________________
પરિચ્છેદ
દુર્જનનિંદા—અધિકાર.
૨૯
દુઃખ આવવું, ભિખ માગી આવિકા ચલાવવી, મૂર્ખતા ( જડ બુદ્ધિ ) કે અનેક પ્રકારના રેગે, મરણુ અને પ્રવાસ સમૃધી દુઃખ એ સ મનુષ્યને સારાં છે. પરતુ સદાચાર ( શુદ્ધ ચારિત્ર ) નું ઉલ્લંઘન કરવુ સારૂ નથી. ૩ નિધન વિગેરેના સુખના સ્થાને.
गतार्थसार्थस्य वरं विदेशो, भ्रपतिज्ञस्य वरं विनाशः । कुबुद्धिसंगादूरमेकताङ्गौ, वरं दरिद्री बहुपापचित्तात् ॥ ४ ॥
જેના ધનતા થા ચાલ્યા ગયે છે. એવા મનુષ્યને વિદેશમાં વસવુ' સારૂ છે, પ્રતિજ્ઞા ભ્રષ્ટ લા ન્રુષ્ણનું મધુ સારૂ છે, બુદ્ધિવાળા પુરૂષના સ’ગ કરતાં પર્વતમાં એકતા કહે પત્થર જેવા બ. કહેવું સારૂં છે અને ઘણા પાપામાં ચિત્ત રાખનારા નાઢ્ય ) કરતાં દીન ( ગામ ) અનુ ઉત્તમ છે. ૪ અગ્નિ કરતાં દેશમાં ઉષ્ણતા.
कोपस्प संगाद्वानेित्रनम् । समिबुद्धिता, गनिपातावाला
ક્રેધન: સંગ કરતાં અગ્નિનુ સેવન કરવુ' ( ઍટલે તેમાં બળી મરવુ' ) સારૂ' છે. મનને વશ કરવા કરતાં પતિનું લઘુ વુ' સારૂં' છે, ( એટલે મન વશ કર વું દુષ્કર છે. એ કપટી ખુ વાળ! મનુષ્ય કરતાં અલ્પબુદ્ધિળાપણુ સારૂ' છે, અને ઉગ્ર એવા લેાભ કરતાં ગાઁ ( ખાડા ) માં તુ સાર છે. ૫
ઉત્તમતાની કરોટી,
।। ५ ।।
इन्द्रवज्रा.
गेही परं नैव कुशीकलिंगी, मूर्खों वरं याधिः प्रमादी । अन्धो वरं मा परविष्ट, मूको वरं या बहुकूटभाषी ।। ६ ।।
ગૃહસ્થાશ્રમી પુરૂષ ઉત્તમ છે પરંતુ કેન્દ્રિત ચરિત્રવાળે યતિ ઉત્તમ,નથી, મુખ પુરૂષ ઉત્તમ છે પણ પ્રમાદરાખનાર વિદ્વાન પુરૂષ ઉત્તમ નથી, આંધળે મનુષ્ય ઉત્તમ છે, પણ બીજાના ધનમાં કે ( નજર ) રાખનાર ઉત્તમ નથી, મુંગે મનુષ્ય ઉત્તમ છે, પરંતુ ઘણા ફૅટ (અસત્ય) ભાષગુ કરનાર મનુષ્ય ઉત્તમ નથી. ૬ અનાચારથી અચવા ઉત્તમ માગ.
વાસ્થ.
वरं च दास्यं विहितान्यमार्गणादरं च शस्त्र्या न परस्त्रियां गमः । वरं विषं मा गुरुदेवञ्चनं, वरं विनाशो न कलङ्कि जीवितम् ॥ ७ ॥
