Vyakhyan Sahitya Sangraha Part 01

SR No.: 006061
Original Sutra Author: N/A
Author: Vinayvijay
Publisher: Devji Damji Sheth
Publication Year: 1915
Total Pages: 628
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 368

૩રર વ્યાખ્યાન સાહિત્ય સંગ્રહ.
ચતુર્થ બળેવ આવે ત્યારે ભટજી રક્ષા બંધનથી ( રાખડી બાંધી) બીજાનાં દુઃખકાપવાને પરગજુ થઈ પડે. સવારથી સાંજ સુધીમાં ઘરે ઘર અને ઉંબરે ઉંબરા ફરી વળે. ઘરનાં નાના મોટાં સ્ત્રી પુરૂ તથા હૈયાં છોકરાને રક્ષા બંધન કરે એટલું જ નહિં, પણ ખડીયા, કલમ, દેતણીઅરૂં, રજીયાં, ચોપડા, ઘેડીયા અને ઢેરાં ઢાખરને પણ રાખડી બાંધવા ચુકે નહિ. તેનું કારણ કે કાંઈ પણ કરતાં ઘરધણી ખુશી થઈ, દાશ યા પાઈ પૈસાની દક્ષીણુ અપે. એ રીતે રક્ષા બંધનના કલ્યાણકારી કામ સારૂ ભાઈબંધ, દેdદારે, ઓળખીતા, જેએલા, સાંભળેલા, ને છેવટ રસ્તાની ઝપટમાં આવતાની હાજરી લીધા વગર છેડે નહિ, બેસતા વર્ષને રોજ પશું તેજ મુ. જબ આશીર્વાદ આપવા નિકળે. આથી કરીને ભટજીની થયેલ ઓળખાણું કદાચ આપણે ભૂલી ગયા હોઈએ, પરંતુ આ તહેવાર ઉપર તે તે ખસુસ કરીને યાદ લાવી દર્શન આપેજ આપે. આવી ભટજીની વર્તણૂકથી કેટલાક કંટાળેલા લોકોએ આખી બ્રાહ્મણની કેમને “બ્રાહ્મણભાઈ માગે ને ભગવે એમ પ્રસિદ્ધ રીતે કહેવા માંડયું, જે કે સર્વ તેમ હોતા નથી.
આ વર્ષના અમુક ભાગમાં એક વખત ટેલીઆ ભટ બની ટેલ નાખવા માંડે. શિ. યાળ હોય તે ડગલાની ટેલ નાંખે, લાંબા સાદથી “ટેલીઆ ભટની ટેલ છે. દાતારને મન સેહેલ છે; ડગલે ડગલે થાય છે, શિયાળ વહી જાય છે, ડગલે ડગલે પીળા પટી તે ડગલે ભટે પેહેર્યો નથી; ડગલે ડગલે રાતી કેર, તે ડગલે પહેર્યાને કેડ.” એવા એવા લાંબા ઘાંટાના કાન ફ્રેડનારા, તથા જે સાંભળી રોતાં છેકરાં છાનાં રહે ને ઊંઘતાં જાગી ઉઠે, તેવા અવાજથી ૫રહેલી ને પાછલી રાતે શહેરમાં સાદ પાડે, કેટલાક દિવસ તેની ટેલ થાય, એટલે શેરીના કે શેઠેરના મુખ્ય માણસે બરડે કરી ભટજીની વાંછના મુજબ ડગલા કે બીજી ચીજો પૂરી પાડે.
કેઈ વખત કંકુના ચાંદલા કરી રૂપીઆ મેળવવાની ટેવ કરે. એક થાળીમાં શેર દેઢશેર કંકુ લઈને જે માણસે રસ્તામાં મળે તેમને ચાંદલે કરે, ને ઘેર ઘેર ફ. રીને ચાંદલા ઉપરાંત ઘરનાં બારણુની સાખે કંકુના થાપા મારે. એમ બે ચાર મ. હિના ફરફર કરી, છેવટ તમામને કંટાળો આપે. ના કહે તે મને નહિ, તે પિતાનું કામ કરે જ જાય, છેવટ દક્ષિણની ઉઘરાણું શરૂ કરે. દક્ષિણમાં રૂપા નાણું જે. ઈએ! ઘણું દહાડાની મહેનત મ ટે તે વગર તે ચાલે કેમ? વળી આટલા દિવસ તે મુંગે મેઢે ચાંદલા કરવાના હતા, પણ હવે તે બીજી યુક્તિ કરવી જોઈએ; તેથી કેઈએ ખરેખરૂં આપ્યું હોય, યા ન આપ્યું હોય, તે પણ લબા ઘાટાથી “એક રૂપીઓ બોથડભાઈના ઘરને આવ્યું છે, કાશી ક્ષેત્રમાં વાળે છે; અડધ રૂપો કાલાબાએ આપ્યો છે.”