Book Title: Agam 01 Ang 01 Acharanga Sutra Part 04
Author(s): Ramchandrasuri
Publisher: Sanmarg Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004828/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMga sUtra 'dhULAdhyayana'nAM vyAkhyAno vAvALA . pravacanakAra ka pracakAra pUjayapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjI mahArA 4 Suo * saMpAdaka pUjayapAda AyAryadeva zrImad vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mA mahArAja Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna zA mATe ? AcArAMga zA mATe ? ' dhUnana zA mATe ? 'yAkhyAe ja TIkA che. TIkAkAraka upara TIkA kare ane huM tamArA para TIkA kare. jo ahIM besI 'zAstraonI paMkitao ja vAMcavAnI hoya to 1 upara 'besIne vAMcatA haLathI AvaDatI ? je anAjaoll 'roTalI, zeTalA baolicvavAnA hoya teoo paNaj, daLavuM, khAMDa, cUle caDAvavuM ane zekavuM paDe. 'tamArI sAthe kAma paDavuM to (191oo paNa eNkavA paDe. 'hayAyALa (11o lAyaka banAvavA mATe che ho ? '(10tiNa baghA pApanI TIkA thAya to tene lAyaka baono 'keTIkA thayAyioll? yAyAdLa e ja TIkA che. annrI e ja dilaoLA cheke - (11o bazAho paranloka (1rapha jotA pheravA. (tamArI badyAnI draSTi A loka, 'paraphlokathI khaseDI paranloka mokSa tarapha vALavI aoo e mATe ja vyAkhyA mAMDyuM che. emAM jo phaLI8Ata thAuM, to A Aan 12 1mANa 'hadayamAM soMsara utarI jAya. ApaNe AzAzaMel 'vAMcavuM che, emAMya cha zUn oLAmag adhyayaol 'vAMcavuM che. cUta eTale zUolol. dhUoloo eTale a[LamAMthI halAvI khaMkheravAnI phiyA. mALamAM 'pesIne je je doSonI saMdition oya, teoo pakaDI 'pakaDIne halAvavAnI khaMkherapAolo phiyA! thaoloo thAya tyAM majabad AdamI Take. tamArA hAthe anAdikALathI je vipAkapAyAdiol pAyA 'gajabUta karyA che, tene tamArA hAthe ja khodAvavALA 'che. mATe ja dianirvedanI vAta mAMDI. kAraNa e AnyA vinA zolol zam of Goo. | prakhara pravacanakAra 5 ' zrI rAmavijayajI mahArAja Jain Education ! or privato & Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda AcArya zrI vijaya rAmacaMdrasUri smRtigraMthamA -114 AcArAMgasUtranAM (dhUtAdhyayananAM) vyAkhyAno bhAga-4 pravacana-1 thI 20 saLaMga 51 thI 70 peja-1 thI 346, saLaMga 741 thI 1086 : pravacanakAra : pUjaya munirAja zrI rAmavijayajI mahArAja vyAkhyAnavAcaspati suvizALa gacchAdhipati pUjayapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA saMpAdakaH pU. A. zrI vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAja : prakAzaka: Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtra(dhUtAdhyayana)nAM vyAkhyAno ISBN-81-87163-30-5 ke prakAzaka : saMparkasthAna - prAptisthAna janmA prakAzana gdha, bhUtapa. jena ArAdhanA bhavana, pAchIyAnI poLa, rIlIpha roDa, amadAvAda-380001. phona-pheksa: pa3para00ra Email : sanmargp@lcenet.net AkhA seTanuM mUlya rU. 2000-00 nakala: 2000 prakAzana : vi. saM. 2017, I.sana-2001. muMbaI. 8980-1989 saMparkasthAna - prAptisthAna - ----- - : amadAvAda : sanmArga pradazana jhAlaca muMbaI: jI. esa. pelarsa enDa kuM. 3-ha, pahele mALa, rAjAbahAdura baMsIlAla bilDIMga, operA hAusa, 62-68, gIragAma roDa, muMbaI-400004. phona : (0) 36 30 340 (B) 369 148 surata: kipala DAyamaMDa 205-206, AnaMda, bIje mALa, jadAkhADI, mahIdharapurA, surata-395003. phona : (0) 421205, (R) 221405 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II jya jya dAdA neminAtha zrI neminAtha bhagavAna-bhorola tIrtha Jain Education InternatioIna mIna : 3855pes gujarAta. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja prakAzakIya ja saMghasanmArgadarzaka vyAkhyAtRcUDAmaNi suvizALa tapAgacchAdhirAja pUjyapAda nAcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnAM jinAjJAnAM rahasyone sAva kahelA zabdomAM rajU karatAM pravacanone pustakAkAre prakAzita karavA mATe amoe pUjyapAdazrIjInA kALadharma bAda teozrIjInA puNya nAmane anusAre pU. A. zrI vejaya rAmacaMdrasUrismRti graMthamALA gUMthavAnI zarUAta karI hatI. jemAM pAMceka varSamAM 108 bahuraMgI pravacana pustakonA seTa uparAMta anya paNa aneka daLadAra pustako prakAzita karavAno amane lAbha maLyo hato. zrI AcArAMgasUtra-dhUtAdhyayana aMgenAM pUjyapAdazrInAM pravacanonA pUrA seTane eka sAthe prakAzita karavAnI amArI yojanA cokkasa avarodhonA kAraNe pUrNa na thaI zakI teno amane kheda che. Ama chatAM Aje moDe moDe paNa e ardhA seTanuM prakAzana karavA amo samartha banyA chIe ane najIkanA bhaviSyamAM bAkInA ardhA seTanuM prakAzana karI kizuM eno amane varNanAtIta AnaMda che. zrI AcArAMgasUtra-dhUtAdhyayananAM A samasta pravacanonuM athathI iti saMpAdana paramatAraka parama gurudevazrIjInI tAraka AjJAthI teozrIjInA ziSyaratna vardhamAna taponidhi jyapAda AcAryadeva zrImad vijaya guNayazasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna pravacana bhAvaka pUjya AcAryadeva zrImaddavijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjazrIe ati vyastatA cce paNa samaya phALavI karI ApyuM che, te badala amo tamozrIjInA RNI chIe. A AcArAMgasUtra-dhUtAdhyayananAM pAMcaso vyAkhyAno paikI A pa1 thI 70 ema kula.0 vyAkhyAno A cothA bhAga rUpe prakAzita karAI rahyAM che. zrI AcArAMga sUtrano paricaya, pUjyapAdazrIjIe je paristhitimAM A pravacano ryA, teno citAra ane saMpAdana zailI aMge vigatavAra noMdha pUjya saMpAdakazrIjIe relI hoI ame eno ullekha atre karatA nathI. amArAM dareka prakAzanonI jema prastuta prakAzanamAM anugraha vRSTi karanArA zAMtamUrti suvizALa gacchAdhirAja pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya hodayasUrIzvarajI mahArAjA tathA vardhamAna taponidhi pUjyapAda AcAryadeva zrImad vejaya guNayazasUrIzvarajI mahArAja vagere sarva vaDIla pUjyonA caraNe vaMdanA mirpavApUrvaka bhAvimAM paNa amo AvA satsAhityanA prakAzanamAM nimittarUpa panIe evI kAmanA karIe chIe. - sabhA prakAzana Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AbhAra sanmArga prakAzana dvArA Ayojita pUjyapAda AcAryazrI vijya rAmacaMdrasUri smRtigraMthamALAnA upakrame prakAzita thatA ..... AcArAMgasUtra(dhUtAdhyayana)nAM vyAkhyAno bhAga-4 pustaka prakAzanano lAbha lenAra iv .... liMbodrA nivAsI zAha mAnacaMda dIpacaMda parivAramAMthI vi. saM. 2016, mahA suda-10nA zubha divase vatanabhUmi liMbodrAmAM siddhAMtamahodadhi karmasAhitya karNadhAra pU. AcAryadeva zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnI punita nizrAmAM tathA teozrInA prabhAvaka paTTadhara vyAkhyAnavAcaspati pU. AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna namaskAra mahAmaMtrArAdhaka pU. AcAryadevazrI yazodevasUrIzvarajI mahArAja temaja pU. AcAryadevazrI trilocanasUrIzvarajI mahArAja Adi vizALasaMkhya sAdhusamudAyanI pAvana upasthitimAM paramatapasvI pU. AcAryadevazrI himAMzusUrIzvarajI mahArAjanA zubhAzIrvAdathI prazAMtamUrti pU. AcAryadevazrI nararatnasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna tarIke dIkSita thayela, pU. munirAjazrI vinayacaMdravijayajI mahArAjanA saMyama jIvananI anumodanArthe temaja tapAgacchAdhirAja pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA paramapUjya gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya mahodayasUrIzvarajI mahArAjAnA anaMta upakAronI puNyasmRtimAM - zeThazrImaMgaladAsamAnacaMda dIpacaMda parivAra : sva. zrI nAgacaMda fule riArA bhagavaMtA sabhyo : sva. zrI ratilAla mAnacaMda zrI maMgaladAsa mAnacaMda a. sau. AnaMdIbena maMgaladAsa ane suputro zrI amRtalAla mAnacaMda zrI sevaMtIlAla mAnacaMda zrI ramezacaMdra maMgaladAsa zrI bhogIlAla mAnacaMda zrI surezacaMdra mAnacaMda zrI lAlabhAI maMgaladAsa tathA zrI rAjendrakumAra maMgaladAsa Ape karelI mrutabhaktinI amo hArdika anumodanA karIe chIe ane bhaviSyamAM paNa Apa uttarottara uttama kakSAnI zrutabhakti karatA raho evI zubhecchA pAThavIe chIe. li.sArtha prakAzata Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha bhagavAna - bhorola tIrtha Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda munipravara zrI rAmavijayajI mahArAjamAMthI vyAkhyAna vAcaspati, suvizALa tapAgacchAdhipati, saMghasanmArgadarzaka pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAja Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMga sUtra-dhRtAdhyayananAM vyAkhyAno bhAga-4 prAstAvikam zrI AcArAMga sUtranAM vyAkhyAno mukhyatve je adhyayanane uddezIne thayA che, te A ja dhUta adhyayana che. zrI AcArAMgajInA pahelA zrutaskaMdhanuM e chaThThuM adhyayana che, jenA pAMca uddezA che. A cothA bhAgamAM saLaMga-51 thI 70 ema kula-20 vyAkhyAnono saMgraha che, jemAM prathama vyAkhyAnamAM pAMcamA lokasAra adhyayana sAthe A adhyayanano saMbaMdha batAvI enA arthAdhikAra ane uddezAdhikAranI vAto karI che. sAthe dhUnanavAda ke jenuM bIjuM nAma dhUtavAda che, tenI bhUmikA karI te dhUnananA pAMca prakAra batAvyA che. tyAra bAdanA pravacanamAM dravyadhUnananI vAta karI bhAvadhUnana karavA mATe AtmAne lUkho karavAnI vAta paNa karI che. sAthe zrAvaka ane sAdhunA arasaparasa saMbaMdha-bhakti Adino viveka paNa batAvyo che. trIjA, cothA ane pAMcamA pravacanamAM TIkAMzanI vicAraNA AgaLa vadhI nathI. paraMtu vartamAnamAM atyAvazyaka evA keTalAka viSayonuM suMdara nirUpaNa thavA pAmyuM che. emAM prasaMgavaza AThe prakAranA karmanuM dhUnana, mamatva tyAga, satyanI vyAkhyA, vyAsanonI vikRti, kuLAcAra-pApAcAra, bAhyatyAganI anivAryatA jevA viSayonuM vedhaka vivecana karAyuM che. chaThThA pravacanathI 'obujhjhamANe' A chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA prathama sUtranA AdhAre temaja vRttinA aMzonA AdhAre vicAraNA AgaLa vadhI che. jemAM lakSmI e dharma nahi, paraMtu dAna e dharma che, dharmano prabhAva, kayo saMgha hADakAno mALo ?, jaino kema na jhaLake ? dharmadezanAnuM mULa, sajjana-durjananI rItinIti jevA viSayo carcAyA che. tyAra bAda agyAramA pravacanathI TIkAnA AdhAre vicAraNA jhaDapathI AgaLa vadhI che. bAramAthI soLamAmAM tIrthaMkare dhRta zA mATe kahyuM ? enI vecAraNA karI sattarathI vIsamA pravacanamAM sUtrAdhAre vRkSa, kAcabo Adi dRSTAMto dvArA nirUpita vastune dRDha karavAmAM AvI che. V Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S S. y : . che ja AcArAMgasUtranAM (dhUtAdhyayananAM) vyAkhyAno, bhAga cotho pravacana kamadarzana pravacana pravacana viSaya pRSTha saLaga ma pRSTha A 141. 749 765 783 798. 13 829 849 73 866 883. 1 - 51 dhUtAdhyayanano maMgala prAraMbha 2 - 52 sAcI svataMtratAno sAco mArga 9 3 - 53 zAsananA sainikanuM kartavya 25 4 - 54 vartamAnanI durdazAnuM kAraNa 43 5 - 55 uttama AlaMbananI AvazyakatA 6 - 56 jaina zAsananuM dhyeya svarga nahi paNa mokSa 7 - 57 saMsAranAM ane mokSanAM kAraNono viveka 89 8- 58 saMsAranAM sAdhanone mokSanAM sAdhano koNa banAvI zake? 109 9 - 59 prabhunI dezanA ane tenA adhikArI 126 10 - 60 tIrthaMkara nAmakarmanuM vedana 143 11 - 61 prabhunuM zAsana e ja sarvasva 12 - 62 bhagavAnanI dezanA paNa kone tAre ? 183 13 - 63 zAsananA zatrune svabhakta banAvAya nahi 206 14 - 64 dhyeya zuddhinI AvazyakatA 227 15 - 65 lokottara mithyAtvathI baco 245 16 - 66 muninI dayA dravyadayA ane bhAvadayA 17 - 67 mohanI bhayAnakatA 284 18 - 68 pramAdano parihAra 293 19 - 69 saMgha kevA TharAva karI zake ? 309 20 - 70 e saMgha nahi paNa hADakAno mALo 331 166 906 923 946 967 985 263 1003 1024 1033 1049 1071 Vi Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1: dhUtAdhyayanano maMgaLa prAraMbha * "nisaMgatA' ane 'karmadhUnana' : * have pAchA Avo mULa vastu upara : viSaya : pAMcamA lokasAra adhyayana ane chaThThA dhUtAdhyAnamAM AvatA viSayana saMbaMdha pAMce uddezAmAM AvatI bAbatono nAmanirdeza. A pUrvenAM pravacanomAM pUjya pravacanakArazrIjIe zrI AcArAMgasUtranA ekathI pAMca adhyayanamAM kahevAyelI vAtonA sAragrAhI avataraNarUpe ghaNI ghaNI vAto khUba ja saraLa zailImAM rajU karI. A pravacanathI chaThThA dhUta adhyayananI vivecanAno prAraMbha karAyo che. "saMyamanI sAdhanA mATe nisagapaNuM ane mokSanI sAdhanA mATe karmadhUnana anivArya che' - e dhrupadanI AsapAsa A vyAkhyAna prasareluM che. saMga choDavAthI ja Adhi, vyAdhi ane upAdhi TaLe ane pariNAme durgati aTakI anaMta sukha prApta thAya e vAta kahI have pachInAM vyAkhyAnonA mULa garbhano nirdeza TUMkANamAM karI pravacananI parisamApti karI che. * lokamAM sAra tarIke saMyama ane mokSa A be ja vastu che. * saMyamanI sAdhanA mATe niHsaMgatA ane mokSanI sAdhanA mATe karmadhUnana anivArya che. * ajJAna loka kahe che tema ajJAnIo hiMsakane paNa ahiMsaka tarIke saMbodhI "ahiMsAno pokAra bhale kare, paNa tene zrI jinezvaradeve kahelo ahiMsA dharma koIpaNa rIte mAnI zakAya tema nathI. * samyagdaSTi AtmAnA hRdayamAM be vastu ja rame eka "saMyama' ane bIjuM saMyamanA phaLarUpa "mokSa'. * be-pAMcanI dayA khAtara anaMtAnI dayA na veco ! anaMtAne rovarAvyA che : have be-pAMcanI dayAmAM mUMjhAI pharIthI pAchuM bIjA anaMtAne rovarAvavAnuM pApa na vahoro ! * anaMtA rotA maTatA hoya ane vartamAnamAM kadAca be-pAMca rotA hoya, to vANijyanI dRSTie paNa lAbhAlAbha kyAM ? zuM pAMcanI khAtara anaMtA ruve e sAruM ? AvaData haze to e pAMca paNa rotA baMdha thaI jaze, e paNa mArge Avaze ane AtmakalyANa sAdhaze, eTale tamArI sAthe enAthI paNa anaMtA rotA bacaze. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 : dhRtAdhyayanano maMgaLa prAraMbha 'nisaMgatA' ane 'karmadhUnana' : atyAra sudhImAM ApaNe A zrI AcArAMga sUtranA 'dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananI zarUAta karatAM pahelAM, nava adhyayanarUpI zrI AcArAMga sUtranAM prathamanAM pAMca adhyayanono paraspara saMbaMdha joI gayA. have pAMcamA 'lokasAra' nAmanA adhyayana sAthe chaThThA 'dhUta' nAmanA adhyayanano saMbaMdha darzAvatAM, pAMcamA adhyayanamAM zuM kahevAmAM AvyuM che te ane chaThThA adhyayanamAM zuM kahevAnuM che te darzAvatAM TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAja pharamAve che ke " ihAnantarAdhyayane lokasArabhUtaH saMyamo mokSazca pratipAditaH, sa ca niHsaGgatAvyatirekeNa karmadhUnanamantareNa ca na bhavatItyatatpratipAdAnArthamidamupakramyate / " "A zrI AcArAMga sUtramAM tenA A chaThThA adhyayananA pahelAMnA pAMcamA 'lokasAra' nAmanA adhyayanamAM lokane viSe sArabhUta saMyama ane mokSanuM pratipAdana karyuM. have 'ni:saMgatA' vinA lokasArabhUta te saMyama nathI thaI zakato : ane 'karmadhUnana' vinA lokasArabhUta te mokSa nathI thaI zakato, te kAraNathI 'ni:saMgatA' ane 'karmadhUnana' - A be vastunuM pratipAdana karavA mATe A chaThThA adhyayanano AraMbha karavAmAM Ave che." A uparathI samajI zakAze ke prabhumArgamAM avicaLa zraddhA dharanArane jema lokamAM sAra tarIke 'saMyama' ane 'mokSa' A be ja vastu lAge che, tema tene 'saMyama'nI sAdhanA mATe 'ni:saMgatA' ane mokSanI sAdhanA mATe 'karmadhUnana' atizaya jarUrI lAge che : kAraNa ke tenA vinA saMyama sevI zakAto nathI ke mokSa meLavI zakAto nathI. 'saMyama'nA arthIne paudgalika saMga mAtra baMdhanarUpa lAge ane 'mokSanA arthIne zubha yA azubha karmamAtra bhayaMkara lAge, kAraNa ke A zAsanamAM ni:saMgatA dvArA ja saMyama sAdhI zakAya che, ane karmamAtranA dhUnana dvArA ja mukti meLavI zakAya che. paudgalika saMgamAtrane baMdhanarUpa mAnI 'ni:saMgatA' keLavavI, te keLavavA dvArA 'saMyama'ne sAdhavuM ane saMyamanI sAdhanA dvArA zubha yA azubha, Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 - 1 : dhUtAdhyanano maMgaLa prAraMbha - 51 - 3 eTale ke karmamAtranuM dhUnana karavuM tathA te dvArA ekAMtika, AtyaMtika ane saMpUrNa sukhanA sthAnarUpa mokSane meLavavo, e ja A chaThThA adhyayanano upadeza che. A vizvanA ekanA eka ja upakArI zrI jinezvaradevanA zAsanamAM "saMyama' nisaMgane ja maLe ane mukti' je karmamaLathI sarvathA rahita thAya tene ja maLe : jene saMgarahita banavuM na pAlave, tene "saMyama" sAthe meLa na khAya. ane "saMyama' vinA karmadhUnana thavuM zakya nathI e kAraNe to AtmAthI mukti ghaNI ja AvI che. A vAtomAM jene zaMkA hoya tenAmAM samyaktanI paNa khAmI ja che ema kahI zakAya. A ni:saMgatA" ane "karmadhUnana'nA arthI AtmAnI, saMga vadhe tenI ane karmabaMdha thAya tevI koI paNa kAryavAhImAM anumodanA paNa kema ja hoya ? duniyAnA koI paNa padArtha upara mamatA tenuM nAma saMga. e karmadhUnana saMpUrNa thAya to ja mukti maLe : paNa sAdhakanI dRSTie e "mukti' ane "saMyama' e be sArarUpa dekhAya to ja e bane ne ? je AtmAne "muktine badale saMsAra" tathA "saMyamane badale paugalika vAsanAonI tRpti ja sArarUpa dekhAya, te AtmAmAM samyakta kaI rIte Ave ? ane samyakta vinA anukULa tathA pratikULa upasarganA prasaMge kalyANanI sAdhanAmAM rItasara nahi TakAya, kalyANanI sAdhanAmAM e rIte nahi TakAya to lokavijaya' nahi thAya ane viSaya-kaSAya nahi jitAya to "ahiMsA' to vegaLI ja che. ane ahiMsA jo vegaLI hoya to ahiMsA paramo dharma:' - e vRtti to Ave ja kyAMthI? saMpUrNa rIte 'hiMsA paramo dharma:' sUtrane mAnanAre to A badhuM mAnavuM ja paDe. na mAne to pachI "hiMsA paramo dharma:" - e moDhe kahevAnuM ja che. ahiMsAne parama dharma mAnanArane "saMyama' na game e kema bane ? jene zrI jinezvaradevoe upadezelo "saMyama na game te "ahiMsAne huM parama dharma mAnuM chuM." - ema kaI rIte kahI zake ? ajJAna loka kahe che tema ajJAnIo hiMsakane paNa ahiMsaka tarIke saMbodhI 'ahiMsAno pokAra bhale kare, paNa tene zrI jinezvaradeve kahelo ahiMsA dharma koI paNa rIte mAnI zakAya tema nathI. AthI spaSTa ja che ke samyagdaSTi AtmAnA hRdayamAM be vastu ja rame ? eka "saMyama ane bIjI saMyamanA phaLarUpa "mokSa." saMyama hRdayamAM rame to saMga choDavAnI bhAvanA ApoApa ja hRdayamAM jAge, kAraNa ke "saMyamanA arthIe saMyamanA ghAtaka saghaLA ja padArtho choDavA joIe." - ema te ApoApa samaje che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - -- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 --- 704 A nisaMgatA" ane "karmadhUnananuM pratipAdana karatA A chaThThA adhyayanamAM to saMgamAtrane choDavAnI ja vAta AvavAnI che. mA-bApa vaDIla game te hoya paNa jo e saMyamanI sAdhanAmAM ADe Ave to mumukSu AtmAe temane jarA paNa khoTI rIte AdhIna nahi thatAM emano paNa saMga choDIne cAlI ja nIkaLavAnuM, A chaThThA adhyayanamAM kahevAmAM Avaze. zrI jinezvaradevono aMtima Adarza ane uddeza badhA ja jIvone "saMyama' dvArA mukti mAM laI javAno ja che, mATe te tArakonAM upadezelAM ane gaNadharadevothI guMthAelAM AgamamAM sArarUpe e ja vAta AvavAnI ane AthI ja kahevAyuM ke samyagdaSTi AtmAne be ja cIja sArabhUta bhAse : eka "mokSa' ane bIjuM "saMyama' - ane to ja A chaThThA adhyayanamAM kahelI vAta hAthamAM Ave. ene duniyAnuM bIjuM badhuM ja asAra lAge. chaThuM adhyayana kahe che ke "saMyama' joItuM hoya to niHsaMga bano, niHsaMga banI saMyama pALo ane saMyama vaDe karmadhUnana karI muktipadane pAmo. "saMyamanuM sAdhana niHsaMgatA ane muktinuM sAdhana karmadhUnana ! "lokasAramAM sAra tarIke jo saMyama joyo to niHsaMga bano, pachI "saMyama' pALI te dvArA 'karmadhUnana karIne "muktipada pAmo. chaThThA adhyayanamAM be ja vAta kahevAze ke "saMgarahita bano ane karmadhUnana karo." saMga choDI saMyama lo ane saMyama dvArA thatA karmadhUnanathI mukti meLavo, e ja vAta vAraMvAra Avaze. pahelAM to AtmAne paulika saMga kharAba lAgavo joIe ? tyAra pachI saMgarahita banavAno prayatna karAya. duniyAnA padArthonI sobata lAbhadAyI nathI, eno saMga asAra che ane e duHkhamAtranuM kAraNa che, - ema atyAra sudhI samajAvavAmAM AvyuM. have spaSTa kahevAya che ke niHsAra ne nukasAnakAraka vastuone mUko ! zAstra kahe che ke "kaThinatA to saMga rAkhavAmAM che, paNa saMga choDavAmAM nathI." jJAnI maharSione evo anubhava thayo che. saMga choDyA pachI upAdhi AvatI hoya to e tArako saMga choDavAnuM kaheta ja nahi. jJAnI puruSo paNa kahe che ke "eka vakhata ame paNa evA hatA ke saMga na choDavAmAM moja mAnatA, paNa saMga choDyo, svAda joyo ane lAgyuM ke sukhanI bhAvanAvALA saMga choDyA vinA sukhI thavAnA ja nathI : mATe kharuM sukha, kharo AnaMda ane kharI majA saMga Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 745 - 1 : dhUtAdhyanane maMgaLa prAraMbha - 51 - - 5 choDavAmAM ja che." A rIte jJAnI puruSo potAno anubhava ja kahe che. jagatabharanA kalyANanA arthI ane badhAM ja prANI sukhI ja thAya evuM ja mAtra icchanAra mahApuruSo A pudgalano saMga choDavAnuM kalyANa mATe ja kahe che : bIjo koI ja irAdo te tArakono nathI. e tArako jANe che ke koI paNa bhoge saMga chUTe to ja AtmAne anaMta sukha prApta thAya. vicAro ke narakatiryaMcAdi durgatio saMgamAM rahe ene mATe ke saMga taje ene mATe ? lakSmI Ave to hasavuM ane jAya to rovuM : iSTa saMyoge AnaMda ane viyoge zoka :' - A badhuM saMgamAM rahe ene mATe ke saMga taje ene mATe ? Adhi, vyAdhi upAdhi saMgamAM paDelAne Ave ke saMga choDyo ene Ave ? vicArazo to samajAze ke saMga choDavAthI ja Adhi, vyAdhi ane upAdhi TaLe ane pariNAme durgati aTake tathA anaMta sukha prApta thAya. - A badhuM AtmA sAthe nirNAta karo : jJAnIe to nirNata karyuM ja che : jJAnIe to e jANyuM, ene jIvanamAM utAryuM. enAthI pote saMpUrNa lAbha lIdho ane tethI ja yogya lAgyuM mATe ApaNI AgaLa mUkyuM che. AthI ja sAcA samyagdaSTi AtmAne AmAM zaMkA hoya ja nahi. ene mana to jJAnI puruSonA kathana mujaba "mokSa" ane "saMyama' e be ja cIja sArabhUta bhAse ane benI sAdhanA mATe "niHsaMgatA' meLavavI joIe ane karmadhUnana' karavuM ja joIe, - ema enA aMtaramAM nizcita ja hoya che. A dazA na Ave tyAM sudhI sAcI udAratA, uttama prakAranI sadAcArazIlatA, sAcI sahiSNutA ane uttama vicAro prAya na ja Ave : Ave toya DhALa para paDelI vRSTinI mAphaka sarI jAya : Akhara e te koruM ne koruM ! have pAchA Avo mULa vastu upara : ApaNe joI gayA ke "samyagdaSTi AtmAne A lokamAM sArabhUta vastu be ja dekhAya : eka to "saMyama ane bIjI saMyamanA phaLarUpa "mokSa." have "saMyama' sAdhavA mATe "niHsaMgatA'nI jarUra che ane mokSa meLavavA mATe karmadhUnana'nI jarUra che : ane e ja be vastunA pratipAdana mATe A chaThuM "dhUta' nAmanuM adhyayana che. A saMbaMdhathI AvelA A chaThThA adhyayananI vyAkhyA karavAnAM upakrama, nikSepa, naya, ane nigama' - A cAra vAro che. temAM prathamanA upakrama dvAramAM "arthAdhikAra che. "arthAdhikAra" be prakArano che : eka "adhyayanArthAdhikAra" ane bIjo "uddezArvAdhikAra' : "adhyayanArthAdhikAra' eTale adhyayanamAM zuM Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 kahevAnuM che te ane 'uddezArthAdhikAra'mAM te adhyayananA uddezAmAM zuM zuM kahevAnuM che te : A bemAMthI 'adhyayanArthAdhikAra' to prathama kahI AvyA ane uddezArthAdhikAra'ne kahevAnI icchAvALA niryuktikAra maharSi zrutakevalI bhagavAna zrI bhadrabAhusvAmIjI mahArAjA doDha gAthAthI pharamAve che ke "paDhame niyagavihaNaNA, kammANaM bitiyae taiyagaMmi / uvagaraNasarIrANaM, cautthae gAravatigassa ||1 / / uvasaggA-samANaya-1 -vijJapti paMcamamitte !" "A chaThThA 'dhUta' nAmanA adhyayananA uddezA pAMca che : temAMnA prathama uddezAmAM 'svajanadhUna'no arthAdhikAra che : bIjA uddezAmAM 'karmadhUnana'no arthAdhikAra che : trIjA uddezAmAM 'upakaraNa ane zarIradhUnana'no adhikAra che : cothA udezAmAM 'rasagaurava, RddhigArava ane zAtAgAsvarUpa 'gAravatrinA dhUnana'no arthAdhikAra che ane pAMcamA uddezAmAM 'upasargo tathA sanmAnone kevI rIte sAdhuoe kaMpAvI nAkhyAM' - teno arthAdhikAra che." arthAt pahelA uddezAmAM svajanonuM dhUnana kaI rIte karavuM tenuM varNana che, bIjA uddezAmAM karmonuM dhUnana kaI rIte karavuM tenuM vidhAna che, trIjA uddezAmAM upakaraNo ane zarIra uparanI mUrchAnuM dhUnana kaI rIte karavuM tenuM varNana che, cothA uddezAmA gA2vatrikanuM dhUnana je rIte karavAnuM tenuM varNana ane pAMcamA uddezAmAM sAdhuoe je rIte upasargone ane sanmAnone kaMpAvyAM tenuM pratipAdana karavAmAM Avaze. 746 A pAMce prakAranA dhUnanamAM 'svajanadhUnana' paheluM che ane te thayA vinA pachInAM dhUnano thaI zakatAM nathI, - e kAraNe 'svajanadhUnana' paheluM mUkyuM che. vAru, tamane e kevuM lAge che ? saheluM lAge che ke karaDuM lAge che ? jJAnInI dRSTie bIjAM dhUnano karatAM 'svajanadhUnana' saheluM lAgyuM mATe paheluM mUkyuM : te paNa jene na game ane te paNa je na kare te bAkInAM badhAM zI rIte kare ? ekadama bahAranI vastu jene mUMjhave tene bIjI na mUMjhave e kema bane ? muktimArge javAnI bhAvanAvALAe paheluM ka2vA yogya tathA sukhe thAya tevuM 'svajanadhUnana' che. e na thAya tyAM sudhI bAkInAM dhUnananI AzA phogaTa che. 'svajanadhUnana' paheluM kema ? AtmAne eno abhyAsa che, anaMtAkALathI anaMtI vakhata AtmA mane ke kamane e karato Avyo che, svArtha mATe marajI mujaba paNa karato Avyo Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 747 - - 1 : dhUtAdhyanano maMgaLa prAraMbha - 51 -- - che ! janmanA snehI - sAthe haranAra pharanAra chatAM svArthamAM vikSepa paDatAM alaga paDatA sAMbhaLyA che ke nahi ? pALI-poSIne premathI ucherelA bALakane svArthamAM vAMdho AvatAM bApe lAta mArIne kADhI mUkatAM sAMbhaLyA che ke nahi ? bApAjI bApAjI karanAra bALake strI khAtara bApAjIne bahAra kADhI mUkyA sAMbhaLyA che ke nahi ? A dhUnana nahi ? e paNa dhUnana ja che. mAtra emAM hetu ja judo che. paNa tame choDatA AvyA cho, eTale tamane choDavAno abhyAsa che mATe e kaThina nathI. ekathI anekavAra saMsAramAM paraspara chUTApaNuM thatuM AvyuM che, thAya che ane thaze : jema tyAM 'svArtha samajAya che, tema A dhUnana mATe "paramArtha' paNa samajAvo joIe. karmane AdhIna banIne, svArthane AdhIna banIne ane viSayane AdhIna banIne jema atyAra sudhI badhAne choDyA, mohanI khAtara choDyA, anaMtIvAra ane anaMtAne choDyA to anaMtajJAnIonI AjJA vicArI tamArA AtmA khAtara to choDI juo ! mane ke kamane, AyuSyane AdhIna thaIne anaMtIvAra choDyA, to anaMtajJAnI kahe che te mujaba AtmAnA bhalA khAtara eka-be vAra to choDo ane te pachI juo to kharA ke pelA choDyA e saphaLa ke A choDyA e saphaLa ? Ano to anubhava karo ! karmayoge javuM to paDazene ? to javuM paDe te pahelAM anaMtajJAnInA kahevAthI choDavAmAM vAMdho zo ? jo choDavA paDe tevA na hota, sAthe ja AvavAnA hota, agara chUTuM paDavAnuM na hota, to to "svajanadhUnana nI vAta jJAnI karata ja nahi, paNa icchAe ke anicchAe choDavuM to paDaze ja, pachI tame temane mUko ke tamane e mUke. game te rIte paNa mUkavAno dhaMdho to cAlu ja che. kahe che ke mUkatAM ruve che mATe dayA Ave che. zAstra kahe che ke jo dayA ja AvatI hoya to vicAro ke, ekavAra be-pAMca ruve e ThIka ke harahaMmeza anaMtA ruve e ThIka ? dayALuonuM dhyeya to eja hoya ne ke, rUve te ThIka nahi ? to jJAnIo kahe che ke, be-pAMcanI dayA khAtara anaMtAnI dayA na veco ! anaMtAne rovarAvyA che : have be-pAMcanI dayAmAM mUMjhAI pharIthI pAchuM bIjA anaMtAne rovarAvavAnuM pApa na vahoro ! anaMtA setA maTatA hoya ane vartamAnamAM kadAca be-pAMca rotA hoya, to vANijyanI dRSTie paNa lAbhAlAbha kyAM ? zuM pAMcanI khAtara anaMtA ruve e sAruM ? AvaData haze to e pAMca paNa rotA baMdha thaI jaze, e paNa mArge Avaze ane AtmakalyANa sAdhaze, eTale tamArI sAthe enAthI paNa anaMtA rotA bacaze. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 -- - 748 jJAnIone kahevuM paDyuM ke zrImatI marudevA jevA mAtA nahi ane zrI RSabhadevajI jevA putra nahi. hajAra varasa sudhI zrImatI marudevA jevA mAtAne je putre rovarAvyAM te putranI prazaMsA hoya ? hA, jJAnIe karI. kAraNa ke mAtAne putre rovarAvyA nathI, paNa mohe rovarAvyAM che. bAkI putre to mAtra eka ja aMtarmuhUrtamAM kevaLajJAna ApIne muktipade pahoMcADyAM che. paNa jo zrI RSabhadevasvAmIjIe na ruve evI dayA khAdhI hota to zuM thAta ? paNa tevA tArako tevI dayA khAya ja nahi. te tArako to jJAnamAM jue tema ja varte, eTale ApaNe to te tArakonI AjJA mujaba ja cAlavAnuM. AthI ja kahe che ke ruve tenI dayA karavI hoya to paNa kSaNika rovA tarapha na jotAM eka vAra to cAlI nIkaLI, jJAnInA mArge cAlI evI chAyA nAkhavI ke e ronArAM paNa kahe ke "ame rotAM hatAM te bhUla hatI. ane enA pariNAme ajJAna tathA mohathI ronArAM paNa pazcAttApa kare tathA dhanyavAda ApatAM Ave. A kyAre bane ? moharUpa agnimAM ghAsaleTanA DabbA chAMTanAranI hayAtI ochI hoya to ! zrI marudevA mAtA zrI bharata mahArAjAne roja roja zrI RSabhadevajInA kaSTanI vAto saMbhaLAvatAM ane zrI bharata mahArAjA sAMbhaLI letA, paNa e duHkhamAM vRddhi thAya tevuM kazuM ja kahetA nahi. UlaTuM ema mAnatA ke avasara Avye A mohanuM auSadha karIza. A rIte te mAtAnA rAgamAM rAga na pUratA, paNa AjanI to dazA ja koI bhayaMkara che. A viSayamAM je je kahevAnuM che, te prasaMge kahevAze. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2: sAcI svataMtratAno sAco mArga : 52 * anaMta zaktisaMpanna cetana paNa Aje to * zrAvaka muninI kaI khabara rAkhe ane muni karmano gulAma banyo che ! zrAvakane zuM kahe ? * karmadhUnana karavuM hoya to AtmAne lukhkho * snehasaMbaMdhInuM rudana chatAMya virAdhanA to banAvo ! nahi ja paraMtu vadhumAM ArAdhanA ! - AtmAno khyAla Ave eTale kone pUche che , zAsanamAM sArabhUta mAtra be ja vastu che : ne konI salAha le ? viSaya : dhUtAdhyayananA nikSepA. bhAvadhUtanI mahattA, dhUnana mATe jarUrI vastu niyuktikArano havAlo ApIne TIkAkAra maharSi chaThThA adhyayananA sAnvarthaka nAma aMge je pratipAdana karyuM che tenA AdhAre pravacanakArazrIjIe dravyadhUta ane bhAvadhUtanI vyAkhyAo karI bhAvapUta e atyaMta upayogI che ema jaNAvyuM che. vastra upara lAgela kacaro kADhavAnI kriyA ke vRkSa uparathI phaLo meLavavAnI kriyAmAM vastrane dhovAnI ke jhADane halAvavAnI kriyA dravyadhUnana (dravyadhUta) kahevAya, jyAre AtmA upara lAgela karmano maLa kADhavAnI kriyA bhAvadhUnana kahevAya. karma ema ne ema jatAM nathI. te mATe saMyamAdinI kriyAone evI rIte karavI paDe ke e karma UMcAM nIcAM thAya ane chevaTe jAya. e badhI bAbatone zrI anaMtakumAra cakravartIne rUpa-parivartana bAda thayelA vairAgya ane tyAganA prasaMganI sAthe suMdara rIte varNavI che. muvAkyAtRta * duniyAnI sAthe zAsanane bheLaseLa na karo ! alaga haze to duniyAnA ahIM Avaze. Aje to zAsananA tyAM taNAya che. * karma vINIne AghAM karAya ke kApIne AghAM mukAya tema nathI. mATe svayameva karmone UMcA-nIcAM thavuM paDe tevI kAryavAhInI jarUra che. * karmanA AdhAre nAcavuM, e nacAve tema nAcavuM ane potAne svAmI kahevuM te mUrkhAI kharI ke nahi? * samyagdarzana e eka jAtano ajaba prakAza pedA kare che ane ethI AtmAne te sva ane parano bheda samajAve che. * samyagdaSTi saMpattithI Dare. saMpattithI bhAgavuM e paheluM dhUnana. saMpattino sadupayoga e paNa AMzika dhUnana. * bAhya saMpatti pAse rAkhIne AtmasaMpattine pragaTa karavAnI vAta to mUrkhatA ja che. * jainazAsana pAmelAne duniyAnI kAryavAhI tarapha anurAgano chAMTo paNa na hoya. * Atmadharma bujhAyo to sAhyabI lAta mArIne trIje dADe cAlI jaze. Atmadharma jAgato haze to azubhodayathI dAridraca Avaze to paNa e AtmAne mUMjhavaze nahi. muninA saMyamanI rakSA mATe zrAvaka prANa pAthare, temaja muninI paNa pharaja ke zrAvakane saMsArarUpamAM paDatA bacAve. * maratI vakhate je karavuM hoya, je karavA yogya hoya teno jIvatA abhyAsa karo to maratI vakhate joItI samAdhi Ave ane samAdhimaraNa thAya. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2: sAcI svataMtratAno sAco mArga: anaMta zaktisaMpanna cetana paNa Aje to karmano gulAma banyo che ! sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmIjIe prathama aMga tarIke racelA A zrI AcArAMga sUtranA "dhUta' nAmanA chaThThA adhyayanano, pAMcamAM lokasAra' nAmanA adhyayana sAthe saMbaMdha darzAvatAM TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijIe pharamAvyuM ke : "pAMcamA "zrI lokasAra' nAmanA adhyayanamAM lokane viSe sAra tarIke "saMyama" ane "mokSanuM pratipAdana karyuM te "saMyama'-'niHsaMgatA' vinA ane "mokSa'-karmadhUnana' vinA thaI zakatuM nathI : e kAraNathI te niHsaMgatA' ane karmadhUnana'nuM pratipAdana karavA mATe A chaThThA dhUta'nA nAmanA adhyayanano upakrama karavAmAM Ave che." A saMbaMdhathI AvelA chaThThA adhyayananAM paNa vyAkhyAdvAro upakrama, nikSepa, naya, ane nigama' - A cAra che. A cAra dvAro paikI prathamanA upakrama' nAmanA vyAkhyAdvAramAM arvAdhikAra be prakAre che : eka adhyayanano arthAdhikAra ane bIjo uddezAono arthAdhikAra. A be arthAdhikAro paikIno prathama je adhyayanano adhikAra, te to prathama ja niryuktikAra zrutakevaLI, bhagavAna zrI bhadrabAhusvAmIjIe kahelo che : mATe have bIjA uddezAonA arthAdhikArane kahevAnI icchAvALA niryuktikAra maharSi pharamAve che ke A pramANe kahI niryuktinI doDha gAthA dvArA TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijIe pAMca uddezAno arthAdhikAra jaNAvatAM pharamAvyuM ke : "pahelA uddezAmAM svajanonuM dhUnana, bIjA uddezAmAM karmonuM dhUnana, trIjA uddezAmAM upakaraNo ane zarIranuM dhUnana, cothA uddezAmAM gauravatrikanuM dhUnana ane pAMcamA uddezAmAM sAdhuoe je rIte upasargo ane sanmAnonuM dhUnana karyuM che, tenuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che." A rIte uddezAonA arthAdhikAranuM pratipAdana samApta karIne, niryuktikAra maharSi zrI bhadrabAhusvAmIjI mahArAjA upakrama karyA pachI nikSepa karavA icche che : te nikSepa "oghaniSpanna, nAmaniSpanna ane sUtrAlApaka niSpanna' - A traNa prakAre che : temAMnA 'oghaniSpanna nAmanA nikSepomAM adhyayana Ave che ane Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kA - - 2 : sAcI svataMtratAno sAco mArga - 52 - nAmaniSpanna' nAmanA nipAmAM te adhyayananuM dhUta' nAma Ave che. te "dhUta nAma, sthApanA, dravya ane bhAva' - A cAra prakAre che : temAMnA 'nAmadhUta" bane "sthApanA dhUta' - A be prakAra sugama hovAthI te be prakArano anAdara karIne, eTale ke e be prakAronuM vivecana karavuM mAMDI vALIne, 'dravyadhUta ane sAvadhUta A be prakAronuM pratipAdana karavA mATe A aDadhI gAthA niryuktikAra maharSie pharamAvI che.' - A pramANe kahIne TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA je aDadhI gAthA rajU kare che, temAM lakhyuM che ke, puSaM vArU, bhAvapurva mUtravidaM " "vastrAdi e dravyadhUta ane aSTavidha karma te bhAvadhUta." A aDadhI gAthAnI vyAkhyA karatAM TIkAkAra maharSi pharamAve che ke"drvydhuutN dvidhA - Agamato noAgamatazca, Agamato jJAtA tatra cAnupayuktaH, noAgamatastu zarIra- bhavyazarIra-vyatiriktaM dravyadhUtaM - dravyaM ca dhUtaM ca rajo'panayanArthaM dravyadhUtaM, AdigrahaNAd kSAdiphalArtha, bhAvadhUtaM karmASTavidha tadvimokSArthaM dhUyata iti gAthAzakalArthaH / " "vyadhUta "AgamathI' ane 'noAgamathI' - ema be prakAre che. "AgamathI dravyadhUta' tene kahevAya che ke je "dhUtano jJAtA hovA chatAM anupayukta eTale upayoga vinAno hoya ane noAgamathI dravyadhUta' traNa prakAre che : tenA traNa prakAra 'zazarIra, bhavyazarIra ane zarIra tathA bhavya zarIrathI vyatirikta' - A che. "dhUta'nA jJAtAnuM zarIra ane jANakAra thavAne lAyaka je AtmA tenuM zarIra ane e baMnethI vyatirikta vastra Adi : Adi grahaNathI vRkSa AdinuM grahaNa thaI zake. 'dhUtanA jJAtAnuM zarIra, "dhUtanA zAtA thavA mATe je yogya AtmA tenuM zarIra ane e bannethI bhinna je dhULa khaMkheravA mATe halAvavAmAM AvatuM vastra ane phalAdika mATe halAvavAmAM AvatuM vRkSa vagere tenoAgamathI dravyadhUta" kahevAya che ane karmonA kSaya mATe ATha prakAranAM karmane je halAvavuM te bhAvapUta kahevAya che." 'dravyadhUta' ane 'bhAvadhUta' - A bemAM paNa "bhAvadhUta' e ja ati upayogI hovAthI enuM vizeSathI nirUpaNa karatAM zrutakevalI bhagavAna zrI madrabAhusvAmIjI mahArAjA niyukti dvArA pharamAve che ke : jiyasijuva, vive mAjIse tirijI tA. nA vipha mAruM, mAdhurya te viyAgAdi tArA" "he bhavya !je deva saMbaMdhI, manuSya saMbaMdhI ane tiryaMca saMbaMdhI upasargone Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 12 samyaka prakAre sahana karIne saMsArarUpa vRkSanAM bIja samAM karmone dUra kare che, tene ja tuM 'bhAvadhUta' jANa." A badhA kathana uparathI sahajamAM samajI zakAze ke vastrAdi khaMkheravArUpa dravyadhUnananI mAphaka bhAvadhUnana e saheluM nathI, vastradhUnanarUpa dravyadhUnananI bAbatamAM paNa ghaNuM vicAravAnuM che. kAraNa ke korA vastrane khaMkheravAthI dhULa tarata ja khasI jAya ane bhInA vastra para lAgelI dhULa kADhavA ene dhovuM paDe. tathA cIkaNA vastra para dhULa lAge to ene bahu dhovuM paDe, temaja bahu cIkaNuM ane bahu ja kALuM vastra hoya enA mATe to ene vaLagelo mela kADhavA e vastrane khAramAM nAkhI cUle caDAvavuM paDe che : kalAko sudhI baphAya ane te pachI mela kADhavA jogI badhI kriyAo enA para thAya tyAre e mela nIkaLe che. ATaluM chatAM paNa e mela to vastrathI alaga che, eTale ke alagapaNe dekhAya che ane karma to AtmAnI sAthe ekamekarUpa thayAM che. vastrane lAgelo mela to dRSTimAM Ave che, kAraNa ke vastra ane tene vaLagelo mela e banneya rUpI che : paNa ahIM to AtmA arUpI che ane karmanA aNu rUpI che chatAM sUkSma che : evAM sUkSma che ke je carmacakSuthI dekhAtAM ja nathI : nIra jema kSIra sAthe maLI jAya tema te banI gayAM che. duniyAnA vastra upara lAgelA nahi jevA kacarAne alaga karavA paNa jevo kacaro tevI mahenata karavI paDe che, to anAdikALathI dUdha-pANInI jema agara loDhAmAM agninI jema ekameka rUpe maLI gayelAM karmone AtmAthI alaga karavA AtmAe kevI mahenata karavI paDaze ? vadhumAM khUbI to e che ke ghaNA kALanA paricayane laIne temAM ja pAchuM Atmatva manAyuM che : e karmo sAthe rahevAmAM AtmA TevAI gayo che, ke jethI TevAI gayA pachI sAmAnya rIte to ene e kADhavAnI bhAvanA paNa thatI nathI ja, vyavahAramAM paNa juo : jeo gaMdhAtA padArthothI TevAyelA che temane tevA saMyogomAM ke tevA makAnamAM rahetAM takalIpha nathI paDatI. e to koka emane pakaDI jAya, sugaMdhIyukta padArthovALA makAnamAM rAkhe, paNa ene tyAM game to nahi paNa game ke na game chatAM rAkhe, paMdara-vIsa divasa rAkhe ane te pachI pelA makAnamAM laI jAo to te bAda e temAM na ghUse. tevI ja rIte AtmA karmasattAthI TevAI gayo che : are, kahone ke dabAI gayo che. te evo TevAyo ane dabAyelo che ke dabAyo chatAM te potAne dabAyelo mAnato nathI. karma AtmA sAthe evAM ekameka thayAM che - AtmAne karmasattAe eTalo dabAvyo che ke karmanI sattA uThAvavA AtmA vinayazIla banyo che. koI Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 2 H sAcI svataMtratAno sAco mArga - 52 - - 13 pUche ke "Ama kema ?' to tarata kahe ke "karmAdhIna." AvuM bolatAM koNe zIkhavADyuM? uttaramAM kahevuM paDaze ke svayaM zIkhelo ja che. bhAgyanA AdhAre nAcanArane ema kahetAM zarama paNa nathI AvatI, nahi to anaMtI zaktino AtmA "karmAdhIna' ema kema kahe ? paNa sAmAnya rIte badhA AtmA enI - karmanI sevAmAM TevAI gayA che. A ja kAraNe A dhUnana ghaNuM kaThina che. mATe A badhI vAta graMthakAra sUkSmatAthI ane vistArathI samajAve che. bahAranAM badhAM dhUnana sahelAM che, kema ke te vAto najare Ave che, dUra karavAnA upAyo jaDe che ane upAyo zIkhavanAra zikSako paNa maLe che. ahIM to AtmAnuM vAstavika svarUpa dekhADanArA eTale samajAvanArA thoDA, enAthIye samajanArA thoDA, temAMye zraddhApUrvaka samajanArA thoDA, zraddhApUrvaka mAnyA pachI karmathI AtmAne khaseDavAnI ghaTatI kAryavAhI karanArA ethIye thoDA, temAMye e kAryavAhI jigarapUrvaka karanArA thoDA, temAMye apramatta thoDA ane temAMye saMpUrNapaNe sAdhI nirmaLa bane evA thoDA ja ! zAthI? vastu adazya che : AtmA UMdhI rIte TevAyo che : saMyogo, zikSaNa tathA vAtAvaraNa badhuM UlaTuM che ethIne ? ane ethI ja bhAvadhUnana ghaNuM kaThina che. jo kahevAmAM Ave ke 'karmanI sAmA thAone !' - tyAre zuM kahevAya che? e ja ke "zuM thavAya ! bhagavAna zrI mahAvIre paNa karma bhogavyone !" potAnA AtmAnI zithilatAnuM varNana karma upara nAMkhI ene puravAra karavA mahApuruSonAM dRSTAMtano upayoga karAya che ! ATalo gADha saMbaMdha AtmAne karma sAthe thayo che. mATe ja bhAvadhUnananI kriyA bhayaMkara kaThina che. e bhAselI bhayaMkaratA nIkaLe nahi, puruSArtha karyA vinA mAtra potAnI indriyonI viSayAdhIna vRttine poSavA khAtara karmAdhInatA svIkArI levAnI kuTeva nirmULa na thAya, ane "karmo game tevAM toye jaDa ane game tevo dabAyelo chatAM huM cetana' - A bhAvanA jyAM sudhI na jAge, tyAM sudhI dhUnana na thAya, mATe AtmAne ATaluM bhAna to avazya thavuM ja joIe. vyavahAramAM paNa dhobIne game tevuM meluM, kALuM ane cIkaNuM vastra Apo to paNa ene mana ene svaccha banAvavuM e ramata ! tame kaho ke "A vastra to bahu kharAba che, nahi dhovAya !' paNa dhobI tarata kaheze ke "ciMtA nahi, huM barAbara dhoIza !" zAthI? mela kADhavAno abhyAsI che ethI ! AtmAne paNa e bhAna Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 14 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - thavuM joIe ke "ka" game tevAM to paNa jaDa che ane dabAyelo chatAM huM cetana chuM." potAnA caitanyanuM bhAna to joIe ne ? abhimAnanI vAta to dUra rahI, paNa bhAna kyAM che ? cetana to Aje kahe che ke "zuM karIe, karma nacAve tema nAcIe !" - AvuM Aje DAhyA gaNAtA, vidvAna gaNAtA, AgaLa paDato bhAga lenArA paNa bole che ! sabhA : duniyAnA DAhyA gaNAtA, zAsananA nahi! vAta to evI ja che, paNa Aje duniyA tathA zAsanane ajJAnIoe bheLaseLa karI nAMkhyuM che ! AthI ja kahevuM paDe che ke duniyAnI sAthe zAsanane bheLaseLa na karo ! alaga haze to duniyAnA ahIM Avaze. Aje to zAsananA tyAM taNAya che. je vastunI jeTalI mahattA joIe, teTalI mahattA Aje ApaNA manamAM rahI nathI. bAkI vastumAM to badhuM ja che. muddo e che ke bhAvadhUnana ghaNuM kaThina che. karmadhUnana karavuM hoya to AtmAne lukho banAvo ! karma jaDa ane AtmA cetana che, e be judA che ane e benA svabhAva judA che e samajavuM joIe. AtmAe jANavuM joIe ke "karmanA svabhAvane AdhIna thavuM te mAro dharma nathI ane emAM mArI zobhA ke pratiSThA nathI !' anAdithI sAthe vaLagelAM ane AtmA upara akhaMDa sattA jamAvI beThelAM karma ema ne ema jAya ? e karme to anaMtI zaktinA dhaNI evA anaMtAnaMta AtmAone evI bhayaMkara sthitimAM mUkyA che ke duniyAmAM zuM thAya che te paNa te jANatA nathI. rakhaDe badhe : are eka zvAsozvAsamAM sADI sattara bhava kare che. e rakhaDe che thoDuM ? paNa dabAyelA evA ke ene kazI gama ja paDatI nathI. AtmA upara karmoe jevI tevI lUMTa nathI calAvI. jo ke karmasattA upara lUMTa calAvanArA paNa mahApuruSo pAkyA che, ke jeoe enA sAmrAjyamAMthI saMkhyAtItane kheMcyA che ! paNa A chUTavAnuM ane choDAvavAnuM tyAre ja bane, ke jyAre AtmA karmathI potAnI bhinnatA samaje. jIva-ajIva eTale AtmA ane karmanA svarUpanA tAttvika abhyAsa mATe Aje keTalA mahenata kare che ? sabhA moTI uMmaranA kare to kare : Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 755 - -- 2 : sAcI svataMtratAno sAco mArga - 52 -- - 15 e paNa khAtAvahI, peDhI, copaDAmAMthI paravAre kyAMthI ? krama badho goThavAyelo ja : bAlyakALamAM rame, pachI vyavahAru zikSaNa le, pachI ghara mAMDavAnuM, pachI ghara calAvavAnuM, pachI putrAdi parivArane paMpALavAnuM ane chevaTe lALa pADI marI javAnuM ! A sthitimAM dharmane ane Agamane koNa pUche? A vastu jIvanane jarUrI manAya to ne ? kaMI na samaje tene A vastu lAbha kaI rIte kare ? vidyArthI paNa e buddhithI nizALe jAya ke "bhaNIza to mAro vyavahAra nabhaze :" ane to ja te zikSaka Thapako Ape ke mAre to paNa sahe. samaje ke e amArA bhalA mATe che. evI rIte ahIM paNa thoDA saMskAra to joIe ne ? ane evA saMskAro AtmA tathA jaDanA svarUpane samaje to ja Ave ne ? karma vINIne AghAM karAya ke kApIne AghAM mukAya tema nathI, mATe svayameva karmone UMcA-nIcAM thavuM paDe tevI kAryavAhInI jarUra che. enI meLe ja emAM nAsabhAga thAya tevA prayatnanI jarUra che. e mATe AtmAe potAne vaLagelI cIkAzane lukhkhI banAvavI paDaze, ke jethI karmapula coMTI zake nahi. korA para kacaro coMTe ? coMTe to paNa nIkaLI javuM paDe. AtmAne evo lukhkho banAvavo joIe ke karmane svayameva bahAra nIkaLavuM paDe, navuM karma AvI na zake. ane kadI Ave to coMTI na zake : pesI ja na zake ane pese to besI na zake dhUnanano rasto ja e ke cIkaNA AtmAne lukhkho karavo. AtmAnI cIkAza kaI ? rAga ane dveSa ? rAgadveSanI pariNati e AtmAnI cIkAza. kevaLajJAna pachI vedanIya karmano baMdha kharo, paNa sAmayika Ave ane jAya. eTale ke, pahelA samaye baMdhAya, bIjA samaye bhogavAya ane trIjA samaye nirjarA thAya. coMTe kyAM ? jagyA hoya to coMTene ? aghAtI karma che te paNa sthiti pUrI karavA pUratAM ! AyuSya karatAM bAkInAM karmonI sthiti adhika hoya to kevaLajJAnI maharSi kevaLI samuddhAta dvArA ene samAna sthitimAM mUkI de. karmanA AdhAre nAcavuM, e nacAve tema nAcavuM ane potAne svAmI kahevuM te mUrkhAI kharI ke nahi? sabhA : arUpI AtmAne karma kema lAge ? lAge ane ene mATe daSTAMta paNa che. arUpI jJAna rUpI madirApAnanA nazAthI avarAya che. tyAM rUpIe arUpI jJAnane je rIte parAghAta karyo, te rIte arUpI AtmAne paNa rAgadveSanA yoge rUpI karmo coMTI zake che. karmanA saMgane laIne eka dRSTie AtmAne rUpI paNa kahevAmAM Avyo che, paNa vastutaH arUpI Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 18 che. jyAre AtmAmAMthI badhAM karma cAlyAM jaze tyAra pachI karma nahi lAge. siddhanA AtmAne karma sparzI zakatuM nathI, kAraNa ke tyAM cIkAza nathI. paugalika cIkAzanA yoge karmarUpI kacaro lAgu thAya che. karmasattAne AdhIna banavuM ane svAmitva mAnavuM e kema ja bane ? pUrvanI sthitine laI AdhIna to hoya, paNa AtmA sAvadha bane ane svarUpane oLakhe to dhAryuM kAma laI zake ! paraMtu Aje to evA TevAyA che ke karmanI sattA pahelI ane dharmanI sattA pachI ! AtmA pAse be sattA khaDI che; karmanI sattA ane dharmanI sattA. phAvaTa kaI sattAnI che ? vicArazo to samajAze ke prAyaH badhe karmasattAnI ja phAvaTa cAlI rahI che. samyagdaSTi AtmA upara karma dhArI sattA calAvI zakatuM nathI, kema ke e AtmA karmane para mAne che, duzmana mAne che ane potAne enAthI bhinna samaje che, samyagdarzana e eka jAtano ajaba prakAza pedA kare che ane ethI AtmAne te va ane parano bheda samajAve che eTaluM ja nahi paNa AtmA ane karmanuM svarUpa tathA tenA svabhAvanI bhinnatA samajAve che. temaja mAruM zuM ane pArakuM chuM teya oLakhAve che. jeTalAM karma lAgyAM che; te e AtmAne hAni karanAra che, ema samyagdarzananA yoge AtmAne bhAse che. karma e taddana aMdaranuM paDa che. paDa uparanAM paDa paNa ghaNAM che. aMdaranAM karma bAhya karmane AdhIna che. aMdaranA karmanA yoge bAhya karma thAya ane bAhya karmanA yoge aMdaranAM karma poSAya. azubha karmanA udayanA yoge AtmA azubha pravRttimAM joDAya, e bAhya pravRttithI aMdaranAM azubha karmo poSAya ane bahAranAM pudgalone aMdara javAnI sAmagrI maLe. samyagdaSTi AtmA jyAre AtmA sAthe lAgelAM karmone pApa mAne, pararUpa mAne ane kevaLa hAni ja karanArAM mAne to te AtmA, karmayoge UbhI thayelI paristhitine kevI mAne ? samyagdarzana cetana ane jaDano viveka karAve che : cetana tathA jaDanA bhinna bhinna dharmanuM bhAna karAve che. tAva mApavA jema tharmomiTara che, tema samyagdarzananA A svarUpanI pragaTa parIkSA zI ? samyagdaSTimAM zuM nihALIe to A svarUpanI pratIti Ave? bAhyamAM lUkhAza dekhAya to khAtarI thAya. "bahAranI sArI cIja zubha karmoe ApI che te kema na bhogavuM ?" - AvuM samyagdaSTi kahe kharo ? nahi ja. paNa te to "zubha karmoe zubha cIja ApI, azubha karmoe azubha cIja ApI, paNa bemAMthI ekeyane AdhIna na thAuM" - ema ja kahe. sAruM ke khoTuM ekene e potAnuM na mAne. "jo huM sAvadha houM to A bahAranuM sAruM ke khoTuM, Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 - - 2 : sAcI svataMtratAno sAco mArga - 52 - - 17 mArA AtmAne kaMI karI zake tema nathI.' - ema ja samyagdaSTi mAne. e to ema mAne ke "asAvadha thAu to A beya mAre : eka paNa jIvADanAra nathI." kharekhara, bahAranA khoTAM karatAM bahAranuM sAruM bahu mAranAruM che. khoTA AgaLa to samyagdaSTi Ubho paNa rahe, paraMtu sArA pAse TakavuM muzkela che. bImArI athavA Apatti Ave to samyagdaSTi "bhale Ave" ema kahe, paNa sAhyabIne ema na kahe ! kaThinatA tyAM ja che. sAhyabI tathA Apatti beya karmo UbhI karI, paNa UbhI thayelI Apatti vakhate samyagdaSTi AtmA zAMtithI bese, ApattithI ja uddhAra mAne : paNa saMpatti vakhate saMpattimAM potAno uddhAra na mAne. samyagdaSTi saMpattithI Dare. saMpattithI bhAgavuM e paheluM dhUnana. saMpattino sadupayoga e paNa AMzika dhUnana. ApattinuM dhUnana to badhAya icche. pathArImAM paDelo evo koNa che, ke je temAMthI UThavA na icche ? UThe nahi e vAta judI paNa UThavA icche nahi ? "nathI chUTatuM, kyAre chUTe ?' - A bhAvanA paNa na hoya ? na chUTI zakavA mATe pazcAttApa keTalI vAra karAya che ? khasavuM to pachI rahyuM, paNa khasavAnI bhAvanA, na khasAya te mATe pazcAttApa ane khase tene hAtha joDavA, - A paNa na bane ? A dhUnana che. dhUnananI vAta cAle che. moM na bagADatA. tamArI A saMpattithI vegaLA khaso ane AtmAne enAthI alaga karo, to ja AtmAnI saMpatti sAMpaDe. e na thAya tyAM sudhI eka paNa vastu pariNAma nahi pAme. A saMpatti e Atmadharma sAme moTAmAM moTI dIvAla che. ene bhUmizAyI na banAvo tyAM sudhI patto na khAya. anaMta jJAnIe traNe kALane mATe ekasarakhI rIte joIne kahyuM ke A saMpattithI alaga na thAo tyAM sudhI AtmAnI saMpatti pragaTa thavAnI nathI. bAhya saMpatti pAse rAkhIne AtmasaMpattine pragaTa karavAnI vAta to mUrkhatA ja che. AtmAno khyAla Ave eTale kone pUche ne konI salAha le? zrI sanatkumAra cakravartIne sAtaso varasa sudhI soLa soLa rogoe pIDA karI. e chatAM paNa e cakravartIne e vicAra paNa na Avyo ke "kyAM huM cakravartI ne kyAM A durdazA ?" pahelAM e jeTalA rUpa upara mAtelA hatA teTalA ja pAchaLathI svarUpa - AtmA upara mAtelA banyA hatA. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - 158 devatA jyAre rUpanI prazaMsA kare che, tyAre nAhavA beThelA e cakravartI kahe che ke "atyAre rUpa zuM juo cho ? snAna karyA bAda vastrAlaMkArathI susajjita thaI mugaTa dhAraNa karI siMhAsana upara besuM tyAre jojo." devatAoe to e vakhate paNa rUpanI prazaMsA karI hatI ke "jevuM rUpa sAMbhaLyuM che. jevI indra prazaMsA karI che tevuM ja che !' paNa cakravartIne A vakhate rUpano mada che. e cakravartI siMhAsana upara beTho, devatAe mAthuM dhuNAvyuM, rUpamAM thayeluM parivartana batAvyuM ane ghUMkanI picakArImAM jaMtuone joyAM. cakravartIne potAne jyAM anubhava thayo ke tyAM ja loca karyo. na pUchyuM ke na gADyuM! e ekalA hatA ke bekalA ? emane cosaTha hajAra to strI, saMkhyAbaMdha sasarAo ane sAsu keTalI ? jeno sumAra nahi eTalo moTo vizALa parivAra ! jenA upara A badhAno AdhAra ! paNa je divase ene potAnA AtmAnA svarUpano khyAla Avyo te divase vilaMba na karyo. pUchavuMye nahi ane gALavuMye nahi ! e ja cakravartI pAse saMyamadhara avasthAmAM e ja devatAo dhavaMtari banI roga dUra karavA Ave che ane A ja cakravartI kahe che ke " e rUpe pragaTa karavA mAguM chuM te rUpa pragaTa thAya tevuM auSadha hoya to Apo. A bahAranuM rUpa sudhAravA - A bahAranA rogo kADhavA to mArA manamAM paNa tAkAta che !" - ema kahI AMgaLI para thUka copaDI ene sonA jevI banAve che. ane bahAranA rogone AtmAnuM rUpa pragaTa karavAmAM sahAyaka mAne che. jainazAsana pAmyA ho to bahAranI khaTapaTamAM na paDo AtmAnI khaTapaTamAM paDo ! jainazAsana pAmelAne duniyAnI kAryavAhI tarapha anurAgano chAMTo paNa na hoya. duniyA vadhI ke ghaTI e ene mana najIvI vAta - ema ja hoya. ene to eka karmalIlA mAne ane kahe, zubha azubha kArastAnane karmajanya kahe. bahAranI sAhyabInI ene bahu kiMmata na hoya. Atmadharma pragaTa thAya tyAM sAhyabI to AdhIna che, ema zrI jinezvaradevoe kahyuM che : paNa gaLe Utare to ne ? bahAranI mahenatathI sAhyabI game teTalI meLavo paNa Atmadharma bujhAyo to sAhyabI lAta mArIne trIje dADe cAlI jaze. Atmadharma jAgato haze to azubhodayathI dAridravya Avaze to paNa e dAridra AtmAne mUMjhavaze nahi. bhagavAnanA zAsanamAM jema abajopati hatA tema sADA bAra dokaDAnI AvakamAM paNa badhI kAryavAhI karanArA paNa hatA ane te paNa evA ke kSAyika samyakatvanA dhaNI zrI zreNika mahArAjA paNa Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75g - 2 : sAcI svataMtratAno sAco mArga - 52 - -- 19 jemanI prazaMsA karatA. e AvakamAM paNa kAyama trikAlapUjana, guruvaMdana, vyAkhyAnazravaNa, ane Avazyaka kriyA emanI akhaMDapaNe cAlu hatI. emAMthI dAna paNa kharuM. dAna ane annapANI badhuM emAM, ane te paNa praphulla citte ! Aje bAraso maLe to paNa zyAmatA ! e AnaMda, e praphullatA, e zAMti, e uttama vicAramAMthI kazAyano patto nathI ! bahAranI saMpatti-raMgarAga game teTalAM vadhAro. paNa AtmAno AnaMda ApavAnI tAkAta emAM nathI ja ! zrAvaka muninI kaI khabara rAkhe ane muni zrAvakane zuM kahe ? zrAvaka ane muni paraspara ciMtA kaI kare ? parasparanI pharaja vicAro. tame amArA saMyamanI khabara pUcho, ame tamArI dharmakriyAnI khabara pUchIe. tame AvIne zuM pUcho ? sabhA : sukhazAtA. e to pachI, paNa prathama to sukha saMyamayAtrA nirvaho cho jI?" - A pUcho. e barAbara hoya to ja tame amArA sAdhu-guru ! mATe ja sukhazAtA pUchavAnI ! ane e mATe ja bhAta pANIne mATe amArAM dvAra khullAM!- emAM pola hoya to guru paNa nahi, sukhazAtA pUchavAnI paNa nahi ane roTalA paNa baMdha ! - A ja tamAruM mAnavuM hoya ne ? ane zrAvakane guru zuM pUche ? "peDhI kema cAle che ? bhaNIne DigrIbigrI meLavI ke nahi ?" - A nahi ja. paramatAraka zrI jinezvaradevanA zAsanano sAdhu zrAvakanA raMgarAga ke baMgalA bagIcAne vakhANe nahi, e vAta paNa pUche nahi, paNa dharmapravRttinI ja pRcchA kare ! Aja to sAdhune pUche che ke "tame konA AdhAre jIvo cho ?" sAdhu to kahe ja ke "bhagavAnanA AdhAre ane A te tArakanA oghAnA AdhAre jIvIe chIe." kahe che ke 'zrAvaka Ape to ne?" - AnA uttaramAM sAdhu to kahe ke "jo khokhAne ApatA ho to na Apo !' zrAvaka zuM A khokhAne Ape che ? nahi ja. saMyamane Ape che. ApavAmAM nistAra mAne to Ape, nahi to na Ape ! sAdhu zI rIte bhikSA mAgavA jAya? "do annadAtA !" - ema? nahi. te tAraka to nIkaLe tyArathI ja e bhAvanA ke maLe to saMyamapuSTi ane na maLe to tapovRddhi ! AmAM hAni che ja kyAM ? bhagavAna zrI mahAvIradeva tathA bhagavAna zrI RSabhadevasvAmIne paNa Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 V aMtarAyanA udaye lAMbA vakhata sudhI bhikSA nahotI maLI. zrI RSabhadevasvAmIne to mahinAo sudhI nathI maLI. cha cha mahinA sudhI pratijJA pUrI na thavAnA yoge bhagavAna zrI mahAvIradeva gAmamAM AvIne pAchA jatA ane majethI dhyAnamAM UbhA rahetA. tyAMnAM rAjA-rANIne paNa mUMjhavaNa thatI : ciMtA thatI ke bhagavAna roja gAmamAM Ave che ane bhikSA na maLe, A zuM kahevAya ? AthI ja kahuM chuM ke sAdhu tamArA AdhAre jIve, tamArA roTalA para jIve, AvuM kadI na mAnatA ! mAnazo to pApa lAgaze ! AvuM mAnyuM to ApelA roTalA paNa nakAmA jaze ! mAlano mAla jaze, bevakUpha banazo ane devA chatAM lAbha nahi maLe ! saMyama tAraka che, saMyama nathI levAtuM, mATe saMyamIne saMyamapuSTinA sAdhananI sahAya ka2vAmAM uddhAra lAge to hAtha joDI, vinayathI, bahumAnathI na AvatA hoya to vinaMtithI ghera laI jaIne Apajo. jivADavAnI buddhie ApatA ho to na Apajo ! enA AdhAre jIve te to roTalAdhara, e muni nahi ! AjanA nokaro paNa kahe che ke 'AvaData haze to zeThiyA ghaNA. AvaData na hoya to gulAmI karIe, mATe tamArA para nathI jIvatA. pagAra kAMI maphata nathI ApatA. anIti nahi karuM, pAlave to rAkho, nahi to zeTha ghaNA.' AvA prAmANika nokaro paNa paDyA che. pacAsa-sATha rUpiyAnA pagAradAra jo AvuM bole, to saMyamanA vizvAsu sAdhu zuM bole ? jenA hAthamAM ogho tenuM zuM peTa na bharAya ? rajoharaNavALAne roTalA-pANI mATe dInatA karavI paDe te svapne paNa na mAnatA. paripUrNa bhAgyodaya hoya tyAre ogho hAthamAM Ave. jyAM cakravartI zira jhukAve evA saMyama pAse roTalAnI zI kiMmata ? 760 prabhuzAsanane pAmyA ho to zAsanano kAyado samajo. tame lobhI ho ke game tevA ho, paNa maherabAnI karIne tamArI kAryavAhImAM sAdhune na nAkhatA. tame sAdhune kahejo ke 'ame to bhoganA kIDA chIe, paNa tame jevA nIkaLyA cho tevA nIkaLelA rahejo ! nIkaLyA chatAM bhaLelA na thazo.' AvuM kahe te zrAvaka sAdhunAM mAbApa, nahi to vairI. zrAvakane zAstrakAre bAra prakAranA kahyA che. jema mAbApa jevA ke mitra, bhAI, vagere jevA kahyA che, tema duzmana jevA paNa kahyA che ! teono svabhAva che ke cAMdAM pADe. bAkI vicAro ke zrI jinezvaradevanA zAsanamAM rahelo zrAvaka baMgalA bagIcAmAM rahyA chatAM paNa bhAvanA kaI bhAve ? 'kyAre A badhuM choDI saMyama laI ghora aTavImAM kAyotsargadhyAne rahuM ane jaMgalanAM pazuo mane thAMbhalo samajI nirbhayapaNe potAnI caLa maTADavA khaNe.' - AvI bhAvanA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 761 - 2 : sAcI svataMtratAno sAco mArga - 52 - 21 to zrAvakane hovI joIe, to pachI muni ene zuM kahe ? enA baMgalA, bagIcA, hATa, havelI, vADI, vajIphA, vepAra, rojagAra ane haiyAMchokarAMnI phikara muni kare ? muninA saMyamanI rakSA mATe zrAvaka prANa pAthare, tema ja muninI paNa pharaja ke zrAvakane saMsArakUpamAM paDatA bacAve temane kheMcavA prayatna kare temane adhaHpAtathI roke. teo paisAnA lobhI bane, e adhapAta che ne? snehI saMbaMdhInuM rudana chatAMya virAdhanA to nahi ja paraMtu vadhumAM ArAdhanA ! kahe che ke pUrve kevA hatA ? paNa e zAthI evA hatA, e vicAratA nathI. dhanAjI lakSmI mUkI mUkIne bhAgatA, paNa jyAM jAya ane paga mUke tyAM Dhera nIkaLatA, lakSmI pAchaLa paDatI. paNa zAthI? emane lobha hato ? nahi, te chatAM paNa lakSmI emane vaLagatI. kAraNa ? puNyano prabhAva che. puNya na hoya to icchA karI marI jAya to paNa na maLe. jyAre A sthiti che, tyAre paisA meLavavA nAhakanI ciMtA, kapaTa, prapaMca, daMbha karavAM te jANIbUjhIne manuSyatvano nAza karavA barAbara nathI ? A sthiti kyAre Ave ? saMpattinuM dhUnana thAya tyAre ! e kayAre thAya ? AtmA ane jaDano viveka thAya tyAre ! koI pUche ke zrI sanatakumAra cakravartIne eTalAmAM zuM thayuM ke rUpamAM vikAra thayo ? kahevuM ja paDaze ke e to zarIrano svabhAva che. tamArA A lAlacoLa zarIra mATe tamane bharoso che? aradhA kalAka pachI zuM thAya te kaMI na kahevAya. game teTaluM sAcavo. game teTalI kALajI rAkho. paNa eno svabhAva bagaDavAno che ! cakravartIe ghUMkamAM jaMtu joyAM ke emane ema thayuM ke "atyAra sudhI huM to pararUpamAM lapaTAyo hato, arIsAmAM vAraMvAra mukha, hAtha ane paganuM rUpa joto hato, paNa Aje samajAya che ke e rUpa parakIya che, e rUpa mAruM potAnuM nathI : mATe have to potAnA rUpanI - svarUpanI sevA karavI.' - A vicAra thayo ke tarata amala. tyAM ja loca. na pUchyuM, na gADyuM. utkaTa vairAgya thAya tyAM pUchavAnuM hoya ? jyAM sudhI mAtra bhAvanA hoya tyAM sudhI pUchavAnuM. cha khaMDano mAlika cakravartI acAnaka siMhAsanano tyAga karI cAlavA mAMDe tyAM utpAta keTalo thAya ? pAchaLa koNa thoDI che ? vyavahAramAM paNa kahevAya che ke kANa karanAra na hoya to ThIka nahi! jema Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 72 ronAra vadhAre tema sArAM ! - A vyavahAra rUDha che. e duniyAno hoM, paNa e dharmano vyavahAra nahi. ene dharma kahevAya ? ruve to vAMdho nahi, e paNa dharma che, ema kahevAya ? nahi ja, paNa ema ja kahevAya ke rovAthI pApa lAge ane karmabaMdha thAya. ruve zAthI ? svArtha, daMbha, prapaMca ane mohathI ! keTalAka svArthathI ruve, keTalAka premathI ruve ane keTalAkane rovuM paDe mATe na chUTake ruve, raDavuM paNa bhAre thaI paDe AMsu Ave nahi ane rovuM, AvuM oDhI bese. e badhI strIo ve ja che ema na mAnatA, rovAno sAda pUre. bhAIo to ghaNAya hasatAye Ave che. zuM kare ? rovuM kyAMthI ? A rovAne, A badhI kriyAne vakhANAya to duniyAmAM daMbha-prapaMca vadhI jAya ane AtmAne karmabaMdhano pAra ja na rahe. AtmaghAtaka rUDhi ke rivAjone khoTAM kahetAM saMkocAvuM te dharmabuddhinuM lilAma che. amuka mANaso amuka samaye amuka kriyA kare che, mATe tene vAjabI kahevI eno artha to e ja ke zrI jinezvaradevanA zAsananA kahenAramAM sadbhAva nathI. cha khaMDanA mAlika zrI sanatakumAra cAlI nIkaLyA. rAjya, maMtrIo, senA ane aMtaHpura cha mahinA sudhI pAchaLa cAlyuM. pelA evA ke pAchuM jue nahi : parivArano vilApa evo ke itarane paNa dayA Ave : aMtaHpuranuM AkaMda evuM ke pakSI paNa vilApa kare : paNa cakravartI AMkha ADI paNa na kare ! sabhA : emaNe samaya na oLakhyo? karo vicAra. evA puNyAtmAo evI rIte samaya jotA ja nathI. pazu siMhamAM e guNa che ke cAlatAM cAlatAM jarA pAchuM vaLI joto jAya, paNa puruSa siMha na jue, cakravartIe na joyuM. ATalo ATalo vilApa chatAM dayA paNa na AvI ! e to kahetA hatA ke mArA vairAgyadhanane tAvavA A bhayaMkara pUra che : gAphela banuM to nAza pAmI jAuM ! zaba nIkaLe tyAre daravAje to Dhagalo mANasa Ave, paNa thoDe thoDe vikharAya ane tyAM gaNyAgAMThyA ! pachI rAkha thAya eTale sau saunA ghera. be-traNa divasa cAle ke amuka bhAI ke amuka bahena hatAM. cothe divase badhA bolI nAkhe ke "javAnA hatA te gayA.' patI gaI vAta. A cakravartI to jIvatA-jAgatA che, paNa eka dI, be dI ane dI vadhe tema adhakacarA to pAchA jAya. cha mahine ema thayuM ke "A to kAramo AdamI che, sAmuM paNa joto nathI, Amane asara kyAM thAya che ?' basa pAchA vaLe ane AvI makkamatA bhALIne saMkhyAbaMdha rAjAo paNa mukuTa pheMkI phaMkIne cAlI nIkaLyA, e paNa Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 : sAcI svataMtratAno sAcomArga - 52 banyuM. cha mahinA dhIraja dharI to e pariNAma AvyuM. cha cha mahinA sudhI ATaluM kalpAMta karAvyuM, utpAta karAvyo, ArtadhyAna karAvyuM to e ArAdhaka ke virAdhaka ema koI pUche to jainazAsana kahe che ke virAdhakapaNAno tyAM aMza paNa nathI ane saMpUrNapaNe emAM ArAdhana ja che. jo rAjyanuM mamatva rahe to baMdhana lAge. maratI vakhate choDI jAo te cIjanuM paNa pApa lAge che. sabhA : vosarAvI nathI mATe ! e to che ja. sAMja-savAra jo buddhi choDavAnI jAge to to maratAM jAge, paNa jIvatAM je bhAvanA na jAge te maratAM kema jAge ? sAvadha hoya ane pAMce iMdriyo sArI hoya tyAM sudhI na choDe te iMdriyo buThThI thAya tyAre maratI vakhate zI rIte choDe ? e vakhate to paradeza gayelA kIkAne tAra karIne bolAvAya vIlanI vAto cAle : emAM ne emAM navakAra ane svAdhyAya tathA zubha dhyAna e badhuM ja rahI jAya. chellA cAra divasa to 52vA2vAnA ! kIkAne paisA Ape to ja kIko paralokamAM kAgaLa lakhe ne ? jiMdagImAM jevo abhyAsa hoya tevo tyAM udaya Ave ne ? maratI vakhate je karavuM hoya, je karavA yogya hoya teno jIvatAM abhyAsa karo to maratI vakhate joItI samAdhi Ave ane samAdhimaraNa thAya. zAsanamAM sArabhUta mAtra be ja vastu che - saMyama ane mukti : 763 eka maMtrI rAjAnI sAthe yuddhamAM gayo che. pote zrAvaka che. maMtrIpade che. rAjAno sevaka che. e sthitamAM e kAryavAhI karavI paDe che mATe e yuddhamAM gayo, paNa e rAcImAcIne sevato nathI. yuddhamAM paNa eno e kAyado ke sAmo prahAra kare to ja prahAra karavo. yuddhamAM sAmAno prahAra marmasthAne vAgyo, ghAyala thayo. thayuM ke have nahi bacuM ! tarata mANasone kahyuM ke 'uThAvo, dUra laI jAo, tyAM suvADo, have bIjuM karavAnuM kaMI nahi. cAra AhArano tyAga karavAno, karelA tathA lAgelA pApanI AlocanA karavAnI, hRdayathI badhA padArthono parityAga karavAno, aMtima samayanuM ArAdhana-anazana karavAnuM, ane prabhuno sarva tyAga AdaravAno.' A badhuM karyuM. kacAM ? yuddhamAM, jaMgalamAM ! zAthI ? AtmA jAgato hato, abhyAsathI TevAyelo hato ethI ! bAkI Aja to tame AMkha sAme juo moTA bhAge 'o bApa-o bA' - mAM ja prANa cAlyA jAya che. samyagdaSTi AtmAnuM sthAna tathA tenI kAryavAhI evI hoya ke haMmezAM uttama bhAvanAo hRdayamAM jIvatI ane jAgatI rahe. jIvanamAM uttama bhAvanA cho 23 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 -- - 7th jhaLakatI rahe to chevaTe maraNa vakhate paNa jAgatI rahe ! saMpattithI bhAgavAnI bhAvanA jIvatI ane jAgatI hoya to ja A bane ne ? AnuM nAma bhAvadhUnana. samyagdaSTi AtmAne mokSa tathA saMyama sivAya kaMI sArabhUta na dekhAya, evuM A zAsana mAne che. trIjuM kaMI jene sArabhUta dekhAya te samyagdaSTi nathI. A samyagdaSTinI maryAdA che. dezavirati zrAvakanI tathA sAdhunI maryAdA ethI paNa UMcI. samyagdaSTi AtmAnI eka ja bhAvanA ke mukti kyAre maLe ? e bhAvanAvALAne saMyama to romaroma pariName. mukti tathA saMyama -e be cIjanI sAthe enAM sAdhana to AvI ja gayAM. jene e game tene sAdhana paNa game ja. jene saMyama joItuM hoya tene asaMga banavuM paDe, asaMga bano to saMyama maLe ane tathAvidha sAdho to mukti maLe. chaThThA "dhUta' adhyayanamAM asaMgatA batAvavAnI che. je AtmAnuM sAdhya mokSa hoya tene tenuM sAdhana saMyama meLavavA asaMga paNa banavuM paDe ane karmane tyAjya mAnavuM paDe. samyagdarzana badhuM ja samajAve. karmanI sattA, baLa vagere badhuM batAve; paNa e juduM che, AtmA judo che, enI sattA enAthI paNa anerI che, - e paNa batAve. asaMga bane tenI cIkAza maTe, cIkAza maTe to karmamaLa TaLe ane karmamaLa TaLe to mukti maLe ! - kulacaMdajI : saccI svataMtratA yahI hai. loka jo svataMtratA kaha rahe hai vo phijula che. vahI svataMtratA saccI che. sUtrakAra bhagavAna zrI sudharmAsvAmIjI, niryuktikAra zrutakevaLI bhagavAna zrI bhadrabAhusvAmIjI ane TIkAkAra bhagavAna zrI zIlAMkasUrijI traNe bhegA thaIne e ja samajAve che ke anAdikALathI vaLagelA bhUtane choDo. kaho, kevA upakArI ! kahevuM ja paDaze ke apUrva upakArI ! have e traNe paramarSio zuM zuM samajAve che, te have pachI - Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3H zAsananA sainikanuM kartavyaH 53 * zAsananA sainikanuM kartavya mAtra AjJApAlana ja hoI zake : * bAhyanuM mamatva e ja du:kha ! * zrI udAyananuM uttama hRdaya : * satya kone kahevAya ? zAstra satyanI vyAkhyA zI karI ? viSaya: karmadhUnana karavA mATe karmarUpI vRkSanA mULamAM agni cAMpavA aMge. bAhya saMyogano tyAga e AMtarasaMga tyAga pA. karmadhUnana karyA vinA mokSa nathI ane karmane AtmAthI dUra khaseDavA mATe jJAna ane cAritranI kAryavAhI karavI jarUrI che. paNa samyagdarzana e jJAna ane cAritranuM mULa che. e jAya to jJAna ane cAritra to gayelAM ja che. mATe AjanA sudhArako (!)no humalo darzana upara che. e vAta samajAvavA mATe jaMgalI pazune vaza karavAvALAnuM ane sarpane gaLe vIMTaLAvanAra madArInuM daSTAMta ApyuM che. mULane saDAvavAthI jhADa paDI jAya tema bAhya saMyogono tyAga karavAthI AMtarasaMyogono tyAga thaI zake. jJAnAdi dareka dharmamAM bAhya saMyogonA tyAganI ja vAta Ave che. dharmanI rakSA mATe to zAsanasubhaTa banIne yatna karavo joIe e aMge eka sainikanI pharaja zuM e darzAvavA sAthosAtha mahAmaMtrI udayanano prasaMga varNavI vAtane puSTa karI che. pravacananA aMte satya ane asatyano viveka darzAvyo che. * darzananA yoge zAsana che paNa darzanavihIna jJAna-cAritranA yoge zAsana nathI ! * jIvana ane maraNanI darakAra vagara kartavyaniSTha rahevAya to ja A zAsananI sevA thaI zake tema che ! * bAhya saMyogono tyAga e ja AMtarasaMyogo upara prahAranuM kAraNa che. * adhama dravyanA tyAga vinA ane zreSTha dravyanA AlaMbana vagara bhAvanI prApti paNa thatI nathI. * dharmI to te, ke je dharmamAM bAdhaka hoya tevA vyavahArane Thokara mAre ane dharmanA sAdhaka vyavahArane mAne. * prabhunI AjJAnI ADe je je Ave te te na joIe. pachI bhale te lakSmI hoya, mA, bApa, bhAI, strI, putra ke game te hoya paNa e choDavAnuM ! * ubhayanuM hita hoya to dharmamAM thayelI mAyA e amAyA che. * UMdhI koTinA AdamIe game tevuM sAruM lakhyuM hoya paNa vAMcavuM nahi, kAraNa ke e enI chAyA nAkhyA vinA rahe nahi. * mita, priya ane hitaviziSTa te satya ! * bahu bolanAra mRSAvAdI thaI javA saMbhava che. sva-parahita jemAM samAyuM che, tene duniyA jo khoTAnA nAme saMbodhatI hoya to paNa te khoTuM paNa sAcuM che. * joyeluM ne jANeluM badhuM bolAya ema nahi, bolavA joNuM ja bolAya, bAkInuM na bolAya ane e bolAya to satya chatAMya asatya bolavAnuM pApa. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3H zAsananA sainikanuM kartavya: zAsananA sainikanuM kartavya mAtra AjJApAlana ja hoI zake ? niryuktikAra maharSi zrI bhadrabAhu svAmI mahArAjA pharamAvI gayA ke ATha prakAranAM karmonuM dhUnana karavuM, te bhAvadhUnana che. bhAvadhUnana eTale ke anAdi kALathI lAgelAM - AtmAnI sAthe anAdi kAlathI vaLagelAM karmonuM dhUnana ! e karavuM saheluM nathI. AtmA ane karma beu cakSugamya nathI : jaDa padArthonI mAphaka e joI zakAtAM nathI mAtra anubhavAya che. anubhavathI siddha karI zakAya che ke AtmA paNa che : karma paNa che : sAthe ema paNa puravAra thaI zake che ke be bhinna che, chatAM evI rIte joDAela che ke ekameka sama bhAse che. A ja kAraNe keTalAka AtmAo emAM evA goMdhAI gayA che ke eo AtmAne 'karmAdhInI mAnI le che ane jIvanamAM je thatuM hoya te nirAbAdhapaNe thavA de che. pariNAme anAdinA svabhAvano yoga hoIne AtmA pApavRttiomAM paDato jAya che ane satyavRttiothI kamanasIba rahetAM durgatigAmI bane che. Aje to keTalAka jANakAra paNa potAnA anaMta zaktisaMpanna AtmAne mATe hasatAM hasatAM 'karmAdhIna' kahetAM zaramAtA paNa nathI : jANe kAdavamAM ja rAcI rahelo kIDo ! bAkI jIvananuM vAstavika svarUpa samajyA pachI to eNe AtmAne "karmAdhIna' kahevo paDe tyAre hRdaya ruve, aMge aMge kaMpArI chUTe : jANe eka mahAyoddho kArAvAsamAM paDyo hoya, jaMjIrothI jakaDAyo hoya ane sAva lAcAra banyo hoya tyAre ene parataMtratA svIkAravI paDe tema ! paraMtu jyAM sudhI e vastu barAbara samajAya nahi, karmathI ja AtmAne bhavabhramaNa karavuM paDe che ane karmanI hayAtI e ja AtmanAza che, ema barAbara haiye jace nahi temaja e karmane kADhavAnI bhAvanA uchALA mAravAne badale enI AdhInatA svIkArI emAM ja rAcavAmAgavAmAM Ave to pachI 'karmadhUnana' thAya zI rIte ? aMdaranAM karma AtmAne te te prakAranA sArA-narasA saMyogomAM mUkIne mUMjhave ane karma karAve tema karavuM ema mAnIne AtmA tema karyuM jAya. to pariNAma e Ave ke karmanI Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -3: zAsananA sainikanuM kartavya : - 53 - 27 sattA jAmatI jAya ane e jIvatI-jAgatI rahe. AjanA viparIta vAtAvaraNa vacce temaja jaDavAdanA josabhera phUMkAtA vAyune yoge apavAda tarIke thoDA AtmA bAda karatAM lagabhaga badhA AtmAnI Aje A hAlata che. karmathI AtmAne judo karI enuM mULa svarUpa prApta karavuM hoya to kramasara AtmAe evI kAryavAhI karavI joIe ke karmane potAnI meLe khasavuM ja paDe tyAMthI khasavA mATe karma pote ja UMcAM nIcAM thAya : karma rahevA dhAre to paNa rahI zake nahi. anAdi kALathI sattA jamAvI beThelAM karma para sIdhuM AkramaNa karavAthI e ekadama jAya tema nathI : e ekadama kema mAne ? mATe ja e karmadhUnana karavA mATe bIjAM dhUnanonI yojanA karI. karmanA nikaTa saMbaMdhI koNa koNa che, karmane toDavA icchatA AtmAe khAsa vicAravuM ja joIe. Dagale ne pagale saMsAramAM enA saMbaMdhIo beThA che. jainazAsanamAM tyAganI pradhAnatA che, teno hetu ja A ! ane temAM paNa pahelo bAhya vastuno tyAga batAvyo, kema ke sAdhana jAya to sAdhya Take kyAMthI ? amuka vastu ke kArya na game to tenI jaDa - tenuM sAdhana ukheDavuM joIe. tame vAMcyuM haze ke relave baMdha rAkhavAno irAdo dharAvanArA pATA ukheDI nAMkhe che. eMjina cAlu hoya, kolasA bharelA hoya, bAhoza enjiniyara hoya, TUMkamAM badhuM ja taiyAra hoya, paNa pATA vinA relave cAle kyAM ? jJAnI mahAtmAoe paNa joyuM ke karmathI AtmAne khaseDavA mATe eka ja mArga che ane te e ke je mArge e jaI rahyo che te mArganAM sAdhana kApavAM joIe. majabUta mULavALA ane DALAM-pAMkhaDAMthI phelAyelA jhADane kApavA mATe ke ukheDavA mATe jANakAra mANaso DALAM-pAMkhaDAM kApavAnI mahenata na kare : emAM to seMkaDo mANaso joIe : mahenata ghaNI ja paDe ane chatAMye enI jaDa kAyama rahe. e to enA mULamAM ja je reDavuM hoya te reDe. mULa saDyuM - mULa DhIluM thayuM eTale vagara mahenate jhADa paDavAnuM ja. duniyAmAM kaLAbAja AdamI sarvane priya vastuno - e potAne na game to paNa inkAra na kare, paNa e vastu jenAthI khIle ne vadhe tenA mULamAM agni mUke tema Aje ApaNe tyAM pAkelA kapaTabAja kaLAdharo paNa A zAsananA mULamAM agni mUkavA mathI rahyA che ! e jJAna tathA cAritrano inkAra karatA nathI. paNa darzanane Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 -- - 768 uDAvavA mahenata kare che. e loko ke je dharmajanonI sahAyathI UcharI, dharmAbhyAsathI vidvAna banelA che, teo barAbara samaje che ke darzana, e jJAna tathA cAritranuM mULa che. darzana gayuM eTale jJAna ane cAritra to gayelAM ja che. e lokonA khyAlamAM e paNa vaseluM ja che ke ApaNe jo jJAna tathA cAritrano inkAra karIzuM to duniyAmAM koI UbhAya nahi rahevA de, kema ke game tevuM jJAna to badhAne ja joIe che ane cAritra to pratiSThAnuM kAraNa che ja. nAstikamAM nAstika Adi paNa, deva-guru tathA puNya-pApa vagerene jarAya mAnato nahi hovA chatAMya paNa nIti, vyApArika pramANikatA, ne dAMbhika sabhyatA vagerene mAne. bhale jeTaluM mAne teTaluM pALe ke na pALe, paNa mAne kharo ! zAthI ? duniyAmAM e vinA sajjanamAM khapI zakAya tema nathI mATe ! virodhIo paNa jJAna tathA cAritra UMcAmAM UMcuM jainazAsanamAM che ema to kahe che ja jo ema na kahe to emane mAne koNa? e to mAtra prahAra darzana para kare che ! "jeTaluM jeTaluM zAstrakAra kahe te ja kabUla hoya ?" - Ama prazna uThAve. "jJAna tathA cAritrane mAnIe chIe' - ema kahe, paNa jeNe jJAna ane cAritra batAvyuM tenA ja virodhI ! pachI jJAna-cAritra to vagara mahenate jAya ja ne ? have jo karmadhUnana karavuM hoya to tenI jaDane majabUta karanArAM sAdhanane kApavAM paDaze. siMhAdi jaMgalI hiMsaka pazuone hAthamAM laI te dvArA AjIvikA calAvavI ane prANanAzakane ja prANapoSaka banAvavAM te kyAre bane ? enI svacchaMdatA upara kApa mukAya to ja ! enA mATe lokhaMDanuM pAMjaruM banAve, game te rIte - lAlacathIya AkarSIne paNa, ekavAra tene pAMjarAmAM pesADavAnI tamAma yojanA kare. jaMgalI hiMsaka jAnavarone paNa A rIte sahAyaka banAvAya che. enI svacchaMdatA upara kApa mukAyA vinA kaMI bane nahi. pAMjarAmAM pese ane daravAjo baMdha thayo eTale e ja paza pAse dhAryuM kAma karAvAya che, paNa bahAra ja rahevA daI hukama karo to zuM jIvatA ghera AvavA de? pAMjarAmAM peThA pachI AkramaNa karavAnI tAkAta harAI gaI. pachI to eTalI ja jagAmAM AMTA mAre, paga pachADe, pUMchaDuM pachADe, AMkho kADhe, bUmarANa kare, paNa pachI ? Akhare to e badhuM bhUlI e ja pazu tAbe thAya. enI badhI krUratAno nAza karavA mATe marajI mujaba mahAlavAnI enI badhI pravRtti baMdha karavI joIe ane to ja enI pAse dhAryuM kAma karAvAya. madArI paNa sarpane gaLe kyAre vIMTe ? sarpane pakaDatAM paheluM DAcuM pakaDe ane Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TNa -3 zAsananA sainikanuM kartavya : - 53 - 29 dADhamAMthI jhera kADhI le, pachI e kamajora thAya eTale ene gaLe vIMTe, kAraNa ke bhayanI cIjano nAza karyo ! jJAnIe paNa joyuM ke jyAM sudhI bahAranuM jhera na jAya, tyAM sudhI AtmAnuM javAhara bahAra na Ave? mATe 'karmadhUnana karavA mATe enI jaDa pakaDavI joIe. zAsananI jaDa (mULa) darzana che, jJAna ke cAritra nathI ! darzananA yoge zAsana che, paNa darzanavihIna jJAna-cAritranA yoge zAsana nathI ! darzanamizrita hoya to ja samyajJAna ane sammacAritra Take. prabhunA zAsananI jaDa tyAM che. ApaNe comerathI e ja jovuM jarUrI che ke enA upara hallo na Avavo joIe. kadAca jJAna na hoya to calAvI levAya, cAritra moDuM-vaheluM Ave toya te calAvI levAya, paNa darzananI cokI karavI joIe. enI cokImAM ja AtmAnuM kalyANa che. darzana eTale zrI jinezvaradeva, temanI AjJAnusAra vartanArA nigraMtha gurudevo, ane zrI sarvajJa devothI upadiSTa-gaNadharadevothI guMphita-racAyela ane pUrvAcAryothI surakSita Agama te ja amAruM tAraka : enA sivAya uddhAra nathI ema mAnavuM te darzana! zrI jinezvaradeva kahe che temAM jarA paNa pheraphAra nathI ja, ema mAnavuM te darzana ! paNa AjanA zAsanavirodhI pudgalAnaMdI lokono ghA tyAM che. e kahe che ke jUnA kahe te na mAnavuM, mAtra ApaNI buddhimAM sUjhe te mAnavuM : eTale ke mAnasika svacchaMdatAmAMthI je kAMI hure te AcaravuM ane tenuM ja nAma emanuM Agama ! e loko darzanarUpa jaDane kADhavA mAge che, paNa A jaDa evI majabUta che ke samartha pUrvAcAryoe paNa jyAM jyAM vAta na beThI tyAM eka ja kahyuM ke tavaMtu niAkhyam - tattva kevali jANe." darzananI jaDa evI majabUta hovAnA kAraNe ja evA jJAnI paNa potAne amuka vAta na bese ke tarata tyAM "jJAnI jANe' kahetA. jyAM sudhI A jaDa AvI bAjhelI rahe, tyAM sudhI AtmAne AjanA magajanA viSama phAMTA asara na kare. bAbAvAkya pramANaM' na joIe ema kahe, paNa Aje e "bAbAne nAme tAgaDadhinnA kare che ane "e Ama kahetA ne e tema kahetA' - evI bAMgo pokAre che. eka tarapha "bAbAne nAme carI khAvuM ane bIjI tarapha e "bAbA' paNa jenAthI "bAbA' banyA, emane ukheDavAnI peravI karavI e zuM kahevAya ? evuM bolanArAonuM evA amuka mANasonuM sAdhya zuM che tenI kALajI na rAkho, to tame paNa zAsanamAM zI rIte TakI zako ? Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. -- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - sainiko paNa senApatinA vAvaTA mujaba varte : tamAma kAryavAhI senApati kare sainika doDavA mAge paNa vacce khAI hoya to zuM thAya? - e badhI khabara rAkhI te mujaba vAvaTo pheravavAnuM kAma senApati kare. senA thoDA parizrame vijaya kema meLave, - e jovAnuM kAma senApatinuM ! ApaNe paNa zAsananA sainika chIe. zrI jinezvaradeva e sainyanA senAdhipati : ane Agama e ApaNo vAvaTo. e vAvaTA mujaba ja ApaNe vartavAnuM. enI hayAtImAM ApaNI hayAtI : enA vijayamAM ApaNo vijaya ane enA nAzamAM ApaNo nAza, - A barAbara bacavuM joIe ! A dhvajanI viruddha vartAya ja nahi, vartanAra drohI gaNAya ane je koI e dhvajanI zatrutA karatuM hoya tenI chatI zaktie upekSA ke eno sahakAra e paNa droha ! lazkarano niyama hoya che ke zA mATe, ema tyAM puchAya ja nahi AjJA uThAvavI e ja tyAM kartavya.' e ja mujaba ahIM paNa hovuM ghaTe. jIvana ne maraNanI darakAra vagara kartavyaniSTha rahevAya to ja A zAsananI sevA thaI zake tema che. astu. cAlo AgaLabAhAnuM mamatva e ja dukha ! jema zAsananI jaDa samyaktva, tema "karmadhUnana' karavuM hoya to karmanI jaDarUpa bAhya saMyogono tyAga karavo joIe. bAhya saMyogono tyAga na thAya, tyAM sudhI AMtarasaMyogono tyAga kaI rIte thAya ? devatA prabhunI bhakti to manuSyathI keTalAya gaNI kare che. kSIrasAgaranAM pANI lAvI abhiSeka kare, uttamottama sugaMdhIthI bharapUra kamaLo lAve, tema ja prabhunI sevAmAM joItAM badhAM sAdhano DhagalAbaMdha lAve ane ThAThamAThathI bhakti kare emAMnuM manuSyathI keTaluM thaI zake tema che ? chatAM jJAnI pharamAve che ke manuSya je bhakti karI zake che te devatA paNa karI zakatA nathI : kAraNa ke bhakti samaye paNa devatAne bAhya saMjogono tyAga nathI : manuSya to jeTalo samaya bhakti kare teTalo samaya bAhya saMyogothI AghA hoya che, jyAre devatAo kSaNa paNa bAhya saMyogothI AghA thaI zakatA nathI ! emane zrI tIrthaMkaradeva jevAno upadeza zravaNa karavA maLe, potAne game tyAre pote jyAM zrI tIrthaMkaradeva virAjatA hoya tyAM jaIne dezanA sAMbhaLe, mAtra eka bhavamAM paNa aneka zrI tIrthaMkaradevanI dezanA paNa sAMbhaLe, ane saMkhyAbaMdha mahApuruSonA avarya tyAga najare bhALe che! ApaNe zrI tIrthaMkaradeva kevA hatA, zrI gaNadhara bhagavAna kevA hatA, temanA upadezanI amRtadhArAnuM Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 : zAsananA sainikanuM kartavya : - 53 pAna karI tyAganA pavitra paMthe viharanAra rAjA-mahArAjA kevA hatA, - e badhuM mAtra vAMcIe eTale jANIe, paNa AMkha sAme to kAMI ja nahi ne ? ApaNane to atyAre e prabhu, e gaNadharadeva ke e bhogane roga mAnI nIkaLatA, kSaNavAramAM mohane thApa ApatA e mahApuruSonuM saMyama jovAnI taka na maLe, paNa devatAo to najare jue che, zAstra kahelI ghaNI ghaNI vastuo najare bhALe che, prabhue kaheluM ghaNuM sAkSAt nihALe, utkaTa saMyama pALanArane jue, paNa emane viratinAM pariNAma na thAya ! thAya zI rIte ? bAhya saMjogo pAse ne pAse joya tyAM thAya zI rIte ? devatAo e mATe to sAhyabI ne sAdhanasaMpannatA choDI manuSyabhavamAM AvavA icche, pUjA vakhate ke dezanA sAMbhaLatI vakhate manuSyathI bAhya saMyogo AdhA hoya che, paNa devatAone tema nathI hotuM. devatAno bhava tevo che ke virati udayamAM na Ave. devatA eTale jANe bhoga mATeno ja bhava. comera bhoga beThelA, vIMTAI vaLelA ! zrI tIrthaMkaradeva pAse agara game tyAM jAya, . te navA rUpe ! mULa rUpa to tyAM ja. bhogasAmagrIthI enAthI khasAya ja nahi. ttara vimAnavAsI devamAM vikAra tathA kaSAyanuM nAma ja nahi, emanA sukhane bAra mahinAnuM tathAvidha saMyama joIe, evuM to emanuM Atmika sukha ane SaDUdravyanA ciMtavanamAM jenI jiMdagI jAya, zaMkA thAya ke tarata zrI jinezvaradeva ahIM beThAM uttara Ape ane AnaMda AnaMda sivAya bIjI kazI vAta * nahi ane te chatAMya tyAM tathAvidha rAga nahi, paraMtu ATaluM ATaluM chatAMya viratinAM pariNAma to na ja Ave ! kaSAyanAM pariNAma gayAM, paNa te anaMtAnubaMdhInAM gayAM : bIjA saMyogo to beThA che. manuSyane to viratinAM pariNAma paNa Ave ane pravRtti paNa karI zake. devatAne to pariNAma ja na Ave. mAtra bhAvanA ! manuSya to viratinAM pariNAma vinAya viratinI pravRtti kare, pravRtti thAya, pravRtti karavAnI chUTa ane te evI pravRtti kare ke viratine kheMce. devatAne mATe na to pravRtti ane na to pariNAma ! bAhya saMyogono tyAga e ja AMtarasaMyogo upara prahAranuM kAraNa che. 771 eka dRSTie to 'bhAva karatAM dravyanI pradhAnatA vadhAre che !' makAnamAM upalA mALe sukhanI badhI sAmagrI che, paNa tyAM javA mATe nisaraNI joIe. nisaraNI vinA cAle ja nahi. bhAva zreSTha che, paNa adhama dravyanA tyAga vinA ane zreSTha dravyanA AlaMbana vagara bhAvanI prApti paNa thatI nathI. bahAranA 31 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 saMyogo jAya to tyAga rucene ? paisA dekhIne jene moLa chUTatI hoya te kothaLImAMthI zI rIte kADhe ? prasaMga Avye bahu ja bhAvanA caDe to mUThI bhare, paNa pAchI aMdara ja ThalavAya ane khAlI bahAra Ave. enAthI kemeya chUTe nahi, kadAca de to paNa baLI baLIne de ! jJAnI kahe ke bALIne vAveluM bI marakI phelAve. jene cIja mUMjhavatI na hoya te prasanna citte kADhIne Ape. lakSmIne khoTI mAnyA vagara vAstavika dAna devAtuM nathI. kadI devAya to paNa e vastutaH dAna nathI hotuM : aneka rIte dAna devAya che : aneka AzayathI dAna devAya che : ApIe thoDuM, maLe ghaNuM evI kaMI kaMI bhAvanAothI paNa devAya che. lakSmIne asAra samajIne dAna devAya to te vAstavika dAna che. lakSmInI asAratAnI vAsanA jAgrata thAya, dAnanuM kharuM svarUpa samajAya, pachI aradhAmAMthI aradhuM ApatAM paNa vAMdho nahi Ave ! game te hAlatamAM peTamAM nAkhavA pUratAmAMthI paNa te aradhuM Ape ! peTamAM nAkhavA mATe paNa ochuM hoya toya je hoya temAMthI Ape. sukAI gayela nadInA mArgamAM khodo to paNa pANI nIkaLe, paNa retInA raNamAM khADo ghaNoya UMDo khodo, paNa pANI kyAMthI nIkaLe ? tyAM kadI bahAranA varasAdanuM pUra Ave to be cAra dI pANI Take, paNa pachI tApa evo ke pANI rahe ja nahi. dAna, zIla, tapa, bhAva sAcAM kone kahevAya ? bAhya saMyogo khoTA mAne to ! jenA tyAgamAM kalyANa evuM moDhe bolIe, chatAM jeno tyAga karavAno tenA para to hradayathI rAga rAkhIe, pachI kalyANa kyAMthI thAya ? e to pachI aMdara juduM ane bahAra juduM thayuM ne ? e kono guNa ? mana, vacana ane kriyA judAM hoya e to daMbhIno guNa : traNe samAna ane zuddha hoya te sAdhuno guNa ! zuddha manavALo vacana zuddha bole ane enI pravRttinI dizA zuddha hoya, prayatna zuddhi tarapha ja hoya, bAkI manathI kaMI, vacanathI kaMI, ne kAryanI judI ja dizA, e to daMbha ! 772 dAna eTale hoya te devuM, eTale bAhya saMyogono tyAga. zIla eTale zarIranA sukhanAM sAdhano ochAM karavAM te ! tapa eTale zarIrane tapAvavuM te ! bhAvanA eTale uttama guNo khIle te sivAya bIjo vicAra na karavo te ! A cAramAM dharma mAnyo ane hRdayathI zarIra tathA lakSmInuM mamatva na ghaTe, to e dAnAdi kevAM kahevAya ? khAsa kAraNa sivAya paNa eka upavAsamAM to 'tAkAta Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ In - 3H zAsananA sainikanuM kartavya - 53- - 33 nathI' kahI DhIlA thAya : A zarIrane kaMI thavuM ja na joIe enI pahelI kALajI ! jenA tyAgamAM dharma mAnyo tenA rAgane saMgharavo te patto kema lAge ? zAnI kahe che ke bAhya saMyogone pheMkatAM zIkho. lAkhkho Ave toya kaho ke mArA nathI, mane zuM lAbha ?" jAya to kaho ke "bhale gayA, mArA hatA ja nahi.' - AvI bhAvanA hoya to tAraNahAra tIrthAdhirAja zrI siddhagirijInA phALAmAM AMTA khavarAvAya ? lakSmI pratye jeTalo rAga teTalo ahIM che ? para lokanA tAraka evA tIrthanI sevAmAM vaLI vicAra zA? tarata ja devAya. mimAM koNa zAM ane manAmaNAM zAM? lyo, lyo" - kahevAnuM hoya ! "kamabhAgya ke vadhAre ApavAnI tAkAta nathI, A to ochuM che.' - ApatAM paNa A bhAvanA hoya. hAranA saMyogothI, eTale ke lakSmI vagerethI rAtApILA pharo bI ema na mAnatA : pUrvanA puNyano udaya che mATe A badhuM che, bAkI keTalAya buddhinA baLiyA bhIkha mAge che ane akkala vagaranA keTalAyane mAM jAya tyAM gAdI maLe che ! tyAM puNyano prabhAva che. duniyAnA padArthothI rANa potAne sukhI na mAnatA ! jIvAyananuM uttama hadaya : - hRdayathI bAhya vastuno tyAga nahi thAya, to karmadhUnana to dUra rahyuM paNa dharmakriyA paNa barAbara nahi thAya ! dharmakriyAne bAdha koNa kare che? vyavahAra, bAhya sAdhana. paisAnI bAbatamAM to pakkA cho. tyAM vyavahArane paNa neve mUko. game teTalo prema hoya paNa paisAmAM vAMdho paDyo to ? nItikAre paNa kAyado bAMdhyo ke mitratA rAkhavI hoya to tenI sAthe paisAnI levaDadevaDa na karavI, matalaba ene paisA na dharavA tathA tenI strI sAthe saMbaMdha na rAkhavo. A be cIja na hoya to premamAM jhera kyAre bhaLe te kahevAya nahi : mATe paisA ene devA nahi temaja enA aMgata mANasa (strI) sAthe paricaya rAkhavo nahi. ADatiyAnI sAthe paNa vyavahAra kyAM sudhI rAkho ? copaDA mujaba sIdhA cAle tyAM sudhIne ? vyAja sAthe barAbara nANAM Ape tyAM sudhIne ? chUTa levIdevI e vAta judI che, paNa vAyadAsara TharAva mujaba nANAM na Ape te ADatiyAnI sAthe vyavahAra toDavAmAM vAra karo cho ? tyAre ahIM dharmanI vAtamAM kevo vyavahAra joIe ? dharma koNa kahevAya ? dharmI to te, ke je dharmamAM bAdhaka hoya tevA vyavahArane Thokara mAre ane dharmanA sAdhaka vyavahArane mAne ! kadAca Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 -- - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 4 e vyavahAra dharmane sAdhaka na hoya te vAta judI, paNa bAdhaka to na ja hoya. A badhuM vicAravuM nathI tyAM zuM thAya ? zAthI nathI vicArAtuM? bAhya saMyogomAM bhaLyA cho ane mAtra mAnapAna ane paisAthI TevAyA cho mATe ne ? dharmakriyAmAM joDAvAthI vyavahArathI khurazI UDI jatI hoya to tame ema paNa kahI de ne ke "vAta sAcI paNa saMyogo nathI." "vAta sAcI' - eTaluM kahe eTalo bhAgyavAna, paNa ethI je karavAnuM te to thAya ja nahi ne ? kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI eTale kahone ke zrI udAyana maMtrInA khoLAmAM UchareluM baccuM ! nAnI pAMca varasanI uMmare emane tyAM ja e AvyA hatA ne ? emane lAvavAmAM AvyA hatA ne ? emane pALanAra, dIkSA apAvanAra e badhuM ja karanAra udAyana maMtrI ! chatAM e ja zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA kumArapALanA saMbaMdhamAM khaMbhAtamAM e ja udAyana maMtrIne zuM sUcave che ane maMtrIzvarane kevI asara thAya che te vicAro ! zrI kumArapALanI pAchaLa siddharAjanA mArA ene mAravA mATe kare che. e kumArapALa bhAgIne khaMbhAtamAM AvyA che. zrI hemacaMdrasUrivare AkRtithI oLakhyA che. zrI hemacaMdrasUrIzvarajI udAyana maMtrIne bolAvI sUcave che ke kahIe te thaze ?' emanA manane ema thAya che ke "Avo prazna hoya ? na thAya kema ? pUjya AcAryazrI Aje evuM kema pUche che ?" ema emane duHkha thAya che. zrI hemacaMdrasUri mahArAjA sUcave che ke "kAma moTuM che. jema jema adhika sUcavAya che, tema tema maMtrIzvaranuM kALajuM kaMpe che. udAyana maMtrI paNa sUcave che ke jenI sevAmAM A mastaka che, tyAM amuka kArya sevakathI thaze ke kema ? - e prazna hoya ? udAyana maMtrI A rAjyanI sevA ja karavA ke maMtrIpada sAcavavA ja nathI jIvato : ene mana dharmanI kiMmata ethI vadhAre che. pharamAvo gurudeva ! dharma mATe mAthuM paNa ApIza !" tarata zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe kumArapALane oLakhAvIne sUcavyuM ke "A kumArapALa che, enuM rakSaNa thaI zakaze ?" maMtrI coMkyo "kumArapALa ahIM ?' kumArapALa eTale siddhArAjano duzmana ane udAyana eTale e ja siddharAjano maMtrI-sUbo. siddharAjano hukama che ke "kumArapALane pakaDavo." AvI sthiti vacce e udAyana maMtrIzvara jo kumArapALanuM rakSaNa kare ane siddharAja jANe, to ene potAne to garadana mAre ja paraMtu enA kuTuMbaneya garadana mAre, enuM Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 : zAsananA sainikanuM kartavya H - 53 nAmonizAna miTAvI de. ane jyAM khuda rAjAno hukama thayo pachI tyAM dAdaphariyAda koNa sAMbhaLe ? sthiti ATalethI aTakatI nathI. zrI udAyana maMtrIzvarano potAno dIkaro cAhaDa paNa siddharAjanA pakSamAM hato ane rAjyano lobhI hato, eTale vAta phUTatAM vAra lAge tema na hatuM. chatAM e badhAMya jokhamanI kiMmata mAtra eka smitamAM ja kADhI nAMkhIne, zrI udAyane sUcavI dIdhuM ke 'ema ja thaze. udAyana jIvatAM kumArapALano vALa sarakhoya vAMko nahi thAya !' pote kumArapALane sAcavyA che. A kyAre bane ? maMtrImudrA karatAM dharmamudrA vadhAre vahAlI hoya to ne ? are, jIvana karatAMya dharma vadhAre vahAlo hoya to ja ne ? 775 jyAre hemacaMdrasUrIzvarajI bALaka tarIke emane tyAM AvyA ane sUrIzvaranA saMsArI bApa emane tyAM levA AvyA, tyAre te maMtrIzvare zuM karyuM che ? enI khUba mahemAnagati karI che. potAne ghera laI jaI, pATale besADI, jamADI, badhI rIte sanmAna karyuM che. ATalA pachI enI pAse traNa lAkha sonaiyAnI bheTapUrvaka mAgaNI karI ke 'tamArA cAMgadevanuM prabhuzAsanamAM samarpaNa karo !' maMtrIzvara udAyana jevA Ave prasaMge traNa lAkha sonaiyA ApavA taiyAra thayA, e kaI bhAvanA ? cAMgadevanA bApa kahe che ke 'maMtrIzvara ! mAre A na joIe, bAkI mAno ke A putra Apano ja che.' uttaramAM zrI udAyana maMtrI samajAve che ke 'mAMkaDA jevo banAvavo hoya to mane soMpo ane jagadguru banAvavo hoya to zAsanane soMpo. mArA chokarAnuM sthAna sAruM na mAno. emAM to gulAmI bharI paDI che : tyAM jaze to jagata enAM caraNonI sevA karaze.' AvA uttarathI cAMgadevanA pitAe vicAryu ke 'maMtrIzvara je sthAnane AvuM pavitra mAne tyAM soMpavAmAM vAMdho zo ?' tarata soMpyo : sonaiyA tyAM ja rahyA : pAI paNa na lIdhI : mithyAdRSTi hato chatAM emAM ahobhAgya mAnyuM ! AvA maMtrIzvaro saMsAramAM rahyA hoya to paNa karmodaye kahevAya, hRdayanA raMgathI e rahyA ema na manAya. maMtrImudrAnI emane paravA ja nahi. kuTuMba paNa mAtra cAhaDane choDIne evuM ! cAhaDe utpAta ghaNo macAvyo, paNa maMtrIzvare kumArapALano patto na lAgavA dIdho. dharmarakSA Ama thAya. 'zuM thaze' ema thAya to ? 35 je dharmamAM polo hoya te svAmInuM zuM ukALe ? je dharmarakSAmAM pravINa hoya, te ja svAmInI rakSAmAM pravINa hoya, AjanA sudharelA sevako to svAmIne Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 AgaLa dhare : e samaje ke 'ApaNe to pacAsa rUpiyAnA grAhaka !' duniyAnA padArthanA premIthI A badhAM dhUnana thAya ? muThThInuM na varSe te haiyAnuM varSe ? duSTa bhAvanAvALA rAgAMdho nAce che temAM navAI jevuM zuM che ? dharmIo paNa dharmanAM kRtyo vakhateya jo bahAranI cIjanA tyAgamAM vilaMba ke saMkoca kare, to AMtarazatruthI pIDAtA rAgAMdho nAce ke kUde ane tophAna kare temAM navAI zI ? bAhya vastu chUTe to aMdaranI chUTe. pUrvanA je je mahApuruSo prabhAvanA karI gayA te zAthI ? prabhumArgamAM sarvasva samarpIne ! e samajatA ja hatA ke 'A badhuM to mAtra karmajanya che : e AtmAnuM nathI : enA tyAgamAM ja AtmAnuM kalyANa !' ane mATe ja e prabhAvanA karI zakyA. bAhya cIjo khAtara ja Aja to Atmadharmane kalaMka lAgI rahyuM che. mATe to anaMtajJAnIe kahyuM ke badhAM dhUnananI bhAvanAvALAoe pahelAM bAhya saMyogone khoTA mAnIne choDatAM zIkhavuM joIe. prabhunI AjJAnI ADe je je Ave te te na joIe : pachI bhale te lakSmI hoya, mA, bApa, bhAI, strI, putra ke game te hoya, paNa e choDavAnuM ! A kyAre thaze ? karma ane AtmAno bheda barAbara samajAze ne haiye jayaze tyArene ? mAnyuM ke kadAca amala na thAya, paNa 2kSaNa samayanA prasaMge paNa sarvasva samarpavAnI bhAvanA hoya toya samyaktva nirmaLa thAya ane e nirmaLa samyaktvanA yoge AtmA dharmane jarA paNa AghAta na pahoMcavA de. zarIra mATe, lakSmI mATe, peDhI mATe athavA saMsAramAM tame mAnelI tamArI vastunI rakSA mATe jeTalA vicAra ane prayatno karo cho, teTalA ja mAtra paNa jo ahIM karo to dharma Aje dIptimAna thAya : Aje zAsana jhaLake. satya kone kahevAya ? 776 sabhA : dharmamAM chetarapiMDI thAya ? jema kumArapALane bacAvavA siddharAjane chetaryo agara dIkSAprasaMge bane che tema ? - AvA prazno sAmA pakSathI thAya che. A prazna bahu ja gaMbhIratAthI vicAravo paDe tema che, nahitara eno anartha thaI javAno pUro saMbhava rahe che. keTalIka vAra amuka bAbatomAM ema jANatA hoIe ke amuka thAya, chatAM paNa enI sIdhI 'hA' na pADI devAya. 1444 graMthanA praNetA vidvarya sUripuraMdara zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA dharmabiMdumAM lakhe che ke ubhayanuM hita hoya to dharmamAM thayelI mAyA e amAyA che. bilADIe uMdara pakaDyo, have uMdara e bilADInuM bhakSya che, mATe na choDAvAya evo paNa mata che ne ? sabhA : bhakSya kahyuM koNe ? Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ o - - 3 : zAsananA sainikanuM kartavya : - 53 - 37 ' are, mAnavA khAtara mAno ke bhakSya bhale hoya, paNa zAstra kahe che ke udara jIvato hoya tyAM sudhI uMdaranI marajI vinA ene pakaDavAno bilADIne hakka zo che ? sAmAnA jIvana upara tarApa kayA hakke mAre che ? samyagdaSTi AtmA uMdarane choDAve te beyanA hitanI bhAvanAe - udaranA prANa bace ane bilADI pApathI bace ! ekane paNa duHkhI karavAnI enI bhAvanA nathI. je vastu ubhayane hitakara che, je vaparanI hitakara che, te dekhAvamAM ayogya hoya to paNa te vastutaH sArI che. bacce ajJAnathI sarpa pakaDavA jatuM hoya agara agnimAM hAtha ghAlavA jatuM hoya, te vakhate mA evI jorathI kAramI rADa pADe ke bacce gabharAI jAya, hebatAI jAya, thaMbhI jAya. AthI mAne nirdaya kahevAya ? vakhate bhayanA mAryA baccAnA prANa paNa nIkaLI jAya, to paNa e mA ghAtakanI koTimAM jaI zakatI nathI. enI e ugratA kaSAyanA gharanI nahotI, paNa putrapremanA gharanI hatI. tema kalyANa karavAmAM ja rata mahApuruSo upara dharmanA nAme chetarapiMDI ke kapaTa karatA hatA evo Aropa karI zakAya tema nathI. dharmI dharma mATe paNa anIti, anyAya, prapaMca kare ja nahi. dharmI eTaluM kare ke A vyakti A zabdothI na samaje to bIjA zabdothI samajAve : sIdhuM na mAne to bIjI rIte kahe. evI rIte kahe ke pelo samaje. jevo vidyArthI tevo zikSakano abhyAsakrama. eka vidyArthIne zabdathI dAkhalo zIkhavADe bIjA mATe pA kalAka le : trIjA mATe pATiyuM vApare : cothA mATe soTI paNa le ! soTI vinA pelA dhyAna Ape nahi to kasoTI paNa levI paDe. pelAne ghaDI ghaDI kahe ke pATiyA sAme jo." na jue to soTI mAre. evA paNa naThora vidyArthI hoya ke soTIne paNa na mAne, to be kalAka bahAra UbhA rAkhe : ema chatAM na mAne to enA bApane ciThThI lakhI mokale : chatAM na sudhare to nizALamAMthI Disamisa paNa kare. zikSaka e ja paNa badhA mATe AvI judI judI kAryavAhI kare. izArAthI samaje tene izArAthI samajAve, ThapakAne yogyane Thapako Ape ane soTIne lAyaka hoya tene soTI paNa mAre. zA mATe ? vidyArthInA hita mATe ! tyAM zikSakano guno nathI. koI A zikSakane pakSapAtI kahe to ? ekane akSarathI samajAve che, bIjAne soTI mAre che, trIjAne bAMkaDe Ubho rAkhe che, mATe e zikSaka pakSapAtI che ema koNa kahe ? je akkala vagarano hoya te ja kahe. akSaramAM samajI zake tevA lAyaka vidyArthIne niSkAraNa sajA kare ke Disamisa kare to ene pakSapAtI kahevAya, bAkI zikSakanI badaboI karavI hoya te game tema bole. mATe badaboI karanArAno hetu tapAso. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - ite virodhIono Aje ghA kyAM che? darzana para tamArA badhAmAM e bhAsa thAya ke pUrvAcAryo prapaMcI hatA to e phAvene? pUrvocAryone tame pUjya mAno tyAM sudhI kAMI vaLe? nahi, e mahApuruSo pratye rahelI pUjyatAnI UlaTI karAvavAnI A kAryavAhI che. dareka saMyogamAM sAvadha rahevuM joIe ke A te satya che ke UlaTI karAvanAra che ? koI paNa pustaka ke lekha vAMcatAM pahelAM lakhanAra koNa che te juo ! khAtAM pahelAM A cIja pAcaka, virecaka ke vikAra karanAra che te juo cho ne ? baccA uparanA khUba premathI mA dUdhane badale dUdhapAka tenA moMmAM reDe to zuM thAya ? tema tame paNa lakhanAra koNa te tapAso ane pachI vAMco, yogya jaNAya to vAMco. kartA koNa che, tyAgI ke virAgI ? gharabArano tyAgI ke gharabArI? dAtAra ke kRpaNa ? saMtoSI ke lUMTAro ? UMdhI koTinA AdamIe game tevuM sAruM lakhyuM hoya paNa vAMcavuM nahi, kAraNa ke e enI chAyA nAkhyA vinA rahe nahi. vepArIne tyAM eka ja bhAvanAM pATiyAM hoya, paNa grAhaka samaje ke "mArA jevA bhoLAne dukAnamAM lAvavA mATe A pATiyAM che, bAkI to be rUpiyA kahIne doDha ke savAye ApavAno che " kaMdoI tAjo mAla goThave, goThavaNI bahArathI evI kare ke raste cAlato lobhAya, paNa Ape pAchaLathI. zAstrakAra evA nathI ke dekhAva judo ane vastu judI. bIjA badhAe to vastuthI dekhAva judo karavAmAM phAvaTa mAnI che ne ? zAstrakAra kahe che ke hitadaSTie thatA prayatno dekhAvamAM khoTA dekhAtA hoya, paNa pariNAme sArA hoya to te sArA ! zAstra satyanI vyAkhyA zI karI? mita, priya ane hitaviziSTa te satya. hita, mita ane priya evuM satya bolavuM ema kahyuM. mita eTale pramANamAM bolavuM bahu bolanAra mRSAbhASI thaI javA saMbhava che : ghaDI ghaDI bolavA joIe te bole zuM ? mATe mita eTale pramANamAM bolavuM. zAstra kahe che ke mita na hoya to paNa cAle, priya na hoya to paNa cAle, are kadAca tevA kAraNe bAApekSayA satya na hoya te paNa cAle, paNa AtmahitakAraka to joIe ja. AtmahitakAraka na hoya te na cAle ! Atmahita e ja satya ! rogIne pathya ja rUcavuM joIe, e ja gamavuM joIe. khAvAnI ruci karavI to paNa paththamAM, paNa apathyamAM nahi ! apathyamAM ruci thAya to te paNa khoTI! Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ o 3 : zAsananA sainikanuM kartavya : - 53- - 39 vaidyanI davA khAvI hoya ane ruci thAya to maganuM pANI, te paNa mIThuM, maracuM ane tela vinAnuM pIvuM paDe, enA upara nibhAvavuM paDe, agara vaidya kahe te eka cIja khAI calAvavuM paDe. vaidya paNa kahe ke "mAge to A ja Apajo, bIjuM na Apazo, bhUkhyo rahe to vAMdho nahi, be divasa bhale bhUkhyo raheto, enI meLe bhUkha lAgaze tyAre khAze; paNa bIjuM na ApatA : ruve to rovA dejo, jo pathArImAMthI uThADavo hoya to rovA dejo, paNa meM kahyuM te ja Apajo, enA vagara bIjuM kaMI Apazo nahi !' AtmahitakArI asatya hoya ? e satya ja hoya. zA mATe ? koI paNa prANIno nAza na thAya, ene pIDA na thAya, koInuM paNa bUruM na thAya e bhAvanA che mATe ! badhAM vrato ahiMsA vatanI vADa tulya che. ahiMsA na hoya to satya e satya nathI. acaurya e acaurya nathI, brA e brahma nathI ane aparigraha e aparigraha nathI. mAchalAne phasAvavA mATenI bagalAnI zAMti ke sthiratA e dharma kharo ? koInuM kharAba karavAnI buddhithI sArI vastunI sevA paNa khoTI che ane bIjAnuM bhaluM karavA mATe kaDavAza karAya to paNa mIThuM ! sva tathA parane hitakara hoya te dharma ane sva tathA parano ghAta kare te adharma ! ghaNIvAra kahevAyuM che ke hitakArI cIja bALaka jAte na pIe to mA chAtI para paga mUkI , moM phADI, velaNa khosIne paNa pAya : aMdarano roga kADhavA mATe game te rIte pAya. aMdarathI kApIne kADhavA jevA roga mATe bebhAna karIne paNa kApavAnI DaoNkTarane chUTa Apo cho ne ? mANasa nazAthI mUDha banAvI jene jotAM kaMpAya tevAM hathiyAra khosI devAnI chUTa devAya che ne ? darda maTADavuM hoya tyAre vahAlAmAM vahAlA dIkarAnuM peTa kApavAnI paNa sarjanane chUTa Apo cho ke nahi? peTane kApe ane vaLI emanuM mAna-sanmAna karavuM paDe tathA mAge teTalA rUpiyA thelImAMthI kADhIne ApavA paDe ! e sarjane to peTa kApyuM, pATA bAMdhyA ane haratApharatAne sUto karyo toya ? hA, ene khAvA paNa pUchIne apAya, are saMbaMdhIne maLavA devAnI e nA pADe to maLavA devAya nahi. maLavA Ave to daradIne tAkAta AvyA bAda, DaoNkTarane yogya lAge to amuka miniTa vAta karavA de, nahi to narsa ke nokara cheTethI kahI de ke "tamAruM kAma nathI, daradI sAro che, tame cAlyA jAo !" dIkaro kono ? jeNe enuM peTa kANuM eno to nahi ne ? are, lakhI paNa ApavuM paDe che ke "mare to bApano jAya! jIve to Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - 780 jaza DaoNkTarane ane mane to bApano jAya!- A badhuM zA mATe ? hita mATe tyAM dalIla ke takarAra cAle che ? nahi ! mAbApane jaIne koI kahe ke "vahAlAmAM vahAlA chokarAnA peTa upara cAku mUkavAno ene zo adhikAra ?" samaju mAbApa to kahI de 'bhAI ! dIkaro mAro che, tuM phikara na karato, tArA karatAM mane kALajI vadhAre ghaNI che. DaoNkTara kaMI enA duzmana nathI !" tema jJAnI kahe che ke "jyAM sva-para hita tyAM badhuMye dharmarUpa che : svapara hita sadhAtuM hoya tyAM kAMI akaraNIya nathI ke adharmarUpa paNa nathI ja! hemacaMdrAcArya, udAyana, kumArapALa A badhAnA dharma itihAsamAMthI AjanA virodhIo anIti sAbita to kare ? AjanA dharmavirodhI keTalAka loko sArAmAM sArI cIjane khoTA rUpamAM mUke che, kAraNa ke sAcI vAta praveze to potAnI lavarI nakAmI thAya. eka saMyamanI rakSA mATe zAstra zI zI vidhi batAvI che te vicAro. rAjA khUnane guno gaNe che, paNa khUnI jo sAbita karI Ape ke leza paNa khUnanI buddhi nahotI, khUnanI kAryavAhI paNa nahotI, mAtra maraNa thayuM e vAta sAcI, to rAjAe khUnIne choDI mUkyAnA dAkhalA nathI sAMbhaLyA zuM ? jAna gayo - prANa gayA e vAta sAcI, paNa khUnanI bhAvanA ke kAryavAhI nahotI e sAbita karavuM paDe, pramANa ApavuM paDe. "mane lAgyuM' - ema na cAle. nyAyAdhIza ane enA madadanIzo mAnI zake te rUpamAM kahevuM paDe, sAbita karavuM paDe. tema jJAnI kahe che ke svaparahita jemAM samAyuM che tene duniyA jo khoTAnA nAme saMbodhatI hoya to paNa te khoTuM paNa sAcuM che. jemAM svaparahita na hoya te sAcuM paNa khoTuM ! paccakhANa paNa zAnuM apAya che ? juThuM na bolavAnuM, paNa sAcuM badhuM ja bolavuM ema to nahi ? jeTaluM sAcuM te badhuMya bolavAnuM hoya ja nahi. boluM to sAcu ja boluM, juThuM na boluM - A niyama. jemAM svapara hita te sAcuM je sva-paraghAtaka te juThuM! koI kahe ke "najare bhALyuM che !" to paNa zAstra kahe che "mUMgo rahe !' pelo vaLI ema kahe ke "paNa sAcuM kahevAmAM vAMdho zo ?" zAstra uttaramAM kahe che satyAnAza : joyeluM ne jANeluM badhuM bolAya ema nahi, bolavA joNuM ja Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ m - 3 : zAsananA sainikanuM kartavya : - 53 - 41 bolAya, bAkInuM na bolAya ane e bolAya to satya chatAMya asatya bolavAnuM pApa !" kevaLajJAnI dezanA devA bese te beThelAnA haiyAmAM rahelI vAta jANe ke nahi ? are, AkhA vizvanI vAta jANe ke nahi ? jJAnI e badhuM kahe kharA? jo kahe to enuM pariNAma kevuM Ave ? jJAnInuM haiyuM sAgaranA madhyabhAga jevuM sthira. tyAM pANI pharake nahi. ema sajjana tathA jJAnanA hRdayamAM badhuM samAya. sAgaramAM vacce gayuM te nIce !maDadAM bahAra nIkaLe : emAM kacaro paNa na samAya. chatAM sAgarano kadAca tAga levAya paNa jJAnInA hRdayano tAga na levAya. jJAnI to pacAvI jANe. enuM nIkaLeluM pacAvanAra thoDA. sAgaramAMthI nIkaLelAM ratno keTalAnI tijorImAM hoya ? koIkanI ! jJAnInI vAto ghaNA na mAne mATe gabharAtA nA ! chIcharA haiyAmAM e jAya ? jevA e pote che tevA pUrvAcAryone dekhe. kamaLAvALo badhuM pILuM dekhe. "jevA ame uThAugIra tevA e kema na hoya?" -ema e kahyuM. sabhA saDo kADhavAno DoLa kare che. saDelA saDo kADhaze ? emano saDo tamArA haiyAmAM ThAMsavA mAge che ema kaho ! DaoNkTara paNa potAno saDo kaDhAvavA bIjA DaoNkTara pAse jAya paNa pote na kADhe. sIdhA ne sAdAmAM saDo bhALe che zAthI ? jevo pote tevA bIjA ema kalpI lIdhuM, mATene ? evAonI yuktimAM na phasAya tevuM samyagdarzana jIvatuMjAgatuM rahe, eTalA mATe ApaNe izArA karavA paDe che. emanA upara paNa dveSa nathI. sarva jIvo karmAdhIna che. emanI paNa dayA Ave ke e paNa mithyAtva vamIne samyakta pAmo ! e durgatimAM jAya tevI ApaNI icchA nathI. bIjAo evA na bane te mATe prayatna hoya : bAkI e loko paNa sudhare te ja icchA ! e ToLuM vadhe to utpAta macAve : thoDA bIje paNa je kalyANa sAdhI rahyA che te na sAdhI zake. emaNe karavA zuM mAMDyuM che? nAzaka sAdhano bheLAM karavA mAMDyAM che ane sAdhaka sAdhano khaseDavAnI vAto kare che. evAM paNa bhASaNo thAya che ke maMdironI kaoNleja karavI ane upAzrayanI pAThazALA (nizALa) karavI. sabhA sAdhuone dezavaTo devo ema paNa kahe che ! e to ema ja icche. e vinA emanuM dhAryuM dhULamAM maLe che eTale ema ja kahene ? ane maMdiro sAmeya emanI lAla AMkha che, kAraNa ke tyAM jaI Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 2 vItarAganI mUrtinAM darzana karatAM paNa kadAca zraddhA zuddha thAya ethI e Dare che. e emane thavA devuM nathI, enA ja A vAMdhA! duniyAne pApathI bhaDakAvanArI cIja be - maMdira ane upAzraya deva ane guru. jyAM sudhI e cIjo vidyamAna che, tyAM sudhI emanA vicArone sthAna nathI, mATe emanI e kAryavAhI evI che ke pApathI bhaDakAvanArAM sthAna ja na rahe to phAvaTa thAya. ApaNe evI kAryavAhI karavI joIe ke pApathI bacAvanAra A sthAno jIvatAM ane jAgatAM rahe, khIlatAM rahe, jhaLakatAM rahe ane vadhatAM ja rahe. zAsana jayavaMta che. pAMcamA ArAnA cheDA sudhI rahevAnuM che. chatAM e emanI icchA mujaba kAma kare, to ApaNe ApaNI pharajamAM vadhAre daDha thaI kAma karavAnuM! karmanA dhUnana mATe bAhya vastunuM dhUnana karavuM paDaze. mULa vastu e. samyagdaSTie saMpattithI bhAgavuM te paheluM dhUnana. sUtrakAra, niryuktikAra tathA TIkAkAra traNe maharSio A samajAvI rahyA che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4H vartamAnanI durdazAnuM kAraNa ? 154 bhogavatAM paNa zIkhavuM paDe che! - kaMgAliyatanuM mULa pApAcAra! zabhamAM 'ame' ane azubhamAM "are" zIkhyA , sajjana tarIke jIvavuM che ke nahi ? ethI ja durdazA thavA pAmI che ! * Thera Thera vyApelI avivekitA ! UMTanA aDhAre vAMkAM ! viSayaH azubhodaya ane zubhodaya vakhate karavAnI vicAraNA, vartamAnamAM phelAyelo pApAcAra, tene dUra karavA mATe sAdhunI pharaja. bhAvadhUnana vinA mokSa nahi ane rAgadveSa TALyA vinA bhAvadhUnana nahi. azubhanA udayane zAMtithI bhogavIe, dveSa na karIe to karmo chUTe ghaNAM ane baMdhAya thoDAM ja. temaja roI roIne bhogavIe, dveSa karIe to karmo thoDAM jAya ane ghaNAM baMdhAya. A mULa vAta sAthe AgaLa vadhI kevI kAryavAhI karavI ke jethI nirjarA sAdhI zakAya e vAtane samajAvavA mATe dharmazravaNamAM naDatA pramAdadi kAThiyA AdinuM varNana karyuM che. AjanI durdazAnuM mULa pApAcAra che, e vAta aneka rIte rojiMdI jiMdagImAM banatAM dRSTAMtono AdhAra laI samajAvyuM che. AjanA samAjamAM vyApelI avivekitAnuM nidarzana eThA pANInI vAta dvArA karAvyuM che. muvAkyAtRta * bhAvadhUnana e mokSapurImAM pahoMcavA mATenI sIdhI saDaka che. * saMyamapAlana vinA saMpUrNa bhAvadhUnana thAya ja nahi ! * kSaNe kSaNe karmano bhogavaTo cAlu che, mATe kAryavAhI evI karavI joIe ke jethI nirjarA ghaNI thAya ane baMdha thoDo thAya ane e baMdha je thoDo thAya te paNa evo thAya, ke je nirjarAnI sAmagrI ghaNI Ave. * azubhamAM gabharAyA ane zubhamAM sAvaceta na rahyA to nAza ! * paiso hoya tyAre ene asAra mAnI, dAna devAnI buddhi thAya ane devAya te dAna ! * devaguru tathA Agama tenuM kalyANa kare, ke je potAnI jAtane hoya tevI mAne ! * zubhAzubhanA udayathI prApta thayelI sthiti bhogavatAM na AvaDe to AtmA kaMgALa thAya. * sAdhu zrAvaka, samyagdaSTi ane mArgAnusArI potapotAnI bhUmikA mujaba zrI jinezvaradevanI AzA pramANe varte, viruddha na varte, evuM eka dazako to karo : pachI udaya na thAya to kahejo. * potAmAM jJAna che nahi ane anaMtajJAnInI vAta mAnavI nathI ! e dazAmAM sukha Ave kyAMthI? Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4: vartamAnanI durdazAnuM kAraNa? bhogavatAM paNa zIkhavuM paDe che ! niryuktikAra zrutakevalI bhagavAna zrI bhadrabAhusvAmIjI mahArAjA pharamAvI gayA ke anAdi kALathI vaLagela AThe karmono nAza karavo te bhAvadhUnana che ane "saMyamanuM pAlana karIne mokSanI prApti karavA mATe AtmAe A bhAvadhUnana karavuM ja paDaze. atyAra sudhI ApaNe bhUmikAnI zuddhi kaI rIte thaI zake, ema karavA mATenAM sAdhano kayAM kayAM ane e sAdhanono upayoga zI zI rIte thAya, - e badhuM vicArI gayA. have ApaNe sIdhI saDaka upara AvI pahoMcyA chIe. gAmamAMthI nIkaLato musAphara phaLiyuM, galI, cauTuM vagere vaTAve ane gAmane daravAje AvI Ubho rahe tema ApaNe paNa A saMsArarUpa kArAgArane choDavA mATe ghara zI rIte choDAya, mArgamAM nIkaLyA bAda mArgamAM naDatAM vidgo zI rIte TaLAya, ane cauTe ne core UbhelA zatruone phAvavA nahi detAM salAmata rIte gAmane daravAje zI rIte pahoMcAya - e vagere ApaNe atyAra sudhI joyuM. have to gAmane choDavAnI vAta cAlI che. "bhAvadhUnane' - e mokSapurImAM pahoMcavA mATenI sIdhI saDaka che, paraMtu e saDaka pahoMcyA pachI gAmanA vicAro, gAmanI ciMtA, gAmano rAga ane gAmanA sImADe gAmanI smRtio tAjI thAya te TALavAnI vAta thaI rahI che. have sIdhI ja saMyamanI vAta AvIne UbhI che. lokamAM sArabhUta be vastu : 1. saMyama ane 2. mukti : saMyama e sAdhana ane mukti e sAdhya. saMyamapAlana vinA saMpUrNa bhAvadhUnana thAya ja nahi ! ahIM niryuktikAra maharSi zrI bhadrabAhusvAmIjI mahArAjAe 'dhUta" zabdanI vyAkhyA karatAM 'bhAvadhUnanInA svarUpane samajAvI dIdhuM. dhUta eTale ja dhUnana ! daSTAMtathI paNa ApaNe joI lIdhuM ke sAmAnya rIte korA vastrane kacaro lAge nahi ane kadAca lAge to paNa evo lAge ke je tarata kharI jAya : kahone ke vAstavika rIte e lAgyo kahevAya ja nahi. jyAre bhInA vastra para kacaro jaladI lAge, ghaNo lAge ane ene nIkaLatAM-UkhaDatAM vAra paNa lAge. cIkAza para mela jhaTa coTe ane UkhaDatAM ghaNI vAra lAge. jema jema cIkAza vadhu tema Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 : vartamAnanI durdazAnuM kAraNa H - 54 tema mela vadhAre coMTe ane tema tema ene kADhavAnI kAryavAhI paNa vadhu karavI paDe ane to ja maLa khare. 'bhAvadhUnana' saheluM nathI. yAda rAkho ke AtmAne anAdithI lAgela karmamaLane dUra karavo tenuM ja nAma bhAvadhUnana che ! jema maLa vadhAre hoya ane jema te vadhAre samayathI lAgela hoya, tema mahenata paNa vadhAre karavI paDe. jema cIkAza vadhAre hoya tema mela vadhAre coMTe ! AtmAnI cIkAza te rAga ane dveSa che. e cIkAza na khase tyAM sudhI navAM karma AvatAM aTake nahi ane lAgelAM karma ekadama sahelAIthI khase nahi, mATe e cIkAzane khaseDavI ja joIe . 786 dravyadhUnanamAM to mela tathA jenA upara mela che te beya cIja dekhAya che ane enA judApaNAno anubhava thAya che, temaja kayA prayogathI mela khase che teya jANI zakAya che. paNa ahIM to AtmA tathA karma joI zakAtAM nathI ! AtmA arUpI che mATe dekhAto nathI : karma rUpI chatAM evAM sUkSma che ke je ApaNI dRSTimAM AvI zake tema nathI : AtmAno svabhAva caitanyapaNAno che, tyAre pudgalano svabhAva jaDapaNAno che. e svabhAvanA pramANamAM nyUnAdhikapaNuM thAya, paNa svabhAva na phare. siddhanA jIvonA anaMta jJAnAdi paripUrNa vikAsane pAmyAM ane bIjA AtmAnAM dabAyelAM che : temAM koInAM ochAM dabAyAM che to koInAM vadhAre, paNa caitanya guNa to badhA ja AtmAomAM che. AtmAnA svarUpane Avarita karanArAM karmo evAM sUkSma che ke tene viziSTa jJAnIo ja joI zake che. 45 AtmA arUpI che mATe kevaLajJAnI ane kevaLadarzI sivAya anyathI joI zakAto nathI : karma rUpI che chatAM paNa ati sUkSma hovAthI pratyakSa jJAna vinA joI zakAtAM nathI. AtmA tathA karmano saMbaMdha kSIra-nIranI jema ekameka thayela che. ene laIne to saMsArI AtmA pudgalanA cihna vinA oLakhAtA paNa nathI : ekeMdriya-beiMdriyAdithI to oLakhANa apAya che, kAraNa ke AtmAo pudgalamaya banyA che. jyAM sudhI pudgalamaya rahe tyAM sudhI saMpUrNa Atmatva pragaTa na thAya, maDaduM thAya tyAre paNa loko nADI tathA chAtI vagere joI khAtarI kare che ke have caitanya nathI. caitanyanI parIkSA bAhya ceSTAthI thAya che ! bAhyanA badhA saMyogothI vikhUTA paDAya tyAre muktimAM javAya. A badhAM karmone AtmAthI alaga karavA mATe karmonAM badhAM kAraNone khaseDavAM joIe. jenAthI karmo poSAya, majabUta thAya tathA enI paraMparA cAlu rahe, te kAraNo kApavAM joIe. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 karmothI AtmAne alaga karavA mATe je je sAdhanone khaseDavAM paDe te paNa bhAvadhUnanamAM gaNAya. karmonAM je je kAraNo che te te niyata che. ayogya pravRtti vakhate AtmA karmane javAnA mArga karatAM AvavAno mArga vadhu khullo rAkhe che, tathA rasanI adhikatAne laIne karmane majabUta banAve che karmanAM daLiyAM jo rasahIna hoya, to jyAre khasavA mAMDe tyAre khabara paNa na paDe : paNa tIvra rasavALAM hoya to te khasatI vakhate AtmAne AkuLa-vyAkuLa kare che. azubha hoya to AkuLa-vyAkuLa kare ne azubha anubaMdhavALAM zubhanAM tIvra hoya to gAMDo-ghelo kare : eTale ke mUMjhave ! karmanI kAryavAhIno AdhAra AtmAnI pariNati upara che. karma maMda rasavALAM paNa hoya ane tIvra rasavALAM paNa hoya. karmano baMdha to cAlu ja che. kevaLajJAnIne paNa eka prakRtino baMdha kAyama che, paNa te kevo ? Ave ane jAya. e baMdha nahi jevo ja kahevAya - ApaNo baMdha rasamaya che mATe coMTe che. 47 azubhanA udayane zAMtithI bhogavIe to karmo jAya ghaNAM ane Ave thoDAM ane je thoDAM Ave te paNa AtmAne bhaviSyamAM sArI sthitimAM mUke tevAM ! roI roIne koIne bhogavAya to jAya thoDAM ane Ave ghaNAM tathA te paNa vyAdhine vadhAre tevAM ! 786 utsUtra-bhASaNanA pariNAme vadhAremAM vadhAre anaMta saMsAra thAya ema zAstre kahyuM che, tyAM prazna karyo che ke 'koI karma evuM nathI ke je anaMta kALa pakaDI rAkhe : mohanIya karmanI sthiti sauthI vadhAre che ane te paNa utkRSTa sittera koDAkoDI sAgaropamanI che : to anaMta saMsAra thAya zI rIte ?' samAdhAna karyuM che ke 'e karma bAMdhe temAM evo anubaMdha paDe, ke jethI enI paraMparA anaMta kALa sudhI cAlu rahe. evI jAtanA baMdhAyelA karmanA udaya samaye AtmA evA saMyogomAM mukAya ke jUnA karmabaMdhanA vipAkane bhogavatAM paNa tevo ja navo baMdha kare, te yAvat anaMta kALa sudhI evI ja sAmagrImAM mukAya.' karmanI AtmA sAthe bahu gADhatA na thavA devI te kAma ApaNuM che. kSaNe kSaNe karmano bhogavaTo cAlu che, mATe kAryavAhI evI karavI joIe, ke jethI nirjarA ghaNI thAya ane baMdha thoDo thAya ane e baMdha je thoDo thAya te paNa evo thAya, ke je nirjarAnI sAmagrI ghaNI Ape. puNyano baMdha paNa be prakArano che. puNyAnubaMdhI puNya ane pApAnubaMdhI Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 - 4 vartamAnanI durdazAnuM kAraNa - 54 - - 47 puNya puNyAnubaMdhI puNya te kAma kare ke AtmAne karmakSayanI vadhu sAmagrInA sthAnamAM besADe. karmanA baMdha evA nathI ke je kAtarathI kApI AghA mukAya. karmadhUnananI bhAvanAvALAe A badhuM ja samajavuM paDaze. zubhamAM "ame ane azubhamAM "are zIkhyA ethI ja durdazA thavA pAmI che ! zrI tIrthaMkaradevone paNa karmanA udayakALamAM baMdhano bhogavaTo karavo paDe, to tamArI-amArI zI hAlata ? bhagavAna zrI mahAvIradevane azubhano keTalo udaya! traNa lokanA tAraka, jagatanA prANImAtranuM ekAMte bhaluM ja icchanAra evA bhagavAnane paNa raste cAlato herAna karI jAya. govALiyo paNa mAravA UThyo. luhArazALAmAM apamaMgaLanI buddhie luhAra paNa mAravA doDyo. azubhanA udaye sAmAnI buddhi emane mAravAnI ja thAya. AvA tIvra azubhodayamAM paNa sADA bAra varSamAM kevaLajJAna meLavyuM. kAraNa ? bhogavatAM AvaDyuM. ApaNane to bhogavatAM paNa nathI AvaDatuM ane bAMdhatAM paNa nathI AvaDatuM, ema ja kahevAya ne ? sabhA : bAMdhatAM to AvaDe che. evuM bAMdhatAM nathI AvaDatuM, ke je lAbhamAM ja Utare. bhagavAne pUrvanA trIjA bhavamAM evo nikAcita baMdha karyo, ke jenA yoge anekanuM kalyANa thAya ane ethI e tAraka banyA tyAre ApaNe evo baMdha bAMdhIe ke saMsargamAM AvanAra mAryo jAya, kAraNa ke zubhanA udayamAM gAMDA-ghelA banIe chIe ane azubhanA udayamAM hAya-hAya karIe chIe. tIrthaMkaradevane devatAo jamIna upara paga paNa na mUkavA de, eka pachI eka ema suvarNakamaLo goThave ! evA zubhanA udayamAM paNa e ja vItarAgatA ane upasarga vakhate paNa e ja prasannatA ! zubhamAM "ame' ane ane azubhamAM "are nahotuM. ApaNe to zubhamAM ame ane azubhamAM "are' e zIkhyA chIe ne ? paNa azubhamAM AnaMda ane zabhamAM sAvacetI rAkhavAnI kaLA zIkhavI joIze ! azubhamAM gabharAyA ane zubhamAM sAvaceta na rahyA to nAza ! puNyanA udaye baMgalA-bagIcA maLe, paNa temAM phasAvuM e bhayaMkara che. jeTalI phasAmaNa teTalo nAza ! ene sAcavavA dharma vIsare tene sAvaceta kahevAya ? pojhIzana, sAhyabI vagere sAcavavA dharmane vIsarI jAya, dharmanuM ciMtavana paNa na thAya, dharmano khyAla Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 paNa na Ave, sAcA khoTAno viveka paNa na rahe, sAcAnI jijJAsA paNa na thAya, to ene gAphela kahevAya ke sAvaceta ? zubhodaya vakhate deva, guru, dharma nathI sUjhatA, paNa puNyanAM pUra osa2ze tyAre khabara paDaze. pachI 'o bhagavAna' kahevA mAtrathI nahi chuTAya : kAraNa ke bhagavAne to kahyuM hatuM ke puNyanAM pUra vakhate mUMjhAtA nA. puNyanA pUra vakhate bhagavAnane saMbhAro nahi ane osare te vakhate saMbhAro to sAkSAt zrI tIrthaMkaradeva paNa pAse UbhA hoya to paNa zuM kare ? dharmazraddhAvihIna pAkhaMDIone mATe prabhunI dezanA paNa niSphaLa thatI. bhagavAnanI dezanAmAM e paNa AvatA, sAMbhaLatA, badhAnI sAthe mAthuM paNa DolAvatA, paraMtu bahAra jaIne kahetA ke gappAM mAre che ! sUrya AkhI duniyAmAM prakAza kare, tyAre ghuvaDane aMdhakAra thAya : enI AMkha ja evI tyAM sUrya kare zu ? 48 zubhano paNa jo baMdha bAMdhatAM na AvaDe to e baMdhano udaya evo thAya ke te vakhate satya na ruce. thoDo-ghaNo khyAla Ave te paNa thappaDa vAge tyAre ! paisA hoya tyAM sudhI de nahi : gayA pachI thAya ke bhogavyuM paNa nahi ane nAmanA paNa na thaI ! vastutaH pachI paNa dAnabuddhi nathI thatI, paraMtu nAmanA paNa na thaI ema thAya che. paisA hoya tyAre ene asAra mAnI, dAna devAnI buddhi thAya ane devAya te dAna ! Aje to e dazA che ke potAne dAna na karavuM hoya to bacAvamAM sAmAne kalaMkita banAve ! pote bhale kRpaNa hoya paNa dAtAranA doSa kADhe, sthaLanI khAmI batAve, khAtAmAM vAMdhA kADhe, paNa 'ApavuM nathI'-ema na kahe ! moDhe to kahe ke ApavuM to che paNa...jANanArAo kahe che ke tArA 'paNa'ne ame jANIe chIe ! sAco dAtAra to te ke AMgaNe ayogya paNa mAgavA Ave ane potAne devuM yogya lAge to ApatAM pahelAM kAMI na kahe, paNa ApyA pachI yogya rIte badhuM kahe : ane to pelo pharajiyAtapaNe sAMbhaLe, paNa udAratA hoya tone ! paNa jyAM mULamAM ja mIMDuM hoya tyAM zuM thAya ? lakSmI meLavavI ane bhegI karavI, tathA sAcavavI e ja eka hetu hoya tyAM zo upAya ? zubha karma paNa evI rItanuM bAMdhyuM che ke jethI teno sadupayoga na thAya, paNa UlaTo puNyakhAtAne, dAtArone ane upadezakone niMde ! A paNa kAThiyo che. 788 UMTanAM aDhAre vAMkAM ! dharmazravaNa durlabha kahyuM temAM A badhA kAThiyA che. ALasa kAThiyo che, tema kRpaNatA, moha, lobha, mAna vagere badhA kAThiyA che. dharmazravaNamAM vAta badhuM Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 : vartamAnanI durdazAnuM kAraNa H - 54 choDavAnI Ave, mATe sAMbhaLavA ja na javuM, A bhAvanA te paNa kAThiyo. e dharmazravaNa ka2vA javA ja na de. duniyAmAM jyAM jAo tyAM sAmAnya rIte besavA gAdI-takiyo-khurazI maLe, paNa nIce besADIne cUMTI khaNanAra to ahIM che. ahIM to eka ja vAtane ? 'AvIne nIce beso, zrI jinezvaradevonI AjJA anusAra je kAMI kahIe te sAMbhaLo, sahana karo ane bane teTalA pramANamAM viSayanI sAmagrIne mUko !' mATe ja A keTalAkane kaThina lAge che ne ? 'TI'pArTImAM javuM kaThina lAge che ? nahi, kAraNa ke tyAM to khurazI, Tebala, mAnapAna, gaLAmAM phUlanA hAra ane hAthamAM kalagI maLe ! kamI che kaMI ? tyAM javAmAM emane ha2kata paNa zI ? ahIM to pojhIzanane AghI mUkavI paDe, kAraNa ke ahIM tamane zeTha mAne koNa ? vadhumAM ahIM to mamatAne mUkavAnI ja vAta AvavAnI. ghaNA ema kahe che ke 'zuM jAya tyAM, bolAve nahi, calAve nahi, mAnapAna nahi ane eka tyAganI ja vAta karyA kare.' kharekhara, A rItanuM mAna e bhayaMkara kAThiyo che. e mAna AtmAne AgaLa vadhavA ja na de. ahIM kadI Ave to paNa mAna sAthe ja Ave. 789 zAstra kahe che ke mohe potAnA dUtone dharmanagaramAM paNa ghusADyA che : mAnane tathA bIjA kAThiyAone moharAjAnuM pharamAna che ke tAre AtmAnI sAthe rahevuM, avasare tene AdhIna paNa thavuM ane avasare cAvI paNa phe2vavI : ethI ahIM Ave toya mAna vagere to sAthe hoya ja. sAdhu jarA ugra jevA thaIne kaMIka hitakara kahe, to paNa pelo mAna cAvI pherave. 'joyuM ! sAdhuthI AvuM bolAya ?' are gAMDA ! duniyAmAM grAhakanA, patnInA tathA chokarAnA kevA kevA zabdo sAMbhaLavA paDe che te vicAryuM ? enA jevuM upAzrayamAM sAMbhaLavuM paDe che ? sAdhu tamane bahu bahu to lobhI kahe, Asakta kahe, durguNa choDI sadguNI banavA kahe, kahI kahIne kahe zuM ? grAhako to kaMI evA ke Ave ke 'luccA' vagere vagere paNa kahI de ! 49 sabhA : sAdhuthI na kahevAya ema kahe che. sAdhuthI gALa na devAya paNa khAmI to kahevAyane ? 'kANiyA ! ahIM Ava' - ema na kahevAya, paNa sudhAravA mATe eka AMkhamAM rahelI khAmI to batAvAyane ? pApano udaya che ke A AMkhe joI zakato nathI, ema to kahevAya ne ? mArI AMkhanI khAmI koI jANatuM nahotuM te sAdhue jaNAvI kema ?'- A vAMdho ! paNa Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4- - 70 ene kyAMthI khabara hoya ke e mAne che tevI duniyA AMdhaLI nathI. bAkI sAdhu to kahI zake ke "bhAI ! meM eTalA mATe khAmI jaNAvI ke, raste cAlanAra paNa tAro hAtha pakaDe. loka jANatA na hoya tyAM sudhI hAtha na pakaDe, have to tAro bacAva thayo. tuM hato to kANo paNa jIvarAma bhaTTa jevI tArI hAlata hatI : mATe tAra koI bacAva karatuM nahotuM ane tuM TicAto hato ane have to raste janArane paNa tArI kALajI rahevAnI ! jIvarAma bhaTTa ratAMdhaLo hato. ratAMdhaLo eTale rAtre dekhe nahi, paNa pote nathI dekhato' - ema kahevuM ene bhAre paDatuM ane ethI "nathI dekhato' - ema kahevAthI maLatA lAbha e na uThAvI zakyo tathA dekhuM chuM.' - ema kahevAmAM paDatI badhI takalIpho veThI. Akhare vAta to pragaTa thaI, paNa pote kabUla na karI. AvI vAta gharanI strI kaMI jANyA vagara rahe ? dekhuM chuM' - ema kahe, paNa cAlatAM khabara to paDene ! hAtha Amatema phAMphAM mAre tyAre koI pUche to kahe ke "saheja e to!" "paga Ama kema paDe che ?' - A praznanA uttaramAM kahe ke "irAdApUrvaka'. Akhare gharanI strIe badhAne kahyuM ke choDone paMcAta, e nahi mAne. A rIte mithyAbhimAnI AtmAone potAnI je sthiti hoya te koI batAve te nathI gamatuM ! e paNa bhayaMkara kAThiyo che. dharmazravaNamAM e paNa moTA aMtarAya kare che. irSyA ke zatrutAthI gALa devI ane sudhare to tenuM kalyANa thAya evI hitabuddhithI ja khAmI sUcavavI, e bene sarakhAM kahevAya ? devALuM kADhavAnI aNI vakhate koI snehI AvIne kahe ke AbarUne kalaMkita na kara, jAta veca paNa pAghaDI na pherava, leNadArone kahe ke "ApIza jarA dhIraja dharo' paNa nahi ApuM" ema na kahe ! zikhAmaNa devA AvanAra AvA snehIne "e gALo devA Avyo che ke kharAba karavA Avyo che' - ema kahevAya ? devALuM kADhavAnuM jeNe nakkI ja karyuM hoya te ema ja kahene ? potAnuM rakSaNa ke nAza zAmAM che te nathI dekhAtuM enuM ja A pariNAma che. muddo e che ke AtmA sAthe lAgelAM zubha tathA azubha beya karmonuM dhUnana karavAnuM che. beya kaDhAya tyAre ja mukti maLe. jo zubhamAM rAA to azubha AvIne UbhuM raheze. bahAranI vastuthI AtmAne jeTalo nirlepa banAvAya teTalI dhUnanamAM saraLatA. beThAM beThAM, khAtAMpItAM, raMgarAga karatAM karatAM, karmamaLathI rahita thavAya, - e svapna paNa na mAnatA. karmane poSanArAM, majabUta karanArA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mn - - 4 : vartamAnanI durdazAnuM kAraNa - 54 - -- 51 ane karmanI paraMparAne vadhAranArAM sAdhanothI AtmAne alaga karavo joIe. zrI tIrthaMkaradeva Adi puNyapuruSoe zubhane paNa bhogavyAM, azubhane paNa bhogavyAM, beyane bhogavI jANyAM, ekemAM jarA paNa na mUMjhAyA ane beyamAM eka ja sthiti rAkhI, tyAre ghaNuMkharuM ApaNI hAlata to beyamAM kaphoDI, e hadanI vAta to dUra rahI, paNa pAMcamA ArAmAM, hUMDAvasarpiNI kALamAM, vIsamI sadImAM sadhAya teTaluM to sAdhavuMne ? karmabaMdhathI AtmA khase tevI pravRtti na karavI, ema to vIsamI sadI nathI kahetIne ? sabhA ema ja kahe to ! paMcAta ochI. AtmAne ja na mAne tyAM paMcAta zI? ApaNe je vAtAvaraNa phelAvavuM che enAthI viparIta vAtAvaraNa keTalAya gaNuM cAlI rahyuM che. ahIMnuM vAtAvaraNa to doDha-be kalAka ane temAMya paNa tame kaMI ochA ja badhuM yAda rAkho? yAda rahe eTaluM sAMbhaLo paNa nahi, ghera hAjarI bharI paraspara levaDadevaDa karo nahi, ne mitra sAthe ke bajAramAM e vAta yAda paNa karo nahi ! jyAre sAme to ghera, bajAramAM, badhe e havA cAlu. susaMskAra buThThA thavA mAMDyA che mATe ja satya hAthamAM nathI AvatuM. zubha, azubha, puNya, pApa, puNyapApanAM sAdhano vagerene jANavAnI icchA sarakhI thatI nathI, tyAM zuM thAya ? mAnapAnamAM temaja apamAnamAM beya vakhate hAlata kaphoDI che. mAnamAM phUlI javAya, apamAnamAM tAkAta hoya to mArAmArI karAya ane tAkAta na hoya to baLI marAya ! koI sAruM kahe ke khoTuM kahe, - beyamAM kharAba dazA ! paisA maLe toye hAlata kaphoDI ane na maLe to paNa hAlata kaphoDI ! dAna devAya toya hAlata kaphoDI ane na devAya toya kaphoDI devAya to kahI kahIne jIbha sukAI jAya ane na devuM hoya to kaMI UThAM bhaNAvAya. UMTanA aDhAre vAMkAM, eka paNa aMga sIdhuM nahi. kaMgAliyatanuM mULa pApAcAra! AthI ja kahuM chuM ke tame UMdhAne sIdhuM na mAnI letA. vAMkA kAryane sIdhuM kahevAthI kahenArane mRSAno doSa lAge ane sAMbhaLanAranuM bhaMDu thAya. hita na thAya to to dhULa nAkhI, paNa UlaTuM ahita thAya. je sthiti potAnI che te kabUla na karAya ane joI paNa na zakAya, to upakArIo kahe che ke kalyANa koI kALe thaI zakatuM nathI. devaguru tathA Agama tenuM kalyANa kare, ke je potAnI jAtane hoya tevI mAne ! Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para - - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - 72 zrI tIrthaMkaradeva anaMta zaktinA dhaNI che, chatAM chellI vakhate iMdra kSaNavAra AyuSya vadhAravAnuM kahyuM tyAre bhagavAne nA kahI, kahyuM ke "AyuSya vadhAravA tIrthakaro paNa samartha nathI.' - Ama kahevAmAM zarama na AvI. "anaMta zaktinA svAmI zrI tIrthaMkaradevamAM paNa zakti to nahine ?' - Ama iMdrane zaMkA Avaze to ?, - ema bhagavAne na vicAryuM. vastu hoya tevI kahevAmAM vAMdho zo ? e anaMta zaktino upayoga thato hoya tyAM thAya, badhe na thAya. jagatano nAza kare teTaluM baLa to che, paNa koI pUche ke "e baLanI khAtarI zI ?' evo prazna karanArane bhagavAna e baLa batAvavAnI taiyArI na kare. samyagdaSTi iMdromAM baLa keTaluM? vAyakumAranA iMdra eka phUMkamAM kaMInuM kaMI karI vALe eka phUMka mAre to kaMInuM kaMI karI zake, paNa evI phUka e mAre ja nahi. zAthI? iMdra che mATe. iMdra che mATe kema na mAre ? e samaje che ke baLano prayoga hAnimAM thAya. evo upayoga karanAramAM bahAdurI paNa nathI ja. puNyazALInuM baLa pApImAM Ave ja nahi. Aja ne Aja koIne sApha karavA icche, paNa potAnA aMganI ja eTalI kALajI hoya ke e karI ja na zake. jo pApImAM evuM baLa Ave to duniyAmAM eka paNa AdamI sAro rahI zake kharo? zubhAzubhanA udayathI prApta thayelI sthiti bhogavatAM na AvaDe to AtmA kaMgALa thAya. e kaMgAliyata maTADavA mATe ja dhUnana karavAnuM. AjanA loko kahe che ke "duniyA bekAra thaI gaI, duHkhI thaI gaI : tame sAdhuo dharamanI vAto karo paNa ahIM to juo.' emane pUchIe ke zAthI?" vadhumAM e kahe che ke amerikAmAM ATalo paiso ane ahIM kema nahi ?" pUchIe ke - kAraNa ? e paNa AdamI ane tame paNa AdamI. ene be hAtha, be paga eka nAka, tame paNa tevA. jo kaLAhunnaranA kAraNe kahetA ho to jarmanImAM hunnara ghaNA hatA, tyAMnAM makAnomAM paNa moTaro pharatI, te chatAMya ghaNuM sApha kema thaI gayuM hatuM ! evAM makAno paNa jotajotAmAM pAyamAla kema thaI gayAM hatAM? pApI dizAmAM dazakAmAM eka dahADo evo Ave ke badhI ja kamANI dhULamAM maLI jAya, mATe vicArIne kaho ke duniyAnI kaMgALa avasthAnuM kAraNa zuM? jyAM juo tyAM potAnAM ja rodaNAM zAthI ? kaMgAliyata zAthI ? ATalI dhamAla, ATalI anIti ane prapaMca chatAMya, enAM e rodaNAM zAthI ? sabhA: pApAcAra vadhyo ethI. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 : vartamAnanI durdazAnuM kAraNa H 54 e to mAre kahevAnuM hatuM te tame kahyuM ! ThIka thayuM, paNa Aja to pApanA akhatarA mATe taiyAra thavAya che, paNa dharmanA akhatarA mATe taiyAra nathI thavAtuM ! pApano, AraMbhasamAraMbhano to ghaNo anubhava karyo, to have zrI jinezvaradevanI AjJAthI viparIta maratAM sudhI paNa vartavuM nahi, evI avasthAno anubhava karo. pApa vagara na cAle, AraMbhasamAraMbha vagara na cAle, - evuM mAno cho ane evuM to karI rahyA cho : paNa sAdhu, zrAvaka, samyagdaSTi ane mArgAnusArI potapotAnI bhUmikA mujaba zrI jinezvaradevanI AjJA pramANe varte, viruddha na varte, - evuM eka dazako to karo : pachI udaya na thAya to kahejo. sabhA : eka varasanI vAta rAkho. evI gAMDI vAta na kahuM. bAkI asthimajjA paryaMta ghUselI durbhAvanA eka varase paNa nIkaLe to bhAgya ! e vAsanA kADhavA to nepALAnA dasta (julAba) joIze. dazako paNa kevo ke jinAjJA e ja pramANa. tyAM paNa dhyeya to muktinuM ja ! A dazA Avaze tyAre to paisA vagaranA paNa sukhI ja haze e khAtarIthI mAnajo. sAcA mArganI haiyAthI kabUlAta joIe. 793 Aje to e dazA che ke potAmAM jJAna che nahi ane anaMtajJAnInI vAta mAnavI nathI ! e dazAmAM sukha Ave kyAMthI ? zuM paisAmAM sukha ApavAno guNa che ? e mAnatA ja nA. e mAnyatA paNa AkhA samAjanI nathI. paisAvALAnA sukhano anubhava karavo hoya to chUpI polIsa thaI emanA udgAro ekAMte sAMbhaLo : bahArathI khabara na paDe. bahAra to lAlapILA banIne ja nIkaLavAnA, so jagAe pathAro pAtharyo hoya, mATe bahAra to barAbara batAvavuM paDe : emAM jarA DhIluM bolAya ke dekhAya to A vIsamI sadImAM cothe dI pAghaDI UchaLe, sagAMsabaMdhI paNa e vakhate satAve, kAnamAM jarA phUMka Ave ke 'kAM'ka che, basa tarata chAtI upara AvIne bese ke 'paisA lAva !' paisA kAMI rokaDA peDhImAM bharyA hoya ? badhI rokaDa beMkamAM paNa na hoya. ADA-avaLA ja goThavAyA hoya. pelo kahe ke 'bhAI, vAMdho nathI, copaDA vahIvaTa badhuM majenuM che' - paraMtu saMbaMdhI paNa kahe ke "nA ! e kAMI nahi, meM sAMbhaLyuM che, basa ! paisA lAva.' gaLe paDIne paisA mUkI gayA hoya, A na rAkhe toya - 'rAkhavA paDaze, tamArA upara vizvAsa che' - ema kahI kahIne mUkI gayA hoya, teo paNa atyAre ema ja kahe ke 'Apo.' chatI milakate devALuM kaDhAve. chatA mAle, chatI sAhyabIe AvI rIte keTalAyanAM 53 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 devALAM nIkaLI gayAM. duniyAnA pratyakSa anubhava na kabUlo to huM zuM karuM ? vepArI kahe ke 'bhAI ! mAgavA nahoto Avyo, tuM parANe mUkI gayo hato, temaja vAMdho nathI, mArI pAse mAla che, paisA paNa che, amuka samaya dhIraja dhara, vyAja sAthe ApIza.' - toya pelo roja cAnA pyAlA gaTagaTAvanAro nA kahe, eTaluM ja nahi paNa - 'abI lAva' ema ja kahe, bIjA so jaNane kaheto phare ke - 'phalANo gayo.' AvI rIte chate paise keTalAya nAdAra thayA. sajjana tarIkeya jIvavuM che ke nahi ? sabhA : devALuM paNa che ane dUdhavALuM paNa che. e paNa che. AthI ja kahuM chuM ke bhAgyavAno ! tame jemAM sukha kalpI rahyA cho temAM sukha nathI. sukhanI lAlasAmAM saDI jaI manuSyabhava hArI na jAo. samajadAra bano, puNya tathA pApano viveka karo, sukhaduHkhanAM kAraNono vibhAga karo, sukhaduHkha zAthI Ave ane zAthI maLe teno viveka karo, AtmAnI sAthe A badhuM roja becAra kalAka vicAro. covIsa kalAkamAM UMghavA sAtaATha kalAka ane cAvavA be-cAra kalAka joIe, tema becAra kalAka AtmAnA vicAra mATe paNa kADho. paristhiti vicAro. tamAro AtmA jAge to ja A praveze ! 'tyAM ja sukha' ema eka vAta mAnI beso, tyAM A vastu hAthamAM Ave paNa zI rIte ? roja gharamAM mITiMga bharI vicAro ke 'zAstra sukha bIje kahe che ane ApaNe bIje kahIe chIe mATe nirNaya karo, vicAronI Apale karo.' daridrI zeThiyo bhale roja copaDA na tapAse, paNa divALIne eka mahino bAkI rahe tyAre to te paNa tapAsene ? tame paNa patnI chokarAM sAthe vicAro ke 'zrI jinezvaradeva, gurumahArAja tathA Agama sAcuM sukha bIje batAve che ane ApaNe Ama mAnIe chIe, mATe sukha che kyAM ?' ATha divasa to Ama karo ! paNa karo ja nahine ! amuka samaya pahelAM to zrAvakone ghera rAsa vaMcAtA ane enI paNa chAyA paDatI. Aje to e badhuM ja gayuM. dAna, zIla, tapa, bhAva badhuM kyAM UDI gayuM ? kayA zabdomAM kahuM to tamane asara thAya ? vepAramAM, khAvApIvAmAM, nATaka-ceTaka-sinemAmAM badhe tamane TAima maLe ane covIsa kalAkamAM AtmAnA vicAra mATe kalAka paNa na maLe ? AvA bhoTa kyAM sudhI rahezo ? kharuM kahuM chuM. roja nizALe jAya ane na AvaDe e ThoTha na kahevAya ? mahinAothI sAMbhaLo ane na 794 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ms - 4 : vartamAnanI durdazAnuM kAraNa : - 54 - 55 samajAya to bhoTa nahi ? ThoTha kahuM to kharAba lAge, bAkI ghaNAM lakSaNa ThoThanAM che. ThoThanAM lakSaNa eka divasa gaNAvyAM hatAM ne ! TAImasara AvavuM nahi, kALajIpUrvaka sAMbhaLavuM nahi, yAda rAkhavuM nahi, lesana karavuM nahi - A badhAM lakSaNa ThoThanAM. vyAkhyAnano TAIma je niyata thayo te konA mATe ? sabhA : guru mATe! gurune garaja hoya to bese, tame badhA zeTha ema ne ? kevA ThaMDAgAra AiskIma ! A cAle zI rIte ? A dazAmAM dhUnana thAya zI rIte ? vicAronI Apa-le karavA tamane eka kalAka nathI maLato ? zrAvakanA dIkarAne hajI to e zaMkA che ke rAtre khAvAmAM vAMdho zo ? zrAvakanA sAmAnya kulAcAramAM zaMkA zI ? rAtre na khAvuM, abhakSyanuM bhakSaNa na karavuM, parastrI sAthe vyavahAra na karavo, - A to badhA zrAvakanA sAmAnya kulAcAra ! tene AjanA ucchaMkhalo haMbaga kahe che. ane "basa, icchA mujaba ja vartavuM' - ema uparathI kahe che. Thera Thera vyApelI avivekitA! sabhA: ilekTrika thaI eTale rAtre khAvAmAM vAMdho zo? - ema kahe che. zAstra kahe che ke sUryAsta pachI aneka saMpAtima jIvo utpanna thAya che ane te jIvo evA hoya che, ke je sUryanAM kiraNo hoya tyAre paNa na dekhAya, anAja sAthe bhaLI jAya ane khavAI jAya. anaMtajJAnInI joyelI A vAta che. zrAvakanA sAmAnya AcAro upara paNa jene pratIti na thAya, tene bIjuM samajAvAya zI rIte ? dharmane tathA puNya-pApane Aghe rAkho, paNa e zrAvakanA sAmAnya AcArothI zobhA vadhe ke ghaTe ? joIne cAlavuM, ghAsa para paga na mUkavo, jIva na caMpAI jAya tema cAlavuM, rAtre na khAvuM, tAmasI prakRti pedA kare tevAM kaMdAdi na khAvAM, parastrIgamana na karavuM, nATaka-ceTaka-sinemA na jovAM, A badhA sAmAnya AcAro pALanArane sabhya samAja sajjana kaheze ke durjana kaheze ? sajjana ja kaheze. A to vyavahAranI vAta che ne ! koI ema kahe ke huM to mahinAmAM pAMtrIsa sinemA jouM chuM - to sabhya samAja to ene pAgala kaheze. ane eno koI ja vizvAsa nahi rAkhe. eno paga gharamAM peTho ke badhA kaheze ke "sAcavajo.' vyasanIne corI karatAM vAra lAge ? khissAkharcA vadhI tema corI, anIti, prapaMca vagere paNa vadhe ja. Aje juo, gharanA kharacA karatAM Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 bajAranA kharaca keTalA che ? cAra kapa cAha, sigAreTa, pAna, eTale ATha-daza AnA thAya, rUpiyo paNa thAya. anIti vinA A badhuM lAve kyAMthI ? pagAra TUMko hoya ane ghera strI ane cAra chokarAM hoya, te kare zuM ? tame vyasano baMdha karo ane bALakone evAM banAvo ke gharanI bahAra khAya kema ? Aje roga paNa ethI vadhyA. game tyAre, game tyAM, game te, game teTaluM khAvuM, pachI roga na vadhe ? sArI buddhi jAya ane khoTI buddhi Ave ! saMtoSa gayo, asaMtoSa Avyo. zAstranI vAta pachI, paNa manuSyajIvanamAM A vyasano sAdhaka ke bAdhaka ? zrAvakothI UbhA UbhA pANI paNa na pIvAya. loTethI pavAlAmAM pANI laI pIvAya. loTAmAM paNa jaMtu barAbara na dekhAya mATe nIce besI loTethI pavAlAmAM pANI laI pIe. pavAluM lUchI sApha kare. eka ja mATalImAM je Ave te eka ja pavAluM boLe e sabhyatA che ? e to roga vadhAre. ekanI lALa bIjAnA bhogamAM jAya. Aje keTalA zrAvakane ghera DoyA che ? DoyA eTale pIvAnA bhAjanamAM pANI levAne mATalImAMthI pANI kADhavAnuM juduM sAdhana ! are, ahIM derAsaramAM paNa nathI. bahArathI pAna cAvatA cAvatA Ave ane ahIM kogaLA kare ane e DolamAM eka ja pavAluM boLI badhA pIe. A bhAjana paNa koruM koNa kare ? asaMkhyAtA saMmUrcchima jIvo samaye samaye e lALathI utpanna thAya ne mare, tenuM pApa kone mAthe ? barAbara lAbha levo hoya to eka nokara vadhAre rAkho. nokA2zI karanAra eMThA pANInI zuddhi na rAkhe, e zuM kahevAya ? pANInI pacIsa koThI pAse pacIsa nokara agara pacIsa AdamI vadhAre rAkhavAmAM Ave to zuM zuddhi na jaLavAya ? pANI levA Ave tene e ja AdamI DoyA dvArA vivekathI Ape. ATaluM na thAya to prasaMge zrAvakapaNuM paNa vahyuM jAya. zrAvakanuM prathama vrata zuM ? saMkalpapUrvaka niraparAdhI trasane mAruM nahi. have AmAM utpanna ? thAya che e to khabara che, to saMkalpa thayo ne ? gharamAM e upayoga nahi ane bahAra paNa nahi ! zrAvakane tyAM A dazA ? eThuM thaeluM pANI badhA bhAjanamAM bheLAya. pachI asaMkhyAta saMmUkima utpanna thAya ane mare : roja e bane. jarA kALajI rAkho to keTalo lAbha thAya ? : 57 azubha kAryavAhI cAlu rahe enuM pariNAma zuM Ave ? pUrvanAM puNya hoya to A bhavamAM phAvI jAo, paNa pachI ? AcAro vecyA mATe to sanmati gaI ane e AvatIya nathI. jJAnIe batAvelo eka paNa AcAra tamane duniyAmAM 796 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 4 : vartamAnanI durdazAnuM kAraNa : - 54 - 57 halakA pADe evo che? tame badhA jo AcAra barAbara pALo to itara duniyA paNa kahe ke "tamArA AcAra to UMcA." rAtribhojana mATe itara tamArI mazkarI zAthI kare che ? tame khAo cho tethI. tamane rAte khAtA jue che ethI. mArI pAse tame pola calAvo, paNa pelA najare jue tyAM pola zI rIte cAle ? amuka jagyAe jatAM, tyAM khAtAM paNa ane pItAM paNa roja tamane bhALe, tyAM tamArI pola kema cAle ? moDhe tame kaho ke "ame doSamAM nathI paDelA, ame abhakSya nathI khAtA.' - paNa jo koI phoTo pADanAra nIkaLaze to bhAre paDaze, mATe sAvadha thAo. AcArazuddhi vinA vicArazuddhi zI rIte Ave ? vicArazuddhi vinA vastu pariNAma na pAme, eTale dhUnana na thAya. dIkSA je kaDavI lAge che te miThThI ne pathya che ema batAvavI paDazene ! dhUnana thAya to batAvAya. dhUnana zAnuM ? eka ja. viSayanI sAmagrInuM. zrI jinezvaradevanA sAdhu pAse traNa jAtanI dIkSA che. 1. sAdhupaNAnI dIkSA, 2. zrAvakapaNAnI dIkSA ane 3. samyagdaSTipaNAnI dIkSA. samyagdaSTi rAte khAya to paNa pApa mAne. koI kahe ke "kema ?" e kahe ke "pAmara chuM, enAthI durgatimAM javAya e jANuM chuM, roja Tokaje, dhola mAravAnI paNa chUTa ApuM chuM." samyagdaSTi to mitrane kahe ke "bajAramAM anIti karatAM jue to kAnapaTTI pakaDaje !' A paNa dIkSA che. A dIkSA levI che ? AmAM to odho nathI ne ? kaMI na lo tyAre durgatinI TikiTa na phATe to kyAMnI phATe ? kahe che ke "sAdhuoe svarga-narakanA paravAnA rAkhyA che. paNa huM kahuM chuM ke "sAdhuo navarA nathI paNa ayogya vartanAra bIje javAnA kyAM " AvI sAvacetI ApanArA mitro rAkhyA che ? ghera mITiMga bharI vicAronI Apa-le karavAnuM ATha divasa to karI juo ! tamAre tyAM sudhAro thaze eTale pADozIne tyAM paNa thaze. pachI dhUnana paNa saheluM thaze. AtmAne vaLagelAM karmanuM dhUnana karavA mATe - viSayanI tamAma sAmagrInA dhUnana mATe prayatna karavo joIe, - ema sUtrakAra, niryuktikAra tathA TIkAkAra traNe mahArAjAo pharamAve che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 : uttama AlaMbananI AvazyakatA : 55 * bAhya tyAga vinA AMtaratyAga saMbhavita ja chezikSaNa kevuM joIe ? nathI ! * saLagatI Aga jevA saMsAramAM zAMti kayAMthI * bhAva vinA paNa zuddha AlaMbana pakaDI rAkho maLe ? * zuddha dravya bhAvanAne kheMcI lAve : * darzananI daDhatA e ja mULamAM sudhAro ! viSaya : dravyakriyAnI jarUra. bhAvanuM lakSya ane dravyamAM pravRti. dezanAno hetu. deva pAse zakti acitya, sAmagrI amApa ane jJAna paNa traNa traNa chatAM e viSaya sAmagrI choDI na zake ane mANasa choDI zake. mATe ja karmadhUnana deva mATe tevuM zakya nathI evuM mAnava mATe sahaja zakya che. hRdayano virAga svayaM bAhya tyAga karAve. A vAta karI bhAvanA, pariNAma ane pravRtti aMge TUMkamAM samajaNa ApI che. tyArabAda vyavahAranaya ane nizcayanayanI dRSTie samyagdaSTi Adi guNasthAnaka aMge majAnI spaSTatA karI che. AgaLa vadhI zubha bhAva prApta karavAnA hetuthI zuddha kriyA cAlu rAkhavAnI vAta karI saMtAnone enuM ja zikSaNa ApavAnI salAha ApI che. chevaTe dezanAno hetu darzAvI sAcuM sukha kyAM te sArI rIte batAvI vAlmaTa maMtrInA udgAro sAthe vyAkhyAna samApta karyuM che. muvAkyAtRta * jyAM sudhI muktie pahoMcAya nahi tyAM sudhI pravRtti to rahevAnI ja, paNa azubhane rokAya to te zubhamAM pariNamatI jAya. * manuSya jo dhAre to enA dharmakaraNane mATe maryAdA nathI. * nizcayanayanA guNo paNa vyavahAranayanA guNo seve to pragaTa thAya. * zuddha dravyano e guNa che ke te bhAvanAne kheMcI lAve che. * zubha kriyAno khUba abhyAsa karo. chevaTa kAMI nahi to jiMdagImAM ekavAra paNa pariNAma Ave, to paNa ghaNuM kAma thaI jAya. kSaNa sukha ane ghaDI pachI bUmarANa, kSaNamAM hasAve ane tarata rovaDAve, kSaNamAM kudAve ane kSaNamAM haTho pADe, AvA padArthonA saMsargamAM mUkha sivAya bIjuM koNa sukha kahe ? * huM houM ke bIjA hoya, paNa zrI jinezvaradevanI AjJAne anusaratuM hoya to ja sAMbhaLavAnuM, nahi to bharasabhAmAM "ame AvuM saMsArapoSaka sAMbhaLavA AvyA nathI' ema kahIne UThI ja javAnuM. darzana jeTaluM zithila thaze, teTaluM jainazAsana paNa UthalapAthala thaze. * zAstrAnusAra vartavAno prayAsa ane prabhuAjJAnuM ja kathana e cetana che, e vinAnuM sAdhupaNuM ke zrAvakapaNuM maDadA jevuM che. * duniyAmAM anubhavInI gulAmI tema ahIM jinAjJAnI gulAmI sukha Ape. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 : uttama AlaMbananI AvazyakatA : bAhyatyAga vinA AMtaratyAga saMbhavita ja nathI ! niryuktikAra maharSi zrI bhadrabAhusvAmIjI mahArAjA 'dhUta' zabdanuM varNana karatAM 'dhUnana' kema karavuM te samajAvI rahyA che. ApaNe joI gayA ke devatA, manuSya tathA tiryaMco saMbaMdhI sadhaLA sAnukULa ane pratikULa upasargone sahI, AtmAthI ghAtI tathA aghAtI karmone dUra karavAM, tenuM nAma bhAvadhUnana. AtmA sAthe anAdi kALathI lAgelAM karmone vikhUTAM pADavAnI kriyA sahelI nathI. je je sAdhanothI karmone puSTi maLe, tema ja kamabaMdhane je je sAdhano sahAya kare te badhAM ja sAdhanone AghAM karavA satata prayAsa karavo joIe ane to ja saMpUrNa rIte bhAvadhUnana thaI zake. bhAvadhUnana eTale karmadhUnana ane karmadhUnana karavA mATe paheluM dravyadhUnana karavuM joIe, kema ke dravyathI ja AtmAnI karmajanaka pariNati poSAya che. jema jema dravyadhUnana karmadhUnananA irAdApUrvaka thatuM jAya che, tema tema AtmAnI game tevI azuddha pariNati paNa zuddha thatI jAya che. jyAM sudhI muktie pahoMcAya nahi tyAM sudhI pravRtti to rahevAnI ja, paNa azubhane rokAya to te zubhamAM pariNamatI jAya : ane zubhamAM jyAM AtmA joDAyo, tyAM pariNAme AtmAne paNa zuddha thatAM vAra nahi lAge. karmane AvavAnA hetuthI eTale ke karmajanaka sAdhanothI khAtmAne vikhUTo pADo, eTale e AtmA karmathI vikhUTo paDe ! eTalA mATe paheluM svajanadhUnana kahyuM. loka eTale saMsAra, tenuM mULa kaSAya, enuM mULa moha, enuM mULa viSayAbhilASA mane enuM mULa viSayasAmagrI ! devonI pAse ochI sAmagrI che ? matijJAna, zrutajJAna ane bhavapratyayika avadhijJAna hoya : kyAMthI Avyo ne kyAM jaze enuM mAna hoya : kevA puNyanA yoge potAne devatva maLyuM ane kevAM pApone yoge khIjA AtmAo durgatimAM rakhaDe che, e paNa devatA jANI zake : tema ja zrI nIrthaMkaradevonI dezanA e sAMbhaLe : chatAM ene viratinAM pariNAma nahi ! kAraNa ? hajAro AtmAne samRddhi ane sattA choDI tyAgamAM jhUlatA najare jue, Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 800 chatAM viratinAM pariNAma na thAya. kAraNa ? emane viratino udaya na hoya e sAcuM : paNa kadI enuM kAraNa vicAryuM ? sthiti e hoya che ke e svajanadhUnana nathI karI zakatA : viSayasAmagrI to pAsenI pAse ja hoya. khuda zrI tIrthaMkaradevanI vAraMvAra dezanA sAMbhaLe, keTalAya mahApuruSanA tyAgane najare jue, apUrva tyAgIone bhayaMkara upasargonI sAme aDaga UbhelA jUe, e abhuta tyAganA pratApe keTalAyane kevalajJAna tathA mukti prApta karatAM najare jue, are keTalAyanA kevalajJAna mahotsava tathA dIkSA mahotsava jAte kare, paNa e choDI na zake emane viSayasAmagrIthI chUTA pADe tevo virAgabhAva na jAge ? kAraNa ke viSayanI sAmagrI sAthe AtmA vIMTAyelo che. enAthI e chUTA nathI paDI zakatA. jyAre ApaNe to chUTA paDI zakIe chIe, paNa viSayasAmagrIthI irAdApUrvaka vikhUTA paDatA nathI. ApaNe to sAmagrI vinA rahI zakIe tema chIe, saMjogavaza rahIe paNa chIe. sAmagrIsaMpanna hovA chatAM dharmakriyA vakhate ApaNe e saMyogone alaga karI zakIe chIe, jyAre pelA to dharma kare tyAre paNa e sAmagrI to sAthe kharI ja. dhArmika mahotsavAdimAM e mULarUpe AvatA nathI. mULarUpa to tyAM ne tyAM ja ! bIjuM rUpa vikarvIne Ave che. ane ahIM to vAta e che ke karmajanaka sAdhano na khase tyAM sudhI karmadhUnana na thAya. devatA e sAdhanonuM dhUnana karI zakatA nathI, mATe saMyama grahaNa karI zakatA nathI : are, navakArazInuM paccakhANa paNa karI zakatA nathI ! hA, yAtrA ke mahotsavakaraNa jevAM dharmakRtyo kare, bAkI manuSyanA jevo dharma teo karI zakatA nathI. manuSya jo dhAre to enA dharmakaraNane mATe maryAdA nathI. zrI tIrthaMkaradevanA uccatama Adarza sudhI paNa manuSya dhAre to pahoMcI zake che. devatAo je kAMI kare temAM calacittatA svAbhAvika rIte rahelI che. AjubAju vIMTAyelAM sAdhano asara karyA vinA rahe ? jyAre manuSya ekAgra rahI zake che : potAnA AtmAne tattvaramaNatAmAM tanmaya karI zake che ! keTalAka manuSya Aje kahe che ke "AMtaratyAga Ave to bAhyatyAganI jarUra zI?' A eka dAMbhika bacAva che. bAhyanA tyAganI nabaLAIomAMthI ja Avo bacAva Ubho thAya che. jarA vicAro to kharA ke aMtarano tyAgI AvuM pUche ? hRdayano virAgI hoya te game te bole ? game tema varte ? game te khAya-pIe ? te dareka vAtamAM sagavaDa zodhyA kare ? potAnA mAnasanmAnamAM Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i - - 5 : uttama AlaMbananI AvazyakatA - 55 -- 61 kaLyo rahe ? nahi ja, hRdayano virAga svataH bAhyano tyAga karAve ja. paNa evo bacAva karanArAne haiye ja juduM che, tyAM zuM thAya ? haju ema kahevAya to ThIka che ke "virAganI bhAvanA che paNa tathA prakAranuM pariNamana nathI !' bAkI Aje to hRdayanA tyAganA nAme bahAranA rAgane poSavAnI pravRtti thAya che ! e aMtaranA tyAgIthI - hRdayanA virAgIthI bane ? ghaNI vAra samajAvAyuM che ke - bhAvanA, pariNAma ane pravRtti A traNe judAM che. "thAya to sAruM' - A bhAvanA : "kayAre ekadama karuM !' - A pariNAma tathA "karavA mAMDyuM - te pravRtti ! bhAvanA to ghaNAne thAya. dareka samyagdaSTine bhAvanA to ochI-vattI hoya ja : bhAvanA to utkaTa paNa hoya ! paNa pariNAma Ave tyAre kAma thAya. zrIkRSNa mahArAje mauna ekAdazInI ArAdhanA karI tyAM paNa viratinAM pariNAma nahi : mAtra abhyAsarUpa ! bhAvanA to samyagdaSTipaNAne aMge che. samyagdaSTi AtmAne uttama viratinI bhAvanA barAbara hoya. bhAvanAmAMthI pariNAma jAge ane pravRtti thAya tyAre virati AvI kahevAya. samyagdaSTi AtmAne viratinI bhAvanA to jarUra hoya. saMyama AcaraNIya che, ema to e mAne ja : paNa e bhAvanA kahevAya. "ekadama lau' - ema thAya tyAre pariNAma kahevAya. moTe bhAge daradIne "kAMIka khAu' - e bhAvanA to hoya, paNa enAM pariNAma sAmAnyataH kupathyanAM hoya che, pathyamAM prAyaH nathI hotA. koI dUra thAya ane maLI jAya to kupathya khAI lauM, e pariNAma prAyaH hoya che. tyAM najara kupathya upara che. auSadhAdi pathya mATe samajadAra hoya to samaje kharo ke e pathyanA sevanathI vyAdhi jAya, paNa enI kaTutAne laIne enA pariNAma padhdhasevana mATe prAyaH nathI thatA : UlaTuM ajJAnane to ema thAya ke auSadharUpa pathya na levAya to ThIka ! samajadAra hoya te evuM to na mAne, paNa kupathyamAM jevAM thAya che tevAM pariNAma enAM ahIM thavAM muzkela ! pariNAma AvyA pachI tIvra karyAvaraNanA yoge pravRtti na paNa thAya, to paNa sAro lAbha thaI jAya che. pariNAme najarane tyAM ja TakAvI rAkhe che. mANasane pakSAghAta thaI gayo hoya, hAthapaga cAlI zake tema hoya nahi, moDhethI bolAya ema paNa hoya nahi, chatAM eka hAtha dUra hIro paDelo dekhe, eTale haiye taravarATa thAya ane ema thAya ke kyAre dIkaro Ave, izAro karuM Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 802 ne hIro tijorImAM paDe ! enI najara hIrAne ja joyA kare manamAM koI madadakartA Ave ne hIro maLe e ja jhaMkhanA rahe. A pariNAma ! AvI rIte saMsAranAM baMdhanone toDI nAkhavAnAM ane saMyamane grahaNa karavAnAM pariNAma AvavAM joIe. AvAM pariNAma AvyA pachI kadAca pravRtti na paNa thAya, to paNa pariNAmathI lAbha che. saMsAramAM duniyAnA padArtho levAnAM pariNAma kevAM thAya che ? sUtrakAra maharSie pharamAvyuM ane ApaNe vicAryuM ke samyagdaSTi saMsAramAM be ja padArthone sArabhUta mAne : mokSa ane saMyama ! Ama chatAM ene saMyama ane mokSa batAvavAmAM Ave ane bIjI bAju enI pAse cakravartInI Rddhisiddhi ne sattAsAhyabI dharI devAmAM Ave, to moTe bhAge enuM hRdaya kaI tarapha DhaLe ? moTe bhAge kahuM chuM hoM! saMyama ane mokSanI bhAvanA thAya ane pariNAma cakravartInAM ! samyagdaSTi che mATe saMyama ane mokSane sArabhUta mAne che ane bhAvanA enI thAya, paraMtu pariNAma tyAM ! evI bhAvanA e prabhAva paNa samyagdarzanano ! samyagdarzana beThuM che eTale pariNAma tyAM doDe, toya bhAvanAne TakAve ! samyaktva na hoya tyAM to evI bhAvanA paNa nathI hotI tyAM to bhAvanA paNa paudgalika sAdhano mATenI ane pariNAma tenAM ja ! mATe bhAvanA sAthe pariNAmane sarakhAvatAM zIkho. bhAvanA tathA pariNAma mATe UhApoha karo. karmadhUnana karavuM che e nakkI ja che. e na thAya tyAM sudhI duHkhanA leza vinAnuM, saMpUrNa ne sthAyI sukha maLatuM nathI ema nakkI ja che. ane mATe sUtrakAra maharSi pharamAve che ke karmadhUnana mATenAM dravyadhUnano karye ja chUTako. mULa vastu kApavA mATe tenAM sAdhana pahelAM kApavAM paDaze. bhAvanA tathA pariNAma jANanAra, nizcaya tarIke vastu jANanAra sUtrakAra maharSine paNa kahevuM paDyuM che ke vyavahAranaya vinA nizcayanI siddhi nathI. nizcayanayanI dazA vyavahAranayanI dazA sevyA vinA AvatI nathI. nizcaya to cothA, pAMcamA tathA chaThThA, - e traNe guNa ThANAvALAne mithyASTi mAne che ane kahe che. cothAvALo mugalamAM paDyA rahevuM tene khoTuM jANe che to paDyo rahe che kema ? - mATe e mithyAdRSTi ! pAMcamAvALo paugalika badhuM ja khoTuM jANe che to thoDuM zuM kAma mUke che ? mATe e paNa mithyAdRSTi ane chaThThAvALo bhale choDe badhuM, paNa e choDIne AvyA pachI pramAda zA mATe kare che ? - mATe e paNa mithyAdRSTi ! evI rIte e traNe Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eas. - 5 : uttama AlaMbananI AvazyakatA - 55 - 63 guNaThANAvALAne paNa nizcayanaya to mithyAdRSTi kahe che. A traNa kayAM guNaThANAM e jANo cho ? samyagdaSTi, dezavirati ne pramAdayukta sarvaviratinAM ! paNa trikAladarzI parama jJAnI zAstrakAra mahArAjA kahe che ke vyavahAranaye kahyA mujaba cothuM, pAMcamuM tathA chaThTha guNaThANuM seve to sAtamuM Ave : nahi to sAtamuM Ave zI rIte ? jJAnI kahe che ke nizcayanaya bhale ema kahe, paNa vyavahAranaya to cothe paNa samyakatva ane pAMcame dezavirati tathA chaThThuM sarvavirati mAne che. zAsana cothe guNaThANethI che : eTale ke vyavahAranayathI to cothe, pAMcame ane chahe guNasthAnake paNa zAsana che. nizcayanayanA guNo paNa vyavahAranayanA guNo seve to pragaTa thAya. sAmAnya rIte jevuM najare jue tevAM pariNAma pragaTa thAya. ayogya saMsargathI zubha pariNAma to koIkane Ave ane te paNa pUrvanI tIvra ArAdhanAnA yoge, eTale e paNa pAchuM AvyuM to mULa muddA upara ja ! hRdayanA tyAgavALAne bahAranI cIjonA tyAganI jarUrata ja nathI - e vAta geravAjabI che. jo bahAranI vastuonA tyAganI jarUrata na hota to sauthI pahelAM A viSayanI sAmagrI tajavAnI vAta karavI paData nahi ! kharAba pravRttimAM paDyA rahevA chatAM zubha bhAvanA ne zubha pariNAmamAM TakAya kyAM sudhI ? kasAInA lattAmAM thaIne jatAM dayAnAM pariNAma keTalA divasa Take ? bhAva vinA paNa zuddha AlaMbana pakaDI rAkho ! zrI sthUlabhadrano dAkhalo laIne kahe che ke "e vezyAne tyAM rahyAne !' paNa zAstrakAra mahArAjA pharamAve che ke zrI sthUlabhadra jevA to koIka ja ! Ama chatAM jonAre vezyAne ghera rahyA e joyuM, paNa "e tyAM rahyA kevI rIte ?' e sAthe sAthe joyuM? tyAM rahyA rahyA paNa akhaMDapaNe zrI jinezvaradevanAM tattvo vicAratA. vezyA game teTaluM rudana karatI, to paNa A mahAtmA emAM vezyAno svArtha mAnI aDaga rahetA : enI AjIjI tathA enA dhamapachADAne svaparanAzaka mAnatA : enI lalacAvanArI tamAma kAryavAhI sAthe zrI jinezvaradevanI AjJAnuM pRthakkaraNa karatA; mATe bacyA ! bhUlyA hota to zuM thAta ? rahyA vezyAne tyAM paNa smaraNa konuM? bhagavAnanI AjJAnuM ! phasAvAnI icchA paNa nahi ane bacavAnI icchA to pratipaLe jIvatI ne jAgatI!e tyAM kayA irAde gayA hatA ? gurue kayA irAde Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 4 AjJA ApI hatI ? zrI sthUlabhadrajI potAnI pUrvaparicita vezyAne eka mAtra sudhAravAnA ja irAde gayA hatA. jJAnI gItArtha gurue paNa joyuM ke evI pUrvaparicayavALI vezyA paNa AnAthI sanmArge Avaze ane bhUtakALanAM smaraNomAMnuM ke vartamAnakAlIna eka paNa pralobhana tyAM A zrI sthUlabhadrane lalacAvI nahi zake mATe AjJA ApI. zrI sthUlabhadrajIe AvI ucca dazA prApta karavA mATe pahelAM to, yAda rAkho ke temaNe je rItanuM joIe te rItanuM dravyadhUnana karyuM hatuM ! 74 dravyadhUnana vinA bhAvadhUnana bane nahi : bhAvadhUnana karavA mATe AtmAe bahAranI viSayasAmagrIthI potAne dUra karavo joIe. e vAtano leza paNa inkAra nathI ja ke bhAvadhUnana vinA dravyadhUnana yathArUpe phaLe nahi, paNa sAthe e jarUra mAnavuM ja joIe ke dravyadhUnana vinA bhAvadhUnananI siddhi paNa nathI ! e vAta kharI ke Avaka vinAno vepAra nakAmo, paNa e vAta paNa sAthe ja che ne ke vepAra vinA Avaka thAya kyAMthI ? peDhI kholavI paDe, kadAca zarUmAM becAra mahinA khoTa paNa Ave, pachI vepAra jAme ane tema tema gharAkI vadhe to pachI Avaka thAyane ? 804 - zAstrakAra mahArAjA kahe che ke kadI dharmakriyAthI vaMcita na thAo ! 'bhAva Avaze te divase dharmakriyA karIzuM' - ema dhAryuM ane bhAvanI ja rAha joIne besI rahyA to hArI jazo. 'bhAva Avaze kyAMthI ? AlaMbana hoya to bhAva AvavAno mArga che. AlaMbana vinA Ave kyAMthI ? - e vicAro. zubha bhAva na Avato hoya to paNa zubha bhAva Ave e hetuthI zuddha kriyA cAlu rAkho. vastu zuddha hoya ane enI kriyA cAlu hoya to zubha bhAva Aje nahi hoya to amuka samaya pachI paNa Avaze. zuddha dravya bhAvanAne kheMcI lAve : dravyadhUnana 52 to bhAvadhUnanano moTo AdhAra rahelo che. dravyadhUnana na kare te to UlaTo saMsAramAM 2khaDe. sUtrakAra maharSine kahevuM paDyuM ke deva, manuSya ane tiryaMcanA upasarga sahI AtmAne karmathI vikhUTo pADe e bhAvadhUnana ! A upasargo sahevAno vakhata kyAre Ave ? kone Ave ? gharabArIne Ave ? je emAM ja rAce che ene vaLI upasarga zA ? saDake UbhelAne kAdavanI bhIti hoya, paNa kAdavamAM paDelAne hoya ? bAhya sAmagrI tajI yogya sthAne AtmAne laI javA mATe mathanArane anukULa tathA pratikULa upasarga Ave, paraMtu bAhya sAmagrImAM Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CT3 , - 5 : uttama AlaMbananI AvazyakatA - 55 - - upa ja rAcAmAcI rahelA AtmAne upasarga Ave ja kyAMthI ? durbhAgyane yoge bAhyanAM paNa phAMphAM paDe enI nA nahi ! sabhA: bhAvadhUnana samajyA vinA dravyadhUnana phAyado kare ke nahi ? phAyado kare paNa je phAyado thavo joIe te na thAya, eTale vastutaH e phAyado na kahevAya : paNa ema bane ke pariNAme e phAyadAne paNa kheMcIne lAve ! nizALe jato vidyArthI samajIne ja jAya che ema nathI, paNa lAbha thAya che ne ! vagara samaje paNa karelI sArI sArI kriyA kAMIka lAbha to de ja : kAraNa ke vagara icchAe thAya to paNa hAni to nathI ja ane lAbha sarva rIte saMbhavita che. sabhA: vIrA sALavIne phAyado na thayo ne! na thayo ema to nahi ja : hA, je phAyado thavo joIe te nahi ! bAkI jeTalo samaya e zubha kriyAmAM rokyo, teTalo samaya bIjI kriyAthI bacyo, e dekhIto lAbha ja che ne ? matalaba ke mukhya lAbha pAse gauNa lAbhanI gaNanA nathI. vaLI vIro sALavI to "sAdhu" ke "guNavAna' jANIne paNa munine nahoto namyo. paraMtu tenA svAmI kRSNa mahArAjA name mATe namavuM joIe, na name to kadAca svAmIne khoTuM lAge, - ema dhArIne e namyo. zrI kRSNa mahArAjAne namyA vinA khAvuM nahi, evo to ene niyama che. e zrI kRSNa mahArAjAno bhakta hato mATe namyo hato. zuddha dravyano e guNa che ke te bhAvanAne kheMcI lAve che. ADatiyAnI sAthe AvelA gADAvALAne khavarAvone ! zuM mAnIne ? na khavarAvIe to AvelA ADatiyAne khoTuM lAge ema mAnIne ke bIjA kAraNathI ? toya enA khorAkamAM pheraphAra hoya. vAstavika rIte vicAravAmAM Avaze to jaNAze ke A kriyA, kriyAnA rUpamAM ja na gaNAya. chatAM e paNa samajavA jevI bAbata che ke vIrA sALavIe eTalI paNa kriyA bhale zrI kRSNa mahArAjAnA dAkSiNyanA yoge karI, tathApi jo tene bhavAMtaramAM jAtismaraNa thAya ane e A jue to kadAca lAbha paNa Ape ke nahi ? khoTI kriyA karatAM sArI kriyA, jo dAkSiNyatAthI, zaramathI ke dabANathI paNa A AtmAthI thatI hoya to te geravAjabI nathI. dravyakriyA cAlu hoya to bhAva AvavAne avakAza che. bhAvanA kAMI roja ne roja Ave che? e to kvacit kvacit Ave. tela maracAvALAne tyAM ghaDI ghaDI grAhaka Ave Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 908 toya bAre mahine roTalA parANe maLe ane jhaverIne tyAM ko'ka dI gharAka Ave toya Avaka evI thAya ke gADIdhoDA doDAve. zAstrakAra kahe che ke zubha kriyAno khUba abhyAsa karo. chevaTa kAMI nahi to jiMdagImAM ekavAra paNa pariNAma Ave, to paNa ghaNuM kAma thaI jAya. mATe pharI pharI kahuM chuM ke bhAva nathI Avato ema dhArIne zubha agara zuddha dravyonuM AlaMbana choDo nahi. eno tyAga thavAthI to pariNAme havAmAM adhama vAsanAno vAsa thAya che ane e AlaMbanane jIravI rAkhavAnI tAkAta cAlI jAya che, mATe sArAM AlaMbana na choDo ! zikSaNa kevuM joIe? tamArAM bALakone, svajanone ke snehIone paNa zikSaNa AnuM gho. jagatanuM sAcuM kalyANa paNa AvA ja zikSaNamAM che. A sivAya bAkInA zikSaNathI satyAnAza vaLe to temAM navAI pAmavA jevuM paNa zuM che ? AtmAnI unnatine nahi zIkhavatA ane padgalikatAmAM ramaNatA lAvatA bahAranA zikSaNanuM pariNAma tame AMkha sAme joI rahyA cho ! Aje jainakuLamAM pAkelA, jaina saMsthAomAM bhaNelA ane jainone paise AgaLa (?) vadhelAmAMnA keTalAyane maMdira, Agama, upAzraya, sAdhu vagere dharmaprApaka sthAno rucatAM nathI, enuM kAraNa ? vicAro ke anAdinA karmabaMdhanane toDavAnA sAdhana tarIke zrI jinezvaradeve pharamAvela A badhAM sAdhano; e jene na ruce tene ruce zuM ? sabhA : bIjuM ruce emAM AtmAnuM sAruM paNa zuM thAya? sAruM na thAya to dhULa nAkhI, paNa svapara ubhayanA AtmAnuM kharAba thAya ! zrI vItarAga paramAtmAnI prazamarasa jharAvatI mUrtio joIne kahe ke "A Dhagalo zuM kAma karyo che ?" parama tAraka zrI vItarAgadevanI mUrtione joI "Dhagalo' kahetAMye je sudhAraka kahevaDAvanArane zarama nathI AvatI, ene duniyAbharamAM peDhI, baMgalA, bagIcA, bAbo, bIbI, e to badhuM ghaNuMya che, e Dhagalo che ema nathI lAgatuM ane jenAM darzana pAmIne netro Thare, haiye zubha bhAvanA pragaTe ane pUrvasaMcita karmagaNano nAza thAya te Dhagalo ? e kahe che ke AnAmAM zuM ApavAnI tAkAta che ?" eka tAMbAnuM phadiyuM jo kaMIka ApI zake che, to A kAMI nahi Ape ? tAMbAnuM phadiyuM sikkAvALuM joIe, banAvaTI nahi. eka rUpiyAnA tarata cosaTha paisA maLe evI chApamAM guNa che ke nahi ? Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 07 - 5 : uttama AlaMbananI AvazyakatA - 55 - - 67 to mUrti upara "vItarAgatA'nI rahelI chApa kAMI guNa nahi Ape ? paNa vicAravuM che kone ? Aje keTaleka sthaLethI to enA para prema jAgavAne badale, sabhAva jAgavAne badale, sevA na thAya to pazcAttApa thavAne badale "sevAnI jarUra zI ?' ema bolAya che ! mAtra AjanA ja zikSaNane pAmelA athavA dharmazikSaNaneya AnI ja joDe ghasaDI gayelA tathA AjanI ja havAmAM mazagUlo to dharma jevI vastune ja haMbaga kahe che ! dhArmika dRSTie karmanI nirjarAne mATe muni taraphathI upavAsa karavAnuM kahevAtuM, tyAre e kahetA ke "nAhakanuM bhUkhyA zuM rahevuM ?' ane pAzcAtya DaoNkTare kahyuM ke "paMdara divasamAM eka divasa bhUkhyA rahevAthI taMdurastI sArI rahe che." to e mAnyuM. kAraNa ke zarIra sudhAravA tarapha jeTaluM lakSya che teTaluM AtmAne sudhAravA tarapha nathI. Ama chatAM jo evAne "pudgalAnaMdIkahevAmAM Ave toya kaheze ke amane gALo de che ! A to anubhavelI vAta che. eka evo mANasa maLyo hato. upavAsanI vAta nIkaLI eTale kahe ke, "e to nAhakanI lAMghaNa che.' paNa kadaratane karavuM te e ja arasAmAM amerikAnA DaoNkTaranuM upavAsa karavAthI thatA zArIrika phAyadAvALuM lakhANa AvyuM, eTale AvIne kahevA lAgyo ke, "sAheba ! ApanI vAta maLI.' e bhAIne pUchyuM, "zAthI ?" e kahe ke, amerikAno vidvAna DaoNkTara kahe che !' DokTare kahyuM mATe ene mana zrI jinezvaradevanuM kathana sAruM thayuM. eTale je DaoNkTaranI davA jIvADe ja evuM nakkI nathI, jenI davA koIvAra anarthanuM kAraNa paNa banI jAya. enA upara jeTalo vizvAsa teTalo vizvAsa parama jJAnI zrI jinezvaradevanA pharamAna upara nahi ! paMdara divasamAM eka upavAsa prAyazcitarUpe karavAnuM dhArmika kathana na manAya ane zarIranI taMdurastI khAtara jo DaoNkTara kahe to tarata manAya che ! bojhe kahyuM ke vanaspatimAM jIva che, eTale evA loko paNa kahevA lAgyA ke jainazAsanamAM vanaspatimAM jIva hovAnI vAta che te vAta sAcI. keTalAya akhatarA karI karIne keTalIye vanaspatine pIsI pIsIne, ApaNI jema thato pheraphAra joIne, bojhe siddha karI batAvyuM ke vanaspatimAM jIva che, nahitara evA keTalAya akhatarA karanArAne bhAna paNa nahotuM. chatAM evA akhatarA karanAra upara vizvAsa rAkhe ane jJAnIe to jJAnathI joIne kahyuM che, paNa te na mAne. A AjanA evAonI buddhi. A dazAmAM zrI jinezvaradevanI AjJA upara prema thAya zI rIte ? Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - da8 gRhasthone dAnadharmano upadeza detAM jJAnIe pharamAvyuM ke paisA evA kharaco ke pAtre paDe. anukaMpAnI vAta judI che. anukaMpA karo tyAM kAMI na jovAya, paNa dAna karatA ho, tyAM to pariNAma jovuM joIe ! samaya, lAbhAlAbha, pAtra, kSetra, kAryavAhI, badhuM jovuM joIe. ema na thAya to dAnano uddeza phaLe zI rIte ? jainakuLamAM janmelAne gULathUthImAM ja e zikSaNa hoya ke zrI jinamUrtine dekhatAM ja zira jhUke. e mAtra AkAra bhale hoya parantu AkAra paNa vItarAgano che ne ? jainane to zrI vItarAgadevanI mUrti. sAdhu, Agama ane dharmAnuSThAna AcaratA puNyavAnone joIne paNa AnaMda thAya. A zikSaNa kharuM, bAkInuM nakAmuM. e badhAM pratye prema hoya to mULa pratye paNa prema hoya ane to ja emanA kathana pratye paNa prema hoya ! pachI kamI zI rahe ? A kAryavAhI thAya to badhuM phaLe. saLagatI Aga jevA saMsAramAM zAMti kyAMthI maLe? dhUnana karavuM hoya, karmanA vipAkothI bacavuM hoya, to karmajanaka badhI sAmagrIthI AtmAne khaseDavo ja joIe. A "dhUta' nAmanA adhyayananA pahelA uddezAmAM svajanadhUnana karavAnuM ja sUtrakAra maharSi kahevAnA che ane te pachI bIjA uddezAmAM karmonuM dhUnana, trIjA uddezAmAM upakaraNa ane zarIranuM dhUnana, cothA uddezAmAM gauravatrikanuM dhUnana ane pAMcamA uddezAmAM upasargo ane sanmAnonuM dhUnana kahevAnA che. zrI jainazAsanamAM "upakrama, nikSepa, naya ane anugama' - A cAra anuyoga karavAnAM dvAra che. e nyAye A chaThThA adhyayanane paNa e cAra dvAro lAgu thAya ja. eTale prathama 'upakrama" nAmanA dvAramAM adhyayanano arthAdhikAra prathama kahevAyo hato ane uddezAono arthAdhikAra niyuktikAra maharSie doDha gAthAthI pharamAvyo. te pachI "nikSepa' nAmanA dvAramAM prathama "oghaniSpanna' nAmanA nikSepamAM adhyayana ane "nAmaniSpanna' nAmanA nikSepAmAM te adhyayananuM nAma je "dhUta teno nirdeza ane sthApanAthI varNana sugama hovAthI nahi karatAM dravya ane bhAvathI varNana karyuM ane te ApaNe joI AvyA. have "sUtrAlApakaniSpanna nAmanA nikSepomAM asmalitAdi guNopeta sUtra uccAravuM joIe ane te sUtra ApaNe zarUAtamAM bolyA te che. A sUtramAM dharma kone uddezIne koNa koNa kahe che te ane koNa pAme che tathA koNa nathI pAmatA, e vagerenuM varNana karavAmAM AvanAra che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 809 - 5 : uttama AlaMbananI AvazyakatA - 55 - - 69 kharekhara, A saMsArarUpa kArAgArathI AtmAne bacAvI, saMsArathI alaga karI, svarga tathA apavarganAM kAraNomAM yojI, pariNAme mokSe pahoMcADavo, e ja eka dharmadezanAno hetu che : kAraNa ke saMsAra duHkhamaya, duHkhaphalaka ane duHkhanI paraMparAvALo che. jo ke saMsAranA jIvo duHkhane icchatA nathI paNa vAstavika sukhanI tathA tenA upAyanI teone khabara nathI, e ja kAraNe bicArAo jyAM ne tyAM phAMphAM mAre che : AthI teone sukhanAM kAraNomAM joDavA, e ja sAco upakAra che. A saMsAravartI sau koI jIva sukha kevuM icche che ? - A praznanA uttaramAM kahevuM ja paDaze ke adhUruM nahi paNa pUruM, duHkhanA aMza vinAnuM ane kAyamanuM! duHkhamizrita ane AvIne cAlyuM jAya tevuM sukha koI ja icchatuM nathI. duniyAno koI paNa anubhavI duniyAnI eka paNa cIjamAM AvuM sukha batAvI zake tema nathI : ane pratyeka jIvanI bhAvanA to e ja che ke sukha evuM maLe. anaMta jJAnIonI to duniyAnAM tamAma prANIo pratye A ughADI cetavaNI che. saMsAramAM tevuM sukha nathI ja ! e tArakoe to paramajJAna pAmIne joyuM ke duniyAnA eka paNa padArthamAM tenuM sukha ApavAnI tAkAta che ja nahi : ane mATe to kahyuM ke evA padArthone choDo ! kSaNa sukha ane ghaDI pachI bUmarANa, kSaNamAM hasAve ane tarata rovaDAve, kSaNamAM kudAve ne kSaNamAM heTho pADe, AvA padArthonA saMsargamAM mUrdhA sivAya bIjuM koNa sukha kahe? Aje gAdI ane kAle dhakho, Aje mAnapAna ane kAle hurare, - evI vastumAM mUMjhAnAra jevo duniyAmAM bIjo mUrNo koNa? tame jAte ja vicArI juo ke duniyAnI kadAca kSaNika sukha ApanArI, chatAMya aMte duHkhamAM DubAvanArI vastuomAM sukha koNa kahe ? tame evI koI cIja hoya to batAvo, ke jethI evuM sukha maLe. ema thAya to tarata A badhI vAto ame baMdha karIe, ane ema na hoya to e badhI vAto tame baMdha karo ! sabhA : saMsAranA padArthothI sukha che ema Apa kaho toya evI vAta have to ame na sAMbhaLIe ! A guNa Ave to to uddhAra che. tamAro ke amAro jo anaMtajJAnI pratyethI vizvAsa gayo , to corAzInA cakarAvAmAM vamaLe caDyA ja samajajo ! huM houM ke bIjA hoya, paNa zrI jinezvaradevanI AjJAne anusaratuM hoya to ja sAMbhaLavAnuM, nahi to bharasabhAmAM - "ame AvuM saMsArapoSaka sAMbhaLavA AvyA nathI' - ema kahIne UThI ja javAnuMahIM muni pAse zarama, maryAdA, bahumAna, je rAkho te Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno ma prabhuAjJAne aMge ja ne ? prabhuAjJAne anusaratuM je kAMI zakti mujaba daIe chIe te mATene ? have jo ame prabhuAjJAne vegaLI mUkIe, to pachI tamAre zarama ke maryAdA zA mATe rAkhavI ane bahumAna zA mATe karavuM ? duniyAmAM maDadAne koI saMghare che ? ahIM zAstrAnusAra vartavAno prayAsa ane prabhuAjJAnuM ja kathana e cetana che ; e vinAnI sAdhutA ke zrAvakatA maDadA jevI che. paNa Aje to AmAM - AgamamAM pheraphAra karavAnI vRtti jAgI che. ayogya to pote DUbe, paraMtu AvA to potAnI sAthe bIjAne paNa DubADe. 70 : huM kahuM chuM ke saMsAramAM eka paNa cIja evI hoya to batAvo, ke jenAthI kAyamanuM ane du:khanA aMza vinAnuM saMpUrNa sukha maLe : evuM hoya to ahIM paNa mokSa manAya. puddagalAnaMdI jevAM jemAM sukha mAne che te baMgalAbagIcA, rAtAMpILAM ke miSTAna vagere anAdi kALathI A saMsAramAM che, chatAM enAthI koIne tathAprakAranuM saMpUrNa sukha maLyuM hoya ema sAMbhaLyuM che ? nahi ja, pachI sAcA sukhanI abhilASA chatAM e vastuo pAchaLa ja doDadhAma zA mATe thaI rahI che ? emAM sukha che, ema nathI to dalIlathI puravAra thatuM ke nathI anubhavathI siddha ! samajo ke je sukha iccho cho te ahIM nathI paNa mokSamAM che. ane anaMta jJAnIoe e joyuM che, anubhavyuM che ane e vAta yuktisiddha paNa che. baMgalAbagIcAnA sukhanI pAchaLa to lAhya moTI che. e to baLatA makAnamAM besIne sAhyabI bhogavavAnI che. comera saLagatA makAnamAM zAMti kyAMthI bhogavAya ? darzananI dRDhatA e ja mULamAM sudhAro ! sabhA : mULathI ekaDe ekathI sudhAro ! ahIM paNa mULamAM peThelA saDAnI vAta cAle che. jJAna tathA kriyAmAM kadAca ochapa hoya to cAle, paNa darzanamAM to ochapa na ja AvavA devI joIe. AjanI laData darzana upara che, darzananI vighAtaka che. darzana jeTaluM zithila thaze, teTaluM jainazAsana paNa UthalapAthala thaze. jainazAsana darzana upara TakeluM che. sUkSmamAM sUkSma padArthonuM dhyAna tyAM che. duniyAe nahi joyela ane nahi anubhavela jIvonuM svarUpa, jIvonI vividha utpatti, vividha jIvonI nAnAvidha dazAnuM varNana A ja zAstramAM che. koI kahe ke 'batAvo AMkhe.' paNa emAM keTaluMya to evuM che ke batAvAya tema nathI. ghaNI vastu evI che ke, jo jinezva2devane 52ma jJAnI ane tAraka mAnIe to ja jace. zrI gaNadhara mahArAje 810 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ at - - 5 : uttama AlaMbananI AvazyakatA - 55 - 71 paNa e ja kahyuM ke "zrI jinezvaradeve kahyuM te ja sAcuM.'-ema mAno, emAM ja kalyANa che. ane sUcavyuM ke "amArA jevAne paNa emanI pAse zira jhukAvavAnuM to tamArI zI hAlata ? traNa pada uparathI dvAdazAMgI banAvavA chatAM emanA jJAna pAse amArAthI mAthuM UMcuM karI zakAya tema nathI. ane tyAM je koI mAthuM UMcuM karaze te hArI jaze !" zrI gaNadhara bhagavAna cAra jJAnanA dhaNI chatAM prabhune zaraNarUpa mAnatA. AgamamAM teozrIe - "ame kahIe chIe - ema na kahyuM, paNa bhagavAne kahyuM ema kahyuM. AnuM nAma darzana. jJAna ane cAritra tathA tattvatrayI AnA upara sthira che. jIvAdi tattvonI sthiratA AnAthI che. darzana gayuM to badhuM gayuM samajavuM!mULa sudhAra te A. jema duniyAnA padArthane icchanAro duniyAnA anubhavInI gulAmI kare che, tema sukhanA arthIe zrI jinezvaradevanI AjJAnI gulAmI karavI joIe. zrI jinezvaradevanI AjJA jene gamI tenuM dAna, zIla, tapa, bhAva badhuM ja uttama. ene dAnamAM mUMjhavaNa na thAya : dAna devA mATe taiyAra thAya ke rUvAMTI UbhI thAya. zrI jinezvaradevanI AjJA gamI eTale ene bIjuM badhuM asAra lAge. ene to prabhuAjJA mujaba amala, e ja sArarUpa lAge. AjJAno amala karavAmAM cUkyA teTaluM gayuM, ema mAne. e mAne ke kadAca jAte na thAya paNa sAmo jhoLI laIne dAna karAvavA Ave tyAre to bane teTaluM devuM ja joIe : mATe te ullAsathI Ape. enAthI devAya teTaluM dAna de, chatAM je Ape te ochuM mAne. saMpUrNa na ApI zakavA mATe thavuM joIe ke pUrI mamatA nathI chUTatI : hajI prabhunI AjJAnA ArAdhana upara pUrI makkamatA AvI nathI. eka vAra ApyA pachI paNa bhAvanA thAya to e pharIthI Ape. emAM bIjAnA vAda na hoya. tIrthasevAmAM apAya teTaluM tIrthanA sevake ApavuM ja joIe. dAnanI udAratA, sadAcAra ane sAcI sahiSNutA Aje nathI AvatI, e pratApa kono e khUba vicAro ! jyAM AjJA pUrepUrI haiyAmAM jacatI ke cha khaMDane lAta mArIne paNa cAlI nIkaLatuM ! tamArAthI e na banatuM hoya ane emanI apekSAnI A kaMgAliyatamAM paNa zeThAI mANavAnuMya na chUTatuM hoya, to mUccha utArIne dAna detAM to zIkho ! thoDuM paNa haiyAne ThekANe rAkhIne zubhabhAvapUrvaka ApavAthI kalyANa thAya che. sAMsArika vyavahAromAM je udAratA che, teya dharmavyavahAromAM na Ave to pachI zuM samajavuM ? Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 zrI vAgbhaTa maMtrIzvare zrI siddhagirijI uparanA jIrNa maMdirano uddhAra karAvyo : e maMdira taiyA2 thayAnA khabara ApavA AvanArane sonAnI batrIsa jIbha inAmamAM ApI ! A pachI bIjA puruSe koIpaNa kAraNathI te maMdira tUTI gayAnI khabara ApI. e khabara ApanArane vadhAmaNAmAM maMtrIzvare cosaTha sonAnI jIbha ApI. A joIne pAsenAoe pUchyuM ke Ama kema ?' A praznanA uttaramAM maMtrIzvare kahyuM ke 'A prAsAda amArA jIvatAM tUTI gayo e sAruM thayuM, kAraNa ke pharIne paNa bIjI vAra uddhAranuM zubha kArya thaze.' A pachI maMtrIzvare sUtradhArone pUchyuM ke 'zA kAraNe A maMdira tUTI gayuM ?' A praznanA uttaramAM sUtradhAroe vinaMti karI ke 'bhamatIvALA A prAsAdamAM pavana peTho che te nIkaLato nathI : e ja A maMdira tUTavAnuM kAraNa che, paNa bIjuM koI kAraNa nathI ane bhamatIhIna prAsAda banAvavAmAM Ave to karAvanArane saMtAnano abhAva thAya.' -A sAMbhaLIne maMtrIzvare kahyuM ke 72 "saMtAna: susthira, vatsya, sa ca bhAvi mate mane ! sAmprataM dharmasantAna, evAstu mama vAstava: / / " "saMtAna kone susthira thayela che ? ane te to bhave bhave thaze, mATe hAla to mAre mATe A vAstavika dharmasaMtAna (prAsAda) ja ho." A rItanA A zAsanamAM tIrthAdhirAja zrI siddhagirijI tIrthanI rakSA mATe karavAmAM AvatA phALA mATe kahevAnuM hoya ? amadAvAdanA zrImaMto potAnuM kAmakAja choDI, eTalo paNa tyAga karI ahIM AvyA che. hajArathI ochI rakama hamaNAM levI hota, to to amadAvAdathI bahAra nIkaLata ja nahi. bIjAM zaherone paNa puNyamAM hisso ApavAno emano irAdo che. atrenI yaMgamensa jaina sosAyaTIe zarUAtamAM ja A maMgaLa kArya uThAvyuM che ane potAthI banato phALo karavA AraMbhyuM che. AmAM dareke potAthI banatI sahAya karavI joIe. zrI zatruMjaya eTale jyAM janAro nAstika paNa prAyaH Astika banI jAya ! enI sevAmAM na devAya teTaluM ochuM. A ja rIte aneka tIrthonA uddhAra AdinA kAryamAM pAchI pAnI na ja karavI joIe. 812 astu. have sUtrakAra maharSi ane TIkAkAra maharSi A sUtra dvArA zuM zuM pharamAve che, te saghaLuM have pachI - Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6: jainazAsananuM dhyeya svarga nahi paNa mokSaH | 56/ * dharmanA kathayitA koNa ? * "huM, ame ne amAruM' - e choDo ! * zrI kumArapALa mahArAjAnI gurubhaktino * jainazAsananuM dhyeya svarga nahi paNa mukti : eka mananIya anupama prasaMga : * dharmano prabhAva to anArya dezanA lokone paNa * kaMkaNano karkaza avAja ! AMjI zake ! * maMtrI mudrA zAnA yoge ? viSayaH dharma zA mATe? dhyeyanI zuddhi. saMsAranA temaja mokSanA kArarNA judAM. chaThThA dhUtAdhyayananI zarUAta karatAM pahelAM, pahelA ja uddezAnA pahelA ja sUtramAM gaNadhara bhagavaMte dharma zA mATe karavo ? - te jaNAvyuM che. lakSyazuddhi vinA pragati zakya nathI mATe, jinazAsanamAM choDavAnI vAta pachI, pahelAM nirUpaNa konuM sAcuM che ? - e parakhavAnI vAta Ave che. saMsAranAM kAraNonA AsevanathI koIka AtmAne enI viziSTa lAyakAtane yoge mokSa maLe tema bane paNa ethI ene mokSanAM kAraNa to haragija na kahevAya. A ja mahattvapUrNa muddAne samajAvavA AkhuM vyAkhyAna rokaDyuM che alaga alaga yuktiothI A vAta samajAvI che. ene puSTa karavA mATe zrI kumArapALa mahArAjAno Agama ane gurunI bhaktino prasaMga, namI rAjarSino kaMkaNanA nimitte verAgyano prasaMga ane vastupALa maMtrIe rAjAnA mAmAnAM AMgaLAM kapAvyAno prasaMga atre khUba ja sArI rIte rajU karyo che. mulAkAta * duniyAnI vastu paNa duniyAthI taravAnA upayogamAM kadAca AvI jAya, to paNa e DubAvanArI cIjane tAranArI na ja kahevAya ! * mAtra darzana, mAtra jJAna, ke mAtra cAritra hovA chatAM te to ghaNAne DubAvanArAM thayA, mATe muktinAM kAraNomAM "samyapha' zabda yojAyelo ja che. 0 tAkAta na hoya to tathAvidha amala na thAya, paNa dharmane adharma tathA adharmane dharma to na ja kahevAya. 0 zAsanamAM rahenAre "huM, ame, ane amAruM' e choDavuM ja paDaze. dAna e dharma' - e bhAvanA haze to thoDAmAMthI thoDuM paNa dAna devAze : "lakSmI e dharma' - e bhAvanA haze to thoDuM paNa dAna devAnuM haze teya aTakI jaze ! janazAsanamAM svarga che, jainazAsanavALA mATe svarganA daravAjA khullA che. aneka svarge gayA, jAya che ane jaze, paNa beya svarga nathI. jainazAsananuM dhyeya to mukti ja che ! jemAM paugalika bhAvanAno aMza paNa nathI te mukti e ja dhyeya ! * dharmanI chAyA anArya dezathI AvelA upara paNa paDe, to Arya dezamAM janmelA upara kema na paDe? paNa dharmI dharmI rahe to. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6H jainazAsananuM dhyeya svarga nahi paNa mokSa : dharmanA kathayitA koNa? chaThThA "dhUta' nAmanA adhyayananI zarUAta karatAM te adhyayananA pahelA ja uddezAnA pahelA ja sUtranI zarUAtamAM parama upakArI paramAtmA zrI mahAvIradevanA paMcama gaNadharadeva sUtrakAra bhagavAna zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA pharamAve che ke - "obujjhamANae iha mANavesu AghAi se nare / " - A sUtravAkyanI vyAkhyA karatAM TIkAkAramaharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA paNa pharamAve che ke "svargApavargAtatkAraNAnicatathA saMsAratatkAraNAni cAvabudhyamAno'nAvarakajJAna-saddhAvAd 'ihe timartyalokemAnaveSuviSayabhUteSudharmamAkhyAtisanarobhavopagrAhikarma-sadbhAvAtmanuSyabhAvavyavasthitaH san dharmamAcaSTe, na punaryathA zAkyAnAM kuDyAdibhyo'pi dharmadezanAM prAduSyanti, yathA vA vaizeSikANAmulUkabhAvena padArthAvirbhAvanam evamasmAkaMna, kathaM ? ghAtikarmakSayetUtpannanirAvaraNajJAno manuSyabhAvApanna eva kRtArtho'pi sattvahitAya sadevamanujAyAMparSadi kathayatIti / / " "AvaraNa vinAnuM je jJAna eTale kevalajJAna tenA sabhAvathI svarga, apavarga ane tenAM kAraNone tathA saMsAra ane saMsAranAM kAraNone jANatA zrI tIrthaMkaradeva bhavopagrAhI je "vedanIya, Ayu, nAma ane gotra' A cAra prakAranAM karmo tenA sarbhAvathI manuSyabhavamAM rahIne A manuSyalokamAM manuSyone uddezIne dharmanuM nirUpaNa kare che. paraMtu je rIte zAkonI dharmadezanAo kuDyAdikamAMthI pragaTa thAya che athavA vezeSikonuM padArthaviSkaraNa eTale prakaTIkaraNa ulUkabhAve karIne thAya che, tema ApaNAmAM nathI. kAraNa - ghAtI karmonA kSayathI AvaraNa vinAnuM jJAna jemane utpanna thayuM che evA bhagavAna zrI jinezvaradeva kRtArtha hovA chatAM paNa manuSyabhAvamAM rahIne ja prANIonA hita mATe devatA ane manuSyovALI pariSadamAM dharmanuM kathana kare che." AthI spaSTa che ke zrI jinezvaradevanA zAsananuM prakaTIkaraNa jema zAkyonuM kuDyAdimAMthI eTale ke dIvAla vageremAMthI pragaTa thatA avAjomAMthI thAya che ane Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 815 -- 6 : jainazAsananuM dhyeya svarga nahi paNa mokSa : - 56 - 75 vaizeSikonuM ulUkabhAve karIne thAya che tema nathI thatuM, paraMtu bhavopagrAhI karmonA yoge manuSyabhAvamAM rahelA zrI tIrthaMkaradevathI thAya che. ane zrI tIrthaMkaradeva paNa kevaLajJAnanA yoge svarga, mokSa ane tenAM kAraNo tathA saMsAra ane saMsAranAM kAraNo jANyA pachI ja dharmano upadeza Ape che, paNa tenI pUrve nahi ! vadhumAM kevaLajJAna pAmelA ane tethI ja kRtArtha thaI gayelA evA paNa te tAraka zrI tIrthaMkaradeva sattvonA hita mATe dharmanuM kathana kare che. AvI apUrva hitabhAvanAnA svAmI zrI tIrthaMkaradeva paNa kevaLajJAnanA yoge svarga, mokSa ane tenAM kAraNo tathA saMsAra ane saMsAranAM kAraNo jANyA pachI ja dharmanuM kathana kare che. AthI e siddha ja che ke je svarga tathA mokSa ane tenAM kAraNo tathA saMsAra ane tenAM kAraNo jANe, te ja dharmanuM nirUpaNa karI zake !" - yadyapi svarga che saMsAramAM, paNa saMsAranI nArakI Adi gatio karatAM svarganA hetuo judA ja che, to pachI mokSanA hetu to judA hoya temAM pUchavAnuM ja zuM ? devagatinuM AyuSya badhA ja saMsArI bAMdhe ema nathI, paNa je tevA pariNAmane pAme te ja bAMdhe. saMsAramAMthI sArAmAM sAruM svarga paNa meLavAya te vAta kharI paNa tevuM svarga meLavavAnAM je sAdhano che te saMsAranAM sAdhanothI judAM ja che, to pachI mokSanA hetu judA hoya, emAM navAI paNa zI ? A zAsananuM astitva vAstavamAM mokSa mATe niyata gaNAya, nahi ke svarga mATe ! svargAdi ApavAnuM to sAmAnyataH badhAM darzana kahe che, paNa A zAsananuM dhyeya to mukti che. mokSaprAptinA vilaMbanA gALAmAM svarga maLe e vAta judI, paNa svargAdi meLavavA pUratuM ja A zAsana che ema to nahi ja. je ATalo paNa viveka na karI zake, te dharma zI rIte ApI zake? svarga tathA apavargane tathA tenAM kAraNone temaja saMsAra tathA tenAM kAraNone te te rUpe nirUpaNa kare, bhAga pADIne kahe ane heya, zeya tathA upAdeyane paraspara bheLave nahi, te ja dharmadezanAnA adhikArI che. Ama karavAthI saMsAra pratye aruci thAya, tathA saMsAranA padArtho pratyenI rUci ghaTe, eTale mokSa pratye AtmAnI sadbhAvanA jAge ane tethI mokSanAM sAdhanomAM te joDAvA udyamazIla bane. mokSanAM sAdhana to samyagdarzana, samyajJAna ane samyapha cAritra che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - duniyAnAM je sAdhana, je hetuo ke je kAraNo, tene mokSanAM sAdhana, hetu ne kAraNa tarIke kahevAya kema ? duniyAnA ghaNA padArtho mokSamArgamAM AtmAne upayogI thAya che : ghaNI cIja evI che, ke je mokSamArgamAM jatA AtmAne sahAya kare : paNa e tenAM sAdhana na kahevAya ! jema ratnatrayI sAdhana kahevAya tema e sAdhanarUpa na ja kahevAya !SakAmAM eka paNa kAya evI nathI, ke je mokSamArgamAM sarvathA ja upayogI na thAya. ratnatrayI AtmAthI abhinna paNa che, paNa ApaNe hAla to sAdhananI vAta karIe chIe. zrI jinAgama vagere sAdhanonI vAta karIe chIe. duniyAnI cIjo upayogI jarUra thAya che, paNa ene sAdhana nahi kahevAya. jenAthI saMsAranI bhAvanA poSAya te cIjo uttama AtmAone mokSa prAptinA mArgamAM upayogI thatI paNa hoya, to paNa te cIjone mokSaprAptinA sAdhanarUpa na ja kahevAya ! muktimArganA ArAdhanamAM ArAdhaka AtmAnA sadviveka rUpa yogyatAne aMge duniyAnI cIjo game teTalI upayogI thatI hoya, chatAM e cIjo moTe bhAge rAgadveSanI puSTi karanArI hoya che, mATe e sAdhanabhUta to gaNAya nahi ja. jema zrI dvAdazAMgI nimittarUpa jaNAya tevI rIte keTalAya DULyA paNa, chatAM te dvAdazAMgIne DUbavAnuM sAdhana na kahevAya, tema duniyAnI vastu paNa duniyAthI taravAnA upayogamAM kadAca AvI jAya, to paNa e DubAvanArI cIja te tAranArI na ja kahevAya ! muktimArgamAM cAlanAro vivekI AtmA duniyAnI cIjano sadupayoga karI le, - kadAca evo sadupayoga kare ke jethI e cIja hAni to na karI zake paraMtu sahAyaka nIvaDe, chatAM paNa e cIjano svabhAva ja DubAvavAno che mATe vastu tarIke DubADanAra gaNAya. dareka vastunA bhinna bhinna heta oLakhavA joIe. e oLakhAya to sAdhanAmAM svAbhAvika nirvighnatA Ave. vairAgya to ghaNI ghaNI vastuthI thAya che, mATe badhI ja vastuone vairAgyanA kAraNa tarIke na kahevAya. makAna joIne paNa vairAgya thAya, paNa tethI e kaMI vairAgyanuM kAraNa ja che ema na kahevAya. kaMkaNanA avAja parathI zrI nami rAjarSine vairAgya thayo, to e uparathI kaMkaNanA avAjane vairAgyanuM kAraNa gaNI, kaMkaNavALI gharamAM lAvavI joIe ema koI kahe to kema cAle ? kaMkaNa ke kaMkaNavALI e kaMI vairAgyanuM kAraNa Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 917 - 6 : jainazAsananuM dhyeya svarga nahi paNa mokSa : - 56 - 77 nathI. sAmAnya rIte te kaMkaNano avAja to kAmanuM kAraNa che, kAraNa ke e viSayavAsanAnI vRddhinuM kAraNa che, ema to nizcita thayeluM che ? hA, kvacituM koIne potAnA AtmAnI zuddha dazAnA yoge evA paNa viSayavAsanAnA kAraNathI vairAgya thaI jAya te vAta judI ! dareka vastu tathA tenA guNane bhinna tarIke oLakhI tene te ja rUpe batAve to ja sAco mArga batAvI zakAya, mATe to zrI tIrthaMkaradeva paNa yAvatuM kevaLajJAna sudhI dharmopadeza nahi ApatAM mauna rahe che. yogya AtmA ene sIdhA rUpamAM le te vAta judI che, bAkI kaMkaNavALImAM, kaMkaNamAM ke kaMkaNanA avAjamAM kaMI vairAgya pedA karavAnI zakti nathI. koI mAravA Ave te kAMI sukhanuM kAraNa nathI, paraMtu jJAnI ane karmakSayano hetu mAnI sukhanuM kAraNa banAvI le te vAta judI che. sonI maLyo ane mAthe vAdharI bAMdhI tathA tenA pariNAme naso tUTavA lAgI, chatAM paNa samatA bhAvamAM rahelA zrI metArya munivarane kevaLajJAna thayuM, mATe jene kevaLajJAna prApta karavuM hoya teNe AvA bhayAnaka upasargamAM ghasaDAIne javuM ema ? ane jene kevaLajJAna prApta karAvavuM hoya tenI evI hAlata karavI ema kahevAya ? Ane te zuM kevaLajJAnanuM kAraNa che ema kahevAya ? zrI metArya munivare e upasarga samabhAve sahavAthI- AtmadharmamAM aDaga rahI zakavAthI kevaLajJAna meLavyuM te vAta judI che. paNa e upasarganI kriyAne sarvatra kevaLajJAnaprAptinA kAraNarUpa to na ja gaNAvAya. kevaLa saMsAranAM kAraNo paNa koIne uddezIne muktinAM kAraNe thAya to bhale, paNa e muktinAM kAraNarUpa kahevAya nahi ! mithyA jJAna, miththA darzana, mithyA kriyA e muktinAM kAraNa nathI. koI ene paNa muktinAM kAraNa banAve te vAta judI ! bAkI mokSanAM kAraNo to samyagdarzana, samyajJAna ane samyaphacAritra ja kahevAya ! bIjuM kahe to mithyAtva ja lAge ane utsutrabhASitA Ave. mAtra darzana, mAtra jJAna, ke mAtra cAritra hovA chatAM te to ghaNAne DubAvanArAM thayAM, mATe muktinAM kAraNomAM "samyaka zabda yojAyelo ja che. saMsAra kevo ? upadeza devAya zAno ? upadeza devAya zI rIte ? - A badhAM tattvono buddhipUrvaka zAstrAnusArI rIte nirNaya na kare e dezanA de zI rIte ? paraMparAe to kadAca badhI vastu paNa sArI thaI zake tethI zuM badhI vastuone sArI kahevAya ? dharmazAstra dAnane dharma kahyo, paNa lakSmIne dharma na kahyo : lakSmIthI dAna thAya Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 4 H e to zAstrakAra paNa jANe che ! ziyaLane dharma kahyo, paNa zarIrane dharma na kahyo ! tapane dharma kahyo, paNa khAvuM ene dharma na kahyo ! mAsakhamaNanA pAraNe bIjuM mAsakhamaNa karavuM hoya to tevA AtmAne vacce pAraNAmAM vAparavA joIe ane vApare to bIjuM mAsakhamaNa thAya ema zAstrakAra jANe che, paNa e pAraNAne tapodharma na kahyo ! dharma to tapa ja ! zarIra hoya to zIlapAlana thAya, paNa zarIra e dharma nahi : dharma to ziyaLa ja. lakSmI hoya to dAna thAya, paNa lakSmI dharma nahi : dharma to dAna ja. dAnamAM lakSmI, zIlamAM zarIra tathA tapamAM khAvAnuM, - e traNenI AvazyakatA jANavA chatAMye ene dharma na kahyo, kAraNa ke bhinna bhinna pariNAma upajAvanArAM kAraNone bheLavI devAmAM Ave to koI paNa AtmAno uddhAra thAya zI rIte ? dAnane dharma kahyo to lakSmIthI khasavAnA prayatna thAya che, paNa lakSmI e ja dharma ema kaheta to lakSmIne koI paNa choData ? lakSmIne dharma gaNyo hota to te choDAya ja nahi, paNa bheLI karAya : kema ke lakSmI ja dharma ane pachI to dAnanI jarUra ja zI ? ne ema thAta to lakSmIne choDavAnI bhAvanA Avata kyAMthI ? dAna to sUcave che ke lakSmI e dharma nathI, paNa teno sadupayoga te dharma che ! mUThI Ama ne Ama rahI to to e lakSmI dAbI nAkhe. e mUThI maratAMya na chUTe : dAna dharma che mATe hAtha dhIme dhImeya name che ane yogya avasare vastu pariNamI hoya to Akho namavA vakhata paNa Ave ! jeTalA aMze lakSmImAM mamatva che, teTalA aMze dharmamAM hAni thAya che ! jeTaluM lakSmImAM mamatva teTalA mamatvano dharmamAM abhAva ! 78 zrI kumArapALa mahArAjAnI gurubhaktino eka mananIya anupama prasaMga : zrI kumArapALa mahArAjAe devabhakti tathA gurubhaktimAM bhAvanAnI parAkASThAe caDI, annapANIno paNa tyAga karyo hato. devabhaktinA prasaMganI vAta te phUlanI AMgIvALo prasaMga : te prasaMganI vAta to kahevAI gaI che. gurubhaktinI vAta e che ke - 818 zrI kumArapALa mahArAjAe evo abhigraha aMgIkAra karyo hato ke 'gurue racelA saghaLA graMtho mAre jarUra lakhAvavA.' A abhigrahanA pAlana mATe zrI kumArapALa mahArAjAe sAtaso lahiyAo rAkhyA hatA ane te sAtaso lahiyAo roja graMtho lakhatA hatA. eka divase prAtaHkALe zrI kumArapALa mahArAjA Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thALa - 9H jainazAsananuM dhyeya svarga nahi paNa mokSa : - 56 - 79 potAnA gurudeva zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAne ane bIjA sarva sAdhuone vaMdana karIne lekhazALA jovA mATe gayA, tyAM lekhakone kAgaLanA patro upara pustako lakhatA joyA, tethI gurudeva pAse AvIne pUchyuM ke "pustako kAgaLo upara kema lakhavAmAM Ave che ?' uttaramAM gurudeve pharamAvyuM ke "hAlamAM jJAnanA bhaMDAramAM tADapatronI truTi che, e kAraNe pustako kAgaLa upara lakhavAmAM Ave che." A uttara sAMbhaLIne zrI kumArapALa mahArAjA lajjA pAmyA ane vicAravA lAgyA ke - "aho ! gurUNAM navyagranthakaraNazaktiraskhalitA, mama tu tallekhane'pi na sAmarthya, kiM mama zrAddhatvam ?" "AzcaryanI vAta che ke gurudevanI navIna graMtho banAvavAnI zakti asmalita che ane mArAmAM gurudeve racelA te graMthone lakhAvavAnuM paNa sAmartha nathI, to mAruM zrAddhapaNuM - zrAvakapaNuM - kevuM?" A pramANe vicAra karIne paramahaMtu mahArAjA zrI kumArapALe UbhA thaIne gurumahArAjAne kahyuM ke "upavAsanuM paccakhANa karAvo !' A rIte upavAsanuM paccakhANa karAvavAnI prArthanA sAMbhaLIne gurudeve pUchyuM ke "Aje upavAsa zA mATe ?' - A praznanA uttaramAM mahArAjA zrI kumArapALe kahyuM ke - "ataH paraM tadA bhoktavyaM yadA zrItADapatrANi pUritAni bhavanti lekhakAnAm" "AjathI AraMbhIne mAre tyAre ja bhojana karavuM ke jyAre lekhakone huM tADapatro pUrAM pADI zakuM." A abhigraha aMgIkAra karatAM gurudeve tathA sAmaMta Adie vAravA chatAM paNa mahArAjA zrI kumArapALe to upavAsa karyo. AthI zrIsaMghe stuti karatAM kahyuM ke aho ! ginAne patti-ro ! gururavA. zrImALIbhartu-rajo ! nisImasAhasan III" "zrI kumArapALa mahArAjAnI zI jinezvaradevanA Agama upara bhakti paNa AzcaryakAraka che, gurumahArAja uparanuM bahumAna paNa Azcaryajanaka che ane sAhasa paNa sImA vagaranuM che." A rIte zrIsaMghathI stuti pAmatA paramAItuM zrI kumArapALa mahArAjA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 --- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 0 potAnA AvAsanA upavanamAM AvIne "kharatADanAM vRkSone caMdana ane kapUra AdithI arcane maMtrasiddha puruSanI mAphaka kahevA lAgyA ke - "svAtmanIva mate jaine, yadi me sAdaraM manaH / sUnA sarveDapi, zrIvAstuti tavA II" "kathayitveti gAGgeya-mayaM graiveyakaM nRpaH / kasyApyekasya tAlasya, skandhadeze nyavIvizat / / 2 / / " "jema mArA AtmAmAM mAruM mana AdaravALuM varte che, tema jo mAruM mana zrI jinezvaradevanA matamAM AdaravALuM vartatuM hoya, to tame sarve paNa zrI tADavRkSapaNAne pAmI jAva!" A pramANe kharatADanAM vRkSone kahIne mahArAjA zrI kumArapALe koI paNa eka tAlavRkSanA skaMdhadeza upara sonAnuM caiveyaka sthApana karyuM. A pachI zrI kumArapALa mahArAjA potAnA mahele AvIne dharmadhyAnamAM tatpara thaIne rahyA ane zAsanadevatAe te "kharatADanAM vRkSone zrItADavRkSa banAvI dIdhAM. savAranA pahoramAM ArAmapAlakoe e vAta rAjAne nivedana karI. mahArAjAe paNa khabara ApavA AvanArAone inAma ApavA dvArA AnaMda pamADIne potAnA guru kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pAse te tADapatra lAvIne mUkyAM ane vaMdana karyuM. A joI gurue rAjAne pUchyuM ke "A zuM ?' A praznanA uttaramAM rAjAe guru AgaLa sarva sabhA samakSa te camatkArI vRttAMta kahI batAvyo. AthI gurumahArAjA paNa sabhAsadonI sAthe te udyAnamAM gayA ane tyAM banelA banAvane joIne devabodhi" Adi brAhmaNo ane bIjA paNa loko AzcaryarUpa banI gayA. A uparathI vicAro ke e puNyapuruSo saMyama nahotA pAmI zakatA te chatAMya prasaMge dharmanI sevA khAtara rAjya ke zarIra choDavuM paDatuM hoya to te mATe teo taiyAra ja rahetA : enuM kAraNa e ja hatuM ke teo duniyAnAM ane mokSanAM kAraNone alaga alaga mAnatA hatA ! Aje to keTalAka pudgalAnaMdIomAM duniyAnAM kAraNo mokSanAM kAraNo tarIke manAya che ane kamanasIbI to e che ke Aje keTaleka sthaLe dharmadezanAmAM paNa eNe sthAna lIdhuM che. sAMbhaLanAra e vastumAM coMTelA to hatA ja ane ethI evI "dharmadezanAne nAme devAelI "pApadezanA'thI vadhu makkama thayA ! ema Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 821 -- 6 : jenazAsananuM dhyeya svarga nahi paNa mokSa : - 56 - 81 kahevAya che ke "jeNe saMsAranI makkamatA nathI keLavI te saMyamamAM zuM karavAno ?' eka mata evo paNa che, ke je ema kahe che ke "pahelo dharma gRhasthAzrama !" zAstrakAra kahe che ke "jo gRhasthAzramane ja prathamAcaraNIya dharma manAta to to pachI saMnyasta raheta ja kyAMthI ?' vastu upayogamAM Ave enI nA nathI, eno inakAra nathI, paNa te tenuM kAraNa to nahi ja!lakSmI dAnamAM, dharmasevAmAM kAma Ave, paNa e dharma to nahi ja ! jo ene dharma manAya to mULa dharma ja rahevA na pAme. svarga tathA apavarga ane tenAM kAraNo tathA saMsAra temaja tenAM kAraNone barAbara te te rUpe samaje, tenI bhinnatA samaje, pachI tenuM tathArUpe ja dharmadezaka nirUpaNa kare. saMsAranAM sAdhanone mokSanAM sAdhano mAne to zuM thAya ? kaMkaNano karkaza avAja! zrI namirAjarSi evA banyA ke emanI pAse sudharmA iMdra paNa na phAvyA. temanuM AkhuM aMtaHpura, temanI AkhI nagarI, temanuM saMsAramAM gaNAtuM badhuM baLatuM batAvyuM, paNa AmaNe to kahyuM ke "mAruM kAMI baLatuM nathI !" A zAthI ? kaMkaNanA avAjathI pedA thaela vairAgyathI ! AthI koI kahe ke kaMkaNanA avAja ghera ghera bhegA karavA to ? pote saMsArAvasthAmAM bImAra paDyA che : dAhavara UpaDyo che : jema jema caMdana copaDavAmAM Ave che tema tema dAha vadhato jAya che : to paNa ThaMDaka mATe vakhatovakhata rANIo caMdana ghasatI, lAvatI ane copaDatI ! dAhanI hada eTalI vadhI ke caMdana ghasatAM thato kaMkaNono avAja paNa khamAto nahoto. zrI namirAjarSie ATalA khakhaDATanuM kAraNa pUchyuM. kAraNamAM caMdana ghasavAmAM thato kaMkaNono avAja jaNAvavAmAM Avyo. pote caMdana ghasavAnI "nA" kahI, to paNa rANIo patibhaktA ane kulIna hatI, eTale potAnA karamAM mAtra ekeka kaMkaNa rAkhI caMdana ghasavA lAgI. AthI avAja baMdha thayo. pharI nami rAjAe pUchyuM ke caMdana ghasAya che ?' badhAe "hA" kahI. "avAja kema nathI thato ?" - ema pUchyuM. jaNAvavAmAM AvyuM ke hAthe mAtra ekeka kaMkaNa rAkhavAmAM AvyuM che. tarata nami rAjAe tyAM vicAryuM ke "aneka hoya tyAM ja khakhaDATa che." AthI pote - "vyAdhi zame to A badhuM choDIne ekalo cAlyo jAuM.' - ema nizcita karyuM. pariNAme vyAdhi paNa zamyo : pote cAlI nIkaLyA : emaNe A sthiti UbhI karI, paNa badhA mATe A ja rasto ema to nahi ne ? Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 4 che.' samajadAra evI sthiti paNa UbhI karI zake, paNa 'e vairAgyanuM ja sAdhana ema koI lakhI vALe to pariNAma bhayaMkara Ave emAM Azcarya zuM che ? AthI ja duniyAnI cIja mokSamArgamAM upayogI thAya, to paNa tene dharmanuM kAraNa na kahevAya. A nirNaya thAya to gRhastha paNa, saMsAramAM DUbelo paNa, viSayAdhIna paNa, evAnI paNa e dazA to na ja thAya ke dharmane Thokare mAre. Aje vAta vAtamAM dharmane gauNa banAvAya che. Aja e kahevAya che ke dharma kharo, Agama kharuM, paNa ahIM duniyAdArImAM vAMdho na ja Avavo joIe.' zAstramAM to evuM Ave che ke pUrve eka eka AtmAnuM hita joyuM tyAM badhuM choDyuM ! e samajatA ke choDavAnuM to che, choDuM toya chUTavAnuM che ane na choDuM toya choDavAnuM che, to dharmarakSA mATe kAM na choDuM ? jeTalA jeTalA zAsanamAM prabhAvako thayA, sAdhu ke zrAvaka emane prAyaH bIjo vicAra ja nahi. eka ja vicAra ke dharmanAM sAdhano sevavAM ane enI sevA mATe sarvasva samarpavuM.' - - - maMtrImudrA zAnA yoge ? zrI vastupALa game tevA toye vIradhavaLanA to maMtrI ne ! game tevA toya nokara. emanI AvaDatanA yoge emanA para vizvAsa eTalo badho ke bhale rAjA paNa kaMI na kahe, paNa maMtrI to kharA ne ! eka vakhata savAramAM dAtaNa karavA beThA che, hajI paccakkhANa pAryuM nathI, tyAM rAjAnA mAmAe potAnA dharmagurunuM apamAna karyAnA khabara maLe che. tarata apamAna karanAranI AMgaLI kApI lAvavAno hukama kare che. paccakkhANa pAryuM nathI : 'e AMgaLI kApI lAvo pachI paccakkhANa pALIza' - ema kahe che. A konI AMgaLI kApavAnI hatI ? mAlikanA mAmAnI ! 'zuM thaze ?' - ema vicAre to A hukama thAya ? to to ema thAya ke gaLI jAo, game tevo toya rAjAno mAmo che, mATe vigraha karavAmAM mAla nathI, ema thAya : paNa e vicAra emane na ja Avyo. e to kahetA ke huM maMtrIpada para jIvato nathI paNa dharma upara jIvuM chuM : agara maMtrIpada upara jIvato houM to paNa dharmane Agho karuM to huM dharmI nathI. kImatI to dharma che, ke jethI maMtrIpada mane mUMjhavI zakatuM nathI. jo mArAmAM dharma na hota to maMtrIpada to mArI nAkhata. atyAre ghaNAonI evI mAnyatA che ke 'dharma duniyAdArInAM sAdhanothI che mATe e pahelAM ane pachI - - 822 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 823 - 6 H jenazAsananuM dhyeya svarga nahi paNa mokSa : - 56 - 83 dharma ! jyAre puNyapuruSo mAnatA ane mAne che ke "dharma khAtara badhuM jAo. e zAthI ? ethI ja ke saMsAranAM kAraNa tathA mokSanAM kAraNane alaga mAnatA ane mAne che. kSatriyono kAyado hato ke zaraNAgatane Azraya ApatA. tyAM zuM thaze eno vicAra ja na karatA. e kuLasaMskAra. potAmAM potApaNuM zuM joIe te samajatA. ghaNA TekIlAoe bhIkha mAgI rakhaDI maravAnuM pasaMda karyuM che, paNa vastu gumAvI nathI. e samajatA ke vastu gaI to badhuM khalAsa ! cakravartIne cakravartI banavuM hoya to je AjJA na mAne tenI sAme thavuM paDe to ja cakravartI banAya. zrI bharata mahArAjA jANatA ke navANuM potAnA bhAIo che ane rAjya paNa pitAe ApyuM che, kAMI kahevAno hakka nathI, paNa cakrane AyudhazAlAmAM praveza karAvavo hoya ane cakravartI banavuM hoya to dUta mokalavA paDe ane na mAne to sAme paNa javuM paDe to cakravartI banAya ! je vastu je sthAne beThI che tene mukhya mAne to ja vastu dekhAya. viradhavaLa rAjAe jANyuM eTale laDAI karavA taiyAra thayA : maMtrI paNa sAme thayA : badhA jaIne rAjAne kahe che ke "jenA yoge rAjyanI AbAdI tenI sAme A dhAMdhala hoya ? maMtrIzvare tamArA mAmAnI AMgaLI kApI zAthI ? kAraNa vinA kApe ?' viradhavaLa kahe ke "e huM jANato nathI. mAmAe phariyAda karI." maMtrIne bolAvavA mokalyA. maMtrI kahe - "vagara AmaMtraNa nahi AvIe temaja zastrabaddha AvazuM. sabhA pIMkhIne ghera AvavAnI paNa tAkAta amArAmAM che." rAjAe e rIte bolAvyA. maMtrIe jaIne potAnA dharmagurunA thayelA apamAnanI vAta jaNAvI : rAjA paNa samajyo ane samAdhAna thayuM. maMtrI mudrAnI paravA na karI to A pariNAma AvyuM ane paravA na karI tenuM kAraNa e che ke teo "maMtrI mudrA to dharmanA pratApe che' - ema mAnatA. "huM, ame ne amAruM - e choDo ! Aja to mokSanA arthI kahevarAvavuM che ane saMsAranAM kAraNone mokSanAM kAraNo mAnavAM che ! e dazAmAM dharma thAya ? are ! thAya to nahi paNa dharma hoya teya jAya ja ne ? sabhA : kALa pramANe pheraphAra hoya ne ? Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - 82 dara raudradhyAnathI cothe Are naraka maLe ane Aje svarga maLe ema? sabhAH ema mAne che ke pheraphAra thAya. mAne che e vAta judI. A badhAne koI coTTA mAne to koI rokatuM nathI, sAbita na thAya to e mAnanAra kevo ? sabhA : tAkAta ochI to bane ? tAkAta ochI-vattI e bane, paNa teTalA mATe sAcAne khoTuM to na ja kahevAya. tAkAta na hoya to tathAvidhi amala na thAya, paNa dharmane adharma tathA adharmane dharma to na ja kahevAya. AjanA kALamAM jinakalpAdi mATe prabhue paNa nA pADI che. cAritra eTale sarvavirati tathA dezaviratimAM vAMdho Ave, paNa badhA padArthomAM mArApaNuM mAnI samyagdaSTi AtmA dharmano ghAta na thavA de. keTaleka sthaLe Aja to e vAsanA ghUsI che ke duniyAdArInA padArtho hoya to ja mokSa sadhAya, paNa e mAnyatA khoTI ja che : ane ethI upakArIo to pharamAve che ke "huM, ame ane amAruM" choDAya to ja zAsanaprabhAvaka, - are zAsananA eka adanA sevaka paNa to ja thavAya ! zAsanamAM rahenAre "huM, ame ane amAruM' e choDavuM ja paDaze. tamAre paNa "paheluM to zAsana ja' - ema mAnavuM paDaze. Aja to ema paNa kahevAya che ke "sAdhu to kahe paNa amAre to duniyAdArI pahelI : sAdhune to AgaLa ulALa nahi ne pAchaLa dharALa nahi ! amAre to tela jovuM, telanI dhAra jovI, badhuM jovAnuM A hoya to bhale, nahi to gAbacI paNa mArIe." AvI jAtanI vicAraNAthI kRSNapakSIyAnI moTI saMkhyAmAM tamAro naMbara na Ave tenI kALajI rAkhajo. duniyAdArIne pahelI mAnanArA seMkaDe eMzI TakA ke ethI paNa adhika hovAno saMbhava che ! cokhkhuM kahenArA paNa paDyA che ke dharma to navarAze, phurasade, anukULatAe, phAve to, game to, ruce to karIe, bAkI A to che ja. A dazA che mATe ja aNInA samaye DUbakI marAya tenI gama paNa nathI rahetI. yuddhamAM aNIne vakhate rAjA kyAM jue ? duzmana rAjA tarapha ja juene ? e vakhate potAnI jAta upara paDatA prahAra tarapha jue kharo ? nahi ja : e to duzmana tarapha dhasyo ja jAya - pAcho bhAge kharo ? nahi ja. evI Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 925 -6 H jenazAsananuM dhyeya svarga nahi paNa mokSa : - 56 - 85 dhagaza hoya tyAre rAjA vijaya pAme che ne ? tema samyagdaSTi paNa dharmasanmukha rahevo joIe. e kyAre bane ? e banAvavA mATe beyanAM kAraNone bhinna bhinna samajavAM joIe. saMsAranAM kAraNone mokSanAM kAraNo mAnI enI sevAmAM kaTibaddha thavuM, evuM mAnanAra vIsamI sadIno svacchaMdI jamAno che. dAna e dharma' - e bhAvanA haze to thoDAmAMthI thoDuM paNa dAna devAzeH lakSmI e dharma - e bhAvanA haze to thoDuM paNa dAna devAnuM haze teya aTakI jaze! dharmane mUkI lakSmI vagerene mAruM-mAruM karatA marI gayA, to A lokamAM paNa bicArA kahevAzo ane paralokamAM to durgatio taiyAra ja che ! dharma khAtara sarvasva samarpanAra, jIvana samarpanAranI pAchaLa A lokamAM "e bahAdura hato" - ema kahevAze ane paraloka to sAro che ja - mAtra moDhe bolavAthI zo lAbha thAya ? prabhunA zAsanane pAmelo sva-paranuM hita ciMtave, Apatti Ave tene teTalI na gaNakAre ! vyAdhi maTADavo hoya to kupaththatyAga tathA auSadha levAnI vaide kahelI tamAma Apatti svIkAravI paDe. jainazAsananuM dhyeya svarga nahi paNa muktiH mokSanAM kAraNa e paNa svarganAM kAraNa to che ja, eTale e judAM kahevAnI jarUra nathI. mokSanAM kAraNa pUrAM nahi maLe tyAM sudhI svarga ane pUrAM maLaze tyAre mokSa che ! dhyeya muktinuM che, paNa svarganuM nathI. jenazAsanamAM svarga che. jenazAsanavALA mATe svarganA daravAjA khullA che. aneka svarge gayA, jAya che ane jaze, paNa dhyeya svarga nathI. jenazAsananuM dhyeya to mukti ja che ! jemAM paulika bhAvanAno aMza paNa nathI te mukti e ja dhyeya ! samyagdaSTi savAramAM AtmAne pUche : "zAnI icchA che ?' javAba "mokSanI." e ja hoya ! jo aMtima icchA paNa bIjI hoya, bIjuM dhyeya game, mukti karatAM bIjAmAM vadhu rasa hoya, to eTalI pola ! munine AhAranI vidhi che ke jema sApa daramAM pese tema koLiyo jIbhane aDADyA vagara nIce utAre. rasa lAge to AtmA rasalubdha thAya. munine aMkuza ane zrAvakane chUTa ema nathI. zrAvakane vAMdho nahi ema nahi. gRhasthanI tAkAta ochI mATe muni jeTalI pharaja na mUkI. jJAnIe joyuM ke pharaja mUkavAmAM Avaze toye azakta AtmAo adhavacce nAsavAnA che. zrAvakane amuka kriyA na lAge, Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 - AcAzaMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 virAdhanA na thAya, to paNa ArAdhanAnuM zuM? ArAdhanA to viratipaNAmAM che ! dhUnana karAvavuM che mATe sUtrakAra A badhuM spaSTatAthI kahe che : choDavAnuM kahetAM pahelAM kahenArane oLakhAve che. nirUpaNa koNa sAcuM kare te batAve che. svarga tathA apavarga temaja tenAM kAraNo ane saMsAra tathA tenAM kAraNone bheLave nahi, bhinna samaje ane te te rUpe jANe, te ja dharmanuM sAcuM nirUpaNa kare. mokSa mATe samyagdarzana, samyajJAna ane samyaphacAritra, - e traNa kAraNa che. cothuM eka paNa nahi ! cothAmAM sAdhanabuddhi Ave to samyakatva rahe ? koI kahe ke je padArthono upayoga karavo tene sAdhana na mAnavAM ? nA, e ja khUbI che. zuddha dhyeya ane yathAsthita nemane laIne te padArthone sAdhana banAvAya che, paNa e pote sAdhana nathI. jhera e to jhera che, paNa e amRta thAya che e kArIgIrI vedanI che, paNa jhera to jhera ja. jhera vaidanA hAthamAM Ave to te tene amRta banAve. daradI jhera paNa khAya, paNa te konA hAthanuM ? vaidanA hAthanuM. vaida paNa kahe ke bIjAnA eTale jenA tenA hAthe khAto nahi. e rIte jenI pAse ratnatrayI hoya te duniyAnA padArthano upayoga kare, topaNa tene ratnatrayIne anukULa banAvIne, eTale vAMdho na Ave. A traNane choDI upayogamAM Ave tene sAdhana mAnavAnI mUrkhAI na karavI. ema kahyuM to bhAMgaro vaTAI jaze. zAstrakAra kahe che ke "gAMDA! ahIM to saMsArapipAsuo coMTelA ja che, choDe tevA nathI, emAM kyAM coMTADe che ?" hRdayamAM na Utare tevI anupama cIja to A samyagdarzana, samyajJAna ane sammacAritra che. "phavi namuvArathI kalyANa thAya, mATe bIjuM zuM kAma karavuM ? paNa bIjuM kare tenuM ja e "vovi namuvAro' kalyANa kare ! jo duniyAdArInA padArtho paNa amuka avasthAmAM jarUranA hoya, to paNa te kyAre chUTe evI bhAvanA to hovI ja joIe. nahi to e badhuM kyAre Ave evI bhAvanA rAkhe, kema ke ene mokSanAM sAdhana mAnyAM ! dharmano prabhAva to anArya dezanA lokone paNa AMjI zake ! zrAvakanA manoratho zA ? tame zuM karo cho te vAta judI, je badhuM karAya che te jANIe chIe, paNa karavuM zuM joIe te nakkI karo. A nirNayamAM ekavAkyatA Ave to pachI vAMdho na rahe. jevuM sAdhu ahIM bole tevuM gRhastha bajAramAM bole, pachI vAMdho kyAM ? itara paNa mAne ke A to badhe eka ja vAta che, eTale trIjo laTapaTa na karI zake. itara kahe ke tamArA sAdhu to Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 827 6 : jainazAsananuM dhyeya svarga nahi paNa mokSa : - 56 choDIne janA2A : gRhastha paNa kahe ke sAcI vAta, amArI paNa e ja bhAvanA che ! itara paNa kahe ke emane satAvAya tema nathI. paNa Aja to dazA ja judI che. virodhInI vAta to judI, paNa koI koI dharmI gaNAtA paNa kahe ke 'zuM karIe ? sAdhu haThIlA che, mAnatA ja nathI, roja tyAganI vAta kare che, ghaNuM kahIe chIe paNa mAnatA nathI, samaya oLakhatA nathI !' AthI itara jANe ke 'ahIM pola che. janmathI mAnanAramAM paNa pola che.' AthI navA pAmatA hoya te paNa na pAme. zrAvako evA hatA ke potAnI pAse AvanA2ne sIdhe mArge lAvatA, kadI na phAve to potAnA guru pAse AvavAnuM kahetA, paNa kadI DhIlI dorI na mUkatA. mAkhaNadAsapaNuM nahotuM. khoTI 'hAjI' bhaNavAnuM bhUlI jAo. dharmanI vAta Ave tyAM to zrI jinezvaradeve kahyuM te ja dharma hoya. vepArI sAthe paNa e ja vAta ke 'bhAI ! vepAranI vAta kara : kAmathI kAma : dharmanI bAbatamAM samaje nahi to e vAta rahevA de !' dharma khAtara saMbaMdha tUTe enI 52vA na hoya. 62 zrAvakane sAmAyika karatAM zarama Ave ? evA paNa zrAvako che ke je game tyAM Avazyaka na cUke, paNa tevA thoDA ! bAkI to pojhIzananI vAta ! niyama rAkhe to paNa ghara mATe, bahAra khullA ! badhA jo bahAra paNa kriyA kare to pariNAma kevuM Ave ? sAro gRhastha paNa kriyA kare to te joIne itara paNa kahe ke 'e to e ja.' rAjyamAM nokaro paNa pUrve AvA hatA. eka sAhebanA hAtha nIce eka vRddha jaina nokara hatA. dharmAtmA hatA. sAMje pAMca vAge vALu ka2vA jatA. sAheba paNa jANatA eTale javA detA. navo sAheba Avyo ene khabara nahi . terasanI sAMja hatI. pAMca vAge UThyA. sAhebe rokyArokAyA, paNa rAtre khAdhuM nahi. bIje divase caudaza hatI eTale upavAsa hato. eTale te divase pAMca vAge na UThyA tyAre sAhebe kahyuM ke 'kAle to pAMca vAge jamavA jatA hatA, Aja TAima nathI thato ?' temaNe kahyuM ke 'Aja to upavAsa che.' sAhebe jANyuM ke gaI kAle paNa khAdhuM nahotuM ane upara Aje upavAsa karyo ! ke tarata sAhebe kahI dIdhuM ke 'tamAre vakhata thAya eTale cAlyA javuM, pUchavuM nahi. mArI bhUla thaI ke tamane kAle rokyA.' amaladAro paNa samaje. AgalI sAMje jamyA hota to A pariNAma Avata ? eno artha to e thAta ke vahelA javAno prapaMca che. amadAvAdanA mohanabhAI lallubhAInI paNa e ja Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - 828 khyAti hatI ke emanI kriyAnA niyata vakhate emane amaladAra paNa na bolAve. dharmanI chAyA anArya dezathI AvelA upara paNa paDe, to Arya dezamAM janmelA upara kema na paDe ? paNa dharmI dharmI rahe to ! mATe ahIM sUtrakAra mahArAja pharamAvI rahyA che ke kevaLajJAnanA yoge svarga, apavarga ane tenAM kAraNa tathA saMsAra ane saMsAranAM kAraNone jANanAra zrI tIrthaMkaradeva manuSyone uddezIne dharmanuM kathana kare te tAraka kRtArtha chatAM paNa bhavopagrAhI karmonA yoge manuSyabhAvamAM rahevA chatAM ja prANIonA hita mATe dharmanuM kathana kare. eTale ApaNAthI to e tArakanI AjJAthI eka aNu paNa pheraphAra na bolAya e taddana spaSTa che ! Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7: saMsAranAM ane mokSanAM kAraNono viveka: 157 * caDatAM paDAya mATe nisaraNI bhaMgAya ke * koNa kahe che ke jamAno nathI pharyo?paNa pharyuM zuM ene majabUta karAvAya ? e to vicAro ! * svacchaMdatAnA jamAnAmAM aMkaza vadhArAya ke * saMtatine kuladIpaka banAvavI che ? ghaTADAya ? 'mithyAdRSTipaNuM' - "durlabha bodhapaNuM - "hADakAMnA * aMtara avAja kono pramANa? mALApaNuM' - vagere zabdonA tAtvika athA : * yuropiyano jhaLake ne jaino nahi ? viSaya : saMsAranA hetu ane mokSanA hetu alaga che. baMnenI bheLaseLa karAyuM nahi. sAdhana poluM na banAvAya. gata pravacanamAM cheDelA viSayanI ja puSTi mATe prastuta pravacanamAM aneka dAkhalA ane dalIlo ApavAmAM AvyAM che. sAdhakane kadAca saMsAranI koI paNa cIjanI jarUra paDe paNa eTalA ja mAtrathI e cIja pedA karavA, sAcavavA, vadhAravA Adino upadeza apAya ja nahi. sAdhanA karatA sAdhake svayaM baLavAna banavuM joIe paNa kayAreya sAdhanane DhIluMpocuM na banAvAya. jamAno bagaDyo enI nA nathI. e to pUrvanA maharSioe paNa kahyuM ja che ke jamAno bagaDyo. paNa e vAtane AgaLa karI sAdhanAne DhIlI na karAya.UlaTAnI majabUta karAya.cora vadhe tema tALAM vadhu mukAya, cokIpahero vadhArAya tema AgaLa vadhI aMtarano avAja paNa sarvajJano ja manAya, nahi to jeTalA AdamI teTalA avAja nIkaLe. A badhI vAtono vimarza karyA bAda aMte bALasaMskaraNa aMgenI keTalIka vAto karI pravacana pUrNa karyuM che. muvAkSAgRta * saMsAramAM ghaNI cIjo evI che, ke je mokSamArganA ArAdhakane sahAyaka thAya che, paNa eTalA mAtrathI e cIjone mokSamArganA kAraNarUpa na kahevAya. * sAdhana mATe sAdhaka baLavAna bane, paNa sAdhaka mATe sAdhana DhIluM na banAvAya. * lakSmIne zAstra sArI kahI hota to to dAna e dharma ja na raheta. 0 jagatane svacchaMdI banAvavAnA yatna na karAya, tene svacchaMdI banAvavAnuM paNa na kahevAya ane svacchaMdane poSaNa paNa na ja apAya. * khAtarIthI mAnajo ke duniyAnA padArtho pAchaLanI doDadhAmamAM sukha nathI ja ! kALa bagaDyo, e navI vAta nathI, mATe to sAdhupuruSo pharamAve che ke rakSaNanAM sAdhano vadhAro ! dhArmika kriyAkAMDamAM bahu custa bano ! * kahenAre zrI jinAgamane AdhIna rahevuM joIe ane sAMbhaLanAre zrI jinAgamane anusaratuM ja sAMbhaLavuM joIe. * ame gRhasthAI mAgIe temAM kalyANa ke tame sAdhutA mAgo temAM ? beyanuM jemAM kalyANa te kAma karavA yogya ! beyano jemAM adha:pAta te kAma karavA yogya nahi. * baccAMone mojamajAmAM joDavAM, hoTelamAM, nATakaceTaka ke sinemAmAM jatAM karavAM, e irAdApUrvaka enA AtmahitanuM khUna karavA barAbara che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 : saMsAranAM ane mokSanAM kAraNono viveka caDatAM paDAya mATe nisaraNI bhaMgAya ke ene majabUta karAvAya ? sUtrakAramaharSi zrIsudharmAsvAmIjI mahArAjA zrI AcArAMga sUtranA 'dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnI zarUAtamAM ja 'anAvaraka (kevaLa) jJAnanA yoge svarga, apavarga ane tenAM kAraNone tathA saMsAra ane saMsAranAM kA2None jANyA bAda zrI tIrthaMkaradeva A lokamAM manuSyone uddezIne dharmanuM kathana kare che.' A pramANe kahIne samajAve che ke, dharma kahe koNa ? ane dharmanA kahenAramAM kaI jAtanI yogyatA hovI joIe ? parama tAraka ane traNa traNa jJAnone sAthe laIne AvelA akhaMDa tyAganI mUrti samA zrI tIrthaMkaradeva paNa kevaLajJAna thayA bAda, eTale ke te jJAnanA yoge svarga, mokSa ane tenAM kAraNono tathA saMsAra ane tenAM kAraNono sAkSAtkAra thayA pachI ja dharmane kahe che : AthI spaSTa ja che ke svarga, mokSa ane tenAM kAraNo tathA saMsAra ane tenAM kAraNo na jANavAmAM Ave, tyAM sudhI dharmanuM pratipAdana na thAya ! e kAraNonI bheLaseLa paNa na thAya, kema ke e alaga kAraNo alaga ja rahevAM joIe. saMsAramAM ghaNI cIjo evI che, ke je mokSamArganA ArAdhakane sahAyaka thAya che, paNa eTalA mAtrathI e cIjone mokSamArganA kAraNarUpa na kahevAya. samyagdarzana, samyajJAna tathA samyak cAritra ane tenAM sAdhano, jema ke zrI jinamUrti, zrI jinamaMdira, zrI jinAgama ane rajoharaNa Adine jema mokSanAM sAdhana kahevAya, tema duniyAnI bIjI cIjone mokSanA sAdhana tarIke na lekhAya : anyathA jo ema badhI vastune sAdhana mAnIe, to samajo ke rajoharaNanuM sAdhana Una, UnanuM sAdhana gheTAM, pachI ? pachI kyAM jazo ? vAru, rajoha2Na mAphaka gheTAnuM paNa bahumAna karavuM ? Aja to ema kahevAmAM Ave che ke "je cIja joIe tenuM vidhAna kema na karAya ? je sAdhune AhAra vinA na cAle te sAdhu rasoInuM vidhAna kema na kare ? rasoI mATe pRthvIkAya, aplAya, teukAya, vAyukAya ane vanaspatikAyanI virAdhanA tathA AraMbhasamAraMbha paNa karavo paDe, mATe te karavAmAM harakata nathI, ema paNa sAdhue : Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ as1 - 7 : saMsAranAM ane motanAM kAraNono viveka : - 57 - 91 kahevuM joIe ? kAraNa ke temane AhAranI jarUra che. evI ja rIte dareka vastu !" AjanA vicitra AtmAonI A moTAmAM moTI dalIla che, paNa tevI dalIla karanArAone khabara ja nathI ke upayogamAM Ave che e vastu judI che. ane sAdhana e vastu judI che. jyAM sudhI kAraNonI bhinnatA ane vastusvarUpanI bhinnatA nahi samajAya, tyA sudhI prabhuzAsananuM parama satya nahi pamAya ! jJAnI bahu gaMbhIra hatA ane hoya ja. A badhA vinA nahIM cAle evuM e jANatA hatA, nahotA jANatA ema nahi, paNa e mAnatA, jANatA, jotA ane kahetA ke A badhuM kahevAnI jarUra kyAM che ? vagara kahyuM duniyA emAM to rAcelI-mAcelI ja che, pravRtta ja che, emAM svayameva pravRtti karI rahI che. vaLI e cIja ekAMta sAdhanarUpa nathI, temaja moTe bhAge to anarthanI ja karanArI che ane vadhumAM pApajanaka paNa che : mATe enA upadezanI AvazyakatA ja nathI. gaI kAle ApaNe joyuM ke dAnane dharma kahyo paNa lakSmIne nahi, ziyaLane dharma kahyo paNa zarIrane nahi ane tapane dharma kahyo, paNa khAvAne nahi ! zAstrakAra maharSi paNa jANe che ke jarUra to che, A vastuo upayogamAM Ave to che, kAma AnA dvArA paNa thAya che, paraMtu e vastuone sAdhana-mokSanA kAraNarUpa to na ja gaNAya. saMsAra ane mokSa e be vastu alaga che, e to samajo cho ne ? beya vastu judI, beyanuM svarUpa juduM, tyAre beyanA hetu eka kema hoya ? na ja hoya : mokSamArge cAlanAra AtmA duniyAnI cIjo dvArA lAbha levAya to laI le, chatAM ene tyAjya tarIke ja mAnato hoya, eTale jyAM enI jarUra ochI thaI ke tarata pAcho khasI jAya, paNa emAM phasAya nahi je sAdhana ekAMta sAdhyanI siddhi mATe samartha hoya, tene ja sAdhana kahevAya ! emAM jarA paNa polANa na pAlave. jeTalo mahela UMco teTalI ja nisaraNI majabUta hovI joIe, game tevI na cAle ! ane ethI kadAca koI caDanArA paDe, paNa tethI nisaraNI uThAvAya che kharI ? nisaraNI to caDAvanArI che, e pADanArI nathI, chatAM paNa caDatAM ghaNAya paDeya che, caDatAM na AvaDe, jarA pramAda thAya - dRSTi ADI paDe - paga lapase to paDe paNa kharA, paraMtu tethI gusso lAvI koI e nisaraNI ja bhAMgI nAkhe to zuM thAya ? tevA vakhate to pAse Ubheloya kahe ke have nIce ja UbhA raho. pachI to pharIthI nisaraNI thAya tyAM Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 --- - 232 sudhI badhAne nIce UbhA rahevuM paDe. ekanA yoge saMkhyAbaMdhane UbhA rahevuM paDe, pAchI badhAnI bhAvanA thAya, potAnI bhUla samajAya, nisaraNI karavAno mata maLe, nisaraNI taiyAra thAya, tyAre ja meDe javAya ! na mata maLe to rakhaDI marAya ! hAlanI hAlata e che ke sAdhaka DhIlo mATe sAdhana DhIlAM karo : sAdhana DhIlAM thayAM eTale sAdhako vadhAre DhIlA thAya : pachI pharI sAdhana DhIlAM thAya ne sAdhaka vadhAre DhIlA thAya : Akhara dazA e ja thAya ke sAdhanano nAza thAya ane nAzaka sAdhano vadhI paDe. eTale sAdhanano paNa nAza ja ne ? mATe ja sAdhake sAdhana jevA banavuM joIe. sAdhana mATe sAdhaka baLavAna bane, paNa sAdhaka mATe sAdhana DhIluM na banAvAya. sIDI pacAsa pagathiyAMnI che te caDavAnI tAkAta meLavAya, paNa emAMthI daza pagathiyAM kADhI na nakhAya ! jo tema karavAmAM Ave to caDanAra adhavaca rahI jAya : rakhaDI jAya ! zrI tIrthaMkaradevo pharamAve che ke tame DhIlA ho ane pUrNa ArAdhavAnI tAkAta na hoya, to thoDuM ArAdhAya to thoDuM ArAdho, paNa sAdhana DhIluM na karo ! beThAM beThAM pratikramaNa karanAro jANe che ke UbhAM UbhAM pratikramaNa karavuM joIe. eTale ema ja kahe ke "pAmaratA che ke besIne karIe chIe' - te vAta judI, paNa "beThAM beThAM karavAmAM vAMdho zo ?" - ema kema ja kahevAya ? jo beThAM beThAM pratikramaNa karavAnuM kahyuM hota to Ubho koNa thAta ? UbhAM UbhAM karavAnuM kahyuM che tyAM paNa gaLIA baLada thaIne besI javAya che, to besIne karavAnuM kahe to UbhA thavAnuM mana paNa kone thAya ? lakSmIne asAra tathA khoTI kahe toye chUTatI nathI - to pachI ene jo sArI kIdhI hota to zI hAlata thAta ? A to "khoTI khoTI'no sajjana sAdhujanono pokAra cAlu che mATe ATalIye devAya che ! paNa jo lakSmI sArI sAbita thAta, to to koI dAna ja zA mATe karata ? kema ke lakSmI e ja dharma ema thAya. Aje to lakSmIvAna paNa dharmosamAjamAM beTho che, eTale enAthI ema nathI kahevAtuM. e paNa "dAna e dharma sAMbhaLe che, kAMIka samaje che, mATe je kAMI de che te de che. lakSmIne zAstra sArI kahI hota to to dAna e dharma ja na raheta. zrI tIrthaMkaradevo nirmaLabhAve pUrvAvasthAmAM bhoga bhogavatA, chatAM e ene roganI upamA ApatA hatA ! bhoga bhogavavA joIe ema kahyuM hota to zuM thAta? jenAthI bhoga na chUTe te bhoga bhogavato hoya to te jANe, paNa bhoga Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 7 : saMsAranAM ane mokSanAM kAraNono viveka : - 57 - 93 e dharma to nahi ? "marajI mujaba vartavuM e dharma' - ema kahyuM hota to zuM thAta? kahevAmAM ATalo aMkuza na hota to koI na choData : evA rAcatamAcata, evA durgAnamAM paData, ke aMta ja na Avata ! zrI jinezvaradevanuM zAsana anupama che. e zAsanamAM Avyo ke ene bhogamAM roganI ja bhAvanA thAya. indriyanA viSayone ane e viSayonI sAmagrIne choDavAnI icchA ene jAgrata rahe ! AthI spaSTa che ke sAdhana to je hoya te ja kahevAya ane sAdhake makkama rahevuM joIe paNa sAdhanane DhIluM karavAnI vRtti na keLavavI joIe ! sAdhana DhIlAM karyo to udaya na ja thaI zake, e nizcita binA che ; kAraNa ke UMcuM dhyeya ne halakAM sAdhana, eno meLa ja zI rIte maLe ? zrI jinamaMdira ane upAzraya, - e be to evAM makkama ane cokhkhAM hoya ke je jarA paNa namatuM na Ape tevAM joIe. "A badhuM choDavA yogya che' - evI vAraMvAra phUMka mAranAra A be che. bIje to jyAM jAo tyAM "khAo, pIo, majA karo, cahApAna, bhojana lyo' - ema ja sAMbhaLazo : jyAre ahIM to "choDo, choDo, choDAya teTaluM choDo !" - e ja sAMbhaLazo : A bemAM, be sAdhanamAM jeTalI nirmaLatA teTalo udaya : jeTaluM polANa teTalo nAza ! sabhA: sIDI sudhArAya to kharIne ? emAM vAMdho nahi ! sIDI sudhArAya paNa bhaMgAya nahi. pagathiyAM sAMkaDAM hoya to bhale pahoLAM kare, jarUra jaNAya to pacAsanAM paMcotera kare, beya bAju kaTheDA kare, sAMkaLa rAkhe, doraDAM rAkhe, badhuM bhale kare, paNa caDavAnuM e nakkI ! jene je rIte caDatAM phAve te rIte ! moTI nisaraNImAM ghaNA be-traNa-cAra pagathiyAM sAthe caDe che ne ? koI paDyo mATe nisaraNI na joIe te na cAle ! doraDI, kaTheDA, sAMkaLa badhuM karo, cAhe tevo sudhAro karo, paNa e caDavAnI sulabhatA mATe ! jJAnI pharamAve che ke ahIM ne ahIM indriyonA viSayamAM bhAnabhUlA banI caDavAnuM na bhUlo !ne na caDAya to caDanAranI mazkarI na karo ke caDanAranI nisaraNI na bhAMgo ! AvIne kaho ke "sAheba ! hajI koI koI paDe che, mATe e na paDe evI nisaraNI majabUta banAvo !' baccAMne cAlatAM zIkhavavuM hoya to AMgaLIe zIkhavADAya, ethI na phAve to ThelaNagADI vagereno upayoga karAya emAM vAMdho nahi, paNa baccAnI dayA khAI tene besADI rAkhavAmAM Ave Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 to bacce cAlatAM zIkhe ? tamAro prazna e tAtparya kahe che ke sIDI sudhAravI, majabUta karavI. majabUtAInAM sAdhana vadhAravA ! huM kahuM chuM ke emAM vAMdho nathI, saMmati che. svacchaMdatAnA jamAnAmAM aMkuza vadhArAya ke ghaTADAya ? yogya mArge pahoMcavA sAdhanarUpa kriyAo vadhArAya kharI, paNa ghaTADAya nahi. jamAno vadhu viparIta hoya to ApaNe ApaNAM sAdhana vadhu majabUta karavAM, sAdhana vadhAravAM, paNa "A dharma vinA kema na cAle ?' - ema to na ja kahevAya ! samaya palaTAyo e vAta sAcI, huM paNa mAnuM chuM ke mAno palaTAyo, paNa e to kaho ke hato ethI jamAno sAro Avyo ke naraso ? dharmanI vadhu sAmagrIvALo thayo ke ochI sAmagrIvALo ? A jamAnAmAM dharmanA rasiyA vadhAre che ke adharmanA ? AvA kALamAM to jo kalyANanI abhilASA hoya to aMkuza vadhAre vadhAravA joIe ke nahi ? zAstra vidhi kahI ke jema jema samaya palaTAya ane svacchaMdatA vadhu Ave, tema tema aMkuza vadhAravA joIe. je ghoDo sIdho hoya tenI lagAma suMvALI hoya, cokaThuM vAge nahi tevuM hoya, goLa hoya, ane suMvALuM hoya : ane tophAnI ghoDA mATe cokaThuM kAMTAvALuM hoya ke nahi ? e ja rIte je jamAnAmAM manuSya vadhu svacchaMdI bane, tyAre aMkuza vadhAravA joIe ne ? jamAno bagaDyo mATe aMkuza vadhAravAmAM dharma ke aMkuza ghaTADavAmAM dharma ? zAstra vidhi bAMdhI che ke zAstrane bAdha na Ave tevAM baMdhano vadhAravAM. evAM baMdhano vadhAravAnI chUTa che ! paNa jagatane svacchaMdI banAvavAnA yatna na karAya, tene svacchaMdI banAvavAnuM paNa na kahevAya ane svacchaMdane poSaNa paNa na ja apAya. pUrve AgamanA samartha jJAtA maharSio paNa zrI jinAjJAne jorathI vaLagI rahetA, to ApaNA jevAe to jinAjJAne vadhAre majabUta rIte vaLagavAnuM ke DhIlA thavAnuM ? tAkAta hoya teTaluM grahaNa karAya, paNa zrI jinAjJAne jarAya zithila karAya kharI ? vAcakapravara zrImad yazovijayajI mahArAjA jevA samartha vidvAna paNa zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA jevA pUrvapuruSo mATe kahetA ke "kyAM che ane kyAM ame ? kyAM emanuM jJAna ane kyAM amAruM ?" Aje to evA paNa che ke zrI haribhadrasUrIzvarajI paNa bhUlyA' - evuM kahetAM AMcako paNa nathI khAtA ! vAcakapravara zrImad yazovijayajI mahArAjAne to tame jANo cho ne ? evA samartha paNa pUrvAcAryonI vAtamAM "dhanya !" - ema kahetA. evAo jene pUje, Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 - 7 : saMsAranAM ane mokSanAM kAraNono viveka : - 57 - 95 tene mATe paNa yA tallA bolatAM ApaNane AMcako na Ave. A svachaMdatAne aMkuzamAM levA prayatna karavA joIe ne ? koI mArI prazaMsA kare ane mArA parama pUjya pUrvajonI niMdA kare, tyAre huM kaMI paNa na boluM , mArI prazaMsAthI lobhAI mArA parama pUjya pUrvajonI niMdA sAMbhaLI rahuM, to mAre kahevuM joIe ke te parama jJAnI pitAno huM sapUta to nahi ja! emanI prazaMsAmAM ghaNI prazaMsA rahelI che ke ApaNI prazaMsAmAM emanI ? emanAmAM ApaNe ke ApaNAmAM e ? mane tame sAro kaho mATe jo Ane huM dAbI dauM, to A peDhI parano huM lAyaka munIma kema ja kahevAuM ? A zAMtithI vicAro ! vyavahAramAM to e niyama barAbara pALatA ho cho. peDhInA munImathI zeThanA rivAjane kadI bhUMsAya che ? munIme to mAlamAMthI nANAM pedA karavAnAM che. badho vahIvaTa munIma pote kare, copaDA pote lakhe, paNa je kaMI kare te zeThanA nAme ! potAnAM vakhANa thatAM rahe ne mAlikanuM nAma bagaDe e rIte grAhaka sAthe te varte to pariNAme mAlika paNa rajA Ape, e zuM tamArI jANa bahAra che ? sabhA : evA to mAla karI jAya ! mAlika gAphela hoya to mAla karI jAya, nahi to beDI paherIne jAya ! zrI yazovijayajI vAcakavara vagere jevA samartha puruSo paNa pUrvanA mahApuruSonA vacananA avalaMbana vagara eka kadama paNa bharatA nahotA. A maryAdA hatI. A maryAdA pUrI hatI, pUrI sacavAtI hatI. A jamAnAmAM to maryAdA lupta thatI jAya che : mATe aMkuza jema bane tema vadhAravA joIe ! "icchA mujaba vartavuM - ema kahevAmAM to potAno ane sAmAno arthAt - ubhayano nAza che. lagAma vinAnA tophAnI ghoDAne bajAra vacce vaheto mUke to zuM thAya ? eka to e ghoDo tophAnI, vaLI pAcho lagAma vinAno tathA ene mUkyo vaheto ane te paNa bharabajAramAM ! kaho, pariNAma zuM Ave ? vacce je Ave tene mATe ke nahi ? mATe jeTalI jeTalI khAmI vadhAre, eTalA eTalA aMkuza vadhAre joIe ! aMtaraavAja kono pramANa? zrI sarvajJadevanA anuyAyI sivAya bIjAno aMtara avAja pramANarUpa nahi, evo zrI jenazAsanano kAyado che ? kAraNa ke teo potAnA aMtaranI icchA mujaba cAlatA ja nathI paNa jinAjJA mujaba ja cAle che. darekanA svacchaMdI aMtara avAjane dharma mAnIe, to AdamI eTalA dharma thaI jAya ? are, kalAka Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 eTalA dharma bane ! jevI bhAvanA, jevI dRSTi, jevA saMyogo, jevuM vAtAvaraNa, tevA ane teTalA aMtara avAja : tevA udgAra A rIte pheravavAmAM Ave to niyata zuM rahe ? pacIsa jganA kuTuMbamAM paNa darekanI marajI mujaba rasoI na thAya, jo ema karavA bese to cAle ja nahi. moTA kuTuMbamAM eka rasoDe badhA jame. samaje ke be cUle bamaNo vo. vaLI be AdamInI rasoImAM trIjo na samAya ane pacIsamAM pAMca samAya. badhAnI judI judI icchA mujaba cAlavA jAya, to gha2no kArabhAra paNa na cAle. bajAramAM paNa bhAva to je tyAM hoya te ja : sau judA judA bhAva na kahe. tamArA bajAranA bhAva paNa tAra, Teliphona ke reDiyomAM Ave tenA para, paNa marajInA bhAva to nahi ne ? bajAranA bhAva jo darekanI marajIne AdhIna hoya to vepAra cAle ? vyavahAramAM badhI maryAdA sacavAya che ane dharmamAM eTalI paNa maryAdA na sAcavo to hAlata zI thAya ? maryAdA vinA koI kAma siddha na thAya. je jamAnAmAM maryAdAno nAza thato hoya te jamAnAmAM maryAdAne rAkhavAno prayatna hoya ke maryAdAne vahetI mUkavAno prayatna hoya ? zrI gaNadharadeva jevA paNa kahetA ke 'bhagavAne kahyuM, paNa 'ame kahyuM' - ema nahi ! chadmasthano aMtaraavAja zuM hoya ? chadmasthanuM aMtara zuM kahe ? 'zrI sarvajJadeve to badhuM joyuM ane jANyuM, eTale e tArake kahyuM te ja sAcuM' ema mAnanArA jJAnIno je aMtaraavAja hoya te sAco ja hoya : kAraNa ke teo potAnA avAjane mAnatA ja nathI, paNa zrI sarvajJadevanI AjJAne ja potAno avAja samaje che. mATe e avAjamAM vizvamAtranuM kalyANa che. emanA aMtara avAjanI AdhInatA badhAe svIkArI, e maryAdA ! kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAne paNa kahevuM paDyuM ke maryAdA sacavAI to zAsana cAlyuM : utpAtiyA pAkyA hota to zAsana na cAlata. zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA paNa kahe ke 'bhagavAne kahyuM:' zrI jaMbUsvAmIjI mahArAjA paNa kahe 'bhagavAna zrI sudharmAsvAmIjI pAsethI ema jANyuM ke, bhagavAne ema kahyuM che.' zrI prabhavasvAmI mahArAjAe paNa pharamAvyuM ke 'jaMbUsvAmI mahArAjAnI pAsethI ame jANyuM ke, temaNe sudharmAsvAmI pAsethI e jANyuM ke bhagavAne Ama kahyuM che.' badhA mATe A krama. 'bhagavAna Ama kahe che' - ema gurusaMpradAyathI jANyuM, ema badhA kahe : mATe to siddhAMta nabhyo, nahi to 836 - Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ or - 7 : saMsAramAM ane mokSanAM kAraNono viveka - 57 - 97, nigodamAM rahelA anaMtA jIvone zrI tIrthaMkaradeva ane kevaLajJAnI sivAya sAkSAt koNe joyA ? zrI gaNadhara bhagavAne kahyA te paNa joIne to nahine ? bhagavAnanA kahevAthI kahyAM, e vAta badhAe akhaMDa cAlu rAkhI to TakAva thayo. najare batAvo' - evI badhAe haTha lIdhI hota to zrI tIrthaMkaradevathI ja e vAta aTakata ke bIjuM kAMI thAta ? keTalAka prazno evA paNa gaNadharadeva zrI gautamasvAmIjI mahArAjAjIe pUkyA che ke bhagavAna zrI mahAvIradevane kahevuM paDyuM ke "A vastu zraddheya che ke tuM paNa amArA jevo thaIza eTale tadrupe jANI zakIza." amerikAno musAphara agara amerikA jaI Avelo musAphara ahIMnA jaMgalI bhIlane ema kahe ke "tyAM to chappana mALanI havelI che.' pelo bhIla kahe ke na mAnuM, bahu to ATalI jhUMpaDI hoya, bamaNI hoya, paNa chappana mALa zI rIte hoya ? sADA traNa hAthano AdamI chappana mALanI havelI banAve zI rIte ? eTale UMce caDAya paNa zI rIte ?" potAnI jeTalI ane jevI buddhi hoya tema e mAne. pelo musAphara potAnI sAthenA sAthIdArane pUchI khAtarI karavAnuM kahe, sAthIdAro paNa samajAve, toye e na mAne tyAre zuM thAya ? chevaTe pelo musAphara potAnI sAthe khAtarI mATe amerikA AvavAnuM kahe to tyAM javAnI paNa e nA kahe ! e to kahe - "AvuMye nahi ane mAnuM paNa nahi, ahIM najare dekhADa to mAnuM." musApharane paNa enI pAse hAtha joDavA paDe ! na to kahyuM mAne ke na jovA Ave, ene samajAvAya paNa zI rIte ? sAkara kevI ? goLa jevI ! goLa kevo ? sAkara jevo ! paNa sAkara kevI ? miThI ! miThThI paNa kevI ? kahevuM paDe ke "sAkarano gAMgaDo moMmAM nAkhe ane lAge evI. e kahe ke "moMmAM nAkhuM paNa nahi ane kevI miThThI e kaho." to ene kahevuM paDe ke "pAgala thA mA ! zrI sarvazadevoe sarvajJAnathI je cIjo joIne anubhavI, te bIjA koI paNa jJAnathI zI rIte anubhavAya ? ane ema thAya to sarvajJatAnI mahattA paNa zI ? sarvajJa thavAnI jarUrata ja zI ? dareka rIte pUrvanI sthitine anusaryA vinA chUTako ja nahi. badhA potAnI marajI mujaba cAlavAnI vAta kare ane tene tema vartavAnuM kahevAmAM Ave, to pariNAma zuM Ave ? AjanA aMtaraavAja kayA ane kevA ? saunA judA ! e mujaba cAlavAnuM hoya to dharmaprApti ja durlabha thAya ne ? Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 88 koNa kahe che ke jamAno nathI pharyo? paNa pharyuM zuM e to vicAra! svachaMdapaNuM vadhe tyAre to vadhAre ane majabUta aMkuzanI jarUra che. dAna, zIla, tapa, bhAva , pUjA, sAmAyika, pratikramaNa, pauSadha,-jJAnIe batAvelAM A badhAM anuSThAnomAM kAMI hAni che ? hoya to batAvo. jJAnInA mArge cAlavAmAM kaMI paNa ahita hoya to batAvo ! sabhA : paisA udyama kare to maLene? paisA udyamathI maLe che ke dharmathI ? jo udyamathI ja maLatA hoya to gADIe besanArA keTalA ane AMTA mAranArA keTalA ? duniyA duHkhI zAthI ? nidAna tapAso. jiMdagI thoDI bAkI che, tene nAhakanI bhAgAbhAgamAM kAM gumAvo cho ? AjanI svataMtratA evI che ke battI ke pANI kaMI tamArA hAthamAM nathI. koI bacAve to bacAya. raste cAlatAM bhUlyA to mUA. cAre tarapha jovuM paDe. saDaka ullaMghavAmAM keTalI sAvacetI rAkhavI paDe ? bhAgyanA yoge bacAya e vAta judI. duniyA duHkhI zAthI che e vicAro. sukhI thavAnI kAmanA to saune che, e mATe prayatno paNa rAtadivasa cAlu ja che, chatAM duniyAnuM duHkha kema khasatuM nathI ? daradI daradanA duHkhane samaje to vaida kahe tema varte. hAtha paNa batAve, zarIra para bhUMgaLI paNa mUkavA de, chAtI upara ne baraDA upara TakorA paNa mAravA de, duHkha thAya to paNa zvAsa le ane khoMkhArA ke banAvaTI khAMsI paNa khAya. kazAnI nA na pADe. samaje che ke daradano parIkSaka che. batAvavAthI ja nidAna thAya ema samaje che, mATe vaidane AdhIna thAya che. paisA Ape, khurazI Ape, mAnapAna Ape, ane e Ape tevI kaDavI davAnA zIzAnA zIzA paNa pIe, chatAM "sAheba-sAheba' kare, enuM kAraNa ? vizvAsa che ke A darada maTADe tema che. khAnagImAM khAnagI vAta paNa DaoNkTarane kahevI paDe. mAbApane na kahevAya tevI vAta paNa DaoNkTarane kahevI paDe. DaoNkTara paNa pharI pharI pUche ane nidAna kare. nADI vagere cikitsaka jANe, paNa eNe bahAranA bIjA saMyogo paNa jANavA joIe. daradanI bhayaMkaratAno AdhAra bahAranA doSita saMyogo upara paNa che. kharAba vicArothI paNa zarIra bagaDe che. cikitsaka kAMI mana:paryava jJAnavALo nathI ke enA vicAro jANe ! matalaba, daradanI zArIrika tapAsa sAthe nidAna karanAra vyaktie bahAranA badhA cAlu saMyogo jANavA joIe. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 - 7 : saMsAranAM ane mokSanAM kAraNono viveka : - 57 - 99 ahIM paNa pApapravRttio ane pApavicAro vagere, je mAbApane paNa na kahevAya te badhA dharmagurune kahevA paDe. zarIranA svAstha mATe DaoNkTaranI badhI AjJA mAnavI paDe, to anaMtakALathI saMsAramAM rakhaDatA AtmA mATe kAMI nahi ? mATe duniyA duHkhI zAthI che e tapAso. savaLA pAsA paNa UlaTA kema paDe che ? zAMtinA sthAne paNa saLagI maravAnuM kAraNa zuM ? e samajo to sukhanA vAstavika prayatno thAya. khAtarIthI mAnajo ke duniyAnA padArtho pAchaLanI doDaghAmamAM sukha nathI ja ! svArtha mATe gulAmagIrI karIne lakSmI meLavI paNa, moja mANI paNa, pAMca-pacIsa varSa moTaramAM pharyA paNa, paNa pachI zuM? vepArIe vepAra karatAM tijorInuM taLiyuM kANuM na thAya tenI kALajI rAkhavI joIe ke nahi ? evI kALajI na rAkhe to e ja vepArIne dhoLe divase kaMgALa thavuM paDe. manuSya to bahu sAvadha rahevuM joIe : temAM paNa jene to keTaluM sAvadha rahevuM paDe ! bIjA bole tema ApaNe paNa kema ja bolIe ? kAMI paNa bhaNyA vagara, jANyA vagara, samajyA vagara, abhyAsa vagara, deva-guru-dharma tathA Agama mATe game tema bolavuM ? aMkuza ja nahi ? kharekhara, Aje e ja hAlata che. evAo kahe che ke "amane amArA vicAro kahevAno hakka che. to zuM tamArA pUrvajono hakka nahi ? khoTI TIkA karavI kharI ane sAcI TIkA paNa ane teya kevaLa sudhAraNAnI buddhithI karAI hoya to tene sAMbhaLavI paNa nahi, e cAle ? tamArI vIsamI sadIno kahevAto kAnUna to svIkAro cho ke nahi ? tamane game tema tame kaho ne bIjAone game te bIjA kahe, - e pratyAghAta sAMbhaLavA taiyAra zA mATe nathI rahetA? pote vAta kare tyAM hakka ane sAmo svAra kalyANanA irAde TIkA kare, to kahe ke "amArI TIkA thAya ja nahi.' A sthitimAM vistAra thAya zI rIte ? kAM to vAdI ke prativAdI kAMI bano nahi ane bano to beyanA hakka svIkAro ! bhavAbhinaMdI AtmAone jema evAo kahe che ke bhavanAM saMsAranAM vakhANa karavAno, viSayavilAsa-mojamajA-raMgarAgano upadeza karavAno, dharmahIna banAvanArI vAto karavAno emane hakka che, tema AtmAnaMdI AtmAne kevaLa AtmakalyANano mArga batAvavAnoya zuM adhikAra nathI ? ugra bhavAbhinaMdI tarIke je enuM ja gAvAmAM kalyANa mAnato hoya te bhale te ja karI le, paraMtu Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 0 te AtmAnaMdIneya enuM kema na bolavA de ? prAmANikatAnAM, cokhkhA mAlanAM borDa bhale badhA mAre, paNa sArA mAlavALA vepArIne bhagADavAnA prayatno karavA jevI nAlAyakI je kare tene zuM kahevuM? potAnA ja hakkanA rAgaDA gAvA ane pArakA hakkane kacaDI nAkhavA mathavuM, e kaI jAtanI mANasAI ane kaI jAtano sudhAro ? jamAno bagaDyo, pharI gayo, e vAta kharI, kabUla, paNa thayuM zuM e to kahe ! nidAna pUruM karI nAkho. jamAno pharaze e to zAstrakAra paNa kahI gayA che. bhagavAna pote kahI gayA che ke avasarpiNI kALamAM vastu hIna hIna bhAvane pAmaze ! utsarpiNI kALamAM vadhavAno krama che ane avasarpiNI kALamAM ghaTavAno krama che. zAstrakAra kahI gayA ke amuka vastu amuka kALamAM thAya, pachI na thAya. jamAno bagaDyo e tame kAMI navuM nathI kahetA. bhagavAna kahI gayA che. pUrvAcAryo paNa tadanusAra kahI gayA che ke "patanakALa AvavAno ane pAkhaMDIo vadhavAnA ! A vAtane mAnatA hoIe to ApaNe karavuM zuM e vicAro ! zAstra lakhyuM ke paMcamakALamAM samyaktanI prApti temaja rakSaNa kaThina che, mATe majabUta bano, daDhacitta bano. A kahevA yogya che ke Aja kAlanA vicArone AdhIna thavAnuM kahevA yogya che ? zuM kahevAthI kalyANa ? svapara zAstraniSNAta zrImad haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe paNa kahyuM ke "dUSama kALanA doSathI pIDAtA anAtha evA amAre mATe jo A zrI jinezvaradevanuM Agama na hota to amAruM thAta zuM ?" A rIte cAlu kALa kharAba che e to e mahApuruSa paNa pragaTa karI gayA. zrImad haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA kahe che ke "pUrva paNa gayAM, gayuM ghaNuM, rahyuM thoDuM, paNa je rahyuM che te paNa amArA mATe bahu che : ATaluM paNa na hota to amAruM thAta zuM ?" dharmanI sAme vigraha Ubho thAya tyAre Agama vinA thAya zuM? kALa bagaDyo, e navI vAta nathI. mATe to sAdhupuruSo pharamAve che ke rakSaNanAM sAdhano vadhAro ! dhArmika kriyAkAMDamAM bahu custa bano ! jyAre dhADa paDe tyAre jenAmAM zakti hoya te to hathiyAra hAthamAM le, paraMtu tAkAta na hoya to kamADa vAsI bharAI jAya, kamADane aMdarathI tALuM mAre ane pAchaLa bAraNuM paNa rAkhe ke vakhate nAsavA paNa thAya. matalaba rakSaNanI taiyArI to kare ne ? Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 941 - 3H saMsAranAM ane mokSanAM kAraNono viveka : - 57 - 101 tema kALano paMjo pharyo e vAta sAcI, paraMtu tethI enI sAme bacAva karavo ke e paMjAmAM dabAI maravuM ? dharmanI dareka vAtamAM "A na cAle, A na cAle !" - Ama karavAmAM Ave e kema cAle ? saMtatine kuladIpaka banAvavI che? kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA kahe che ke "paMcamakALa e phaNIdhara che, paNa enA mAthA para zrI jinamUrti ane zrI jinAgamarUpa maNi che." e maNino upayoga karatAM AvaDe, e maNinI sevA ne pUjA karatAM AvaDe, to ene phaNIdhararUpa A paMcamakALa paNa kAMI na karI zake. kharekhara, tevA AtmAne viSadhara paNa viSahara bane. paNa Aja to e maNino nAza karI nAkhavAnI vAto cAle che. paNa mUrkhAone eTaluMya bhAna nathI ke viSano nAza karAya ke maNino ? phaNIdharanuM jhera marAya ke jhera mAranAra maNine marAya ? ahIM phaNIdhara eTale sApa ema UMdhuM na letA ! A paMcamakALarUpa phaNIdharanI vAta che. - kalikAlasarvajJa AcArya bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA to kahe che ke "mAre to pAMcamo Aro paNa cothA jevo che." paNa zAthI ? zrI jinamurti ane zrI jinAgamarUpa maNi hAthamAM che tethI ! maNi hAthamAM hoya ne upayoga karatAM AvaDe to pachI ciMtA paNa zI ? zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA paNa kahe che ke "buddhimAna vaktA ane zraddhALu zrotA maLe to, te prabhu! tAruM zAsana Aja paNa ekachatrIya thAya !" kahenArA game tema hAMye rAkhe ane sAMbhaLanAra sa-asahnA viveka vinA jhUkyuM jAya, to pariNAme beya mare nahi to bIjuM thAya paNa zuM ? dharmanA kahenAre dharmazAstra mujaba ja joIne kahevuM joIe ane sAMbhaLanAre paNa zrI jinAjJA mujaba ja kahevAya che ke nahi, eno viveka karavA jeTalA vicakSaNa banavuM joIe, kALajI rAkhavI joIe. pApanA udaye bhalabhalAnI mati pharI jAya che, eTale sAMbhaLanAre svAra kalyANa sAdhavA mATe vicakSaNa thavuM joIe. kahenAre zrI jinAgamane AdhIna rahevuM joIe ane sAMbhaLanAre zrI jinAgamane anusaratuM ja sAMbhaLavuM joIe. kuMbhArane tyAMthI traNa paisAno ke traNa AnAno ghaDo lAvo cho te paNa TakorA mArIne, ane eTalethI khAtarI na thAya to temAM pANI nAkhIne halAvI paNa juo Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 2 cho, to ATalI AvaData ahIM paNa joIe, nahi to bhIkha mAgazo !tame amArA vecANa nathI ke ame tamArA vecANa nathI : sAdhunI sAdhutA sAthe tame vecANa cho ane zrAvakanI zrAvakatA pUrato ja tamArI sAthe amAro saMbaMdha ! bAkI kAMI tamArI gRhasthAI sAthe ame vecANa nathI. tamAre paNa vyakti sAthe saMbaMdha nathI, paNa vyaktimAM rahelI sAdhutA sAthe saMbaMdha che. amArI sAdhutAnI tamane garaja che ane tamAruM paNa kalyANa thAo e ja abhilASAthI amAre tamAro A saMbaMdha ! bAkI tamArI gRhasthAInI amane paravA nathI. ame gRhasthAI mAgIe temAM kalyANa ke tame sAdhutA mAgo temAM? beyanuM jemAM kalyANa te kAma karavA yogya ! beyano jemAM adha:pAta te kAma karavA yogya nahi. kALa bagaDyo ema to badhAe kahyuM, paNa karavuM zuM ? DAhyo bApa ema kadI na kahe ke "chokaro haThIlo che mATe e kahe tema karavuM, bhale marajI mujaba varte." chokarAne gRhadIpaka ke kuladIpaka banAvavo hoya to enI marajI mujaba ja na cAlavA detA ! dIpaka eTale prakAzanAra paNa bALanAra nahi ! kaladIpaka eTale kuLane prakAzanAra, paNa kuLane bALanAra nahi ! mATe bALakamAM saMskAra reDo ! amuka dharmakriyA to karavI ja joIe evI AjJA paNa karo ! dharmanI AjJAo banatI rIte paLAvo ! jainanuM saMtAna pUjA vinA kema ja rahe ? "haze, bALaka che : haze, bALaka che' - ema karyuM to jiMdagI sudhI rovuM paDaze. pachI to kahezo ke "evo pAkyo ke......paNa pachI to DAhyA mANaso kaheze ja ke "pAkyo nahi paNa pakavyo." aMkuza hoya to e ja bALaka "bApAjI-bApAjI' kare, moMmAMthI bole te jANe motI khare, vaDIlane hAtha joDe ane AtmahitasvI vaDIlanI dareka AjJA zirasAvaMdya ja gaNe. baccAMone mojamajAmAM joDavAM, hoTelamAM, nATakaceTaka ke sinemAmAM jatAM karavAM, e irAdApUrvaka enA AtmahitanuM khUna karavA barAbara che. AjanAM mAbApa to eve sthaLe sAthe laIne jAya ane vaLI rasapUrvaka varNana karIne batAve. sAruM to yAda na rahe, paNa bhAMDaceSTA yAda rAkhe. sAmAnya rIte phArasa ane vilAsa abhinaya badhAne yAda rahe ane e sthAno Akhare jiMdagInI pAyamAlI kare ! tyAM moTe bhAge viSaya, vilAsa ne zRMgArane uttejana hoya. nakharAM, cALA, caTakA jovA to sAmAnyataH sau jAya. jonAranI moTe bhAge bhAvanA ja tyAM ! keTalAMka bhavAbhinaMdI mAbApane to e bhaya ke "jo AmAM na joDIe ane sArA sthAnamAM joDIe ane rakhe sAdhu banI jAya to !' Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANa - 7 : saMsAranAM ane mokSanAM kAraNono viveka : - 57 - - 103 sabhA : nATakamAM paNa sArA vicAra hoya. eno inkAra nathI, paNa e keTalA pramANamAM ? ane e sArA vicArone lenAra keTalA pramANamAM tathA sArA vicArone lenAra keTalA? nATakamAM sAro vicAra levA javuM, e paththaranA DhagalAmAMthI hIro levA javA jevuM che. kadAca koI paththaranA DhagalAmAM be-cAra hIrA hoya paNa kharA, paNa emAMthI hIro levAnuM kAma koI sAmAnyanuM nahi paNa jhaverInuM! ane evA jhaverI paNa keTalA ? jhaverI sivAyano bIjo jo hAtha mAre to te pANo ja le, ane majUrI paNa mAthe paDe tathA loka paNa bevakUpha kahe ! jo hIrAnA DhagalAmAM ja hAtha mAre, to to nAno ke moTo paNa hIro to hAtha Ave ane koI mazkarI paNa na kare. have jyAM ghaNekhare bhAge zRMgAra, mojamajA, raMgarAga vagere hoya, tyAMthI guNa le ? ane je jAya te paNa AvA ja irAde guNa le ? guNane mATe khAsa janAra te hajI guNa le e saMbhavita, paNa e bhayamAM to kharo. ane jene guNa ja joItA hoya, ene vaLI evA bhayasthAnamAM-durguNathI bharelA sthAnamAM zA mATe javuM paDe? zuM badhA janArA e mATe jAya che ? "cAlo, gammata Avaze, aradhI rAta sudhI cA-pANI pIvAze lahejata Avaze, sarakhe-sarakhA jovA javAmAM lahera paDaze.' - AvI bhAvanAthI to sAmAnya rIte nATaka-sinemA vagere jovA javAya che. AvAM kumArge doranArAM sthAnomAM jatAM rokavA mATe saMtAnane bApAjI "nA" kahe, to dIkaro be dI rae paNa kharo, paNa pachI jiMdagIbharanuM rovuM maTI jAya ne ? paNa tyAM bApAjIne 'dayA' Ave to dharmadaSTie kahI devAya ke e bApa "dayALu' nahi, paNa "nirdaya' che. dharmadraSTie kahevAya, bAkI tamArI dRSTi tame jANo. huM to icchuM chuM ke tamane bahu dayALu kahevAno avasara Ave, paNa tame dharmahIna banIne moTI dayA khAI saMtatine unmArge doro, tyAM dayALu zI rIte kahuM ? ane saMtatinA Atmahitano nAza karavo, e to dekhItI ja nirdayatA che. tame nathI jANatA ke tyAM jAya to durguNa Ave ? durguNanA chAMTA UDe ? bALakane mana to thAya, koI vAra bALaka to sApane paNa ramakaDuM mAnI pakaDavA jAya, baLatA aMgArAmAM paNa hAtha nAkhavA jAya, paNa mA bApa to roke ne ? moMmAM mATI ke kolaso nAkhe, to mA AMgaLAM nAkhI kADhe che ne ? okAvIne paNa kADhe : raDAvIne, are mArIne paNa kADhe ! zarIramAM jhera peThuM hoya to DaoNkTara pAse zuM kaho ? khUba vomiTa karAvo, bhale naso kheMcAtI, paNa jherano aMza paNa na rahe tema karo ! Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 --- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - janmathI, bAlyakALathI jo bALakane susaMskArI banAvazo, to bahAra nIkaLaze eTale ke sAdhu banaze to to divAkararUpa banaze ane gharamAM raheze toya dIvA jevA kulaprakAzaka banaze. divAkara bananAra jagatane prakAzaze ane dIvo bananAra kaLane prakAzaze. paNa nATakiyA, ceTakiyA, sinemAnA kIDA ane mojamajAmAM ja paDI rahenArA banAvyA, to e kevA banavAnA ? jagatane bhAMDe ane gharane vagove tevA ! deva-guru-dharmanI ThekaDI kare ane mAbApanI AbarU boLe evA ! kAraNa ke e sivAya ene bIjI buddhi paNa kaI jAge ? apavAda hoya. ayogya saMsargamAMthI koI puNyayoge bacI jAya ane sAro paNa pAke tenI "nA" nahi, paNa tethI kAMI te saMsarga sAro to gaNAya ja nahi A ja kAraNe Ajano prAyaH koI paNa dezanetA hAlanI keLavaNIne vakhANavA taiyAra nathI. paNa evAone to jagatanA cogAnamAM zuM bolAya che te paNa kyAM javuM che ? jenI pAchaLa cAlyA tenI sAme paNa thatAM teone vAra kyAM che ? dezanetAo paNa pokAra karIne kahe che ke hAlanI keLavaNI tathA hAlanI ghaNI kAryavAhI bhayaMkara che : chatAM je koI sArA thayA te potAnA AtmAnI yogyatAe thayA. duniyAnI dRSTie tathA AryabhUminI dRSTie je bhayaMkara hoya te dharmadRSTie bhayaMkara hoya temAM navAI paNa zI hoya? dezanetAoe to anubhavathI, thappaDa khAIne kahyuM : ane jJAnIoe to pahelethI ja kahyuM che. 'mithyAdaSTipaNuM - durlabhabodhIpaNuM - hADakAMna mALApaNuM - vagere zabdonA tAttvika artho je keLavaNI kevaLa jaDavAda zIkhave, tenAthI AtmAnuM kalyANa thAya paNa zI rIte ? AtmavAdI-tattvajJAnI badhA darzanakAro jaDavAdathI bhAge che. ghaNA AtmavAda adhUrA che, mATe jyAM pUro AtmavAda che tyAM te vastune barAbara jANo, bacAvo, ne jIvanamAM utAro : pachI badhe najara pheravo to paNa gabaDo nahi. nisaraNIthI paDI jAya che, paNa nisaraNI pADanArI nathI! ene majabUta banAvo. pagathiyAM bhale pahoLAM karo : bhale be bAju kaTherA nAMkho : bhale sAMkaLa-doraDAM vagere bAMdho paNa nisaraNIno bhukko kadI na karatA. sAdhaka mATe sAdhana poluM na banAvAya susAdhana dvArA susAdhyanI susiddhi karavA mATe sAdhake majabUta banavuM joIe. susAdhanane polAM banAvanAra to duniyAnuM satyAnAza vALanAra che. pacAsa Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paka - 7 : saMsAranAM ane mokSanAM kAraNono viveka : - 57 - 105 pagathiyAM caDavAnI tAkAta na hoya te meLavajo. te meLavavA prayAsa sevajo, paNa nisaraNImAMthI pAMca pagathiyAM ochAM na karatA. saMsAramAM paDelAe paNa mokSamArgamAM jarA paNa bAdha Ave tevI pravRtti na karavI joIe. vicAra karo ke eka vAra maravuM to che ja ne ? nirAMta to nathI ne ? kyAre javAnuM e paNa nakkI nathI ! kyAM javuM e to jANatA ja nathI ! paNa tamArI buddhi eTaluM to kabUle che ne ke kyAM javuM teno AdhAra sArI-narasI kAryavAhI para che? deva-guru-dharmanI niMdA karo to bhayaMkara durbhAgya sAthe durlabhabodhIpaNuM paNa pAmo. deva-guru-dharma jevAM tAraka sAdhanonI niMdA karavI, ane eNe "durlabhabodhI' ke "kamabhAgI' jevA "cAMda'thI gabharAI javuM e kema cAle ? e "cAMda' to anaMtajJAnIe ApyA che. e to enI vAstavikatA samajAvanAra vizeSaNo che : kAMI gALa nathI ! evA badhA zabdonA tAtvika artha samajo. mithyAtva eTale mithyASTipaNuM, tathA durlabhabodhIpaNuM ane hADakAMnA mALApaNuM,-e kAMI gALo nathI ? paNa e mAtra vastusvarUpanI oLakhANa che. dukhe karIne samajyanI prApti thAya evI ayogyatA AtmAmAM saMpAdana karavI, enuM nAma durlabhabodhIpaNuM ane sukhe karI sakhyatvanI prApti thAya evI yogyatA AtmAmAM keLavavI, tenuM nAma sulabhabodhIpaNuM ! dharmarUpa caitanyahIna banavuM te hADakAMnA mALApaNuMH jema rogathI khavAI gayelA daradI pratye jonArane dayA Ave ane dayAthI kahe - "A bicArAmAM lohInuM nAmonizAna nathI, naryA hADakAM dekhAya che, jANe hADakAMno mALo !' - tema zrI jinezvaradevanI AjJArUpa cetanyAhInane joI sAcA jJAnIo paNa emanI dayA citavatAM emane hADakAMno mALo kahe che; mATe e gALa nathI. evA zabdothI gabharAo mA, paNa sAMbhaLIsAMbhaLIne sAvadha thAo. e zabdo gALa ApanArA nathI, paNa cAnaka ApanArA che. jenAmAM A sthiti hoya te dUra kare ane na hoya te evI sthiti rakhe na AvI pahoMce enI kALajI rAkhe,-e mATe cetAvanArA A zabdo che. mAstara vidyArthIne "mUkha' kahe e gALa che? nahi, paNa e vidyArthIne viSayamAM DAhyo banAvavAnA hetue kahe che ! jo e zabdathI vidyArthI khoTuM mAne, to jiMdagI sudhI mUrkhA rahe ke bIjuM kAMI thAya ? "nApAsa thAya to mAre paNa badanAma thavuM paDe-ema mAstarane lAgaNI che, mATe "mUrNA' kahe che. mAstaranuM tADana te tADana nathI, tarjana te tarjana nathI ane upAlaMbha te upAlaMbha nathI. doSo jovA chatAM na kahe, na sUcave, e doSo kADhavAnA prayatno na kare, to te sAcAM mAbApa paNa Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 3 nathI ane te sAcA zikSaka paNa nathI ! je dharmaguru adharmanA mArge jatA joIne je zabdathI cetavavA joIe, te zabdathI na cetave to te dharmaguru paNa nathI. kUvAmAM paDavA mATe gAMDo AdamI AvezamAM caDIne Ave, doDyo Ave to kinAre Ubhelo DAhyo mANasa chuM kare ? bUma mAre ke "paDato nA, kUvo UMDo che : paDavA mATe Aveza caDyo to che, paNa paDyA pachI pastAvo thaze : hADakuM eka paNa AkhuM nahi rahe.' DAhyo A rIte roke paNa pelo mAne ? pelo DAhyo bIjAne bUma mAre, pelo gAMDo DAhyAne paNa DhasaDI jAya, DAhyo bhale DhasaDAya paNa kharo, paNa jue ke have A paDe che eTale pote ene bacAvI na zake to potAno hAtha kheMcI le, paNa ene dhakko to na mAre ne ? "tAre paDavuM che mATe paDa bhale'-ema to na kahene ? ema kahIne dhakko mAre ? ane ema kahe agara kahI dhakko mAre ane e vAtanA sAkSI maLI jAya, to karmadaSTinI vAta to pachI, paNa rAjyasattA paNa gunegAra gaNe, sajA kare ! dhakko mAre to to bevaDo gunegAra : khUnano ja Aropa Ave, chatAM kadAca sAkSI vagerenA abhAve kiMvA bIjI koI rIte tyAM bacI javAya, paraMtu karmasattAthI to chuTAya ja nahi ? e to karyuM enuM phaLa bhogavyuM ja chUTo ! yuropiyano jhaLake ne jeno nahi? marajI mujabano dharma thAya to to ghara paNa nahi cAle. dareka vAtamAM marajIne vajana na ApatAM. gharamAM paNa nAyakanI marajIne AdhIna thavuM paDe che, thavuM joIe : maryAdA mAnavI joIe, maryAdA vinA chUTako ja nahi ! koI paNa dharmakriyAne AtmasAdhaka batAvo to ame paNa tamArI sAthe ja UbhA rahIe. bAkI peluM to siddha ja che ke e kriyA jaDatAnI to ghAtaka ja che! jaDanA upara to e ghA kare che, eTale jaDatAnI to e ghAtaka ja che, arthAt dharmakriyA jaDanI lAlasA kApe che, e to kabUla ja che. ema kahIe chIe ke duniyAnI koI paNa cIjamAM vAstavika sukha hoya to batAvo : jaDamAM sukha hoya to batAvo Aja to badhe rodaNAM che ke bAra bAra mahinA peDhI upara pravRtti karyA ja karIe chIe, toya kaMI maLatuM nathI; A hAlata zAthI? buddhi ghaTI ke udyama ghaTyo ? udyamamAM to bhAgAbhAga karo cho : AjanI buddhi mATe pUchavAnuM ja zuM? dasakA-vIsakA pUrve zeThiyAo dharmakriyA paNa karatA ane zAMtithI vepAra paNa karatA, ane pariNAme Avaka moTI thatI. Aja Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 - 7 : saMsAranAM ane mokSanAM kAraNono viveka : - 57 - 107 te pUjA ke sAmAyikano paNa TAima nathI : bhAgAbhAga pUrI che chatAM pariNAme mIMDuM ! A hAlata zAthI? -A badhuM nakkI karo ! A badhuM choDIne javuM e to nakkI che ne ? paraloka che ema to mAno cho ne ? paralokane paNa na mAne evA koI jaina hoya ? ane kadAca evo kuLathI jaina hoya toya ene jaina kahevAya kharo ? jainakuLamAM janmelo paraloka na mAne ? puNya, pApa, jIva, ajIva, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha, mokSa,-A badhuM na mAne ? are UlaTuM mAnanAranI ThekaDI kare ? e badhuM hoya to zaramAvanAruM nathI ? koI kadAca moDhe "hAjI hA" kahe, paNa kAryavAhI jaDanI ja mAtra kare, te paNa zaramAvanArI ja vAta che ne ? jaDanI kAryavAhI koI cAlu rAkhe to kadAca nabhe, paraMtu eno dharmarUpe pracAra kare te ochI zaramanI vAta che ? batrIsa karoDanI vastImAM eka lAkha yuropiyana jhaLake che e zAthI ? potApaNuM nathI mUkatA mATe ne ? emaNe dhotiyuM paheryuM kharuM? ane tame to jhaTa pATalUna paheryuM ane sAhebanI nakalamAM akkala khoI ! e kadI hAthe nathI jamatA ane tame jhaTa kAMTe jamavAno zokha karo cho ne ? are, hAthamAMthI paNa amI Ave che e jANo cho ? bALakane mAtA vAtsalyapUrvaka pIrase : mAtAnA hAthanuM sparzeluM anAja bALaka khAya to ene lohI vadhe-amuka vayamAM amukanA hAthanuM bhojana AnaMda Ape che : tevI bhAvanArUpe enA aNuo pariNAma pAme che. AgaLa rAjAone paNa rANIo jAte pIrasatI, nokara nahi ! nokara bahu to bahumAna kare, paNa rANInA haiyAnI hitabhAvanA e lAge kyAMthI ? munine paNa atrAdinuM dAna mAlika kare, rasoiyA nahi. "amArA tAraka che' - ema mAnI mAlika to dAna de ! Aja to zeTha-zeThANIno patto na hoya rasoiyAne bhaLAvI de. vidhi gaI, nIti-rIti palaTANI eTale saMskAra badalAyA. yuropiyano jema potAnuM sthAna nathI bhUlatA mATe batrIsa karoDamAM paNa eka lAkha jhaLake che, tema abajanI vastImAM mUThIbhara jeno paNa jhaLake! paraMtu potAnA dharmasaMskAro sAcave to jhaLake ke AghA mUke to jhaLake ? bhoganA virAgathI jhaLake ke bhoganA saMsarganI puSTithI ? Ama paNa thAya, tema paNa thAya, jamAno kahe tema thAya' - ema kahe ane varte to jhaLake ke dharmajJA mujaba kahe ane varte to jhaLake? jyAM pote pApathI Dare tyAM sAmo paNa jue ke AmAM kAMka che, paNa potAnA Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 -- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - a7 zAstranI pote ja avagaNanA kare, tyAM zuM thAya ? bhoganI lInatA Adhika na karavI e to itara paNa samaje che. yuropamAM amuka dezamAM kahe che ke jamIna para thuMkAya nahi. kAyadAne keTalA AdhIna ! jeTalA svataMtratAvAdI teTalA ja kAyadAne AdhIna ! e ja rIte, are ethI keTalAya gaNI vadhAre suMdara rIte zrI jinezvaradevanI AjJAne AdhIna thAya to jaino paNa jhaLake ! astu. have ApaNe e jovuM che ke svataMtrapaNe dharmane zrI jinezvaradevo ja kahe ke anya paNa koI kahe ? A vAtane sUtrakAra maharSi tathA TIkAkAra maharSi kevI rIte spaSTa kare che, te have pachI - Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8: saMsAranAM sAdhanone mokSanAM sAdhano koNa banAvI zake? 58 * sAdhanano sadupayoga paNa susAdhanavALo - dharmasAdhana kahI ene adharmanuM sAdhana banAvavuM AtmA ja karI zake : e bhayaMkara daMbha che ! * konuM zarIra dharmasAdhana kahevAya ? * jIbhanI lolupatAnA pariNAme : * dAnanuM kAraNa lakSmInathI, paraMtu lakSmInI teTalA pramANamAM mUrdhAno abhAva e kAraNa che ! viSayaH saMsAra ane mokSanAM sAdhana aMgenI vicAraNA. sAdhakanI yogyatA. gata pravacanomAM cAlu karelo A viSaya ahIM paNa yathAvat AgaLa vadhe che. thoDAMka vadhu diSTAMto ne thoDIka vadhu dalIlo sAthe viSayane khUba ja majAnI rItabhAtathI pravacanakArazrIe ene khIlavyo che. bhagavAnano ratha paNa varaghoDAmAM vaparAya, zeThanI moTara paNa varaghoDAmAM vaparAya. baMneno tyAM vaparAza varaghoDAmAM thAya chatAM ratha mokSanuM sAdhana jyAre moTara to saMsAranuM ja sAdhana. kAraNa ratha vaparAya to varaghoDAmAM ja, bIje nahi. jyAre moTara to varaghoDAmAM kokavAra vaparAya bAkI bAre mAsa saMsAra mATe ja doDe. hA, vAparanAra enI AvaDatanA yoge eno dharmamArge upayoga karI de tema bane. paNa teTalA mAtrathI ja e sAdhana to dharma-mokSanuM na ja kahevAya. A viveka darzAvatuM A pravacana dareka sAdhake jarUra mananapUrvaka vAMcavuM ja rahyuM. atre, AnaMda, kAmadeva, kRSNa mahArAjA temaja abhayakumAranAM prAsaMgika varNanano upayoga paNa suMdara thayo che. muvAkyAtRta * ekAMte muktinAM kAraNa hoya tene ja muktinAM sAdhana manAya. * sva sAthe, bane teTaluM paranuM hita sAdhavA mATe to manuSyajanma che, kAraNa ke sva ane paranuM hita sAdhavAmAM ja manuSyapaNAnI mahattA che. jenuM zarIra kevaLa saMyamanI sAdhanAnA kAmamAM ja niyata thAya ane bIjI pravRtti kare te paNa ene aMge ja to tenuM zarIra, kahone saMyamInuM zarIra dharmasAdhana gaNAya. 0 saMsAramAM mokSa nathI ane mokSamAM saMsAra nathI. jyAM jaDano yoga te saMsAra, te mokSa nathI. jene mokSa joIe tene jaDano yoga iSTa na ja hoya. e jaDano saMyoga icche, tene muktino icchanAra na kahevAya. * tamArI pAse AvelI lakSmIne mokSanI sAdhanAmAM upayogI banAvavAnI amArI bhAvanA che, paNa sAdhanA mATe lakSmI meLavavA ane te khAtara AraMbha, samAraMbha ane parigraha karAvavAnI bhAvanA nathI. * jema vratarakSA vadhu tema dharmamAM sthiratA vadhu. * badhA mArgAnusArI banI jAya toya duniyAmAM thatA gunAo baMdha thaI jAya. * irAdApUrvaka mithyAtva seve tyAM zrAvakapaNuM rahe ja nahi. deva-guru-dharmanI ThekaDI kare, pUrvAcAryone niMde, te to ghora mithyAdRSTi ! emano to sahavAsa paNa sAro nahi, Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8: saMsAranAM sAdhanone mokSanAM sAdhano koNa banAvI zake ? kusAdhanano sadupayoga paNa susAdhanavALo AtmA ja karI zake? sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, zrI AcArAMga sUtranA "dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA pahelA udezAmAM svajanadhUnana samajAvatAM pahelAM, dharmanuM nirUpaNa koNa ane kyAre kare che te samajAve che tathA te samajAvatAM pharamAvyuM ke svarga tathA mokSa ane tenAM kAraNo tathA saMsAra ane tenAM kAraNone samyak prakAre je jANe te dharmanuM nirUpaNa karI zake. saMsAra AdinAM kAraNo yathAsthita na jaNAya, tyAM sudhI saddharmanuM yathAsthita svarUpa kahI na zakAya, mATe ja zrI tIrthaMkaradevo kevaLajJAna pUrve dharmanI dezanA detA nahotA kevaLajJAna pachI ja zrI dharmatIrthanI sthApanA karatA. saMsAra ane mokSa e be jema bhinna che, paraspara viruddha vastu che, tema tenAM kAraNo paNa bhinna che : chatAM saMsAranI ghaNI cIjo mokSanI sAdhanA mATe upayogI thatI hoya che, paNa ethI e cIjone mokSanA sAdhananI koTimAM laI javAya nahi. temaja e cIjone mokSanA sAdhananI buddhithI sevAya nahi ! e kAraNe e cIja kyAre chUTe e bhAvanA mumukSu AtmAne hovI ja joIe. e cIjo vinA nabhAvI levA jevI tAkAta na hoya mATe eno upayoga kadAca thAya. paraMtu e cIjo choDavAnI tAkAta kyAre Ave, e bhAvanA to hovI ja joIe. tAkAta nathI mATe sevavI paDe che ema mumukSu AtmA mAne. zarIrane choDavAnI tAkAta nathI mATe ene dharma sAdhavAnA upayogamAM Ave e irAde sAcave che. zarIrane choDavAnI tAkAta eTale ApaghAta nahi : paraMtu pharI te vaLage nahi tevuM choDavuM te ! zarIra jAya tyAre jarA paNa gabharAmaNa na thAya ane icchita maLyuM ema thAya te ! AbarU mATe ke bIjAM kAraNo mATe paNa jhera pInArA ghaNA che, paraMtu ene zarIra choDyuM na kahevAya. A zarIra choDyuM paNa pachI ? pachI zarIra nathI ? zarIra to che, A nahi ne bIjuM ! jo ema zarIra choDAtuM hoya to to badhA ja mumukSuo ApaghAta karIne ja mokSa na meLave ? ema na karatAM te zA mATe saMyamAdi vahana kare che ? kAraNa eka ja ke Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (aa 8: saMsAranAM sAdhanone mokSanAM sAdhano koNa banAvI zake? - 58 111 ApaghAta karavAthI paNa te choDAtuM nathI. zarIra choDavAnuM kahevAno irAdo to e che ke e evI rIte choDavuM joIe ke pharI vaLage ja nahi. ane e avasthA te muktAvasthA. AthI spaSTa ja che ke duniyAnAM sAdhanane mokSanAM sAdhanamAM gaNI zakAya nahi. ekAMte muktinAM kAraNa hoya tene ja mukitanAM sAdhana manAya. zarIrathI keTalAka muktine paNa sAdhe che ane keTalAka narakane paNa sAdhe che, mATe e muktinuM ja sAdhana na kahevAya : samyagdarzana, samyajJAna ane samyakyAritra, e ja muktinAM sAdhana kahevAya. saMsAranA tathA muktinAM sAdhana alaga che, mATe tene nirALAM ja rAkhavAM joIe : enI bheLaseLa na karAya : kAraNa ke bheLaseLa karavAthI eka paNa na sadhAya, beya bagaDe. svarga tathA apavarga mokSa tathA tenAM kAraNo, tema ja saMsAra ane tenAM kAraNone AvaraNa vinAnA jJAnathI eTale kevaLajJAnathI je samyapha prakAre jANe, te ja dharmanuM nirUpaNa karI zake ane to ja e nirUpaNa vAstavika thAya. prabhue tIrthasthApanA karI ane dharmadezanA dIdhI, paNa temAM kahyuM zuM? saMsAra tyAjya che , mATe saMsAranAM sAdhanothI baco ane mokSa para prIti karo tathA mokSanAM kAraNomAM yojAo ane te mATe saMyamamAM Avo. saMsAramAM sukha nathI paNa duHkha che, eTaluM ja nahi paNa saMsAra duHkhamaya che, duHkhanAM phaLarUpa che ane duHkhanI paraMparAvALo che, mATe mokSanI icchAvALAe hRdayathI saMsArane khaseDavo ja joIe. saMsAranAM jeTalAM sAdhana hoya teTalAMthI AghA ja rahevuM joIe ane dRSTi mokSa tarapha ja vALavI joIe tathA AtmAne mokSanA sAdhanomAM joDI devo joIe. A ja kAraNe anaMtajJAnIoe paNa dAnane ja dharma kahyo che, paNa lakSmIne dharma nathI kahyo : zIlane kahyo che, paNa zarIrane dharma nathI kahyo : tapane dharma kahyo che, paNa khAvAne dharma nathI kahyo. upavAsa karavAne AgalA divase mAla ane te paNa khUba khAvo, e to koI judI ja koTinI vAta che. paNa ahIM to e muddo che ke mAsakhamaNa, ke be mAsa ke cAra mAsano tapa karanArane paNa, vacce pAraNAno Teko to kharo ja ne ! chatAM dharma to tapa ja, paNa AhAra to dharma nathI ja. zIla tathA sadAcAra mATe zarIramAM kauvata joIe, paNa dharma to zIla ja. zarIranI sevA e to dharma nahi ja. lakSmI vinA tenuM dAna paNa na thAya, te Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - kaa chatAMya dharma to dAna ja : paNa lakSmI e to dharma nahi ja. zAstra dAna, zIla tathA tapane dharma kahyo, paNa lakSmI zarIra tathA bhojanane dharma na kahyo. jo e traNane ja dharma kahevAmAM Ave, to to Aje je kAMI dAna vagere thoDuM ghaNuM paNa thaI rahyuM che, thoDo ghaNo paNa sadAcAra, zIla tathA saMyama sacavAya che ane thoDo ghaNo paNa je tapa thAya che, emAMnuM kazuM ja na thAya. jagatanA jIvo vagara kahyuM paNa lakSmIne sArI to mAnI ja beThA che, kahyA vinA paNa zarIrane navarAvI, dhovarAvI ane enI zuzruSA karI rahyA che ane khAvAnI bAbatamAM keTalIya cIjono, bhakSyAbhaDhyano paNa viveka karyA vinA, upayoga karyo ja jAya che. have dAnanI mAphaka lakSmIne paNa dharma agara muktinuM sAdhana kahyuM hota, to mUThI majabUta vaLata ke polI thAta ? lakSmI e muktinuM sAdhana nahi, paNa eno tyAga e muktinuM sAdhana che. zarIra e ja kevaLa muktinuM sAdhana nathI, paNa enA yoge sevAtuM saMyama e ja muktinuM sAdhana che, AhAra e muktinuM sAdhana nathI, paNa AhAranA Teke aNAhArI thavAnI je pravRtti te ja muktinuM sAdhana che. Aja to kahe che ke "jo saMsAranI cIjo muktimArganA ArAdhakane paNa jarUrI hoya, khapamAM AvatI hoya, to teno niSedha kema ja thAya ? tenA tarapha aruci kema hoya ? sAdhune paNa vastI, vastra, AhAra, pAtra Adi joIe to che. to pachI tenA tarapha aruci kema ? sAmagrI vinA muktimAM koI paNa jAya ? nahi ja, ene joIe to badhuM ja, AlaMbana badhAnuM ane e badhuM maLe lakSmIthI, to lakSmInI avagaNanA kema ?' - AvI jAtanA moTA prazno Aja sAme dharAya che, tenI sAme zAstra kahe che ke e ja khUbI che ane vAta paNa kharI che, kAraNa ke koka vakhate duzmana pAse paNa kAma levuM paDe che : koI koInA paMjAmAM phasI paDyo hoya ane salAma bharyuM chUTAtuM hoya to tema paNa karavuM paDe, te chatAMya hRdayamAM mAnavAnuM zuM ? sabhA : emAM daMbha to nahi ne ? sAmAnuM bhUMDuM karavAnI bhAvanA thAya to daMbhanuM AropaNa thAya, paNa sAmAnA bhaMDAnI bhAvanA nathI tyAM daMbhanuM AropaNa nathI thaI zakatuM. jyAM potAnuM ane bane to sAmAnuM paNa hita sAdhavuM e ja eka bhAvanA hoya, tyAM daMbhanuM AropaNa na hoya. sva sAthe bane teTaluM paranuM hita sAdhavA mATe to Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 8H saMsAranAM sAdhanone mokSanAM sAdhano koNa banAvI zake? - 58 113 manuSyajanma che, kAraNa ke sva ane paranuM hita sAdhavAmAM ja manuSyapaNAnI mahattA che. sva-para hitasAdhanA mATe manuSya badhuM karI zake, paNa ahita mATe kAMI na karI zake. hita mATe chAtI upara paga paNa mukAya ane moDhAmAM lAkaDuM nAkhIne paNa davA pavAya, paNa hRdayamAM hitanI ja bhAvanA hovI joIe e geraMTI. ahita karavA mATe kazI paNa chUTa nahi ja. AtmA saMsAramAM phasyo che, ane saMsAramAM koI cIja evI nathI ke je sIdhI rIte muktinuM sAdhana thAya. AtmA jo cIjanA guNadoSane kaLI jAya, enA doSamAM na phasAya ane guNa meLavI le, to te guNanA baLe muktinAM ekAMta sAdhano meLavI, te dvArA muktie jAya e bane. AthI spaSTa ja che ke padgalika svArtha mATe sAmA sAthenuM evuM vartana te daMbha gaNAya, paNa kevaLa chUTavA mATe ja sva ane parahita mATenA vartanamAM daMbha na AropAya. jenAthI chUTavuM che te to bAMdhavA mAge che. mATe tenAthI chUTavA mATe saghaLuM ja karavuM paDe, kAraNa ke duniyAnI badhI ja cIjo AtmAne bAMdhanArI che. bAMdhanAra pAsethI chUTavuM hoya to sAvadha to banavuM ja paDe. chUTavAnI badhI karAmata to karavI ja joIe. e karAmata te kapaTa nathI, kAraNa ke emAM ApaNuM ane ApaNA sahavAsamAM AvanArAonuM paNa kalyANa samAyeluM che. AthI ja AhAranI munine jarUra hoya mATe muni AhAra le, paNa AhAranA pudgalathI thatA pheraphArane AdhIna na thAya : eTale ke svAdalubdha na bane. te sthitimAM na Ave. arthAtu-svAdalubdha banAya te rIte munivaro AhAra na le jIbhane svAda na lagADe, kema ke e ema mAne che ke, AhAranAM pudgala DubADanArAM che. je rIte levAthI e saMyamanAM sAdhanabhUta che te rIte na levAya, na levAya to te bhayaMkara che. AhAranAM pudgalo kAMI saMyamanAM sAdhanabhUta nathI, paNa letAM AvaDe to te tevAM banI zake che. je vastu tamane rogarUpa, tene vaidya auSadharUpa banAve che. traNa-cAra cIja judI judI che, jemAMnI eka vAyu kare che, eka pitta kare che ane eka kapha kare che : vaidya amuka pramANamAM e cIjonI evI meLavaNI kare che e ja cIjo sarva upadrava hare. vaide zuM karyuM ? e cIjamAM rahelo doSa dUra karavA, e dUra thAya eTalA pramANamAM emAM bIjI cIja meLavI doSa kADhyo ane guNa sthApyo. suMTha pitta kare che ane goLa kapha kare che, jo alaga hoya to, alaga ekalAM levAya to, paNa e beya cIjane rItasara pramANamAM bheLAM karIne levAya to phAyado thAya che. evI ja rIte saMsAranI badhI sAmagrI che evI, paNa jo ene yogya rIte upayogamAM Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - kaccha levAya to dhAryuM phaLa maLe, ane tevI koI cIja paNa AtmAne dabAve nahi. vastunA doSamAM lepAI na jAya to e ja cIja mokSamArgamAM upayogI thAya, paNa tethI e mokSamArganA ArAdhanAmAM ekAMte sAdhanarUpa nathI ja!mokSanAM ekAMta sAdhana to samyagdarzana, samyajJAna ane sammacAritra ja che saMsAranI bIjI cIjo mokSanAM sAdhana to nathI ja. sAdhanarUpa banAvo to banI zake, banAvI zakAya ane te paNa tyAre ja bane, ke jyAre emAM samyagdarzana, samyajJAna, ane samyaphacAritranI ArAdhanA hoya ! konuM zarIra dharmasAdhana kahevAya ? sabhA : "zarIramAM unu dharmasAdhanam" ema kahyuM che ne ! basa eTaluM ja yAda rahyuM, paNa pachI AgaLa kAMI vicAravAnuM kharuM ke nahi ? je zarIrane dharmanuM sAdhana kahevAya te sAdhana mATe dharmanuM balidAna apAya ? ane dharmanuM sAdhana zarIra, paNa te konuM zarIra ? badhAnuM zarIra ? nahi, pazune paNa zarIra to che ke nahi ? sabhA : dharma karato hoya tenuM. te paNa keTalo dharma karato hoya tenuM ? samajI lo ke banI zake eTalo dharma kare. enuM nahi ? kAraNa ke covIse kalAka dharma ja karato hoya, tenuM ja zarIra dharmasAdhana rUpa kahevAya che. jenuM zarIra kAyama khAte dharmasAdhana sivAya bIjA upayogamAM na AvatuM hoya, tenuM ja zarIra dharmasAdhana rUpa gaNAya. dAkhalA tarIke samajo ke maMdirano ratha bAra mahinAmAM be-cAra vAra prabhunA varaghoDAmAM nIkaLe athavA jeTalI vAra varaghoDo nIkaLe teTalI vAra nIkaLe ane zrImaMtanI ghoDAgADI vagere paNa kadAca varaghoDAmAM keTalI vAra nIkaLe, paNa ratha e dharmakriyAnuM sAdhana che ane gADI vagere dharmanuM sAdhana nathI ! bAra mahinAmAM eTalA divasa AvI e ThIka, paNa ethI kAMI e dharmanuM sAdhana ja che ema nathI kAraNa ke bAkInA divasomAM to te saMsAranI ja sAdhanAmAM phare che. ne ratha to ekAMte jyAre paNa nIkaLe tyAre prabhunA varaghoDA mATe ja nIkaLe. ethI gADI e sAdhana to AzravanuM ane ratha e sAdhana saMvaranuM tathA nirjarAnuM ! tyAre kaho konuM zarIra dharmanuM sAdhana ! pA kalAka prabhune cAMllA karI jAya ane vakhate pA kalAka ahIM paNa besI jAya tenuM ? nahi ja, "zarIra dharmanuM sAdhana' - e to yAda rAkhyuM, paNa eno bhAva kyAM e vicArazo to samajI zakAze ke saMyamInuM zarIra dharmanuM Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 855 8 : saMsAranAM sAdhanone mokSanAM sAdhano koNa banAvI zake ? - 58 115 sAdhana, paNa asaMyamInuM zarIra dharmasAdhana nathI. kvacit thAya, paNa enI kiMmata na aMkAya. jenuM zarIra kevaLa saMyamanI sAdhanAnA kAmamAM ja niyata thAya ane bIjI pravRtti kare te paNa ene aMge ja to tenuM zarIra, kahone saMyamInuM zarIra dharmasAdhana gaNAya. jenuM zarIra thoDuM - ghaNuM dharmanA upayogamAM Ave che te paNa, jenuM bilakula dharmanA upayogamAM nathI AvatuM, tenA karatAM sAruM emAM vAMdho nahi, paNa dharmanuM sAdhana to saMyamInuM ja zarIra. saMyamIno AhAra paNa zA mATe ? saMyamanI puSTi mATe ja ! kAraNa ke saMyamI dareka pravRtti, dareka kAryavAhI saMyamane uddezIne ja kare, mATe tenuM ja zarI2 saMyamanuM sAdhana kahevAya : paNa bAkInAnuM zarIra saMyamanuM sAdhana na kahevAya. hA ! bAkInAmAM paNa jenuM zarIra bhogane tajI saMyamanI lAlasAmAM tatpara hoya, tene mATe kadAca tema kahevAmAM Ave to amuka aMze vAMdho nahi : paNa vicAro ke e dazAvALo AtmA zarIrane sAcave kaI rIte ? bhagavAnanI AjJAne sAcavIne ke UMcI mUkIne ? AjJAthI viruddha na vartAya enI kALajI to rAkhe yA nahi ? ATalI lAyakAta enAmAM AvavI ja joIe. A tyAre ja samajAze ke jyAre saMsAra tathA mokSa ane te beyanAM kAraNone nokhAM pADazo ! saMsAramAM mokSa nathI ane mokSamAM saMsAra nathI : jyAM jaDano yoga te saMsAra, te mokSa nathI. jene mokSa joIe tene jaDano yoga iSTa na ja hoya. je jaDano saMyoga icche, tene muktino icchanAra na kahevAya. muktinA icchanAre jaDanA saMyogane na icchatAM enA viyogane ja icchavo joIe. AthI ja zrI jinezvaradevanA munio aNagAra hoya che. aNagAra eTale ghara vinAnA. jyAM ghara jAya tyAM 2he zuM ? ghara hoya tyAM badhuM ja hoya ne ? dhara hoya tyAM gAma hoya. gAma tyAM deza ane ene lagatI badhI sAmagrI hoya. A badhuM agAra para che. jyAM ghara banAvyuM tyAM badhI kAryavAhI hoya ja ne ? agAra ane aNagAramAM bheda ja A. ghara nahi tyAM gAma, nagara, deza kaMIye nahi ane gharavALAne badhuM ja. samajadAra AdamI maryAdAzIla hoya to ja bace. jeTalI maryAdA khullI mUke teTalo baMdhAya. dAnanuM kAraNa lakSmI nathI, paraMtu lakSmInI teTalA pramANamAM mUrchAno abhAva e kAraNa che ! ratha ane gADInuM dRSTAMta joyuM. e bemAM jeTalo phera teTalo agAra ane aNagAramAM phera che. je mokSanAM sAdhana samyagdarzana, samyajJAna ane samyak cAritra che ema mAne, te duniyAnA bIjA padArthane kaI rItanA mAne ? 'A Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 ------- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - paNa ThIka ane A paNa ThIka' -e samyagudRSTine na ja pAlave. beya ThIka to eka pratye arucinI dRSTi ane eka pratye rucinI dRSTi ema kema ? je AtmA mokSane mAne, samyagdarzana, samyajJAna tathA samyakyAritrane mokSanAM sAdhana tarIke svIkAre, tenI duniyAnA padArtho tarapha dRSTi kaI hoya ? sAdhana ke sAdhya dRSTi na ja hoya, kAraNa ke tene mana to sAdhya e mukti che ane sAdhana to eka ratnatrayI ja che. to pachI vicAro ke mokSamArganA ArAdhaka AtmAnI saMsAranA padArtho tarapha kaI dRSTi hoya ? samyagdaSTi AtmA icche zuM ? e to e ja icche ke joIe to kaMI nahi. deza, nagara, gAma, kuTuMba, parivAra, strI, putra, dhana, dhAnya kaMI paNa joIe to nahi ja. chatAMya kadAca puNyayoge maLI jAya to Aryadeza maLajo, joIto to nathI paNa deza jo maLavA nirmAyo hoya to Aryadeza maLajo, snehI vagere maLavAnA hoya to dharmamAM sahAyaka maLajo, zarIra maLe to bhogamAM na levAya tevuM maLajo, ane hRdaya maLe to vAtavAtamAM AkuLa-vyAkuLa na thAya tathA pApavAsanAo tarapha paNa na doravAI jAya tevuM maLajo. matalaba ke sAdhana maLo to muktimAM vidana na kare, paNa sahAya kare tevAM ja maLajo. A badhuM magAya ? kAraNa ke temAM mAgavAnI bhAvanA to muktinI ja che. paNa Aje to bhAvanA ja koI judI che, kAraNa ke saMsAra tathA mokSanI bhinnatA, enA svarUpanI bhinnatA ane ene laIne enA hetu tathA kAraNonI bhinnatA samajAI nathI. koI pAMca hajAranuM dAna kare e joIne Aja ema thAya che ke "AnI pAse lakSmI hatI to pAMca hajAra dAna karyuM, mATe huM paNa teTalI lakSmI meLavuM." paNa ema nathI thatuM ke "enI pAse eTalI lakSmI hatI to pAMca hajAra ApyA, to mArI pAse hoya tenA pramANamAM huM paNa ApuM.' lakSmI adhika meLavavAnI bhAvanA thAya che, paNa pelo pAMca hajAra mUke che e joIne potAthI mukAya teTaluM paNa mUkavAnI bhAvanA thatI nathI. ahIM ja goTALo che. dAna muktinuM sAdhana kema che te ja samajAtuM nathI. ane ethI ja dAna joIne lakSmI uparathI mUccha UtaravAne badale UlaTI lakSmI meLavavAnI bhAvanA thAya che. e thayuM eTale AraMbha - samAraMbha ane parigrahanI mAtrA vadhe che. ane e vadhyuM eTale gabaDyo. saMsAra tathA saMsAranAM kAraNo ane mokSa tathA mokSanAM kAraNonI bhinnatA na samajavAthI ja A garabaDa thAya che. dAna jevA dharmanA nimitte paNa jene Ama thAya, tenuM thAya zuM? denArane Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kA 8 : saMsAranAM sAdhanone mokSanAM sAdhano koNa banAvI zake ? - 58 117 detI vakhate to jarA zubha bhAvanA paNa hoya. e vakhate to lakSmI meLavI kAM'ka karuM ema thAya, paNa kAM'ka mATe lakSmI meLavavAmAM paDIne rAMka thAya che. kAraNa ke parigraha e dAnanuM kAraNa nathI.' - e vastuno tene khyAla nathI raheto. ane ethI te e paNa bhUlI ja jAya che ke "tyAgIno upadeza dAna ja karAve.' e ja kAraNe gAyanuM bheMsa taLe ane bheMsanuM gAya taLe ghAlIne samajapUrvaka goTALo karavAmAM Ave che. dharmasAdhana kahI ene adharmanuM sAdhana banAvavuM e bhayaMkara daMbha che ! je vastu jenuM nimitta, tene bhUlavAthI ja goTALo thAya che. zAstra to kahe che ke bahu AraMbhI, samAraMbhI ane bahu parigrahavALo narake jAya. vAru, tyAre AraMbha samAraMbha vinA lakSmI Ave kyAMthI ? - AnA uttaramAM zAstrakAra kahe che ke amAre e paMcAta karavI ja nathI. tamArI pAse AvelI lamIne mokSanI sAdhanAmAM upayogI banAvavAnI amArI bhAvanA che, paNa sAdhanA mATe lakSmI meLavavA ane te khAtara AraMbha, samAraMbha ane parigraha karAvavAnI bhAvanA nathI. AraMbha, samAraMbha ane parigrahamAM e pratApa che ke ahIM cittane coMTavA ja na de. AraMbhI, samAraMbhI ane parigrahanuM mana to bahAra ja pharyA kare, kAraNa ke jeTalI upAdhi vadhAre eTalI ciMtA vadhAre. eka peDhIvALA karatAM cAra peDhIvALAne ciMtA vadhAre : bahAragAma peDhI hoya tene vaLI ethIye vadhAre ciMtA : roja TapAla ne tAra jovAM paDe. jema jema AraMbha ne parigraha vadhe, tema tema sthiratA vadhe ke ghaTe ? dharmakAryamAM, pUjAmAM sthiratA vadhe ke ghaTe ? zrI AnaMda ane zrI kAmadeva vageree jyAre prabhunA upadezathI joyuM ke A khoTuM che ke tarata AraMbha parigraha upara kAbU meLavI tene kamI karyA. amuka varSe to e hAlatamAM AvyA ke pahelAM to lakSmInuM pUra AvatuM hatuM ane pachI to pALa bAMdhI, ke AthI AgaLa nahi. abhyAsathI evA banyA ke pauSadhakriyAmAM potAnA kuTuMbane nAza pAmatuM joyuM, toya hRdaya na kaMpyuM. AraMbha, parigrahanI sthiti ghaTI tyAre ja e banyuM, sarvathA tyajAya tyAre sAdhudharma ane zrAvakapaNAmAM jeTalA pramANamAM tyaje teTalA pramANamAM dharma thAya. have vicAro ke zrAvakamAM jema jema vrataparyAya vadhe tema tema AraMbhaparigraha vadhe ke ghaTe ? vrata dhAraNa karyA pachI roja cauda niyama dharAya che te zA Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 ----- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 --- 33 mATe ? jiMdagInA vratamAM to mokaLAza moTI hoya ? eno e A cauda niyamathI roja saMkSepa kare. samaje che ke saMsAramAM phasAyo chuM, vakhate lobhanA prasaMge niyamabhaMga thavAno prasaMga Ave, mATe tevuM na thAya te mATe jiMdagInA vratamAM mokaLAza rAkhI che, paNa te chatAM roja saMkSepa karavo joIe. jiMdagInA vratamAM vratabhaMganA pApathI bacavA mATe ATalI polANa rAkhela che. paNa eTaluM vAparavuM ja joIe e niyama nathI. pacAsa lAkhanA parimANavALAne jiMdagI sudhI pAMca lAkha hoya tethI niyama na bhAMge, jyAre pacAsa lAkhano eka thAya tyAre niyama bhAMge, AthI spaSTa che ke pacAsa lAkhano parigraha rAkhanAre pacAsa lAkha bhegA karavA ja joIe ema nathI ja ! vakhate puNya saMyogo AvI jAya to niyamabhaMga na thAya, mATe vadhu parimANa rAkhela che, paNa e rAkhavA joga che e buddhi to na ja hovI joIe. UlaTo e to mAne ane kahe ke "pAmara chuM ke vadhu parimANa rAkhuM chuM." A badhuM samajIne vicAro ke zrAvakano dharma zo ? AraMbha parigrahamAM rata rahevuM che ke virakta rahevuM te ? zrI kRSNa mahArAja vratadhArI nahotA, paNa e abhigraha karatA ke comAsAmAM bahAra javuM nahi. ane zrI kumArapALa mahArAjano paNa abhigraha hato ke maMdira ane upAzraya sivAya comAsAmAM gAmamAM paNa pharavuM nahi. jema vatarakSA vadhu tema dharmamAM sthiratA vadhu. sAdhuvratanI vAto sAMbhaLavI bhAre paDe che, paNa zrAvaka to banavuM che ne ? badhA zrAvaka zrAvakeya banI jAya, to kaMI ja paMcAta na rahe. are, rAjyane paNa ghaNI Dakhala ochI thAya. gunA thAya tyAre Dakhala thAya ne ? zAstra kahe che ke badhA mArgAnusArI banI jAya toya duniyAmAM thatA gunAo baMdha thaI jAya. mArgAnusArI guNo paikInA traNa guNa. 1. "nyAyasaMpannavibhava, pApabhIrupaNuM, ane jiteMdriyapaNuM.' - A traNa guNo darekamAM AvI jAya to rAjyane paNa dhAMdhala maTe. anyAya pApapravRtti ane iMdriyonI AdhInatAnA yoge ja badhI mArAmArI che. gunA mAtra AnA yoga thAya che. A chUTI jAya to polIsa zuM kAma joIe ? polIsa konA mATe ? pAMce iMdriyo khullI hoya tene mATe. iMdriya upara aMkuza hoya ane pApano kaMpa hoya to gunA thAya ? anItithI Dare to gunA thAya ? A traNa durguNa Ave to gunA thAya. have samajo ke zrAvakajIvana kevuM hoya ? duniyAnA manuSyonA jIvanathI zrAvaka jIvanamAM Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8H saMsAranAM sAdhanone mokSanAM sAdhano koNa banAvI zake? - 58 119 viziSTatA zI che te vizvane batAvo. koI saMtoSI itara tamane kahe ke "bhale tame zrAvaka cho, paNa tamArA karatAM ame lobhiyA ochA chIe.' - to ene tame kaho zuM? AjanA ucchukhalo to ema ja samaje che ke "zrAvakajIvana eTale game tema karIe toye vAMdho nahi. pUjA phAve to karIe, na phAve to na paNa karIe, devaguru-dharmane marajImAM Ave to mAnIe, nahi to na paNa mAnIe, zAstrane mAnavuM hoya to mAnIe, nahi to na paNa mAnIe, ame to gRhastha chIe. kAraNa ke saMsArIne badhI ja chUTa." -paNa e samaja ajJAnabharI che. zrAvakajIvananI maryAdA zI che ? te tyAre ja samajAya, ke jyAre saMsAra ane mokSanAM kAraNo bhinna bhinna che ema samajAya. paNa haju to duniyAdArInI vastu mokSe kema na laI jAya, AvI bhAvanA vartI rahI che tyAM zuM thAya ? mATe khUba vicAro ke mokSe laI janArI icchA, bhAvanA tathA pravRtti kaI hoya ? ane jenuM sAdhana je hoya tene te tarIke jIvavA do paNa uparachalle zarIrane dharmasAdhana mAnI, tenI khAtara badhI ja pApakriyAo karavAmAM mazagUla na banatA. "zarIra dharmanuM sAdhana che mATe e zarIra mATe rAtre dUdha pIvAmAM vAMdho nahi, kaoNDalIvara oNila levAmAM vAMdho nahi.' - evI evI bhAvanAo kADhI nAMkho. gaNAvavuM, manAvavuM ane banAvavuM che dharmanuM sAdhana, ane e temAM cIjo evI nAkhavI che ke jenA yoge dharma rahevA ja na pAme. Aje to dharmanA sAdhananA nAme game tevI anIti karavI ane abhakSyanuM bhakSaNa Adi karavuM, emAM vAMdho ja nahi ema manAya che ane manAvAya che. kharekhara, vezyAoe dharmanA bahAne buddhinA nidhAna abhayakumArane ThagyA hatA, e vAta yAda Ave che. dharmasAdhananA nAme badhI ja pola cAle ema ? AthI ja kahevuM paDe che ke eka vastune dharmasAdhana kahI tenA mATe dhamadhokAra adhama pravRtti karyo javI te bhayaMkara daMbha che. sAcA dharmanA sAdhanamAM to prathama paNa dharma, madhyamAM paNa dharma ane pachI paNa dharma hoya. paNa Aje to dharmanA sAdhananA nAme badhI pravRtti judI cAlI paDI che ane prAyaH banAvaTI vastuno ADaMbara paNa ghaNo ja hoya che. ane enAM borDa paNa judAM ja. jIbhanI lolupatAnA pariNAme zrI abhayakumAra jevA buddhinidhAna paNa kRtrima zrAvikA bananAra vezyAthI phasAyA, kAraNa ke dekhAva, rItabhAta vagere badhuM ja juduM. stavanamAM evo saMvega Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 80. relAve ke sAMbhaLanArane cheka kare. zrI abhayakumAre paNa jANyuM ke A te kevIka haze ! zrI abhayakumAre bhojananuM AmaMtraNa ApyuM, tyAre kahe che ke "je gAmamAM je dine tIrthayAtrA karavA pesIe chIe, te divase upavAsa karavAno niyama che. A be vidhavA putravadhUo saMyamanI bhAvanAvALI che ane tethI mArI paNa saMyamanI bhAvanA che, mATe tIrthayAtrAe nIkaLyAM chIe, bAda saMyama levAnAM chIe.' have AmAM zaMkA zI paDe ? cAla paNa evI ke jANe pAkkI iryAsamiti pALe che. sAcA zrAvakane to pramAda paNa thAya, paNa A banAvaTI zrAvikAne pramAda paNa na thAya ! e to munithI paNa dekhAvamAM vadhe tevI iryAsamiti pALe. enI kAryavAhI joIne zrI abhayakumArane paNa kahevuM paDyuM ke AvuM zrAvikAratna duniyAbharamAM na joyuM, kAraNa ke vezyAne to dharmanA nAme zrI abhayakumAra jevA maMtrIzvarane Thagavo hato ane vezyA samajatI hatI ke enI cAre buddhi aMjAI jAya tevI kAryavAhI karavI joIe : arthAtu - ene potAnI buddhino upayoga karavAnI pharaja ja na paDe evI kAryavAhI karavI joIe. bAkI sAcA dharmanA sAdhananA nAme AzravanAM dvAra kholavAno adhikAra kyAMthI maLe ? dharmanA pUrA sAdhanamAM AzravanI chAMTa paNa na hoya. zrAvaka to niraMtara vicAre ke pApamAM to hatA ja, mATe maryAdita thavAya eTaluM ja zrAvakajIvana ane jeTaluM khulluM jIvana teTaluM itara jIvana. dareka karaNImAM zrAvaka jIvana jaLavAya, paNa jo jALavavuM hoya to ! cUlA pAse paNa jaLavAya ane dukAnamAM paNa jaLavAya, paraMtu zrAvakajIvanano marma samajo to ! dareka kriyAmAM jo nAkhavA mAgo to zrAvakajIvananA aMza nAkhI zako cho ane te rIte jo aMza nAkho to baMdha alpa paDe. A vizeSaNaviziSTa kriyA karo to baMdha alpa paDe. jJAnInI AjJA vizeSaNamAM che, paNa vizeSyamAM nathI. vAkya vAkya vidhAna samajAtuM nathI, vidhAnamAM karaNIno bheda paDato nathI, enI ja badhI paMcAta che. pahelI vAta to e ke zrAvaka aDhAre pApasthAnakane pApasthAnaka to mAnene ! kriyA ochI ke vadhatI. paNa pApasthAnakane pApasthAnaka to mAnene ! pApathI mukti maLe ema to koI zrAvaka mAne nahi ne ! aDhArene pApa mAno to te choDavAnAM to kharAM ja ne ! aDhAramuM to mithyAtva zalya : e to zrAvakane na ja hoya ane bAkInA sattarane kadI sevavAM paNa paDe, to paNa te kaMpate hRdaye seve : kAraNa ke pApasthAnakane kharAba tathA nukasAnakartA to te mAne ja che. pApa Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakA 8 : saMsAranAM sAdhanone mokSanAM sAdhano koNa banAvI zake? - 58 121 karatI vakhate paNa maryAdA sacavAya, te paNa zrAvakapaNuM. zrAvikA cUlo pUMje, pUMjaNI pherave, dRSTi pherave, lAkaDAM tapAse, pachI cUlo saLagAve, to paNa zrAvikA e bhAvanA bhAve ke "zuM karuM ! hajI tyAga Avato nathI mATe A kriyA karavI paDe che, paNa kyAre chUTe !! AnuM nAma zrAvakapaNuM. roja A dazA hoya. jo zrAvakapaNuM AvyuM hoya to eThAM pANI pIvAya che te pIvAya ? cUlo, rasoDuM rasoiyAne ja soMpI devAya che te soMpI devAya ? cUlo kyAre saLagAvAya che tenI khabara nathI paDatI te bane ? pAzera pANInI jarUra hoya tyAM pAMca maNa paNa vaparAya che te bane ? pApanI kriyAno Dara lAge to lobha paNa ghaTe. dareka kriyA maMda paDe. bacAvanI kALajI rAkhe. zrAvakane chaye kAyanI virAdhanA lakhI to che ja. roja jIbhanA svAda khAtara daza vanaspati khAnAro paNa zrAvakapaNuM Ave eTale saMkoca kare ane karatAM karatAM evo thAya ke eka Ave ane pachI eno paNa tyAga kare, e vicAre ke "zA mATe na cAle ?" dazathI eke Ave ane te eka paNa jAya, paNa karatAM karatAM chAyA paDe tone ! peTa bharavA mATe bhojana joIe e to kabUla, roTalI pAMca, daza, Dajhana, be Dajhana je khorAka hoya te joIe, paNa cAra zAka ke zAka vagere vAnagIono Dhagalo, e peTa bharavA mATe jarUrI che ? e badhuM zA mATe ? bhUkhyA nathI rahevAtuM mATe A badhuM khavAya che, e vAta to UDI. zrAvaka dhAre to priya vastune AghI mUke, e paNa tapa che. Avo tapa to roja thAya. e raSTa tat tyAn, - je iSTa te tajavuM, A TevavALo evo banI jAya ke pachI lakhuM paNa majethI khAya. AyaMbilamAM je moM bagaDe che te na bagaDe. AyaMbIlamAM paNa daza-bAra cIja joIe, e bhAvanA svAde karAvI. bezaka, cIja game teTalI, paNa lukhkhI to kharI. utkaTa AyaMbIla to te che ke badhI vastu bheLI karI, temAM tenA para cAra AMgaLa UMcuM rahe teTaluM pANI nAkhI, e khAI javuM te ! AyaMbIlamAM cIja game teTalI paNa uttejaka to nahi ne ! khAya keTaluM ? khavAya teTaluM. garamAgarama bhajiyAM hoya to sAMje peTa bharIne vALu karavA chatAM rAtanA bAra vAge hoTalamAM jaIne khavAya, te peTanA kAraNane lIdhe ? bhUkhane lIdhe ? nahIM ja, pattaravelI, Alu, baTAkAnI kAtarI, zikhaMDa vagere khAya te bhUkha Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - 982 mATe ? nahi ja, kuTeva paDI te mATe ! TebalakhurazI para besI khAvuM, pAnanA DUcA mAravA, sigAreTa phUMkavI, A zokha vadhI gayo ! A badhuM kuTeva vadhI gaI ethI, bAkI AdamIne khAvAnuM keTalI vAra ? AdamI te AdamI ke Dhora ? Dhora paNa vAgoLe bhale, paNa Akho vakhata khA-khA to na kare : AkhI rAta khA-khA na kare. paNa jyAM zokha lAgyo hoya ane kuTeva paDI hoya, tyAM cIja kevI che athavA samaya rAtano che ke divasano, te jovAnuM kyAMthI hoya ? sabhAH A badhuM jANyuM kyAMthI ? A badhuM jANanAre tyAM javuM ja paDe evuM kAMI nathI. rasanA iMdriyanI lAlasAnA yoge kAryavAhI zI zI thAya che, te to Agame jaNAvI che ane zuM karo cho te to tame anubhavI cho eTale jANo cho. tamArAmAMthI koI sudhare, emAMthI nIkaLe te kahe ke "ame paNa AvA hatA, A khAtA, te khAtA." have koI pUche ke manuSyanI A badhI kriyAo tathA cAha , bIDI, sigAra, pAna e peTa mATe jarUrI che ? kaho cho ne ke "kaMgAla thayA, mAMdA thayA-' na thAo to jAo kyAM ? zerane badale savAzera peTamAM nAkho, to loTo bharavo ja paDe. ne ? pachI peTa caDe, hIMga bharavI paDe ane jAjarUmAM paNa vAraMvAra javuM ja paDe. Aja to bhalene mahine sono pagAra maLe, vadhIne Avaka bAvIsonI thAya, to paNa khisuM to khAlI ja rahe. paiso anItino, prapaMcano, pApano te tyAM ja jAya. sanmArge na jAya. buddhi bagADe, nAstika banAve ne AcArahIna banAve. ene gharamAM khAvAnI majA na Ave. kharAba cIjo hRdayane gamADIne khAya : hRdayane phAve te rIte khAya. cAha, dUdha sAthe pIe, upara zikhaMDa khAya, kaika kacaro khAya, e badhuM pace kyAM ? peTa to ATaluM ne ! pachI rogI thAya. ene deva, guru, dharma na game ? enuM citta to tyAM ja bhaTake. eka saMvatsarIno upavAsa thAya te divase ema thAya ke hoTala baMdha thaI. vagara upavAsanA paNa pUche ke paDikamaNAmAM paccakhANa na karIe to cAle ne ! A svataMtratA che ? tamArAmAM zrAvakajIvana Ave toya tame namUnedAra bano, ane duniyA anukaraNa kare, paNa e bane kyAre ? saMsAranI lAlasAvALA maTI mokSanI lAlasAvALA bano tyAre ! bAkI saMsAra uparathI ruci na ghaTe tyAM sudhI pApakriyA kema ghaTe ? A ja kAraNe tame jyAM coMTyAM cho e khoTuM che, e to batAvavuM joIe ! dhUnana karAvavuM che mATe A samajAvyA sivAya chUTako ja nathI. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Dcha 8: saMsAranAM sAdhanone motanAM sAdhano koNa banAvI zake? - 58 123 kalyANanI IcchA hoya to samajo. sAdhujIvana na gaLAya to zrAvakajIvana gALo, e paNa na bane to samyagdaSTipaNAnuM jIvana gALo-e rIte je AtmA maryAdita bane te khAya, paNa e ke bole te paNa kaI rIte ? e AtmAne badhAmAM ja maryAdA Ave. vAsI, dvidaLa vagere to mAno ne ! hoTalamAM badhuM AvuM hoya ke nahi ? AtmadaSTie to e cIjo nukasAnakAraka che ja, paNa zarIranI dRSTie paNa e cIjo khAvA yogya nathI. evI cIjo khAvAthI buddhi paNa bagaDe. deva, guru ane dharma pratye paNa buddhi bagaDe. A badho khAnapAnano pratApa che, kAraNa ke AhAra tevo oDakAra. A dazAmAM zrI vItarAgadeva pratye prema Ave zI rIte? A deva ane A guru sAthe meLa khAya zI rIte ? A deva-guru sAthe meLa meLavavo hoya to AcAra, vicAra ane pravRttimAM palaTo karavo ja paDaze. Aja to kahe che ke "sAdhu jene pApa mAne tene ApaNe pApa mAnIe zuM kAma ? pApa na mAno ane puNya mAno, to pariNAma zuM Ave ? ene pApa mAno to sAdhutA paNa udayamAM Ave : A bhave nahi to bhavAMtare paNa udayamAM Ave. sabhAH lakSmI vadhu maLe te mATe dAna de to kevuM gaNAya ? e dAna nahi paNa saTTo che. vastune tyAjya mAnyA vinA devAya, te vastutaH dAna nathI. AgaLa AvavA mATe, kIrti mATenAM dAna te vastutaH mokSasAdhaka dAna nathI, paNa saTTo che. je lakSmI jevI che tevI tene na mAne, to de kaI rIte ? dAnanuM kaMI dhyeya to kharuM ne ! ApanAranI lakSmI uparanI mamatA ochI thAya ane bIjAnuM bhaluM thAya, e kevo zubha uddeza che? prabhunI bhakti, gurunI sevA tathA sAdharmikanI bhaktimAM je dAna devAya, te tAraka jANIne ! anukaMpAdAnamAM kevaLa dayA-tyAM kaMI jovAnuM nahi. deva, guru tathA sAdharmikane tAraka mAnIne ApavuM, taravAnI buddhie ApavuM. prabhu to ApaNA tAraka. kevaLajJAna pAmI AkhA jagatanA tAraka evA prabhunI sevAmAM jeTaluM samarpIe teTaluM ochuM : sAdhu to jIve tyAM sudhI SaTkAyanA abhayadAtA ane sahavAsIonuM hita karanAra : emanI paNa thAya teTalI bhakti karavI. sAdharmikanI zikhAmaNathI to kaika zithila thayelA mArgamAM Avaze ane daDha banaze, mATe emanI paNa bhakti karavAnI. sAdharmika sAdharmikane dharmamAM sthira kare ke patita kare ? saMyamano arthI salAha Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno levA Ave, to sAdharmika zuM kahe ? 'he gAMDA tuM kyAM bhoLavAyo !' -ema kahe ? nahi ja. sAdharmika to svayaM preraNA kare, to to pachI salAha mAgavA Ave tyAre to kamAla ja kare. jenA yoge dharmanA vicAro sthira thAya te sAdharmika, paNa vicAromAM malinatA lAve te sAdharmika kharo ! sabhA : nahi. tame kaho cho ne ! - 4 sabhA : hA. saMyamadharmanAM pariNAma jenA yoge sudRDha thAya te guru ke jenA yoge saMyamadharmanA pariNAma patita thAya te guru ? e guru tathA sAdharmika pariNAma UMcAM banAve, paNa nIcAM to na ja banAve : saMsA2ne DhIlo karAve, paNa saMsAranI jaDane majabUta to na ja kare : mATe ja e traNanI to bhakti hoya ! anukaMpA to guNahInanI !! AmanI anukaMpA karIe to pApa lAge. AmanI to bhakti ja hoya. 'besa, khAI le'-ema to nokarane kahevAya, ADatiyAne ke rAjAne na kahevAya. ene mATe to pATalA mAMDavA paDe, moTA trATa mUkavA paDe, na hoya to mAgI lAvIne paNa mUkavA paDe. jADo ane lukhkho roTalo to gADIvALAne apAya. ADatiyAne Apo to e zuM kare te jANo cho ne ? kahe ke 'roTalA bhALyA che ! sabhyatA tathA viveka sAcavavAM joIe.' tevI ja rIte jo traNamAM anukaMpA buddhi thaI ke nAza, kAraNa ke e to bhaktinAM pAtra che. sthAna-sthAnano viveka karatAM zIkho. samyagdaSTi hAtha dhare ke du:kha thAya. e vakhate 'padhAro' kaho, eTale tarata hAtha ApoApa khasI jAya. enuM apamAna na thAya. evA AtmAne cAra paisA ApIne hAMkI kADho e dAna nahi, paNa avagaNanA che. 864 sabhA : aDhAramuM pApasthAnaka Apa to choDI devAnuM kaho cho : Ape kahyuM ke sattara pApasthAnaka sevavAM paDe to paNa kaMpate hRdaye seve, paNa aDhAramAnuM zuM ? Aje eno--mithyAtvano to pracAra thAya che. aDhAramuM pApasthAnaka mithyAtva che. te zrAvakamAM hoya ja nahi. ane jo hoya to te vAstavika zrAvaka nahi. sabhA : enI AlocanA kema ? pramAdathI, bhUlathI thayuM hoya, sevAyuM hoya tenI AlocanA : irAdApUrvaka mithyAtva seve tyAM zrAvakapaNuM rahe ja nahi. deva-guru-dharmanI ThekaDI kare, pUrvAcAryone Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 865 8 : saMsAranAM sAdhanone mokSanAM sAdhano koNa banAvI zake ? - 58 125 niMde, te to ghora mithyAdRSTi ! emano to sahavAsa paNa sAro nahi. bahAranA mithyArdaSTi to hajI pAmyA nathI, paNa A to pAmIne avagaNanA kare che, mATe emano sahavAsa paNa yogya nathI. bahAranA duzmana e rIte to sArA, ke jenA mATe kamADa paNa vasAya. Amane mATe zuM ? A to bahu bUrA ke kamADa paNa na vasAya. astu. have ApaNe e jovuM che ke svataMtrapaNe dharmanuM kathana ekalA zrI jinezvaradeva ja kare ke anya paNa koI kare ? Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9: prabhunI dezanA ane tenA adhikArI 59 * prabhunI dezanA kone uddezIne hoya ? zrI tIrthaMkaradevanA atizayo : * loka zabdanA bhinna bhinna artho : * "savi jIva karUM zAsanarasI'nI bhAvanA : * pApamAM kalyANa mAnanAra tare ? * "mUrakhane jJAna kadI nava thAya, detAM potAnuM paNa jAya." viSaya : prabhunI dezanAno uddeza. atizaya. jainazAsananI dezanAno prAdurbhAva kevaLajJAnamAMthI thAya che. jJAna na thAya tyAM sudhI tIrthakaro paNa prAyaH dezanA na de. bhavyajIvonuM hita karavuM che, e hita karavAmAM koIpaNa prakAranI kacAza na rahI jAya e ja hetu. dezanAmAM deva ane tiryaMco Ave paNa mukhyatve dezanA mAnavone uddezIne ja apAya che, kAraNa deva vadhumAM vadhu samyakta pAmI zake, tiryaMca bahu to dezavirati ja pAmI zake jyAre eka mAnava ja evo che ke vadhumAM vadhu sarvavirati pAmI zake, "sarvavirati vinA zAsana nahi mATe enI ja mukhyatA. A vAtane samajAvatAM sAthe tIrthaMkaronA atizayo paNa ayogya upara kAma na kare e muddo samajAvavA "sAba kolasAne UjaLo na karI zake' e dRSTAMta rajU karAyuM che. tIrthakaranI vANI paNa yogya jIvone ja pariName. udAyana maMtrI, Arya kAlakasUri ne vinayaratna temaja jebUkumAra ane prabhava coranA TUMkA prasaMgo avasaracita ghaTAvyA che. muvAkyAdg1. * atizaya paNa puNyavAnane phaLe, pApI mATe to atizaya paNa nathI phaLatA. * upakArInI upakArabhAvanA paNa ayogya AtmAne phaLe nahi. * acetana pATiyAne tAraka kahevAya to saMpUrNa jJAnI zrI tIrthaMkaradevane tAraka kahevAmAM vAMdho ja zo che ? 0 sAdhunAM kapaDAMmAM rahI viparIta varte e vizvAsaghAtI che. * duHkhathI, mohathI paNa saMyama laIne, pAchaLathI varSollAsa pAmIne anaMtA AtmAo muktie gayA, paNa mare toya potAnuM na mUke, doraDI baLe toya vaLa na mUke, evA AtmAo mATe mukti nathI. * durguNa e mithyAtva nathI, paNa durguNane sArA mAnavA e mithyAtva che. * pApI tare paNa pAkhaMDI na tare. pAkhaMDI to pAkhaMDane poSavA ja mAge. pApIne to nimitta maLe eTale tare ! * pApane sAruM mAnavuM e bhayaMkara nazo che. tethI to mUrkhanI padavI ApavI paDe che. * dharmInI dharmakriyAne vakhoDavI, e durjananuM lakSaNa che. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9: prabhunI dezanA ane tenA adhikArI manI dezanA kone uddezIne hoya? anaMta upakArI sUtrakAramaharSi zrI sudharmAsvAmIjIe sUcavyuM ke svarga tathA apavarga mokSa ane tenAM kAraNo, temaja saMsAra tathA tenAM kAraNone AvaraNa vinAnA jJAnathI samyak prakAre jANanAra evA zrI tIrthaMkaradeva bhavopagrAhI karmonA yoge manuSyabhavamAM rahevA chatAM, manuSyalokamAM manuSyone uddezIne dharmanuM kathana kare che. cAre ghAtakarmono kSaya thavAthI kevaLajJAna thAya te chatAMya, bAkInAM sAra aghAtI karma jAya nahi tyAM sudhI, te paNa A saMsArathI mukAtA nathI. ghAtI karma jema svataH AtmAnA mULa guNane haNanArA che, tevI rIte aghAtI karma mULa gaNane eTale anaMtadarzana, anaMtajJAna, anaMtacAritra ane anaMtavIryane haNanArAM nathI : te chatAMya te cAra aghAtI karma na jAya tyAM sudhI zrI tIrthaMkaradevanA AtmAne paNa saMsAramAM rahevuM paDe che. ane ethI zrI tIrthaMkara-nAmakarmane vedavA mATe manuSyabhAvamAM rahelA zrI tIrthaMkaradevo manuSyone uddezIne dharmanuM kathana kare che. jo ke samavasaraNamAM devatAo paNa Ave che, tiryaMco paNa Ave che, chatAMya mukhyatayA manuSyone uddezIne kahe ema zAstra kahyuM, enuM kAraNa e che ke prabhupraNIta dharmanI ArAdhanA mATe mukhyatA manuSyanI che. mukhya dharmano svIkAra manuSya sivAya bIjA koI ja karI zakatA nathI. prabhunI pahelA naMbaranI dezanAno svIkAra manuSya ja karI zake che. devatA to avirati che : tiryaMcomAMthI kadI koI virati pAme to paNa te dezathI, paNa sarvathI nahi ja : mATe dezanA manuSyone ja uddezIne kahevAya. samavasaraNanA dekhAvathI tiryaMco paNa Ave. samavasaraNanI ramaNikatAthI kheMcAIne paNa praveze. prabhunA atizayathI jAtivairavALAM prANIo paNa paraspara saMmilita thAya che, teonA vairanuM upazamana thAya che. vaLI bhagavAnano e paNa atizaya che ke dezanA saune potapotAnI bhASAmAM samajAya. tiryaMco paNa potapotAnI bhASAmAM samaje. e paNa samaje ke amane paNa kahe che. e AtmAne paNa e vANI lAbha to ApanArI che. vadhu nahi to jyAM sudhI vANIne sAMbhaLe che tyAM sudhI to, e paNa apUrva zAMti pAme che : Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 paraMtu mukhyatayA dezanA manuSyane uddezIne che. tiryaMco ghaNuM pAme to dezavirati pAme ane devatAo bahu to samyakatva pAme agara meLaveluM hoya to nirmaLa kare, paNa manuSyo to jo zuddha dhyeyathI prabhunI vANI sAMbhaLe, sadahe ane potAnI saghaLI zaktino udyama kare tathA tevI jAtanuM koI nikAcita karma aMtarAyarUpa na hoya, to jarUra sarvaviratirUpa parama dharmane paNa pAmI zake. A ja kAraNathI prabhu zrI jinezvaradevonI dezanAnA mukhya adhikArI manuSyo che. prabhunA UMcA Adarzane pAmavA zakti, sAmagrI ane sAdhana je rItanAM manuSya pAse che, te rItanAM bIjAo pAse nathI. AthI manuSya dhAre to prabhunA UMcAmAM UMcA Adarzane pahoMcI zake. zrI tIrthaMkaradevanA atizayo : vadhumAM TIkAkAra maharSie e paNa samajAvyuM ke "zAkyonI dharmadezanA kuDI' AdimAMthI pragaTa thAya che ane vaizeSikonA padArthonuM prakaTIkaraNa ulUka bhAvathI thAya che, tema ApaNA zAsanamAM nathI : kAraNa ke ApaNA zrI jinezvaradevo to ghAtakarmonA kSayathI nirAvaraNa jJAna utpanna thavAthI kRtArtha hovA chatAM paNa, manuSyabhAvamAM rahevA chatAM prANIonA hita mATe dharmanuM kathana kare che. AthI spaSTa che ke zrI tIrthaMkaradevo svayaM dezanA de che, ane emanA prabhAvathI devatAo bAkInI traNa dizAomAM prabhunAM pratibiMba vidurve che, je emanA jevA ja lAge. vartamAnamAM to keTalAkoe ema paNa UlaTuM samajAvavAno prayatna karyo hato ke "tIrthakara dezanA zuM kAma de? kAraNa ke e to vItarAga che. koInuM bhaluM karavAnI ke bhUMDuM karavAnI, arthAt koI paNa jAtanI icchA jene na hoya te vItarAga.' paNa A pramANe samajAvavAno prayatna karanArA samajatA nathI ke zrI jinezvaradevo de che, te pote je "tIrthaMkara-nAmakarma nikAcyuM che tene vedavA mATe de che. tIrthaMkara-nAmakarmano udaya thAya tyAre A badhI karaNI thAya ja. tIrthakara-nAmakarmano e prabhAva che. devalokathI ve ke devatAo mahotsava kare, janme ke tarata iMdra nIce Ave, prabhune meru parvata upara laI jAya ane cosaThe iMdro maLI snAna-pUjanAdi bhakti kare. A badhuM koI kahevA jAya che ? nahi ja. paNa "zrI tIrthaMkara-nAmakarmanA prabhAve thAya che. tyAra pachI saMyama le ke idro mahotsava kare. kevaLajJAna thAya ke iMdro ane devatAo samavasaraNa race ane vinave ke "he nAtha ! padhAro ane saMsArathI tAranArI dezanA do.' tathA nirvANa Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha00 - - 9H prabhunI dezanA ane tenA adhikArI - 59 -- 129 thAya tyAre paNa iMdrAdi Ave ane mahotsava kare. A badhuM tIrthakara-nAmakarmanA yoge ApoApa ja thAya che. badhA ja atizayo e tIrthakara nAmakarmano prabhAva che. vANI paNa kevI mahimAvaMtI ! prabhunI vANI eka yojana sudhI sarakhI rIte prasare che, eTale ke sarakhI rIte saMbhaLAya che. devatAo paNa temAM vAjiMtranA sUra pUre ane te paNa evI rIte pUre, ke jethI vAjitranA sUra ane vANI ekarUpa banI jAya. te tArakanI vANI avicchinnapaNe ekasarakhI rIte saMbhaLAya. e tAraka tIrthakara-nAmakarma rahe tyAM sudhI roja be prahara avicchinnapaNe dezanA Ape. pahelI porasI ane cothI porasI prabhu dezanA de. e jojana saMbhaLAya tevo sUra kADhe. dararoja be prahara e rIte niyamita bolavuM ane te paNa varSo sudhI, e dazAmAM sAmAnya AdamI keTaluM jIve ? paNa te tArakamAM te tAkAta che. zrI jinezvaradevo dezanA de che, te tIrthaMkara-nAmakarmane vedavA mATe de che. A vAta samajAI jAya to badhA ja AjanA kuvikalpo ApoApa zamI jAya. sabhA: te vakhate tophAnI AvatA haze ? e vakhate paNa tophAnI evA AvatA ke bhagavAna khudane zrI gautamasvAmIjI Adine AghA khaseDavA paDatA. jyAre gozALo Avyo tyAre bhagavAne badhAne AghA khasavAnuM kahyuM. gozALo samavasaraNamAM AvI bhagavAna samakSa yadrA tA bolyo, tyAre tene rokavAno prayatna karatA "sarvAnubhUti' ane "sunakSatra" e be munivarone teNe bALI paNa mUkyA. sabhA te vakheta koIe rokyo nahi ? koNa roke ? sAmAnA azubhanA udaya vakhate evI chAyA paDe che ke samakAle sarvanI buddhi sarakhI jevI thaI jAya. potAnI tejolezyA potAne bALavAnI che, tIvra azubhano udaya AvI lAgyo che, e jo koI roke to bane zI rIte ? gozALAne e rIte sAta divasa herAna thavAnuM hatuM. bhagavAnanA atizaya paNa tyAM asara na kare. atizaya paNa puNyavAnane phaLe. pApI mATe to atizaya paNa nathI phaLatA. prabhuno e atizaya che ke jAtivairavALAM prANIo paNa zAMta thAya ane vaira bhUlI jAya,tathA "mAra mAra' karato Avelo paNa zAMta thAya, paNa gozALo zAMta na thayo, kAraNa ke bhArekarmI AtmA mATe to atizaya paNa na phaLe. zrI tIrthaMkaradevanI vANI graMthibheda kare, paNa abhavI kAyama Ave toye te na thAya. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 40 sabhA : to pachI atizaya kema kahevAya? kolasAnI kALAza na jAya mATe sAbumAM dhoLA karavAno guNa nathI ema manAya ? sUrya ghuvaDane dekhato na karI zake, mATe sarvaprakAzaka na kahevAya ? durjanane sajjana banAve to ja te sajjana kahevAya, nahi to nahi ema ? loka zabdanA bhinna bhinna artho bhagavAnano atizaya che ke savAso jojanamAM koIne duHkha na thAya, paNa rAjagRhImAM padhAryA tyAre mahArAjA zreNikanA putra mRgAloDhAne kevuM duHkha hatuM ? e janmyo tyArathI mAMsanA locA jevo hato. durgadha eTalI chUTatI ke bhoMyarAmAM rAkhavo paDato. nAka bAMdhI AhAra apAto. e locA para AhAra mUke, paru thaIne bahAra nIkaLe. AthI spaSTa che ke jyAM nikAcita karmano udaya hoya, tyAM bhagavAnanA atizaya paNa kAma na kare. bhagavAna jema jema hitakara vAta kahetA gayA, tema tema gozALAno gusso vadhavA lAgyo, kAraNa ke tene tIvra pApano udaya hato. ethI teNe paramahitaiSI evA bhagavAnanI ghora AzAtanA karI, ane bhagavAnane bALI nAkhavAnI nIca bhAvanAe paNa caDI cUkyo. ATalI hadanI nIca kAryavAhI thAya, tyAM bhagavAnanA atizaya paNa zuM kare ? upakArInI upakArabhAvanA paNa ayogya AtmAne phaLe nahi. "namutthaNamAM aneka sthaLe "loka' zabdathI bhinnabhinna loka grahaNa karela che. lokamAM uttama kahyA tyAM bhavya lokamAM uttama evo artha karyo ane lokanA nAtha kahyA; tyAM je AtmAnuM bhagavAna yoga ane kSema karI zake tenA nAtha ema kahyuM che. yoga eTale nahi pAmelAne ratnatrayI pamADavI ane pAmelAnI ratnatrayInuM rakSaNa karavuM tenuM nAma kSema. lokanuM hita karanAra tyAM loka eTalA badhA ja, kAraNa ke te tArakanI pravRtti badhAnA hitane ja mATe che, paNa nAtha zabda to tyAM ja lAgu thAya ke jyAM yoga ane kSema karI zakAya. sabhA: to traNa lokanA nAtha kema kahyA? hA, yoga ane kSema karI zakAya tevA jIvo traNeya lokamAM che ne ! bAkI traNa lokanA badhA jIvonA nAtha' ema nahi. ane hoya to kaho ke bhagavAna saMgamanA nAtha kharA ? nahi ja, paNa saMgamanA hitecchu to kharA ja. AthI ja spaSTa che ke bhagavAna sarvanA hitaciMtaka kharA, paNa nAtha nahi ? kAraNa ke ratnatrayI pamADe ane rakSA kare te nAtha, mATe ratnatrayI pAmavAnI yogyatA Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sri - 9 : prabhunI dezanA ane tenA adhikArI - 59 -- 131 vagaranAnA nAtha thaIne bhagavAna kare zuM ! duniyAnA dAtAra paNa dAtAra thAya konA ? yAcakanA ke ayAcakanA ? devAnI bhAvanA to evI ke darekane dauM, paNa yAcaka sivAyanAne devAya zI rIte ? to have vicAro ke bhagavAna nAtha konA bane ? sabhA : bhavyanA. saghaLA bhavyanA paNa nahi, kAraNa ke bhavyomAM paNa durbhavyAdi hoya tenA upara yogakSema na thAya. alpa saMsArI hoya tenA upara thAya. lokapradIpa tyAM loka zabdamAM viziSTa jJAnI evo artha. lokapradyotakara tyAM caudapUrvI - temAM paNa viziSTa evA gaNadharadevone e artha vadhu lAgu paDe. traNa padamAM dvAdazAMgI kone AvaDe ? tamane ane amane AvaDe ? nahi, e to emane ja AvaDe. loka zabdanA badhe ja artha judA. zabda eka chatAM artha prasaMge prasaMge bhinna bhinna. ApaNAmAM to atyAre dvAdazAMgI sAMbhaLavAnI paNa tAkAta na Ave, to banAvavAnI tAkAta Ave ja kyAMthI ? zrI bhadrabAhusvAmI pAse vAcanA levA pAMcaso sAdhu gayA hatA. emaNe vAcanA devA mAMDI ke cAraso navANu khasI gayA ane eka mAtra zrI sthUlabhadrajI rahyA. jenI vAcanA levI paNa kaThina evI dvAdazAMgI zrI gaNadharadeve to banAvI dIdhI. evI tAkAtavALAne prabhu pradyotakara kema karIne thaI zake ? "dUdhapAka poSaka che'-e vAta sAcI, paNa kone ? nAnAM baccAMne Ape to pace nahi ane vakhate e poSaka dravyathI ja marI paNa jAya, kAraNa ke ene to prAyaH mAtAnuM stanapAna ja sArI rIte jivADe. gAya-bheMsanuM dUdha paNa ghaNAM bALakone pacatuM nathI. eTalA mATe to mA mUA pachI baccAMne jivADavAM paNa bhAre thaI paDe che. bhAgyavAna hoya e jIve e vAta judI ! AthI spaSTa che ke sArAmAM sArI cIja, pUrato lAbha to yogya AtmAne ja Ape. bhagavAnanA atizayo, e tArakano mahimA, emanI zakti, e badhAno lAbha yogya pAtrane ja thAya. e vANI pAtrAnusAra pariName. gaNadhara bhagavAnane judI rIte pariName, bIjAne bIjI rIte pariName : koIne koI rUpe pariName to koIne koI rUpe pariName. zrI tIrthakaradevo dezanA zA mATe de che? bhagavAna dezanA de che te tIrthaMkara Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 972 nAmakarmano vipAka vedavA mATe. e vipAka eTale zuM? glAni vinA dharmadezanAnuM dAna, tIrthaMkara-nAmakarmanA vipAkano e sAco bhogavaTo che. nizcaya naya to kahe che ke vihAra karatI vakhate paNa e dravyatIrthaMkara kahevAya, paNa jyAre samavasaraNamAM besI dezanA detA hoya, tyAre ja bhAvatIrthakara kahevAya ! dezanA vakhate koInuM bhaluM karavAnI bhAvanA kharI ? nahi, kAraNa ke vItarAga thayA pachI koI jAtanI bhAvanA ja rahI nathI. trIjA bhavathI AraMbhI kevaLajJAna thAya tyAM sudhI bhAvanA sIMcIsIMcIne AtmAne taraboLa banAvyo che. tIrthakaranA bhavathI trIjA bhavathI laIne kevaLajJAna thAya tyAM sudhI "savi jIva karuM zAsanarasI" - e bhAvanA khUba keLavI, eTale ke AtmAmAM ThAMsI ThAMsIne e bhAvanA bharI. e bhAvanAmAM AtmA tanmaya banyo, ekatAra banyo ane tethI kevaLajJAna thayA pachI have bhAvanAnI jarUra rahetI nathI. e tArakanI dezanA kalyANa kare e vAta sAcI, vastu upakAranI bhAvanAmaya banI jAya e vAta sAcI, paNa vitarAgane evI paNa icchA hoya ja nahi : icchA vinA e tArakanI dezanAthI kaMIkanAM kalyANa thaI jAya ! AthI spaSTa che ke bhagavAna zrI tIrthaMkaradeva dezanA irAdApUrvaka nathI detA, paNa tIrthaMkara-nAmakarma dezanA devarAve che. tIrthaMkaranAmakarmano guNa e ke dharmatIrthanI sthApanA karavI. savi jIva karuM zAsanarasI-e bhAvanAnA yoge tIrthaMkara-nAmakarma nikAcita karyuM, have e karmanA vipAkamAM svayameva e bhAvanAno pracAra thAya che. kevaLajJAnIne icchA na hoya, vicAra paNa na hoya, kAraNa ke evA vicAra to adhUrA jJAnIone karavA paDe che. saMpUrNa jJAnIne vicAra karavAnI jarUra ja nathI rahetI. A vastu kevI che ane kevI nahi ?' -A badhuM kone jovuM paDe ? adhUrA jJAnIne. sarvajJane to traNe kALanA saghaLA padArthonuM - thayA te, thAya che te ane thaze te badhA padArthonuM saMpUrNa jJAna ekIsAthe ja thAya. ATalA banAvo banyA, ATalA banI rahyA che (bane che) ane ATalA bananAra che, te badhAnuM eka samayamAM jJAna thAya. A jJAnIne vicAravAnuM zuM ? "savi jIva karuM zAsanarasI' - e bhAvanAne evI keLavI che ke, have upakAra karavAnI icchAnI jarUra ja rahetI nathI. A tArakoe prathamathI ja kSamAne evI keLavI che ke jethI chadmastha kALamAM paNa svAbhAvika rIte gusso Ave ja nahi. kSamA bahu rIte thAya che. bhayathI, Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a - 9 : prabhunI dezanA ane tenA adhikArI - 59 - 133 dabANathI ane bhaviSyanA bhayanA vicArathI paNa kSamA thAya che. evI paNa kSamA thAya che ke vagara vicAre, vagara bhaye gusso Ave ja nahi. bhANuM AvyuM ke koLiyo sIdho mukhamAM ja jAya che e zAthI ? AMdhaLo hoya to paNa tyAM ja jAya e zAthI? abhyAsa thaI gayo ethI. zIkhatAM bhale vAra paNa lAgI hoya, paNa pachI to sIdhI rIte kAma cAle. mAkhI bese ke hAtha UThe ja. tevI ja rIte ahIM vagara vicAra paNa upakAra thAya. emane upakArI kahI zakAya : upakAra kare che ema kahevAmAM vAMdho nathI. e tAre che, e tAraka che ema kahevAmAM jarA paNa vAMdho nathI. pATiyAmAM e guNa ke jahAjamAMthI paDelAne kinAre laI jAya. pATiyuM kaI buddhie laI jAya che ? pATiyuM to jaDa che, paNa enAmAM e ja guNa ke pANImAM je koI ene vaLage tene bahAra mUkI Ave. emAM koI preraka na joIe, paNa pATiyuM barAbara pakaDavuM to joIe ane to ja DUbato paNa bahAra Ave. pATiyuM irAdApUrvaka nathI laI jatuM, paNa eno e svabhAva che. tIrthaMkara nAmakarmano e svabhAva che ke enA yoge tIrthakara dezanA de, ane saMkhyAbaMdha AtmAone upakAra thAya ja. pelA acetana pATiyAne tAraka kahevAya to saMpUrNajJAnI zrI tIrthaMkaradevane tAraka kahevAmAM vAMdho ja zo che ? 'savi jIva karuM zAsanarasI'nI bhAvanA : parama tAraka zrI jinezvaradevonA AtmAnI "savi jIva karuM zAsanarasI" - A bhAvanAmAM jarA paNa saMkoca na rahe. nirbhAgya AtmAonuM hita thatuM nathI e kharuM, paNa bhAvanA to sarvanA hitanI hovI ja joIe. pAlakhImAM beThelo dAtAra to pheMkya ja jAya. koI le ke na le paNa to pheMkya ja jAya. pote pheMkela kAdavamAM paNa ragadoLAya, dhULamAM rahI ragadoLAI dhULa jevA thAya, paNa dAtAra to paisA pheMkya ja jAya, ane ethI ene to dAnano lAbha maLe che. te ja rIte bhaluM karavAnI bhAvanA paNa sarvanI ja joIe ane ethI "sarve sukhI thAo' - e ja bhAvanA. pachI karmavazAt duHkhI thanArA duHkhI thAya tyAM to upAya ja nathI ! ApaNe to ghaNuMye sAmAnuM bhaluM icchIe, paNa pUrve azubha bAMdhIne AvyA hoya e bhogave tyAM zuM thAya ! bAkI jo hitanI bhAvanA saMkucita thAya, to e bhAvanA Take nahi. nigodiyA upara te rUpamAM upakAra thavAno che? nahi ja. nigodamAMthI nIkaLyA pachInI vAta judI. enA para eTalo upakAra thAya ke bIjAne ema kahe ke nigodiyAnI paNa dayA pALo, kAraNa ke e paNa sukhI thAo e bhAvanA to kharI. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - ekeMdriya, beiMdriya Adi jIvo upara ghaNIye bhalAnI bhAvanA Ave, ane hAthamAM laIne kahe ke "dharma pAmo' paNa e pAme ? durbhAgya yoge e evo che ke enAmAM vANI ja na praveze ane sAMbhaLe to pAmene ! chatAMya e paNa sukhI thAo e irAdo to kharo ja. ene paNa mAravo nahi ema bIjAne kahe eTalo upakAra enA mATe thAya. cAle toye ghAta na thAya tevI kALajI rAkhe, tema karavA bIjAne paNa kahe. e rIte hitaiSIpaNuM badhAmAM ja hoya. badhAMya svarUpa prApta karI sukhI thAo e ja bhAvanA. ghaNA na pAme mATe e bhAvanAmAM saMkoca na ja thAya. jamADanAra koIne mAMdA pADavA icche che ? nahi ja. to zuM mAMdA paDe che mATe DaoNkTara besADavA; ke nADa joI pace evuM lAge tene ja jamADavA ema ? ane jo ema ja karavuM paDe to to pachI jamatI vakhate paNa DaoNkTara pheravavA paDaze. paNa te zakya ja nathI, kAraNa ke mAMdA paDe che e doSa jamADanArano nathI, paNa jamanArano che. jamADanAre to koIne hAni na kare tevI sArI ane kImatI cIja vAparavI joIe, nahi to kharAba cIja, khorI cIja lAve to e paNa gunegAra. vastu sArI ane pramANopeta vApare, ke jethI koIne naDe nahi, e kALajI rAkhavAnuM kAma jamADanAranuM che. keTaluM khAvuM, je khAya che te potAne anukULa ke pratikULa, potA mATe te pAcaka che ke nahi, te jovAnuM kAma to jamanAranuM che. e khyAla na rAkhavAthI jamanAra mAMdA paDe tenuM pApa jamADanArane nathI. badhAnuM bhaluM thAya, badhA dharmI thAya, e bhAvanA jamADanAranI. ahIM paNa sarvanuM bhaluM thAo e ja icchA - e bhAvanA badhA ja mATe ekasarakhI. koInuM bhaluM na paNa thAya, paNa tenA bhalAnI icchA nahi ema nahi. evI ekasarakhI bhAvanA na hoya, to ekasarakhI vANI na nIkaLe. satya dharma bahu ja thoDAne ruce che. "kone ruce ane kone na ruce' -A jovA ja besI jAya, to bolatAM AMcako AvyA ja kare. "Ane ja ruce ane Ane na ja ruce' - enI chabastha mATe parIkSA paNa zI ? sarvajJadevane to khAtarI paNa hoya, paNa bIjAnI hAlata zI ? "koIne na ruce to ?' Ama ja thayA kare to to bolatA baMdha ja thavuM paDe. sarvajJa to jANe paNa ke Ane rucatuM nathI, paNa kahyuM jAya ane jene na ruce tene paNa uThADAya nahi, kAraNa ke ema uThADe to to dhAMdhala ja cAle : aneka Ave ane aneka jAya eTale dezanA dezanAne ThekANe rahe. phAve te le ane na phAve te mUkIne vahyA jAya, emAM gabharAmaNa paNa zI ? bhagavAnanI dezanAmAM saMkhyAbaMdha pAkhaMDI AvatA ane bhagavAna jANatA Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ors - 9 : prabhunI dezanA ane tenA adhikArI - 59 -- 135 paNa hatA ke "A dhUrtanA dhUrta che. bahAra jaI "gappAM mAre che' -ema kahenAra che. te chatAMya tevAone uThADavAmAM AvyA nathI ke bhagavAne sanmArganI dezanA baMdha karI nathI. nidbhava thanArAne paNa bhagavAne dIkSA ApI che. jamAli e nidbhava thayA ke nahi ? jamAli koNa ? bhagavAnano bhANeja ne jamAI. ene paNa bhagavAne dIkSA ApI. emanI dIkSAno mahotsava paNa ghaNo jabaro : dIkSAnA varaghoDAomAM dAkhalo paNa eno devAya che. "e nidbhava thanAra che' - ema bhagavAnane khabara to hatI, chatAMya dIkSA kema ApI ? nidbhava bhaMDo to kharone ? evo Agamano jJAtA, gItArtha paNa paDyo, mATe ene dIkSA ApI e khoTuM to kharuMne ! AjanA ajJAnIono mata to A che ne ! caDyo enI AjanA ajJAnIone kiMmata nathI. ghaNA paDI gayA mATe caDavuMya nahi ane caDAvavuMya nahi, evo Ajano mata che ne ? "dIkSA na ApI hota to nihnava thAta ? ane nidbhava na thAta to veSamAM rahI jeTalAne patita karyA teTalAne patita karata ?" -Ajano A prazna che ne ? A kapaDAmAM rahIne ghaNAne patita karAya e vAta kharI kema ke janatAe tyAM vizvAsa mukyo che. sAdhunAM kapaDAmAM rahI viparIta varte e vizvAsaghAtI che, e vAta paNa sAcI che ne ? khuda bhagavAnane juThThA kahenAra e jamAlI hato. kAraNa ke-"bhagavAna paNa bhUlyA" - evuM eNe kahyuM ! "bhagavAna sarvajJa kharA paNa ahIM bhUlyA'-AvuM kahenAra e jamAlI. bhagavAna zrI gautamasvAmIjIe ene praznAdika karI pAcho haThAvyo, toya bahAra jaIne potAne sarvajJa mAnavA lAgyo. AvAne bhagavAne dIkSA kema ApI ? usUtrabhASI thanAra maricIne bhagavAna zrI RSabhadevasvAmIe dIkSA kema ApI ? rohagupta, goSThAmAhila ane zivabhUti nidbhava thayA. bhagavAna jANatA hatA ke A nidbhava thanArA che, to evAone dIkSA na ApatA evuM kema na kahI gayA ? jainazAsanamAM sAta nidbhava nAnA thayA che ane eka nihnava moTo thayo che. te pachI je pAkyA che te to koI bhayaMkara jAtanA ja pAkyA che. pelA to saMyama rAkhatA, mAtra amuka vicAramAM ja vAMdho, paNa bIjuM to badhuM ja rAkhyuM ane Aja to badhuM ja UMdhuM karanArA pAkyA. "A jamAnAmAM AvuM kAMI nabhe ja nahi' - ema kahenArA thayA che. ane potAnA te kathananI puSTine mATe kahe che ke "pUrvAcAryo svArthI ane prapaMcI hatA' "Agamane AghAM mUko' - ema kahenArAo pUrvAcAryo mATe ATale sudhI kahe che. jeo parama upakArI pUrvAcAryo Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 ----- - Se mATe A pramANe bole che, teonAM mAbApane e khabara nathI ke pUrvAcAryone svArthI ane prapaMcI kahe che te avasare amArI zI hAlata karaze ! e unmatto avasare mAbApane paNa lAta na mAre ema mAnatA ja nahi. mAbApa pAse kAMI lAgatuM-vaLagatuM haze, mATe ja bApAjI-bApAjI karatA haze. bAkI je divase e mAbApa "A nahi thAya' - ema kaheze ke jhaTa "nonasensa' kahIne UbhA raheze. AjanA yuvakone mAbApathI kaMI ja nahi kahevAya. mahAjJAnIo ke jemanAM pustako vAMcatAM moTA moTA paMDitonAM paNa zira jhUke che, temane mUrkha, svArthI, prapaMcI ane daMbhI kahenArAo e, potAnAM mAbApane zuM na kahe ? eka kavie kahyuM che ke : "ete satpuruSAH parArthaghaTakAH, svArthAn parityajya ye / sAmAnyAstu parArthamudyamabhRtaH, svArthA'virodhena ye / / te'mI mAnavarAkSasAH parahitaM, svArthAya nighnanti ye / ye tughnanti nirarthakaM parahitaM, te ke na jAnImahe / / 1 // " jeo potAnA svArthono paNa parityAga karIne anya AtmAonuM hita kare che, te satpaSa che jeo potAnA svArthone bAdha na Ave te rIte parahita sAdhe che, te sAmAnya puruSa che ane jeo potAnA svArtha khAtara parahitane haNe che, te mAnavarUpe rAkSasI puruSa che. paraMtu je AtmAo mAtra svArtha vinA paNa pArakA hitane haNe che, tevA adhamAdhama AtmAo mATe to A kavi paNa kahe che ke temane mATe kaI upamA ApavI tenIya samajaNa paDatI nathI ! eTale ke je loko irAdApUrvaka ja vinA svArthe parahitane haNavAmAM majA mANe che, ene kevI upamA ApI zakAya? ApaNo muddo e che ke zrI jinezvaradeve jANavA chatAM AvAne dIkSA kema ApI ? jJAnI kahe che ke tame paDI gayAnI bUma na mAro. caDIne ghaNA paDyA, paNa sarve ardhapudgala parAvartanamAM muktie janArA niyata thayA : paNa paDavAnI bIke je caDyA ja nathI, teno to patto ja nathI. eka divasa paNa saMyamanAM pariNAma AvI jAya, eno lAbha jANo cho ? AtmAne guNa sparzI jAya enAthI thato lAbha jANatA nathI, enuM ja pariNAma AjanI dhamAla che. samyakatva prApta thayA bAda e AtmAne utkaTa karmabaMdha paNa paDe nahi. paNa A badhI khabara kone paDe ? jarAye anubhava kare tene ne ! devALiyAne zAhukArInA sukhanI zI khabara paDe ? "abI bolyA ane abI phokavALAne e khabara kema ja paDe ? te ja rIte guNaprAptinuM sukha ane enuM pariNAma apUrva ja hoya che. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ m -- 9 prabhunI dezanA ane tenA adhikArI - 59 - 137 A ja kAraNe zAstrakAra kahe che ke mithyASTine paNa dravya samyaktvano Aropa karIne dIkSA devI ane tema karavAmAM eka ja irAdo che ke A guNano anubhava karyA pachI tIvra azubha karmanA udaye AtmAno adha:pAta thaI jAya to paNa te guNanA AnaMdane bhUle nahi, kAraNa ke e majA ene jarUra moDAM-vahelAM paNa kheMcaze ja. jaMgalano bhIla jANe nahi tyAM sudhI najare paDelA sAkaranA DhagalAne paNa uvekhe, paNa cAkhyA pachI sAkaranA gAMgaDA gote ane viNe. paththaramAM paDelA hIrAne paNa parakhanAra jyAM hIro bhALe, tyAM enI AMkha to kheMcAya ja. paNa hIrAne je jANato ja na hoya te zuM kare ? nidbhava thayA to thayA, paNa vastune pAmyA te jarUra ja taravAnA ane prAyaH bIjAne paNa tAranArA thavAnA. pahelA to che paNa caDelA che kyAM ? paDavAnI bIke caDAvAya nahi to pachI caDaze koNa ? caDe nahi to anubhava paNa zI rIte thAya ? ane to pachI svapara-hita thAya ja kayAMthI ? eka paNa aticAra na lAge tevAne ja dIkSA ApavI, evuM jo bhagavAna pharamAve to to bhagavAnanI sAthe ja zAsana sApha thAya, paNa tema nathI thatuM kAraNa ke zAsana bakula ane kuzIlathI cAle che. zrI tIrthaMkaradeva to amuka kALa rahe, pachI zrI gaNadharadevo paNa amuka kALa rahe, cauda pUrvIo ane covIsa pUrvIo paNa amuka kALa rahe, ane pachI to je hoya te ja ne? zrI udAyana maMtrIne nirdhAmaNA karAvanAra vaMTha muninuM dRSTAMta paNa ApaNe joI gayA chIe. aTavImAM aMtima samaye e maMtrIzvaranI nirdhAmaNA (ArAdhanA) karAvavA sAru eka vaMThane munino veza paherAvI lAvavAmAM Avela che. jo maMtrIzvarane banAvaTa che, ema khabara paDe to ArAdhanA barAbara na thAya, mATe ene barAbara zIkhavavAmAM Avela che. kema bolavuM, kema cAlavuM te batAvela che. ene joIne maMtrIzvare ene bhAvapUrvaka gautamanI jema vAMdyA che. e samajatA ke "mAre to je muni maLyA te gautama. muni hoM ! e yAda rAkho, paNa patita nahi. rItasara ArAdhanA thaI gaI. maMtrIzvara svargavAsa pAmyA pachI bIjA maMtrIoe veSa utAravAnuM kahyuM, paraMtu pelo vaMTha paNa veSa utAravAnI nA kahe che ema kahe che ke jene gujarAtano maMtrIzvara name, gujarAtano maMtrIzvara jene namavAmAM potAnA AtmAno uddhAra mAne, te saMyama anAyAse sAMpaDyuM, have to yAvajIvita rAkhavAnuM, ane mAvajIva chaThThane pAraNe chaThTha karIza." e rIte saMyama pALyuM. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 --- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - samakita zuM enuM paNa ene bhAna na hatuM. e to vaMTha hato. Aje A vAta kahIe eTale kahe che ke e to potAnA matanI puSTi mATe kahe che, paNa A mAro mata nathI paraMtu tamArA tArakano mata che. mArA ane tamArA beyanA tArakano mata che, eTale ke khuda zrI tIrthaMkaradevano A mata che. have emAM nA pADyuM kAMI vaLe ? eNe niSedhela hoya to te sthApavAnI amane zI sattA che? e nA kahe to Agraha na hoya, paNa pote ja kahI gayA che. ema kahI gayA che ke ghaTatI parIkSA karo. parIkSA to thAya che ane thavAnI ja. bhagavAna zrI kAlikasUrIzvarajI mahArAjA samartha jJAnI hatA. emane parIkSA karatAM na AvaDe ema koNa kahI zake tema che? emane paNa mAthAno maLyone ? bAra bAra varSa sudhI dekhAvamAM uttama prakAranuM saMyama pALyuM. enA vinayathI khuza thaI AcArya bhagavAne ene "vinayaratnanI padavI ApI, paNa e pApAtmA to oghAmAM charo chupAvI rAkhato hato ane lAga tapAsato hato tethI bAra varSe rAjAnuM khUna karIne nATho. eTalA mATe ja Avyo hato. zrI kAlikasUrIzvarajI mahArAjA paNa oLakhI na zakyA. mATe parIkSA to amuka rItanI thAya, paNa sarvajJa yA tevA viziSTa jJAnI vinA AvI UMDANa pola hoya tevI khabara paNa zI paDe? pApamAM kalyANa mAnanAra tare? sabhA : ene A saMyama vagereno lAbha kharo ? nahi. kevaLa bUrI bhAvanA mATe ja A badhuM hatuM. ATaluM chatAM bhAvanA pharI hota ane charo pheMkI daI pastAvo karyo hota to kAma thAta. A to abhavI hato eTale ema thAya ja nahi, bAkI khoTI bhAvanAthI Ave ane AvyA pachI paNa bhAvanA phare to kalyANa thavAmAM vAMdhAse nathI. duHkhathI, mohathI paNa saMyama laIne, pAchaLathI varSollAsa pAmIne anaMtA AtmAo muktie gayA, paNa mare toya potAnuM na mUke, doraDI baLe toya vaLa na mUke, evA AtmAo mATe mukti nathI. amuka vicAra ke hetuthI viruddha bhAva Ave te sudhare, paNa je virodhamaya ja bane tyAM zuM thAya ? ene to zrI tIrthaMkaradevanI dezanA paNa asara na kare. eNe to pAkhaMDa poSavAnuM ja nakkI kareluM hoya che. hiMsaka, pApI, juThA, coTTa, irSALu, kajiyAkhora e badhA sudhare paNa te pApane sAruM mAnanAra kaI rIte sudhare ? A zAsanamAM hiMsaka, coTTA, vyabhicArI vagere badhA sArA nimitta Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 : prabhunI dezanA ane tenA adhikArI - 59 pAmI, prabhupraNIta saMyamane ArAdhIne tarI gayA che. zrI daDhaprahArI ane zrI arjunamAlI e hiMsaka hatA, rohiNiyo, prabhava e cora hatA. juThThA paNa kahevAya. e paNa tarI gayA tathA vyabhicArI ane parigrahI paNa ghaNA tarI gayA. e badhA muni kevaLajJAna pAmI muktie gayA. badamAzamAM badamAza, ghora pApAtmA, bhayaMkara coTTA paNa sudhare. emanAmAM durguNo bhale che, paNa e sArA che evI emanI mAnyatA nathI. durguNa e mithyAtva nathI, paNa durguNane sArAM mAnavA te mithyAtva che. coromAM ane hiMsako vageremAM mithyAtva hatuM, paNa e gADha nahotuM. aNasamajyuM hatuM, ajJAnanA ja pratApe hatuM. mAtra ajJAnanuM paDaLa kheMcAvAnI jarUra hatI. corI, hiMsA, vyabhicAra e badhAne e sAruM nahotA mAnatA. 079 prabhava cora zrI jaMbukumAranA eka vacanathI sthira thaI jAya che. zrI jaMbukumAra kahe che ke "tArI avasvApinI nidrA mane lAgu thaI nathI, huM jANuM chuM, A badhA mArA vizvAse sUtelA che, mATe huM chuM tyAM sudhI to emaNe mA2A upara mUkelA vizvAsane saphaLa karavo joIe, mATe tane rokuM chuM. bAkI tuM na jANato hoya to jANa ke huM to savAre ja A badhI lakSmI tathA devAMganA jevI A AThe strIone paNa tajIne cAlI nIkaLavAno chuM." prabhava cora sthira thAya che. pote kSatriya hato. ene vicAra thAya che ke "che tene A choDI devA taiyAra thAya che ane huM e jene choDavA mAge che tene levA Avyo chuM to kSatriya huM ke e ?" e AkhI vAta tame sAMbhaLI che. zrI jaMbukumAranI sAthe ja e prabhava potAnA sAthI coro sAthe dIkSA le che. prabhava e cora hato, paNa corIne sArI nahoto mAnato. 139 hiMsakamAM, juThThAmAM, coramAM, vyabhicArImAM, saMgrahImAM, krodhI, mAnI, mAyI, lobhImAM, irSyALumAM, kajiyAkhoramAM - e badhAMmAM jainazAsanano inkAra nathI, hoya paNa ! A badhuM karavA yogya mAne, sAruM mAne, temAM na hoya ! emAM jainazAsana na hoya, na ja hoya ! prabhunuM zAsana pAmIne hiMsako tarI gayA. dRDhaprahArI pApI hato paNa pAkhaMDI nahoto. pApI tare paNa pAkhaMDI na tare. pAkhaMDI to pAkhaMDane poSavA ja mAge. pApIne to nimitta maLe eTale tare. pAkhaMDI pAse seMkaDo nimitta hoya to paNa ene avaLuM ja bhAse. pAkhaMDInI pAse namIne cAlo to kahe ke 'kevA Dare che !' tame na bolo to kahe ke 'zenA bole ! tAkAta kyAM baLI che !' jo rItasara bolo ema kahevAmAM Ave to kahe ke 'zenA chAnA 2he !' kAraNa ke dhAMdhala ja karavuM che ne ! vaLI uparathI Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - 0 potAnA dhAMdhalano Aropa bIjA upara mUke. AvI buddhi vinA AvI ane ATalI hade nAdAniyata na hoI zake. sajjanonI UMcI, UMcAmAM UMcI kriyAne paNa durjanoe kaMI ne kaMI kalaMkothI dUSita karI ja che. dAtAra dAna de to durjana kahe ke "ene AgaLa AvavuM che mATe de che. AvI rIte e potAnI kRpaNatAne DhAMke. A durgaNa na hoya to e paNa ja na rahe ! ene tyAM koI mAganAra Ave to hasIne sAMbhaLe, paNa gusse to thAya ja nahi. samaje ke gusso Avaze to lapa kADhavA kaMIka devAnuM mana thaI jaze. hasIne kahe ke "mAre nathI ApavuM." pelo dAkhalo Ape ke phalANA zeThe ApyuM.' tarata A kahe ke "ene to sArI rIte oLakhuM chuM, ene AgaLa AvavuM che, e to Ape, ApaNe AgaLa nathI AvavuM. mATe ApaNe to nathI ApavAnAM". ThaMDe kaleje A javAba ApI de. durjanone A guNo koNe zIkhavyA ? zIkhIne ja AvelA. sajjananA guNo zIkhavA paDe, paNa durjananA guNo khAsa zIkhavA na paDe. eno to abhyAsa cAlu che ja. bALaka ruve, enI AMkhamAM AMsu nahi, haiye duHkha paNa nahi, paNa stanapAna karavuM hoya ke raDe, ane evuM TevAI jAya ke pA kalAka AgaLathI uuu kare : jANe ke e vinA mA AvavAnI nathI. mA le eTale badhuM cUpa - na AMsu, na levA, na devA. koNe zIkhavyuM ? zIkheluM ja che-ane eno abhyAsa che. ayogya karaNI kaMI levA javI paDe che ? e to AtmAnI sAthe ekatAra banAvelI ja che. sajjananI zAMti, kSamA, ane enA sarva sadgaNo durjanane UMdhA ja bhAse ane UMdhA jovAmAM ja e khIle. zAstrakAra kahe che ke evAonI to upekSA ja karavI, kAraNa ke emanI khilavaTamAM ja emano nAza che. khIle nahi to oLakhAya nahi. AkramaNabaLa mithyASTinuM che. samyagdaSTine e baLa pAlave nahi. samyagdaSTinuM baLa to sajjanatAnuM, nItinA amalanuM, dharmanuM rakSaNa kare. halla, vihalla ceDA mahArAjAne tyAM zaraNe gayA. emanA bhANeja hatA. ceDA rAjAe zaraNAgatane Azraya Apyo. koNika rAjAe pAchA soMpavAnuM kahevarAvyuM tyAre ceDA rAjAe kahevarAvyuM ke "tuM paNa bhANeja cho, e paNa bhANeja che, tArA bhAI che, mArA zaraNe AvyA che. meM emane Azraya Apyo che-emanuM rakSaNa karavAnI mArI pharaja che. tuM jo sAme AvIza to mAre sAmuM AvavuM paDaze." ceDA rAjAne yuddhanI bhAvanA nahotI. koNika rAjA laDavA Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 981 - 9 : prabhunI dezanA ane tenA adhikArI - 59 - 141 Avyo tyAre e sAme gayA, have koI ema kahe ke ceDA rAjA pote laDavA gayA hatA e cAle ? be AdamIne sAcavavAnI haTha zI, Ama kahevAya ? kadAca vANiyo vicAre. vaNikamAM e guNa (!) kharo, paNa kSatriyamAM hoya ? bhayaMkara duzmana paNa moMmAM taraNuM le ke kSatriya enA para hAtha na uThAve. A dayAbhAva tyAM hato. dayAbhAva sAthe ajJAna na joIe. ceDA mahArAjAnuM sAhasa khoTuM nahotuM. emaNe to emanA samyaktane chAjatuM kAma karyuM. halla ane vihala e be to zaraNe AvyA hatA. e to kahetA ke "jivADavA hoya to jivADo, mAravA hoya to mAro." ceDA rAjAthI zaraNAgatane bIjAne soMpAya nahi ja. tamane kahuM ke zeTha bano. sarvamAM zreSTha te zreSThI (zeTha). badhI sthiti joI pArakAne sAcavavA AkhI zrImaMtAI javA de te zreSTha. zrImaMtAI sAcavavA bIjuM badhuM jatuM kare te zeTha kahevAya ? to have vicAro ke dharmarakSA mATe zuM zuM mUkavuM paDe ? dharma jAya ne bIjuM badhuM rahe to jIvAya ? nAka na hoya to nAka nathI eTaluM ja, paNa dharma jAya to ? sajjananA saguNane durjana durguNa tarIke na jue to phAve ? sajjana brahmacArI hoya to durjana ene vIryahIna kahe, bole nahi to bAyalo kahe, dAtAra hoya to uDAu kahe, ane sAme na thAya to sattvahIna kahe. durjana kahe ke "sAcuM hoya to kema kahetA nathI ?' ene kahevuM joIe ke sAcuM paNa gAMDA AgaLa na kahevAya. samaje tene kahevAyane ! vagara naze nazAvALA bane tene kahevAya ? tene kahevAthI hAlata zI ? pApane sAruM mAnavuM e bhayaMkara nazo che. tethI to mUrkhanI padavI ApavI paDe che. AthI ja eka kavine paNa kahevuM paDyuM ke - mUrakhane jJAna kadI nava thAya, detAM potAnuM paNa jAya." mUrakhanI A oLakhANa che. dharmInI dharmakriyAne vakhoDavI, e durjananuM lakSaNa che. dharmI pUjA kare, sAmAyika, pratikramaNa, pauSadha kare, to durjana kahe ke nAdAna che, mUrkha che, paNa e ATaluM paNa kare che eno ene khyAla nathI. enI kriyAmAM bhUla paNa hoya to bhUlane AgaLa dharavI ke vastune AgaLa dharavI ? zAstra jamAlinA nirnavapaNAnI niMdA karI paNa bhagavAne zuM kAma AvAne dIkSA ApI ema na kahyuM. jyAM tyAM ema kahyuM ke mahAmuni, mahAsaMyamI, eNe ghaNuM karyuM, paNa Akhare paDyo ane bhagavAne paNa kahyuM ke pAmI gayo ane tenI Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 2 paMdara bhave mukti niyata thaI gaI. nihnavapaNuM hatuM, paNa je ArAdhyuM te evuM ke pAchuM ene jhaTa maLavAnuM. sabhA: usUtrabhASIne mAtra paMdara ja bhava? usUtrabhASIne anaMta saMsAra ja hoya evo ekAMta kAyado nathI. saMkhyAtA bhava paNa hoya, asaMkhyAtA bhava paNa hoya ane anaMtA bhava paNa hoya. AthI pApI AtmAone paNa tAravAnI AjJA zrI tIrthaMkaradevonI che ane e tAraka AtmAo paNa ghAtakarmakSaya thayA bAda, AvaraNa vinAnA ja jJAnathI-kevaLajJAnathI, manuSyabhavamAM hovA chatAM, kRtArtha hovA chatAM jemane kAryavAhI eka paNa bAkI rahI nathI evA paNa zrI tIrthaMkaradevo, manuSyone uddezIne dharmanuM kathana kare che. astu. have ApaNe e jovuM che ke svataMtrapaNe dharmanuM kathana ekalA zrI jinezrvaradeva ja kare ke anya paNa koI kare ? Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10: tIrthakara nAmakarmanuM vedanaH 60 karmodaya vedavo e zuM parAdhInatA che ? * mahApuruSo bhogI chatAM parataMtra nahi ! * nAgAthI pAdazAha paNa AghA! * durbhAgIne sAruM paNa UMdhuM bhAse ! * mithyAtvano jabaro prabhAva ! * zAstrArthonI carcAmAM kalyANa ja hoya ! * zAsanasevA kyAre thaI zake ? * paDavAnA bhaye mArga baMdha na karAya : * pratApa rANo ne dharmaTeka ! viSaya: tIrthaMkaranI pravRti IcchAthI ke sahajathI ? pUrvanAM keTalAka pravacanothI dezanAno uddeza ane adhikArI vagere bAbato samajAvyA bAda A pravacanamAM tIrthakaro dvArA apAtI dharmadezanA icchAthI apAya ke sahaja rIte apAya e praznano zAstrAdhAre chaNAvaTa karI javAba Apyo che. e sAthe parAdhInatA ane svAdhInatA kone kahevAya e samajAvatAM zubhamAM hasIne bhogavavuM ane azubhamAM roIne bhogavavuM e parAdhInatA che. A majAnI vyAkhyA spaSTa karI che. "savi jIva karuM zAsanarasInI icchA tIrthakare khUba karelI paNa vItarAga sarvajJa banyA ke icchA gaI paraMtu pUrvAbhyAsathI bhAvita AtmA vaDe sahajapaNe paropakAranI pravRtti thayA kare. pravacanamAM prasaMgopAtta zrI bhadrabAhusvAmIjI tema zrI sthUlabhadrasvAmIjI temajazrI bhadraguptasUri, zrI vajasvAmIjI ane zrI AryarakSita sUrijInI vAta rajU karI che. mukti joItI hoya to Agame samajAvela vastu hRdaya para kotarAI javI joIe. A pravacanano A ja sAra che. muvAkyAtRta * prApta sAmagrInA bhogavaTAnI bhAvanA te parAdhInatA che, paNa tenA sadupayoganI icchA te to vastutaH svAdhInatA ja che. * na karavA jevuM thatuM hoya tyAM ja parAdhInatA che. 0 AtmA uparanAM AvaraNo khase to guNo ApoApa ja pragaTa thAya. * jo zrI tIrthaMkaradeva paNa lokonI vArtA sAMbhaLavA bese to emane paNa kevaLajJAna na thAya. mithyAtvano prabhAva ja koI jabarI che. enAthI bacavA mATe saghaLuM ja karI chUTavA jevuM che. ane ethI bacavA mATe zrI jinezvaradevanA mArgane samajavAmAM ja saghaLI zakti kharcavA jevI che. * je jinAjJA kabUla kare te ja jinanA pUjanano adhikArI. 0 jeTalI buddhi vyavahAramAM kharaco cho, teTalI buddhi ahIM kharaco to jarUra zAsanano paramaprabhAva phelAvI zako. tanadhArI tananI sevA, buddhidhArI buddhinI sevA, ane lakSmIvALA lakSmInI sevA Ape, to zAsanasevA suMdaramAM suMdara thAya. * devaguruno kadI ja "kSaya' nathI, paNa sadAya jaya ja che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10: tIrthakara nAmakarmanuM vedanaH karmodaya vedavo e zuM parAdhInatA che? sUtrakAramaharSi zrI sudharmAsvAmIjIe A zrI "AcarAga' sUtranA chaThThA dhUta' nAmanA adhyayananA pahelA "svajanadhUnana' nAmanA uddezAnI zarUAtamAM ja pharamAvyuM ke "svarga, apavarga ane tenAM kAraNo tathA saMsAra ane tenAM kAraNone anAvaraka kevaLajJAnanA yoge jANatA evA zrI tIrthakaradeva A manuSyalokamAM manuSyone uddezIne dharmanuM nirUpaNa kare che.' ghAtakarmanA kSaya thakI AvaraNa vinAnuM jJAna kevaLajJAna jemane pragaTa thayuM che, tevA zrI tIrthaMkaradeva manuSyabhAvane pAmelA ane kRtArtha banelA hovA chatAM paNa, prANIgaNanA hitanI khAtara devatA, manuSya AdinI parSadAmAM dharmane kahe che. tamAmanI parSadA chatAM manuSyone uddezIne kahyuM, tenAM kAraNamAM mukhyatA manuSyanI che, ema ApaNe joI gayA chIe : kAraNa ke prabhunI dezanAnA UMcAmAM UMcA dhyeyane teo ja pAmI zake che. "kRtArtha thayA pachI dharmadezanA devAnuM kAraNa zuM ?' - A praznanA samAdhAnamAM paNa ApaNe joI gayA chIe ke zrI tIrthaMkara-nAmakarmane vedavA mATe zrI tIrthaMkaradevo dezanA de che, kAraNa ke te vinA "zrI tIrthaMkara nAmakarma' vedAtuM ja nathI. kAraNa ke zrI tIrthaMkara-nAmakarmano guNa ja e che ke e zrI tIrthaMkaradevo pAse jagatanA hitanI pravRtti karAvyA vinA rahe ja nahi, kAraNa ke zrI tIrthaMkaradevonA AtmAe "savi jIva karuM zAsanarasI' - e bhAvanAne khUba khUba popelI che. sarva prANInA hitanI bhAvanA evI poSelI che ke je bhAvanAnA yoge "zrI tIrthaMkara-nAmakarma' nikAcita thayuM ane e karma potAnA udayamAM sarva prANInA hitanI pravRtti karAvye ja jAya. te chatAMya je yogya hoya tenuM ja hita thAya, kAraNa ke je jIvadaLa vAstavika hitane mATe yogya ja na hoya, lAyaka ja na hoya, tevA mATe zrI tIrthaMkaradeva paNa zuM kare ? kASThanI gAMTho upara kuhADo mAravAmAM Ave to vakhate kuhADo paNa khaMDita thaI jAya. ethI hoziyAra kASTha cIranAra gAMThone to AvI ja kare, paNa kuhADAthI ene cIravAno prAyaH prayatna kare ja nahi. A uparathI kuhADa ke kArIgara khAmIvALA nathI, tevI ja rIte je jIvo evA che ke Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 : tIrthaMkara nAmakarmanuM vedana : 60 145 sanmArge Ave ja nahi ane e ja kAraNe je jIvo sAcA sukhI thavAne lAyaka ja nathI, arthAt kalyANane mATe je AtmAo pAtra ja nathI, teo mATe zrI tIrthaMkaradevanI dezanA paNa niSphaLa thAya, emAM kazuM Azcarya pAmavA jevuM nathI. prabhu to sarva prANInA hitane mATe dezanA de, paNa hita thavuM ke nahi te, te te AtmAonI yogyatA upara ja AdhAra rAkhe che 885 sabhA : 'tIrthaMkara-nAmakarma'ne AdhIna thaI dezanA de to zrI tIrthaMkaradeva svataMtra kahevAya ke parataMtra ? te karma na khape tyAM sudhI mokSamAM na jaI zake teTalI to parataMtratA kharI ja, kAraNa ke saMpUrNa svataMtratA to siddhAvasthAmAM ja che. bAkI jema prAptasAmagrInA bhogavaTAnI bhAvanA te parAdhInatA che, paNa tenA sadupayoganI icchA te to vastutaH svAdhInatA ja che tevI ja rIte ahIM paNa samajI zakAya tema che. sabhA : paNa prabhunI bhAvanA to kazI che ja nahine ! bhAvanA nathI, paNa keLavelI ane khUba majabUta banAvelI bhAvanAnA yoge thatI pravRtti to iSTa che ja ane e rIte svayameva pravRtti thaye jAya, te kAMI parAdhInatA nathI. na karavA jevuM thatuM hoya tyAM ja parAdhInatA che. ahIM to je thAya che te to iSTa ja che. kAraNa ke poSelI bhAvanAne anurUpa che. eTale vartamAnamAM icchAno abhAva chatAM paNa je kriyA thAya che te iSTa ja che. karmanA bhogavaTAmAM AtmA svataMtra paNa hoI zake : zubhanA ke azubhanA udayano bhogavaTo karavo tenuM ja nAma parAdhInatA nathI, paNa hasIne ke roIne bhogavavuM tenuM nAma parAdhInatA che : jyAre samabhAvapUrvaka karmanA vipAkane samajIne te udayane bhogavI levo, te to svAdhInatA ja che H kAraNa ke saMpUrNa svAdhInatA meLavavAno te rAjamArga che. azubhanA udaye zarIrAdikanI viSamatA thAya enuM nAma parAdhInatA nathI, paNa te udayamAM tanmaya banavuM, du:khI thavuM, ArtadhyAna vagere karavuM, enuM nAma parAdhInatA : kAraNa ke azubhanA udaya vakhate nirjarArUpa icchita kAma sadhAya to parAdhInatA zAnI ? aneka mahApuruSoe azubhodayanA yoge aneka upasargo ane parISaho sahyA, paNa svAdhInapaNe sahyA ane ethI ja dhAryuM kAma sAdhyuM. e ja kAraNe karmajanya takalIphane samAdhipUrvaka sahevI enuM nAma parAdhInatA na ja gaNAya, kAraNa ke karmajanya takalIphane sahetAM navI takalIpha UbhI thAya evI Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1473 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno karaNI karavI, enuM ja nAma parAdhInatA kahevAya che. bAkI AnaMdapUrvaka karmajanya takalIphane bhogavavI te to cAlI gayelI svAdhInatAne prApta karavAno anupama upAya che. A vastusvarUpanA jJAtA muni upara, azubhanA udayanAM AkramaNo Ave tyAre te muni zuM ciMtave ? e samajavA mATe eka kurUdattasutarSi mahAmuninI bhAvanA khAsa vicAravA jevI che. bhayaMkara azubhodayano bhogavaTo karatA A mahAmunie, potAnA AtmAne hitazikSA ApatAM je kahyuM che, teno ullekha karatAM zrI uttarAdhyayana sUtranI vRttimAM zrI bhAvijayajI mahArAja lakhe che ke, * 4 " saha kalevaraduHkhamacintayan svavazatA hi punastava durlabhA / bahutaraM ca sahiSyasi jIva hai, paravazo na ca tatra guNo'sti te / / 1 / / " "he jIva ! koI paNa jAtanI ciMtA karyA vagara ja tuM A zarIranA duHkhane sahana kara, kAraNa ke pharI pharIne AvA prakAranI svAdhInatA tane maLavI e durlabha che; anyathA durgati AdimAM paravaza paDelo tuM ghaNuM ghaNuM sahana karaze te chatAMya, tyAM tane kazA ja guNanI prApti nahi thAya." AthI spaSTa ke mahAmunio azubha karmanA udaye AvI paDatI vyAdhi Adine mahotsavarUpa ja mAnatA. karmakhajAno khAlI thAya, udayamAM AvelAM jAya, devuM pate, baMdhana chUTe, ene mahotsava koNa na mAne ? pArake paise zrImaMta dekhAvuM e zAhukArI ke jAta upara jIvavuM e zAhukArI ? sabhA : sAdhu davA kare ke nahi ? sAdhu vyAdhithI mUMjhAya to nahi ja ane ArtadhyAna na ja thatuM hoya to jarUra davA paNa na kare. 886 mahApuruSo bhogI chatAM parataMtra nahi ! e to spaSTa ja che ke karmayoge AtmA baMdhAya che. emAMthI chUTavAnA samaye mUMjhavaNa to kharekhara mUrkhAne ja thAya. evA samaye mUMjhavaNa thAya tenuM ja nAma parataMtratA che. bAkI karmajanya pravRtti mAtrathI ja parataMtratA na ja manAya. ane tema chatAMya sAmAnya rIte karmajanya parataMtratA mAnavAne harakata nathI, kema ke AtmAnI saMpUrNa svataMtratA to siddhAvasthAmAM ja che : bAkI to saMyogAdhIna thaI potAnuM gumAve te japarataMtra che. ethI ja zrI tIrthaMkaradeva Adi paNa ghaNAye saMyogone AdhIna thayA, aneka upasargo ane aneka parISaho sahyA, paNa te Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 907 - 10 : tIrthaMkara nAmakarmanuM vedana : - 60 - 147 badhuM ja svecchAthI paNa parataMtra dazAthI nahi ! ane e ja kAraNe te mahApuruSo parataMtra na kahevAya. Apattine paNa hasatAM hasatAM bhogavavI, enuM nAma svataMtratA che ane rotAM rotAM bhogavavI enuM nAma parataMtratA che. tAvathI sUvuM paDe enuM ja nAma parataMtratA nathI, paNa mUMjhAvuM enuM nAma parataMtratA che. koI pUche ke kema sUtA ?' to ema kahevAya ke "zarIrano svabhAva.' paNa "kema che ?' A praznanA uttaramAM to hRdayapUrvaka ema ja kahevAvuM joIe ke "majA che, kAraNa ke sAruM thayuM ke jethI AvA samaye A leNadAra AvI pahoMcyo, ke jethI huM ene sArAmAM sArI rIte dUra karI zakIza." jema jAte dasta le ane pacIsa vAra javuM paDe toye mUMjhavaNa na thAya ane vagara dasta lIdhe pAMca vAra javuM paDe toye mUMjhavaNa thAya ! kema ke tyAM to kAryavAhI ja javAnI karI che, eTale jAya to ja sukha thAya ema mAnI dasta lIdhelo che. tevI ja rIte azubhanA udaya samaye ema ja thavuM joIe ke "udayathI karma jAya che tyAM gabharAmaNa zI ?' anaMtajJAnIo kahe che ke samyagdaSTi AtmA zubha ke azubha udayanA bhogavaTA vakhate svataMtra rahI zake che : kAraNa ke te AtmA te te udayane bhogave che kharo, paNa te teno e bhogavaTo evo ke temAMthI paNa te AtmA lAbha ja le. enuM kAraNa e che ke te vastune vastu tarIke oLakhIne, lepAyA vinA upabhoga kare che. parama tAraka zrI tIrthaMkaradevo ane bIjA paNa temanA jevAo bhogAvalI karmone bhogave kharA, paNa te tArako evI rIte bhogave ke e bhogamAMthI navA bhogone UbhA na kare. bIjA sAmAnya AtmAone to bhogavaTo thoDo ane navuM UbhuM thAya ghaNuM, mATe ja teo parAdhIna gaNAya, bAka mahApuruSo to parAdhIna nathI ja hotA : kAraNa ke zubha tema ja azubha beya udayanA bhogavaTAmAM mahApuruSono AtmA to UMco ja caDato jAya che. zrI tIrthaMkaradevo paNa gRhasthapaNAmAM zubha karmanA udaye AvI paDelA bhogone to bhogave, paNa te bhogane AdhIna banyA vinA ja bhogave. khoTA mAnIne, khoTA kahIne ane khoTA che ema jAhera karIne ja bhogave. te prakAranAM karma lAgyAM che te bhogavavAthI ja jAya tethI bhogave, paNa AdhIna banIne nahi ja. bhogo sArA ane sevavA jevA' - evI tyAM vAsanA paNa nathI : evuM vacana Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 -- - 373 paNa nathI ! UlaTA te mahApuruSo bhogane roga ja mAne che. pariNAme bhogAvalIno udaya pUro thAya ke saMyamanI sAdhanA mATe varSollAsa thAya. ane sAmAnya AtmAo to bhogavatAMye navA bhoganI jALa evI bAMdhe, ke je maratAMye na chUTe. Aje keTalAya gRhasthane saMyamanI bhAvanA kharI, paNa "ATaluM sameTIne jAuM' - e ja naDe ane sameTe evuM ke UlaTI jALa phelAtI ja jAya, kAraNa ke je sameTe che tenA upara parakIya bhAvanA nathI AvatI. sameTAya teTaluM sameTavuM ane gUMca Ave tyAM kApI nAMkhavuM joIe to ja sameTAya. sUtaranuM gUMcavAyeluM kokaDuM sIdhuM Ukale ja nahi, vadhAre ja gUMcAya, kAtara laIne besavuM paDe, jyAM gUMca AvI ke kAtara mUke to ja e Ukale, paNa kRpaNatAthI kApatAM jIva ja na cAle to e kokaDuM ukelAya nahi. je sameTavA jAya che tenI taraphanuM je rIte UtaravuM joIe te rIte mamatva UtaratuM nathI mATe sameTAtuM nathI. bhAvanA hoya paNa bhAvanAne anukULa jIvana nathI, enuM ja e pariNAma che. sva tathA parano viveka thAya to, paramAM gUMcAyelA AtmAne sameTatAM, tevA tIvra karmanA udaya vinA vAra lAge ja kema ? AthI spaSTa che ke mahApuruSonA bhogavaTA ja koI judA hoya che. AthI teo parataMtra kahevAya ja nahi. have e vicAro ke zrI tIrthaMkaradeva zrI tIrthaMkara-nAmakarmanA vipAkodayathI dezanA de che, te iSTa che ke aniSTa ? bIjuM bolAvavA koI mAge to e bole kharA ? gozALo ghaNoye dhamadhamyo paNa prabhu bIjuM kaMI bolyA ? bhagavAna jANatA hatA ke "jeTaluM sAcuM kahevAze teTalI ja Apatti, ane chevaTe mArI potAnI upara paNa e tejalezyA mUkaze' - topaNa bhagavAne to hatuM te ja kahyuM. ethI gozALo to lAla-pILo thaIne bolyo ke tamAro ziSya gozALo to marI gayo, huM to judo AtmA chuM, zarIra e che, kAraNa ke e zarIrane parISaha sahevA yogya jANI meM mArA AtmAne emAM saMkramyo che, mATe zarIra uparathI bhramaNAmAM na paDo." UlaTo e bhagavAnane kahe che ke "bhramaNAmAM na paDo !' toye bhagavAna to e ja kahe che ke te tuM ja cho. taraNuM ADuM dharavAthI jema cora na chUpAya, tema AvI rIte potAnI jAtane na ja chupAvI zakAya ! bhagavAna pote A rIte satyane spaSTa paNa kahe che. ApaNo muddo to e che ke te tArako vItarAga che mATe icchA nathI ane icchAnI jarUra paNa nathI, te chatAMya je thAya che te icchA viruddha che ? mAno Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 889 - - 10 : tIrthakara nAmakarmanuM vedana: - 60 - - 149 ke sarvajJadeva icchA kare tema hoya to A kArya icchAviruddha hatuM ? nahi ja, kAraNa ke "savi jIva karuM zAsanarasI' -A bhAvanA to te tArake pote evI ja poSI hatI, arthAtu-pote je bhAvanA poSI hatI teno ja e amala che. jo ke have to icchA ja nathI, badhuM svAbhAvika ja thAya che, paNa mAno ke icchA thAya toya A pravRtti je bhAvanA poSI hatI tene anukULa che ke pratikULa ? icchAnusArI pravRtti kare te svataMtra che, parataMtra nathI : ane je kriyAo zubha pariNAma na lAve te kriyAomAM icchA paNa thAya, to paNa te parataMtratA che, A vAta sahajamAM samajI zakAya tema che, bAkI karmabaMdhananI parataMtratA mAnya che, kema ke saMpUrNa karmakSayajanya je saMpUrNa svataMtratA te to muktimAM ja che ! sabhA: 'savi jIva karuM zAsanarasI' - A bhAvanA bhAvavA lAyaka koNa ? lAyaka badhA. badhAthI bhAvI zakAya. jenAmAM te bhAvanA paripUrNa Ave te ja zrI tIrthakara thAya. nAgAthI pAdazAha paNa AghA! jema kamanasIba AtmAone roga Adi vagara icchAe Ave che, tema zrI tIrthaMkaradevone bhoganI icchA nathI chatAMya bhogo sAme dhasI Ave che. AvI sthitimAM paNa jyAM sudhI kevaLajJAna thAya tyAM sudhI to te tArakone "savi jIva karuM zAsanarasI'-e bhAvanA jorazorathI hoya che ne kevaLajJAna thayA pachI te bhAvanAnuM phaLa rahe che. kevaLajJAna thayA pachI bhAvanA to tRpta thaI gaI, kAraNa ke e bhAvanAne aMge je sAmagrI joItI hatI te badhI ja maLI gaI, eTale have icchA zamI gaI pachI to badhuM ja svayameva thaI zake che. vagara gokhe na AvaDe tyAM sudhI gokhavAnuM, paNa kSayopazama thAya ane vagara gokhe AvaDe to gokhavAnI jarUra paDe ? nahi ja, kAraNa ke AtmA uparanAM AvaraNo khase to guNo ApoApa ja pragaTa thAya. bAra varasa sudhI "mA ruSa" ane "tuSa" je mahAtmAne AvaraNanA yoge na AvaDyuM, te ja mahAtmAne AvaraNakSaye te paNa AvaDyuM ane kevaLajJAna paNa thayuM kAraNa ke "mAruSa" ane "mA tuSa" AvaDavA mATe evI kriyA karI ke enuM paNa AvaraNa gayuM ane bIjAM badhAM paNa AvaraNa pariNAme nAza pAmyAM. AthI siddha ja che ke icchAnI jarUra jyAM sudhI sAmagrI nahotI tyAM sudhI hatI. "kyAre evI sAmagrI maLe ke jethI "sarvane zAsanarasI banAvuM' -e icchA sAmagrI na Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 maLe tyAM sudhI ja rahe ane sAmagrI maLI pachI to amala ja ka2vAno rahyo, agara thavAno rahyo 'abaja Ave to Ama karuM' -e icchA abaja Ave tyAM sudhI hoya, paNa abaja AvyA pachI to dhAreluM hoya te karavAnuM ja rahyuM, agara thavuM ja rahyuM. abajano to dAkhalo dauM chuM. vastu samajAvavA dRSTAMtarUpa che, paNa dharma karavA mATe abaja meLavavAnA upAyo karavA joIe evuM na mAnatA ! 150 'savi jIva karuM zAsana2sI' - e bhAvanAnA yoge zrI tIrthaMkaradevane sAmagrI badhI ja tathAprakAranI maLI. kevaLajJAna, samosaraNa, atizayo - A badhI sAmagrI maLI. icchA phaLI : have icchAnI jarUra ja nathI. samosaraNa vagere mAgyuM nahotuM paNa e badhI ja sAmagrI AvIne maLI, arthAt devatAo vagara bolAvye paNa bhaktibhara hRdayathI AvIne badhuM ja taiyAra kare ane kevaLajJAna thayA pachI to badhI sthiti ja pharI jAya che. are, e dekhAva ja evo hoya che ke je dekhe te jhUke, paNa sivAya pAkhaMDI hoM ! kAraNa ke pAkhaMDIne jeTalA guNa eTalA durguNa bhAse. sArAmAM sArI cIja paNa sArA tarIke ene na pariName. guNane guNa tarIke e jue ja nahi. ene guNa guNa tarIke dekhAya ja nahi. eTaluM ja nahi paNa guNa ene doSa tarIke ja dekhAya. hitakara vastu paNa hitakara tarIke tenA hRdayamAM Utare ja nahi, kAraNa ke mithyAtvanA udaye badhuM ja UMdhuM bhAse. jamAlI jevA paNa mithyAtvanA udaye 'bhagavAna bhUlyA' - A pramANe bolyA ane ema jamAlIe kahyuM to enI pAchaLa bIjA paNa tevA ajJAnIo ema bolatAM zIkhyA. mUrkhAomAM eka moTA ane sArA puruSane kharAba kahevarAvavAmAM vAra keTalI ? bajAranA sArA AbarUdArane paNa mUrkhAomAM badanAma karatAM vAra keTalI ? cAra nAgA UbhA karo eTalI. ane ethI kahevata paNa che ke pAdazAha paNa AghA. konAthI ? 890 sabhA : nAgAthI. kema ke pAdazAhe badhuM pahereluM che paNa tyAM zuM che ? ethI e palALe paNa zuM ne nicove paNa zuM ? ene koI nAlAyaka kahe toye vAMdho zo ? kAraNa ke hatuM zuM ? koI zrImAna AbarUdAra phariyAdI mAMDIne pAMca lAkhanuM enA upara hukamanAmuM paNa karAve, chatAMya bajAve kyAM ? kAraNa ke jene gAmamAM ghara nahi ane sImamAM khetara nahi, tenA upara zI rIte dAvo thAya ? ane kadAca koI bhUlathI kare to duniyA paNa hase ke 'AnA upara dAvo ' AthI evAonI sAthe vAta karavI ke bAMdha-choDa karavI, e badhuM ja bhayaMkara. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 10 : tIrthakara nAmakarmanuM vedana :- 60 - 151 vyavahAra kahe che ke vyavahAra karavo ja paDe to samAna zIlakuLavALA sAthe ja rAkhavo joIe , paNa duHzAliyA, kuzIliyA sAthe vyavahAra na ja rAkhavo joIe. kAraNa ke tevAonI sAthe vyavahAra rAkhavAmAM moTI paMcAta che. evAnI pAse UbhA rahevAmAM, evAne ghera bolAvavAmAM ane evAne ghera javA vageremAM, arthAt badhI ja rIte sArA mANaso ja kalaMkita thAya kAraNa ke kALAmAM DAgha kyAM paDe ? dhoLAmAM jarA paNa mela hoya to paNa dekhAya.. kALo kahe ke "mArAmAM DAgha che ?" to uttaramAM kahevuM ja paDe ke bhAI ! DAgha to dhoLAmAM hoya, kAraNa ke tuM to pUrepUro kALo che ja, e yAda rAkhavuM,' koI koI vAtamAM apavAda hoya, paNa enI kiMmata na hoya. ethI zrI tIrthaMkaradevanA badhA atizaya pAkhaMDIne na ruce,A pramANe sAmAnya rIte kahI zakAya. jema jema bahu jue tema tema enA aMtarano unmAda vadhe ane mATe ja te saMsAramAM rakhaDe : vagara kAraNe, vagara prayojane paNa te AtmAo akhaMDapaNe pApa bAMdhI saMsAramAM rakhaDe, kAraNa ke pApI AtmAono svabhAva ja evo hoya che. saMgama mATe bhagavAna zrI mahAvIradevane paNa ema ja thayuM hatuM ke "AkhA jagatane tAravAnI bhAvanAvALA evA amArA sahavAsamAM AvIne paNa A AtmA saMsAramAM rulyo." kharekhara, pApI AtmAonI dazA ja koI vilakSaNa hoya che. anyathA saMgamane evuM zuM kAraNa hatuM, ke jethI traNa lokanA nAtha bhagavAnane bhayaMkara upasargo karavA Ave ? zuddha samyagdaSTi "zrIsudharmA' nAmanA iMdra mahArAjA potAnA ane paranA hita mATe traNa lokanA nAtha bhavodadhitAraka zrI mahAvIra paramAtmAnA anupama guNonI prazaMsA kare, emAM saMgamane zuM thayuM ke jethI te pApAtmA nAhaka pApa karI gayo ? zrI sudharmA iMdra bhagavAnanA guNonuM gAna karyuM, asaMkhya devoe sAMbhaLyuM, kaMIke potAnuM samyaktva nirmaLa karyuM ane ene ja zuM thayuM ? koInA guNa koI gAya temAM bIjAne baLatarA zI ? "amukane badhA guNavAna kema kahe !' ema kahenArane kaho ke, are bhAI ! tuM tevo thA. paNa uttama AtmAne uttama sthAnathI gabaDAvavAnI bhAvanA kema ? sabhA : enuM nAma spardhA na kahevAya ? enAthIya sAro kAM na thAuM enuM nAma spardhA che, paNa ene gabaDAvuM enuM Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 892 nAma spardhA nathI. pariNAme te pApAtmAe cha cha mahinA sudhI akhaMDapaNe upasarga karyA. te pachI e pAcho gayo. zAthI? sadbhAvanAthI nahi, paNa eNe joyuM ke "A calAyamAna thAya ema nathI ane jema jema upasarga vadhAre karuM chuM, tema tema iMdrano gusso vadhAre vahoruM chuM." AthI pAcho gayo. A na bole ane badhuM ja sahe evA che, paNa pelo bApa (idra) choDe evo ocho ja che ? A kAraNe namyA vinA chUTako na hato mATe namyo. name to iMdra sukhe rahevA de mATe namyo, paNa namavA mATe nahoto namyo. AthI "evA paNa AtmA hoya che ke jene sArAmAM sArI cIja paNa khoTApaNe pariName." -A vAta samajAvavI paDe tema nathI. durbhAgIne sAruM paNa UMdhuM bhAse ! kharekhara, zrI tIrthaMkaradevanA rUparaMga, sAhyabI atizaya, vagere badhuM ja anupama hoya che. prabhu vihAra kare tyAre vRkSo paNa name, pavana paNa anukULa thaI pradakSiNA de, pakSIo paNa AkAzathI nIce UtarI pradakSiNA daI namI namIne jAya, kAMTA paNa adhomukha thAya, chatra-cAmara-siMhAsana sAthe ne sAthe AkAzamAM cAle, jyAM besavAnuM dekhAya ke siMhAsana ApoApa ja goThavAI jAya, chatra mAthA para goThavAI gayeluM ja hoya, cAmaro to vIMjhAtAM ja hoya, dharmacakra AgaLa cAlatuM ja hoya, devaduMdubhI bajatI ja hoya, pANI sIMcAtuM ja hoya, vanarAjI khIlela hoya, jamIna para devatA paga paNa na mUkavA de, pagale pagale suvarNakamaLo goThavAtAM ja jAya, jyAM jAya tyAM tarata samosaraNa maMDAya, cakravartIne paNa na hoya tevuM siMhAsana hoya, aneka iMdro ane cakravartI rAjAo sevA karI rahyA hoya, ane abajonA mAlika kSaNamAM tyAga karI bhikSuka banatA hoya ! A badhuM pAkhaMDI najare bhALe toya kahe ke "karAmatI jabaro !" jo zrI tIrthakaradeva paNa lokonI vArtA sAMbhaLavA bese to emane paNa kevaLajJAna na thAya. zrI vItarAgadevanA paNa vairIo hoya. zAthI? e tArakanuM na khamAya ethI! sabhA : evAne koI bahAra na kADhe ? e kriyA kare to dezanAnAM dvAra ja baMdha thAya. pote vItarAga to kahe nahi. vAru, ema kahevA bese ke dezanA de? iMdra paNa avadhijJAnI che, upayoga mUke to e oLakhe, paNa iMdra e kAma kare ke sAMbhaLe ? keTalAne kADhe ? vaLI emane Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 10 : tIrthaMkara nAmakarmanuM vedana : - 60 - - 153 kADhavAthI sArA upara paNa khoTI asara thAya. "Amane samajAvI zakatA nathI mATe kADhe che ane jarUra A badhuM bhoLAne phasAvavA mATe che" -emeya thAya. pAkhaMDIo Ave to jarUra kalAko sudhI sAMbhaLe, paNa le kaMI nahi. viruddha bolavAnuM maLe evuM levA paNa Ave, ane evuM potAnA manathI kaMI mAnI enA upara killA caNe. bhagavAnanA atizayone paNa koI koI DhoMga kahe. koI kALe satya sAme asatya na hoya ema hoya ja nahi. zrI tIrthaMkaradeva jevA sarvottama AtmA. sarva sAmagrI sameta, traNa lokamAM ekasarakhI rIte pUjita, AvI sAmagrI bIjA koIne na hoya, sAmAnya kevaLIne hoya kharI-ene paNa devo ne iMdro pUje paNa ATalI sAmagrI nahi, evA AtmAnI uttama sAmagrIne paNa UMdhI rIte jonArA, oLakhAvanArA te kALamAM paNa hatA, paNa te vakhatano mahimA ane bIjI sAmagrI evI hatI ke e teTalA dIptimAna dekhAtA nahotAthatA nahotA. ene emanAmAMthI paNa kahenArA maLatA ke "japane have ! Ane kyAM pahoMcIza !' zrAvaka paNa evA hatA ke bharabajAramAM kAna pakaDAvatA. muddo e che ke te vakhatanI sthiti judI hatI. gurunizrAmAM rahelA gItArtho paNa kahetA ke AjJA vagara eka kadama paNa na bharAya. zrI tIrthaMkara nAmakarmanA yoge sAmagrInI taiyArI enI meLe thAya che. zrI tIrthakara-nAmakarmanA yoge saghaLI puNya prakRti bhegI thAya ane enA yoge apUrva sAmagrIono te svAmI thAya, chatAM te te kAryavAhIne pAkhaMDI mAne paNa iMdrajALa, sadhe paNa iMdrajALa ne badhAne kahe paNa IMdrajALa. A ja kAraNe Aje kevaLI Ave to lAbha thAya ?' A praznanA uttaramAM huM kahuM chuM ke nathI AvatA temAM ja evo prazna karanArA ujjaikhala AcaraNakhorone lAbha che. Avata to AjanA ucchaMkhala jamAnAvAdIo e tArakanI paNa AzAtanA karata. azubhodaya hoya tyAre jJAnInI sArI vAta paNa UMdhI pariName. eka samaye kAyotsargamAM rahelA eka avadhijJAnI munie eka duHkhI AtmAne joyo to te koDhiyo hato, tenA zarIramAMthI paru nItaratuM hatuM, tenA mAthe lAkaDAMno bhAro hato, garamI sakhata hatI, garamInA yoge thatA pasInAthI te nItarato hato. evI avasthAmAM ene joIne karuNAsAgara munivare upayoga mUkI tenA pUrvabhava joyA. ane jJAnathI joyelA pUrvabhavone e munie gAthAmAM gUMthIne saMbhaLAvyA. potAnA bhavo sAMbhaLIne pelAne jAtismaraNa jJAna thayuM. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 4 ghaNI paricita vastu sAme mukAya ane kSayopazama hoya to jAtismaraNa thAya. Aje paNa thAya. jAtismaraNa thavAmAM Aje kAMI vAMdho nathI, paNa te pachI zraddhA thavI kaThaNa che. 154 eNe pUrvabhava joyA, potAnI hAlata joI, paNa te pachI eNe vicAryuM ke 'A to A muMDiyAe mArA upara iMdrajALa karI che, paNa e jALamAM phasAya te bIjo : huM nahi.' - ema kahI UlaTo munine mAravA doDyo. AvA unmatta AtmAone upakAra zI rIte thAya ? 894 sabhA : A mAravA Avaze ema e munie na jANyuM ? e upayoga na mUkyo. A kevaLajJAna nathI, avadhijJAna che. e upayoga mUkata to jANata. jJAnInI vAta ja javA do, kAraNa ke jANe toya pariNAme lAbha dekhe to jJAnI kare, kAraNa ke jJAnI to jema samucita dekhe tema varte. sabhA : buddhi karmAnusAriNI kharIne ? buddhi karmAnusAriNI kharI, paNa kharI ja ema nahi. ghaNA AtmA mATe ema kharuM, paNa keTalAka evA paNa AtmA che ke udaya azubhano hoya paNa zubha vicAramAM lIna rahe. nimitta maLe eTale pharI jAya. ApaNe pAMca kAraNane mAnanAra chIe. judI judI vakhate judI judI vyaktine juA judA kAraNanI mukhyatA hoya emAM vAMdho nahi. pAMcamAMthI koI vakhate koI mukhya, to koI vakhate koI mukhya hoya. 'A kALamAM amuka uttama vastu nahi tenuM kAraNa zuM ?' eno uttara e ja ke, hoya to paNa pace nahi evI yogyatAvALA jIvo che. zrI sthUlabhadrajI jevA mahAtmAne paNa pUrvanuM jJAna pacyuM ? bhagavAna zrI bhadrabAhusvAmIjImAM cauda pUrvanuM jJAna pUruM hatuM chatAMya utkarSa na Avyo ane bhagavAna zrI sthUlabhadrajImAM daza pUrva AvyAM hatAM tyAM, to apaco thayo. ethI zrI bhadrabAhusvAmIjIe kahyuM ke khalAsa, have nahi pace. bhale pachI sthUlabhadrajIne zrIsaMghanA AgrahathI bAkInAM cAra mAtra mULathI zIkhavADyAM, paNa te paNa bIjAne nahi ApavAnI zarate ja. jema jema yogyatA ghaTI tema tema mahApuruSo zrutane paNa saMkelatA ja gayA. AnI sAme koI pUche ke ema kema ? to kahevuM ke ApaNA ja bhalA mATe. eTale ke ApaNI kharAba gati na thAya te mATe. bAkI e mahApuruSo kAMI kRpaNa Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >> -- 10 : tIrthaMkara nAmakarmanuM vedana : - 60 - - 155 nahotA. ApavA to evA taiyAra hatA ke na pUcho vAta. e saMbaMdhamAM eka vAta jaNAvelI che, chatAM pharI yAda karavA jevI che. mithyAtvano jabaro prabhAva ! bhagavAna zrI vajasvAmIjI mahArAjA daza pUrvadhara hatA. emanI pAse zrI AryarakSitanA gurue zrI AryarakSitane bhaNavA mokalyA. pote javA nIkaLyA. rastAmAM bhagavAna zrI bhadragupta ke jeo zrI vajasvAmInA paNa guru hatA teo emane nirdhAmaNA mATe rokAvAnuM kahe che. enA uttaramAM "mAre to javAnI utAvaLa che' - ema emane na kahyuM. guru bImAra rahetA hatA. gurue AzIrvAda sAthe e paNa bhalAmaNa karI che ke zrI vajasvAmI pAse bhaNavuM kharuM paNa rahevuM. 6. gurunA svargavAsa bAda pote zrI vajasvAmI che tyAM gayA che. bIje UtarIne zrI vajasvAmI pAse jAya che. e ja rAte zrI vajasvAmIne paNa svapna Avela che ke "mArI pAse paDelA khIranA pAtramAMthI thoDuM rAkhI bAkInuM koI AvIne pI gayo.' svapnano artha vicArI AnaMda pAme che ke Aje jarUra jJAnano grAhaka Avaze, ghaNuM laI jaze, thoDuM bAkI raheze. ziSyone paNa savAramAM kahe che ke Aje jJAnano grAhaka Avaze. vicAro ke jJAna ApavA teo taiyAra hatA ke kRpaNa ? zrI vajasvAmI pUche che - "upAdhi kyAM ?" ArakSita kahe che - "bIje." bhaNavuM ahIM ane upadhi bIje kema ?" - ema pUche che. AryarakSita kahe che ke "zrI bhadragupta gurunI AjJAthI ema karyuM che." tarata zrI vajasvAmI kahe che ke "vAjabI karyuM, kema ke guru kahe temAM pheraphAra na hoya.' zrI bhadragupta te vajasvAmInA paNa guru. parasparanI bahumAna dazA kevI ? gurue vajasvAmI sAthe UtaravAnI kema nA pADI hatI ? vAta evI hatI ke je sopakrama AyuSyavALo zrI vajasvAmIjInI sAthe eka paNa rAtri rahe, tenuM AyuSya vajasvAmInA AyuSya sAthe ja khalAsa thAya. karmanA evA paNa udayo hoya che ke ekano azubhodaya badhAne mAre ane ekano zubha udaya badhAne bacAve. zrI tIrthaMkaradevonAM kalyANako vakhate kSaNa vAra nArakIne paNa zAMti thAya Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 4 che, kAraNa ke emanuM karma evuM che ke enA bhogavaTAnI zarUAta thaI ke badhAne zAMti Ape. ekanuM nAma sAMbhaLatAM azAMti thAya ane ekanuM nAma sAMbhaLatAM zAMti thAya, kAraNa ke nAma sAthe yojAyelA karmano e prabhAva che. zrI tIrthaMkaradevo cyave, janme, dIkSA le, kevaLajJAnI thAya ane nirvANa pAme tyAre devalokamAM svayameva ghaMTA vAge enuM kAraNa ? vagADyA vagara vAge. iMdronAM siMhAsana enI meLe kaMpe AnuM kAraNa ? A badhuM konuM kAma ? zrI tIrthaMkara-nAmakarmanuM ja A badhuM kAma che. eno ja e sarva pratApa mAtra che ! e tArakanAM rUpa, raMga, kAMti, kriyA, badhuM ja juduM, chatAM bhArekarmI AtmAne enAthI paNa lAbha na thAya. je tArakanI pAse iMdro sevAmAM UbhA rahe, jyAM besatAM apUrva zAMti maLe, viSaya-kaSAya jyAM upazame, te tA2kanI hayAtImAM paNa asarvajJane sarvajJa kahevarAvavAno lobha thAya e zuM ? zuM e ochI kamanasIbI che ? paNa jyAM gADha mithyAtva hoya tyAM zuM thAya ? bAkI jyAM zaMkA thatAM ja svayameva samAdhAna thAya ane badhAnI zaMkAnuM samAdhAna ekIsAthe thAya evo to e tArakanI vANIno atizaya che, zrI tIrthaMkara-nAmakarmanI A badhI sAmagrI che, te chatAMya paNa hInabhAgI para upakAra na thAya. magamAM koyaDuM jevA AtmAo upara upakAra na thAya emAM Azcarya paNa zuM ? je sthaLe AtmAne ahaMbhAva na Ave tevI sAmagrI na hovA chatAMya prabhunA ja ziSya ane prAraMbhamAM pUrepUrI zraddhAvALA jamAlIne mithyAtvanA yoge thayuM ke 'sarvajJa huM.' AthI spaSTa ja che ke mithyAtvano prabhAva ja koI jabaro che. enAthI bacavA mATe saghaLuM ja karI chUTavA jevuM che. ane ethI bacavA mATe zrI jinezvaradevanA mArgane samajavAmAM ja saghaLI zakti kharcavA jevI che. zAstrArthonI carcAmAM klyANa ja hoya ! AthI ja vakhatovakhata kahuM chuM ke zrI jinezvaradevane tathA te tArakanA sarvottama mArgane sArI rIte samajo : kAraNa ke ene samajo nahi tyAM sudhI sIdhI ane sArI rIte zAsanasevA nahi thAya. zAsanasevA karanAre potAnI buddhi AghI mUkIne, AgamAnusA2I buddhine ja svIkAravI paDaze : eTale ke potAnI buddhine Agamane anukULa banAvavI paDaze, ane samajavuM ja paDaze ke AmanI sAme kutarko karavAmAM buddhino upayoga na ja thAya. zAsanasevaka banavuM hoya to potAnI buddhino jarA paNa upayoga, A AgamanI sAme kutarka karavAmAM na ja 890 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 10 : tIrthakara nAmakarmanuM vadana : - 60 - 157 thavo joIe. AgamapraNIta bAbatonI viruddhamAM "amane Ama lAge che' - ema bolavAnuM sarvathA bhUlI jAo. zuddha deva, zuddha guru ane zuddha Agamane zraddhApUrvaka mAnazo to ja samakita Avaze. zuddha devanI AjJA mujaba AgamamAM goThavAyelI nIti-rIti mujaba cAle te ja zuddha guru che, kAraNa ke zAsanamAM rahevuM ane mati mujaba cAlavuM, e koI paNa rIte na cAle. A vAta tamane kaI rIte samajAvavAmAM Ave to tame e samajo ? - e vimAsaNano prazna che. bhale tamane tema na lAge, paNa mane to ema ja lAge che kAraNa ke anekAneka Adhi, vyAdhi ane upAdhithI ladAyelA ane saMsAranA bhayaMkara saMtApathI saMtapta thaI rahelA tame tamArI buddhi mujaba varte to thAya paNa zuM ? kaMIka vicAro to kharA, kharekhara, marajI mujaba vartavuM e ja eka pAkhaMDa che. pAkhaMDInI dhamAla paNa enA ja yoge che. sabhA: pAkhaMDIne dUra karavAno upAya ? are bhAI ! tame to pAkhaMDIthI dUra thAo. emanI sAme jaI emane dUra karavAnI vAto to pachInI che. tenA paricayathI to tame baco, tame pote kyAM susthita cho ? tamane potAne paNa hajI potAnI jAtano ane buddhino ghamaMDa che, tyAM zuM thAya ? pAkhaMDIone dUra karI pAkhaMDathI bacavuM hoya to tamAre haju prabhuzAsananA sAcA anuyAyI banavuM paDaze. sainika to senApatinA vAvaTA mujaba varte : e bhagADe to bhAge, besADe to bese ane suvADe to sUI jAya. sAmethI chUTelo goLo barAbara kapALe AvIne vAgaze e gama sainikane nathI, paNa senApati jANe che mATe suvADe. sainika pUchavA rahe ke "zuM kAma suvADe che ?" - tyAM to goLo Ave ne e sApha thaI jAya. tame juo, paMdara ke vIsa rUpiyAnI nokarI karato polIsa hukama nIkaLe tyAre kevI rIte Ubho rahe ! barAbara sUryano tApa paDato hoya to paNa jarAya khase nahi. gavarnamenTano sAta rUpiyAno mANasa je kAma kare che, te sAtasovALo nathI karI zakato, to zuM tyAM buddhi ke sattA vadhAre che ? nahi, buddhi ke sattA to sAtasovALAmAM vadhAre che, paNa tyAM AjJApAlakatA - AjJApAlana che, mATe e vadhAre karI zake che. ahIM e AjJApAlanavRtti kema nathI ? suyogyanI chAyA nIcenA AjJApAlanathI kudaratI rIte sIdhuM ja thAya, UMdhuM thAya ja nahi. jenuM Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 -- Bes jIvana zrI jinezvaradevanI AjJAthI tanmaya banyuM hoya ene aMtarAya naDe ja nahi, paraMtu hoya teno paNa nAza thAya ! sabhA: polIsane AjJAbhaMganI sajA bhayaMkara che. ahIM paNa bhaviSyamAM bhAre bhayaMkara sajA che. sabhA: paNa te pratyakSathI nathI ne! A kathana ja zraddhAnI khAmI sUcave che. astu. ApaNe pAkhaMDIonI dazAno vicAra karI rahyA chIe. zrI tIrthaMkaradevonI zreSThatA, tyAMnA dekhAva, sAmagrI, saMyogane ane atizaya Adi vicArIe to buddhi kAma na kare evuM che. te tAraka saMzaya to TakavA ja na de : pAkhaMDInA paNa saMzayo chedAya, te chatAM paNa e kahe agara mAne "kevo yuktibAja ! bhalabhalAne hA paDAvyA vinA ke mauna karAvyA vinA rahe ja nahi !' kAraNa ke enI manovRtti ja evI hoya che, eTale teo avasare bahAra jaIne kabUla rAkhe ke "ajaba che, na mAlUma zuM che, ghaNuMye bolIe paNa bolavA bArI rAkhe to ne !' koI pUche che "tyAre mAnatA kema nathI ?' - A praznonA uttaramAM pAkhaMDI khAso majAno javAba Ape ke "mAne zenuM ! tyAM ja prapaMcajALa che ne !' saMzaya chedavAnI zakti paNa evAone prapaMcajALa lAge. kharekhara, sajananI sAcI zAMtimAM paNa durjanane hInavIryatA jaNAya, sajjananI udAratAmAM paNa durjana "AgaLa AvuM che mATe' - vagere kaMIka tukakA goThave, kAraNa ke te badhAyamAM UMdhuM ja zodhe. emAM ne emAM bicAro dharmImAtranI niMdA karI karI, karmanI jALamAM AtmAne phasAvI, durgatimAM ghasaDAI jAya. pachI bUma mAre ke marI gayo !! - paNa pachI zo upAya ? gItArthoe jamAvIne kahyuM che ke "bhagavAnamAM zaMkA ! jo zaMkA hatI to e tArakanA vacanathI rAjya kema choDyuM ? jenAthI tame A badhuM pAmyA ane have A dazA !" chatAM paNa mithyAtvanA yoge jamAlIe na mAnyuM. gItArthoe enI badhI yuktio toDI, toye teNe na mAnyuM te na ja mAnyuM. samavasaraNamAM paNa gayo, bhagavAna zrI gautamasvAmI mahArAjAe praznothI enI ajJAnatA batAvI : bhagavAna zrI gautamasvAmIjInA praznano uttara jamAlI na ApI zakyo. bhagavAne samajAvyo ke "e praznano uttara A." to paNa jamAlIne Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to - - 10 : tIrthaMkara nAmakarmanuM vecana : - 60 - 159 asara na thaI. moDhuM caDAvI lAla AMkha karI bahAra nIkaLyo ane huM sarvajJa" - ema kahevarAvavA lAgyo. uttara to apANo nahi ane potAnI jAtane sarvajJa kaI rIte manAvAya ? paNa te zuM kare ? mithyAtvano gADha udaya che. AthI spaSTa ja che ke jJAnI paNa yogya AtmA upara ja upakAra karI zake che, mATe ayogya upara upakAra na thAya tenuM kalaMka jJAnI upara na mUkatA. unmattonI AgaLa zAstra dharavAmAM Ave che, tyAre teo bolI UThe che ke zAstranI vAta A jamAnAmAM na cAle, have to navAM zAstro racavAM paDaze." AvAonuM kalyANa zI rIte thAya ? zAstrAdhAre sAbita karavAnI celenja karavAmAM Ave che, tyAre AjanA gappIdAso - jamAnAvAdIo kahe che ke zAstrane AghAM mUko. zAstrArthonI carcAe koInuM kalyANa karyuM nathI.' AvAone pUcho ke jyAre zAstrAnusArI carcAomAM kalyANa nathI, tyAre zAmAM che ? zAsanasevA kyAre thaI zake? je rAjyanI sAme Aje dhamAdhama cAle che, te rAjasattAnI nIti, rIti ane paddhati to jarA juo ! seMkaDo jaNA eka oNphisamAM ke khAtAmAM kAma kare, paNa e badhAnI mAhitI uparIne hoya. kAyado Ave tyAM badhA eka sarakhI ja rIte UbhA rahe, mATe rAjataMtra cAle che. jene amaladArI soMpI ene aMge pachI bIjuM kAMI nahi, ane e paNa kAyadAne to zira to jhukAve ja; ane ethI je kAMI kare te kAyado sAcavIne ja ane temAMya aMkuza badhAne mATe. vAisaroya eTale zahenazAhano pratinidhi, paraMtu te paNa aMkuzamAM ! yojanA kevI majenI ! nirNaya tyAMthI thAya. nirNaya thAya te badhA jANe ane sAvadhAna ja hoya. sAta rUpiyAnA polIsane paNa amuka vakhate sAvadhAna rahevAnI sUcanA maLI jAya. e paNa samaje ke "kAMka che. jyAre kaMI banAva bane tyAre e kahe ke "mane khabara hatI,' AvI suMdara yojanA che, mATe taMtra cAle che. ane emAM paNa jyAre geravyavasthA kiMvA binakAyadesara pravRttio thavA pAme che, tyAre kevI bhayaMkaratA janme che e vicArI zakAya che. TUMkamAM kahevAnuM tAtparya e che ke mAtra vyavasthA ja nahi, paraMtu sarvatra suvyavasthA joIe. ane suvyavasthA to ja thAya ke jo yogya kAyadA hoya ane e kAyadAonuM nAnAthI moTA dareka barAbara paripAlana karatA hoya ! evI rIte jainazAsananA taMtranI paNa A sthiti che. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 900 zAsananI praNAlikA ekeeka sAdhu, ekeeka sAdhvI, ekeeka zrAvaka tathA ekeeka zrAvikA jANe : jANavI ja joIe ! na jANe te jANakArane pUchIne ja cAle. emAM eka paNa na mUMjhAya ane te ja zrIsaMgha. bAkI je emAM Dakho kare te zrIsaMghamAM nahi ja. e to hADacAmano mALo ja. game ke na game paNa bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAnA Agame samajAvelI vastu hRdayapaTa upara lakhavI ja paDaze. Aje nahi mAno to pApanAM pariNAma bhogavIne paNa mAnavI paDaze : kAraNa ke e mAnyA vinA mukti nathI maLavAnI e niyata che. mukti na joIe te na mAne e vAta judI, paNa jene mukti na joIe te zrI jinezvaradevanA zrIsaMghamAM paNa nathI ja. mukti na game ane vartamAna vAyu game to, tame ke huM game te hoIe, paNa prabhunA zrIsaMghamAM na ja gaNAIe ! tamArI chApathI mArAthI ke mArI chApathI tamArAthI mokSamAM javAya, e kAyado ahIM nathI ja. mukti joIe to sAdhu ane zrAvaka beyanAM zira upara bhagavAna zrI mahAvIradevanI chApa joIe ja. e chApa te A dharmadhvaja-rajoharaNa (ozo) ane cAMllo. cAMllo kacAre sacavAya ? othAne mAno to ! ane ogho kyAre sacavAya? Agamane manAya to ! sabhA : tilaka na kare to ? karAvavA AvyuM koNa ? sattara vakhata garaja hoya to Ave ane tilaka kare. prabhunI sAme joI anujJA laI tilaka kare. kapALe tilaka karyA pachI ja prabhune tilaka karavA javAya : kapALamAM tilaka na karo tyAM sudhI prabhune tilaka karavA javAno adhikAra nathI, kAraNa ke vidhi nA pADe che. kapALe tilaka karI AjJA zire caDAvyAnI kabUlAta karyA pachI pUjanano adhikAra che. ema na thAya to ahIM kaMI ja kAma nathI, zaMbhumeLo karavAnI zrI jinezvaradevanA zAsanamAM nA che. mATe zaMbhumeLo karavAno mokha nathI. je AjJA kabUla kare te ja pUjanano adhikArI ! vidhimArga evo majeno che ke jarA paNa pola cAle tevI nathI. mATe amArI garaje tilaka na karatA, ke bhagavAna zrI mahAvIradevane sAruM manAvavA tilaka na karatA, kAraNa ke vItarAga hovAthI te tAraka ema mAnatA ja nathI. vyavahAramAM paNa pagacaMpI karanAra karatAM bajAramAM bApanuM mAna rAkhanAra Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 10 : tIrthaMkara nAmakarmanuM vedana : - 60 - 161 dIkaro sAro gaNAya che, paNa je ghare pagacaMpI kare ane bajAramAM bApanuM apamAna kare, e to kajAta ja gaNAya che. bahAra apamAna karanAra ane gharamAM bApAjI bApAjI' karanArane bApAjI paNa kahe ke "dhULa paDI tArA bApAjI kahevAmAM ! tArA jevA putra karatAM to vagara putranA hota to paNa sAruM !" to pachI A zAsanamAM paNa uddhata banIne zrI jinezvaradevanI AjJA mAnavI nahi ane tilaka karavuM, e kema ja nabhe ? bhagavAna tamArA tilaka upara nathI jIvatA. bhagavAnanuM jIvana tathA emanI kriyA evAM ajaba che ke je koI sAMbhaLe te zira jhukAve. duniyA pAse barAbara dharavAmAM Ave to itara paNa kahe, are sArI duniyA paNa kahe ke "deva to A.' tamAre mana gharanA deva te gaLethI paNa pakaDo ane pagathI paNa pakaDo : itara to emanA guNa tathA kAryavAhI sAMbhaLe ke namI paDe, paNa sAMbhaLe zI rIte ? ApaNAmAMnA ja paNa unmatta thaI gayelAo bhagavAnanA Agamane itara pAse khoTAM kahI Ave tyAM zuM thAya ? pelA jANe ke AvA bhaNelAgaNelA, DAhyADamarA ane DigrIvALA gaNAtA paNa, Ama kahe che, mATe tyAM pola haze. pachI ene paNa samajAvavuM kaThina. AthI ja kahuM chuM ke tame paristhiti samajo. zAsananA pracAranA daravAjA baMdha karavAnI kAryavAhIo Aje Thera Thera thAya che. paNa tamane tenI kiMmata nathI. 'haze-haze" karo cho, paNa tAraka vastunuM ja prakAzana baMdha thAya che ke aneka bhavya jIvone AvavAnAM dvAra baMdha thAya che. enuM zuM ? kahezo ke "zuM karIe !' paNa huM tamane dhIrethI ema kahuM chuM ke lAkhonI milakata sAcavanArA tame : sthaLe sthaLe peDhI sAcavanArA tame : lAkhono vahIvaTa hAthe karanArA tamArAmAM buddhi nathI e kema manAya ? buddhi to bahu bharI che, paNa jeTalI darakAra tyAM che teTalI ahIM darakAra nathI. jeTalI buddhi vyavahAramAM kharaco cho, teTalI buddhi ahIM kharaco to jarUra zAsanano paramaprabhAva phelAvI zako. maraNa mAthe che toya vicAra nathI Avato? khokhAM - zarIra - nI sevA kyAM sudhI karazo ? AyuSya bahu to so varasanuM, teya tamArAM so, e to nakkI nahine! saMyamanI vAta dUra rahI, paNa tyAM rahIne bane teTalI sevA karavAnI taiyArI che ? tamane saMyama akAruM thaI paDyuM hoya ne azaktinA yoge sAdhutA na ja svIkArI zakatA ho, to huM kahuM chuM ke zrAvaka to bano. tame zrAvaka nathI ja ema nathI kaheto. zrAvaka to cho paNa saMpUrNa bano. banavuM bAkI che, hajI Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 4 bahu bAkI che. zrAvakajIvana kema jivAya, e nizcaya karyo che ? zrAvakane UMgha na Ave, koLiyo gaLe na Utare, evo AkramaNakALa zAsana upara che. AvA samaye khAvuM bhAve kema ?, UMgha Ave kema ? e samajAtuM nathI. tame bhUkhyA raho ema huM nathI kaheto, paNa hRdayamAM vastu vase, to samaya kahe che ke Aje AnaMda na hoya, khAnapAnamAM e rAce ja nahi. je je dharmapravRtti DhIlI paDI che, aTakI che te zarU kare, ene sahAya kare. sAdhananA abhAve sahAyayogya dharmasaMsthAo zithilatA bhogavI rahI che, eno pAyo majabUta kare. pAyo majabUta hoya to prahAranI paMcAta na hoya. prahAra naDe ja nahi. prahAra karanAra ja bhaTakAIne pAchA paDe. sAmagrI to evI che ke eka AdamIthI mAtra eka AMgaLIthI bhaya nasADAya. paNa khAmI ja judI jAtanI che. 162 tanadhArI tanasevA, buddhidhArI buddhinI sevA ane lakSmIvAno lakSmInI sevA Ape, to zAsanasevA suMdaramAM suMdara thAya. zarIrAdikanI sevAmAM kApa na paDe, tenI mamatA na chUTe, to zAsanasevA thavI e kaThina ja che. 902 Aje jeone zAsananI laganI che, teo to UMghatA paNa nathI. huM tamane pUchuM chuM ke tamArI peDhI DUbavA mAMDe tyAre tamane UMgha Ave che ? khAvuM bhAve che ? nahi, to zuM Aje zAsana upara AkramaNa kema che ? AkramaNa sAme AkramaNa nahi, paNa bacAvanI sevA to barAbara karavI ja paDe ne ! karmanA azubha udaya vakhate karmanI tAkAta nathI ke samyagdaSTine parataMtra banAve, ane jo parataMtra banAve to e samyaktvanI mahattA paNa zI ? zAsana romaroma vase, to parataMtratA Ave ja zAnI ? bAkI icchApUrvakano svacchaMdI AtmA e samyagdaSTi zI rIte manAya ? enAthI cAritramohanIyanA udaye virati na thAya te kAMI nahi : kAMI nahi ema kahevAya hoM ! paNa mAno ke kAMI nahi, paNa je kAMI avirati AdinuM sevana karo cho tene ayogya mAnatAM ane dharmane, dharmAnuSThAnane yogya ane ArAdhya mAnatAM zIkho to paNa kaMIka pAmyA ema gaNAya. jo A sthiti Ave to sAcAnA pakSa mATe gharabAra choDatAM gabharAmaNa paNa kema thAya ? zuM gharabArane tajavAnI vAta thAya ? hA, zAsanasevA mATe gharabAra choDavAmAM paNa harakata paNa zI che ? jainazAsananA sevake to niraMtara zAsananI sevA karatI saMsthAonI tapAsa karavI joIe ane saMsthAo nA pADe Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 008 - 10 tIrthaMkara nAmakarmanuM vedana - 60 - 163 toya, tene bhaMDAro bharI AvavA joIe. vagara nAme ceko ApI AvavA joIe. A sivAya kevaLa tALI pADyuM ke jaya bolyu kAMI rakSA thAya? namaskAra pAchaLa zuM joIe te to kaho. caityavaMdananA khamAsamaNa pahelAM agrapUjAnI vidhi che. temAM AvatI akSata pUjAmAM sAthiyo karone ? akSata ane sAthiyo e to nimitta che, vicAranuM AlaMbana che, paNa enI pAchaLa zuM? sabhA : cAra gatine cUravAnuM vicAravAnuM. eka gatimAM maLelA kUkA to cUrAtA nathI, to akSatanA sAthiyAthI cAra gati cUrAvAnuM vicAravA mAtrathI kAMI cAre gati cUrAI jAya ? sAthiyo te to kabUlAta che, e yAda rAkhavAnuM ne ! paNa roja jUThI sahI ane banAvaTI dastAveja karavAnuM irAdApUrvaka ja cAlu rahe tyAM zuM thAya ? namaskAranI pAchaLa zuM joIe e jANo cho ? jovuM, pUjavuM, pramArjavuM ane te pachI khamAsamaNa. enI pAchaLa je joIe te joIze ke nahi ? "bhagavAna zrI mahAvIradevanI jaya." te "jaya' to che ja. emanI to roja jaya ja che, kAraNa ke devaguruno kadI ja "kSaya' nathI, paNa sadAya jaya ja che : paNa jaya bolanArA pAse jaya karavAnI taiyArI che ke nahi ? ke jaya bolanArA ja kSaya karanArA che ? saltanata zabda bole enI pAchaLa baLa che. vAisaraoNya kahe ke "bhAre paDaze' kAraNa ke tenI pAchaLa baLa che. sAmagrInI comera taiyArI hoya ja. AthI spaSTa ja che ke "mAruM ghara ne mArI peDhI, mAruM ghara ne mArI peDhI' -karthe cAra gati na ja cUrAya. sabhA : pUrI vidhi paNa jANatA nathI. bhAI ! rahevA do ne ! keTalAka jANe che paNa tANe evA che. have vicAro ke AvAo pAse svajanadhUnana karAvavuM che, te thAya zI rIte ? svajana to ghera rahyAM, paNa thoDA phUkAnuM paNa dhUnana kyAM thAya che? chevaTe svajananI sAthe rahIne thAya teTaluM to karavuM joIe ke nahi ? svajanadhUnana amathuM nahi thAya. kAcA sUtaranA taMtuno avAja saheja, dorIno vadhAre, jADI dorI toDavI hoya to tethIya vadhAre ane loDhAnI sAMkaLano ane temAM paNa jADI sAMkaLano avAja kevo ? bhayaMkara ane temAMthI taNakhAya khare. paDavAnA bhaye mArga baMdha na karAya ? svajanadhUnanamAM svajanane AghAM besADavAM ja paDaze. svajanone tajIne dIkSA kema levAya che ane denArAo taraphathI kema devAya che e jANatA hota, Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - ma. jANIne vAta karatA hota, to lahejata Avata : e vAtamAMye keTalAyanI nirjarA thAta. sabhyatAthI, mANasAIthI sAme AvI bolato hota, to e vAtomAMthI hajAro satya vastune pAmata : e vAto paNa evI che ke itaranuM paNa zira namI jAya. navAne paNa navuM jANavAnuM maLe ! "dIkSA AvI ne tevI, gAMDI ne ghelI' - e paNa jANyuM kyAMthI ? samajyA kyAMthI ? eka eka dIkSitanA itihAsa vAMco ane vicAro. dIkSA zuM, kema thAya, kema apAya, e to jANe paNa nahi, ane AjanAo to zAhI laIne kAgaLa kALA karatAM ja zIkhyA che ! celeMja ApI to kahe ke e to janmathI vaLagelI che. paNa temAMnI cokhkhI, sIdhI ane sAdI vAtane paNa samajI zakatA nathI. temAM majenI, cokhkhI ane caTTa vAta che ke sAme Avo eTale nirNaya karIe. Agama mojada che. AnI sAme mazkarI tathA ThekaDI ane ho-ho AnuM kAraNa ? zAMti-azAMtinI vAto karanArA Avone ! itarane paNa kahyuM hatuM ke "Avo ane samajo - lebhAgunA lekhothI muMjhAo nahi. jaina dIkSA zuM che, kema levAya che ane kema apAya che te juo, pUcho, ane vicAro - bAkI puNyavAna caDe ane pApI gabaDe, paNa tethI kAMI vastu khoTI TharatI nathI. je vepArI hajAronAM peTa bhare che, te ja vepArathI seMkaDo bhIkha mAgatA thayA, e kAMI vepAranI khAmI che ? zuM ethI vepArI vepAra nahi kare ? A praznanA uttaramAM nahi ja bolo ? vAru, je vAhana tAre te ja AvartamAM bharAya to DubADe, paNa ethI vAhana tajAya ke vAhana AvartamAM na bharAya evI kALajI rakhAya ? sTImaro keTalI DUbe ? ghaNIye, chatAM baMdha kema na thaI ? baMdha to na ja thaI paNa temAM jene jene jarUra che te badhAye besavA jAya che ane sagAM-vahAlAM mUkavA paNa jAya che, kAraNa ke jarUra che. tema ahIM paNa samajo. astu. pratApa rANA ne dharmaTeka! zrI tIrthaMkaradevo parataMtratAthI dezanA nathI detA. sAmAnyata: yA karmajanya parataMtratA mAnavAmAM vAMdho nathI, kema ke saMpUrNa svataMtratA to muktimAM ja che. e tArakonI dezanAthI anekAneka AtmAo tarI gayA, tare che ane taraze, paNa ayogya AtmAo DULyA, DUbe che ane DUbaze. AthI ja kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke "e rAMkaDo zuM dharma karI zakaze, ke je paisA paNa na choDI zake ?" A to saune paga taLe relo na Ave e ja sAcavavuM che e dazAmAM zAsananI sevA thAya zI rIte ? e bhAvanA Ave ke "marIe to Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ----10 : tIrthaMkara nAmakarmanuM vadana : - 60 - 165 hA, paNa jIvIe to jaya pAmIne, jItIne ja." to jaya thAya. hArIne ghera javA karatAM raNabhUmimAM ja mAthuM mUkavuM, e uccakoTinA kSatriyonI mAnyatA hatI. bahAdura rAjAone aNIne vakhate bacAvavA mATe pAchA vALatAM maMtrIone nava neje pANI UtaratuM. rAjAo kahetA ke "maMtrI ! AvI salAha ApI amArA kuLane kalaMkita na kara !" rANA pratApa, mevADanA mahArANA pratApa, dharmaTekanI khAtara jaMgalamAM rakhaDe che. eno dIkaro bhUkhyo thayo che, rue che. enI bhUkhanuM duHkha na joI zakAvAthI rANA pratApa Aghe jaIne rue che. tyAMthI eka bAI vaTemArgu jAya che, te chokarAne roto joI roTalo ApavA mAMDe che. rANAno dIkaro nathI leto. e kahe che ke "huM pratApano dIkaro, hAtha na dharuM, bhIkha mAMgIne huM na khAuM." bAI paNa kahe che ke "jAtavAnanA dIkarA AvA ja hoya - TekIlAnA dIkarA TekIlA ja hoya !" A saMskAra hatA. pratApe rAjapATa kema karyuM ? vanamAM kema raheto ? tyAM paNa kaI dazA ? jamatA hoya ane khabara maLe ke mugalo Ave che ke bhAge. eka ja hetu ke dharmaTeka sacavAya. A Teka samyagdaSTimAM AvI jAya, to dhAryuM thAya. paNa vacce toMtera maNano "to' che. jAte e "to' upADavA matho to tala jevo ane okI bIjA upara pharaja mUko to toMtera maNano che. jo e "to' nIkaLI jAya, to kAle savAre prabhAta, ane thoDA ja samayamAM madhyAhnakALa. madhyAhna paNa evo tape ke na pUcho vAta : paNa e "to' na jAya tyAM sudhI zAsananI prabhAvanA na thAya. zAsana to prabhAvavaMtu che mATe ATaluM dIptimAna che, paNa ApaNe kAMI na karIe to nirjarA vagere kaMI ja lAbha na maLe. e badhuM joIe to zAsanane sevo. sAco surataru e ja che. thoDI jiMdagI cAlI jaze ane jema ghaNA gayA tema kALanA garbhamAM gabaDAI javAnuM che, mATe thAya te karI levuM e ja yogya che. astu. have ApaNe e jovAnuM che ke zrI tIrthaMkaradevo sivAya anya koI dharmanuM kathana svataMtrapaNe kare yA nahi ? Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 : prabhunuM zAsana e ja sarvasvaH 61 * prazno ane uttaro : * ArAdhanAmAM vidhinuM mahattva zA mATe ? e sAdhano saMsAranAM ane mokSanAM samajo ! * jJAnInI dharmadezanAmAM saMsArapuSTinI vAta na * pAMca anuSThAnomAM kartavya-akartavyano viveka: hoya. * prabhuAjJA mATe ekalA paDIe to paNa zuM? * jinapUjA zA mATe ? * evAthI AghA rahejo ! viSayaH dezanA koNa daI zarTa ? jinapUjAdimAM vidhi-avidhi konI keTalI calAvAya? pAMca anuSThAna. AjJA mATe sarvasvatyAga e ja kartavya. prastuta pravacanamAM pUrvanA keTalAka pravacanamAM kahevAyelI vAtono upasaMhAra karyA bAda vidhiavidhi aMge apUrva prakAza pAtharyo che. vidhi sthApavAnI tAkAta na hoya teNe avidhi-doSathI kriyAno uccheda na karavo' kAraNa ke navA nizALiyA jevA ArAdhakomAM avidhi chatAM hRdayamAM bhakti hoya to e bhakti muktinI dUtI che. tyAra bAda viSAdi pAMca anuSThAna aMge paNa suMdara vivecana karyuM che. prabhuAjJAnuM svarUpa samajAvI prabhuAjJA mATe ekalA paDIe to paNa zuM ? e vAta jaNAvatAM khUba ja khumArIbharyA zabdonI zreNI pUjyazrIe pIrasI kamAla karI che. zAsananI AgaLa badhuM ja gauNa. eka AjJA ja pradhAna e ja A pravacanano pramukha sUra che. | esyaae / * jene potAnI kadarthanA na joItI hoya, teNe sAmAnI kadarthanA karavI joIe nahi. * AjJA na hoya tyAM dekhAtI ahiMsA paNa hiMsA che. * kevaLajJAnI kevaLajJAnanA baLe, zrutakevaLI zrutajJAnanA baLe ane anya jJAnIo Agamane anusarIne ja dharmanuM kathana kare. * dharmanA pratApe lAkho maLe teno vAMdho nathI, kAraNa ke dharmano prabhAva che ke maLe, paNa "e maLe' evI buddhi na hovI joIe. * je AtmAne deva, guru ane dharma karatAM arthakAmanI kiMmata vadhAre lAge che, te AtmA pUjA deva, guru ke dharmanI nahi paNa arthakAmanI ja kare che. * bahArano kacaro laIne maMdiranI aMdara Ave e aMdara AvIne kare paNa zuM ? mokSanAM sAdhano te potAnAM ane saMsAranAM sAdhano te pArakAM lAge : AnuM nAma AjJA prema, zAsanarakSA mATe azAMtinI sagaDImAM saLagavAmAM ja Atmazreya che ane prapaMcIoe UbhA karelA zAMtinA DarathI bacavA mATe muDadAla zAMtinuM zaraNa laI zAsananA zreyano nAza thavA devo, tenA jevuM eka paNa bhayaMkara pApa nathI. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 : prabhunuM zAsana e ja sarvasvaH prazno ane uttaro : sUtrakAra maharSizrI sudharmAsvAmIjIe tathA TIkAkAra maharSizrI zIlAMkasUrijIe chaThThA adhyayananA pahelA uddezAmAM "svajanadhUnana'nI pIThikA karatAM pharamAvyuM ke anAvaraka jJAnanA yoge svarga tathA mokSa ane tenAM kAraNo tema ja saMsAra ane tenAM kAraNone samya prakAre jANatA evA zrI tIrthaMkaradeva manuSyalokamAM manuSyone uddezIne dharmanuM nirUpaNa kare che. arthAtu-ghAtI karmanA kSayathI utpanna thayela nirAvaraNa jJAna (kevaLajJAna)nA svAmI zrI tIrthaMkaradeva, manuSyabhAvamAM rahyA chatAM ja, pote kRtArtha thayA chatAM paNa prANIgaNanA hita mATe, deva ane manuSyonI sabhAmAM dharmanI dezanA Ape che. "kRtArtha thayA chatAM dharmadezanAnI AvazyakatA zI ?' - A praznanA samAdhAnamAM paNa ApaNe joI gayA ke "zrI tIrthakara nAmakarmane vecavA mATe zrI tIrthaMkaradevo paNa dezanA Ape che. jagatanA zreya mATe zrI tIrthakara nAmakarma nikAcita karyuM che, te kAraNathI e nAmakarmanA yoge jagatanA zreya mATe zrI tIrthakara bhagavAno paNa dharmadezanA Ape che. have sUtrakAra maharSi ane TIkAkAra maharSi banneya maLIne ApaNane "jema svataMtrapaNe zrI tIrthaMkaradeva dezanA Ape che; tema bIjA paNa koI Ape che yA nahi ? - A vAta samajAvatAM pharamAve che ke "kiM tIrthaMkara eva dharmamAcaSTe utAnyo'pi ?, anyo'pi yo viziSTajJAna: samyakpadArthaparicchedI sadharmAvirbhAvanaM karotIti darzayitumAha "jassa imAo jAio savvao supaDilehiyAo bhavaMti / " yasyAtIndriyajJAninaH zrutakevalino vA 'imAH' zastraparijJAyAM sAdhitatvAt pratyakSavAcinedama'bhihitAH 'jAtayaH' ekendriyAdayaH 'sarvataH' 'sarveH prakAraiH sUkSmabAdaraparyAptakAparyAptakarUpaiH suSThu-zaGkAdivyudAsena 'pratyupekSitAH' prati upa-sAmIpyena IkSitAH jJAtA bhavanti sa dharmamAcaSTe nApara iti / " "zuM zrI tIrthaMkaradeva ja dharmanuM kathana kare che ke koI bIjA paNa dharmanuM kathana kare che?' - A prakArano prazna karI AgaLanA strAvayavanI avataraNikA Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 90EUR karatAM TIkAkAra maharSi pharamAve che ke "je samyaka prakAre padArthone jANanAra viziSTa jJAnI hoya te temanuM prakaTIkaraNa kare che.' - ema darzAvavA mATe sUtrakAra maharSi pharamAve che ke - "jemaNe A badhI jAtio dareka prakAre sArI rIte jANelI hoya che." je atIdriyajJAnIne athavA grutakevalIne "zastrapariNA' nAmanA pahelA adhyayanamAM siddha karelI hovAthI pratyakSavAci para' zabda dvArA kahelI ekendriyajAtio sUkSma, bAdara, paryAptA ane aparyApta rUpa sarva prakAroe karIne zaMkAdirahitapaNe sArI rIte jJAna thayelI che, te atikriyAnI athavA zrutakevalI dharmanuM kathana kare che paNa anya nahi." A ja vastune spaSTa karatAM sUtrakAra maharSi pharamAve che ke - "gAthA se" 'mAdhyatti' tathati "sa' tIrthadAnAkevlii iyaro vA'tizayajJAnI zrutakevalI vA / ' "te kahe che? "te zrI tIrthaMkaradeva, sAmAnyakevalI athavA atizayazAnI ke zrutakevalI kathana kare che." "zuM kathana kare che?' - A praznanuM samAdhAna karatAM paNa sUtrakAra maharSi pharamAve che ke - nAmanisaM" "jJAnaM' jJAyante paricchidyante jIvAdayaH padArthAH yena tadajJAnaM - matyAdi paJcadhA, kimbhUtaM jJAnamAkhyAti ?- 'anIdRzaM' nAnyatredazamastItyanIdRzaM, yadi vA sakalasaMzayApanayanena dharmamAcakSANa eva sa Atmano jJAnamananyasadRzamAkhyAti / " "bIje nathI tevuM jJAna' "bIjA koIpaNa darzanamAM jevuM nathI tevuM, eTale ke jenAthI "jIva' Adi saghaLA padArtho jANI zakAya che, te "matijJAna' Adi pAMce prakAranA jJAnane kathana kare che! athavA saghaLA saMzayone dUra karavApUrvaka dharmanuM kathana karatAM karatAM ja potAnA jJAnane asAdhAraNa tarIke khyApita kare che." A uparathI spaSTa che ke svataMtrapaNe dharmadezanAnA dAtA, jIvonI eka eka jAtinA ane tenA pUrepUrA svarUpathI sujJAta hovA joIe, kAraNa ke te vinA dharmanuM nirUpaNa karavuM e zakya nathI. eno hetu e che ke dharma e, ahiMsAnI siddhi mATe che. dharmanirUpaNa dvArA e sthiti utpanna karavI che ke ApaNo AtmA je aneka rIte haNAI rahyo che, te rIta nAbUda thaI jAya. je AtmAne potAne Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 : prabhunuM zAsana e ja sarvasva : - 61 kadarzanA na joItI hoya, teNe sAmAnI kadarzanA karavI joIe nahi. AthI e spaSTa che ke jIvonA svarUpane je barAbara jANe te ja ahiMsAnI siddhi karI zake ane te ja svataMtrapaNe sAmAne dharma kahI zake. zrI tIrthaMkaradevo tathA atIndriya jJAnIo to jIvonA svarUpane pratyakSapaNe jANe ane zrutajJAnIo zruta dvArA jANe. AnA vinA bIjAo te jANe ke jeone zruta upara zraddhA hoya. jIvonA svarUpane jANavA mATe Astikca khAsa joIe. jyAM sudhI Astikya na Ave tyAM sudhI tenAthI dharma na ja pamAya to dharmadezanA to kema ja devAya ? zaMkArahitapaNe jIvAdikanA svarUpane jANe te ja dharma kahevAne samartha: bIjo nahi : kAraNa ke bIjo kahe to kAMInuM kAMI kahe. sAdhano saMsAranAM ane mokSanAM : hiMsA ane ahiMsAmAM paNa saMsAranuM sAdhana kayuM ane mokSanuM sAdhana karyuM, te nakkI karavuM paDaze, nahi to tyAM paNa goTo vaLe : mATe ahiMsA paNa anaMtajJAnInI AjJAmAM ja ! AjJA na hoya tyAM dekhAtI ahiMsA paNa hiMsA che. ApaNI dRSTie ahiMsA paNa jJAnInI dRSTie hiMsA hoya to te hiMsA che. jIvAdikanuM svarUpa ane tenA pariNAma vagere samyak prakAre jJAnI jANe, mATe jJAnInI AjJAne AdhAre ja badhuM samajavuM joIe, nahi to hiMsA-ahiMsAnI khabara paDe ja zI rIte ? anupama jJAnIoe pharamAvelA zAstrano AdhAra na hota, to hiMsA ahiMsAnA bheda jANavA ja kaThaNa hatA. sAmAnya rIte sau koI dharma to kare che : sau potapotAnI kriyAne dharma to kahe che : kuLanI kriyAne paNa duniyA dharma kahe che : manuSya tarIke Ama karavuM ne tema karavuM te paNa AjakAla, itaramAM paNa dharma kahevAya che. zrI jinezvaradevanA zAsanane samajyA pachI tame jo ema kaho to ghaNA ja gunegAra cho. je dharma hoya e saMsAranuM kAraNa na hoya H muktinuM kAraNa hoya to ja dharmarUpa bane. dharma zA mATe karavo eno hajI patto nathI. enI ja badhI upAdhi che. anyathA jo e nakkI thAya to vAtacItamAM dareka kriyAne 'dharma' e upanAma apAya che te na apAya. 909 saMsAranAM baMdhanothI baMdhAyelA hoI, enAthI mukti pAmavA mATe dharma, e nakkI thAya to jyAM-tyAM 'dharma' bolatAM aTakI javAya. Aje ajJAnIo taraphathI ghaNI kriyAne 'dharma' nAmathI saMbodhAya che. 'dharma' e zabda kaI kriyAne lAgu thaI zake e ane tenA hetu tathA tenuM dhyeya samajAya tyAre ja barAbara 139 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAna - 4 samajAya. AthI e ja nizcita thAya che ke saMsAra ane mokSanA svarUpanI tathA tenAM kAraNonI bhinnatA je jANe te ja dharma batAvI zake, paNa jene emAM ja zaMkA hoya te na batAvI zake. jJAnIe saMsAra tathA mokSanAM kAraNone alaga vaheMcyAM che. saMsArI cIjo mokSagAmI AtmAne kadAca sahAyaka thaI jAya, upayogI banI jAya, paNa tethI te cIjo mokSamArgamAM sahAyaka manAtI nathI ane jo ema manAya to dharmane na ja ArAdhAya. saMsAranAM kAraNone dharmanA heta tarIke manAya to viparyAsa ja thAya : viparyAsa thayo tyAM mithyAtva AvyuM ane mithyAtva hoya tyAM badhI ja karaNI niSphaLa thAya : e ja kAraNe jJAnIe e kahyuM ke mithyAtva hoya tyAM sudhI jJAna, tapa ane cAritra paNa saphaLa na thAya. je jJAna, je cAritra ane je tapa muktinuM sAdhana che, te ja mithyAtvanA yoge saMsAranuM sAdhana bane che. AthI amuka cIja upayogamAM AvI jAya mATe te mokSamArgamAM jarUrI ja che, ema na ja manAya. mATe sauthI prathama ja upakArI maharSioe pharamAvyuM ke dharmanA upadeza mATe svataMtrapaNe zrI tIrthaMkaradeva, sAmAnya kevalI ane zrutakevalI ja adhikArI che, paNa bIjA nahi. AthI spaSTa che ke svataMtrapaNe ekalA tIrthaMkaradeva ja dezanA nathI detA, paNa te tAraka, sAmAnya kevalI ane zrutakevalI bhagavAno paNa, svataMtrapaNe dharmanuM kathana kare che : kAraNa ke zrutakevalI bhagavAno paNa zrI jinezvaradevonA zAsanamAM kevalajJAnI jevA kahevAyA che. te sivAyanA bIjA zrutajJAnIo, ke jeo potAnI yogyatAnA yoga gurnAdithI dezanAno adhikAra meLavI cUkyA che, teo to prabhuAgamane anusarIne ja dharmanuM kathana kare. A rIte kevalajJAnI maharSio kevalajJAnanA baLe ane zrutakevalI bhagavAna zrutajJAnanA baLe jANIne dharmanuM kathana kare ane anya vAto anya jJAnI maharSio Agamane anusarIne ja dharmanuM kathana kare. jJAnInI dhamaMdazanAmAM saMsArapuSTinI vAta na hoya ? je samyaprakAre jIvAdika padArthone jANI zake, te dezanA de tyAre lokone thAya ke AvuM jJAna bIje koI ja sthaLe nathI. te tArakonI vAtavAtamAM lokottaratA ja jaNAya. AvA lokottara zAsananA dharmopadezako jo lokonI bhegA bhaLI jAya, to zrotAone temAM lokottaratA na jaNAya. "itaramAM nathI te ahIM che'-ema tyAre ja jaNAya ke jyAre vastune vastu tarIke prakAzita Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ $11 11 : prabhunuM zAsana e ja sarvasva H - 61 karavAmAM Ave : jema loka jemAM AraMbha-samAraMbha vagerenI puSTi ke vRddhi thatI hoya, tene paNa 'dharma' tarIke mAnavA taiyAra hoya che, tema ahIM cAle tema nathI : ahIM to 'dharma' te che ke jenI AgaLapAchaLa hiMsA, AraMbhasamAraMbha ane viSayakaSAyanI paraMparAnI puSTi ke vRddhi na hoya. dharmakaraNInAM sAdhana te nathI ke je pAmIne AtmA pApanI kriyAmAM vadhu rata thAya. chatI vastuno sadupayoga te dharma, paNa dharma mATe vastu pedA karavI te adharma, e ApaNe kahI gayA chIe te ahIM barAbara ghaTe che. dharmanA hetuthI jo vastu pedA karavAnI hoya, to dharma to Avaze tyAre Avaze, paNa te mATe vastu pedA karatAM AraMbha-samAraMbhamAM ane e ja vicAromAM AtmA cAlyo jAya to eTale ke khatama thaI jAya to zuM thAya ? 171 nAzavaMta padArtho meLavavAnI bhAvanA e kayuM dhyAna ? kahevuM ja paDaze - ArtadhyAna. enA e ja dhyAnamAM AtmA mRtyu pAmI jAya to durgati ja thAya ne ? AthI ja hoya teno sadupayoga karavo e dharma. puNyayoge, saheje vyavahArakriyAmAM beThA cho ane maLyuM hoya agara maLI jAya to sadu5yoga karo to ahobhAgya, paNa duniyAnI kriyA ame dharmane mATe karIe chIe, ema na ja kahevAya. dharmane mATenI cIja te kahevAya ke je adharmane mATe vaparAtI ja na hoya. duniyA pAse evI kaI cIja che ke je kAyama mATe dharmamAM ja vApare ? jenI jeTalI udAratA teTalA pUratI te cIjane dharma mATe vApare, bAkI to saMsAra mATe che ja. ene dharma mATenI cIja kahevI te kRSAbhASaNa che ane te paNa mAyAtRSA che. daza hajAra maLe emAMthI be hajAra dharmamAM vAparI ATha hajAra tijorImAM mUke, ane pachI dharma mATe meLavato hato ema kahevAya ? jo dharma mATe meLavato hoya to ATha hajAra tijorImAM mukAya ? Aje sarvatra lokottara mithyAtva ghUsavA lAgyuM che. vepAramAM pA AnI, aradhI AnI dharmAdAnI rAkhIe to bAkInI sADI paMdara AnImAM paNa dharmayoge ThIka lAbha maLe, e bhAvanA Aje thaI che. sabhA : tyAre vepAranI AvakamAMthI pA-aradhI AnIno vyaya dharmamAM na thAya ? jarUra thAya. aradhI AnI zA mATe ? bAra AnI karone ! badho ja karone ! nA koNa pADe che ? jeTalo dharmamAM vyaya karo teTalo uttama ja che, paNa ApaNo to muddo e che ke e pA-aradhI AnI rAkhIe to sADI paMdara AnImAM Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 - - AcArAMgasUtranA vyAkhyAna - 4 - 92 paNa ThIka lAbha thAya, A je bhAvanAnI malinatA che, te lokottara mithyAtva che te na hovuM joIe. AvakamAMthI ApavuM e to tyAga che ane tyAganI to nA ahIM hoya ? hoya ja nahi. maMdiramAM bhakti karo ane e dharmanA pratApe lAkho maLe teno vAMdho nathI ? kAraNa ke dharmano prabhAva che ke maLe, paNa e maLe' evI buddhi na hovI joIe. muddo e che ke deva, guru, dharma agara koI paNa zubha khAtAnI, zubha kAryanI bhaktimAM irAdo dhanano na joIe. dharmanI ArAdhanA mAtramAM muktinI bhAvanA joIe, paNa dhana vadhe te bhAvanA na joIe, te chatAM paNa tame juo to jaNAze ke e bhAvanA lagabhaga sarvatra praveza pAmatI jAya che. koI koI samajadAramAM, eTale ke vastutattvanA jJAtAmAM e bhAvanA na hoya te vAta judI che, paNa e samaja kyAre Ave ? A vastu pratye-dhana vagere duniyAdArInI vastu pratye mamatva ghaTe to ja e samaja Ave. mamatva hoya tyAM sudhI to dharmakriyAmAM paNa e ghUse. dareka kriyAmAM zAstra baMdhana bAMdhyAM ke evA daDha nizcayavALA thAo ke tyAM bIjo vicAra ja na Ave. bahAranI vAsanA khase to ja e sthiti Ave. jJAnIe dharma tene kahyo che ke jyAM pelI vAsanA na hoya. jinapUjA zA mATe: zrI jinapUjAmAM paNa arthakAmanI vAsanA Ave, to pUjA e dharma paNa adharmarUpa thAya. koI kahe ke vAMdho zo ? vAMdho e ke dharma dharmarUpe maTI arthakAmarUpa thaI jAya e ! je AtmAne deva, guru ane dharma karatAM arthakAmanI kiMmata vadhAre lAge che, te AtmA pUjA deva, guru ke dharmanI nahi paNa arthakAmanI ja kare che. evA AtmAnI sAme prabhunI mUrti to mAtra nAmanI ja rahe che, kAraNa ke mUrti sAme paNa enI bhAvanA e ja hoya ke "tuM mahA prabhAvavaMtI che, eTale tArI sevAthI mane lIlAlahera thAya.' e rIte mUrtinI pUjA karatAM ghara saLagyAnA samAcAra Ave ke mUrtine paDatI mUkIne tarata ja bhAge, kema ke tyAM paNa tenI mamatA to beThI ja che. jo mamatA chUTI hoya to na bhAge. vicAro ke bhaktimAM mamatAvALo Take ke mamatA vagarano ? kriyAmAM je tanmayatA AvavI joIe, te bAhya padArthonI mamatA ghaTe tyAre ja Ave. maMdiramAM pesatAM bolAtI "nisIhi'nuM svarUpa samajAya to hamaNAM prema jAge : jarUra ene ema thAya ke ATalA samaya mATe to, pA kalAka ke be kalAka Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 - 11 : prabhunuM zAsana e ja sarvasva : - 61 - 173 je niyata hoya te mATe to, bIjo vicAra ja nahi. pUjA, bhaktinA e vakhatamAM duniyAnI kAryavAhIno niSedha che, mATe "nisahi' kahI e samajAya to hamaNAM citta coMTe ane khoTI mAgaNI paNa na thAya, kiMtu sAcI ja mAgaNI thAya, paNa bhAvanA sArI joIe. jo bhaktimAM barAbara sArI bhAvanA jAme, to tyAMthI gayA pachI paNa pelI duniyAdArInI cIjo dabAvI zake ja nahi. e be kalAka evA thAya ke pachInA kalAkomAM paNa duniyAdArInI cIja satAvI zake nahi. paNa hajI "nisIhibolavAmAM ja polANa hoya tyAM zuM thAya ? Aje bolanArA 'nisAhi-nisAhi-nizIhi' ema traNa vAra sAthe bolI jAya, kAraNa ke bolavAmAM vAMdho zo che? kone khabara ke keTalIvAra kyAM kyAM bolAya ? rAjadvAramAM jema dvArapALa hoya tema maMdiramAM nizIhi' e dvArapALa che. rAjadvAramAM jema prathama hukama joIe ane te pachI pesAya, tema ahIM paNa "nisIhi' bolyA pachI pesAya. 'nisIhi' e duniyAdArInI cIjonA vicAranA tyAganI kabUlAta che. bahArano kacaro laIne aMdara Ave e aMdara AvIne kare paNa zuM ? ArAdhanAmAM vidhinuM mahattva zA mATe? e samajo ! sabhA : tyAre avidhithI karavA karatAM to na karavuM e ja sAruM ne ? nahi ja. ema kadI ja nahi. avidhi na thAya enI kALajI rAkhavI joIe, bAkI vidhinA rasiyA mATe zAstra avidhidoSane paNa gauNa lekhyo che. badhAye zarUthI saMpUrNa vidhipUrvaka kriyA karI zake tema hotuM ja nathI. keTalAka kahe che ke "avidhie karavA karatAM na karavuM sAruM. paNa e kathana ThIka nathI. jo ema ja kahevAmAM Ave to to vastuno jene khapa ja nathI tevAne khasatAM vAra paNa kyAM che ? AjanA AtmAone sArI kriyAothI khasI jatAM vAra lAge tevuM che paNa kyAM ? A ja kAraNe paramopakArI nyAyAcArya mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjA kahe che ke "jenAmAM vidhi sthApavAnI tAkAta na hoya teNe avidhidoSathI kriyAno uccheda na karavo ane evI rIte je kriyAmArgano uccheda kare to te zAsanano ja uccheda karanAra che." Aja kAlanA ja nahi paraMtu moTe bhAge prAyaH mahAmuzIbate to zubha kriyA karavA Ave. pUjA , sAmAyika vagere karavAnI bahu bahu bhalAmaNo ane preraNA Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - 914 thAya tyAre to Ave. ene ema kahevAmAM Ave ke "avidhie karIe to to pApa ja lAge ane puNya karatAM pApa ja baMdhAya' - to to tarata ja pelAne thAya ke vidhi to kaThaNa che, e ApaNAthI thAya ema nathI, ApaNe eTalA navarA paNa nathI ane avidhithI to UlaTuM pApa ja lAge che, mATe kAMI nahi, karavuM ja nahi.' ema vicArIne te nAsavA ja mAMDe. AthI ja upakArIo pharamAve che ke "kriyAmAM avidhi hoya chatAMye hRdayamAM bhakti hoya to e bhakti mokSanI dUtI che.' paNa ATalI zarata kone mATe? je AtmA avidhithI Dare ane vidhine icche tene mATe, paNa anyane mATe nahi ! evA AtmAne koI kahe ke "A avidhi' to te tarata ja Dare ane pastAya. koI batAve ke "vidhi A to "hA" kahe, paNa sAme "nA" na kahe. kAraNa ke enA hRdayamAM vidhinI bhAvanA jIvatI ane jAgatI hoya che. ane te kyAre vidhi paLAya' - evuM icche. AthI-hAMkya rAkho-evuM na karatA hoM ! ApaNo muddo e che ke koI ema kahe ke "avidhi nIkaLI ja jAya ane vidhi AvaDe tyAre ja dharma karuM.' - ene zAstra kahe che ke tuM karI rahyo bhAI !' nAcatAM AvaDe pachI ja dhUgharA bAMdhuM ane paga upADuM, ema mAne ene nRtyakaLA AvaDe ja nahi. prathama to paga paDe, AkhaDe, vAMkocUMko paNa paDe, tyAre amuka kALe nRtyakaLA AvaDe. zarUAtathI ja ema kahe ke AvaDe tyAre ja paga upADuM'--ene saMgItazAstrI paNa ghera pAchA javAnuM ja kahe. te ja rIte zuddha bhAvanAthI avidhipUrvaka kriyA karanAra paNa karatAM karatAM vidhine meLavaze, paNa nahi karanAro kyAMthI pAmaze?abhyAsakALanI, zarUAtanI kriyAnI avidhi e evo doSa nathI, ke jevo ane jeTalo guNa bhaktimAM rahyo che. daSpadoSa zUnyadoSa e to jabarA : e doSo hoya tyAM prAyaH dharma nathI, hato. dagdha hRdayavALo eTale baLelo zUnya doSavALo eTale ene vicAra ja nahi. saMmUrzima jevo. paMcedriya che eTale saMmUrchAima to na kahevAya, paNa enA jevo. zUnyatAnA be prakAra pADI zakAya. eka to vastu pratye prema ja nahi tethI zUnyatA Ave che. prema ja na hoya tyAM dharma kyAMthI hoya ? bIjo vastu pratye prema to hoya, paNa enuM mana dhArI zake tevuM na hoya ene laIne zUnyatA Ave che. A bIjA doSane avidhi doSamAM laI javAya, kema ke ene prema to che, paNa tathA prakAranA mananI khAmI che. jema eka vidyArthI evo che ke jene bhaNavAnI icchA ja nathI, ene bhaNavuM ja nathI. bIjo eka evo che ke ene bhaNavuM jarUra Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 : prabhunuM zAsana e ja sarvasva : - 61 175 che, paNa matino kSayopazama evo maMda ke dhAraNA thAya ja nahi. mAstara game gheTalI mahenata karI samajAve paNa enAthI samajAya ja nahi, yAda na rahe. e che mahenatu, gokhe, paNa magaja zUnya : tyAM magajazUnyatA kharI, paNa jene bhaNavuM ja nathI e vidyArthI jevI nahi. mATe te prakAranI zUnyatAne avidhi doSamAM laI javAya, tevI zUnyatAne mApha karI zakAya. taddana bedarakAra hoya, dharmakriyA pratye jene bilakula prema nathI, tenI vAta karavI nakAmI che. tenI vAta karavI pAlave ja nahi, pAMca anuSThAnomAM kartavya-akartavyano viveka : ApaNe prathama vicArI gayA chIe ke kriyA pAMca prakAre thAya che : 1- viSa kriyA, 2- garala kriyA, 3- ananuSThAna kriyA, 4- tadbhutu kriyA ane 5- amRta kriyA. 'AmAM pahelAM traNa anuSThAna mithyAddaSTine hoya. trIjuM ananuSThAna eTale lokaherI, gADariyo pravAha, eTale mithyAkriyA. mithyAkriyA prabhuzAsanamAM nathI. bhale prabhuzAsanamAM e kriyA thAya, thatI hoya, paNa e jAya mithyAtvamAM. A lokanI paulika sAhyabI mATe dharmakriyA karAya, te dharmakriyA chatAM viSakriyA. sAmAyika, pUjA vagere che dharmakriyA, paNa emAM A lokanI sukhasAhyabInI abhilASA AvI, eTale e viSakriyA thaI gaI. viSa ane garala e beya jhera, paNa emAM phera e ke viSa tarata mAre jyAre garala ribAvI ribAvIne mAre. ethI paralokanA paudgalika sukhanI icchAe thatI dharmakriyA te garala kriyA. 'badhA kare che ane huM na karuM to sAruM nahi.' A rIte thatI kriyA te ananuSThAna kriyA : saMmUrcchima jevI kriyA : gADara kriyA. A traNa mithyAdRSTine hoya. dagdha doSa tathA zUnya doSa, A traNa anuSThAnamAM AvI jAya. paudgalika sAhyabInI icchAthI karAtI kriyA thAya che, kema ke tenA aMtaramAM paudgalika sukhanI cAhanA jIvatI ne jAgatI che. ananuSThAna kriyA to e ke 'ThIka na lAge' mATe kare. keTalAya evA che ke maMdira tathA upAzrayane mAne nahi, paNa saMvatsarIne divase to Ave. 'na jAuM to kharAba dekhAya' - ema dhArIne Ave. mahAvIrazrInA janmavAMcana divase game tyAM hoya to paNa Ave. na Ave to koI kahe ke 'Aja paNa nahoto gayo !' mATe Ave. kulAcArarUpa thaI gayuM. saMvatsarI paDikkamaNuM kare to saMtAI rahe. mUMjhAya ke 'koI joI jAya to hAMsI thAya !' paDikkamaNuM Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 916 karavA Ave to bhegAbhego bese. kaTAsaNuM kema pAtharavuM ke muhapatti kema paDilehavI ke caravaLo kema rAkhavo ke kAusagga kema gaNavo, e kazI khabara na hoya. marajI Ave tyAM eka khUNe AvIne bese. saunI sAthe hAthapaga halAve. sau kare tema kare. samaje kAMI nahi. sau kare tema karavuM' ema kahevAmAM Ave to lAga Ave to koI jhokAM khAya, to e paNa jhokAM khAya. bAra mahine ekavAra javuM paDe mATe upAzrayamAM pese. pese tyArathI ja kyAre pUruM thAya e kALajI, e ciMtA. AnuM nAma ananuSThAna. A rIte kriyA karanArane sArI kriyA joItI chAyA na pADe, chatAMya jeo eTalI paNa maryAdA nathI dharAvatA, teonA karatAM A sArA che. 4 - tahetu kriyA ane 5 - amRtakriyA : samyagdaSTi AtmAne tahetu kriyA hoya. AtmA pariNata thAya, tanmaya thAya tyAre amRtakriyA Ave. dhyeya upara AtmA evo rata bane ke aMtima koTie Ave tyAre te muktine paNa bhUlI jAya ane "bhave mokSe so punaH" A dazAno paNa anubhava kare. e kriyA vakhate muktinI paNa icchA nahi. A tanmayatA na Ave tyAM sudhI muktinI icchA joIe. kriyA ane AtmA ekAkAra banI jAya, bheda mAluma na paDe evI kriyA te amRtakriyA. AtmAne evo tarUpa banAvavA mATe tahetu kriyA che. tahetumAM doSo AvavA na joIe. tahetu kriyA samajavI joIe. temAM ja badhA goTALA che. kriyA ekanI eka ja paNa hetu bhUlyA to kAM to e kriyA ananuSThAnamAM jAya ane kAM to viSa ke garalamAM jAya. tahetu kriyA tanmayatApUrvaka thAya to dhAryA mujaba saphaLa thAya. mokSano hetu dhyAnamAM rAkhI kriyA karavI, e paNa parama dhyAna che. e dRSTie ja cothe, pAMcame tathA chaThTha guNasthAnake dharmadhyAna kahevAya, bAkI vAstavika rItanuM dharmadhyAna to sAtame guNasthAnake che; cothe-pAMcame-chaThuMgauNa paNa dharmadhyAna zAthI? AtmA muktinA hetumaya banyo ethI !mokSano hetu dhyAnamAM rAkhI kriyA karanArane gauNapaNe dharmadhyAnI kahevAya. bAkI vAstavika rIte to dharmadhyAna sAtame guNasthAnake ja Ave. dharmadhyAnano pahelo pAyo AjJAvicaya che, paNa jyAM AjJA ja maMDAtI hoya tyAM AjJAvicayanI vAta ja zI? jyAM AjJA pratye ja prema na thAya, tyAM tadUtakriyA lAvavI kyAMthI ? sabhA : kSAyika samakitIne to tatakriyA kharIne ! koNa nA pADe che? AjJAruci thaI eTale e kharuM ke jeTalI zubha kiyA Ave teTalI tahetumAM ja jAya enI kriyA viSa, garala ke ananuSThAnamAM na jAya. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IT --- 11 : prabhunuM zAsana e ja sarvasva : - 61 - - 177 AjJAruci jAgavI joIe, pachI tarata saMsAra asAra ane mokSa sAra lAge : saMsAra khoTo ane mokSa sAco lAge : mokSanAM sAdhano te potAnAM ane saMsAranAM sAdhano te pArakAM lAge ? AnuM nAma AjJAprema. mokSa mAro lAge ane saMsAra pArako lAge, pachI mArA mATe pArakuM mUkatAM vAra paNa keTalI? paNa ATaluM nakkI thavuM joIe. je 'pArakAmAM mAruM manAya che' - e ja moTo goTALo che ! cothA guNaThANAvALo AtmA AsaktinA yoge viratidhara na paNa thAya, paNa virati ane viratidharanI rakSAprasaMge, virati ane viratidhara tathA viratirasika uparanI Aphata prasaMge, rakSA karavA mATe aviratinAM sAdhanone choDatAM ene vAra na lAge. deva, guru ane dharmatattva haNAI rahyuM hoya ane tenI rakSA mATe gharabAra choDavAnI jarUra lAge, tyAre ene gharabAra choDatAM paNa vAra na lAge. sAdhupaNuM na Ave e bane, lakSmI choDavAnuM mana na thAya e bane paNa AvA vakhate to jarUra te choDe ? e pUruM sAdhe e na bane paNa sAdhavA jevI cIjanI rakSA mATe nAzavaMta cIja choDatAM ene vAra na ja lAge. sabhA: AvA prasaMge lakSmI na vApare tyAM samyakta kharuM ke nahi ? tame saheja ADA gayA. samyakta hoya paNa jatAM vAra keTalI ? nANAM tijorImAM na rAkhatAM chUTo Dhagalo rAkhyo hoya to rahe ke jAya e prazna che ? e jAya ema nahi, cAra divasa rahI paNa jAya, paNa jatAM vAra lAge ? cothe divase buma mAre ke nANAM gayAM. e cIja ja evI ke taNAI ja jAya. sAcavavA lAyaka cIja mATe sAcavavAjogI sAmagrI na karIe ane e mATe koI kahevA Ave tene na gaNakArIe, eno artha e ke te vastunI kiMmata aMtaramAM jacI nathI, pAIpaisA khIsAmAM nakhAya, paNa gInI to pAkITamAM naMkhAya ane temAM paNa khAnAM ghaNAM hoya, e le temAM paNa nAnAmAM nAnA khAnAmAM naMkhAya, kema ke gInIno mAlika tenI kiMmata samaje che. pAkITamAM na mUke ane jema tema mUke te bhale na paNa jAya, paNa ene koI DAhyo na kahe. koI kahe ke "huM bharaaTavImAM hIro uchALato cAlyo Avyo.-to tarata ene badhAM kahe ke "pAko gadheDo. koI maLyuM nahi, nahi to hIro ane jAna beya jAta. e to chupAvIne ja lavAya. mATe evI rIte lAve e DahApaNa na kahevAya." ApaNe maLelI sAmagrI saphaLa nathI karavA mATe bahAnAM bahu kADhIe chIe. jJAnI kahe che ke samyakta tathA virati e durlabha guNo che : kvacit Ave : Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 --- - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 918 ene nAza karanArA padArtho AghA rAkhavAnI, evA padArthothI AghA rahevAnI, e guNone bacAvavAnI bhAvanA na jAge, eno artha e ke e guNanI kiMmata nathI. guNane sAcavavA to thAya teTaluM karavuM joIe, rAjAne dIkarA ghaNA hoya, paNa sAcavavo kone paDe? pATavIne, bIjAne koI prAyaH mAre nahi. mAre to gAdIpatine mAre tema AtmAnA samyakta-virati AdiguNone nAza karavA duniyAnI sAmagrIo taiyAra che, coTTAo taiyAra che. tamAruM samyaktva bIjAne paNa na game. mithyAtva durguNa evo che ke ene laIne e AtmA pote guNa na pAme ane bIjAne pAmavA na de : pAmyo hoya tenI pAse rahevA na de. koInI AtmalakSmI joIne ene irSyA Ave. e evo nAdAna bane ke harIphAImAM na Utare paNa irSAmAM Utare. 'e kyAre paDe ?' AvuM ja e ciMtavyA kare. irSAno e prabhAva che. mithyAtvanA aNumAMthI e janme che. koDhiyAmAM eka durguNa hoya che. e icche ke badhA AvA ja thAya. e badhAne jANIne aDe. chAnAmAnA paNa aDe tyAre ene cena paDe. DaoNkTara koIne aDavAnI nA kahe toye aDe. jemanA kaho tema khAsa aDe. "A sArA kema?' AvI durbuddhi tenAmAM thaI jAya che. ApaNAmAM paNa keTalAka evA koDhiyA pAkyA che. adharmI e koDhiyA na kahevAya, paNa dharmavirodhI e to koDhiyA ja kahevAya ne? "amane na ruce te Amane kema ruce ?' Avo ghamaMDa e eka jAtano koDha che. vIsamI sadIno svataMtravAda potAnA mATe, paNa pArakA mATe nahi e zuM? koI amane kahe ke "amane mAnavA do, amane ThIka lAge che' - toya pelo kahe ke tamane sAruM lAge kema ? tame paNa na mAno. e to kahe ke tame paNa amArI sAthe bhaLo, na bhaLo to khoTAM kalaMko caDAvuM. paNa kanaDyA vinA na rahuM." have A dazAmAM makkama na rahevAya to zaraNe javuM paDe ne ? tame zaraNe jAo, tame emanA jevA thAo, to tarata zAMti : ema kaho, eNphaleTa kADho ke "mahAvIra, enuM Agama, pUrvAcAryo e badhA nahi paNa tame amArA mahAvIra' - to tarata zAMta thAya. AvI zAMti karavI che ? evuM jAhera karo ke "ame bhUlyA, Aja sudhI aMdhazraddhALu hatA, paNa have amane tamArI vAto mAnya che" to kAle zAMti ! pachI A makAna tarapha AMkha nahi kare : zeIma-zeImane badale enA e "jaya' "jaya" bolaze. evI jaya' bolAvavI che ? jarA samajo to kharA ! zAMti, zAMti, paNa zAMti zI rIte thAya ? prabhuANA mATe ekalA paDIe to paNa zuM? AjanI laDatanuM mULa tame samajatA nathI. mULa to samajo. amuka AkSepa to bahAnuM che. dhAMdhalanuM nizAna che. koI Ave to kharo, dalIla to kare. muddo Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 : prabhunuM zAsana e ja sarvasva : - 61 e che ke yena kena prakAreNa kaMI karavuM : "khUba kanaDIe to sIdhA thAya ane ApaNAmAM bhaLe.' paNa emane kahI daIe ke 'Abha ane pAtALa eka thAya toye tamArAmAM nahi bhaLIe. game teTalAM kalaMka caDAvo ke game teTalA kanaDo, duniyAnI najare kalaMkita bhale TharIe, paNa prabhunI AjJAthI viruddha eka kadama paNa nahi bharIe ane tamArA bhegA to nahi ja bhaLIe. kharAba rIte herAna herAna thaIne bhale marIe, paNa prabhumArganA virodhIonA pagamAM mAthuM mUkIne to nahi ja jIvIe.' A khullI celeMja che. tamArAM kalaMkonI amAre mana eka phUTI koDI jeTalI paNa kiMmata nathI. amAruM saMyama haze, prabhu upara ane prabhuAjJA upara amArA hRdayamAM rAga haze, to amane mUMjhavaNa paNa zI che ? prabhuAjJA mATe ame ekalA paDI jaIe to paNa zuM ? 919 "oduM natyi me joD, nAmannalsa saph / " A bhAvanA e amArA mATe jevuM tevuM zaraNa nathI. prabhue amane uttamottama upAyo batAvyA che, ethI amane mUMjhavaNa thAya ja nahi. 'zAMti sthApo, zAMti sthApo.' - ema bolavA mAtrathI zAMti sthapAya ja nahi . mahIM jvALA hoya to bahAra zAMti thAya paNa kyAMthI ? aMdarano saDo kApyA vinA bahArathI rUjhAya paNa zI rIte ? bahAranuM gUmaDuM sAruM ke dabAvIne kacaro kADhI nAkhIe, paNa mahIMnuM (aMdaranuM) gUmaDuM (saDo) kApyA vinA rUjhavIe to AkhuM za2I2 saDI jAya. evI thIgaDAnI zAMti maratAMya kabUla na karatA. mahApuruSo to kahetA ne kahe che ke zAsanarakSA mATe azAMtinI sagaDImAM saLagavAmAM ja Atmazreya che ane prapaMcIoe UbhA karela azAMtinA DarathI bacavA mATe muDadAla zAMtinuM zaraNa laI zAsananA zreyano nAza thavA devo, tenA jevuM eka paNa bhayaMkara pApa nathI. 179 tame mane mAno ane mArA pUrvajone bhAMDo ane te huM sAMkhuM to mArA jevo duSTa koI nathI. mArAM vakhANa khAtara pUrvajo tathA Agamone bhAMDavAmAM Ave e joyA karuM, to mArA jevo kapUta koNa ? maracA-mIThAnI peDhIvALo paNa AvuM pApa to na kare. be grAhakane rAjI rAkhavA mATe bApane gALo sapUta to na ja khavarAve. jo koI gALa de to tarata sAme thAya ane kahe ke 'jA, jA, bhikhArI, mArA bApane gALo de che to tArA jevA grAhakanI mane paravA nathI.' pUrvajane tathA Agamane na mAno ane amane mAno te zuM kAmanA ? ame gharabAra choDIne nIkaLyA chIe, to emane manAvavA. tamane Agama manAvavA to nIkaLyA chIe, amane sAruM lAgyuM mATe grahaNa karyuM ane tame paNa lo, e Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 ------- 920 bhAvanAe ApIe chIe ane e mATe jo tame amane mAno to ThIka, nahi to manAvavAnI paravA paNa zI che ? jema duniyAmAM bhayaMkara roga koDha che ane koDhiyAne bIjAne aDavAnuM mana thAya che, evAono amane anubhava paNa thayo che. "na aDAya' kahIe toye aDe. zAstra aDavAnI nA kahI che, ema kahIe toye aDe. A doSa che. karmano te jAtano udaya che. te ja rIte jene zAsana pratye virodhabhAva thAya, tyAre te AtmAne paNa ema ja thAya che ke "ame je mAnIe te bIjA kema na mAne ? ame je karIe te bIjA kema na kare ?' paNa tevAoe samajI levuM ghaTe ke zAsanane khAtara ame gharabAra choDyAM che, paNa tamArI khAtara gharabAra choDyAM nathI. bhagavAna zrI mahAvIradeva tathA te tArakanAM Agama amane ThIka lAgyAM te khAtara ame gharabAra choDyAM che, mATe te sivAyanuM badhuM ja bhale jAya, paNa e akhaMDa rahe to ja amane zAMti ane enI sAme viplava hoya to azAMti bhale jIve. bhale kanaDyuM jAya ane bhale A khokhAno nAza thAya. tamAre ane mAre beyane Ama mAnavuM paDaze, Ama vartavuM paDaze. ATalI bhAvanA Ave to samyaktva Take. upAdhyAyajI mahArAjA to tyAM sudhI kahe che ke - "koDI kapaTa jo koI dAkhave, toya navi tajuM tuja dharma re." zrI upAdhyAyajI mahArAjAnA samayanI sthiti kevI hatI, e vicAro. bhayaMkara samayamAM zrI upAdhyAyajI mahArAjA kahe che ke he prabhu! karoDo kapaTa koI taraphathI thAya toye, tAro dharma huM nahi tajuM." zAsananA prabhAvako to AvA ja hoya. Aja to vAtavAtamAM Agama AvuM mUko'-ema kahevAya che. ema kahenArane kahI do ke Agama AvuM thAya to te paNa kayo jIvato che ? tAro janma kyAMthI ? - AgamathI ke bahArathI ? manuSya tarIke yonithI jabhyo, paNa jainatva kyAMthI AvyuM ? yugaliyAnA kSetramAM jainatva kema nahi ? tyAM zAsana nahi, Agama nahi, mATe yugaliyAne kadI samyaktaprApti hoya ke thAya, toya te pUrvanA ArAdhananA smaraNayoge : kaMI jovAthI jAtismaraNa yoga : pUrvanA ArAdhananA smaraNe thAya. nArakIne paNa samyakatva hoya, paNa te paNa pUrvanA smaraNathI. e samyakta kyAMthI ? AgamathI. samyagdaSTi, dezavirati, sarvavirati Agamane AghAM mUkI rahe kyAM ? anArya dezamAM AdrakumArane mUrti dekhI samyakatva thayuM. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma - 11 : prabhunuM zAsana e ja sarvasva : - 61 - - 181 prabhunI mUrtithI thayuM. pUrvanI ArAdhanA yAda AvI. e zAsanano prabhAva. e Agamano prabhAva. ene AghAM mUkI raho kyAM ? samyakatva, dezavirati, sarvavirati - e badhuM Agamane AbhArI. zAsanane AbhArI. samyagdarzana, e zAsanarUpI mahelano pAyo che : dharmanagaramAM pesavAno daravAjo che, mULa guNa tathA uttara guNa sAcavavAno e bhaMDAra che. badhAno AdhAra samyakatva! badhAno AdhAra jema pRthvI, tema sarva guNono AdhAra samyagdarzana che. he bhagavan! tuM ane tArI AjJA pahelI.' - AnuM nAma ja samyagdarzana che. A AjJAne cothe, pAMcame tathA chaThuM guNaThANe khUba ArAdhe, tyAre sAtame dharmadhyAnano pahelo "AjJAvicaya' nAmano pAyo Ave. AjJAnusAra anuSThAnane evA hRdayaraMgathI seve, AtmAmAM evo TevAya ke jene pariNAme "AjJAvicaya' Ave ane e Ave eTale badhuM kAma cAlyuM. cothe, pAMcame tathA chadde guNaThANe karavAnuM e ja ! zrI upAdhyAjI mahArAjA to pharamAve che ke"tuja vacanarAga-sukha AgaLa, navi gaNuM suranara-zarma re." (125 gAthAnuM stavana) - "prabhu ! tArI AjJAnA rAganA sukha AgaLa huM devatAI manuSyanA sukhone paNa gaNakArato nathI.' "tuja vacanarAga-sukha sAgare huM gaNuM, sakaLa sura manuja sukha eka biMdu" (350 gAthAnuM stavana) - "prabhu ! tArI AjJAnA rAgarUpI sukhasAgaranI AgaLa huM devatAI ane manuSyanA saghaLAya sukhone mAtra eka biMdu samAna mAnuM chuM." AthI paNa AgaLa vadhIne te maharSi pharamAve che ke"lokasaMjJA thakI loka bahu bAulo, rAulo dAsa te savi uvekhe; eka tuja ANazuM jeha rAtA rahe, tene eha nija mitra dekhe." (350 gAthAnuM stavana) he nAtha ! tArI AjJAmAM je rata hoya, tene ja A tAro sevaka mitra mAne, paNa lokaherIthI bAvarA banelA lokane A tAro dAsa pAse paNa na rAkhe. A vAta zrI upAdhyAyajI mahArAjA kahe che ane sUcave che ke bhagavAnane, tenI Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 - - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - 9 AjJAne, Agamana, zAsanane mAne te bApa, mA, bhAI, mitra, putra, snehI, badhuM ene na mAne te bApa nahi, mA nahi, bhAI nahi, mitra-putra-snehI kazuM nahi. A badhuM huM ja nathI kaheto : lakhANa mAgazo to ApIza, gabharAvuM nahi. hAthamAM pAnuM eka hoya paNa kahevAya che te ghaNe sthAne joyeluM, paNa mArA gharanuM nahi ! huM to mArA te bApano mAla vecuM chuM ke mArA ane tamArA te bApano mAla vecuM chuM. amAruM kAMI nathI. A je kAMI kahIe te emanuM. e zAsana na hota to ame kyAMya sabaDatA hota. ene laIne ATaluM bolatA thayA. amane e lAbhadAyI lAgyuM to lIdhuM ane tamane lAbhadAyI che mATe ApIe chIe : ThIka lAge to lo, na lAge to tamArI marajI : parANe apAtuM nathI. mAbApa to parANe paNa Ape, paNa evAM mAbApa banavAnI hajI vAra che. temAMye tamAre tevAM mAbApa joItAM nathI : chokaro to roIne rahe, paNa bahAra jaIne mAne 'kumA to na kahe. tame bahAra jaIne zuM kaho ? tamane ApavAnI bhAvanA jarUra che : ApIe chIe : levAya to lo. dIkSAnuM kahyuM, ogho batAvuM, paNa bagalamAM ghAlyo ? batAvuM to kharo ! icchA vinA baLAtkAra apAya ? yogyane to baLAtkAra ApavAnuM paNa zAstra to kahe che. evAthI AghA raheje ! mArA mATe virodhio kahe che ke "jAdu, mesmarIjhama kare che.' vAru, e paNa sArI vastune mATe ne! vastu khoTI hoya to na thAya. bALaka pApamArge jatuM hoya to mAbApa lalacAvIne paNa roke, mAre paNa, dhola paNa mAre, doraDI paNa bAMdhe, oraDImAM paNa pUre, badhI sajA kare, paNa mAbApa bALakane pApamArge na javA de, mAbApa mAbApa hovAM joIe, bhAvanA sudhAravAnI. bALakane davA paNa game te rIte mAbApa pAya. sAkarano gAMgaDo ApIne paNa pAya, velaNa khosIne paNa pAya, paNa chokaro moTo thAya pachI mAbApa to davA pIvAnuM kahe. chokaro na mAne to bepAMca vAra AgrahathI kahe, chatAM na mAne to mAbApa zuM kare ? paNa e to sagA bApa. amane (gurune) sagA bApa mAnavA kyAM che ? toya amAre to devuM che. je sAruM lAgyuM te samajAvavAnA : ThIka lAge to lo : jene kalyANanI kAmanA hoya te le ! bhagavAnanI AjJAno virodharUpa koDha tamane na vaLage mATe koDhiyAthI dUra rahevA kahevAmAM AvyuM che. evA saMsargathI baco mATe tamane cetavavAmAM AvyA che. jo koDha vaLagyo to ribAI ribAIne maravuM paDaze, mATe tamane jaNAvavuM paDe che ke tame evAthI AghA rahejo ke jethI tamane e cepI darada, e koDha na vaLage. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 : bhagavAnanI dezanA paNa kone tAre ? 0 zrI tIrthaMkaradeva ane zrI gaNadharadeva Adi svataMtra dharmadezako paNa dharmadezanA konI samakSa kare ? 7 zrI tIrthaMkaradeva jevA dharmadezaka chatAM paNa dharmanI prApti ne AcaraNA karI koNa zake che ? * avidhi doSathI kriyA choDAya ? jJAnavAna 62 kriyAhIna ane kriyAvAna jJAnahIna kyAre ArAdhaka ? bhAvanA lAvavA mATeya kriyA jarUrI che : * ati-pariNata-doSa eTale ? muni ne rAjaputramAM vadhu vinayI koNa ? * Agama kahe te sAcuM ! viSaya : dharma mATe bhAvathI samupasthita thayelA jIvone mATe dharmadezanA, mUlakAra temaja TIkAkAra maharSinA cIle cAlIne pravacanakArazrIe zarUAtamAM ja bhAvathI samupasthita-utthita thayelA jIvone tIrthaMkaradevo temaja gaNadha2devo dezanA Ape che ema jaNAvyuM. anya paNa keTalAka jIvo e dezanA sAMbhaLe paNa lAbha to bhAvotthitane ja prAyaH thAya. A vAta sAthosAtha, sAco upakAra kevo ? e koNa karI zake ? indriya ane karmarUpa zatruo upara AkramaNa koNa karI zake ? laghukarmI ane bhAre karmI AtmAonI dazA kevI hoya ? ajJAnI kriyAkArane joI jJAnInI pharaja zI ? navAne dharmamAM kaI rIte joDavo ? kriyA paNa mokSArthe ja zuM kAma ? atipariNata eTale zuM ? A ane AvA keTalAka pAyAnA praznonAM zAstrIya samAdhAno karyAM che. muni ane rAjaputranuM vinaya uparanuM dRSTAMta ApI chevaTe pU. zrI AtmArAmajI mahArAjano eka prasaMga kahI pravacana pUrNa karyuM che. mulAkAtRta * AtmAnA laghukarmIpaNAnuM e cihna che ke sAcI vastu saMbhaLAya to tarata hRdayamAM khaTako thAya. enAthI kadAca AcaraNa na thAya, paNa 'A thAya to ThIka' - ema to ene jarUra ja thAya. apavAdano jJAtA koIne paDato bhALI, tyAM apavAda lagADI eno 'bacAva' kare, paNa jo e pote apavAdamAM paDe to e ajJAnI ! 7 kriyA karanArane name, hAtha joDe, enI prazaMsA kare ane ene mArgastha kare te jJAnI. potAnuM DahApaNa DahoLI, anya AtmAne patita karavAnA prayatno kare, eTaluM ja nahi paNa patita kare te ajJAnI. hInaguNI para anukaMpA na Ave tyAM sudhI dharmanA aMkurA phUTatA nathI. bahuguNIne hInaguNI para dayA ja hoya. enAthI enuM apamAna na ja thAya. mokSanI hetubhUta badhI kriyA mokSanuM ja dhyeya dhyAnamAM rAkhIne karavAnI. karmanA udaya vinA Asakti paNa nathI, paNa Asakti toDavA prayatna karyA bAda na tUTe to udaya kahevAya. bhAvanA na AvatI hoya toya abhyAsa pADavA mATe paNa dharmakriyA karo, prema jagADavA mATe paNa dharmakriyA karo. AgaLa AcAryoe parivartana karyAM che, paraMtu te paNa gItArthonI saMmatithI, Agamane anusarIne, e parivartano zAstrAnusArI hatAM. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 : bhagavAnanI dezanA paNa kone tAre ? zrI tIrthaMkaradeva ane zrI gaNadharadeva Adi svataMtra dharmadezako paNa dharmadezanA konI samakSa kare ? sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjAe, dvAdazAMgI paikInA A 'zrI AcArAMga' nAmanA prathama aMgasUtranA 'dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA 'nijaka dhUnana' nAmanA pahelA uddezAnI zarUAtamAM ja pharamAvyuM ke 'jema zAkyonI dharmadezanA 'kuDI' AdimAMthI pragaTa thAya che ane vaizeSikonuM pAvirbhAvana ulUka bhAve pragaTa thAya che, tema zrI jinezvaradevanA darzanamAM nathI : zrI jinezvaradevanAM darzanamAM to zrI jinezvaradeva pote ja ghAtI karmanA kSayathI kevalajJAna pAmI, te dvArA svarga tathA apavarga ane tenAM kAraNone tathA saMsAra ane saMsA2nAM kAraNone jANI, pote kRtArtha hovA chatAM, paNa bhavopagrAhI karmonA yoge manuSyalokamAM rahyA chatAM, manuSyalokamAM manuSyone uddezIne prANIonA hita mATe dharmanuM kathana kare che. evI rIte anya kevalajJAnI maharSi ane zrutakevalI maharSi paNa dharmanuM kathana kare, paNa te sivAyanA anya koI paNa svataMtra rIte dharmanuM kathana karI zake nahi.' have paramAtmA zrI mahAravIradevanA pAMcamA gaNadharadeva sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA ema pharamAve che ke 'zrI tIrthaMkaradeva ane gaNadharadeva Adi dharmanuM kathana kare konI samakSa ?' ane 'e dharmanuM zravaNa karIne enuM AcaraNa koNa kare ?' A vastunuM pratipAdana karatAM sUtrakAra mahArAjA pharamAve che ke - " se kiDhDhai tesiM samuTThiyANaM nikkhittadaMgaDANaM samAhiyANaM patrANamaMtANaM iha muttamagga | " A sUtravAkyanA bhAvane spaSTa karatAM TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pharamAve che ke - 44 " 'sa' tIrthakRdgaNadharAdiH 'kIrttayati' yathAvasthitAn bhAvAn pratipAdayati 'teSAM' dharmmacaraNAya samyagutthitAnAM, yadi vA utthitA dravyato bhAvatazca tatra dravyataH zarIreNa bhAvato jJAnAdibhizca, Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 - 12 : bhagavAnanI dezanA paNa kone tAre ! - 62 - 185 striyaH samavasaraNasthA ubhayathApyutthitAH zrRNvanti, puruSAstu dravyato bhAjyA:, bhAvotthitAnAM amAvedayati uttiSThAsUnAM ca devAnAM tirazcAM ca, ye'pi kautukAdinA zrRNvanti tebhyo'pyAcaSTe / bhAvasamutthitAn vizeSayiSurAha nikSiptAH-saMyamitA: manovAkkAyarUpAH prANyapamardakAritvAhaNDA iva daNDA yaiste teSAM nikSiptadaNDAnAM tathA samAhitANaM samyagAhitA: tapaH saMyama udyuktA samAhitA ananyamanaskAsteSAM, tathA prakarSaNa jJAyate'neneti prajJAnaM tadvatAM sazrutikAnAM 'iha' asminmanuSyaloke 'muktimArga' zAnadarzanacAritrAtmakaM kIrtiyatIti sambandhaH / " "A manuSyalokamAM je jIvo dharmanuM AcaraNa karavA mATe samyaka prakAre sajja thayA che, te jIvone uddezIne zrI tIrthaMkaradeva ane zrI gaNadharadeva Adi yathAvasthita bhAvonuM yathArthapaNe pratipAdana kare che." have - jIvo dravyathI ane bhAvathI ema be prakAre usthita hoI zake che : zarIrathI UbhelA te dravyathI usthita kahevAya che ane jJAnAdikathI sajja thayelA bhAvathI usthita kahevAya che." temAM - samavasaraNamAM rahelI strIo banne prakAre usthita hoI zake che ane puruSo dravyathI usthita hoya paNa kharA ane na paNa hoya.' AthI : bhAvathI usthita thayelA manuSyone ane usthita thavAnI abhilASA rAkhatA devone ane tiryaMcone tathA jeo kautukAdikathI paNa, sAMbhaLe che teone paNa bhagavAna zrI tIrthaMkaradeva Adi jJAna, darzana ane cAritrarUpa muktimArga kahe che." bhAvathI samusthita thayelA AtmAone vizeSaNothI viziSTa karatAM sUtrakAra mahArAjA pharamAve che ke -" prANIonuM upamardana karanArA hovAthI daMDa jevA mana, vacana ane kAyArUpa daMDone saMyamamAM rAkhanArA, tapa ane saMyamanI ArAdhanAmAM ananya manavALA ane vastusvarUpane sArAmAM sArI rIte jANI zakAya evA prakAranA jJAnavALA.' evA - bhAvathI usthita thayelA manuSyone uddezIne bhagavAna zrI tIrthaMkaradeva tathA zrI gaNadharadeva Adi jJAna, darzana ane cAritrarUpa muktimArganuM kIrtana kare che. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 AthI spaSTa che ke svataMtrapaNe dharmanuM kathana karanArA parama upakArI zrI tIrthaMkaradeva, bIjA paNa atIMdriya jJAnIo eTale kevalajJAnane dharanArA paramarSio ane bhagavAna zrI gaNadharadeva Adi zrutakevalI bhagavAno, parISadamAM sAMbhaLavA AvelA AtmAone dharmanuM zravaNa karAve. zravaNa karavA AvanArAomAM dravyathI ane bhAvathI utthita paNa hoya, kevaLadravyathI ane kevaLabhAvathI utthita paNa hoya tathA bhAvathI utthita thavAnI abhilASAvALA paNa hoya ane kutUhalAdikathI sAMbhaLavAvALA paNa hoya. AvA saghaLAnI samakSa parama upakArI paramarSio jJAna, darzana ane cAritrarUpa muktimArganuM kathana kare. 187 kharekhara, u5kA2pa2AyaNa paramarSionI upakAraka pravRtti koI ajaba prakAranI ja hoya che. sAcA upakArIono prayatna prANImAtrane muktinA ja mArge vALavAno hoya. duniyAdArInA mArge to potAnI rasikatAthI ane karmanI parAdhInatAthI jIvo sArI rIte vaLelA ja che ane e mArge vALanArA upakArIo to A duniyAmAM aLasiyAMnI mAphaka phUTI nIkaLe che, eTale e mArge vALavAnA prayatnane upakAra tarIke oLakhAvavo, e to 'upakAra' zabdano durupayoga karavA barAbara che. 'upakAra' zabda koI evo zabda nathI ke e zabdano yoga je te pravRtti sAthe thaI zake, paNa ajJAna duniyAe kayA suyogya zabdano durupayoga nathI karyo ? ajJAna duniyA to suMdaramAM suMdara zabdano paNa durupayoga karatI ja AvI che ane kare che, ethI jarAye du:khI thavAnuM kAraNa nathI : paNa jyAre potAnI jAtane jJAnI manAvatA AtmAo paNa 'upakAra' ane enA jevA suMdaramAM suMdara zabdono durupayoga karavA jevI vicAraNAo, vAgaraNAo ane AcaraNAo Acare, tyAre to jarUra dareke dareka sajjananA hRdayane bhAvadayAthI bharelo AdhAta thAya ja. evA AghAtanA yoge parama karuNArasathI bharelA eka maharSie potAnA hRdayaduHkhano pokAra karatAM kahyuM che ke - " nyastA muktipathasya vAhakatayA zrIvIra ! ye prAk tvayA, luNTAkAstvadRte'bhavan bahutarAH tvacchAsane te kalau / bibhrANA yatinAma tattanudhiyAM muSNanti puNyazriyaM, putkurmaH kimarAjake'pi hi talA rakSA na kiM dasyavaH || 1 || " "he zrI vIra bhagavan ! pUrve te jeone muktipathanA vAhakapaNAe sthApyA hatA, temAMnA ghaNAbadhA tArA abhAve kalikALamAM zAsanane lUMTanArA thayA te yatinAmane 926 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 12 : bhagavAnanI dezanA paNa kone tAre ! ... 62 - - 187 dharanArA teoalpabuddhivALA AtmAonI eTale bhoLAonI puNyalakSmIne corI le che. AmAM ame pokArazuM karIe ? kAraNa ke rAjA vinAnA rAjyamAM za koTavALo coronathI thatA ?arthAta thAya che ja tevI ja rIte he nAtha!tArA zAsanamAM paNa teM jeone bhaktimArganA vAhakapaNe sthApyA hatA, teo ja atyAre tArA abhAve tArA zAsanane lUMTanArA thayA che ane te ja pavitra thatinAmanedharIne teotArA zAsanamAM rahelA bhoLA AtmAonI puNyalakSmIne lUMTI rahyA che, tyAM amArAthI pokAra paNa zuM thAya?" A eka paramarSinA gaMbhIra pokAranI gaMbhIratAne samajIne, prabhuzAsananA rasiyAe potAnI jAtane prabhuzAsanamAM sthira banAvavI joIe ane tevI icchA na ja hoya to potAnI jAtane prabhuzAsanathI alaga karI devI joIe, paNa koTavALanA veSamAM rahIne ke tenuM nAma dharAvIne lUMTArAnuM kAma karavA jevI nIcAmAM nIcI hade potAnI jAtane na ja mUkI devI joIe : anyathA tenuM pariNAma A lokamAM paNa bhayaMkara ja Ave che. kadAca pUrvanA puNyanA pratApe A lokamAM bhayaMkara pariNAma nahi Ave, to paraloka to jarUra bhayaMkara che ja. jo A bhayaMkara pariNAmathI bacavuM ja hoya, to parama upakArIonA jIvanano, te upakArIonI sarvanA ja AtmakalyANane karavA cAhatI manodazAno ane te upakArIonI upakAraka pravRttiono abhyAsa kALajIpUrvaka zuddha dRSTithI karavo joIe : te sivAya zrI jinezvaradevano, zrI jinezvaradevanA zAsanano ke zrI jinezvaradevanA zAsanamAM rahelA puNyAtmAono Acho Acho paNa khyAla thato nathI ane te khyAla nahi thAya tyAM sudhI AtmA ke AtmAnI zuddha dazA tarapha kadI ja dhyAna kheMcAtuM nathI. e tarapha dhyAna kheMcAyA vinA Aja sudhI koI paNa AtmAe potAnuM Atmazreya sAdhyuM nathI, mATe AtmazreyanA arthI AtmAoe upakAra ane upakArIonA svarUpane samajIne, potAnuM samagra jIvana upakArIonA caraNe samarpa daIne, potAno Atmika upakAra sAdhavA dvArA, vizvanA upakAra mATe Atmika upakArane siddha karanArI saghaLI pravRttio AdaravI joIe. evI pravRttionA pariNAme ja potAno AtmA ArAdhaka dazAmAMthI ArAdhyadazAne pAmaze. zrI jinezvaradevanA zAsanano A ja marma che. A marmathI ajJAta AtmAo cAhe teTalo ADaMbara race, te chatAMya teo potAno udaya kadI ja sAdhI zakavAnA nathI : UlaTA A bhayaMkara saMsAra rUpa aTavImAM aTavAI maraze ane paricayamAM AvatA AtmAone athaDAvI mAraze. astu. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 ----- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 928 zrI tIrthaMkaradeva ane zrI gaNadharadeva Adi svataMtra dharmadezaka paramaSio dharmanuM kathana konI konI samakSa kare ?' - A praznanuM samAdhAna karyA pachI, sUtrakAra mahArAjA e batAvavA mAge che ke "zrI tIrthaMkaradeva jevA dharmadezaka chatAM paNa kayA AtmAo dharmanI AcaraNA mATe udyamazIla thAya che ane bIjAonuM zuM thAya che ?' zrI tIrthaMkaradeva jevA dharmadezaka chatAM paNa dharmanI prApti ne AcaraNA karI koNa zake che? have sUtrakAra mahArAjA ema pharamAvavA icche che ke "sAkSAt zrI tIrthaMkaradeva jevA paNa, dharmanuM nirUpaNa karanArA hovA chatAM paNa te tArakanA kathana pramANe to koI laghukarma AtmAo ja aMgIkAra kare che ane aMgIkAra karIne dharmanI AcaraNA mATe udyamazIla bane che. A vastune samajAvatAM sUtrakAra mahArAjA pharamAve che ke parva ne mahAvIrA vivinaMti" A sUtrAvayavano bhAva spaSTa karatAM, TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pharamAve che ke "evaM ca tIrthakRtA''vedite satyeke-labdhakarmavivarA vividhaM saMyamasaGgrAmazirasi parAkramante, parAn vA indriyakarmaripUn Akramante parAkramanta iti / " zrI tIrthaMkaradeva jevA paNa dharmanA jaNAvanAra hovA chatAM, je AtmAone karmanA vivaranI prApti thaI hoya che, eTale ke je AtmAo karmathI laghu banyA hoya che, te ja AtmAo saMyamasaMgrAmanA zira upara ArUDha thaI, potAnI saghaLI zaktio e saMgrAmamAM vijaya pAmavAmAM kharce che athavA AtmAthI para che indriyo ane karmarUpa zatruo che teo upara AkramaNa kare che, eTale ke e zatruone mArI haThAvavAnA prayatno kare che." AthI spaSTa ja che ke AtmA jyAM sudhI karmalaghu na bane, tyAM sudhI paramatAraka evA tIrthapatinI dezanAno paNa lAbha nathI laI zakato. laghukamI AtmAone ja tAraka tIrthapationA upadeza ruce che : tevA ja AtmAo te dharmano svIkAra kare che ? ane tevA ja AtmAo svIkArelA dharmane AcaravA mATe avirata udyama kare che temaja e dvArA AtmAne pAyamAla karI nAkhanAra karmazatruono tathA te zatruone puSTa karanArA iMdriyo ane kaSAyarUpa zatruono saMhAra karavA mATe, potAnA saghaLA baLane vAparavAnA daDha nizcayavALA bane che. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 - 12 H bhagavAnanI dezanA paNa kone tAre ! - 62 - 189 bhArekarmonI dazA : "jyAre laghukama AtmAonI A dazA hoya che, tyAre bhArekarmI AtmAonI dazA kevI hoya che ? e batAvatAM sUtrakAramaharSi zrI sudharmAsvAmI mahArAjA pharamAve che ke pasaMda ane mavasIyanA maUpa" e sUtrAvayavane samajAvatAM TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA lakhe che ke "sAkSAttIrthakare sakalasaMzayacchettari dharmamAvedayati satyekAn prabalamohodayAvRttAn saMyame'vasIdataH pazyata yUyaM, kathambhUtAnityAha-nAtmane hitA-prajJA yeSAM te anAtmaprajJAstAniti" "he bhavya jIvo! tame sakala saMzayone chedanArA sAkSAt zrI tIrthaMkaradeva dharmanA samAvanAra hovA chatAM, prabala mohodayathI gherAyelA, AtmAne hitakArI prajJA-buddhithI rahita ane saMyamathI sidAtA AtmAone juo." AthI spaSTa ja che ke keTalAka laghukama AtmAo ja prabhu kahe tevI AcaraNA AcaravA, eTale ke dharmanI sAdhanA mATe prayatnazIla thAya : karmarUpI zatrunI sAme raNasaMgrAmamAM Utare : ane karmazatruone dUra karavAnA paNa prayatna kare ! paNa jeo bhArekarmI che, teo to sakala saMzayane chedanArA sAkSAt zrI tIrthaMkaradevanI dezanA sAMbhaLe, te chatAMye saMyamane sAdhI zakatA nathI. te bicArAo to pramAdI banI, mohane AdhIna banI, saMyama laI zakatA ja nathI kAraNa ke emanA haiyAmAM dezanA rItasara praveza na pAme. evAne mATe zrI tIrthaMkaradevanI dezanA paNa kAma na kare. have vicAro ke zrI tIrthaMkaradevanI dezanA tAre kone ? kahevuM ja paDaze ke taravA yogya hoya tene ! DUbavAnI ja icchAvALA, svayaM DUbavAnI ja pravRtti karI rahelAne te tArakanI dezanA paNa zI rIte tAre ? AtmAnA laghukamapaNAnuM e cihna che ke sAcI vastu saMbhaLAya to tarata hRdayamAM khaTako thAya. enAthI kadAca AcaraNa na thAya, paNa "A thAya to ThIka' - ema to ene jarUra ja thAya. bhAre karmI AtmAne pahelAM to dharma rucato nathI ane kadI ruce to bIjI vAsanAnA yoge ruce che. dharma evo che ke mukti paNa Ape ane bIjuM paNa Ape enuM varNana hoya tyAM vAta badhI Ave : badhI sArI cIjo dharmanA yoge Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAna - 4 -- 90 ja maLe : zarIra-kuTuMba-parivAra-sAhyabI-dhana vagere badhuM maLe te dharmathI ja maLe : dharmanA varNanamAM kahenAra A badhuM ja kahe che. AthI dharma, dharmanuM rahasya ke dharmanuM sAdhya samajyA vinA ja, keTalAka A duniyAdArInI sukhasAhyabI mATe paNa dharmanI rucivALA thAya. ApaNo muddo e che ke mAtra muktinA dhyeyathI dharma tarapha ruci thavI kaThina che ane jyAM sudhI evI ruci na thAya, tyAM sudhI zrI tIrthaMkaradevoe kahelo dharma phaLe paNa nahi. mohanuM AvaraNa evuM jabaruM che, eTalA badhA pramANamAM baLavALuM che, evuM teja che ke AtmA dharma tarapha vaLe nahi ane kadAca vaLe to pelI duniyAdArInI sukha sAhyabIthI lepAya, pariNAme emAM ne emAM rUle. duniyAdArInI cIjone icchato icchato evo tIvra pariNAmI thAya ke pariNAme e durlabhabodhi paNa thAya. kharekhara, mohanI sattA jabarI che. mohanI prabaLatA aMge zrI sItAjInuM dRSTAMta yAda rAkhavA jevuM che. sItAjI saMyama laI saMyamanuM barAbara paripAlana karatAM kALadharma pAmIne bAramA devalokamAM iMdra thayAM che. kALakrame zrI rAmacaMdrajI paNa saMyama le che. saMyamamAM rata evA te maharSi dhyAnArUDha thayA che : kSapakazreNI para caDyA che kevaLajJAnanI taiyArI che : te vakhate sItAjIno AtmA je iMdra thayo che, temane ema thAya che ke "jo zrI rAmacaMdrajI kevaLajJAna pAmaze to muktie jaze ane ema thaze to amAro saMbaMdha nahi thAya : mATe jo kSapakazreNithI caLe to saMsAramAM rahI jAya : ane to amAro saMbaMdha thAya : mATe kSapakazreNimAM rahelA emane anukULa upasargathI upadrava karuM, ke jethI te mArA mitra deva thAya.' - A pramANe vicArI emaNe zrI rAmacaMdra RSine dhyAnathI calAyamAna karavA anukULa upasargo karyA. samyagdaSTi che, iMdra paNa che, chatAM paNa emanI pAse AvI pravRtti karAvanAra mohanI sattA kevI ajaba che e vicAro. anukUla upasarga evA ke bhalabhalA paNa calAyamAna thAya, paNa jema e iMdra baLavAna hatA tema ahIM zrI rAma paNa baLavAna hatA : dhyAnamAM aDaga rahyA ane kevaLajJAna pAmyA. pachI to e ja iMdra mahotsava karyo ane AzAtanA karyA badala mAphI mAgI paNa ekavAra to mohe badhI kAryavAhI karAvI. e kAryavAhImAM rAma duHkhI thAya evI emanI bhAvanA nahotI, paNa e mokSe jAya to pharI saMbaMdha na thAya e ja bhAvanA hatI : saMyama pratye dveSa nahoto : mukti javAnI to potAne paNa bhAvanA che. paNa sAthe javAya to ThIka, e ja eka mohanA gharanI bhAvanAe AvI paNa Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 - 12 : bhagavAnanI dezanA paNa kone tAre ! - 62 - 191 kAryavAhI karAvI. "samyagdaSTine Avo vicAra Ave ?" -Avo prazna jarUra thAya, paNa eno uttara e che ke "mohanA tIvra udaye Ave. paraMtu eka vAta barAbara yAda rAkhavAnI ke e AtmAne mokSa ke saMyama pratye aruci nahotI : mAtra mohavaza rAmacaMdrajIne pakaDI rAkhavAnI bhAvanA chatAM yogyatA jaNAyA vagara na rahI. ekavAra mohe vizuddha vicArazaktine haNI nAkhI, paNa sthiti pharI ke mahotsava ne kSamA paNa mAgI tyAM samyagdarzananA yoge mohanI sthitinuM tarata bhAna thayuM ! muddo e che ke moha bhalabhalAne mUMjhave che. "amuka Ama kema ? "amuka paDyo kema ? amuka DhaLyo kema ?' - e jovAya nahi : arthAt evA patana tarapha dRSTi karIne pote zithila thavuM kivA je caDavA taiyAra thayA hoya temano utsAhabhaMga karavo e yogya nathI. azubhano udaya tathA mohanI ugratA evI che ke e kyAre gabaDAve te kahevAya nahi. gabaDatAM gabaDatAM paNa sthAne rahevAya to caDAya. "paDyo' tenI ciMtA na karavI, paNa "Take kema e citA karavI. zrI TIkAkAra maharSi eTalA mATe kahe che ke sAkSAt zrI tIrthaMkaradeva vidyamAna chatAM, prabaLa mahodayathI vIMTAyelA AtmAo sidAyA kare che, saMyama laI zakatA nathI, agara saMyamamAM paNa sidAyA kare che. e joI e ja vicAravAnuM ke mohanuM jora ajaba-gajaba che. AthI potAnI jAtano bacAva na karatA ane evA bacAvathI DhIlA na thatA : apavAdano jJAtA koIne paDato bhALI, tyAM apavAda lagADI eno "bacAva' kare, paNa jo e pote apavAdamAM paDe to e ajJAnI ! kAyadAno jANa, kAyadAthI ajANa AdamI kAyadAnI cuMgAlamAM phasAyo hoya to tene bacAve, paNa pote kAyadAnI cuMgAlamAM Ave to eno guno vadhu gaNAya : ene zikSA moTI : kAyadAno ajANa kahI de ke "A kAmamAM guno che evI mane khabara nahotI ane jo eno ekarAra korTane barAbara yogya lAge to korTa paNa ene kaMIka lAbha Ape : paNa dhArAzAstrI ema kahe to korTa na mAne : ene juThTho ane prapaMcI mAne : kema ke e jANe che. apavAdano jJAtA potAnI jAta mATe apavAdanI thiyarI UbhI kare te kema cAle ? jJAnI dhAre to bArI badhI kADhI zake, paNa e rIte vartavA mAMDe to kalyANa kema thAya ? mohanA udayanA nAme jAtano Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - 932 bacAva na thAya. koI paDe tyAM ema thAya ke "karmanI gati vicitra che : mohanuM jora jabaruM che : saMbhavita che ke ema paNa bane." paNa e para mATe : pote jAte gabaDIe tyAM to kahevAnuM ke "A karyuM zuM ?' khUba pazcAttApa karavAno : hitazikSAnI jhaDIo varasAvavAnI : para mATenI dayA ke vicAra potA mATe thAya to caDAya ja nahi. avidhi doSathI kriyA choDAya ? jJAnavAna kriyAhIna ane kriyAvAna jJAnahIna kyAre ArAdhaka ? ApaNo muddo e che ke zrI tIrthaMkaradevanI hAjarImAM paNa jo A sthiti hoya, to gerahAjarImAM zuM na thAya ? e kathana dvArA sUtrakAra maharSi ema sUcave che ke eka to dharma pAmavo kaThina che, pAmyA pachI sAcavavo kaThina che, ane pachI sthiratAthI ArAdhavo kaThina che. dharma meLavavAmAM, sAcavavAmAM ane sthiratAthI ArAdhavAmAM kaThinatA che. adharmathI bharelI duniyAmAM, dharmIe dharmanI ArAdhanA karavI te nAnIsUnI vAta nathI. mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga eTale mana-vacana-kAyAnA azubha vyApArathI bharelI duniyAmAM rahevuM ane emAMthI samyaktva, virati, kaSAyatyAga, ane mana-vacana-kAyAnA azubha vyApArano tyAga meLavI, traNe yogone zubhamAM yojI, mithyAtvAdithI AtmAne bacAvI muktie javuM saheluM che ? nahi ja, emAM ghaNI muzkelI che. mithyAtva, avirati, kaSAya ne azubha yoganA sAmrAjyamAMthI AtmAnA e guNo (samyakatva. virati Adi) meLavavA ane sAcavavA e bahu kaThina che. meLave te bhAgyavAna : meLavIne sAcave te ethIe bhAgyavAna : ane e guNonI ArAdhanA dvArA saMsArasAgarathI nistAra pAme te pUro bhAgyavAna. jJAnIe kahyuM ke mahAmuzIbate sArI cIja AtmA pAse AvI hoya ane te sevatAM tenAthI saheja avidhi thatI hoya, to te cIjane avagaNAya nahi : kAraNa ke zarUAtanI kriyA, abhyAsakALanI kriyA jevI rIte joIe tevI rIte sAmAnyataH ArAdhI zakAtI nathI, ane jo enI avagaNanA karAya, upekSA karAya, to e AvelI khasI jAya : e TakI na zake. avidhi doSane laIne ArAdhavAnI bhAvanAvALAne gabharAvavo nahi. pahelAM ApaNe joI gayA chIe ke - "jAnanti kecinnatu kartumIzA:, / kartuM kSamA ye na ca te vidanti / / jAnanti tattvaM prabhavanti kartuM, te ke'pi loke viralA bhavanti / / 1 / / " Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 933 12 : bhagavAnanI dezanA paNa kone tAre ! - 62 "jyAre keTalAka AtmAo jANe che paNa karavAne zaktimAna nathI ane jeo karavAne samartha che teo jANatA nathI; tyAre te AtmAo to lokamAM koIka viralA ja hoya che, ke jeo tattvane jANe che ane tene jANyA mujaba AcaravA mATe paNa zaktimAna thaI zake che." AthI khulluM ja che ke tattvane pUruM jANe ane jANyA bAda ArAdhavA samartha hoya, jANe paNa pUruM ane kare paNa pUruM te AtmA UMcAmAM UMcI koTino gaNAya : enA ArAdhakapaNAmAM to zaMkA ja nahi, paNa evA hoya keTalA ? kahevuM ja paDaze ke viralA. keTalAka ekalA jANanAra paNa kare nahi ane keTalAka jANe nahi paNa kriyA kare, A be paNa ArAdhaka. e rIte traNe ArAdhaka, paNa pachInA be ArAdhaka kyAre ? jANanAra kriyAne na uvekhe ane kriyA karanArane hAtha joDe to ! kriyA karanAra paNa jJAnane na uvekhe ane jJAnInuM mAna kare to ! jANe che paNa ka2vA samartha nathI te paNa ArAdhaka kharA, kAraNa ke e kriyAne icche jarUra, paNa tAkAtanA abhAve ja karato nathI. tAkAta vinAno jJAnI, kriyA ka2nA2ne jue-jJAna vinA avidhithI paNa kriyA karanArane jue, to paNa ene zuM thAya ? ane e bole zuM ? ajJAna AtmAone premapUrvaka uttama kriyAo karatA joIne jJAnI 'zuM karyuM tame ! samajo nahi ane kriyA karavA beThA, UlaTA virAdhaka thAo cho.' - A pramANe bole ? nahi ja ane jo ema bole to ema bolanAro jJAnI ArAdhaka nathI, eTaluM ja nahi paNa UlaTo virAdhaka bane che ane bIjAne virAdhanAmAM joDe che. AjakAla AvA jJAnI (?) bahu che : asala to e jJAnI che ja nahi. e vastutaH jJAnI ja nathI. virAdhaka koTinA jJAnI evA ja hoya. e potAne samajadAra mAne ane pote kriyA na karatA hoya tenA bacAvamAM ka2nA2nI khAmI jue : jarA bhUla bhALe to upara caDI bese : UlaTA e kahe ke 'Ama mokSa maLato hota to tame duniyAmAM rahyA ja na hota.' sAmAnya AdamI AthI mArgathI khasI jAya. 193 zAstradRSTie sAcA jJAnIne to ema thAya ke 'mArA karatAM to A sArA che : kAraNa ke huM lAbha jANuM chuM paNa pAmara evo chuM ke kriyA karato nathI : A to bahu sArA ke vagara jANyuM ke vaga2 bhaNye paNa zubha kriyAmAM rata che ! jANIne je meLavavuM joIe te e vagara jANye meLavI rahyA che.' tarata e kriyA karanArAne hAtha joDe : tema karatA saMkocAya nahi. 'huM pAMgaLo, jANyA chatAM paNa Agho Ubho chuM'-ema vicArI e jJAnI kriyA karanArane tarata hAtha joDe. A joI kriyA karanAranI bhAvanA keTalAya guNI caDe. samajadAra paNa ATaluM Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno * sanmAna kare e kriyA keTalI UMcI, ema ene paNa e kriyA mATe bahumAna thAya ane ethI kriyAmAM e bahu sthira thAya. ArAdhaka jJAnIno A namUno. e jJAnI hAtha joDIne kriyA karanArane vinave ke "tame evA puNyavAna cho ke sAdhavAnuM sAdhI rahyA cho : huM jANuM chuM paNa pAmara evo chuM ke karI zakato nathI : tame dhanya cho ke karI rahyA cho : puNya jAge ane mArAmAM paNa zakti Ave e icchuM chuM paNa tamArI kriyAmAM jo ATalo viveka bhaLe to dhAryuM kAma thAya : ame rahI jaIe ane tame pahoMcI jAo." A rIte saMbhaLAve to pelA premathI ane bahumAnathI sAMbhaLe. emane paNa ema thAya ke 'jJAnI ho to AvA hojo ke jenA yoge nistAra thAya.' 194 jainazAsanamAM jJAnInuM sthAna A che. kriyA karanArane name, hAtha joDe, enI prazaMsA kare ane ene mArgastha kare. jJAnI te nahi ke je potAnuM DahApaNa DahoLI, anya AtmAne patita karavAnA prayatno kare : eTaluM ja nahi paNa patita kare ! 934 jJAna, jJAna tarIke Aja pariNamatuM nathI, jJAnIe kahelI vAta uparathI hRdayavRtti kSaNe kSaNe palaTAtI jAya che, enA para krodha, mAna, matsara, irSyAdi vadhatAM ja jAya che, enuM kAraNa ? akSarajJAna thAya che paNa jJAna pariNamatuM nathI eno hetu zo ? samajadAranuM kAma e nathI ke ajJAnInAM chidra zodhI ene herAna karavA : ethI to pariNAme e vadhu ajJAna bane. e chidro kema purAya tevA prayatno karavA joIe. jainazAsananA jJAnI to kalpavRkSa jevA : e kaMTaka vRkSanuM kAma na kare. e kalpavRkSanI chAyAthI to zAMti ja hoya, paNa anubhava kare tene zAMti hoya. e kalpavRkSanI sugaMdhI ta kone banAve ? nAkamAMthI kacaro kADhe tene, paNa nAkamAM viSTAnI goLI rAkhI mUke tene nahi. jainazAsananA jJAnImAM to jema jema jJAna vadhe, sva-para viveka vadhe, tema tema AtmAnI hAlata UMcI thAya. amuka kriyA potAthI na bane e saMbhavita, paNa kriyAnA karanArA pratye sanmAnanI bhAvanA ene jIvatI-jAgatI rahe. koI mokSagAmI AtmA evo nathI thayo ke zarUAtathI ja enI kriyAmAM avidhi na hoya ! pahelethI ja ekaDo sIdho na ghUMTAya : vAMkocUMko ghUMTatAM ghUMTatAM divaso jAya tyAre ekaDo sIdho nIkaLe. have vicAro ke koInI avidhi dekhIne gusso karAya ? nahi ja, to pachI navo sAmAyika karavA Ave enI AjanA Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ess - 12 H bhagavAnanI dezanA paNa kone tAre ! - 62 - 195 jUnAo pattara khAMDe, e kema ja yogya gaNAya ? 'hajI besatAMya nathI AvaDatuM, hajI kaTAsaNuM pAtharatAMya nathI AvaDatuM' - ema karyA kare : paNa - bhalA AdamI ! tane paNa pahelAM kyAre AvaDatuM hatuM ? ene AvaDatuM hota to AgaLa na besata ? e tane pUchata paNa zuM karavA ?' A jAtanA vicAra karavAne badale, UlaTA jUnA sAmAyika karanArAo enI mazkarI kare to pelo pharIne Ave ? hInaguNI para anukaMpA na Ave tyAM sudhI dharmanA aMkuro phUTatA nathI. bahuguNIne hanaguNI para dayA ja hoya. enAthI enuM apamAna na ja thAya. e navA sAmAyika karanArane ema kahe ke "Ava bhAI basa, mane paNa pahelAM nahotuM AvaDatuM, paNa have AvaDe che : tane paNa dhIme dhIme AvaDI jaze : gabharAvuM nahi, zaramAvuM nahi.' AthI pelAno umaMga vadhe ane kahe ke "roja AvIza.' roja Ave paNa kharo : paNa mazkarI kare to pharI Ave ja nahi ne ? mazkarI karanArA jANakAra paNa virAdhaka kahevAya. navA AvelA na jANe mATe mazkarI na hoya. navA AvyA eTale e to nakkI che ke nathI AvaDatuM : AvaDatuM hota to pUchata paNa zuM kAma ane pAchaLa besata paNa zuM kAma ? paraMtu zrI jinezvaradevanA zAsananA rahasyanI jene khabara nathI, evA zuSka jJAnInA hRdayamAM A vAto besatI nathI, jacatI nathI. zrI upAdhyAyajI mahArAja to kahe che ke "avidhinA nAme kriyAno nAza karanArA - kriyAnA nAzano prayatna karanArA, kriyAnA ucchedaka che ane ethI zAsananA paNa ucchedaka che. kAraNa ke avidhi e saMbhavita doSa che. zAstrakAra jJAnIe kahyuM ke "vrata niraticAra pALavAM.' niraticAra pALavA ema lakhyuM, chatAM aticAra ane enI AlocanA tathA pazcAttApa e vagere vagere zuM kAma lakhyuM ? e vAta kharI ke mukti to tyAre ja maLe ke jyAre vrata niraticAra paLAya, paNa vrata le tyArathI aticAra na Ave e bane ja nahi : aticAra Ave ja : mATe to vrata letAM pahelAM aticAranI vidhi samajAvavI paDe : aticAranAM prAyazcitta levAM paDe ema paNa samajAvavuM paDe. jo Ama na thAya to e AtmA nirdoSa bane paNa nahi ! bhagavAna zrI mahAvIradevanA zAsanamAM cAra prakAranA saMghane ubhaya TaMka Avazyaka (paDikkamaNuM) niyata. zrI gaNadharadeva paNa pratikramaNa kare. aticAranI AlocanA mATe pratikramaNa che. zrI gaNadhara bhagavAnane paNa aticAra lAge, to Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - tamane-amane lAge emAM navAI zI ? aticAra lAge e kriyA avidhivALIne ? AtmA jyAM sudhI apramatta na bane, tyAM sudhI nAno ke moTo aticAra lAgyA vinA rahe nahi mATe vrata ja nahi ema ? avidhi to kAyama rahe che : paripUrNa vidhi Ave eTale to amRtakriyA thAya : e kriyA thAya eTale kAma thaI jAya : tahetu vinA amRtakriyA na Ave ane tyAM sudhI karmamaLa na jAya ane karmamaLa na jAya tyAM sudhI kevaLajJAna na thAya : mukti na pamAya. tamAre ane amAre tahetu kriyA karavAnI. mokSanI hetubhUta badhI kriyA mokSanuM ja dhyeya dhyAnamAM rAkhIne karavAnI. mokSamArgamAM jeTalI kriyA sAdhaka teTalInuM ja A zAstramAM vidhAna ane jeTalI kriyA bAdhaka teTalIno niSedha. AkhI dvAdazAMgamAM vidhAna mokSanI sAdhaka kriyAnuM che ane bAdhaka kriyAno niSedha che. bhUmikA mujaba vidhAna ane niSedhanA upayoganuM pramANa ochuM vadhatuM kharuM yogyatA mujaba pAtrabheda vidhiniSedhamAM bheda kharo : sAmAnyatayA mokSamArganI sAdhaka kriyAnuM vidhAna ane bAdhaka badhI kriyAno niSedha !mokSasAdhaka kriyAmAM aticAra lAge to aticArano niSedha hoya paNa kriyAno nahiH kriyA karavAnI ja bane teTalI niraticAra? paraMtu aticAra khAtara kriyA na ja choDAya. jo ema kriyA choDavAnuM jJAnI pharamAve to vyavahAra ane nizcaya nayamAM bheda na rahe te mATe avidhinA doSathI DarI jaIne ke DarAvIne koI vihita kriyAthI cukAve to cetajo. bhAvanA lAvavA mATe kriyA jarUrI che? nizcaya naya to kahe che ke "jANakAra che ke je amala kare : je amala nA kare tenAmAM jANapaNuM nathI." nizcaya nayanA hisAbe cothA, pAMcamA ke chaThThA guNaThANAnI kiMmata nathI. enuM zAsana sAtame guNaThANethI. ane vyavahAra naya kahe che ke "kadAca pApakriyA karavI paDe, paNa pApane pAparUpa mAne to tenuM jJAna sAcuM che. jANyA bAda badhu sAruM ane sAcuM ja le ane badhuM khoTuM choDe ja e banatuM nathI, kema ke tema karavAmAM kauvata joIe che. samyagdaSTi AtmA moTe bhAge zaktine gopave nahi : gopave to paNa ene aticAra lAge. viryAcAranA aticAramAM Ave che ne ke "chatu baLa vIrya gopavyuM. mAnyatA avaLI thAya to samyakta jAya. heyane heya mAne, karaNIyane karaNIya mAne, upAdeyane upAdeya mAne to samajya niyata che. heyane tajavAnI tathA karaNIyane karavAnI zakti Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ psi - 12 : bhagavAnanI dezanA paNa kone tAre ! - 62 - 197 upayogamAM lIdhI nathI mATe aticAra lAge, paNa enA saktavane bAdha na lAge. ghaNA jIvo evA che ke "zakti che paNa AsaktimAM evA lIna ke zaktino upayoga mokSamArganI ArAdhanAmAM nathI karI zakatA. zrI kRSNa mahArAjanuM dRSTAMta vicAro.emanA vakhatamAM zrI tIrthaMkaradeva vinA emanA jevuM baLavAna koI nahotuM. sauthI adhika baLavAna e hatA; chatAM nAnAM bALaka saMyama letAM ane pALatAM paNa kRSNajIthI saMyama nahotuM levAtuM to zuM temanAmAM baLa nahotuM? hatuM ja, kAraNa ke temaNe keTalAya raNasaMgrAmo khelyA hatA. lAkho duzmanone paganI Thokare dhrujAvatA. AthI baLa nahotuM ema nahi, paNa Asaktino abhAva nahoto. viSaya pratyenI lInatA enuM nAma Asakti. sabhA : emAM karma udaya kAraNa kharuMne ! emane karma udaya hato paNa udaya kahI bacAva karavAno tamane adhikAra nathI : Asakti toDavAno prayatna karyA pachI na tUTe to udaya kahevAno adhikAra che. "amukane udaya e kAraNa che ema jJAnI kahI zake. tame zI rIte kaho ? prayatna karyA chatAM ullAsa na Ave to kahI zakAya ke udaya tIvra. oTale besI kahe ke "pApano udaya mATe pUjA karavA nathI javAtuM' ane cAra kalAka gappAM mAre, ene udaya kahevAno adhikAra che ? hA, UThe, pUjA karavA jAya ne maMdiramAM pesatAM cakkara Ave, to kahevAya ke aMtarAyano udaya ! kRpaNa e kahe ke "dAna to kevuM che paNa koI AvatuM nathI, dauM kone ?" - to kahevuM paDe ke 'pAtra zodhIne dAna de : pAtranI tapAsa karatAM na maLe to karmodaya mAna !" "jIraNa zeThane aMtarAyano udaya hato" - ema kahevuM e vAjabI, kema ke prayatna pUro hato. muninI ciMtA nahi ane kahevuM ke "aMtarAyano udaya ke vahoravA nathI AvatA' - e kema cAle ? bhAva hoya to vinaMti kare - laI javAnA prayatno kare, tevI ja rIte Asakti paNa che to karmanA udayathI, paNa udaya kahevAmAM tamAro bacAva nathI ! "rAtre khAvuM kema choDatA nathI ?' tyAM pApano udaya kaho e bacAva, paNa "TesTa nathI chUTato' - ema kaho to ? Asakti batAvavAmAM polANa batAvavI paDe che. sAmo samajI jAya ke "A to polo che' ane e sahana thAya tema nathI! 'pApano udaya' - ema to sau kahe ! udaya vinA Asakti paNa nathI paNa Asakti toDavA prayatna karyA bAda na tUTe to udaya kahevAya. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 ApaNo muddo e che ke aticAra to lAge ja. samyaktva, dezavirati, sarvavirati, jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane vIryAcAra,-e badhAmAM aticAra to lAgavAnA, lAgavAnA ne lAgavAnA. tIvra parAkramI ne mahAna saMyamI paNa aticAranI AlocanA kare. bAvIsa tIrthaMkaradevanA sAdhuo Rju ane prAjJa hatA : emane paNa aticAra lAgatA ane aticAra lAge tyAre pratikramaNa niyata hatuM. AthI samajI zakAya ema che ke 'aticAra lAge mATe kriyA choDAya nahi.' UbhAM UbhAM pratikramaNa karavAnI zakti na hoya to beThAM beThAM paNa ka2vuM : joke ema karavuM e paNa aticAra che, te chatAM ema paNa karavuM : paraMtu na karavuM ema nahi. bImArImAM, bhayaMkara bImArImAM sUtAM sUtAM paNa ka2vuM, e aticAra che, te chatAM paNa ema paNa na karavuM ema nahi. taddana na kare tenA karatAM ema karanAra sAro. 198 zAstrakAra kahe che ke 'bhAvanA na AvatI hoya toya abhyAsa pADavA mATe paNa karo : prema jagADavA mATe paNa karo !' keTalAka kahe che ke 'hRdayamAM bhAvanA na hoya, ane rUDha kriyA mATe maMdiramAM gayA ane AvyA : umaLako che nahi to phAyado zo ?' zAstrakAra kahe che ke 'jatAM jatAM, kriyA karatAM karatAM bhAvanA jAgaze, mATe bhAvanA lAvavA mATe paNa kriyA karavI. ati-pariNata-doSa eTale ? 938 sabhA : atipariNata doSa kone kahevAya ? zAstrakAre je kriyAnI AjJA karI temAM manaHkalpita doSanuM AropaNa karI vicAravuM te ati pariNata doSa. jJAnIe amuka kriyA muni ke zrAvaka mATe karavAnI kahI, e kriyA karatI vakhate svamatikalpanAthI doSanI saMbhAvanA karavI, tenuM nAma atipariNata doSa. enAthI kriyA karavAM chatAM doSa lAge. ziSya gurunI AjJAmAM rahevuM e dharma. guru koNa ? - e ghaNI vakhata kahevAyuM che. sAmAnya vyAkhyA e ke 'prabhunI AjJA mujaba cAlanArA : guru te ke je pAMce mahAvratone dhAraNa kare, te pAMcene pALavAmAM dhIra bane, nirdoSa bhikSA mAgIne ja nirvAha kare, sadA sAmAyikamAM ja rahe ane dharmano ja upadeza kare.' kAraNa pAmIne gurue ziSyane AjJA karI ke 'jhADa para caDI jA.' ziSya nA to na pADI zake ane caDe paNa, paraMtu caDatAM caDatAM vicAra kare ke 'gurue AvI AzA kema karI ? jhADa to sacitta che, saMghaTTo thAya, mATe A AjJA barAbara Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a - 12 : bhagavAnanI dezanA paNa kone tAre ! - 62 - 199 nahi.' - AvI bhAvanA manamAM kare, te enI atipariNatAvasthA kahevAya che ! zAstrakAra kahe che ke ziSyane daDhatA hoya to to vicAre ke, jhADa sacitta che ane saMghaTTo thaze e badhuM mArA karatAM guru mahArAja adhika jANe che ke ochuM? guru mahArAja pote saMghaTTo karAvavA icche kharA? nahi. chatAM AjJA karI mATe gurue kaMI hita bhALyuM haze. A rIte evo ziSya to sugurunI AjJA mAthe caDAvI nirvicArapaNe cAlyo jAya, sabhA: guruthI ziSya DAhyo hoya to ? ahIM ja bhAMgaro vaTAya che. gurunI vyAkhyA to ApaNe karI gayA. pahelAM gurunI parakha karo : parakha karyA pachI bIjo vicAra nahi. jhaverI hIro letAM pahelAM barAbara parakha kare, parakha karI lAkhanuM mUlya ApIne le, pachI koI kahe ke "A te lAkhano hoya ?' eTale zuM sAco jhaverI mUMjhAya ? jene potAne parakha che te bIjAnuM mAne ? deva, guru ane dharmanI parakha karyA pachI DahApaNa na DoLAya. ziSyane e bhAvanA Ave ke "kahenAra guru mahArAja badhuM jANe che : pratikAra paNa jANe che, hiteSI che, upakArI che, sakaLa jaMtunA pAlaka che, emaNe karelI AjJAmAM jarUra hetu haze." - to ziSyanI e kriyA nirdoSa thaI jAya. mATe samajo, vinaya to jaina sAdhuno ja hoya. A vAta dRSTAMta dvArA samajAze. muni ne rAjaputramAM vadhu vinayI koNa? eka vakhata eka rAjA guru pAse vaMdana karavA AvyA che. vAta para vAta nIkaLatAM vinaya saMbaMdhI vAta cAle che : tyAre rAjA kahe che ke "jeNe vinaya zIkhavo hoya teNe rAjaputra pAse javuM joIe, kema ke bhAvI gAdIpati ati vinIta hoya." guru : "rAjana ! jaina sAdhu jevo vinaya kyAMya na hoya : rAjaputrane jema gAdI mATe vinaya karavo paDe che, tema jaina sAdhune muktipada mATe vinaya karavo paDe che. gAdI mATe jo eTalA vinayanI jarUra hoya, to muktipada mATe to ethI keTalAya guNo vadhu vinaya joIe ne ! rAjA : "huM na mAnuM : mane rAjaputrano anubhava che." guru : "mane paNa sAdhuonA vinayana anubhava che." Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAna - 4 - -- T beunI parIkSA karavAnuM nakkI thayuM. guru : "tamAro pATavI kuMvara ane mAro kSullaka eTale nUtana dIkSita sAdhu, e beunA vinayanI parIkSA karIe.' prazna paNa sAdo zodhI kADhavAmAM Avyo : khuda parIkSA ApanArAo pote paNa jANatA hoya tevo kADhyo. rAjAe carapuruSanI paNa goThavaNI karI, ke je chUpI tapAsa rAkhe. sAdA praznano hetu eTalo ja mAtra hato ke "apAyelI AjJAno rItasara amala thAya che ke nahi teTaluM ja jovuM che.' e gAma gaMgAnA kinAre hatuM. pATavI kuMvarane bolAvI rAjAe hukama karyo ke "jAo, tapAsa karo ke gaMgA kaI dizAmAM vahe che ?" rAjaputra vinIta hato eTale javAno niSedha to na karyo, paNa enA manamAM vicAra thayo ke "bApujInI buddhi bagaDI. gaMgAnA kinAre vasanArA badhA jANe che ke, gaMgA kaI dizAmAM vahe che, to pachI A prazna ja zo ?' A rIte vicAra karato karato te rAjakumAra mahelamAMthI bahAra nIkaLI thoDe dUra gayo, tyAM ene enA mitro maLyA. mitroe khabara pUchatAM pATavIkuMvare vAta karI. mitroe jaNAvyuM ke "emAM tyAM javAnI zI jarUra ? amuka dizAmAM vahe che e nakkI che, mATe jaIne kahI do.' kuMvare AvIne e mujaba kahyuM, paNa pelA carapuruSoe thoDIvAra pahelAM ja AvIne khabara ApI dIdhI hatI ke "kuMvare AvI rIte tapAsa karI che.' pachI nAnA sAdhune bolAvIne "gaMgA kaI dizAmAM vahe che' - enI tapAsa karI AvavAnuM gurue kahyuM. e sAdhue vicAryuM ke "gaMgA kaI dizAmAM vahe che' e to badhA jANe tema guru paNa jANe ja : chatAM AjJA karI mATe jarUra kAMIka hetu haze !' eTale tarata 'tahatti" kahIne cAlyo. rastAmAM jene-tene pUche sAmo maLe tene pUche ke "gaMgA kaI dizAmAM vahe che?' pUchI pUchIne khAtarI kare : loko hase : mazkarI kare paNa tenI ene paravA nahi. "gurunI AjJAmAM kAMIka hetu che.' - e ja vicAra : anekane pUchato pUchato gaMgAkinAre Avyo : tyAM paNa UbhelAne e ja pUchavA lAgyo : badhA kahe ke "jotA nathI ! je dizAmAM vahe che te dekhAya che.' toya pUchI khAtarI kare : AMkhe joIne khAtarI karI emAM taratAM taraNAM joIne khAtarI karI ane jatAM jatAM paNa puchAya teTalAne pUchIne khAtarI karI. pelA carapuruSoe agAuthI AvIne rAjAne badhI vAta kahI ane kahyuM ke Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 H bhagavAnanI dezanA paNa kone tAre ! - 62 - 'e sAdhu ATalI ATalI rIte khAtarI karI cAlyA Ave che !' rAjA paNa khuza thayo : sAdhunA vinaya mATe ene bahumAna jAgyuM. A kyAre thayuM ?sugurunI AjJAthI mukti - gaLaN dho, ema ziSya samajato hato mATe ! 201 suguru gAMDI lAgatI paNa AjJA kare, to paNa tyAM kaMI hetu hoya ja ema ziSya mAne. tyAM ziSyamAM pheraphAra thAta, to rAjAne zAsana pratye ATalo sadbhAva na thAta. e sAdhu AvIne paNa kahe che ke meM ATalI ATalI rIte tapAsa karI jANyuM che ke, gaMgA amuka dizAmAM vahe che : lokone pUchIne, AMkhe joIne, tathA taraNAM taratAM joIne mArAthI banatI khAtarI karI che, chatAM tattva to Apa jANo.' A vinaya ! hajI gurune kahe che ke 'chatAM tattva Apa jANo.' 'Ama ja' - ema nahi ! rAjA paNa vicAre che ke 'jo rAjaputra gAdI mATe vinaya kare, to mukti mATe sAdhu ATalo vinaya kare emAM navAI zI ?' sugurue batAvelI kriyAmAM zaMkA, mUMjhavaNa tenuM nAma atipariNata doSa. gautama mahArAjA eka eka kriyAnuM rahasya samajatA hatA : asaMkhyAtA bhavo joI zake evuM avadhijJAna hatuM : cAra jJAnanA dhaNI hatA : paNa bhagavAnanI AjJA vakhate eka paNa vakhata vicAra karavA thobhyA che ? bhagavAne emane kheDUtane pratibodha karavA mokalyA tyAre pote dhArata to upayoga mUkI zakata, paNa nahi, guruAjJAmAM vicAra ja nahi. saMpUrNa zraddhA tyAM upayoga mUkavAnI jarUra ja zI ? emAM to vagara vicArye ja AjJApAlana ja karAya. kheDUtane haLa kheDatAM kheDatAM saMsAranI asAratAno upadeza karyo ; tyAM ja odho Apyo : te paNa tyAM ja haLa mUkIne hAlyo. ghara gharane ThekANe rahyuM. rastAmAM bhagavAnanuM svarUpa samajAvyuM. rastAmAM bhAvanA bhAvatAM e kheDUta samyakRtva pAmyo. samavasaraNa AvyuM ane jyAM bhagavAnane joyA tyAM pUrvabhavanuM vaira UchaLyuM ane gautama mahArAjAne kahyuM ke 'A tamArA guru ?' gautama mahArAjAe 'hA' kahI, eTale odho mUkIne nATho. gautama mahArAjA vicAre che ke 'bhagavAne mokalyo tyAM Ama kema ?' bhagavAnane pUche che ke 'bhagavan ! Ama kema ? hArI gayo ?' bhagavAna kahe che : 'gautama ! e pAmI gayo : e pAme mATe meM tane mokalyo hato.' jANyA pachI ajIrNa na thAya tenI khAsa kALajI rAkhavI joIe. prabhunI AjJA AgaLa vicAra ja nahi. AjJAnI yogyatA kone jovAnI hoya ? AjJA karanArane ke AjJA uThAvanArane ? Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 4 AjJAnI yogyatA vicAravAnI zakti vadhu konI ? jyAM AjJA karanAra 'sarvaza' hoya ane jyAM e AjJAne samajAvanAra 'AjJAnusArI nigraMtha guru' hoya, tyAM evo vicAra e paNa eka prakAranI AzAtanA ja gaNAya. jyAM yogyatA mAnI, jyA zreya mAnyuM tyAM to evA pariNata thavuM joIe ke tyAM pachI AjJAnI sAme doSanI saMbhAvanA UbhI na thAya. ja e ja rIte AturatA eTale cApalya, e paNa doSa che. kArya AraMbhyuM ke e AturatA eTale utAvaLa na joIe. utsAha joIe, mahenata joIe, baLavIryano upayoga joIe : utAvaLathI kAma bagaDe. amuka logassano kAussaga karavo, evI AjJA hovA chatAMya,-'vadhu gaNIe to ThIka'-ema vicArIne vadhu gaNe te ajJAnatA kahevAya : paNa 'ATalo ja kema ? vadhu kema na gaNAya ?' - AmAM atipariNata doSa che. pahelAmAM ajJAnatA che paNa AjJAthI uparavaTapaNuM nathI, jyAre ahIM AjJA ullaMghana (uparavaTapaNuM) che. rasoI karatAM strI jANe ke khIcaDImAM rUpiyAbhAra mIThuM nakhAya, paNa rUpiyAbhArathI ATalI miThThI thAya to daza rUpiyAbhArathI vadhu thAya, ema trirAzI mAMDe ane nAkhe to, jeTalAne pIrase teTalAne thUthu ja karAve. kriyAmAM je vidhi hoya tema thAya. amuka kAusaggamAM ATalA ja logassa, te teTalA ja karavA joIe. sAmAnya rIte vadhu karIe to ThIka' - ema dhArI kare to ajJAna doSa ke avidhi doSamAM laI javAya, paNa 'vadhu karavAmAM ha2kata zI ?' - e bhAvanA thAya to atipariNata doSa. 942 Agama kahe te sAcuM ! svargata paramArAdhya gurudeva zrI AtmArAmajI mahArAjAe, zrI vizanacaMdajIne eka ja yuktithI bodha karyo hato. 'mUrtine na mAnavI' - e mAnyatA tyAM hatI. emAM AraMbhasamAraMbha che mATe na mAnavI AvI mAnyatA hatI : e kaI rIte samaje ? gurune khabara maLI hatI ke 'zrI AtmArAmajI mUrtine mAnanAra thayA che ane jene-tene bagADe che.' e parathI vizanacaMdajIne paNa gurue niyama karAvyo hato ke 'tAre AtmArAmajIne maLavuM nahi, enI pAse javuM nahi.' eka gAmamAM be bhegA thayA. 'vizanacaMdajIne niyama karAvyo che' enI khabara zrI AtmArAmajI mahArAjAne paDI hatI. zrI AtmArAmajI mahArAjAe vicAryuM ke 'emane niyama che, mane nathI.' - ema dhArI pote tyAM gayA. gayA eTale bolAvavA to paDe ne ? 'padhAro, padhAro' - kahyuM. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma - 12 : bhagavAnanI dezanA paNa kone tAre ! - 62 - 203 zrI AtmArAmajI mahArAjAe kahyuM ke "tamAre niyama che, mAre nathI." pachI mUrtinI vAta kADhI. vizanacaMdajIe kahyuM ke "emAM AraMbha-samAraMbha che, mATe mUrtine kema manAya ?' zrI AtmArAmajI mahArAjAe eka ja vAta kahI ke "pApa ane puNya tathA AraMbhasamAraMbha e vagere tame ane huM vadhu jANIe ke AgamanA kahenAra vadhu jANe ? emAM ApaNI matikalpanA cAle ?' vizanacaMdajI zuM kahe che? sarala AtmAnI dazA juo : vizanacaMdajI kahe che ke "AgamamAM hoya te sAcuM mArA karatAM e vadhu bhavabhIru hatA mATe e kahe te sAcuM. Agamane na mAne to ogho zuM kAma rAkhuM? tame AgamamAMthI batAvo to tarata mArI mAnyatAno tyAga karI mUrtine mAnuM." (A vizanacaMdajI te ja munizrI lakSmIvijayajI mahArAja.) AjJAnA rAganuM A pariNAma. zAstramAM zaMkA hoya tenI vAta judI che. ApaNe to zAstrane AMkha sAme rAkhIne ja cAlavAnuM che. ApaNuM jainazAsana ane ApaNe vAyukAyamAM jIva mAnIe chIe. hAtha hAle to vAyukAya haNAya ke nahi ? haNAya, chatAM namaskAra e dharma che ke adharma che ? khamAsamaNa devuM e dharma ke adharma ? tyAM hiMsA kalpAya kharI ke? zAstra jyAM hiMsA mAnI che tyAM ja manAya. nahi to chate Agame ane chate jJAne kalyANamArgano nAza ja thAyane ? A sthiti bhagavAna nahotA jANatA ? chatAM vidhi kema kahI ? hiMsAnAM pariNAma nathI, hiMsAnI pravRtti nathI ane sAmAne hiMsaka vRtti utpanna kare tevI paNa kriyA nathI. kriyA karanAra hiMsaka che teno paNa bhAsa sAmAne thAya tema nathI. aMdarano ane bahArano dekhAva badhuM zuddha che. pariNAma zuddha che. kriyAmAM paNa hiMsA nathI. sAmAne hiMsAno bhAsa thAya tevI kriyA paNa nathI. evI eka paNa kriyA jJAnIe vihita karI nathI. AthI nizcita che ke zrI jinAjJAne korANe mUkI daIne je divasa potAnI ja matikalpanAe cAlyA, te divase dharma, dharma nahi rahe. AgamanI vAta ghaTAvavA - magajamAM utAravA - hRdayastha banAvavA, matino upayoga thAya, paNa AgamanI vAta khoTI TharAvavA matino upayoga Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 ----- - w na thAya! jo e rIte hiMsA ja lAgatI hoya, to muni munipaNuM na pALI zake ane zrAvaka zrAvakapaNuM na pALI zake ! muni paNa cAle hare phare : AhArapANI kare : ema chatAMya muni SakAyanA rakSaka kharAne ? zAthI ? vihAra kare, UThe, bese, badhI kriyA upayogapUrvaka ane vidhipUrvaka kare to muni hiMsaka ke ahiMsaka ? zAstra kahe che ke "ahiMsaka'. vidhi che ke "iryAsamitipUrvaka, upayoga rAkhIne, koI jIva na mare e bhAvanAmAM lIna rahI cAlatA muninA paga nIce jaMtu AvI jAya ane kadAca marI jAya, toya te muni ahiMsaka che ane bedarakArapaNe cAle, iryAsamiti na pALe, ane enA paga nIce jIva na mare, to paNa te muni hiMsaka che. arNikAputra AcAryane nadI UtaratAM deve uchALyA : bhAlA upara jhIlyA : emanI kAyAmAMthI nIkaLatA lohInI dhArAthI nIcenA aplAya vagere jIvonI virAdhanA thatI hatI, chatAM AcAryane kevaLajJAna thayuM. zAthI ? e vakhate emanI bhAvanA e hatI ke "arere ! mArA kAyayogathI akAyAdi jIvonI virAdhanA thaI rahI che : are e kAyA kyAre chUTe !' paNa "o bApare ! bhAlo vAgyo' - e bhAvanA na thaI. e thAta to hiMsA lAgata. A to sapaka zreNie caDI kevaLa pAmI muktie gayA. are, kevaLajJAnI UbhA hoya tyAre paNa, emanI kAyA sAthe athaDAI ne keTalAya jIvo mare ene hiMsA manAya ? e hiMsA thAya che paNa enA pApanA bhAgIdAra e nathI. pariNAma, bhAvanA emanAM UMcA che : emanI kriyA joIne paNa dekhanArane thAya ke "dhanya maharSi !" eTale zrI jinezvaradevoe vihita karelI kriyA, AjJAsiddha kriyAmAM prazna ja na hoya. zrI AtmArAmajI mahArAje tyAM AgamamAMthI batAvyuM, ke tarata zrI vipnacaMdajI mahArAje satyano svIkAra karyo. Aja to kahe che ke "AgamanI vAta A kALamAM yogya che ke kema ?' traNa lokanA nAtha , traNe kALanA ekasarakhA jJAnInI vAtamAM potAnI buddhino A upayoga hoya ? ema kare e AtmA AjJAthI apariNata thayo gaNAya. AjJA na maLe te bane, paNa ene zraddhApUrvaka mAne ane pALe tene dhanya' - ema mAne te AtmA AjJAthI pariNata. zrI jinezvaradevanI AjJA vAjabI ke geravAjabI, e nyAya ApanAra tuM koNa? tArI zakti zI? vAdI-prativAdIno nyAya koNa cUkave ? jaja; te paNa madhyastha joIe. nahi jevA jhaghaDA mATe Ave to zrI Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ As 12 H bhagavAnanI dezanA paNa kone tAre ! - 62-- 2015 jinezvaradevanI AjJAne vAjabI ke geravAjabI, UThAM sudhI bhaNelA TharAvavA bese ? ane amuka kRtya jinAjJA mujabanuM che ke nahi, te saMsAranA lolupa, AgamanA ajANa ne TUMkI tathA tuccha buddhinA nakkI kare ? ane tene Agama viruddha che, ema AgamanA jANakAra kahe to emanIya ThekaDI karavAnI adhamatA seve, evA nAlAyako jinAjJA jevI vastune toLI zake ? gItArtho bhegA thaze, saMgha bhego thaze tyAre badhuM thaze. e je thaze te Agamane joIne thaze. AjJA kaI rIte vadhu paLAya, tevA prayAso badhA karI zakIe. A bhAIne manAvavA hoya to je rIte manAvAya te badhI rIte manAvIe. tevI rIte AjJA kaI rIte pALI zakAya tenA upAyo badhA laIe. paNa AjJAnI sAme AkramaNa na hoya. AjJA dIpAvavAnA vicAro hoya. AjJAne haiyAmAM utAravI kaI rIte, rAkhavI kaI rIte te vicAro. jJAnIne jarUranI na lAgI hota to rAkhata zuM karavA ? jarUranuM na lAgyuM te to sAthe laI gayA. cauda pUrva gayA, dRSTivAda gayuM, mAtra rAkhavAjonuM rAkhI gayA. je rAkhyuM te A jamAnA mATe to zuM paNa raheze tyAM sudhInA jamAnA mATe karavA yogya ja emAM zaMkA nahi. jinakalpa, kSapakazreNi vagereno niSedha karyo. jenAthI vastuno durupayoga thAya te gayuM. mahimAvaMtA stotromAMthI akSaro kADhI lIdhA. devatA AvatA rAkhyA hota to saTTAnI khoTa purAvata ! tame devatA pAse karAvata zuM ? AgaLa AcAryoe parivartana karyA che, paraMtu te paNa gItArthonI saMmatithI, Agamane anusarIne ? e parivartano zAstrAnusArI hatAM. sabhA : vidhisUtra niSedhamAM ane niSedhasUtra vidhimAM laI javAya? nahi. jo laI jAya to badhuM ja bagaDI jAya. e to AjJAno apalApa. ema kare to te nihnava koTimAM jAya. copaDAmAM jamAnA udhAra ane udhAranuM jamA thAya ? Akho viparyAsa thAya ! jamAnuM udhAra ane udhAranuM jamA koNa kare? mU paNa evuM na kare. vidhisUtrane niSedhamAM ke niSedhasUtrane vidhimAM laI janAra jenazAsananAM sAdhu-sAdhvI-zrAvaka ke zrAvikA manAya nahi, paNa ghUsaNakhora manAya. evAthI to bacavA prayatna karavo joIe. have - "saMyamanA anuSThAnamAM paNa AtmAo kheda zAthI pAme che ?' - A praznanA uttaramAM sUtrakAra mahArAjA kayAM kayAM dRSTAMto dvArA zAM samAdhAna Ape che" - vagere varNana ApaNe jozuM. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13: zAsananA zagune, svabhakta banAvAya nahi | 63 * dharma kyAre pariName ? * pariNAmabhede dharma paNa adharma ! " * ghara bALIne tIratha na thAya ! * sAvagha-yoganuM paccakhANa zA mATe ? * Adarza jIvanamAMthI levAnuM zuM ? * mAtra dharmadAnamAM ja varasa kharAba ? * dharma kyAre Take ? 0 karatA nathI ke karI zakatA nathI ? * sArA saMjogonA sevanathI sArAM pariNAma : * abhavI dharma kaI icchAthI kare ? * prabhunA duzmana ane sAdhunA bhakta ? 0 sAmAyikathI paNa saMyamanI ja bhAvanA ! * dharmavirodhIonI talavAra ane ApaNI DhAla : viSayaH pAMca anuSThAnona bheda - alaga pariprekSyamAM Adarza zA mATe ? sArA saMyogono abhyAsa cAlu rAkha - zAsananA viradhI pratye vartAva. pUrvanAM aneka pravacanono TUMkamAM upasaMhAra karI bIjA aneka navA viSayone atre cAlanA ApI che. samyagdaSTi ane mithyASTinI samaja zuM zuM hoya che ? tIrthaMkaradeva mATe paNa paccakakhANanI jarUra ? AdarzabhUta mahApuruSonA jIvanamAMthI paNa kaI vastu levA yogya teno viveka, dharma vinAnA lakSmIvAnonI dazA, dharma karavAnI icchA chatAM na karI zakanAranI bhAvanA, traNa anuSThAna to mithyAtvInAM vagere bAbatone sArI rIte sparzI mukhyataH zAsanano, prabhuno virodhI hoya tene bhakta manAya - banAvAya ke nahi ane evAne bhakta mAnavA-banAvavAmAM prabhuzAsanano, pariNAme svano paNa droha kaI rIte thAya te vAta vistArathI carcA che. mulAkSAgRta * dhama banavAmAM ke banAvavAmAM sAdhana to zrI vItarAganI vItarAgatA che ane nigraMthanI nigraMthatA che. A be muktinAM sAdhana che. 0 AdarzanuM anusaraNa to enuM nAma ke emAMthI zuddha pakaDAya ne azuddha tajAya. * dharma na pAmelA lakSmIvAno chatI lakSmIe paNa duHkhI ja che. * bhAgyazALI AtmAne uttamano sahavAsa to jema jema vadhu, tema tema vadhu ja lAbha ! tenAmAM uttamatAnA ja raMga vadhe ! * sArAM pariNAma TakavAM kaThina che, mATe to sArAM pariNAma Take tevA saMjogone roja sevavA joIe, vAraMvAra sevavA joIe. bahumAnapUrvaka sevavA joIe. * samavasaraNanI sAhyabInI ke pUjAvAnI bhAvanA AvI ke mukti aTakI ema samajo ! * zrotA pratyenI zarama ane paravA ghaTe to ja dharma kahevAya. * jene prabhu na game, jene prabhuno mArga ja na game ane jene prabhunAM Agama ja na game, tane ame zI rIte gamIe ? * jema dharmavirodhIthI alaga rahevAnuM kahuM chuM, tema ame paNa jo prabhunA mArgathI viparIta jatA ke kahetA jaNAIe, to amArAthI paNa AghA ja rahevAnuM kahuM chuM. be ghaDInAM sAmAyikamAM AtmakalyANa mAnanAro jiMdagInAM sAmAyikane kema na jhaMkhe ? ane jiMdagInAM sAmAyika pratye lAla AMkha karanAramAM be ghaDInuM sAmAyika hoya ja kyAMthI ? Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 : zAsananA zatrune svabhakta banAvAya nahi : dharma kyAre pariName ? sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, A zrI 'AcArAMga' sUtranA 'dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA 'svajanadhUnana' nAmanA pahelA uddezAnI pIThikA karatAM samajAvI gayA ke dharma kahe koNa ? dharma kahe kyAre ? - kone kone kahe ? ane zrI tIrthaMkaradevoe paNa kahelo dharma kayA jIvone rItasara pariName ?' ane ApaNe e paNa joyuM ke 'zrI tIrthaMkaradevo, zrI atIndriya jJAnIo eTale kevaLajJAnIo ane zrI zrutakevaLI bhagavAno, e traNa ja prakAranA AtmAo svataMtrapaNe upadeza daI zake : bIjAo svataMtrapaNe dharma kahI zakatA nathI, kAraNa ke bIjAo svataMtrapaNe jIvAjIvAdikanuM svarUpa jANI zakatA nathI.' bIjAo emanuM kaheluM kahe mATe e svataMtra upadezaka kahI zakAya nahi, AthI spaSTa che ke 'samyak prakAre jIvAjIvAdikanuM svarUpa na jaNAya tyAM sudhI dharmadezanA daI zakAya nahi.' dharmadezanA, e AtmAne saMsA2thI mukta karavA mATe che. jyAM sudhI AtmA svahiMsAthI bacavA mATe parahiMsAthI na bace, tyAM sudhI mukta thaI zake tema paNa nathI. mATe prathama to e ja vicAravAnuM ke 'e hiMsA kyAre rokAya ?' 'tyAre ja ke jyAre jIvAjIvAdinu svarUpa samyak prakAre samajAya ane samajapUrvaka eno amala karavAmAM Ave.' kAraNa ke 'jyAM sudhI e na samajAya tyAM sudhI ene hiMsAthI, mRSAthI, corIthI, maithunathI ke parigrahathI pApa lAge che ema paNa na samajAya.' hiMsAthI sAmAno prANa jAya che, ene duHkha thAya che, mRSAthI tathA corIthI paNa sAmAne duHkha thAya che, maithunathI paNa jIvono vinAza thAya che ane parigrahathI paNa hajArone pIDA thAya che, - A badhuM samajAya kyAre ? jIvAjIvAdinuM svarUpa samyak prakAre jaNAya tyAre ja. A hiMsAdika tajavAnuM zA mATe ? eTalA ja mATe ke badhI kriyAo sAmAne pIDA karanArI che mATe ! je prANIne ja na mAne, je jIvanA svarUpane ja na samaje ane jyAM sudhI tevA jJAnInA kathana u52 jene sAco prema na thAya Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - tyAM sudhI tene ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya tathA aparigraha upara vAstavika prema paNa zI rIte thAya ? ghaNAne hiMsA paNa yogya lAge che ane mRSA vagere pApothI TevAI gayA che eTale emAM paNa pApa jevuM kAMI lAgatuM ja nathI, kAraNa ke e AtmAone jIvonA svarUpanI vAstavika mAhitI nathI. athavA to emane mAhitI hovA chatAM paNa enA upara joItI zraddhA nathI. AthI e ja spaSTa thAya che ke jyAM sudhI saMpUrNa jJAnIonA kathana upara pUrNa pratIti na thAya, tyAM sudhI AtmA sAmAne agara potAne paNa dharmamAM pariNata karI zakato nathI.' "zrI tIrthaMkaradevo paranA bhalAne mATe dezanA Ape che.' - A sAMbhaLIne keTalAko ema kahe che ke "te to vItarAga che, eTale paranA bhalAnI paNa bhAvanA na hoya : mATe tIrthakarane tIrtha na hoya, e upadeza paNa na Ape ane emane upadeza ApavAnA paNa na hoya temaja emane samudAya ke saMgha kaMI na hoya !" paNa A saMbaMdhamAM ApaNe samAdhAna karI gayA chIe ke "e badhuM zrI tIrthaMkara nAmakarmanA vipAkane laIne thAya che. e vAta kharI ke "kevaLajJAna thayA pachI icchA nathI hotI" - chatAMya zrI tIrthaMkara nAmakarmanA vipAkane laIne e badhuM thAya ja. nadInuM pUra jozabhera cAlyuM AvatuM hoya ane enA mArganI vacce ADA pahADa hoya topaNa, jo vega cAlu rahe to pANI potAno mArga potAnI meLe karI ja le : pANI bahAra UchaLIne paNa Ave : are, pahADane bhedIne paNa Ave ! tevI rIte te tArakoe "savi jIva karuM zAsanarasI' - e bhAvanAne evI majabUta banAvelI hoya che ke enA yoge zrI tIrthakara nAmakarmane nikAcita karyuM tyArathI kevaLajJAna thayuM tyAM sudhI je bhAvanAthI tIrthaMkara nAmakarma nikAgyuM te ja bhAvanAne paNa khUba khUba sIMcI : evI sIMcI ke kevaLajJAna thayA pachI emAMthI upakArakatAnA pravAho svAbhAvika ja vahyA kare che. e utkRSTa puNyanA yoge samavasaraNa racavAnI tathA tamAma divya sAmagrI khaDI karavAnI devone paNa buddhi thAya che. karmakSayathI thatA atizayo to judA, paNa devatAo emanI meLe svayaM A badhI sAmagrI UbhI kare ! e atizaya paNa e tIrthakara nAmakarma (puNya)ne yoge ja ! devatAo evI anupama sAmagrI khaDI kare ke laghukarmI AtmA tyAM AvIne pAmyA vinA rahe ja nahi : chatAM evA paNa AtmAo hatA ke je Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 949 - 13 : zAsananA zatrune, svabhakta banAvAya nahi : 63 - atizayone paNa pAkhaMDarUpa mAnatA. sakala saMzayane chedanAra sAkSAt zrI tIrthaMkaradeva jevA dharmadezanA ApanAra chatAM, prabaLa mohathI vIMTAyelA AtmAone dharma pariName nahi. 209 pariNAmabhede dharma paNa adharma ! zrI tIrthaMkaradevonA atizayomAM mukhya atizaya to e che ke 'darekanA saMzaya ekIsAthe chede : sakaLa saMzayo ekIvakhate chede : sAMbhaLatI vakhate koI zaMkita na thAya : zaMkA thatAM tarata vagara pUchyuM samAdhAna : ane sau potapotAnI bhASAmAM samaje eTale koI na samaje ema paNa na bane. zrI tIrthaMkaradeva pote to tyAganI mUrti che : emane rAga ke mamatva kAMI nathI : kema ke vItarAga thayA che. evA prabhu dezanA de to paNa mohathI vIMTAyelA AtmAne dharma pariNAma pAmato nathI. pariNAmabhede dharma e paNa adharma thAya. AthI ja jJAnIe kriyAne pAMca anuSThAnamAM vaheMcI che. je anuSThAna muktinAM sAdhana te ja anuSThAna A lokanI ke paralokanI paudgalika sukhanI icchAthI karavAmAM Ave to e kriyA viSakriyA ke garalakriyA thaI ane tethI te ja anuSThAna mokSane badale saMsAranAM sAdhana banI jAya. 'badhA kare mATe karavuM.' - e gADarakriyA te ananuSThAna. e traNe mithyAdRSTine hoya : samyagdaSTine A traNa anuSThAna na hoya : A traNa hoya to samyaktva na Take. mithyAdaSTine to A traNathI paNa kvacit lAbha thAya : lAbha thavo saMbhavita che eTale thavo hoya to thAya. adhikArI bheda ane adhikAra bheda to Ubho rahevAno. svayaM mithyAddaSTi hoya tene oghadRSTi na ja hoya agara sarvathA paudgalika lAlasA na ja hoya e na bane, hoya ane e rIte AvyA bAda svarUpa jaNAtAM eno tyAga kare. eTale ethI paNa tene lAbha thavo saMbhavita ! paNa samyagdaSTine e lAlasA thAya to samyakRtva kema rahe ? samyagdaSTi hovA mAtrathI ja evAM anuSThAnono niSedha che, kAraNa ke pudgalanAM sukhone sArAM manAya tyAM samyakRtva Aveya kyAMthI ne Takeya kyAMthI ? 'paudgalika sukho kSaNika che, banAvaTI che, pariNAme duHkhane lAvanArAM che' - AvI samyagdaSTinI samaja hoya che. paudgalika sukha saMyogajanya che, jeno saMyoga teno viyoga nakkI che, saMyoganI sevA vakhate paNa karmabaMdha thAya che ane azubha karmano vipAka bhayaMkara che.' - ema samyagadRSTi samaje che. paudgalika sukhane sArAM Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 950 mAnavAM, ene sevavAmAM AnaMda mAnavo, e paNa mithyAtva ja che. jo ema na hota to mithyAtva raheta kyAM ? chatAMya khUbI to e che ke "pAchuM dharmanA phaLa tarIke paNa e ja !" A to mAtrA vadhI gaNAya. je dharma muktinuM sAdhana te ja dvArAe A magAya, to samyakatva zI rIte rahI zake ? bhagavAnane kahevA vItarAga ane rAganI sAmagrI Apo' - ema emanI pAse rAganI sAmagrI mAgavI, enA jevI bhayaMkara durdazA bIjI kaI hoya? sAdhune kahevA nigraMtha ane - "amArI gAMTho tame vALI Apo, amane parigraha maLe tevuM kAMka kahI batAvo.' - ema kahevuM ochuM ajJAna che ? Ano artha to e ke "vItarAganA vItarAgapaNa' tathA nigraMthanA nigraMthapaNA pratye sAcI prIti jAgI nathI.' ghara bALIne tIratha na thAya ! sabhA : lAbhAlAbha jovAya ne ? tame vyavahAramAM kaho cho ne ke "ghara bALIne tIratha na thAya' - eno Azaya ahIM lAgu karo ! evI bhAvanAthI pariNAme ahIM to vastu ja nAza pAme che : bIja baLI jAya che. bIja rahe to vAta judI. bIja zekIne phaLanI (lAbhanI) AzA kema rakhAya ? lAbhanI AzAvALAe bIjane nahi zekavuM zekAI javuM paDe to pote zekAI javuM paNa bIja nahIM zekavuM. dharmI banavAmAM ke banAvavAmAM sAdhana to zrI vItarAganI vItarAgatA che ane nigraMthanI nigraMthatA che. e be muktinAM sAdhana che. A muddo jo na samajAya ane lAbhAlAbhanA bahAne bIja bALe, to e zrI vItarAgadevanI ane nigraMtha gurudevonI bhakti karavAne badale vakhate UlaTI AzAtanA kare che. "padgalika sukha anitya che. asAra che, game tyAre vinA pUchaye paNa cAlyuM javAnuM che ane rahe to paNa pariNAme duHkharUpa che." - A vAta samyagdaSTinI samaja bahAra hoya ? paudgalika saMyoganI rasikatAthI vartamAnamAM paNa sukha che ke nahi, - te tamArA AtmAne ja pUcho. kharekhara, thoDA sukhanI lAlasAe pAriNAmika ghaNA duHkhane bhulAvyuM che. vyavahAramAM lAkhanI lAlasAvALAne ATha ATha daza daza kalAkanI ke tethIya vadhu mahenata paNa mahenatarUpa lAgatI nathI : lAge to che paNa e gaNato nathI. avasare kahe paNa ke "lAkha kema kamAvA te ame jANIe. sAdhu to kharacavAnuM kahe paNa lAkha kema maLe tenI sAdhune zI Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98aa - 13 : zAsananA zatrune, svabhakta banAvAya nahi : - 63 - 211 khabara? e to je kamAya ja jANe : kharacavAnuM to kahe paNa lAkha kamAvAmAM paDatI mahenata e kyAM jANe che ?" sabhA : guru camatkAra batAve to? hajI camatkAra na bhUlyA. tame lepAo tema nathI ane tarazo evI khAtarI thaze to guru tema paNa karaze, paNa jenI pAsethI camatkAra joIe tenA para zraddhA to joIe ne ? camatkAra paNa pAtra upara, kapAtra upara nahi. bhaviSyamAM tamane sukhI banAvavA ke duHkhI e kaho. pahelI to vAta e che ke dharmanI icchAne badale camatkAranI icchA karanAramAM samyaktva rahe ? paisA camatkArathI ke game tema ApyA pachI gRhastha nirAraMbhI thavAno che ? lAkha laIne paNa chakAyanI virAdhanAthI aTakavAno che ? sAvadha-yoganuM paccakakhANa zA mATe? A prasaMge eka bhAI taraphathI koI eka vAtanuM nAma laIne prazna puchAyo, tyAre pUjya pravacanakAra mahAtmAe uttaramAM pharamAvyuM ke vAta AkhI lAvo. AjakAla vAtomAMthI amuka vAtone UlaTA rUpamAM laI javAmAM Ave che e samajo. AkhI vAta pramANa sAthe lAvo, eTale tarata e vAtamAMthI ja samAdhAna maLI zake. UlaTuM ja kADhanArA Aje to zrI kalpasUtramAMthI paNa akhADA tathA nAhavuM-dhovuM, e vagere vagere kADhe che ne ? bhagavAna zrI mahAvIradevanA AkhA jIvanamAMthI paNa vaLaganArA vaLagyA kone ? abhigrahane ne ? AthI kathA ApanAra tathA lenAranI dRSTi zaddha hovI ja joIe. gRhastha jIvana, e nirAraMbhI jIvana nathI, e vAta sarvathA satya che. zrI tIrthaMkaradeva jevA paNa aNagAritAno svIkAra karatAM sarva sAvaghayoganuM jAvajIvanuM paccakakhANa kare che. jo gRhastha jIvana nirAraMbhI hota, to zrI tIrthaMkaradevane A paccakakhANanI jarUra ja nahotI. zrI tIrthaMkaradeva to gRhasthapaNAmAM paNa virAgI hatA. kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe zrI vItarAga paramAtmAnI stuti karatAM kahyuM ke "vA rAjakI-sarvathA nAthojapunyA atra tatra rati, viratve taja te pAra" "he nAtha ! je lakSmInA bhogavaTAmAM jyAM-tyAM ratino anubhava che, te devalamI ane narendranI lakSmIne Apa jyAre bhogavatA hatA, tyAre paNa ApanuM viraktapaNuM ja hatuM, eTale ke evI lakSmInA bhogavaTAmAM paNa Apa to virakta ja hatA." Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - 992 A rIte je tArakano AtmA ja virAgI, kevaLa zuddha hRdayavALo, bhogane paNa roga mAnIne ja bhogave, te zrI tIrthaMkaradeva paNa paccakakhANamAM sarva sAvaghayogano tyAga kare che : e e ja sUcave che ke "atyAra sudhInuM jIvana sAvadya hatuM, mATe ja sarva sAvadyayoganuM paccakhANa karuM chuM. kAraNa ke gRhasthajIvanane koI paNa prakAre niravagha TharAvI zakAya tema nathI. e jIvana ja evuM che ke jemAM AraMbha, parigrahAdika sAvadya to beThuM ja che, eTale gRhastha jIvanane nirAraMbhI ke niravadya kahevuM, enA jevI bhayaMkara ajJAnatA bIjI eka paNa nathI. Adarza jIvanamAMthI levAnuM zuM? AnaMda-kAmadeva zrAvaka, e AjanA zrAvako mATe to Adarza kharAne ? emanA jevuM jIvana jivAya to tarAya e to kharuM ne ? vAru, emanA jIvanamAMthI zrAvako zuM le to tare ? emanA jIvanamAMthI zuM laI potAnA jIvanamAM utArAya to zrAvakothI emanA jevA Adarza banAya ? emanA bhaMDAramAM aDhaLaka lakSmI hatI, emane tyAM daza hajAra gAyonA pramANavALAM gokuLo hatAM, - evuM badhuM maLe to emanA jevA banAya ema ? emanA jIvanamAMthI A levAnuM hoya kema ? eTalA maLe to upAzraye AvavAnuM bhUlI jAo ke yAda rahe ? bhAgyazALIo! e puNyazALI puruSonuM jIvana to ghaNuMya majenuM che, paNa emAMthI levAnuM zuM ?, e ja samajavA jevuM che. dareka jIvanacaritra vAMcatAM pahelAM nakkI karo ke zA mATe vAMcavuM?' jo e nakkI na thAya to puNyavAnanA jIvanamAMthI paNa pApanI karaNI upADAya. Aje zrI AnaMda ane kAmadeva jevA parama zrAvakonA jIvanamAMthI paNa zuM levAya che? emanI keTalI Rddhi-siddhi ? ATalI badhI to lakSmI, Avo to jaMgI vepAra, pAMcaso pAMcaso haLa kheDe eTalI to jamIna, ATaluM karavA chatAMye emanI mukti thavAnI che, to ApaNe ATalo thoDo AraMbha-samAraMbha karIe temAM ApaNI mukti kema aTakI jAya ? arthAt na ja aTake." Aje emanA jIvanamAMthI A levAya che. emaNe parigrahanuM parimANa karyuM, lAlasA para kApa mUkyo, pratimA dhArI banyA, devonA upasargamAM paNa aDaga rahyA - e badhuM levAnI to zuM, paNa e tarapha jovAnI paNa bAdhA hoya, evo Ajano vartAva che. zrI AnaMda ane kAmadeva vagere zrAvako ekAvatArI che atyAre devalokamAM Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 953 - 13 : zAsananA zatrune, svabhakta banAvAya nahi : 63 che : tyAMthI sIdhA mahAvidehamAM jaI mukti javAnA che : paNa e puNyazALIonA jIvanamAMthI paNa upara batAvyo tevo sAra lenArA AjanAo kahe ke 'amane sAdhuo nAhaka hAu batAve che. AnaMdAdi zrAvaka to bhagavAna mahAvIranA zrAvaka hatA, chatAMya ATalo parigraha rAkhe ane emanI mukti na aTake, to amAre to sAmAnya parigraha ane ame to sAmAnya muninA zrAvaka, toya amArI mukti kema aTake ? arthAt na ja aTake.' AvuM e mAne che ane kahe che. -'paNa e bhagavAna zrI mahAvIradevanA zrAvaka Adarza tathA ekAvatArI banyA zAthI ?' - eno to nirNaya karo ! koIne Adarza mAno to badhuM nakkI karo. keTalAka kahe che ke 'bhagavAna zrI mahAvIradevanA pitA Adarza kharAne ?' paraMtu Adarza nakkI karIne karavAnuM zuM ? emanI pApakriyAne pakaDavAnI ke dharmakriyAne ? AdarzanuM anusaraNa to enuM nAma ke emAMthI zuddha pakaDAya ne azuddha tajAya. dareka mANasa moTe bhAge amuka amuka guNa mATe Adarza hoya, to te guNa levAya paNa enI badhI ja kriyAnuM anukaraNa karavAnuM hoya ? zrI siddhArtha mahArAjane Adarza jIvanavALA kahIne pachI emaNe bhogavelI rAjaRddhi vagere kAryavAhI tame karazo, to eka paNa jIvane lAbha nahi Ape. emane choDo, paNa je caramazarIrI AtmA hoya che te prAyaH saheje puNyazALI hoya ane ethI te janme paNa sArA ghare : eTale ke jyAM khUba Rddhi-siddhi-sAhyabI vagere suMdara suMdara hoya tyAM janme. puNyavAna eTale eka mAge tyAM lAkha maLe : ghara mUkIne bhAge to raste maLe : evAnA jIvananA varNanamAM rUpa-raMga-sAhyabI-vagerenuM paNa varNana to hoya : emanuM jIvana vAMcavA hAthamAM laIe to e varNana to Ave : paNa jo e rUpa, raMga ane sAhyabI tarapha AMkha DhaLI, to emanA virAga tarapha naja2 na jAya, zrI zAlibhadra, zrI dhannAjI vagere AtmA to uttama, paNa emanA jIvanamAMthI sAhyabI tathA sAmagrIne Adarza banAvIe to zuM thAya ? mAtra dharmadAnamAM ja varasa kharAba ? 213 Aje be, pAMca ke daza lAkhanI sAhyabIvALAne pUjA karavAne TAima nathI maLato : sAdhu pAse javAne phurasada nathI. vyAkhyAnazravaNa tathA sAmAyikanuM to svapneya nathI : ema e jemanI sAhyabInI vAta kare che tevI sAhyabI maLe to thAya ? e rahe kyAM ? sannipAta thAya ke bIjuM kaMI ? be-pAMca lAkhavALA badhA pUjA Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - nathI karatA ema nahi hoM ! apavAda to badhe ja hoya : moTAbhAganI vAta che jenI sAhyabInI vAta karavAmAM Ave che, e to trikAla prabhupUjA kadI na cUkatA ane Aja to trikAla prabhupUjAne badale trIsa kAla peTapUjA kare e vAta kharI ! lakSAdhipatie bajAramAM kevI rIte nIkaLavuM, pAghaDI kema paheravI, dupaTTo kevo nAMkhavo, rItasara paheraveza - moTaragADI vagere pojhIzana kema rAkhavuM, e badhI ene khabara paDe : paNa e lakSAdhipati maMdiramAM game teve dhotiye Ave emAM ene zarama na Ave kesara game tevuM hoya to cAle pUjAnI sAmagrI ochI-vadhatI hoya toye ahIM vAMdho na Ave ! dharmanA kAmamAM ochA rUpiyA bharatAM AMcako na lAge, paNa lagna Ave to pAMcane badale daza kharace tyAM pojhIzana sAcave ane ahIM rUpiyA bharavAnA vakhate kahe ke "varasa sAruM nathI' jene dharmakriyAmAM 'varasa sAruM nathI' tene karmakriyAmAM paNa sAruM varasa zI rIte Ave ? prAyaH na ja Ave. jyArathI dharmakriyAmAM - "varasa sAruM nathI' - ema thavA mAMDyuM che, tyArathI prAyaH varasa sArAM AvatAM nathI. jyArathI vRtti pharI che tyArathI puNyodaya paNa paravArI javA ja beTho che ne ? koI sArAnA apavAdanI vAta judI, paNa prAyaH ThAma ThAma e ja bUma che ke "mahenata karIne marI gayA paNa kamANI nathI ane varasa sAruM AvatuM nathI. vyavahAramAM paNa kahevata che ke zakunathI zabda AgaLa!' AthI kahuM chuM ke uttama sthAnamAM to evA ayogya zabdo na ja bolo ! na ja ApavuM hoya to kRpaNa chIe, Asakti nathI chUTatI' - ema kaho !' nahi to varasa sAruM nathI; to moTuM lAla kema ? varasa kharAba ja hota to moTuM kALuM na paData? ane varasa kharAba che to pATale besIne khAvA zI rIte maLe che? varasa khoTuM kyAre kahevAya ? zuM jAya to varasa khoTuM ? dharma kyAre Take? dharmImAM, samyagdaSTimAM kaI mAnyatA vAsa kare, to e dharma ke samyagdaSTi thaI zake e vicAro. khare ja, UMdhI mAnyatAomAM dharma nathI. koI kahe ke "saheja paudgalika vAsanA icchI temAM thayuM zuM?' thayuM e ke "sukAma te ja kukAma thavA lAgyAM sArI kriyA khoTA rUpe pariNamavA mAMDI ane dharma paNa prAyaH adharmanI koTimAM javA lAgyo.' jyAM polika sukhone khoTAM, asAra, anitya, tuccha, kSaNika, banAvaTI ane jo lIna thaIne bhogavAya to pariNAme duHkhane ApanArAM, duHkhanI paraMparAne Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 955 13 : zAsananA zatrune, svabhakta banAvAya nahi : 63 215 pedA karanArAM ane azubha vipAkane lAvanArAM mAnyAM, tyAM pachI enAthI chUTavA mATe ja karAvI joItI zrI vItarAgadevanI bhaktinA badalAmAM paNa enI ja prAptinI icchA kema thAya ? A vAta jo gaLe na Utare, to dhyeya tarapha dRSTi DhaLe nahi. jo ke dharmanA yoge icchAo phaLe kharI, kAraNa ke dharma to kalpataru che, paNa e, te te icchitane ApIne khasI jAya, paNa pachI Ubho nahi rahe. enuM kAraNa e che ke 'jeone dharmanI kimata nathI paNa paudgalika sukhonI, eTale ke rAjyaRddhi, mojazokha, viSayavilAsa ane yathecchacAritAnI ja kiMmata hoya, tevA AtmAo pAse dharma, dharmarUpe TakI zakato nathI ! tamane snehI kayo game ? tamArA paisAnuM sanmAna kare te ke tamAruM sanmAna kare te ? kyo snehI TheTha sudhI tamArI sAthe rahe ? paisAne laIne tamane salAma bhare te ke tamAruM moM joIne salAma bhare te ? paisA joIne salAma bharanAro paisA jaze tyAre AMgaLI karaze, kAraNa ke vastutaH e tamAro snehI ja nathI. paisAvALAne to raste cAlanAro paNa salAma bhare, kAraNa ke ko'ka vakhata kAmano che ema e mAne, paNa paisA hoya tyAM sudhI salAma bhare, paNa paisA jAya tyAre enA e AMgaLI kare, gALa de ane na saMbhaLAvavAnuM paNa saMbhaLAve ! AthI sAco snehI to te ja ke je game te hAlatamAM paNa sAtha Ape. A badhuM tame samajo ke nahi ? jyAre tame ATalA DAhyA to muktine ApanAro dharma kaMI gAMDo-bAMDo che ke jenI tenI pAse rahe ? tame paudgalika sukha mAgo tyArathI ja e tamane oLakhe ke 'A to arthakAmano rasiyo che : ene mArI laganI nathI.' eTalo udAra kharo ke Ape, paNa ApyA pachI khabara na le : sAmuM jovA paNa na Ave : maLyA pachI paNa enI dRSTi khasI to e maLyuM zA kAmanuM ? enI dRSTi gaI to e lakSmI paNa sukha nahi Ape. karyo lakSmIvAna sukhI ? dharmI ! dharma na pAmelA lakSmIvAno chatI lakSmIe paNa duHkhI ja che : emanI ciMtA ochI hotI nathI. koI devALuM kADhe tyAre badhAne khabara paDe ke -'A to devALiyo che' paNa ene potAne to varaso ke mahinAo pahelAM khabara hoya : vepAra pAMca lAkhano pharato hoya ne trijorImAM be lAkhanuMya ThekANuM na hoya e te jANato hoya, paNa jarAye khabara na paDavA de : vAyadA pUrA sAcave : ahIMnA lAvIne tahIM nAkhe ane tahIMthI lAvIne ahIM Ape : pAMcanuM cUkavIne sAtanuM karaja kare : sAtanuM cUkavIne dazanuM e badhuM kare, paNa mobhAmAM phera na paDavA de : pAghaDI, dupaTTo, moTara, na kare : Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 - - - - - - AcArasaMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 986 rItarivAja ke kharacamAM jarAye DhIluM na batAve : vyavahAra badho barAbara sAcave ane pola chupAvya ja jAya : paNa dara varase khADo vadhe tyAM thAya zuM ? sarakhuM thAya tyAre bese. vicAro to samajAze ke "evA saMyogomAM e kevo saMtApa anubhavato hoya !" dharmahAna AtmAo duniyAnA saMyogothI sukhI dekhAtA hoya to paNa te vastutaH duHkhI che; jarAye sukhI nathI. dharma cAlyo jAya to sukha paNa cAlyuM ja jAya ? dharma hoya to ja sukha! - ATaluM samajo to zrI jinezvaradeva ane nigraMtha gurudevanI pAse polika sukha mAgavAnI vRtti nahi rahe ! jenAthI sAcuM ane zAzvata sukha maLe tema hoya, tenAthI jAya evuM sukha magAya ? samyagdaSTi AtmAne, vItarAga pAse tathA nigraMtha gurudeva pAse tuccha sukho mAgavAnI icchA ja na thAya. jo evI icchA thAya to kAM to samyakatva nathI agara hoya to te javA beThuM che. karatA nathI ke karI zakatA nathI? jema viSa tathA garalakriyA samyagdaSTine na hoya, tema anuSThAna (gADarakriyA) paNa ene na hoya. je kriyAne potAnI tAraka mAne, tene mATe'badhAM kare che mATe karavI' - ema samyagdaSTi mAne ? ema kadI na mAne. "karavI joIe' - ema mAne. "karavI joIe mATe karuM chuM' - ema mAne. A prathamanI traNa kriyA mithyAdRSTine hoya. e kadAca A kriyAthI lAbha pAme paNa kharo. ene lAbha kadAca saMbhava che. e paudgalika sukhane icche agara oghadRSTie kriyA kare, kAraNa ke eNe hajI zrI vItarAgadevane tathA nigraMtha gurudevane oLakhyA nathI : e to e rIte paNa Ave to AvatAM AvatAM zrI vItarAgadevane tathA nigraMtha gurudevane oLakhe ane oLakhI jAya eTale tenuM kAma thAya : pachI to e paNa evI kriyAno tyAga kare. zrI vItarAgadeva tathA nigraMtha gurudevane oLakhanArane emanA prati je sadbhAva jAge te apUrva ja hoya jema jema e tArakono paricaya vadhato jAya, sahavAsa vadhato jAya tema tema AtmAmAM apUrva utsAha, apUrva prema ne apUrva sadbhAva pedA thato ja jAya. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ on - 13 : zAsananA zatrune. svabhakta banAvAya nahi ? - 63 - 217 sabhA sAheba ! 'attaravayava' e ukti zuM lAgu na thAya? e to harakama AtmA mATe : bAkI bhAgyazALI AtmAne uttamano sahavAsa to jema jema vadhu, tema tema vadhu ja lAbha ! tenAmAM uttamatAnA ja raMga vadhe. AthI ja paMDitavarya zrI pAvijayajI mahArAjA, zrI RSabhadeva svAmInA stavanamAM kahe che ke jina uttama guNa gAvatAM, guNa Ave nija aMga' sArA saMjogonA sevanathI sArAM pariNAma : ApaNe gaIkAle joI gayA ke "tattva jANe ane amala kare te to ArAdhaka ane jANe paNa kare nahi eTale karI zakato na hoya, karavA samartha na hoya, te paNa jo karavAnI bhAvanAvALo hoya to ArAdhaka." vAru, have tame badhA vratadhArI nathI banatA, te banI zakatuM nathI mATe ke banavAnI icchA nathI mATe ? pariNAmanI vAta pachI rAkho, paraMtu abhyAsarUpa to kriyA karo ! zrI kRSNa mahArAjAne bhagavAna zrI neminAthasvAmIe kahyuM hatuM ke "tamAre aviratino ghora udaya che' - to paNa ekAdazInuM vrata abhyAsa mATe karyuM hatuM ne ? tamane aviratinI chApa to nathI ne ? trikAla pUjA, vyAkhyAnazravaNa, dhArmika abhyAsa ane ubhaya TaMka Avazyaka vagere vagere tame karI zako ke nahi ? hA, to kema nathI karatA ? karavuM nathI mATe ne ? enI preraNA kare evuM koI che? evuM sAdhana rAkho to dhIre dhIre paNa ThekANe Avaze. sArAM pariNAma TakavAM kaThina che, mATe to sArAM pariNAma Take tevA saMjogone roja sevavA joIe ? vAraMvAra sevavA joIe : bahumAnapUrvaka sevavA joIe. jo pariNAma ema ne ema AvatAM hota ane TakatAM hota, to roja A saMbhaLAvavAnI mahenata zuM kAma ? are, ahIMnI bhAvanA bahAra jAo ke khalAsa, to sArA saMjogonA satata sevana sivAya zubha pariNAma Take zI rIte ? sArAM pariNAma ema ne ema kAyama Take to joIe zuM ? arthAtu na ja Take : AthI ene TakAvavA sArI sAmagrI pAse rAkhavI ja joIe. astu. tame kriyA karI nathI zakatA ke karatA nathI? ema ne ema na kahI detA ke "ame nathI karI zakatA ' kAraNa ke chatI zaktie na karo ane chatAM e vAtane chupAvo temAM kAMI kalyANa thavAnuM nathI. tamArA aMtarAtmA pAse javAba mAgo ke "tame karatA nathI ke karI zakatA nathI ?' Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 958 sabhA sAheba! TAima nathI maLato. tamAruM TAimaTebala lAvo. gappAM mAravAmAM, haravA-pharavAmAM, moja-majAmAM, raMga-rAgamAM, khAvAmAM, cAlavAmAM, UMghavAmAM, ane ramata-gamata vageremAM keTalo keTalo TAima rokyo che, e to khabara paDe. TAimaTebala lAvo to tamane batAvuM ke trikAlapUjana vagere vagere karavA chatAM phurasadano TAima maLe eTalo TAima tamArI pAse phAjala rahe che athavA bIjA mArge phokaTa vahyo jAya che : mATe ame nathI karI zakatA' - ema na kaho, paNa - "hajI te jAtanI bhAvanA ane teno amala karavAnAM pariNAma jAgyAM nathI' ema kaho. abhavI dharma kaI icchAthI kare? sabhA : sAheba ! icchA to hoya paNa pramAda thAya to ? pramAda e pApa che ne ? vepAramAM, khAvA-pIvAmAM ane raMga-rAga vageremAM pramAda thAya che ? nA, to ahIM pramAda kema ? vastunI oLakhANa thaI nathI mATene ? icchA nathI thatI ane icchA nathI thatI mATe ja prema nathI thato, ane ethI ja pramAda paNa Ave che. AthI amuka samaya bhale tamane vastu na oLakhAya, paNa vastunA oLakhanArane oLakho ane e kahe tema to varto. jhaverI jhaverI banyA te janmyA tyArathI ? nahi. pahelAM to motI parovavA ke vIMdhavAnuM jue, zIkhe, pachI enI jAta vagere jotAM zIkhe ane jotAM jotAM chevaTe jhaverI bane. bApanI pAse besIne jotAM to zIkhavuM paDene ? te mujaba paNa cha, bAra mahinA to abhyAsa karo. trikAlapUjana, ubhaya Teka Avazyaka, niraMtara vyAkhyAnazravaNa, vagere vagere cha bAra mahinA to karI juo ! ATalAM varSo vyavahAra mATe gALyAM, to eka varasa to A mATe gALo ! juo to kharA ke "prema jAge che ke nahi ?' gappAM mAravA TAima maLe ane A mATe TAima nathI ? enA karatAM to ema ja kahone ke "karavAnI vAsanA nathI !-'karI zakatA nathI' ema vinA prayatna kahevuM e khare ja khoTuM che : akalyANakArI che. koI mATe apavAda hoya to e vAta judI che. ApaNI kriyA tahetu hovI joIe. temAM joI gayA ke "jANe ane kare te to ArAdhaka che ja, paNa jANe che ane karavA samartha nathI te, tathA kare che paNa jANato nathI te, e beu ArAdhaka che !' paNa kyAre ? jANanAro paNa karavAne icche : kriyA pratye tathA e kriyA karanAra pratye enI prIti bhArobhAra Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 13 : zAsananA zatrune, svabhakta banAvAya nahi : - 63 219 hoya : karanAra pratye sanmAna hoya : karanAra pratyenA premamAM ane bahumAnamAM jarA paNa pUchavApaNuM na hoya ? ane te kriyA karanArAne kriyAnI khAmIno hAu na batAve, paNa tenI AgaLa kriyAnAM vakhANa kare, kriyA karanArAne bhAgyavAna ! huM nirbhAgI chuM' -ema paNa kahe, ane pachI vinayathI kahe ke "A kriyAmAM jarA ATalo viveka thAya to kAma thAya.' to pelo paNa sAMbhaLe : ene hAtha joDe. A rIte varte to e jJAnI jANakAra) ArAdhaka : paNa jo jJAnI gaNAto te ethI UlaTo vyavahAra kare, to te virAdhaka! e ja rIte jJAnI nahi chatAM jJAnanI icchA rAkhI, jJAna mATe prayatna karato, ane jJAnI tarapha pUrepUruM sanmAna ane pUjyabuddhi rAkhanAra kriyAvALo ArAdhaka, paNa jo potAnI kriyAnI zekhAImAM jJAnInI mazkarI kare to e paNa virAdhaka !" sabhA : jANe chatAM na kare te bhavI ke abhavI ? bhAI! navA lAgo cho. abhavI to vastune sAcI rIte jANato ja nathI. bAkI jANe chatAM nahi karanAra kevaLa bhavI ja nahi, kiMtu alpasaMsArI paNa hoya : ekAvatArI paNa hoya : are, vadhumAM vadhu saMsAramAM rahe to te paNa ardhapudgala parAvartanI aMdara ja, paNa ethI upara to nahi ja. atyAre nathI karato paNa jyAre te kare tyAre to kamAla ja kare. bAkI abhavanI vAta ja judI che. abhavI to sAcI rIte jANato ja nathI, kAraNa ke abhavIne to zraddhA ja nathI thatI ane ethI te sAcuM jANI ke samajI na zake. je jANe teTaluM kare e saMsAra mATe enAmAM darzana na hoya : darzana vinA jJAna paNa nahi ane ethI enuM cAritra paNa saMsAravardhaka ! abhavI che ke jenAmAM muktinI yogyatA ja nathI. magamAM koraDuM jevo. game teTalA lAkaDAM bALo, pANI game teTaluM bALo, chatAMya koraDuM baLe bhale paNa pAke nahi enI rAkha thAya to bhale, paNa e pAke nahi ? e khAvAjogo na thAya. e koraDuM magano dANo to jANe kahe che ke "baLI jAuM. rAkha thAuM, paNa tamane khAvAjogo thAu ja nahi ! pANI tathA lAkaDAMne AdhIna na thAuM : sAthenA pANIne bALI nAkhuM, lAkaDAM khuTavADuM, paNa poco majeno na thAu : tame bahu julama karIne mane aMgArA para mUko to rAkha thAuM bhale, paNa tamane svAda ApavA jevo to na ja thAuM !' abhavI paNa A koraDu jevo. zrI tIrthaMkaradeva maLe, e tArakanuM samavasaraNa Rddhi-siddhi jue, saMkhyAbaMdha chedro tathA devatAo te tArakanI anirvacanIya bhakti kare te najare jue, paraMtu Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno ethI ene mumukSubhAva na thatAM, e joIne - 'huM paNa Avo thAuM - mane paNa samavasaraNa maLe, iMdro pUje' - evI bhAvanA thAya ane e mATe e dharma kare ! dezanAmAM sAMbhaLe ke 'dharmathI A badhuM maLe' - eTale eTalA mATe e saMyama paNa le : sADA nava pUrva bhaNI paNa zake : saMyama dekhAvamAM evuM pALe ke na pUcho vAta : ghaNAya AtmAne mokSamArgamAM sahAyaka bane : paNa e ahIM ja rahe, kema ke enI icchA samavasaraNa vagere sAhyabInI tathA pUjAvAnI hoya che. zrI tIrthaMkaradeve AvI bhAvanAthI tIrthaMkara nAmakarma nikAcyuM hatuM ? nahi ja, te tArake 'savi jIva karuM zAsanarasI' e bhAvanAnA yoge zrI tIrthaMkara nAmakarmanI nikAcanA karI hatI : pachI bhale maLyuM A badhuM, paNa bhAvanA kaI ? sarva jIvone zAsanarasI ja karavAnI, paNa bIjI nahi. samavasaraNanI sAhyabInI ke pUjAvAnI bhAvanA AvI ke mukti aTakI ema samajo ! 220 * 4 prabhunA duzmana ane sAdhunA bhakta ? sabhA : AvuM sAcuM ane spaSTa kahenAra maLavA joIe. sAcuM kahenArA mahAtmAo ghaNA che ane te tArako sAcuM ja kahe che. ema bane ke paMcama kALa, DUMDAvasarpiNI, temAM paNa kRSNapakSIyAnuM ToLuM moTuM, eTale utpAta thAya : sAcuM kahenArane khamavuM paNa paDe : ane koI vakhata sAcuM kahenAra kadAca dabAI paNa jAya ane tene mauna paNa rahevuM paDe : paNa te UlaTuM to na ja kahe. UlaTuM e to mahA hInabhAgI.. zrotA pratyenI zarama ane paravA thaTe to ja dharma kahevAya. tamArI zarama paDe, 'tamArA vinA ame nahi' - evuM thAya, to to tamArA jevA ja amAre thavuM paDe. sabhA : pachI to amArA jevA paNa na raho ! 960 kharI vAta che. evA paNa na rahevAya. eka mahine baso-pAMcaso kamAnAro hoya ane eka jaNa mahine lAkha be lAkha kamAnAro hoya : have e lAkha-be lAkha kamAnAro jo sAce ja devALuM kADhe to enI pAse koI na bese, ene koI na dhIre ane pelo baso-pAMcasovALo to game tevo toye zAhukAra kahevAya ane ethI ja ene sAmAnya rIte badhA dhIre ane e bajAramAM bese, kAraNa ke je pAMca lAvIne pAMca Ape che ene AMca zI ? AthI spaSTa che ke jeNe potAnA dhArmika ane AtmakalyANakArI sthAna para rahevuM hoya, teNe A Agama jovAnuM, paNa tamArI sAme jovAnuM nahi : tamArI sAme jovAnuM hoya to, te zI rIte pAme e Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 951 13 : zAsananA zatrune, svabhakta banAvAya nahi H - 63 ja mATe, paNa tame amArA aMgata bhakta bano evA Azaye nahi. vAru ! DhoMganI vAta javA do, paNa tame sAdhunA bhakta kyAre banI zako ? prabhu pratye-prabhunA mArga pratye-prabhunA Agama pratye prema hoya to ja ne ? prabhuno mArga prApta karavAnI ane prApta karelA e prabhumArgane jacAvavAnI tathA te mujaba vartavAnI abhilASA hoya to ja sAdhu ane sAdhutA pratye sAcI bhakti pedA thAya. jene prabhu ja na game - jene prabhuno mArga ja na game ane jene prabhunAM Agama ja na game, tene ame zI rIte gamIe ? ane enA gamatA thaIe to, eTale ke ene gamatA banavA mathIe to amArAmAM paNa pola ja samajavI. evA potAne jena kahevaDAvatA hoya to tevA jainane paNa ame na gamIe emAM amArI uttamatA che. evAne ame gamatA thavAnuM dhyAna rAkhIe, to to amArI duSTatA che. ame to bhikhArI : amArI pAse che zuM ? ane kAMI hoya te paNa prabhumArganA yoge ja ame pAmyA. prabhuno mArga na maLyo hota to ame kyAMye rakhaDatA hota. jene prabhu na game, prabhunAM Agamo na game ane prabhunA AgamAnusAra cAlanArA pUrvAcAryo na game, tene ame gamI gayA ane ene khuza rAkhavAmAM paDyA to mAne ke 'ame paNa badhuM vecI khAdhela hovuM joIe !' ame to icchIe ke evAne ame na ja gamIe : evAne gamavAnI ame ceSTA na ja karIe : jo emane ame gamIe to jarUra kAMka bheda. UlaTuM amAre to kahevuM paDe ke 'tamAre jo amane cAhavA hoya - amane namavuM hoya, to prabhune, prabhunA mArgane, Agamane, temaja pUrvAcAryo vagere badhI ja dhArmikatAne namavuM paDaze ! emane na namavuM hoya to amane namavAthI phAyado zo ? ame jene tAraka mAnIe tenA tame zatru cho eTale tamAre ane amAre bane nahi.' prabhune gALa de, Agamane tathA pUrvAcAryone gALa de ane prabhunA pavitra mArga mATe elaphela bole, e AvIne amArA mATe sAruM bole ane ame calAvye jaIe, to nakkI amArAmAM khAmI che ! ahIM AvIne e kahe ke 'A zA DhoMga ? AcArya-bAcArya AdhA mUko to tamane khamAsamaNa dauM !'-Ama kahenArane amAre to ema kahevuM ja joIe ke 'e khamAsamaNa na joIe : Agho rahe. tArA khamAsamaNathI lobhAIe to to amAre prAyazcitta levuM paDe : ane amAruM je kAMI hoya te paNa gumAvI besIe.' jene ame tAraka mAnIe tene je niMde te amane mAne tenuM kAraNa zuM ? keTalAka kahe che ke 'sAdhu pratye aprIti thaI che :' paNa evAne thAya ja ne ? bhagavAna pratye aprIti thaI to sAdhu to - 221 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 --- - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - --- 982 bhagavAnanA, eTale emanA upara paNa aprIti thAya emAM navAI nathI. je bhagavAnano veza pahere, teNe bhagavAnanI AjJA mUkIne koI ja vAta na karavI joIe. peDhIno munIma peDhIthI viparIta vAta kare ane peDhInA duzmana joDe dostI bAMdhI peDhI upara caDAve, to zeTha e munImane ghera ja besavAnuM kahe ke bIjuM kAMI ? munIma kadI grAhakanI dayA ciMtave, paNa peDhInI khoTa to na ja icche ! bhagavAna zrI mahAvIradevanI zAsanarUpa peDhInA munImane, prabhuzrI mahAvIradeva vinA eka kSaNa paNa cAle ? Agama e amArA copaDA : e ja khAtAvahI : levaDadevaDa badhuM emAM. Aga lAge tyAre tame pahelAM zuM kADho ? milakata pachI paNa copaDA to pahelAM kADhone ? te ja rIte amAre Agama sAcavavAnAM ! pUrvapuruSoe paNa jyAre joyuM ke "have kaMThe rahe tema nathI' - ke tarata ja jhaTa badhAe bhegA thaIne lakhyuM to jIvatuM ane jAgatuM rahyuM. AthI sAdhunA bhakta banatAM pahelAM prabhunA bhakta banavuM paDaze. prabhunA mArganA premI bano, AgamanA rasiyA bano agara to prabhu para prema jAge te mATe tema ja prabhuno mArga samajAya-levAya ane prabhunA Agamano bodha thAya te mATe sAdhunA bhakta bano ! A sivAyanA hetu mATe bhakta thAya eno ahIM svapneya khapa nathI. tamArAthI amArI nAmanA ke zobhA vadhe ema mAnavuM e mUrkhatA che. jema dharmavirodhIthI alaga rahevAnuM kahuM chuM, tema ame paNa jo prabhunA mArgathI viparIta jatA ke kahetA jaNAIe, to amArAthI paNa AvA ja rahevAnuM kahuM chuM. beya vAta kahuM chuM. jemAM virodhI sAthe vyavahAra na pAlave, tema UMdhuM samajAvanAra sAthe paNa vyavahAra na pAlave. tamAro ane amAro nAto kaI jAtano, e vicAro. sAmAyikathI paNa saMyamanI ja bhAvanA ! jema jJAnI kriyA karanArane hAtha joDe, temaja kriyA karanAro paNa jJAnInA jJAnane hAtha joDe , vakhANe ane kahe ke "tame to jJAnavAna cho : ame ajJAnI chIe to paNa amane kriyAmAM rasa Ave che ke tamane to ghaNo rasa Ave. tame Avo to amane paNa vadhu AnaMda thAya ? amArI kriyAmAM paNa rahelI agara rahetI khAmI sudhareH mATe padhAro, kaho to bolAvavA AvuM.' - AvI rIte jJAna tathA jJAnInuM bahumAna kare, to e kriyA karanAra enAmAM tathAvidha jJAnano abhAva hovA chatAM paNa ArAdhaka che. paraMtu ene badale kriyA karanAro jo ema kahe ke "jAyuM jANyuM have, kriyA to karato nathI. ame kevI karIe chIe !". Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s - 13 : zAsananA zatrune, svabhakta banAvAya nahi ? - 63 - 223 to e virAdhaka, jJAnahIna kriyA karanAro ArAdhaka "ApaNe to karIe eTaluM jANIe" - ema na kare ane jANavAnI upekSA na kare : jANavAnI icchA ane kALajI rAkhe. jANakArane jJAna che ane bhAva (aMtara)mAM kriyA che mATe ArAdhaka : ane kiyAvALAne hRdayamAM jJAna pratye prema che mATe ArAdhaka ! ane jANe ne kare te to ArAdhaka che ja. pelA be jaNA jo eka eka pAyo khaMDe to virAdhaka ja thAya. AthI ja vicAravAnuM ke dharmanA arthI AtmAmAM bhAvanA kaI hoya ? mamatA kyAre chUTe, asadubhAva kyAre jAya ane sadUbhAva kyAre jAge e ja bhAvanA hoyane? samyagdaSTi gharabAra ke rAjaRddhi icche ? eka sAmAyikamAM, pUjAmAM, pauSadhamAM, pratikramaNamAM ke vyAkhyAnazravaNamAM je sukha che, te cakravartInI gAdI para che ? cakravartInA karatAM te sukha keTalAya gaNuM vadhAre che ane keTalAya gaNuM zuddha che. cakravartIne to cha khaMDanI citA paNa hoya, paraMtu sAmAyikamAM bese ene kAMI ciMtA che? gharane-paudgalika vastuonA mamatvane haiyAthI bahAra kADhI mUkIne, sAmAyika karanAranA sukhanI vAta che hoM ! evA nirNayathI sAmAyika karavA beThelAne kadAca evA samAcAra maLe ke "gharabAra-kuTuMbaparivAra vagere cAlya' - toya ene kaSTa na thAya, kema ke gharano to hRdayathI tyAga icchAyelo ja che. A be ghaDInI vAta che. be ghaDInAM sAmAyikamAM AtmakalyANa mAnanAro jiMdagInA sAmAyikane kema na jhaMkhe ? ane jiMdagInAM sAmAyika pratye lAlA AMkha karanAramAM be ghaDInuM sAmAyika hoya ja kyAMthI ? be ghaDInAM sAmAyikavALAne to ema thavuM joIe, thAya ja ke - "kyAre jAvajIvanuM sAmAyika Ave !" paccakakhANamAM "jAvaniyama' Ave tyAre ema thAya ke "rojanI A bhAMjagaDa kyAre maTe ane kyAre jAvajIvanuM paccakhANa thAya !" Avo umaLako Ave. jo eka divasa paNa Avo umaLako na Ave, to e sAmAyikamAM pola samajo. evI bhAvanA thAya tyAre pariNAma paNa juduM ja Ave. zrIkRSNa mahArAjAe dAMDI piTAvI hatI ke koI paNa saMyama lo, saMsArasamudramAMthI tAravA mATe bhagavAna zrI nemanAtha svAmI moTI saMyamarUpa sTImaranA kaptAna rUpa che, mATe e sTImaramAM jene javuM hoya te nIkaLo, pAchaLanI agavaDo huM dUra karIza !' AthI hajAro nIkaLyA. sabhAH te vakhate saMdha nahi hoya ? te vakhate paNa saMgha hato ja. " AkhI dvArikA saLagI tyAre je zrI nemanAtha svAmI pAse dIkSA levA icche te bacI zakatA hatA ane bAkI je Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 9A jIvavA mATe nAsatA tene to baLI maravuM ja paDatuM' - A rItano baLI maravAno bhaya hato, chatAM paNa saMyama lenAra keTalA nIkaLyA ? gaNyAgAMThyA. jyAM A dazA che tyAM bhoLavyA Ave ? zrIkRSNajIe dAMDI piTAvI tyAre zrI neminAtha svAmI hayAta hatA ne ? bhagavAne rokyA kema nahi ? ema paNa kema na kahyuM ke "badhA saMbaMdhI rajA Ape e ja dIkSA levA Ave ?" bhagavAnane kevaLajJAna thayA pachI, tIrtha sthApyA pachI ane bhagavAnanI dezanA sAMbhaLyA pachI, zrI kRSNa mahArAjAe A dAMDI piTAvI che. thAvasyA putra hajAro sAthe nIkaLyA che. mATe bhAgyavAna ! vastune lAMbI daSTie vicAratAM zIkho. sabhA : samayano phera ne ? paNa tethI zuM ? zuM dharma pharI gayo ? te samaye aDhAra pApasthAnako DubADanArAM hatAM ane A samaye aDhAra pApasthAnako bacAvanArAM che ema ? zrI namanAtha svAmInA vakhatamAM je aDhAra pApasthAnako mAre, te ja pApasthAnaka atyAre jivADe ema ? e vakhate to zrI neminAtha svAmInA prabhAve pApasthAnako, prabhunA sahavAsamAM AvelAomAM jorazorathI nahotAM ane gharamAM rahenArA paNa pApathI kaMpatAM, tyAre Aje to e prabhunA nAme paNa keTaleka sthaLe pApasthAnako sevavAnI vAto thAya che, AjJA apAya che, upadeza apAya che. pApathI bacAvanArAnA lebAzamAM paNa pApamAM DubADanArA pAkyA che ane te tamane anubhavAyuM paNa che, mATe A vakhate to enAthI bacavAnA vadhu prayatno karavA joIe. pApasthAnaka to dareka kALamAM pApajanaka ja rahe. jo tame samayanA pherane mAno cho, to to atyAre te vakhata karatAM paNa baMdhana vadhAravAM joIe : ane te vakhate kRSNajI eka hatA te Aje aneka nIkaLavA joIe. "amArAthI na levAya paNa koI puNyavAna nIkaLe to tenA khAtara dareka prakArano bhoga ApIe' evI bhAvanA thavI joIe. karyuM, karAvyuM ane anumoghu, traNe sarakhuM kahevAya che : paNa ema kyAre bane ? virodhIo paNa e to kahe che ne ? jema tevAo dIkSA nahi levAmAM puNya mAne che, dIkSA nahi levA devAnI kriyAmAM paNa puNya mAne che ane e dIkSAvirodhanI kriyAne anumodavAmAM paNa puNya mAne che, tema ApaNe dIkSAmAM karmanirjarA ane puNya mAnIe to dIkSA letAne sahAya karavAmAM tathA Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 13 : zAsananA zatrune, svabhakta banAvAya nahiH - 63 - 225 te mumukSune anumodavAmAM paNa puNya mAnIe ja ne ? rokavA prayatna kare, to ApaNe pracAra karavA paNa prayatna karavAno ja ne ? dharmavirodhIonI talavAra ane ApaNI DhAla : jIta meLavavI haze to mArgastha rahevuM paDaze : TIkA, TippaNa ke dhAMdhala bhale game teTalAM thAya - AkAzapAtALa eka thAya to paNa jaya to Ano eTale A zAsanano ja che. zAsana haju A avasarpiNImAM ekavIsa hajAra varasa sudhI rahevAnuM che. Apatti vakhate sevakane duHkha to thAya ja. zAsanarakSAno prayatna karavo te anivArya pharaja che. jIvatAM chatAM chatI zaktie zAsanarakSAno prayatna na karIe to virAdhaka. zAsana tamArA ne mArAthI nathI jIvavAnuM, e to jIvatuM ja che, paNa yathAzakti prayatna na karIe ane pharaja na bajAvIe, to zAsana jIvatAM chatAM paNa ApaNe to virAdhaka koTimAM ja gaNAIe. ArAdhake potAnI zakti zAsananA bacAva mATe kharacavI ja joIe. ArAdhakathI besI na ja rahevAya. pApakriyAne phelAvavA jema e loko yojanApUrvaka prayatno karI rahela che, te ja rIte dharmakriyAne phelAvavA mATe yojanApUrvakanI pravRtti ApaNe karavAnI. dhAMdhala, hallA, tophAna, uzkeraNI, e badhuM emane mubAraka : e ApaNe na joIe. anItithI bharelI jenI laData che, tenI kadI jIta nathI. duzmana paNa DAhyo sAro : dAnA duzmana sAme UbhA rahevAmAMye zobhA : nAdAna duzmana sAme UbhA rahevAmAMye zarama. e loko je rIte khoTAM prapaMco kare che tema ApaNe na karavuM : halakaTatAthI bharelA hallA kare to jhIlavA, paNa sAmI tarApa na mAravI : eno e dhaMdho che. talavAra enI che, DhAla ApaNI che. badamAzo jyAre talavAra laI pharatA hoya, tyAre zAhukAroe DhAla to rAkhavI ja joIe. ane DhAla paNa majabUta rAkhavI joIe. ApaNe sAvadha hoIe ane DhAla majabUta hoya to seMkaDo ghA bhale kare, paNa kaMI vaLe nahi. anADI AtmAo kAyado hAthamAM le tyAre badhuM kare : dharmanuM paNa apamAna kare : kAyadAnuM paNa apamAna kare : paNa e potAnI ja pAyamAlIne notare che. dareka kALamAM evA banAvanAM dRSTAMta taiyAra che. tamArAmAM anIti ke anyAyanI buddhi na Ave te mATe sAvadha rahI, AtmakalyANakArI prabhumArganA bacAva mATe tanatoDa prayatna Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 karajo. e bacAva karatAM karatAM marI javAya to paNa emAM AtmAnuM kalyANa ja thavAnuM che, kAraNa ke zAsana pratyenI pharaja bajAvavI e paNa tadbhutu kriyA che. tadbhutu kriyA thAya to ja pariNAme amRtakriyA Ave ane enA yoge ja pariNAme kevaLajJAna paNa thAya temaja anaMta sukhanAM dhAmarUpa mukti maLe ane e maLe to ja ApaNI to icchA phaLe, kAraNa ke e sivAyanI bIjI to ApaNI icchA ja nathI : na ja hovI joIe. 966 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14H dhyeyazuddhinI AvazyakatA 64 * pudgalavAsanAnI bhayaMkaratA : * mahattvapAtra "AvA' zabda kyAM vaparAya ? * tame bhagavAnanA cho ? 0 lokarImAM paDyA ke DULyA ! 0 muddAne pakaDatAM zIkho ! * kusaMpa ke sAco saMpa ? * taTastha kyAre kahevAya ? viSaya: amRtakriyAmAM asAdhAraNa kAraNarUpa tahetu anuSThAna lAvavA mATe zuM zuM karavuM jarUrI ? dharmAnuSThAnamAM dhyeya mokSanuM ja hovuM ghaTe, enA badale saMsAranI mojamajAdinuM lakSya AvI jAya to dharmakriyA viSa-garalarUpa banI jAya ane dhyeya badalAvAthI anarthane karanAra banI jAya che. A vAtanI pratIti mATe brahmadatta cakravartInA daSTAMtamAM pUrvabhavanA bhAI munizrIe Apela sadupadeza chatAM brahmadattanI bhogamUccha ane enAM pariNAma darzAvyA che. tyAra bAda saMsAranA kAkA-mAmAdinA saMbaMdhone tilAMjali ApyA vinA dharmarakSA ke ArAdhanA vAstavika kema thatI nathI te vistArathI samajAvyuM che. lokaherImAM paDavAthI to prApta zAsana jAya. dareka sthaLe kahevAtI vAtanA hArdane pakaDatAM zIkhavuM joIe, tapanuM dhyeya aNAhArI pada, jhaghaDAnuM mULa zuM ? ane AvA prasaMge mAdhyastha koNa ane kevI rIte rahI zake ? vagere bAbatono khUba ja sAro parAmarza karI vyAkhyAna paripUrNa karyuM che. * samyagdaSTinI dharmakriyAmAM dhyeya mokSa ja hoya. * lokarImAM paDavAthI zAsana pamAyuM hoya to te na Take. * dAna che ke je devAya tenA pratyenI mamatA ghaTe. * vyAdhi karmajanya che, enuM nimitta tapa kahevAya ja nahi. * tapamAM jo tapanuM dhyeya icchAnirodha na rahe, to e bAhyatAmAMthI tApaNuM UDI jAya che. * "bAhya padArthomAM mamatA ghaTyA vinA, bAhya padArthone AtmAthI para mAnyA vinA, bAhya padArtho rAkhyA rahe tevA nathI - rahe toye hAni kare tevA che ?' evA nizcaya vinA dharma pratye sAco rAga ja AvavAno nathI. * jyAM AgamamAM paNa matikalpanA dhusADavAnI vRtti tyAM jhaghaDo. * sAcA ane khoTA vacce taTastha rahe che te to vastutaH mUrkha che. na samaje tyAM sudhI taTastha rahe evAta judI paNa samajyA chatAMya taTastha rahe e to mUrkha ! evA taTastha vadhu vikhavAda karAve. evA vacalA samAdhAna na karI zake. e to nAza pamADe.. * siddhAMta virodhIthI alaga thavuM, e kusaMpa karAvavAnI kriyA nathI, paNa kusaMpathI bacavAnI kriyA che. * duniyAnA mitra gaNAtA paNa dharmamAM vighna kare, to te ApaNA amitra. 0 vyavahAramAM duzmana dekhAtA paNa jo dharmamAM sahAya kare to e mitra, bhAI, saMbaMdhI, badhuM. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14H dhyeyazuddhinI AvazyakatA pudgalavAsanAnI bhayaMkaratA : sUtrakAramaharSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA pharamAvI gayA ke "sAkSAt zrI tIrthaMkaradevo dharmadezanA de te chatAM paNa, prabaLa mohathI vIMTAyelA AtmAo dharmane ArAdhI zakatA nathI, kema ke mohanA yoge AtmA zuM che ane AtmAnA guNo kaI rIte pragaTa thAya che tene teo bilakula samajatA nathI. AthI e spaSTa ja che ke "dharmakriyAmAM aprazasta mohane bilakula sthAna maLavuM joIe nahi!' e moha evo che ke prathama to dharmane AvavA ja na de ane kadAca dharma AvI jAya to tyAM paNa e pravezIne ene khaseDavAnI badhI kAryavAhI kare; mitra banIne paNa zatrunuM kArya kare : mAluma na paDe e rIte e AtmAne dharmathI parAmukha kare, patita kare ! mATe jJAnI kahe che ke "dharma meLavavAnI icchAvALAe jema tevA mohathI alaga thavuM joIe, temaja dharma pAmyA pachI paNa mohane pravezavA devo joIe nahi : dharmakriyAmAM mohane jarA paNa macaka ApavI nahi!" ethI to kahyuM ke "samyagdaSTi AtmAne tadhetu kriyA hoya.' amRtakriyAne lAvanAra tahetu kriyA che. tahetu eTale mohetu. samyagdaSTinI dharmakriyAmAM dhyeya mokSa ja hoya. tahetu kriyAnA prayoga vinA amRtakriyA AvI zakatI nathI, mATe dharmAnuSThAnamAM viSapaNuM, garalapaNuM ke saMmUcchikapaNuM na AvI jAya tenI khAsa kALajI ane cIvaTa rAkhavI joIe : jo e viSapaNuM vagere Ave to AveluM samyakatva jAya ane mithyAtva Ave : eTale ke Avelo dharma paNa cAlyo jAya ! keTalIka vakhata to enA yoge durlabhabodhipaNuM paNa Ave. A vastu samajavA mATe zrI brahmadatta cakravartInuM dRSTAMta khAsa jANavA jevuM che. pUrvabhavanA bhAI ane muni evA munie zrI brahmAdA cakravartIne upadeza ApatAM pharamAvyuM ke-" "rAjannasAre saMsAre, sAramanyantra kiMcana / sAro'sti dharma evaikaH sarojamiva kardame / / 1 / / zarIraM yauvanaM lakSmIH, svAmyaM mitrANi bAndhavAH / sarvamapyanilodhUta,-patAkAJcalacaJcalam / / 2 / / Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :: - 14 : dhyeyazuddhinI Avazyakta - 64 - 2 29 bahiraGgAn dviSo'jaiSI,-yathA sAdhayituM mahIm / antaraGgAJjaya tathA, mokSasAdhanahetave / / 3 / / gRhANa yatidharmaM tat, pRthakkRtya tyajAparam rAjahaMso hi gRhNAti, vibhajya kSIramambhasaH / / 4 / / " he rAjan ! A asAra saMsAramAM bIjo kazo ja sAra nathI ? mAtra kAdavamAM jema eka kamaLa sArabhUta che, tema A saMsAramAM eka dharma ja sArarUpa che.' zarIra, yovana, lakSmI, svAmIpaNuM ane bAMdhavo' - A saghaLuMya pavanathI UDelI patAkAnA cheDAnI mAphaka caMcala che : arthAt zarIrAdi eka paNa vastu sthira nathI. mATe jevI rIte teM A pRthvIne sAdhavA mATe bahAranA zatruone jItyA, tevI ja rIte have mokSanI sAdhanA mATe tuM aMtaraMga zatruone jIta." "jema rAjahaMsa pANIthI alaga karIne kSIrane grahaNa kare che ane pANIno tyAga kare che, tema he rAjana tuM paNa pRthvInAM sAdhana ane mokSanAM sAdhanone alaga karI yatidharmane grahaNa karI ane te sivAyanI vastuone tajI de." AvA anupama upadezane sAMbhaLavA chatAM paNa te cakravartIne kazI ja asara thatI nathI : UlaTA te cakravartI uparathI munine ema kahe che ke "brahmadattastato'vAdi,-ddiSTayA dRSTo'si bAndhava ! iyaM tavaiva rAjyazrI,-bhukSva bhogAn yathAruci / / 1 / / tapaso hi phalaM bhogAH, santi te kiM tapasyasi / 35me ko nAma, svata: siddha kanane rA" "he bAMdhava! meM tane mArA bhAgyathI ja joyo che arthAt tAruM darzana ane bhAgyanA yoge ja thayuM che. bhAI ! joA rAjyalakSmItArI ja che, mATe tuM tArI ruci pramANe bhogane bhogava!" kAraNa ke"tapanuM phaLa paNa bhogo che ane te bhogo to vidyamAna che ? to tuM zA mATe tapa kare che ? prayojana potAnI meLe ja siddha thaI gayuM hoya, to koNa evo mUrkha hoya ke je upakrama kare ? arthAt koI ja nahi." cakravartInA A kathanane sAMbhaLIne parama upakArI te munipuMgave tenA kalyANanA hetuthI bhalabhalAnuM hRdaya pIgaLAve evA zabdomAM pharamAvyuM ke - Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 4 "muniruce mamApyAsan, dhanadasyeva sampadaH / yAtAstRNavat tyaktA, bhavabhramaNabhIruNA / / 1 / / saudharmAt kSINapuNyo- smitrAgato'si mahItale / ito'pi kSINapuNyaH san rAjan mAgA adhogatim // 2 // Aye deze kule zreSThe, mAnuSyaM prApya mokSadam / sAdhayasyamunA bhogAn, sudhayA pAdazaucavat / / 3 / / svargAccyutvA kSINapuNyo, bhrAntAvAvAM kuyoniSu / yathAtathA smaran rAkhaj !, ji vAta va mughasi / 14 / / " "jema kuberanI pAse aDhaLaka saMpadA gaNAya che, tema mArI pAse paNa aDhaLaka saMpadAo hatI, paNa bhavabhramaNathI DaratA evA meM te saMpadAone taraNAnI mAphaka tajI dIdhI. kharekhara, saMpadAo saMsAramAM rakhaDAvanArI che, ema jANIne meM e chatI saMpadAono paNa tyAga karI dIdho che." ane - "he rAjan ! kSINapuNya thayelo tuM saudharma devalokathI A mahItala upara Avyo che ane ahIMthI paNa he rAjan ! have kSINapuNya thaIne tuM adhogatie na jA !" vaLI "Arya dezamAM ane zreSTha kulamAM mokSane ApanAra manuSyapaNAne pAmIne, e ja manuSyabhavadvArA tuM je bhogonI sAdhanA kare che, te kharekhara sudhA-amRtathI paga dhovA jevuM kAma kare che." - ane "he rAjan ! svargathI cyavIne ApaNe banne je rIte kuyoniomAM bhaTakyA chIe, te rIte tArA smaraNamAM hovA chatAM paNa tuM eka bALakanI mAphaka kema bhUMjhAya che ?' kharekhara, AvI dazAmAM eTale ke vastusvarUpane jANavA chatAM paNa A rIte mUMjhAvuM, e bhayaMkara bALapaNuM eTale ajJAnapaNuM che !" A rItano hradayane hacamacAvI nAkhe tevo upadeza sAMbhaLavA chatAM paNa ane potAnA pUrvajanmone pote jAtismaraNanA yoge jANavA chatAM brahmadatta cakravartInA hRdaya upara kazI ja asara nIvaDI nahi ane e munipuMgavane paNa ema mAnavuM paDyuM ke A AtmA abodhyatama che ane ema mAnI tene upadeza Apavo mAMDI vALavo paDyo. 970 zuM koI ema kahI zake tema che ke zrI brahmadatta cakravartImAM samajazakti na hatI ? nahi ja, kAraNa ke samajazakti to hatI ja, paNa temanA AtmAnI sthiti evI palaTAI gaI, ke je bodhibIjane prApta thavA ja na de. evI Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 971 - -- 14 : dhyeyazuddhinI Avazyakta - 64 -- - 231 rItanI sthiti palaTAI zAthI ? to eno uttara e ja che ke pUrvabhavamAM mohane AdhIna thaIne saMyamane vecyuM. pUrvabhavamAM pote muni hatA ane sanatakumAra vartInA strIratna temane vaMdanA karI : vaMdatAM vaMdatAM e strIratnanA vALano parza devayoge thaI gayo : e vALanA sparzathI mohodaya jAgyo ane enA pariNAme saMyamanI tathA tapanI kiMmata ghaTI tathA eka vALanA sparza mAtranI mata vadhI ; saMyama tathA tapa e badhAMne e mahAtmA bhUlI gayA : eTaluM ja nahi paNa kareluM badhuM vecI mAryuM ! "A mArA duSkara tapanuM jo phaLa hoya, to AvA strIratnano huM pati thAuM." - evuM mAgI lIdhuM. A rIte saMyama tathA tapanuM vecANa karyuM. vALanA sparzathI vRtti evI pharI ke enI pAse saMyama tathA tapa e kAMI ja nathI ema ene lAgyuM ! jo ema na lAge to AvI mAgaNI zI rIte karAya ? paugalika lAlasA AtmAno keTalo adha:pAta kare che te vicAro ! juo paugalika vastunI kiMmata vadhI eTale mULa vastu vecAI gaI. pachI e vastunI prApti durlabha thAya emAM Azcarya zuM ? kema ke vastu upara abhAva thayo. zuM gamatI vastu vecAya ? vecAya kyAre ? jyAre tenA upara abhAva thAya tyAre athavA enA karatAM bIjI vastunI vadhu kiMmata aMkAya tyAre ! mokSanA sukha AgaLa A sparzasukha to tuccha ja che ne ? evA tuccha sukhanI khAtara niyANuM karanAra e muni jevA tevA nahotA, paNa tattvajJAnI hatA : paNa kAmarUpa mohanA yoge e tattvajJAna UDI gayuM ane saMyama tathA tapa vecAI gayuM. pudgalavAsanAnI A jevI tevI bhaMyakaratA che ? ane ethI e vAta spaSTa ja che ke duniyAnA sukhanI lAlasAthI AvA mahApuruSo paNa dharmane bhUle, to jene dharmanI khabara ja na hoya tevA rakhaDatA AtmAo dharma visarI jAya, emAM pUchavuM ja zuM? nahi jevA saMsargathI AvA mahAmuni bhUlyA, to rakhaDela AtmAo bhAna bhUlI dharmane Thokara mAre temAM navAI jevuM paNa zuM che ? eka to dharma game thoDAne ane te pachI e dharmane meLavavo, rAkhavo, sAcavavo ane saMgharavo, e kAMI saheluM nathI : ghaNuM ja kaThina che. mahatvapAtra AvA' zabda kyAM vaparAya ? Aje duniyAdArInA AdamIone aMge jyAM tyAM - "AvA - AvA - zabda lagADI vAto karAya che, paNa AvA" te kevA ? jevA che tevA ! jyAM tyAM "AvA, AvA' zabdathI vAta na karo. bAhya saMjogomAM game tevA sArA dekhAtA hoya, to paNa utAvaLa karIne "AvA, AvA' kahI vAta na karo ! AvA !' e saMbodhana jyAM-tyAM vAparI, e saMbodhananI avadazA na karo ! Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - 92 duniyAnA sArAmAM 'AvA zuM? AnA yoge dharmInAM citta paNa cala-vicala thaI jAya che. kevaLa "lokavyavahAramAM paDelo dharma na sAdhI zake : "lokavyavahArakahuM chuM hoM ! zabdo barAbara dhyAnamAM rAkhajo. adhUruM na sAMbhaLatA agara adhUruM na pakaDatA ! A mArA mAmA, A mArA kAkA, A mArA saMbaMdhI, - ema ja jo karyA kare to to cothe dA'De dharmane choDI devAno ja vakhata Ave ne ? kAkA ane mAmA karyAthI dharma nahi rahe. dharmane kImatI mAno to tyAM AgaLa bIjuM kAMI nahi. koI dharmAtmA karmanA yoge yA koI bIjAnA yoge kharAba thaI jAya, to tevA AtmA mATe ema vicArAya ke "AvA dharmanI paNa A hAlata ?' paraMtu eTalA mAtrathI ja "amuka AvA ane amuka tevA" evI vAto na karAya : jainakuLamAM janmavA mAtrathI ja dharmI kahevAtA hoya emanI ayogya karaNIthI ja "amuka AvA" - evI vAto na karAya, dharma jene pariNamyo che tevo dharmI prAyaH dharmamAM sthira rahI zake, paraMtu karmodaye kadAca tevo dharmapariNata AtmA paNa paDe tyAre Azcarya thAya ane "AvA paNa paDyA' ema thAya, temaja bodha devAya ke "AvA AvA paNa paDI jAya che, mATe ApaNe to bahu sAvaceta rahevuM joIe.' paNa je kevaLa upalakiyA che - dharma zuM cIja che e jene samajAyuM ja nathI, tenA mATe AvA e zabda na hoya : yAda rAkho ke je arthamAM "AvA' vaparAya che, te arthamAM na hoya : ema to "AvA pApI" e arthamAM paNa AvA" kahevAya tyAM arthabAdha nathI paNa je arthamAM vaparAya che te artha mATe A vAta che. Aje zabda upara mArAmArI bahu che ane vAta ja ADI calAvAya che ! - vyavahAramAM zikSaka kone kaho ? zikSaka, adhyApaka, vidyArthI, zeTha, vepArI e badhuM kaho kone ? te te kaLA, guNo jenAmAM hoya tene ne ? bhaNAvatAM na AvaDe ene zikSaka kahevAya ? DigrI hoya ane bolatAM na AvaDe to ? vagara prekTise ghaNAya mUMgA marI gayA. bhaNyA kharA paNa vakIlAta na AvaDIne ? vyavahAramAM badhuM samajo cho, te rIte saMgha-zrAvaka e zabda jyAM vaparAye, tyAM tenuM vastutva jovAnuM ke nahi ? sabhA: sAheba ! mULa dRSTi ja pharI gaI che. to dharmanI kAryavAhI thAya zI rIte ? koI pUcho to kharA ke je upanAma vAparo cho te tattva tyAM che ? artha vinAnA zabdo tathA vAkyono upayoga zo ? jemAM bhAva na hoya te zabda ke vAkya kahevAya ? kALo bagalo ema Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 : dhyeyazuddhinI Avazyakta 64 kahye saMbaMdha maLe ? emAMthI artha nIkaLe ? A vAkya to kharuMne ? bagalo kALo hoya ? na hoya, paNa 'kALo bagalo' e vAkyamAMnA zabdo to kharA ne ? paNa e vAkya bolanAra DAhyo ke gAMDo ? vAkya arthavALuM hoya ke artha vinAnuM ? zabda paNa jo yogya sthAne yojAya to artha thAya, nahi to e zabda athaDAvI ja mA2e : artha ja na thAya. e mATe to vidhi bAMdhavI paDI ke 'arthane saMlagna ka2nA2 zabdo paNa ekIsAthe bolavA.' jo ema bolAya to artha nIkaLe. chUTA chUTA amuka samayanA aMtare bolAya to artha nIkaLe ? ghoDo magAvavAnI icchAvALo zeTha 'ghoDo' ema hamaNAM bole ane kalAka rahIne 'lAva' bole to nokara zI rIte lAve ? zuM lAve ? 'patharA khA ane roTalI phoDa' A paNa vAkya che H eno artha karo. zabda barAbara, paNa mUkavAnI AvaData joIe, nahi to sAMbhaLanAro mUMjhAya. zabda to arthavALA, paNa e zabdone ghaTatI rIte yojAya to lAbhadAyI thAya. badhA zabdanA artha aneka : eka eka zabdanA aneka artha : saMyoga phare tema artha paNa phare : eka zabdanA aneka artha : eka vAkyanA aneka artha : yojanA bhinna tema artha bhinna ! dvAdazAMgI AkhImAM enA e ka, kha, ga, che ne ? e ja bArAkhaDI ke bIjI ? e sivAya bIjuM kharuM ? nahi ja, paNa zabda joDatAM AvaDe to joDAya ne ? astu. e ja rIte mahattva sUcavanArA 'AvA' e zabda, jene vastu pariNata thaI hoya tene mATe vaparAya, A to 'AvA' saMbodhananuM upahAsya che. tame bhagavAnanA cho ? : 973 dharmI te ke je paudgalika padArthomAM sadbhAvavALo na bane : dharmakriyAmAM e lAlasA Ave ane 'A mAruM ane A mAruM' thAya, temaja 'A mAmA ane A kAkA'-ema thAya to dharmanI rakSA prasaMge UbhA kema rahI zako ? zuM karo to dharma thaI zake ? tame dharmI kyAre kahevAo ? jenI sevA, pUjA ane upAsanA karo cho, tenA bano to dharmI ! vAru, kaho ke tame konA ? 233 sabhA : bhagavAnanA. koNe kahyuM ? bApanA dIkarA, kAkAnA bhatrIjA ane mAmAnA bhANeja, paNa bhagavAnanA to kAMI nahi ! bhagavAnanA thAya te bhagavAnanuM ke bhagavAnanA mArganuM apamAna sahe ? bhagavAnanA hoya te eve prasaMge mAbApane ke saMbaMdhIne Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - 94 koIne paNa enAthI vadhAre na gaNe. jyAM sudhI e badhA bhagavAnane mAne tyAM sudhI saMbaMdhI kharA : bhagavAnane tathA enI AjJAne Thokara mAre ke khalAsa : saMbaMdha pachI na ja pAlave. A ja kAraNe zrI AnaMdaghanajI mahArAjA kahe che ke "kapaTarahita thaI Atama arapaNA re." AvI rIte AtmasamarpaNa thAya tyAre ja AnaMdaghana padanI jhAMkhI thAya : bAkI emanAM pada gokhIne game tyAM durupayoga karAya tethI phAyadAne badale geraphAyado thAya : amRta jherarUpe pariNamavA jevuM bane. stavana tathA sakjhAya gAnAra jo barAbara gAya, pUjA bhaNAvanArA jo barAbara bhaNAve, toya AtmasamarpaNa thAya. AgamamAM to badhuM lakhyuM ja che; paNa pUrvapuruSoe e vAto stavana, sanjhAya tathA pUjAmAM paNa utArI che. tame suMdara stavano roja bolo, sakjhAya bolo ne sAMbhaLo, ATaluM chatAM paNa e pariNAma pAmatA nathI ane tame enA e raho : enuM kAraNa ? e ja ke tame bhagavAnanA banatA nathI. bhagavAnanA bano to to kAma thaI jAya. bhagavAnanA cho kyAM ? jenA cho tenA cho ane emanI ciMtAmAM A badhI vastu rahI jAya che. sabhAH laukika rIjhane laIne. laukika rIjhamAM ja paDelA samUhone saMgha zI rIte kahevAya ? laukika rIjha mATe ja ekatrita thayela ToLAne saMgha kema kahevAya ? saMgha rIjhave kone ? lokane ke tIrthapatine ? mArgane ke unmArgane ? jina-pravacanano AdhAra te saMgha ke bIjo ? jina-pravacanano AdhArabhUta zrIsaMgha kevaLa lokane ja rIjhavavA mathe ? zabdathI bhaDako mA, mUMjhAo nahi. khoTA zabdothI jarAya na mUMjhAo. "dhanapAla' nAmathI mUMjhAo nahi, paNa pUcho ke "che kaMI?" nAma to umadA hoya paNa aMdara kaMI na hoya to tenI sArthakatA zI ? mAravADamAM bhikhArIne lakhapati kahe che. tyAM jaIne vagara tapAse e lakhapatine zrImAna dhArI dhIro to zuM thAya? bhIkha mAMgavI paDe ke bIjuM ? mATe khoTA zabdathI, zabdonI khoTI yojanAthI mUMjhavaNamAM na paDo ! game tevo moTo zabda mukAya to paNa pUchajo ke "emAM che zuM ?' evuM evuM sAMbhaLIne AkaLavikaLa thavAya nahi. samajAtuM nathI ke AmAM akaLAmaNa zI ? hajI to kaMI nathI. pUrve paNa unmArgIonA jora vakhate saMva sAdhuone tathA suzrAvakone khUNe pesavuM paDatuM H saMtAI rahevuM paDatuM? gItArthone amuka nagarImAM pesavA devAnI manA hatI : gItArthono boyakoTa hato paNa e sthira Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 975 - - 14 : dhyeyazuddhinI Avazyakta - 235 rahA to pelA badhAne ThekANe AvavuM paDyuM, paNa sthira banAya to ne? pariNAme to satyano jaya ja hoya, mATe AbaramAM na mUMjhAo : "lokavyavahAranI paravA karavAmAM rahI dharmane na choDo : zabdo yAda rAkhajo. lokavyavahAra' hoM ! loka to badhuMye kahe. loka zuM kahe ? AthI ja lokaherI tajo . lokaherImAM bhaLyA to vastu gaI samajo. trizaMku na bano. ahIM ane tahI na karo. dahIM-dUdhiyA na bano ! tahetu kriyA to prabhunI AjJAmAM banaze ane e banAvavA mATe dharmano virodhI ApaNAmAM praveze nahi evI ciMtA to ApaNe karavI ja paDavAnI e ciMtAno bojo sAmo pakSa uThAvI leto hoya to vAMdho paNa zo che ? saMghane e phikara rAkhavI paDatI ke ApaNA samudAyamAM Agamano virodhI praveze nahi te mATe tapAsa rAkhatA ane evuM kAMI jaNAya to jhaghaDA veThIne paNa nihnavane, unmArgagAmIne UMcakIne bahAra (saMgha bahAra) pheMkI detA. e hetu sAmo pakSa tamane sAdhI Apato hoya to to AnaMda : tamane khabara paNa paDe ke naMga keTalAM che ! zAhukArane uThAugIrothI cetavAnuM hoya, paNa mAno ke emanI evI buddhi thaI ane e zAhukArono ja boyakoTa kare to zAhukArone to sAruM. tALAM vAsavAM maTe : pApa ochuM paMcAta ochI, uThAugIra potAnI meLe AvatA baMdha thAya to to zAhukArane AnaMda ja thAya. uThAugIrano roTalo zAhukAromAM che eTale evuM kare ja nahi, paNa mAno ke kare to zAhukArane duHkha zuM? ene to pAMca zera lohI caDe, kAraNa ke vagara joItI Aphata hatI te TaLI, paNa A sthitimAM TakavA mATe makkamatA ghaNI joIze. makkamatA nathI ja ema nathI kaheto, paNa je che tenAthI keTalAya gaNI vadhAre joIze. makkamatA na hoya e bane ? ekavIsa hajAra varSa zAsana cAlaze te AvA makkamothI ja. evA AtmAo laukika rIjhamAM na paDe ane mukhyapaNe bhagavAnanA dharmanA ja bane. lokacrImAM paDyA ke DULyA ! hINabhAgI AtmAne to zrI tIrthaMkaradevanI dezanA paNa lAbha nathI karI zakatI. astu. jo ApaNe jAgatA thaIe, jAgatA rahIe to evo suyogya maLe to lAbha laI zakIe. mATe vAtavAtamAM mUMjhAye kAma na thAya. Apatti vakhate samyagdaSTi AtmA muMjhAya nahi. mUMjhAya tenAmAM samyaktva nathI, eTale ke enuM Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 4 samyaktva zuddha nathI. Apatti zAthI AvI te vicAre ane Apatti tathA saMpattino viveka kare, to mUMjhavaNa ApoApa maTI jAya ne dhAryuM kAma thAya. dhAryuM kAma na thAya to paNa samyagdaSTi mUMjhAya nahi, kAraNa ke mUMjhAya to nAza thAya. mATe mUjhavaNa TALavAnuM nakkI karavuM paDaze. lokane ane zAsanane juduM rAkhavuM paDaze. lokaherImAM paDavAthI zAsana pamAyuM hoya to te na Take. 236 paudgalika lAlasA evI bhayaMkara che ke dharmakriyAmAM bhaLIne paNa e kriyAne jhera ke garala rUpa banAvI de. ApaNe tadbhutu kriyA karavI che : ane tadbhutu kriyA karavA mATe to parivAra-kuTuMba badhuM choDI devuM paDaze : 'mAruM to A' - evI daDha bhAvanA keLavavI paDaze A eTale dharma, Agama, prabhunI AjJA e sacavAya tyAM sudhI saMbaMdhI vagere sAcA, paNa emAM vighna kare to e saMbaMdhI nahi ! 976 zrI lalitAMgakumAranA dRSTAMtamAM ApaNe pahelAM joI gayA chIe ke e kumAra dAnano vyasanI hato : e dAnamAM zreyaH samajato : dAna vinA ene cena paDatuM nahotuM. koI durjane enA pitAne bhaMbheraNI karI ke 'kumAra jo Ama dAna deze to bhaMDAra khAlI thaI jaze.' rAjAne A ThIka lAgyuM ane tethI kumArane kahyuM ke 'AvI rIte dAna devAthI to bhaMDAra khAlI thaze : rAjano mAlika to tuM ja che, mATe bhaMDAra khAlI thayethI rAjya na cAle.'-A sAMbhaLI zrI lalitAMgakumAra vicAre che ke 'pitAnA kAnamAM AvuM jhera koNe reDyuM ?' ane e pachI e dAnanA kAraNe ja e rAjakumArano dezanikAla thayo, tyAre ene sukha thayuM ke duHkha ? vaLI e dAnadharmanI khAtara rAjaRddhi-mAbApa-kuTuMba choDI cAlI nIkaLyo ne ? 'jyAM dAnadharma na sacavAya, tyAM rAjya hoya to paNa zuM kAmanuM ?' -ema mAnIne dAnadharmanI khAtara e rAjaputra badhuM choDyuM ane cAlI nIkaLyo. khyAla rAkhajo ke e rAjakumAra sAdhu nahoto ! sAdhu thavAnI bhAvanAvALo paNa nahoto ! chatAM rAjaRddhi ne kuTuMbaparivArAdi choDyuM ne ? sabhA : evI zakti na hoya to ? e vAta judI. 'alpa zaktivALo AdamI - cAra AnA kamAya ne khAya tevo AdamI, hajI sAdhu thavAnI tAkAta nathI, viSayakaSAya para jIta meLavI nathI tevo AdamI, e cAra AnA ApI de ?' - Avo prazna che ne ? e Ape e zaktino atireka, zaktinA atirekathI dharmapAta thaI jAya. muni bhikSA Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 : dhyeyazuddhinI Avazyakta 64 levA Ave tyAre zrAvake UMdhuM vALIne devuM emAM vAMdho nahi, bhAvanA UMcI, paNa evuM devuM kyAre ke pazcAtkarma na karavuM hoya to ! pharIne e mATe navo cUlo phUMkavo hoya to tema na thAya. 977 zrI zAlibhadranA pUrvabhavamAM e rabArIe khIra badhI vahorAvI, pachI thALI cATI e hA, paNa navI karAvI nahi ! ApyA pachI bhAvanA TakAvI rAkhavI ane enA vinA calAvI levuM e pharaja. jo pazcAtkarma kare to munine paNa doSa lAge. kema ke - evI sthiti UbhI na thAya tevI rIte munie AhAra levAno che. muninI gocarInA doSonA soLa, soLa ane daza maLI beMtALIsa bheda che : ekalA munine laIne, ekalA gRhasthane laIne tathA beyane laIne ema beMtALIsa doSa che. zrAvaka e vakhate to pharI AraMbhanI kriyAmAM na ja Utare evI vidhi che. dharma evI cIja che ke jemAM pariNAme AraMbha na vadhe. hoya teno sadupayoga thAya, paraMtu sadupayoga mATe avihita AraMbhAdi karavAnuM nahi : A jainazAsananI e cAvI che. jeTalA aMze e cAvI hAthamAM Ave, teTalA aMze jAgRti rahe. dAna te ke je devAya tenA pratyenI mamatA ghaTe. muddAne pakaDatAM zIkho ! naivedya pUjAmAM paNa bhAvanA kaI ? khAo teTalI badhI cIja mukAya, paNa temAMya bhAvanA e ke 'A badhI cIjamAM mUMjhAyo chuM : enI Asakti chUTe mATe mUkuM chuM.' bhagavAna kAMI bhUkhyA nathI, paNa dravya vinA bhAva na Ave. dravya AlaMbana che mATe te mUkI dhyeya upara dRSTi rAkhe, to te prakAranI bhAvanAno prAdurbhAva thAya ane pudgalanI rasikatA ghaTe. 237 Aja keTalAka evo niyama rAkhe che ke 'navI cIja dere mUkIne khAvI.' dere mUkavAnI pAchaLa khAvI kyAMthI AvyuM ? 'navI cIja khAvA mATe dere mUkavI' - e to lokottara mithyAtva. 'navI cIja dere mUkuM nahI tyAM sudhI khAuM nahi' - e to abhigraha thayo, kAraNa ke vastu pharI gaI. ane ethI jyAM sudhI na mukAya tyAM sudhI to e tyAga thayo. 'mUkIne khAu'-emAM to khAvAnI bhAvAnAnI mukhyatA rahe che ane 'mUkuM nahi tyAM sudhI na khAuM' to A cIja khAvI to khoTI che' - ema sUcana thAya che. muddo e che ke dere mUkavuM e vAta judI che, paNa khAvA tarapha dRSTi na hovI joIe. jo khAvAnI dRSTie dere mukAya, to lokottara Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 --- - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno -- 4 - mithyAtva lAge : kAraNa ke enA yoge e khAvAnI vastu ThIka ThIka maLe e bhAvanA hoya che. lokottara mithyAtva evuM che ke e zAsana sAthe ekameka thaI gayeluM eTale ekadama sahune khabara na paDe tevuM che. laukika mithyAtvano to tyAga karyo ke kudeva, kuguru ane kudharma na mAnavA : paNa have ahIM AvyA pachI lokottara mithyAtva praveze tene bhinna karavuM muzkela, e to mahA jhera : laukika mithyAtvarUpI jhera to jhaTa oLakhAya, paNa Ane to oLakhavuMya bhAre AnAthI bacavAnI bahu jarUra che. khAvAnI dRSTi evI hoya ke navI cIja Ave te chokarAne dere mUkavA mokale ane chokaro to pahoMce tyAre kharo, paNa ahIM khAvA mAMDe. pAraNAM vakhatanI bhAvanA juo ane tapa vakhatanI bhAvanA juo : tapa tapanI jagAe rahe ane pAraNuM rAjA bane. aMtarapAraNuM, pachInuM pAraNuM ane tapa e traNene bheLAM karI AtmAne pUcho ke majA kyAM AvI ? be pAraNAmAM ke upavAsamAM ?' zAstra vidhi bAMdhI ke paccakhANa pUruM thAya pachI pAMca-daza miniTa bAda pAraNuM karavuM. pAMca-daza miniTa vadhu tapano svAda cAkhavo. pAraNuM karatI vakhate paNa vicAre ke "pAchA hatA tyAM ne tyAM AvyA. paNa Aje to lahejata ja pAraNAmAM hoya tyAM zuM thAya ? vAru, kaho ke "pAraNAM mATe tapa ke tapa mATe pAraNuM ?' sabhA : tapa mATe pAraNuM? hoya ema, paNa moTA bhAge Aje pAraNAM mATe tapa thaI javA lAgyo che ane ema thAya to e tapa AgaLa zI rIte vadhe ? Aje tapamAM maMdatA enuM kAraNa ja A che. vyAdhinI vAta javA do, paNa vinA kAraNa tapamAM zithilatA AvI enuM kAraNa pAraNAnI mukhyatA che. zarIra bagaDe to kalaMka tapane zire ! pajusaNamAM aDhAI karI hatI mATe garamI thaI'- ema kahe ane tapane vagove; paNa evA zabdothI to saMsAra vadhI jAya. vyAdhi karmajanya che. enuM nimitta tapa kahevAya ja nahi. | kriyAno hetu na jaLavAya to kriyA phaLatI nathI. vyavahAramAM hetu vinAnI pravRtti eka paNa karatA nathI ane ahIM hetu ja nahi ? hetunI paravA ja nahi ? zAthI ? mULa vastu samajyA nathI ethI ! pajusaNamAM tapa karavo te agiyAra mahinA na karavA mATe ema ? jarA hetu samajo. kAyama tapa karanArane e vakhate Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 : dhyeyazuddhinI Avazyakta tapa kare to keTalo AnaMda Ave ? roja tapa kare teno tapa vizuddha thAya. kAyama tapa na kare tene e vakhate tapamAM AnaMda kevoka Ave ? ATalA tapamAM mukti maLI jAya ? rasanAnI lAlasA chUTe e tapa : icchAnirodha e tapa : ane e mATe bAhyatapa. bAhyatapanI prazaMsA e mATe che. rasanAnI lAlasA upara kApa mukAya tathA icchAnirodha thAya enuM sAdhana bAhyatapa che, mATe enI prazaMsA ! duniyAnA keTalAya bhikhArI divaso sudhI bhUkhe mare che, paNa e tapasvI nahi ane tame tapasvI kema ? tapamAM jo tapanuM dhyeya icchAnirodha na rahe, to e bAhyatapamAMthI tapapaNuM UDI jAya che. pharajiyAtapaNe ghaNA jIvone bAhyatapa karavo paDe che. tiryaMco bicArA, mAlika nAkhe to khAya, nahi to lAMghaNa. ghaNA jIvone lAMghaNa karavI paDe che. e pharajiyAta. marajIthI kare to bAhyatapa kharo. bAhyatapa e samyagdaSTinA tapanI koTimAM kyAre Ave ? icchAnirodhano hetu hoya to ! e hetu na hoya to e tapa nahi paraMtu eka kAyakaSTa ! hetu e hoya to vakhate lAlasA thaI paNa jAya paNa tenI gabharAmaNa nahi, kema ke e abhyAsa anAdi kALano che : paNa dhyeya te hoya eTale tarata ema bhAva thAya ke 'aho ! hajI icchA rokAtI nathI.' eTale e sutapa. yAda rAkho ke badhI ja kriyA tahetu karavAnI che. 979 - 64 sabhA : prabhu pAse phaLa mUkIe to phaLa maLe, naivedya mUkIe to uttama bhojana maLe. AvI bhAvanA Aje hoya che tenuM zuM ? 239 phaLa mUkIne mokSaphaLa tathA naivedha mUkIne aNAhArI pada icchavAnuM che. Aje ethI viparIta dRSTi pravezI tenuM to A pariNAma che. 'bAhya padArthomAM mamatA ghaTyA vinA, bAhya padArthone AtmAthI para mAnyA vinA, bAhya padArtho rAkhyA rahe tevA nathI - rahe toye hAni kare tevA che' evA nizcaya vinA dharma pratye sAco rAga ja AvavAno nathI. svArthI; sAco ahiMsaka bane, e sAco satyavAdI bane, e hRdayathI pUrepUrI corI choDI de, enAthI zuddha niSThAvALuM brahmacarya paLe ane parigrahathI e dUra rahe evI AzA ja na rAkhatA. e ahiMsA pALe to paNa pudgalanA sukhanI lAlasA mATe ! e sAcuM bole ke sAro eTale ke nItimaya vartAva rAkhe to paNa teTalA ja mATe ! e pudgalaraMgI brahmacarya kyAre pALe ? hADakAM na cAle tyAre athavA to bhaviSyamAM sAruM maLavAnI bhAvanAe ! ghAMcInA belanI jema mahenata kare paNa tyAMno tyAM ! bela (baLada) to DAhyo ke pATA bAMdhe to cAle, nahi to eka DagaluM paNa na cAle. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 020 ughADI AMkhe ema na cAle. ene ema thAya ke "ahIM ne ahIM pharavAnuM? nahi pharuM. ene ema goLa calAvavA mATe pATA bAMdhavA paDe : pATA paNa evA bAMdhe, evI rIte bAMdhe ke ene ema lAge ke huM AgaLa cAluM chuM, paNa e to hoya tyAM ne tyAM ! sabhA: amArI mAphaka ! tame to chatI AMkhe tema karo cho eTale belathIye gayA. tamArAM to vivekacakSu kholavAmAM Ave che toya tyAM ne tyAM. e bela ughADI AMkhe kadI ema na phare. enA pATA evA ke ene "sIdho jAuM chuM' - ema lAge eTale laherapUrvaka cAle, paNa kUMDALuM evuM ke e game teTaluM cAle paNa tyAM ne tyAM ! kusaMpa ke sAco saMpa? ApaNe badhI kriyA taddata karavAnI che. tahetu eTale mokSano hetu. e hetu dhyAnamAM rAkhIne kriyA karAya to ja e samyagdarzananI kriyA kahevAya. A samajAya to duniyAno koI paNa saMbaMdha dharmakAryanI ADe na Ave. samyagdaSTie kAkAmAmAnA saMbaMdho choDavAnI icchA rAkhavAnI che ke joDavAnI ? vAru, deva, guru ane dharma mATe e saMbaMdha choDavA paDe te kusaMpa kahevAya ? e to mahAsaMpa. taMboLI kAtara laIne pAnane kAtaryA kare : ene pAnanI kiMmata nathI ema kahevAya? kAtara to enA hAthamAM ja hoya : sAmAnya rIte kAtara vinA eno hAtha hoya ja nahi. taMbolI kAtarathI pAnano saDelo bhAga kAtaryA kare : grAhaka Ave tyAre paTTI banAve ane jAya tyAre vaLI kAtara laI kApavA maMDe ema kare to ja karaMDiyAmAMthI kamAya, paNa "mArA mAla para kAtara na mukAya' - ema dhArI kaMI na kare to pAna saDI jAya ne karaMDiyo ukaraDe pheMkI devo paDe : grAhaka paNa pAchA jAya ane je jave te ene bevakUpha kahe. to pachI bAdhakane alaga karAya tenA jevo saMpa kyo? vAruM, kusaMpanuM kAraNa to kaho ! vastunI samajaNamAM bheda thAya ane beyanA hetu phare to kusaMpa thAya ne? hetu phare te pahelAM alaga thavuM e kusaMpa ke jANyA chatAM bhegA ne bhegA bhaLyA rahevuM te kharo kusaMpa ? jyAM beThA hoIe, je sthAnamAM ke je saMsthAmAM hoIe, tyAMnA uddeza gaLe na Utare to saMpano arthI to rAjInAmuM ApI alaga thAya. e to saMpavALo kahevAya - ene dhanyavAda ghaTe. eka saMsthAmAM ke khAtAmAM be mitro hoya, paNa maMtavya phare ke saMpanI icchAvALo to lakhI mokale Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ga - 14 : dhyeyazuddhinI Avazyakta - 64 - 241 ke tamArA uddeza mane mAnya nathI ane tamArI sAthe besavA-UThavAno je kAMI saMbaMdha che te banyo rahe te mATe huM alaga thAuM chuM." A saMpa karanAro ke kusaMpa ? vyavahAra paNa kahe che ke "mitrAcArI rAkhavI hoya to mitranI sAthe kaMcanakAminIno vyavahAra na rAkhavo. jo mitra sAthenI mitrAcArImAM paNa e vyavahAra na rakhAya, to dharma sAthe saMbaMdha rAkhavo hoya to kaMcana-kAminIthI rasapUrvaka vyavahAra rAkhavo e kema pAlave ? jyAM je cIja mUkavI joIe tyAM te na mukAya te kema nabhe ? Ano artha kusaMpa nathI paraMtu kusaMpano samaya na Ave enI taiyArI che. vastunI samajaNano bheda che, mATe kusaMpano vakhata na Ave te pahelAM alaga thavuM, te saMpa ke kusaMpa ? hisAba karatI vakhate ADatiyA manaHkalpita vAta na kare. ADatiyo game tevo tarkazAstrI hoya, paNa hisAba vakhate to e copaDAnAM pAnAM kADhe, khAtuM kADhe, copaDA kahe te leNuM-deNuM-vyAja vagere samaje tyAM moDhe bolyuM kAma na Ave. korTamAM kesa cAle te kesane lagatA kAgaLonA AdhAre ke matikalpanAthI ? e kAgaLiyAMnA purAvA cAle ke navA buTTA uThAvAya ? jema tyAM kesane lagatA purAvA joIe, tema AgamamAM paNa pratikalpanA na cAle. jyAM AgamamAM paNa pratikalpanA ghusADavAnI vRtti tyAM jhaghaDo. AgamanA mAnavAvALA Agama tarapha ane matine mAnavAvALA te tarapha, ema alaga thAya to kusaMpa thAya? ekabIjA bheLA rahI paraspara dabANa kare to kusaMpa, evA kusaMpathI alaga rahevuM e to saMpa ja che. taTastha kyAre kahevAya? sabhA : koI taTastha rahe to? jene sAcA-khoTAnI mAhitI na hoya tene taTastha rahevAnI chUTa che : te taTastha rahI zake ? paNa je jANI zakato hoya te taTastha rahe e to bhayaMkara che. e to dahIM-dUdhiyo. e ja vadhu vikhUTA paDAve. "ahIM paNa hA ane tahIM paNa hA' - eno artha zo ? "kAkA-mAmA' beya pakSamAM hoya. A Ave to ene paNa kahe huM to tamAro chuM, ane pelAne paNa ema ja kahe ! beya ThekANe khavAya evuM rAkhe. AvA mANasane kevo kahevo ? kharekhara, sAcA ane khoTA vacce taTastha rahe che te to vastutaH mUrkha che. na samaje tyAM sudhI taTastha rahe e vAta judI, paNa samajyA chatAya taTastha rahe e to mUrkha ! evA taTastha vadhu vikhavAda karAve. evA vacalA samAdhAna na karI zake. e to nAza pamADe. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 ---- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno -- 4 - 982 samAdhAnamAM madhyastha joIe ema kahevAya che. e madhyastha kayA? madhyasthano artha samajo. jaja madhyastha kyAM sudhI rahe ? jajamenTa lakhavA na bese tyAM sudhI. lakhavA mAMDe pachI madhyastha bane ? jajamenTa lakhavA jevI sthiti na Ave, tyAM sudhI to beya pakSane premathI jue. ekasarakhI rIte sAMbhaLe. tyAM sudhI barAbara madhyastha. vAdIne, prativAdIne, vakIlone ane sAkSIone barAbara sAMbhaLe, zAMtipUrvaka sAMbhaLe, banatAM sudhI e vacce bole nahi, marajI hoya to thoDuM pUche paNa moTI korTomAM to bahu mahattvanuM lAge to ja jaja pUche : te paNa bhayaMkara AropIne paNa rItasara ja pUche, kema ke hajI e madhyastha che. paNa vakIlo kahe ke "bolI rahyA, tamAmanI jubAnIo pUrI thaI,' pachI jajamenTa lakhavA bese tyAre e madhyastha bane ? AropIe talavAra ugAmI ane mAthuM sAmAe pheravyuM, evo nyAya ApavAnI madhyasthatA kare ? vAdInuM lAkhanuM leNuM sAcuM che ema khAtarI thAya to pacAsa hajAra tArA jAya ane pacAsa hajAra enA jAya, evI madhyasthatA karI pacAsa hajAranuM hukamanAmuM kare ema bane ? are, jajamenTa vakhate to jaja evA zabdo lakhe ke je sAMbhaLI gunegArane dhrujArI chUTe Aropa sAbita thayA pachI madhyasthatA nahi. jajamenTa ekataraphI hoya ke beya taraphanuM ? Aropa sAbita thayA pachI to jhAMjhariyAM, beDI, jela, daMDa je yogya hoya te sajA jaja kare. tema ahIM paNa samajyA pachI madhyastha na rahevAya. samajyA pachI madhyastha rahe to mAnavuM ke bhayaMkara dhUnI pedA thayo. moTA jaja to evA hoya che ke bane tyAM sudhI lokonA paricayamAM paNa bahu na Ave. AvA madhyastha rahe, chatAM Tebala para paDelA rekarDanA AdhAre nyAya to hoya tevo cUkave, paNa tyAM madhyastha na rahe ane jo tyAM madhyastha rahe to e nyAyAsananI khurazI para besavA lAyaka kharo ? kahevuM ja paDaze ke nahi ja. tema ahIM paNa samajAyA pachI taTastha na rahevAya : na samajAya tyAM sudhI rahe. samajavA abhyAsa kare, kyAMya rAgadveSa na kare, paNa samajAyA pachI to satya lAge teno svIkAra karavo joIe. pachI taTastha na ja rahevAya. sabhA: e rIte taTastha rahenAra to Aje zANA kahevAya che ! gAMDAo to thoDA paNa phevaramAM AvatA hoya tene zANA ja kahe ne ? have madhyastha kone kahevAya e to samajyA ne? A nyAya che. vyavahAramAM A nyAya pratyakSa che. e nyAya svIkAro cho, paNa jIvanamAM nathI utAratA. siddhAMta Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 : dhyeyazuddhinI Avazyakta virodhIthI alaga thavuM, e kusaMpa karAvavAnI kriyA nathI, paNa kusaMpathI bacavAnI kriyA che H chatAM tame paNa evA ke bahAra jaI phasAI paDo cho. pelA tamane kahe : 983 - 64 ke 'juone kusaMpa thAya che' - to tame 'hAe hA' karo, paNa pelAne samajAvo nahi ke 'e kusaMpa nathI.' tame bahAra jaIne AvuM na samajAvo to anartha thAya ja ne ? bhAI-bhAI ke bApa-dIkarAne laDavA-vaDhavAnuM huM kahuM chuM ? 243 sabhA : nahi ja. tamAro 52spa2no mArga vAMko hoya mATe laDAI thAya temAM mane zuM ? copaDo sAco chatAM be ADatiyA na mAne ane vaDhe, temAM copaDo zuM kare ? copaDAne mAne to laData zI ? pelo kahe ke 'copaDo bhale kahe, paNa mAre ochA ApavA che.' pelo kahe ke 'mAre ethIye vadhAre levA che !' - AmAM laDAI thAya, tyAM 'copaDo kyAM vacce Avyo ke mArAmArI thaI' - ema kahevAya ?sAMbhaLanAramAM grahaNabuddhi na hoya, sAcA-khoTAno viveka karavAnI zakti na hoya, to huM to zuM paNa zrI tIrthaMkaradeva paNa ene samajAvI na zake ane tArI paNa na zake. zrI tIrthaMkaradeva paNa saMbhaLAve kone ? saMjJI paMcendriyane. vANI to jojanagAminI. avAja kevo haze ? paNa cauriMdriya sAMbhaLI zake ? nahi, kAraNa ke jene sAMbhaLavAnuM sAdhana nathI ene kahe zuM ? bUma mAre toya ene lAbha zo ? asaMjJI sAMbhaLe to paNa nakAmuM. jenAmAM sAMbhaLavAnI zakti nathI, vicAravAnI zakti nathI, sAcA-khoTAno viveka ka2vAnI zakti nathI, ene zrI tIrthaMkaradeva paNa tArI na zake. sAMbhaLatAM zIkhavuM paDaze : vicAratAM zIkhavuM paDaze : sAcA-khoTAno viveka karatAM zIkhavuM paDaze : ane to ja zrI tIrthaMkaradeva paNa tAraka bane, Agama paNa tAraka bane ane sAdhu paNa tA2ka bane. zrI jinezvaradevano mArga sAco, sAro ane svIkAravA yogya lAge to Avo, nahi to baMdhAyelA cho ? sTImara game tevI rUpALI hoya, paNa taLiye kANI hoya to zA kAmanI ? kazA ja kAmanI nahi, kAraNa ke e taLiyAnuM kANuM to besanArane DubADe. e jovAnuM kAma besanAranuM che. yogya lAge to beso. ahIM ke tahIM jyAM yogya lAge tyAM beso, paNa jyAM beso tyAM sIdhA besone ! sTImara sArI lAgyA pachI emAM besAya kyAre ? mUkavA AvelAM sagAMvahAlAM rotAM hoya ene mUkIne paga upADavAnI hAma hoya to ne ? gAma choDI, gADImAM besI TheTha baMdara para Ave. e vakhate bApAjI vagere rue to kharA, paNa sTImara cAlavAno vakhata Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 4 thAya te pahelAM caDI jAya ne ? rotAM mUkIne caDe ne ? pachI paNa hAthathI Avajo karI le. emAM jo 'hAya bApare ! rue che, mArAthI kema javAya ?' - ema thAya ane cakkara Ave to gabaDene ? sTImara mATe paNa e kAyado to dharma-sTImara mATe paNa badhuM ja haiyAthI kADhavuM paDaze ne ? ekalI dIkSAnI ja vAta nathI hoM ! dIkSA to sarvottama che, paNa hajI to dharmanI vAta che. dharmarakSA vakhate kAkA-mAmA na karAya. duniyAmAM mitra gaNAtA paNa dharmamAM vighna kare, to te ApaNA amitra ane vyavahAramAM duzmana dekhAtA paNa jo dharmamAM sahAya kare, to e mitra, bhAI, saMbaMdhI, badhuM. 'dharma sacavAve te amArA saMbaMdhI ane dharma karatAM satAve te amArA saMbaMdhI nahi, paNa e amArA hitazatru' - A bhAvanA joIe. siddhAMtavirodhIthI alaga rahevuM e vastutaH kusaMpa ja nathI. ene kusaMpa kahenArAomAM mithyAtvanI bhAvanA jIvatI ane jAgatI ja che, ema mAnye ja chUTako che H ane amRtakriyAmAM asAdhAraNa kAraNarUpa tadbhutu kriyA karavA mATe A badhuM samajyA vinA koI upAya ja nathI. 244 984 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 lokotara mithyAtvathI baco. 65 0 lokottara mithyAtva : * lAlasA phera to amRta te jhera : adharma pratyenI dayA te bhAvadayA : * zAstrakAra jANatA hatA ke : 0 Azrava heya ane saMvara upAdeya e ja jinAjJA : 9 pApakriyA karatAM AtmAne roko ! * pravRttino virodha ke cAlabAjI ? * apavAda zA mATe ? * ema te javAbadArI jAya ? * keTalIka zaMkAo ne samAdhAno! viSayaH laukika karatAM lokottaramithyAtvavadhubhUMDuM. enA tyAgavinA dharmanaArAdhAya. amRtakriyA lAvavA tadUtakriyA karavI anivArya che, paraMtu artha-kAmanI arthAt saMsAranI lAlasA, vAsanA dharmakiyAne tadUta banavA detI nathI. mokSa mATe ja dharma sthApanAra paramAtmA ke mokSArthe ja saMyama sAdhatA sAdhu pAse saMsAra mAMgavo e lokottara koTinuM mithyAtva che. A vAtanA anusaMdhAnamAM dravyadayA ane bhAvadayAno viveka, Azrava heya ane saMvara upAdeya A ja jinAjJA ane bAkI badho eno ja vistAra, dareka kriyAnI mULagAmI tapAsa karI, vicAra karI viveka karAya to ja sArI paNa kriyA phaLe, eka pApa seMkaDo pApa karAve, mULane poSe te apavAda, sAvadya ane niravadya kriyA eTale zuM ane pariNAmanuM mahattva Adi bAbato samajAvatAM eka sthaLe khUba ja majAnI vAta karI pravacana pUrNa karyuM che: "tyAga mATe hajI rAga karavAnI chUTa che paNa rAga mATe tyAganI chUTa nathI." muvAkSAvRta * pUjA vItarAganI ane phaLa mAgavuM rAganuM ? sevA nigraMthanI ane icchA graMthinI ? e ja lokottara mithyAtva ! * prabhue duniyAnAM pApane ghaTADavA mATe ja dharma sthApyo che. * duniyAno kasAI paNa jo kahe ke "ghAta e Azrava che ane ghAtathI chUTavuM te saMvara che, to te paNa amAro to mitra che, kAraNa ke duniyAnA kasAI, ghAtakI ke lUMTArA sAthe paNa amane aprema (draSa) nathI. * jenAthI Azrava ghaTe, AzravanA paMjAmAM phaselA jenAthI chUTe ane saMvara Adare tevuM zikSaNa, tevI keLavaNI ane tevI pravRttino pracAra karavAnI samyagdaSTi mAtranI pharaja che. * AtmAnI mukti mATe tana, mana ane dhana e traNe choDI devAM joIe. e traNamAMthI eka paNa rahe tyAM sudhI mukti AvI. * deva, guru ane dharmanI sevA, upAsanAnA pariNAme padgalika sukhanI icchAmAM AtmA phasyo, eTale e saMvarathI khasI AzravamAM phasyo ane bacavAnI bArI baMdha thaI. * maMdirathI bahAra nIkaLyA pachI ja tame jevA hatA tevA ne evA ja raho, to mAnuM ke e kriyA kAM to viSa, garala ke ananuSThAna thaI paNa tadhetuM nahi. * sArAmAM paNa eka durguNa Avyo, pachI gabaDatAM vAra keTalI ? 0 AtmAne mAne, pApane mAne, paralokane mAne, svarga ane narakane mAne, ne irAdApUrvaka pApano upadeza kare te nAstika nahi paNa mahAnAstika ! * sAvaghapuSTi mATe thatI niravadya kriyA paNa sAvadya niravagha puSTi mATe thatI sAvadya kriyA paNa niravagha. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 : lokottara mithyAtvathI baco! lokottara mithyAtva : sUtrakAramaharSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA samajAvI gayA ke zrI tIrthaMkaradeva paNa svarga, apavarga tathA tenAM kAraNone ane saMsAra tathA tenAM kAraNone jANyA pachI ja dharmanuM kathana kare che. vaLI zrI tIrthaMkaradevo, sAmAnya kevaLajJAnI maharSio tathA zrutakevaLI bhagavAno, ke jeoe 'zastraparijJA' adhyayanamAM kahelA jIvAdikanA svarUpane samyak prakAre jANela che, teo ja svataMtrapaNe dharmanuM nirUpaNa karI zake che, paNa bIjA nahi : bIjAone jo karavuM hoya to te tArakanA kathanane anusarIne ja karI zake che. vadhumAM parama upakArI sUtrakAra mahArAja e paNa samajAvI gayA ke zrI tIrthaMkaradeva jevA dharmadezanA denAra chatAM paNa, prabaLa mohathI vIMTAyelA AtmAo dharma pAmI zakatA nathI. dezanA denAra khuda zrI tIrthaMkaradeva, e tArakanA atizayamAM jarA paNa maNA nahi, te chatAMya mohAdhIna AtmAo dharmane ArAdhI zakatA nathI. kharekhara, mohano mahimA baLavattara che. mohanA yoge dharmanI prApti ja kaThina che, to e ja moha jo dharmanI sevAmAM (kriyA prasaMge) praveze, to anartha kema na macAve ? dharmakriyA karatI vakhate jo moha baLavAna thAya, to te vakhate mokSasAdhaka kriyA paNa tadbhutu maTI, koI judA ja hetu mATe thaI jAya che. AthI dharmakriyA karatAM enA phaLa tarIke paudgalika lAlasA na ja hovI joIe, eno khAsa khyAla rAkhavo joIe. jo e vakhate e lAlasA thAya, to e lAlasA - moha, AtmAnA samyaktvane dUSita paNa kare ane pariNAme vinAza paNa kare. je paudgalika saMyogone samyagdaSTi AtmA, potAthI 52 mAne - anitya mAne - asthira mAne ane pariNAme ahita karanArA mAne, te ja paudgalika saMyogone, te AtmA dharmanA phaLa tarIke mohanuM baLa vadhyA vinA kema icche ? paudgalika padArthone potAnA mAne ane hitakara mAne to samyakRtva rahI zake kharuM ? AtmA sva ane pudgala para jaNAya, e to samyaktvano guNa che ane to ja samyaktva phaLe : A sthiti chatAM potAne samyagdaSTi manAvato AtmA, paudgalika saMyogone potAnA ane na Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 - : lokottara mithyAtvathI baco ! - 65 -- - 247 hitakara mAnI dharmanA phaLa tarIke icche, to to julama ja thaI jAya ne? pUjA vItarAganI ane phaLa mAgavuM rAganuM? sevA nigraMthanI ane icchA graMthinI ? e ja lokottara mithyAtva che ne ? adharmI pratyenI dayA te bhAvadayA : sabhA prazasta koTimAM e na Ave? AmAM prazastapaNuM che kyAM? AmAM to taddana viparItatA che. zrI vItarAgadevanI mUrti pratye rAga emAM prazastapaNuM kharuM, kAraNa ke e vItarAgatAnuM kAraNa che : e ja rIte Agama pratyenA, munivaro pratyenA rAgane prazasta rAga kahevAya, kAraNa ke e rAga paNa AtmaguNone pragaTa karavAmAM hetubhUta che. rAga, dveSa, krodha, mAna vagere badhuM ja prazasta hoI zake, paNa enuM svarUpa samajAya to ja! dharmI nirNaya kare ke kudeva, kuguru ane kudharmane na namuM : e jo mAna gaNAtuM hoya to te prazasta mAna che, kAraNa ke huM namuM to sudeva, suguru ane sudharmane ja namuM paNa bIje to na ja namuM : e dekhAtuM abhimAna che, paNa te prazasta che. e ja rIte jo paugalika padArthono saMyoga yogya hota, kalyANakara hota, to to tene paNa prazasta kaheta, paNa te yogya nathI ane kalyANakara paNa nathI ! mATe paramavItarAga zrI tIrthaMkara paramAtmA tathA nirgatha gurudevonI sevAmAM enI lAlasA Ave, to mithyAtva ghara karI jAya ane mithyAtvayoge tahetu kriyA thaI zakatI nathI tathA e kriyA na Ave tyAM sudhI dharmakriyA vAstavika rIte phaLatI nathI. "vAta vAtamAM paugalika icchA kema thAya che ?' - A praznano e ja uttara che ke 'kriyAnA hetu taraphathI daSTi khasI gaI che, enuM ja A pariNAma che." kharekhara, moTe bhAge dharmakriyAmAM paNa vyavahAra (lokavyavahAra) mukhya manAI javA lAgyo che. dharmakriyA karatAM je hetu tarapha dRSTi joIe te hetu nathI Avyo, mATe ja AjanA dharma gaNAtA evA paNa moTA bhAgane, dharmakriyA karatAM vyavahArakriyAmAM rasa bahu Ave che. moDhe kahe ke "dharma ja sAra." koI marI jAya to kAgaLamAM paNa lakhe che ke pAMcamo Aro ghaNo kaThaNa che, dharma karaze te ja sukhI thaze' - A rIte vAto badhI kare, paNa covIse kalAkanI pravRttimAM dharmano chAMToye na hoya, kema ke hetu pharI gayo che : nahi to pAMcamA ArAe kaThaNa tathA dharmane sAra mAnanAra AtmA, dharma pAchaLa keTalA premathI paDyo hoya ? Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 3 jeo Aje dayAnA nAme dharma ane dharmakriyAo sAme virodha kare che, teo duniyAnA pApIne bacAvavA mATe eka paNa prayatna karatA nathI eTale ja kahevuM paDe che ke "AjanA e dayALu eTale e vAstavika dayALu nathI, paNa dayAno DoLa karanArA che : anyathA dayAnI lAMbIcoDI vAto karanArA dharmano virodha kare ? nahi ja, paNa teo to dayAnA bahAne potAnI khoTI paNa vAtone sAcI banAvavAno daMbha kare che, paNa tema karatAM teo bhUlI jAya che ke TheTha sudhI daMbhano jaya koI paNa kALe na ja hoya ane ethI ja emanI dayA emane ja khAya che ane emanA paMjAmAM je phase teone paNa khAya che. kahevata che ke "dayA DAkaNane khAya'te AvI ja dayAne mATe hovuM joIe. are, DAkaNa paNa eka ghara to choDe, paNa A lokanI dayAe to te paNa na choDyuM. prabhunA zAsanane paNa na choDyuM. duniyAmAM cAlI rahela anIti, anyAya, prapaMca, pApa e badhAne rokavA e dayALuoe, dayAno DoLa karatI saMsthAoe, eka paNa prayatna karyo che ? e badhAnI kAryavAhIo svargagAminI ane mAtra narakagAminI kriyA ja ahIM che ema ? e kamanasIbone eTalI paNa khabara nathI ke "jJAnIe zAsana sthApyuM zA mATe ?" samajavuM hoya to samaje ke duniyAnA coTTAone zAha banAvavA, hiMsakone ahiMsaka banAvavA, mRSAvAdIone satyavAdI banAvavA ne anAcArIone sadAcArI banAvavA tathA e rItanA banAvI, saMsArathI choDAvI, muktimAM pahoMcADavA mATe ja e parama upakArI jJAnIoe A zAsana sthApyuM che. eTale A zAsanamAM je je Ave che te ahiMsaka bane ane enA pariNAme enAmAMthI hiMsA, mRSA vagere vagere saghaLAya anAcAro cAlyA jAya. koI hINabhAgInI vAta judI che ane e mATe sUtrakAra mahArAjA kahI paNa gayA ke evAne to prabhunI dezanA paNa phaLatI nathI. AthI samajAze ke prabhue duniyAnAM pApane ghaTADavA mATe ja dharma sthApyo che. je dharma duniyAne pApathI bacAve, prANIone pApathI pAchAM haThAve, te dharmanI sAme virodha e dayA kevI?dayAne barAbara oLakho! duniyAnA duHkhInI dayAne zAstra dravyadayA kahI ane adharma AcaratA AtmAne joI te durgatimAM na jAya tevA prayatna karavA, tene bhAvadayA kahI. A badhI vastune barAbara vicAro ane samajo. Azrava heya ane saMvara upAdeya e ja jinAjJA : sabhA : e virodhIo kahe che ke "amane siddhAMta sAme virodha nathI, paNa pravRtti sAme amAro virodha che ! Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zae - 15 : lokottara mithyAtvathI baco ! - 65 - 249 teo ema kahe che' - ema tame kaho emAM phAyado zo ? e to tame pArakuM bolyA. ema kahenAra Ave to vAta karavAmAM paNa vadhu rasa Ave. A to tame pArakuM bolo te pAchA khasI paNa jAo. vAru ! siddhAMtAnusArI pravRtti sAme virodha che ? jo siddhAMtathI viparIta pravRtti sAme virodha hoya, to to ame paNa emAM saMmata ja chIe, paNa A praznakAra bhAIne hajI khabara nathI ke "pravRtti ema lakhIne to e loko bhramamAM nAkhavA mAge che. are, teo to ema paNa kahe che ke "ame bhagavAnanI AjJA kyAM nathI mAnatA?" paNa teone ema pUcho ke "prabhunI AjJA zI hoI zake ?" e jANavAno Aja sudhI abhyAsa karyo che?" A praznanA uttaramAM kazo ja vAjabI javAba nahi maLe. AthI tame samajo ke bhagavAnanI mukhya eka ja AzA che ke "Azrava sarvathA heya che ane saMvara upAdeya che.' zrI jinezvaradevonI AjJA evI majAnI che ke e samajAI jAya to badhuM ja samajAI jAya. ane e rIte samajAvavA mATe ja kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA, zrI vItarAgadevanI stuti karatAM kahe "gatibiyanI te, vinodarA. AvaH sarvathA ya, sAva saMvaraH III Azravo bhavahetuH syAt, saMvaro mokSakAraNam / tamAhatIbuSTi racavA prArthanam pArA" "bhagavan! heya-upAdeyano viSaya karanArI sadA kALa mATenI tArI AzA che Azraya sarvathA heya che, ane saMvara upAdeya che." "Azraya' e saMsAranuM kAraNa che ane "saMvara' e mokSanuM kAraNa che. A ja zrI arihaMta bhagavAnanI mukhya AzA che ane bIjuM je kAMI che, te e AzAno ja vistAra che." he bhagavan! traNe kAlane mATe ApanI AjJA heya ane upAyedano ja viSaya karanArI che , eTale ke ApanI AjJA be prakAranI che : eka to heya vastunuM pratipAdana karanArI, ane bIjI upAdeyanuM pratipAdana karanArI arthAt Ape heyanuM ane upAdeyanuM pratipAdana karatAM pharamAvyuM che ke "kaSAya, viSaya, duSTa yogo, pramAda, avirati ane mithyAtvarUpa Azrava sarvathA tyAga karavA yogya che ane kSamA, mAdava, Arjava, saMtoSa, saMyama, guptitraya, apramAda, virati, samyakatva ane zubha dhyAnarUpa saMvara sarvathA aMgIkAra karavA yogya che." Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 8 kAraNa ke 'Azrava' e saMsAranuM kAraNa che ane 'saMvara' e mokSanuM kAraNa che. AthI ja zrI jinezvara bhagavaMtoe A be AjJA mukhyarUpe batAvI che. ane A be AjJAne samajAvavA ja bIjo badho vistAra varNavyo che. 250 990 AthI samajI zakAya tema che ke zrI jinezvaradevonI AjJA eka ja che ke 'saMsAramAM rakhaDAvanAra mithyAtva Adi Azravano sarva prakAre, eTale manathI, vacanathI ane kAyAthI 'ka2vo, karAvavo ke anumodavo' - e traNe rUpe tyAga ja karavo joIe ane mokSamAM laI janAra samyaktva Adi saMvarano sarva prakAre eTale manathI, vacanathI ane kAyAthI 'ka2vo, karAvavo ke anumodavo' - e traNe rUpe aMgIkAra karavo e ja yogya che.' pravRttino virodha ke cAlabAjI ? have vicAro ke 'Azravono upadeza, eTale jenAthI saMsAramAM rakhaDAvanAra AzravanI pravRtti vadhe ane AtmA evA ja AzravanI pravRttimAM rata thAya, evo upadeza ApanAra bhagavAna zrI mahAvIradevanI AjJAnA ArAdhaka gaNAya ke virAdhaka ? prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna ane parigraha, - e Azrava ke saMvara ? e pAMceyane choDavAnuM kahevAya ke levAnuM ? e pAMcamAMthI ekane paNa levAnuM kahe te kevo ? e pAMceyane agara pAMcamAMthI ekane paNa poSaNa Ape ane pAMceyane athavA e pAMcamAMthI ekane paNa kahenArane je sArA kahe te kevo ? AjJAno ArAdhaka ke virAdhaka ?' e pAMcanA agara pAMcamAMnA ekanA paNa poSaNamAM jinAjJA che ema je kahe, te to ApoApa ja bahAra nIkaLI jAya che. mATe ja emanA bolo tame ahIM kaho emAM majA na Ave. tame to pAchA khasI jAo. e bolanArA Ave to vAta karavAnI majA Ave. 'pravRttino virodha' ane evI yuktio to tamane bharamAvavAnI cAlabAjI che, paNa jo tame abhyAsI bano, to tamArAthI paNa teo bhAgaze. jo e loko Azravane Azrava ane saMvarane saMvara kahetA hoya, to pachI virodha ja kyAM che ? are, duniyAno kasAI paNa jo kahe ke ghAta e Azrava che ane ghAtathI chUTavuM te saMvara che, to te paNa amAro to mitra che, kAraNa ke duniyAnA kasAI, ghAtakI ke lUMTArA sAthe paNa amane aprema (dveSa) nathI. e ema kahe ke 'pApAtmA chuM, kAraNa ke mArAthI A hiMsAthI ke lUMTa vagerethI chuTAtuM nathI, kyAre samaya Ave ne A duSTa dhAMdhalothI chUTuM' - to huM to ene paNa kahuM ke 'tuM paNa zuddha Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1 - - 15 : lokottara mithyAtvathI baco ! - 65 - - 251 kiSTivALo cho? kAraNa ke e kadI ne kadI bacI javAno. paNa AjanA virodhIonI to dazA ja koI judI che. teo Aje kahI de ke "ame mahAvIrane paNa nathI mAnatA ane Agamane paNa nathI mAnatA' - to koI emane UbhA paNa rahevA de tema che ke ? jo ke have to teoe paoNlisIthI e paNa kahevA mAMDyuM che. jo hRdayathI teo AjJA mAnatA hota, Agama mAnatA hota, to pUrvAcAryone svArthI, daMbhI, mUrkha, prapaMcI, amidra, evA evA kaheta kharA ke ? vAru ! vartamAnanA koI sAdhu kahevAtAne mAne ane pUrvajone na mAne, enuM kAraNa zuM? e khUba vicAro. ema te javAbadArI jAya? sabhA : sAhebasamajAyuM ke yuvakasaMghanuM AkhuMye ToLuM jinAjJAne ke Agamane vastutaH mAnatuM nathI, paNa koI jagyAe UbhA rahevAnuM sthAna na maLe mATe ja mAnavAno DoLa kare che, paNa teo krAMtinI lekhamALA mATe javAbadArI lekhakanI potAnI che.' A pramANe kahIne chaTakavA mAge che tenuM zuM? peDhInA nAme peDhIno nokara karaja kare te zeThane bharavuM paDe, e zuM tame nathI jANatA ? kaMpanInA hajAra bhAgIdAra bhale ghera moja karatA hoya, paNa kaMpanInA nAme thatA sodAmAM AvatI hAninI jokhamadArI emane zire beThI ja che. emAMthI chaTakAya ja nahi. nIti tathA gavarnamenTa koI na choDe. A to javAbadArImAMthI chaTakavAno rasto che, paNa nIti, nyAya tathA kAyadAthI e chaTakI zakatA nathI. peDhI kADhIne peDhInA nAme thatA sodAmAM lAbhanA potAnA ane khoTanA pArakA kahe, e kema ja cAle ? khoTa na bhare to polIsa pakaDI jAya. jIda kare to hAthakaDI karIne laI jAya. kaMpanI eTale mAtra duniyAne lUMTavA ja nIkaLatI haze ema ? lAbha pote le ane khoTa koNa dIvAlo ke bhIMto Ape ? bolo ! khoTa bhIMta bhare ke AdamI ? mATe A to badhI cAlabAjI che. khasI javAnI peravI che. emAM tame na phaso ane evI gAMDI vAtone bahAra na mUko. jenAthI Azrava ghaTe, AzravanA paMjAmAM phaselA jenAthI chUTe ane saMvara Adare tevuM zikSaNa, tevI keLavaNI ane tevI pravRttino pracAra karavAnI samyagdaSTi mAtranI pharaja che, paNa jenAthI Azrava pese, khIle ane saMvarano nAza thAya, tevI keLavaNI, tevuM zikSaNa ane tevI pravRttino pracAra samyagdaSTithI kaI rIte Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 4 thAya ? tame AzravamAM beThA cho e vAta kharI che, paNa Azravane mITho mAno cho ? jo Azravane mITho manAya, to to vastuno viparyAsa ja thAya. baMdhana lAbhaprada kriyAonAM hoya ke anarthakArI kriyAonAM hoya ? vastu samajAtI nathI mATe pravRtti UMdhI thAya che ane mATe ja dhArmika pravRttimAM dila coMTatuM nathI. enuM kharuM kAraNa ja 'paulika saMyogo para che, anitya che, asthira che ane ahita karanArA che' - evo hajI nizcaya thayo nathI, - A che. lAlasA phare to amRta te ja jhera : sabhA : bhUla thatI hoya to te aMtavyane ? bhUla paNa eka, be ke cAra nabhe. roja bhUla hoya ? bAra mahinAmAM be-cAra vAra copaDAmAM bhUla thAya ke meLa na maLe to zeTha samaje ke hoya, koIvAra ema paNa banI jAya, paNa di' Ugye roja ne roja meLamAM goTALo thato hoya to zeTha zuM kahe ? cora ke kaMI bIjuM ! dharmI roja adharmamAM paDyo rahe e to kadAca cAle, paNa adharmane sAro kahyA kare ane ema bhUla kahI chUTI jAya e cAle ? je paudgalika padArthone 52, anitya, asAra, asthira ane ahitakara mAnyA, tenI dharmanAM phaLa tarIke roja ne roja icchA thAya ? dukAna para beThA cho tyAM to e icchA karo e vAta judI che, kema ke tyAM to e mATe beThA cho : paNa jo maMdiramAM paNa e iccho to eno artha to e ja ke hajI vItarAgane oLakhyA ja nathI : oLakhIne mAnyA nathI : ane e tArakanAM pharamAnone tathAprakAre amalamAM mUkyAM nathI ke mUkavA icchatA ja nathI ! jo zrI vItarAga paramAtmAne oLakhI levAya, oLakhyA mujaba manAya, tAraka pratye zuddha zraddhA jAgRta thAya ane zraddhA mujabano amala thAya, to tyAM zuM magAya ? tyAM paudgalika saMjogo na ja magAya. dharmakriyA jo paudgalika saMyogonI lAlasAvALI thaI, to e kriyA viSa ane garala thaI jAya. dharma e jhera thAya. amRta pote jhera bane. amara banAvanAra te mAranAra bane. je kriyAthI AtmA sarvaguNasaMpanna siddhipadane pAme, te ja kriyAmAM A loka ke paralokanA paudgalika sukhanI lAlasArUpa viSa ke garala bhaLe, to AtmA saMsAramAM rUle. ApaNe joI gayA ke viSakriyA, garalakriyA ane ananuSThAna eTale gADara kriyA, - e traNe mithyAdRSTine hoya, tame to samyagdaSTi kharAne ? vyavahArathI paraspara pUcho, enA karatAM AtmAne ekAMte pUchI nizcaya karo. e kyAre banaze ? viparIta vAtAvaraNanA bhoga 992 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 -15 : lokottara mithyAtvathI baco ! - 65 - 253 nahi thAo to ! ane enA bhoga kyAre nahi thavAya ? hRdayamAM prabhunI AjJA nizcalapaNe sthira thaze to ! thoDA paNa vicakSaNa ane vivekI bano to e thAya. jyAM jAo tyAM hAjI-hAjI" na karo : na samajAya to ahIM paNa "nAjI' kahetAM zIkho : jyAM jace, satya lAge, tyAM ja hA kahevAnuM : na jace, satya na lAge tyAM nA kahevAnuM. ATalI hAma Ave to mithyAtva vaLagI na zake. samyagdaSTi cakora hoya. iSTa hoya to jace to ja "hA'bhaNe sArI vAtamAM ja hA'bhaNe virodha lAge tyAM "hA to na ja bhaNe. tamane hajI mArga pratye khyAla nathI Avato, nahi to game tevo jAlI mANasa mUMjhAve kaI rIte ? vepArInuM jema kamAvAnuM eka ja dhyeya nizcita hoya, tema dharmAnuM eka dhyeya to nizcita thavuM joIe ne ! vepArI khoTathI to dUra ja bhAge. to kaho ke dharmInuM dhyeya zuM ? rakhaDAvanAra Azrava chUTe ane tAranAra saMvara maLe e ja ke bIjuM ? e ja hoya to jyAM Azrava jAya ane saMvara poSAya, tyAM ja tana-mana ane dhana, - e traNe samarpaNa kare ane jyAM Azrava poSAya ane saMvara jAya tyAM dharmInuM tana paNa na name, mana paNa tyAM na jAya ane dhananI phUTI koDI paNa dharmInI tyAM na hoya. tame A vAta nahi samajo to koNa samajaze ? zAstra kahyuM ke AtmAnI mukti mATe tana, mana ane dhana e traNe choDI devAM joIe. e traNamAMthI eka paNa rahe tyAM sudhI mukti AthI, paNa sAthe e kahyuM ke e traNa choDavAmAM, samarpaNa karavAmAM sAvacetI rAkhavI. tene tevI jagyAe mUkajo, ke jenAthI mukti anukuLa thAya paNa tevI jagyAe na mUkatA ke jenAthI mukti pratikULa thAya. tana, mana ane dhana tamArAM, eno tame tyAga karyo ane tema karavA chatAM paNa jo mukti dUra jAya, to e tyAga karyo kahevAya ke luMTAI gayA kahevAya ? mukti nikaTamAM Ave to to tyAga karyo kahevAya, paNa mukti AghI jAya to to lUMTAI gayA ja kahevAo. thoDI thoDI paNa mukti thatI jAya to pariNAme mukti Ave. kRpaNa banavAnuM ke manamojI banavAnuM dhameM kahyuM nathI. zAstra to tana, mana ane dhana, - e traNene tajavAnuM kahe che. ekano paNa saMga ke AzaMsA na rahe tenI kALajI rAkhavAnuM A zAstra pharamAve che. maratI vakhate traNenI AzaMsA choDIne maravAnuM che. AzaMsA rAkhavAno ke kRpaNa Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 - --- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 banavAno Adeza ke upadeza che ja nahi, paNa bheLo e paNa upadeza che ke evI jagyAe kharcajo ke levAnA devA na thAya. lobhiyA vepArI corIno mAla le ane pachI hAthe kaDI paDe evuM na thAya, tenI kALajI rAkhavI joIe. mATe lokottara mithyAtvane tajavAnI jarUra che. eNe ja A badhuM jhera reDyuM che. deva, guru ane dharma pAse paisA-TakAnI icchA, enAthI ja A badhuM pApa ! deva, guru ane dharmanI sevA, upAsanAnA pariNAme paudgalika sukhanI icchAmAM AtmA phasyo, eTale e saMvarathI khasI AAvamAM phasyo ane bacavAnI bArI baMdha thaI. kahevAya che ke "tIrthakSetramAM kareluM pApa vajalepa jevuM thAya che." zAthI ? nirjarAnA sthAnamAM baMdhakriyA eTale pariNAmanI bhayaMkara duSTatA. evI ja rIte dukAne kamAvAnI icchA thAya, enA karatAM maMdire e icchA thAya te bhayaMkara icchA che. jyAM je mUkavA Avyo, tyAM te kema icchAya? AthI maMdira AvavAnuM baMdha na karatA hoM ! tame avaLuM pakaDo e bhaya bahu rahe che. pelI duSTa icchAno tyAga karavAnuM kahuM chuM, paNa maMdira AvavAno tyAga karavAnuM nathI kaheto ! paNa vicAro ke je sthAne mUkavAnuM che tyAMthI ja levAnI icchA thAya. e AtmAnI keTalI adhogati che ? "vIra mane tAro, mahAvIra mane tAro" ema kahevuM ane manamAM icchavuM ke "Apo." A kevuM kahevAya ? bhAra vadhe to tarAya ke DabAya ? kahevuM kAMI ane icchavuM kAMI, - e hRdayanI corI zrI sarvajJadeva pAse kema cAle ? stavano bolo cho, paNa bahAra nIkaLyA pachI enI khumArI nathI rahetI enuM kAraNa? kAM to emAM lakSya ja nahotuM eTale e ananuSThAna hatuM ane kAM to emAM bIjA padArthonI lAlasA bhaLI hatI : anyathA ema thAya ja nahi. maMdirathI bahAra nIkaLyA pachI jo tame jevA hatA tevA ne evA ja raho, to mAnuM ke e kriyA kAM to viSa, garala ke anuSThAna thaI, paNa tahetu nahi. vAstavika rIte to maMdirathI ghera jatAM paga na UpaDavA joIe. UlaTuM ema thAya ke "vaLI pAcho pApamAM kyAM jAuM chuM " zAstrakAra jANatA hatA ke : sabhAH na kare te karatAM sAruM ne ? A vAta samyagdaSTinI cAle che. tyAM pola na cAle. mithyAdaSTi mATe khulAso karI gayo chuM. maMdire AvatAM samyagdaSTinA paga jorathI UpaDe ane Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 : lokottara mithyAtvathI baco ! - 65 255 jatAM DhIlA UpaDe. ema na calAya ane AnaMda Ave to mAno ke viSa, garala ke anuSThAna, e traNa kriyAmAMnI koIka thaI che. bAra mahine parIkSA thaI ane rijhalTa nApAsanuM AvyuM, to ema ja kahe ke 'vAMcyuM nahi hoya, vAMcyuM haze to kALajI nahi rAkhI hoya.' jema nApAsa rijhalTanA zabda 52thI A artha nIkaLe, tema tame maMdiranI bahAra nIkaLo ane rAcyAmAcyA dekhAo, to mAnI lo ke 'kriyA tadbhutu nathI thaI : pahelI traNa kriyA ke je mithyAdRSTinI che te paikI thaI che.' A vicAra kadI karyo che ? sAmAyika pAratI vakhate AtmAne pUchyuM ke 'majA kyAM Ave che ?' kaTAsaNuM pAtharyuM, beThA, UThyA ane vALIne mUkyuM e ThIka che, taddana nahi karanAra karatAM sArA : bAkI vAta to e che ke enA rahasyane samajIne nahi Adaro tyAM sudhI saMpUrNa kalyANa nahi thAya. astu. 995 dhUnana karAvavuM che, paNa be ghaDInA dhUnanamAM ThekANuM nahi hoya, to covIse kalAkanuM - jiMdagIbharanuM dhUnana kyAMthI thaze ? Aja to dhUnana pratye ja arAga thayo che ne ? AjanA loko 'siddhAMtAnusAra pravRttine vakhoDe che,' tene paNa zAstrakAra to jANI gayA che. AjanA lokonI pravRtti paNa emanAthI ajANa nathI. AgamamAM badhuM lakhI gayA che. eka AtmA mohano tyAgI bane to mohanA sevako ene mATe zuM zuM kare te badhuM A zAstrakAra jANI gayA che ane kahI gayA che. A kahevAtA snehIo, jenA viyogane nathI icchatA evo DoLa kare che te paNa, enI mAraphata potAne kaMI maLatuM hoya to viyoga karAvavA zuM zuM kare che, te paNa A zAstrakAra sArI rIte jANe che. pelo kevaLa AtmAnuM zreyaH karavA nIkaLe che ane AmanuM kaMI ja vaLatuM nathI enI dhAMdhala che, paNa potAno svArtha sarato hoya tyAM pelo na jato hoya to mokalavAnA kevA kevA prayatno e snehIo kare ane kevI rIte mokale tyAre ja jaMpe, e jANo cho ne ? jJAnIo to kahI gayA che, paNa tamane anubhava to che ne ? 'tArA vinA na cAle' - e kathananA Azayane jJAnIo sArI rIte jANe che, tame paNa anubhavI cho ne ? pelo ekalA AtmAnuM kare temAM Amane zuM ? e snehIo to kahe ke 'ame icchIe te kare.' A hetu jANanAra phasAya ? nahi ja. astu. pApakriyA karatAM AtmAne roko ! je pravRtti sAme virodha che, te virodhano hetu batAvo. badhI kriyA tadbhutu karavAnI che, mATe kriyA karatI vakhate zarUAtamAM, kriyAmAM ane pachI, AtmAne Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 - - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - -- 90s pUcho ke "lAbha thayo ?" kriyA sArI che, majAnI che, paNa sAthe kahuM chuM ke tapAsa nahi karo, vicAra nahi karo, viveka nahi rAkho, to kriyA nahi phaLe. maMdirathI ghera jatAM AtmAne pUcho ke "kaI kaI bhAvanAo AvI hatI ? mamatva ghaTyuM ke vadhyuM? bhaktimAM AtmA tanmaya banyo hato ke nahi ?' bahAra nIkaLyA pachI evuM ja mamatva rahe to mAno ke kiyA tahetu thaI nathI. taduhetu kriyA thaI che ke nahi, tenI parIkSA karavAnuM A tharmomiTara che. vicAra karo ke tarata khabara paDe. zrAvaka jAge tyAre AMkha khUlatAM pahelAM ene yAda zuM Ave? jo jJAnIoe kahI che e bhAvanAe jAgatA hota, to Aje jevI dayA phATI nIkaLI che tevI na phATI nIkaLata. e AcAro gayA tethI ja AvI jAtanI nAzaka dayA phATI nIkaLI che. jo lAbhadAyI kriyA karavI hoya to ghaNA AtmAo durgatimAM jaI rahyA che emane bacAvo : e mATe dhumo : loka dharma kema bane evA prayatno karo : puNyavAna kema bane, pApa karatAM kema aTake, vyasanothI mukta kema thAya, evA prayatno mATe patrikAo ane henDabilo kADhyAM ? hiMsA, jUTha, corI, vyabhicAra e khoTAM che mATe enAthI bacavuM, durAcArothI dUra rahevuM, AvAM henDabila kADhyAM ? evA daMbhI upakArIone kahone ke vepAramAM thatA anyAya, prapaMcothI prajAne bacAvavA kaMI karyuM ? evuM pracArakAma kema nahi ? coTTAne corIthI, hiMsakane hiMsAthI, vyabhicArIne vyabhicArathI, jugArIne jugArathI ane vyasanIne vyasanathI khaseDavAne kAMI karyuM ? anIti, jUTha, durAcAra, hiMsA vagere pApamAM paDI keTalAMya prANIo durgatimAM jAya che, ene bacAvavA koI prayatna karyo ? duniyAmAMthI kADhavA jogAM pApa kADhavA prayatna karyo ? e vicAro ne karo prayatna. duniyA ghera gaI, manamAM pUchone ! potAnAM pApa mATe kAMI ciMtA che ke nahi ? khAnagImAM kahe paNa kharA ke "khoTuM to bahu ema jANIe chIe, paNa karIe zuM? choDIe to nAka jAya che. duniyAnA khoTA mohamAM, banAvaTI nAka mATe ATalo prapaMca ? ghaNA kahe che ke "paDyA' paNa UbhA thAone ! pApano to svabhAva che ke je AtmA enA paMjAmAM Avyo tene na choDe. pApanA paMjAmAMthI chUTavuM muzkela. eka pApa seMkaDo pApa navAM karAve. cIkaNI jagyAmAM eka paga khasyo, to sADA traNa maNanI kAyA guma. paga mUkatAM ane upADatAM sAcavavAnuM. polI nisaraNI parathI paga khasyo pachI to jamIna e ja Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gar - 15 : lokottara mithyAtvathI baco ! - 65 - 257 zaraNa. sAcavavAnuM zarUAtamAM. pApanI kriyA karatAM ja AtmAne roko. pApa thayuM pachI to cAlyuM : ene poSavA bIjuM pApa : ene sAcavavA, khIlavavA ane ene phUla-phaLa lAvavA aneka pApa karavAM paDe!vadhatAM vadhatAM aneka pApa karanAro thAya. "vaTalelI brAhmaNI tarakaDIthIye bhUMDI' - e kahevata lAgu paDI jAya. jAta umadA, paNa na bagaDe tyAM sudhI ! sArAmAM paNa eka durguNa Avyo, pachI gabaDatAM vAra keTalI? kapaDuM majAnuM, paNa kANuM paDyuM eTale khalAsa ! kANuM na paDe e kALajI rAkhavI. kadAca paDe to sAMdhavuM jarUra hoya to thIgaDuM devuM paNa jo kANuM rAkhyuM to cha mahine phATanAruM kapaDuM thoDe divase phATaze. AtmAmAM pAparUpa chidra paDavA na do. tame pApane mAnanArA, paralokane mAnanArA, svarga-narakane mAnanArA, pApathI nirbhaya bano to nAstikanI vAta zI karavI ? nAstika to pApane mAnato ja nathI, narakane mAnato ja nathI, AtmAne mAnato ja nathI, eTale ene bhaya na lAge, paNa je AtmAne mAne, pApane mAne, paralokane mAne, svarga ane narakane mAne, ne irAdApUrvaka pApano upadeza kare te nAstika nahi paNa mahAnAstika. nAstika to moDhe kahe ke "AtmA nathI, pApa nathI, naraka nathI. eTale e to ThIka ke emAM koI phasAya to nahi ! paNa pApane mAnuM chuM kahIne pApane poSe, vadhAre ane khIlave te kevo ? pApane kabUlavA chatAM pApano upadeza e kaI dazA ? eka ja bhAva kahI be bhAva le te sAro ke vagara pATiye levuM hoya te le e sAro ? je eka ja bhAvanuM pATiyuM mArI phAvatA bhAva kare te sAro ke vagara pATiye phAvatA bhAva karanAro sAro ? eka ja bhAvanuM pATiyuM mArI phAvatA bhAvamAM ramanAro to sAro nahi ne ? e to pelAthIye nIca ! apavAda zA mATe? tahetupaNuM kriyAmAM lAvavuM hoya to dareka kriyAnI tapAsa karo. tahetu kriyA vinA amRtakriyAnI AzA na rAkho. kriyAne amRta banAvA mATe tahetu banAvavI anivArya che, e vinA amRta na Ave. sabhA : apavAdane sthAna hoya? apavAda mULanI rakSA mATe ke mULanA nAza mATe ? pula para Trena dhImI cAle te nabhe, be DabbA ochAvattA kare te nabhe, paNa pula parathI khasI jAya to nabhe ? sekanDa klAsanA DabbA vadhAre ke tharDa klAsanA vadhAre evI badhI ghAlamela kare, Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 paNa pATA parathI Utare e bane ? pATA para rahIne thatA apavAda cAle, paNa pATA parathI Trena khasI pachI zuM thAya ? sabhA : apavAdano artha ? mULane poSe te apavAda. niravadya kriyAnA rakSaNa mATe badhA apavAda sevAya, paNa sAvadya kriyAnA rakSaNa mATe eka paNa apavAda na sevAya. zAsanarakSA mATe jJAnIe darzAvela apavAda sevAya, kema ke dhyeya e ke niravagha kriyAnI puSTi che. je kriyAthI niravagha kriyAne puSTi maLe te karAya. niravagha kriyAne khIlavavA apavAda sevAya. niravadha kriyAnuM rakSaNa karatAM avidhi thAya to paNa enuM prAyazcitta prAyaH micchA mi dukkaDaM. sAvaghanI puSTi kare te apavAda nahi. 998 arthakAmanA irAdAthI karAtI dharmakriyAthI thatA pApane pApamAM gayuM. jyAre arthakAmanA tyAga mATe thatI dharmakriyAmAM sAvadhano thoDo aMza hoya to paNa zAstra ene niravagha koTimAM gaNyuM che. sAvadyapuSTi mATe thatI niravadya kriyA paNa sAvadhanI koTimAM gaNAya. hajAra vidyA sAdhavA mATe rAvaNanuM dhyAna, - e kriyA to niravadya hatI, paNa hetu sAvagha hoI - e paNa kriyA sAvadya gaNI. bagalAnA dhyAnanI upamA kyAM ? prapaMcI kriyAmAM bagalo netro mIMcIne Ubho rahe : e kriyA to sAcI, paNa bagadhyAna khoTuM kema ? enuM dhyAna ane enI e kriyA eTalA mATe che ke enA dvArA mAchalAM paMjAmAM Ave : mATe ja e badhuM pApamaya. eno hetu pApano che. zrI viSNukumAra nAmanA munivare je kAryavAhI karI temAM irAdo pApano nahoto. tyAga mATe kadI rAga sevavo paDe to te sevavAnI chUTa, paNa rAgane mATe tyAga sevavAnI chUTa nahi. tyAga mATe - tyAganI prApti mATe kadAca rAga karavo paDe to e hajI nabhe, e jarUrano paNa che, prazasta tarIke ene vakhANAya paNa che, kAraNa ke e tyAganA hetubhUta che : paNa rAgaprApti mATe tyAga khoTo. abhavIno tyAga e rAgaprApti mATe hoya che, ethI saMyamanA pAlana chatAM paNa teno saMsA2 ghaTato nathI ane bhagavAna zrI gautamasvAmIjIno bhagavAna pratyeno rAga e AtmakalyANa mATe hato. ethI ja e rAganA pariNAme bhakti thaI. bhaktiyoge nirjarA thaI, nirjarAyoge kevaLajJAna thayuM ane muktipade pahoMcyA. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 09 - 15 : lokottara mithyAtvathI bae ! - 65 - 259 - abhavIe rAgane mATe karelA tyAganA yoge raiveyaka maLe, paNa saMsAra to kAyama ! gurune vaMdana karavA jAo te jatAM-AvatAM doSa lAge, paNa e jyiA niravadya ke sAvadya ? tame kaho ke "amuka gAme jaI guruvaMdana karI AvyA - to ene pApa kahevAya ke puNya ? keTalIka zaMkAo ne samAdhAno ! sabhA: Azayane lagatA prazna ! are Azaya tathA pariNAma badhuM tapAsone ! ekalA Azayane na vaLago. koI pUche ke "kayA gurune vAMdI Avyo!?' enA javAbamAM e kahe ke "je guru vepAranA bhAvatAla kahe che tene : arthakAmanA upAyo batAve che tene !" - to zuM bhAvanA, Azaya, pariNAma, pravRtti badhuM jovAnuM ! dareka kriyAnA pariNAmamAM dharmanI puSTi che ke nahi te nakkI karo. je Azaya batAvAya te pravRttithI phaLa che ke nahi te juo. je guru pAse jatAM ekAMta hita che, tArI zake evA che, tyAM vaMdana karavA gayA tyAM to vacalI sAvadya kriyA paNa bAtala thAya, eTale ke lAbhahetu thAya, paNa je guru pAse gayA te paNa bagalA jevA hoya to zuM thAya ? zubha AzayavALI kriyAnuM pariNAma ekAMta zubha joIe. tame lAkhonI milakata beMkamAM goThavo cho, kAraNa ke pariNAma jANo cho ke bAra varase bamaNA thavAnA che : paNa jo tamane jarA zaMkA paDe ke kAM'ka pola che to ? sabhA : pariNAmamAM rahetI khAmI pUrI karo. khADo khodo tame, ane huM pUruM ema ? 'tame khADo khoghA karo ane huM pUryA karuM' ema ? are, ema sahI. cAlo. paNa to pachI kahyuM to mAnavuM paDaze ne ? tame to A pArakuM bolo cho. tame thoDAka ahIMnA eTale khAmI kabUla karo cho, paNa "khAmI che' evuM e kahe che ? khAmI kabUle to huM khAmI pUravAnA rastA batAvuM eTale tarata meLa thAya, paNa laDanAra sAthe meLa na maLe. sAMdhanAra sAthe to maLe. kapaDuM vAMkuM phATe to vAMkuM sAMdhIe, paNa soya doro levA de to ne ! kapaDuM ja hAthamAM na Ape to ? phATeluM tUTeluM badhu AkhuM thAya, paNa phATeluM mAne che koNa ? je kahe ene tame jarA lAvo to kharA ! zAstrakAra koInI zarama na rAkhe. e to badhuM ja kahe. A TIkAkAra maharSie AgaLa gRhasthAvAsane narakanA pratinidhi tarIke paNa oLakhAvyo che. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno -- 4 - - 1000 paNa e sAMbhaLIne to teo bUma mAraze ke "amane nArakI kahyA' - paNa mAne ke nA mAne, TIkAkAra maharSi to spaSTapaNe gRhasthAvAsane narakanA pratinidhi tarIke paNa oLakhAve che. sAcI vAtane paNa nahi mAnanArA to nahi ja mAnavAnA. meM eka vAra kahyuM hatuM ke dharmI to vicAre ke- "puNyodaye zrI jinezvaradevanuM zAsana maLyuM, zrI vItarAga deva maLyA, nigraMtha guru Takora karanArA maLyA, ane preraNA cAlu hovA chatAM paNa amArA kuTuMbaparivAramAMthI saMyama lenAro eka paNa na pAkyo, eka paNa virAgI na pAkyo, kharekhara amo gharamAM maDadA jevA chIeH caitanya hota to ATalA ATalA saMyogo maLavA chatAM eka paNa virAgI na pAke ? ane jo ema ja hoya to pachI gharamAM ane smazAnamAM phera zo ?" AvI vicAraNA karavAthI kadAca caitanya jAge ane vairAgya pedA thAya paraMtu evI vAtane paNa UMdhA rUpamAM levA mAMDIne ajJAnIoe ghoMghATa karyo hato. AvA mANaso jo mahApuruSoe saMsArane ApelI upamAo vAMce, to to gabharAI ja jAya ne ? zAstromAM saMsArane smazAnanI UpamA paNa ApI che, paNa e badhuM e lokone jANavuMya kyAM che ane vicAravuMya kyAM che ? sabhA : keTalAka kahe che ke sAdhune AvuM kahevAnI AvazyaktA zI ? kahenAranI praznamALAnI vAta javA do. anya zAstromAM paNa kahe che ke "pANiyAruM, cUlo , sAvaraNI ane khAMDaNiyo vagere hiMsAnAM sthAna che. A saMbaMdhamAM koI pUche ke "zA mATe kahyuM ?" to teo paNa kahe ke "emAM phasAyelA AtmAo chUTavAnA prayatna kare te mATe ! bAkI dareka vAto sAme gAMDAonI praznAvalI thayA ja kare che. evAonI to zaMkAo nIce pramANe cAlyA ja kare. zaMkA: sAdhune kahevAnI jarUra zI? samAdhAna : A badhI vAto A graMthakAro lakhI na gayA hota ane vagara lakhelI taraMgI vAto kevaLa kalpIne ja sAdhuo kahetA hota to tamAro prazna vAjabI hato. zaMkA graMthakArone ane tIrthakarone paNa kahevAnI jarUra zI ? samAdhAnaH je badhA hiMsAdi karI rahyA che e ahiMsApremI bane, ahiMsaka bane, e pariNAme Take, AzravathI khase, saMvara seve ane e rIte sAcA ahiMsaka banI nirjarA karI muktie jAya te mATe ! A TIkAkAra maharSie gRhasthAvAsane narakano pratinidhi paNa kahyo, teno hetu e ja ke gRhasthAvAsamAM paDI rahyo che te Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1091 - 15 : lokottara mithyAtvathI baco ! - 65 - 271 samaje, coMke ane mamatA choDI tyAga kare to mukti pAme ! A ja eka mAtra hetu! zaMkA TIkAkAre kahyuM zuM kAma ? samAdhAnaH badhA lakhI gayA mATe. zaMkA : badhA lakhI gayA zuM kAma ? samAdhAna : trilokanAthe kahyuM mATe. zaMkAH trilokanAthe kahyuM zuM kAma ? samAdhAna : tIrthakara nAmane saphaLa karavA mATe. zaMkA : tIrthaMkara nAmakarma zuM kAma bAMdhe ? samAdhAna : badhA jIvone sukhI karavA. zaMkA sukhI zuM kAma karavA? samAdhAnaH duHkhamAM ribAI rahyA che ane rADo pADe che mATe. AvI AvI jyAM mAtra zaMkAo ja karavI hoya, tyAM aMta zI rIte Ave ? are, hajI paNa kahe ke "bhalene ribAtA, bhale rADo pADe, sukhI zuM kAma karavA ?" kAraNa ke jene sIdhuM na bolavuM hoya ene mATe kaMI upAya hoya ? trilokanAthe duHkhathI choDAvavA mATe kahyuM, zrI tIrthakaradeve kahyuM te gaNadhara bhagavAne gUMcyuM, niryuktikAroe ane bhASyakAroe vizada karyuM ane TIkAkAroe khIlavyuM, AmAM vAMdho kyAM? keTalA garaNe gaLAI AveluM huM to kahuM chuM, eTale pachI mane saMtApa zo ? phariyAda karavI hoya to e trilokanAtha pAse phariyAda karo. Ane mUkIne jene bolavuM hoya tene ciMtA. khIlo majabUta hoya tene vAMdho zo ? khIle barAbara baMdhAyeluM pazu kadI khADAmAM na paDe, tevI rIte AjJArUpa khIle vaLagIne kahIe tyAM sudhI chUTA. sabhA : gRhastho to sahunA AdhArabhUta che ne ? kAdavamAM kamaLa Uge che mATe kAdavane paNa khissAmAM mUkavo ke moDhe lagADavo? mahAnubhAva! jarA samajo. teo je rUpamAM kahe che ema to itaro paNa nathI kahetA. pAtaMjali paNa itara ja che ne ? itaramAM paNa utkaTa koTinA che te ema nathI kahetA. ane UlaTuM kahe che ke "pahelAM amArI bhramaNA hatI." Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 4 ApaNAmAM paNa itaro AvyA che ne ? agiyAre gaNadharo itara, zrI prabhavasvAmI paNa itara, zrI zayyabhavasvAmIjI paNa itara, zrI bhadrabAhusvAmIjI paNa itara ane zrI haribhadrasUrijI vagere paNa itara. e badhAe paNa ahIM AvyA pachI je hatuM te ja kahyuM ne ? sabhA : zrI kamalasUrijI paNa itara. hA, teo paNa itara hatA. hamezAM vAMco ane sAMbhaLo tyAM vicAro ke e kaheluM konuM ? jyAre zrI sarvajJadevanuM ane te tA2konA anuyAyIoe kaheluM pUruM hoya, tyAre asarvajJanuM adhUruM hoya. A darzanano abhyAsa karI pachI itara zAstro paNa vAMco to samajAya, nahi to bhaNyAne badale kaMIka bIjuM ja karyuM kahevAya. paNa khare ja, mohanI dazA ja koI vicitra che. AthI ja sUtrakAra mahArAjAe paNa pharamAvyuM ke sAkSAt zrI tIrthaMka2deva jevA dharmadezaka chatAM paNa mohAdhIna AtmAo dharmane ArAdhI zakatA nathI. 1002 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16: muninI dayA : dravyadayA ane bhAvadayA 66 * sAcA upadezaka : - sAdhunI dayA : * muninI zuddha dayA : * maryAdAnI mahattA : 0 prAta:kALanI vicAraNAo : * samAdhAna kayAre thAya : - niMdA kyAM ane kyAre ? * lokavirodhathI Daro nahi! * bUrA saMskArane pariNAme : viSaya : muni ane zrAvakanI dayAmAM bhUmikAnusAra bheda. zAsanavirodhI ane samAdhAna. janazAsananI sthApanA pulano saMga choDI svabhAvasukha meLavavA mATe ja karAI che, chatAM AnA badale pudgalano ja saMga maLe evI dezanA ApavI e pApadezanA che. A vAta kahetAM janazAsananA sAcA muninA heye kevI dayA hoya ? zuM e dravyadayA karI zake ? zrAvakanI ke gRhasthanI khANIpINI, dhaMdhA rojagAra, zarIra-svAcyadinI ciMtA karI zake ke mAtra bhAva anukaMpArUpa AtmaciMtA ja karI zake ? e vAta khUba ja sArI rIte samajAvI che. enI sAthe sAthe zrAvakanA paNa vAstavika manoratha kayA hoya ? enI sAdhu pAse kaI apekSA hoya ? e vAtono paNa sarasa khulAso karyo che. dhamajanoe lokaviruddha pravRtti haragija na karavI paNa loka je je vAtano - pravRttino virodha kare te badhI pravRttino jo tyAga karavAno thAya to to koI ja dharma na karI zake e pUrve vigatathI kahevAyelI vAta paNa pharIthI prasaMga pAmI asarakAraka rIte kahevAI che. zAsanavirodhI sAthe samAdhAna na ja hoya e A vyAkhyAnano sAra che. muvAkyAtRta paulika sukhanI icchAne poSe te to vastutaH pApadezanA che. * duniyA mAge te devuM hoya to sAdhu ane asAdhumAM phera zo ? AcAra thoDo paLAya tethI mArga bahAra nahi gaNAya paNa mAnyatA jAya eTale to e gumAvanAra mArganI bahAra ja gayo ema ja gaNAya. * koI paNa graMtha vagere vAMcavA lo to tenA lakhanArane prathama tapAso pachI hAthamAM lo. * gRhasthane dravya tathA bhAva be prakAranI anukaMpA hoya ane munine to mukhyatayA bhAvAnukaMpA hoya. * azubhanA udayane rokAya to nahi, mATe ene nIkaLI javA devo joIe. paMcAMgI sahita zrI jinAgamo ane temAMnI pratyeka AjJA mAnavA taiyAra thAya to samAdhAna hatheLImAM che. satyano ja virodha hoya tyAM samAdhAnano saMbhava ja nathI. o satyano virodha karanAra to sadAya hoya che, mATe ethI mUMjhAvAne kazuM kAraNa nathI. svaparanAhitaiSIne lAkhogaNA virodhanI paNa satya mATe paravA nahoya.tAkAtavALo AtmA tyAM paNa jorazorathI satyanuM ja samarthana kare, ane e niMdA nathI ja paraMtu sanmArganI-satyanI sevA che. * jo dharmopadezaka paNa khoTe mArge taNAya, to tene mATe paNa khADA taiyAra che. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 : muninI dayA : dravyadayA ane bhAvadayA sAcA upadezakaH sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA zrI AcArAMga sUtranA chaThThA dhUta' nAmanA adhyayananA "svajanadhUnana' nAmanA pahelA udde zAmAM svajanadhUnana'nuM nirUpaNa karatAM pahelAM svataMtra dharmadezanA koNa Ape te samajAvI gayA ane pharamAvI gayA ke zrI tIrthaMkaradeva paNa saMsAra temaja mokSane tathA tenAM kAraNone barAbara jANyA pachI ja dharmanuM nirUpaNa kare : e ja nyAye sAmAnya kevaLajJAnIo ane zrutakevalIo svataMtrapaNe dharma kahe ane bAkInA je kahe che emane anusarIne ja kahe ! sAthe ema paNa pharamAvI gayA ke zrI tIrthaMkaradeva jevA dharmopadezaka chatAM prabaLa mohathI vIMTAyelA AtmAo dharmane sAdhI zakatA nathI. kharekhara, dharma pAmyA pachI paNa paugalika lAlasA AvI jAya agara kAyama rahI jAya, to pAmelo dharma paNa hArI javAya. dharmakriyA tadUta tarIke hoya to niyama kalyANakArI nIvaDe. samyagdaSTi AtmA je dharmakriyA kare, te mokSane hRdayamAM rAkhIne kare. A lokanI ke paralokanI paugalika lAlasAthI thatI dharmakriyA; agara badhA kare che mATe karavuM paDe, e rIte thatI dharmakriyA samyagdaSTinI nathI paNa e kriyA mithyAdRSTinI che. paudgalika sukho karatAM Atmika sukhanI kiMmata samyagdaSTi AtmA anaMtagaNI mAne che. je samyagdaSTi AtmA, paudgalika sukhane para, asthira tathA anitya mAne ane pariNAme ahitakara mAne, te AtmA dharmanAM phaLa tarIke e sukhane mAge ? icche paNa nahi to mAgavAnI to vAta ja zI ? jo ema icche ke mAge, to pariNAme samyaktva kema ja rahe ? na ja rahe. AthI dharmIe dharmanI kriyA karatAM paugalika sukhanI AzA na ja rAkhavI joIe ane e ja prakAre amAre paNa kahevuM joIe. paulika sukhanI prApti mATe dharmadezanA che ja nahi. dharmanI dezanA to paudgalika sukhone choDAvavA mATe che, paNa svIkAravA mATe nathI. polika Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 : muninI dayA H dravyayA ane bhAvadayA sukhanI icchAne poSe te to vastutaH pApadezanA che. dezanA denArane mAthe jokhamadArI ochI nathI. duniyA mAge te devuM hoya to sAdhu ane asAdhumAM phera zo ? duniyA mAge te sAdhu de, to to beya sarakhA bhegA thayA, kAraNa ke pelAne eTale zrotAne dharmIpaNAnI kiMmata nathI ane sAdhune sAdhupaNAnI kiMmata nathI ! tame pote UMce mArge na AvI zako e kadI bane, paNa jyAM cho te sthAna sAruM ane sukhada che, ema to tame na ja mAnone ? ane ema to tamane upadezaka paNa na ja kahe ne ? 1005 - 66 sabhA : 'saMsAramAM rahevuM' ene sAruM kahenAra upadezakanuM guNaThANuM kayuM ? jyAM samyaktva ja nahi tyAM tenuM guNaThANuM kayuM ? sAdhu to tajIne Avela ? che ane tame to hajI tajyA vinAnA, chatAM tajavA yogya mAno to tamAruM cothuM athavA pAMcamuM guNaThANuM TakyuM 2he, jyAre tajyA chatAM sAdhu thaI te cIjane upAdeya kahe, to to paheluM guNaThANuM hoya ne ? sabhA : veSa hoya toya ? veSa to bhAMDa paNa pahere che. bezaka, veSa kImatI che : bhUlatAne bacAve tevo che : paNa jene veSanI kiMmata hoya tene, paNa jene veSanI kiMmata ja na hoya tene zuM ? vyavahA2mAM jema kahevAya che ke TopIvALA game tema cAle paNa pAghaDI paheranArAthI ema na ja calAya ! paNa jene pAghaDInI paNa kiMmata na hoya tene zuM ? te to game tema bole ne cAle paNa ! evI ja rIte veSanA yoge hajAro bacI gayA, paNa lajjA mUkI veSanI darakAra na kare, tene veSa muktie zI rIte laI jAya ? sArAmAM sArI cIjanI jo kiMmata na samajAya, to te mukti Ape nahi. mAnyatAbheda eTale mArgabheda : AcArabheda eTale mArgabheda nahi. AcAra thoDo paLAya tethI e mArga bahAra nahi gaNAya, paNa mAnyatA jAya eTale to e gumAvanAra mArganI bahAra ja gayo ema ja gaNAya. mArgane nahi AcarI zakanAra paNa jo mAnyatA majabUta haze, to e Aje nahi to kAle paNa sudha2ze : thoDA divasa pachI paNa ene sudharavAnI taka che. durguNane kharAba mAne te moDo-vahelo paNa sudhare, are bhavAMtare paNa sudhare : paNa durguNane ja sArA mAne tenuM zuM thAya ? paMcama kALa che eTale tevo tyAga, tapa, saMyama na thAya te manAya, paNa mAnyatA to akhaMDa rahevI ja joIe. 'saMsAra asAra che, bhogasukha tyAjya che, ene tajyA vinA zreyaH thAya tema nathI, aDhAra pApasthAnako e 275 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 299 - -- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 --- - 1008 pApanAM ja kAraNo che, game te rIte sevIe to paNa pApano ja baMdha thAya, ene choDyA vinA mukti ja nathI.' - A mAnyatAmAM vAMdho zo che ? A mAnyatA hoya to pApamAM joDAyelAne paNa pApano baMdha ocho paDe. zrAvaka pote paNa padgalika sukhane ayogya mAne to sAdhu mAne emAM navAI zI? jo koI sAdhu paulika sukhane sArAM kahe, to tamAre pUchavuM joIe ke "tame kema choDIne AvyA ? agara choDavAmAM bhUla karI hoya to tema kaho ane pAchA Avo amArAmAM, paNa tame to tajIne AvyA cho ane ame je phasAyelA to chIe ja tene vadhu kema phasAvo cho ?' phasAyelAne sAdhu vadhu phasAve ? phasAyelAne vadhu phasAve e kAma konuM ? tame emane kaho ke "ame phasyA chIe tene Apa sAruM zI rIte kaho cho ? ame jyAM beThA chIe te sAruM hota to sArA mAnIne tamane ame namavA zuM kAma Avata ?' AthI vadhAre praznonI jarUra ja nathI. AvA bepAMca prazno evA puchAya ke kAM to kapaDAM kADhavAM paDe ane kAM to sIdhuM AdhIna thavuM paDe, paNa tame jemAM phasyA cho tene evuM potAnuM mAnI beThA cho ke tamane tyAM e vicAra ja raheto nathI. zAstra kahe che ke je guru gaNAtA pAsethI, tame jyAM beThA cho te ja maLatuM hoya to kahI devuM ke "tame amArA guru nathI, kema ke - tamArI pAse paNa e; to ame beThA chIe te khoTuM zuM che ?" sabhA upadezaka evo kArIgara hoya ke jevo sAMbhaLanAra Ave tevuM kahe ane jevo sAme Ave tevo svAMga pote dharI le to ? kArIgara jevo hoziyAra hoya tevA hoziyAra grAhake banavuM joIe, paNa e yAda rAkhavuM ke dhyeya cUkelo kArIgara kadI khullo paDyA vinA rahe ja nahi. game tema chupAve, paNa "haiye te hoThe AvyA vinA rahe ja nahi. lakhe vairAgyanAM jharaNAM, bhalene pacAse pAnAM evAM lakhe, paNa eka-be ThekANe - eka-be pAnAmAM bIjAM chAMTaNAM AvI ja jAya. haiyAmAM hoya te kalamamAM nItare. pacAsa pAnAMmAM be jagyAe paDelA jherane oLakhavuM joIe. koI paNa graMtha vagere vAMcavA lo, to tenA lakhanArane prathama tapAso pachI hAthamAM lo. sAdhunI dayA : sabhA samAjanI durdazA joIne sAdhune dayA na Ave? sAdhune dayA kema na Ave ? avazya Ave ja, kAraNa ke sAdhu to dayAnI mUrti. paNa e dayA evI Ave ke pharI Dabala hiMsA na thAya, kAraNa ke e to Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1007 -- 16 : muninI dayA : dravyadayA ane bhAvadayA - 66 - 277 duHkhI zAthI ?' e ja prathama tapAse. e UMTavaidyanI jema na varte. ajIrNamAM daradIne bhUkha bahu lAge, paNa khAya to jhADA thAya ane prANa paNa jAya, mATe DAhyo vaidya to bhUkha chatAMya khAvAnI sApha nA ja pADe. e vaidya dayALu kharo ke nahi ? UMTavaidya daradIne rAjI rAkhe, kema ke ene to mAtra khissAM tara karavAM che. evA UMTavaidya vadhAre teTalo vyAdhi vadhAre : e to ghareghare khATalA patharAve : e vaidyonuM dhyeya ja eka ke sAmAnuM darada laMbAya to ThIka ! AthI sAco vaidya te ke je daradIne game ke na game, paNa jevuM hoya te kahe. daradIne AdhIna thaIne davA Ape te vaida nahi paNa UMTavaidya, kAraNa ke vaide duHkhanuM nidAna avazyameva karavuM joIe ane te mujaba ucita auSadha ApavuM joIe. ema paradayALu sAdhune anukaMpA kaI ? kahevuM ja paDaze ke bhAvAnukaMpA. gRhasthane dravya tathA bhAva beya prakAranI anukaMpA hoya ane munine to mukhyatayA bhAvAnukaMpA hoya. munivaro dravya anukaMpAno upadeza de, paNa tyAMye hRdaya to bhAvanukaMpAmaya ja hoya. zrAvaka dravyAnukaMpAmAM paNa bhAvAnukaMpAnI kALajI rAkhe. bhAvAnukaMpA samajyA vinA dravyAnukaMpA vAstavika rItanI hoya nahi. mATe to utpattinI apekSAe Astikya paheluM kahyuM ane pachI anukaMpA kahI. Astikaya eTale zrI jinezvaradevanI AjJA upara akhaMDa zraddhA, akhaMDa prema ! e na jAge tyAM sudhI sAcI anukaMpA, sAco saMvega, sAco nirveda ke sAco upazama thAya nahi, mATe paheluM Astikya majabUta thavuM joIe. "A sAcuM ane A khoTuM, sAcuM te sAcuM ane khoTuM te khoTuM' - A dRDha mAnyatA e samyaktva! AvI daDha mAnyatA hoya to ja sAcI anukaMpA pragaTe che ane e jarUra duHkhIne sukhane mArge laI jAya che tathA jo e na hoya to vakhate sAmAne bamaNA duHkhamAM nAkhe che. rotAne tarata chAno rAkhavA jAo to Dabala rue, mATe roIne thAke tyAre chAno rAkhavo. Ubharo nIkaLI jAya, rovAno vega ghaTe eTale tarata chAno rahe. azubhanA udayane rokAya to nahi, mATe ene nIkaLI javA devo joIe. enI pAse besI zubha bhAvanAnAM vaheNa vahetAM karavAM. bImAra pAse jaIne zuM kahevAya ? "ararara ! AvuM zarIra thayuM ? sAva sukAI gayo, bahu levAI gayo" - Ama kaho to daradI gabharAya. habaka khAya ane ene durbAna thAya, mATe ene kahevuM joIe ke "vyAdhi to bhalabhalAne Ave, vyAdhi vakhate samatA ane zAMti rAkhe to kAma thaI jAya, vyAdhi vakhate to kaI AtmA karmakSaya karI kevaLajJAna Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 --- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 ---- -- 1008 pAmI gayA : vyAdhi e zarIrano svabhAva che ane AtmAno dharma samatApUrvaka vedavAno che. A rIte kaho to daradInI aradhI bImArI zamI jAya. AthI ja kahevuM paDe che ke azubha karmanA udayanA marmane samajo. duniyAmAM koI koIne duHkhI ke sukhI karavA samartha nathI. anaMtajJAnIoe paNa e ja kahyuM ke "ame paNa koIne sukhI ke duHkhI karavA samartha nathI, paNa duHkhanAM sAdhano tathA sukhanAM sAdhanone bhinna bhinna pADI mUkI daIe - batAvIe, je jevAM sAdhana le te tenA AdhAre sukhI ke duHkhI thAya. muninI zuddha dayA : paNa Aja svarga ane narakanAM sAdhano batAvanAra tAraka muni-puMgavo mATe ghaNA kahe che ke "sAdhuoe svarga-narakanI cAvI hAthamAM rAkhI che.' evAoe samajavuM joIe ke "sAdhuo evI cAvI rAkhavA navarA nathI. e daravAjA ughADa ke baMdha karavAnuM kAma sAdhuoe nathI rAkhyuM. bAkI e vAta kharI che ke anaMtajJAnIonI AjJA mujaba svarga-narakanAM sAdhanone sAdhuo pragaTapaNe batAve ane kahe ke A sAdhano narakanAM tathA A sAdhano svarganAM, yAvatuM mokSanAM !" azubhano udaya thayo zAthI ? koI roto Ave to, rovAnuM kAraNa pUchIne pachI jo sahAya karavAmAM Ave, to te sahAyamAM e levAze nahi. kharo upakArI paNa te ke je rovAnuM kAraNa jANI mArga batAve : duHkhathI dUra thavAnuM ane sukhane mArge saMcaravAnuM batAvIne sahAya kare. koI maravA paDe tyAre navakAra de ke sonaiyA ? maranArane to sauneyAnI hAyavoya hoya, paNa sAco saMbaMdhI to e vakhate e badhuM AvuM karI navakAra de. pelo mohamAM phasyo hoya, eTale ene to dhana vagerenI vAto sArI lAge ane pote evI vAto karavA maMDI paDe, paNa e vakhate evI vAto na karavA devI enuM nAma to dayA che. sAdhune dayA nathI AvatI evuM mAnazo mA; je sUkSmamAM sUkSma jaMtunI paNa dayA pALe te munine paMcendriya manuSyanI ane temAM paNa zrI jinezvaradevanA zAsananA zrAvakanI dayA na hoya ? adhama koTinA AtmA pratye paNa dayA rAkhanAra munine, zrAvaka upara dayA na hoya e bane ? dayA jarUra che, paNa e dayAno artha e nathI ke muni paNa dravyadayAmAM paDe : pote potAnI bhUmikA upara ja rahe : pote potAnA sthAnamAM rahe : to ja e sArI dayA karI zake. tamAruM potAnuM paNa dhyeya kayuM hoya ? Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1009 13 : muninI dayA H dravyadayA ane bhAvadayA - 66 maryAdAnI mahattA : sabhA : zrAvakane bhaNavAnuM kharuM ke nahi ? roja bhaNavuM. cha mahine aradhI gAthA AvaDe to teTaluM paNa bhaNe. na bhaNe to jJAnAvaraNIya karma baMdhAya, paNa bhaNavuM te ke jethI Atmahita sadhAya. paNa 'jJAna' nAmathI mUMjhAvuM na ja joIe, ke jethI enA nAme ja ajJAnanuM poSaNa thaI jAya ! ---------------------------------- sabhA : sAheba ! Aje tyAre 'saMgha' nAmanI ja mUMjhavaNa che ne ? AthI to kahevuM paDe che ke 'Aje ghaNAo zabdanI bhramaNAmAM paDyA che.' anyathA saMghanuM svarUpa, sattA, ane pharaja, e badhuM samajAI jAya to mUMjhavaNa rahe paNa zAnI ? jema vyavahAramAM, nyAtamAM ane kAyadAmAM pravINa cho ane jema tyAM enI rakSA mATe kAyadA-kAnUna rAkhyA che, tema zrI jinezvaradevoe zrIsaMgha mATe ane zrIsaMdhanI rakSA mATe paNa, tevA tevA kAyadA ane kAnUno rAkhyA che. nyAtane sAcavavA tamArA kAyadA- kAnUno che, tema Agamane sAcavavA, saMghanuM baMdhAraNa sAcavavA kAyadA-kAnUno che. ene anusarIne rahe te thoDA paNa hoya to ghaNA. pacAsa gharanI nAta paNa jo kAyadAmAM hoya, to te nAta paNa kAyadA bahAranA vadhAre teone paNa Thokare mAre che. paNa e kyAre bane ? maryAdAne mAne to. AjanA lokone to maryAdA ja nathI gamatI. sAmAnyatayA maryAdAnA viSayamAM zrI lakSmaNajInuM dRSTAMta vicAravA jevuM che. zrI lakSmaNajInI kahevAtI A vAta itarone paNa mAnya che. 269 zrI lakSmaNajI zrI rAmacaMdrajIne vaDIla baMdhu tarIke pitAne sthAne mAnatA ane zrI sItAjIne mAtA tarIke mAnatA. vanamAM kAyama sAthe rahyA che. jhUMpaDI bAMdhavAnuM ane bIjuM phaLa-phUla lAvavAnuM tamAma kAmakAja pote karatA. "vuDane nAbhinAnAmi, nAminAnAmi jo / nupUra Dva jJAnAmi, nityaM pAvAbhivantanAt / / / / / " jyAre zrI sItAjInuM apaharaNa thayuM ane zrI rAmacaMdrajI vilApa kare che, e arasAmAM sItAjIne zodhatAM zodhatAM mArgamAMthI eka kaMkaNa hAtha AvyuM che, tyAre tene dekhADI jyAre zrI rAmacaMdrajI lakSmaNajIne pUche che ke 'A kaMkaNa sItAjInuM hoya ?' tyAre utta2mAM zrI lakSmaNajI kahe che ke - Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 1010 huM to zrImatI sItAdevInAM kuMDalone paNa nathI jANato ane kaMkaNone paNa nathI jANato mAtra haMmezAM te devInAM pAdonuM vaMdana karato hovAthI, te devInA pagamAM rahelAM jhAMjharone ja mAtra jANuM chuM.' bhAgyazALIo ! vicAro ke kevI maryAdA ? parama kalyANakara ziyaLanI abhilASAvALA AtmAonI maryAdA AvI hoya. zIlarakSaka AtmA nIcI AMkhe jAya ane nIcI AMkhe Ave. kvacit najara pheMkAI jAya to svarUpano khyAla paNa na rahe, evI rIte tarata pAchI kheMcI le. kuTuMbamAM paNa maryAdAne lIdhe ja ziyaLa Take, anyathA AMkha UMcI thAya pachI bolavAnuM zarU thAya, pachI zeIkahenDa thAya ane pachI pazcimanA rivAja pramANe navuM navuM thAya. Aje brahmacArInAM pUtaLAM evAM che ke evI bhayaMkara dazAmAMye zIlasaMpanna rahI zake ? je AtmAo jotA caLavicaLa thAya, vikArI thAya, temanI A saMyogomAM dazA zI ? anAcAra vadhyA zAthI? badhe pokAra to e ja che ke "anAcAra vadhyA !" vicAro ke "zAthI ?' kahevuM ja paDaze ke "maryAdA gaI tethI'. mahAvratadhArI munio kyAM vase ? strI-pazu-napuMsaka vagereno vAsa na hoya tevA sthAnamAM. muni mATe paNa maryAdA. Akasmika saMyogamAM muni hase to bace. e vAta judI, paNa evA sthAnamAM muni na rahe : to pachI gRhastha mATe maryAdA kevI hoya ? svastrI-saMtoSa paNa kayAre sacavAya ? maryAdA hoya to ! jovAI jAya to lepAyuM nahi, paNa e pachI jovAnI jarUra ja zI ? pUrvapuruSomAM e maryAdA hatI. kuTuMbamAM moTA puruSo hoya, nAnAM vahu vagere Ave jAya, paNa moTAnI najara na hoya : paNa AjanA uchuMkhalone evI maryAdA gamatI nathI. paraMtu jainazAsanamAM rahevuM hoya to zAsananI saghaLI ja maryAdAo pALavI joIe. saMghanI, muninI, zrAvakanI, gRhasthanI, A badhAnI maryAdA to samajo ! potapotAnI bhUmikAnI maryAdA sahue sAcavavI joIe. zrI jinezvaradevonI pUjA tathA nigraMtha gurudevonI sevAmAM, arthakAmanI lAlasA na AvavI joIe, e Ave to ghara tathA upAzraya ane maMdiramAM phera zo ? sAdhu paNa artha-kAmanI vAta kare te AjanA keTalAka gRhasthone priya thaI paDI che. matalaba tevAo arthakAmanA ghaNA ja rasiyA thayA che. sarvathA moha na chUTyo hoya ane tethI emAM rahevuM paDe e eka vAta che ane e ja arthakAmanI bhayaMkaratAmAMthI ugArI levAnA ja prayatnamAM rata evA tAraka munivaro pAsethI Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 : muninI dayA : dravyadayA ane bhAvadayA 66 arthakAmanI poSaka vAto sAMbhaLavAnI durlAlasA e bIjI vAta che. ema karanAra sAdhu sAdhupaNuM gumAve ane zrAvaka zrAvakapaNuM ! ane aMte beu mithyAdRSTi paNa bane ! 1011 prAtaHkALanI vicAraNAo : haMmezAM prAtaHkALamAM jAgRta thatAMnI sAthe ja aneka prakAranI nirveda, saMvega, anukaMpA ane Astikavardhaka vicAraNAo karavA sAthe zrAvakone je manoratho karavAnA che, te varNana karatAM kalikAlasarvajJa AcArya bhagavaMta zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA lakhe che ke - jinadharmavinirmukto, mA bhuvaM cakravartyapi / tyAM ceToDapi riopi, ninayarmAdhivAtiH / / 40|| tyaktasaGgo jIrNavAsA, malaklinakalevaraH / bhajana mAdhukarIM vRttiM municaryAM kadA zraye / / 141 / / tyajan duHzIlasaMsarga, gurupAdarajaH spRzan / kadAhaM yogamabhyasyan, prabhaveyaM bhavacchide / / 142 / / mahAnizAyAM prakRte, kAyotsarge purAd bahiH / sambavat svadharSaLa, tRSA: guDuM: vavA mayi ||4rU|| vane padmAsanAsInaM, kroDasthitamRgArbhakam / kadA''grAsyanti vaktre mAM, jaranto mRgayUthayAH / / 144 / / zatrI mitre tRNe straiNe, svarNe'zmani maNau mRdi / mokSe bhave bhaviSyAmi, nirvizeSamatiH kadA / / 145 / / adhiroDhuM guNazreNi, niHzreNIM muktivezmanaH / parAnandalatAkandAn kuryAditi manorathAn / / 146 / / 'zrI jinezvaradevonA dharmathI viniryukta evo cakravartI paNa huM na thAuM ane zrI jinezvaradevonA dharmathI adhivAsita evo huM dAsa paNa thAuM ne daridra paNa thAuM.' arthAt 'jyAM zrI jinezvaradevanA dharmanI ane prApti na thAya, tevuM cakravartIpaNuM mane iSTa nathI ane jyAM zrI jinezvaradevanA dharmanI prApti thAya tyAM dAsapaNuM ke daridrapaNuM mane iSTa che, kAraNa ke zrI jinezvaradevanA dharmanI prApti vinAnuM cakravartIpaNuM jyAre AtmAne durgatimAM laI janAra che tyAre 271 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 1012 zrI jinezvaradevanA dharmanI prAptivALuM dasapaNuM ane daridrapaNuM paNa AtmAne sadgatimAM laI janAruM che. huM saMgarahita, jIrNa vastrono dharanAra, melathI vyApta zarIravALo ane mAdhukarI vRttine bhajanAra thaIne, municaryAno Azraya kayAre karIza? duHzIlo eTale kharAba AcAravALAo, teonA saMgane tajato ane sadgaranI caraNarajane sparza karato huM yogano abhyAsa karIne A bhavano cheda karavA mATe zaktimAna kayAre thaIza ?' huM mahAnizAmAM nagaranI bahAra kAyotsarga karIne rahyo hoIza ane te vakhate baLado jema staMbhanI sAthe potAnA skaMdhanuM gharSaNa kare che, tevI rIte mArA zarIre gharSaNa kayAre karaze?" arthAtu 'baLado mane ja staMbha mAnIne mArA zarIre gharSaNa karaze te chatAM paNa huM mArA dhyAnamAMthI calAyamAna nahi thAuM evI dazA mArI kayAre Avaze ?" huM pavAsana lagAvIne beTho hoIza ane je vakhate haraNiyAnAM baccAM AvIne mArA khoLAmAM beThAM haze, te vakhate haraNiyAnAM ToLAnAM gharaDAM rakSaka mRgo AvIne mArA mukhane suMghaze, evI dazA mArI kayAre Avaze? huM zatru upara ane mitra upara, tRNa upara ane strIonA samUha upara, sonA upara ane paththara upara, maNi upara ane mATI upara, temaja mokSa upara ane saMsAra upara nirvizeSa buddhivALo eTale samAna buddhivALo kyAre thaI zakIza?" "parama AnaMdarU5 latAnA kaMdasamA manorathone zrAvaka, mokSarUpa mahelanI nisaraNI samI guNazreNI upara caDavA mATe, dararoja savAranA nidrAnA chedanI sAthe ja manoratho kare.' AvA prakAranA manorathone karanAra zrAvako, muktimArga choDI anya mArganI vAto karanAra munine kahI zake che ke "ame roja AvI bhAvanA bhAvIe chIe, to pachI Apa vaLI amArI bIjI paMcAta kayAM mAMDI beThA cho ?" mAno ke kadAca sAdhuo tamane potAnA banAvavA bhUle, paNa zrAvakoe temane rokavA ja joIe: paNa jyAM zrAvaka gaNAtAonI ja icchA judI hoya tyAM zuM thAya ? mahArAja vAMce emAMthI artha-kAmano koI nusmo maLI jAya to phAvyA, e ja jeone gamatuM hoya teonuM zuM thAya? AthI ja kahevuM paDe che ke jJAnIoe siddha karelI nizcita karelI maryAdAne barAbara vaLagI rahevAya to ja sAco udaya thAya." Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 - 19 : muninI dayA : dravyadayA ane bhAvadayA - 66 - 273 sabhA paNa sAheba ! maryAdA sAcavavAmAM lokagaNa viruddha hoya tenuM zuM? lokaviruddha tathA lokavirodhano bheda atre samajAvAI gayela che. e upara ghaNuM ja kahevAyuM che. lokaviruddha vartana e ayogya, paNa sArI pravRtti karatAMya lokavirodhathI DaravuM e to mUrkhAI ja che. lokaviruddha vartana na thAya tenI kALajI pUrepUrI rAkhIe, paNa jo vAtavAtamAM lokanA virodhathI mUMjhAIe to mAra ja khAIe. lokaviruddhano ane lokavirodhano bheda samajI lokaviruddha kAryothI bacIe, paNa ajJAna lokanA virodhathI, eTale ke evAonA ajJAnatAbharyA dharmavirodhathI to na ja DarIe. sabhA: ApaNe varaghoDo kADhavo hoya ane musalamAno nA kahe to e lokaviruddha gaNIne na kADhIe e bane, paNa AvA gharanA ja virodhIone samajAvavA kema? evAone paNa samajAvavAno eka ja rasto che ke ApaNe ApaNI zabha kriyAone evA vegathI vadhAravI, ke jethI teomAM raheluM jhera nIkaLI jAya. agara to pachI teo akiMcikara banI jAya. samAdhAna kyAre thAya ? sabhA: "paNa sAheba ! e lokoe bezaramapaNe tophAna karavA mAMDyuM che, mATe have samAdhAna thAya to sAruM." A vastu ApaNe aneka vAra vividha daSTibindue vicArI gayA chIe. samAdhAna, zAMti, ekatA, paraspara maMtrI ane dharmasahakAra, - e vagere evI vastuo ja che ke jenI harahaMmeza dharmI mAtrane cAhanA hoya. kleza, kaMkAsa, virodha, dhamAla, vagere kone pasaMda hoya? huM to pharI pharIne kahuM chuM ke ApaNe AtmazAMtinA artha chIe? ApaNe jIvanane sAtvikatAthI bharyuM banAvavuM che : ApaNane vyaktiveSa nathI paraMtu AjanI dhamAlo judA ja prakAranI che. jeo zAMti ne samAdhAna icchatA hoya, teo kadI ja zAMti ne samAdhAnane nAme prativyaktinI pratiSThA sAme kAdava na uDADe. paraMtu jeo A azAMti ne asamAdhAnanAM mULiyAM che, teo potAnI te vikRta hAlatane, A zAMtinI ne samAdhAnanI sapheda cAdara nIce chupAvavA mathI rahyA che. tame ja kahone ke Aje sAdhuomAM zA mATe A dazA che ? nathI chokarA-chokarI paraNAvavAnAM, nathI paisA kamAvAnA, ke nathI lakSmInA vArasA levAnA : nathI vyApAra-rojagAra ke nathI koI paNa jAtanI levaDa-devaDano saMbaMdha ! tyAre atyAre jene azAMti, asamAdhAna, virodha ke kleza kahevAmAM Ave che enI jaDa kaI? koI paNa suza vicAraka kabUlaze ke "Ano hetu judo ja hovo joIe. jo hetu judo na hoya, Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 - -- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 -- 1010 to A zAsana ja evuM che ke samAdhAna icchanArA saheje samAdhAna karI zake ? kAraNa ke darekanI upara jinAjJAno aMkuza to rahelo ja che. Aje jo badhA ja ema kabUla karI le ke paMcAMgI sahita jinAgamAM amane zirasAvaMdya che ane e rItanI kabUlAta pachI, jo dareka vastune zrI jinAjJAnI kasoTIe kasAya, to saheje zAMti sthapAya. paraMtu Aje to dazA e che ke emanI svecchAbharI vANIne zrI jinAgamano aMkuza paravaDato nathI : usUtrakathanane susUtra manAvavuM che ? ane enA upara samAjaprIti ne samAjonnatinA opa caDAvavA che, paraMtu vicAratAM tamane khyAla Avaze ke puNyAtmAonA sadbhAgye e mohaka opa nIce chUpelI bhayaMkaratA khullI paDI javA pAmI che ane ethI aneka AtmakalyANanA abhilASI AtmAo potAnA AtmahitanuM saMrakSaNa karI zakyA che. chatAM zrAvakapaNAnI bhAvanA ne saMskArathI ajANa ne rahita zrAvako, haju vyaktimohanA pratApe evAonAM hathiyAra banI rahela che ane AjanA jhaghaDAnI jaDa to tyAM che. jo A gerasamaja dUra thAya to samAdhAna kayAM cheTuM che ? kyAM levA javuM paDe tema che ? Aje evAone samAdhAnanI vAto karavI paDe che, tenuM kAraNa paNa spaSTa ja che ke emanuM AMtasvarUpa bhedI ADa cIrI DokiyAM karI rahyuM che ane enA pratApe AvI vAtono Azraya zodhavo paDe che : chatAM tame jo tamArApaNuM keLavI lo, sAcA zrAvaka banI jAva, saMsArarAgane sthAne saMyamarAgane mahattA ApatAM zIkho ane prabhupravacananI pratyeka AzAnA pAlananI tamannA jAge, pAlana na thAya to paNa vicAra ne vANImAM jo enI tanmayatA AvI jAya, to pachI AvA praznone mATe leza paNa avakAza nathI ja raheto. tame samAdhAna ne zAMtine nAme mUMjhAo nahi. samAdhAna ne zAMtinA jApa karanArAone kaho ke pUcho ke "tamane paMcAgI sahita zrI jinAgamo mAnya che ? temAMnI pratyeka AzA svIkAravA taiyAra cho ?" ane tame ema paNa pUcho ke "atyAranA dareka vicArabhedano aMta zrI jinAjJAne zaraNe rahI lAvavo kabUla che?" jo teo "hA' kahe to ane e kahelI 'hA' jo sAcI ja hoya, to huM tamane kahuM chuM ke samAdhAna to hathelImAM paDyuM che. kharo virodha to usUtraprarUpaNAno che, paraMtu e vAtane chupAvanArAo bIjI bIjI bhaLatI vAtane bheLavI, samAjane bharamAve che. jainazAsananA sevakane, sAdhunI ke zrAvakanI samAdhinI ne zAMtinI AturatA hoya ja ane uparanI zaratoe ApaNe sadeva sarvathA samAdhAna karavA taiyAra ja chIe. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1015 --- 17 : muninI dayA : dravyadayA ane bhAvadayA - 66 - 275 bAkI game te rIte karavAmAM AveluM samAdhAna, cAra divasathI adhika Take nahi ane to pachI toDavuM kone paDe ? pelAne to vAMdho ja zo hato? hatuMya zuM ne gayuMya zuM? e to jyAre zrI jinAgama viruddha bolatAMya na gabharAya, to samAdhAnano bhaMga karatAMya zAno gabharAya ? bAkI A vastu ja evI che ke hRdayapalaTo ja enuM samAdhAna lAvI zake. nahitara samAdhAna thayA bAda enI evI ja pravRtti kAyama rahe, to pariNAme satyanA pUjArIne ja e samAdhAna toDavuM to paDe ja ane te vakhate enA mAthe e ja Aropa Ave ke "dhaMdho ja e che'. A to bIjA paNa mAne ke "tUTyuM che te saMdhAtuM nathI, mATe kAMIka kAraNa hovuM joIe.' AthI jo tUTelAne gerarIte joDAya, to kALa pharI toDyA vinA chUTako thavAno ja nathI ane surIte joDavAnI vAta to ekathI aneka vAra kahevAI ja gaI che. bAkI je loko dharmanI maryAdAthI ane anuSThAnothI ja UbhagyA che ane vartamAna vAyunI jemane pUrI asara thaI che, tathA ethI A badhI vastuo jemane haMbaga rUpa lAge che, temaja "maMdira ane upAzrayanI jarUra zI?' - ema paNa kahenArA che, ema to A praznakAra bhAI paNa eka vakhata kahetA hatA ane kahe che, to have kaho ne batAvo ke evAonI sAthe samAdhAnano upAya ja zo ? cAlo AgaLa. vItarAga to nathI bolatAne ? to pachI bhagavAnanI sAthe paNa dhamAdhama kema ? sabhA: paNa Aje bhagavAna cUpa beThA che temAM mAne che, jo e bolatA hota to emane paNa mAne tema nathI. to have kaho ke jeo bhagavAnanI sAme paNa elaphela bolavA taiyAra thayA, teone mATe rasto zo ? eka ja rasto che ke zuddha hRdayathI satya batAvavuM ke jethI bhAgyavAna AtmAo e mArge vaLe. zrI vItarAga paramAtmA to sarvajJa hatA, dareka AtmAnuM svarUpa samajatA hatA ane jANatA hatA ke amuka AtmA to sudharavAno ja nathI, chatAM enuM svarUpa samajAvyA vinA bIjA paNa DUbe tema che, to te udhamatiyA-utpAtiyAnA nirarthaka virodho sahIne paNa, bhavya jIvone bhagavAne cetavyA. cetavatI vakhate bhagavAnane khabara hatI ke ATalo ATalo utpAta thaze, sAmAne virodha thaze, gusso Avaze ane amuka tophAna karaze, chatAM kahyuM : vItarAga hatA chatAMya kahevAjoguM kahyA vinA na rahyA. anyo mATe paNa zAMtinA sAgara zrI umAsvAtijI mahArAjA to pharamAve che ke "pA rusavA tusaravA, diyA mA masiyA !" sAmo roSa pAmo yA toSa, paraMtu hitakArI bhASA avazya bolavI." Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 jo mahAtmAo evI koInA roSanI ja bhItimAM paDI jAya ane satya na kahe, to aneka puNyavAna AtmAo satyathI vaMcita rahe ane kaMka AtmAo unmArge DhaLI paDe tathA jo ema bane to to bhayaMkara pApa thAya, mATe zrI umAsvAti mahArAjA pharamAve che ke "roSa vahorIne paNa hitakArI bhASA avazyameva kahevI ?' kAraNa ke kevaLa upakArabuddhithI hitakara kahenAra AtmAne ekAMte lAbha ja che. bAkI to evo koI kALa ja nathI ane na hato ke satyano virodha karanAra hayAta ja na hoya : sAkSAta zrI tIrthaMkaradeva, eka kSaNamAM saghaLAnA saghaLA saMzaya ekIsAthe cheDI zake evA chatAM ane jenI vANI ekasarakhI chatAM darekane potapotAnI bhASAmAM pariName evI chatAM, sarvajJa ne sarvadarzI chatAM, khuda pote upadezaka chatAM, evA paNa prabaLa mohathI vIMTaLAyelA ghaNA jIvo hatA, ke je pratipakSamAM UbhA rahetA. pote vItarAga che : emane koI pratye rAga-dveSa nathI : gaNadhara bhagavAna jevAne paNa zrAvakanA nAme upadeza detA ke "saMsAranA kIcaDamAM paDelA chatAM AnaMdAdi zrAvaka AvA aDaga che, to tame to muni:tamArI aDagatA vadhAre joIe." zubha guNanI prazaMsA, e vItarAga prabhu pote karatA samavasaraNa vacce samyakatva mATe satI sulasAnI prazaMsA bhagavAne pote karI che tema AnaMdakAmadevanI paNa samavasaraNa vacce prazaMsA karI che. koI paNa prANInA bhUMDAnI to icchA ja nahi. e jIvadaLa ja evuM ke pahelethI e AtmAne evI bhAvanA thAya ja nahi; evA prabhunA paNa virodhI hatA ane emanuM paNa kharAba karavA icchanArA hatA, to pachI bIjAnI to vAta ja zI ? satyano virodha karanArA to sadAya hoya che ja, mATe ethI mUMjhAvAne kazuM kAraNa nathI. evAonI sAthe kadI ja samAdhAna thayAM nathI ane thAya paNa nahi? kAraNa ke satyanA ja virodhI sAthe samAdhAna zAnuM ? satyano virodha ane samAdhAnI, e beno meLa ja nathI. kharekhara, jyAM satyano ja virodha hoya che, tyAM samAdhAnano saMbhava ja nathI. kAraNa ke tyAM to satyane samajAvanAra tarapha paNa virodha ja che. zrI jinezvaradevanA zAsanamAM zrI skaMdasUrijI mahArAjAnuM dRSTAMta suprasiddha che. zrI kuMdakasUrijI gRhasthAvAsamAM "kaMdaka' nAmanA rAjaputra hatA. temanA pitA "zrI jitazatru' nAmanA rAjA, eka divasa zrI arihaMtadevanA dharmanI goSThimAM rata hatA. rAjakumAra zrI skaMdaka paNa tyAM hAjara hatA. te vakhate "zrI Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 : muninI dayA : dravyadayA ane bhAvadayA - 66 jitazatru' rAjAnA jamAI 'daMDaka' nAmanA rAjAno pradhAna 'pAlaka' tyAM Avelo hato ane te durbuddhivALo hato, tethI te zrI arihaMta paramAtmAnA dharmane dUSita karavA lAgyo. prabhunA satya dharmane dUSita karatA mithyArdaSTi ane durAzayavALA te pAlakane skaMdakumAre satyasaMvAdapUrvaka yuktithI niruttara karyo. te ja kAraNathI viruddha thayelA te pAlake dIkSita thaI, sUri banI, pAMcasonA parivAra sAthe AvelA te puNyAtmA skaMdakAcArya upara ghora upasarga karyo; eTale ke e sUrijI sAthe badhAya munivarone yaMtramAM nAkhIne pIlI nAkhyA. 1017 vicAro ke satyanA virodhIonI dazA kevI hoya che ane satyamArganA premInI paNa dazA kevI hoya che ? rAjakumAra jevA paNa satyanA virodhIone satyano virodha karavA nahotA detA ane asatyanA khaMDanathI AvI paDatI Apattione sahavA mATe sajja rahetA : jyAre dharmI gaNAtA gRhastho paNa asatyanA khaMDanane potAnI pharaja samajatA, to pachI AjanA nAmAMkita gaNAtA AcArya paNa potAnI spaSTa pharaja nathI samajatA eno hetu zo che, e vicAro ! e vicAratAM samajI zakazo ke bIjo koI ja hetu saMbhavita lAgato nathI, paNa eka ja hetu saMbhavita lAge che ke 'sahumAM sArA kahevarAvavuM che !' AvA tuccha hetunI khAtara zAsananA virodhIonI pITha thAbaDavI, enA jevo bhayaMkara guno zrI jinezvaradevanA zAsanamAM bIjo eka paNa nathI. samartha AcArya tarIke pUjAelA ane pUjAtAo ja zAsananA AvA bhayaMkara samaye paNa kAma na lAge, to pachI zAsananA anuyAyIone hRdayamAM saheja rIte prazna UThe ja ke 'teonuM ApaNe kAma paNa zuM che ?' ane uttararUpe temanuM aMtara pokAre ke 'kazuM ja nahi'. AthI ja Aje virodha vadhato jAya che. jo dareka vyakti je prabhuzAsanane pAmIne uccapadArUDha thayela che, te prabhuzAsananI vaphAdArInA pAlanamAM pote ane potAnuM sarvasva paNa phanA karatAM zIkhe, to AjanI paristhiti saheje palaTo le tema che, temaja svecchAcArIonI bhayaMkara uddaMDatA saheje zame tema che. 66. koI DAhyA gaNAto zrI skaMdakasUrijI mahArAjA jevA mATe ema bolI UThe ke 'pUrvAvasthAmAM evuM khaMDana na karyuM hota, to irSyA na thAta ane to yaMtramAM pIlAvAno prasaMga paNa na Avata' - to zuM e vAjabI che ? nahi ja, kAraNa ke bIjA hajAro jIvo unmArge jAya teonuM zuM ? AthI zAstra to lokaviruddha kAryo karavAnI nA pADI che, paNa ajJAna lokonA virodhathI satyane sAcavI Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno rAkhavAnI nA nathI ja pADI. eTaluM ja nahi, paNa satyanI rakSA mATe saghaLuM ja ucita hoya te karavAnuM kahyuM che. AthI spaSTa che ke zAstre lokamAM gaNAtAM viruddha kAryo karavAnI nA kahI che, paNa lokavirodhathI DaravAnuM nathI kahyuM. lokaviruddha kAryo to zAstramAM gaNAvyAM che ane ahIM e kahevAI paNa gayAM che, - mATe lokaviruddha ane lokavirodhano bheda barAbara samajo ane pachI dareka vastuno vicAra karo ! nidA kyAM ane kyAre ? lokavirodha ane lokaviruddha, - e beno samanvaya na thAya ane e benI vacce rahela bhayaMkara aMtaranI oLakha na thAya, tyAM sudhI evo ajJAna AtmA - 'jyAM jyAM lokono virodha, te te lokaviruddha' - Ama mAnI laIne UMdhe raste dorAI jaI, guNIjananA guNajanaka kAryanI paNa niMdA karI, pote DUbavA sAthe bIjAone paNa DubAve che. bAkI ApaNe lokaviruddha kAryo kone kone kahevAya, e vicArI gayA chIe. emAM niMdA paNa che. paraMtu niMdA ane hitArthe apAyela kaTu jevo lAgato upadeza, e benI Aje bheLaseLa thAya che. 208 . sabhA : niMdA eTale zuM ? sAmAnuM bhUMDuM karavAnI buddhie athavA to ene utArI pADavAne mATe enA chatA ke achatA doSo kahevA, te niMdA che. paNa ApaNAmAM amuka vyaktinuM hita karavAnI bhAvanA che, e unmArge jaI rahela che, unmArgathI e na khase to enI hAni nizcita che, ane jo ene enA doSo kahevAya to sudhare tema lAge che athavA to enAthI aMjAIne bIjAo paNa unmArge doravAtA hoya te aTake tema che, tevA vakhate eka kalyANabhAvanAthI enA doSonuM bane teTalI rIte varNana karavuM, e niMdA nathI ja. eTaluM ja nahi paNa jo sudhAranAra AtmAne badhAya saMjogo tapAsatAM ema lAge ke 'pacAsa jaNa vacce kahevAthI e sudharaze' - to tema kahevAmAM paNa niMdA nathI. jo ene niMdA kahevAya, to badhAM ja zAstro paNa kadAca niMdAmaya gaNAya. ghaNI jagyAe sudeva ane kudevanA varNanamAM, sudevanuM to varNana thoDuM ane kudevanuM varNana khUba Ave che. kAraNa ke kudeva uparathI zraddhA khaseDavAnI mahenata moTI, sudevanA varNana karatAM kudevanuM varNana jorazorathI graMthakAra kare che, e niMdA nathI. 1018 vyavahAramAM vastra sIvanAra darajI paNa kAtara pahelI calAve che ane te pachI soya doro calAve che. eTale ke vetaryA bAda sIve che. te AkhA tAkAmAM Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1019 -- 17 : muninI dayA : dravyadayA ane bhAvadayA - 66 -- 279 soya doro calAve to? kapaDA paheravA joNuM banAvavuM hoya to darajIe pahelI kAtara calAvavI joIe temaja janatAne sanmArge vALavA mATe kumArgane khodavA koza, kodALI ane pAvaDo, dADIA sAthe joIe ane khodavAnuM kAma khUba khUba karavuM joIe. kumArga UDyo, eTale sumArganI vAsanA ApoApa jAgrata thAya : pachI sumArge sthApavAmAM vAMdho na Ave. kheDUtane mahenata jamIna khodavAmAM che paNa bIja vAvavAmAM tevI mahenata nathI. bIja vAvavAnuM kAma to thoDA vakhatanuM : bIja vAvavA jogI jamIna banAvavAmAM ja kharI mahenata che. so vIghA jamInamAMthI bhale pAMca vIghAM jamIna evI bane, paNa e pAMca vIghAM jamIna je kAma Ape te kAma so vIghAM na Ape. rasALa bhUmi ApaNI ane ukhara bhUmi pArakI. koI kahe ke "basa, badhI bhUmi mArI, mATe badhe ja bI vAvuM' - to DAhyo AdamI kahe ke "gamAra ! rahevA de, bI to jaze paNa marakI phelAze ane rAjya jANaze to gunegAra gaNaze." A ja rIte ahIM paNa samajavuM ghaTe. AkhI duniyA prabhuno mArga pAme, enA jevo AnaMda paNa bIjo kayo? badhA ja dharma pAmo' -e jayAM bhAvanA hoya, tyAM potAnA ja, eTale jenazAsanamAM gaNAtA zrAvako paNa dharma na pAme, evI bhAvanA kayA pApAtmAne hoya ? evuM icche, e to khare ja bhayaMkara pApAtmA che. AthI ja AkhI dvAdazAMgImAM mithyAtva, avirati, kaSAya ane mana, vacana, kAyAnA azubha vyApArarUpa yoganuM paNa khUba khUba varNana karyuM che, kema ke mela kADhavAnI prathama jarUra che; ane pachI to sAbu thoDo hoya to paNa cAle. mela jAya eTale dhoLAza sahelAIthI Ave. ghaNA melA kapaDAne prathama khAramAM - ukALavuM paDe, te pachI DaphaNuM laIne phUTavuM paNa paDe, tyAre mela jAya tema ahIM paNa mithyAtva kADhavAmAM mahenata ochI nathI. AthI svaparanA hiteSIne lAkho gaNA virodhanI paNa satya mATe paravA na hoya. tAkAtavALo AtmA tyAM paNa jorazorathI satyanuM ja samarthana kare. ane e niMdA nathI ja, paraMtu sanmArganI - satyanI sevA che. lokavirodhathI Daro nahi! have ahIM AvanArA eTale kriyAdi karanArAonI kriyAmAMthI mithyAtva kADhavAno muddo cAle che. e paNa kriyAmAM paudgalika saMyogo mAge tenuM zuM ? paudgalika lAlasAthI amRta jevI kriyA paNa viSa, garala ke gADariyA thaI jAya Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 - AcArAMgasutranAM vyAkhyAna - 4 -- - 1020 che. pachI samyatva Take nahi. tahetu kriyAmAM tanmaya banelA evA thoDAmAM AnaMda, paNa viparIta ghaNA hoya to paNa vipatti. A ja kAraNe lokamAM paNa kahevata che ke - "para: raviSTa: yuro vinA" pravezelo pArako vinAza kare che.' ApaNe A badhI vAto eka ja kAraNathI karIe chIe ke ApaNe sAvadha thavuM joIe ane pArakAone teo pArakA ja hoya tyAM sudhI potAmAM samAvavAnI ke rAkhavAnI icchA na ja karavI joIe. jeo hadayathI prabhuzAsanane nathI mAnatA, tevAothI alaga ja rahevuM joIe ane sarvatra satya dharma ke je zrI jinezvaradevoe pharamAvyo che, teno ja pracAra karavo joIe. kAraNa ke saMsAramAM sAcI zAMti ane pariNAme AtmAnI mukti e ja dharmanA pratApe che bIjI koI ja vastunA pratApe nathI. AthI ja ApaNe to ema mAnIe chIe ke "jenA hAthamAM dharma tenA hAthamAM moTuM rAjya !' dharmI rAjAne maLelA rAjyanI paNa paravA na hoya ane dharmI prajAne rAjyano lobha paNa na hoya. zrI zreNika mahArAjA tathA zAlibhadrajInuM dRSTAMta vicAro. zrI zreNika mahArAjA zrI zAlibhadrajIne tyAM gayA ane zrI zAlibhadrajInAM pazuone bAMdhavAnuM sthAna joyuM, tyAre vicAryuM ke "AvuM to mAruM vilAsabhuvana paNa nathI. A paNa bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAe kahelA puNya prakAromAMno ja eka prakAra che. paNa irSyA na thaI, ATaluM ja nahi paNa UlaTuM "AvA zrImAno mArA rAjyamAM vase, e mArA rAjyanI zobhA che.' - ema ja thayuM. vaLI jyAre rAjAe ratnakaMbala maMgAvI, tyAre zrI zAlibhadrajInI mAtAe kahyuM che ke "A badhuM ApanuM che ane ame paNa ApanAM chIe.' e rAjA ane e prajA, beya AnaMda bhogavatAM. Aja to eka nIkaLe tene pahero ane tamAre hAya bApa ! dharma rAjAne prajAno ke prajAne rAjAno bhaya nathI hoto. mATe badhI ja bAbatomAM tame samyapaNuM lAvatAM zIkho. badhe "su" bheLavo. "kuthI jarA paNa mUMjhAo nahi. "huMthI ke "'mAM mUMjhAyA to samyakta gayuM ja samajajo. yogya sthAnamAM evA sthira raho ke koI casAve nahi. zrAvaka tarIke bahAra Avo : Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tArA - 13 muninI dayA dravyadayA ane bhAvadayA - 66 - 281 virodha saho, paNa zrAvakapaNuM na javA do : viruddha vartana na karo, paNa virodhathI na karo. virodhathI DarI viruddha varyA to dharmIpaNuM gayuM ane dharma paNa gayo samajo. loka kevo che, te to dRSTAMtathI samajAvAI gayela che. poThiyAnuM dRSTAMta paNa kahevAyuM che. eka paNa dharmakriyA evI nathI ke jene virodhIoe nidI na hoya athavA to atyAre paNa teo niMdatA na hoya. hajAro kharacIne jamADanAranA jamaNavAramAM tela-maracAMnI paNa khAmI kADhe ! kAraNa ke ajJAnomAM e buddhi ja nathI ke jethI ema vicAre ke hajAra vAparanArane zuM sAruM tela ke maracAM na maLe ?" paNa eo to ThAma ThAma jamaNavAra karanArane vagove. AvA lokanA virodha tarapha joIe, to to mAryA jaIe. dharmInI covIsa kalAkanI dharmakriyAne na jue, paNa eka jarA bhUla dekhAya ke tene pahoLI karI karIne batAve. potAnAM so cAMdAM na jue, paNa sAmAmAM kalpIne paNa eka cAMduM UbhuM kare. A svabhAva kono ? kAgaDAno. kAgaDo na hoya toye tyAM cAMduM pADe ane pachI cUMthe. kAgaDAmAM e kuTeva che. e lokanA virodha sAme joIne zubha kriyA aTakAvI daIe, to to hAlata kaphoDI ja thAya. e loko paNa dharma adhika pAme to ApaNane adhika AnaMda, mATe dharma pAmavAnI abhilASAvALA dekhAya to pamADavAmAM kamI na rAkhavI, paNa jinAjJAne vaLagI rahevuM joIe. jo dharmopadezaka paNa khoTe mArge taNAya, to tene mATe paNa khADA taiyAra che : e paNa sAmA para dveSabuddhi kare, to enA mATe paNa moTA khADA taiyAra che. mATe vastune barAbara tapAso ane prabhumArganA sevaka banI yogya prayatno karo to phaLIbhUta thAo : na karo to nAsIpAsa thAo : ayogya prayatna nAza paNa thAya. bUrA saMskArane pariNAme saMtAna susaMtAna bane to sArAM, nahi to vAMjhiyApaNuM sAruM. "dIvA pAchaLa aMdhAruM" ane "devatA pAchaLa kolasA' jevAM saMtAna sArAM nahi, jema deva, guru ane dharmamAM "su" che, tema badhI ja vastumAM "supaNuM nAMkho. eTale saMtAnone paNa AjJAnusArIpaNuM zIkhavo ne te mATe tame paNa AjJAnusArI bano. tame zrI jinezvaradevanI AjJA mAno ane "e mAnavAnuM kartavya che' - evuM zIkhavo, to e saMtAna jiMdagI sudhI tamArI AjJA mAnaze ane tamane pUjaze, paNa tame prabhunA pUjArI rahezo to ! tame ja viparIta vartana karazo to e paNa evuM ja Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno * zIkhI evuM ja vartana karaze. saMskAra pahelethI ja kharAba pADo tyAM zuM thAya ? nizALe jAya tyAre gajavAmAM khaukhau (nAsto) Ape ane kahe ke 'ApaNe khUNe besI ApaNuM khAIe ane pArakAmAM bhAga paDAvIe.' A saMskAra paDyA, moTo thayo, paraNyo, eTale e pote potAnuM karavAno ane tamArI pAse bhAga mAgavAno : pachI tame kahezo ke 'Avo phATyo ?' paNa phaTavyo tame ne ? paraMtu jo ene nizALe jatI vakhate kahIe ke 'ApIe paNa laIe nahi' - to kevA saMskAra paDe ? 282 udAratA, sadAcAra, sahiSNutA vagere saMskAra pADazo ane e saMskAranA yoge dIkarA sAdhu thaze to zAsanane dIpAvaze ane zrAvaka haze toye tilaka dIpAvaze. e parama zrAvaka banavAno. jo UMdhA saMskAra pADazo to ahIM to AvavAno nathI ja ane A tilaka paNa kadAca bhUMsI nAkhavAno. Aje Avo anubhava thaI rahyo che, nahi to jainakuLamAM janmelA A rajoharaNanI, AgamanI, sAdhunI, pUrvAcAryonI, maMdiranI, upAzrayanI ane dharmAnuSThAna vagerenI mazkarI kare ? jenA yoge jaina kahevarAvAya tenI mazkarI potAnuM saMtAna kare, to AMkhomAMthI zuM varasavuM joIe ? lohInAM AMsu AvavAM joIe ke nahi ? pachI to bApa kahe ke 'vAMjhiyA sArA' - paNa have vaLe zuM ? 'chaTa nonasensa' - kahIne UbhA rahe che ne ? 1022 jene tAraka manAya tenA para hallA thAya ? Agama para ane pUrvAcAryo para prahAra, hallA ane asabhya vApradAna, A badhuM potAnAM saMtAna kare tyAre e jainane zuM thAya ? ApaNA ja gharamAM AvA kulAMgAro pAkyA che ane dharmanI sAme UMdho pracAra kare che, chatAM potAnA jainatvanI cAdara oDhe che, mATe vAtAvaraNa ATaluM bagaDyuM che. e vAtAvaraNane tAbe thayA to vadhu bagaDaze. evA vAtAvaraNathI makkamapaNe viruddha bano. prabhuzAsananA pUjArI ho to khoTA virodhathI na gabharAo. dazakA pachI paNa e lokone prabhuzAsananA pUjArI banAvavA hoya, to virodhane tAbe na thAo. makkama rahezo to ThIka che, tAbe thazo to dazakA pachI hajI bagaDaze. pahelAM mArga viruddha bolanAra amuka hatA ane Aje ? evAnI sAthe khoTI le-mUkano saMbaMdha rAkhyo to AthI bUrI dazA ja thavAnI che. sAva bagaDyuM tyAMthI kApa mUko, bhale buThThuM dekhAya. sApa karaDe e AMgaLI kApI ja nAkhavI joIe. hAtha cAra AMgaLIno bane tenI paravA nahi, na Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1023 - 16 : muninI dayA : dravyadayA ane bhAvadayA - 66 - 283 paNa AMgaLInA mohamAM paDAya to jhera caDha, naso kheMcAya ane nAza paNa thAya. enA karatAM eka AMgaLI jAya to vAMdho zo ? tevI ja rIte ahIM paNa bIjo khyAla na karatAM viruddha vartana na thAya tenI kALajI rAkho ane virodhathI nirbhIka bano. vAjabI virodhane zaraNe thaIe, paNa geravAjabI virodhane zaraNe na thavAya. ghoMghATathI zaraNe thaIe, e to na ja banavuM joIe. saghaLA ja zAsanarasiko makkama thayA to jate divase badhuM ja ThIka thaI jaze. chevaTe satyano jaya che. zAsana jayavaMta che. mATe zAsanane zobhAvanArI tahetu kriyAne barAbara samajo ane te tadhetu kriyAmAM ja rata bano, to pariNAme amRtakriyA Avaze, kevaLajJAna paNa pamAze ane muktipade paNa javAze. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 : mohanI bhayAnakatA 67 - sAkSAt zrI tIrthaMkarano upadeza chatAM saMyama nahi: mAtApitAdino moha ane viSayonI che te sAdhuvezamAM rahI zatAniyata karanArA : lAlasAnA pApe * tIrthakaropadeza chatAM saMyamaprApti nahi temAM prathama * pramAda e mahAzatru : dRSTAMta : viSaya : dAdaSTAMta durlabha manuSyapaNuM- kAcabAnuM daSTAMta sUtra ane TIkAdhAre samaja, dharmopadeza koNa ane kevo karI zake temaja kone karI zakAya e badhI vAto pUrve samajAvyA bAda atrenA pravacanamAM mAyAvI dharmopadezakothI bacI satyano ja pramAra prastAra karanAra mahAtmAnA caraNo vaLagIne besavuM joIe. A pramukha sUra rajU karyA bAda tIrthaMkaradeva jevA pradhAna koTinA dharmopadezaka chatAM paNa jIvo potAnI ayogyatAvaza saMyamAdi dharmane pAmI zakatA nathI e aMge sUtrakAra bhagavaMta ane vRttikArazrIjIe rajU karela graMthanA AdhAre pravacanakArazrIe kAcabAnuM dRSTAMta rajU karyuM che. ahIM jIvanI ayogyatA eTale mAtApitAdikano moha ane viSayAdikanI lAlasA che. hAthamAM Avela dharmarUpI phaLano tyAga karI jIvo mohAdhIna banI, pramAdavaza banI svakalyANamArgane ja rUMdhe che, e vAta vAMcatAM kaMpArI UThe tema che. avAkyAta. * zrI jinezvaradevanA zAsanamAM jene - tene ane je te rIte dharmadezaka banavAnI AjJA nathI ane zrI tIrthaMkarAdi sivAyanA dharmadezakone paNa Agamane dUra rAkhI svataMtrapaNe dharmadezanA devAno adhikAra nathI. * sUtranAM pAMca aMgone akhaMDitapaNe mAnanArA ja sUtranA yathAsthita bhAvane pAmI zake che. * mAtApitAdikanA mohathI ane viSayopabhoganI lAlasAthI AtmA sarvottama saMyamAnuSThAnane nathI sAdhI zakato ane UlaTuM prApta thayelA manuSyapaNAdikane paNa hArI jAya che. samyagdaSTi mATe viSayAdikanI abhilASAthI zrI jinezvaradevanI pUjA paNa pramAdarUpa thaI jAya che. viSaya kaSAya meLavavAnI mahenata, bhoganI lAlasA, bhoga meLavavAnI mahenata, bhogano bhogavaTo, bhogane ApavAnI kALajI, bhogano tyAga thAya to rovuM e badho pramAda che. * pramAda e AtmAno bhayaMkaramAM bhayaMkara zatru che. AjJApUrvaka nadI UtaratA muni paNa ahiMsaka che ane kALajI vinA upayogahInatAthI nAnA khAbociyAmAM AMgaLI nAMkhe e muni hiMsaka che. * dharmapravRtti paNa vistAranI buddhithI karAya to ahiMsA. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 : mohanI bhayAnakatA sAkSAt zrI tIrthaMkarano upadeza chatAM saMyama nahi? atyAra sudhImAM sUtrakAra maharSie ane TIkAkAra maharSie ApaNane ema samajAvyuM ke "svataMtrapaNe dharmanI dezanA zrI tIrthaMkaradevo, sAmAnya kevaLajJAnI maharSio, anya atizaya jJAnIo ane zrI zrutakevalI bhagavAno ApI zake, paNa anya nahi anya to te ja ApI zake ke je anaMtajJAnIo pharamAvI gayA che ane te paNa tevA ja daI zake ke jemaNe anaMta jJAnIonI AjJAmAM rahI dharmadezaka thavAnI yogyatA sadgurunI nizrAmAM meLavI hoya. zrI jinezvaradevanA zAsanamAM jene-tene ane je-te rIte dharmadezaka banavAnI AjJA nathI ane zrI tIrthaMkarAdi sivAyanA dharmadezakone paNa Agamane dUra rAkhI svataMtrapaNe dharmadezanA devAno adhikAra nathI. te parama tArako paNa te te AtmAone A manuSyalokamAM jJAna, darzana ane cAritrasvarUpa muktimArgano ja upadeza Ape che, paNa anya vastuno nahi ! AthI e spaSTa ja che ke "zrI jinezvaradevanA zAsanamAM muktimArga sivAyanI vastuno upadeza ApavAnuM vidhAna ja nathI ane samyagdarzana, samyajJAna ane samyakyAritra sivAya anya vastune mukti mArga tarIke oLakhAvI zakAya tema paNa nathI." A ja kAraNe koI paNa suvihita guruoe e ratnatrayI sivAyano upadeza Apyo nathI, eTaluM ja nahi paNa pramAdathI paNa tevo upadeza ApanAra moTAmAM moTA jJAnIone paNa e vastumAM bhUla karanAra tarIke oLakhAvyA che. bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInA AtmAe maricinA bhavamAM mAtra vitnA rUlya paryApa' - ATalA ja zabdo kahyA hatA ane eTalA ja zabdo bolavAthI, te tArakanA AtmAe koTAkoTisAgara pramANa saMsAra vadhAryo, ema zAstra kahe che. AthI e spaSTa che ke "zrI jinezvaradevanA zAsanamAM muktimArga eTale samyagdarzanAdi svarUpa ratnatrayI sivAyanA upadezane sthAna ja nathI ne e ja kAraNe zrI tIrthakarAdi sivAyanA dharmadezakone AgamanA avalaMbana sivAya svataMtrapaNe dharmadezanA ApavAno adhikAra ja nathI.' Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - doY8 te sAdhuvezamAM rahI zatAniyata karanArA A ja kAraNe - jeo Aje AgamanI nizrA AthI mUkIne jamAnAnI nizrAno svIkAra kare che ane Agamane AdhIna dezanA devAne badale jamAnAne AdhIna dezanA daI rahyA che, teo khare ja zrI jinezvaradevanA zAsanane nAme jIvavA chatAM, te ja paramatAraka zAsanano bhayaMkara droha karI rahyA che ane evAone khullI agara to chUpI puSTi ApI rahelAo, evA drohIo je droha karI rahyA che, tenA karatAMya bhayaMkara droha AcarI rahyA che. AvAothI sAvadha rahevuM ane anya mokSanA arthIone sAvadha rAkhavA, e pratyeka paropakArarasika AtmAnI anivArya pharaja che. e pavitramAM pavitra pharajanI avagaNanA karanArAo, khare ja bahulasaMsArI athavA to gurukarmI AtmAo che, emAM kazI ja zaMkA nathI. vaLI - jeo Aje nirbhayatAthI, mAnapAnAdinA bhoge ane amuka vargano khopha vahorI laIne paNa tathA potAnI thatI khoTI niMdAdikanI paNa darakAra karyA vinA, zAstrAjJA mujabanI potAnI pavitramAM pavitra pharaja bajAvI rahyA che, tevA puNyAtmAo tarapha dhRNAnI daSTie jonArA , tevA tAraka AtmAo tarapha tiraskAranI vRSTi varasAvanArAo ane tevA upakArarasika AtmAo mATe elaphela bolavAnI dhRSTatA sevanArAo to khare ja nItinA eka zlokanA - "tutti nirartha parahita, te ja nAnImo?" jeo vagara kAraNe pArakAonA hitano nAza kare che teo koNa che? te ame jANatA nathI.' - A cothA padane yAda karAve che ! ane evA puruSonI niMdA karanAra pAmaronI pITha thAbaDanArAo jo kadAca sAdhunA veSamAM hoya, to paNa teo khare ja sAdhunA veSamAM rahIne jainazAsana pratye ajJAnatAbharI zetAniyata khelanArA che ! ane AkhAye jenasamAjane dhokho denArA hoI, nAma levAne paNa lAyaka nathI ! evA daMbhIo mATe mahAmahopAdhyAya zrImadda yazovijayajI gaNivara zrI adhyAtmasAra" nAmanA graMthamAM pharamAve che ke - "tharTIti tillopena, pratininAvaDA tRNAya manyate vizvaM, hIno'pi dhRtakaitavaH / / 1 / / AtmotkarSAttato dambhI, pareSAM cApavAdataH / vAti nirma, vAya yoninmanaH rA" Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1027 17 : mohanI bhayAnakatA ! 67 'kapaTane dharanAro AtmA 'dharmI paNAnI khyAtinA lobhathI potAnA Azravane DhAMkIne, pote hIna hovA chatAM paNa jagatane taraNA jevuM mAne che.' 'te kAraNathI daMbhI AtmA potAno utkarSa karIne ane pArakAnA apavAda bolIne, yogajanmane bAdha karanArA kaThina karmane bAMdhe che.' A vizvamAM mAyAvI ane prapaMcI AtmAonA paMtha nyArA ja hoya che ! ane ethI evA AtmAo potAnA paricayamAM AvatA AtmAonuM jeTaluM ahita na kare eTaluM ochuM ! tathA vizvanA upakArIone halakA pADavAnI naphphaTAI bharelI jeTalI kAryavAhI na kare teTalI ochI ! evA AtmAo dvArA koI paNa sAruM kArya karavAnI AzA sarakhI paNa rAkhavI, enA jevI bhayaMkara mUrkhAI bIjI eka paNa nathI. AthI ekeeka kalyANanA arthI AtmAnI to e ja pharaja che ke 'evA zAsananA satyane ane e satyano pracAra karanArA AtmAonI khoTI rIte halakAI karanArA, karAvanArA ane karatAne irAdApUrvaka Teko ApanArA pApAtmAothI sarva prakAre potAnI jAtane bacAvavI joIe.' evA pApAtmAonA to sahavAsathI bacavAmAM ja kalyANa che. - astu. sUtrakAra maharSi tathA TIkAkAra maharSi - svataMtra dharmadezaka koNa hoI zake ane te tArako dharmano upadeza kone Ape ?' - e samajAvyA pachI ema pharamAvyuM ke - - 287 'sakala saMzayone chedanAra zrI tIrthaMkaradeva jevA paNa dharmadezaka chatAM, te ja AtmAo saMyamarUpa saMgrAma khelavAne sajja thAya che ane iMdriyo tathA karmarUpa zatruo upara AkramaNa kare che ke jeo laghukarmI hoya ! bAkI jeo gurukarmI che ane jeomAM AtmAne hita karanArI prajJA nathI, teo to tevA parama tAraka zrI tIrthapati jevA paNa dharmadezaka chatAM, saMyamAnuSThAnamAM udyamazIla thaI zakatA nathI : eTale ke dharma vastune pAmatA nathI ane pAme che to paNa pramAdavaza thaIne ArAdhatA nathI.' tIrthaMkaropadeza chatAM saMyamaprApti nahi temAM prathama dRSTAMta : 'zrI tIrthaMkaradeva jevA dharmadezaka chatAM paNa saMyamAnuSThAnamAM sIdAvAnuM zuM kAraNa che ?' te yuktipUrvaka dRSTAMta dvArA samajAvatAM, te paramopakArI paramarSio pharamAve che ke - Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 - AyasaMgasUtrana vyAbhyAno - 4 - 1028 "se jahAvi (sevi) kuMbhe harae viNiviTThacitte pacchannapalAse ummaggaM se no lahai" se zabdastacchabdArthe, apizabdazcattArthe, sa ca vAkyopanyAsArthaH, tadyathA ca kUmo mahAhade viniviSTaM cittaM yasyAso viniviSTacitto-gAddharyamupAgataH palAza:-patreH pracchannaH palAsapracchannaH, sUtre tu prAkRtatvAdvayatyaya: 'ummaggati vivaraM unmajyate'neneti vonmajyam, urddha vA mArgamunmArga, sarvathA arandhramityarthaH, tadasau na labhata ityakSarArthaH / bhAvArthastvayam - kazcid hRdo yojanazata vistIrNa: prabalazevAlaghanakaThinavitAnA cchAdito nAnArUpakarimakaramatsyakacchapAdijalacarAzrayaH, tanmadhye caikaM vistrasApariNAmApAditaM kacchapagrIvAmAtrapramANaM vivaramabhUt, tatra caikena kUrmeNa nijayUthAt prabhraSTena viyogAkulatayetastatazca zirodharAM prakSipatA kutazcitathAvidhabhavitavyatAniyogena tadrandhra grIvAnirgamanamAptaM, tatra cAso zaraccandracandrikayA kSIrodasalilapravAhakalpayopazobhitaM vikacakumudanikarakRtopacAramiva tArakAkIrNa nabhastalamamIkSAJcakre, tadRSTvA cAtIva mumude, AsIccAsya manasi, yadi tAni madvANaye tatsvargadezyamadRSTapUrvaM manorathAnAmasyaviSayabhUtaM pazyanti tataH zobhanamApadyata ityetadavadhArya tUrNamanveSaNAya bandhUnAmitazcetazca babhrAma, avApya ca nijAn punarapi tadvivarAnveSaNArtha sarvataH paryaTati, na ca tadvivaraM vistIrNatayA hRdasya pracuratayA yAdasAmIkSate, tatraiva ca vinaashmupyaatiiti| asyAyamarthopanayaH-saMsArahade jIvakUrmaH karmazevAlavivarato manuSyAryakSetrasukulotpattisamyaktvAvasAnanabhastalamAsAdya mohodayAt jJAtyarthaM viSayopabhogAya vA sadanuSThAnavikalo na saphalatAM nayati, tattyAge kutaH punaH saMsArahantarvartinastadavAptiH ? tasmAdavApya bhavazatadurApaM karmavivarabhUtaM samyaktvaM kSaNamapyekaM tatra na pramAdavatA bhAvyamiti tAtparyArthaH / " "se jahAvi kuMme harae viNiviTThacitte pacchatrapalAse ummaggaM se no lahai" - A sUtranA avayavano TIkAkAra maharSi zIlAMkasUrijI mahArAjAe - prathama akSarArtha karyo, te pachI bhAvArtha kholyo ane te pachI teno upanaya kADhIne batAvyo. kharekhara, upakArI mahApuruSoe vastune samajAvavAmAM kazI ja kamI nathI rAkhI. jo upakArI maharSioe AvI jAtano upakAra na karyo hota, to ApaNe to arthagaMbhIra sUtro dvArA kazuM ja na pAmI zakata. upakArI puruSoe sUtro upara racelI niyukti, bhASya, cUrNi ane TIkAne nahi mAnanAra, mULa sUtronA bhAvane na pAmI zake emAM zuM Azcarya che? sUtranAM Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 : mohanI bhayAnakatA ! - 67 289 pAMca aMgone akhaMDitapaNe mAnanArA ja sUtranA yathAsthita bhAvane pAmI zake che. khare ja, upakArIoe upakAra karavAmAM kazuM ja bAkI nathI rAkhyuM. astu. e 52mopakArI paramarSionA anupama upakArane hRdayapaTa upara sthApI, ApaNe joIe ke 52mopakArI A TIkAkAra maharSi ApaNane akSarArtha dvArA, bhAvArtha dvArA ane arthopanaya dvarA, e sUtranA avayavane kevI rIte samajAve che ! 1029 akSarArtha : 'se' zabda 'tat' zabdanA arthamAM che, 'avi' 'zabda va'nA arthamAM che ane te 'va' vAkyanA upanyAsane arthe che. te kAraNathI jema kAcabo mahACdamAM viniviSTa che, citta jenuM tenuM nAma 'vinivijacittA' eTale gRddhine pAmelo, 'pattAzo' eTale patro teNe karIne DhaMkAyelo, sUtramAM prAkRta hovAthI 'prabhAzapracchanna'ne badale 'pacchavalAle' e pramANe vyatyaya eTale 'pacchanna' zabda chello AvavAne badale pahelo Avyo che ane 'palAsa' zabda pahelo AvavAne badale chello Avyo che. 'mana' eTale vivara athavA jenAthI UMce avAya te 'unmattvam' athavA UMco mArga enuM nAma 'innArna' eTale ke sarvathA chidrano abhAva e eno artha che, tene A na pAme." A pramANe sAmAnyatayA akSarono artha che. bhAvArtha : "eka so yojananA vistAravALo, prabaLa zevALanA gADhA ane stabdha vistArathI DhaMkAyelo ane vividha prakAranA jaLahastI, magara, matsya ane kAcabA Adi jalacara jIvono AdhAra koI jalada hato : te jaladanI madhyamAM svAbhAvika pariNAme utpanna kareluM ane eka kAcabAnI Doka mAtra jeTalA ja pramANavALuM eka chidra utpanna thayuM : te drahamAM potAnA samudAyathI bhraSTa thayelA ane viyoganI AkuLatAthI Ama-tema potAnI grIvAne pheMkatA eka kAcabAe, koIka sthAnethI tevA prakAranI bhavitavyatAnA niyoga-prayatnathI te vivara dvArA potAnI Dokane bahAra kADhI : tyAM te kAcabAe kSIrasAgaranA pANInA pravAha jevA zaradaRtunA caMdranI caMdrikAthI zobhatA ane jANe vizrvara kamaLonA samudAyathI sevA ja na karI hoya tema tArAothI vyApta evA AkAzatalane joyuM : joIne te atizaya harSa pAmyo ane tenA manamAM thayuM ke 'jo mArAM saMbaMdhIo svargasadeza, adRSTapUrva ane manorathone paNa aviSayabhUta evA A dRzyane jue to sAruM thAya.' A pramANe nizcaya karIne utAvaLathI te baMdhuone zodhavA mATe Ama-tema bhamavA lAgyo : potAnA baMdhuone pAmIne pharIthI paNa te kAcabo te vivaranI zodha mATe sarva bAjue phare che, paraMtu te jalada vistAravALo : Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - 10 hovAthI ane te jalahadamAM ja jaMtuo ghaNAM hovAthI te kAcabo te vivarane joI zakyo nahi ane te jalahRdamAM ja vinAzane pAmI gayo. eTale ke maraNane zaraNa thaI gayo." arthApanayaH uparanA dRSTAMtano arthopanaya karatAM TIkAkAra maharSi pharamAve che ke "saMsArarUpa jalahadamAM jIvarUpa kAcabo, karmarUpa zevALanA vivarathI manuSyapaNuM, AryakSetra ane sukulamAM utpattithI-AraMbhIne samyakatva che aMte jemAM te rUpa AkAzatalane pAmIne, mohanA udayathI jJAtine mATe tathA viSayonA upayoga mATe uttama anuSThAnothI vaMcita rahIne, te uttama vastuone saphaLa nathI karI zakato to pachI te vastuono tyAga karyA bAda, A saMsArarUpa hadanI aMdara vartatA e javarUpa kAcabAne pharIthI te manuSyapaNAdikanI prApti kayAMthI thaI zake? arthAtu na ja thaI zake. te kAraNathI 'seMkaDo bhave karIne paNa duHkhathI maLI zake tevA karmanA vivararUpa samyakatvane pAmIne eka kSaNa paNa tenI ArAdhanAmAM prasAdI na thavuM joIe' - e A kathAno vAstavika bhAva che. A uparathI have ghaNI ja sahelAIthI samajI zakAya tema che ke A mahApuruSo saMsArane eka mahAhadanI upamA Ape che, jIvane kAcabAnI upamA Ape che, manuSyapaNAdikane caMdrikAthI vyApta ane tArAothI parimaMDita suMdara AkAzatalanI upamA Ape che ane jJAti tathA viSayopabhoganA mohane pramAdanI upamA Ape che tathA pharamAve che ke "e pramAdane vaza paDelo AtmA avazya e badhI maLelI uttama vastuone hArI jAya che ane pharIthI te vastuonI prAptine durlabha banAvI mUke che." AthI ja - TIkAkAra maharSi pharamAve che ke "seMkaDo bhavoe karIne paNa duHkhe maLI zake tevA karmavivara rUpa samyaktvane pAmIne, eka kSaNa paNa tenI ArAdhanAmAM pramAdI na banavuM joIe.' mAtApitAdino moha ane viSayonI lAlasAnA pApe. khare ja H A saMsArarUpa hadamAM jIvarUpa kAcabAne karmarUpa zevALanI AdhInatAnA yoge, suMdara AkAzataLa jevA manuSyapaNAdinI prApti atizaya durlabha che ane kadAca parama puNyanA udaye manuSyagati, te paNa AryakSetramAM ane temAMya sukulanI prApti thaI jAya, temAM vaLI ati bhAgyodaye saddaguruno yoga maLe ane karmanA kSayAdikathI samyavaratnanI prApti thaI jAya che, chatAM paNa Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1091 - 17: mohanI bhayAnakatA ! - 67 - - 291 zAtionA eTale ke mAtApitAdikanA mohathI ane viSayopabhogonI lAlasAthI, AtmA sarvottama saMyamAnuSThAnane nathI sAdhI zakato ane UlaTuM prApta thayelA manuSyapaNAdikane paNa hArI jAya che. e moha ane e lAlasA eTalAM badhAM bhayaMkara che ke jenA yoge zrI tIrthaMkara paramAtmA jevA sakalasaMzayachedI dharmadezaka chatAM, paNa potAnA vAstavika hitane jovAnI buddhi nahi dharAvanArA AtmAo, saMyamAnuSThAnane pAmI zakatA nathI. pramAda e mahAzatru: A ja kAraNe samyakatvane pAmelA AtmAne uddezIne zrI TIkAkAra maharSi, eka kSaNa paNa pramAda na karavAnuM pharamAve che : kAraNa ke pramAda, e AtmAno bhayaMkaramAM bhayaMkara zatru che enAthI bacavAno udyama karanArAo ja muktipadane sAdhI zake che : bAkI pramAdIo to saMsAramAM rakhaDyA ja kare che. pramAdane ja AdhIna banelA AtmAo jemAM ne temAM pramAdane ja mukhya banAve che ne ethI sArAmAM sArI paNa kriyAono lAbha levAne badale UlaTI hAni UbhI kare che. pramAdamAM viSaya ane kaSAya, e mukhya bhAga bhajave che. viSaya ane kaSAyamAM ja rata banelA AtmAone nidrA to vaLagelI ja che ane avasara pAmIne magha tathA vikathArUpa pramAda paNa e AtmA upara savArI karI dIdhA vinA rahetA ja nathI. pAMceya pramAdo jIvavizeSane pAmIne potAno mukhya bhAga bhajave che. viSayAdikanI lAlasAthI karAtI dharmakriyA paNa enA pariNAme adharmarUpa thaI jAya che. samyagdaSTi mATe viSayAdikanI abhilASAthI zrI jinezvaradevanI pUjA paNa pramAdarUpa thaI jAya che. viSayakaSAya meLavavAnI mahenata, bhoganI lAlasA, bhoga meLavavAnI mahenata, bhogano bhogavaTo, bhogane sAcavavAnI kALajI, bhogano tyAga thAya to rovuM, e badho pramAda ja che. sabhA bhoga AvyAthI AnaMda thAya e? e paNa mahApramAda. samyagdaSTi AtmA taraphathI viSayakaSAyanI bhAvanAe karAtI dharmapravRttimAM paNa hiMsA che, pramAda che. dharmapravRtti paNa vistAranI buddhithI karAya to ahiMsA. upayogapUrvaka cAlatA, saMyamanI rakSApUrvaka cAlatA muninA paga taLe sUkSma jaMtu Ave ane kadAca marI paNa jAya to paNa e muni hiMsaka nathI, paNa ahiMsaka che : ane upayoga vinA, bedarakArIthI cAle enA Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 paga taLe jIva na paNa mare chatAM e hiMsaka che. jainazAsananI hiMsA-ahiMsAnI A vyAkhyA che. 292 AzApUrvaka nadI UtaratA muni paNa ahiMsaka che ane kALajI vinA upayogahInatAthI nAnA khAbociyAmAM AMgaLI nAkhe e muni hiMsaka che. 1032 koIne bacAvavAnI ja eka bhAvanAe dhola mAro ane kadI sAmAne khoTuM paNa lAge ane kadAca durdevanA yoge marI paNa jAya, toye e dhola mAranAra ahiMsaka che, paNa mAravAnI buddhie AMgaLI aDADo ane kadAca gabaDIne mare athavA na paNa mare, to paNa AMgaLI aDADanAra hiMsaka che. tame sAmAnI AMkha phoDavA AMgaLI khosavA gayA, sAmo sAvadha thayo ane moM pheravyuM to enI AMkha na phUTI, paNa tame to AMkha phoDanArAne ? tamArI bhAvanA kaI hatI ? madya, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA, e pAMca pramAdo AtmAne hAnikartA che, mATe kSaNavAra paNa pramAda na karavo joIe, evo vAraMvAra muni samyagdaSTinA kAnamAM maMtra phUMke. astu. have AgaLa zuM Ave che, te have pachI - Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 : pramAdano parihAra 0 kSaNa paNa pramAda na karo ! * samyaktva ane AcArano saMbaMdha : baLano upayoga nirbaLa sAme na hoya : 7 ajJAnI ane anaMtajJAnInI dayA vegaLI : dAnanuM svarUpa : irSyALunA pADozamAM na vasAya 7 kharo sAmyavAda siddhisthAnamAM ja : deva-guru-dharmanI dRSTi samajo ! viSaya : pramAdano tyAga, mAnyatA sAthe AcAranI samatulA, baLano upayoga kyAM karAya, dayA ane dAnanuM svarUpa. 68 A eka khUba ja mananIya pravacana che. prathama pramAdano parihAra karavAnuM jaNAvyA bAda sabhAmAMthI UThelA eka praznanA javAbamAM vigatathI samyagdaSTi AtmAnA AcAro aMge vAta karI che. dharma sAMbhaLavAnI icchA-prayatna, dharmarAga ane devagurunI sevAno AcAra emAM hoya ja. A mATe zreNika ane zrIkRSNajInA dAkhalA ApIne baLavAna AtmA potAnuM baLa cAM vApare ane cAM na vApare e vAtanA anusaMdhAnamAM kumArapALa mahArAjAnuM dRSTAMta ApI ajJAnInI ane anaMtajJAnInI dayAnuM svarUpa paNa vizada karyuM. anukaMpA ane bhaktidAnano pharaka batAvI baMnemAM hovo joIto viveka khUba ja dhAradAra bhASAmAM spaSTa karyo che. jJAnInI dRSTi jIvone pApathI bacAvavAnI hoya che, tenI pAchaLa hetu eka ke jIvo 2khaDavA - duHkhI thavA cAlyA na jAya e muddAnI chaNAvaTa sAthe pravacananI pUrNatA karAI che. suvAkyAtRta upayoga karatAM AvaDe to manuSyajIvana kAmanuM che ane pramAdamAM gumAvI devAya to nakAmuM che. pramAda evo bhayaMkara che ke je badhA sadguNone AcchAdita kare che. arIso sApha hoya enI sAme je dharAya te badhuM emAM pratibiMbita thAya, tema samyaktva AvyuM ke yogya ruci jAgrata thAya ja ! nirbaLanI rakSA mATe baLa che paNa durbaLone mAravA mATe nathI. nAdAna ane lobhiyA phUTe paNa gaMbhIra svAmI enuM ja nAma ke je sevakanA yudra doSo na jue. ajJAnIne kevaLa bhUkhyA tarasyAnI ja yA Ave kAraNa ke teo to anAjanA kIDA ane pANInAM mAchalAM, paNa enA nidAna sudhI jJAnI pahoMce. anukaMpAmAM devuM e puNya, paNa AraMbhAdikamAM 'Ama karaje' - ema kahevuM e pApa ! dareka mANasa kevo che e jovA beso to anukaMpAdAna na thAya. du:khInuM duHkha dUra karavuM eTalI ja tyAM bhAvanA che. * dIkSA lenAra AtmA pAlakhImAMthI lakSmI uchALe, ene koNa leze e nakkI nathI, paNa e na jovAya. tyAM to zAsananI prabhAvanA mATe ane lakSmInI asAratA jAhera karavA mATe dAna buddhi ja rAkhavAnI ! jyAM levuM-devuM beu che tyAM sAmyavAda kahenArA mUrkhA che ! Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 : pramAdano parihAra kSaNa paNa pramAda na karo ! sUtrakAramaharSi zrI sudharmAsvAmIjI pharamAvI gayA ke zrI tIrthaMkaradeva jevA dharmadezaka chatAM paNa, prabaLa mohathI vIMTAyelA AtmAo dharma pAmI zakatA nathI ane maLelI evI suMdara dharmasAmagrIne hArI jAya che, ke je pharI maLavI durlabha che : enA upara sUtrakA2 maharSie pharamAveluM kAcabAnuM dRSTAMta ApaNe joI AvyA. eka lAkha yojananuM gADha zevAlathI chavAyela sarovara hoya, emAM pavananA jhapATAnA yoge chidra paDe, te ja vakhate kAcabAnuM moM bahAra Ave ane A banAvo paNa Aso sudI pUnamanI madhyarAtre banyA hoya, vaLI te divase paNa vAdaLAM na hoya, caMdra khIlyo hoya, te vakhate kAcabAne apUrva AnaMda Ave, paNa parivAranA mohathI e badhAne lAvavA pAcho aMdara pese to pharI zevALa pharI vaLe : AsonI pUnama paNa cAlI jAya ane e kAcabo e ja sarovaramAM pharyA kare ! e ja rIte karmavi2thI Arya deza, Arya jAti ane Arya kuLamAM maLeluM mAnavajIvana, viSayAdithI hArI janArane pharI maLavuM durlabha che : e ja mATe A parama upakArI TIkAkAra maharSi pharamAve che ke seMkaDo bhavoe muzIbate karmavivarathI maLelA samyaktvane pAmIne, vivekI AtmAe kSaNavAra paNa pramAdI na banavuM joIe. upayoga karatAM AvaDe to manuSyajIvana kAmanuM che ane pramAdamAM gumAvI devAya to nakAmuM che. samyaktvanI prAptivALuM mAnavajIvana sauthI UMcuM : uttama deza uttama jAti, uttama kuLamAM janma ane temAM samyaktvanI prApti, chatAM pramAda Ave to e badhuM ja hArI javAya. pramAda evo bhayaMkara che ke je badhA sadguNone AcchAdita kare che. viSaya ane kaSAyanI mAtrA eTalI badhI jabarI che ke je badhA sadguNane dAbI de che. pAMce indriyonA viSayo to khullA ane ene sAcavavA krodha, mAna, mAyA tathA lobha badhuM ja Ave : A badhAnuM jyAM jora hoya, tyAM AtmAnI zI guMjAza ke pote potAnuM dhAryuM kAma kare ? viSayo vaLagyA che ene sAcavavA krodha pUro, mAna to joIe ja, mAyAmAM to pUchavuM ja zuM ane lobhano to tAga ja nathI ! A dazAmAM AtmA A mAnavajIvanane saphaLa zI rIte karI zake ? Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108s -- -- - 18 : pramAdano parihAra - 68 - 295 bhagavAna zrI gautamasvAmI mahArAjA ke jeo viSayakaSAyathI ekadama dUra hatA, badhuM choDIne AvyA hatA, apramatta jevuM saMyama pALatA hatA, chatAM paNa bhagavAna zrI mahAvIradeva e tArakane paNa vAraMvAra ema ja pharamAvatA ke : samanokAmA mA " he gautama! eka kSaNa pramAda na kara !" bhagavAna zrI gautama mahArAja jevA mATe paNa cetavaNInI jarUra, to, ApaNI zI dazA ? pramAda evo bhayaMkara che ke jenAthI bahu sAvadha rahevAnI jarUra che : kAraNa ke e pramAda kSaNe kSaNe AtmAne kanaDe che. viratidhara temaja samyagdaSTi AtmAe pramAdathI bacavAnI bahu ja jarUra che. nizcayanaya to ema mAne che ke pramAda hoya tyAM virati tathA samyakta paNa nathI. nizcayanayanuM samyakta paNa sAtame guNasthAnake hoya che. nizcayanaya to kahe che ke jene khoTuM mAne tene seve ja kema ? seve che mATe khoTuM mAnato ja nathI ! paNa vyavahAranaya ema nathI kaheto : e kahe che ke cothethI chaThThA sudhI pramAda to hoya, chatAM samyaktva, dezavirati ane sarvavirati hoya. pramAdathI doSa lAge e vAta kharI : chaThThA guNaThANAvALA karatAM pAMcamAvALAne tathA pAMcamA karatAM cothAvALAne pramAda vadhAre. apramattAvasthA to sAtame guNasthAnake che. cothAthI chaThThA guNaThANA sudhI pramAda hoya e vAta kharI, paNa jo e pramAdane poSavAnA ja prayatna rahe, e pramAdamAM Asakti thAya - pramAda karavo ThIka ema thAya, to e AtmA samyakvA guNane hArI pahele guNaThANe Ave. mATe ja upakArI maharSi pharamAve che ke mahAmuzIbate maLelA samyaktvayukta mAnavajIvanamAM vivekI AtmAoe pramAdathI dUra ja rahevuM ja joIe ane eka kSaNa paNa pramAda na karavo joIe. jIvana evuM jIvo ke pramAdane AdhIna na thavAya ane evA jIvana vaDe virati paNa Avaze : paNa pramAdanI AdhInatAthI to samyakatvane paNa gumAvazo. kaSAyo soLa che temAM kaSAyanI eka cokaDI jAya, eTale ke anaMtAnubaMdhI kaSAyono kSayopazama Adi thAya tyAre samyaktvanI prApti thAya : ATha kaSAyonA kSayopazamathI dezaviratipaNe pamAya : bAra kaSAyonA kSayopazamathI sarvavirati pamAya ane sarva kaSAyo kSaya thAya tyAre kevaLajJAna prApta thAya. A sthiti kyAre Ave ? kaSAyathI dUra rahe to e sthiti Ave, paNa paricayamAM rahe to Ave ? nahi ja. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 299 - - - - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 1038 samyakatva ane AcArano saMbaMdha : sabhA : samyakatva mAtra maMtavyamAM ke ene mATe karaNI paNa hoya ? samyagdaSTi mATe karaNI na hoya e vAta ja khoTI che. samyagdaSTi AtmA zuddha eTale samyakatvane TakAvanArA, khIlavanArA ane zuddha karanArA AcAromAM te avazya pravRttimAna thAya, na thAya to samyakatva jAya ? paNa zuM samyagdaSTi AtmA kudevanA tyAga pachI sudevanI bhakti na kare e bane ? te AtmAmAM vrata na hoya e bane, paNa e AtmAmAM zuzruSA, dharmarAga ane devagurunI vaiyAvaccanI karaNI to khAsa hoya. samyaktvanI e to karaNI che. itara AtmAmAM paNa yogya sAmagrI laIne jainatva pragaTe, pachI e zuddha AcAramAM avazya pravRtta thAya. arIso sApha hoya enI sAme je dharAya te badhuM emAM pratibiMbita thAya, tema samyakatva AvyuM ke yogya ruci jAgrata thAya ja ! zrI zreNika mahArAjA tathA zrI kRSNamahArAjAne aviratino udaya hato jethI virati laI zakyA nahotA, paNa zrI jinezvaradevanI pUjAmAM, saruonI sevAmAM, zrI jinavANInA zravaNamAM, viratinI preraNA karavAmAM, viratidhara thavA icchanArane sahAya karavAmAM, teo kadI paNa AMcako khAtA hatA ? nahi ja, kAraNa ke aviratinA udayathI kadAca samyagdaSTi AtmA pote paccakhANa na laI zake, huM sAdhu thAuM, zrAvaka thAuM, eTale ke sarvavirati ke dezavirati thAuM ema kadAca na thAya, paNa banuM to sAruM, nathI banAtuM e khAmI che, ane ene dhanyavAda che, ema to te AtmAone avazya thAya. ane ethI ja teo je bane tene avazya sahAya kare. potAne vrata levAnAM pariNAma na thAya, paNa levuM joIe ane kyAre levAze, evI bhAvanA to te AtmAone paNa rahe : paNa pariNAma na thAya. tevA AtmAone devagurunI sevAmAM ane dharma sAMbhaLatAM eTalo ullAsa thAya ke rUMvATe rUMvATe dharma pariName. koIne dharmI banAvavA, koI banato hoya to sarva prakAre sahAya karavAnI te AtmAnI taiyArI hoya, kAraNa ke pote nathI pAmI zakato, tethI te AtmA potAne mahA pAmara samaje che. AthI samajI zakAze ke samyaktvanI karaNI keTalIka vakhata evI hoya ke munine paNa Azcarya pamADe : eTale ke vrata na hoya paNa koI vratAdika le enI pAchaLa enI sevA joIne munine paNa Azcarya thAya. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 : pramAdano parihAra 297 samyaktva vinA cAritra nakAmuM che ane cAritraruci vinAnuM samyaktva hotuM paNa nathI. samyaktva vagaranA game tevA tapa tathA tyAga nakAmA che, eTale vAstavika phaLanA ApanArA nathI : tema tapa ane tyAganI ruci vagaranuM samyaktva paNa hoI zakatuM nathI. 1037 - 68 samyaktva e bIja che. emAMthI cAritra janmI zake che. ane cAritra saphaLa cAre thAya ? tyAre ja ke jyAre samyaktva hoya ! itaramAM paNa evA evA tapasvIo thaI gayA che ke jeo chaTThane pAraNe chaTTha ka2tA ane sUkI lIlaphUlathI pAraNuM karatA, khAbociyAnA garama ane nirasa pANI para rahetA tathA bhayaMkara agnithI dehane tapatA, chatAMya teonuM te badhuM niSphaLa zAthI ? ethI ja ke samyaktva na hatuM ! je samyakRtvanA yoge tapAdi saphaLa thAya te samyakRtvanI karaNI na hoya ema bane ja kema ? anaMtajJAnIoe pharamAvelI samyakRtvanI karaNI paNa anupama che. zrIsaMghamAM eno paNa chello naMbara che. samyaktva hoya tyAM sudhI e zrIsaMghamAM nabhe, pachI nahi : jema sarvaviratine ane dezaviratine saMghamAM sthAna che temaja samyagdaSTine paNa saMghamAM sthAna che, kema ke samyagdaSTi paNa hRdayathI to viratino pUjArI che. jenA dvArA virati AvatI hoya, tenI sevA karavAmAM e kamI na ja rAkhe. lakSmInA arthI lakSmInA sAdhanane sevavAmAM kadI kamI rAkhe che ? bhale durbhAgya yoge pAme nahi, chatAM paNa pravRtti to lakSmIvAnanI mAphaka kare, doDadhAma badhI kare, lakSmI kAM maLe te sAdhana e zodhe che, tema samyagdaSTine aviratinA udaye virati na maLe, paNa viratimArganI prApti jenAthI thAya tevI pravRtti dhamadhokAra cAlu rAkhe ! paNa du:kha ane khedanI vAta che ke Aje to aviratino udaya kahenArAo keTalAka viratinA sAdhanathI paNa AghA jAya che. aviratino udaya che ane samyaktva che, evuM tyAre ja manAya ke jyAre dezavirati tathA sarvaviratinAM sAdhano pratye avihaDa rAga hoya ane yathAzakti pravRtti hoya. baLano upayoga nirbaLa sAme na hoya : pApanA bhIru mohAdikanA yoge yuddhamAM jAya, paNa emanAmAM pApabhIrutA to avazya dekhAya. ceDA mahArAjA yuddhamAM gayA hatA tyAM paNa bANane pUMjatA. kAraNa ke ni252AdhI trasajIvane saMkalpapUrvaka na mAravAno niyama kAyama temanA Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 ---- - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 ----- 1038 smaraNapathamAM raheto hato. sAmo aparAdhI che mATe ene zikSA karavI paDe che, tyAM e lAcAra che ema mAnatA, paNa eTalA mATe kAMI niraparAdhI trasa jIvane saMkalpapUrvaka na mAravAno niyama bhUle ? jyAM paMcendriya jIvonI katala cAle tyAM paNa bANa pUMjavAnuM yAda rahe, e kAMI jevI tevI vastu nathI ja. sabhA: Aja to mazkarI thAya sAheba! zrI kumArapALa mahArAjAnI paNa mazkarI karI che. emanA lazkaranA tamAma ghoDAnA palANe pUMjaNI baMdhAtI : dareka ghoDesvAra pUMjIne ja caDe e kAyado hato. AthI mazkarI karI che ke "kIDI maMkoDIne pUMjanAra A rAjA zI rIte jIta meLavaze !" kumArapALe e sAMbhaLyuM che ane mazkarI karanArane potAnI pAse bolAvIne potAnuM baLa batAvyuM ane te pachI kahyuM ke "baLano upayoga to thato hoya tyAM thAya. nirAdhAra ane niraparAdhI jIvo para e baLano upayoga na ja thAya. nirbaLanI rakSA mATe baLa che paNa durbaLone mAravA mATe nathI. aparAdhI mATe baLano upayoga karavo paDe e vAta judI che !" jeTaluM sAcuM baLa eTalI ja kSamA, ane nirbaLatA tyAM gusso. jenAmAM vAstavika baLa vadhAre tenAmAM kSamA paNa vadhAre. zaktihIna hoya te to vAta-vAtamAM gALa de. carcA karatAM laDI mare koNa ? jene na AvaDe che. jenI pAse dalIla na hoya, yukti na hoya te gappAM mAre, emAM na phAve to gALa de, ethI na phAve to patharA phaMke ane chatAMya jo na phAve to nAgAI kare. paNa satyano pUjArI to tevA samaye paNa potAnuM satya prakAzita karyA ja kare. tevI ja rIte sAcA baLavAnane gusso na Ave. zrI tIrthaMkaradeva jevAne nAnAmAM nAnA jaMtu herAna karI jatA, govALiyA jevA mArI jatA, chatAM na bolyA. e anaMta baLavAna chatAM kema na bole ? Ano uttara e ja ke "e ja khUbI che." sAcA baLavAna na ja bole. jaMgalanA siMha pAchaLa ghaNAM ziyALiyAM phare, paNa e sAme paNa na jue : kema ke e nirbhaya hoya. e potAnA baLa para jIve che. dhaDAkAthI paNa e na bhaDake : kAraNa ke ene potAnA baLano vizvAsa che. badhAthI Dare e to bAyelA kUtaruM bhase tathA naLiyuM khase enAthI paNa Dare, e baLavAna kema kahevAya ? je guNa pragaTa thAya tenI chAyA AvavI joIe. Aje vAstavika saMpUrNa baLa ekamAM paNa nathI, ethI ja Aje ghora pApa ane anAcArane pedA karanArI pravRttio dharmanA nAme cAlI rahI che! sAcA baLavAnanA hRdayamAM niraparAdhIne mAravAnI icchA janma ja nahi. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . . . . . TITH 'T - 18 : pramAdano parihAra - AB = 299 zrI kumArapALa mahArAjA yuddhabhUmimAM UbhA rahyA, beya senAno bheTo thayo, sAme senAe hathiyAra UMcakyAM, pote potAnI senAne hukama karyo paNa koIe hathiyAra UMcakavuM nahi, kAraNa ke zatrurAjA dvArA senA phUTelI hatI. senAe AjJA na mAnI. aNInA vakhate emane khabara paDI. mahAvate jaNAvyuM ke "badhA phUTaTyA che, ApanA puNyano yoga ke Aje Apa paTTahasti para nathI beThA, nahi to e tathA eno mahAvata paNa phUTela che. huM, Apa tathA A hAthI traNa phUTelA nathI." zrI kamArapALa mahArAjA baLavAna hatA. A vAta prathama kahevAI gaI che. pote hAthI calAvavA hukama Apyo ane sAmI senAne jItI paNa. beya senAmAM zrI kumArapALa mahArAjAnA nAmano jayajayakAra thayo. badhA sainiko, maMtrIo ane sAmaMto dhAratA hatA ke rAjA julama karaze. paNa jIvyA tyAM sudhI ekane paNa phUTavAnuM kAraNa pUchyuM nathI : eTaluM ja nahi paNa e vAta paNa saMbhArI nathI. kema ke e mAnatA ke "nAdAna tathA lobhiyA phUTe paNa gaMbhIra svAmI enuM ja nAma ke je sevakanA zudra doSo na jue.' pelA badhAnAM jiMdagI sudhI moM nIcAM rahyAM. badhAne ema thayuM ke svAmI maLo to AvA maLajo ke je AvA bhayaMkara doSone paNa gaLI jaI zake che! emanA potAmAM baLa hatuM : evA puNyAtmAo kevaLa senAnA baLe ja jIvatA nahotA. rAjA senAnI sahAya le, paNa senAnI sahAye jIvanArA rAjA, e vastutaH rAjA ja nathI. cakravartI Adi rAjAo bhUjAbaLa para jIve che. cakravartInA hAthamAM svAbhAvika rIte rahelI sAMkaLane, enI AkhI senA, batrIsa hajAra mukuTabaddha rAjA tathA chazuM karoDa pAyadaLa vagere badhA ja bhegA thaIne kheMce to paNa saheja paNa na khaseDI zake. AthI senA paNa samaje ke A svAmI rUkyo to bhUMDo eTale kopa thAya evI kAryavAhI ja koI na kare. e puNyAtmAonuM puNya evuM tape ane kapALa evuM teja kare ke sI enI sAme hAtha joDIne UbhA rahe ! evAo gaMbhIra evA ke vAta vAtamAM mAravAnA hukama na choDe ane jo hukama chUTyo to eno amala thayA vinA paNa na rahe. ajJAnI ane anaMtajJAnInI dayA vegaLI : AjanA ajJAnI kahe che te mujaba "nAnA jIvone pALanArA moTA jIvone mAranArA" hotA nathI. vaLI nAnA jIvone mAranArA moTAne bacAvanArA che ema mAnavuM, e paNa khoTuM che : kadI bacAvatA hoya to paNa prAyaH nAmanA khAtara Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - 1040 ja ! jene duHkhI evA prANI para dayA nathI AvatI. tene sukhI prANI para dayA zI rIte Ave ? mAMkaDa jevA nAnA jaMta, bicArA karaDavAnI buddhie nathI karaDatAM - emanAthI karaDAI jAya che, evAne paNa mAre e moTA para dayA kevIka karaze ? jene mUMgAnI dayA nathI, tene bolatAnI dayA kevIka Ave ? jene ekendriyAdinI dayA nahi, tene vAstavika rItanI paMcendriyanI dayA Ave e ghaNuM ja kaThina che. jeo ekendriyAdi jetune sAcavI kALajIpUrvaka paga mUke - pote khasIne cAle, teo to mANasane jagA Ape, paNa jaMtu upara paga mUke e to jagA mATe mANasa sAthe paNa laDe ja ne ? jene gADha duHkhI pratye dayA nathI AvatI, tene bIjA mATe sAcI dayA zI rIte Ave ? kadI kalpo ke tyAM dayA che, to e adhUrI che. e oghakaraNI che. nAnA jIvonAM jIvatarane nahi oLakhanArA tathA emanI dayA nahi pALI zakanArA, moTA jIvonI dayA kare ja nahi e kAyado nathI, paNa jevI nAnA pratye dayA karanArA moTA pratye karI zake, evI dayA to e nahi ja karI zake e nakkI. A pharaka jevo-tevo nathI. zrI tIrthaMkaradevone, manuSyone ja nahi paNa devone joIneya dayA Ave che : kAraNa ke te tArako joI rahyA che ke "A bicArA mahAmuzIbate anaMtakALe ahIM AvyA che e gabaDIne gayA to pAchA bahu duHkhI thaze." duniyAnI dayA judI che, tyAre bhagavAnanI dayA judI che. pharIne gabaDI na jAya mATe bhagavAna tyAgano upadeza Ape che. te tArako khAvA, pIvA, paheravA ke oDhavAno upadeza nathI ApatA, kAraNa ke pAMca-pacAsa varasa khAdhuM pIdhuM, paNa eno vipAka anaMtakALa bhogavavo paDaze, te e tArako joI rahyA che, mATe dAna, zIla, tapa tathA bhAvano ja upadeza Ape che. tamArA paisA e tArakane khaTakatA nahotA : game tema tame khAo ane game tema vartA, emAM e tArakanuM kazuM ja bagaDatuM nahotuM: tame tapa na karo ane anAjanA kIDA thAo, emAM e tArakanuM jAya zuM? paNa "mahAmuzIbate mAnavajIvana meLavIne bicArA gabaDI na jAya' - AvI uttama dayAne laIne ja e bhagavAna tyAgano upadeza Ape che. vicAro ke kevI UMcI dayA ! ajJAnIone to kevaLa bhUkhyA tarasyAnI ja dayA Ave, kema ke teo to anAjanA kIDA ane pANInAM mAchalAM paNa bhUkha tathA tarasanA nidAna sudhI A jJAnI pahoMce, eTale emanI dayA paNa tyAM pahoMce ? vagara anAje ane Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 : pramAdano parihAra vagara pANIe paNa samatA rAkhI zake, evI dayA karavA sudhI A jJAnI pahoMcyA. jJAnInI A dayA tathA ajJAnIonI kSullaka dayAmAM jamIna-AsamAna jeTalo taphAvata che, mATe jJAnInA Azayane samajo. 1041 - 68 jJAnI joI rahyA che ke ahIM khAvApIvAmAM lepAnAranI pariNAme e dazA che ke natIjA vakhate cIso pADye paNa peTa nahi bharAya. AvuM bhaviSya joIne ja jJAnIone dayA Ave che. corane corI karavA jato joI zAhukArane dayA Ave ke 'jAya che to kharo, paNa ghera Ave to bhAgya ! bane to ene na javA samajAve. ema kahe ke 'bhAI ! bhIkha mAga paNa corInuM pApa na kara.' 301 sabhA : bhIkha mAgavAnuM kahe tyAre halako dhaMdho karavAnuM na kahe ? kAraNa zAhukArano hetu e che ke corI na kara, pApa na kara, pachI joIe te kara ke bhIkha mAga, paNa pApa na kara. zAhukAre to potAne yogya lAge te kahyuM, paNa muddo e che ke corI na kara. halako dhaMdho karavAnuM paNa ema to na kahevAya, ke je dhaMdhAthI AraMbha vadhe te paNa samajadArIthI na kahevAya. paNa ahIM e viSaya nathI : ahIM to mukhya muddo e ke corI na kara : bhIkha mAga paNa corI na kara. zuM A salAhane cora mAne ? e to sAme kahe ke 'mArI kaLAthI lAkha lAvIza.' Ama kahenAra ajJAnIne 'lAkhamAM bAdazAhI nathI' - evuM sajjana zAhukAra samajAve, paNa corane e na ruce ! jema cora karatAM zAhukAranI dRSTi UMcI gaI, tema jJAnInI dRSTi teo karatAM kaMIka gaNI adhika che. e tArakanI dayA UMcI che mATe ja ajJAnIone kahIe chIe ke tame tamArA bhalA khAtara paNa tamArI dRSTinA doSane lIdhe anaMtajJAnIonI dRSTine doSa na do ! A ajJAnIo to kahe che ke 'jJAnIpuruSo to jyAM tyAM kIDA batAve che.' paNa teo e nathI samajatA ke 'tame evA kIDAonI avasthAmAM na AvI paDo mATe ja e badhI vAto jJAnIpuruSo batAve che.' na dAnanuM svarUpa : bolavAmAM paNa viveka joIe, nahi to keTalIka vAra levAnA devA thAya. ApaNI bhASA ApaNane bhAre thAya. ApaNuM hathiyAra ApaNane mAre. anukaMpAmAM devuM e puNya, paNa AraMbhAdikamAM 'Ama karaje.' - ema kahevuM e pApa ! anukaMpAdAna e dharmabIjane poSanAruM che, paNa AraMbhAdikathI pravRttimAM 'Ama Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 1049 kara, Ama kara' - e batAvavAmAM paDyA to enI badhI kriyAnI anumodanAnA bhAgIdAra thayA samajajo. anukaMpAthI devAmAM vAMdho nathI. samyagdaSTine ghare Avelo yAcaka pAcho na jAya. temane maLela sAdhanasAmagrInA tyAgathI bIjAo paNa, duHkhI paNa sukhI thAya evuM icche. zrI tIrthaMkaradeve keTaluM dAna dIdhuM? ghaNuMya. anukaMpAdAnano denAra sAmo sukhI thAya e bhAvanAe dAna de, paNa e sAmAnA vyavasAyamAM na paDe. jo paDe to pote potAnA mATe hajAro AzravanAM dvAra UbhAM kare che. supAtramAM guNAnurAga che, mATe tyAM anumodanA hoya. kUtaruM Akho divasa mAkhI khAya che, paNa mUchita thAya to pANI nAkho ke nahi ? athavA sAmAnya rIte paNa roTalAno TukaDo vagere nAkho ke nahi ? kahone ke nAkhIe ja, kAraNa ke e jIvIne mAkho khAze e vagere tyAM na jovAya. dareka mANasa kevo che e jovA beso to anukaMpAdAna na thAya. duHkhanuM duHkha dUra karavuM eTalI ja tyAM bhAvanA che. anukaMpAdAna denArA paNa evA hatA ke cAlu dAna levA AvanArA adharmI paNa dharmI thaI jAya. nIca paNa evA thaI jAya ke enA gharanuM maLe to khAya, nahi to bhUkhyA rahe enI ane enA dharmanI prazaMsA kare. ene tyAMthI maLe e khAya, bAkI nibhAve : AdhAra ene mAne. denAramAM kalA hoya to sAmo paNa sudhare. vidhi gaI ane avidhi pravezI, enI jokhamadArI kriyAne mAthe ke zAstrane mAthe na nakhAya! zAha lakhAvanArA badhA zAha nathI hotA, paNa mAnavA paDe che : e rIte mAgavA Ave temAM somAM pAMca luccA paNa Ave, te mATe paMcANune na devAya e na bane ! pAMce AMgaLI sarakhI na hoya, pAMcane paNa tame to duHkhI mAnIne sukhI ja karavA mATe dIdhuM che. enuM bhAgya enI pAse. anukaMpAdAna denAra jo darekane jovA bese, to dAna to rahI jAya dUra ane kapALa kUTato rahe. jamavA AvanAramAMthI koI mAMdA paNa paDe, mATe e na karAya? mAMdA paNa khAvA Ave che, mATe ene nA pADavI ? jamanArAne bhAna na hoya ne ekanA traNa khAya tyAM jamADanAra zuM kare ? pIrasavAnI kRpaNatA kare toye jamanAramAM bhaLI gayelA ayogya AtmAo taraphathI thALIo paNa UDe ! ane evA AtmAo bhAna bhUlIne vadhu jame to mAMdA paNa paDe ! paNa evAo khAtara kAMI DaoNkTara paNa 2khAya ? DaoNkTara rAkhe to evA unmatta AtmA to DaoNkaTarane paNa mAravA UThe ne kahe ke "DaoNkTara rAkhavo hato to jamaNa zuM kAma karyuM ? jamADavuM nathI ane Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 : pramAdano parihAra - 68 khoTo daMbha karavo che.' sau jANe che ke tela-maracuM hAni kare, paNa jo tela maracuM nItare nahi to paNa tevA ayogya jamanArA, jamADanArane bhAMDe : paNa ApaNo muddo e che ke jamADanAra jo A badhuM jovA jAya to jamADI na zake : eNe to bhaktipUrvaka jamADavAnI ja bhAvanA rAkhavI rahI : bAkI durdazAvALAone to koI ja sudhArI zakatuM nathI. 1043 dIkSA lenAra AtmA pAlakhImAMthI lakSmI uchALe, ene koNa leze e nakkI nathI, paNa e na jovAya : tyAM to zAsananI prabhAvanA mATe ane lakSmInI asAratA jAhera karavA mATe dAnabuddhi ja rAkhavAnI ! lenArane jevo AtmA tevuM tene pariName ! mAno ke munine koIe bhaktithI amuka sArAmAM sArI cIja vahorAvI, bhAgyayoge munine e cIja na pacI ane e cIjanA nimitte ja vyAdhi thayo tathA pariNAme muni svargastha paNa thaI gayA, to tethI kAMI dAtArane pApa ochuM ja lAge ? nahi ja, kema ke enI bhAvanA to supAtranI bhakti ja karavAnI hatI. 303 zAstrakAre kahyuM ke 'dravyAnamAM zubha pariNAmanI bhajanA che, mATe pariNAmazuddhi anusAra enuM phaLa che.' jIrNa zeThe dAna na dIdhuM ane pUraNa zeThe dIdhuM. jJAnIe phaLa kone vadhu kahyuM ? jo jIrNa zeThanI bhAvanAmAM skhalanA na thaI hota, to kevaLajJAna thAta evI dazA pAmyA te, ke pUraNa zeThane lAbhamAM sonaiyA Adi varasyA te ! kema ke zrI tIrthaMkaradeva jevA uttama AtmA AhAra le, tyAM saunaiyA Adi to varase ja. AthI spaSTa che ke anukaMpAdAna to 'sarva sukhI thAo', e buddhithI devAya. tyAM bIjuM kAMI na jovAya. supAtra dAnamAM bhakti joIe. munine dAna devAnuM te bhaktithI, kema ke karmanI nirjarA mATe e dAna che. samyagdaSTine, dezaviratine, prabhuzAsananA prazaMsakone paNa bhaktithI jamADavAnuM : tyAM pAchuM pAMca lAkhavALA sAme ke pacIsa lAkhavALA sAme na jovAya : jo juo to sAdharmika vAtsalya ja zrImaMtavAtsalya thAya ! irSyALunA pADozamAM na vasAya : samyagdaSTimAM samyaktva guNa khIlavo joIe ke jethI virati Ave : pariNAme virati jhaLake. e AtmA viratino verI to na ja hoya. pote virati laI zakato nathI mATe bIjAne levA paNa deto nathI ane je pAcho potAnI tevI Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 10 kriyAne sArI mAne che, te samyagdaSTi nathI. dAna nahi karI zakanAro mAtra kRpaNa, paNa bIjAne dAna detAM joI baLe to e kevaLa kRpaNa ja nathI, paraMtu bhayaMkara pApAtmA che. daridrInA pADozamAM vasAya, paNa irSALunA pADozamAM na vasAya. daridrI pote jhUMpaDAmAM rahe, paNa irSALu to potAnA jhuMpaDA jevuM pADozInuM paNa icche. pADozInI havelI joIne e baLe. maLe evuM puNya karavAnuM sujhatuM nathI, AvaDatuM nathI, mATe sAmAnI havelIne badale ene potAnA jevuM jhUMpaDuM kema thAya evuM icche ane evA prayatno kare. eka AdamIne potAnA pADozIne sAro joI irSyA AvI : pote devIne ArAdhI : devI AvI : pote potAnA pADozI jevA thavAnI mAgaNI karI : tyAre devIe kahyuM ke "tuM evo pApAtmA che ke tane koI rIte lAbha thAya ema nathI : tAre joIe to hAni bhAga : hAni veThI zake tema hoya to huM eTaluM karuM ke tArA pADozIne bamaNI hAni thAya." pelAe kahyuM - "ema to ema.' nAka kApIne paNa sAmAne apazukana karavAnI bhAvanAvALA hoya che. pote potAnI eka AMkha phUTavAnI mAgaNI karI ane sAmAne AMdhaLo karavA pote kANo thavA taiyAra thayo ! kharo sAmyavAda siddhisthAnamAM ja: sabhA badhA sarakhA bane te sAmyavAda kharo ke nahi ? badhA" ane "sarakhA bane' - e saMbhavita che ? hA, tema karavAno zrI jinezvaradeve kahelo eka mArga che. kacaro kADho to thavAya. siddhisthAnamAM badhA sarakhA che. kacaro rAkhIne sarakhA thavAya, paNa e na bhUto na bhaviSyati. AjanA sAmyavAdamAM paNa lIDara eka : tyAMye sthiti kaI ? "vaktA huM ane zrotA tame." phelAvavo sAmyavAda, paNa vaktA pote ! pramukha to amuka ja, bAkInA badhA zrotA. bIjo bole to pramukha roke. A te sAmyavAda ke viSamavAda ? vAta sAmyavAdanI ne vartAva viSamavAdano ! vaheMcaNI sarakhI karavI paNa khurazI kone ? DAhyAne. mUrkhAone vaheMcaNI karavA besADazo to ? pAMcaso jaNAne eka palaMga Apyo hato. pote badhA sarakhA eTale e palaMgamAM sUve koNa ?badhA mAya nahi. Akhare palaMga tarapha paga karIne badhAya sUtA. mUrkhAo to vAstavika vaheMcaNI paNa na karI zake. jyAM levuM-devuM na hoya tyAM sAmyavAda ane levuM-devuM Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ADa - - 18 : pramAdano parihAra - 68 305 tyAM to viSamavAda che. jyAM levuM-devuM beThuM che tyAM sAmyavAda kahenArA mUrkha che. jyAM levuM devuM nathI tyAM sAmyavAda che. kayAM ? muktimAM ! ekane badhuM ja levuM che ane bIjAne devuM nathI, tyAM sAmyavAda bane ja nahi. anAdikALathI A anaMta saMsAramAM samAnatA banI ja nathI. samAnatA hoya to mANaso pazune khAya che, tema pazuo mANasone khAya tevI chUTa temane Apo. samAnavAda che kyAM? sAmyavAda hoya tyAM rAjA, prajA, maMtrI, kAyado kAMI na joIe. kAM to badhA zAha bane, kAM to badhA coTTA bane. thoDA zAha ane thoDA coTTA bane to to kAyado joIe, nahi to coTTAo zAhane khAI jAya. jyAM be varga tyAM samAnavAda bane, e saMbhavita nathI. deva-guru-dharmanI dRSTi samajo ! zrI jinezvaradevonI dayA judI koTinI che. e tame tamArI dRSTie na juo. tame khAvApIvAmAM unnati mAnI che, e na mAnatA. jJAnI nA pADe che. Arya dezamAM jainazAsana pAmIne patharAmAM AtmAnI unnati mAnavI, enA jevI mUrkhatA duniyAmAM bIjI kaI che? AvI mUrkhatAne AdhIna na thatAM, sadguruonI nizrAmAM rahIne jJAnInI dayAne samajo. nAnAmAM nAnA jaMtu pratye paNa jJAnInI dayA che. e joI rahyA che ke "A jaMtu bicArA evA che ke ApatkALamAMthI khasI zake tema nathI ! vAta paNa e ja che. ghAsamAM agni saLagAvo to kyAM jAya ? zekAya. manuSya to bALanArane tathA jivADanArane samajI zake che. mATe manuSyapaNuM pAmyA chatAM paNa jeo jyAM-tyAM gabaDyA kare che, e joIne zrI jinezvaradevanA AtmAne dayA Ave che ane jagatane anAdi baMdhanathI chUTavAno upadeza Ape che. enA badalAmAM emanA avarNavAda bolAya ? deva, guru, dharmanI dRSTi UMDI che, mATe te dRSTine jarA samajo. tamArI dRSTi pAse deva, guru ane dharmane ramakaDAM na banAvo. paralokano bhaya rAkhyA vinA ane "huM huM karyuM kalyANa thatuM hota, to badhA ja muktie pahoMcI gayA hota. zAstra kahe che ke paramadharmI thavA mATe cakravartIe cakravartIpaNuM choDavuM paDaze ane huMpaNuM kADhIne jJAnIonI AjJAmAM jhUkavuM paDaze. AjJAno raMga na jAge - eno raMga na jAme, tyAM sudhI oghAthI ke tilakathI kalyANa thavAnuM nathI. tamane ke amane eDrene zAstra choDyA nathI. saghaLAne mATe kAyado eka ja che. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 15 oghAvALAne paNa jo teo svasvarUpane bhUlI unmArge caDI gayA, to sAtamI narake mokalyA che ? e A zAsana che. badhAnI maryAdA che. tame khAo-pIo emAM zrI tIrthaMkaradevane kaI hAni ? tame sonAnA pATale ratnanA thALamAM jamo, emAM e tArakanuM zuM jAya ? kaMI nahi ! nahi, paNa e tAraka jJAnI ane dayALu che. eTale emAM tamAruM bhaviSya kharAba dekhe che. devatAo tyAMnI vAvaDImAM ne ratnAdikamAM lIna thAya, te marIne tyAM ekeMdriya tarIke paNa utpanna thAya. ratnonA jIva tarIke Upaje. devatA paNa cetanAhIna jevA thAya. jeTalA lIna thAya enI hAlata e ! duniyAnA raMgarAgamAM rAcyA te badhAnI e dazA ! eka zrAvakane maratI vakhate nirdhAmaNA karAvanAra zrI gautamasvAmI mahArAja hatA, chatAM eno jIva strImAM rahyo to e strInA mAthAmAM ghA hato tyAM kIDApaNe utpanna thayo mATe ja parama hitakArI jJAnIo pharamAve che ke lIna thavuM rahevA do ane tamArI kSullaka dRSTie zAstranuM mApa na kADho. jJAnI dayALu hatA paNa nirdaya nahotA. e tArakane tamArA bhoganI irSyA nathI. dhanadhAnyano sadupayoga karo, paNa ene vaLago nahi. tamArI lakSmI chokarAM ja khAze e niyama nathI, kAraNa ke tamArA duzmana paNa khAya ! sabhA : najare dekhAya che, chate chokare duzmano paNa khAya che. mATe maLelAno sadupayoga karatAM zIkho. tiryaMconI jema manuSya paNa kare to bemAM phera zo ? jJAnIe manuSyane UMcA mAnyA, lAyaka mAnyA, ethI ja teone uddezIne khAsa kahyuM : lAyaka banIne sAcuM sAMbhaLe to lAbha thAya ne ? paNa jene sAcuM sAMbhaLatAM jasannipAta thAya tene zuM thAya ? paisATakAnI, khAnapAnanI ane mAnapAnanI ja vAta ruce ane saMyama AdinI vAta na ruce tyAM zuM thAya? duniyAnA padArtho evA che ke bhalabhalAne mUMjhave. karmodaye saMyamIo paNa hArI gayA che to artha-kAmamAM phaselAnuM to pUchavuM ja zuM? mATe artha-kAmanI lAlasAne choDavAno abhyAsa karo. kriyAmAtra, paulika mamatA choDavAno ja abhyAsa che. mAnavajIvana e abhyAsa mATe che. maMdira AvavAnuM mana na hoya to paNa Avo, vagara mane paNa dharmakriyA karo. prayatna karavA chatAM na thAya tyAM pApanA udayanuM bahAnuM cAle, paNa pote navaro chatAM - potAne preraka chatAM - maMdire na jAya ke kriyA na kare ane pApanA udayanuM bahAnuM kADhavuM, e vastutaH daMbha che. sabhA : samajavA chatAM na kare tenA karatAM na samaje e sArA ne? Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 18 : pramAdano parihAra - 68 - 307 kadI ja nahi. kAraNa ke je samajaze tene vRtti thaze, pazcAttApa thaze, e Aja nahi to kAla karaze, paNa na samaje te to khoTuM ! vyAdhine khoTo mAne e kadI kaDavI davA eka-be divasa na pIe, paNa Akhare pIe : kema ke pathArIne khoTI mAne che : sAkarano gAMgaDo laIne paNa kaDavI davA pIe : aDadhI kADhI nAkhe to paNa pIe, bIje divase badhI davA pIe, phAyado dekhAya to davA maMgAvavAnI kALajIye rAkhe ane davA mAgIne paNa pIe. paraMtu je rogI pathArImAMthI UThavA ja na mAge tevo edI hoya, eno upAya ja nahi. janmanA naphaphaTa kedIne kedathI chUTavuM na game ene zarama paNa nahi. e to kedane ja ghara mAne. polIsa bahAra kADhe tyAre beDIne alaMkAra mAne, ane AgaLa pAchaLa polIsa che evI bAdazAhI mAne tathA UlaTA mUche hAtha pherave ! AvA naphaphaTa kedI mATe upAya hoya ? polIsa mAre toye baraDo halako thayo mAne. AvAne to polIsa paNa mArI mArIne thAke, paNa ene asara na thAya. mATe evA nahi banatAM samajadAra thaIne tame paNa jJAnIe kahelI kriyA karo, samajo, pachI tamArI meLe karavAnuM mana thaze. tamane tyAganA mArge vALavAno zAnIno hetu e che ke tame rakhaDatA ja na rahI jAo ! sabhA : ahIM sAMbhaLIe tyAM sudhI to khumArI rahe che, paNa bahAra gayA pachI jatuM rahe che. kaMI phikara nahi e be kalAkanI khumArI paNa kAyama rahe evI karavA mATe to huM roja besuM chuM ke virodhIo nA kahe che toye besuM chuM. keTalAka kahetA hatA ke mohamayImAM vasanArAone to tyAgano upadeza gamaze ja nahi, paNa yogya AtmAone zrI jinezvaradevanA tyAganI UMcI mAtrA na game e bane ja kema ? naphaphaTa kedI jevAnI vAta javA do. naThora vidyArthI to game tevA prophesarane paNa ayogya kahe, paNa hoziyAra vidyArthI to vidvAna prophesarathI rAjI thAya ane enAthI levAya teTalA lAbha le. tame karmarogane to khoTo mAno cho, eTale Aje auSadha khAtA nathI paNa jo tenA svarUpathI sArI rIte vAkepha thazo to khAzo. badhA A bhavamAM ja dIkSA le ema nathI, paNa bhavAMtare paNa dIkSA udayamAM Ave evA bano, evI icchA to mArI kharI. sabhAH jANIne pApa kare ene vadhAre pApa ke ajANane ? je jherane jANIne khAya tene mATe bacavAno rasto che, paNa mUrkhA jhera khAya Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 - - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 1049 tene bacavAnI bArI nathI. jJAnIne vadhAre pApa kahyuM che tevA jJAnI mATe, ke je jJAnI irAdApUvaka naphaphaTa banIne ane satyanI avagaNanA karIne pApa kare : kema ke tevAnI vRtti bahu ja malina ne bahu ja dUra thAya tyAre ja bane. bAkI ajJAnI to marI ja rahyo che, kema ke e to pApane pApa samaje ja nahi, eTale AMkho mIMcIne ja kare. jANakAra to AbarU javAnA kAraNe jhera pIe, pachI tAra Ave ke AbarU rahe ema che to DaoNkTarane bolAvIne jhera kaDhAve ane nAce, paNa mUrkhA khAya to e to kAMka thAya che, ema kahI kahIne ja Akhare marI jAya : tevI ja rIte marI ja javuM che evo nirNaya karIne jANanAra paNa jhera khAya, ene paNa bacavAno upAya nathI. jANIne paNa lAcArIthI na cAlyuM pApa karavA chatAM samyagdaSTine alpa baMdha, enuM kAraNa e ja che ke e jANakAra che ane pApathI DaranAra paNa che. samyagdaSTi ane mithyAdaSTi eka ja cIja eka ja sAthe khAya, paNa eka samyakatvanA yoge nirjarA kare ane bIjo mithyAtvanA yoge karmabaMdha kare, kAraNa ke eka jyAre pudgalane bhADuM ApavAnuM che ema samaje che, tyAre bIjo AnaMdapUrvaka jame che. AthI ja anaMta upakArI TIkAkAra maharSi pharamAve che ke samyakatva pAmIne vivekI AtmAe eka kSaNa paNa pramAda na karavo joIe. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19H saMgha kevA TharAva karI zake ? 69 * dayAnuM vAstavika svarUpa : * to hiMdustAna jhaLake : * anukaMpAdAnamAM zuM vicArAya ? * saMtAnane dharmakuzaLa banAvo ! * parama udAra pethaDazA : * pratApanA guNa zAthI gavAya che? * levAnI vRttie devuM te dAna nathI ! 0 vidhavAono virodha : * dharma, adharmI ane virodhI ! 0 AjJAbhaMjakanI bhayaMkaratA : * cokIdAranuM kartavya : * cothuM mahAvata : * parISada vicAre zuM ? ApaNo muddo : viSayaH dAnanI pAchaLano Azaya, prabhAvanAnI rIta, jainasaMgha viSatharna vadhAranArA TharAva kare ke ghaTADanAra ? jaina nAmadhArIo paNa je kALamAM "maMdira-mUrti joIe nahi, dharmamAM dAna e dhumADo che mATe baMdha karo, diIkSA ane bALadIkSAne baMdha karo ane vidhavAonA saMsAra pharIthI sajAvo (punarlagna karo)' A rItanA TharAvo karatA thayA hatA ane jaina sAdhunA veSamAM rahenArA keTalAka evAonI pariSadomAM hAjarI ApI 'hA e hA' karyA karatA hatA te kALa ne te samayane vize 'rAmavijayajI' nAmanA eka vAvAjhoDAe emanA e sarva kutarkone pattAnA mahelanI jema dhArAzAyI karI dIdhA hatA. e samaye kahevAtuM ke maDaduM jIvatuM thaI gayuM hoya to nakkI enA kAne 'rAmavijayajI'nuM vyAkhyAna paDyuM haze. e tophAnI chatAMya taddana zAstrAnusArI pravacanonI jhalaka A pravacanamAM AbAda jhaDapAI che. emAM zuM che e lakhavA karatAM vAMcavAnI ja alaga majA che. AmAMno keTaloka bhAga to gokhIne vAraMvAra mamaLAvavA jevo madhamITho che arthAt samyagdaSTi mATe ke samyagdarzananA icchuka mATe ja. mulAkAdji * khullI muThThIe denAranI zarama evI paDe ke lUMTAro paNa zAha bane ! * prabhAvanA mUThIthI na devAya, paNa khobe devAya. * jinadharmanI sAkSAt yA parokSa vAsanA vinAno gRhasthAvAsa paNa eka rItano narakAvAsa che. * jyAM jaina dharmanuM nAma paNa na hoya tyAM paNa zrI jinamaMdira baMdhAya, to e bahAne paNa hajAro lokonA moMmAM "zrI jina' zabda praveze. 0 jeo deva, guru ane dharmane potAne AdhIna mAne che, teo khare ja sva-paranAzaka che. * zrI jinezvaradevano dharma duniyAnA dharmathI judo che. e dharmamAM levA mATe devAnuM vidhAna nathI. levA mATe devuM e to vepAra che. * pudgalamAM mUMjhavanArI cIjane choDavI te dharma, AdezathI thatI asaramAM kAraNa zarama che ane upadezathI thatI asaramAM kAraNa dharma che. 0 jeTalA prayatno viSayo vadhAravAnA thAya che, teTalA ghaTADavAnA karavAmAM Ave to Aje hiMdustAna jhaLake. * bIjAne paramArthI banAvatA pahelAM tame bano, ke jethI sAmA upara chAyA paNa paDe. * aTavImAM bhIkha mAgI khAvI sArI, paNa AjJAbhaMjaka evA bhayaMkara katalakhAnAno Azraya levo e sAruM nathI. * Aja to hajI AnaMdapUrvaka besavAnAM sthAna ApaNe mATe che, paNa jo evo vakhata Ave ke UbhA rahevAnI paNa jagyA na hoya ane e vakhate paNa ApaNe jo dharmamAM TakIe to ja ApaNe sapUta, nahi to kapUta. "mAruM ghara, mAruM ghara karyA karazo to bhIkha mAgazo. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19H saMgha kevA TharAva karI zake ? dayAnuM vAstavika svarU5 : parama upakArI sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA zrI AcArAMga sUtranA chaThThA dhUta' nAmanA adhyayananA pahelA uddezAmAM ghaNI vAto pharamAvI rahyA che ane sUtrakAra maharSinA Azayane spaSTa karatAM TIkAkAra maharSi paNa ghaNI vAto pharamAvI gayA tathA have kAcabAnA dRSTAMtano upanaya karatAM pharamAve che ke "seMkaDo bhave mahAmuzIbate maLe evuM samyaktva pAmyA pachI vivekI AtmAoe eka kSaNa paNa pramAdI na thavuM joIe, kAraNa ke pramAda e mahAbhaMyakara che ane AtmAne bhayaMkara hAni kare che ? enA jeTalI hAni duniyAmAM bIjuM koI ja karatuM nathI !' bhogasukhamAM paDIne amanacamana karatA duniyAnA AtmAone mukhyatayA tyAga mArge javAnuM ja zrI jinezvaradevoe pharamAvyuM : kAraNa ke e tArakamAM "A badhA bicArAo pramAdathI gabaDI paDaze to maLelI uttama sAmagrIne hArI jaze ane tethI bhayaMkara saMsAramAM cirakALa sudhI AthaDyA karaze, to anicchAe paNa teone anaMta yAtanAo bhogavavI paDaze mATe A bicArAo evI bhayaMkara durdazAmAM na mukAya to sAruM' - A prakAranI anupama bhAvadayA hatI. paNa A vAta koNa samaje ? te ja, ke je pramAdanA svarUpane, tenA bhayaMkara pariNAmane ane enA vipAkane samajI zake che ! e na samajAya ene zrI jinezvaradevanI e bhAvadayA vAstavika rIte pariNAma pAmatI nathI. nAnAmAM nAnA prANI pratye paNa dayA rAkhavAnuM, e devAdhideve vidhAna karyuM kema ke koI paNa prANI duHkhane cAhato nathI. duniyAnAM bIjAM badhAM prANIo karatAM manuSyo vadhu yogya che, kAraNa ke teo dhAre to viveka mujabanuM vartana paNa meLavI zake : mATe anaMta upakArIoe manuSyone uddezIne ekasarakhI rIte tyAga upadezyo : kAraNa ke sAcA upakArIonI dayA e jAtanI che ane te nirdetuka nathI ja. e dayALuo joI rahyA che ke "mahAmuzIbate maLelA mAnavajIvanamAM durlabhAtidurlabha evuM zrI jinezvaradevanuM zAsana pAmyA chatAM paNa jo A bicArA pramAdamAM paDaze, to pAchA gabaDI ja Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1051 -- - 19 : saMgha kevA TharAva karI zake ? - 69 - 311 jaze : ane gabaDIne evI jagyAe jaze, ke jyAM duniyAnAM aneka pramAdavaza prANIo aneka jAtanI yAtanAo bhayaMkara rIte sahI rahyAM che. parimita varSonA parimita bhogo mATe evI bhayaMkara dazA pAmavA jevI pravRtti karavI, e manuSyapaNAnI viTaMbaNA che. evI viTaMbaNA karIne bicArAo duHkhamaya saMsAramAM na AthaDe to sAruM, e jAtanI dayAne laIne zrI jinezvaradevoe ane te tArakanA zAsanane pAmelA puNyapuruSoe duniyAnI badhI vastune gauNa kahI ane tyAgane prAdhAnya ApyuM. kAraNa ke sukhI thavAno ane sukhI karavAno dhorI rAjamArga e che. sAcA tyAgIonA tyAgathI thoDAka snehIo rue paNa, kAraNa ke mohanA vazathI ane svArthanA nAzathI snehIonuM rovuM e sahaja che : mATe upakArIoe tenI darakAra nahi karatAM upekSA karavAnuM ja pharamAvyuM che ? kAraNa ke svapara hitakArI ane ekAMte suMdara pariNAma lAvanArI vastunI sAdhanA sAme yudra vastuo tarapha lakSya na ja ApavuM joIe. jo ke tyAga sahelo nathI, kAraNa ke tyAga mATe mana mAravuM paDe, AtmAne damavo paDe, aneka takalIpho veThavI paDe, paNa pariNAme kaMI sukha paNa ochuM nathI! jyAre thoDA paNa tyAganA pariNAme apUrva ne anupama sukhanI prApti thAya che, tyAre alpakAlIna bhogasukhanA pariNAme cirakAla sudhI bhayaMkara duHkha thAya che. A vAta jo samajamAM Ave to tyAga sahelo banI jAya. anukaMpAdAnamAM zuM vicArAya? have vicAro ke je bhaviSyanA du:khano vicAra karIne varte te vivekI ke vartamAna sukhamAM bhaviSyane bhUle e vivekI ? dareke bhaviSyane jovuM joIe. paNa kyAre jovAya ? tyAre ja jovAya, ke jyAre AtmAne e svarUpano khyAla thAya. zrI jinezvaradevanA AtmAmAM svarUpano AvirbhAva thayo hato ane e tArakanA anuyAyIone AtmAnA mULa svarUpano khyAla thayo hato, mATe e upakArIoe tyAga sivAya bIjuM kaMI na kahyuM. duniyAne mAtra bhUkhyAtarasyAnI dayA Ave, tyAre e tArakone koI judI ja dayA Ave : AthI e tArakone bhUkhyA-tarasyAnI dayA nathI AvatI ema nahi, paNa e tArakonI dayA tyAM ja aTakatI nathI, kiMtu ane tArakonI dayA ghaNI ja UMcI ane UMDI che. kevaLa bhUkhyA-tarasyAnI dayA karanArAnI dayA, e vAstavika dayA nathI : kAraNa ke evA dayALuone bhUkhyA ane tarasyA zAthI ?' e vAtano to Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 4 vicAra ja karavo nathI : mATe e dayA dUdhanA UbharA jevI che : Ave ane zamI jAya : temaja dayAnuM vAstavika svarUpa na samajAyAthI hRdayamAM keTalAya kuvikalpo UThyA ja kare ! 312 sabhA : keTalAko evuM vicAre che ke paisA ApIne kasAInA hAthamAMthI gAyane choDAvIe to e pAchI bIjI lAvIne mAraze, tethI evo bacAva zuM kAmano ?, - A vicAra vAjabI che ? 1052 e vicAra taddana khoTo che. jo evuM vicArazo to bacAvavAno mArga ja nahi rahe ane enA pariNAme dayAno paNa nAza thaze : mATe kuvikalpo tajI dayAnA svarUpane samajo. je prANIne bacAvavo hoya-jenuM duHkha dUra karavuM hoya, tyAM bIjA AvA vicAra ja na hoya. hRdayamAM evI uttamatA keLavo ane evI uttama bhAvanA tathA uttama dekhAvathI dayA tathA dAna vagere karo ke e joIne hiMsaka paNa ahiMsaka thAya. jo yogya rItanI pravRtti karavAmAM Ave, to jarUra sAmA upara chAyA paDe. koI abhavI ke durbhAvI hoya ane evA upara chApa na paDe e vAta judI che. evA 52 chApa na paNa paDe : paNa zuddha hRdayathI dayA ke dAna thAya, to yogya evA sAmA upara chAyA paDyA vinA na ja rahe. anukaMpAne zAstrakAre dharmaprabhAvanAnuM bIja kahyuM che : paNa e kacAre thAya ? kahevuM ja paDaze ke muThThI khullI hoya to ! muThThI baMdha hoya to na thAya. khullI muThThIe denAranI zarama evI paDe ke lUMTAro paNa zAha bane ! gunegAra paNa enI sAme nIcuM jue ! jyAre bAMdhI mUThIvALAne koI na gaNe ne muThThI khUle kyAre ? lakSmInI mUrchA Utare to ne ? e mUrchA nathI UtaratI enA A badhA kuvikalpo che. duniyAne choDavAnuM gamatuM nathI, enI ja A upAdhi che. dayAmAM, dAnamAM, bIjAM dharmAnuSThAnomAM badhe ja vANiyAvRtti AvI kacAMthI ? hisAba gaNIne ApavAnuM sUjhayuM kyAMthI ? lAbha ane alAbhamAM AtmA Dolato hoya tyAM to hisAba gaNAya, paNa jyAM lAbhano nizcaya ja hoya tyAM hisAba gaNavAno hoya ? prabhAvanA mUThIthI na devAya, paNa khobe devAya. vyavahAramAM kahevAya che ke mahemAnane ghInI vADhIthI dhIme dhIme thI na pIrasAya : e vADhI to UMdhI ja vaLavI joIe : mahemAna bhale nA kahe, paNa jo pIrasanAra emAM DhIlAza kare to AbarU jAya : e gRhasthanuM ghara na kahevAya. e ja rIta anukaMpA dAna mATe che. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105s - 19H saMgha kevA TharAva karI zake ? - 69 - -- 313 paramavItarAga evA zrI jinezvaradevanA dharmanI sAkSAt yA parokSa vAsanA vinAno gRhasthAvAsa, e gRhasthAvAsa nathI : paNa eka rItano narakAvAsa che. kAraNa ke jaina gRhasthanA gharanuM kharuM bhUSaNa, kharI samRddhi ne kharI khyAti e ja che. tema ja eno prabhAva paNa evo che ke jenA yoge gharanAM svajano to ThIka, paraMtu nokaro paNa evA banI jAya che ke dareka rIte gRhasthane zAMtinuM kAraNa maLyA kare. dharma AvyA vinA to zeTha zeThAI paNa nathI karI zakato. tijorInI cAvI keDe ne haiyAmAM hoLI, e dazA thAya che : jyAre yogya AtmAo saMskArone lIdhe bIjAne keLavI nokarothI paNa nizcita banI zake che. AthI sAdhu na banAya to sAcA sadguhastha paNa bano. sAco sadguhastha to te che ke sAdhu thavAnI icchAmAM ramatAM zakti mujaba prabhukathita dharmanuM pAlana kare ane prabhunI AjJAmAM daDha rahe. parama udAra pethaDazAH pethaDazAe duzmananA rAjyamAM, paNa tyAMnA rAjyanAM mANasone potAnAM banAvyAM. tyAMnA rAjyanI khAnagI vAta e jANe : tyAMnA sArA paNa gaNAtA e pethaDazAne AdhIna : badhA enuM bhaluM icche. zAthI ? lAMcathI nahi hoM, kAraNa ke e to anIti gaNAya. udAra pethaDazA jene-tene ApatA e vAta kharI, paNa "amuka kAma kara' e vAta nahi ! je Ave tene ApatA. emaNe evI udAratA vAparI ke pararAjyanAM mANasone paNa vaza karyo. e rAjA tathA rAjya AkhuM mithyAdaSTi hatuM : tyAM zrI jinezvaradevanuM maMdira bAMdhavAnI pethaDazAnI icchA thaI : "jyAM jaina dharmanuM nAma paNa na hoya tyAM paNa zrI jinamaMdira baMdhAya, to e bahAne paNa hajAro lokonAM moMmAM "zrI jina' zabda praveze' e bhAvanA emanI hatI : "AvuM AlaMbana hoya to koIka divasa paNa anuyAyI bane' - evA e puNyazALInA vicAro hatA. Aje to hoya tene paNa ukheDI nAkhavAnI vAto thAya che, kAraNa ke vRtti ja koI judI thaI gaI che ! "ApaNA AdhAre e nabhe che' - A mAnyatAe julama karyo che. evI pAmara bhAvanAnA svAmIone pUcho ke deva, guru, dharma ane Agama vagere zuM tamArA AdhAre jIve che? kAraNa ke AjanA e loko e badhAne potAnA AdhAre jIvatA mAne che ! jo ema na hoya to viSayanA kIDAo dharmaguruo pAse potAnI mArgaviruddha ajJAna vAto kabUla karAvavAnI bhAvanA rAkhe ? "A jamAnAmAM A ThIka nathI' vagere bhAvanA Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 Ave ? jene khAvAnuM pUruM jJAna nathI, eka vepAramAM daza vAra to khoTa khAya, je kahelI eka paNa vAtane saphaLa na karI zake, evA viSayamAM rAcelAmAcelAo potAnA vicAro dharmaguruo upara lAdavAnA prayatno kare, enA jevI adhamatA bIjI kaI hoya ? e bhayaMkara adhamatA che : pachI sukha kyAMthI maLe ? 'vepAra nathI, vepAra nathI' e bUma mAro che ne ? vepAra kacAMthI hoya ? bIja baLyuM ke jamIna baLavAnI ja ! bajAramAM lAlapILAM dekhAya te moMne laIne ke puNyane laIne ? puNya paravAryuM ke lAlapILAM ApoApa zyAma thavAnAM ! jeo deva, guru ane dharmane potAne AdhIna mAne che, teo khare ja sva-paranAzaka che. 314 pethaDazAnI bhAvanA to e hatI ke 'zrI jinezvaradevanuM maMdira haze to hajAro lokonAM moMmAM 'jina' zabda pesaze : pariNAme Aje nahi to bhavAMtare paNa e zabdanA yoge e bicArAone jainadharmanI prApti thavAno saMbhava che. ane e ja kAraNe pArakA rAjyanA maMtrI hemAdinA nAme pote dharmazALA kholI ane emAM traNa varasamAM savA karoDa sonaiyAno kharca karyo. vyavasthA evI suMdara rAkhI ke e dharmazALAnA musApharo gAmegAma prazaMsA kare : Ave tene levA javA, mUkavA javA ane sAcavavA : khAtara-baradAsta karavI : emAM kamI na rAkhI. nAma hemAdinuM ane kharca potAno ! A prazaMsA keTaleka divase hemAdine kAne pahoMcI : e to kRpaNano kAko hato : eNe vicAryuM ke 'A che zuM ?' pote tapAsa karAvI to vAta sAcI lAgI : badhA nokara-cAkara-musAphara hemAdinuM ja nAma de : pote jAte tapAsa ka2vA gayo paNa koI hemAdi sivAya bIjuM na kahe : e maMtrI ajAyaba thayo : Akhare dharmazALAnA uparI pAse jaIne dabAvIne kahyuM ke hemAdi to huM chuM, mATe sAcuM kaho ke A dharmazALA konI che ?' tyAre vakhata joIne e adhikArIe kahyuM ke 'ApanA nAmathI A dharmazALA pethaDazA maMtrI calAve che.' e hemAdi maMtrI tyAMthI potAnI meLe e rAjyanI rAjadhAnImAM pethaDazAne ghera gayo. zuM pethaDazA bolAvavA gayA hatA ? nahi ja, paNa e audAryanA yoge vagara bolAvye sAmAne AvavuM paDyuM. zAthI ? mUThI khullI hatI mATe ! hemAdino satkAra karyo : Atithya karyuM : hemAdie pethaDazAnI prazaMsA karIne kahyuM ke 'huM Apa kaho tema karavA taiyAra chuM : ApanI icchA vyakta karo !' pethaDazA kahe che ke 'karavuM hoya to karo, huM kaheto nathI : ApathI thAya to hA pADo !' 1054 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 : saMgha kevA TharAva karI zake ? - 69 : hemAdie kahyuM ke 'je haze te badhuM thaze, mATe je icchA hoya te jaNAvo !' pethaDazAe enI rAjadhAnInA madhyabhAgamAM zrI jinezvaradevanuM maMdira bAMdhavA jagyAnI mAgaNI karI. jo ke e maMtrI paNa mithyAddaSTi hato, paNa kare zuM ? pethaDazAnI mAgaNI svIkAryA vinA cAle ? hemAdie kahyuM ke 'julama karyo.' pethaDazA kahe che ke 'gabharAzo nahi, tamArAthI thAya to karo.' hemAdie kahyuM ke 'karyA vinA cAle ? paNa Apa tyAM padhAro, avasare saghaLuM sAruM thaze.' pethaDaMzA tyAM jaIne rahyA che H tyAM paNa dAna cAlu rAkhyuM che : maMdira to bane tyAre kharuM, paNa sonaiyA kharcI rahela che : sau pethaDazAne oLakhe evI rIte dAna de che. kAraNa ? lakSmInI mamatA chUTI che. zrI jinezvaradevanuM maMdira UbhuM thatuM hoya, mithyAdRSTinA moMmAM paNa 'jina' zabda pravezato hoya, tyAM lakSmInI kiMmata zI ? haiyAmAM tAraka tAraka tarIke manAya, to ene mATe kharcAyalI lakSmIne te sArthaka samaje. e to dharmanI prabhAvanA karavA AvyA hatA. Aja to bhojakane dAna devAmAM paNa rUpiyAnI ekaso bANuM pAI lAve. kRpaNatAthI to lakSmI niSphaLa javAnI. chatI sAmagrIe kRpaNatAnA yoge dAritryane mAgI levA jevI pravRtti karavI e yogya nathI. 1055 levAnI vRttie devuM te dAna nathI ! sabhA : ApavAthI lakSmI vadhe ? nakkI che. sabhA : khAtarI zI ? vepAra karo cho tyAM lAbhanI zI khAtarI ? sabhA : ApyuM te gayuM ne ? ApyuM e gayuM mAno cho tyAM ja vAMdho che : AnuM ja nAma zraddhAnI kacAza ! bIjI vAta : dAna ApatI vakhate thatI hRdayazuddhi e ocho lAbha che ? temaja asAra evI lakSmInI mUrchA utAratAM zikhAya, e jevuM tevuM phaLa che ? mATe Atmika phaLane oLakho. khare ja, lakSmI mUrchA UtaravI joIe. mUrchA UtaryA vinA sAcA dAtAra thavAtuM ja nathI. jyAM sudhI asArane sAra mAno, tyAM sudhI tamAro ane amAro meLa khAya zI rIte ? lakSmI sAra ke asAra ? sthira ke asthira ? choDavAnI ke nahi choDavAnI ? e to nakkI karo ! e nahi jAya 315 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - toye tamAre to choDavI paDaze ke nahi ? kharekhara, zrI jinezvaradevano dharma duniyAnA dharmathI judo che. e dharmamAM levA mATe devAnuM vidhAna nathI. levA mATe devuM e to vepAra che, paNa ene dharma kema kahevAya ? dharma dunyavI vepAra mATe nathI ! duniyAnA pApa-vyApArone choDavA mATe dharma che. pudgalamAM mUMjhavanArI cIjane choDavI te dharma. A samajAya to tyAga game. levA mATe choDavAnI vRtti, e dayA ke dAna kharAM nathI tyAM hiMsA che, ke je pariNAme hiMsAne poSe che. jJAnI kahe che ke lobhInI dayA ane lobhInuM dAna hiMsAmaya che. lobhI e ja icche ke A dayAthI tathA dAnathI ghaNuM maLe, pachI AraMbha-samAraMbha vadhe ane khUba sAhyabI bhogavAya ! AthI ja mithyASTinI suMdara pravRtti paNa pariNAme asuMdara che ane mithyASTinA dekhItAM suMdara pariNAma paNa tAtvika dRSTie asuMdara che. mATe mithyASTinI kSamA e paNa mohanI mUccha che tathA enI zAMti e paNa pariNAme azAMti che kema ke enuM dhyeya ja juduM che. lobhI dAna Ape te levAnI icchAe Ape. vidyAnI sAdhanA vakhate zrI rAvaNano tapa tathA tyAga kama hatAM ? cha-cha mahinA sudhI bhayaMkara upasarga sahyA hatA, paNa hetu koI vilakSaNa ja hato. e vidyAnA yoge zatruno saMhAra karI moTI sAhyabI meLavavAno hetu hato. A bhAvanA hiMsaka che. lobhInA dAnamAM paNa AvI bhAvanA hoya. sAcA dharmIothI dAnamAM kRpaNatA na thAya, paNa pudgalavAsita vastuomAM kRpaNatA thAya. zrAvaka jamavA bese tyAM tyAga kare : A na khAuM, A na khAuM - ema tyAga kare : paNa devA bese tyAM - "A na dauM, A na dauM" ema na kare. pote khAvAmAM tyAgabhAvanAthI pAMca ja cIja vApare te dharmArAdhana kahevAya, paNa sAdharmikane jamADavA banatI badhI cIjo bhAvapUrvaka kare, kema ke tyAM bhaktino hetu che. pote jamavAmAM dravya eTale padArtha ochA karavA, e dharmavRtti ane sAdharmikane jamADavAmAM ochA karavA, e lobhavRtti eTale pApavRtti ! lakSmI meLavavAmAM kRpaNatA hoya, paNa devAmAM to udAratA hoya. roja bahu kamAya udAra ke bahu vApare te udAra ? bahu levAnI vRttivALo udAra ke bahu devAnI vRttivALo udAra ? puNIo zrAvaka sADA bAra dokaDA kamAto ane emAM calAvato : ene bahu saMtoSI kahyo : paNa devAmAM je kamI kare te to kRpaNa ja kahevAya. jyAM kRpaNa thavuM joIe tyAM udAra bano cho ane khAvApIvAdimAM Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1057 - 19 : saMgha kevA TharAva karI zake ? - 69 - - 317 pAMcane badale pacIsa cIja khAo-pIo cho. denAra kema na Ave enI ciMtA nahi, paNa lenAra kema na Ave enI ciMtA karo cho ? upAzrayamAM TIpa karavA roja Ave ane dabANa thAya to pAghaDIo khasavA mAMDe. dharmanA hRdayane parakhIne dhama pravRtti kare, paNa jyAM hRdayathI dharma Agho ja hoya tyAM zuM thAya ? dharmI, adharmI ane virodhI ! sabhA : pethaDazAe virodhIne saMtoSIne kAma lIdhuM ema Aje na thAya? bhAgyazALIo ! e virodhI ane A virodhI judA. pelA to zrI jinezvaradevane, te tArakanA sAdhuone ane te tArakanAM AgamapraNIta anuSThAnone mAnatA nahotA, tema gALo paNa nahotA detA ! pelA zrI jinezvaradevAdine oLakhatA nahotA, paNa tenI sAme AMkhoya nahotA kADhatA. niSkAraNa AMkho kADhanArA vaza thAya ? nahi ja, kAraNa ke e to vairI. ene vaza karavA jaIe to gusso phATI nIkaLe. AvAne vaza karavA jaIe to dharma upara Dabala paga mUke ! duzmana paNa be jAtanA hoya. eka to evA ke namavAthI toSa pAme ane bIjA evA ke namavAthI roSa pAme. duzmanane oLakhyA pachI mAthuM namAvo. kajAta AgaLa mAthuM na namAvAya. jo tyAM namAvo to mAthuM kApI paNa nAkhe. asahakAra paNa snehI sAthe hoya, kUra sAthe na hoya. vivekI AgaLa badhuM thAya. chokaro paNa sagI mAthI risAya, paNa oramAnathI na risAya. sagI mAthI risAya to e na khAya tyAM sudhI mAne khAvuM na bhAve ane aMte manAvIne paNa khavarAve : jyAre oramAna mAne to eTaluM ja joItuM hatuM. duzmanane paNa oLakhyA pachI mAthuM namAvajo. gharanA to te, ke je tArakanI AbarU sAcave : A to tArakanI AbarUnI phajetImAM ja rAjI che. je chokarAne bApanI AbarUnI darakAra na hoya, te gharamAM kema pAlave ? e bApa to kahe ke AthI vAMjhiyo hota to ThIka e bApa noTisa ApIne paNa e chokarAne bahAra kADhe pachI e bole to duniyA paNa samaje ke bahAra kADhelo bole che. evA dIkarAne gharamAM rAkhavAno lobha karavAthI pariNAme te vadhAre phajetI karaze. cAra divasa moDuM devALuM nIkaLatuM haze to vaheluM nIkaLaze. potAnA to te ja ke je potAnAne mAne. sabhA : ekavAranA "Adeza'nI asara thAya, chatAM aneka vAranA 'upadezanI asara kema nahi ? AdezathI thatI asaramAM kAraNa zarama che ane upadezathI thatI asaramAM Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 1051 kAraNa dharma che. zrI jinezvaradeve saMvaranI kriyAmAM paNa Adeza na rAkhyo, kiMtu upadeza ja rAkhyo. Adeza to kvacit : AdezathI kadAca koI kare paNa, paNa haiyAmAM nahi : ane upadeza cyA pachI kare te juduM ja kare ! pethaDazAnA virodhI kevA hatA ? zrI jinezvaradevane nahotA mAnatA, paNa ADA nahotA. e to oLakhatA nahotA. A to amuka rIte oLakhe che kharA, paNa zrI jinezvaradevAdi dunyavI vastuono tyAga karavAnuM kahe ane Amane tyAga ruce nahi mATe mAnatA nathI. pelA to oLakhatA ja nahotA. A to amuka rIte oLakhe che, paNa samaje che ke emane mAnIe to choDavA vakhata Ave ! AvI bhAvanAvALA vaza na thAya. koI paNa AtmA prabhumArgamAM Ave, e to ApaNo manoratha : prabhumArgathI viruddha na bole e icchIe : vaza thaI zake enA mATe prayatna karAya : paNa vaza na thAya evA mATe prayatna karavo, e nakAmo ja ne ? huM prathama samajAvI gayo chuM ke traNa varga che : dharma, adharma ane virodhI. dharmIno tathA virodhIno varga nAno : adharmIno varga moTo : e vacalo varga jyAM camatkAra dekhe tyAM e DhaLe. vacalo varga virodhIne AdhIna na thAya, mATe e vargane cetavavAnI dharmInI pharaja. jo e kAma ApaNA mAthe na hota, to virodhInI dalIlonI vAta paNa ApaNe na karata. virodhInI dalIla toDavI paDe che, enuM kAraNa ke vacalo varga TipAI na jAya e ApaNI bhAvanA che ! virodhIne to A vastu jacavAnI ja nathI. jace to paNa adhdharathI kADhI nAkhe evA e che. moMmAM AMgaLAM nAkhI UlaTI kare evA che. amuka to evuM paNa kahe che ke "game tevuM sAruM amArI pAse dharo, paNa emAMthI so saguNamAMthI eka paNa nahi levAnA, e tarapha javAnA paNa nahi, paraMtu cAMdu dekhAI Ave to eno dhajAgaro karavAnA ane cAMduM na jaDe to gIdha pakSInI mAphaka cAMca mArIne paNa cAMduM pADavAnA.' gIdhano e guNa che ke maDadAM na jaDe to chevaTe jIvatA para paNa bese, mATe evAothI gabharAvuM joIe nahi. pethaDazAne tyAMnI prajA paNa AdhIna thaI gaI ane rAjA paNa tuSTamAna thayo. rAjAe paNa icchAnusAra mAgavAnuM kahyuM. pethaDazAe kahyuM ke "mAre kaMI kAma nathI. ApanI icchA hoya to kahuM, paNa kadAca tamArAthI nahi bane : Apane nahi game.' rAjAe kahyuM ke "saMkoca vagara kaho : tamArA mATe banAvIza.' pethaDazAe jinamaMdira mATenI rAjadhAnInA madhyabhAgamAM jagyA mAgI : rAjA kabUla thayo ane jagyA pasaMda karavAnuM kahyuM : pethaDazAe jagyA pasaMda karI : Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1059 - 19H saMgha kevA TharAva karI zake ?- 69 - 319 rAjAe jagyA ApI : tyAM khodANakAma zarU thayuM ke virodhIo coMkyA ke "je jagyAmAM ApaNuM maMdira nahi tyAM enuM thAya ?' e gAmamAM badhe khAruM pANI nIkaLe, paNa bhAgyayoge tyAM mIThuM pANI nIkaLyuM. virodhIo rAjA pAse gayA ane samajAvavA lAgyA ke "mahArAjA sAheba ! ApaNA nagaramAM badhe pANI khAra nIkaLe che, paNa Ape je jagyA pethaDazAne ApI che tyAM mIThuM pANI nIkaLyuM che, to e jagyA ApaNA maMdira mATe rAkhI emane bIjI jagyA Apo.' rAjAe vicAra para vAta rAkhI emane pAchA vALyA. rAtre e vAta rAjA karI rahyA hatA, tyAre pagacaMpI karatA hajAme paNa A vAta sAMbhaLI. hajAma paNa pethaDazAno ja hato. AkhI prajA dAnane AdhIna thaI hatI. thoDA virodhI paNa hoya. hajAmane paNa caTapaTI thaI ke kyAre ahIMthI UThuM ane pethaDazAne A vAta jaNAvuM. khullI mUThIno A prabhAva che. hajAma paNa tyAMthI UThyo evo madhyarAtre pethaDazAne tyAM gayo ane badhI vAta karI. pethaDazAe ene paNa e vakhate dAna ApyuM. hajAma gayA bAda pote bahAra nIkaLyo. pethaDazAne koI pUche ja nahi, evI enI AbarU thaI gaI hatI. rAtre daravAjo kholAvyo. dvArapAla paNa pethaDazAnuM nAma Ave tyAM bIjo vicAra kare ja nahi. "mAre kAma che mATe daravAjo khullo rAkhajo' ema kahI pethaDazA bahAra gayA. pethaDazAne sipAI ke koI kaMI paNa pUche ja nahi. pethaDazA pote jAte bahAra jaI mIThAnA kothaLA lAvyA ane peluM pANI nIkaLyuM hatuM e pAyAmAM nAkhyA : pachI ghare jaIne sUI gayA. savAre rAjAe pethaDazAne bolAvyA ane mIThA pANIne laIne prajAnA virodhanI vAta jaNAvI. pethaDazAe kyuM ke "jevI ApanI marajI, padhAro ane khAtarI karo ke pANI mIThuM che ke kevuM che?" pethaDazA pote ajANa thayA. rAjAe tyAM jaI tapAsa karI to pANI khAruM jaNAyuM. khabara ApanArAone dhamakAvyA ke "AvI khoTI khabara Apo cho ? jAo, tamAruM kAMI sAMbhaLavA nathI mAgato" e vakhate paNa pethaDazAe virodhI sAme sonaiyA uchALyA. virodhIo paNa kahevA lAgyA ke "dharma to eno ja sAco che. maMdira to bane tyAre kharuM, paNa kAryasiddhi mATe karoDono paNa hisAba na gaNyo. tyAM evuM maMdira baMdhAvyuM ke jevuM rAjAnuM paNa nahotuM ! nagaramAM pesatAM ja dekhAya tevuM! cheTethI dekhAya tevuM! jinamaMdiravALuM gAma e rIte oLakhAya evuM jinamaMdira baMdhAvyuM ! "mArA AdhAre maMdira nabhe che' ema mAne to A rIte thAya ? Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - 1080 tArakane tAraka tarIke oLakho. maMdira zA mATe ? nAmanA mATe ke pATiyAM citarAvavA mATe ? nahi ja, maMdira e tAraka che : jagatanA jIvone pramAdathI bacAvanAra che : maMdira e jagatanA jIvone viSayakaSAyamAM joDe ke pAchA pADe ? jagatamAM viSayakaSAya vadhe to sAruM ke ghaTe to sAruM ? manuSya to badhAthI UMcA kharAne ? manuSyo pramAdamAM vadhe evI pravRtti kare ke ghaTe tevI ? eka gAMDA mANasane nibhAvAya. paNa e potAne kUve nAkhavA AvavAnuM kahe to kUve nAkhavA javAya ? kUve paDatAM bacAvavAnuM kAma ApaNuM che ke kUve pheMkavA javAnuM kAma ApaNuM che? duniyAnA kUvA kharAba ane saMsArarUpa kUvo sAro haze kema ? zrI jinezvaradevano saMgha koIne paNa saMsArarUpa kUvAmAMthI kADhavAnA prayatna kare ke kUvAmAM pheMkavAnA ? jaina saMgha DUbatAne bacAve ke dhakko mAre ? AjanA je mohavikalo potAne saMgha tarIke pUjAvavA bahAra paDyA che, te jaina saMghanI hAlata tapAso ! ane evAne kaho ke "khoTI kAryavAhIthI saMghanA nAmane badanAma na karo ! lakSmInA made caDI bhAna na bhUlatA!' zAstra kahe ke che ke "ugra puNya tathA ugra pApanAM phaLa A lokamAM ja maLe che. A zrApa nathI paNa zAstrakAre ApelI cetavaNI che. ugra puNyapApanAM phaLa A lokamAM paNa maLe ane paralokamAM maLavAnuM to nirmAyeluM che ja! maLyuM to sadupayoga karo, paNa unmatta banI gAMDA na bano. nahi jevI nAmanA mATe tArakane potAnA AdhIna na mAno ane potAnA AdhIna banAvavAnI ke manAvavAnI mUrkhAI na karo tathA vastusvarUpane samajIne pachI bolo. cokIdAranuM kartavya : ghaNA mane paNa salAha Ape che ke "sAmA ATaluM ATaluM UMdhuM-catuM kare che, enI sAme Apa kema kaMI karatA nathI ?' sAmA to enI jAtane chAje tevuM kare, paNa ApaNAthI kema kaMI ja aghaTita thAya ? ApaNe to ApaNI jAtamAM, maryAdAmAM sadhdhara rahevuM joIe. ayogya AtmAo pAsethI yogya kAryanI AzA kema ja hoya ? e to bicArA evA ajJAna che ke "emanI to dayA ja ciMtavavI ghaTe ke e A pApathI jaze kyAM ?' janmathI kusaMskAramAM Uchare ane TevAya, enI pAsethI sabhyatAnI AzA rakhAya? jevuM zikSaNa, jevA vAtAvaraNamAM rahyA hoya tevA udgAra nIkaLe ne ? Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1061 -- 19 : saMgha kevA TharAva karI zake ? - 69 - 321 badhAne sattAvALA banavAnI icchA che, paNa badhAne sattA nIce cagadAvuM paDe che. sattAno jApa karatAM karatAM, gulAmI karatAM karatAM gulAmImAM keTalAya marI gayA. joIe to badhuM paNa puNya kyAM che ? puNya vinA kAMI maLatuM nathI. bacavA icchanArane bacAvavAnuM kAma ApaNuM, paNa DubADavAnuM kAma ApaNuM nathI. paisA laIne potAnI sTImaramAM besADanAra kaptAna paNa tophAna thAya te vakhate utArune bacAvavA tamAma prayatno kare, vAyaralesathI bIjI sTImarone madade bolAve ane utArune paNa cetave. enAmAM paNa eTalo viveka che : svArthImAM paNa paramArthabuddhi che : to pachI jeone jyAM tAravAnI ja bhAvanA hoya, teo svayaM DubADanAra kema bane ? taravAnI sTImara sAjI rAkhavI ke kANI karIne DubADI devI ? sTImara kANI hoya ane emAM koI svArthI mANasa musApharone laI jato hoya, agara loko jatA hoya, tyAre ApaNe kANI sTImarane bALavAmAM pApa mAnIe, paNa e sTImara kANI che ema kahI tyAM jatA lokone rokae to kharAne ? ApaNe bhale cAra jaNA hoIe, paNa kANI sTImaramAM jatAM rokIe emAM vAMdho zo che ? rona mAranArAnI pharaja che ke bUma mAryA kare : UMghaNazI zeThiyA na jAge to emanuM bhAgya, paNa pelA to bUma na mAre to gunegAra che ja ne ? kANI sTImaramAM jaIe evA ApaNe mUrkha nathI to bIjAne paNa kema javA devAya ? parISada vicAre zuM? ame paNa bUma mArIe ane te chatAMye tame na jAgo ane DUbA, enuM jokhama amAre mAthe to nahine ? mATe vicAro ke prabhuAjJAvartI zrI jainasaMghothI zuM TharAva thAya ? ane Aje nAmadhArI saMgho taraphathI kevA ane kayA TharAvo thaI rahyA che ? manuSyonI parISada TharAva zuM kare? manuSyarUpe pazu jevAnI vAta nathI karato hoM ! manuSyo ane te paNa bhaNelA, sudhAraka, pragati karanAra kahevAtAonI parISada kayA TharAvo kare ? jenAthI jIvana kALuM thAya evA TharAvo kare ke ujjavala thAya evA kare ? pApanA mArgane pahoLA karavA e zuM sudhAro che ? A badhI vAto manuSyanI parISadanI karuM chuM, paNa manuSyanI AkRtimAM pharanArAonI vAta nathI karato. manuSyanI AkRtimAM pharatA to haraNanA jevA mUrkha paNa hoya, Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 102 rAsabha jevA akkalahana paNa hoya, UMTa jevA aDhAre vAMkAM aMgavALA paNa hoya evI rIte jJAnIoe badhIye upamA ApI che, paNa jenAmAM manuSyapaNuM khIlyuM hoya, e kaI vAto kare ? loka udAra, sadAcArI ane sahiSNu bane evA vicAro kare ke durAcArI, lobhI ane anAcArI banAvavAnA vicAro kare ? viSayALIno to viSayanA TukaDAnA gulAma hoya che. kUtarAne cAra iMDA mAro, paNa tu tu karo to TukaDA roTalA mATe pAcho Ave, tema viSayanA arthInI paNa kUtarA jevI hAlata hoya. DaphaNAM paDe to paNa jAya. jyAM DaphaNAM paDe tyAM AdamI jo AdamI hoya to na jAya, paNa je viSayane vaza hoya te to kUtarAnI jema jAya. viSayanA TukaDA jyAM maLe tyAM game tevI kharAba hAlata hoya to paNa jAya. ApaNe nAdAnone e kahe tyAM mUkavA na ja jaIe, paNa bacAvAya to bacAvIe, nAdAna chokaro potAnA bApane kahe ke "mane vezyAvADe mUkavA Avo - to sAco bApa tyAM mUkavA jAya ? nahi ja, potAthI rokAya to roke, paNa bevakupha banIne tyAM mUkavA na ja jAya. chokarAmAM mANasAI 2hI zake - sajjanatA rahI zake tevI sAmagrI Ape, paNa vezyAvADe mUkavA na ja jAya: kAraNa ke bApanuM e kAma nathI. cora, jugArI ke lucco banavAnI salAha bApathI dIkarAne apAya ? nahi, to pachI vivekI AdamIo viSayAdhInone kaI salAha Ape ? to hiMdustAna jhaLake : jeTalA prayatno viSayo vadhAravAnA thAya che, teTalA ghaTADavAnA karavAmAM Ave to Aje hiMdustAna jhaLake ? eno Aje uddhAra thAya. sabhA : paNa bApa ja evo hoya to ? to bhAgya ! beya rue. UMTanA vivAhamAM vedapAThaka gadheDA ! beya parasparanAM vakhANa kare. ekanuM rUpa ane ekano dhvani, ekemAM khAmI che ? eka vAMko ane bIjo bhUke. Avo saMyoga hoya tyAM hAtha joDIe : 'kurbanaM prathamaM va' e nyAye namaskAra karIe, jethI ApaNane chAMTA na uDe. AjakAla cAlI rahelI kAryavAhI uddhAra karanArI che ke adha:pAta karanArI che ? prajA (puruSavarga ke strIvarga) aMkuzamAM raheze to sAruM ke svacchaMdI thaze to sAruM ? AgaLanA suzrAvakonI pravRttio samajo. prathama koI rAjA paNa ayogya kAyadA kare, to rAjyanA rekarDa dvArA paNa Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1083 - 19 : saMgha kevA TharAva karI zake ? - 69 - 323 tene yogya rIte samajAvatA. "A dezamAM bIjA dezonI mAphaka vAraMvAra dharatIkaMpa nathI thatA - jvALAmukhI nathI phATatA, enuM kAraNa ? e ja ke A dezamAM uttama AcArono prabhAva che. Aje paNa thoDo ghaNo uttama AcAra jaLavAI rahyo hoya, tene laIne ja e nathI banatuM. yuropa vagere bahAranA dezomAM juo. eka dazako game tevA udayanI gayo hoya. paNa eka pralaya evo Ave ke be dazakA jeTaluM guma thAya, mAIlo lAMbI saMsthA banAvI hoya, paNa eka AMcake guma. paisA game eTalA vadhyA hoya paNa AvA tophAne cAlyA jAya. pApathI sukha hoya ja nahi. svArtha mATe jyAM jIvaghAta thAya, tyAM evuM thayA ja kare.' hiMdustAnamAM uzruMkhala juvAniyAo dharmanI sAme thaI rahyA che, paNa teoe samajavuM ja joIe ke teo paNa dharmanA prabhAvathI ja jIve che. saMtAnane dharmakuzaLa banAve ! sabhA : navuM sarjana thAya che ne? navA sarjananA pAyA polA hoya ke majabUta ? pAyA to polA che. pApavAsanA vadhAravAthI jo lAbha hota, to jJAnI badhuM tajata nahi. uttama AcAro vadhAravA prayatna karatA hota, to pAyA majabUta gaNAta. zaheranAM bALaka gAmaDAnAM bALaka karatAM hoziyAra, enuM kAraNa ke gAmaDAnAM bALakane sthAna, sAmagrI, sAdhana vagere maLatAM nathI : e bhaNI zakatAM nathI. to pachI viSayavAsanAnI sAmagrIthI viSayI bane ane vairAgyanI sAmagrIthI vairAgI bane, e mAnavAmAM kema AMcako Ave che ? sukhI thavuM haze to kuTevo choDavI ja paDaze. e choDatAM cAra divasa duHkha paNa thAya. nizALe mokalatAM bALaka raDe paNa kharuM, paraMtu ene rovA sAmuM joI na mokalyA hota to Aje moTA DigrIdharo banyA che te banata kharA ? bALaka rue kharuM, to paNa enA rovA sAmuM joI na mokalyA hota, to bI.e., ela.ela.bI. vagere vagere banata ? evA banAvavA jeTalI kALajI rAkhI, teTalI ja kALajI pAchA e bevakUpha na bane e mATe rAkhI hota, to e AvA paNa na banata. kapaDAM apAvatAM, khAvAnuM apAvatAM ke paisA ApatAM kadI e kahyuM ke "A badhuM jema kuLadIpaka banavA mATe ApIe chIe, tethI paNa vadhAre dharmadIpaka banAvavA mATe ApIe chIe. kuLadIpaka sAthe dharmadIpaka bano', ema kadI preraNA karI ? "ame te mAtra bhaNelo thAya te jovA nathI mAgatAM, paNa UMcA kuLanA saMskAra tArAmAM Ave ane dharmamAM Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 24 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - 104 rasa leto tuM thAya, e jovA icchIe chIe,' ema kadI kahyuM ? "bApano mAla khAo cho to kharA paNa zA mATe ? kevA banavA mATe ?' - e kadI pUchyuM ? hajI pUcho. hajI nAnA na bagaDe tenI saMbhALa rAkho. duniyAnA kuzaLa bane enI sAthe dharmakuzaLa bane, evI kAryavAhI karo. "maMdire roja javuM paDaze, sAdhu pAse javuM paDaze, dharmane haMbaga nahi kahevAya, abhakSya nahi khavAya, ahiMsA e dharma che, koI paNa bahAne hiMsA na thAya.' - A badhuM roja kaho. pratApanA guNa zAthI gavAya che? sabhA : bApa ja khoTA hoya tyAM ? pharIne e vAta AvI. mAre to sArA bApane tathA sArA chokarAne kahevAnuM che. sArA na hoya tene kahevAnuM paNa zuM ? je mAbApa kevaLa paisA khAtara chokarAne bhaNAve che, e mAbApane to e chokarA paNa prAyaH jUtAM ja mAre che. evA to ghaNA kahe che ke Avo kayAMthI pAkyo ? jeTalA viSayavAsanAnA lobhI ane icchAnusAra vartavAnI bhAvanAvALA, eTalA prAyaH pariNAme sarvaghAtaka bane che. jene icchAnusAra vartavAnuM zikSaNa maLyuM che, te bApanI AjJA paNa kacaDyA vinA na rahe. je deza pAsethI atyAre kahevAtI "svataMtratA' zabda zIkhyA cho te deza paNa kAyadAne keTalo mAne che ? tame to "svataMtra ane svataMtratA" zabdanA ja lUMTArA cho ke bIjuM kAMI che ? e dezano game tevo amaladAra paNa kAyadA pAse Topo utAre : hiMdI pradhAna paNa dAvo mAMDI zake ane e yuropiyana korTamAM Ave : game tevA moTA amaladArane korTamAM daMDa thAya to tarata bhare ane e pAMca hajAranA pagAravALo amaladAra paNa so rUpiyAnA pagAravALAne e daMDa mAnapUrvaka Ape. A badhuM zuM samajavA lAyaka nathI ? ApaNe enA kAyadAnI yogyatA ke yogyatAno atre vicAra karatA nathI, paraMtu je kAyado bAMdhyo tenA pAlanamAM teo keTalA makkama rahe che te jANo cho ? zabdo pakaDavA ke aMdha anukaraNa karavuM emAM uddhAra nathI. mATe kahuM chuM ke svataMtra ane svataMtratAnA nAme svacchaMdane na poSo ! tamArA jIvanano khyAla karo ! AryadezamAM utpanna thayelA pAsethI zI AzA rakhAya ? ane temAMya jaina kuLamAM janmelA keTalA badhA saMskArI joIe ? A to bIjAnI TIkA karavA taiyAra ane pote karavuM kAMI nahi: te zI rIte nabhe ? tamArA jIvanane keLavo ane juo Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 : saMgha kevA TharAva karI zake ? - 69 325 ke enI sva ne para upara kevI asara thAya che ! bIjAne paramArthI banAvatA pahelAM tame bano, ke jethI sAmA upara chAyA paNa paDe. jyAMthI Ajano kahevAto svataMtravAda lAvyA, e dezavALA paNa kAyadAnI sAme kadI thayA ? hiMdI AgaLa paNa kAyado Ave tyAM yuropiyana tarata TopI utAre. have vicAro ke AjanA jaina sudhArako zAstrIya kAyadAne keTaluM mAna Ape che ? zAstrIya kAyadA para je paga mUke che, te unnati kevIka karaze ? zrI jaina saMghanA kAyadA zrI jinezvaradevanI AjJAno amala karAvavAnA hoya ke Thokare mAravAnA hoya ? AjJAne Thokare mAravAnA kAyadA karIne jaina tarIke jIvavuM e azakya che ! zrI jinezvaradevanI AjJA khAtara gharabAra tArAja karAya te hA, paNa AjJAne Thokare mAravAnA to kAyadA na ja hoya ! AjJAne Thokare mAranArA ane evA kAyadA karanArA to svaparanA hitano nAza karanArA che : evAone zaraNe thavAmAM pApa che. aTavImAM bhIkha mAgI khAvI sArI, paNa AjJAbhaMjaka evA bhayaMkara katalakhAnAno Azraya levo e sAruM nathI. Aja to hajI AnaMdapUrvaka besavAnAM sthAna ApaNA mATe che, paNa jo evo vakhata Ave ke UbhA rahevAnI paNa jagyA na hoya ane e vakhate paNa ApaNe jo dharmamAM TakIe, to ja ApaNe sapUta, nahi to kapUta. 'mAruM ghara, mAruM ghara' karyA karazo to bhIkha mAgazo. 1065 rANo pratApa vana vana bhaTakyo : enI rANI tathA bALabaccAMne rotAM joyAM : rovA dIdhAM : pote royo : paNa pote Teka na mUkI. bhale e game te dharmI hoya, paNa e dharmaTekane laIne Aje enAM guNagAna gavAya che. ghaNA kSatriyo ene kahetA paNa ke 'AvA moTA bAdazAhanI sAthe haTha hoya ? enI AdhInatA svIkAravI, emAM ja lAbha che.' enA uttaramAM kahetA ke 'e tamane kulAMgArone mubAraka. mane to mArI TekanI kiMmata che.' pratApa rANAnAM Aje guNagAna ethI gavAya che. tamAre kuLadIpaka banavuM che ke kuLanA devatA ? agni to beyamAM, dIpaka zuM kare ane devatA zuM kare ? paNa sabhA : devatA to bALe. A ahIM beThA che eTalA dIpaka bane to hiMdustAna Aja jhaLake. vAvAjhoDAmAM sthira rahe evA, bujhAya nahi evA dIpaka banavuM joIe. vAyarA evA pralayakALanA vAya che ke zakti chatAMya mUMjhAyA to nirvANa to dhabodhaba ! to bIjA DUbaze enuM pApa tamane lAgaze, kAraNa ke je chatI zaktino upayoga na Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 327 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 1088 kare tene mATe e ja hoyane ? AthI vicArI vicArIne nizcita thAva ke zrI jaina saMgha viSayane vadhAranArA kAyadA kare ke rokanArA ? vidhavAono virodha : pacIsa varSa sudhI brahmacarya pALavuM joIe : bane to jiMdagIbhara enI nA nathI, paNa pacIsa varSanI maryAdA to avazya bAMdhavI ja ! evA evA kAyadA ghaDone ! paNa e kAyadAne badale to Aje kayA kAyadA thAya che ? sabhA : dIkSAne rokavAnA ane punarlagna karavAnA, kAraNa ke teoe mAnelI vastI vadhe ne ? hiMdI netAo to kahe che ke gulAma prajA na vadhAro ane dezasevA mATe sarva samarpa devuM ! zuM e TharAvo teone mAnya nathI ? ane mAnya che to pachI dharmanA viSayamAM virodha kema ? jo ke jAtavAnono to badhAM ja ayogya kAmomAM virodha che ja. kAraNa ke je nAtamAM punarlagna che, tyAM paNa khAnadAna to nahi ja kare. je nIca kare te paNa pelA khAnadAnane gAdI para besADe ane emane potAthI UMcA mAne. evA UMcA rahI gAdI-takiye besavAnuM AjanAne nathI gamatuM ? bolavA UbhA thAya tyAre pacIsa vAra to pANI pIvuM paDe, kAraNa ke pApano prabhAva che. prabhumArganA sAdhu kalAko bole toye prAyaH pANI na joIe, kema ke zrI jinezvaradeve kahelA guNanI chAyA che. vaLI AjanAone to kSaNe kSaNe bhaya che ke vAta UDI na jAya ! Aje. TharAvo pasAra paNa kevI rIte karAvAya che ? virodhamAM bolavA koI Ubho thAya to hurre hurre karI besADI devAya : ene bolavA na devAya : AnuM nAma svataMtravAdIo ! evAo vaLI Aje vidhavAo mATe punarlagnanI vAto karI rahyA che ane vidhavAono ja virodha to emanI sAme paDelo che ja ! punarlagnanA vicAro kayA bhejAnAM che, e paNa jaina kuLanI vidhavAoe spaSTa kahyuM che. dareka bAbatamAM koI game tema kahe, paNa tame makkama thazo to virodhIo paNa page paDatA Avaze. sabhA : anne sAmAjika baMdhanane lagato prazna nIkaLyo hato. patana kALanA paDaghA AvyA hoya tyAM thoDA TekIlA paNa hoya. sAmAjika baMdhana kyAM sudhI ? dharmanI rakSA thAya tyAM sudhI. dharmaghAta thAya tyAM e paNa choDI devAya. vyApAra jIvavA mATe ke maravA mATe ? duniyAnI pravRtti mATe jiMdagI ke jiMdagI mATe pravRtti ? Atmadharma sacavAya evA sAmAjika baMdhananI jarUra Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1057 - 19 : saMgha kevA TharAva karI zake ? - 69 - 327 ke jethI maryAdA sacavAya. maryAdA mATe sAmAjika baMdhana. hAthI paNa cagade nahi, mATe enA mAthe paNa aMkuza. madArI paNa dhAryuM kAma levuM hoya to mAMkaDAnA gaLAmAM sAMkaLa nAkhe. sAMkaLa kADhI nAkhe to e ja vAMdaro karaDe ane nAsI paNa jAya. dharmanI ghAta thAya tyAM kahI devAnuM ke evAM sAmAjika baMdhana paravaDe nahi. hajI to tamAre gAmamAM ghara che, paNa na hoya to paNa sAvadha rahevAnuM che : mAno ke kAle e paNa jhUMTavI le. AjJAbhaMjakanI bhayaMkaratA : sabhA : A rAjamAM hajI evuM bane ema nathI. banavAnuM to nathI, paNa kahevAno Azaya e che ke pApa mATe virodhIo ATalo tyAga kare, to zrI jinezvaradevanI AjJAnA pAlana mATe ethI paNa adhika tyAga na thAya ? A samajAI jAya to e paNa samajAI jAya ke saMgha kayA kAyadA kare ! saMgha pramAda ghaTADe paNa vadhAre nahi ! je saMgha hADakAMno Dhagalo kahevAya che, te pramAdane poSanAra che tene paNa bIjAne nahi. pramAdane poSanAra, pramAdane poSAya tevA kAyadAo karanAra saMgha hADakAMno Dhagalo che, ema kahevAmAM harakata paNa zI che ? je saMgha pramAda ghaTADanAra che ane tevA prayatno kare che, te zrIsaMgha to Aje paNa zrI tIrthakaranI jema pUjya che. AcAryadeva zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe jaNAvyuM che ke eka sAdhu, eka sAdhvI, eka zrAvaka ane eka zrAvikA hoya, paNa te jo zrI jinezvaradevanI AjJAmAM hoya to te saMgha che, e sevya che, pUjya che : paNa sAme jo lAkha sAdhu, lAkha sAdhvI, lAkha zrAvaka ane lAkha zrAvikA hoya ane te AjJAthI viruddha hoya to te hADakAMno Dhagalo che. AgaLa kahyuM ke je zrIsaMgha pUjya, e ja jo UlaTo thAya to sarpa jevo bahu bhayaMkara. vyavahAramAM paNa sApaNa jevI mA na joIe, e kahevata che. sApaNa mA to baccAMne paNa khAvA ja mAMDe. eTale je bhAge te ja bace tyAM to bace enuM bhAgya. je saMgha zrI jinezvaradevanI AjJA upara paga mUke te sarpa jevA che, ema samajI ja levuM. evAonI sAthe vAtanA prasaMgamAM bIjuM bolAya ja nahi. "purI eka aMdherI ne gaMDu rAjA, Take zera bhAjI Take zera khAjAM' ATaluM kahevuM eTale Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno ma samajI jaze. jyAM khAjAM ane bhAjI eka bhAve maLatAM hoya evI aMdherI nagarI hoya, nAyaka gaMDu hoya ane ToLuM jAvasoI karanAruM hoya, tyAM kamI zI ? 328 ApaNe jo bhagavAna zrI mahAvIradevanA dIkarA ja chIe, AgamanuM ApaNane zaraNa che ane enA kahelA mArge ja cAlanArA sevaka chIe, to pachI bhaya kono ? 1068 cothuM mahAvrata : jyAMthI punarlagnanA payagAma pAThavAya, tyAM pAMca mahAvratane dhAraNa karanArAnI hAjarI hoya, to e kalikALanuM bhayaMkara lakSaNa che. A AtmAnA nAzanuM bAraNuM khUle che. pAMca mahAvrato paikInA cothA mahAvratano pATha zuM che e jANo cho ? 'dravyathI rUpa ane rUpanA sahagata padArtho, kSetrathI Urdhva, adho ane tinloka, kALathI divasa ane rAtrIe ane bhAvathI rAga ane dveSathI, maithuna sevuM nahi, sevarAvuM nahi ane sevatAne sAro jANuM nahi :' A cothuM mahAvrata. jyAM lagna to dUra, paNa punarlagnanI vAto, tyAM mahAvratadhArInI hAjarI e kevo gajaba ? koI dIkSA le tyAre jeo ema kahevA Ave ke patnIne mUkIne patine dIkSA levAno haka zo ? teo ja vidhavA ke je patinI maryAdA pALe che, ene punarlagnanA payagAma pAThave che : Amane moDhAM keTalAM ? jagyA evuM bolavuM. phAvyuM emanuM kUTavuM. jevo nIkaLe evo ja avAja kADhavo ema ja ke bIjuM kAMI che ? sabhA : kahe che ke puruSone kema chUTa ? puruSone chUTa koNe ApI ? thAo UbhA ane karo niyama ! sabhA : kahe che ke bALalagnAdinA upadeza kema nathI apAtA ? jyAM lagnanI ja nA kahevAya tyAM bAkI rahyuM zuM ? upadeza badhA devAya che, paNa phAve tema bole eno upAya na hoya. puruSo pacIsa varasa sudhI paraNe ja nahi, ane vaLI jiMdagI sudhI brahmacArI rahe to ghaNuM ja uttama tathA na bane to ekathI vadhAre vAra na paraNe evo kAyado kone ! A to ema ke 'ame nAkakaTTA asatA, ane strIo satI kema bane ?' Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10:. - 19 : saMgha kevA TharAva karI zake ? - 69 - - 3 29 sabhA : anukaMpAthI evAM dAna na devAya ? madirAnAM dAna hoya ? mAMsanAM dAna hoya ? corInAM hathiyAranAM dAna hoya? khare ja, A badhI bhayaMkara vAto che. evA vicAro paNa na hovA joIe, tyAM pravRttionI vAta ja zI ? kulIna strIoe paNa 'punarlagnanA vicAro kyA bhejAnA che ?' - e praznano uttara ApatAM saMbhaLAvI dIdhuM ke viSayAdhIna gulAmonA e vicAro che, paNa brahmacaryapremI manuSyonA e vicAro nathI : hoya ja nahi !" saMyamIne to karuM nahi, karAvuM nahi ane kare ene sAro mAnuM nahi, e paccakakhANa hoya : enI evI sabhAomAM hAjarI tathA saMmati ? lagna to dUra paNa punarlagnanI vAto hoya ke jenI sAme vidhavAno pokAra jIvato-jAgato paDyo che, e sthAnamAM hAjarI hoya ? Aje e vartAva thAya che ne ? vAru, tame lagnanI kaMkotrI lakho to sAdhu AvI zake ? sabhA: nahi. kema ? lagna umadA nIti che, ema kaho cho ne ! sabhA saMyamIne tyAM nisbata ja nathI. ATaluM tame paNa jANo cho ! saMsArIo ATaluM jANe ane saMyamI pote Avo vartAva kare che ? vADa cIbhaDA gaLe che : rakSaka bhakSaka thAya che : tAraka nAzaka thAya che : tamArAmAM buddhi hoya to samajo. zANAne ATaluM basa che. naThoranI vAta judI che. dharmamAM sthira thAo. have to svArthano bhoga nahi Apo to vAyarA bhayaMkara vAI rahyA che. zrI jinezvaradeva tathA sAdhu tathA Agama tAraka lAge, saMsAra khoTo lAge, viSayakaSAya hAni kare che e barAbara lAge, to makkama thAo. AvI bhAvanAvALA mATe bhayaMkara vakhata nathI, na Ave e icchIe, paNa kadI karmodaye e vakhata Ave to paNa makkama rahevAya, to zrI jinezvaradevanuM zAsana pAmyA te saphaLa thAya. kevaLajJAna prApta karanArAone paNa maraNAMta kaSTa AvyAM che. ApaNo muddo zrI gajasukumAlane sasarAe mAthe aMgArA bharyA. potAnA jamAIne aMgArAthI bALyo. e vakhata na Avo, kema ke ApaNAmAM e baLa nathI, paNa kadI kaMIka Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - - 1070 ApattionA prasaMgo Ave to sahevA zUravIra bano. thelI-gharabArano moha ocho karo to dharma sacavAze : nahi to dhoLe divase luMTAze. dharmano ghAta kare enI sAthe kaTTI hoya to namatA Ave. tame paNa Agamane na mAno to tamArAthI paNa amAre kaTTI : Agamane namatA na Avo tyAM sudhI kadI rAkhIe. ame paNa na namIe to tamAre amArAthI jyAM sudhI ame namatA na AvIe tyAM sudhI kaTTI rAkhavAnI. ame paNa jo Agamane na mAnIe ane tame veSa joIne namo, to huM to tamane paNa mithyAdaSTi kahIza : unmArge gayelA kahIza. je Agamane nae, tene name te samyagdaSTi. gAMDAnA guru thavA mAgatA paNa nathI. jene tyAga na game, eTaluM ja nahi paNa tyAgano je virodha kare, tenA guru thavAmAM lAbha nathI kema ke e ene phAve tema bole. evAnI sAthe amAre meLa na hoya, kema ke tyAganA virodhI rAgIne to tyAgIne gALa dIdhA vinA chUTako nathI. evAo to amane kharAba kahe e ja sAruM. evAnI najare ame sArA dekhAIe e sAruM paNa nahi. tyAga ane tyAgIne gALo devI, e to tyAganA virodhI rAgIno dharma che. Akhare A badhI vAtano eka ja muddo che. ane te e che ke vivekI AtmAe eka kSaNa paNa pramAda na karavo joIe. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 : e, saMgha nahi; paNa hADakAMno mALo : pramAdatyAga zA mATe ? * nivRtti eTale ? saMyamadharanI kakSAmAM : zAha ke lUTArA ? 7 vAsanAne dabAvo ! 0 saDelAne kApo ? paDe du:kha ane mAne sukha ? * traNa prakAranA puruSo eka dRSTAMta : pUramAM taNAvAnuM nahi, sAme taravAnuM ! mahAjana koNa ? * evA ToLAne hADakAMno mALo kahevAmAM vAMdho zo ? viSaya : pramAda (viSaya-kaSAya)nI kAryavAhI vadhAre te saMgha, ke ghaTADe te saMgha ? vi. saM. 1985nI e sAlamAM jainazAsanamAM eka bhayAnaka ghamasANa macyuM hatuM. sudhArAvAdanA rUpALA nAme eka jherI vAvAjhoDuM sarvatra pharI vaLyuM hatuM ane emAM keTalAya jaina nAmadhArI ane zrAvaka-sAdhu veSadhArIo paNa AbAda phasAyA hatA. AvA ja eka sudhArA (kudhArA) vidhavAvivAhanA samarthana mATe kahevAtA jainonI eka pariSada maLI hatI jene, jainAcArya gaNAtA eke Teko Apelo. te pariprekSyamAM, saMgha kevA TharAvo karI zake ? muninI zemAM saMmati hoya ? dhyAna mATe - adhikArI koNa ? asaMyamInuM dhyAna dhyAna kema nahi ? vyavahArane sudhAravA mATeya dharma ja jarUrI kema ? mUrkhAonAM ToLAMo tALI pADe ane sajjanonAM zaramathI mAthAM jhUke te sudhAro kaI rIte ? baLavo to viSaya kaSAya sAme ja karavAno vagere bAbatonA hRdayasparzI samAdhAne, pravAhI bhASA ane pravAhI zailImAM pUjyapAdazrIjIe samAryA che. 70 suvAkyAtRta AraMbha-samAraMbhathI dUra khasavuM ane Atmahitakara pravRtti karavI, tenuM ja nAma sAcI nivRtti che. nivRtti eTale pramAdathI pAchA pharavuM. * duniyAdArInI kriyA nAza pAme ane sukriyAomAM AtmA tallIna thAya tyAre ja kvacit kvacit zubha dhyAna Ave. dhyAna pAmavAnI yogyatA mATe prathama ja saMyamamAM sthiratA joIe. gRhasthanI pratiSThA 'lAvyA evuM devuM' ane muninI pratiSThA e ke 'akhaMDita rIte saMyamane sAcavavuM !' jyAM AtmavRtti na maLe tyAM bhegA rahevAno lobha e mUrkhAI che. koI ApaNI khAmI kahe - e sahevAya nahi to uddhAra zI rIte thAya ? - sAruM na bane to enI harakata nahi, paNa khoTuM to na ja thAya. jene AtmakalyANa ja na joItuM hoya, tene sudhAraka ja kema kahevAya ? sudhAro to te ke je joIne sajjananuM paNa mAthuM name. pApIne bacAvavA yatna karAya, paNa pApanA rastA pahoLA na karAya. viSayanAM sAdhano pUrAM pADavAthI to lAlasA vadhatI ja jAya. icchA rokAya to lAlasA ghaTe. moharAjAnI rAjadhAnIne khedAnamedAna karavA mATe to A zAsana che. pApodaye sArA mANasa paNa kharAba kAma kare, to ethI e kharAba kAma sAruM na ja kahevAya. jyAM munipaNuM nathI ane veSa che, e to bhavaiyAno DoLa che. jyAM saMghatva nathI ane ToLuM che e to hADakAMno Dhera che. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20: e, saMgha nahi; paNa hADakAMno mALo: pramAdityAga zA mATe? sUtrakAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pharamAve che ke seMkaDo bhave paNa duHkhathI maLe tevuM samyakatva pAmIne vivekI AtmAe eka kSaNa paNa pramAdI na thavuM joIe. pramAda eTale madya, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA. sarovaranA kAcabAnuM dRSTAMta kahI gayA. e zevALanI jALathI chavAyelA eka lAkha yojananA sarovaramAM paDela chidra dvArA kAcabAnI Doka bahAra nIkaLI hoya, te dvArA te, te vakhate zaradaRtunA caMdranI khIlI UThelI cAMdanIthI zobhatuM AkAzatala jue ane joIne potAnA kuTuMbane levA pAcho jAya ane ene jema pharI taka maLavI e asaMbhavita che, ethI paNa atizaya durlabha samyaktvanI prApti che. khare ja, samyaktva pAmyA pachI pramAdI thanArane pharIthI enI prApti atizaya durlabha che. apUrvakaraNAdikanA yoge samyaktva ratna sAMpaDe ane pramAda Ave to pAchA mithyAtve javuM paDe, mATe pramAdI (viSayI-kaSAyI) na thavuM joIe, evo upadeza parama upakArI jJAnIoe vihita karyo che. ethI spaSTa ja che ke jenAthI AtmA viSayakaSAyAdi pramAdamAM jaDAya tevo upadeza munie na ja Apavo joIe. vivekIno e ja dharma che ke pote pramAdI na bane ne bIjAne pramAdI banavAnI salAha na ja Ape. zrI jainazAsanane pAmelo kahe zuM?, sAMbhaLe zuM?, ane mAne zuM ? e ja ke pramAda (viSayakaSAyAdi), na sevavA ! zrI jainazAsanamAM dareka AtmAthI pramAda choDavAnI kriyA ja AnaMdapUrvaka thAya, paNa pramAda sevavAnI to na ja thAya. kadAca durbhAgyanA yoge potAne pramAdonuM sevana karavuM paDe, to tethI te potAnI pAmaratA mAne, paNa bIjo seve to sAruM evI bhAvanA to ene na ja thAya eTaluM ja nahi paNa bIjo pramAdI na thAya evI banatI kALajI pote rAkhe. A adhyayana dvArA dhUnana karAvavuM che ane pramAdanI AdhInatA hoya tyAM sudhI dhUnana thAya nahi, eTaluM ja nahi paNa pramAda khase eTale ke viSayakaSAyanI rasikatA ochI thAya to dhanana thAya. AthI jJAnIo mukhyatayA e ja upadeza Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10T3 --- 20: e, saMgha nahi; paNa hADakAMno mALo - 70 - 333 Ape che ke pramAdI na banavuM joIe. bhagavAna zrI mahAvIradevano zrI gautamasvAmIjI pratye temaja bIjA badhAya pratye pramAdI na banavAno ja upadeza hato, e ApaNe kyAM nathI jANatA ? nivRtti eTale? sabhA : pramAdano tyAga eTale pravRtti ke nivRtti ? nivRttino artha samajo. AraMbha-samAraMbhathI dUra khasavuM ane Atmahitakara pravRtti karavI, tenuM ja nAma sAcI nivRtta che. nivRtti eTale pramAdathI pAchA pharavuM. ekalI nivRttithI AtmA rahe kayAM ? zarIra na chUTe tyAM sudhI mana, vacana, kAyAnI pravRtti to rahelI ja che. e aTake nahi - e pravRttine ayogyamAMthI kheMcI yogyamAM rokavI joIe, jo ema na karo, eTale ke ayogyamAMthI kheMcI yogyamAM na roko to te ayogyamAM jAya : vacana-kAyAnA yogo to cAlu che ja. ayogya sthAnathI kheMcI yogya sthAne na roko, to te ayogya sthAne to javAnA ja. sabhA : adhyAtmamAM paNa kriyA kharI ? kriyA beThelI ja che. vastunA svarUpane samajo to e badhuM ja samajAya. dhyAnano adhikAra kone ? jo badhAye ema dhyAnamAM magna thaI zakatA hota to duniyAmAM koI ja na raheta. duniyAdArInI kriyA nAza pAme ane sukriyAomAM AtmA tallIna thAya tyAre ja kvacit kvacit zubha dhyAna Ave. caityavaMdanAdi suMdara kriyAomAM jenuM mana nathI coMTatuM, tenuM mana korA (lukhkhA) AtmAmAM zI rIte coMTI jAya ? sabhA : ekAMtamAM jAya to ? ekAMta e dhyAnanuM ja kAraNa che, ema nA mAnatA. ekAMta to bhayanuM paNa kAraNa che. ekAMtathI to AdamI gAMDa paNa thaI jAya. ekAMtathI to sannipAta paNa thAya. moTA makAnamAM ekalA beso to bhaya ja lAge ne ? sabhA : klorophorma suMghADe tyAre yoganI kriyAo cAlu hoya che? kriyA cAlu che : bhale khabara na paDe. keTalIka vAra ApaNe pote ApaNI kriyAne paNa samajI zakatA nathI. rabhasavRttithI koIvAra evAM vacano nIkaLI jAya ke enA artha paNa kADhI zakAtA nathI. amuka pIDA thAya che. tyAre zuM thAya che, e kahI zakAtuM nathI. mana-vacana-kAyAne ayogya kriyAthI rokI yogyamAM joDIe Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - tyAre dhyAna Ave. dhyAna pAmavAnI yogyatA mATe prathama ja saMyamamAM sthiratA joIe, eTale ke prANAMte paNa saMyamamAM asthira na thavAya. prANanA bhoge paNa saMyamane sAcavavAnI bhAvanAvALo AtmA ja sAco dhyAnI banI zake che. have vicAro ke saMyama khAtara prANa ApavA taiyAra hoya ene khoTAM mAnApamAna naDe ? saMyamadharanI kakSAmAM : sabhA H saMyamano artha zo ? 1074 "paMcama: AzravadhAroparamaH" 'AzravanAM dvArothI pAchA pharavuM enuM ja nAma saMyama.' AthI mahAvratone paNa saMyama kahI zakAya che ane iMdriyo tathA manano nigraha, ene paNa saMyama kahI zakAya che. AtmahitanA uddezathI evA saMyamane dharanAra AtmA potAnA saMyamane sAcavavA potAnA prANone gumAvavA paNa taiyAra hoya.. evA AtmAne tuccha mAnApamAna kema ja naDe ? kema ke e to saMyamane ja tAraka mAne che. 'huM te A ja' ema mAne. pote ane saMyama eka che ema mAne, paNa judA na ja mAne. evA AtmA saMyamanA apamAnamAM potAnuM sanmAna kaI rIte joI zake ? ane 'saMyamanuM apamAna bhale thAo paNa mAruM apamAna na thAo' AvI bhAvanAvALAne saMyama upara prema che, ema paNa kema ja kahevAya ke manAya ? duniyAdArImAM paNa pratiSThita gaNAto AdamI ema kahe che ke 'ame bhale marIe paNa amArI pratiSThA to jIvo ja.' evA AdamI maratI vakhate AbarU gayAnuM sAMbhaLe to ene duHkha thAya ane AbarU rahyAnuM sAMbhaLe to kAMI nahi. e rIte pratiSThita AdamI prANa karatAM paNa pratiSThAne kImatI gaNe che, eTale duniyAnI pratiSThA mATe duniyAno AdamI prANa ApavA paNa taiyAra thAya che, to pachI saMyamadhara potAnI pratiSThA mATe saMyama kema ja javA de ? ane saMyama javA de to saMyamadharapaNuM kema ja rahe ? gRhasthanI pratiSThA 'lAvyA evuM devuM' ane muninI pratiSThA e ke 'akhaMDita rIte saMyamane sAcavavuM !' pratiSThAno premI pratiSThA sAcavavA ghara vece ke nahi ? gADI-ghoDA kADhI nAkhene ? A vAta pratiSThitanI thAya che, paNa devALiyAnI nahi : kAraNa ke pratiSThita AtmAone mana pratiSThA gayA pachI jIvavAmAM majA ja nathI. te ja rIte saMyamadhara AtmA paNa saMyamano nAza thavA devA karatAM maravuM vadhAre pasaMda kare che ane dhyAtA paNa te ja banI zake che ke jene saMyama khAtara Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 : e, saMgha nahi; paNa hADakAMno mALo : - 70 335 prANa jAya tenI paNa 52vA na hoya. evA AtmAne tuccha mAnApamAna naDatAM ja nathI ane jyAM mAnApamAnano aMza jAgyo, tyAM samajavuM ke saMyamano tathAvidha prema jAgyo nathI. zIta ke uSNa game te kALamAM enuM citta vihvaLa na thAya : game tevA pratikULa prasaMgone e zAMtithI sahe : enA haiyAmAMthI jagata pratye kevaLa karuNAnA jharA ja vahe : e koInuM paNa bhUMDuM na ja icche : AvA to keTalAye guNa Ave tyAre dhyAnamAM citta sthira thAya. 1075 cothA, pAMcamA tathA chaThThA guNasthAnake rahelAnuM kAma to eka ja ke jethI sAtamuM guNaThANuM Ave evI kAryavAhI karavI : pramattAvasthA jAya ane apramattAvasthA Ave evuM ka2vuM. je pramAda vadhavAnI kriyA kare tene sAtamuM na Ave, eTaluM ja nahi paNa pamAyuM hoya te paNa jAya. chaThThA guNaThANAvALo pramAdanI viSayakaSAyAdinI rasapUrvaka vAta paNa na kare ane pAMcamA tathA cothAvALo paNa pramAdanI prazaMsA na kare. sarvavirati dharanAra, dezavirati dharanAra tathA samyagdaSTi pramAdanA poSaka tathA prazaMsaka na ja hoya. pramAda thaI jAya agara karavo paDe to paNa eno pazcAttApa ja kare, paNa evA bane evI bhAvanA ene na ja hoya : eTaluM ja nahi paNa bIjA pramAda taje evI ja bhAvanA ene hoya : ane pramAda tajanArane sahAya karavAnI tenAmAM sadAya tatparatA hoya. chaThThA guNasthAnakavALA, pAMcamA guNasthAnakavALA ane cothA guNasthAnakavALA paNa saMghamAM che, paNa kyAM sudhI ? pramAda (viSayakaSAyAdi)nA poSaka tathA prazaMsaka na hoya tyAM sudhI. pramAda vadhe, evI kALajIvALA e na hoya. jema potAnA tema paranA paNa pramAda na vadhe, evI kALajI e AtmAone hoya. potAnA sahavAsamAM AvanArane pramAda ghaTADavAnuM kahe paNa vadhAravAnuM na kahe. ceDAmahArAjAno abhigraha zo hato ? pUjA yAda che ne ? kanyAdAna nivAryuM ne ? zrI kRSNa mahArAjAnuM vRttAMta paNa jANo cho ne ? ene badale Aje to vidhavAdAnanI vAto thAya che, tyAre A zAsanamAM kanyAdAnanI paNa vAta nathI. 52maupakArI zrI munisuMdarasUrIzvarajI mahArAjAe vyaMgamAM kalikAlanA jIvone udAra kahyA che, te mujaba pelA kanyAdAna nivAratA tyAre A vidhavAdAna mATe taiyAra thayA che, zuM A udAratA ochI che ? zrI kRSNa mahArAjA koNa ? traNa khaMDanA mAlika, soLa hajAra strInA svAmI, paNa kanyAne paraNAve nahi paNa zrI nemanAtha svAmI pAse mokale : Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 106 eTale ke saMyamadhara banAve. have vicAro ke kanyAdAna dharmakriyA hoya to dharmakriyA kadI baMdha thAya ? e baMdha kare ? zAha ke lUMTArA? sabhA : e loko kahe che ke bahu zuddha thavA jazo to ekalA rahevuM paDaze ! to vAMdho zo che? ekalA rahevAmAM paNa majA che. bhANAM khaDakhaDa thAya evA ekalA rahevAmAM majA paNa zI che? roja khakhaDATa thAya tyAM rahevuM na ja pAlave. bekalA thavuM to tevA sAthe ke jyAM AtmavRtti maLe : jyAM AtmavRtti na maLe tyAM bhegA rahevAno lobha e mUrkhAI che. ApaNI vRttine AdhIna na hoya tyAM paDI paDIne ene bhego rahevAnuM kahevuM, e mUrkhAI che. evA dIna ApaNe ochA ja chIe ? ekalA na rahI zakIe ? javAnuM ekalA, AvyA ekalA, jevA AvyA tevA javAnuM, to tevA rahevAmAM gabharAmaNa paNa zI ? kamane ekalA javuM paDe tenA karatAM manathI ekalA thaIne jaIe to sAruM ne ke pAchaLa koI rUe to nahi !muddo e che ke dharma kahevarAvavuM che paNa banavuM nathI eTale ke dharmanA kAnUna aMgIkAra karavA nathI. juThuM bolatAM AMcako na khAya ane koI jUThTho kahe to mArAmArI kare, e sudhare zI rIte ? AgaLanA jIvo to kahetA ke bhUla thaI. pUrve viSayAdhInone viSayAdhIna kahetA to e potAnI pAmaratA kabUlatA, tyAre AjanA viSayAdhIno kahe che "amane AvuM kema kaho cho ?'khare ja khAmIne sevavI che ane sAMbhaLavAnI sahanazIlatA rAkhavI nathI. A eka moTAmAM moTI kharAbI UbhI thaI che. zAstra kahe che ke "sukhI thavuM hoya to sAmAne sukhI icchavo joIe ane sAmA taraphathI tiraskAra na sahevo hoya to sAmAno tiraskAra na karavo joIe ?' paNa e bhAvanA ja UDI gaI che. A rIte koI ApaNI khAmI kahe e sahevAya nahi, to uddhAra zI rIte thAya ? je jainazAsanamAM kanyAdAna nivAryAnI vAto che, tyAM vidhavAdAna nIkaLyAM kyAMthI ? kahevuM ja paDaze ke manovRtti bagaDI che. dharmIe dharma sAcavavo hoya ane zrI saMghe saMghatvanI rakSA karavI hoya, to Dagale ne pagale zrI jinezvaradevanI AjJAne sAme rAkhavI paDaze. saMgha te ja che ke je vAta vAtamAM AgamanI AjJAne sAme rAkhe. zaktinA abhAve kadAca supravRtti na thAya e cAle, paNa UMdhI pravRtti to na ja thavI joIe. jema vyavahAramAM koI dAna na Ape tethI zAha kahevAtA maTI na jAya, paNa koInuM jhUMTavI le to te zAha maTI lUMTArA ja kahevAya. sAruM na bane enI harakata nahi, paNa khoTuM to na ja thAya. sAthIne sudhAravAnI vAta to AghI rahI, Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 337 20 : e, saMgha nahi; paNa hADakAMno mALo H - 70 paNa bagADavAnI vAta kema ja thAya ? je mANasane jemAM sudhArA lAgatA hoya te te mATe dalIla kare, zAstradRSTie, pariNAmadaSTie ane AtmakalyANanI dRSTie vicAra karavA, to khabara paNa paDe ane nirNaya paNa thAya. 1077 sabhA : AtmakalyANa na joItuM hoya to ? jene AtmakalyANa ja na joItuM hoya, tene sudhAraka ja kema kahevAya ? A asAra saMsArano paNa sudhAro kone AdhIna che e jANo cho ? na jANatA ho to jANo ke e paNa dharmane ja AdhIna che. bajAramAM beThelA vepArIne prAmANika tathA nItimAna banAvavo hoya, eTale ke evo banAvavo hoya ke enI AjIvikA cAle ane grAhakane vAMdho na Ave, to enAmAM kaI bhAvanA reDavI joIe ane ribAtA viSayAdhInone sukhI karavA zuM batAvavuM paDaze e khUba vicAro : ane vicArazo to samajAze ke dharmanI ja bhAvanA reDavI paDaze ane dharma ja batAvavo paDaze. sabhA : A to taiyAra bhANAthI zAMti mAne che. bImAra to taiyA2 kupathyane paNa khAI jAya ane pathyApathyanA vivekane kadAca bImAra na mAne, paNa e vAtamAM vaidya kema ja hA kahe ? sabhA : paNa AjanAo to Apa sUcavavA mAgo cho tevA vaidyane paNa gaNavA kyAM taiyAra che ? tyAre to kahone ke tame jaNAvo cho tevA mANaso mANasapaNAmAM ja rahevA nathI mAgatA. daradane na mAne, vaidyane na mAne, ene mATe to vaigha paNa kahI de ke 'A te mANasa che ke koNa ?' mATe evAonI vAto choDIne samajo ke vyavahArazuddhi paNa dharmazuddhithI thAya che. dharmazuddhi vinA vyavahArazuddhi thatI nathI. je AdamImAM thoDI paNa sAcI udAratA na hoya, tyAM kleza zI rIte maTe ? dIkarAnI vahu khAya to kharI, ATaluM mAnavA jeTalI paNa je sAsu udAra na hoya tyAM zuM thAya ? bhale sAruM khAvA na Ape, paNa pote khAya te rIte khAvA to Ape ne ? ke tALAM ja vAse ? jo sAsu na Ape to vahu corI karatAM zIkhe emAM navAI zI ? vadhu tALAM bhALe ke gherathI navI kUMcI lAve ane Dabala khAya tathA DhoLe e naphAmAM : pachI ekanA be cUlA thAya, kharekhara, hRdayamAM thoDI paNa dharmapariNati nathI tyAM saMsArasudhAro paNa zI rIte thAya ? AtmA sudharyA vinA saMsAra kema karIne sudhare ? jyAM hRdayamAM dharma nathI, tyAM kuTuMbamAM ane saMsAramAM sudhArA zI rItanA thAya ? evA unmatto to jema jema sudhA2A mUke tema tema lAhya lAge, bhaDakA thAya, kema ke sudhArAonA nAme saLagAvavAnI ja vAta che. sudhAro Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno * to te ke je joIne sajjananuM paNa mAthuM jhUke. mUrkhAo to badhI vAtamAM tALI pADe. emane to gALa do to paNa tALI pADe. emane mahAmUrkha kahIne hasAvavA hoya to paNa hasAvAya, kAraNa ke emane satyAsatyanuM bhAna na hoya. emane to bhaNAvelA ke AvA zabdo bole to bUma pADavI. mUrkhAne AgevAna karI prajApatinA ghoDe besADatAM paNa vAra keTalI ? hoLInA rAjA paNa bane che ne ? bajA2 vacce gadheDe besI phare, mAthe sUpaDuM dhare, A badhuM kare che ne ? emanA hAthe koI emanAM gaLAM kapAve emAM muzIbata zI ? AthI ja kahevuM paDe che ke sudhAro to te ke je vAMcI sajjana paNa saMtoSa pAme. dhyAna rAkho ke pApIne bacAvavA yatna karAya, paNa pApanA rastA pahoLA na karAya. dharmInI pharaja che ke teNe pApanI vAsanA vadhe tevI sAmagrI na maLe evA ja sudhArA karavA. vAsanAne dabAvo ! sabhA : bhale puNyane badale pApane vadhAranArA sudhArA hoya, paNa ghaNA saMmata thAya to ? mUrkha ghaNA ke DAhyA ? AjanA bhaNelA paNa kahe che ne ke bhaNelA thoDA. jainazAsanamAM ghaNAnI kiMmata nathI, paNa DAhyAnI kiMmata che. vyavahAramAM kahe che ke so zANAno eka mata paNa so gAMDAnA ekaso ne eka mata : UlaTo eka mata vadhe. jo ke e na bane, sonA so mata, paNa kadI ekaso eka mata paNa thAya. koI gAMDo be mata paNa kahe. tyAM matanI kiMmata nathI, kAraNa ke game tevuM paNa bolavuM tyAM matanI kiMmata zI ? ane so zANA to vicAra karIne ja mata bAMdhe : tyAM be mata na thAya : gAMDA bhegA thAya tyAM kArya sIdhuM thAya ja nahi ! cAra gAMDA vAta kare tyAM UbhA rahejo ane sAMbhaLajo. niMdA karavA caDe tyAre mAbApanI niMdA paNa kare ane pAchA ughADI rIte ! ema kahI de ke 'huM evo ke mAbApane paNa na gaNuM.' tyAM sudhI kahe ke 'zAstra ADe Ave to paNa phikara nahi.' e rIte TheThathI Utare. AjanA ucchaMkhalo taraphathI jeTalA sudhArA prasiddha thAya che tenA zabde zabde zAstravacananI mazkarI che ne ? dhArAzAstrI asIlano bhale khoTo bacAva karato hoya ane e mATe dhA2Abaddha bole, paNa kAyadAthI tasubhara Aghe na jAya. jyAre AjanA tevAonA eka paNa sudhArAmAM zAstrakAyadAne anusaravAnI vAta ja nathI. AthI ja kahevAya che ke dAno paNa duzmana sAro. e potAnI vAta rItasara goThave, ke jethI sAMbhaLanArane paNa kaMIka ThIka lAge. A to sAMbhaLanArane paNa thAya ke cAra divasa cAlaze ne emAM ja emano nAza thaze. evA cArane laDAvavA hoya to ekano pakSa ka2vo ane enA moDhethI traNane na game evuM 1078 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1079 - 20: e. saMgha nahi paNa hADakAMno mALo: - 70 - 339 bolAvavuM. e phUTa thaI : tarata e cAranA traNa thAya ane traNanA be thAya e be pelA bene mAre. paNa evuM kAma karavA kayo DAhyo taiyAra hoya ? khare ja, sAdhuo duniyAnI dhAMdhalamAM paDavA navarA nathI, bAkI Aje duniyAnI ghaNI vAto taddana gAMDI thaI rahI che. praznonA koI sIdhA uttara nahi Ape. uttara evo apAya ke bIjA prazno paNa e uttarathI ApoApa zamI jAya. A to uttara evo Ape ke navA kaMIka ne kaMIka prazno UbhA kare, kAraNa ke dhyeya nizcita nathI. sudhAro paNa zAno e khabara nathI. je vAta bole che enuM nidAna to parakho. tAva Avyo e khabara che, tyAre nADI vaidyanA hAthamAM devI paDe, kema ke tAva zAno che e khabara nathI. vAyuno tAva hoya ane auSadha bIjuM karIe to pariNAme pIDAvuM paDe, temAM sudhArAnI vAta karanArAne "sudhAro zAno ?' enI paNa khabara nathI. viSayavAsanA vadhI paDI hoya tyAM sudhAro karavA viSayavAsanA upara aMkuza hoya ke viSayanI sAmagrI meLavI ApavAnI hoya ? agni saLagato hoya tyAM lAkaDAM nakhAya, ghAsaleTa reDAya ane bhUMgaLIthI phUMkAya, ethI agni vadhe ke bujhAya ? agni lAge tyAre pANI na maLe to lAkaDAM kheMcAya, dhULa nakhAya, paNa lAkaDAM nakhAya ane ghAsaleTa reDAya ? nahi, to pachI viSayavAsanA ghaTADavA viSayanI sAmagrI ghaTe tevI kAryavAhI hoya ke viSayane vadhAranArI sAmagrInAM dAna hoya ? ApaNI ane emanI mArAmArI tyAM che. ghaNA kahe che ke samajAvo, paNa dizA para AvyA vinA samaje ja zI rIte ? viSayanAM sAdhano pUrAM pADavAthI to lAlasA vadhatI ja jAya. icchA rokAya to lAlasA ghaTe. eka vAta Ave che ne ke eka bAvAe rahevA mATe maTha ane dUdha pIvA mATe bakarI rAkhI. pachI e badhA mATe vAta keTalI vadhI ? maTha ane bakarI vinA calAvyuM hota to vAMdho Avata ? jainazAsananA munione apamAna dharma hoya. pakAvavAnuM AvyuM ke tAMbAnI tolaDI tera vAnAM mAge, pachI pAchA pAghaDIvALAno khapa paDe, eTale pAchA hatA tyAM ne tyAM javuM paDe. viSayanI vAsanAne to dALe ja chUTako. sabhA : viSayavAsanAnI sAme thavuM, e kudarata sAme baLavo nathI ? e baLavA mATe to bhagavAna mahAvIradeve A dharma sthApyo che. moharAjAnI rAjadhAnIne khedAnamedAna karavA mATe to A zAsana che. bhagavAne to moharAjAne jItyo paNa moharAjAne jIte tevA mATe zAsananI sthApanA che. saDelAne kApo ! sabhA: zuM teonA kahevA pramANe vidhavA-vivAhamAM jIvadayA nathI ? Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno ekavAranA maithunasevanamAM asaMkhyAtA saMmUrchima jIvo ane bethI nava lAkha jeTalA garbhaja jIvo mare che. 340 - sukhI koNa ? 4 sabhA : bALahatyA vagere thAya che, tenuM zuM ? mAnyuM ke hINakarmI AtmA ema kare paNa ethI zuM ? sArI cIja badhA na svIkAre, mATe kAMI enI kiMmata ghaTe ? zithila thAya ene bacAvAya, paNa na paDatA hoya ene homAya nahi. pApasthAnakanI paNa hajI temane khabara nathI. saMsAranI jaDa zI che e paNa nathI jANatA. enI A durdazA che. koI paNa AtmAne viSayomAM rata banAvavo agara viSayanI sAmagrImAM yojavo athavA to viSayanI sevAmAM joDAvAno upadeza karavo, emAM dayAnI saMbhAvanA paNa kema ja thaI zake ? asaMbhavita saMbhAvanAonA pratApe ayogya TharAva karanArAo evA viSayavardhaka TharAvo ka2ze ane kadAca teonA tIvra pApodayanA pratApe evA TharAvono amala thaze, to tevAo mATe A bhavamAM paNa sukhe jIvavAno vakhata nathI AvavAno. mATe evAonI vicAraNA tarapha kheMcAvA karatAM parama upakArI jJAnIpuruSoe strI-puruSanI maryAdA varNavI che te samajo, kA2Na ke evA TharAvo ane te TharAvonA amalathI zAMti bhogavo cho te paNa nahi bhogavAya. AjanA ajJAnIone samAnatAnI bAMga pokAravI che, paNa samAnatA kAM che eno vicA2 ka2vo nathI. sAdhaka ane bAdhaka saMyogo na vicArAya, jJAnIe kahelI vAta na vicArAya, to A vAta gaLe na ja Utare. viSayathI hAni che paNa lAbha nathI. viSayathI lAbha mAnanArA vidvAno kevA, e ja nathI samajI zakAtuM ! durjano na sudhare mATe sajjane sajjana maTI javuM, ema koNa kahI zake ? durjana durjanatA na mUke mATe sajjane potAnI sajjanatAno nAza karavo ? na ja karavo joIe. mATe ayogya AtmAo sudhare to ThIka, nahi to potAne ja sudhAravAnA prayatno karo. saDelAne kApo : saDeluM na kapAya to sArAne kApavuM, evo nyAya na ja hoya. viSayavAsanA kharAba che, emAM zaMkA hoya to bolo. 1080 sabhA : jainasAdhu A kriyAmAM bhAga le to ? e ADI vAta che. kAle e viSayamAM kahevAyuM paNa che. jamAlie khoTI vastu pakaDI to e bAtala thayA ke sArI vastu bAtala thaI ? kahevuM ja paDaze ke e bAtala thayA. to pApodaye sArA mANasa paNa kharAba kAma kare, to Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1091 -- 20H e. saMgha nahi; paNa hADakAMno mALo - 70 - 341 ethI e kharAba kAma sAruM na ja kahevAya. zAhukAra devALuM kADhe eTale e zAhukAra raheto ja nathI. sAro mANasa kadI corI kare, to corI sArI ema ochuM ja kahevAya ? mAno ke sArA mANase koInuM khUna karyuM, to paNa e khUnI kharo ke nahi ? sArA mANaso pApasthAnaka seve, ethI kAMI e puNyasthAna ochAM ja kahevAya ? upAzraya ane maMdiramAM AvIne koI ayogya kriyA kare, to enI kiMmata ghaTe ke sthAnanI kiMmata ghaTe ? zAhukAra paNa abhakSya maLe evA sthAnamAM jaIne abhakSya khAya, to e sadAcAra ocho ja gaNAya ? vezyAne tyAM sArA mANasa jAya, tethI te makAna tathA janArA kharAba nahi ema kema kahevAya vAru ! ane vezyA paNa sArA gharamAM Ave to sAruM ghara paNa kharAba thAya, mATe khoTA saMsargathI baco. pApathI baco : pApasAmagrIthI baco : pramAdathI baco. pahelAM haiyuM sudhAro to bIjA sudhArA to ApoApa thaze. lakSmIvAna moTo kahevAya, paNa sukhI kone kahevAya ? kahevuM ja paDaze ke saMtoSI lakSmIvAna paNa akaLAya tyAre udgAra kADhe ke "A moTI upAdhi che." e ekalo beTho hoya tyAre AvA udgAra sAMbhaLavA. pote potAne kharAba na kahe, paNa ema kahe ke ame amAruM jANIe. paDe duHkha ane mAne sukha? sabhA : du:kha bhogave chatAM sukha mAne ? e to khUbI che. mohano e ja prabhAva che ke bhogave duHkha ane mAne sukha. jo ema na hota to saMsAramAM koI rahyA na hota. kUtaruM cAra DaphaNAM mAro to bhAge, paNa pAchuM tu tu' karo ke jhaTa Ave : e cAra DaphaNAMne bhUlI jAya. gadheDAmAM akkala keTalI ? cAra maNanuM chAlakuM mAthe hoya to bhAra mAnIne na cAle, paNa pelo hAMkanAro enA mAthA para bese eTale bhAra thAya sADAsAta maNa, pachI thoDIvAra bAda Utare eTale gadheDuM potAne halakuM mAnIne cAle. A enI akkala. mohamagna AtmAne AvI upamAo ApI zakAya. bhaDakazo nahi. gadheDA ke kUtarA nathI kahyA, paNa evA svabhAvavALA kahyA che. mohanI e kAryavAhI ke mUrkhane rAjI rAkhavA cAra jaNA salAma bhare ane zeTha-zeTha kahe eTale basa pachI gharamAM lAhya lAge to paNa vAMdho nahi : koIne zeTha, rAjA, mahArAjA, amuka DigrI, vagere pada maLe eTale phUle ane viTaMbaNA bhUle, lakSmIvAna lakSmIne game teTalI sArI mAne ane sAcave, paNa karAmatavALo dhULa nAkhIne laI jAya. tamane "padhAro, padhAro Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 108 kahe. "zeTha! tame AvA, tame AvA, tamArA vagara cAle ?' AvuM kahe. eTale momAMthI pANI chUTe. "huM Avo !" ema thAya ke tarata kothaLI choDo, paNa puNyakAryamAM koI choDavAnuM kahe to na choDo! pakkA cho ne ? maMdira-upAzrayanI TIpamAM "avasara sAro nathI" kahI de, paNa ramaNI pAse badhuM kabUla : kAraNa ke tyAM moha che. zAstra tamane zeTha zeTha' kahIne paisA kaDhAvavAnI amane nA pADI che. sabhA : apavAda nahi ? sAmAM AtmAnuM nikaMdana vaLI jAya tyAM apavAda zAno ? "huM zeTha thAya, potAne mahArAjano paNa zeTha mAne. evI rIte dAna Ape e ApyuM na kahevAya : e to "zeThazabda sAMbhaLI moM pahoLuM thaI jAya, eTale nIkaLI jAya. dAnano prabhAva che ke niSphaLa nahi mATe kIrti maLe. lobhathI, svArthathI, premathI, mAnathI paisA kharacAya tyAM najara karo. lagnAdi vakhate pAghaDI, khesa, aMgarakho badhuM navuM. zAthI ? udAratA AvI ? nA, paNa "amAruM, huM Avo" A bhAvanA eTale mohano mAryo mUMjhAya che. tyAM kRpaNatA naDatI nathI. evA paNa AtmA hoya ke je na de, na khAya, na bhogave : evAne dUra rAkho. khAmI tarapha bahu dhyAna pahoMcADo. mohamAM tAkAta che ke duHkhI chatAM tame tyAM rokAo. traNa prakAranA puruSo : eka daSTAMta puruSo "marda, nAmarda ane ardhamarda' - A traNa prakAranA hoya che. marda te ke je mohane kAbUmAM rAkhe. kAbUmAM rAkhavA chatAM laTuM banI jAya te ardhamada ane gulAma thAya te nAmarda. A viSayamAM eka dRSTAMta che ane te vicAraNIya che. koI eka brAhmaNIne traNa putrIo hatI. te brAhmaNIe vicAryuM ke huM tevo koI upAya karuM ke jethI mArI putrIo paraNyA pachI sukhI thAya." A pramANe vicAra karIne te mAtAe potAnI moTI putrIne kahyuM ke - tAro pati tArA vAsabhuvanamAM Ave tyAre tAre koI paNa aparAdha Ubho karIne patinA mastaka upara pAdaprahAra karavo, eTale ke lAta mAravI ane te pachI te je kaMI kare te tAre mane jaNAvavuM." e moTI putrIe potAnI mAtAnA kahevA pramANe vAsabhuvanamAM AvelA potAnA patinA mastaka upara pAdaprahAra karyo : potAnI patnInA pAdaprahArathI ropAyamAna thavAne badale teNInA atizaya snehathI bharelA te patie to - Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 : e, saMgha nahi; paNa hADakAMno mALo : - 70 'he priye ! tArA sukomala caraNane ghaNI ja pIDA thaI haze !' A pramANe kahIne teNe to potAnI patnInA caraNanI sevA karavA mAMDI. 1083 A banAva moTI putrIe potAnI mAtAne jaNAvyo. AthI jamAInI sthiti mAtAe jANI lIdhI ane ethI teNe potAnI te moTI putrIne kahyuM ke 'putrI ! tuM tAre ghera tArI icchA mujaba vartaje, kAraNa ke tAro pati tArA vacanathI jarA paNa viruddha vartAva nahi kare, eTale ke tane AdhIna thaIne ja vartaze, mATe tAre jarAya DaravAnuM kAraNa nathI.' 343 A pachI - potAnI bIjI putrIne paNa teNe te ja pramANenI zikhAmaNa ApI ane te bIjI putrIe paNa potAnA patinA mastaka upara pAdaprahAra karyo. AthI e bIjI putrInA patie potAnI te pAdaprahAra karanArI patnIne kahyuM ke - 'A pramANe karavuM e uttama kuLamAM utpanna thayelI strIo mATe yogya nathI.' ityAdi kahIne eka kSaNavAra sahaja roSa karIne pachI te zAMta thaI gayo. A hakIkata e bIjI putrIe potAnI mAtAne kahI ane e sAMbhaLIne mAtAe te bIjI putrIne kahyuM ke 'he putrI ! tuM paNa tArA patinA gharamAM tane jema ThIka lAge tema AnaMda ka2, kAraNa ke tAro pati prasaMga paDye eka kSaNavAra gusse thaIne pachI ApoApa zAMta thaI jaze. te pachI - te mAtAe potAnI trIjI putrIne paNa evA ja prakAranI zikhAmaNa ApI : tethI teNe paNa potAnA pati pratye tevo ja vartAva karyo : AthI e trIjI putrIno pati to atizaya kopAyamAna thaI gayo ane kopAyamAna thaIne teNe - 'nakkI tuM akulIna cho, ethI ja AvI rIte viziSTa lokomAM anucita evI ceSTA kare che.' A pramANe kahIne ane khUba phUTIne gharathI bahAra kADhI mUkI. A hakIkata trIjI putrIe potAnI mAtAne kahI, ethI teNe potAnA jamAI pAse jaIne kahyuM ke 'vahue prathama samAgama samaye varane A pramANe karavuM' evI amArI kuLasthiti che. A pramANe samajAvIne jamAIne muzIbate zAMta karyo ane potAnI putrIne kahyuM ke 'hai putrI ! tAro pati duHkhe ka2Ine ArAdhavA yogya che, mATe tAre tArA patinI apramattapaNe pa2madevatAnI mAphaka ArAdhanA karavI.' A dRSTAMta uparathI - samajI zakAya tema che ke saMsAramAM paNa sAco puruSa Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 ---- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 4 - 1024 te che ke je viSayane AdhIna thaIne viSayanI sAmagrIno gulAma na banI jAya. viSayanI sAmagrInA gulAmo koI paNa kALe svaparanuM hita sAdhI nathI zakatA. pUramAM taNAvAnuM nahi, sAme taravAnuM! sabhA: Aja to patnInA bUTanI dorI bAMdhe evo pati, sudhAraka e kharo pati kahevAya ! ema ? cAlo javA do e vAta. zrImAna koNa kahevAya ? phAve tyAre dAna de. dAna detAM ene kothaLIne pUchavuM na paDe. "zrI' jenI sattAmAM hoya te zrImAna paNa je "zrI'nI sattAmAM hoya te zrImAna nahi. dhannAjI lakSmIne choDIne cAlyA jatA toye lakSmI pAchaLa jatI, jyAre AjanA lakSmInI pAchaLa jAya che chatAM hAlata kaI che ? lakSmI jAya tyAre AMkha coLe. keTalAya lakSAdhipati bhIkha mAgatA thayA, e dekhAyA chatAM lakSmInA mohamAM kAM mUMjhAo ? lakSmIno nAza to che ja. moharAjA AtmAnI sAcI mAlikI chInavI le che ane moTA kahevarAvI mUMjhAve che. moTAIthI to moha badhAne mUMjhave che. tamAre bahAra nIkaLavuM hoya to tarata nIkaLo, paNa rAjAne ke hiMdustAnanA vAisaroyane nIkaLavuM hoya to ekalA nIkaLe ? nahi, pahero joIe. sukhI koNa ? chatAM e zuM mAne ? "huM koNa ?' A bhAvanAthI pelo pahero ene baMdhana nathI lAgato. "huM ane mAruM' e maMtrathI mohe jagatane AMdhaLuM karyuM che. mohathI AtmA duHkhane paNa sukha mAne. mohanA cALAmAM mUMjhAyA enI vAta para vajana na mUkavuM joIe. lakSmInI caMcaLatA jo tamArA haiyAmAM vase to dhAryuM thAya. zrAvaka eTale zuM? munipaNAno umedavAra. saMsAra paNa jyAre sudhare ? dharma Ave tyAre : ane dharma kayAre Ave ? to kahevuM paDe ke anaMtajJAnIonI AjJA rUce tyAre ! kudaratanI sAme baLavo karavAnI bhAvanA to jAge to kUtarAnA jevuM svArthIpaNuM ane rAsabha jevI mUrkhatA na ja sevAya. sabhA : cAlatA pUre sAme paDAya ? cAlatA pUre sAmA paDavAmAM ja jainazAsananI mahattA che. saMsAranI sAme na paDo to mukti paNa nathI. cAlu cIle cAlyA to anaMtakALa gayo ane bIjo jaze. saMsAranuM pUra cAlu che tamAre jyAM javuM che ethI UlaTI dizAmAM cAlu che have emAM taNAye jAo to zuM thAya ? mATe sAme pUre taravuM ja joIe. paNa e taravAnuM baLa joIe ane joIe to e baLa to che ja, paNa tene keLavavuM joIe. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1085 -- 20 : e. saMgha nahi; paNa hADakAMno mALo :- 70 - 345 mahAjana koNa? sabhA: 'marInano ve ta sa pacA:' e to kharuM ne ? kharuM, emAM nA koNa kahe che ? anaMta zrI tIrthapatio je mArge muktine pAmyA ane vizvanA hita mATe je mArganI sthApanA karatA gayA te ja mArga, sabhA e nahi, huM to hAlanA mahAjananI vAta karuM chuM. mahAjana kahevAtA mahAjana, mahAjana rahe tyAM sudhI to kazI ja harakata nathI, paNa te mahAjanapaNuM mUke te pachI kAMI nahi. Aje to je-te mahAjana kahevAvA lAgyA che, te to na ja cAle. zreSTha te ja kahevAya ke je sauthI sArA hoya : mATe mahAjananuM paNa lakSaNa bAMdho. jema deva koNa ? to kahe jeNe sarvathA rAgadveSa jItyA te : guru koNa ? to paMca mahAvratone dharanArA, e vagere je vyAkhyA che te mujaba hoya che ane dharma kyo ? to kahe durgatimAM paDatA jIvone dhAraNa kare che. tema ja zeTha koNa ? to kahe te ja ke je dIna, anAthane sahAya kare, pApathI pAcho paDe ane uttama kriyAmAM sahAya kare ! evI rIte sudhArakanI paNa vyAkhyA bAMdhazo ne ? evA ToLAne bhaDakAno mALo kahevAmAM vAMdho zo? Aje hiMdustAna rAjA sAthe zA mATe laDe che ? svarAjya mATe e vAta kharI, paNa ema kahe ke "rAjA rAjadharma nathI pALatA mATe : e rakSaka nathI lAgatA mATe.' A rIte sudhAraka paNa sudhArAnI DhabamAM na hoya, to enI sAme paNa baMDa thavuM joIe ne ? je zabda bolo emAM eno artha rAkho. zAkha vinA zAha kahevarAvya koI nahi dhIre. zAkhavALI peDhI marelAnA nAmanI hoya to paNa sau dhIre. mAlika jIvato hoya paNa zAkha marelI hoya to nakAmuM. zeThAInA guNa vinAno zeTha to kaMgAla che. jyAM munipaNuM nathI ane veSa che, e to bhavaiyAno DoLa che. jyAM saMghatva nathI ane ToLuM che e to hADakAMno Dhera che. jenAmAM caitanya nathI e rUpALuM paNa zarIra maDaduM che. jIvatAM bhale salAmo bharAtI hoya, khurazI apAtI hoya, paNa mare eTale bAMdhIne kADhe. AgaLa hAMllI phUTelI, kema ke karama phUTyuM. hAMllIvALo pAchuM vALIne na jue, kema ke rakhe e pAchuM Ave ! baMdha paNa majabUta bAMdhe ane chAtI para lAkaDAnI gAMTha mUkyA pachI choDe. rAjAnA marelA zarIrane paNa maDaduM kahevAmAM guno nathI thato. bhAMgelI havelIne khaMDiyera kahevAmAM vAMdho che ? nahi, to pachI zrI jinezvaradevanI AjJA bhAMganAra hovA chatAM potAne saMgha manAvanAra ToLAne hADakAMno Dhagalo kahevAmAM paNa zo guno che ? Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 -- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno -- 4 - 10 sabhA : kazo ja nahi. e to hADakAMno Dhagalo ja che. muMbaIne moTI nagarI kahevAya che. zAthI ? mANasonI vastI ghaNI che mATe ! mANaso na hoya to A ja nagarI ujjaDa paNa kahevAya. e nagarIthI AghA rahevAno paNa upadeza apAya. samAcAra Ave ke pANI pharI vaLavAnuM che, to "bhAgo bhAgo'nI bUma paNa marAya. to pachI zrI jinezvaradevanI AjJAthI UlaTA cAlanAra, eTaluM ja nahi paNa AjJAne Thokara mAranAra, te chatAMya potAne saMgha manAvavAnA tanatoDa prayatno karanAra ToLAne hADakAMno Dhagalo kahevAmAM koI kALe guno nathI ane ene guno kahenArA pote ja gunegAra che. keTalAka kahe che AvA zabdo sAdhunA moMmAM hoya ? to eno uttara e che ke A zabdo amArA nathI paNa zrI jinezvaradevanA zAsanamAM prAyaH sarvamAnya bhagavAna zrI haribhadrasUrijI mahArAjAnA A zabdo che. emAM bhASAsamitinuM kharuM pAlana che, paNa khaMDana nathI. e mahAtmAe jo A zabdono prayoga na karyo hota, to tame ane ame jIvI zakyA na hota. e mahAtmAe kahelA zabdAnusAra jarUra paDe tyAM oLakhANa ApavA - hRdayanI zuddha buddhithI e zabdono upayoga karavo, e guno nathI paNa pharaja che, kAraNa ke paramatAraka prabhunI AjJAthI dUra cAlanAra hADakAMnA DhagalAthI dUra rahevAmAM ane anyane dUra rAkhavAmAM ja lAbha che. pUrve to zAstranI AjJA bhAMge ene bahAra kADhatA, paNa Aje to ethI UlaTI ja pravRtti zarU thavA mAMDI che : paNa vAteya kharI che ke evI pravRtti jo na thAya to vIsamI sadI paNa zAnI ? cattAnuM UMdhuM na thAya to vIsamI sadI zAnI ? rAjyamAMthI paNa kAyadAno amala karanArane bahAra kADhyA sAMbhaLyA ? jyAM AjJA hoya, prabhuprema hoya, tyAM bhASAsamitinuM khaMDana tathA ajJAnanuM pradarzana kahenArA, khare ja potAnI buddhinuM lilAma karI rahyA che. astu. ApaNe to jJAnIonA kathana mujaba ja vartavuM joIe, kAraNa ke emAM ja kalyANa che : ane mATe ja parama upakArI jJAnI puruSo pharamAve che ke seMkaDo bhave muzIbate maLe tevuM samyakta pAmIne eka kSaNa paNa pramAda na ja karavo joIe. (zrI AcArAMgasUtra (dhUtAdhyayana)nAM vyAkhyAno caturtha bhAga samApta Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama yaspAta parama zAsana prabhAvaka vyAkhyAna vAcaspati suvizALa gacchAdhipati pU. AcAryadeva zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA vikamanI 1952mI sAlanA phAgaNa vada zozA zu| muchyu dahevANamAM janmelA mA samaratha ane pitA choTAlAlanA lADakavAyA tribhuvanakumAre 1969) poSa suda 14 dine saMdyAtIrthamAM dokSA laI pUjya su.zrI.rAmavijayajI 1.banI pU.A.zI.vi. premasUrIzvarajI mahArAjanA prathama ziSya banyA, e ja varSe phA. suda 2 tA vaDodarAmAM vahIdIkSAne pAmI jJAnaghyAna pravathata zAsanarakSAnAM uttarottara thaDatAM kAryo karyAM. pUjya gurUvaryonA hAthe 1987nA kA.va. 3 muMbaImAM maNipaMnyAsapade tathA vyAkhyAna vAthapati pade, 1991nA ve.suda14 rAdhanapuramAM upAdhyAyapade ane 1992aa hai.su. 6 muMbaI lAlabAgamAM mahAmahotsava sAthe AzAryapade sthapAyelA pUjyazrIe jaina zAsananI apratama prabhAvanA karI, suvizALa gacchanA azviti tarIke prANI sakaLa jaina saMghanuM apUrva yogakSema karatAM karatAM 047mAM a.sa. 14 nA divase amadAvAdamAM samAdhipUrvaka kALadharmane pAmyA. abhUtapUrva aMtama yAtrA sAthe a.va.)) + zA.su.1 nA divase sAbaramatInA tIre emano pArthiva deha paMcabhUtamAM vilIna thayo. jyAM nirmANAdhIna bhavyatA mAraka pUjANItI yazogAthAne gAI rahyuM che. kSaradehe to teothI ApaNI sAthe nathI paNa akSaradehe teozrIjInuM vizALa sAhitya Aje paNa sau koIne muktimArgo rAha cIMdhI rahyuM che. Pisciaffatall vaMdana ho e divyavibhUtine saMsArika dhaDatara H ratanabA dIkSAdAtA : pU.mu.zrI. maMgaLavi.ma.sA. gurudeva Birt pU.A.zrI. vi.prema.phU.ma.sA. jIvanaghaDatara * pU.A.zrI.vi.dAnasU.ma.sA. do G Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjaya AcArya zrI vijaya rAmacaMdrasUri smRti graMthamALA (114 tailli Usilo Multy Graphics 022) 387322213884222 ISBN 'ISBN - 81 - 87163 - 30 - 5