Vyakhyan Sahitya Sangraha Part 01

SR No.: 006061
Original Sutra Author: N/A
Author: Vinayvijay
Publisher: Devji Damji Sheth
Publication Year: 1915
Total Pages: 628
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 389

પરિચ્છેદ
દુર્જનનિંદા-અધિકાર.
૩૪૭
માંથી અગ્નિ, અને લીંબડામાંથી સાકર ઉત્પન્ન થાય, પરંતુ સત્પરૂષોએ વખાણેલું વચન હત (હણાયેલ) બુદ્ધિવાળા દુર્જન પુરૂષમાંથી એટલે તેના મુખમાંથી નિકળતું નથી. ૩૩
સુજ્ઞ મનુષ્ય સર્ષની માફક કોને છોડી દે? सर्वोद्वगविक्षचणः प्रचुररुङ्मश्चन्नवाच्यं विषं, प्राणाकर्षपदोपदेशकुटिलस्वान्तो विजिहान्वितः । भीमभ्रान्तविलोचनोऽसमगतिः शश्वद्दयावर्जित
छिद्रान्वेषणतत्परो भुजगवद्वयॊ बुधेदुर्जनः ॥ ३४॥ સર્વને ઉદ્દેગ ઉત્પન્ન કરવામાં ચતુર, ભયંકર તેજવાળે, ન બેલવા ગ્ય વ. ચનરૂપી ઝેરને મુકો, અન્યના પ્રાણ લઈ લેવાના સ્થાનના ઉપદેશને લીધે કુટિલ સ્વભાવવાળે, બે જીભવાળે, એટલે ઘડી આમ તે ઘડી આમ એમ બોલવાવાળે, ભયંકર ચકળ વક્કળ નેત્રવાળે, વાંકી ગતિવાળે, હમેશાં દયાથી વર્જિત, બીજાનાં છિદ્ર ગતવામાં તત્પર એ દુર્જન મનુષ્ય સર્ષની માફક વર્જવા યોગ્ય છે એટલે સજન પુરૂષે આવા દુર્જનને ત્યાગ કરવો હિતકર છે. ૩૪
સાધુ તથા દુર્જનની સમાનતા. धर्माधर्मविचारणाविरहिताः सन्मार्गविद्वेषिणो, निन्द्याचारविधौ समुद्यतधियः स्वार्थैकनिष्टापराः । दुःखोत्पादकवाक्यभाषणरताः सर्वाप्रशंसाकरा
द्रष्टव्या अपरिग्रहबतिसमा विद्वजनैर्दुर्जनाः ॥ ३५॥ વિદ્વાન પુરૂએ દુર્જન પુરૂષને નિષ્પરિગ્રહ એવા વૃતિ ( સાધુઓ) સમાન જાણવા. કેમકે સાધુ બ્રહ્મદશાને પ્રાપ્ત થવાથી ધર્મ અધર્મના વિચારથી રહિત છે તેમ દુર્જન પુરૂ પણ ધર્મ અધર્મના વિચાર વગરના છે. સાધુઓ જગમાં ચાલતા અનેક સાંસારિક ધર્મોનો દ્વેષ કરનારા માને છે, તેમ દુર્જન પુરૂષ ઉત્તમ એવા ધર્મ માર્ગને ઢષ કરનારા ગણે છે. સાધુઓ મેહાન્ય પ્રાણીઓની નજરથી નિદાને
ગ્ય એવા આચારવાળા છે. તેમ દુર્જનો પણ લોકનિન્દ એવા આચાર (ચેરી વગેરે) કરવામાં ઉદ્યમયુક્ત બુદ્ધિવાળા છે. સાધુએ પોતાના આત્માનું ભલું કરવું તેની એક નિષ્ઠાવાળા છે, તેમ દુર્જન પુરૂષો કેવળ સ્વાર્થપરાય છે. સાધુઓ બીજાને દુઃખ ઉત્પન્ન કરનાર વાતે (એટલે સત્ય વાત કહેવાથી મનુષ્યને દુઃખ થાય છે) તેઓ નિઃસ્પૃહી હોવાથી કરતા નથી, તેમ દુર્જન પુરૂષે પણ દુષ્કર્મ છુપાવવા મન રહે છે. સાધુએ એક મેક્ષસુખ સિવાય બીજા તમામ પ્રકારના સુખની નિન્દા કરવાવાળા છે, તેમ