93 154 35 371 410 445 114 5 7 20 17 22 8 28 10 16. 12 4 303 217 10 304 464 292 121 305 4 499 14 182 13 29 11 495 7 204 16 384 15 447 20 512 3 269 21 8 , Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 474 upadezasiddhAMtaratnamAlA. sUktimuktAvalI. upadezasiddhAMtaratnamAlA. sUktimuktAvalI. nAradIya purANa. sUktimuktAvalI. subhASitaratnasaMdoha. - namaskAramAhAtmyaM. subhASitaratnasaMdoha. subhASitaratnabhAMDAgAra. 141 474 102 42 107 366 10 404 4 jiNa ANaaGgabhayaM jiNapUA muNidANaM / jiNavara ANAbhaGga jiNa sAsaNassa sAro jitendriyaH sarvahito jinazAsanAvataMsAH jinezvarakramayugabhakti jino dAtA jino bhoktA jinodite vacasi ratA jihmo lokaH kathayati 'jihAdUSitasatpAtraH jIo suvanabhUmI bhUsaNa 'jIvanagrahaNe namrA jaino dharmaH prakaTavibhavaH jo kAraveza paDimaM jo guNai larakamegaM jo na kuNai tuha ANaM jJAnakriyA samAvezaH jJAnadarzanacandrAke jJAnadugdhaM vinazyeta jJAnI kriyAparaH zAnto jvAlAbhizzalabhA jalai sUktimuktAvalI. subhASitaratnabhAMDAgAra. 402 2 423 . 17 Gunnaokend me and mum sUktimuktAvalI. 14 upadezasiddhAntaratnamAlA. jJAnasAra. 306 " 224 350 TaDucchedena me duHkha Na sayaM NaparaM kovA sUktimuktAvalI. upadezasiddhAMtaratnamAlA. ta iyAhimANa.ahamA ta eva dhanyA yazasAM niketanaM takSakasya viSaM dante tatra dhAmni vasedgRha upadezasiddhAMtaratnamAlA. naravarmacaritra. subhASitaratnabhAMDAgAra. sUktimuktAvalI. 403 474 rm Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) 122 subhASitaratnabhAMDAgAra. 124 15 kAvyamAlA prathama gucchaka. namaskAramAhAtmya. 439 10 subhASitaratnabhAMDAgAra. 124 14 subhASitaratnasaMdoha.. . 107 23 purANa. jJAnasAra. subhASitaratnabhAMDAgAra. upadeza siddhAMta ratnamALA. 303 428 subhASitaratnabhAMDAgAra. 121 2 tathA ca yatkizcidA tathyaM pathyaM sahetu piya tadanu ca gaNakacikitsaka tadekAntagrahAveza tadvaktA sadasi bravItu tanUbhRtAM niyamatapo tapazIlasamAyuktaM tapAzrutAdinA mattaH tarubhUlAdiSu nihitaM nA ja i imaM pi vayaNaM tANa kahaM jiNadhamma tAvat prItirbhavelloke tAvadrjanti maNDUkAH tAstu vAcaH samAyogyA tiryagloke candramukhyAH tIkSNA nAruntudA buddhiH tIrthAbhiSekakaraNa tIrthAbhiSekavazataH tIrtheSucetkSayamupaiti tIrtheSu zudhyati jalaiH tuGgAtmanAM tuGgatarAH tucchaM patraphalakaSAya tuSyanti bhojanairvimA tUlavallaghavo mUDhA te gatAste gamiSyanti tejomayo'pi pUjyo'pi te putrA ye piturbhaktAH te vai satpuruSAH parArtha teSAM ca dehodbhutarUpa teSAM sarvAH zriyaH paJca namaskAramAhAtmya. subhASitaratnabhAMDAgAra. subhASitaratnasaMdoha. 121 497 497 Noman au 185 156 4 subhASitaratnabhAMDAgAra. sUktimuktAvalI. jJAnasAra. namaskAramAhAtmya. sUktimuktAvalI. 92 7 28 6 bhartahari nItizataka. adhyAtmakalpadruma. namaskAramAhAtmya. 149 44 28 9 2 Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUktimuktAvalI. sUktimuktAvalI. 466 5 482 11 25 448 222 tarAtmA supavitrito tailAdrakSyaM jalAdrakSya taizcandre likhitaM / toyeneva saraH zriyeva tyaktvA kuTumbaM ca dhanaM tyaktvA kuTumbavAsaM tu tyaktvApi nijaprANAn tyaktvAmauktikasaMhati tyajati ca guNAnsudUra tyajatu tapase cakraM cakrI trayaH sthAnaM na muJcanti tridhA striyaH svasRjananI trivargasaMsAdhanamanta traikAlyaM jinapUjanaM subhASitaratnabhAMDAgAra. purANa. subhASitaratnabhAMDAgAra. subhASitaratnasaMdoha. subhASitaratnabhAMDAgAra. AtmAnuzAsana. sUktimuktAvalI. subhASitaratnasaMdoha. siMdapakaraNa. sUktimuktAvalI. 392 391 277 185 104 421 11 456 10 . da. dagdhaM dagdhaM punarapi subhASitaratnabhAMDAgAra. 118 18 dagdhA sA bakulAvalI sUktimuktAvalI. 186 4 dadati tAvadamI viSayAH dantidantasamAna hi mubhASitaratnabhAMDAgAra. 178 dambhavikAraH purato kAvyamALA prathama gucchaka. 362 dayAmbhasA kRtasnAnaH jJAnasAra. 23 dayAlavo madhuramapaizunaM subhASitaratnasaMdoha. .104 11 darzanAd duritaM hanti aSTAhnikA. 15 1 dazakAntanavAstitva namaskAramAhAtmya. dazabhirbhojitairvi dahyamAnAH sutIveNa zAGgadharapaddhati. 379 dAnArthino madhukarA subhASitaratnabhAMDAgAra. 194 dAnI sa yaH svalpadhano'pi datte naravarmacaritra, dAne tapasi zaurya ca sUktimuktAvalI. dAridaM dohaggaM ku jA mms .. purANa. 146 147 Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) AtmAnuzAsana. dRSTAMtapaccIzI. sUktimuktAvalI. w m 281 37 388 421 432 345 .420 subhASitaratnabhAMDAgAra. sUktimuktAvalI. ` m dAsatvaM viSayaprabhorgatavatA dAsyatyeSaiva kintu dviguNa dine dine maJjulamaM divA nirIkSya vaktavyaM divyaM cUtarasaM pItvA dIpo hanti tamaHstomaM duHkhaM varaM caiva varaM duHkhena zudhyati mazI durjanajanasantapto durjanadUSitamanasA durjanavacanAGgArai durjanavadanavinirgata durjanaH kAlakUTaM ca durjanaH parihartavyo 499 11 116 . 10. subhASitaratnabhAMDAgAra. sUktimuktAvalI. zAGgadharapaddhati. sUktimuktAvalI. rUpasenacaritraH sUktimuktAvalo. siMdUrapakaraNa. subhASitaratnabhAMDAgAra. 334 157 9.6GA - saMghapaTTaka. mUktimuktAvalI. 230 51 412 11 durjanaM prathamaM vaMde dujenena samaM sakhyaM durjano doSamAdatte durjano nArjavaM yAti durbhedasphuradugrakugrahatamaH duvRttasaGgatiranartha dUSaNaM matirupaiti nauttamI dUSayanti durAcArA duSTASTakamamalazu duSTo yo vidadhAti duHkha dato vAcikavismArI dUrAducchritapANirAdra dRzyante bahakA kalAsu duSTaM kimapi loke'smin dRSTvA janaM vrajasi kiM jJAnArNava. 379 2 subhASitaratnasaMdoha. 340 27 sUktimuktAvalI. 325 1 subhASitaratnabhAMDAgAra. kAvyamAlA gucchaka sAtamo. . 73 75 subhASitaratnabhAMDAgAra. AtmAnuzAsana. 276 30 Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 11 495 devatatve gurutatve devamAnuSyatiryakSu devayAtrAvivAheSu devaH sa vaH zivamasau devaM zreNikavatprapUjaya devArthavyayato yathAruci . doSapluSe puNyapuSe doSAkaro'pi kuTilo'pi doSAlokanipuNAH doSeSu svayameva doSo guNAya guNinAM doSaH sarvaguNAkarasya dravyapUjocitA bhedo dravyAdisAphalyamatulya namaskAramAhAtmya. purANa. sUktimuktAvalI. pArzvacaritra. sUktimuktAvalI. saMghapaTTaka. naravarmacaritra.. subhASitaratnabhAMDAgAra. 475 227 62 177 subhASitaratnasaMdoha. " 341 158 176 AtmAnuzAsana. jJAnasAra. sUktimuktAvalI. 120 subhASitaratnabhAMDAgAra. 326 Crn v32mmon vd2030 22 MM 461 297 12 adhyAtmakalpadruma. bhartRhari vairAgya. sUktimuktAvalI. 449 27 449 dhattUrakaNTakaphala dhanyastvaM nidhano'pyevaM dhanyaH sa mugdhamatirapyu dhanyAnAM girikandare dhanyAnAmiha dharmakarma dhanyAbhAratavarSasambhavi dhanyAH kepyanadhItino'pi dharAntaHsthaM tarormUla dharmasya phalamicchati dharma dhvastadayo yazo dharmAdadhigataizvaryo dharmAdharmavicAraNAvira dharmArambhe'pyasatAM dharmArthakAmamokSANAM dharmo duHkhadavAnalasya 299 adhyAtmakalpadruma. sUktimuktAvalI. 420 446 416 443 siMdUraprakaraNa. sUktimuktAvalI. subhASitaratnasaMdoha. subhASitaratnabhAMDAgAra. sUktimukta.valI. 443 425 22 Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) sUktimuktAvalI. 420 8 190 13 dharmo mahAmaGgalamaGga dhavalayati samagraM candramA dhigAgamairmAdyasi raJjaya dhRmaM payodharapadaM dhRSTo duSTo'pi pApiSTho dhruvaH pramAdairbhavavAridhI mune dhvAntadhvaMsaparaH kalaM adhyAtmakalpadruma. subhASitaratnabhAMDAgAra. rUpasenacaritra. adhyAtmakalpadruma. subhASitaratna saMdoha. na. adhyAtmakalpadruma. 296 390 362 267 ' 339 2 26 jJAnasAra. sUktimuktAvalI. naravamacaritra. subhASitaratnabhAMDAgAra. subhASitaratnasaMdoha. siMdUrabhakara. adhyAtmakalpadruma. sUktimuktAvalI. 254 4 46 35 91 3 483 13 66 - 55 412 9 103 4 153 26 221 33 na kApi siddhirna ca te na kopo na lobho na mAno na gopyaM kvApi nAropyaM na devaM nAdevaM na guru nadyaH payodhi nayinaM na paraM phalati hi kiM na bAndhavasvajanasuta na brUte paradUSaNaM paraguNaM na bhAvI dharmaravidhiprayu namaskArasamo mantraH na mukhenodgiratyUrva namratvenonnamantaH paraguNa nayato'bhIpsitaM nayanAJcalaiH sakopai na yAnti dAsyaM na daridra ma rAgiNaH kacana na roSa na lAti yaH sthitapatitAdikaM navakAraikka akara navabrahmasudhAkuNDa navApi tattvAni vicA na vikArAya vizvasyo na vinA paravAdena bhartRhari nItizataka. namaskAramAhAtmya. kAvyamAlA prathama gucchaka. sUktimuktAvalI. subhASitaratnasaMdoha. 115 437 1 360 12 17 10 occmmmm sUktimuktAvalI. jJAnasAra. naravarmacaritra. jJAnasAra. subhASitaratnabhAMDAgAra. 333 2 Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 subhASitaratnasaMdoha. purANa. subhASitaratnasaMdohe. zAdhirapaddhati. subhASitaratnabhAMDAgAra. sUktimuktAvalI. adhyAtmakalpadruma. 67 59 151 20 495 4 367 272 444 sUktimuktAvalI. adhyAtmakalpadruma. sUktimuktAvalI. 222 433 na vetti yo yasya guNaprakarSa na vyAghraH kSudhayAturo'pi na zadazAstrAbhiratasya nazyattandro bhuvana na snAnamAcaretyukto na hi janmani jyeSThatvaM. nahi me parvatA bhArA nAjIvikApraNayinItanayA nAnApaTTapurANa nAntakasyapriyaH kazcin nAnaM susikto'pi dadAti nAlikerasamAkArA nAhaM kAko mahArAja nAhaM pudgalabhAvAnAM nijakarmakaraNadakSaH nijaguNakSayarUpa nijamanomaNibhAjana ninyena mAMsakhaNDena nindhena vAgaviSayeNa nimiSaM nimiSAdvivA nimIlanAya padmA nirastabhUSo'pi yathA nirguNalokapraNataH nirdantaH karaTI hayo nirdhanatvaM dhanaM yeSAM nirmamo nirahaGkAro nirmAya khalajihvAgraM nirvAhArthinamujjitaM nivasannapi samamitarai nizcayavyavahArau jJAnasAra. sUktimuktAvalI. bhASApUjAsaMgraha. Kuman Arcon 5m me naw com 117 14 10 . 39 namaskAramAhAtmya. subhASitaratna. nAradIyapurANa. subhASitaratnabhAMDAgAra. subhASitaratnasaMdoha. kAvyamAlA prathama gucchaka. 498 141 394 329 357 424 AtmAnuzAsana. zivapurANa. subhASitaratnabhAMDAgAra. saMghapaTTaka. mUktimuktAvalI. namaskAramAhAtmya. 38 1 403 3 225 38 172 2 437 3 Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niHzeSapApamalabAdhana niSkAsitAviratiyoSiti niSThura kuThArAghAtaiH niSpeSo'sthicayasya niHsArasya padArthasya niHsvo'pi saGgataH sAdhu nIcaM samRdvimapi sevati nIcAH zarIrasaukhyArtha nIcoccAdivivekanA zakuzalo nIrasAnyapi rocate nRNAmmRtyurapi zreyAn netrAnandakarI bhavadadhi neonmIli vikAzabhAva naikacakro ratho yAti naivAtmano vinAza naivAsvAdya rasAyanasya rasanAt nocairvAcyamavazyaM nodakaklinnagAtro'pi no nirdhUtaviSaM pivannapi mRttikA naiva jalaM reSA bhavAridhau nyastA muktipathasya vAhakatayA nyAyanirNItasAratvAn pakaNakule vasanto pakSapAto na me vIre paGkrAnvayamapi sarasija paJcavidhAbhigamaisit pakaH pAThakacaiva pani masagA (20) subhASitaratnasaMdoha. pArzvacaritra. 0 subhASitaratnabhAMDAgAra. zArGgadharapaddhati. sUktimuktAvalI. subhASitaratnabhAMDAgAra. pArzvanAtha caritra. subhASitaratnasaMdoha. subhASitara bhAMDAgAra. pArzvanAtha caritra. sUktimuktAvalI. aSTAhnikA. namaskAramAhAtmya. subhASitaratnabhAMDAgAra. 0 kAvyamAlA prathama gucchaka. purANa, subhASitaratna saMdoha. purANa. sUktimuktAvalI. adhyAtmakalpadruma. subhASitaratnabhAMDAgAra. pa. saMghapaTTanI TIkA. haribhadrasUri. sUktimuktAvalI. 79 99 dharmaratnaprakaraNa. 500 17 20 19 2 518 - 191 346 196 405 156 339 15 186 1 201 438 387 211 360 58 372 57 20 229 121 218 39 181 6 m m mr 308 478 3 16 3 1 1 1 18 14 3 w w 2 2 2 % 16 16 19 12 49 13 3 10 2 4 19 Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 385 177 427 148 13 paNyAjIvastukazcit patito'pi rAhuvadane patnI premavatI sutaH padmAkaraM dinakaro paradAraparadroha paradAraratasyApi paraparitApanakutukI paraparivAde mUkaH paramabhAvaphalAvali paravAde dazavAdanaH paravinnena saMtoSaM (21) dRSTAMtapaccIzI. subhASitaratnabhAMDAgAra. muktimuktAvalI. bhartRharinItizataka. purANa. nAradIyapurANa. subhASitaratnabhAMDAgAra. purANa. bhASApUjAsaMgraha. subhASitaratnabhAMDAgAra. 315 387 16 / 404 389 427 187 pArzvacaritra khaMDa sAtamo. namaskAramAhAtmya. subhASitaratnabhAMDAgAra adhyAtmakalpadruma. 315 256 parasyApadi jAyante paraM puNyaM paraM zreyaH parAnnaM prApya durbuddhe parigrahaM cedvayajahA parigrahAtsvIkRtadharmasAdhanA parigrahaM dvividhaM tri pariSahAnno sahase na paropakArapravaNAH svasatvA paropakArAya phalanti vRkSAH / / palyaGkamAsaMdikamujihAnA palyopamasahasrantu pazya lakSmaNa paMpAyAM pazya satsaGgamAhAtmyaM pANau tAmraghaTI kuzaH pAtu vo nikaSagrAvA pAtramapAtrIkurute pApakartuH parasyArthe pApaM lumpati durgatiM dalayati subhASitaratnasaMdoha. adhyAtmakalpadruma. naravarmacaritra. bhartRhari nItizataka. naravamacaritra. sUktimuktAvalI. siMdUrapakaraNanI TIkA. pArzvanAthacaritra. subhASitaratnabhAMDAgAra. vILMS 1222226 Marv 6CW nAradIyapurANa. sUktimuktAvalI. 316 19 Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ m . m 217 pAyaryA viNeNa pAvai pANiSu yathA hema pANo bhidyate Take satthAI vandamANassa tA mAtA bhrAtA priya niAdayo'pi vaJcyante janti nadyaH svayameva naH khalu sujanAnAM janadUSitA mADhImakSAlanena kSiti Dyante jantavo yena h h h h (22) aSTAhnikA. 16 kAvyamAlA gucchaka AThamo, 517 subhASitaratnabhAMDAgAra. 404 saMghapaTTakanI TIkA. siMdUramakara. 462 subhASitaratnabhAMDAgAra.. 189 365 sUktimuktAvalI. subhASitaratnabhAMDAgAra. purANa. 495 zAGgadharapaddhati. 371 jJAnasAra. saMbapaTTaTIkA. 210 jJAnasAra. 479 sUktimuktAvalI. 319 h h th s sataM yatra himaM payaH tviA jJAnAmRtaM bhuktvA yuSadhArAmitra dAmbhikAH h m pugalaiH 185 purasthita nivordhvAdha puSpadyacA tadAjJA ca / pUgIplAti pAtrANi pRtaM dhama nija kulaM pUrva navaoNnabhiH poto dutarAritaraNe prakaTamapina saMvRgoti prakRnikharatvAdamatAM prakSAlayantaM japApapaGka pracchAdayati durAtmA h m ` .. y` m m s m 469 bhASApUjAsaMgraha. subhASitaratnabhAMDAgAra. 405 365 408 157 316 patigraharatA ye pratyakSato na bhagavAnapabho pratyutthAti sameninauti prathamavayasi pItaMya gathame nArjitA vi naravarmacaritra. sUktimuktAvalI. nAradIyapurANa. haribhadrasUri. subhASitaratnasaMdoha. subhASitaratnabhAMDAgAra. sUktimuktAvalI. h h m h h m 400 174 Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) bhartRhari nItizataka. namaskAramAhAtmya. naravarmacaritra. 29 12 291 62 pradAnaM pracchannaM gRha pradIpte bhuvane yadvat prabodhayanto bhavikAM prabhaviSNustvameko'pi pramANIkRtya zAstrANi prazamo devagurvAjJA prazAntacittAyabhavAbdhi prAkRta evaM prAyo prAk pAdayoH patati prAgdhamalavaNottAraM mAjJaH prAptasamasta prANAghAtAnivRttiH prAtaH kSAlitalocanAH prAtaH puSNo bhavati mahimA prApyApi cAritramidaM prAyaH prakAzatAM yAti prAyaH svabhAvamalino prAsAdaramyamojastri prAsAde kalazAdhiropaNasamaM piyA nyAyyA vRttimalina prerayati paramanAryaH . sUktimuktAvalI. namaskAramAhAtmya. naravarmacaritra. sUktimuktAvalI. muthASitaratnabhAMDAgAra. jJAnasAra. AtmAnuzAsana. bhartRharinAtizataka. subhASitaratnabhAMDAgAra. mUktimuktAvalI. adhyAtmakalpadruma. subhASitaratnabhAMDAgAra. 403 24 124 13 154 30 318 30 282 4 261 11 121 sUktimuktAvalI. bhartRharinItizataka. subhASitaratnabhAMDAgAra. 149 15 Gon un com ..ccc. video phalapUjAvidhau tu sUktimuktAvalI. ba vahavo rathyA guravo bahuguNa vijANilao bahuniSkapaTadrohi baMdhaNa maraNa bhayAI bAdhAvidhAyinAmapi bAla: prAyo ramaNAsaktaH kAvyamAlA prathama gucchaka. 363 / / upadezasiddhAMta ratnamAlA. 301 subhASitaratnabhAMDAgAra. upadezasiddhAMta ratnamAlA. sUktimuktAvalI. 188 447 Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlye'pi madhurAH ke'pi brahmacaryatapoyuktA brahmajJAnavivekanirmala brAhmaNo brahmacaryeNa bAhyadRSTipracAreSu bAhyadRSTeH sudhAsAra. (24) pArzvanAthacaritra. purANa, bhartRhari vairAgyazataka. purANa. jJAnasAra. 285 cm.com 140 bhaktizraddhAnaghusRNo bhakto mAtApitRRNAM bhagnapRSThakaTigrIvA bhartAraH kulaparvatA bhavati kila vinAzo bhavati niyatamatrAsaMyama bhavanti namrAstasvaH bhavabhramaNavibhrAnte bhavasaukhyena kiM bhasmanA kezalocana bhikSA sUtakamandire bhUmiobhavo aNanto bhramavATI vahidRSTi bha jJAnasAra. sUktimuktAvalI. 482 10 AtmAnuzAsana. sUktimuktAvalI. saMghapaTTakaTIkA. 223 33 bhartRharinItizataka, . 147 purANa. 58 18 jJAnasAra. jJAnasAra. saMghapaTTaka. 228 upadeza siddhAMtaratnamAlA.. 306 jJAnasAra. m h m m h h @ ` 8 s s . makSikAH kSatamicchanti maNinA valayaM valayena maNiH zANolliDhaH samara matkuNAnAM ca saMyogAt gatsyArthI carati tapaH madasthAnabhidAtyAga madhuramiva vadanti madhurAjyamahAzAkA manasi vacasi kAye sUktimuktAvalI. 157 8 subhASitaratnabhAMDAgAra. 183 3 pArzvanAthacaritra. sUktimuktAvalI 10 1 kAvyAmAlAprathamagucchaka. 361 19 jJAnasAra 24 4 subhASitaratnabhAMDAgAra. 142 4 jJAnasAra. bhartRhari nItizatakaH . 148 13 Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manaH sthiraM yasya vinA manISiNaH santi na te mano vizuddhaM puruSasya mando'pyamandatAmeti manye vizodhya vidhirainda mamatvamAyAmadamAna mayUrI jJAnadRSTicet marusthalI kalpatarUpamAnaM malayAcalagandhena mahatAmaho daivAd mahatAM pArthanenaiva maharSayaH ke'pi sahantyu mahAtapodhyAnaparISa mahAduHkhAya sampadye mahAvratadharA dhIrA mahimAnaM mahIyAMsaM mAtA pitA svaH suguru mAtApyekA pitAko mArtRsvAmisvajanajanaka mAyasyazuddhairgurudeva mAnaM mArdavataH krudhaM mArga rudravAsa kamapi .mAlAmbarAbharaNabha(jana mAlinyamavalambeta mAMsaM mRgANAM dazanau mAsU aha jaggIan mAsvapohi jAgarivyaM mittasamANo mANA mitradrohI kRtaghnazca (25) rUpa senacaritra. subhASitaratnabhAMDagAra. purANa. subhASitaratnabhAMDAgAra. pArzvacaritra. naravarmacaritra. jJAnasAra. naravarmacaritra. subhASitaratna bhAMDAgAra. sUktimuktAvalI. zArGgadharapaddhati. adhyAtma kalpadruma. hemAcArya. sUktimuktAvalI. adhyAtmakalpadruma. siMdUra prakaraTIkA. subhASitaratna saMdoha. adhyAtmakalpadruma. subhASitaratna saMdoha Paginati. subhASitaratna saMdoha subhASitaratna mAMDAgAra. zArGgadharapaddhati. sUktimuktAvalI.. 7, "" 0 dharmaratnaprakaraNa. 0 68 61 127 61 199 4 7 65 48 92 5 62 36 2 258 427 60 60 202 33 198 411 7 209 259 m 10 8 V 2 2 27. 12 67 56 210 3 152 23 221 27 405 2 347 5 499 13 347 3 169 2 446 18 446 phuTanoTamA che. 478 17 435 Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAtvagaralodvAraH muktvA svArtha sakRpahRdayA mukhaM padmadalAkAraM mukhenaikena vidhyanti muNDanAcchramaNo naiva muemI jaTI valkalavo muNDo jaTilo nagna muddhANa raMjayaNatya muniradhyAtmakailAse mRkhoM hi jalpatAM puMsAM mUlabhUtaM tato dharma mUle bhujaGgAH zikhare mRgamInasajjanAnAM mRdo bhArasahasraNa merUpamAnamadhupatraja meSaM ko'pi jhare pibanta mokSAzramaM yazvarate yatho modakA yatra lajyante modante bahutarkatarkaNacaNAH mo mA rA ma mA daM dve mohaM dhiyo harati (26) sUktimuktAvalI. 34 7 subhASitaratnasaMdoha. 152 24 rUpasenacaritra. 362 subhASitaratnabhAMDAgAra. 403 purANa. 215 2 subhASitaratnabhAMDAgAra. . 221 28 kAvyamAlA prathama gucchaka. '359 9 upadezasiddhAMta ratnamAlA, 302 5 jJAnasAra. zArGgadharapaddhati. sUktimuktAvalI. 445 13 173 5 sUktimuktAvalI. 381 . 6 purANa. 216 4 subhASitaratnasaMdoha. 500 15 dRSTAMtapaccIzI. 382 12 purANa. 141 12 314 13 adhyAtmakalpadruma. 298 13 sUktimuktAvalI. 482 12 subhASitaratnasaMdoha. saMghapaTTaka. sUktimuktAvalI. 498 7 224 37 444 yacchukrazoNitasamutpa yatkiJcidvitathaM yadapya yatnaH kAmArthayazasAM yatnena pApAni samAcaranti . yatmAgjanmani sazcitaM yatra vidyAmo nAsti yatrAnekakathAnakadra yatrApi kutrApi bhavanti AtmAnuzAsana. zAGgaMdharapaddhati. 443 71 186 483 70 3 subhASitaratnabhAMDAgAra. Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatrAbjo'pi vicitra yatsAdhUditamantragocara yathA gajapatizzrAntaH kAvyamAlA gucchaka sAtamo. 72 73 subhASitaratnasaMdoha. sUktimuktAvalI. 367 1 subhASitaratnabhAMDAgAra. 422 274 444 yathAgnitApaH sukhado yathA caturbhiH kanakaM yathA cittaM tathA vAco yathA bindunipAtena yathA yathaiva snehena yadamI dazanti dazanA yadamISAM maharSINAM yadA ne kurute pApaM sUktimuktAvalI. subhASitaratnabhAMDAgAra. 188 8 m m h purANa. 132 196 h h h m m h s m h h 2. yadA sarva parityajya yadA sarva paradravyaM yadA sarvAnRtaM tyaktvA yadi nAma sarSapakaNaM yadi mokSaphalaM kAle yadi santi guNAH puMsAM yadbhakteH phalamarhadAdi yadyadiSTatamaM tattat yadyapi khadirAraNye yadyapi candanaviTapI yadyapi svacchabhAvena yadvaccandanasambhavo'pi yadvadbhAnurvitarati yanAmnA madavAri yanirmittaM kuthitataH yamaniyamanitAntaH yastu yogarato vimo sUktimuktAvalI. subhASitaratnabhAMDAgAra. siMdUraprakara. sUktimuktAvalI. subhASitaratnabhAMDAgAra. 162 469 391 178 187 195 407 sUktimuktAvalI. subhASitaratnasaMdoha. 190 15 h h h h h h h subhASitaratnasaMdoha. AtmAnuzAsana, nAradIyapurANa. 425 23 498 .10 . . 68 62 - 317 25 Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 275 - 56 180 .443 ' 90 383 395 4. 21 468 (98) yastyaktvA guNasaMhatiM subhASitaratnasaMdoha. yasminvaMze samutpannA subhASitaratnabhAMDAgAra. yasya kSaNo'pi suradhAma adhyAtmakalpadruma. yasya cittaM dravIbhUtaM purANa. yasya tasya prasUto'tra pArzvanAthacaritra. yasya trivargazUnyAni sUktimuktAvalI. yasya nAsti parApekSA jJAnasAra. yasyAkarNya vacaH sudhAkavalitaM zAGgadharapaddhati. yasyAM sa kesariyuvA subhASitaratnabhAMDAgAra, yaH puSpairjinamarcati siMdUrapakara. yaH saMsAranirAsalAla yAtrAH pratItya pitarau saMghapaTTakaTIkA, yA zAntaikarasAsvAda .jJAnasAra. yA sRSTibrahmaNo bAhyA yAsyAmyAyatanaM jinasya sUktimuktAvalI. yuktau dhuryAvivotsargA namaskAramAhAtmya. yuvAM yadi piturbhaktau ye jAtyA laghavaH sadaiva subhASitaratnabhAMDAgAra. ye dIneSu dayAlavaH spRzati sUktimuktAvalI. ye'nAdimuktau kila ye zAntadAntAH zrutapUrNa . . purANa, yeSAM japastapaH zaucaM yeSAM bhUSaNamaGgasaGgata AtmAnuzAsana. yeSAM manAMsi karuNA sUktimuktAvalI. ye strIvazaM gatA nityaM mahAbhArata. yo daSTo duritaM hanti sUktimuktAvalo. yo dharmazIlo jitamAna yo nAkSipya pravadati subhASitaratnasaMdoha. yo'nyeSAM bhaSaNAdyataH h m @ w m m . h h h h h h h h h h h h h h h h ` m 8 437 460 154 140 148 315 421 10 150 17 341 30 Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yo varjitaH paJcabhirantarAyai yo vizvaM vedavedyaM janana (28) naravarmacaritra.. akalaMkastotra. 42 47 21 28 . 278 279 36 501 189 rakSanparasaMsparza rakSAthai khalu saMyamasya gaditA rarakaMto jiNadavvaM . raGkaH ko'pi janAbhibhUti ratnatrayAmalajalena ratnAkaraH kiM kurute ratnAnAmiha rohaNa ratnairApUritasyApi ratnaitribhiH pavitrAyA ramyaM yena jinAlayaM ramyeSu vastuvanitAdiSu 'ravicandravanhidIpa rAjamAnyo dhanADhayazca rAjyaM niHsacivaM gata rAjyaM vAjivibhUtidanti rAvaNena kRte pApe rucirakanakadhArAH rUpe rUpavatI dRSTi rUpaM ramyaM karaNapaTutA reNukAjanayadrAma rohaNAdekhiAdAya kAvyamAlA prathamagucchaka. adhyAtmakalpaduma. suktimuktAvalI. adhyAtmakalpaduma. subhASitaratnasaMdoha. subhASitaratnabhAMDAgAra. sindaraprakara0 subhASitaratnabhAMDAgAra. jJAnasAra. sUktimuktAvalI. AtmAnuzAsana. kAvyamAlA gucchaka. rUpasenacaritra. 460 3 114. 2 100 8 14 4 277 31 012 179 1 424 18 483 4.0 2 WMmm .. sUktimuktAvalI. rUpasenacaritra. sUktimuktAvalI. jJAnasAra. sUktimukAvalI. purANa. namaskAramAhAtmya. 424 lakSmIrvezmani bhAvatI lakSmIstaM svayamabhyupaiti lakSmIH kRtArthA saphalaM lazyati bhuvanamudadhe siMdUraprakara. sUktimuktAvalI. 188 6 Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lajjAto bhayato vitarka labdhaM janma yato yataH labdhuM buddhikalApa labdhocchrAyo nIcaH lAvaNyalaharI puNyaM lipyate pudgalaskandho loevi imaM suNiyaM jaM lokAgramadhirUDhasya lobhaH pitAtivRddho vaMzabhavo guNavAnapi vaMzAvalambanaM yadyo aai bibhrato yasya arispi pajanito'pi vacanairasatAM mahIyaso cAMsi zivamukhadAni kimasya cocaistvaM vatsa kiM caJcalasvAnto vadane vinivezitA vadanti ye jinapatibhASitaM vadanti ye vacanamaninditaM aspi doSAH prabhavanti vane ratirviraktAnAM vandAmi tavaM tahasaMja vandyAnnindati duHkhi vapuH pavitrIkuru tIrthayAtrA vapuzca paryakazayaM zlathaM vapratrayaM cArucaturmukhAMgatA varamaggamiveo varaM kSiptaH pANiH kupita (30) 0 subhASitaratna saMdoha. siMdUra prakara. subhASitaratna saMdoha. jJAnasAra. " upadezasiddhAMta ratnamAlA. namaskAra mAhAtmya. kAvyamAlA prathama gucchaka. va subhASitaratnabhAMDAgAra. " "" ?? 97 subhASitaratna saMdoha. sUktimuktAvalI. jJAnasAra. subhASitaratnabhAMDAgAra. subhASitaratna saMdoha. 99 subhASitaratnabhAMDAgAra. sUktimuktAvalI. saMghaTTanI TIkA. subhASitaratnabhAMDAgAra. sUktimuktAvalI. hemacaMdrasUri. adhyAtmakalpadruma. subodhikA. siMdUramakara. 425 21 407 5 22 206 406 96 85 305 5 42 19 11 359 203 408 333 167 173 102 14 3 Doov.moa 4 1 4 34 75 365 107 22 103 4 1 67 58 1 282 217 344 37 457 2 43 25 45 32 329 413 13 Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varaM grArhasthyamevAdya varaM ca dAsyaM vihitAnya " varaM daridro'pi dharmavA varaM dAridryamanyAya varaM parvatadurgeSu varaM mRtyurva bhikSA varaM maunaM kArya na ca varaM zUnyA zALA na ca varaM bhRMgotsaGgAdguru baraM sakhe satpuruSApamAnito varjanIyo matimatA varNyaH sa yo nAmakarmakArI . vardhanaM vAtha sanmAnaM vazyavidveSaNa kSobha vatraM pAtramupAzraye bahuvidhaM varvavibhUtayaH vandijvAlA iva jale vAkyaM jalpati komalaM vAcchA sajjanasaGgame vANI nRtiryaksuraloke bhASA kArasevakAva vAzcandraH kimiha vAryagnibhasmara vikArAya bhavatyeva vikAzayanti bhavyasya vigrahamicchanti bhaTA vicArasArA api zAstra vijantuke dinakararazmi vidyaya joisa caiva (31) AtmAnuzAsana. Raat. 99 sUktimuktAvalI. subhASitaratnabhAMDAgAra. sUktimuktAvalI. pArzvacarita. subhASitaratnabhAMDa/gAra. "" bhartRhari nItizataka subhASitaratna bhAMDAgAra. " naravarmacaritra subhASitaratna bhAMDAgAra. namaskAramAhAtmya. subhASitaratna saMdoha. bhartRhari nItizataka, adhyAtmakalpadruma. manusmRti. 250 1 220 23 297 7 448 23 296 1 411 296 298 298 namaskAra mAhAtmya. 28 7 kAvyamAlA gucchaka sAtamo 284 2 bhASApUjA saMgraha. 19 15 41 14 338 24 153 25 subhASitabhAMDAgAra. subhASitaratna saMdoha. pArzvacaritra. subhASitaratnabhAMDa(gAra. sUktimuktAvalI. adhyAtmakalpadruma. subhASitaratna saMdoha saMghaTTanI TIkA. 329 126 350 146 369 4 44 29 314 11 150 18 501 21 510 2 126 4 317 26 292 2 104 10 216 18 Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyayA vimalayA vidyA vivAdAya dhanaM vidhirvidhAtA niyati vinA guruyo guNanIradejyo vinirjitA harihara vipadi dhairyamathAbhyudaye vipadyapi gatAH santaH vipulajaTAvalkalinaH viralA jANanti gunn| viziSTakuLa jAto'pi vizvAbhirAmaguNagaurava vizvAmitra parAzara vizvAsaghAtinAM caiva viSadharato'pyativiSamaH viSabhArasahastreNa viSamasthito'pi guNavAn viSayagaNaH kApuruSaM viSaya viratiHsaMgaH viSayormiviSodvAraH vistArita kriyAjJAna vIkSyAtmIyaguNairmRNAla kAnAM bhujaGgAnA vRSaM cittaM vrataniyamairanekadhA vedavikrayiNApi vezyAkarSaNayogI veSeNa mAdyasi yatezvaraNaM veopadezApa vaidya guru mantrI ca vairaM yaH kurute nimi vyasanazatagatAnAM (32) subhASitaratnabhAMDAgAra. "" subhASitaratna saMdoha. bhartRhari nItizataka. rUpasenacaritra. kavyamAlA mathama gucchaka. sUktimuktAvalI. 99 0 subhASitaratna bhAMDAgAra. nAradIyapurANa. subhASitaratnabhAMDAgAra. 29 zArGgadharapaddhati. sUktimuktAvalI. AtmAnuzAsana. jJAnasAra. " subhASitaratna saMdoha. sUktimuktAvalI. subhASitaratnasaMdoha. nAradIyapurANa. kAvyamAlA prathama gucchaka. adhyAtmakalpadruma. 99 sUktimuktAvalI. subhASitaratnasaMdoha. sUktimuktAvalI. 337 20 12 1 158 8 67 57 106 17 147 10 ? 20 177 361 184 180 7 127 8 119 20 316 21 364 1 345 1 197 110 DX 22 69 66 7 85 98 344 36 335 15 106 16 315 17 363 3 MY 270 22 264 14 126 3 342 32 422 15 Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASitaratnabhAMDAgAra. vyAkulenApi manasA vyAghrasya copavAsena vyAjRmbhamANavadanasya vyAdhavyAlabhuGgaga vyomani zamvA kurute 442 408 142 mumm 370 mubhASitaratnasaMdoha. mubhASitaratnabhAMDAgAra. za sUktimuktAvalI. pAzvacaritra. or 290 35 ana 105 sUktimuktAvalI. subhASitaratnasaMdoha. kAvyamAlA prathama gucchaka. subhASitaratnabhAMDAgAra. purANa. / AtmAnuzAsana. subhASitaratnasaMdoha. 414 140 276 zakaTaM paJcahastena zaMke puraH sphurati komala zateSu jAyata zUraH zatruJjayAdisyamAdi zatruJjaye jine dRSTe zanaiH purA vikRtipurassaraM zamadamabhaktivihIna zamayati yazaH klezaM zamo damastapaH zaucaM zayyAtalAdapi tu ko'pi zarIriNaH kulaguru zarIriNAmamukhazatasya zazini khalu kalaMkaH zazI divasadhUsaro zAsanAt trANazaktezca zAstrajJo'pi dhRtavrato'pi zAstrAvagAhaparighaTTana zAstre puraskRte tasmAd zAstroktAcArakatoca zirasA sumanassaGgA ziSyapaziSyAvalIda zItAtapAdyAnna manAgapIha zIlaM pradhAnaM nakulaM zucidambhaH zamadambha. 0 426 426 480 jJAnasAra. adhyAtmakalpadrumaH sUktimuktAvalI. jJAnasAra. d camsun..R 480 481 201 66 pArzvanAthacaritra. naravarmacaritra. adhyAtmakalpadruma. purANa. kAvyamAlA prathama gucchaka. 257 7 358 6 Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutasampadaH kavInA zrutvopadezaM vizadaM zUdrAnnabhojinazcaiva zrUyatAM dharmasarvasvaM zrUyate caramAmbhodhau zoka mA kuru kukura zauklye haMsabakoTayoH zaucAcAravivAdo zraddhAlutAM zrAti jinendra zrItIrthapAntharajasA zrIvItarAgo bhuvi bhAti zrIvIraM vandituM bhAvAca zrutamavikalaM zuddhA vRttiH zrotaMzrutenaiva na kuNDalena (34) sUktimuktAvalI. mahIpALacaritra. 64 45 nAradIyapurANa. 316 20 mahAbhArata. namaskAramAhAtmya. subhASitaratnabhAMDAgAra. . 370 14 kAvyamAlA gucchaka. 159 14 kAvyamAlA prathama gucchaka. sUktimuktAvalI. 475 naravarmacaritra. 43 24 namaskAramAhAtmya. 40 12 AtmAnuzAsana. 123 12 bhartRharinItizataka. 146 4 224 36 SaTakAyAnupamRdya SaDbhedayuktaM vratamA saMghapaTTaka. naravarmacaritra. sa. saMvardhito'pi bhujagaH saMvignAH sopadezAH saMsagAMd bhavati hi sAdhutA . saMsArakaM yena mukhaM saMsArasantApasudhAprakAro saMsArasAgaramapAra saMsAraHsvapnavanmithyA saMsAre'dhigatA narAmarabhavAH / saMsAre nivasan saMhRtabahuvidhasattvo sakalavimalavoco saguNamapi hanta viguNA 35 subhASitaratnabhAMDAgAra. 371 saMghapaTTaka. 174 subhASitaratna. 222 naravarmacaritra. 62 subhASitaratnasaMdoha. 496 jJAnasAra. sUktimuktAvalI. 470 jJAnasAra. 84 kAvyamAlA prathama gucchaka. 359 AtmAnuzAsana. subhASitaratnabhAMDAgAra. 1409 ca ..mom 1 8 1 Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 2 32 29 siMdUraprakaraTIkA. rUpasenacaritra. jJAnasAra. subhASitaratnasaMdoha. purANa. 57 314 saGgatiryAzI tAk sAmavAridhikarIkarIndra sajjJAnaM yadanuSThAne sajjJAnadarzanacAritraM satyaM tIrtha tapastIrtha satyaM nAsti tapo nAsti satyaM brahma tapo brahma satyAtmanyapi kiM noM satyA yonirujaM vadanti satyArjavadayAyuktaM satyAM bAcaM vadati kurute satyenotpadyate dharmoM satvAsatvanityAnitya sadA khaNDanayogyAya sadA zubhadhyAnasusAra saddarzanajJAnatapodamAcyA sadbhistu lILayA proktaM sadbhiH saMsevyamAno'pi sadvaMzajasya paritApanudaH santa eva satAM nitya santAnaH susthiraH santApito'pi sAdhuH santo na yAnti vaivaye santyajya zUrpavaddopAn santyeva kautukazatAni sappo ikkammaraNaM samatA sarvabhUteSu samAdhigatasamastAH samayasArasupuSpa samarpitAH kasya na tena kAvyamAlA gucchaka AThamo. 515 subhASitaratnasaMdoha. 384 16 purANa. subhASitaratnasaMdoha 150 mahAbhArata. 419 namaskAramAhAtmya. subhASitaratnabhAMDAgAra. 347 4 rUpasenacaritra. 457 ? subhASitaratnasaMdoha. 309 7 subhASitaratnabhAMDAgAra. 175 sUktimuktAvalI. 369 10 subhASitaratnabhAMDAgAra.. 175 184 m h @ m S m m s m s m h . w m. h m ` . m s m h m 114 276 sUktimuktAvalI. rupasenacaritra. subhASitaratnabhAMDAgAra. AtmAnuzAsana. upadezasiddhAMtaratnamAlA. purANa. AtmAnuzAsana. bhASApUjAsaMgraha. sUktimuktAvalI. lh wtm Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 - 2 . 221 26 (36) naravarmacaritra. jJAnasAra. adhyAtmakalpadruma. subhASitaratnasaMdoha. sUktimuktAvalI. achaar`indhaa, subhASitaratnasaMdoha. 102 123 15: 383 17 h h h h h h h h h h m s sh m ` saMghapaTTaka. aSTAhnikA. subhASitaratnabhAMDAgAra. sUktimuktAvalI. 10 3 477 13 475 237 43 saMghapaTTaka samastajIve karuNA samAdhinaMdanaM dhairya samAzritastArakabuddhi samudyatAstapasi ji samRddhivRddhI prabhutA saMpatto jiNa bhavaNe samyaktvazIlamanaghaM samyagadharmavyavasitaparaH samyagmArgapuSaH prazAntavapuSaH sayaMpamajaNepuNAM sarpadurjanayormadhye sarvajJadevasya ca nAma sarvajJArcAnuraktirvipula sarvajJo hAda vAci tad sarvatrAsthagitAzravAH sarvathApyakSamo daivA sarvAtizayasampanna sarvAbhilASiNassarva sarvArambhaparigrahasya sarve vedA na tatkuryu sarutkaTakAlakUTa TalaiH sarvodvegavicakSaNaH savitaryastamApanne savistare dharaNItale sahajakarmakalaMka sahajabhAvasanirmala sahajaratnarucipatidIpakai.. saha tapoyamasaMyamayantraNAM sahate kuTuM na jalpati sahavAsyeva jAnAti sAgre ca gandhUtizatadvaya sAdhayati yatprayojana namaskAramAhAtmya. jainatatvAdarza. saMghapaTTaka. mahAbhArata saMghapaTTaka. 217 237 420, 5 subhASitaratnasaMdoha. 343 34 460 105 subhASitaratnasaMdoha.. bhASApUjAsaMgraha. 11 wow.msc 11 adhyAtmakalpadruma. sUktimuktAvalI. siMdUramakaranITIkA. adhyAtmakalpadruma. subhASitaratnabhA~DAgAra. 261 117 357 2 ..44 30 336 17 Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMho balI dviradazoNita sukulajanmavibhUti - sukhAsukhasvapara sukhino viSayAtRptA. carama uvA sujanAnAmapi hRdayaM subahu pi sumahIyaM subhASitasyAdhyayane sulabhAtrijagallakSmya. sulabhAH puruSA rAjan suvarNabhUSaNAnyAzu susaGgasyopadezo'pi sUkSmaM virauti parikupyati sUtrANi santaH sutapobhi saiSa prabhuH kanakabhaMga sodhotsaGge mazAne saumyasya darzane nUna sauvarNaH kamaLAkaraH stambhitavibudhasamRddhi stutyAH sutAsta eva stokApi vandyate kokaiH strINAmami vacaH kAle sthAne nivAsaH sukulaM sthiratA vAGmanaH sthairyaratnapradIpaceddIptaH sthairya sarveSu kAryeSu svAnaM manomalatyAgo snAnopabhogarahitaH sparddhantAM sukhameva sphuranmaGgaladIpaM ca svaguNaireva tRptivedA svata manovacanazarIra (33) 0 sUktimuktAvalI. subhASitaratnabhAMDAgAra. jJAnasAra. sUktimuktAvalI. subhASitaratnabhAMDAra. saMgha paTTakaTIkA. subhASitaratnabhAMDAgAra. namaskAramAhAtmya. subhASitaratna bhAMDA gAra. namaskAra mAhAtmya. pArzvanAthacaritra. subhASitaratnabhAMDAgAra. sUktimuktAvalI. pArzvanAthacaritra.. O pArzvanAtha caritra khaMDa sAtamo. subhASitaratnabhAMDAgAra. kAvyamAlA prathama gucchaka. O sUktimuktAvalI. 99 purANa. "" " jJAnasAra. 19 sUktimuktAvalI. subhASitaratnabhAMDAgAra. jJAnasAra. 99 subhASitaratnasaMdoha 119 21 422 13 106 19 83 8 14 452 409 218 381 125 41 15 1 41 17 37 3 200 8 338 23 74 198 356 358 460 484 14 394 474 60 55 3 6 77 MH 3 5 5 m 16 3 4 2 s ww 77 77 6 444 10 5 26 2 382 11 25 6 80 105 12 Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svapakSacchedaM vA samucita svabhAvaka TimasyAsya svabhAvAbhAt kimapi svamapi bhUricchidravA svayaM pramAdairnipatana svargacyutAnAmiha jIvaloke svargastasya gRhAGgaNaM svarNasyevAgnisantApo svaliGgino vA paraliGgi svastyastu sajjJAnebhyo svAdhyAyamAdhitsati no svAdhyAyahInA vRSaLAH svAdhyAyottamagItisaGga svAnukUlAM kriyAM kAle hRtaM manaste kuvikalpa hanti dhvAntaM harayati harati kumatiM bhinte karSaNakArya hastasthA dhanarekhA dAnavidhirma hitAya nAhitAya himati mahimAmbhoje hiMsako'nRtavAdI ca hiMsAvAnanRtapriyaH fare sasihoviya hiraNye vA suvarNe vA aise bhAgyaguNai hRdayaM sadayaM yasya he pakSibhAgatastvaM (38) subhASitaratnabhAMDAgAra. " jJAnasAra. subhASitaratnabhAMDAgAra. adhyAtma kalpadruma. sUktimuktAvalI. siMdUramakara. namaskAramAhAtmya. naravarmacaritra. sUktimuktAvalI. adhyAtma kalpadruma. purANa. kAvyamAlA gucchaka sAtamo. jJAnasAra. ha adhyAtmakalpadruma. subhASitaratna saMdoha. siMdUramakara. purANa. kAvyamAlA prathama gucchaka. sUktimuktAvalI. 77 siMdUraprakara. purANa. sUktimuktAvalI. dharmaratnaprakaraNa. adhyAtmakalpadruma. kAvyamAlA gucchaka sAtamo.. subhASitaratnabhAMDAgAra. 413 15 368 6 89 1 364 365 447 21 30 21 219 19 115 250 313 2 16 22 20. 72 74 307 d 259 205 20 206 21 3.12 363 476 215 55 255 : 1 415 15 313 4 32 30 478 16 20 50 4 61 30 365 38 Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra ka pRSTa paMkita azu zuddha pRSTa paMkti azuddha zuddha 1 3 maMgaLA maGgalA 23 bAhara pAse 1 17 ksatatikA vasantatilakA 19 13 'GkatiH 'laGkatiH 2 2 nivaNNa niSaNNa 20 ra jevuM jeTaluM 3 saddha sadgandha / 20 15 tahomacarI tahomaJjarI 18 raNuM ! teraNa * 28 niti viatti 4 bArupa brahmarUpa 21 16 nikAMcita nikAcita 4 manumaya manumeya 425 5 kAusamA kAusaggaH 16 nIce 22 kari 19 kAliyam kAlikeyam 24 10 saGgaltha saGkalpa 23 A A 19 magaLa maMgaLa 29 loka loka 32 graha, sAkSa graha bhrama - sA kSa 5 Ayo gA(rathIpa) - 8 kevaLa kevaLI 34 21 durgadvitayaM durgatidvitayaM 8 9 tevAM | 36 15 lobha lAbha che 31 bhakti bhaktithI || nAza zAMta 6 mo . mau che , 18 jinazvanA jinezvaranA 3 pahiye paripUjaye 42 19 pramIlA pramAda 12 pU5 rUpa 45 9 dhvajo'Di dhvajo'ti 7 karanA, ma- karanArA, e 46. 1 samavasara- samavasaraNamAM Lane vA maLane NImAM 13 aGgAna aGguSThamAna 11 tatvajJAta tatvajJAna * 1 karavA karAvavAnuM audArya audArya 14 23 svako svadhanena 9 zeAdhAna zodhI 15 11 anupa anuSTup A prasUtA prasUti 22 satA chatA 1 jaina jina 29 azAtanA AzAtanA 3 jIAie jI avAie 14 nyUna : nyUnya 7 vItatI vItarAganI 18 tenI tevI 12 satva satvara 54 20 oLakha eALakhANa 5 siraNI *zikhariNI 55 30 tathaivaca tathaiva ca 6 kuSi kupita | 55 27 33 17 - 44, 2 = " cha ja jha ULI Ae sa - ra - - - - - et re - Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 59 - je ja ja bha (40) pRSTa pati azuddha zuddha pRSTa paMkita azuddha zuddha 56 55 tyatvkavA tyaktvA 8 pUrveta pUrvokta bhaya 57 7 ajIvikA AjIvikA , sarponuM 17 0 19 thI 26 abizI avinAzI 61 11 sajayati sa jayati 11 abhaka svabhAvika 12 nirbhayatAnA 18 che, kuLa che, pa, kuLa 1 kevAM kevA | svarUpanuM dazana. 8 prakAro prakAro 13 - 65 14 kaltarU kalpatarU 31 - svAmI rAmatIrtha 13 yamAnayama yamaniyama 95 13 tadevAnItaM tadevAMttanI 71 7 muktispRhA muktispRhA 96 5 knaDAM . kAgaDAnuM , 9 tenI jenI 75 2 anuSTup anuSTup 96 12 bhuvana bhavanaM (? thI 1) 96 23 vapudhR. vapurdhata 2 4 0 1 thI 8 jJAnasAra 106, 21 pAma thI pAmatA nathI " bailya zalya / 107 4 jamA ja mAna 77 9 siddha siddhi * 20 AzriAne Azritane 21 agAgita agAMkita 109 25 vita * vitarkano 24 avazya avazaya prasiddha 111 12 muMdI rUMdIne 10 anuSTup anuSTup 115 16 aguraM agaro (6 thI 8) | 116 22 yuga yugalI 11 jhAnAmRtaM jJAnAmRtaM durAtma 3 dudhAAdathI dhAdithI 121 6 uThI thALa uDI (bramanna 3 Ape A thaI ) 10 aMjanathA aMjanathI 122 22 (gArUDa ('gArUDI) 16 samaha samUha . 153 7 zAstre , zAstre 14 kriyA kiyA 123. 12 detA detAM 24 nizcaya nIce kharekhara 124 9 gaNI guNI 125 15 rUci rUci 125 che tenA tenA 22 bhAmakA bhUmikA 126 17 gIbhi gIrbhi 23 viravine viratine 11 sudhI, 2 Aza sA zaMsA 131 4 thAya" thAya 16 nija nija 32 sadhAze.' sudhAra ! 19 nibhaya nirbhaya 7 aka ane >> che 4 0 0 42 44 dara keda #da #dada * * che. ja be 6 7 La karIne * hoya " sudhI : * * che Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ L77 mAMsaM (41) aSTa pati azuddha zuddha pRSTa paMkita azuddha zuddha 134 8 khistIo khristI | 166 9 re bhAI are bhAI 10 UzIne uddezIne , 13 khIkha bhIkha 139 1 iMdrane iMdriyone 167 8doSAna doSAn 7 nivRtta nivRtta 168 9 ramavA 20LavA 17 sarva anaMta sarva asatya- 169 12 mAMsa asatyane ne 77 17 guNanvata guNavantaH 21 vahirvA bahivA 170 7 dilagIra dilagIra 140 24 ka2naze . karanArA 171 7 guNavAna guNavAna 142 11 3. 3 - 23 sAhata sahita 143 12 thamyAna vyAkhyAna 173 10 vararai. varaira ka 13 vyAkhyAna RAkhyAna 176 2 nAno 145 15 / 1 | | 1 | - 8 miloH mindoH 145 29 0 1-2 naravarma | cha 1 TaranAra thanAra caritra 149 3 praNayitA praNamanaM " 19 anuSTup . anuSTupa kacchanna " 21 kukuTa kukuTa , - 4 vijayI - 178 tema vijayi 9 tama 15 hathI hAthI , 24 nirabhisArAH nirabhi bhava 181 9 jAti kevalA jAti na * sArA 150 16 makAzamAM AkAzamAM kevalAM 182 24 samumAMthI samudramAMthI 152 4 vyayagatamalaM vyapagatamalaM 184 6 guNI guNa ja 15 5 bhaktizcAIti bhaktizzU , 23 durikayA dukhikayA lini / 1877 sAilAH sAdalAH , 17 saMpati saMpatti { 190 5 to 5 1 hiMsA hiMsA >> 6 kayamAM kAryamAM 10 guNanA guNunAM ka 14 vaita 159 9 hasadara haladara 160 29 upaja pi- upajathI pi ka 14 kamAlinI kamalinI 193 4 umarathI uparathI tAnA, tAnA 161 4 nAha? 195 7 mahi nahi? 11 jana durjana , 13 utkRSa utkarSa 16. 19 kRta rahita 197 18 candraH candraH 29 saMkti sUkti 199 17 sahajopi'pi sahajo'pi te vaite Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha pati azuddha zuddha 203 2 candanApi candanadapi 4 caMndvanathI caMdramAM caMdrunathI paNa caMdramA 8 saGgavizeSaNa saGgavizeSeNa 12 varSanAM ,, 203 "" 204 2 na heAya 206 "" 207 "" 39 203 "" 208 6 mukatI "" 10 22 215 ,, 217 ! 218 220 5 manuSyeAmuM "" 14 guNazraNI 24 leA hu'nu' 24 vikave 25 jaga 3. 222 20 rAjapATIkA 19 sohU 219 8 A guNNAnA "" 5 sazaka 7 krAMi 15 kusaMga 27 karanAza 2 tetu' 24 mu'DAvavAthI a yati 5 athat 29 11 thI 16 cAMpAnA 28 sevArote 19 raMgathI >> rara4 25 36 vanAM pAmyA na hAya manuSyAnu guNazreNI lehanuM bikAve jala muktAphala rAjavATIkA sazaka kAMi (42) kusaMga karanArA teenu mu`DAvavAthIja yati arthAt 11 thI 15 caMpAnA rAgathI 28 26,27,28, 25,26,27, ra 28 28 * 28 30thI32 sAhU A ( susAdhu adhikAramAM varNana karelA guNNAnA saivAtizete 28thI32 31 * pRSTa pa`kti azuddha zuddha peAtAne petAne IMdratu 28 }AI sabhya mAne che. badhIhAya tene . 226 "" "" 228 229 27 39 "" 19 29 23. ', 233 8 "" ', 235 19 236 .. iMdratulya dhanADhya kare che. 13 kurmIMga 13 hadi 21 ta pratijJAnA 26 ana 1 kaMSTha 12 ki 16 racanae 19 vyAparIe nI 27 50 kumA 30 cidAna'dhrujI 15 kulcA 32 0 O hRdi te prati jJAnAM ane kaSTaM kiM racanA vyApArInI 50 50thI53 sagha paTTaka ra * kulyA *cidAnadajI aMtakALesagu' nahIM keAinu 2e rAga 9 bhizAyA bhiAyA 13 AkAra AkAra 14 Aka2OM kAra 19 brahmAMnA brahmAna'dA 22 karata krita 16 satya sAca 22 mArI bhArI 6 sarapara. sirapara Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bibhASa ka 19 te - te pAcho paNuM 2 (43) pRSTa paMkita azuddha zuddha pRSTa paMkita azuddha - 19 sivA sivAya ka 12 javanA javAnA' 239 14 saMbaMdhaka saMbaMdha 263 4 vibharSi 16 merI merI teno 18 dIna dAna 264 7 ledhelA lidhelA 19 A para para 25 ane te 2 pUrNabhi- pUrNabhiSekanA 265 26 te peTanI 267 11 mamudramAM 11 anusAra samudramAM 12 zakita zAta 26 pAchAM 242 24 bhaktane bhakatene Tha 268 2 jAgRta jAgRti | gIna 17 paNe 21 upade ko- upadezakenA 24 kaTaluM keTaluM 270, 30 vastra 22 anuyAyI anuyAyI 23 saMteSAda saMteSAdi, 27ra 6 vartatananI vartananI 45 1 vIsarI vIsArI 24 bAMdhavAthI bAlavAthI 3 svIkAryo svIkAryo 276 21 sampApya samprApya 18 upAdhi upAdhi 24 ketuka ketuka 247 16 prIta prIti 23 kaDuka kautuka 248 3 zveta sthiti 277 28 buddhaH guNa: 9 20 ke kAMThe ke kAMThe 278 2 sI- strIne 250 13 atizikSAnA yatizikSA nA 11 zAstrane zAstrane manA 12 vaMza vazana 251 22 saghi sAvadha 13 koi keI 30 jinadi jinAdi 18 ke strInA ke strInA 252 23 ziLAya ziyALa 24 bhagavya bhegagyA 254 4 siddha siddhi 279 24 tyatyaktvA 15 a su aNimA 282 5 paritasvaM paritastvaM 257 6 kaIlAra keIvAra 14 bhule bhula 1cha mUcha mUcha 35 saMtApa tApakuM 19 dAraNuM dArUNa ja82 2 tAya tyAya 250 a damAmAM dizAmAM 282 29 yasyanti yAsyanti 259 ta ra satya tArAM vacano 683 10 che ke asatya thayuM che te [, 24 prakArano prakAranuM paNa hRdaya [ eTale jJAna Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (44) pRSTa paMkita azuddha zuddha pRSTa paMkita azuddha zuddha mAMthI a- [ 304 2 mahAna mahAna jJAna jatuM | 308 4 pAmatA pAmatAM nathI. 4 312 23 azAt arthAt 286 20 za samAM zAstramAM 313 19 saMva sarva 288 10 dhamamAM dharmamAM 313 27 tAya tyAya 10 lakSaNane lakSaNane 314 28 maLatuM te maLatuM hoya te 27 pAMcamAM pAMcamA 315 11 juThe juThA 7 sahastreSu sahasreSu 13 ADakatarA ADakatarAM | 315 21 he vedAH 2 baLAt bhyAsI! 0 balAt | 316 12 pauzcalA puMzcalyaM , pASaNDi pAkhaNDi 317 1 vrata karanAra vrata nahI karanAra - 5 20 317 10 brahmahatyA brahmahatyA 7 zaktA zaktAM 317 17 niganthAH nigranthAH 293 13 jaIe joIe 319 8 kubrahmaNanA kubrahmaNe 293 24 pati paMkti 319 9 dhote dhaute 294 3 gagheDo gadheDe 321 10 ? 10 sadavartana saddavartana 321 17 kahevata kahevatane 32 3 nAnA nAnAM 14 prama Ne pramANe 322 3 chokarAne chokarAMne 20 chellA A [ 322 4 ghoDIyA ghADIyAM 296 17 kukSimbhiri kukSimbhari 324 304 lelekhave lekha 24 ve te 324 8 hAyakosTamAM hAIkarTamAM 298 28 bhavamAM bhava mATe 24 11 abarU AbarU che 299 29 Agamana AgamanA [ 324 12 maMdiramAM maMdiramAM 6 mahAna mahAna 224 16 cAlavA cAlyAM 20 jIna bhagavA jina bhaga 324 19 vyA nanI vAnanI 325 6 dirghadaSI dirghadazI 21 jIna bhagavA. jina bhaga 25 6 dhaDAya ghaDAI - nanI vananI 332 35 mahodvaga mahovega 326 27 joIe Ina ka . 23 1 ( 10 jIvanane jIvane 339 18 lasatto lato 11 bhagavAna bhagavAna .19 31 zrRgo . zrRMgo / 330 12 vyAravyAtRNAM vyAkhyAtdRNAM oy tyAM Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (41) w ja w ja *u voDa pRSTa paMkita azuddha zuddha pRSTa pati azuddha zuddha 331 2 sAdhunA sAdhunAM 360 25 kheALAnAM kheLAnuM 332 6 27 26 | 360 28 nauzce nozcai 33ra 7 37 332 30 sapapa sarSapa 363 24 pApiSTo pApiSTho 333 8 10 thI 1 thI 364 9 dAyaka dAyaka ,, 11 neLIyanA nALIyAnA bhuGkatvA 333 37 vibhrato bibhrato | 364 9 puruSa paruSa >> 19 pakSIo che pakSIo ba335 4ka rAbara che 335 22 znotraM zrotraM y. 28 + thI 11 +1 thI 11 337 8 mAlinI zAlinI 365 2 pAmele che catura che 339 35 kastanAma 366 kastanAma 1 cADIye cADIyA 351 27 vona 366 29 vAriNAM cAriNAM 343 17 niSTAparA triSThAparA 367 17 sukhakAra upakara 343 30 suanI sukhanI 18 purUSa purUSa 345 3 he pakSi 1 he pakSi 367 27 vizvAghAtakA vishvaasghaaka 11 ajJAna tA ajJAnI 348 30 kayAM yA 368 18 dhanuSa dhanuSa 39 8 arthAt . arthAta | i 27 subhASita 350 60 kelInA caThInA bhASita 350 20 senAnI senAne 370 5 (12 thI 16) (12thI15) 351 29 rUpIAne rUpIyAnI | 371 1 katA karatAM 351 31 le ' 10 kaMI 3pa1 31 bavAya bolAya 371 26 kahIndra karIndra 3para 1 ne te 372 18 madhapUDe paDa madhye pADI upara 13 ojhA mUka 352 20 beDaluM ko beluM ke - tane 357 22 e kuLahIna enAthI huM kuLahIna 27 rAmagRha rAmadhuna 357 23 karANe che thayela chu 374 15 kamAM kahemAM 358 17 samAdhi samAdhi 375 20 pATIdAsanI pATIdAranI 359 18 khalvATa: khalvATaH 379 22 due che. | dukhe che , 18 zuSktanu zuSkatanu 381 27 kisntaM kirantaM che . 30 dasanAM daMbhanuM | 282 28 voima vImA 6 thI 12 su te esA 5 che 18 ame 21 tene nahi Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42) pRSTa paMkita azuddha zuddha pRSTa pati azuddha zuddha 385 svagdharA sragdharA 406 zna madanapALA madanapAla che re vizrA samagra vidyAsa- | 407 3 upakAra ne upakAra karanAja majhA 2 snehI 387 23 mRtyu mRtyu 408 1 388 15 zazino zalinI : 6 savabhAvabhAva che 25 kAraNa kAraNa ke | i 25 tene te A 390 6 adhikAra bApela a. | 26 e dalapata te dalapata dhikArathI ( 411 9 hAthaDA hathoDA 39ra 1 kIDA jema ke 412 13 marI mArI, >> 3 ala purUSa 0. 414 11 tya'nau tyagnau . 22 tene tene guNa prApta 392 25 gRhyanti gRhaNanti 415 2 (1720) (17thI20) 395 9 mAyasyati prayAsyati | 415 nAzIviSaH nAzIviSaH 417 5 pacamo paJcama 397 4 sukhanAM sukhanAM 397 21 dRSTi dRSTiH | # 2 grathita sahita 398 + 5 grA. grAhya suga mautu sugamArtha . 400 1 kare (ma ) bAhya 421 21 chAgAdika- chAgAdika pazuche 9 karatA karate nI nI 400 35 viskAri visphAri 422 7 ane 401 22 pUra pachI krUra thaI pachI che krara thaI chA , dayAgu dayA ane guNo * 22 kALajI kALajuM ? rU va va 27 karie karie , tena dharma tema dharma 405 3 pahadArA paradArA 435 4 viparitocca smaraNAda " 3 rAma rAhalA 422 14 nAse nAme 403 4 rautinairthi- rautizanairvi 427 1. strI strI citram citram , 21 Asakti AsakitathI 403 15 ziraH ca ke 430 18 kAlAM vAlAM kAlAvAlA , 16 pucchaM pucche 433 29 strI e 437 3 ziSa ziyA , 16 durjano viSaM durjanasya ca 437 16 sahastra sahastra . , 26 pajApatiH prajApatiH * 16 stha ratha 404 221 " 25 tasmAda iyaM tasmAdvi kahe Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - 1 (47) pRSTa paMkita azuddha zuddha pRSTa paMkita azuddha zuddha dvitaya bhAvaya 474 4 0 Aya (2-3) bhA'vaya ka 13 saMsArInA saMsArInAM 438 7 anekAMte ekAMta 474 16 nirdamma nirdambha 441 5 jimata jinamata 475 2 0 vaMzastha , 5 ji nija 471 8 0 rAhUvi tti (7thI11) - 19 paNuM paNa 443 8 temAMthI temAMthI ". 27 zlAdhyatA zlAdhyatA 476 28 0 sa'dharA 446 26 rajezca rAgazca (12thI14) 447 6 vRddha thavA vRddha thayA 477 12 pAtrAmAM yAtrAmAM cha cha : jyAre tethI | 21 mI garamI 447.53 jIneveva jIveneva | 478 2 0 AryA 41 18 phIkkA pachI kA (15rI 19) ke, 23 dhikkAra che dhikakare che 476 20 0 rASTrapa(1thI 455 13 koI heI kaI rIte hoya | ja80 ? vacana vana 4pa6 33 dhameghaya dharmaghama che 12 zIkhavA zIkhavavAnI 457 9 spaSTa sparza , 30 achuta ahaMta 459 1 dvArakA dadhAraka , 29 svAmIne svAmIne 481 7 pAmavAthI na pAmavAthI 465 2 akhaMDa aMbaDa 481 24 zAstrokadRgU zAstroktadRg 23 satyugamAM satya yugamAM , 30 sarve huNa sarvotkRSTa >> 32 saMdhyAkALe saMdhyAkALe 88 - kacesa dvArA 482 3 tatvopa tattvopa 467 2 namo nizcassaM tiththassa 484 6 ciMtana ciMtita 485 12 saMta sata che 21 Arabha AraMbha 485 24 bhArathI 27 sapanA saMghanA bhAIthI 486 6 raheluM rahevuM 468 3 tadgahAntaH tadagRhAntaH che 19 temanA temanA che : 4 mavamiDha manamAM 488 15 mahapurUSa mahapurUSa >> 5 AMgaNAmA AMgaNAmAM 489 22 saMprata saMprAsa >> 9 (3-8) (3thI 10) 490 7 ke vakhate ke te vakhate 469 26 bahaspati bRhaspati >> 23 rathAnAMgadine sthAnAMgAdine 472 17 thayAM 491 4 nahi che. ra2 pArI pALI 8 akhila akhila - 8 thayA kada nahi paNa Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTa pati azudha 9 khatrI 20 pratikramaNaddhi ,, 492 6 aMta mukha 8 letAM 31 kaTha "" 99 "" 43 39 495 "" 99 4-6 496 'ena 497 497 499 "7 15 keTaka 18 takarAra "" 3 tamAcara 19 saGgA hamArge 3 saghana 19 18 sIe "" 500 15 vidhAta 5 tyavadhArye 3 sAlilena zudhdha 16 savjJAna 16 vizAla rAkhavI pratikramaNuAhi ama`kha ketAM keTalAka takAra samAcAra saGgrAme mArge sadana samyakan tyavadhArya salilena stro vighAta sajjJAna (48) 17 mamahAya 29 mapahAya 25 dhAvAmAM na Ave dhevAmAM Ave 511 512 1 samakattva vizAle pRSTa 503 "" 39 "" 504 505 507 "" 108 3 tanu 18 teNe tarapha 20 se 109 13 sAmarthya dhi :9 ,, 513 514 ") pati 18 nicAravAn 23 suMkha 24 aMtara che. "" 516 23 pATa azudhdha zudha 25 anubhava 15 zaiyavetA 29 sthAbhAsAdisthAsAi 32 rAmathI 5 tA phuTI 15 pamukha 23 prati 2 dhA 9 kAMine vicAravAna sukha aMtaramAM che pADha rAmatItha tepa phuTI 6 Atmazuddhi AtmasattA 10 mAvAne samajAvavAne 18 ApelA che cha pakAvavAMnA anubhava AyavettA tenu teNe te tarapha pAse sAmarthAdhi pramukha prApti ghaNA phAIne Apela che pakAvavAnA Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agAuthI grAhaka thaela mubAraka nAmanuM lISTa. amadAvAda anavarapura 1 zA. nagIndAsa dharamacaMda 1 rAvabahAdura javAharalAla jenI amarApura AgrA-belanagaMja 1 dezI jecaMda kAnajI 1 lakSmIcaMda jaina lAibrerI amarelI ekalArU 1 vakIla darajI DAhyAbhAI 2 zA. nAnacaMda nAhAlacaMda 1 TolIyA rAmajI mAdhavajI 1 zA. nAthAbhAI karamacaMda 1 Te A kIcaMda pI. jI 1 zA. dharamacaMda joItA 1 ! zrAvikA upAzraya 9. "AI kIlI 1 zA vIracaMda jIvAbhAi 5 bAbu sumeramalajI surANa arajaNuM sukha 1 dozI narabherAma jIvana 1 zA. kALA rUpazI 1 zrAvaka rAyacaMda nAraNujI AMbA 1 zA. lIlAdhara hIrAcaMda 1 zAM amulakha trIkamajI mahAjana samesta 1 zA. tribhuvana iMdarajI AraMbhaDA 1 dezI IdarajI lAlajI 1 gAMdhI monajI dhanajI 1 zA nemIdAsa nAnajI umatA 1 koThArI hIrAcaMda kAnajI 1 zA vADIlAla hemacaMda 1 bAsu hanumAna sahacha lakSmIcaMdajI - 1 dozI phatecaMda metIcaMda 1 saMdhavI metIcaMdajI vIracaMda udapura kuMDalA 2 zA rAzanalAlajI cutra 1 saMghavI haMsarAja meghajI 1 zA nArasaMgajI lesarA 1 saMdhavI kALA mejI 1 zA phatelAlajI dhuNA 1 saMghavI jeThAbhAi devacaMda 1 zA sAmaMtamalajI dugaDa kaveTA 1 zA kesarIcaMdajI vanarayA 1 jeThAlAla enDa bradharsa 1 za sAhebelAlajI sIroyA kAlaMkI 1 zA rU5lAlajI mahetA 1 munI mohana vijayajI AlI rAjapura kaMthArIyA 1 zA jeThAjI punamacaMda 1 zrI nAnacaMdra jana lAyabrerI Akala khaDAlA che1 zA baMDucaMda dalucaMda 1 zA. devacaMda lAlacaMda oNa khAkharA 1 zA vIracaMda motIcaMda 1 zeTha makanajI jhaveracaMda A , ' achArI zA. dalIcaMda kaccha 1 zA puMjAbhAI mAnacaMda A kAra usamAnAbAda khAracIyA hIrAcaMda amIcaMda 1 kAraDIyA zAmajI devacaMda saMjILA re caMda kheravA Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 zA tribhuvana raNachoDa 1 zA sAkaracaMda lakSmIcaMda 1 zA zIvalAla bhagavAna 1 zA maganalAla hImacaMda 1 zA lAlacaMda mehAlAla 1 zA kezavalAla garabaDadAsa choDavaDI 1 zA chavA jAdavajI 1 za rUganAtha kurajI : 1 zeTha vAlajI kalyANajI 1 zA mIThA premajI cheTIsAdarI 1 zeTha caMdanamalanArI. (50) 1 zeTha tArAcaMda zAmajI 1 zA devajI vAlajI 1 zA nAgajI devacaMda khAvaDI 1 zeTha ka9yANajI tejapALa 1 zeTha narazI pAsu 1 zA. padamazI mANekajI 1 zA punazI meghajI vIradhara 1 zA hAkemacaMda mathurAdAsa khAkharecI 1 gaMdhavI lADakacaMda caTAbhuja ' khaMDavA 1 zA harakhacaMda cunIlAla khAracIyA 1 verA harakhacaMda samajI 1 dezI mAdhavajI rUganAtha galatha 1 bhAyANI gulAbacaMda pAnAcaMda gAdhakaDA 1 jaina lAyabrerI hA. vIracaMda amarazI gArIyAdhAra 1 zA ANaMdajI goviMdajI 1 phA choTAlAla maganalAla gudA 1 mAu suMdarajI premajI hA. lakSmIcaMda suMdarajI cAraNIyA-vaDIyA 1 kAmadAra lAlajI gopALajI 3 zeTha gulAbacaMdajI citAmaNadAsa - junAgaDha 2 junAgaDha jainazALA haste odhavajIbhAI 1 zeTha harakhacaMda jecaMda, 1 zeTha vIracaMda jecaMda 2 zeTha nathubhAI lakSmIcaMda 1 zeTha lavacaMda karazana 1 daDIyA paramANuMda hIrajI 1 zA mANekacaMda haMsarAja 1 zA mehanalAla amIcaMda 1 daDIyA mulacaMda hIrajI 1 jelara maNIlAla manasukharAma 1 zA kacarA jIvaNa 2 zeTha jagajIvana velajI 3 zA trIvanadAsa motIcaMda 1 paTavA khuzAla ANaMdajI 1 DAkaTara ANuM dalAla gIradharalAla 1 rA. galAlacaMdabhAI jAmanagaravAlA 1 paTavA hIrAcaMda kalyANajI 1 zA bhagavAnadAsa manoradAsa 1 zA mahanalAla amulakha 1 zA otamacaMda dAmodara 1 rA. DAhyAlAla harakhacaMdA 2 zeTha jhaveracaMda purUSotama - 1 jaina upAzraya hA. hIrAcaMda premacaMda cItaLa 1 vAsAzrImALI saMdha samasta ha. dhru jeThA | mAvajI chANa 1 zA sAkaracaMda dalapata 1 zA kezavalAla haragoviMda 1 za nagInadAsa bApulAla 1 zA chavacaMda bhegIlAla Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (51) 1 rA. premacaMdabhAI vahIvaTadAra dhorAjI jetapura 1 vakIla mehanalAla nAgajI cInAI 1 tapaka jainazALA lAyabrerI hA. bhImajI 1 bakhAya bhagavAnajI ravajI prAgajI 1 dhorAjI jaina kanyAzALAnA zikSaka bAI kaMku jAvavA - navAgAma 1 mIsarImala karnAvaTa 1 tAbarI saMdha hA. cavaTIyA pAMcA tathA kAlA jAmanagara 1 zeTha lAlajI rAmajI prabhAsapATaNa 2 metA vasarAma hIrAcaMda 1 zA nemacaMda vIMdajI 1 zrAvikA dIvAlIbAI suMdarajI 1 zA hIrajI nAgajI 1 zeTha govIMdajI DosAbhAI pATaNavAva 1 zA nathu jhaveracaMda 1 saMdha samasta hA vAsaNujI dAdara ' jasakA , pAlanapura ( 1 muni hIravIjayajI 5 rA. bAlubhAI lavajI TIkara 1 jana vidyotejaka sabhA 1 metA maNalAla vakhatacaMda 1 pArekha praznacaMda kevalacaMda | terI pATaNa-gujarAta 1 bhagavAnajI vanamAlI 2 zrImadda hemacaMdrAcArya jaina sabhA ha, zA. tAsagAma mayAcaMda gulAbacaMda 1 zA kezavalAla umeda 1 zeTha cunIlAla sAkaLacaMda janazALA thANAgAloLa pAlI 1 zA bhagavAnajI jhaveracaMda 7 zA navalacaMda suvAsa caMda devagAma pIMpalavaDI 1 saMdha samasta hA. metA meghajI zAmajI 1 zA paraSotamAsa jayacaMda 5 punA 1 zA. raLIyAtarAma devacaMda 1 zA ratanacaMda kRSNAjI dazapA 1 zA kRSNajI vAlAjI 1 bAMdhI nahAlacaMda kAlIdAsa 1 zA khemacaMda rUpAjI dAvanagIrI 1 zA bhagavAnajI vAlAjI 1 zA jetasI rAjapAla 1 zA devacaMda harakhacaMda dIlaDI 1 zA mohanalAla zabhA caMda 1 zrI dharma lAyabrerI 1 rA. zIvarAma kasturacaMda varasyA 1 zA nekacaMda veNIcaMda 1 zA kevalacaMda motIcaMda vahAlacaMda 1 medI pAnAcaMda dalachArAma * dhAragaNI 1 zA mANekacaMda karamacaMda 1 zeTha dAmajI bhImajI 1 zA gaMgArAma sarUpacaMda Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDANA 1 vArA gopALajI catrabhuja 1 zA popaTalAla dharamazI 1 rANA surasIMhajI adAbhAi mahAlakArI paramAra 4 bhaNuzAlI mejI cAMpazI 1 jhaverabhAi harajIvana yuniyana jainazALA 1 zA dhArazI muLajI 1 zA kezavajI nemacaMda prAma 2zA mAnazaMga kacarA pAlaDI mATI 1 muni jayavijayajI bagasarA 1 dAzI karazanajI hemacaMda 1 vArA vIracaMda suMdarajI 1 zA mulacaMda vIracaMda 1DhAzI catrabhuja narazI 1 zA pe|paTalAla jhaverIlAla 1 zA kesarIsaMga jeza galAla vyAsajIyA 1 paTela dhanajI hIrajI khIlImArA 2zeTha lalubhAi kezarIca da bIkAnera 1 bhaTArke devacaMdrajI surIzvara khIyAvara 1 mahArAja zrI hema muni bhamAdarA 1 zeTha ANaMdajI khuzAla bhAra 1 dezI kALA lAdhA 1 rAmajI tathA roDa "" bhANavaDa 1 zA. gAkaLacaMdra goradhana 1.zeTha premacaMda kacarANI 1 jaina pAThazALA (para) 1 zA. muLacaMda bhImajI 1 zA. hIrajI lAdhA 1 Thakara narazI jINAbhAI 1 hekara kalyANujI kALIdAsa 1 sAnI bhANajI muLajI sainI suMdarajI bhImajI 1 bhai'savaDI 1 metA prAgajI medhajI bhesANu 2 rA. sukhalalAla baLadAsa vahIvaTadAra 1 zeTha 4 kazI tathA vakIla prAgajIbhAI 1 . rUganAtha tathA rUpANI ajarAmara 1 vakIla jajIvana premajI 1 rA cheTAlAla jINujI bI. e. ela. ela. zrI. mutasar selagAmaDA 1 veArA DAyAbhAi bhImajI bALAka 1 zA. bhurAbhAi lalubhAi magharavADa 2 zA. jIvaNu tulasI majevaDI 1 zaiH manajI dharamazI mahuvA 1 jaina derAsara jJAnabhaDAra dvA. zeTha gAMDAlAla mANu jI 1 metA parabhudAza jeThA macara 1 zA. chaganalAla dharamacaMda mAvajI javA 3 vArA devacaM rAmajI 1 vArA vIThala DuMgarI mADha 1 muti meAhana vijayajI mAMgarALa 1rUpa zeTha makanajI kAnajI te munImahArAja vinaya vijayajI mAraphata jJAna khAte vAparavA rUpa zeTha makanajI kAnajI 15 zeTha meArArajI khImajI 11 zeDa devIdAsa kulaca kacarA 11 roDa meAtIcaMda devacaMda Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 zeTha choTAlAla premajI 1 bAi avala te zA aMdarajI raNachoDanI 5 zA. motIcaMda parazotama vIdhavA 5 zA. jhaveracaMda paramANaMda 1 bAI prabhAvatI vanarAvana hemacaMda 2 hA. choTAlAla aMdarajI 1 bAI suMdara mulajI rAmajI 2 pArekha jhaveracaMda nAnajI 1 bAI devakara bAI 2 pArekha pAnAcaMda nAnajI 1 bAi rUpa nathu vasanajInI vIdhavA 2 zeTha lIlAdhara premajI 1 bAjhavera nathu kAnajInI vidhavA 2 zrI AtmArAmajI pAThazALA 1 bAI mAnakera harIdAsa raNachoDanI vISavA 1 zA. harIdAsa vIrajI 1 bAI dudhI premajI jeThA 1 zeTha vAlAla lIlAdhara 1. bAi chakora tArAcaMda vIrajInI vIdhavA 1 zA parazotama lalubhAI mahetAjI 1 bAkuMvara kapuracaMda dIpacaMdanI vidhavA 1 sA. devIdAsa manajI 1 bhAgavatA bena jaDAva kezavajI devajI 1 zeTha savacaMda juThA 1 bena maMjulA zeTha choTAlAla premajInI dIkarI 1 zA. jIvarAja kacarA 1 bAI rAjakera sabhAmacaMda otamacaMdanI 1 zA. kALIdAsa vasanaja bakhAI vidhavA 1 sA. dhArazI govIMdajI 1 bAI kastura trIbhuvana aMdaranI vidhavA 1 zA. kacarA haracaMda 1 bAI hemakera jhaveracaMda suMdarajI nI vidhavA 1 zA rAmajI bhagavAnadAsa 1 bAI mANeka kalyANajI ThAnI vIdhavA * 1 zA. kacarA vAlajI 1 bAI hemakera puMjA ANaMdajInI vidhavA 1 zA. kalyANajI rAmajI 5 bAI kuMvarajI vanarAvana hemacaMdanI vidhavA 1 zA. durlabhadAsa kALIdAsa mAratara muMbaI 1 zA. meMtIcaMda zezakaraNa 1 bhaNasAlI premajI dharamazI zezakaraNa 1 zA. catrabhaja goradhana 1 zA hemarAja meghajI 1 zA. morArajI dayALa 1 zA khuzAla vIrajI 1 zeTha bhagavAnadAsa jeThAbhAI mAMDavI 1 sukhaDIyA merArejI jAdavajI 1 pATalIyA jAdavajI velajI 1 sukhaDIyA matIyaMda devajI 1 junI dharmazALA mATe hA pATalIyA jAdavajI 1 pArekha rUpajI lIlAdhara velajI .1 zA. khuzAla zezakaraNa 1 zA parazotama amarazI 1 zAha nAgaradAsa harIdAsa mA roDa 1 zA. parazotama nAraNa 1 muni kamaLavijayajI 1 zA. valabhajI navuM moTImAraDa 1 zA. trIkamalAla hemacaMda-hAla zIla 1 za bhurA velajI 1 motIvAlA zeTha premajI kAnajI 1 tapagaccha saMdha amarata 1 zA amaracaMda kAnajI rAjakeTa 7 zeTha dharamazI govIMdajI 1 rAmehanalAla sAkalacaMda phojadAra 1 zeTha kalyANajI nemacaMda rANapura - 1 bAI pAravatI te madanajI harakhacaMdanI vidhavA 1 tapagaccha saMdha ha. vazarAma rAyacaMda 1 bAI ratana te zA jAdavajI suMdarajanI vidhavA 1 bAI maNuM zeTha bhagavAnadAza mANekanI putrI | 1 zA meghajI aMdarajI Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (54) 1 za, jamanAdAsa harIdAsa 1 zA devIdAsa parazotama 1 zrI jana jJAna vadhazALA ha khuzAla karamacaMda lalIpura 1 vArA lAlajI kalyANajI lAlapura 1 jainazALA hA. zA. zavajI kacarA lAkhAvadara 1 paTela nAraNa kALA loNuMda 1 zA kezavalAla nemacaMda ' lakhanA 1 zA trIbhuvanadAsa amulakha vaDodarA 2 zA. motIlAla vIracaMda vAMkAnera 1 je zALA - vaDanagara 1 zA haragovIMdadAsa vIracaMda 1 zA narotama lakhamIcaMda 1 zA aMbAlAla lalu 1 za" hakamacaMda hAthI vaDALa 1 metA menajI catrabhuja vaMthalI-seraTha 2 jaina vidyAzALA 1 zrImaccAritravijayajI lAyabrerI vAgudaDa 1 dozI devacaMda mAdhavajI vADodara ka dezI bhANajI kALA visAvadara 1 zA gopAlajI trIbhovana verAvala 4 zeTha kalyANajI khuzAla 1 rA devacaMda ka9yANajI 1 lA lAlajI dayAla 1 zA vabhajI tArAcaMda 1 jJAnazALA ha. dalasukha cIkAbhAI valasADa 1 selaMkI rAyacaMda nathujI vaDhavANa kAMpe 1 lA amIcaMda jINAbhAI vaDAlI 1 sA lalubhAI gulAbacaMda vAvaDI 1 zA cunIlAla harIcaMda vaMthalI-hAlAra 1 vorA rUpacaMda mANekacaMda zAhapura 1 zA. trIbhovanadAsa umedarAma zIvA 1 zeTha hIrA nAgajI zakhapara 1 sA khetasI makanajI samaDhIyAlA 1 zA mAla bhavAnIzaMkara 1 za rUpacaMda pAnAcaMda sAdarI 1 jainasaMgha pAThazALA ha. gaMgArAma haMsarAja mahArA, seka para 1 munI mahArAjazrI haMsavijayajI hA. caturabhAI karazana sIrapura 1 nyAyaratna munI zAMtIvijayajI haDapasara 1 zA DAhya'lAla vIracaMda hAlAnavA 1 jaina pAThazALA vahIcaMda rAmacaMda Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMda prITiMga presa. ekaja evuM presa che ke je daza varSamAM pitAnA kAryathI chapAvanArane eka sarakhe saMtoSa Apela che. A presa tadana sudharelI DhabanI navI mazInarIthI moTA vistAramAM ubhuM karavAmAM Avela che. ane jaththAbaMdha mANasethI kAma cAlI rahyuM che, jethI saMkhyAbaMdha graMtha tathA pithIo chapAya che. vaLI temAM aMgrejI-gujarAtI-halI traNe prakAranI lIpInAM--ane vaLI. buka varka-ba varkapha-kaMkotrI-huDI-ceka vagere dareka paLatanAM eka raMgamAM ane ghaNuM raMgamAM chapAya che. TAnuM kAma paNa thAya che. chApavAne mATe jotA rapha glejha 32 ratalathI cheka 80 ratala sudhInA DemIroyala-ju para rekela-kAuna- kule -DabalapulesaraMgIna vividha phezanana-kArDa barDa -ATa pepa2-kalarIMga barDa vagere dareka jAtanAM kAgaLo presamAM ja maLe che. bAIDIMga varga, pAkuM-kAcuM ijhIMga-gITIMga ane peTa phezananuM dareka thAya che. ane te mATenA raTe berDakapaDAM-sonerI, rUperI, ane raMga be raMgI sIMgala Dabala, plAna, ane mArabala, beDI pepara e sarva presamAMja rAkhela che. lakhe- zeTha devacaMda ane gulAbacaMdanI kuM, mAleka ane menejara AnaMda presa-bhAvanagara jaina janarala bukaDepo. jaina bhAIone pitAnA khAnagI vAMcana mATe temaja jena lAyabrerIo mATe temaja lAha-abhAvanA karavA mATe jude jude sthaLethI pustaka maMgAvavAM paDatAM havAthI kharca vadhavA sAthe vakhata javA chatAM puratI sagavaDa thatI nathI. tethI ame atre jaina janarala bukaDe khelI che temAM keIpaNa saMsthA-maMDaLa-sabhA ke vyakti taraphathI chapAvela jaina dharmane lagatuM keIpaNa pustaka maLI zakaze. amArI DepamAM paryuSaNanI dareka jAtanI kaMkotrIo tathA dIvALInA dareka jAtanA phezanebala mubAraka patro paNa maLe che. jena tirtho-munivaryo-jaina graha vagere dareka prakAranA pheTA-nakazA ane citre paNa rAkhavAmAM Ave che. ( patra vyavahAra, menejara jena janarala bukaDepo The. AnaMdapresa-bhavanagara, Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena prajA mATe A ekaja tera varSanuM junuM jANItuM ane svataMtra patra che, te dara ravivAre savAramAM pragaTa thAya che. A patranA mukhya ophIsa bhAvanagaramAM che. jyAre muMbaImAM brAMca che, ane amadAvAda tathA kalakattAmAM ejansI che. jene patramAM aMgrejI gujarAtI ane hIMdI lekhe Ave che. namune mata maLe che. game tyAre grAhaka thavAya che. jana patranI bheTa. - temAM AvA viSaye. dhama bindu zrI pALa vataMtra rIDIMga zrAthavidhi vartamAna che arvajati jaina samAcAra zatrujaya hAsya muni vicAra harIvikama caritra jaine jIvana caritra strIne sAthI hAsya vinoda pradyumna caritra vepArI viSaya giranAra mahAbhya jena tithI musApharI dilahI darabAra jaina saMsthAnA ItihAsa dareka kenpharansanA ripaTa nItinA viSa jaina citramALA vattamAna carcA 2namALA. vartamAna samAca 2 yAtrA vana saMsArI navala kathA vyAkhyAnasaMgraha vividha prazna-samAdhAna jaina darzana vagere vagere tirthaMkara caritra apa Tu DeITa tAjA khabara Ave che dharma dezanA vagere vagere varSanA rU. 3-0-0la -adhipati "jaina"-bhAvanagara.' para