________________
૨૬
ન
પતિના સ્ત્રવાસ સમયે આણુ દબાઇની ઉમ્મર નાની હાવા સાથે આશ્વાસન તરીકે મકનજીભાઇ એકજ પુત્રરત્ન હતું. તેની ઉમ્મર બાળક હતી તેથી પતિ વિ યેાગની ચિંતા સાથે પુત્રરક્ષણના ભાર પણ તેમના શિરે આવી પડયા, છતાં આવે પ્રસગે ધૈર્યને ન ખાઇ દેતાં પુત્રને કેલવણીના મંદિરમાં મેાકલી દીધા અને ઘરમાં પણ પાતે વિનય, વિવેક તેમજ ધમ સંબન્ધી ઉપદેશ આપી ઉત્તમ ગુણેાનું ખીજ રાપવા લાગ્યાં. મકનજી શેઠ આમ સાત વર્ષની ઉંમરે દેશી સ્કુલમાં દાખલ થઈ ૫ વર્ષોમાં એટલે ૧૨ વષઁની ઉમર થતાં તે વખતે ચાલતા અભ્યાસની છેલ્લી પરિસ્થિતિ પામ્યા. એટલે નામા લેખા વગેરેનુ ઉત્તમ વ્યાપાર પયેગી શિક્ષણુ પ્રાપ્ત કર્યું અને પ્રસંગે પ્રસંગે આવતા ધાર્મિક ઉત્સવામાં પેાતાના પુત્રને માતુશ્રીએ ધર્મ કાર્યોંમાં જોડી તેને ધશ્રધા પણ ઘણી સારી છાપ બેસાડી.
સામાન્ય સ્થિતિ વચ્ચે ઘર કા ભાર ઉપાડી નિર્વાહની વ્યવસ્થા કરવા સાથે પુત્રને ભણાવવાની સગવડ તૈયાર રાખવામાં આણુદખાઈને અનેક પ્રકારે સકડામણુ માંથી પસાર થવું પડયું', પણ મકનજીભાઇની ઉમર બાર વર્ષની થતાં માતાના આ પરિશ્રમના બદલે તાકીદે વાળી દેવા તેમને તીવ્ર ઇચ્છા થઇ આવી; આ વખતે દેશમાં ઘરખર્ચ નભી શકે તેવી નાકરી કે ભવિષ્યના ઉદયની આશા ન હતી, તેમ સ્વતંત્ર ધંધા માટે જોઇતી સગવડ ન હતી; તેથી આટલી નાની ઉમરે નાકરી અર્થે મુખઇ ગયા, ત્યાં જતાં પ્રથમ જમવા રહેવા ઉપરાંત અઢી રૂપૈયાના માસિક પગારથી શેઠ સુન્દર જી ખીમજીને ત્યાં નાકરી મળી, જે સ્વીકારી. આ પ્રમાણે એ વ ( સ`. ૧૯૩૩ સુધી ) નેાકરી કરવા પછી બીજે ઠેકાણે માસિ . છ રૂપૈઆના પગારથી દાખલ થયા, ત્યાં બે વર્ષ રહેવા પછી સં. ૧૯૩૬ની સાલમાં ત્રીજે ઠેકાણે માસિક રૂા. ૧૧ના પગારથી દાખલ થયા. કે જ્યાં આઠ વર્ષ સુધી એટલે સ. ૧૯૪૪ ની સાલ સુધી રહ્યા. દરમિયાન માતાને ભાર આ થયા કેમકે શેઠના લગ્ન ખાઈ ઠુમકેારની સાથે થયાં, તેમને સ. ૧૯૪૪ની સાલમાં એક પુત્રને! જન્મ થયેા. પરન્તુ કર્યું સગે તે પુત્ર ખાળવયમાં જ મરણુ શરણ થયા અને તે પછી અત્યાર સુધી સ ́તતી સુખ માટે તેઓ એનસીમ રહેલા છે, કે જે ખામી તે ધમ પ્રેમથી સતાખે છે.
સ્થીતિનું પરાવર્તન.
શેઠશ્રીની નીતિ નિપુણતાની સાથે વ્યાપારમાં કાર્યકુશળતા વ્યાપારીઓની સૃષ્ટિમાં તરવા લાગ્યાં તેથી શેઠ વનરાવન પુરૂષાત્તમે તેમને સ્વતંત્ર દુકાન કરવા પ્રેરણા કરી, એટલું જ નહિ પણ તે માટેની મદદ કરવા ઈચ્છા બતાવી. આ પ્રમાણે તેમની ડાંસને પુષ્ટિ મળતાં સ. ૧૯૪૫ ના કાર્તિક માસમાં શેઠશ્રીએ મુખઇમાં કાપડની દુકાન ખેાલી અને તેમાં વચન આપનારની મુડી મળવા પૂર્વે પેાતાના વગવસીલામાંથી રૂા. ૨૦૦૦૦) ના માલ ભચે એટલે મદદ આપવાનું કહેનારે