Page Text
________________
વ્યાખ્યાન સાહિત્ય સંગ્રહ.
પંચમ
હે કરીન્દ્ર ! હાથીના સ્વામી ! જે તળાવમાં તેં ઠંડું પાણી પીધું, જેમાંથી કમલના અંકુરનું ભક્ષણ કર્યું, તેમ તાપથી પીડાયેલા તે જે તળાવના મધ્યમાં નિમજ્જન [સ્નાન કરીને પિતાને થાક ઉતાર્યો, તેજ તળાવના પાણીને મેલાં કરતા કમલેનું મર્દન કરતા કાંઠાઓને ઉખેડી નાખતા એવા તને શરમ પણ થતી નથી, માટે તેને ધિક્કાર છે. ૧૮
ઉત્તમ સાધન છતાં ખળની વક્રતા. नो निधूतविषं पिबन्नपि पयः सम्पद्यते पन्नगो, निम्बाङ्गाः कटुतां पयोमधुघटैः सिक्तोऽपि नो मुश्चति । नोशीरैरपि सर्वदा विलसितं धान्यं ददात्यूपरं,
नैवं मुञ्चति वक्रतां खलजनः संसेवितोप्युत्तमैः १९ સર્ષ દુધનું પાન કરતો હોય તે પણ તેનું ઝેર નાશ પામતું નથી; લેબડનું શરીર દુધ તથા મધુના ઘડાઓ વડે સૂચન કરવામાં આવે, તો પણ તે કડવાસને છોડતું નથી. તેમ ઉત્તમ પ્રકારના સુધીવાળ જલથી હમેશાં શોભાવવામાં આવે તે પણ રણની ખારી જમીન ધાન્યને આપતી નથી. તે જ પ્રમાણે ખળ પુરૂષનું ભલે ઉત્તમ પુરૂષે સેવન કરે, તે પણ તે પિતાની વક્રતા (વાંકાઈ) ને છોડતું નથી.
કૃતજ્ઞતાને બદલે કૃતન્નતા
મનહર છંદ 'જાડીમાં અજાડી મધપૂડો પાડયો પારધીએ, પાપી વાઘ અંગે પીડ પૂરણ પમાડી છે; દયાળુ મનુષ્ય દીઠે; દયા તેને દીલ આવી, તેથી તેણે તારી બારી, છુટ્યાની ઉપાડી છે; છાપો મારી છેડનારનાજ તે છોડાવ્યા પ્રાણ, તેમાં તેં શી જગતમાં બા'દુરી જગાડી છે, કહે દલપતરામ, કૃતજ્ઞતા કરી તેને, ખરેખરી કૃતઘતા, તેં કમ દેખાડી છે.– ૨૦ સિંહને શિકાર કરનાર નર નિરખીને, ચંપે એક અજ ચાલ સિંહને ચેતાવવા; જાણે ભાળી મારો ભાવ વિસારશે વેરભાવ, એથી મારે એની પાસે થશે જવા આવવા; કુદકા મારી સિંહે અજને વિદારી નાંખ્યું, કહ્યું શાણે કૅને, આવ્યે મને સમજાવવા અંતર વિચારી આમ, કહે દલપતરામ, જોરાવરને ન જેએ ડાપણુ શિખાવવા–૨૧
કૃતની સુરદાસનું દૃષ્ટાંત. સુરદાસકી ટેકી, લગી તે લગી, નહિ તે રામગુક તે લગાઈ હે.
ચડતરના એક ગામમાં મથુરદાસ કરીને પાટીદાર રહેતું હતું. તેને કાંઈ સંતાન નહોતું; ઘણું ઘણું આણું બેઉ ધમપર સારી આસ્થા રાખતાં હતાં. તેમને - ૧ દલપત કાવ્ય ભાગ બીજો # કૈસુકમાળા
| SR No. | 006061 |
| Book Title | Vyakhyan Sahitya Sangraha Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vinayvijay |
| Publisher | Devji Damji Sheth |
| Publication Year | 1915 |
| Total Pages | 628 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |