Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ hada ter (paramakRpALudevane sAkSAt maLelA mumukSuoe jaNAvela) zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (sacitra) saMyojaka pArasabhAI jaina prakAzaka zrImad rAjacaMdra janma bhuvana, vavANiyA eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee ecceeeee ceeeeee COGGLE - d u da . di. i vividha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha dha
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ A graMtha prakAzanamAM bhAga lenAra dAtAonI yAdI "tattvArthanI prarUpaNA karanAra zAstrono pote abhyAsa karo, karAvo ane AtmakalyANane arthe tevAM zAstronuM dAna karo. potAnA saMtAnone jJAnadAna do. anya gharmabuddhivALA, rucivALA, zubhecchA saMpanna hoya temane zAstranuM dAna karo. jJAna pratye prema jemane jAgyo che te sajjano jJAnadAna mATe pAThazALAo sthApe che. kAraNa ke gharmano staMbha jJAna che. jyAM jJAna haze tyAM gharma raheze; tethI jJAnadAnamAM pravRtti karo. jJAnadAnanA prabhAvathI nirmaLa kevaLajJAnanI prApti thAya che." samAdhisopAna (pR.302) 1,25,000/- zrI ramaNabhAI bhulAbhAI ane zrI maMjubena ramaNabhAI tathA zrI pramodabhAI ramaNabhAI ane zrI rozanIbena pramodabhAI tathA jInAlI ane AjJA AstA 51,000/- zrI prabhAbena ane zrI araviMdabhAI mohanabhAI paTela pUNA 50,000/- zrImad rAjacaMdra mumukSu maMDaLa senaphrAnsisako, yu.esa.e. 25,001/- zrI bhIkhAbhAI gokaLabhAI paTela vacharavADa 21,042/- zrI latAbena ane zrI IzvarabhAI lallubhAI paTela haste zrI amISAbena kamalezabhAI paTela gojI 12,642 - zrI jAgRtibena ane zrI dilezabhAI nagInabhAI paTela koThamaDI 5,001/- zrI bhAvanAbena pArasabhAI jaina agAsa Azrama 5,001/- zrI kokIlAbena pravINabhAI modI agAsa Azrama 4,242/- zrI rukhIbena ane zrI rAmabhAI paTela AphavA 4, 242/- zrI tArAbena ane zrI bAbubhAI makanabhAI paTela dhAmaNa 4,242 - zrI kuNAlabhAI dipakabhAI zAha amadAvAda 2,142 - zrI gokaLabhAI kALAbhAI paTela AstI 2,142/- zrI uSAbena ane zrI hasubhAI mAdhavabhAI paTela bAraDolI prAptisthAna zrImad rAjacaMdra jJAnamaMdira : prakAzaka : zrImad rAjacaMdra jJAnamaMdira zrImad rAjacaMdra mArga : pramukha, zrI bharatabhAI ma. modI : - AkAzavANI roDa, Ara.bI.metA roDa, zrImad rAjacaMdra janmabhuvana rAjakoTa vavANiyA-363 660 ghATakopara (IsTa) (gujarAta) : tAlukAmALIyA miMyANA, muMbaI-400 077 pInakoDa 360 001 jillo-rAjakoTa dvitIyAvRtti, prata 3000, isvI san 2008 kaoNpIrAITa rijharvaDa vecANa kiMmata rUA. 20/ (2)
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamavRttinuM nivedana A graMthamAM zrImad rAjacaMdra prabhunA bodhadAyaka preraka prasaMgo che. A prasaMgo paramakRpALudevane sAkSAt maLelA mumukSu bhAIo dvArA lakhAvela ke svayaM lakhela ghaTanAonI noMgha che. A vAstavika ghaTanAo hovAthI paramakRpALudevanI adbhuta aMtara AtmadazAnI oLakhANa karAve che. e aMtara AtmadazA paramakRpALudeva pratye parama prema upajAve che ane temanA pratye zraddhAnuM baLavAna kAraNa bane che. 5.u.pa.pU. prabhuzrIjI kahe che ke-A bhavamAM eka paramakRpALudevanI zraddhA karI lo. game tema karIne paNa zraddhA karI lo, zraddhA e samakita che. e vyavahAra samakita te nizcaya samakita eTale Atma-anubhavanuM kAraNa thAya che. ane Atmaanubhava jIvane kevaLajJAna sudhI pahoMcADe che. mATe A bhavamAM sauthI prathama samakita karavA yogya che. "samakita navI lahyuM re, e to rulyo caturgati mAMhe." samakita eTale zraddhA vagaranuM game teTaluM jJAna ke cAritra jIvane mokSa ApanAra nathI. mATe paramakRpALudevanA sarva preraka prasaMgone ekatrita karI atre ApavAmAM AvyA che. jethI paramakRpALudevanI samagra AtmacaryAno saMpUrNa khyAla mumukSune AvI zake ane temanA pratye bhakti pragaTe. "bhakti, premarUpa vinA jJAnazunya ja che." -zrImad rAjacaMdra (patrAMka 63) mATe A graMthamAM IDarathI maLelA paramakRpALudevanA prasaMgo, vavANiyAthI prakAzita "AptapuruSonI jIvanarekhA"nA prasaMgo, bra.zrI mohanabhAInI noTamAM lakhelA prasaMgo, zrImad rAjacaMdra ardhazatAbdI tathA zatAbdI smAraka graMthamAMnA prasaMgo, jIvanakaLAmAMnA prasaMgo ane satsaMga saMjIvanI'mAMnA prasaMgo; e sarvane ekatrita karI atre ApavAmAM AvyA che. A sarva prasaMgonA phakarAono Azaya saraLatAthI samajAya ane navIna navIna bhAva jANavAnI utsukatA banI rahe, te mATe dareka phakarAnI upara tenA mathALArUpe zIrSaka ApavAmAM Avela che. tathA A graMthamAM kula 56 raMgIna ane zepIyA kalaranA citro che. jemAM paramakRpALudevanI sarva mudrAo, prasaMgane anurUpa raMgIna citro tathA paramakRpALudevane maLelA mumukSuonA raMgIna tathA zepIyA kalaranA phoTAo paNa AmAM mukavAmAM Avela che. A sarva prasaMgono yathAvat bhAva chapAvavA prayatna karyo che. chatAM kyAMya bhAva jANavAmAM mumukSune muzkelI paDe tyAM te bhAvane sudhArIne mUkavAmAM Avela che. paramakRpALudevanA A sarva prasaMgo mumukSuone adbhuta preraNA ApI zraddhAnuM prabaLa kAraNa bano tathA paramakRpALudeva pratye paramaprema pragaTo evI zubhecchA saha viramuM chuM. -AtmArtha icchaka pArasabhAI jaina
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA naMbara 256 * 8 * , * , * S 277 jetapura 281 " ) P ne " 330 82 65 331 339 prasaMga gAma |pR.naM. naMbara prasaMga gAma |pR.naM. zrI ratnakukSI - mA devabAI vivANiyA | 1| 47 |zrI vrajabhAI gaMgAdAsa paTela kAviThA zrI prANajIvana jasarAja dozI vavANiyA 48 | zrI kalyANajIbhAI mULajIbhAI paTela kAviThA 259 | zrI popaTabhAI manajIbhAI desAI vivANiyA zrI jhaverabhAI zaMbhudAsa kAviThA | zrI javalabAnAM saMsmaraNo vavANiyA zrI jhaverabhAI bhagavAnabhAI kAviThA | zrI jagubhAI vhorA vavANiyA zrI ratanacaMdabhAI lAdhAjI kAviThA zrI nakubhAI dozI vivANiyA zrI ghorIbhAI bApujIbhAI bhAdaraNa 266 zrI manasukhabhAI ravajIbhAI mehatA| vavANiyA zrI mANekabena kAviThA zrI chaganabhAI rAjacaMdra mehatA vavANiyA zrI jeThAlAla jamanAdAsa bhAvasAra vaso 269 zrI dAmajIbhAI vavANiyA zrI bhAIlAla jagajIvanadAsa vaso zrI catrabhuja becara zrI motIlAla bhAvasAra naDiyAda zrI dhArazIbhAI kuzalacaMda morabI zrI maMgubena naDiyAda | zrI vinayacaMda popaTabhAI daphatarI morabI zrI sukhalAlabhAI jayamala sANaMda zrI manasukhabhAI kiratacaMda mehatA morabI zrI hIrAlAla narottamadAsa amadAvAda 299 14 | zrI revAzaMkarabhAI jagajIvanadAsa morabI zrI popaTabhAI mahokamacaMda amadAvAda 303 | zrI choTAlAla revAzaMkara aMjArIyA morabI zrI somacaMda mahAsukharAma amadAvAda | zrI jagajIvanadAsa morabI zrI jesaMgabhAI ujamasIbhAI amadAvAda 322 | zrI malukacaMdabhAI morabI zrI gopAladAsa tathA nagInabhAI amadAvAda |328 | zrI jUThAbhAI ujamazIbhAI amadAvAda zrI nagInadAsa gharmacaMda amadAvAda | zrI sobhAgabhAI lallubhAI sAyalA zrI harakorabena amadAvAda 3i31 zrI aMbAlAlabhAI lAlacaMda khaMbhAta zrI ThAkarazIbhAI laheracaMda lIMbaDI zrImad ane laghurAja svAmI Azrama zrI chaganabhAI nAnajIbhAI lIMbaDI zrI zrImad ane gAMdhIjI porabaMdara zrI manasukhabhAI devasIbhAI lIMbaDI 357 zrI padamazIbhAI ThAkarazIbhAI berAjA zrI khImacaMdabhAI lakhamIcaMda lIMbaDI 362 zrI nAnacaMdabhAI bhagavAnabhAI pUnA zrI himmatabhAI dhruva lIMbaDI 364 | zrI maNilAla sobhAgabhAI sAyalA. zrI maNilAla rAyacaMda gAMdhI boTAda zrI motIcaMda giragharabhAI kApaDiyA zrI rAyacaMda ratanacaMda gAMdhI boTAda zrI paMDita lAlana muMbaI | zrI hemacaMdabhAI chaganalAla mAstara IDara zrI muMbaImAM banela prasaMgo | zrI bhagubhAI godhAvI 385 | zrI raNachoDabhAI ghArazIbhAI gharamapura zrI puMjAbhAI somezvara bhaTTa 389 | zrI vaDavAnA saMsmaraNo viDavA zrI maMgaLadAsabhAI bharUca 391 zrI tribhuvanabhAI mANekacaMda zrI sukhalAla chaganalAla saMghavI vIramagAma zrI choTAlAla mANekacaMda 3i91 khaMbhAta zrI bhagavAnabhAI raNachoDabhAI gharamapura | zrI kIlAbhAI gulAbacaMda khaMbhAta 392 zrI AtmArAmajI mahArAja zrI popaTalAla gulAbacaMda 393 khaMbhAta || zrI nagInabhAI gulAbacaMda zrI DaoN. kApaDIyA sAheba 394 khaMbhAta zrI gAMDAbhAI bhAIjIbhAI khaMbhAta zrI maphAbhAI kallola 394 zrI divALIbena zrI gAMDAbhAI bhAIcaMda khaMbhAta 395 zrI choTAlAla chaganalAla zrI jalubena kIlAbhAI khaMbhAta 395 | zrI choTAlAla kuzaLacaMda khaMbhAta zrI anupacaMdabhAI malakacaMda bharUca zrI choTAlAla vardhamAna zAha khaMbhAta chUTaka prasaMgo zrI lallubhAI jhaveracaMda khaMbhAta zrI laghurAjasvAmI kRta prazasti zrI jJAnavimalasUri khaMbhAta zrI yAcanA (kAvya) zrI munadAsa prabhudAsa suNAva zrI vavANiyA janmabhUmi mahimA zrI kAviThAnA saMsmaraNo kAviThA zrI jAtismaraNajJAnanI utpatti zrI kasturacaMda maNilAla zAha kAviThA zrI aMtarlIpikA sasaka (kAvya) 46 | zrI zaMkarabhAI ajubhAI bhagata kAviThA zrImad rAjacaMdra prabhunuM aMtima kAvya che mubaMI 372 che ke che ke * muMbaI kheDA che A khaMbhAta he 4 6 0 qui qui 2 2 qui thanArA qui khaMbhAta qui che 2 2 jI * qui che S # ja che S # 9 # je 8 '242 90 403 -404 247
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ gharmamUrti zrImad rAjacaMdra "jIvyA jIvana rAjacaMdra bhagavAna jo, azarIrI bhAve duSama A kaLikALamAMjo lo; rahe na jene dehathArI phaeNpa bhAna jo, aviSama upayogI e guru raho khyAlamAMje lo." A kALamAM sarva darzananuM svarUpa talasparzIpaNe vicArI satya gharma jeNe pragaTa karyo, yathArtha AtmabhAve jIvyA evA prAtaHsmaraNIya gharmamUrti zrImad rAjacaMdranuM TUMkuM jIvana atre ApIe chIe. janmA zrImad rAjacaMdrano janma saMvata 1924nI devadivALIne divase kArtika suda 15, ravivAre kAThiyAvADanA vavANiyA gAmamAM thayo hato. koI saMte temanA pitAne AgaLathI jaNAveluM ke jagata vikhyAta putrano janma tamAre tyAM thaze. temanA pitAnuM nAma zrI ravajIbhAI paMcANabhAI mahetA ane mAtAnuM nAma zrI devabAI hatuM. temanA nAnA bhAInuM nAma manasukhabhAI hatuM. temane cAra baheno hatI. temanuM bALapaNanuM nAma lakSmIcaMda ke abhecaMda hatuM. paraMtu pote ja traNa cAra varSanA thayA tyArathI potAnuM nAma rAyacaMda rakhAvyuM hatuM. maraNa eTale zuM? zrImadda jyAre sAta varSanA hatA tyAre temanI sAthe premathI vartatA amIcaMda nAme pADozInuM sarpa karaDavAthI maraNa thayuM. maraNanI vAta pahelavahelI sAMbhaLI tethI te dAdAne pUchavA lAgyA ke maraNa eTale zuM? tattvajJAnanI Toce pahoMcanArano tattva viSe A prathama prazna che. temanA dAdAe to bALakane samajAya evo saraLa uttara Apyo ke have te khAze nahIM, pIze nahIM, bolaze nahIM. paNa teTalAthI temane saMtoSa na thayo ane temaNe pUchyuM ke have temane zuM karazo? vRddhe kahyuM ke bALI mUkazuM. A sAMbhaLI zrImad eTalI nAnI uMmaramAM paNa mAnavAmAM na AvyuM ane vicAravA lAgyA ke mANasane te bALI mukAya? chokarAne paTAvavA kahetA haze ema lAgyuM. paNa kutUhalavRtti jAgI ke ApaNe joyuM ke amIcaMdanuM zuM kare che? tene koI kADhI na mUke mATe badhAnI pAchaLa rahI smazAna sudhI gayA ane eka nAnA bAvaLanA jhADa para caDhIne jovA lAgyA. citA khaDakI zaba mUkI agnisaMskAra karyo. te joI temane atyaMta kheda ane Azcarya pragaTyAM ke jema kahetA hatA tema amIcaMdane bALI ja mUkyA.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra saMkSipta jIvana caritra jAtismaraNAnA sAta varSanI vaye te tyAM ja aMtarmukha vRtti thatAM "jAtismaraNajJAna pAmyA ane potAnA para pUrvabhavonA aneka janmamaraNa spaSTa joI zAMta thaI gayA. smRti paranuM AvaraNa TaLatAM pUrvabhavanA tattvavicAro tAjA thayA. tethI bALaramatone badale have kAvyo racavA lAgyA. kayo gharma sarvottama che tenA vicAra karavA lAgyA. jyAM pramANothI AtmAnuM, jagatanuM astitva siddha thaI zake che vagerenA mahAna vicAromAM laghuvayathI lIna rahevA lAgyA. be cAra varSamAM gAmanI nizALe gujarAtI abhyAsa pUrNa karI te vakhatanA mAsikapatromAM temanA kAvyo chapAtAM. buddhiprakAza, gharmadarpaNa Adi patromAM zaurya, sughAro, gharma vagere viSayo upara temanA kAvyo chapAyelAM che. gharmamaMthanakALa teramAM varSathI zrImadga, kayo gharma pUrNa satya haze evo gharmamaMthanakALa prApta thayo. tethI ekAda varSamAM teo mukhya mukhya gharmane tapAsI laI sarvajJa-praNIta vItarAga zAsana pUrNa satya che, evA nirNaya para AvyA. teo je pustakanAM pAnA pheravI jAya te vAMcyA tulya thaI jatuM ane je pustaka vAMcI jAya te kaMThastha thaI jatuM. ekAda varSamAM jaina Agamo te joI gayelA, paNa sAMbhaLyuM che ke sUtrakRtAMganuM pArAyaNa to temaNe be hajAra vakhata kareluM. avaghAnanI AzcaryakAraka zakti morabI zaheramAM temanA sagAMne tyAM gayelA tyAre zAstrI zaMkaralAle karelo aSTAvaghAnano eka prasaMga temanA jovAmAM Avyo. bIjA badhA te joIne mAtra navAI pAmyA, paNa zrIma lAgyuM ke e moTI vAta nathI. temanA mitramaMDaLamAM temaNe ATha, bAra ane bAvana avaghAna karI batAvyA. tethI boTAda Adi bIjA zaheromAMthI temane te arthe AmaMtraNa AvavA mAMDyAM. mokSamALA sarjana saMvata 1941mAM, 16 varSa ane 5 mAsanI uMmare temaNe "mokSamALA" mAtra traNa divasamAM racI tyAre teo apUrva vairAgyamAM jhIlatA hatA. eka vakhate vAtacItamAM zrImade jaNAveluM ke "mokSamALA" racI te vakhate amAro vairAgya, "yogavAsiSThanA vairAgya prakaraNamAM zrI rAmacaMdrajIno vairAgya varNavelo che tevo hato ane tamAma jaina-Agamo savA varSanI aMdara ame avalokana karyA hatA. te vakhate abhuta vairAgya vartato hato. te eTalA sudhI ke ame khAvuM che ke nahIM tenI amane smRti rahetI nahIM. jyotiSajJAna lokomAM prasiddha thayA chatAM temanA pitAne to kamAya nahIM tyAM sudhI ekalI kIrtinuM zuM kAma che ema * koI prasaMge kalyANajIbhAIne kaheluM ke, amane navaso bhavanuM jAti smaraNajJAna hatuM. (6)
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra saMkSipta jIvana caritra lAgatuM. te jANI muMbaI javAno vicAra karyo. muMbaI jatAM pahelAM jetapuranA paMcoLI nAmanA prakhyAta joSIne maLyA. temaNe muMbaImAM kIrti thaze, ghana maLaze Adi bAbatonuM bhaviSya bhAkhyuM. temAMthI eka sivAya badhuM kharuM paDyuM. tethI tenI bhUla jANavA TUMka samayamAM muMbaImAM jyotiSano abhyAsa karyo ane hiMdustAnanA joSIomAM je durgamya viSaya gaNAto hato te paNa temaNe sAdhya karyo. janmatithi jANyA vinA paNa te janmakuMDaLI karatA. mAtra koInuM kapALa dekhIne teno janmadivasa jANI jatA. divase divase AtmAnI nirmaLatA vadhatI gaI tema tema zaktiono vikAsa thavA lAgyo. muMbaImAM hAIkorTanA jajanA pramukhapaNA nIce gaMjAvara sabhA bharAI hatI. tyAM so avaghAnano prayoga karI baghA prekSakone Azcaryacakita karI dIdhA hatA. baghAM hiMdanA chApAMmAM vivigha bhASAmAM tenAM varNana ane prazaMsA pragaTa thayAM. jaje temane vilAyata jaI, AvA prayogo darzAvavAthI ghana ane kIrtino lAbha thaze ema jaNAvyuM, paNa gharmane bAda karanAra anArya vAtAvaraNamAM javAnI temaNe nA pADI. gRhasthAzrama praveza | vi. saM. 1944 mahA suda 12nA roja 20 varSanI vaye zrImadbhA zubha vivAha jhaverI revAzaMkara jagajIvanadAsa mahetAnA moTAbhAI popaTalAlanI mahAbhAgyazALI putrI jhabakabAI sAthe thayA. temane chaganalAla ane ratilAla nAme be putro ane javalabahena ane kAzIbahena nAme be putrIo hatI. zrImad jI gRhavAsamAM rahevA chatAM paNa atyaMta udAsIna hatA. saMvata 1947 kArataka suda 12nA patramAM svayaM lakhe che- "niHsaMdehasvarUpa jJAnAvatAra che ane vyavahAramAM beThA chatAM vItarAga che." (patrAMka 167) vyavasAyamAM paNa AtmalakSa jAgRta zrImadrajI 21 varSanI vaye vavANiyAthI muMbaI AvyA ane zeTha revAzaMkara jagajIvanadAsanI dukAnamAM bhAgIdArImAM jhaverAtano vepAra karavA lAgyAM. vepAra karatAM chatAM paNa teo AtmAno lakSa cUktA nahIM. vepAramAM jevo avakAza maLe ke teo AtmavicAramAM lIna thaI jatA ane varSamAM be-cAra mahinA IDara, kAviThA, khaMbhAta, vaDavA, rALaja, vaso, naDiyAda ke uttarasaMDA jevA kSetramAM nivRtti arthe jatA. temanAmAM jJAnayoga ane karmayoga banneno yathArtha samanvaya hato. saMvata 1947nA phAgaNa suda panA patramAM teo lakhe che : "A jagata pratye amAro parama udAsInabhAva varte che; te sAva sonAnuM thAya to paNa amane tRNavat che." (patrAMka 214) saMvata 1949mAM muMbaImAM zrI devakaraNajI munine kahe che :"ame hIrAmANekane kALakUTa viSa dekhIe chIe." zrImad viSe mahAtmA gAMdhIjInA udgAra mahAtmA gAMdhIjI temanA saMbaMghamAM 'AtmakathAmAM lakhe che :"je vairAgya e "apUrva avasara"nI kaDIomAM jhaLahaLI rahyo che te meM temanA be varSanA gADha
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra saMkSipta jIvana caritra paricayamAM kSaNe kSaNe temanAmAM joyelo.... khAtAM, besatAM, sUtAM, pratyeka kriyA karatAM temanAmAM vairAgya to hoya ja. koI vakhata A jagatanA koI paNa vaibhavane viSe temane moha thayo hoya ema meM nathI joyuM.... - A varNana saMyamIne viSe saMbhave. bAhyADaMbarathI manuSya vItarAgI nathI thaI zakato. vItarAgatA e AtmAnI prasAdI che. aneka janmanA prayatna maLI zake che ema harakoI mANasa anubhavI zake che. rAgane kADhavAno prayatna karanAra jANe che ke rAgarahita thavuM kevuM kaThina che. e rAgarahita dazA kavine svAbhAvika hatI ema mArI upara chApa paDI hatI... ghaNI vAra kahIne lakhI gayo chuM ke meM ghaNAnAM jIvanamAMthI ghaNuM lIdhuM che. paNa sauthI vadhAre koInA jIvanamAMthI grahaNa karyuM hoya to te kavizrI (zrIma)nA jIvanamAMthI che. dayAgharma paNa huM temanA jIvanamAMthI zIkhyo chuM...khUna karanAra upara paNa prema karavo e dayAgharma mane kavizrIe zIkhavyo che. e gharmanuM temanI pAsethI meM kUMDA bharIne pAna karyuM che.... temanA lakhANonI eka asAdhAraNatA e che ke pote je anubhavyuM te ja lakhyuM che. temAM kyAMye kRtrimatA nathI. bIjAnI upara chApa pADavA sAru eka lITI sarakhI paNa lakhI hoya ema meM nathI joyuM..... temanA lakhANomAM sat nItarI rahyuM che evo mane haMmezAM bhAsa Avyo che. temaNe potAnuM jJAna batAvavA sAru eka akSara paNa lakhyo nathI. lakhanArano hetu vAMcanArane potAnA AtmAnaMdamAM bhAgIdAra banAvavAno hato. jene Atmalleza TALavo che, je potAnuM kartavya jANavA utsuka che, tene zrImadbhA lakhANomAMthI bahu maLI raheze evo mane vizvAsa che. pachI bhale te hindu ho ke anyaghaI." -(rAyacaMdabhAInA keTalAka saMsmaraNo) AtmasiddhizAstra sarjana saMvata 195ranA caitra suda 13nA aMgata patramAM teo lakhe che : "vaghAre zuM kahevuM? A viSamakALamAM parama zAMtinA ghAmarUpa ame bIjA zrI rAma athavA zrI mahAvIra ja chIe, kemake ame paramAtmasvarUpa thayA chIe." (patrAMka 680) saMvata 19paranA Aso vada ekamanA divase teoe A kALanA jIvo para niSkAraNa karuNA karI cauda pUrvanA sAra rUpa Atmasiddhi racI. pU.zrI brahmacArIjI caitra suda 13nA aMgata patra ane Atmasiddhi aMge lakhe che ke, A patra caitra mahine lakhyo, pachI Aso mahine Atmasiddhi lakhI che. kevI dazA pAmIne Atmasiddhi lakhI che te A patra parathI jaNAya che. akhaMDa svarUpamAM ramaNatA eTalI badhI thayA pachI Atmasiddhi lakhI che. ethI emAM mahAvIranAM ja vacana che. sahaja svabhAve AtmasiddhimAM kaheluM che. TheTha sudhI kAma Ave evI che. baghAthI mukAvI AtmA para lAvI mUke evI Atmasiddhi che. A patra sAthe Atmasiddhine saMbaMgha che." "AtmasiddhimAM badhA zAstrono sAra che. apUrva graMtha che. A kALamAM paramAtmadazA pAmIne kapALadeve A graMtha racyo che emAM cha darzanano samAveza che." (8)
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra saMkSipta jIvana caritra svayaM prakAzela aMtaryAtmadazA saM. 1954mAM kheDA sthiti daramyAna kRpAnAtha pote potAne kahe che :- "aDatAlIsanI sAlamAM (saMvata 1948) rALaja birAjyA hatA te mahAtmA zAMta ane zItaLa hatA. hAla sAlamAM vaso kSetre vartatA mahAtmA parama adbhuta yogIMdra parama samAthimAM rahetA hatA ane A vanakSetre vartatA paramAtmA paNa adbhuta yogIMdra parama zAMta birAje che. evuM pote potAnI nagnabhAvI, aliMgI, niHsaMga dazA varNavatA hatA." ema zrI devakaraNajI muni zrI laghurAja svAmIne patramAM jaNAve che. saMvata 1957mAM amadAvAdamAM zrImade zrI devakaraNajIne kahyuM: sabhAmAM ame strI ane lakSmI banne tyAgyAM che; ane sarvasaMga-parityAganI AjJA mAtuzrI Apaze ema lAge che." zrI devakaraNajIe pachI mAtuzrIne kahyuM, "mAtuzrI, have Apa AjJA Apo, jethI kRpALudeva (zrIma) sarvavirati grahaNa kare ane ghaNA jIvono uddhAra kare." mAtuzrI bolyA : "mane bahu moha che, temanA uparano moha mane chUTato nathI. temanuM zarIra sAruM thayA pachI huM sarvavirati grahaNa karavA rajA daIza." eka vAra zrI devakaraNajIe zrImane pUchyuM : A zarIra AvuM ekadama kema kRza thaI gayuM? zrImade uttara Apyo : "ame zarIranI sAme paDyA chIe." kRpALudevane koIe pUchyuMtamAro deha kema sukAI gayo? kRpALudeve kahyuM ke, amAre be bAga che. temAMthI ekamAM pANI vaghAre gayuM tethI bIjo bAga sukAI gayo. AgAkhAnane baMgale zrI lallajI ane zrI devakaraNajIne bolAvI zrImade chellI sUcanA ApatAM jaNAvyuM : "amArAmAM ane vItarAgamAM bheda gaNazo nahIM." amadAvAdathI zrImaddha vaDhavANa javAnuM thayuM, tyAM khaMbhAtanA bhAI lallubhAI tathA nagInabhAI darzane gayelAM. tyAMthI pAchA khaMbhAta jatI vakhate samAgamamAM zrImade kahyuM ke, "pharI maLIe ke na maLIe, samAgama thAya ke na thAya, paNa amArA pratye akhaMDa vizvAsa rAkhajo. amArAmAM ne zrI mahAvIradevamAM kaMI paNa phera nathI. phakta A paheraNano phera che." paramazruta prabhAvaka maMDaLa'nI yojanA vaDhavANa zrImad rahyA te daramyAna "paramakRta prabhAvaka maMDaLa"nI yojanA zrImade zarU karI hatI. saMvata 1956nA bhAdaravAmAM eka patramAM teno ullekha pote karyo che : "parama satkRtanA pracArarUpa eka yojanA ghArI che te pracAra thaI paramArthamArga prakAza pAme tema thaze. "prajJAvabogha' bhAga "mokSamALA'nA 108 maNakA atre lakhAvazuM." eka sArI rakamanI TIpa karI temAMthI mahAna AcAryonA aprasiddha graMtho prasiddha karAvI tattvavicAraNA mATe janasamUhane anukULatA maLe tevA hetuthI te saMsthA sthapAI hatI. havAphera mATe dariyAkinAre muMbaImAM mATuMgA, ziva ane valasADa pAse tithala vagere sthaLoe rahevuM thayuM hatuM. pachI vaDhavANa kempamAM lIMbaDInA utArAmAM thoDo vakhata rahevAnuM banyuM hatuM. tyAM vaDhavANamAM chellA padmAsana ane kAusagga mudrAnAM banne citrapaTa (phoTA) bhAI sukhalAlanI mAgaNIthI paDAvyA hatA. pachIthI rAjakoTa rahevAnuM rAkhyuM hatuM. tyAM ghaNA kharA mumukSuo AvatA, paNa zarIra ghaNuM azakta hovAne kAraNe
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra saMkSipta jIvana caritra dAktaroe vAtacIta vizeSa na thAya tevI tajavIja rakhAvI hatI. patro lakhAvavA paDe to eka-be lITInA ja lakhAvatA. rAjakoTanA chellA patro atre ApyA che : saMvata 1957, phAgaNa vada 13, soma OM zarIra saMbaMdhamAM bIjI vAra Aje aprAkRta krama zarU thayo. jJAnIono sanAtana sanmArga jayavaMta varto." | saMvata 1957, caitra suda 2, zukra "OM anaMta zAMtimUrti evA caMdraprabha svAmIne namonamaH" vedanIya tathArUpa udayamAnapaNe vedavAmAM harSa zoka zo? OM zAMtiH" huM mArA AtmasvarUpamAM lIna thAuM chuM bhAI manasukhabhAIe zrImI Akhara sudhInI sthiti TUMkAmAM eka patramAM lakhI che te A pramANe manaduHkha!tuM chevaTanI paLa paryata asAvadha rahyo. te pavitrAtmAe ADakatarI rIte cetavyuM, tathApi rAgane laIne samajI zakyo nahIM. have smaraNa thAya che ke teoe mane aneka vAra cetavaNI ApI hatI. huM ajJAna, aMgha ane mUrkha teozrInI vANI samajI zakavAne asamartha hato. deha tyAganA AgalA divase sAyaMkALe revAzaMkarabhAI, narabherAma, huM vagere bhAIone kahyuM, 'tame nizciMta rahejo, A AtmA zAzvata che, avazya vizeSa uttama gatine prApta thavAno che. tame zAMta ane samAghipaNe pravartazo. je ratnamaya jJAnavANI A deha dvArAe kahI zakavAnI hatI te kahevAno samaya nathI. tame puruSArtha karazo." AvI spaSTa cetavaNI chatAM ame rAganA kAraNathI cetI zakyA nahIM. ame to ema baphamamAM rahyA ke azakti jaNAya che. rAtrinA aDhI vAgye atyaMta zaradI thaI te samaye teozrIe jaNAvyuM ke nizciMta rahejo, bhAInuM samAdhimRtyu che. upAyo karatAM zaradI ochI thaI gaI. poNA ATha vAgye savAre dUgha ApyuM, te teoe lIdhuM. taddana saMpUrNa zuddhimAM mana, vacana ane kAyA rahyAM hatAM. poNA nave kahyuM : "manasukha, duHkha na pAmato; mAne ThIka rAkhaje. huM mArA AtmasvarUpamAM lIna thAuM chuM." sADA sAta vAgye je bichAnAmAM poDhyA hatA, temAMthI eka koca upara pheravavA mane AjJA karI. mane lAgyuM ke azakti ghaNI jaNAya che mATe pheraphAra na karavo, tyAre teozrIe AjJA karI ke tvarAthI pheraphAra kara, eTale meM samAdhisthabhAve sUI zakAya evI koca upara vyavasthA karI, je upara te pavitra deha ane AtmA samAdhistha bhAve chUTA paDyA; leza mAtra AtmA chUTo thayAnAM cihna na jaNAyAM. jema jema prANa ochA thavA lAgyA tema tema mukhamudrAnI kAMti vizeSapaNe prakAza pAmavA lAgI. vaDhavANa kempamAM je sthitimAM UbhAM UbhAM citrapaTa paDAvela te ja sthitimAM kaoNca upara samAdhi pAMca kalAka rahI. laghuzaMkA, dIrghazaMkA, moDhe pANI ke AMkhe pANI ke parasevo kaMI paNa poNA AThathI be vAgyA sudhI prANa chUTA paDyA to paNa kazuM jaNAyuM nahotuM. eka kalAke dUdha pIghA pachI haMmezAM dizAe javuM paDatuM tene badale Aje kAMI paNa nahIM. jevI rIte yaMtrane cAvI daI AghIna karI levAmAM Ave te rIte karela. AvA samAdhisvabhAve te pavitra AtmA ane dehano saMbaMgha chUTyo..... pAMca-cha divasa agAu teozrIe keTalAMka pada lakhAvelAM te pU. ghArazIbhAI ane navalacaMdabhAInI (10)
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra saMkSipta jIvana caritra pAse che. pote taddana vItarAga bhAve pravRtti karelI eTale koI paNa prakAre teozrIe potAnuM mAnI pravRtti karelI nahIM, udAsInapaNuM ja yogya ghAryuM hatuM. have ApaNe konuM avalaMbana rahyuM? mAtra teozrInA vacanAmRtonuM ane temanAM sad : vartananuM anukaraNa karavuM e ja mahAna avalaMbana huM mAnuM chuM." aMtima samayanuM adbhuta svarUpa zrImanA dehatyAga avasare bhAI navalacaMdabhAI paNa hAjara hatA. zrI aMbAlAlabhAI paranA patramAM teo jaNAve che ke, "nirvANasamayanI mUrti anupama, caitanyavyApI, zAMta, manohara ne jotAM tRpti na thAya evI zobhatI hatI. ema ApaNane guNAnurAgIne to lAge, paNa jeo bIjA saMbaMdhe hAjara hatAM teone paNa Azcarya pamADatI ne pUjyabhAva utpanna karatI jaNAtI hatI. A vakhatanA abhUta svarUpanuM varNana karavAne AtmAmAM je bhAva thAya che te lakhI zakAto nathI." saMvata 1957nAM caitra vada pAMcamane maMgaLavAre bapore be vAgatAM zrImad rAjacaMdra mahAtmA 33 varSane 5 mAsanI uMmare A kSetra ane nAzavaMta dehano tyAga karI uttama gati pAmyA. je je puruSone jeTalA pramANamAM te mahAtmAnuM oLakhANa thayuM hatuM teTalA pramANamAM temano viyoga temane lAgyo hato. aneka zaktionA ghAraka janmajAta yogI zrImad rAjacaMdra janmayogI hatA. bAlyavayathI temane adbhuta zaktio pragaTI hatI. tema chatAM zrImad mAM evo adbhUta saMyama hato ke teo potAnI zaktione saMpUrNapaNe aMtaramAM zamAvI zakatA. temano pratApa eTalo badho paDato ke koI temane te viSe pUchavAnI bhAgye ja hiMmata karI zakatuM. gRhasthAzramamAM praveza karyA pachI temaNe sarva camatkArika zaktione maunapaNe zamAvI, AtmAnubhavane ja mahattva ApyuM. temAM teo rAtadivasa jAgRta rahI puruSArtha karatA. kuTuMbIo vagerene aihika rIte saMtoSI jagatanuM RNa adA karatA. temanI mahattAne oLakhI na zake tene teo sAdA bhalA mANasa tarIke jaNAtA. jeo temanI mahattAne oLakhatA teo temanI AgaLa namI paDatA, ane svAtmAnA uddhAra mATe temanuM zaraNa svIkAratA. zrImad rAjacaMdra gRhastha veSe yogI hatA, jJAnI hatA, bhUtabhAvine jANI zake evI temanI vizALa prajJA hatI. dehanA paryAyanI pAra eka AtmA jovAnI temanI jJAnavRSTi hatI. temanI bAhya pravRtti ane AtyaMtara dazAno khyAla mukhyapaNe teozrIe zrI sobhAgabhAI para lakhelA patromAMthI maLI Ave che. jJAnAvatAra yugapradhAna puruSanA kRpApAtrA A jJAnAvatAra yugapuruSa zrImad rAjacaMdranI kRpAprasAdIne pAmI temaNe darzAvela sanAtana vItarAga mokSamArganI upAsanA karanAra anekAneka satsAghakomAMthI atyaMta kRtArtharUpa banelA zrImad laghurAja svAmI, zrI sobhAgabhAI, zrI aMbAlAlabhAI, zrI jUThAbhAI e cAra mumukSuvarya mahAbhAgya sajjano AtmajJAnarUpa amolo jJAnavAraso zrImad pAsethI pAmavA bhAgyavaMta banyA hatA; temAM zrImad laghurAja svAmI 82 varSa jeTaluM lAMbu AyuSya gALavA bhAgyazALI banyA te mumukSuonAM ahobhAgya! (11)
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra saMkSipta jIvana caritra zrImade laghurAja svAmIne kaheluM tamAre koInI pAse javuM nahIM. bIjA tamArI pAse Avaze. bahAra jovA jazo to vikSepano pAra nathI; aMtaraMgamAM jozo to parama zAMti anubhavazo. duSama kALa che, mATe jaDabharata jevA thaIne vicarajo. riddhi siddhi pragaTaze, tene oLaMgI jajo. A kALanA jIvo pAkA cIbhaDA jevA che. kaDakAI sahana karI zake tevA nathI. tethI laghutA ghArI kalyANamUrti banazo to ghaNA jIvonuM kalyANa tamArA dvArA thaze. zrI laghurAja svAmI aMge zrImade DaoNkaTara prANajIvanadAsane kaheluM ke, "A muni cothA ArAnA muni samAna che. cothA ArAnI vAnagI che." pU.zrI brahmacArIjI lakhe che--"mahApuruSanuM jIvana ApaNane nirmaLa banAve che. kRpALudevanuM jIvana to ghaNA jIvana caritro jevuM che. eka bhavamAM ghaNA bhavono saravALo thayelo che. kharuM jIvana to emanA patro che. A kALamAM evA gaMbhIra bhAvo koI lakhI zakyA nathI. eka eka patramAM Akho mokSamArga mUkI dIdho che. e samajAya to ApaNuM jIvana uttama thAya." jenI pAse zrImad rAjacaMdra graMtha che tene ghera samajaNano bhaMDAra che." paramakRpALudevanI bhakitathI jIvonuM kalyANa kRpALudeva svAtmavRttAMta kAvyamAM lakhe che - yathA hetu je cittano, satya gharmano uddhAra re, thaze avazya A dehathI, ema thayo niraghAra re. ghanya re divasa A aho!" temaja zrAvaNa vada 14 ,saMvata 1948nA patramAM lakhe che- ""IzvarecchAthI je koI paNa jIvanuM kalyANa vartamAnamAM paNa thavuM sarjita haze te to tema thaze ane te bIjethI nahIM paNa amathakI ema paNa atra mAnIe chIe." teno artha pU.zrI brahmacArIjI nIce pramANe kare che - "vartamAnamAM paNa sarjita-duSamakALamAM paNa jJAnInI AjJA pAmanAra bhAgyazALI haze tenuM kalyANa ama thakI'= paramakRpALudevanI bhaktithI thaze. kAraNa ke A kALamAM teTalI UMcI dazAvALo puruSa temanA jevo prApta thavo asaMbhava chejI. paramakRpALudeva A kALamAM apavAdarUpa che. hajAro varSe tevA puruSo dekhAva de che. ghaNAkharA mahAtmAo gaNAtAM paramakRpALudevanAM jJAna ane vItarAgapaNAnI sarakhAmaNImAM AvI zake tevA nathI." (patrasughA patrAMka 992) paramakRpALudevanuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo. "sukhadhAma anaMta susaMta cahI, dinarAtra rahe tadhyAna mahIM; parazAMti anaMta suthAmaya je, praNamuM pada te vara te jaya te." (uparanuM TUMkuM jIvanacaritra pravezikA, ardhazatAbdI smAraka graMtha ane jIvanakaLA uparathI saMkalana karavAmAM AvyuM che.) (12)
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra PAGE 13
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ II zrImada rAjacaMdanA pUjyamAtuzrI devabAi PAGE 14
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnakukSI - mA devabAI vavANiyA zrI paramakRpALudevanA mAtuzrI devabAI zrI vavANiyAthI saMvat 1970nA kArataka suda terazanA maMgaLavAre sAMjanI gADImAM atre zrI khaMbhAta padhAryA hatA. teozrInA mukhathI zrImad rAjacaMdra prabhunuM caritra sAMbhaLyuM te nIce mujaba che - tamane mahAna gharmiSTha ane pratApI putra thaze zrI paramakRpALudeva garbhamAM AvyA pachI mane eka yogI maLela. temaNe evuM kahyuM ke tamone eka putra thaze. te mahAna zarmiSTha ane pratApI thaze. te tamArI ekotera peDhI tAraze. te phakIra taLAvanI pALa upara rahetA hatA. temanI manasukhabhAInA pitAe sevAbhakti bahu karI hatI. teo garbhamAM AvyA pachI uttama bhAvanA zrI paramakRpALudeva garbhamAM AvyA bAda koIpaNa mAThI vAsanA mane thaI nathI. saM.1924nA kArataka suda punamanA divase janma hovAthI AkhA gAmamAM deva divALIne laIne utsava ghaNo hato. nava mAsanI uMmare teo cAlavA mAMDyA hatA. bAra-tera mahinAnI uMmare bolatA zIkhyA hatA. pUrvabhavanA ghArmika saMskAra bALapaNamAM be varSanI vayamAM nAnA chokarAo sAthe mATInA deharA karI pachI chokarAone kahe ke : A mahAdevanuM daheruM che. A rAmanuM daheruM che, ema deharAnA AkAra karI batAvatA hatA. bhagavAnanI pratimAnI jema besI rahe zrI paramakRpALadeva traNa varSanA hatA tyAre teDIne huM naku dozIne tyAM jatI. tyAM huM jyAM besADuM tyAM sthira besI rahetA. eka kalAka jANe bhagavAnanI pratimAnI jema besI rahetA, zAMta yogI jevA lAgatA. pAMca varSanI uMmare potAnI bahenane teDavA sAruM kacchamAM pitAzrInI sAthe aMjAra gayA hatA. zrI paramakRpALudevane jamaNI AMkhe bhamara upara taravAranuM mUTha sAthe cinha hatuM ane paganA aMgUThe lAla rekhA' hatI.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo mA tame mokSe Avazo? mane vAraMvAra kahetA mA! tame mokSe Avazo ? meM kahyuM--bhAI mokSa kevo hoya? tyAre kahetA--huM tamane mokSa batalAvanAro chuM. zrI paramakRpALudevanI uMmara bahu nAnI hatI tyAre temanI dAdIe kaheluM ke tuM mane ceha mUkyuM. (maDadAnI citA saLagAvavI te ceha kahevAya che) dAdI gujarI gayA. pote smazAnamAM gayA. tyAre DAghuoe kahyuM - tame khasI jAva, nAnA bALaka cho, eTale temaNe kahyuM ke mArI dAdIe ceha mUkavA mane bhalAmaNa karI che mATe huM ceha mUkIza. pachI agni saMskAra pote karyo hato. mArA sasarA gujarI gayA tyAre paNa rAyacaMdabhAI 10 varSanI uMmaranA Azare haze. 2 yAtrA karavA karatAM sAsu sasarAnI bhaktithI vadhAre puNya kRpALudevanI uMmara 10 varSanI hatI te vakhate meM kahyuM ke bhAI, tame ATaluM badhuM jANo ne mane kAMI AvaDe nahIM. tyAre kRpALudeve kahyuM ke tamone kAMI na AvaDe to sAsunI bhakti karyA karo; e ja vadhAre che. jAtrA karavA karatAM sAsu sasarAnI bhakti karazo e vadhAre puNya che. kAraNa ke gharamAM teo so varSanI uMmaranA ane azakta che to tenI bhakti karavAthI vadhAre phaLa che. paramakRpALudeve mane smaraNamAM prabhunA nAmanI mALA pheravavA kahyuM hatuM. gharamAM ghAta paramakRpALudevane meM kahyuM ke tamAre sAsarethI lagana jovaDAvavAnuM che. tyAre pote kahyuM ke--'Aje gharamAM ghAta che, tethI zI rIte lagana jovaDAvAya?' te ja divase manasukhabhAI gyAsatelano dIvo saLagato hato tenAthI paNu ja chAtIe dAjhyA hatA. ema manasukhabhAInI pAta agAuthI jANIne kahyuM hatuM. te vakhate paramakRpALudevanI uMmara 19 varSanI hatI. A kAraNathI bAra mAsa pachI temanA lagna thayA hatA. paramakRpALudevanI alipta dazA saMvat 1956nI sAlamAM paramakRpALudeva vaDhavANa kempamAM hatA. tyAre mAtuzrIne pote kahyuM ke - "saMsArI jIvo strI sAthe eka divasamAM jeTalo mo kare che teTalo AkhI umaramAM ame karyo nathI." ane mane (mAtuzrIne) kahyuM ke--ApanI AjJA hoya to huM AjathI sarva prakAre vratano niyama ghAraNa karuM. pachI bAra vrata saMkSepamAM lakhI ApI munio pAse aMbAlAlabhAInI sAthe mokalyA hatA ane jJAnArNavamAMthI brahmacaryano adhikAra saMbhaLAvavA munione kahyuM hatuM. te pramANe vahu jhabakane munie saMbhaLAvyuM hatuM. rajA Apo to vanavAsa laIe saMvat 1956nI sAlamAM paramakRpALudeve vanavAsa javAnI AjJA mAMgI. 'mA, amane rajA Apo to ame vanavAsa jaIe.' meM kIdhuM - huM rajA ApuM nahIM. ane jo tame vanamAM jAo to mArA prANa tyAga thAya. bhAIe kahyuM - mA, tame amane vanavAsanI rajA Apo to amane suvANa thaI jAya. tethI bhAIne jo suvANa thatuM hoya to bhale vanavAsa jAya ema samajI meM rajA ApI hatI. DaoN. prANajIvane zrI paramakRpALudevane raMguna laI javA mATe mane kahyuM, tyAre meM kahyuM ke have maMdavADa
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane mAtuzrI devabAI gayo che ane raMgUna mokaluM to kaheze ke nANA mATe raMgUna mokalyA che. mATe raMgUna mokalavA mAre vicAra nathI. mArAthI paramakRpALu devano moha mUkAto nathI huM paramakRpALudevane jeTalI AjJA karuM teTalI uThAve. koIpaNa divasa AkhI uMmaramAM pote mArI AjJAnuM ullaMghana karyuM nathI. jeTaluM kahyuM teTaluM pote karatA. mane munizrI laghurAjasvAmIe kahyuM ke tamone mA, paramakRpALudeva upara moha ghaNo che, kharuM? tyAre bIjA munie kahyuM ke lallujI mahArAje to sAhyabI hatI te choDI dIdhI. tyAre meM kahyuM ke mArAthI paramakRpALuno moha nathI mUkAto. mUka jIvonI dayA pALavAthI jIvanuM urdhvagamana vaDhavANa kempamAM paramakRpALudeve mane kahyuM ke gADInI aMdara beThA hoIe to tene jaldIthI hAMka ema gADIvALAne na kahevuM. taLAvamAM nhAvuM nahIM, ghovuM nahIM, vAsaNa laIne pANI gALIne nhAvuM. lIlotarImAM cAra lIlotarI mokaLI rAkhIne bIjIno sarvathA tyAga karAvyA pachI magha, mAkhaNa vigere sarva abhakSyano tyAga karAvyo hato. jUTha bolyA vinA jevuM hoya tevuM kahevuM gharamAM koIthI jUThuM to bolAya ja nahIM. kRpALudeva kahe ke jevuM hoya tevuM ja kahI devuM. jenAthI je vAMka thayo hoya te tarata kahI devuM. nokarane paisA vAparavA Ape ane te paisA potAnA mATe vApare to tarata kahI de ke phalANAmAM paisA vAparyA che. amArA sahu kuTuMbamAM koI prakArano avizvAsa jevuM nahotuM. corInI to vAta ja nahIM. nokaro paNa tevA ke je lIdhuM hoya te tarata kahI de. vAsI khAvuM nahIM paramakRpALudeva gharamAM sarvene kahetA ke vAsI khAvuM nahIM. temanA kahyA bAda koI vAsI khAtuM nahIM. bhAI (kRpALudeva) naDiyAda hatA tyAre mane maMdavADa vizeSa raheto hato. tethI tAra karAvI meM temane bolAvela. bhAI AvyA. khATale besI gharmanI vAto karI zAMti pamADatA ane sevA ghaNI sArI karI hatI. jJAnadAnathI mahApuNyA saMvat 1956mAM, jo ke mane to barAbara samajaNa nahI paNa bhAIe (paramakRpALudeve) samajaNa pADI ke A sUtra (nAma khabara nathI) tamArA kharcathI maMgAvela che. te tame mane vahorAvo. te uparathI meM te sUtra bhAIne vahorAvyuM. te vakhate zrI mAMkubhAI vigere hAjara hatA. pachI paramakRta khAtAmAM rUpiyA maMDAvAnuM bhAIe mane pUchyuM tyAre meM rUA.25/- maMDAvyA ane vahue rU.50/- maMDAvyA hatA. paramakRpALu devanI svasvarUpamAM lInatA paramakRpALudevane maMdavADamAM huM pUchatI ke bhAI kema che? tyAre kahetA ke - "amane sukhe nathI ane duHkhe nathI." saMvata 1956nI sAlamAM je chellI avasthAno phoTogrApha paDAvelo te sarvene kaheluM ke mAtuzrIne te phoTo batAvazo nahIM. kAraNa ke zarIra kSINa thaI gayeluM che. vaDhavANa kempamAM bhAInI (paramakRpALudevanI) tabiyata narama hatI tyAre lIMbaDI darabAranA utArAmAM
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo ame (devamAM vagere) hatA. eka vakhata rAte paroDhiyAne vakhate mane evuM svapna AvyuM ke - khoLAmAM eka putra che ane ghAvaNa chUTuM che. meM (devamAe) svapnamAM "vahu vahu" ema hAkala karI ane pachI huM jAgI. khoLAmAM putra hato te alopa thaI gayo. tyAra pachI meM joyuM to ghAvaNa chUTyuM ane bhInuM jaNAtuM hatuM. A svapna lAdhyuM tyAre jAgRti vizeSa hatI ane UMgha ochI hatI. divasa ugyA pachI A vAta meM bhAIne (pa.ka.devane) karI hatI. amuka mahinA pachI paramakRpALuno deha chUTyo hato. vaDhavANa ame mahino savA mahino rahyA. pachI ame ghera gayA ane bhAI amadAvAda tarapha gayA hatA. saMvat 1970nA kArataka vadI ekamanA roja sthaLa khaMbhAtamAM zrI choTAlAla mANekacaMdanI meDI upara savAranA prathama pahoramAM paramakRpALudevanA saMbaMdhI temanA mAtuzrIne hakIkata pUchatAM devAmAtAe mukhathI je je vAta karI hatI te ahIM lakhavAmAM AvI che. zrI prANajIvana jasarAja dozI vavANiyA (janmabhUmi vavANiyAthI maLelI vigato) paramakRpALudevanA pitAmaha paMcANabhAI zrImad rAjacaMdranA pitAmaha paMcANa mahetA mULa mANekavADA (morabI pAse) nA rahIza hatA. tyAMthI bhAIothI jAdA thaI saM. 1982mAM vavANiyA rahevA AvyA hatA. temanA bIjA bhAIo to hajI mANekavADAmAM che. chUTA thayA tyAre temanI sArI sthiti hatI. bhAIonI milakatanI vaheMcaNI vakhate rokaDa rakama je hatI tenA kAMsAnI tAMsaLI (kAMsAnA moTA pahoLA vATakA) thI korInA bhAga pADyA hatA. te vakhate korInuM calaNa hatuM. korI eTale arthAthI jarA nAnA cAMdInA goLa sikkA. paMcANabhAIno vyavasAya vavANiyA AvyA pachI makAna amuka korImAM kharIda karyuM hatuM. je makAna paramakRpALudevanI janmabhUmi che te. vavANiyA AvI paMcANadAdA vahANa baMghAvI vahANavaTAno dhaMdho karatA tathA vyAjavaTAvano ghaMgho paNa sArA pramANamAM karatA hatA. paramakRpALudevanA pitAzrI ravajIbhAI paMcANadAdAnI moTI uMmara thatAM eke dIkarA jIvyA nahIM. tyAre koInA kahevAthI ravIcImAtAnI AsthA rAkhI. pachI ravajIbhAIno janma saM.1902nA mAha mAsamAM thayo. ravIcIdevInA nAma uparathI ravajIbhAI nAma pADyuM hatuM. A ravIcIdevInuM sthAna vavANiyAthI Azare eka mAIla cheTuM che. - ravajIbhAI 14 varSanA thayA tyArathI vavANiyAmAM tathA camanapara Adi AjubAjunA gAmomAM karakAvarano dhaMdho eTale vyAjavaTAvanuM kAma karatA. tethI dara vakhate ravajIbhAIne gAmaDe javAnuM thatuM. temane ghera gAyabheMsanA dujhANAM kAyama hatAM. ravajIbhAI vavANiyAnA ThAkoranA devamaMdiranA corAmAM haravakhata temanI uMmaravALA sAthe besatA.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane prANajIvana dozI tyAMnA rAvaLabhATa vArtAo kare tyAre badhA bhegA thatA, tene DAyaro kahetA. DAyarAmAM ravajIbhAI jatA. garAziyAnI DelIe paNa DAyaro thAya. temAM ravajIbhAI jAya. tyAM paNa bhATacAraNa, vArtAo - daMtakathAo kahetA. zrI ravajIbhAImAM sAdhusaMto tathA garIbonI sevAno bhAva ravajIbhAI sAdhusaMtanI sevA bahu karatA. garIbone anAja kapaDAM paNa ApatA. sAdhu phakIro upara temanI bahu AsthA hatI. vavANiyAmAM eka oliyA phakIra hatA. ravajIbhAI temanI sevA bahu karatA. temanI pAse dararoja jamavAnuM tathA gAMjo laI jatA. gAMjAnI calama bharIne ravajIbhAI te phakIrane ApatA. Ama ghaNA vakhata sudhI jatA AvatA. ghaNI vakhata sArI vastu jamavAnI karIne phakIrabAvAne mATe laI jatA. phakIrabAvAnI bhaviSyavANI eka vakhata phakIrabAvAe ravajIbhAIne kahyuM ke ravajI, kala savArameM tuma jaladI AnA. ravajIbhAIe kahyuM ke, bApu, jaladI-vahelo AvIza. paNa bIje divase ravajIbhAIne tyAM mahemAna AvyA. ravajIbhAI khUba mUMjhANA. mahemAnane jamADyA vinA kema javAya? jamADIne jaIza to bahu moDuM thaI jaze. mahemAnane jema tema jamADIne ravajIbhAI phakIra pAse gayA. mahemAna mATe cUramuM karela hatuM te phakIrabAvA mATe sAthe laI gayA. phakIrabAvA pAse jatAM temaNe kahyuM ke, "ravajI, tuma bahota moDA AyA. acchA ravajI, terekuM do laDakA hogA. eka baDA nAma nIkAlegA esA hogA. dusarA bhI ThIka hogA. donuM laDakA tamArA aura InakA bota acchA nAma nIkAlegA. paNa ravajI! tuma bahota moDA AyA. vakhata calA gayA. InakA AyuSyameM phera paDegA. aisA mAluma hotA hai. ravajI, hama aba Isa duniyAse cale jAtA huM. tuma aba tamArA ghara para jAva. terA bhalA hogA." pachI ravajIbhAI ghera AvyA. bIje divase tapAsa karatAM phakIradAdA hatA nahIM. ravajIbhAIne bahu aphasosa thayo hato ke huM bahu moDo gayo. 75 varasanuM AyuSya kahyuM hatuM have keTalA varSanuM thaze? teno aphasosa bahu karatA hatA. pachI ravajIbhAIne tyAM uparanI hakIkata pramANe putronA janma thayA hatA. A badhI hakIkata ravajIbhAI ghaNAne kahetA. ravajIbhAInA khUba jUnA anubhavI vavANiyAnA vorA abhecaMda tArAcaMda je kRpALudevanA mAmA sasarA thatA te ghaNA vakhata pahelAM vAta karatA ane gAmamAM paNa kahetA. te vakhate mArI ATalI samajaNa hatI nahiM. paNa mArA mAtuzrI jhabakabAI te zrImadbhA bahena thAya teo A vAta thoDI thoDI karatA. bIjI ghaNI hakIkata gAmanA mANaso pAsethI maLela che. bIjA saMsmaraNo devamAtAnI sevAthI maLela AzIrvAda ravajIbhAIne tyAM eka ADatiyA vRddha uMmaranA AvatA. eka vakhata te bahu bimAra paDyA. tyAre devamAtAe temanI sevA cAkarI bahu karI hatI. temane mATe zIro banAvI devamAtAjI potAnA hAthe temane zIro khavarAvatAM hatAM. te bahu azakta hatA. temaNe devamAne kahyuM ke tame mArI cAkarI bahu karo cho, prabhu ! tamAre tyAM mahAbhAgyazALI dIkarAno janma thAva. A mAro, beTA deva!tane AzIrvAda che. A vAta mArA mAtuzrI kahetAM hatAM.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 6 tamAre cha mahinA sudhI paraNavuM nahIM vavANiyAmAM desAI vIrajI rAmajI karIne hatA. eka vakhata te vIrajI desAI ane kRpALudeva sAthe pharavA gayA tyAre vIrajI desAIne kRpALudeve pUchyuM ke, vIrajIkAkA mArI kAkIne kAMI thAya to tame bIjIvAra paraNo kharA? vIrajIbhAIe kAMI javAba Apyo na hato. thoDA divasa thayA tyAM vIrajI desAInA vahu gujarI gayAM. bIjI vakhata kRpALudevane vIrajI desAInI sAthe pharavA javAno joga maLyo. tyAre kRpALudeve pUchyuM ke, vIrajIkAkA tame have paraNazo? teo bolyA nahi paNa moTuM masakyuM. tethI kRpALudeve kahyuM ke tamAre cha mahinA pachI paraNavuM. cha mahinA thayA. zrAvaNa vada 6 rAMdhaNachaThanA divase vIrajIbhAI upAzrayathI rAtre dasa vAgatAnA sumAre ghare AvatAM khALamAMthI sarpa nIkaLyo ane karaDyo. utAravAnI ghaNI mahenata karI. tyAre vIrajI desAIe kahyuM ke mAro covihAra bhaMgAvazo nahIM, mane kahenAre kahI dIdhuM che. zULanI pIDA kema khamANI? paMcANadAdA saM.1836mAM janmyA hatA. ane saM.1934mAM eTale 98 varasanI uMmare gujarI gayA. kRpALudevanA dAdImAM paNa 90 varSanI uMmare gujarI gayA hatA. paMcANadAdA gujarI gayA tyAre kRpALudeva 10 varasanA hatA. smazAne jatAM kRpALudeve nanAmInA moDhA AgaLa cAlIne chANI (agni) upADI hatI. te laIne cAlatA hatA. pagamAM kaMI paheryuM na hatuM. te vakhate rivAja pagamAM paheravAno na hato. rastAmAM jatAM kRpALudevane pagamAM lAMbI zULa vAgI. nanAmIne-zabane pharatA cAra pherA daI agnidAha prathama kRpALudeve Apyo. pachI bIjA bhAIoe agnidAha dIgho. jyAM sudhI maDaduM baLI rahyuM tyAM sudhI baghA beThA hatA. pachI taLAve jaI nAhIne badhA ghera AvyA. tyAM sudhI paNa pagamAM zULa hatI. kRpALudevanA mAtuzrI ozarImAM beThA hatAM. tyAM kRpALudevane acakAtA acakAtA AvatA joI UThIne pUchyuM ke bhAI, pagamAM zuM vAgyuM che? kema Ama paga acakAya che? pachI mAtuzrIe paganI pAnI joI to temAM lAMbI zULa hatI. tene pagamAMthI kADhI pachI pUchyuM, "bhAI kyAMthI zULa lAgI?" "mA, ahIMthI smazAne jatAM rastAmAM lAgI?" "tyAM koIne kema vAta karI nahi ne zULa kaDhAvI nahi? tyAM sudhI A pIDA kema khamANI?" A vAta kapALudevanA bena jhabakabenane mAtuzrIe karI hatI ke tyAre paNa bhAIne deha pratye mamatA nahotI. e vAta temanI pAsethI ame sAMbhaLI hatI. nahIM banavAnuM nahIM bane, banavuM vyartha na thAya eka vakhata ravajIbhAI camanapara jatA hatA. tyAre kRpALudeve kahyuM, "bApA tame Aje camanapara na jAva to?" chatAM ravajIbhAI gayA. sAMje battIne samaye manasukhabhAIne rasoDamAM jatAM dIvAnI jhALa lAgI ne paheraNa baLavA mAMDyuM. tyAre jhabakabena hAjara hatAM. temaNe ekadama chAzanuM doNuM manasukhabhAInA zarIra upara reDyuM. manasukhabhAInI chAtI dAjhI gaI. pachI ravajIbhAIne camanapara teDavA mokalyA hatA. cetAvyA chatAM na mAnavAnuM phaLa mRtyu vavANiyAmAM eka garAziyA eka zivubhA bApu che. temaNe mane ekavAra vAta karelI te A mujaba hatI. momIyAjI haradAsajInA lagna hatA. temanA bhAI zrI bhUpatasiMha lakhamaNajI garAsiyA avAra
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane prANajIvana dozI navAra prabhu pAse AvatA hatA. bhUpata bApune prabhue kahyuM -bApu, tame Aje sAmaiyAmAM jazo nahIM. ane jAo to ghoDe caDazo nahIM. temaNe kahyuM ke nahIM jAuM. paNa pachIthI teo ghoDe caDhI sAmaiyAmAM gayA. ghoDo doDAvatAM te bhaDakyo ane vararAjAnA gADA sAthe athaDAtAM bhUpatasiMha bApUne kapALamAM gADAnuM DAgaLuM vAgyuM ane jJAnamaMdire jatAM miyANAvAsa pAse atyAre je jhAMpo che tyAM paDyA ane thoDIvAramAM maraNa paNa pAmI gayA. baghA pustako haiyAmAM che meghajIbhAI svAmInArAyaNano gharma mAnatA hatA. eka vakhata meghajI paTela ane bIjA camanaparanA paTela, ravajIbhAIne ghera AvyA hatA. rAyacaMdabhAI beThakamAM hatA. tyAM badhA jaIne temanI sAme beThA. pachI meghajIbhAI paTele kahyuM ke, rAyacaMdabhAI (zrImad rAjacaMdra) svAmInArAyaNanI vacanAvalImAM vacanAmRta 262 che. tyAre rAyacaMdabhAIe kahyuM ke nA 272 che. pachI meghajI paTele kahyuM ATalA baghAM gharmanA pustako tame vAMcI lIdhAM haze? tyAre rAyacaMdabhAIe kahyuM ke baghA amArA haiyAmAM che. rAyacaMdabhAI jyAre bole tyAre enI vANI mIThI eTalI badhI ke evI mIThI vANI hajI sAMbhaLI nathI. hajI bole tevuM mane bahuM thatuM, ema meghajIbhAI kahetA hatA. mAtAjIne sukha Upaje tema pravartana mAtAjI ane kRpALudeva eka vakhata phaLiyAmAM khATalA upara beThAM hatAM. kRpALudeve mAtAjIne kahyuM, "mAtAjI amane tamo rajA Apo to jaMgalamAM jaIne sAdhu thavuM che." mAtAjIe kahyuM, "bhAI ame tamane rajA kema ApIe? kAMI sAdhu thaI javAya? bhAI tuM evuM kema kare che?" mAtAjInI AMkhamAMthI AMsu paDyAM. pachI kRpALudeve kahyuM ke, mA jIvato jogI.......koI divasa tenuM moDhuM jovA maLaze ne tamArA bAraNe Avaze. pachI koI rAjAnuM kRpALudeve draSTAMta ApyuM. zuM ApyuM te maLyuM nathI. mAtAjInI AMkhamAMthI AMsunI dhArA vahevA lAgI. pachI kRpALudeve kahyuM ke, mA tamane jema ThIka lAge tema. have huM bolIza nahIM. tamAre duHkha na lagADavuM. mAtAjI kRpALudevanA dehatyAga pachI amuka vakhate kahetAM hatAM ke meM bhAIne sAdhu thavAnI rajA ApI hota to bhAInI uMmara vaghAre hatI, ema bhAI koIka vakhata kahetA. gharamAM vAta karI haze. paNa A vAta kRpALudevanAM benanA moDhe mAtuzrIe karI hatI. AtmArthe ekAMta sevana vivANiyAmAM kapALadeva pharavA jatA. tyAre desAI popaTa manajI, rAyacaMda manajI tathA bhATiyA kAkubhAI, koIka vakhata kALIdAsa manajI, vIrajI rAmajI - A bhAIo temanI sAthe sAMjanA pharavA jatA tyAre bajAramAMthI be paisAnA caNA (dALiyA) kRpALudeva levAnuM kahetA. pachI gAma bahAra jaIne badhAne eka ThekANe besADatA ne kahetA ke, dALiyA retImAM nAkho ne eka eka baghA vINIne khAtA rahezo tyAM sudhI huM AvI jaIza. Ama kRpALudeva baghAne besADI pote ekalA temanAthI Aghe jatA. jyAre dALiyAnA dANA pUrA thAya tyAM kRpALudeva AvI jatA hatA. ekAMtamAM dhyAna vavANiyAmAM AjAbAju aDhAra talAvaDI che. kRpALudeva dararoja eka eka talAvaDIe pharavA jatA ane dhyAna karatA.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo talAvaDInAM nAma : 1. gaMgAya, 2. vIrAsarI, 3. ghavalAsarI, 4. cAMpAsarI, 5. khojAsarI, 6. kALI talAvaDI, 7. sonAsarI, 8, devalAsarI, 9. rUpAsarI, 10. sutArasarI, 11. vaDavAI, 12. sohanasarI, 13. jogaraNasarI, 14. reMTiyAsarI ema cauda talAvaDInAM nAma maLyAM che. be taLAva 1. vANiyAsara, 2. mAMDAsara. A baghA vavANiyAthI pA, artho, eka ke doDha mAIlane Azare gAmanI cAre bAju AvelAM che. vavANiyAmAM sAdhvIjIne samajAvela mokSamALA vavANiyAmAM eka vakhata kacchamAMthI sthAnakavAsInAM mahAsatIjI ThANAM 3 kRpALudevanuM nAma sAMbhaLIne AvyAM hatAM. temaNe kRpALudevane tyAM bIjA zrAvakanI sAthe kahevarAvyuM ke "ame rAyacaMda kavine maLavA mATe AvyAM chIe, ahIMyA upAzraye Avaze?" pachI sAdhvIjI ravajIbhAIne ghera vahoravA gayAM tyAM kRpALudevane joyA. temane upAzraye AvavAnuM kahyuM. kRpALudeva tyAM gayA. mahAsatIjInI sAme nIce jamIna upara beThA. mahAsatIjI pATa upara beThAM hatA. pachI kRpALudeve kAMI vAta karI tyAM to sAdhvIjI mahArAja ekadama pATa uparathI nIce UtarI hAtha joDIne kRpALudevanI sAme nIce besI gayA. kRpALudeve je vAta karI tethI temane ekadama bahu ja AnaMda thayo. pachI kRpALudevane sAdhvIjI kahe - kavirAja amane to kAMI khabara paDatI nathI. ame dIkSA lIdhI paNa jainanAM sUtro mAgathI ne saMskRta bhASAmAM che. ane ame eTaluM bhaNyAM nathI. gujarAtI bhaNyAM chIe. sAmAyika vagerenA pAThamAM kAMI samajaNa paDatI nathI. amane samaja paDe evuM kAMI karo. tyAre kRpALudeve kahyuM ke, tamane lakhIne mokalazuM. pachI kRpALudeve morabImAM je mokSamALA traNa divasamAM racela tenA pATha dararoja mokalatA. bIje divase te pATha samajAvatA ane pAchA laI AvatA. Ama ahIMnA zeTha dalIcaMdabhAI vrajalAlabhAI kahetA hatA. AyuSyano aMta jANI pharI lagnanI manAI dalIcaMdabhAInA pitAzrIne eka vakhata kRpALudeve kahyuM ke tamAre pharI lagna karavAM nahIM, tyAre dalIcaMdabhAInAM mAtuzrI gujarI gayAM hatAM. pachI turatamAM dalIcaMdabhAInA pitAzrI vrajalAlabhAI paNa gujarI gayA. A hakIkata dalIcaMdabhAI pAsethI sAMbhaLI hatI. dhyAnamAM ke zayana samaye moDhA para teja kapALudevanA moTAbena zivakuMvarabena mAtAjInA kahevAthI kRpALudevane jamavA bolAvavA ke jovA jatA tyAre ghaNIvAra kRpALudeva dhyAnamAM hoya ke sUtA hoya ane temanA moDhA para teja dekhAtuM. te joI mAne kahetA ke, bhAInA moDhA para jANe vijaLI jevuM goLa teja prakAze che. mAtAjI kahe, ghaNIvAra bhAI sUtA hoya tyAre evuM teja hoya che. buddhiprakAzanuM lavAjama javalabenanA nAme kRpALudeve temanAM putrI javalabenanA nAmathI buddhiprakAza'nuM lavAjama bharyuM hatuM. buddhiprakAza'nuM lavAjama eka vakhata bhare to jyAM sudhI hayAtI hoya tyAM sudhI teno mAsika aMka maLe. e uparathI kRpALudeve potAnA kuTuMbanA koInA nAmanuM lavAjama kema bharyuM nahIM ane javalabenanA nAmanuM ja bharyuM! javalabahenanuM AyuSya temanA kuTuMbI bIjA badhA karatAM vaghAre che ema temaNe jANyuM haze. javalabahenane
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane popaTabhAI desAI tyAM haju sudhI eTale karAMcI hatA tyAM sudhI to 'buddhiprakAza'nA aMko tathA tenA bheTanA pustako AvatA ane hAlamAM paNa muMbaI AvatA haze. kRpALudeve javalabahenanA sagapaNa bAbata ravajIbApAne kahyuM hatuM ke raNachoDabhAInA be dIkarA che. ATalI vAta karI hatI. A vAta mArAM mAtuzrI jhabakabAI karatA hatA. zrI popaTabhAI manajIbhAI desAI vavANiyA baMdara zrI vavANiyA baMdara nivAsI bhAIzrI popaTabhAI manajIbhAI desAI, uMmara varSa 4ranI Azare, te zrI paramakRpALudeva "zrImAnuM rAnavaMdra keva'nA samAgamamAM AvelA. te prasaMge je kAMI vAtacIta thayela tathA je kAMI sAMbhaLavAmAM AveluM te saMbaMdhI temane smRtimAM rahela te sarva hakIkta atre jaNAve che : - paramakRpALudeva pAse zaMkA samAghAna arthe aneka vidvAnonuM Agamana paramakRpALudeva sAthe mAre bALapaNathI ja saMbaMdha joDAyo hato tathA teo amArA sagAM-saMbaMdhI paNa hatA. teozrI bALapaNathI ja gAma AkhAmAM hoziyAra, tIvra buddhizALI ane DAhyA gaNAtA hatA. jethI teozrI pratye saghaLA lokone saheje ghaNo ja prema Avato hato. keTalAka teozrI pratye ghaNA ja premamAM AvI javAthI mIThaDAM (vAyaNAM) letA hatA ane cuMbana karatA hatA. bALapaNathI ja mahAzAMta hatA. laghuvayamAM paNa teozrInuM nAma sAMbhaLI ghaNA ghaNA vidvAna puruSo zaMkAonuM samAdhAna karavAthuM, praznottara karavA arthe, vidvatA jovA arthe temaja vAdavivAda karavA arthe teozrInI pAse AvatA hatA; ane AvelA puruSo potAnA mananuM samAdhAna thavAthI zAMti pAmatA hatA ane sAhebajIne daMDavat praNAma karatA hatA. skUlamAM prathama divase copaDInuM vAMcana sAhebajI je skUlamAM bhaNavA mATe jatA hatA te skUlanA mAstara eka mumukSubhAIne maLyA hatA. teo sAhebajInA saMbaMdhamAM alaukika camatkArika bALapaNanI vAto jaNAvatA hatA. te hakIkata sAMbhaLavAmAM AvavAthI nIce pramANe jaNAvuM chuM : sAhebajInI alaukika dazAno anubhava Aje mane smaraNa karAve che ke, jyAre temane mArI klAsamAM bhaNavA mATe prathama besADyA tyAre meM temane ekaDe eka lakhIne zIkhavA mATe ApyA, pachI ekathI dasa sughI ane tyArabAda jemajema huM AgaLa batAvato gayo tema tema teo jaNAvatA ke A to mane AvaDe che. pachI copaDImAMthI pATha vAMcavA mATe jaNAvyuM tyAre te pATha ekadama vAMcI saMbhaLAvyo. pachI bIjA AgaLa-pAchaLanA keTalAka pado vaMcAvyA. copaDI mUkI dIdhA bAda anukrame jeTalA pATha vAMcI gayA hatA te saghaLA pATha ekapaNa bhUla vinA mukhapATha bolI saMbhaLAvyA hatA. A hakIktathI mane camatkAra bhAsyo ke AjarojathI bhaNavA mATe AvyA che ane A zuM? A chokarAne zuM bhaNAvuM? tamAro chokaro devapuruSa jaNAya che. bhaNAvavAmAM mArI eka bhUla thaI hatI. te bhUla sAhebajIe jaNAvI ke A ThekANe A pramANe hovuM joIe, ane tamo A pramANe kema kaho cho? tenI meM tapAsa karI to temanA kahevA pramANe mArI bhUla
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 10 ( 1) 3 sAka nIkaLI. tethI mane camatkAra lAgyo ke A chokaro mahAuttama puruSa jaNAya che. tethI huM temanA pUjya pitAzrI ravajIbhAI pAse gayo ane saghaLI hakIkata vidita karI jaNAvyuM ke tamArA chokarAne huM zuM bhaNAvuM? je je kahuM chuM te saghaLuM kahe ke mane AvaDe che, copaDInA pATha vaMcAvyA to te mukhapATha thaI gayA. mATe mane to ema ja khAtarI thaI che ke A chokaro devapuruSa hoya ema jaNAya che. vagere jaNAvyuM hatuM. sarva chokarAonuM lezana letAM bALa mahAtmA skUlamAM bhaNatI vakhate tamAma chokarAonuM lezana sAhebajI ekalA letA ane detA. mAstara to phakta besI ja rahetA. sAhebajI jyAre skUlamAM bhaNavA mATe jatA tyAre eka vakhate skUlanA mAstare sAhebajIne sahaja Thapako Apyo hato. jethI bIje divase skUle gayA nahIM. temanA klAsamAM Azare sATha vidyArthIo hatA. sAhebajI (rAyacaMdabhAI) Aja roja skUle AvyA nathI tevuM jANavAthI skUlanA tamAma chokarAo sAhebajI pAse AvyA. sAhebajI baghA chokarAone sAthe laI khetaromAM keTaleka dUra gayA. tyAM sAhebajI pAse bora hatA. te tamAma chokarAone vaheMcI ApyA, bAda pote khAghA hatA. thayelI bhUlanI kSamA skUlamAM mAstare vicAra karyo ke Aja roja koIpaNa chokarAo kema AvyA nathI? pachI vicAra karatAM jaNAyuM ke gaI kAle rAyacaMdabhAIne meM Thapako Apyo hato. tethI te nahIM AvavAthI koIpaNa chokarAo AvyA nathI. pachI mAstara, sAhebajI pAse AvyA ane namaskAra karI jaNAvyuM ke havethI huM koIpaNa divase kAMIpaNa kahIza nahIM. tema thayelI bhUlane mATe kSamA mAgI hatI. teo janmathI ja kavi hatA. ghaNI nAnI uMmare teozrI kavitAo banAvIne chokarAone ApatA ane te moDhe karAvatA hatA. mahAvIra prabhune tamArI draSTimAM utAro sAhebajI nAnA bALakone potAnI pAse bolAvI kahetA ke tamo dhyAnamudrA pramANe Ama hAtha nIce hAtha rAkhI zrI mahAvIrane tamArI draSTimAM utAro. tyAre keTalAkoe tema karyuM ane keTalAka palAMThI vALI na zakyA temane bhIMta nA oThe UbhA rAkhyA hatA ane sAhebajI pote gAthAo bolatA jAya. ThAkora sAhebanA praznano uttara kevaLa zrImad ja ApI zakyA. zrI morabI svasthAnamAM ThAkora sAheba sara vAghajI eka vakhata zrI vavANiyAnI nizALanI mulAkAte Avela, te vakhate teozrI gujarAtI chaThThA dhoraNamAM hatA. eka prazna ThAkora sAheba taraphathI nizALIyAone pUchavAmAM Avyo. koI nizALIyo uttara ApI zakyo nahIM, moTA mAstara temaja tenI nIcenA mAstaro paNa javAba ApI zakyA nahIM. tyAre zrImade AjJA mAgI ke mane rajA Apo to teno javAba huM ApI zakIza. ThAkora sAhebe rajA ApI eTale teozrIe ghaNA ja saMtoSapUrvaka te praznano khulAso karyo. tethI ThAkorasAheba ghaNA khuzI thayA ane te divase potAnI mulAkAta mATe hAtha-akSaranI rAkhavAmAM Avela copaDInI aMdara ghaNo ja sAro zero (lakhANa) karyo hato.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 zrImad ane popaTabhAI desAI zrImannI nispRhatA kaccha dezanA te vakhatanA dIvAnasAheba maNibhAI jazabhAI jyAre jyAre gujarAtamAMthI kacchamAM jatA ane kacchamAMthI gujarAtamAM AvatA tyAre tyAre vavANiyA mukAme kacchanA utArAmAM zrImad bolAvatA ane prasaMgopAta vAtacIta karatA temaja carcA paNa karatA ane zrImadbhI buddhithI ghaNA khuzI thatA hatA. ane mAMgaNI karatA hatA ke tamo kacchamAM Avo to huM tamane varSAsana kaccha darabAra taraphathI baMdhAvI ApIza, paNa zrImannI icchA nahIM hovAthI te baMdha rahela. bALavayamAM gharmasaMbaMghI mArmika vyAkhyAna eka vakhate maNibhAI jazabhAI sAhebajI pAse AvyA hatA. kaccha deza tarapha paghAravA mATe ghaNA AgrahapUrvaka sAhebajIne vinaMtI karI. jethI sAhebajI kaccha tarapha temanI sAthe padhAryA hatA. tyAM sAhebajIe ghaNA loko madhye gharmasaMbaMdhI vyAkhyA karI bhASaNa ApyuM hatuM. jethI kacchanA loko ghaNA Azcaryacakita thaI gayA ane kahevA lAgyA ke A chokaro bALavayamAM AvA kAryo kare che to AgaLa para mahApratApI temaja yazavAna nIvaDaze. bALavayamAM rAmAyaNa ane mahAbhAratanI samajAvaTa rAmAyaNa ane mahAbhArata vAMcavAno teozrIne bALavayathI ja zokha hato. te kAraNane lIdhe teozrI vajAbhagatanI maDhImAM jatA ane te bhagata pAsethI rAmAyaNa ane mahAbhAratanI copaDI laIne vAMcatA ane bhagatane teno artha samajAvatA hatA. uMmara Azare 11-12 varSanI hatI. tamAro dIkaro daivI puruSa eka vakhate mArA pitAzrI manajIbhAI morabI gayA hatA. sAhebajI paNa tyAM hatA. te samaye temanI uMmara nAnI hatI. tyAMnA keTalAka lokoe ghaNA ja AgrahapUrvaka vinaMtI karI ke amone avaghAna karI batAvo, jethI sAhebajIe aSTAvaghAna karI batAvyA hatA. A camatkRti joIne mArA pitAzrI to tAjuba banI gayA hatA. rAtre jyAre zrI vavANiyA baMdare AvyA ke turata ja paramakRpALudevanA pitAzrI pAse gayA. makAna baMgha hatuM, jethI sAMkaLa khakhaDAvI bAraNuM ughaDAvyuM ane temane kahyuM ke tamAro dikaro to koI eka devapuruSa jAgyo, morabImAM gajaba karI nAkhyo vagere aneka vAtacIta karI hatI. avaghAnanI joyela adbhuta camatkRti sAhebajI jyAre laghuvayanA hatA tyAre eka vakhate morabIthI avaghAna karIne zrI vavANiyA baMdare padhAryA tyAre meM sAhebajIne kIdhuM ke tamo bIje ThekANe camatkRti batAvo cho ane mane to kAMIpaNa batAvatA nathI, mATe Aje to jovA icchA che. tyAre sAhebajI sahaja hasamukhe bolyA ke temAM zuM Azcarya che? tame tamArA manamAM game teTalA AMkaDA ghAro ane tenA tamAma AMkaDAo game te prakAre truTaka truTaka bolI jAo. jethI huM eka vakhata sattAvIsamo ane ekavakhata sattaramo, bIjI vakhata pistAlIsamo to trIjI vakhata AThamo evI rIte dareka AMkaDAo bolI gayo. sAhebajI turata ja tamAma AMkaDAo anukrame goThavaNIthI bolI gayA jethI mane ghaNuM ja Azcarya lAgyuM ane sAhebajImAM adbhuta camatkRti che ema thayuM, paNa sAhebajI jJAnIpuruSa che tevI oLakhANa mane tyAre thaI nahotI.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo zrImaddnI AgAhI zrI pAnAcaMdabhAInI patnI gujarI javAthI pharI lagna karavAno temano vicAra hato. tethI sAhebajIne pUchavA mATe avAranavAra AvatA. ekvAra teonA vagara pUchya sAhebajIe jaNAvyuM ke tame je hakIkata pUchavA ghAro cho, te saMbaMdhI have amo tevA kAma karatA nathI. pachI pAnAcaMdabhAI zrI ravajIbhAInA mitra hovAthI pitAzrInA AgrahathI sAobajIe pAnAcaMdabhAIne jaNAvyuM ke hAla tamo be mahinA sudhI lagna karazo nahIM ane tamArA chokarA saMbaMghI je pUchavAnuM ghAro cho te baghI vArta puro thaze. be mahinA bAda zrI pAnAcaMdabhAI gujarI gayA hatA ane temano chokaro badhI vAte pUro nIvaDyo hato. 12 zrImade karela mAtuzrInI sevA eka vakhata paramapujya mAtuzrI devabAIne ghaNo ja sakhata maMdavADa hato, ane Akhara sthiti jevuM hatuM. badhAe AzA mUkI dIdhI hatI. te vakhate rAtrinA agiyAra vAgatAnA sumAre mane hAka pADI bolAvarAvyo. sAhebajI pote ozIke khATalA para mAtuzrInI pAse beThA hatA. ane mane pAMgoThIe besavAnuM kahyuM hatuM. sAhebajI gAthAo bolatA jAya ane mAtuzrInA DIla para hAtha pheravatA jAya. lagabhaga be kalAka pachI mAtuzrIne bhAna AvyuM ane bolyA ke koNa bhAI? tyAre sAhebajIe kIdhuM ke hAjI, mA kema che? ThIka che ne ? tyAra pachI lagabhaga be kalAka sudhI pharI tema karyuM ane sAhebajIe jaNAvyuM ke, mA sAruM thaI jaze. pachIthI savAre sArI peThe ArAma thaI gayo hato. paramakRpALudevanA pratApe kArya siddhi sAhebajI ekavAra morabImAM revAzaMkarabhAIne tyAM UtaryA hatA. tyAM rAtre daza-agiyAra vAge muMbaIthI tAra Avyo ke sATha hajAra rUpiyA beMkamAM AvatI kAle cAra vAgatA daramIyAna bharavA joIe, paNa ThukAnanI silakamAM teTalA rUpiyA na hovAthI bhAI zrI revAzaMkarabhAI muMjhAyA. te samaye sAhebajIe turata ja bhAIzrI revAzaMkarabhAIne jaNAvyuM ke lo, A tAranuM phorma ane amuka ThekANe tAra karo. tyAre bhAIzrI devArAMkarabhAI che ke Ama te kaMI ghaNI ApatA haze? paNa bIje ja divase javAba Avyo ke rUpiyA bharAI gayA che. paramakRpALudevanI kRpAe vyAdhino vinAza ... eka vakhata mane mahinAthI lAgu paDela tAva 102-103 DIgrI raheto hato. tevAmAM sAhebajI muMbaIthI padhAryA ane turata ja mane jovA mATe AvyA. sAhebajI khATalA para beThA ane mArA zarIra para hAtha pheravyo ane pUchyuM ke kema che? meM kIdhuM ke tAva vizeSa rahyA kare che. sAhebajIe jaNAvyuM ke, kema, kaMI khAvuM che? tyAre meM kahyuM ke jo Apa dADama lAvyA ho to te khAvA icchA che. tyAre sAhebajIe dADama maMgAvyuM ane bhAMgIne dANA kADhI mane ApyA te meM khAdhA. sAhebajI mArA zarIra para pharI hAtha pheravatA jAya ane mane pUchyuM ke kema che? meM kIdhuM ke sAruM che, te vakhate sAhebajIe jaNAvyuM ke pharavA cAlo. meM kahyuM hajI barAbara zikta nathI. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke cAlo, AvI zakAze. pachI huM sAhebajI sAthe pharavA mATe gayo hato. tyAM mane kAMIpaNa vyAdhi ke duHkha thayuM nahotuM, paNa ghaNo ja AnaMda thayo hato.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ PAGE 27 paramakRpALudevanI kRpAe popaTabhAI manajInA vyAdhino vinAza
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 zrImad ane popaTabhAI desAI sAhebajIe mane jaNAvyuM ke morabI cAlo. meM kIdhuM; haju barAbara zakti AvI nathI. tyAre sAhebajIe mane jaNAvyuM ke kAMI harakta nahIM Ave, cAlo. pachI huM sAhebajInI sAthe morabI gayo hato. ane sArI peThe mane ArAma thayo hato. zrImadbhA khulAsAthI zAMti eka prasaMge emanA vahIvaTadAra zrI lakSmIcaMda lavajI sAthe mAre bolAcAlI thatAM teNe mArI pAse leNI thatI baMdaranI jakAtanI rakama rUA.700/-nA Azare covIsa kalAkamAM bharI devA hukama karyo. athavA na bharuM to kAyadA pramANe mArI sAme pagalAM bharavA jaNAvyuM. mArI pAse te vakhate teTalI rakama hAjara nahotI. temaja paragAmathI maMgAvIne bharI devA jeTalo vakhata nahoto. tethI bhayabhIta thaI huM zrImad pAse khulAso karavAnI abhilASAe gayo. zrImade mArA bolavA agAu ja mane jaNAvI dIdhuM ke Aje tamone avejanI (rakamanI) ghaNI jarUra jaNAya che. tethI mane teozrInI jJAnazaktino acaMbo thayo. ane tyArabAda je banela hakIkata hatI te teozrI pAse vidita karI. teozrIe jaNAvyuM ke rAjakoTa tijorI uparanI huMDI athavA ceka ApavAthI te kArya patavuM ja joIe, chatAM te vahIvaTadAra na mAne to pachI DaravA jevuM nathI. meM vahIvaTadArane hUMDI levA kahyuM teNe hA pADI, jethI zrImad pAsethI rAjakoTavALA zeTha karasanajI mUlacaMdanI hUMDI lakhAvI meM vahIvaTadArane ApI. je teNe kabUla rAkhI. satya haze te ja kahevAze eka vakhate muMbaI tathA morabIvALA DhaMDhakapaMthanA zeThIyA lokoe sAhebajI sAthe khAnagImAM vAtacIta karI jaNAvyuM hatuM ke tamo amAro mArga dIpAvo; tame kaho te pramANe amo tamane sArI rIte mAnapAna ApIe vagere ghaNA prakArathI lAlaca batAvI vAta karI tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke je satya haze te ja kahevAze; amone kaMI matabheda ke koIpara rAgadveSa nathI. tame je lAlasAo batAvI tene ame tuccha gaNIe chIe. A puruSa gharmane dIpAvI zake morabImAM jeThamalajI nAmanA DhuMDhIyApaMthanA eka sAdhu hatA. teo vidvAna gaNAtA hatA. temaNe ekavAra sAhebajIne keTalAka prazno pUchyA. te praznonA sAhebajIe evA khulAsA karyA ke jethI teo ghaNo ja AnaMda pAmyA ane vicAravA lAgyA ke A puruSa ApaNI sAthe rahe to ghaNo ja AnaMda thAya, ane gharmane dIpAvI zake. tethI thoDA divasa pachI pharIthI sAhebajI pAse AvyA ane jaNAvyuM ke tamo A DhaMDhakapaMthane dIpAvo. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke satya vastu haze e ja amArAthI kahevAze. ajJAnanA kAraNe jIva bhayabhIta eka vakhate sAhebajI tathA mUlajIbhAI bhATIyA pharavA mATe gayA hatA. smazAna bhUmikAthI keTaleka dUra UbhA rahyA hatA. tyAM smazAna tarapha eka mANasa hAthamAM saLagatI mazAla laIne jato hato, te jovAmAM AvyuM. thoDIvAra pachI be dekhAyA, cAra dekhAyA, cha dekhAyA, daza dekhAyA, vIza dekhAyA anukrame ema jatAM jovAmAM AvyA. e joI bhAI mUlajIbhAI bhaya pAmyA. tyAre sAhebajIe mUlajIbhAIne jaNAvyuM ke cAlo, ApaNe tenI tapAsa karIe. amArA jANavAmAM che paNa tamAruM citta bhayAkula che, jethI
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 14 pratyakSa jovAmAM Ave to samAghAna saheje thAya ane bhaya TaLe. sAhebajIe kIdhuM ke cAlo, kaMIpaNa tamone bAgha Ave to teno vImo ame utArIe chIe. A pramANe sAhebajIe ghIraja ApI chatAM bhayAkula citte sAhebajI sAthe gayA. te lokothI thoDe dUra UbhA rahyA. tyAM thaIne eka mANasa jato hato tene pUchyuM ke A zuM che? tyAre te mANase kahyuM ke eka musalamAna gujarI gayo che. tene kabrastAnamAM lAvelA che. tenI sAthe aMdhAruM hovAthI A badhA mazAlacIo che. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM kema, joyuMne? nahi to Amane Ama bhaya pAmata. zrImanuM adbhuta jyotiSajJAna . . eka vakhate mArA kAkAne tyAM dIkarAno janma thayo. ghaDiyALa na hovAthI kayA TAIme janma thayo te khabara nahotI. chatAM meM sAhebajIne janmakuMDaLI karI ApavA jaNAvyuM. tyAre sAhebajIe AkAzanA tArAo tarapha draSTi karI mane jaNAvyuM ke tamo joI Avo ke te garbhita bAI pAse amuka amuka ATalI bAIo beThelI che? te garbhitabAIno khATalo amUka dizA tarapha che? te sthAnake dIvo amuka jagA para che? janma thayela dikarAnuM mastaka amUka dizA tarapha che? ATalI tapAsa karIne Avo. tethI huM tapAsa karavA mATe gayo ane upara jaNAvela saghaLI bAbato pUchI to badhuM e ja pramANe hatuM. sAhebajIne meM AvIne kahyuM ke badhuM ema ja che. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke ThIka tamo savAre Avajo. savAre huM sAhebajInI pAse gayo tyAre mane kuMDaLI karI ApI hatI. zrImadbhA uttarathI UtarI gayela jogIno mada eka divasa rAmadAsajI nAmanA jogI gAmanA akhADAmAM UtaryA hatA. teoe vAta sAMbhaLI haze ke A gAmamAM "rAyacaMdabhAI'nAmanA mahAtmA che ane ghaNA ja camatkArika che. tethI mArI dukAna para AvyA ane pUchyuM ke atre "rAyacaMdabhAI" nAmanA puruSa che ke? mAre maLavAnI icchA che. meM kIdhuM ke cAlo. te jogIne huM sAhebajI pAse laI gayo. sAhebajI pote gAdI para birAjyA hatA. te parathI turata UbhA thaI vinayapUrvaka hAtha joDI namaskAra karI te jogIne gAdI para besADyA ane pote eka paDakhA para beThA. te jogIe sAhebajIne kahyuM ke mAre keTalAka prazno pUchavA icchA che. ApaE saba loka mahAtmA tarIke mAne che. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke "kAMI nahIM, pharamAvo. yogyatA pramANe khulAso karIza." pachI te jogIe sAhebajIne amuka darzanavAle jIvane karmano kartA kahate hai aura veda darzanavAle A pramANe kahate hai. vagere prazno pUchyA hatA. sAhebajIe sarva hakIkata sAMbhaLI jaNAvyuM ke "have bIjuM kAMIpaNa pUchavAnuM bAkI rahyuM che? hoya to jaNAvo. tyAre te jogIe jaNAvyuM ke bIjAM nathI. pachI sAhebajIe temanA prathama praznano evo khulAso karyo hato ke jethI temano tamAma mada gaLI gayo. e pramANe anukrame sarve praznono khulAso karyo. jethI teo ghaNo ja AnaMda pAmyA ane jogIjI turata ja gAdI parathI UbhA thaI sAhebajInA sanmukhe beThA ane sAhebajIne jaNAvyuM ke huM to ApakA dAsa chuM. Apake sanmukha besavA lAyaka chuM. mArI ghaNI ja bhUla thaI che, mArAthI ApazrIkI azAtanA thaI che jethI huM kSamA mAguM chuM. ema kahI ekadama sAhebajInA sanmukhe UbhA rahI vAraMvAra sASTAMga namaskAra karavA lAgyA. tyAre sAhebajIe tema karatAM aTakavA jaNAvyuM. paraMtu jogIjI ghaNA ja utsAhamAM aTakyA nahIM. lagabhaga traNa kalAka beThA hatA. bAda pharIthI AvyA hatA tyAre eka kalAka sudhI beThA hatA.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15. zrImad ane popaTabhAI desAI zrImo uttara zeThanA janmAkSara sAthe maLato Avyo kaccha mAMDavInA rahIza zeTha puruSottama umarazI ane kalIkoTa baMdaranA moTA vepArI eka vakhata kaccha jatA vavANiyA Avela ane zrImanuM nAma ane khyAti sAMbhaLI eka prazna nIce mujaba pUkyo hato mAro kaI sAla, kayo mahino, kayA divasa ane keTalA kalAke, keTalI paLe janma thayela? te jaNAvo." jeno uttara zrImade AkAzamaMDaLa tarapha dhyAna ApI kAgaLa para lakhI Apyo ke je te zeThanA janma vakhate lIdhelA janmAkSaranI sAthe barAbara maLato Avyo hato. ArajAjIne zrImad pAse sUyagaDAMga sUtra sAMbhaLavAnI icchA eka vakhata traNa ArajAjI moMghIbAI, jaDAvabAI vigere vavANiyA AvyA hatA ane upAzrayamAM UtaryA hatA. ArajAjI pAse huM eka vakhata gayo hato tyAre temaNe mane kIdhuM ke amoe evI vAta sAMbhaLI che ke "rAyacaMdabhAI" mahAjJAnI puruSa che. teonI pAse amAre sAMbhaLavAnI icchA che. mATe jyAM sudhI atre chIe tyAM sudhI hamezAM atre Ave to ghaNuM sAruM. te vAta meM sAhebajIne vidita karI. sAhebajIe jaNAvyuM ke sUtra sAMbhaLavuM che? tyAre huM ArajAjIne pUchavA gayo. ArajAjIe jaNAvyuM ke sUyagaDAMga sUtra sAMbhaLavA icchA che. te vAta meM sAhebajIne vidita karI. tyAre sAhebajIe kabATamAMthI te pustaka kADhIne mane ApyuM ane jaNAvyuM ke lyo, ApI Avo.tyAre meM sAhebajIne kIdhuM ke Apa padhAro to ThIka. ApanI pAse sAMbhaLavA icchA che. sAhebajIe jaNAvyuM ke AvatIkAle bapore be vAge jaIzuM, tamo paNa Avajo. huM bIje divase bapore eka vAge sAhebajI pAse gayo. sAhebajIe jaNAvyuM ke kema, gaI kAle jaNAvyuM hatuM te lakSamAM che ke be vAge javAnuM che. meM kIdhuM hAjI. sAhebajI jyAre javA mATe taiyAra thayA tyAre be vAgyA. teozrI AgaLa cAlatA hatA ane huM temanI pAchaLa cAlato hato. upAzraya najIkamAM hato. sAhebajI upAzrayamAM padhAryA. huM paNa sAthe ja hato. ArajAjI pATa para beThA hatA. ane sAhebajI nIce birAjyA. sAhebajIe sUyagaDAMga sUtramAMthI be gAthAo vAMcIne te gAthAonuM savistara varNana evuM to spaSTa rIte karyuM ke je sAMbhaLI ArajAjI to cakita thaI gayA, stabdha banI gayA. ane sAhebajI pratye bolavA lAgyA ke aho! amoe to A pramANe koI sthAne sAMbhaLyuM nathI. temaja koIpaNa sAdhu mahArAja ke sAdhvIjIe samajAvyuM nathI. Ape amArA upara mahaMta upakAra karyo che. ema kahI badhA ArajAjIo pATa parathI UbhA thaI gayA. tyAre sAhebajI bolyA ke Ama kAM karo cho? tyAre ArajAjI bolyA ke amo pATa upara besavA lAyaka nathI, amArI ghaNI ja bhUla thaI che, tethI ApanI AzAtanA thaI che. eka mAsa Apela lAbha tyArapachI ArajAoe mane kIdhuM ke hAlamAM lagabhaga eka mAsa sudhI amArI sthiratA thavAnI che. tyAM sudhI hamezAM ekAda kalAka paghAre to ghaNo ja lAbha maLI zakaze. A hakIkatane meM sAhebajIne vidita karI tyAre temaNe jaNAvyuM ke bhale, tema karIzuM. tamo hamezAM hAjara rahejo. A pramANe sAhebajI hamezAM upAzraye padhAratA ane sAthe huM paNa jato hato. sAhebajI jyAre upAzrayamAM praveza karatA ke turata ja ArajAo pATa parathI UbhA thaI jatA ane nIce besatA hatA.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 16 (AvI rIte mokSamALAnA pATho paNa ArajAjIone samajAvyA hatA.) graMthonA pAnA pheravI jaNAvela sahajAnaMdasvAmIno abhiprAya eka vakhata svAmInArAyaNa saMpradAyanA sAdhuo sAhebajI pAse AvyA. te sAdhuo pAse temanA gharmasaMbaMghI graMtho hatA. te graMtho teoe sAhebajI pAse mUkyA. te graMtho hAthamAM laI phakta pAnAo pheravI sAhebajIe jaNAvyuM ke sahajAnaMdasvAmIe je nirUpaNa karyuM che te A pramANe che. temaNe mata calAvyo teno hetu A pramANeno hato, paraMtu tame to A pramANe varto cho. teno kAMIpaNa javAba teo ApI zakyA nahIM ane thoDo vakhata besI cAlyA gayA. amAre bhagavAna mahAvIrathI viruddha kaMI kahevuM nathI -citra naMbara 1 keTalAka loko ajANapaNAmAM temaja sAhebajInA samAgamamAM nahIM Avela hovAthI ema ghAratA hatA ke e to kaMI baghAthI judI ja vAta kare che. ekavAra te loko sAhebajI pAse AvyA hatA. tyAre sAhebajIe teonA vagara kIghe jaNAvyuM ke tamAruM amArA mATe je ghAravuM che, te bhUla bhareluM che. zrI mahAvIre je mArga darzAvela che eja pramANe cAlavAnuM che. te sivAya bIjA koI prakAre mArga maLI zakavAno nathI. amAre kAMI zrI mahAvIre darzAvela mArgathI viruddha darzAvI anaMto saMsAra vaghAravo nathI, viruddhatAthI kahevAnuM kAMI prayojana nathI. zrImad soLe bhASA bolI, vAMcI ane lakhI zakatA hatA -citra naMbara 2 sAhebajI pote savAramAM haMmeza nAhIne lagabhaga be traNa kalAka sudhI sUtrajInA pAnA vAMcatA hatA. te evI rIte vAMcatA hatA ke eka pAnuM lIdhuM ke bIjAM pheravyuM, ema anukrame pAnA pheravI jatA. sAhebajIe phakta gujarAtIno ja abhyAsa karyo hato, paraMtu tamAma bhASAmAM-soLe bhASAmAM bolI zakatA, vAMcI zakatA ane lakhI zakatA hatA. te te bhASAono jeoe abhyAsa karelo hoya teonI thatI bhUlo paNa sudhArI ApatA ke A ThekANe tamArI ATalI bhUla thAya che. te jANI mane ghaNuM Azcarya lAgatuM hatuM. sapuruSa pAse Rddhi siddhi mATe AvavAthI saMsAra vRddhi -citra naMbara 3 keTalAka loko sAhebajI pAsethI Rddhi-siddhio prApta thaze, tevA hetuthI AvatA hatA. teo tarapha sAhebajI bilakula lakSa ApatA nahotA. eka vakhate sAhebajIe jaNAvyuM ke tamo amArI pAse je icchAe Avo cho tevI icchAe amArI pAsethI tamone paramArthalAbha nahIM thAya, tevI icchAo bhavavRddhinA hetu che, mATe tevI icchAe Avazo nahIM. musalamAnone jaNAvela mahaMmada pegaMbarano Azaya -citra naMbara 4 eka vakhata musalamAna khojA memana vagere sAhebajI pAse AvyA hatA. teonI sAthe sAhebajI majIdamAM padhAryA hatA. huM paNa sAthe hato. tyAM sAhebajIe teone jaNAvyuM ke tamArA mahaMmada pegaMbare A pramANe kahyuM hatuM, ane tamo A pramANe varto cho te bhUla che. teono hetu A pramANeno hato, namAjano artha A pramANe che vagere keTalIka vAtacIta karI hatI. pachI te loko mAMhethI eka jaNa bolyo ke - ApakA kahanA saba saccA hI hai, paraMtu anasamaja ke kAraNa barAbara samajameM nahIM AyA Isaliye pheraphAra vartate hai vagere bolyA hatA. tyArabAda sAhebajI mukAme padhAryA hatA.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) zrImad soLe bhASA bolI, vAMcI ane lakhI zakatA hatA (1) amAre bhagavAna mahAvIrathI viruddha kaMI kahevuM nathI (3) sanduruSa pAse Rddhi siddhi mATe AvavAthI saMsAra vRddhi (4) musalamAnone jaNAvela mahamada payagaMbarano Azaya PAGE 33
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 Rel zrImad kahetA-mArganI khoTI prarUpaNA karazo to anaMta saMsAranI vRddhi thaze PAGE 34
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane popaTabhAI desAI AtmalAbha meLavavo joIe te lIgho nahIM sAhebajI jyAre vavANiyA baMdarethI bIje sthAne padhAravAnA hatA tyAre chellI vakhate mane jaNAvyuM ke bhAI popaTa, tuM amArI pAsethI joIe tevo paramArthalAbha meLavI zakyo nahIM. tyAre meM kIdhuM ke - meM ApanI sevA bajAvI che eTale huM mAnuM chuM ke mane lAbha maLI zakyo che. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke je lAbha meLavavo joIto hato te lAbha bilakula meLavI zakyo nathI. bIjAo samAgamamAM AvI che te pramANamAM lAbha meLavI zakyA che, paNa teM lIdho nahIM. tyArabAda sAhebajIe jaNAvyuM ke amo AvatIkAle A kSetra choDI bIjA kSetre javAnA chIe mATe TUMkapeTI taiyAra karI rAkhaje. te pramANe meM TUMkapeTImAM sAhebajInAM kapaDAM mUkyAM ane be pustako mUkyAM. pachI sAhebajIne jaNAvyuM ke TUMkapeTI taiyAra che. Trena rAtrinA be vAgatAnA sumAre vavANiyAthI UpaDatI hatI. sAhebajI agiyAra vAge taiyAra thaI bahAra padhAryA ane mArA moTAbhAI pAse gayA ane temane uThADyA. mArA moTAbhAIe sAhebajIne kIdhuM ke popaTane uThADuM? sAhebajIe nA pADI ane jaNAvyuM ke rAtre amone maLyo che. pachI sAhebajI amArI dukAna pAse kaMdoInA dukAnanI pATa upara birAjyA. tyAM TapAla vAMcI, bAda gADI AvI. mArA bhAI vaLAvIne AvyA. upara jaNAvelI hakIkata mArA bhAI rAyacaMdabhAIe jaNAvI hatI. zrImanuM kAraNa vagara mona, bole to paNa TUMkAmAM sAhebajInuM AtApabaLa ghaNuM hatuM. temanI pAse koI daza vAta pUchavA ghArIne AvyA hoya athavA huM daza vAto pUchavA ghArIne gayo houM to mAMDa mAMDa be vAto pUchI zakato. paraMtu sAhebajI game teTalA prazno hoya te saghaLAnuM samAghAna ekI sAthe ja karI letA. sAhebajI pote kAraNa sivAya bolatA nahotA ane bolatA tyAre paNa TUMkamAM bolatA hatA. putranA lakSaNa pAraNAmAM rAghavajIbhAI nAmanA eka gRhastha hatA. teo sAhebajInI jyAre bALavaya hatI tyAre temane sAruM khavarAvIne AnaMda pAmatA. eka vakhate te rAghavajIbhAIe ravajIbhAIne kIdhuM ke ravajIbhAI, tamAro dIkaro to tamAruM daladara kADhI nAkhaze, ghaNo ja hoziyAra nivaDaze. atyArathI ja tenA lakSaNo jaNAya che. citra naMbara 1 mArganI khoTI prarUpaNAthI anaMta saMsAranI vRddhi sAhebajIne tyAM koI sAdhuo vahoravA jAya tyAre sAhebajI pote pAse UbhA rahIne vahorAvatA. temane jaNAvatA ke khoTI rIte prarUpaNA karazo to anaMta saMsAranI vRddhi thaze, mATe satya prarUpaNA karajo. zrImadbhA dhyAna ke vicAra samaye bIjA paNa monA sAhebajI jyAre dhyAnamAM ke vicAramAM hoya tyAre koIthI kAMIpaNa bolI zakAya nahIM. jyAre nIcI draSTithI UMcI najara karatA tyAre je kAMI kahevuM hoya te kahI deto. mane sAhebajI 'vavANiyA samAcAra' kahetA hatA. jevI joIe tevI sArI sthiti thaze. sAhebajI jyAre nAnI uMmaranA hatA tyAre paNa ekalA ja besI vAMcatA. te vakhate mAtuzrIe tathA
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 18 /ETii pitAzrIe kIdhuM ke bhAI, ApaNI sthiti joIe tevI nathI mATe kAMIka udyama karo to ThIka paDe. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke jevI joIe tevI sArI sthiti thaze, te viSe kAMI paNa ucATa rAkhazo nahIM, sArI rIte nibhAva thaI zake tema thaze. asabhya vartanano pazcAttApa eka samaye eka saMnyAsI vavANiyA baMdaramAM Avela ane rAmabAInI jagyAmAM Utarela. teNe zrImadbhI khyAti sAMbhaLI prazno pUchavAno IrAdo rAkhela ane anAyAse mArI (popaTalAla) pAse AvI caDhyo ane tethI huM te saMnyAsIne zrImad pAse laI gayo. zrImade yathAyogya satkAra Apyo ane AvavAnuM kAraNa pUchyuM tyAre saMnyAsIe temane lagabhaga 13 prazno pUchayA. prathama tenuM vartana zrImad pratye unmAdavALuM ane asabhya hatuM. paNa zrImade 4-5 praznano khulAso karatAMnI sAthe ja te saMnyAsI UbhA thaI traNa vakhata sASTAMga daMDavata praNAma karIne bolyA ke mAro je khoTo mada hato te Aje UtarI gayo. pachI thayela doSonI zrImad pratye mAphI mAMgI. te saMnyAsI traNa-cAra divasa vavANiyAmAM rahela. hamezAM zrImadunA darzanArthe AvatA ane carcA karI potAnA doSa sughAratA hatA. jijJAsuonuM roja Agamana teozrI vavANiyAmAM hoya tyAM sudhI temanI pAse roja lagabhaga 15-20 mANaso jijJAsu tarIke Ava jAva karatA. kalAka doDha kalAka ekAMtamAM vAsa teozrInI sAthe huM pharavA jato tyAre mane ane bIjA sobatIone nirbhaya rahevA jaNAvatA tathA mane ane bIjA sobatIone gAmathI thoDe dUra besADI pote jaMgalamAM dUra jatA ane tyAM kalAka-doDha kalAka zAMtimAM gALI pAchA pharatA. teozrI jyAre dUra cAlyA jatA tyAre eka prazna amArI pAse khulAso karavA mUkI jatA. prazna evo hoya ke amo teno artha bhAgye ja karI zakIe. dUrathI AvyA bAda teozrI praznano khulAso karatA ane amArI sAthe kalAka-ardho kalAka gALI, baghA moDI rAtrIe ghera pAchA pharatA hatA. bIjA koIne potAnA doSa kahevAya evo puruSa nathI. paramakRpALudeve chelle rAjakoTa jatI vakhate mane kaheluM ke - "popaTa, kaMI na maLe to kALI jAranA roTalA khAjo paNa anIti karazo nahIM." vaLI eka vakhata kahela ke koI doSa moTo thaI jAya ane kheda thayA karato hoya to ekAMtamAM jaI mArI ajJAnatAthI A doSa thayo che tenI he prabhu! ApanI sAkSIe mAphI mAMgu chuM. Apa dayA karIne mane kSamA Apo. bAkI bIjA koIne doSa kahevAya evo puruSa nathI. - zrI vavANiyA baMdara, tA. 3-6-1915ne utAro karela che. upara jaNAvyA pramANe mArI smRtimAM rahela te lakhela che. bhUla thaI hoya tenI kSamA mAMgu chuM.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 pUjya javalabAnAM saMsmaraNo vavANiyA zrImad rAjacaMdra prabhunI kuLaparaMparA ane jIvana viSe jANavAnI saunI icchAthI pU.zrI javalabAe temanA pU.dAdImA ane vaDIlo pAsethI sAMbhaLelI ane pratyakSa joyelI hakIkato nIce pramANe jaNAvI che : mahApuruSanA janmathI vavANiyA tIrthadhAma banyuM saurASTramAM AveluM vavANiyA baMdara, pUrve tenI jAhojalAlI ane vepAra-rojagAra mATe suvikhyAta hatuM. vastI ane vastu banne draSTie je Aje che tenA karatAM anekagaNuM samRddha hatuM. samayanA vaheNa sAthe Aje A sthaLa pUrve hatuM tevuM rahyuM nathI. paNa e mahApuruSano janma A nAnakaDA gokuLiyA jevA gAmamAM hoIne Aje e pavitra tIrthadhAma banyuM che. devamAnI sevAthI sAsu sasarA prasanna A mahApuruSano janma zA. dAmajI pItAMbaranA kuTuMbamAM thayo hato. emanA pitAmahanuM nAma paMcANabhAI hatuM. teo morabI pAse AvelA mANekavADA gAmanA mULa rahIza hatA. teo pAMca bhAIo hatA. temanI saMpatti eTalI vipula hatI ke tenA bhAga gaNatarIe nahIM pADatAM tAMsaLIe (moTA vADakA) pADyA hatA. paMcANabhAIne dIkaro nahIM hovAthI temane ocho bhAga Apyo tethI mAThuM lAgatAM potAnuM vatana choDI teo vavANiyA AvIne rahyA. (saMvat 1892mAM vavANiyA AvyA pachI dAdAjIe eka makAna vecAtuM lIdhuM hatuM ane e ja makAnamAM zrImad rAjacaMdrano janma thayo.) ane vahANavaTAno dhaMdho zarU karyo. ravIcI mAtAnI temaNe mAnatA rAkhI. tyArabAda putrano janma thayo. tethI temanuM nAma ravajIbhAI pADyuM. uMmaralAyaka thatAM mALiyAmAM rAghavajI zAhanI dIkarI zrI devabAI sAthe zrI ravajIbhAInAM lagna thayAM. devabAI svabhAve saraLa devI samAna hatA. temanA pU.sAsujI bhANabAIne tathA sasarAjI pU.paMcANabhAIne AMkhanI takalIpha hovAthI pU.devamAM temanI suzruSA ane gharanuM kAmakAja khUba UlaTathI karatAM. vahunI AvI ekaniSTha sevAcAkarIthI teo bahu prasanna rahetAM pU.devamAne tyAre bALaka nahotuM. ekavAra sAsue AziSa ApI ke : "vahu beTA! phUlanI jema phUlajo." pU.rAmabAImA pavitra bALabrahmacAriNI atrenI rAmamaMdiranI jagyAmAM tyAre pU.rAmabAImA AvI rahyAM hatAM. pU. rAmabAImA pavitra bALabrahmacArI hatAM. ghaNA dayALu hoI temaNe anAtha ane sAdhusaMtonI sevAnuM vrata AdaryuM hatuM. temanI jagyA sau abhyAgatone mATe sadA khullI hatI. temanuM caritra vistArathI 'rAmabAI mA' nAmanA pustakathI prasiddha thayeluM che. rAmabAImAnI pAse devamAnuM prasaMgopAtta javAnuM thatuM. vavANiyA AvI pU. rAmabAImA sevA bhaktimAM tatpara thayA pU.rAmabAImAnA lagna nAnI uMmaramAM thayA hatA. sAsariyAM temane ANuM teDavA AvelA tyAre duSkALane kAraNe bhUkhyAM bALakonAM ToLeToLAM temane gAma vAMTAvadara AvyA hatAM. loko nirdayapaNe temane mArI mArIne hAMkI kADhatA hatA. A joI pU.rAmabAImAne atyaMta dayAbhAva spharyo. sau bALakone potAne
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 20 zaraNe lIdhA ne sAsare na gayA. anAtha bALakone laI piyara choDI cAlI nIkayA ane vavANiyA AvI, Aje jyAM rAmamaMdira che tyAM AvIne rahyA ane potAnuM samagra jIvana anAtha, dInaduHkhIyAM abhyAgatonI sevAmAM temaja prabhubhaktimAM gALyuM. saune temanAthI zAMti maLatI. pU.devamAno paNa teo eka uttama visAmo hatA. temaNe pU.devamAne eka uttama putranI prApti thaze ema kahyuM hatuM ane e bhaviSyavANI kharI paDI. paramakRpALudevanA pitAzrI sthAnakavAsI jaina mArA pitAma (ravajI adA) sthAnakavAsI jaina hatA. temanAmAM garIbo pratye bahu dayAbhAva hato. garIbone anAja, kapaDAM vagere ApatA. sAdhu saMta, phakIra para paNa temane bahu AsthA hatI. temanI sevA, bhakti kare ane jamADe paNa kharA, vavANiyAmAM tyAre koI oliyA phakIra AvelA. temanI sevA temaNe bAhu karI hatI. temanI pAse da22oja bhojana vagere laIne jatA. eka vakhata te oliyAe mArA pU.dAdAne kahyuM : 'vajI, kala sarbare tuma jaldI AnA.' temaNe kahyuM "bahu sAruM, bApajI, vahelo AvIza.' bIje divase ghare mahemAna AvelA, temanI sarabharA karavAmAM bApajI pAse jatAM moDuM thayuM. mahemAno mATe cUramuM karyuM hatuM te bApajIne jamADavA mATe laIne gayA, phakIra bAvA pAse pahoMcatA ja temaNe kahyuM : "2vajI, tuma bahuta derase Aye. acchA! ravajI, tereko do laDake hoMge, eka to baDA nAma nikAlanevAlA hogA, aura dUsarA bhI acchA hogA. donoM laDake tumhArA nAma rozana kareMge. magara baDA laDakA sabako vaMdanIya hogA. lekina ravajI, tuma bahuta deraseM Aye, vakta calA gayA. Inake AyuSyameM phera paDegA aisA mAlUma hotA hai. tuma aba ghara para jAo, tumhArA bhalA hogA.' . pU. devamA pratye temanA sAsujIne bahu vahAla hatuM. ane teo kahetA : deva!tuM to mAre tyAM devI jevI che. tArA jevI bhalI vahu koIkane ja tyAM haze. beTA, sau sAruM thaze. saMvat 1924 kArtika pUrNimAe paramakRpALudevano janma Ama sAdhusaMtonI sevA ane sAsu-sasarAnA AzIrvAda pU.devamAne phaLyA, ane saMvat 1924nA kArtika pUrNimAne vAra ravinI pAchalI rAtrie (rAtre be vAgye) devadivALInA divase pU.devamAe putraratnane janma Apyo. jemanuM nAma te divasathI 'rAyacaMdabhAI' rAkhavAmAM AvyuM. (temanuM hulAmaNAnuM nAma 'lakSmInaMdana' hatuM. saMvat 1928mAM te badalIne 'rAyacaMda' pADavAmAM AvyuM. AgaLa jatAM teo zrImad rAjacaMdra nAme prasiddha thayA.) sAta varSanI vaye nizALe besADyA putranAM lakSaNa pAraNAmAMthI jaNAya, ema A bhavya vibhUti dina-pratidina vRddhi pAmavA lAgI. caMdra jevA zItaLa ane sUrya jevA tejasvI potAnA bALakane teDIne pU.devamA rAmamaMdire pU.rAmabAInI pAse jatAM. prabhu sAta varSanA thayA tyAre ravajI adA temane nizALe besADavA laI gayA. vavANiyAnI nizALamAM lAvyA ne tyAM moTA mAstarane vinaMtI karI ke mArA A ekanA eka dikarAne barAbara bhaNAvajo; ene mArazo nahIM ke laDazo nahIM. AvI bhalAmaNa karI moTA mAstarane soMpI teo ghare AvyA. sAheba, A to mane AvaDe che. prabhunI apUrva tejasvitAe mukhya zikSakanA aMtaramAM prema jagADyo ane temanA hAtha nIcenA
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 zrImad ane suputrI javalabena zikSakane bolAvIne kahyuM, 'lavajIbhAI, Ane prema rAkhI bhaNAvajo. jarA paNa khijAtA nahIM ke mAratA nahIM." lavajIbhAInA manamAM thayuM ke moTA mAstaranA saMbaMghIno putra haze tethI Ama bhalAmaNa karatA haze. lavajIbhAI to potAnA vargamAM bALa rAjacaMdrane laI gayA. ekathI pAMca sudhI AMkaDA lakhI ApyA ane kahyuM, "rAyacaMda, jA klAsamAM besIne ghUMTI lAva." prabhu pATI tarapha eka najare joI rahyA ane vicAramagna thayA, tarata ja zikSakane jaIne kahyuM ke sAheba, A to mane AvaDe che. ema kahI pAMce AMkaDA lakhI batAvyA. zikSakanA manamAM thayuM ke gharamAM tene zIkhavyA haze. bIje divase prabhue so suthI lakhI batAvyuM. (zrI sthUlabhadrajInA caritramAM temanI baheno saMbaMdhI evuM varNana Ave che, ke prathama bahenane eka vakhata sAMbhaLe tyAM ja yAda rahI jatuM, bIjI bahenane be vAra sAMbhaLatA ne trIjI bahenane traNa vAra sAMbhaLatA yAda rahetuM. teo eka pAThI, be pAThI, traNa pAThI ema kahevAtAM.) prabhu janmathI ja eka pAThI hatA. temanI smRtilabdhine lIdhe temane eka vakhata jotAM ke sAMbhaLatAM badhuM yAda ja rahI jAya. A bALaka pUrvajanmano ArAghaka devAMzI puruSa che. prabhu thoDA divasa nizALe gayA tyAM to temanA zikSaka prabhunI apAra zakti joI navAI pAmI gayA. ekavAra gujarAtI pahelI copaDInA pATha vaMcAvyA te prabhu barAbara eka paNa bhUla vinA vAMcI gayA. te joIne zikSaka zrI lavajIbhAI to tAjuba thaI gayA. moTA mAstara pAse rAyacaMdane laI gayA ane kahyuM ke sAheba, A vidyArthI mArA klAsano nathI, uparanA ghoraNano che. A bALakane mAre zuM bhaNAvavuM? game te kavitA, pATha, artha, gaNita je kahIe te badhuM ja jarA paNa bhUla vinA te ja pramANe bolI tathA lakhI jAya che. mukhya zikSaka A jANI Azcarya pAmyA ane eka vidyArthIne mokalI ravajIbhAIne bolAvI pUchyuM ke 'tamArA A bALakane tame ghare kaMI abhyAsa karAvo cho?" ravajIbhAI adAe kahyuM ke, "sAheba, pATIne pena nizALe tene besADyo tyAre ja lAvyo chuM. te sAMbhaLI susaMskArI moTA mAstarane barAbara samajAI gayuM ke A bALaka pUrvajanmano koI ArAdhaka devAMzI puruSa che. Ama samajI gayA pachI teo temane potAnI pAse ja besADatA. zrImanuM vivekajJAna sarvane AzcaryakAraka prabhunA bALamukhe jJAna, dhyAna, vairAgyanI kavitAo bolAvatA. prabhue eka ja varSamAM cAra ghoraNano abhyAsa karI lIdho hato. cothA ghoraNanI parIkSA levA mATe morabI sTeTanA ejyukezanala InspekTara sAheba zrIyuta prANalAlabhAI vavANiyA AvelA. samA ane vicakSaNa puruSo koInA paricayamAM AvatAM ja temane maLI jAya che. parIkSA letI veLAe ja prabhunI lAkSaNikatAnuM InsapekTara prANalAlabhAIne bhAna thayuM. temaNe zALA zikSakane pUchyuM: "A vidyArthI koNa che?" mukhya zikSake kahyuM: "sAheba, dekhAya che to nAnakaDo bALaka, paNa pUrvanA saMskAra laIne Avelo koI bALayogI che ema ame tene samajIe chIe. eka varSamAM ja teNe cAra copaDIno abhyAsa pUro karyo che.' A sAMbhaLI parIkSaka sAheba bALaprabhunI sAthe vAtoe vaLagyA. tema karatAM kaMIka laMbANa thatAM temAMthI gharma viSayanI carcA nIkaLI. te paratve A bALakanuM vivekayukta ane gaMbhIra bhAvanirUpaNa thatAM prabhu para InsapekTara sAhebane bahu prema Avyo ane ullAsamAM AvI teo potAnI sAthe temane jamavA teDI gayA.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 22 prabhue te vayamAM racelI kavitAo-jemAMthI keTalIka to chApAmAM paNa mokalI hatI te temane batAvI. te saghaLuM joIne ane sAMbhaLIne temane bahu ja Azcarya utpanna thayuM ane prabhune kahyuM ke, "jyAre morabI AvavAnuM thAya tyAre jarUra mane maLavAnuM rAkhajo." zrImadbhA akSara sarasa ane zuddha prabhu tera varSanA hatA tyAre temane vavANiyAmAM Avela kaccha darabAranA utAre (teonA akSara sarasa ane zuddha hovAthI) nakalo karavA bolAvatA hatA. (A vAta lavajIbhAI motIcaMda pAsethI pU.javalabAne jANavA maLI che.) sAta varSanI vaye jAtismaraNajJAna bALavayamAM ja prabhunI AvI adbhuta zakti ane jJAnaprabhAva kharekhara Azcarya upajAve che. emanuM jIvana ja pUrvajanmanI, karmanI ane AtmAnI spaSTa pratIti karAve evuM che. emaNe pote ja A saMbaMdhe eka kAvyamAM darzAvyuM che ke, laghuvayathI abhuta thayo, tattvajJAnano bogha; e ja sUcave ema ke, gati Agati kAM zogha?... je saMskAra thavo ghaTe, ati abhyAse kAMya vinA parizrama te thayo, bhavazaMkA zI tyAMya?... jema jema mati alpatA, ane moha udyota; tema tema bhavazaMkanA, apAtra aMtara jyota..... karI kalpanA draDha kare, nAnA nAsti vicAra; paNa ati te sUcave, e ja kharo nirdhAra..... A bhava vaNa bhava che nahIM, e ja tarka anukULa, vicAratAM pAmI gayA, AtmagharmanuM mULa..... (zrImane sAta varSanI uMmare jAtismaraNajJAna prApta thayeluM ane vairAgyabhAva vaghavA lAgelo te saMbaMdhI A kAvya teozrIe saMvat 1945mAM lakheluM.) avaghAnonI adbhuta smaraNazaktiA prabhue karela avaghAnonI vAta sAMbhaLatA ja Azcaryacakti thaI javAya che. zI abhuta smaraNazakti! bAvana avaghAno saMbaMdhamAM temaNe pote ja lakhyuM che te vAMcavAthI temanA adabhuta mAhAbhyano ane bhakti prasannatAno khyAla Avaze. A avaghAna prayogo viSe pote jaNAve che ke A "Atma-zaktinuM kartavya che. teonA te vacano paNa sahaja tema ja abhuta AtmasAmarthyanuM bhAna karAve che. prakhara vidvAno ane rAjyAdhikArIo paNa muMbaImAM teozrInA avaghAnaprayogo joI Azcaryamugdha thayA hatA. chatAM teo pote te siddhiothI potAnA dhyeyamAMthI vicalita thayA nathI.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 zrImad ane suputrI javalabena svarUpastha thavAno lakSa hovAthI avaghAnano tyAga temanuM lakSya Atmastha thavA pratye hovAthI A prakAranA prayoganA mohamAMthI teozrI virakta thayA hatA. e ja emano apUrva vairAgya sUcave che. bhakta kavi prItamadAse kahyuM che : "janma maraNamAM Ave nahIM, jenuM mana vasiyuM harimAMhI." prabhunI kathAvArtAnA zravaNa-mananamAM, eTale ke temanA bAhyAMtara caritrane sAMbhaLavAmAM ne samajavAmAM ApaNuM citta rahyA kare e ja iSTa che, e ja AtmazreyarUpa che. prabhue paNa kahyuM che ke, "sa-ullAsita cittathI jJAnanI anuprekSA karatAM anaMtakarmano kSaya thAya che." prabhutulya pitA mAro janma saMvat 1950nA kArtika suda pAMcama (jJAnapaMcamI)nA roja thayo che. bALavayamAM prabhutulya pitAnI chApa, temanI pratibhA aMtaramAM draDhamUla korAI rahI che ane jANe e ja mArA mananI samagra preraNA banI rahI che. aMtaramAM temanA prati satata bhaktibhAva UbharyA kare che. e kharekhara prabhuno anugraha che. paramakRpALudevanI pratibhAnI smRti vivANiyAnA mULa gharamAM pU.bApujInI jyAM beThaka hatI tyAM eka daphatarapeTI (DhALiyuM) hatuM. tenI sAme pote gAdI para birAjatA. bahAragAmathI mumukSubhAIo darzana-samAgama arthe AvatA, tyAre teo sau tyAM emanI sanmukha besatA. A drazya joIne e bALavayamAM koI anero bhAva aMtaramAM jAgI UThato, ane pU. pitAjInI pratibhAnI AcherI jhAMkhI thatI. zrImadnI sumadhura ane gaMbhIra vANI beThakano khaMDa lAMbo hato. tyAM AMTA mAratA teone ghaNIvAra meM joyA che. te drazya atyAre paNa jevuM ne tevuM smRtimAM tAjAM che. te vakhatanI temanI mudrA, pAchaLa rAkhelA hAtha ane gaMbhIra gatie gAthAnI dhUnamAM bharatAM Daga-A badhuM AbehUba smRti para taravare che. gAthAnI je dhUna teozrI uccAratA te nIce mujaba hatI tevuM smaraNa che : gacchanA bheda bahu nayaNa nihALatAM, tattvanI vAta karatAM na lAje; udara-bharaNAdi nija kAja karatA thakA, moha naDiyA kalikAla rAje." ghAra taravAranI A gAthA bahu jorathI ane bhArapUrvaka bolatA. e drazya hajA paNa mArA aMtaramAM ramI rahyuM che. bIjI gAthA : "ghanya re divasa A aho, jAgI re zAMti apUrva re' (svAtmavRttAMta) A pada paNa teozrI ullAsapUrvaka uccAratA. e raNakAra hajIye jANe kAnamAM pharI pharIne guMjyA kare che. evI sumadhura, gaMbhIra vANI bIje kyAMya hajI sAMbhaLavA maLI nathI. prabhu dhUna lagAvatA. "doDatA doDatA doDatA doDiyo, jetI mananI re doDa," tathA "ghAra taravAranI
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 24 soMlI, dokalI caudamA jinataNI caraNa sevA.' ane 'apUrva avasara evo kyAre Avaze.' A dhUnonA bhaNakArA Aje paNa mane saMbhaLAyA kare che ane tenA smaraNathI bhaktimAM vRddhi thAya che, kAkA AghA raho, aMdara sApa che mArA kAkA pU.manasukhabhAI mArA pU.pitAjI karatAM nava varSa nAnA hatA. ekavAra banne bhAIo sAMjanA bahArathI pharIne ghare AvyA tyAre rAta paDI gaI hatI ne DelI baMdha hatI. te khakhaDAvI eTale adA kholavA mATe AvyA, tyAre mArA bApujIe bahArathI bUma mArIne kahyuM ke, "kAkA, AghA raho, aMdara sarpa che.'' ravajI adA DelIthI AghA khasI gayA ne joyuM to kharekhara tyAM sarpa hato. pU.devamAe mane A vAta karI hatI. baMnne bhAIo vacce ghaNo ja meLa hato. loko kahetA ke rAma ane lakSmaNanI joDI che. lIlotarInA jAvo upara karuNA pU.devamA kahetA ke prabhu nAnA hatA tyAre temane eka divasa zAka samAravA ApyuM. prabhu zAka samAratA jAya ane azrudhArA vahetI jAya. pU.devamAe A joyuM. te devA lAgyA : "ATaluM zAka samAravAmAM paNa tane raDavuM Ave che?" prabhu zuM kare ? temanA aMtaramAM to lIlotarInA jIvo para karuNA varasI rahI hatI. te kAraNathI azrudhArA vahetI hatI. jJAnInI A aMtararvedanA koMnna samaje? morabImAM avadhAna prayoga mArA mAtAmaha (nAnA)nuM nAma mahetA popaTalAla jagajIvana. muMbaImAM jhaverI revAzaMkara jagajIvananA nAmathI je peDhI oLakhAtI temanA te moTAbhAI thAya. bIjA paNa be bhAIo hatA. jemanA nAma DaoN.prANajIvanadAsa mahetA ane bhAyacaMda jagajIvana, prabhunuM sagapaNa thayA pahelAM soLa varasanI vaye temanuM morabI padhAravuM thayeluM tyAre saMdhavI janonA AgrahathI avadhAno karavAnuM tyAM thayeluM. te avadhAnaprayogo revAzaMkarabhAIe joyA. temane ghaNuM Azcarya thayuM. prabhu para sneha UbharAtAM temaNe potAne tyAM prabhune AmaMtraNa ApyuM, gharamAM temanA bhAI popaTalAlanAM putrI cauda varSanA hatA. nAstA pANInI sarabharA temaNe karI hatI. temane joI paramakRpALudevazrIe revAzaMkarabhAIne pUchyuM : 'A popaTabhAInAM putrI che? enuM nAma jhabaka che ? tyAra pachI popaTalAlabhAI vagerene yogya lAgatAM temaNe jhabakabAnuM sagapaNa prabhu sAthe karyuM. prabhue kahyuM che : 'karmagati vicitra che.' vizeSamAM jaNAvyuM che : 'ahoho! karmanI kevI vicitra baMdhasthiti che ? jene svapne paNa icchato nathI, je mATe parama zoka thAya che; e ja agAMbhIrya dazAthI pravartavuM paDe che,' (vayanAmRta patrAMke Tala ja tyArapachI revAzaMkarabhAI tathA popaTalAlabhAIne zrI paramakRpALudeva sAthe jhabakabAInA sagapaNano vicAra thayo, ane pUrva prArabdhAnusAra tema thatAM mArA mAtuzrI A mahAtmA sAthe saM.1944nA mahAsudI bArasanA dine lagnagraMthithI joDAyA. jhabakabA satyaparAyaNa, saraLa ane komaLa A satpuruSanA pratApe mArA mAtuzrImAM ghaNI rUDI saMskAritA prApta thaI. temanuM jIvana satyaparAyaNa, saraLa ane svabhAve komaLa hoI pakSapAta vinAnuM hatuM. amArA ane mArA phaIbAnA bALakomAM teo kadI
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 zrImad ane suputrI javalabena bhedabhAva rAkhatA nahIM. AthI mArA mAtuzrI saune priya thaI paDyA hatA. saMvat 194panA mahAvada sAtame paramakRpALudeva lakhe che : "udaya AvelAM prAcIna karmo bhogavavAM; nUtana na baMghAya emAM ja ApaNuM Atmahita che. e zreNImAM vartana karavA mArI prapUrNa AkAMkSA che;.....(vacanAmRta patrAMka 50) karmagati jANe te jANe. jJAnInI vAta. karmodaya samajavo vikaTa che." paramakRpALu devanuM jIvana sAdhu jevuM paramakRpALudevanuM jIvana saMsAramAM viraktabhAve hoI udAsInabhAve rahetA. te mArA mAtuzrI samajatA hatA. paNa zAMtithI ane saMtoSathI rahI AnaMda mAnatA ne paramakRpALudevanA kAryamAM kyAreya paNa avarodharUpa thatA nahIM. mArA pU.mAtuzrI jhabakabAe koIne vAta karI hatI ke temanuM mArA pitAjInuM) samagra jIvana sAdhu jevuM ja hatuM. tattva samajavA divase lokonuM Agamana, rAtre paNa svAdhyAyamAM lIna mArA mAtuzrI jhabakabAne morabImAM pADozI pUchatA ke "tamArA varamAM evuM zuM che ke ATalA loko pAchaLa pharyA kare che? tamane kaMI vAta kare che? jhabakabAe kahyuM -ena, mane to kaMI samajaNa paDatI nathI. rAta sudhI mANaso teone choDatA nathI. rAtre oraDAmAM Ave tyAre paNa kaMI vAMcyA kare ke vicAra karatA hoya. paramakRpALudeva pote cAkhyA vagara ja cIbhaDAM kaDavAM che ke mIThAM te kahI detA tethI pU.mAne bahu ja Azcarya thatuM. jamAInA ullAsamAM ghANI phaTe ekavAra teo morabI mAre mosALa paghAryA hatA. AvIne oTalA para besI gayA. sAme pADozamAM rahenAra bAIe kahyuM : "tamArA jamAI AvyA che, bahAra to Avo. te sAMbhaLI jalubAI evA ullAsamAM AvI gayAM ke cUle hAMDaluM mUkeluM hatuM temAM AMghaNanuM pANI mUkavAnuM bhUlI jaI ghoyelA cokhA khAlI hAMDalImAM orI daI bahAra AvyA. eTale paramakRpALudevazrIe kahyuM : "jamAI Ave eTale ullAsamAM ghANI phUTe.' kahevAno Azaya e hato ke rasoDAmAM cokhAnI ghANI phuTe che. gharanA kArya karavAmAM zarama zuM? vavANiyAmAM mArAM mAtuzrI jhabakabA ekavAra kamoda khAMDatA hatA tyAre prabhu thoDe dUra birAjyA hatA ane gAthAo bolatA hatA. meM pAMcathI sAta varSanI vaye joyelI A vAta che. te haju paNa yAda AvyA ja kare che. mArAM mAtuzrIne koIe vinodamAM kahyuM ke tame paisAvALA jhaverI kahevAo ane chatAM hAthe kamoda khAMDo cho? A vAta mArAM mAtuzrIe bApujIne karI. bApujIe temanA mAtuzrI devamAne kahyuM: "kAma karavA mATe mANasa rAkhI laIe to?" pU.devamA kahe : "gharanuM kAma karavAmAM khoDakhAMpaNa nahIM. gAmanAM nagarazeThanAM gharanAM paNa kare ane ApaNe paNa karIe. mArA mAtuzrIne samAdhAnakAraka javAba maLI gayo.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 26 jhabakabAno maLelo phoTo mArA pU.mAtuzrI saraLa, vinayavAna ane sevAbhAvI hatAM. vaDIlonI AjJAnusAra vartatAM. temanI chabI upalabdha nathI. te vakhatamAM chabI paDAvavAno rivAja nahoto. mArA pU.mAtuzrIno deha chUTyA bAda pU.devamAM khaMbhAta gayAM hatAM. tyAM pU.bApubhAIe mArA pU.mAtuzrIno phoTo pADI lIdhelo, je temanI pAsethI maLela che. "apUrva avasara'nuM sarjana jyAre naDiyAdamAM mArA pU.mAtuzrI ane paramakRpALudevazrI hatA tyAre vavANiyAthI pU.devamAM bimAra thayAnA samAcAra maLavAthI banne vavANiyA paghAryA hatAM. prabhue pU.devamAnI cAkarI ghaNI ja sarasa karI. pote temanI pAse ja besI rahetA. pU.devamA mAMdagIne kAraNe cAlavuM sAva bhUlI ja gayA hatA. tethI prabhu temane hAtha jhAlIne calAvatA. "apUrva avasara'nuM pada prabhue pU.devamAnA khATalA para beThAM beThAM lakhyuM hatuM. A vAta mane mArA phoInA dIkarA hemaMtabhAIe kahI hatI. prabhune joyA pachI zAMti kRpALudevanI tabiyata vaDhavANamAM vadhu narama thaI gaI hatI. tyAre pU.devamA tyAM hatA. temaNe pU.ravajIbhAIne tArathI khabara ApyA. tAra AvatAM mArA pU.mAtuzrI tathA pU.ravajI adA paroDhiye gADImAM beThA, tyAre jatI vakhate pU.adAe pratijJA karI ke huM bhAInuM moDhuM joyA pachI gAyone ghAsa nAkhI annapANI laIza. tyAM pahoMcIne prabhune joyA pachI temane zAMti thaI. koI mumukSubhAIe ravajI adAne kahyuM ke have dAtaNa karo. kRpALudeve jJAnamAM jANI lIdheluM ke AvI rIte temaNe pratijJA karI che, eTale pelA bhAIne kahyuM ke cokamAM gAyone ghAsa nakhAvo tyAra pachI ja teo annapANI leze, te pahelAM nahIM le. vaDhavANa kempa pachI amadAvAdamAM AgAkhAnane baMgale prabhune rahevAnuM thayuM. tyAre ame sau kuTuMbIo amadAvAda gayA. tyAMnA baghA mumukSu bhAIonI bhakti vagere Aje paNa saghaLuM yAda Ave che. je che te parama divase pachI prabhu amadAvAdathI mATuMgA, zIva ane tyAMthI tithala padhAryA hatA. pU.adA sAthe ja hatA. pachI saM.1957mAM vaDhavANa kempa ane pachI rAjakoTa gayA hatA. rAjakoTamAM karasanajI mUlacaMdavALA nAnacaMda anupacaMdabhAIne ghera eka divasa rahelA. tyAMthI bIje divase gAma bahAra khullI havAne kAraNe sadaramAM rahevAnuM rAkhyuM hatuM. eka divasa tabiyata vaghAre narama thatAM pU.devamAne bahu duHkha thayuM. temane zAMti ApatAM prabhue kahyuM : "je che te parama divase." tema mArAM pU.mAtuzrIne jaNAvyuM hatuM ke.....nAmanI mALA pheravavI. prabhune rAjakoTa rahevAnuM thayuM tyAre tyAM ghaNA mumukSuo AvatA. paNa zarIre ghaNI azakti hovAne kAraNe DaoNkaTare vAtacIta vizeSa na karavAnI salAha ApelI. patro lakhAvavA paDe to eka be lITInA ja lakhAvatA. rAjakoTathI lakhelo chello patra kramAMka 955 ane kramAMka 954 aMtima saMdezAnuM kAvya "zrImad rAjacaMdra' graMthamAM che. prabhunI chevaTa sughInI sthitinuM varNana mArA kAkA pU.manasukhabhAIe prabhunI chevaTa sudhInI sthitinuM varNana temanI potAnI manovyathA
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdrajInA dharmapatnI pujaya kabakabA | PAGE 45
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImadjInA suputrI zrI javalabena PAGE 46
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane suputrI jayAbena 27 sAthe eka patramAM TUMkamAM A pramANe karyuM che - manaduHkha! huM chevaTanI paLa paryaMta asAvadha rahyo. te pavitrAtmAe ADakatarI rIte mane cetavyo tathApi rAgane laIne te huM samajI zakyo nahIM. have smaraNa thAya che ke teozrIe mane anekavAra cetavaNI ApI hatI. dehatyAganA AgalA divase sAMyakALe pU.revAzaMkarabhAIne, pu, narabherAmabhAI ane mane kahyuM, 'tame nizciMta rahejo. A AtmA zAzvata che. avazya vizeSa uttama gatine prApta thavAno che. tame zAMti ane samAdhibhAve pravartazo. je ratnamaya jJAnavANI A deha dvArA vyakta thavAnI hatI te kahevAno have samaya nathI. tame puruSArtha karazo....' ame to evI ja gaphalatamAM rahyA ke azakti jaNAya che. rAtrinA aDhI vAgye atyaMta zaradI thaI te samaye teozrIe jaNAvyuM ke 'nizciMta rahejo, bhAInuM samAdhimRtyu che.' upAyo karatAM zaradI ochI thaI. savAre poNA ATha vAgye dUdha ApyuM te teoe lIdhuM. saMpUrNa zudghimAM mana, vacana ane kAyAnA yogo hatA. ja poNA nave kahyuM : 'manasukha, duHkha na pAmato, mAne ThIka rAkhaje. huM mArA AtmasvarUpamAM lIna thAuM chuM.' sADAsAta vAgye je bichAnAmAM poDhyA hatA, temAMthI eka koca para pheravavAnI mane AjJA karI. mane lAgyuM ke azakti ghaNI ja jaNAya che, mATe pheraphAra na karavo. tyAre teozrIe AjJA karI ke tvarAthI pheraphAra kara. eTale koca para samAdhistha bhAve sUI zakAya tevI vyavasthA karI. te ja koca para te pavitra AtmA ane TheTha samAdhibhAve chUTA paDyA. lezamAtra AtmA chUTo thayAnA cihna na jaNAyAM. jema jema prANa ochA thavA lAgyA tema tema mukhamudrAnI kAMti vizeSapaNe prakAza pAmavA lAgI. vaDhavANa kempamAM je sthitimAM UbhA UbhA citrapaTa paDAvela te ja sthitimAM koca para samAghi pAMca kalAka rahI. laghuzaMkA, dIrghazaMkA, moDhe pANI, AMkhe pANI ke parasevo kaMI paNa poNA AThathI be vAgyA sudhI prANa chUTA paDyA to paNa kazuM jaNAyuM nahotuM. eka kalAke dUdha pIdhA pachI hamezAM dizAe javuM paDatuM ene badale Aje kaMI paNa nahIM. jevI rIte yaMtrane cAvI daI AdhIna karI levAmAM Ave te rIte karela. AvA samAghi svabhAve te pavitra AtmA ane kehano saMbaMgha chUTyo.'' A paMcamakALe maLela pavitrAtmA ratnaciMtAmaNi samAna A deno saMbaMdha choDI ApaNane mUkI svaghAma sidhAvyA. paramakRpALudevanI aMtima adbhuta dazA vItarAgabhAve sthiti hoI koIpaNa prakAre, teozrIe dehane potAno mAnIne pravRtti karelI nahIM. prabhunA dehatyAga avasare morabInA vakIla zrI navalacaMdabhAI hAjara hatA. temaNe zrI aMbAlAlabhAI paranA patramAM lakheluM ke temanI "nirvANa samayanI mUrti anupama, caitanyavyApI, zAMta, manohara ane jotAM tRpti na thAya evI zobhatI hatI ema ApaNane guNAnurAgIne to lAge, paNa jeo bIjA saMbaMdhe hAjara hatA teone paNa Azcarya pamADatI ane pUjyabhAva utpanna karatI jaNAtI hatI. A vakhatanA adbhuta svarUpanuM varNana karavAne AtmAmAM je bhAva thAya che te lakhI zakAto nathI.'' paramakRpALudevano deha vilaya saMvat 1957nA caitra vadI pAMcamane maMgaLavAre bapore be vAgatAM rAjakoTamAM prabhu A kSetra ane nAzavaMta dehano tyAga karI uttama gati pAmyA, je je mumukSuone jeTalA pramANamAM te mahAtmAnuM oLakhANa thayuM hatuM teTalA pramANamAM temanA viyoganuM duHkha temane lAgyuM.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 28 rAjakoTamAM DosAbhAInA vaDanI pAse smazAnabhUminI bAjAmAM AjI nadIne kinAre te pavitra dehane agni saMskAra karavAmAM Avelo. te sthaLe samAdhi maMdira bAMdhavAno keTalAka mumukSuone vicAra thatAM zrI jJAnacaMdra nhATAjInI udAra sakhAvatathI saMvat. 1996nA mahAsudI 13nA roja zrImad rAjacaMdra samAdhimaMdira astitvamAM AvyuM. maMdiramAM temanAM parama punita pAdukAjInI sthApanA eka ArasanI derI banAvI temAM karavAmAM AvI. temaja eka pabAsana saM.2007mAM banAvI temAM prabhunI traNa chabIonI sthApanA pU.zrI brahmacArIjI govardhanabhAInA varad haste karavAmAM AvI. A samAdhi maMdirano vahIvaTa karavA eka TrasTa karavAmAM AvyuM. tenA menejIMga TrasTI mArA sva.behana kAzIbahenanA diyera zrI lakSmIcaMda DAhyAbhAI saMghavI che. jhabakabAnI ajaba sahanazIlatA pa.ka.devano dehavilaya thayo tene Agale divase mArA mAtuzrIne mALA pheravavAnuM kaheluM. zrI paramakRpALudevanA deha vilaya bAda pote udAsIna bhAve ekAMtamAM jhAjho vakhata rahI je temane smaraNa Apela te mALA pheravatA. A rIte potAno jIvanakALa vyatIta karatA. paramakRpALu devano dehavilaya thayA bAda pUrvanA azubha karmanA udaye revAzaMkara jagajIvananI peDhIno ApasamAM kesa cAlyo ne temAM aneka viDaMbanAo paDI, ane pheMsalo thayo, tyAra pachI mArA bhAI chaganalAla ane mArA kAkA manasukhalAla e benA nAmathI chaganalAla manasukhalAlanA nAmanI kaMpanI zarU karI. cAra mahinA mArA bhAI chaganabhAI peDhI upara beThA tyArabAda te bimAra paDyA. bAra mahinA bimArI bhogavIne bhAI chaganalAlano deha chUTI gayo. AthI mArA mAtuzrInuM jIvana nIrasa thaI gayuM, ane prabhue Apela mALAmAM mana parovI rAkhatAM. tyAra pachI eka varSe mArA lagna thayA paNa mArA mAtuzrIne temAM rasa na hato. mArAM lagna pachI 8 mahine mAro nAno bhAI ratilAla gujarI gayo, AvA duHkhada prasaMgo eka pachI eka AvyA. chatAM mArA mAtuzrI AvA duHkhada prasaMgomAM paNa sahanazIlatA rAkhI jIvana vitAvatAM. tyArabAda mArA mAtuzrI jhabakabA paNa bimAra paDyA ane saM.1970nI sAlamAM prabhunA smaraNamAM zAMtipUrvaka deha choDyo. paramakRpALudevanA pitAzrI ravajIbhAI mArA pU.dAdA zrI ravajIbhAI svabhAvanA dayALu, kuTuMbapremI ane udAra dilanA hatA. chappaniyAnA dukALa vakhate teo vavANiyAmAM hatA. tyAM tathA AjubAjunA gAmomAM temaNe chUTe hAthe kheDUtone vinA mUlya anAja ApyuM hatuM. adA ghaNA ja bhoLA ne bhadrika hatA. pU.zrI devamAne prabhu pUchatA : "mA, mokSe Avazo?" prabhuno deha vilaya thayo tyAre AkhuM kuTuMba tyAM ja hatuM. kuTuMbamAM sau sAdA ane saraLa hatA. jenA gharamAM prabhu janmyA tenA saMskAra ane bhAgyanI zI khAmI hoya? eka prabhAtiyAmAM kavie gAyuM che ke ravajIbhAI re bhAgyavaMtamAM saradAra ke vhAlaNAM bhale vAyAM re, jenA gharamAM re pragaTyA saMtomAM vIra ke vhAlaNAM bhale vAyAM re."
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdanA pUjya pitAzrI ravajIbhAI PAGE 49
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImadjInA suputrI zrI kAzIbena PAGE 50
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 zrImad ane suputrI javalabena jevuM nAma tevA guNa pU.devamAnAM nAma tevA ja guNa hatA. devI jevA zAMta. prabhujInA mAtA eTale jagatanAM mAtA evAM ja vAtsalyamUrti hatAM. eka pUjAmAM Ave che ke prabhumAtA tuM jagatanI mAtA, jagadIpakanI gharanArI, mAjI! tuja naMdana ghaNuM jIvo, uttama janane upakArI." devamAM uttama koTInA bhoLA jIva temanI samIpa muktigAmIne ja evuM puNya sAMpaDe. pU.devamA uttama koTInA bhoLA jIva hatA. mArAtArAno bheda temane bilakula nahoto. kuTuMbanA sarva pratye samAna draSTi hatI. darekane samabhAve jotAM. potAthI banatI badhI sevA karatAM. temanuM dila vizALa ane udAra hatuM. tethI temanA pratye saune prema raheto. paramakRpALu devanA putra chaganabhAI mArA moTAbhAI pU.chaganabhAIne pU.pitAjI pratye bahumAna ane bhakti hatA. teo jANe pUpitAjInA jJAnano vAraso levAnA sAcA adhikArI na hoya! temane paramakRpALudeva chaganazAstrI kahIne bolAvatA. temanA vicAro ghaNA UMcA hatA. AcAra paNa vicArane ja anurUpa hatA. vIsa varSanI nAnI vayamAM temaNe deha choDyo. potAne sakhata mAMdagI hovA chatAMye temanAmAM jarA paNa vyAkuLatA na hatI. vedanAmAM paNa kRpALudevanuM nAmasmaraNa vIsaratA nahIM. temaNe vyAvahArika ciMtAnI to vismRti ja karI hatI. sagapaNa karavAnI taiyArI hatI paNa pote ja nA kahetA hatA. pachI maMdavADa vadhyo tyAre kahetA ke jIvavAnI icchA eTalA ja mATe che ke Arya kSetra, uttama kuLa, jaina gharma, "sadaguru pitA'- A sarve anukULatA pharI-pharI maLavI durlabha che. vIsa varSanI yuvAna vaya chatAM temane mojazokhanuM nAma nizAna nahotuM. temaNe zAMtabhAve deha choDyo hato. Aje paNa e pavitrAtmAnA guNo khUba ja sAMbharI Ave che. tuM kAzI nahIM paNa AtmA mArAthI nAnA bahena kAzIbahena saguNI hatA. teo nAnAM hatAM tyAre eka vakhata ramatAM ramatAM prabhunA khoLAmAM jaIne besI gayA. prabhue pUchyuM, "bahena, tamAruM nAma zuM? kAzIbahena kahe, "bApu, tamane khabara nathI? mAruM nAma kAzI.' tyAre kRpALudeve kahyuM, "bahena, tAruM nAma kAzI nahIM paNa "saccidAnaMda svarUpa avinAzI AtmA." e sAMbhaLI kAzIbahena raDatAM raDatAM mA pAse gayAM. jaIne kahevA lAgyA, "mA, mArA bApujI mAruM nAma kAzI nahIM paNa kaMIka juduM ja kahe che. tyAre uMmara nAnI hatI tethI kAzIbahenane kaMI samaja na paDI. paNa avyakta saMskAra je jJAnI puruSa dvArA ropAya che te kALe karIne phaLarUpa thAya che ja. kAzIbenane maMdavADamAM paramakRpALu devanuM ja smaraNa AryAvartanA itihAsamAM joIzuM to madAlasA jevI satI mAtAo bALakane pAraNAmAM hoya tyArathI ja mahApuruSanAM caritro saMbhaLAve che. hAlaraDAM paNa tevAM ja gAya. "siddhosi, buddhosi, niraMjanosi." mAtApitAno viyoga hoI kAzIbahena gharamAM saune bahu priya hatA. zvasura pakSamAM paNa teo samatAvAna ane vivekI hovAthI temaNe sauno prema saMpAdana karyo hato. mArA banevI zrI revAzaMkarabhAIne paramakRpALudeva pratye temaNe ja vALyA hatA. kAzIbahenane maMdavADamAM paNa paramakRpALudevanuM ja satata smaraNa rahyuM hatuM.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 30 chevaTa sudhI te ja lakSa hatuM. te paNa mAtra aThThAvIsa varSanI nAnI vayamAM pAchaLa be dIkarA mUkI cAlyA gayAM. mAro nAno bhAI ratilAla paNa bAra varSano thaI gujarI gayo. atyAre kuTuMbamAM huM eka rahI gaNAu ane bIjA gaNIe to zrI manasukhabhAInA dIkarA sudarzana. teo kuTuMbapremI, vinayI ane samajA che. "buddhiprakAza' huM cha varSanI hatI tyAre ATaluM moTuM kuTuMba hovA chatAM temAMthI mAruM nAma gujarAta varnAkyulara sosAyaTInA lAIpha membara tarIke prabhue noMghAvyuM hatuM. tenA mAsika patranuM nAma "buddhiprakAza' che, te jayAkuMvara rAyacaMdabhAI'ne nAme Aje paNa mane maLe che. (AmajanonI jIvanarekhAmAMthI uddhata) zrI jagubhAI voharA vavANiyA e to Atama dhyAnI che emane kAMI nahIM thAya huM bAra varasano hato. amAruM ghara te vakhate TekarA upara hatuM, tyAM pAchalI DelInuM bAraNuM vokaLAmAM paDatuM hatuM, tyAM kRpALudeva baporanA samaye vokaLAnA khADAmAM dhyAna gharatA beThelA keTalI vAra joyA che. amo nizALethI chUTIe tyAre tyAM kutUhalathI jovA jaIe to be traNa kalAka sudhI eka ja Asane tyAM beThelA hoya. amo badhA chokarAo temanI najIka jaIne joIe ke temano zvAsa cAle che ke nahIM? ema ramatamAM ame jatA ane jotA. tyAMthI gADAvALA koI nIkaLe te amane hAMkI kADhatA ke chokarAo jAva jatA raho, e to AtamadhyAnI che emane kAMI na thAya. tyArathI amo AtamadhyAnI tarIke temane oLakhatA hatA. zrI nakubhAI dozI vavANiyA moDhe jANe sarasvatI vasI hoya ema khulAsA karatA huM dasa varSanI uMmarano hato. zerImAMthI sAMje kRpALudeva pharavA nIkaLatA. temanI sAthe gujarAtanA ghaNA mumukSuo hoya tathA popaTa manajInA hAthamAM pANIno moTo loTo hoya ane AgaLa cAlatA hoya. kRpALudeve zAla oDhelI, cAla bahu dhImI ane zAMta hatI. temanI pAchaLa pAchaLa amo paNa koI koIvAra jatA, tyAM taLAvanI pALe caDhIne joIe to teo cheka dariyA tarapha jatA hoya ane tyAM satsaMga vArtA thatI ane moDI rAte pAchA pharatA hatA. vaLI emanA gharanI beThakamAM vAMcatA hoya ane jhaDapathI pAnA pheravatA hoya tathA koInI sAthe bole ke vAtacIta kare tyAre jANe mukhamAMthI phula jharatA hoya tevI vANI mIThI lAgatI, ane moDhe jANe sarasvatI vasI hoya ema khulAsA karatA. huM ghaNAnA paricayamAM Avyo chuM paNa emanA jevA dayALu koI jovAmAM AvyA nathI.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 zrI manasukhabhAI ravajIbhAI mahetA vavANiyA zrImadbhA laghubaMdhu zrI manasukhabhAI zrImarthI 9 varSa nAnA hatA. teone uttama keLavaNI ApI taiyAra karavAnI zrImade khAsa saMbhALa rAkhI hatI. beya bhAIo vacce rAma-lakSmaNa jevo prema saM.1950 kArtika sudamAM zrImadjI manasukhabhAI kIratacaMdane kahe che-"manasukha! tamane joI AnaMda thAya che. manasukha chaThThI aMgrejImAM che, tame meTrikanI parIkSA ApI." te vakhate manasukhabhAIzrImadbhA laghubaMdhunI uMmara 17 varSanI hatI. ane saM.1957mAM zrImannA avasAna vakhate teonI uMmara 24 varSanI hatI. zrImade potAnI milakta vagere sarva potAnA laghubaMdhune nAme ja karyuM hatuM. ane mAtApitAnI temaja svakuTuMbanI saMbhALa rAkhavAnuM paNa temane ja suprata karyuM hatuM. maraNa vakhate paNa chevaTa sudhI manasukhabhAI hAjara hatA. A badhI hakIkta uparathI jaNAya che ke be bhAIo vacce rAma-lakSmaNa jevo nirmaLa sneha hato. zrImada manasukhabhAI upara pUro vizvAsa mUkyo hato. ane manasukhabhAIe te vizvAsane anurUpa potAnI pharajo adA karI hatI. zrImannI tabiyata naramanA kAraNe javAbadArI vadhI zrI manasukhabhAI meTrika thayA pachI zrImade teone potAnI sAthe dukAnanA kAryamAM joDyA hatA. pachIthI zrImanI tabiyata narama rahevAne kAraNe teo para vyavahAra temaja paramArtha kAryanI javAbadArI vizeSa AvatI gaI. zrImI hayAtImAM teozrInI AjJAthI khaMbhAtanA zrI aMbAlAlabhAI zrImad rAjacaMdranA mULa patro meLavI temanI nakalo AjJA mujaba judA judA mumukSuone mokalatA. ane mULa patro vagere sAcavIne rAkhatA. zrImadjInuM jIvana ane vicArone prathama prakAzamAM ANavA prayatno zrImadbhA avasAna pachI zrI manasukhabhAIe zrImanuM jIvana ane zrImannA vicAro prakAzamAM ANavA vinA vilaMbe prayatna karyo. zrImadbhA mULa patro jyAM jyAM hatA tyAMthI maMgAvI paramakRta prabhAvaka maMDaLane suparata karyA ane zrImad rAjacaMdra graMthanI prathamavRtti 1961mAM bALabogha lipimAM, paramakRta prabhAvaka maMDaLa dvArA bahAra pADI. tyArabAda saMvat 196ramAM teoe "sanAtana jaina" nAme saimAsika bahAra pADyuM. te lagabhaga pAMca varSa eTale saM.1967 sudhI to cAluM hatuM. manasukhabhAInI patrakAra tarIke lekhanazakti uttama hatI ane teoe zAstronuM saMzoghana karI jaina gharmanI mULa praNAlikA upara sAro prakAza pADyo. teo nIDarapaNe satyane hetu, dAkhalA-dalIlo sahita pragaTa karatA. teonI zailI te pachInA patrakAroe paNa apanAvI hatI. zrImanI janma jayaMtI ujavavAnuM zarU karyuM zrImadunA vacanAmRto bahAra paDatAM ghaNA jaina temaja jainetaro temAM rasa letA thayA tyAre manasukhabhAInA
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 32 / \ temaja bIjA ghaNAnA utsAhathI zrImadunI jayaMtI ujavavAnuM zarU thayuM. prathama jayaMtI saMvat 1965nI kArtika pUrNimAe munizrI cAritravijayajInA pramukhapaNA nIce muMbaImAM ujavAI hatI. temAM ghaNA laMbANathI bhASaNo thayA hatA. ane jayaMtI prasaMgano utsAha ajaba hato. dvitIya jayaMtI paNa muMbaImAM bIje varSe saM.1966mAM kArtika pUrNimAe zrI mAMgaroLa jaina sabhAnA haoNlamAM zrIyuta kRSNalAla mohanalAla jhaverInA pramukhapaNA nIce ujavAI hatI. A banne jayaMtInA bhASaNo zrI manasukhabhAIe saMgrahI saM.1970mAM eka pustakarUpe prasiddha karyA hatA. bIjI AvRtti gujarAtI lipimAM bahAra pADI zrImad rAjacaMdra' graMthanI prathamavRtti bahAra paDyA pachI bAkI rahelA patro meLavavAnuM kAma paNa satata cAlatuM hatuM. e rIte ghaNA kharA patro maLI gayA pachI vacanAmRtanI bIjI AvRtti gujarAtI lipimAM saMvat 1970mAM zrI manasukhabhAIe svataMtra prasiddha karI hatI. mahAtmA gAMdhIjIe paNa zrImadbhI jayaMtI ujavavAnuM zarU karyuM saMvat 1970 pachI zrI manasukhabhAI kAThiyAvADanI rAjakIya bAbatomAM vizeSa rasa letA thayA. saurASTranuM ekama karanAra kAThiyAvADInI rAjakIya pariSadanA Adya kAryakartAomAMnA teo eka hatA. pUjya mahAtmA gAMdhI AphrikAthI hinda saM.1971mAM AvyA. temano sAtha paNa zrI manasukhabhAIne maLyo ane tyAra pachI mahAtmAjIe zrImad rAjacaMdranI jayaMtI ujavavAnuM pharI zarU karyuM. mahAtmA gAMghIjIe yaravaDA jelamAM paNa zrImadjInA saMsmaraNo lakhyAM vacanAmRtanI trIjI AvRtti, lagabhaga bIjI AvRtti anusAra, saM.1980mAM zrI manasukhabhAI ravajIbhAI taraphathI bahAra paDI. temAM mahAtmA gAMdhIjIe yaravaDA jelamAM lakhela zrImanA saMsmaraNonuM paheluM prakaraNa mUkI TUMka prastAvanA lakhI hatI te mUkavAmAM AvI hatI. A trIjI AvRtti chapAI bahAra paDe te pahelAM zrI manasukhabhAI devaloka pAmyA ane temanA bhANeja hemacaMda TokarazIe te kArya pUrNa karyuM hatuM. Ama zrI manasukhabhAI ravajIbhAI potAnA mahAna baMdhu saMbaMdhI janasamAja pratyenI potAnI pharaja bajAvI kRtakRtya thayA hatA. zrI chaganabhAI rAjacaMdra mahetA zrImadbhA jyeSTha putra vavANiyA "zrImad rAjacaMdra' graMthamAM kayo patra kayA pAne te kahI zakatA zrImad rAjacaMdranA moTA putra bhAI chaganalAlano janma saM.1946nA mAha suda 12 nA divase morabImAM thayo hato. teo nAnA hatA tyArathI temanA pitA temane chaganazAstrI evA nAmathI saMbodhatA. je nAma agAu mahAtmA gAMdhIjIne paNa smRtimAM priya hatuM. bALapaNathI ja bhAI chaganalAlanI saMbhALa rAkhavAnuM kAma zrI manasukhabhAIne soMpAyuM hatuM. zrImad gujarI gayA tyAre chaganabhAInI uMmara 11
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImadjInA laghubaMdhu zrI manasukhabhAI ravajIbhAI mahetA PAGE 55
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImadjInA suputra zrI chaganabhAI rA. mahetA PAGE 56
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 zrImad ane suputra chaganabhAI varSanI hatI. 15me varSe teo meTrikamAM AvyA tyAre saM.1961mAM teonI peDhIne aMge kesa cAlyo. te kesamAM potAnA kAkAne madadarUpa thavA bhAI chaganalAla zALA choDI morabIthI muMbaI AvyA. tyArabAda kesa be traNa varSa laMbAyo. te daramyAna zrI chaganabhAIe gharma ane nItinAM ghaNA pustako vAMcyA. khAsa karIne 'rAmAyaNa' ane "zrImad rAjacaMdra' graMtha che tyAre prathama ja chapAyo hato--te be graMtha temane bahu ja priya hatA, ane vAraMvAra vAMcI hRdayagata karyA hatA. kayo patra kaye pAne che te teo turata kahI zakatA. Avo vicakSaNa ane niyamita daradI bhAgye ja maLe zrI manasukhabhAIne paNa teo dareka rIte putra samAna madadarUpa hatA. ane kesa patyA pachI bhatrIjAkAkAnA nAmathI vyApAra karavA ghAryuM hatuM. tenI zarUAta paNa thaI. paraMtu vyApAramAM joDAyAMne hajI cAra mAsa pUrA na thayA tyAM bhAI chaganalAla pratye kSayanA jIvaleNa vyAdhie humalo karyo. prathama to teNe manuSyadeha TakAvavAnI draDha icchAthI upAyo evA to niyamapUrvaka karyA ke dAkataro paNa kahetA ke Avo vicakSaNa ane niyamita daradI bhAgye ja jovAmAM Ave che. ArogyanA dareke dareka niyama sAcavavAthI 7 mahine Arogya taddana sugharI gayuM; paraMtu aDhI mahinA pachI pharIthI uthalo mAryo je jIvaleNa nIvaDyo. mAMdagI daramyAna teNe svahaste lakhelI nityanoMghamAM potAnA ucca manoratho darzAvyA hatA. saM.1965 poSa suda 15 (pUrNimA) e teo lakhe che : AtmAnA kalyANa arthe jIvavAnI icchA jIvavAnI icchA che?...hA. zAthI che?....kalyANa karavA arthe. konuM?...AtmAnuM. prayatna maMda kema? paMcama kALanA kAraNe. jIvIne zo phAyado kADhazo?.....upara jaNAvyuM te icchA pUrI pADIza. AvI sarva uttama jogavAI pharI maLaze nahIM. vaLI saM. 1965 poSa vada 4nA lakhe che : prazna : he jIva, tuM tArA dehane bacAvavAne utkaMThita kema rahyA kare che? uttara : tenuM kAraNa eTaluM ja ke pharIthI gharmAtmA pitA, AryakSetra, jainadharma, matAgraha vinAnA gharma saMskAra, sthitinI anukULatA, yauvanAvasthAmAM gharma pratyenI jijJAsA thavI e AvatAM bhavamAM maLaze ke nahIM? maLavuM asaMbhavita lAge che. kAraNa ke eka cIja pharIthI kyAMya paNa pitA tarIke dekhAze nahIM, ane te gharmAtmA pitA zrImad rAjacaMdra. uttama rIte tattva vicArI samAdhimaraNanI taiyArI karI chelle mahine vavANiyAthI morabI davA karAvavA AvyA tyAre sarvane khamAvI rajA lIdhI. pachI roga asAdhya jaNAyo tyAre teNe dehanI AzA choDI mAtra gharmanuM ArAdhana karavA mAMDyuM. jyAre vedanAthI kaMIka zAMti thatI, tyAre "zrImad rAjacaMdra' graMtha vAMcavA mATe sUcanA karatA. temAM paNa temanA pitAe zarIrane vedanA hoya tyAre AtmAe kevI rIte zAMtipUrvaka te vedavI te saMbaMdhI lakhelA patro, anityAdi bAra bhAvanAnuM svarUpa, AtmA che, AtmA nitya che, ema Adi cha padanuM svarUpa vaMcAvIne bahu manana karatA. te uparAMta "Atmasiddhi', "he prabhu, he prabhu, zuM kahyuM?" e bhaktinuM pada, 'apUrva avasara' vagere
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 34 vaMcAvI sArA rAgamAM gavarAvI sAMbhaLatA. cAra divasa agAu AtmasiddhinA arthamAMthI cha padanuM svarUpa, deha pratye kevI rIte bhrAMti thAya che, AtmA traNe kALamAM amara che te zI rIte? te draSTAMtapUrvaka samajyA. chevaTe "icche che je jogI jana anaMtasukha svarUpa" e AkhuM kAvya vaMcAvI te para pote laMbANathI carcA karI. ghanya che bApune ke je apUrva zAMti rAkhatA hatA vedanA sahana na thatI tyAre vAraMvAra kahetA, "kAkA! huM kevo duSTa pApI chuM! tamo to ghaNuMe samajAvo cho. ghanya che bApune ke je apUrva zAMti rAkhatA hatA." nAnI uMmaramAM paNa pitAnA pagale cAlI samAdhimaraNa sAdhyuM maraNa vakhate temanAM dAdI devamAne ane temanA mA jhabakabAIne kahyuM ke, mA mArA vAMse rozo nahIM. dAdA ravajIbhAIne kahyuM ke tame mArI pAse beso. pachIthI rAtrinA traNa vAge zAMtithI dehatyAga karyo. TUMkAmAM zrI chaganalAle nAnI uMmaramAM potAnA mahAna pitAne pagale cAlI samAdhimaraNa sAdhyuM. ghanya che e puNyAtmAnI samajaNane. zrI dAmajIbhAI vavANiyA sonAnA Taca kaMI kAmanA nahIM paNa AtmA che te kharA Taca che pU.dAmajIbhAI kahetA ke kRpALudevane pUchyuM ke sAheba! juo A sonuM keTalA TacanuM che? teozrIe kahyuM ke e Taca kAMI kAmanA nathI. A dehamAM je AtmA che te Taca kharo che, bAkInuM kAMI nathI. nizALamAM vidyArthIone kRpALu deva bhaNAvatA, zikSaka besI rahe kapALadeva nizALamAM bhaNatA tyAre baghA vidyArthIone pote ja klAsamAM bhaNAvatA. zikSaka besI rahetA. kRpALudeva skUlamAM AsisTaMTa hatA. vidyArthIo mAstarane kahetA, rAyacaMdabhAI amone pATha Ape to te jaldI yAda rahI jAya che. kRpALudeva vidyArthIone pATha na AvaDe to kadI mAratA nahIM. vaLI eka vidyArthI kRpALudeva sAthe bhaNatAM teNe lakhyuM che ke eka vakhata gherathI huM pATha karyA vinA nizALe gayo. mane kAMI AvaDyuM nahIM. tyAre rAyacaMdabhAIe mane Ubho karyo ane ghaNI ja naramAzathI mArI kAnapaTTI pakaDI. temano hAtha eTalo badho mulAyama ane komaLa lAgyo ke je mane gamyo. mane duHkha na thayuM paNa jANe hajA kAna pakaDI rAkhe to sAruM ema thayuM. evI jene rome roma dayA vasI hatI te mane hajA sAMbhare che. AMkha mIMcIne huM kahuM tema mahAvIra prabhune draSTimAM utAro kRpALudeva nAnA hatA tyAre nizALanA vidyArthIone hAtha pakaDI bhIMtanA oThe UbhA rAkhatA ne samajAvatA hatA ke AMkha mIMcI dyo ane huM boluM tema tamArI draSTimAM mahAvIra prabhune utAro. -satsaMga saMjIvanImAMthI a ,
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 zrI catrabhuja becara mahetA jetapura pUjyazrI rAyacaMdabhAI pratye mane pUjyabhAva kyAre ane kevI rIte utpanna thayo te batAvuM chuM. te pahelA temanI sAtheno mAro vyAvahArika prasaMga jaNAvuM chuM. tera varSanI uMmare vairAgyamaya vartana mAro saMsArI saMbaMgha kRpALuzrInI vaDIla bahena zivakuMvara sAthe thayo hato. mAruM lagna temanA vaDIla bahena sAthe paMdara varSa ane cha mAsanI uMmare saMvat 1937nA mAgasara vada 10 somavAre thayuM hatuM. te vakhate kRpALuzrInI uMmara tera varSanI hatI. te vakhate temanuM vartana vairAgyamaya jaNAtuM hatuM. beThakanA bhAgamAM besI dareka vakhate pustako vAMcatA hoya tema dekhAtuM hatuM. strI nIti boghaka saMvat 1938nI sAlamAM jetapura paghAravAnuM thayeluM, te vakhate temaNe "strI nIti boghaka" nAmanI copaDIo chapAvelI hatI. te sAthe lAvela hatA. agAuthI grAhaka tarIke pAMca prato bharAvelI te ApavAmAM AvI hatI. avaghAnanI camatkArika zakti saMvat 1939-40nI sAlamAM morabI levaDa-devaDanA kAma prasaMge javuM AvavuM thatuM tyAre teozrIne maLavAnuM thatuM. kavitvazakti ane te sAthe avaghAna karavAnI zakti joI, yAdadAsta ghaNI ja tIvra jaNAtI, A samaye aMgrejIno athavA kAyadAno abhyAsa karyo hoya to AgaLa upara ghaNo lAbha meLavI zake ema ghArI te abhyAsa karavA mATe sUcana karavAmAM AvyuM hatuM. tenA javAbamAM aMgrejI abhyAsa karavAnI pote apriyatA batAvI hatI ane kAyadAno abhyAsa karavAnI icchA batAvI hatI. thoDA vakhatamAM rAjakoTa javuM che ane tyAM zarUAta karavI che, paNa taratamAM rAjakoTa javAnuM thayuM nahotuM. kAraNa ke te vakhate avaghAnazakti upara vizeSa lakSa jaNAto hato ane evI camatkArika zaktinI khyAtithI jAmanagara vagere sthaLethI AmaMtraNa AvavAthI tyAM javuM thayuM hatuM. ane sArI sArI bheTo paNa InAmarUpe temane ApavAmAM AvI hatI. aSTAvaghAna karI batAvyA saMvat 1941nI sAlamAM morabIthI dalAla haribhAI bhAyacaMdabhAInI sAthe teo jetapura AvyA hatA. A vakhate jetapuramAM kRpAzaMkara harizaMkara nAmanA nAgara je mahAlakArInI jagyA upara hatA. ane thANedAra naMdalAla bApujI hatA. temanA tathA teonA sTAphanA mANasonA AgrahathI temane aSTAvaghAna karI batAvavA vinaMtI karavAmAM AvI hatI. te kabUla rAkhI bIje divase nizALanI meDI uparanA bhAgamAM sabhA karI hatI. mahAlakArI sAheba pramukhapade hatA. tyAM aSTAvaghAna karI batAvyA hatA. temAM judA judA viSayonI judA judA rAgamAM mAMgavAmAM AvelI kavitAo asarakAraka arthavALI zIghratAthI karI ApavAmAM AvI hatI. A nAnA gAmanI sabhAmAM lagabhaga so-eka mANaso bhegA thayA hatA, te baghA A joI chaka thaI gayA hatA. A prasaMganA kAvyo ane kRtinA kAgaLo baghA sAcavI rAkhelA hatA, je
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo 36 morabInA zrI vanecaMda popaTabhAIe "sAkSAt sarasvatI''nI buka chapAvavAnI hatI te vakhate pU.zrI rAyacaMdabhAInA maMgAvavAthI temanA tarapha mokalavAmAM AvyA hatA. paNa game te kAraNothI temAM dAkhala karavAmAM AvyA nahotA. paraMtu e prasaMganAM ekAda kAvyano bhAga yAda che te ahIM nIce jaNAvuM chuM. putra chatAM nirvaMza kahAyo zrI dhanALAnA viSe vizvanAtha jetapura AvelA hatA. temane avadhAna jovAnI utkaMThA hovAthI te sabhAmAM AvyA hatA. teo nAnA gAmaDAMomAM sArA vidvAna gaNAtA ane bhAgavad Adino abhyAsa karelo hato. temaNe eka pAdapUrtino viSaya mAgyo hato. jemAM kahyuM hatuM ke putra chatAM naravaMza kAyo.'' A pramANe teo bolyA hatA. tyAre kRpALuzrIe sudhArIne jaNAvyuM hatuM ke ema nahIM paNa "putra chatAM nirdeza kaoAyo'' ema kko. e kAvya yAda nathI, pakSa temAMthI bahu ja gaMbhIra artha nIkaLyo hato. ane chelle uparanuM vAkya pAdapUrti tarIke AvyuM hatuM. rAtri kharA bapora bIjA prekSake 'rAtri kharA bapora' e pAdapUrti karI ApavA kahetAM te kAvya nIce pramANe karyuM hatuM H kaccha nRpati vivAha racyo, gaI timi2tA gho2; ajavALuM evuM karyuM "rAtri kharA bapo" e rIte avadhAna karI batAvavAmAM AvyA hatA. bALapaNamAM meM rAmAyaNa Adi kathAo sAMbhaLelI. AgaLa gAmaDAomAM keTalAMka bhaTo AvI kAMsIothI ane bhaMbhAthI rAtrine viSe tenI kathAo karatAM te sAMbhaLelI. temAM hanumAnanI bhakti ane temanuM parAkrmabaLa vizeSa jaNAveluM. temaja tulasIdAsane paNa hanumAnajInA AzrayathI raghuvIranA darzana thayAM hatAM. tethI bhagavAnanAM darzana karavA hoya to hanumAna upara AsthA rAkhavI evI mArI zraddhA hovAthI huM bhAvapUrvaka dararoja darzana karavA jato ane tela caDhAvato hato. evuM karatAM lagabhaga cAra-pAMca varSa thayAM haze tyAre uparanA prasaMge jaNAvela sAlamAM kRpALuzrI jetapura padhArelA tyAre hanumAnanI eka smRtinuM kAvya karI ApavA mATe jaNAvyuM tathA eka kAvyamAM mAruM nAma AvavuM joIe, temaja temanI prasannatAne lIdhe je kAma ghAruM temAM saphaLatA thAya evo bhAva Avavo joIe. te uparathI temaNe ghaNA thoDA vakhatamAM nIcenuM kAvya karI ApyuM hatuM. potAnA akSarathI lakhAyelo asala kAgaLa paNa vidyamAna che. hanumAnanI stuti (harigIta chaMda) samaruM sadA samaraNa karIne zAMtanA manamAM tharI, gharuM ghyAna AThe jAma ne pa2NAma premathI karI; tuja sAthathI muja kAma thAze, ThAma puro mana taNI, mahAvIra zrI hanumAna tamane vaMdanA mArI ghaNI. 1 zrI rAma kerAM kAma kIdhAM, nAma rAkhyuM jagatamAM, samaraNa karI jaganAthanuM prathame pujANA bhagatamAM;
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 zrImad ane catrabhuja mahetA ati hetathI AziSa pAmyA bolatAM jaya rAmanI, mahAvIra zrI hanumAna tamane vaMdanA mArI ghaNI. 2 maMgaLakaraNa mativAna thaI preme karI prakhyAta cho, saMsAra nAraNa karmamAraNa bhakti kerAM bhAta cho; vizvAsathI AzA pUro cho sarva jananA mana taNI, mahAvIra zrI hanumAna tamane vaMdanA mArI ghaNI. 3 sItA satIne lAviyA, nItiniyamamAM mana thayuM, jagamAMhI kahevANA ti, e ThIka kAraNa zodhiyuM; A rAyacaMda vaNika vInave hRdayathI haSita banI, mahAvIra zrI hanumAna tamane vaMdanA mArI ghaNI. 4 (doharA) heta tharI hanumAnajI, samaruM chuM sukhakAra AzA aMtaranI karo pUraNa bhaktAghAra. 5 (kavita) hAma gharI hanumaMta preme pa2NAma karuM, toDo mArA taMta evI puNNa che vinatI; rAma taNA kAma karyA, karo cho bhagata kAma, jagata pUje che. vAraMvAra mAgI sumati. nizadina raTaNa karuM chuM. Apa nAma taNuM, mAguM chuM alapati, AzA pUro hetathI; caraNakamaLanaNI kaOM nitya nitya pujA, phuHkha TAlanAra svAmI, ApanI gati chatI. 6 (aMtaryApikA doharA) caturatA cittamAM nathI, vaMdana lAyaka tAta; tuja gatimAM mohI rahuM, daI de e vikhyAta. 7 rahuM sadA AnaMdamAM, nAma lIghe duHkha jAya; bhuja viSe ke jora ne, ko dU2 paLAya. 8 jaga samare che Apane, rema karo he deva; thAyuM mAruM nIpaje, karatAM rUDI seva. 9 "caturabhuja vaMdanA kare." AsthA arihaMta, jinezvara bhagavAnanI rAkhavI A kavitA saMvat 1941nA kArataka suda 15 somavAranA divase jetapura mukAme racavAmAM AvI. tyAM adAvadhAna paNa karavAmAM AvyAM hatAM.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 38 upara pramANe karI ApyA pachI kahyuM ke tame jenA upara AsthA rAkho cho te pramANe teo siddhi pAmyA nathI. to tamane lAbhadAyaka zuM thaze? nirdhana te ghanADhya kyAMthI banAve? vaMdhyA te putra kyAMthI Ape? e zabdo kahI "A AsthA upayogI nathI." kharI AsthA arihaMta, jinezvara bhagavAna upara rAkhavI joIe. te mATe tamane eka prabaMdha karI ApIzuM. tenA upara AsthA rAkhI temanI stuti, smaraNa karajo. ema sUcavI eka prabaMdha banAvI Apyo hato te paNa asalarUpe vidyamAna che. temAM nIcenuM kAvya goThaveluM che. (A prabaMgha "zrImad rAjacaMdra' pustakamAM pRSTha 30 upara che.) (aMtargata-bhujaMgI chaMda) "arihaMta AnaMdakArI apArI, sadA mokSadAtA tathA divyakArI; vinaMti vaNike viveke vicArI, vaDI vaMdanA sAtha he! duHkhahArI." (kartA tathA prayojana - upajAti) "vavANiyAvAsa vaNika jJAti, racela teNe zubha hita kAMti; subogha dAkhyo ravajI tanuje, A rAyacaMde manathI ramUje." (prayojana pramANikA) "vaNika jetapuranA, rijhAvavA kasUra nA; racyo prabaMgha cittathI, caturabhuja hitathI." A prabaMghamAM draSTidoSa, hastadoSa ke manadoSa draSTigocara thAya to tene mATe kSamA cAhI vinayapUrvaka vaMdanA karuM chuM. huM chuM. - rAyacaMda ravajI prathamanuM choDI jinezvaranI AsthA vadhI upara pramANe prabaMdha karI Apyo, tyArathI sUcanA mujaba jinezvara bhagavAna upara AsthA vadhI ane prathama je karavAmAM AvatuM te choDI dIdhuM. ema prathama bogha bIja mArAmAM dAkhala karyuM ema huM mAnuM chuM. pUrvanA saMbaMdhe pANigrahaNa saMvat 1942-43nI sAlamAM kRpALuzrInuM vevizALa morabImAM mahetA popaTalAla jagajIvanane tyAM thayuM. sagapaNa karavA saMbaMdhI vAtacIta karatA pahelAM temaNe abhiprAya mAgyo hato, te ema samajI ke te saMsArI thaze ke kema? e savAla hato. tenA javAbamAM teozrIe jaNAvyuM hatuM ke ekAda be-ThekANe vAta cAle che. to thoDA vakhatamAM nakkI thaI jaze. tyArapachI thoDA mahinAmAM upara jaNAvela ThekANe sagapaNa thayA bAda maLavAnuM thayuM tyAre te saMbaMdhI jaNAvavAmAM AvyuM hatuM ke sagapaNa karavAmAM utAvaLa karI che. thoDA mahinA khamyA hota to A karatAM paNa sArA ThekANAnI kanyA maLI zakata. tenA javAbamAM kRpALuzrIe kIdhuM hatuM ke zrI AmaraNanA eka zrImaMta kanyAnI vAta AvI hatI, chatAM A sAthe pUrvanA saMbaMdhe pANigrahaNa thavAnA nimitte ahIMnuM ja kabUla rAkhyuM che. be-eka varSa pahelAM A kanyA mATe vavANiyAnA vorA gopALajIe vAtacIta calAvatAM tenA vaDIloe jaNAveluM ke ame daphatarI jevA moTA kuTuMbanA ane zahera nivAsI, te gAmaDAmAM kanyA kema ApIe? paNa A jagyAe ja zaheramAM ane sArA jaththAmAM vevizALa thayela che.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 ( zaTi zrImad ane catrabhuja mahetA lagna pahelAM saMsAra choDI deze ke zuM? lagna thayA pahelAM vaDhavANa, boTAda vagere sthaLoe avaghAna karI ane chevaTa muMbaImAM zatAvaghAnanA prayoga karI muMbaInI prajAne herata pamADI hatI. ane dezavidezamAM pepara dvArA ghaNI khyAti vaghatI cAlI hatI. te vakhatanA patra uparathI jaNAtuM hatuM ke vairAgyadazA bahu vadhI gaI che tethI lagna karyA pahelAM saMsAra choDI deze ke zuM? ema tarkavitarka thatAM vistArathI patra lakhyo hato. patrano javAba vakhatasara nahIM maLatAM pharI uparA-uparI kADoM lakhavAmAM AvyA hatA. tethI javAba maLyo. hato te patra "zrImad rAjacaMdra' graMthamAM patrAMka 27 che. vairAgyanI utkRSTatA vacce saMsAra tyAga uparano patra AvyA pachI mArA janmagraha rajisTara patrathI mokalavAmAM AvyA hatA. ane vairAgyanI utkRSTatA joI saMsArI thaI tenA sukhadu:khano anubhava pAMca varasa karI pachI saMsAra tyAga karavAnuM jaNAvyuM hatuM. tenA javAbamAM Avela patra te "zrImad rAjacaMdra' graMtha patrAMka 28mAM chapAyela che. kRpALuzrIne mArA pratye lAgaNI hatI. saMsAratyAga karavAmAM Ave te vakhate sAthe ja tyAgavo evo saMketa hato. te keTalIka jagyAe ekatA jevI prIti darzAvI che. ane ahIMyA paNa zuklaprema pradarzita karyo che. saMpa zAMtinI vRddhi karo. saMpa rAkhI rahevA saMbaMdhInI temanI uttama zikSA eka patramAM A pramANe che : jema bane tema ApanA bhAIomAM prIti ane saMpa-zAMtinI vRddhi karazo. ema karavuM mArA upara kRpA bhareluM Tharaze. vakhatano rUDo upayoga karatA rahezo gAma nAnuM che to paNa. navatatva saMbaMghInI carcA huM vaDhavANa kempathI amadAvAda gayo hato. tyAM sAraMgapura talIyAnI poLamAM pAnAcaMda jhaveracaMdane tyAM Utaryo hato. te vakhate raNachoDalAla gaMgArAmanA presamAM mokSamALA chapAtI hatI. tyAM temanI sAthe huM paNa gayo hato. A pustaka traNa divasamAM lakhyuM che ema jANavA maLyuM hatuM. be-traNa divasa tyAM rokAI pAcho vaDhavANa kempamAM Avyo hato. amadAvAdamAM dararoja sAMje pharavA jatAM. traNa cAra bhAIo sAthe AvatA hatA ane tyAM navatattva saMbaMdhI carcA cAlatI hatI. naSTavidyAno prayoga tyArabAda muMbaI jatAM pahelAM jetapura paghArelA. tyAre naSTavidyAno akhataro karI batAvyo hato. te evI rIte ke janmAkSaranI kuMDaLI joI, mANasono je sAlanA, je mahinAmAM, je tithi ane vAranA, je samaye janma thayo hoya, te kahI batAvavuM joIe. e vAta pracalita thavAthI jetapuranA sonI nAraNa savajI potAnI janmotarI batAvavA kRpALazrIne temanI dukAne teDI gayA hatA. sAthe pAMca-sAta mANaso hatA. paMcolI zaMkara somanAtha paNa tyAM hatA. janmotarI temaNe hAthamAM laI mathALAno bhAga vIMTALI dIgho ane pachI kuMDalIno bhAga kRpALuzrIne batAvavAmAM Avyo hato. te upara Azare aDadho kalAka vicAra karI je kahyuM tenI noMdha karI hatI, ane pachI tapAsatAM mathALAmAM je pramANe lakhyuM hatuM te hakIkata badhI maLatI AvI hatI.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 40 naSTavidyA zIkhaDAvavAthI AvI zake nahIM A uparathI paMcolI zaMkara somanAthane A zakti atyaMta adbhuta lAgI hatI. te potAne bahu ja kiMmatI jaNAvavAthI, teonI pAsethI A zakti zIkhavavA pUchAvyuM hatuM. tenA javAbamAM kapALazrIe khulAso karyo hato ke e vidyA zIkhaDAvavAthI Ave tema nathI. atizaya smaraNazakti hoya to ja jANI zakAya tema che, eTale ke dareka grahasthAnomAM je je graho paDyA hoya te badhA kyAre hoI zake e hakIkta aMtaHkaraNamAM ekaThI karavI joIe. amuka graha amuka sthAne hoya to A sAlamAM ja teno janma hovo joIe. evuM nakkI thayA pachI mAsa, divasa, vAra tathA vakhatanuM nakkI thaI zake che. e abhyAsanI kAMI nizALa nathI ema jaNAvatAM paMcolIe e vAta kabUla rAkhI hatI. naSTa vidyAno jANa puruSa amArI samagra komamAM eka kAzImAM ja che, bIje koI sthaLe nathI. A vidyAno jANanAra hajAro rUpiyA meLavI zake ane te brAhmaNa komane bahu lAbhakAraka thAya. paNa e prApta thavI bahu ja kaThaNa, tyAM zuM upAya? ema paMcolIe kahyuM hatuM. aMtaHkaraNanI zuddhi vinA thaI zake nahIM tyArabAda puruSa kayA hAthathI pAghaDI bAMdhe che te tenA mAthAnI AkRti joIne batAvavAno akhataro karI batAvyo hato. pote dukAnanI aMdara beThA hatA, temanI sAme bahArathI mANasane ughADe mAthe Ubho rAkhavAmAM AvatAM teo je vaLanI pAghaDI bAMghatA hoya te kahI batAvatA hatA. Azare paMdareka mANasanI e pramANe parIkSA karyA bAda eka vasarAma bahecara nAmanA eka paTelane evI rIte Ubho rAkhatA pahelAM zeTha ghelA kAnajI taraphathI ema kahevAmAM AvyuM hatuM ke tamArI pAghaDInI parIkSA karyA bAda tamAre ema kahevuM ke tame kaho cho tema huM bAMghato nathI, paNa bIjA hAthathI bAMdhuM chuM ema kahejo. te pramANe paTele kahyuM tyAre kRpALuzrIe temane te pramANe pAghaDI bAMghI batAvavA jaNAvyuM. paNa te kRtrima hovAthI yogya rIte tema bAMdhI zakyA nahIM. tethI tame koInA zIkhaDAvavAthI ema kaho cho ema kRpALuzrIe jaNAvatAM prekSakone bahu ja Azcarya lAgyuM hatuM. A parIkSA zI rIte thaI zake che? ema kRpALazrIne pUchatAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke mAthAnI AkRtino aMtaHkaraNamAM bhAsa letAM DAbA-jamaNA paDakhAM tarapha mAthAmAM paDela cihnano bhAsa thAya che. aMtaHkaraNanI zuddhi vinA tema thaI zake nahIM. zikhavADyuM AvaDe tema nathI. ema khulAso karyo hato. sAkSAt sarasvatI' saMvat 1943nI sAlamAM "sAkSAt sarasvatI' nAmanuM pustaka zrI morabInA daphatarI vanecaMda popaTabhAIe chapAvela. temAM lakhelI hakIkata ekaThI karI te lakhANa ame goThavI Apela ema temaNe morabImAM mane jaNAvyuM hatuM. temAM je hakIkata lakhelI che te akSare akSara satya che. te AtmAnI zaktionuM jagatane bhAna karAvavA mATe A prayAsa karelo paNa jagatanI rIti kevI che ke te copaDI bahAra paDyA pachI keTalAMka mANaso niMdA karavA lAgyA. tethI te copaDI pheravavI baMdha karI dIdhI. ane jyAM mokalI hatI tyAMthI paNa pAchI maMgAvI levAmAM AvI hatI ema paNa morabImAM mane kRpALuzrIe jaNAvyuM hatuM. bhAvanAbogha mokSamALA tyArabAda mokSamALAnuM pustaka bahAra pADyuM hatuM. je dhyAna rAkhI vAMcavAmAM AvyuM hatuM. te chapAvatAM
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 zrImadu ane ghArazIbhAI saMghavI vilaMba thayela mATe grAhakonI AkuLatA TALavA mATe prathama bhAvanAboghanI prata mokalavAmAM AvI hatI. aneka mAsikomAM kRpALuzrInA kAvyo e arasAmAM teozrI taraphathI keTalAMka mAsikamAM kAvyo mokalavAmAM AvatA hatA. "rAya sata AI e mathALAnuM kAvya eka mAsikamAM vAMceluM. tathA bIjA kAvyo deza hAla viSe, zUravIra chatrIzI ke pacIsI tathA gharma saMbaMghI kavitA ane draSTAMtika doharA vagere jAdA jAdA mAsikomAM hovA joIe. te samaye vijJAnavilAsa, buddhiprakAza, subodhaprakAza, gharmadarpaNa, kavitAvilAsa, svadezahitaboghaka, hitopadezaka ratna Adi mAsiko AvatA hatA. A kAvyo san 1880 thI 1887 sudhImAM jovAmAM Avela che. te vakhate "vairAgyavilAsa" nAmanuM svataMtra mAsika kADhavA pote jaNAvyuM hatuM. potAnuM tathA potAnA pitAzrInuM nAma Ave tevI nIce jaNAvelI kavitA jetapura mukAme goThavI hatI. te A pramANe- "rAkhe yaza caMdrodaye, rahe vaghu jIvI nAma; tevA narane premathI, nAma kare paraNAma." yugapradhAnanuM sUcana morabIthI teozrInI jAna zrI vavANiye pAchI jatAM rastAmAM vRSTi thaI hatI. thoDuMka mAvaThuM thayuM te thaI rahyA pachI je sigarAmamAM kAkubhAI vagere beThela hatA temAMthI huM UtarI teozrI je rathamAM birAjela hatA tyAM pAse jaI paracUraNa vAto karatAM dazeka miniTa sAthe cAlyo hato. te vakhate temaNe eka vAta evI jaNAvI hatI ke AgaLanA yugamAM AvA prasaMge yuga prathAnI puruSo para vRSTio thatI. e yugapraghAnapaNAnuM sUcana che. e vAta mane cokkasa yAda Ave che. utAro saMvat 1977nA kArataka suda 5 somavAre karela che. zrI ghArazIbhAI kuzalacaMda saMghavI morabI zrI morabI nivAsI bhAIzrI ghArazIbhAI kuzalacaMda saMghavI zrI paramakRpALadeva "zrImAnuM rAjacaMdradeva'nA samAgamamAM AvelA te saMbaMdhI potAnI smRtimAM rahela te pramANe atre utAro karAvela che. zrI paramakRpALudeva paramadayALu paramopakArI paramAtmA prabhu zrI sahajAtmasvarUpa sadguru bhagavAna zrImad rAjacaMdradevane trikaraNayoge sASTAMga namaskAra ho! namaskAra ho! namaskAra ho! "je svarUpa samajyA vinA, pAmyo duHkha anaMta; samajAvyuM te pada namuM, zrI sadguru bhagavaMta." devadivALInA parva dine zrImadbho janma zrI paramakRpALudevano janma zrI saurASTra dezamAM morabI tAbe zubhasthaLa zrI vavANiyA baMdara madhye paramapUjya pitAzrI ravajIbhAI pacANabhAI mahetAne tyAM paramapUjya devabAI mAtuzrInI ratnakukSIe
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 42 saMvata 1924 kArtika zukla pUrNimAe devadivALInA parva dine thayela che, ane saMvatu. 1957nA caitra mAsamAM kRSNapakSanI paMcamIe zrI rAjakoTa madhye teozrIno dehotsarga thayela che. paramakRpALu devanA janmathI sRSTimAM gharmanI ujajavalatA jema sUryodaya thavAthI AkhI sRSTi ujjavalatAne pAme che. tema ja A paramapuruSa pUrNa ujvala tithie eTale kArtika zukla pUrNimAe pragaTa thavAthI AkhI sRSTimAM gharmanI ujvalatA vyApI gaI. ane sUrya asta thavAthI AkhI sRSTimAM jema aMdhakAra vyApI jAya tema A paramapuruSa, kRSNapakSamAM dehotsarga pAmavAthI sRSTimAM pharIthI aMdhakAra vyApI gayo. sUrya asta thaye jema dipakanuM teja AkhI sRSTine AdhArarUpa che tema ja A paramapuruSanA viyogathI have teozrInA vacanAmRta jagatane AghArarUpa che. teozrInA svahaste lakhAyelA patro, te sarva ekatra karI ratnonA jatananI jema saMgraha karI tene "zrImad rAjacaMdra graMtha rUpe prakAzita karyo, jethI sarva mumukSuo Aje paNa teno lAbha meLavI zake che. te graMtha sadA vidyamAnapaNe vartA, jayavaMta varto. zrImad dasa varSanI vaye ghaNA ja DAhyA ane samaju huM prathama morabI svasthAna mAMhe pharsTaklAsa mejisTreTa jagA para adhikArI hato, ane DisTrIkTa pharavAnuM kAma karato. tevAmAM zrImad morabI padhAryA ane potAnA sagAMone tyAM UtaryA hatA. temanA sagAMo taraphathI eka bhAIe mArI pAse AvI jaNAvyuM ke Apa rAjakoTa javAnA cho? meM jaNAvyuM ke AvatI kAle javAnuM che. tyAre te bhAIe jaNAvyuM ke amAre tyAM rAyacaMdabhAI (zrIma) Avela che, temane rAjakoTa temanA mosALe javA vicAra che, to tamArI sAthe laI jazo? meM jaNAvyuM ke bhale, laI jaIzuM. gADImAM jagyA che mATe temane amuka TAIme mAre tyAM mokalajo. je TAIme AvavA mATe jaNAvyuM hatuM te TAIme zrImad AvI pahoMcyA. ane amo gADImAM besI rAjakoTa tarapha ravAnA thayA. zI A chokarAnI buddhi! rastAmAM vAtacItanA prasaMgamAM temanI vAto sAMbhaLI mane Azcarya UpasyuM ke ATalI lagabhaga daza varSanI vayamAM A chokaro ghaNo ja DAhyo che, samaju che. moTI uMmaranA mANaso paNa je vAto na karI zake evI vAto e kare che. zI A chokarAnI buddhi che!temanA guNathI AkarSAIne huM bolyo : "rAyacaMdabhAI, rAjakoTamAM amArI sAthe ja tame rahejo." tyAre zrImade kahyuM : "nA, mArA mosALe rahIza." meM ghaNo Agraha karyo tyAre temaNe kahyuM : "tamAre tyAM Avato jaIza, paNa rahevAnuM to mosALamAM ja thaze." ghArasIbhAIne ThekANe karI devA. zrImad rAjakoTa pahoMcyA eTale mosALamAM gayA tyAre temanA mAmAe pUchyuM : "tame konI sAthe AvyA?" temaNe kahyuM : "ghArazIbhAI sAthe Avyo chuM." banne mAmAe jANyuM ke ghArazIbhAI atre AvyA che, to temane ThekANe karI devA; evI prapaMcanI vAto mAMhomAMhe te karavA lAgyA. jamatAM jamatAM zrImade te sAMbhaLyuM tethI anumAna karyuM ke A bhAIo
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane ghArazIbhAI saMghavI ghArazIbhAIne mArI nAkhavAnA vicAra kare che, to mAre temane tyAM jaI A moTo upakAra karavAno prasaMga cUkavo nahIM, temane cetAvI devA joIe. evo vicAra karIne jamyA pachI te mAre tyAM AvyA. zrImade mane pUchyuM : "ghArazIbhAI, tamAre mArA mAmAo sAthe kaMI saMbaMdha che?' meM pUchyuM : "kema?" zrImade hyuM: "huM pUchuM chuM." tyAre meM kahyuM : "sagapaNa saMbaMdha nathI, paNa rAjasaMbaMdhI khaTapaTa cAle che." zrImade kahyuM : "tema che to tamAre sAvacetImAM rahevuM, kemake tamArA mATe teo upAya zoghatA hatA. lAga phAve to ThekANe karI devAnI vAta karatA hatA. mATe te viSe prasAdI na thavuM." A vAta tame kema jANI meM pUchyuM : "paNa tame e kema jANyuM ke mAre mATe teo Ama karavA ghAre che?" tyAre zrImade uttara dIgho : "huM jamato hato tyAre bahAra huM sAMbhaLuM teTalA moTA sAde te vAto karatA hatA ane huM konI sAthe Avyo te temaNe mane pUchyuM tyAre meM tamAruM nAma ApyuM hatuM. te uparathI temaNe te prasaMge vAta upADI hatI." meM pUchyuM : "paNa tamArA dekhatAM tevI vAto te kema kare ?" zrImade kahyuM : A nAno bALa che, Ane e bAbatanI zI samajaNa paDavAnI che? ema jANI te vAto karatA hatA. eTale tamane kahevA-cetAvavA mATe Avyo chuM." aho! A bALakamAM kevI upakArabuddhi mArA manamAM thayuM ke aho! A bALakamAM keTalI upakArabuddhi che? moTA mANasane paNa na sUjhe tevo mahA upakAra A bALaka kare che! sAruM thayuM ke huM emane teDI lAvyo. ghanya che A bALa mahAtmAne! ghanya mArAM bhAgya ke emano mane saMga thayo! ema vicArI mane ghaNo AnaMda thayo hato. te vakhatamAM huM sarakArI adhikArI hovAthI ane zrImadune nAnI uMmaranA bALaka tarIke gaNI temano huM viveka-vinaya karavAmAM yogya rIte sAcavato na hato. "A kAma mane soMpo thaI jaze" bIje divase zrImad amArA utAre paghAryA hatA, te vakhate sarakArI riporTa lakhavAnA kAma tathA bIjA lakhANonI jhaDapathI nakalo utAravAnuM kAma ghaNuM ja hatuM. mArA hAtha nIce dasa kArakuno hatA. te kAma eka ja kArakunane soMpavAmAM Ave to ochAmAM ochA dasabAra divase te kAma pUruM thAya ema hatuM. jethI dasa kArakunone vibhAga pADI thoDuM thoDuM kAma soMpavAno vicAra karato hato. te vakhate zrImade mane jaNAvyuM ke kema A lakhANo parathI nakala utAravAnI che? meM kahyuM ke hA. tyAre teozrIe jaNAvyuM ke "A kAma mane soMpo, thaI jaze." te vakhate mane hasavuM AvyuM ke A chokaro zuM bole che? enAthI te vaLI A kAma banI zakatuM haze? evo vicAra karI meM jaNAvyuM ke A kAma tamArAthI nahIM banI zake. tyAre teozrIe draDhatAthI jaNAvyuM ke banI zakaze. tethI vicAra karI lakhANano artho bhAga utAro karavA mATe zrImadune soMpyo. ane bAkIno ardho bhAga utArA mATe dase kArakunone vaheMcI levA jaNAvyuM. bhUlo sughArI ane akSaro taddana cokhkhA lakhyA zrImade te ardhA bhAgano utAro karavAnuM kAma zarU karyuM. te ja vakhatathI dasa kArakunoe paNa bIjA
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 44 ardhA bhAgano utAro karavAnuM kAma zarU karyuM. lagabhaga be kalAkamAM utAro karI teozrIe te lakhANa mane soMpI dIdhuM. jethI mArA manamAM vicAra thayo ke A chokarAe ekalAe tvarAthI lakhANa pUruM karyuM ane gUMcavaNabharelA zabdo hovA chatAM te bAbata pUchaparacha paNa karI nahIM, jethI utAro karavAmAM bhUlo AvI haze, tethI asala lakhANo sAthe utArela nakalonI sarakhAmaNI meM pote ja karI. sarakhAmaNI karatAM jaNAyuM ke asala lakhANanA koI koI zabdomAM kAnA, mAtrA, anusvAra vagerenI bhUlo hatI, te paNa temaNe nakalo utArI temAM sughArI lIdhI hatI. ane akSaro paNa taddana cokhkhA lakhyA hatA. dasa kArakunoe te utAro Azare pAMca kalAke pUro karyo hato. te utAro karavAmAM jyAM jyAM gUMcavaNo AvatI tene mATe ghaNI vakhata kArakuno pUchavA AvatA. chatAM lakhANamAM keTaleka ThekANe azuddha zabdo lakhyA hatA ane kAnA, mAtrA, anusvAra vagerenI paNa bhUlo karI hatI. dasa kArakunoe pAMca kalAkamAM te ja kAma zrImade be kalAkamAM karyuM tethI vicAra Avyo ke dasa kArakunoe maLI jeTaluM kAma pAMca kalAke karyuM. teTaluM ja kAma ekalA chokarAe mAtra be kalAkamAM pUrNa karyuM chatAM kiMcita mAtra paNa bhUla nahIM, te jANI mane ghaNuM ja Azcarya uparyuM ane manamAM thayuM ke A chokaro AgaLa upara ghaNo ja hoziyAra ane pratibhAzALI thaze. zrImad pratye vinaya vivekamAM vRddhi atyAra sudhI zrImad amAre utAre AvatA tyAre eka bAju para besatA hatA. paNa have je Asana gAdI takIyA para huM besato hato te AsananA ardhA bhAgamAM temane ghaNA ja AgrahathI besADato hato. te vakhatathI huM zrImadbho vinaya viveka karato thayo paNa te jJAnI puruSa che tevI oLakhANa haju sudhI mane thaI nahotI. bIje divase zrImad amArA utAre padhAryA tyAre ghaNI ja abhuta apUrva vAto karI hatI. huM phakta javAbamAM hA ke nA eTaluM ja kaheto, te sivAya kAMIpaNa bolI zakato nahoto. kacchI bhAIono utAro tamAre tyAM rAkhazo? te vakhate zrImade mane jaNAvyuM ke Aja roja zrI koDAyathI be kacchI bhAIo atre AvavAnA che, temano utAro tamAre tyAM rAkhazo? meM jaNAvyuM ke bhale khuzIthI atre utAro rakhAvajo. amo temane mATe sarva baMdobasta karIzuM. amone koI rIte agavaDatAnuM kAraNa nathI. pachI teo nizcita thaI kacchI bhAIone AvavAnA mArga tarapha sAmA gayA. zrImade te be kacchI bhAIone sAthe laI amArA utAre padhAryA. amoe te bhAIone mATe nAhavA ghovA vagerenI badhI vyavasthA karI. tyAra bAda kacchI bhAIone ame atre Agamana thavA saMbaMghInI hakIkata pUchI tyAre teoe nIce pramANe jaNAvyuM hatuM. rAyacaMdabhAIthI jainamArgano uddhAra amo koI eka bhAInA kahevAthI sAMbhaLyuM hatuM ke saurASTra dezamAM zrI vavANiyA baMdara madhye "rAyacaMdabhAI" nAmanA nAnI uMmaranA eka bhAI che, teozrI mahAna puruSa che, tattvavettA che; ane jJAna pAmelA che. tevI hakIkata sAMbhaLavAthI amone teozrInA darzana karavA icchA utpanna thaI ane manamAM ema vicAra thayo ke teozrIne AgrahapUrvaka vinaMtI karIne zrI kAzI dezamAM abhyAsa karAvavA mATe laI
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 zrImad ane ghArazIbhAI saMghavI javA ane tyAM amArAthI banatA prayAse sArI rIte abhyAsa karAvavo; kAraNa tevA puruSothI jainamArgano uddhAra thaze ema samajI amo vinaMtI karavA mATe prathama to zrI vavANiyA baMdare gayA. tyAMthI amone khabara maLyA ke teo morabI paghAryA che. morabImAM khabara maLyA ke atrethI bhAI ghArazIbhAI kuzalacaMda sAthe rAjakoTa gayA che. tethI sAMDhaNI para besI amo ahIM AvyA chIe. AtmAnI anaMta zaktio che te vaDe jANIe chIe amo jyAre gAmanA bhAgoLe AvyA tyAre keTaleka dUrathI A mahAna puruSa rAyacaMdabhAI dekhavAmAM AvyA. atyAra sudhImAM teozrIne koIpaNa vakhate ame najare joyA nahotA, chatAM temanA mukha sAmuM draSTi thatAM amArA manamAM evo bhAsa thayo ke A ja mahAna puruSa hovA joIe, ema vicAra thavAthI amo tarata ja sAMDhaNI parathI UtarI paDyA ane teozrInA sAme gayA. teo paNa amArI sAme ja AvatA hatA. turata ja amo banne bhAIone amArA nAmathI bolAvyA ke kema hemarAjabhAI, kema mAlazIbhAI. jethI amo to Azcarya pAmI gayA ane temane pUchyuM ke tamAruM nAma rAyacaMdabhAI che? temaNe hA kahyuM. tethI kharekhara ApaNane je bhAIe jaNAvyuM hatuM ke teozrI jJAnI puruSa che, te vAta yathAtathya che; tevA vicArothI te ja vakhate namaskAra karI amo teozrInI sanmukhe be hAtha joDI UbhA rahyA. pachI amoe pUchyuM ke Ape amone nAma daI bolAvyA ane amo atre AvavAnA hatA temaja A raste thaIne AvIzuM tathA A vakhate ja AvIzuM vagere Apa cokkasa rIte zA AdhAre jANI zakyA? ane A tarapha paghAryA? te kRpA karIne jaNAvazo? tyAre rAyacaMdabhAIe jaNAvyuM ke "AtmAnI aciMtya anaMta zaktio che te vaDe ame jANIe chIe." A puruSane bhaNavAnuM zuM bAkI hoya. A hakIkata sAMbhaLatA amo stabdha banI gayA ane ghaNuM ja Azcarya pAmyA tathA manamAM vicAra thayo ke kharekhara, A mahAna puruSa che. A puruSane mATe ApaNe kAzI dezamAM abhyAsa karAvavA vicAra ghAratA hatA paNa te vicAro vyartha jaNAya che. A puruSane bhaNavAnuM zuM bAkI hoya? kharekhara ApaNA mahatu puNya A jJAnIpuruSanA darzanano ane samAgamano lAbha meLavI zakyA chIe. amane je bhAIe A puruSanA saMbaMdhamAM hakIkata jaNAvI nimittabhUta banyA te bhAIno paNa amArA para atyaMta upakAra thayo che. AvA vicAro amo bannene thayA hatA. tyAra pachI teozrInI sAthe cAlatA cAlatA ApanA mukAme AvyA chIe. upara jaNAvelI saghaLI hakIkta kacchIbhAIonA kahevAthI sAMbhaLI huM ghaNo ja Azcarya pAmI gayo ane manamAM ghaNo ja pazcAttApa thavA lAgyo tathA AMsu vahevA lAgyA ke aho! mArI bahu ja bhUla thaI che. meM bALaka samajIne ane adhikArIpadanA made karI A puruSane kharekhara oLakhI na zakyo. jethI teozrInI avinaya azAtanA mArAthI ghaNI ja thaI. tevA vicArothI huM turata ja zrImad pAse gayo, sASTAMga daMDavata namaskAra karI be hAtha joDI jaNAvyuM ke atyAra sudhImAM ApazrIne nahIM oLakhI zakavAthI mArAthI ApazrI pratye ghaNI ja azAtanA avinaya thayo che. tene mATe punaH panuH kSamAvuM chuM. ApazrI kSamA karazo. tyAre zrImade jaNAvyuM ke - "kAMI nahIM."
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-pre2ka prasaMgo zrImaddna sAme besADI huM temanI sanmukha besavA lAgyo tyArapachI zrImad amAre tyAM padhAratA hatA tyAre huM mArA Asana parathI UThI thoDe dUra sAme jaI sAthe lAvI mAra Asana para teozrIne AgrahapUrvaka vinaMtI karI besADato ane huM teozrInI sanmukhe besato hato, jamI rahyA pachI te kacchIbhAIoe mane vinaMtI karI ke amAre zrImad sAthe khAnagI vAtacIta karavI che to ekAMtasthaLa maLaze? tyAre meM jaNAvyuM ke bAjumAM haoNla che tyAM besavAmAM ThIka paDaze. pachI zrImad sAthe kacchIbhAIo te haoNlamAM padhAryA hatA. prathama avadhAna saMbaMdhI temaNe sAMbhaLeluM, te jovA temaNe vinaMtI karI. te zrImade svIkArI. eTale teo 'saMghapaka' nAmanA graMthamAMnI gAthA letA AvyA hatA, tenA akSaro ADA avaLI rIte zrImane saMbhaLAvyA. te yAda rAkhI temaNe Akho zloka zuddha uccAraNe bolI batAvyo, tethI banne cakita thaI gayA. temanI vAtacIta pUrI thayA bAda meM kacchIbhAIone pUchyuM ke Ape zrImad sAthe zuM vAtacIta karI? te jaNAvavAmAM bAhya na hoya to jaNAvazo, tyAre hemarAjabhAI bolyA : "chupAvavA jevuM kAMI nathI. paNa amArI je dhAraNA hatI te pAra na paDI.' A koI AzcaryakArI mahApuruSa atre AvyA pachI amArA manamAM thayuM ke emane kAzIe zuM laI javA ? chatAM je mATe AvyA chIe te mATe prayatna to karavo; pachI jema thavAnuM haze tema banaze. ema jANI ame temane kahyuM ke "Apane kAzI laI jaI bhaNAvavA mATe vinaMtI karavA amo AvyA chIe. mATe Apa kAzI padhAro. ApanA kuTuMbane mATe temaja Apane mATe khAvA pIvA vagerenI sarva sagavaDa tathA amuka rakama vagere dareka mAse amo ApIzuM. mATe kRpA karI padhAro.'' tyAre temaNe jaNAvyuM ke amAre AvavA icchA nathI. tethI amo manamAM samajI gayA ke prathamathI anumAna kareluM ke ApaNI dhAraNA pAra paDe tema nathI ane temaja banyuM. tathA ame jaNAvyuM nahotuM to paNa potAnI meLe sAmA AvyA, amane amArA nAmathI bolAvyA, ahIM badhI taiyArI karAvI tethI A koI AzcaryakArI mahApuruSa jaNAya che. te sAMbhaLI mane paNa prathama vicAra thayo ke ATalI badhI sagavaDa karI Ape che to temaNe javuM joIe. paNa pachIthI samajAyuM ke je vyakti ATalI nAnI uMmaramAM AvI ajaba zakti dharAve che, tene bhaNavuM paNa zuM hoya? vaLI emanI gaMbhIratA paNa keTalI che ke sAgaranI peThe badhuM samAvI zake che, lagAra mAtra paNa chalakAtA nathI ema temanA jJAnAdi guNonI mahattA bhAsI. zrImadnI nispRhatA zrImaddo rAjakoTathI vavANiyA javA vicAra thayo tyAre temane mATe mosALamAMthI mIThAIno eka Dabbo bhAthA mATe bharI Apyo hato. potAnI pAse bhADAnA paisA nahIM hovAthI eka kaMdoIne tyAM e bhAthuM vecI bhADA jeTalA paisA meLavI lIdhA. paNa mArI sAthe ATalI badhI oLakhANa chatAM kaMI paNa mAgaNI karI nahIM ke uchInA paisA paNa mAgyA nahIM. putranA lakSaNa pAraNAmAMthI jaNAya" evI kahevata pramANe temanAmAM ATalI niHspRhatA nAnI uMmare paNa UgI nIkaLI hatI. 46
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ PREKENDS zrI dhArazIbhAI kuzaLacaMda saMghavI PAGE 71
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane ghArazIbhAI saMghavI "mara jAuM mAguM nahIM, apane tanake kAja; paramArathake kAraNe mAguM, na samajAM lAja." kacchI bhAIonI sagavaDa yathAyogya thAya te mATe ghArasIbhAIne vinaMtI karI temanI AgatAsvAgatA sAcavI, paNa potAne thoDA bhADAnA paisA joItA hatA to paNa te khAtara hAtha lAMbo karI dInatA karI nahIM. (jIvanakalA pR.29) aho! ghanya che AvA mahAna puruSanI zairyatA, nispRhatA ane zAMtapaNAne. amuka amuka sUkSma viSayanA tattvonuM ghaNe sthaLethI ane ghaNA prayAso karavA chatAM mane samAghAna thavA pAmela nahotuM tenuM yogya samAghAna zrImadbhA rUbarU paricayathI, temanA hastalikhita patrothI tathA keTaluMka temanI AjJAnusAra vAMcana karavAthI tathA keTaluMka samAghAna temanI karuNAdraSTithI thayuM che ane thatuM jAya che. gAMgeya aNagAranA bhAMgAnuM apUrva rahasya. zrImane 14-15 varSanI vaye morabI kAryaprasaMge mAre tyAM AvavAnuM thayuM hatuM. huM zAstrano abhyAsI hato. eTale sAdhu-munirAja vagere mArI sAthe zAstra viSayaka carcAdi karatA. eka divasa sthAnakavAsI mahArAja mAre tyAM vahoravA paghAryA. te divasa ravivAranI rajAno hoI temaNe mane kahyuM -bapore sthAnake Avajo. zrI gAMgeya aNagAranA bhAMgA mane barAbara samajAtA nathI. te ApaNe vicArIzuM. meM hA pADI. A vArtAlApa tyAM hAjara rahelA zrImade sAMbhaLyo. huM jamIne bahAra gayo. te daramyAna teozrIe koro kAgaLa laI temAM 'gAMgeya aNagAranA bhAMgAnuM apUrva rahasya' e mathALA nIce te bhAMgAnuM svarUpa sugama zailImAM lakhI, te kAgaLa eka nAnI copaDImAM mUkyo ane pote cAlyA gayA. tevAmAM eka bakarI gharamAM AvIne te copaDI mukhamAM letI hatI, tyAM huM AvI caDhyo. bakarIne hakAlatAM tenA moDhAmAMthI te copaDI paDI gaI ane temAMthI zrImadunA lakhANavALo kAgaLa paNa nIce paDI gayo. te laI vAMcatA mArA Azcaryano pAra rahyo nahIM; te lakhanAra pratye bahumAna skuTuM, paramAdara Upajyo ane ekadama ullAsamAM AvI jaI zrImane tarata bolAvI lAvavA paTAvALAne AjJA karI. zrImad taraNatAraNa gurusthAne paTAvALo bolAvavA jAya che tyAM rastAmAM ja ghIra gaMbhIra gatithI cAlyA AvatA zrImad sAmA maLyA. zrImade gharamAM praveza karatAM ja meM teozrIne sASTAMga daMDavat namaskAra karyA ane caraNamAM paDI avinayanI kSamA mAgI. pachI meM mArI gAdI upara zrImane besADyA, be hAtha joDI zrImukhe gAMgeya aNagAranA bhAMgAnuM rahasya samajAvavA teozrIne vinaMtI karI. zrImade be kalAka apUrva bodha ApI mArganuM bhAna karAvyuM. zrImadunI amRtavANI sAMbhaLIne mane romAMca UllasyA. jIvana ghanya mAnyuM. tyArathI huM zrImane mArA taraNatAraNa gurusthAne mAnavA lAgyo. pahelAM bALaka buddhi, pachI vidvAna buddhi, pachI samAna buddhi, pachI mahAtmA buddhi ane have gurubuddhi utpanna thaI) "jIvadayANa' yugapradhAna zrImad rAjacaMdra, A pramANe temanuM anahada jJAnabaLa tathA camatkRti joIne huM cakita thayela chuM. evA yugapradhAna puruSano pUrve prApta nahIM thayela evo alabhya lAbha mane prApta thavAthI, te karuNAdraSTivaMtane huM taraNatAraNa
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 48 tathA "jIvadayANa" mAnI temanA pratye mana, vANI, zarIra ane AtmAthI vartana karavA lAgyo chuM. | mokSa meLavavA guNasthAnaka ArohaNakrama eka vakhate amo morabI zaheranI bahAra zrImad sAthe nadInA kAMThA tarapha gayelA. AgaLa jatAM eka moTo Tekaro Avyo. je TekarA para pharIne caDhAtuM hatuM. tyAMthI caDhavAne badale sIdhuM TekarA para caDhavuM vikaTa hatuM. paNa te rastethI teozrI TekarA upara caDhI gayA, ane amo baghA pAchaLa AvatA hatA. tyAre temaNe kahyuM ke tame A TekarA para pharIne Avo. tethI amo temanI AjJAnusAra pharIne TekarA upara caDhayA. tyAre teo bolyA ke tame jema pharIne AvyA tevI rIte guNasthAnaka caDhavAno krama che. te uparathI amane ema samajAyuM ke mokSamArgamAM yogyatA pramANe kramAnusAra cAlavuM temaja jJAnI puruSa kahe tema karavuM, paNa kare tema na karavuM. kriyAkoza'no anuvAda karavAnI AjJA eka vakhata zrImad jamavA beThA. temanA pATalA upara banI zake teTalI sAmagrI pIrasavAmAM AvI. temaNe pApaDa, athANuM Adi amuka cIja vaparAzamAM na lIdhI. tethI mane vikalpa thayo ke amuka amuka padArtha vaparAzamAM na lIghA tenuM zuM kAraNa haze? paNa tenuM samAdhAna thavA mATe huM pUchI zakyo nahIM. te ja divase rAtre prasaMgopAtta vAtacIta cAlI tyAre teozrIe "kriyAkoza" je ghaNe bhAge mAravADI bhASAnA padyamAM che tene gujarAtI gadyamAM lakhavA mane AjJA karI, tyAre meM kahyuM ke te bhASA evI che ke tenA gujarAtI zabdo maLavA muzkela che. tethI barAbara lakhI zakAya tema nathI. tyAre temaNe pharI AjJA karI ke jevo AvaDe tevo ane jevo samajAya tevo gujarAtImAM tarajAmo karavo. teozrIe kriyAkoza mane Apyo ane te pramANe karavAnuM zarU karyuM ane amuka bhAgono temanI AjJAthI tarajAmo paNa karyo. kriyAkozano tarajAmo karavAthI eka to mane e phAyado thayo ke trasa jIvanI utpattinA sthAna kyAM kyAM hoya. ane te sthAnamAM vikalaiMdriyanI utpatti thaI che ema kyAre gaNI zakAya te thoDe thoDe aMze samajANuM. tathA pachIthI tevA jIvavALA padArtha vaparAzamAM na Ave athavA anivArya kAraNathI paNa jema bane tema teno vaparAza ocho karavAmAM Ave to AtmAne zreyanuM kAraNa che ema manamAM rahyA karatuM hatuM. e pramANe teozrIe mArA mananuM samAdhAna karI AtmAne hitakArI evo bogha paNa Apyo. kevaLajJAna saMbaMdhI nibaMdha lakhavAnI AjJA zrImada morabI mukAme pathAryA tyAre eka vakhata mane evI AjJA karI ke kevaLajJAna saMbaMdhI nibaMdha lakhI lAvo. tyAre meM kIdhuM ke te viSe mane kema AvaDaze? tyAre teozrIe jaNAvyuM ke, "amo je kAMI kahIe temAM zaMkA nahIM lAvatA karavuM yogya che. tamone AvaDaze." tethI te viSaya saMbaMdhI nibaMgha thoDA vakhatamAM lakhI meM rajU karyo hato temAM - "bharatakSetramAM A kALane viSe manuSyamAM kevaLajJAna pragaTa thaI zake tenAM kAraNo ane pragaTa na thaI zake tenA kAraNo darzAvyA hatA. temAM eka kAraNa evuM hatuM ke vaja>RSabhanArAcasaMghayaNa na hoya tyAM kevaLajJAna pragaTa thaI zake nahIM. ane A paMcamakALane viSe tevA saMghayaNano abhAva jaNAya che vagere jaNAvyuM hatuM.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 zrImad ane ghArazIbhAI saMghavI apavAda tarIke kevaLajJAna pragaTa thaI zake te nibaMdha vAMcI zrImade jaNAvyuM hatuM ke eka saMghayaNamAMthI bIja saMghayaNa thaI zake. vaLI "karmagraMtha' vAMcatA mane jANavA maLyuM ke sajAtIya prakRtinuM saMkramaNa Adi thaI zake che. tyArapachI vicAra karatAM DaoNkaTara loko ekanA hADa kApI bIjAmAM joDI de che, sAMdhe che, kApe che e vagereno vicAra karatA vizeSa khAtarI thaI che. ane chevaTe zeDonA citro uparathI tathA teNe karela khelanI vAto sAMbhaLavAthI saMghayaNamAM pheraphAra thaI zake ema jANavAthI zaMkA dUra thaI ane apavAda tarIke kevaLajJAna paNa pragaTa thaI zake evI mAnyatA thavA lAgI hatI. prasaMgopAta zrImade jaNAvyuM ke jeomAM autyAttikI buddhi hoya teone kevaLajJAna utpanna thaI zake. sAmAnA mananI vAta jANavAnI zakti sAmAnA mananI vAta jANI zakIe chIe ema (kahevuM kAraNosara potAne vyAjabI nahIM jaNAyAthI) lAkSaNika arthathI samajI zakAya tevuM vartana temanA taraphathI thatuM hatuM. ghaNI vakhata evuM banatuM ke Aje A viSaya cheDavo che athavA amuka viSe prazna pUchavo che ema ghArI temanI pAse gayA hoIe tyAre vAtano prasaMga teo evo lAvatA ke je viSaya upara pUchavuM hoya te ja viSaya upara vivecana Ave. A pramANe ekAda be vakhata banyuM tyAM sudhI to ema kalpanA rahyA karI ke jogAnujoga e vAta nIkaLI AvI; paraMtu jyAre ghaNI vakhata evA prasaMga banyA tyAre ema khAtarI thaI ke sAmAnA mananI vAta jANavAnI teomAM zakti che. kaSAyano tApa AtmAthI javo joIe "eka divase baporanI veLAe bhara unALAnA vakhatamAM huM zrImad sAthe gharmakathA karatA divAnakhAnAmAM beTho hato. tyAM teozrIe jaNAvyuM-"ghArazIbhAI pharavA jazuM? meM kahyuM-jevI ApanI icchA. ema kahI huM taiyAra thayo. te vakhate kharo bapora hovAthI hAthamAM chatrI lIdhI. morabInI eka sIdhI lAMbI bajAramAM AvatAM teozrIe jaNAvyuM-ghArazIbhAI, chatrI ughADo. zrImadbhA mukhamAMthI vacana nIkaLatAM ja meM chatrI ughADI ane teozrInA mastaka para gharI rAkhI. Ama morabInI lAMbI bharabajAramAMthI gharmavArtA karatAM jyAre gAma bahAra nIkaLyA ke teozrIe jaNAvyuM-ghArazIbhAI! chatrI baMgha karo. meM kahyuM-sAheba! gAma bahAra to vaghAre tApa lAge, bhale ughADI rahI. tyAre teozrIe botha Apyo ke kaSAyano tApa AtmAmAMthI javo joIe. A loka trivigha tApathI AkuLavyAkuLa che. jJAnIo e saMsAranA tApathI mukta thayA che. jagatanA jIvone duHkhI joI karuNA Upaje che. tethI duHkha mukta karavA upadeza Ape che. sobhAgabhAIne triyone namaskAra zrImanI sapuruSa tarIkenI sAcI oLakhANa mane zrI sAyelA nivAsI pU.zrI saubhAgyabhAI lallubhAIvaDe thavAthI temane paNa mana, vANI, zarIra ane AtmAthI punaH punaH namaskAra karuM chuM. ghArazIbhAInI uMmara 50 varSanI - prauDha vayanA ane nyAyAdhIza ane paramakRpALudevanI uMmara 2-22 varSanI hatI. kRpALudeve emanI parIkSA karavA ja Ama karyuM hatuM.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 50 amArA samAgame traNa puruSo svarUpane pAmyA. saMvat 1957nA caitra suda 13 thI caitra vada 4 sughI zrImanI AkharanI mAMdagImAM rAjakoTa mukAme teozrInI pAse huM hAjara rahelo. caitra vada 4nI sAMje mAre morabI javAnuM hovAthI zrImadbhI rajA mAgI, te vakhate zrImade vAraMvAra kahyuM, "utAvaLa che?" kahyuM, "be cAra divasamAM pAcho AvIza." chevaTe zrImade kahyuM, "ghArazIbhAI! ghaNuM kahevAnuM che. avasara nathI. amArA samAgamamAM traNa puruSo svarUpajJAnane pAmyA che--saubhAgyabhAI, aMbAlAla tathA munizrI lallujI." te vacananI mahattA ane pachI samajAI hatI. A viSeno ullekha upadezAmRtamAM nIce pramANe che : zrI ghArazIbhAI karmagraMthanA abhyAsI hatA. te paNa dhaMdhukAmAM zrI lallujI svAmInA darzanasamAgama arthe AvelA. temaNe eka divasa sthAnakane meDe padhAravA zrI lallujIne vinaMti karI. banne upara gayA ane bAraNAM baMdha karI zrI ghArazIbhAIe vinayabhaktipUrvaka sASTAMga daMDavat karI zrI lallujI svAmIne vinaMti karI ke, "saM.1957mAM zrImadjIno deha chUTatA pahelAM pAMca cha divasa agAu huM rAjakoTa darzana karavA gayelo. te vakhate teozrIe kaheluM ke zrI aMbAlAla, zrI saubhagyabhAI ane Apane teozrInI hayAtImAM apUrva svarUpajJAna prApta thayuM che. te vakhate mane eka sAmAnya samAcArarUpa te zabdo lAgelA, paNa A traNa varSanA viraha pachI have mane samajAyuM ke te zabdo mArA Atmahita mATe ja hatA. te prabhunA viyoga pachI have Apa mAre avalaMbanarUpa cho. to teozrIe Apane jaNAvela AjJA kRpA karI mane pharamAvo. have mArI Akhara ummara gaNAya, ane huM khAlI hAthe maraNa pAmuM tenA jevuM bIjAM zuM zocanIya che? Aje avazya kapA karo eTalI mArI vinaMti che." ema bolI AMkhamAM AMsusahita zrI, lallujInA caraNamAM temaNe mastaka mUkyuM. temane uThADIne ghIrajathI zrI lallujIe ema jaNAvyuM ke patromAM kRpALudeve je ArAghanA batAvI che, bogha Apyo che te ApanA lakSamAM che eTale te samajI gayA ke yogyatA lAvavA puruSArtha karavAno che. paNa ghIraja na rahevAthI vizeSa Agraha karI kaMI prasAdI ApavA vAraMvAra vinaMti karI. eTale zrI lallujIe je smaraNamaMtra kRpALudeve mumukSuone jaNAvavA temane AjJA karelI te temane jaNAvyo. tethI temano AbhAra mAnI tenuM pote ArAghana karavA lAgyA." -upadezAmRta (pR.373) ghArazIbhAInA maraNa vakhate maMtranuM smaraNa ApanAra mANasa covIse kalAka temanA oraDAmAM bolyA ja kare ema goThavaNa karI hatI. prabhuzrI-ghArazIbhAIno kSayopazama sAro hato. amArA tarapha prANa pAthare tevo teno prema hato. ghaNI vakhata amane khullA dilathI vAto kare ke AvuM ne AvuM bhAna maraNa pachI paNa rahe to kevuM sAruM! guNa paryAya, kevaLajJAna ane e badhI vAto te sArI karI jANatA hatA. e pUrvano upArjana karelo kSayopazama che." - upadezAmRta (pR.319) muni mohanalAlajI-ghArazIbhAInA aMtakALa vakhate covIse kalAka temanI samIpa zubha nimitta rAkhavAmAM AvyAM hatAM. koI vakhata vaMcAya to koI koI vakhata maMtrano jApa karanAra rAkhI mUkyo hato. 'sahajAtmasvarUpa, sahajAtmasvarUpa, kevaLajJAnadarzanamaya sahajAtmasvarUpa." evo jApa cAlu ja raheto. jyAre vedanInuM jora vizeSa hoya tyAre jIvanuM vIrya maMda paDI jAya. ane dabAI jAya te vakhate smRti ApanAra
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane vinayacaMdabhAI daphatarI 51 hoya to vizeSa lAbha che, pAmRta (pR.284) jIvananA aMtima varSamAM zrI dhArazIbhAI satsaMga arthe khaMbhAta AvI rahyA hatA. te vakhate zrI lallujI svAmInA sahayogathI zrI mohanalAlajI munino samAgama temane be mahinA rahyo hato. ane nAranA vatanI zrI raNachoDabhAI paNa chellA ATha divasa pAse hatA. teo banne zrI dhArazIbhAInA samAdhi-maraNanAM puruSArthane vAraMvAra vakhANatA. lagabhaga 75 varSanI uMmare saMvat 1975nA mAgasara mAsamAM kI dhArazIbhAIe khaMbhAtamAM samAdhipUrvaka detyAga karyo hato. ardhazatAbdI graMtha paramakRpALudevanI adbhuta zakti pU.zrI dhArazIbhAI jaNAvatA hatA ke morabImAM amArA bhAyAta bhAIzrI ghelA saMghavIno dIkaro kApaDano vepArI hato. temanI zrI revAzaMkara jagajIvananI kAM.nI dukAne AData hatI. jethI temanI mAraphate kharIdI karatA hatA. eka vakhate kharIdI karavA gayelA. kharIdI karyA bAda gAMsaDI baMdhAvatA hatA. bharatIyA avyavasthitapaNe hatA tethI pAkA bharatIyA karavAnA hatA. ane te vakhate sAMjano vakhata ho. rAtribhojanano tyAga hato. jethI te jamavA rokAya to bharatIyA levA javAno TAIma maLI zakato nathI. vigere agavaDo hatI. gAMsaDI baMdhAvatI vakhate paramakRpALudeva tyAM hatA. temaNe kahyuM ke cAlo jamI lyo. tyora teoe potAnI agavaDo jaNAvI. te sAMbhaLI paramakRpALudeve jaNAvyuM ke zA mATe mUMjhAo cho? cAlo jamI lo pachI bharatIyuM taiyAra thaI jaze. pachI te jamavA beThA. jamIne UThyA bAda paramakRpALudeve kahyuM ke beso, eka kAgaLa lyo ane amo lakhAvIe chIe te pramANe bharatIyuM banAvo. pachI lakhavAnuM zarU karyuM. lagabhaga 1600 26 hatI. te tamAma je ghaNIne tyAMthI jeTalI rakamonI kharIdI karelI te tathA mAlanI jAta, te jAtanA ATalA tAkA, teno A pramANe bhAva tathA vAra pramANenI rakamo temaja vAranA bhAva vigere tamAma paramakRpALudeva moDhe bolatA jatA hatA. pachI paramapALudeve teone jaNAvyuM ke A bharatIyA pramANe jAo meLavI Avo, pachI meLavatA tamAma rakamo maLI jethI ghaNuM ja Azcarya pAmyA. teo jyAre morabI AvyA tyAre potAne ghera vaDIlone sucavana karyuM ke ApaNe AData to A ThekANe ja kAyama rAkhavI, tyAre vaDIloe jaNAvyuM ke evuM temAM tame zuM dIThuM ke Ama AzcaryapaNe bolo cho. tyAre ke temane upara pramANenI saghaLI hakIkato vidita karI hatI. - satsaMga saMjIvanImAMthI zrI vinayacaMdabhAI popaTabhAI daphtarI morabI zrI satpuruSane namaskAra aneka graMthonuM avalokana ane kavitAonuM sarjana saMvat 1940nI sAlamAM lagabhaga huM zrImanA paricayamAM Avyo hato. zrImadbhu teramA varSathI morabI avAranavAra AvatA ane potAnA phaibAne ghera rahetA hatA. te ghara amArI pADozamAM ja hatuM. upAzrayamAM jatAM AvatAM temano samAgama thato. pachIthI amArI sAthe ghera ane amArI myunisipala ophise temanuM AvavAnuM banatuM hatuM. temAM paNa vadhAre amArI ophisamAM zrImadbhunA vakhatano vyaya
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo thato. te vakhate ophisamAM svataMtrapaNe mAre kAma karavAmAM AvatuM hovAthI zrImadbhune gAdI takiyAnI judI beThaka sAthe temane anukULa paDatA kAgaLa klama vagere saMjogo karI ApI temanA kAmamAM aDacaNa na paDe tevI goThavaNa karI hatI. ophisamAM beThA aneka pustako ane graMthonuM avalokana teozrI karatA. temaja kavitA vagere lakhANanuM kAma paNa karatA hatA. para zUrAtanavALI kavitAonI racanA teoe eka vakhata pravINasAgara graMtha vAMcatA rajapUtonA zurAtana viSenI keTalIka kavitAo jhAka jhamakavALI banAvI. tathA bIjI paNa keTalIka kavitAo temaNe vIrarasanI banAvI hatI. temAMthI eka gAthA nIce pramANe che :-- "DhAla DhalakatI jhabaka jhaLakatI, laI caLakatI kara karavAla, kharekharA khUMde raNamAM tyAM, mUcha malakatI, jagatuM bhAla; verIne gherI letA jhaTa, bharatabhUminA jaya bhaDavIra, are ! arere ! Aja gayA kyAM? raDhiyALA evA raNadhIra." zrImad pAse sUtranuM zravaNa mArA pitAzrI popaTabhAIne sUtrono zokha hovAthI zrImad pAse teo sUtra sAMbhaLavA amuka TAIma nakkI karI vakhatovakhata zravaNa karatA. tethI emane ghaNo saMtoSa thayo hato. ame pitAputrano temanA pratyeno Tha vadhato ne vadhato jato hovAthI amAre tyAM vakhatovakhata jamavAnuM tathA sUvA besavAnuM paNa rAkhavAmAM AvatuM. samajI zakIe evI zailImAM 'mokSamALA'nuM sarjana eka vakhata jamavA beThA tyAre amuka zAkamAM mIThuM che ke amuka moLuM che ke amuka zAkamAM mIThuM nathI vigere najare joI kathI ApyuM hatuM. evA aneka dAkhalA amArA paricayamAM jovAmAM Avela. meM eka vakhata vinaMtI karI ke amo sUtramAM samajI zakatA nathI; to amo samajI zakIe evI zailInA sUtranA sArarUpa pustako racI amArAthI vAMcI manana thAya tevA pragaTa karavA kRpA karo. te araja uparathI ekathI cAra pustako racI taiyAra karavA potAno IrAdo jaNAvyo. pustako chapAvavA mATe paisAnI moTI rakama joIe te mATe amArA vaDIla murabbI zrI kiratacaMda vakhatacaMdanA dharmapatnI mANekabAI ane amArA moTAbhAI catrabhujabhAIe maLI goThavaNa karavAthI 'mokSamALA'nAmanuM paheluM pustaka bahAra pADyuM hatuM, 'sAkSAt sarasvatI'nuM prakAzana AvI agAdha buddhinA saMjogo joI mArI icchA temanI vidvatAnI prakhyAti karavA utkaMThA thavAthI 'sAkSAt sarasvatI' nAmanuM pustaka saMvat 1943nI sAlamAM meM bahAra pADyuM. je uparathI anya dharmanA anuyAyI temaja svadharmavALAe te pustakane atizayoktivALuM gaNI amane pariSaha devAmAM bAkI rAkhI nahotI paNa chevaTe jema jema temane zrImadbhuno paricaya thayo, tema tema khAtrI thaI hatI. AtmAne sudhAravA rAgadveSa vagere ghaTADavAno upadeza eka vakhata atre upAzrayathI pratikramaNa karI temanI pAse gayo tyAre kahe ke tame pratikramaNa karI
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra 16muM varSa PAGE 79
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImadjInI anahada kSamA (1) zrImadjI pratye kaDavA veNa kahe che (2) chevaTe thAkI pAghaDI utArI kSamA mAge che PAGE 80
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 zrImad ane vinayacaMdabhAI daphatarI AvyA ke kahI AvyA? mAre kahevuM paDyuM ke kahI AvyA paNa karI AvyA nathI. tyAre kahe ke karI AvatA zIkho. aMtarAtmAne sudhAravA ane rAgadveSane dabAvavA mATe pahelAM thoDuM bolavAnuM ane ekAMtavAse vicAravAnuM tathA uttarAdhyayana, yogavAsiSTha, vicArasAgara vagere vAMcI vicAravAno upadeza karatA hatA. <= zrImanI anahada kSamA (1) bhANajI makaNajI nAmanA eka mANase temanI parIkSA karavA temanA viruddha bhASaNa zarU karyuM. tame DhoMgI cho, lokone avaLe mArge caDhAvo cho vagere keTalAka na bolavAnA zabdo bolyA. tethI amone gusso utpanna thayo paNa zrImadjIe eka akSara paNa temanA sAmo pratyuttara Apyo nahIM. (2) chevaTe thAkI pAghaDI utArI paga pAse mUkI vAraMvAra namana karI potAnI bhUla mATe mAphI mAgI kahe ke meM ApanI parIkSA karavA ATalI hada oLaMgI paraMtu ApanI kSamA anahada che, ema kahI temanA pratye pachI paramabhakti rAkhatA hatA. arthasahita pratikramaNa mArI sAthe vakhatovakhata mAre ghera pratikramaNa karatA. temAM pote mane kahe ke tamane artha AvaDato hoya teTalo kaho. tethI arthasahita pratikramaNa mArI pAse yathAzakti karAvyuM. temAM jyAre meM namo cauvisono pATha uccAryo tyAre bahu ja te pATha mATe prazaMsA karI. be vakhata mArI pAse artha karAvI jemAM jemAM zabdArtha phera jaNAyo te sughAratA gayA jethI bIjI vakhata te saghaLo pATha arthasahita meM mukhapATha karyo hato. AjJA uThAvavAnuM phaLa saMvat 1956nI sAlamAM teozrI vaDhavANa kempa birAjyA hatA tyAre huM temanI tabiyata jovA gayo. te vakhate zrI paramakRta mATe kharaDo cAlato hato, ane temAM mane rUpiyA mAMDavA marajI pUchI. huM te vakhate beThA beTha hato. tethI meM kahyuM ke je mAro pagAra thaye eka pagAra ApIza. je uparathI tema karavA temanI icchA na thaI ane kahyuM ke je rakama maMDAvazo tenI tamane muzkelI nahIM paDe. jethI teozrI para te vAta mUkI. temanA pharamAna mujaba rUpiyA 50/- lakhAvyA. ane te varasamAM kacchamAM korIno vepAra karyo. korI eTale nAnA cAMdInA goLa sikkA. temAM hajAra korIno napho maLyo. jethI bIjI vakhatanI mulAkAte temanI hajAra te vAta nivedana karI ke ApanA pharamAna mujaba rakama bharavAnuM mane A phaLa maLyuM hoya ema jaNAya che. prajJAvabogha'nI anukramaNikA lakhAvI te ja divase meM araja karI ke ApanI tabiyata dina pratidina nabaLI paDatI jAya che ane amArI gujarAtImAM cAra copaDImAMnI bIjI copaDIo to bahAra paDI nahIM; to have kema thaze? te vakhate revAzaMkarabhAIne bolAvI sakhata maMdavADa hato chatAM beThA thaI ekasone ATha pAThanI anukramaNikA prajJAvabogha'nI lakhAvI hatI. bhogAvalI karmayoge pANigrahaNa paraNavAnI icchA teone ghaNI ochI hatI. paNa bhogAvalI karmayoge te joga banyo eTale te
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 54 bhogavI levA kahetA. krame krame apUrva temane vairAgya pragaTa thayo. muMbaImAM revAzaMkarabhAI sAthe dukAna kholI. hajArono lAbha tathA pratiSThA meLavI. pAchA tethI paNa mukta thayA hatA. muktadazA anubhavavAM jaMgalomAM nivAsa chellA aDhI varSa nigraMtha sAdhupaNAnI pratijJA karI hatI. aneka vakhata muktadazA jevI sthitimAM rahevA gujarAtanA jaMgalomAM paNa vasyA hatA - vicaryA hatA. avaLA paNa savaLA thayA prANajIvana aMbAvIdAsa amArA bhAI hatA. te taddana nAstika tathA zrImad tarapha viruddhatAvALA hatA. paNa ghIme ghIme te paNa temanA khAsa anuyAyI thayA. pUrvabhavanuM kuTuMba nepAlamAM potAnuM gayA bhavanuM kuTuMba vagere nepAla dezamAM hayAta hovAnuM kahetA hatA. ne temanA mAtA-pitA tathA bhAI-bhAMDunI saMkhyAnI vAta karela paNa yAda nathI. vikArane dUra karavAnA upAya - eka vakhata meM prazna karyo ke "netrothI strI AdikanA dekhavAthI vikAra thAya che. tenA zAMtinA upAya mATe kahyuM ke jenA para moha thAya tenI vicAra vaDe cAmaDI utArI aMdara zuM bharyuM che? tema kalpanA karI jovAthI vikAra nAza pAmaze. rAjA karatAM paNa zrImadgo vizeSa prabhAva navalacaMdabhAI, ghArazIbhAI vigere vidvAno ane keLavela varganA sajjanonI saMkhyA temanA ziSya tarIke vadhatI jatI hatI. teo temanI pAse namana karI besatA. zrImad evI sabhyatAthI vartatA ke rAjA karatAM paNa temano prabhAva sau para utkRSTa paDato. pAMca bAbata kahevAnI hoya tyAM eka vAta kahI zakAtI, Avo pratApa temano hato. praznano uttara pharamAve te zAMtithI eka citte zravaNa karatAM ane game teTalA mumukSanI saMkhyA samAgamamAM hoya to paNa jANe eka paNa mANasa nathI evI zAMti vartAtI hatI. zrImad pratye prabhu jevo bhAvA svargastha jUThAbhAInAM patnI ugarIbenane, jyAre huM vaDhavANa kempa gayo tyAre joyela. temano zrImadjI pratye prabhu bhAva hato. zrImadbho aMtima avasthAno citrapaTa vaDhavANa kempamAM huM zrImadjIne jovA gayela. tyAre temanA eka phoTAmAM hADakAMnA mALA jevo phoTo hato. jemAM aMga DhAMkaNa mATe eka ja vastra paherela hatuM ane te dhyAnamudrAno hato. evI sthitimAM rahevAnI potAnI sadAya bhAvanA che ema zrImadjIe jaNAvyuM hatuM. aMtarathI rAgadveSa ghaTADI sAco tyAga lAvavo. amAre kema vartavuM te saMbaMdhe jaNAvela ke-rAgadveSanI pariNatI ghaTADavI ane tyAga vagere karavAM, "strInA svarUpa para moha thato aTakAvavAne vagara tvacAnuM tenuM rUpa vAraMvAra ciMtavavA yogya che." -zrImad rAjacaMdra (pRSTha 156)
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 zrImad ane manasukhabhAI kiratacaMda ane te apragaTa rAkhI potAnI raheNIkaheNI sudhAravI evA bhAvathI vartavAnuM sUcavatA. ATaluM kharuM ke koIne paNa AgrahathI bAghA ApavAnuM teo pasaMda karatA nahIM; paNa jenI icchA thAya teNe pApAcaraNathI nivartavuM ema jaNAvatA. sAduM jIvana uccavicAra zarIra suMdara dekhAvA mATe nAhavA, ghovA ke sArA vastrAlaMkAro paheravA ke juvAnIno dekhAva vagere temanAmAM aMze paNa nahoto. sadA vairAgyabhAve rahetA. aMtaranI vAsanA mUkyA vinA mokSa nathI banatA sudhI aMtaranI vAsanAone rokavA bahu bahu bhalAmaNa karatA. game tevuM tapa thayuM hoya to paNa aMtaranI vAsanAne dabAvyA sivAya ke tyAga karyA sivAya taravAno rasto maLI zako nahIM ema kahetA. paranA doSo joI niMdA karavI nahIM koI mata paMthane niMdatA nahIM. paNa dareka mata paMthanA amuka pustakomAM amuka bhAga bhogya che. dareka mata paMthavALAe temanI buddhi anusAra najara pahoMcI evI rIte paMtha calAvela che. amuka mahAtmAo tathA vidvAnonI prazaMsA paNa karatA. koInI paNa niMdA' karavA ke dveSane karavA ke doSo dekhavA mATe sakhata manAI karatA ane ApaNA doSo joI temAMthI krame krame mukta thavA mATe pUrepUrI bhalAmaNa karatA hatA. zrI manasukhabhAI kiratacaMda mahetA morabI zrI sahajAtmasvarUpa, parama sadguru zrImad rAjacaMdranA chUTaka saMsmaraNo - A mahAtmAno guru tarIkeno saMbaMgha mane prathama vi.saM.1955nA caitra mAsamAM thayo. A saMbaMdhanA saMsmarannono ullekha karavA pUrve te prathamano je saMbaMdha hato te paNa jaNAvavo yogya che. zrImad laghuvayathI buddhizALI zrImad vavANiyAnA vatanI hatA. zrImadnI bALavayamAM eTale ke nAnapaNathI te aDhAra ogaNIsa varSanI vaya sudhImAM vavANiyAmAM mArA eka vaDIla (pitAnA kAkA) rA.hIrAcaMda prAgajI mahAlakArI hatA, temaja thoDAM varasa mArA pitAzrI rA. kiratacaMda caturbhuja tyAMnA posTa mAstara hatA, ethI zrImad tathA temanA kuTuMbano amArA kuTuMbane sAro paricaya hato. laghuvayathI ja buddhizALI hovAthI, temaja je zALAmAM zrImad abhyAsa karatA te posTa ophisanA nikaTa ja hovAthI zrImad ane mArA pitAzrIne vizeSa paricaya thayelo. vavANiyAmAM aMgrejI zALA nahotI tethI zrImaddna buddhibaLa joI mArA pitAzrI emane rAjakoTa ke morabI aMgrejI zIkhavA mATe prasaMgopAta kahetA. tyAre rAjakoTamAM mArA mAmAnuM ghara che ane tyAM aMgrejI zIkhavA javA ghAraNA che Ama zrImad kahetA. 1. (17) para niMdA e ja sabaLa pApa mAnavuM. 2. (9) dveSabhAva e vastu jherarUpa mAnavI. (zrImad rAjacaMdra pR.14) 3. A saghaLAMno sahelo upAya Aje kahI dauM chuM ke doSane oLakhI doSane TALavA. (puSpamALA pR.8)
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 56 zrImadgI avaghAnazakti ame baghA morabI hoIe ane zrImanuM morabImAM paghAravuM thatuM tyAre vakhata paratve teo amAruM ghara pAvana karatA. avaghAnakALa vakhate mArA pitAzrI kacchamAM hatA, paNa pAchaLathI zrImadunI avaghAnazaktinI vAta sAMbhaLIne morabImAM mArA pitAzrIne zrImadune maLavAnuM thayuM tyAre avaghAna zuM? e jANavA jijJAsA batAvI. ghaNuM karI A samaya vi.saM.1943no hato. amArA eka kuTuMbI kApaDIyA chabIlAla phulacaMdanI dukAne mArA pitAzrI grInsa senTansa buka laIne beThA hatA. zrImad aMgrejI nathI jANatA ema mArA pitAzrI jANatA hatA. zrImad lAmaviloma svarUpamAM eka aMgrejI cauda zabdonuM vAkya ApyuM. e vAkya sAMbhaLIne tarata ja spaSTa aMgrejImAM jevA rUpamAM vAkya joIne tevA rUpamAM te AkhuM vAkya zrImad uccArI gayA. phakta ATalAthI ja sAMbhaLanArA herata eTale Azcarya pAmyA. kvacit mArA pitAzrI sAthe huM houM ane zrImad rastAmAM maLe to rastAmAM thoDo vakhata UbhA ja rahe, kuzala-samAcAra pUche - "A manasukha ke? kema che manasukha? zuM bhaNe che? ityAdi UbhI vAMkaDI pAghaDI bAMghela bhavya dekhAtA e puruSa hasamukhI vANIthI pUche ja. eka karatAM vadhAre vAranA prasaMgo yAda che. te prasaMgonuM mUlya te vakhate na jaNAtuM, paNa have e jJAnI puruSane (eka mahAtmA tarIkeno saMbaMgha) saMbhAruM chuM tyAre e bALavayanA prasaMgo paNa bahu bahu kiMmatI lAge che. zrImanuM jainasUtronuM paThana vi.saM.1950nA Aso mAsamAM huM muMbaI gayela tyAre eka-be vakhata zA. revAzaMkara jagajIvananI peDhI upara gayela. peDhI pAyaghunI upara zrI goDIjInA derAsaranI DAbI bAjue hatI. jyAM hAla zrI mahAvIra prabhunuM maMdira che. zrImaduno tyAM paricaya thayelo. vyavahAranI rIte kuzala samAcAra pUchela, dADama Adi kAMI chUTa hatuM te khAvA Apela. te vakhate cinAI kAcanI rakAbImAM zAhI-khaDIyo-kalama rAkhatA ane kAMI lakhyA karatA. pAse taratamAM ja prasiddha thayeluM sva.maNilAla nabhubhAInuM zrI SadRrzana samuccayanuM bhASAMtara hatuM. temaja rUmAlamAM vIMTAyelA jainasUtro jevuM keTaluMka hatuM. jainadharma prati mULathI ja prema hovAthI A graMtho joI zrImad prati sneha ane mAnanI lAgaNI UpajatAM ane zrImanI mIThIvANIe sneha tathA mAnane puSTi-vRddhi karatAM bALavayanAne moTI vayavALA pAse je svAbhAvika saMkoca thAya te atre svayaM dUra thaI jato. zrImannA nAnAbhAI manasukhabhAI paNa A vakhate abhyAsa karatA. saMvat 1950nA paricayathI manasukhabhAI paNa mArA prati bahu prema gharAvatA hatA. sajanane ucita viveka vyavahAra vi.saM.1953nA caitra suda 6ne divase huM, mAro nAno bhAI mAghavajI ane mAro ci.harilAla e traNe muMdra javA vavANiyAnI TrAma eTale nAnI gADImAM beThA. muMdrAmAM mArA pitAzrI posTa mAstara hatA. ame sADA daze-agiyAre vavANiye pahoMcyA. sTImara bIje divase savAre maLe ema hatuM, eTale te divase vavANiyA sTezane rahevAnuM ghAryuM. nAsto karI veITIMga rUmamAM beThA, tyAM acAnaka manasukhabhAI AvI caDhyA. jotAM ja "ghare kema na AvyA?" e Adi eka sajjanane ucita vivekabharyo Thapako Apyo. "Apa gAmamAM cho e khabara na hatI.' ityAdi rIte samAdhAna karyuM. pachI sAMjanuM jamavAnuM kabUla karI sAthe
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane manasukhabhAI kiratacaMda gAmamAM temane ghera gayA. sTImaranA pAsa nathA yuIna saMbaMdhI badhI tajavIja tema karAvI. A vakhata lagabhaga eka vAgyAno hato. 57 vidvAna sarvatra pUjAya che temanI DelImAM pesatAM jamaNA hAtha para baMgha osarI oraDA hatA, te osarI oraDAnI lagolaga UMDANamAM eka vizALa vakhAra hatI. A vakhAra dezI DhabanA eka dIvAnakhAnA jevI hatI. aMdara gAdItakIyA bichAvyA hatA. eka sIsamanuM moTuM buka sTenDa hatuM. temAM aneka chApelAM pustako goThavI rAkhyA hatA. pAse kAcanA AyanAvALo eka suzobhita kabATa hato. eka gAdI takIye osarI oraDAnA karAnI bhIMtanI sAmenI bhIMte zrImad birAjyA hatA. temane ame traNa jaNa vinayapUrvaka bheTyA. zrImade kuzaLa pUchI. bALabhAvanI nirdoSatAmAM zrImad samIpe huM paNa eka judA gAdI takIye beTho. mArI pAse ja desAI popaTalAla manajIbhAI eka lakhavAnI DhALavALI peTI pAse gAdI upara besI kAMI lakhatA hatA. zrImad samIpe aneka sUtro rUmAlamAM vIMTAyelA paDyA hatA. eka zrImaMta vepArI chatAM dharmasaMbaMdhI AvA graMtho vAMcavAnuM zrImad kare che e vicAratAM temanA prati agAu thayela mAnanI lAgaNImAM svabhAvika vadhAro thayo. ame beThAM eTalAmAMja koI Ayara eTale Ayara jAtinA puruSa AvI zrImadna sASTAMga daMDavat namaskAra karyo, AthI svAbhAvika Azcarya thayuM. aMgrejI cothA ghorAmAM zIkhela ke 'vidvAna sarvatra pUSpo' e vAkye A AzcaryanuM samAdhAna karyuM. pachI zrImad bolyA-- zrImadna sAdAI joI AnaMda "manasukha, tamArI sAdAI joI amane bahu AnaMda thAya che.'' (kapALamAM kesaracaMdananuM tilaka karyuM hatuM ane jADo jInano koTa paheryo hato.) huM mauna rahyo. zrImad--'"sAdAI bahu sArI che, vALavA yogya che. tame DaoNkTara sAheba prANajIvanadAsane oLakho cho?'' meM kahyuM--jI nA, nAmathI jANuM chuM. yuktipUrvakanI carcAthI Avela parivartana zrImad--'DaoNkTara sAheba hAla bahu sAdAImAM AvI gayA che ane zAMta thayA che. DaoNkTara sAhebamAM vilAyata gayela hovAthI saMgaprasaMga yoge u%0khalavRtti vizeSa hatI. amane maLyA tyAre ame pUchyuM--DaoNkTara sAheba, A khamIzanuM kApaDa zA bhAvanuM haze? DaoNkTara kahe pacIsa trIsa rUpiyAno tAko. ame kahyuM--evuM ja TakAu zobhInuM ATha rUpiyAnA nAkAnuM maLI zake ke nahIM? DaoNkTara sAheba kahe ke maLI zake, ame kahyuM ke pacIza-trIsanA tAkAnuM kApaDa paheravAthI tamArA cAraso pagAranA koI cAraso eka kare? DaoNkTara kahe-- nA. ame kahyuM ke H ATha rUpiyAnuM sAduM zobhInuM TakAu paheravAthI cArasonA traNaso navvANuM koI kare ? DaoNkTara kahe--nA. yukti ane dalIlapUrvaka amane koI AvuM kahenAra maLyuM nathI.'' Ama prasaMgopAtta yuktivivekapUrvakanI carcAthI DaoNkTara bahu sAdA, zAMta ane dharma prati premabhAvavALA thayA che; ityAdi sAdAIne saMbodhIne zrImadre kahyuM, zrImad eka zrImaMta vepArI hoIne AvI AvI dharmavyavahAra ane paramArtha bAbato upara sUkSmatA ane vidvatAthI vAto kahe, e anubhava thatAM mane temanA pratyenA pUjyabhAvamAM premasahita umero thayo hato.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo prayoganA bahAne pazuvadhano virodha manasukhabhAIe InAkyulezana (prayoganA bahAne pAvadha) sAme ghaNA pempaleTa chapAvelAM. te vakhate e sosAyaTInA te sekreTarI hatA. muMbaImAM e nibaMdha emaNe jAhera puruSo samakSa devakInaMdanAcAryanA pramukhapaNA nIce vAMcyo hato. AkhI sabhA e nibaMdhathI khuza thaI hanI ane deza paradezamAM jAhera vaheMcaNI karavA e nibaMdhanI 20,000 kaoNpI chapAvI hatI. AmAMthI keTalIka prato muMdrA, morabI vagere sthaLe vaheMcavA zrImaddnI hAjarImAM mane ApI, pachI zrImad pharavA paghAryA. zrImade malamalanuM eka zveta ujvaLa kAThiyAvADI lAMbI bAMyanuM aMgarakhuM paheryuM hatuM. ane mAthe kAThiyAvADI UMcI zveta vAMkaDI pAghaDI paherelI hatI tathA rezamI kinAranuM zveta amadAvAdI ghotIyuM paheryuM hatuM. zvetaujjvaLa uttarArsaMga sahita pharavA javA mATe vakhAranA bAraNA pAse UbhI rahela e mUrti hajI mArA hRdayapaTamAM rahI che. zrImad pharavA padhAryA, ame badhA sTezane gayA. zrImadve sarasvatInuM varadAna 58 ekavAra durlabhajI jhaverIe prasaMgavazAt nAnacaMdabhAI sAthe vAta zarU karI ke vavANiyAnA rAyacaMdabhAI kavi che. tene Izvara tarIke mAne che. emane sarasvatInuM varadAna maLyuM che. aMgrejI, saMskRta, mAgadhI kazuM bhaNyA nathI chatAM badhuM jANe che; sarasvatInA baLathI zatAvadhAna kare che. te sAkSAt sarasvatI che e nAmano graMtha eka bhAIe lakhyo che jemAM te rUpe temane oLakhAvela che. AvA AAyanI vAta kahI. huM to sAMbhaLI acaMbo pAmyo ke A rAyacaMda kavi te koNa? hamaNAM thoDA divasa upara jene maLyo hatA te ke bIjA? 'mokSamALA' graMthanA darzana morabImAM mArA eka snehI rA.amRtalAla talakazI jeo rAjakoTanA sara nyAyAdhIza che. temane tyAM '"mokSamALA" graMtha meM joyo. jainadharma saMbaMdhI judA judA zikSApADI temAM hatA. te joI jainatattva saMbaMghInI jijJAsAe e graMtha vAMcavA mane bahu icchA thaI. temanI pAsethI huM e graMtha laI Avyo. Akho graMtha AdithI aMta sudhI vAMcI gayo. bahu bahu AnaMda thayo. kartA AnA koNa haze? e jijJAsA thaI, paNa aMdarathI kartAnuM kyAMye nAma na maLyuM. paNa kartA prati bahu bhAva thayo. A mokSamALA vAMcyA pUrve thoDA divaso pahelAM taratamAM chapAyela bharUcanA zeTha anupacaMda malukacaMda kRta praznottara ratnaciMtAmaNi vAMcela. A graMtha bahu sAro lAgela tathApi mokSamALA vAMcyA pachI te vadhAre priya thaI paDI. te eTale sudhI ke temAMnA sAmAyika saMbaMghI zikSApATho akSarazaH eka nibaMdyarUpe moTA kAgaLamAM lakhI jADA borDanA kAgaLa para coMTADI, upAzraya ke jyAM mAre pratidina savAre sAmAyika karavA javAnI Teva hatI tyAM sAmAyika karanArA vAMcI zake evA sthaLamAM coDyA. Ama mokSamALA mane bahu bahu priya thaI paDI. be cAra vakhata rasabhera pharI pharI e vAMcI gayo. mArA gharamAM paNa rAtrie vAMcI saMbhaLAvuM ke vaMcAvuM. e graMthe mArAmAM navuM lohI reDyuM, caitanyanI sphUrti karI. unALo pUro thaye muMbaI abhyAsArthe gayo. sAthe e graMtha paNa laI gayo. 'mokSamALA'mayanI bIjAne paNa asara epolo (pAlavA) baMdara para elphInsana kaoNlejanI resIDensImAM ame rahetA. rAjakoTa gujarAtanA
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 59 zrImad ane manasukhabhAI kiratacaMda bIjA ghaNA jainaghao paNa tyAM hatA. temAMthI keTalAMkane e graMtha vAMcI saMbhaLAvuM. athavA temAMnI vAto kahyuM. temAMthI hAlanA eka sthAnakavAsI jaina solIsITarane rA.sUrajamala bhojubhAI mahetA (pAlanapuranA B.A. LL.B.) ne to e graMtha bahu priya thaI paDyo. amArA paryuSaNa e varase baghAnAM sArA gayAM. amArI kaoNlejamAM dara zanIvAre bapore pArlAmenTanI mizAle sabhAmAM DIbeTa (vAdavivAda carcA) thatI. carcAnA viSayanA be pakSa paDatA, eka viruddha pakSa eka tarapheNamAM pakSa. "mokSamALA'no prANIdayAno pATha sarvane gamyo saMvAda badho aMgrejImAM thato. eka zanIvAre prANI para ghAtakIpaNuM e niMdya che evo viSaya carcAno yojAyo. carcA zarU karanAre e darakhAsta mUkI. sAmAvALAe viruddha dalIlo batAvI. vaLI carcA zarU karanAra koI pakSakAra UThyo. Ama carcA cAlI temAM e viSayanA TekAmAM "mokSamALA'mAMno prANIdayA viSeno pATha ke jemAM abhayakumAre "mAMsa sastuM ke moMdhuM?" eno yuktipUrvaka zreNikanA amaladArone bogha Apyo che te meM mUkyo. hAusane A pATha bahu AnaMdadAyI yuktivALo ane boghaka lAgyo. AvA sArA graMthanA praNetA rAyacaMda kavi jenI sAthe mAre ghaNIvAra meLApa thayela che, te haju sudhI huM jANato nahoto. tame je kaho temAM phera hoya nahIM mArA eka kuTuMbI rA.ghanajI rAyacaMda vakIla AvelA. teono utAro rA. revAzaMkara jagajIvananI peDhI upara hato. A peDhI e vakhate viThThalavADImAM caMpAgaLImAM zeTha premacaMda rAyacaMdanA mALAnI joDanA mALAmAM hatI. tyAM eka divasa bapore mArAbhAI ghanajIbhAIne maLavA gayo. ghanajIbhAI nahotA paNa zrImad peDhImAM birAjelA hatA. chelle vavANiye maLela, tyAra pachI punaH Aje maLavuM thayuM. mane harSabhera AvakAra Apyo. huM pAse jaI beTho. vyavahArocita aneka kuzaLavRtti AdinI vAto pUchI. tevAmAM koI pArasI jhaverI hIrAmotI dekhADavA Avela. punaH e pArasIne meM pAMca varasa pachI joyela, tethI lAge che ke te pharAmajI sansavALA jhaverI hatA. huM beTho hato te vakhate teo zrImadbhI bahu saMtoSAtA dekhAtA hatA ane tame je kaho temAM phera hoya ja nahIM; ityAdi vAto karatA hatA. zrImanI eka vepArI tarIkenI kuzaLatAno bhAsa ApanAra e prasaMga mane barAbara yAda che. A puruSa jJAnI che evA bhAvano samAgama thayA pUrveno A chello meLApa hato. mokSamALA atyaMta priya mokSamALA mane eTalI badhI priya thaI paDela ke te maLI tyArathI tene haMmeza huM mArI sAthe rAkhato. saM.1944mAM prasiddha thayela chatAM evA graMthanI saM.1954 sudhI lagabhaga khabara ja nahIM. e graMthanI bIjI nakalo kyAMyathI meLavavA prayAsa karato. jenI jenI pAse e vAMcu tene tene e graMtha rAkhavAnuM mana thAya. paNa kartA koNa che e khabara nahIM, ke tyAMthI maMgAvuM. mokSamALAnA kartA zrImad che, tenI jANa thaI saMvat 1954nI sAlamAM atre hAIskUlamAM zikSaka tarIke kAma karatAM vaDhavANavALA sva.tribhuvanadAsa oghaDadAsa vorAne zrImadbho samAgama morabImAM thayo hato. tribhuvanadAsa mArA sagAM snehI temaja
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 60 sahAdhyAyI hoI amane bene anyonya sAro paricaya hato. saMvat 1954nA AsomAM tribhuvanadAse zrImad aMge keTalIka vAto kahI tyAre zrI mokSamALAnA kartA zrImad che e khabara paDI. tathA durlabhajI jhaverIe vAta karela te zrImad A ja hatA e badhI khabara atyAre paDI. zrImadbhA camatkArika khulAsA tribhuvanadAse kahyuM ke e to parama zAMta vairAgyavAna jJAnI mahAtmA che, carotara ane khaMbhAta tarapha to e prabhu tarIke pUjAya che, keTalAMka jaina sAdhuo emane vaMdana karavA Ave che. te sAdhuo cha sAta sthAnakavAsI saMpradAyanA che. have te paNa pratimA pUje che, eka ja vakhata nIrasa AhAra le che. divasanA jaMgalamAM vicare che, tyAM jJAna dhyAnamAM kALa gALe che. jarUra jogAM pAtra, be kapaDAM ane rajoharaNa tathA muhapattI e ja eno parigraha che. prAyaH kheDA khaMbhAta tarapha teo vicAre che ane zrImadunI AjJAmAM che. Ama zrImad kharA mahAtmA che. pote virakta dazA anubhave che, loka samAgamathI dUra rahe che. patra vyavahAra paNa prAyaH karatA nathI; temAM paNa hamaNAM to taddana asaMga rahe che. jaMgalamAM tapazcaryA kare che. have TUMka vakhatamAM sarvasaMga parityAgI thaI jaze evI dazAmAM rahe che. atre pathAre che to gharmasaMbaMdhI, karmagraMtha saMbaMghI, tattvasaMbaMthI hRdayamAM sacoTa UtarI jAya evA camatkArika khulAsA kare che. saMzaya chedAI jAya che; sAMbhaLanAra je je pUchavAnI vRtti ghArI Avela hoya te baghAnuM vagara pUchyuM samAdhAna thaI jAya che. AtmAnA kalyANanI vArtA pUchavI joIe pRthvI goLa che ke kema? surya phare che ke pRthvI? jaMbudvIpanuM pramANa keTaluM? ityAdi jJAnIoe hetuvizeSe adhyAtmadraSTie dezakALane anusarI kahelI bAbatonI loko aphaLa carcA kare che, paNa koI AtmAnuM kalyANa kema thAya? AtmA zuM che? saMsAra zuM che? AtmA saMsAra kema kare che? temAMthI te kema chUTe? ityAdi pUchatuM nathI. e vagere mATe sadAya te kheda dAkhave che. atre zrotAomAM ghaNA Ave che paNa mukhyatA e vakIla navalacaMdabhAI ane pharsTaklAsa mejIsTreTa ghArazIbhAI e be che. uparAMta vIracaMda mAstara tathA pAnAcaMdabhAI che. ghArazIbhAIe karmagraMthanuM svarUpa bahu sAruM ghAryuM che. zrImada pAsethI sAMbhaLyA pachI noTonI noTo utArI le che. navalacaMdabhAI ane ghArazIbhAI jevuM morabImAM jainadharmanuM jJAna gharAvanAra koI nathI, sAghuo tene pUche che-ityAdi aneka vAto tribhuvanadAse karela. vakIla tarIke navalacaMdabhAI mATe mane bahumAna hatuM. pharsTaklAsa mejIsTreTa tarIke ghArazIbhAI prati paNa mane bahumAna hatuM. zrImanne jainadharmanuM vizeSajJAna Ama AvA banne keLavAyelA, vagavALA, hoddAvALA, jainadharma saMbaMghI UMcuM jJAna gharAve e sAMbhaLI jainagharma pratinA mArA premane laI teo prati mane bahumAna thayuM. ane jene laIne teo jainadharma saMbaMghI vizeSa jJAna gharAve che evA zrImad prati AgaLa thayela pUjyabuddhimAM vizeSa umero thayo. have te puruSanA darzana karavAnI, teonA mukhethI kaMI kalyANakArI vacano sAMbhaLavAnI ati AturatA thaI. vaLI tribhuvanadAse zrImadbhA upadezathI ghaNA sthAnakavAsI sAdhuo tathA gRhastho pratimA-ArAdhaka thayAnI
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 61 zrImad ane manasukhabhAI kiratacaMda vAta kahI. ethI vaLI mane vaghAre prema thayo kemake huM pratimA-ArAdhaka kuLamAM janmyo chuM, ane prabhu pratimA prati mane mULathI ja svAbhAvika prema che. navalacaMdabhAI tathA ghArazIbhAI jevA haDahaDatA DhuMDhIyA paNa pratimAnA darzana-pUjana kare che ema kahyuM. vizeSamAM pote (tribhuvanadAsa) paNa sthAnakavAsI hovA chatAM kvacit mArI sAthe jinAlayamAM pUjA karatA ane haMmeza savAra sAMja darzana karavA AvatA hatA. tyAM bhaktipUrvaka stavana karatA, ethI mane cokkasa khAtarI thaI. mAstara tarIke temanA saMbaMghamAM AvelA malkacaMda mAstara sthAnakavAsI chatAM temanI sAthe jinAlaye AvatA. A badhA kAraNone laI te baghA tarapha temaja zrImad tarapha vizeSa vizeSa prema Upajyo. "zrImad kyAM che? teone patra lakhavA icchA che" ema meM kahyuM tyAre zrImadunI asaMgadazA ane hAla koInI sAthe patra vyavahAra nathI karatA ityAdinI mane vAta karI mArI AturavRttine dabAvI dIdhI; tathApi e AturatA hRdayamAMthI gaI nahIM. A badhI vAtonA pariNAme zrImane keTaluM jJAna haze eno ame carcArUpe uhApoha karatA. avadhijJAnano to A kALe niSegha nathI eTale sudhI hovAnuM mane sahaja samAghAna thaI gayuM. enI puSTirUpe tribhuvanadAse pote sAMbhaLela be dAkhalA ApyA. eka to zrImad anya sthaLe hatA ane koI jAmanagaramAM bimAra hatuM. aMtara cAlIza koza lagabhaga hatuM. te bImAranA avasAnanA samAcAra avasAna vakhate ja sthaLAMtare zrImade Apela; bIjo evo bIjA prakArano cAraso kozanA aMtarano dAkhalo hato. Ama AvI AvI vAtothI zrImad prati mane vaghAre jijJAsA ane AkarSaNa thayuM. vyAkhyAnamAM puSTirUpe zrImanuM kathana A arasAmAM morabImAM kharataragacchIya baLadevagIrI karIne koI sAthe cAturmAsa rahela hatA, teomAM uphaeNkhala vRtti vizeSa hatI. te maMtra taMtrAdinA bhayathI zrAvakone vyAmoha pamADatA ane jANapaNAno DoLa dekhADatA. prasaMgavazAta vAtamAM zrImad rAjacaMdra zrI aise kahate hai, dekho-ema potAnA kathananI puSTirUpe kahetA. AvA sAdhu paNa zrImad jevA gRhasthanI sAkha Ape che te prasaMga paNa zrImanA sAmarthyanI khAtarI ApanAra mane to thayo. zrImad prati AkarSaNamAM vRddhi zvetAMbara digaMbara banne prati samavRttithI jonArA zrImad che ane banne saMpradAyanuM aitihAsika rIte bahu yuktipUrvaka nirUpaNa teo kare che evI vAto tribhuvanadAse mane kahela ane keTalIka vAto to mane hRdayamAM ramI rahe evI kahela. te sAMbhaLI hRdaya bahu AhalAda pAmeluM ane zrImad pratinA pUjyabhAvamAM umero thayelo. tribhuvanadAse te vakhate zrImannI AjJAthI digaMbarI graMtha "mokSamArga prakAza" tathA "ratnakaraMDa zrAvakAcAra" vAMcavA maMgAvela. A graMtho upalaka vAMcavAno mane paNa lAbha maLelo. te upalaka vAMcela chatAM AnaMda thayela. A uparAMta zrImannI AjJAthI AnaMdaghana covIzI tribhuvanadAsa mukhapATha karatA tathA vicAratA hatA. AmAM paNa ame banne sahAdhyAyI thayA. A baghAnA nimittarUpa zrImad hoI tenA prati uttarottara AkarSaNa vadhatuM gayuM. teone maLavAnI AturatA vaghatI gaI, paNa zrImad koIne maLatA ja nathI evI tribhuvanadAsanI vAtathI e vadhatI icchA chatAM dabAtI cAlI. patrano javAba maLyo nahIM amArA A prasaMgono lAbha mArA eka bhAI rA.nAnacaMda mANekacaMda paNa prasaMgopAtta letA. te
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 62 saMsArathI kaMTALelA hatA, dIkSA levA mATe eka-be vakhata ullAsamAM AvI gayela. temane zrImad saMbaMdhI ghaNI vAto ruci ane potAnA manoratho pAra pADavA tathA keTalAka praznonA khulAsA mATe be-traNa vakhata zrImadune patro lakhyA, paNa javAba ja na maLyo, ethI zrImadunI patra vyavahAra pratyenI tathA koIne maLavA saMbaMdhI upekSAnI khAtarI thaI. tamArA abhyAsamAM maMDyA raho saMvat 1955nA ziyALAmAM huM amadAvAda pAcho kaoNlejamAM gayo. mokSamALA, praznottara ratnaciMtAmaNi, syAdvAda ratnAkara, zrImadbhA "he prabhu, he prabhunA bhaktinA duhA, AnaMdaghana covIzI, mokSamArga prakAza tathA Agama vAMcela te badhuM have manamAM ramatuM hatuM. hRdaya komaLa bhaktivALuM , kiMcit vairAgyavALu ane jJAnanuM pipAsuM thayuM hatuM. zrImane maLavAnI AzA to thoDI ja hatI. mokSamALA jevA pATho lakhI koI jainagraMtha banAvavAno vicAra thayo. thoDA pATho lakhyA. evAmAM amadAvAdamAM manasukhabhAI ravajIbhAInuM rA.motIcaMda kuzaLacaMdane tyAM koI vyApArI kAma prasaMge AvavuM thayuM. manasukhabhAI jhaverIvADAmAM amAre tyAM cAhIne svayaM AvyA. zrImad hAla IDara che. thoDA vakhatamAM vavANiyA padhAraze ema paNa jaNAvyuM. meM lakhelA pATho emaNe joyA. zrImadunA jevI zakti vinA e kema lakhI zakazo? ane pUrvapuNya vinA e zakti kyAMthI Ave? tamArA abhyAsamAM maMDyA raho-ityAdi samayocita temaNe sAcuM kahyuM. jethI vRtti moLI thaI gaI. zrImadbhI adbhuta zaktio temanA javA bAda mAro nAno bhAI mAghavajI tathA mArA patnIe manasukhabhAInI sunnatA, zrImadgI zakti, temanuM jJAna ityAdinI uhApoharUpa vAto karavA mAMDI. zrImad jyotiSa jANe che, bhUta bhaviSya jANe che, zA kAraNathI jANI zake che enuM samAdhAna Ama thayuM ke teo karmagraMtha sarvAga saMpUrNapaNe jANe che, karmanI prakRttionAM svarUpa jANe che, tenAM kAraNa-phaLa jANe che eTale amukane amuka prakRti udayamAM che to tenuM kAraNa zuM ane tenuM phaLa zuM? amukane Ama thayuM to te kaI prakRtine laIne? kayA karmathI amuka Ama kare che to tenuM phaLa zuM? ityAdi sUkSma rIte sAco nirdhAra teo karI zake ema samAghAna karyuM. zrImannI viraktadazA. unALAnI rajA paDI ane amArA pitAzrI vAMkAneramAM posTa mAstara hovAthI vAMkAnera AvyA, paNa jANe zrImanA samAgamano lAbha maLavo sarjita haze te hetue ja morabInA posTamAstara rajA para jatAM be-traNa mAsa mATe mArA pitAzrInI badalI taratamAM ja morabI thaI. ame morabI AvyA. caitramAsanI zarUAta hatI. tribhuvanadAsane skUlamAM savArano TAIma hato, tethI amone bapore maLavAnuM tathA sAMje jinamaMdire thaI sAthe pharavA javAnuM prAyaH haMmeza thatuM. zrImad saMbaMdhI vAto prasaMgopAta thatI. zrImad vavANiye hatA, to tyAM jaI temano samAgama-lAbha meLavI levAnI icchA meM tribhuvanadAsane dAkhavI, paNa tribhuvanadAsa eTalA baghA AjJAthIna thaI gayela ke mArI vRttine emaNe rokI dIdhI ane kahyuM ke e viraktadazAmAM che, koIne maLatA nathI. patra lakhavAnI paNa nA pADI. jeNe mArI sAthe be ja varasa para vavANiyAmAM traNa kalAka sudhI premabhAve vAta karelI, jemane be traNa vakhata morabImAM, be traNa vakhata
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane manasukhabhAI kiratacaMda muMbaImAM maLavAno ane te paNa harSabhera ane saMkoca vinA maLavAno prasaMga prApta thayela te zrImad (rAyacaMdabhAI) mane na maLe e to mArA manamAM ThasatuM ja na hatuM, tathApi meM paNa vRttine dabAvI. na 63 9 lokapUjana ke raMjanArthe dharma nathI te daramyAna tribhuvanadAse zrImA mane amuka prasaMgo jaNAvyA ke zrImade nAnapaNamAM amadAvAda nahIM joyela hovA chatAM, tyAM amuka mANasa jene oLakhatA na hatA, jenuM ghara joyuM nahotuM, evA mallIcaMda jecaMdavALA sva.jUThAbhAIne tyAM javAno prasaMga kahyo tathA temanA patnI sva.ugarIbahenane nAnapaNamAM ja vaidhavya prApta thayela chatAM zrImaddnA upadezathI zAMta, dharma parAyaNa, virakta dazAnA temanA vakhANa saMbhaLAvyA; temaja vaDhavANa kempamAM, boTAdamAM, muMbaImAM vagere sthaLe zrImade nAnI vayamAM karela avadhAnonI paMDita gaTulAlajIe svamukhe karelI zrImadnI prazaMsAnI prasaMgopAta vAta kahI. AvI adbhuta zakti chatAM e zaktino lokapUjana ke raMjanArthe vyaya karavAthI gharma hArI javA jevuM che. ityAdirUpe vicArI AtmabhAvamAM rahevArUpa zrImanI udAsInatAnI vAta kahI. amadAvAdamAM zatAvadhAnanA prayogo muMbaImAM zrImadnI zaktithI Azcarya pAmI muMbaInI prajA zrImadnA prasaMgamAM AvavA lAgI, to e adbhuta zaktionA pradarzanano temaNe rogha karI lokaksaMga nivAravArUpa udAsInatAnI vAta karI. saM.1945mAM amadAvAdamAM dalapatabhAInA vaDe zAMtivijayanA pramukhapaNA nIce zatAvadhAnanA prayogo karI amadAvAdanI prajAne Azcaryacakita karyAnI vAta kahI. zrImaddna jyotiSa vidyAnuM jJAna zrImad jyotiSa jAnnatA, te vakhate te vaMDAmAM koI bimAra haze, tenA mATe koIe kAMI pUchyuM, zrImade sakhedabhAve javAba Apyo : 'zuM te amAre mukhe AvuM aniSTa kahevuM paDaze? A bhAInuM amuka vakhate Ama thaze.' e prasaMgathI zrImadna thayela kheda ane tyAra pachI evA prasaMga mATe jyotiSa pratinI upekSA karI dIdhAnI vAta kahI. A badhI vAtothI zrImad prati vizeSa vizeSa jijJAsA, prema, AkarSaNa thatAM cAlyAM. have to vavANiye jaI cokkasa maLavuM ja evo vicAra thayo. tyAM ja samAcAra maLyA ke morabImAM zrImad be cAra rojamAM padhAranAra che. bapore zrImanA AgamananI vadhAmaNi tribhuvanadAse ApI. je puruSane vavANiyA maLavA javA vRtti hatI te ja puruSa atre padhAryA che, to temane kyAM ane kema maLavuM e prazno thavA mAMDyA. temanI samIpe to dhArazIbhAI, navalacaMdabhAI Adi jevA moTA puruSo hoya, tyAM temanI sAthe vArtAlApa kema thaI zake--ityAdi gaDabhAMga thavA mAMDI. vaLI ochAmAM pUruM te vakhate mArA kAne sahaja baherAza AvI gayela. tribhuvanadAse savAramAM zrImadna maLavAno rasto batAvyo kemake te vakhate tyAM koI na hoya. ghArazIbhAI, navalacaMdabhAI, tribhuvanadAsa, bIjA mAstaro vagere korTa tathA skUlano TAIma savArano hovAthI koI tyAM na hoya. A yukti ThIka lAgI. paNa zrImad samIpe jAvuM konI sAthe ? kema javuM? zuM vAta karavI? teozrI Adara karaze ke nahIM? e badhA vikalpo UThavA mAMDyA. ema karatAM sAMja paDI ane saMdhyA vakhata thayo.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 64 tribhovanadAsa to te divase kevaLa svArthI thaI gayA. ame hamezAM sAMje pharavA jaIe ane Aje to dekhANA paNa nahIM. teo to zrImad pAse jaIne sAMjanA beThA. zrImadune - AjJAdhIna hovAthI koIne zrImad samIpe zrImanI AjJA vinA na lAvavA e hetue ke game te kAraNe paNa pote ekalA zrImad pAse cAlyA gayelA. zrImad pAse javAnI bhAvanA huM derAsare darzana karI bajAra tarapha vaLyo. kyAM javuM e vicArato hato. zrImad pAse javAya to sAruM ema manamAM hatuM, paNa kyAM e UtaryA che ane konI sAthe jauM e vikalpa thato hato. tyAM derAsarethI vIracaMda mAstarane joyA, teone pUchyuM, mAstara zIda kAma padhAro cho? mAstare zrImad pAse jatA hovAnuM kahyuM. meM lAga sAdhyo ane kahyuM, cAlo, huM ye AvuM chuM. rastAmAM vikalpa thavA mAMDyA ke zrImad mane Adara Apaze ke nahIM? mArI sAthe vAta karaze ke nahIM? mAre emanI sAthe zuM vAta karavI? zuM pUchavuM? ema karatAM zrImad jyAM UtarelA tyAM AvyA. A revAzaMkara jagajIvananuM ghara hatuM. UMDANamAM DelInI meDI upara zrImad pUrva dakSiNane sAMghatA khUNAmAM gAdI takiye birAjyA hatA. tyAM jaI namaskAra karI beTho. zrImade tarata Adara karyo. mane kuzaLa vRtti Adi pUkyA. mArA hRdayano bhAra Utaryo ane pagamAM jora AvyuM. huM gayo te vakhate ghArazIbhAI, navalacaMdabhAI, pAnAcaMdabhAI, tribhuvanadAsa, malakacaMda mAstara, devacaMda mAstara tathA bIjA ghaNA gRhastho AvelA hatA. mArA abhyAsa saMbaMdhI vAto pUchI. pachI beThelA bhAIoe gharmasaMbaMdhI prazno karavA mAMDyA. zrImad uttara ApatA hatA. praznottara evA rUpamAM thatA hatA ke mArAthI saMbhaLAtA na hatA, ethI UThI javAnI vRtti thavA mAMDI. aDadho kalAka besI UThI namaskAra karI cAlato thayo. zrImada padarzana vagerenuM svarUpa samajAvyuM bIje divase savAramAM sAmAyika karI AvI sAta vAge zrImad samIpe gayo. zrImad ekalA hatA. sIDInA chelle pagathiye dUrathI ja temanA darzana thatAM manamAM paMciMdiyanuM smaraNa thayuM ane svAbhAvika tevA ja bhAvathI zrIma huM joto Avyo chuM. AtmA zuM che? enuM hita zuM? te kema thAya? ityAdi prazno meM prasaMgopAta karyA. zrImade pUchyuM ke zuM vAMco cho? abhyAso cho? huM te vakhate haMmeza eka stavana AnaMdaghanajInuM samajapUrvaka mukhapATha karato hato te vAta kahI. te bahu sAruM che, tema karazo. ane AnaMdaghanajInA stavanonA artha vivecanapUrvaka lakhazo ema kahyuM. te divase meM munisuvrata prabhunuM vIsamuM stavana mukhapAThe karela, temAM pardarzananuM svarUpa che te mane barAbara besatuM nahotuM. zrImad enI samaja ApavA vinaMtI karI. zrImade e stavana lagabhaga poNo kalAka spaSTapaNe samajAvyuM. e samaja sAMbhaLatA bahu AnaMda thayo, ane zrImad AnaMdaghanajInI jJAna khUbInuM vizeSa bhAna thayuM. pUchavAnA praznanuM vagara pUchatye samAdhAna pachI meM bIjA ajItanAthanA stavanamAM "taratama yoge re taratama vAsanA re, vAsita bogha AghAra." eno artha pUchyo. artha bahu suMdara ane spaSTa samajAvyo. e artha zrImad rAjacaMdra graMthanA pRSTha 664 upara che. pachI vAMcavA mATe amArI pAse atre ja pAkITamAM pardarzana samuccaya che ema kahI
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65 zrImad ane manasukhabhAI kiratacaMda zrImade te ApyuM ane vAMcavA jaNAvyuM. pachI prasaMgopAta evI vAto kahI ke je kAMI pUchavAnuM manamAM hatuM, tenuM vagara pUchyuM ja samAdhAna thaI gayuM. AgalA divase je saMkoca vartato hato te badho dUra thayo. lagabhaga daza vAgye huM UThyo. baporanA nivRtti hatI. zrImad pAse javA icchA hatI, paNa bapore to ghArazIbhAI, navalacaMdabhAI jevA moTA mANaso jJAnavArtA karatA hoya tyAM mArAthI kema javAya? ema vicArI jato nahIM. zrImadbho punaH meLApa te divase punaH sAMje jinamaMdire thaI zrImad samIpe gayo. AgalA divasanI mAphaka ja parSadA vaghAre hatI. zrImade satudevanuM svarUpa prakAzya ane tenA anusaMdhAnamAM AnaMdaghanajInuM ogaNIzamuM mallInAthajInuM stavana samajapUrvaka saMbhaLAvyuM. mArA para kRpAnI rAhe zrImad tANIne vacana uccAratA. pachI prasaMgopAta ghArazIbhAI vageree kAMI prazno karavA mAMDyA. huM sAMbhaLI zakato nahoto. vRtti caMcaLa thaI ane nava vAgyAnA sumAre rajA laI huM UThyo. ghArazIbhAI vagere to ekeka-babbe vAgatA sudhI besatA. ghera gayA pachI zayana vakhate kheda thayo ke aho! uttamajJAnI puruSono samAgama chatAM pramAdavaze A jIva viSayakaSAya sevyA kare che. huM kyAM, konI samIpe gayo hato ane tyAM zuM vAto thatI? e vagere jANavA jaNAvavA yogya vAto mArA gharamAM karuM kharo, AthI mArA gharamAM paNa zrImadunA darzana karavAnI vRtti thayela, paNa amAro lokavyavahAra e vRttinA poSaNane ADe Avato. kvacit jaNAvavA yogya vAto mArA pitAzrIne paNa jaNAvato. sadAcAra jJAnIne priya che. bIjA divase savAre paNa AgalA divasanI mAphaka gayo. jatAM ja koI paNa prakAranA prasaMga vinA prathama vacana zrImade e uccAryuM ke, manasukha, vizeSa thaI zake te to bahu ja sAruM che, chatAM sadAcaraNa paNa jJAnIone bahu priya che. e svAbhAvika vacanothI rAtre mane je kheda vartato hato tenuM samAdhAna thaI gayuM. tAtparya ke svadArAthI paNa virakta thaI zakAya to bahuM ja sAruM. svadArA saMtoSarUpa sadAcaraNa hoya to te paNa jJAnIone bahu priya che. AvA AzayanuM koI paNa prakAranA prasaMga vinA zrImade vacana uccAryuM. tethI zrImadbhA apUrvajJAna mATe sAnaMdAzcarya sAthe khAtarI thaI. Ama lagabhaga pakhavADiyuM cAlyuM. jJAnavArtAthI mAthAno bojo ocho thAya zrImanne te arasAmAM mAthAnI vedanA bahu rahetI. koIne maLavA na detA, paNa zrImadbhA aMgita AkArathI mane lAgela ke mAthuM du:khe che. eka savAre meM pUchyuM-sAheba, Apa kAMI tapazcaryA karo cho? mAthAnI vedanAnuM zuM kAraNa? zrIma-hAla to koI tapazcaryA nathI karatA, agAu karatA, tenI asarathI zirovyAdhi che. meM pUchyuM-rAtre eka-be vAgyA sudhI jJAnavArtA cAle che, divasanA paNa cAle che to ApanA magajane zrama nathI pahoMcato? tethI paNa zirovyAdhi na thAya? nidrA kyAre lo cho? zrImad kahe-amane jJAnavArtAmAM eTalo AnaMda Ave che ke savAra paNa paDI jAya. nidrA svAbhAvika bahu alpa thaI gaI che. jJAnavArtAthI amArA magaja para bojo nathI jaNAto, bojo ocho thAya che. pAtra
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo zrotA maLe to amArA parathI ghaNo bojo ocho thAya che. nidrA e darzanAvaraNIya karmanI prakRti che. e AvaraNa ochuM tema nidrA paNa ochI. zrI mahAvIra bhagavAne sADA bAra varasa tapazcaryA karI, temAM mAtra be ghaDI nidrA lIdhI che ane te paNa zayana avasthArUpe ke paga vALIne besIne nahIM, kevaLa UbhaDaka goduhAsanarUpe besIne--ityAdi kahela. zrImanuM kAvya raTana te arasAmAM pote meza vakhata paratve "caramAvarta ho caramakaraNa tathA re, bhavaparivruti paripAka; doSa TaLe vaLI vRSTi khUle bhalI ke, prApti pravacana-vAi. saMbhavadeva te thura sevo seve re..." 66 (artha H--jene caramAvarta eTale chelluM pudgala parAvartana bAkI rahyuM che tathA jene yathApravRttikaraNa ane apUrvakaraNa thayuM che, paNa caramakaraNa eTale trIjo anivRttikaraNa bAkI rahyuM che ane je bhAvo vaDe saMsAramAM paribhramaNa thAya te bhAvono paripAka kahetAM paripakvapaNuM thaIne je kharavA AvyA che. jene AvuM sAmarthya prApta thayuM che. tenA ja bhaya, dveSa, kheda vagere doSo TaLe che ane temanI ja bhalI eTale kalyANakArI vRSTi khUle che. ane temane ja bhagavAnanA prakRSTa vacanonI prApti thAya che ane tenuM rahasya samajAya che. mATe he bhavyo! zrI saMbhavanAtha prabhunI tame ghera eTale prathama sevA karo.) e uccAryA karatA. Ano Azaya ema lAgato ke jANe pote zrotAne kahetA hoya ke zA mATe muMjhAo cho? tamArI dRSTi nirmaLa thaI che, doSa TaLyA che, pravacananI prApti tamane thAya che to A tamAruM caramAvarta ane caramakaraNa ja samajo. Avo Azaya samajAyo hato. vaLI vakhate uccAratA ke-- "cAhe cakora te yaMtrane, madhukara mAlatI bhogI re; tema bhavi sahajaguNe hoye, uttama nimitta saMyogI re. vIra jinesara dezanA." (artha :--ahIM avacaMkayoganuM dRSTAMta Ape che ke jema cakora pakSI caMdrane icche che, madhukara eTale bhamaro mAlatInA puSpamAM Asakta thAya che tema sadguruSoge vaMdana kriyA Adi uttama nimittane A dRSTimAM vartato bhavya jIva svAbhAvika rIte cATe che, bhAvapUrvaka tanmayapaNe vaMdanAdi kare che, avayaMkayogathI teno bhAvamala dUra thAya che.) tAtparya ke A uttama nimittono saMyoga prApta thayo che e ja bhavyapaNuM batAve che. Ama jANe kahI aMtaramAM UgatA praznonuM samAdhAna karatA hoya evo bhAsa mane thato. zrImadna jotAM vizeSa premabhAva ullasato eka savAre meM pUchyuM ke, sAheba, Apane dekhI prema kema Ave che? javAba Apyo ke tevuM tevAne maLe; tevuM tevAne game. mane gharabAra tyAgI sAdhuo prati bahu prema che, bhaktibhAva che tathApi A puruSane joI tenA prati vizeSa prema-bhakti ullasatA. zrImad vakhate kheda dAkhavatAM ke hAla to jaina saMpradAya potAno sanAtana
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane manasukhabhAI kiratacaMda AtmamArga bhUlI gayela che. kvacit koI koI vedAMtI saMnyAsI jovAmAM Ave che te vadhAre AtmArthI hoya che. jaina samudAyamAM zvetAMbaramAM hajI saraLatA kAMIka vadhAre zrImad AtmArAmajImAM dekhAtI ane tenA ziSya parivAramAM jovAmAM Ave che. bAkI saraLatAnI ochAI ke teno lopa dekhAya che. 65 tithi barAbara pALavI te arasAmAM eka divasa sAMje huM ekalo pharavA jato hato. tyAM mArA manamAM bALabhAvanA vinodamAM prazna UThyo ke nidhi zA mATe pALavI ? pAMcama-AThama Adi tithio zA mATe? pAMcamane badale chaThThu ke cotha pALIe, AThamane badale noma ke dazama pALIe to zuM khoTuM? Avo phakta prazna thayo. e pramANe karavuM ema manamAM nahotuM. paNa vaLate divase savAre haMmeza mujaba zrImad samIpe gayo tyAre prathama ja vagara pUchyuM kazA saMbaMdha vinA zrImade vacana prakAzyuM ke manasukha, tithi barAbara pALavI. AgalA divase mArA manamAM A prazna UThela. e UThyA pachI jyAre zrImanne maLuM chuM tyAre zrImad eno khulAso kare che. tethI zrImanA apratima jJAnanI khAtarImAM umero thayo. jo ke vilpa thayela ke kAganuM besavuM ane tADanuM paDavuM ema yogAnuyoga sahaja svabhAve zrImade Ama kahela hoya ? paNa tyAra pachI maLela anubhave e vikalpane dUra karyo. e anubhava A hato. zrImade jJAnabaLuM kahyA vagara jANI lIdhuM agAu meM jaNAvela che ke mArA bhAI rA.nAnacaMda mANekacaMda je A vakhate vAMkAnera rAjakoTa polIsa suprInTenDanTanA klArka hatA, tenI savArI hAlamAM mAMgarolamAM hatI. nAnacaMdabhAIne tyAM meM jaNAvela ke atre zrImad rAjacaMdra (rAyacaMda kavi) padhAryA che, tame atre hota to bahu AnaMda thAta. mAre haMmeza paricaya thAya che ityAdi. AthI nAnacaMdabhAIe zrImad pAse eka khulAso karavA mane lakhyuM hatuM. zrImad para parabhAro temane patra lakhyo nahoto. eka varasa upara zrImad upara be-traNa patro temaNe lakhela paNa uttara maLyo na hato. temaja hAla nAnacaMdabhAI kyAM che? zuM kare che? e jANavAnuM zrImadna koI kAraNa nahotuM ane ApaNI sRSTi pahoMcI zake tyAM sudhI to zrImad jANatA paNa nahotA. e patra mane maLyo tenI bIjI savAre zrImadbhu meM prazna karyo ke koI sakhsa Avo prazna kare che teno uttara ApavA kRpA karo. zrImad kahe--kI, nAnacaMda prazna kare che? mane vicAra thayo ke kadAca nAnacaMdabhAIe parabhAro prazna pUchyo hoya, tethI meM pUchyuM sAheba, Apane patra che? zrImad kahe--tamArA paranA patramAM nAma che ne? mArI pAse phakta prazna hato. patra khissAmAM hato tathApi zrImade ema kyAMthI kahyuM? e Azcarya thayuM. AgaLa vaghIne zrImad ka--nAnacaMda hAlamAM mAMgarola che? nokarI kAMI mAyAkapaTavALI che? e mUMjhAya che. zrImade je je prazno pUchyA te baghA yathAsthita hatA, badhuM temaja hatuM. zrImade A badhuM jANyuM kyAMthI ? nAnacaMdabhAInA praznonA uttara tathA upalI banelI vigato nAnacaMdabhAIne jaNAvavA sAthe meM pUchAvI joyuM ke zrImad para eNe patra lakhyo hato? nAnacaMdabhAIno javAba Avyo ke meM patra lakhyo nathI. tethI zrImaddnA apratima jJAnanI mane cokkasa khAtarI thaI.
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 68 bhayaMkara chappanIyAno duSkALa paDyo. citra naMbara 1 evAmAM pUrva dizA tarapha paDatI bArI jyAM zrImad khurazI para birAjyA hatA tyAM - te dizA tarapha zrImanI najara gaI. e dizAmAM AkAzamAM kALA vAdaLAM hatAM. zrImade anAyAse kahyuM ke Rtune sannipAta thayo che. caitramAsamAM AvA vAdaLAM na hoya. te comAsuM sadaMtara niSphaLa gayuM ane bhayaMkara chappanIyo dukALa paDyo. zrImadbhA vacanathI bIDI na pIvAnI pratijJA citra naMbara 2 tyAM ophisamAM kArakuna tarIke morabInA ja dazA zrImALI vANiyA dullabhajI hatA. tene bIDI pIvAnI talapa thaI. e bIDI saLagAvavA jatA hatA tyAM zrImade pUchyuM ke pAInI bIDI keTalI Ave? to ke cAra. pachI zrImade kahyuM ke "eka pAInI cAra bIDI Ave. hajAra rUpiyA roja kamAtA berisTarane bIDInuM vyasana hoya ane tenI talapa thatAM, bIDI nA hoya to eka caturthAza pAInI kiMmatanI najIvI vastu mATe valakhAM mAre. hajAra rUpiyA roja kamAvanAra anaMta zaktivaMta AtmA che jeno, evo berisTara mUrNAyoge najIvI cIja mATe valakhAM mAre! jIvane, AtmAnI ane enI zaktinI vibhAva ADe khabara nathI.' - zrI dullabhajI upara A vacanonI evI sacoTa asara thaI ke teNe bIDI ekadama pheMkI dIdhI ane pharI nahIM pIvAnI pratijJA karI. posTa ophisethI UThyA pachI zrImad potAnA makAne padhAryA. tribhovanadAsa TheTha sudhI sAthe gayA. huM navalacaMdabhAInA ghara AgaLathI rajA laI chUTo paDyo. mokSamALA jevA bIjA graMthanI jarUra che eka savAre meM pUchyuM ke sAheba, mokSamALA mane to bahu upakArI thaI che, e ja ghArInA bIjA graMtho bahu upakArI thaI paDe. A graMtha bALAvabogha che, vizeSa jijJAsu mATe UMcA evI ja ghArInA graMthonI bahu jarUra che. zrImade kahyuM ke thaI raheze. pachI prasaMgopAta mokSamALA pATha 67nA amUlya tAttvika vicAra nAmanA kAvyanI eka kaDI samajAvI. "huM koNa chuM? kyAMthI thayo? zuM svarUpa che mAruM kharuM?" e AkhI kaDI samajAvI. temAM nava tattvono kevI rIte samAveza thaI jAya che, tattvajJAna kevA prakAre phare che e spaSTa samajAvyuM. e graMtha kyAre racyo hato? e praznanA prasaMgamAM temaNe potAnI 16 varSa ane 5 mAsanI vaye lakhAyAnuM kahyuM, te traNa divasamAM racyo hato. 67mA pATha upara zAhI DhoLAI jatAM te pATha punaH hAla che te kAvyarUpe yojAyo hato. bhAvanAbogha racI vinA mUlya vitaraNa bhAvanAbotha mokSamALA pachI lakhAyo. mokSamALA chapAvI prasiddha karavAmAM vizeSa vilaMba thayo mATe grAhakone vinAmUlya A graMtha ApI saMtoSa ApavAnA hetue bhAvanAbogha lakhAyo hato. mokSamALAnI zailInuM anukaraNa bIjA paNa kare matabheda dUra rAkhI madhyasthatAe jainasiddhAMtomAM pravezarUpe sAdI ane saraLa zailImAM saMskArI bhASAmAM zikSApATharUpe mokSamALAnI yojanA karI hatI. e zailInuM anukaraNa bIjA karI evA graMtho taiyAra thAya to lAbha ghaNo thaze evo Azaya paNa e graMtha racavAno hato.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) bhayaMkara chappanIyAno duSkALa paDyo (2) zrImadnA vacanathI bIDI na pIvAnI pratijJA
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI manasukhabhAI kiratacaMda mahetA PAGE 98
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 69 zrImad ane manasukhabhAI kiratacaMda paNa e graMtha prasiddha thayA bAra varSa te vakhate thayAM hatA. tathApi koI lekhakanuM e Azaya bhaNI athavA e zailI bhaNI dhyAna kheMcAyuM na hatuM. aMgrejI nathI bhaNyA teTalA vikalpa ochA prasaMgopAta mArA pitAzrIe kahyuM ke rAyacaMdabhAI, Apa aMgrejI bhaNyA hota to bahu lAbha thAta. zrImade kahyuM ke kiratacaMdabhAI, jema thavAnuM hoya tema thAya che. aMgrejI nathI bhaNyA to teTalA vikalpa ochA. kalpanAo to chAMDavI che; bhaNeluM bhUlya chUTako che. te bhUlyA vinA vikalpo dUra na thAya. jJAnanI jarUra che. pachI mArA pitAzrIe mane uddezIne kahyuM ke A manasukha to ApanA jevAnI kRpAthI ThIka thayo che, enAthI to saMtoSa che paNa amAro mAghavajI sudhare to sAruM. zrImade kahyuM ke kIratacaMdabhAI, samatA. rAkho, badhuM sAruM ja thaze. zrImannI aMtima avasthA saMvata 1957nA caitramAsamAM zrImad rAjakoTa padhAryA. zarIra prakRti vizeSa kharAba thatI jatI. hatI. caitra suda 9-10nA roja pitAzrI kiratacaMdabhAI kAryavazAt rAjakoTa gayelA tyAre zrImadgI tabiyata jovA mATe gayela. te vakhate rAcitrabhuja becaradAsa hAjara hatA. ane "icche che je jogI jana' ityAdi chellAM kAvyo lakhAvela. mArA pitAzrIe mane zrImadbhA samAcAra ApI kahela ke zrI catrabhujabhAI pAse zrImad kAvyo lakhAvatA hatA, arthAt zrImad prakAzatA jatA hatA ane catrabhujabhAI lakhatA jatA hatA. te vakhate zrImade mArA pitAzrI samIpe mane saMbhArela ane bane to mAre rAjakoTa AvavuM ema sUcavela. tathA manasukhabhAIno patra paNa traNa-cAra divasa pachI Avyo temAM paNa bane to AvI javA bAbata zrImannI AjJA saMbaMghI vAta hatI. zrI kapUravijayajI muninI zrImanne maLavAnI icchA morabImAM e arasAmAM sadguNAnurAgI muni kapUravijayajI paghArelA hatA. teo khacIta guNAnurAgI lAgatA hatA. teonI aMtaraicchA paNa zrImadbhA samAgamanI hatI. ane e icchA bara (saphaLa) Avaze ema ghArIne paNa morabI paghArela. paNa morabI AvatA jANyuM ke zrImad to rAjakoTa che. munizrI kapUravijayajIne zrImadbhI vAto sAMbhaLI parokSa prema-jijJAsA udbhavela, paNa te prema-jijJAsAne puSTa kare tevo saMyoga temane prApta thayo na hato. bhAvabhaktithI sau zrImadbhI sevAmAM saMlagna vada-2nA roja bapore huM rAjakoTa gayo. mane kAne baherAza ane zrImad azaktiyoge UMcethI vacana uccArI na zake eTale teTalA pUrato huM nakAmo prAyaH hato. to paNa bapore pANI siMcavAnuM bhAgya mane prApta thayela. baghA bhAIo baheno khargaghArAnI jema aMtarapremathI sAravAra, AsanA-vAsanA tathA AvanAra janAranI bhakti karatA hatA. zrI manasukhabhAI devazIbhAI tathA zrI revAzaMkarabhAIe to bhaktino, sevAcAkarIno, parama nirjarAno apUrva lAbha lIdhelo. sAMjanA rAjakoTanA gRhastho, DaoNkTaro, berisTaro, anya gRhastho zrImadbhI tabiyata samAcAra pUchavA AvelA. savAramAM UThI zrImadbhA darzana bahArathI karI huM gAmamAM jinamaMdire jaI pUjA karI Avyo. ATheka vAgyAnA Azare zrImade mane samIpe
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo bolAvyo. aMdara ame beThA hatA. zrImad mArI sAthe IzAratathI vAta karatA hatA. prathama Tebala parathI zrI pravacanasAranI hastalikhita prata laI vAMcI saMbhaLAvavA AjJA karI. AjJA mujaba prata laI pA-eka kalAka be pAnA vAMcyA. eTale te pAchuM vIMTI levA AjJA karI. pachI DaoNkTara tribhuvanadAsanuM zarIrazAstra levA pharamAna karyuM. temAMthI amuka pRSTha ghaNuM karI pRSTha 477 vAMcI saMbhaLAvavA AjJA karI te vAMcI saMbhaLAvyuM. temAM saMgrahaNI bAbata hatuM. te vakhate meM pUchyuM-sAheba, have ArAma thAya to sAruM. ArAma kyAre thaze? amane badhAne bahu duHkha rahe che. zrImaddha zarIra taddana jarjarita thaI gayuM hatuM chatAM evo khyAla jarIka nahoto Avato ke e deha choDI cAlyA jaze. zrI khaMbhAta suboghaka pustakAlayanI utpatti te arasAmAM zrI khaMbhAta vagere sthaLo mATe zA. bhImasIMha mANekane tyAMthI pustako moTI rakamanA lIdhelA. tenA kamIzana bAbate pUchyuM. bhImasIMha 20% Apato hato, ApaNe 25% joItA hatA. aMte 22.5%thI seTala thayela. te kamIzananI rakamamAMthI zrI khaMbhAta suboghaka pustakAlaya karyuM. A kamIzana chevaTe zuM maLyuM e pUchI, potAne dizAe javAnuM jaNAvI zrI revAzaMkarabhAIne bolAvavA AjJA karI. A daramyAnamAM mAtuzrI devamAtA tyAM AvI caDela. tyAre mAtuzrIne kahela ke tame ahIM kema AvyA? amane have ThIka che. Ama lagabhaga eka kalAka zrImad samIpa rahI zrI revAzaMkarabhAIne aMdara mokalI huM bahAra Avyo. zrImadunA sthULa dehano A chello paricaya hato tathA baporanA ekAda vakhata pANI sIMcavArUpe darzana thayelAM. zrI manasukhabhAI devazIbhAI bhaktibhAvathI maLa vagere toLI jotAM. tAtparya ke zarIramAM je kAMI khorAkarUpe gayuM temAMthI bahAra kevuM ane keTaluM AvyuM? te jotAM jaNAyuM ke AhAra karatAM nihAra vizeSa raheto. ApaNe AjJA vinA nIkaLavuM joItuM nahotuM morabI pAchA javAnI AjJA maLe to javuM evo TharAva karI huM ane ghArazIbhAI moDA zayana karI gayA. vaLate divase ghArazIbhAIne aMdara jaI banne mATe AjJA mAgavA kahyuM. ghArazIbhAI aMdara gayA tyAre AjJA mAMgatA uttaramAM kahevAyuM ke utAvaLa che? pharI paNa tema ja uttara maLyo. trIjIvAra pUchyuM tyAre zrImade mauna rahI, jevI icchA, evo bhAva IzArAthI dekhADyo. ghArazIbhAI utAvaLathI bahAra AvI gADIno vakhata thavAthI ekadama kahe "cAlo', tethI ame TappAmAM besI cAlatA thayA. gADImAM beThA pachI temaNe hakIkata kahI ke Ama thayuM. meM kahyuM -ApaNe AjJA vinA nIkaLavuM joItuM nahotuM. temaNe kahyuM ke je thayuM te kharuM. cAlo vAMkAnera. be-traNa kalAka rokAI bapore sADA bAre ame morabI AvyA. te divase vada-4 hatI, ane tenA bIje ja divase zrImad A nazvaradehano tyAga karI samAghizIta thayA. jyotiSa saMbaMdhI jJAna (zrI manasukhabhAI kRta zrImad rAjacaMdranI jIvanarekhA'mAMthI udbhUta) vi.saM. 1942nA Aso mAsamAM zrImad muMbaI paghAryA te pahelAM teozrI jetapara (morabI tAbe) padhAryA hatA. jetaparamAM zaMkara paMcoLI nAmanA eka vidvAna jozI hatA. teo gaNita-phalAdeza sAruM
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane manasukhabhAI kitacaMda jANatA. jetapuranA vatanI ane zrImanA banevI rA.catrabhuja kheMcare zrImanA muMbaI prayANa tathA arthaprApti saMbaMghamAM A jyotiSIne prazna karelo. praznakuMDali citarIne zaMkara paMcoLIe, muMbaI prayANa ane amuka muddatamAM sAro dravyalAbha ema La vahyuM hatuM. muMbaI prayANa to thayuM. paNa Apela mudatamAM kahela dravyalAbha na thayo. A aMge upara jaNAvela rA.catrabhuja becara mahetAne jetapura, muMbaIthI zrImad, tA.5-11-86 (saM.1947nA kArataka suda 9 zukravAre patra dvArA lakhe che ke .......zaMkara paMcoLIe lIdheluM prazna haju sudhI pariNAmabhUta thayuM nathI; thaye lakhIza. vijaya uttama thayo che.' grahacAranA satata avalokana uparathI ghaDAyeluM jyotiSa eka zAstra che. tenA gaNita ane phaLazrutino sAro abhyAsa hoya to tethI uccArelo phaLAdeza prAyaH paLe che. 71 zrImadna jyotiSa zIkhavAnI vRtti udbhavI vidyAvilAsI, uccagrAhI zrImadna je kAMI vartamAnamAM navuM jIe, te grahI levAnI, zIkhI levAnI tIvratA thatI, apratima smaraNaprAbalya ane prabaLa kSayopAma vaDe te alpa samayamAM sAMgopAMga UthI, zIkhI letA. jyotiSa saMbaMghamAM paNa Ama banyuM. paMcoLInuM prazna amuka paDyuM, amuka ochuM paDyuM ane amuka na paDyuM, to barAbara paLe e prakAre jyotiSa zIkhavAnI vRtti zrImadna udbhavI. upara patramAM jaNAvyuM che ke vijaya uttama thayo che, te vijaya zatAvadhAnanA prayogano hato. prayoga vakhate sabhAsthAnamAM muMbaInA agragaNya vidvAno, paMDito, zrImAno hatA. temAM sArA jyotiSIo paNa hatA. te jyotiSIone nAnI vayanA prabaLa pratibhAsaMpanna zrImad prati AkarSaNa thayuM. zrImane jyotiSa jANavAnI icchA pUrI karavAnAM sAdhanAdinI prApti thaI. daza vidvAnoe maLI zrImadnA paramezvara graha harAvyA daza vidvAnoe maLI zrImadnA graha joyA, ane e grahane 'paramezvara graha' TharAvyA. e aMge upara jaNAvela temanA saMsA2pakSe banevI rA.catrabhuja mahetAne muMbaIthI jetapura saM.1943nA mAgasara vada 12 bughanA patramAM zrImad jaNAve che ke--"mArA graha daza vidvAnoe maLI paramezvara graha TharAvyA che. vairAgyamAM jhIluM chauM.....tamArA graha vaLatIe ahIM bIDazo. li.AzuprajJatyAgI." (zrImad rAjacaMdra patrAMka-27) jANakAra vidvAnonuM nimitta pAmI jyotiSano viSaya pote lakSagata karyo. jenA dvArA e lakSa thayo, tenA karatAM paNa te viSayamAM AgaLa vadhI gayA. zrImad bhadrabAhu saMhitA graMtha paNa avagAhI gayA tAtparya ke e prakAre jyotiSano alpa samayamAM sAro lakSa karyo, vadhAryo, te eTale sudhI ke zrI bhadrabAhusaMhitA nAmanA pUrvadhArI zrI bhadrabAhusvAmIe saMskRtamAM racelo jyotiSano mAnanIya apUrva paNa alabhya graMtha paNa te arasAmAM avagAhI gayA. ugra zakti hoya to naSTa vidhA AvaDe saM.1942nA Aso mAsamAM muMbaI prayANa karavA pUrve jetaparanA zaMkara paMcoLI, jemaNe prazna lIdhuM hatuM, temane ja punaH vaLatI sAla (1943)nA Aso mAsamAM muMbaI jatAM pahelAM jeta52mAM, jyotiSanA naSTa vidyAnA akhatarAthI zrImadde Azcaryamugdha karyA hatA. jyotiSanI A naSTa vidyAno eka evo prakAra
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 72 che ke sAla-mAsa-tithi-vAra-samaya vinAnI sAcI kuMDalI uparathI sAla-mAsa-tithivAra-samaya barAbara kahI devA. paMcoLI majakurane A prayogathI bahu Azcarya thayuM hatuM; ane paMcoLIe jaNAvyuM hatuM ke A amArI brAhmaNanI amUlya vidyA che; ame e jANatA nathI; amArA jozIomAMthI eno eka ja jANakAra hAla kAzImAM che; A vidyAno jANakAra daivajJa hajAro rUpiyA kamAya ane pUjAya; mane e vidyA zIkhavavA kRpA karo. zrImade jaNAvela ke A vidyA ekalI zIkhavADyAthI AvaDe tema nathI. temAM atizaya smaraNa zakti ane cittanI ekAgratA-sthiratA joIe, e gaNitano viSaya che; A vidyAnI nizALa nathI; ugra zaktirUpa upAdAna hoya to zikhavADanAra nimitta guruthI AvaDe. zrImad samartha gaNitazAstrI zrImad hasta, mukha Adi sAmudrika vidyAthI paNa jyotiSa joI zaktA. teo eka samartha gaNita zAstrI hatA. amAre zuM AvA duHkhada samAcAra ApavA saM.1945nI sAlamAM amadAvAdamAM zeTha dalapatabhAI bhagubhAIne vaMDe eoe avasthAnanA prayogo karyA hatA. tyArapachI teonA jyotiSanA jJAnano aneka lAbha lIgho. temAM koI mAMdagIne bichAne paDelA bALanA aMge kAMI pUchavAmAM AvatAM tenuM aniSTa joI teone tIvra lAgI AvyuM. te vakhate to pUchanArane javAba dIdho ane kahyuM ke amAre zuM AvA du:khada samAcAra ApavA? Aja pachI A jyotiSa jovAnuM baMgha karIe chIe. paramArthamAM vighnarUpa lAgavAthI jyotiSa vidyAno tyAga zrImanA A baghA jyotiSanA jJAna saMbaMdhI khyAti prasaratAM snehI-Ata ane Itarajanoe zrImane pajavavA maMDyA. paramArthamAM vidanabhUta A pratibaMgha zrImadune na paravaDyo. jethI pariNAme paramArtha-AtmArtha-Atmavizuddhi na thAya evA A viSayane aparamArtharUpa-kalpita gaNI, chevaTe saMvat 1947 pachIthI zrImade saMpUrNa gauNa karI dIdho tyajI dIdho. te eTale sudhI ke te sAla pachI koI mAMdagI vakhate potAnA pUjya mAtuzrIe kuMDali joI-phalazruti jaNAvavA kahetAM, javAbamAM kahela ke ame e jovAnuM choDI dIdhuM che, prArabdhayogya thaze ane te sArA-mAThAne samyakjhakAre, vikalpa karyA vinA, samapaNe vedI levuM e gharma che, e vidyA che e joSa che, ane e phalazruti che; ane e chUTavAno rasto che. saMvat 1954, zrAvaNa vada 11, kAviThAmAM zrI jhaverabhAInA DelAmAM zrImadjIe Apela bogha viSe sAMbhaLela tenI noMgha nIce pramANe :- ('zrImad rAjacaMdranI jIvanarekhA'mAMthI) - eka rIte puNya pApanA cAra prakAra karI zakAya bhinna bhinna karma prakRti yoge A saMsAramAM aneka jIva bhinna bhinna prakAre te prakRti, pApa-puNya, sukha-duHkha, saMyoga-viyoga Adi anubhavI rahyA che. eka rIte tenA cAra prakAra paNa karI zakAya : eka ugyo ane ugyo; arthAt A bhavamAM paNa vaibhava saMpanna sukhI, ane pachI paNa sukhI, zrI bharatacakrInI peThe. puNyAnubaMdhI puNyavAna.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 zrImad ane revAzaMkarabhAI eka ugyo ane Athamyo; arthAt A bhave sukhI, paNa pachInA bhave duHkhI. pApAnubaMdhI puNyavAna. zrI brahmadattacakrInI peThe. eka Athamyo ane ugyo; arthAt A bhave saMkaTamAM, paNa pachI sukhI, puNyAnubaMghI pApavAna. harikezI muninI peThe. eka Athamyo ane Athamyo; arthAta vartamAnamAM pApa kare che ane duHkhI che ane have pachI upArjelA pApane laI duHkhI thaze. pApAnubaMdhI pApavAna, kAlazaukarika kasAInI peThe. traNa vastu koInI bIjAne ApI zakAya nahIM. (1) puNya, (2) pApa ane (3) AyuSya. hAlamAM tapa vecAto levAnuM, puNya ApavAnuM je pravartana cAle che te viveka vinA gADarIyA pravAharUpe cAluM che. kuguru mahAmohanIya karma bAMdhe sapuruSanA sabhAve kuguruo potAnA vADA sAcavavA jAgRta thAya che, ane potAnA vADAmAMthI jIvo kheMcAI na jAya e mATe satparuSanI niMdA karavA mAMDe che. AthI satparuSano droha thAya che, jIvone sapuruSaprAptino aMtarAya Ave che, ane e bannenA kAraNarUpa thaI kuguru mahAmohanIya karma bAMdhe che. AtmAne pArAnI upamA AtmAne eka rIte pArAnI upamA ApI zakAya. pAro jema saDavA deto nathI tema AtmA jyAM sudhI zarIramAM hoya tyAM sudhI zarIra saDatuM-paDatuM nathI; AtmA cAlyo gaye zarIra saDavA mAMDe che. evI apUrva vastu AtmA che. abAghAkALa sudhImAM jIva kamane ghAre to vikherI zake jIva karma bAMdhe paNa abAghAkALa sughImAM temAMthI chUTavA mAMge to chUTI zake; arthAt karma vikherI temAMthI mukta thaI zake. mamatva na vosarAvyuM to saMcAnuM pApa maraNa pachI paNa lAge. koI jIva potAne vAparavA mATe saMco banAve; te upayogamAM letA pahelAM te kALa karI jAya ane bIjA saMco vApare, teno tathA te saMco vaparAtAM sughIno doSa te banAvanArane lAge; pApanI rAvI lAge--jo te banAvanAre vastunuM mamatva vosirAvyuM-tyAgyuM na hoya to. zrImad ane zrI revAzaMkarabhAI jagajIvanadAsa morabI zrImad potAnI kavitvazakti ane buddhimattAthI sarvamAnya gaNAtA zrI choTAlAla aMjAriyA potAnA paricayamAM lakhe che ke saM.1938nA arasAmAM zrImad temanA snehImaMDaLamAM bhaLyA hatA. te maMDaLamAM agresara tarIke vakIla navalacaMdabhAI tathA revAzaMkarabhAI hatA ke jeo te vakhate vakIlAta karatA hatA. Ama 14mA varSathI zrImad aMgrejI ucca keLavaNI pAmelA maMDaLamAM bhaLyA. eTaluM ja nahIM paraMtu potAnI kavitvazakti ane buddhimattAthI temAM sarvamAnya gaNAtA.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 74 ThAmaThAma ane gAmagAma zrImadbhA avadhAno saMvat 1940nA arasAmAM morabImAM tattvazoghaka jainanA upAzrayamAM zAstrI - zaMkaralAlanA aSTAvaghAna thayA. te jovA mitro sAthe zrImane paNa AmaMtraNa hatuM. joelAM avaghAno AbehUba temanA aMtaHkaraNamAM UtarI gayA. pachI vasaMta nAme bagIcAmAM potAnA sarva mitrone bhegA karI zrImade navA navA viSayo laI aSTAvaghAna karI batAvyAM, te evA utkRSTa hatAM ke mitroe harSa utsAhamAM AvI jaI AkhA gAmamAM tenI jAherAta karI; ane bIje divase te ja upAzrayamAM be hajAra mANasonI medanI vacce zrImade 12 avaghAna suMdara rIte karI batAvyAM, pachI to ThAma ThAma ane gAma gAma zrImadunA avaghAnonA meLAvaDA thavA lAgyA. kAThiyAvADamAM thayelA avazAnonuM varNana 'sAkSAta sarasvatI'mAMthI ane muMbaInA avaghAnonuM varNana te vakhatanA dainika patromAMthI maLI Ave che. amuka phaLyuM ane amuka na phaLyuM tethI jyotiSa jANavAnI jijJAsA saMvat 1943nA bhAdaravAmAM muMbaI jatAM pahelAM zrImad jetapura (morabI tAbe) potAnA banevI rA.catrabhuja becarane tyAM paghAryA hatA. te vakhate zrImanI Arthika sthiti sAMkaDI hatI. muMbaI javAmAM Arthika lAbhano uddeza paNa hato. jetapuramAM zaMkara paMcoLI nAmanA vidvAna jozI hatA. teo gaNita-phalAdeza sAruM jANatA. temane rAcitrabhuja becare zrImadbhA muMbaI prayANa tathA artha-prApti saMbaMdhamAM pUchyuM. tethI zaMkara paMcoLIe praznakuMDaLI cItarIne muMbaI prayANa pachI amuka mudatamAM dravya lAbha vagere phaLa kahyuM. temAnuM amuka phaLyuM ane amuka barAbara na phaLyuM. tethI zrImane barAbara jyotiSa jANI levAnI jijJAsA udbhavI. mArA graha dasa vidvAnoe maLI paramezvara graha TharAvyA che muMbaImAM zatAvaghAna karI uttama vijaya prApta karyo. te zatAvadhAna prayoga vakhate sabhAsthAnamAM muMbaInA agragaNya vidvAno, paMDito, zrImAno hatA. temAM sArA jyotiSIone nAnI vayanA prabaLa pratibhAsaMpanna zrImad prati AkarSaNa thayuM. zrIma jyotiSa jANavAnI icchA pUrI karavAnA sAdhanonI prApti thaI. dasa vidvAna jyotiSIoe maLI zrImannA graha joyA. te viSe teozrI catrabhujane lakhe che, "mArA graha dasa vidvAnoe maLI paramezvara graha TharAvyA che. vairAgyamAM jhIluM chuM.....tamArA graha vaLatIe ahIM bIDazo. lI. AzuprajJa-tyAgI." e rIte vidvAna jyotiSIonuM nimitta pAmI zrImad te vidvAno karatAM paNa AgaLa vadhI te vidyAmAM pAraMgata thayA hatA. te viSe "jIvanarekhA" mAM varNana che. zrI mANekalAla ghelAbhAIe zrImane jhaverAtanI parIkSA karavAnuM zIkhavyuM muMbaImAM zatAvaghAna prayoga joI zrI mANekalAla jhaverI zrImad sAthe samAgamamAM AvyA. temanA pitAzrI ghelAbhAI jhaverAtanI parIkSAmAM niSNAta hatA. temanI pAsethI nAnI vayamAM te vidyA zIkhIne vaDodarAthI muMbaI AvI mANekalAlabhAI jhaverAtanA vyApAramAM joDAyA hatA. temaNe jhaverAtanI parIkSA karavAnuM zrImane zIkhavyuM. teo te vyApAramAM paDavAnuM vicAratA hatA. tevAmAM saM.1943nA poSamAM temane gRhasthAzramI thavA vavANiyA javAnI pharaja paDI. zrI revAzaMkarabhAIne muMbaI jhaverAtanA ghaMghA mATe preryA saM.1943nA mahAsuda 10ne divase zrImad zrI revAzaMkara jagajIvananA moTAbhAI popaTalAlanAM
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI revAzaMkarabhAI jagajIvanadAsa
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 zrImad ane revAzaMkarabhAI putrI zrI jhabakadevI sAthe lagnagraMthIthI joDAyA. zrI revAzaMkara jagajIvana zrImanA kAkAsasarA thayA tyArathI teo zrImad sAthe nikaTa paricayamAM AvyA. ekAda varSa pachI zrImade temane vyApAramAM utkRSTa lAbha che, evuM jyotiSathI jANIne muMbaI javA preryA. sAthe jhaverAtanA ghaMghAnI peDhInI vAta paNa karI. te mujaba zrI revAzaMkarabhAI vakIlAta choDI saM.1945nA aSADhamAM muMbaI AvyA. temanA bIjA bhAI DaoN.prANajIvana mahetA te vakhate muMbaI rahetA hatA. gAMghIjIne zrImadbho prathama paricaya muMbaImAM jyAre gAMdhIjI vilAyatathI berisTara thaI muMbaI AvyA tyAre DaoN. prANajIvana mahetAne tyAM UtaryA hatA. tyAM emane prathamavAra zrImano paricaya thayelo. zrImad paNa saMvat 1945nA paryuSaNa pahelAM muMbaI AvyA, ane sAMtAkrujha zeTha tribhovanadAsa bhANajInA baMgalAmAM bhoMyataLiye prathamanA cha mahinA rahyA hatA. pachIthI zrI revAzaMkara jagajIvananI peDhI jyAM hoya tyAM sAthe ke najIkamAM teo rahetA. saM.1951 pachI gorA gAMdhInA mALAmAM ane tyArabAda giragAmamAM rahelA. videzo sAthe vyApAra jAmyo zrI revAzaMkara jagajIvananI peDhInI zarUAta saMvat 194panA paryuSaNa pachI thaI. temAM zrI mANekalAla jhaverI preraNArUpa hatA ane chevaTa sudhI zrImad sAthe bhAgIdArImAM TakI rahyA hatA. eka be varasamAM to vilAyata, arabastAna, raMgUna vagerenI moTI moTI peDhIo sAthe vepAra jAmyo. saM.1948thI suratavALA jhaverI nagInacaMda kapuracaMda tathA amadAvAdavALA jhaverI choTAlAla lallubhAI vagere joDAyA. te sarvamAM niyaMtA tarIke zrImad bahu upayogI hatA. saM.1951nI Akhara sudhImAM A bhAgIdArone sAro napho thayo. saM.1952thI zrImade vyApArathI nivRtta thavAnI icchA jaNAvI pachI zrImadbhA nAnAbhAI manasukhabhAI te kAryamAM joDAyA. ane saM.195ranA jeThathI zrImade pote vyApArathI nivRtta thavAnI icchA jaNAvI. paraMtu temAM zrI revAzaMkarabhAI tathA zrI manasukhabhAI saMmata na hovAthI mAtra salAhakAra tarIke cAlu rahyA. jhaverAta uparAMta kApaDa vagereno paNa vepAra cAlato. chevaTe saM.1955mAM cokhAno vepAra moTA pramANamAM thayo, temAM zrImadune bahu zrama veThavo paDelo. saM.1956thI sarvathA nivRtta thaI 2kama zrI manasukhabhAInA nAme jamA karAvI saM.1956thI zrImad tyAgavRtti svIkArI vyApArathI sarvathA nivRtta thayA hatA. bhAgIdArImAMthI chUTA thaI hisAba karatAM vadhe te rakama manasukhabhAInA nAme karavA jaNAvyuM hatuM. zrI revAzaMkarabhAI ane gAMdhIjI maLIne paramazrata prabhAvaka maMDaLa saMbhALatA zrI revAzaMkarabhAI sAthe chevaTa sudhI zrImade sAro saMbaMdha jALavI rAkhyo hato. temanI prajJA ane guNo mATe zrImadune mAna hatuM. revAzaMkarabhAIne gAMdhIjI sAthe nAnapaNathI paricaya hato. paramakRta prabhAvaka maMDaLanuM kAma zrI revAzaMkarabhAI jagajIvanane soMpAyuM hatuM. tenI vyavasthA gAMghIjI vagere sAthe maLIne teo chevaTa sudhI karatA hatA. teo saM.1986mAM muMbaI mukAme devaloka pAmyA.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 76 zrI choTAlAla revAzaMkara aMjAriyA morabI mokSagAmI mahAtmA mATe huM zuM vizeSa kahI zakuM zrImad rAjacaMdrajI sAthe thoDo paricaya mane temanI bAlyAvasthAmAM thayela, te samaye temanAM guNazakti viSe je kAMI jovAmAM AvyuM tenI TUMka noMgha ApavA prayatna karuM chuM. chatAM AtmasAkSAtkAra karI mokSagAmI thavA mATe ja janma gharanAra mahAtmA mATe te prayatna niSphaLa nIvaDe to temAM Azcarya kazuM nathI. saMvata 1938nA arasAmAM teozrIne ahIMnA marahUma mahetA haribhAI bhAIcaMda ahIM lAvyA hatA. temanI kavitvazakti ane buddhimatAne laIne amArA snehImaMDaLamAM teone bheLavyA. maMDaLamAM agresara tarIke vakIla navalacaMdabhAI tathA jhaverI revAzaMkarabhAI hatA. nAstikavAdIne mokSamArganI aDaga zraddhA karAvI huM pote Astika kuLamAM janmyo hato, ane bAlyAvasthAmAM te saMskAra mArAmAM hatA, chatAM aMgrejI abhyAsane pariNAme huM nAstikavAdI thaI punarjanmane mAnato nahIM. te sthitimAM mane Astika banAvavAmAM mukhya hisso temano ja che. khAsa karIne teo draSTAMta ApatA ke sAthe pharanArA paikI amuka vyakti gaNitamAM, amuka sAhityamAM, amuka tarkamAM, amuka gharmamAM viziSTatA batAve che, temAM pUrvanA saMskAranuM kAraNa hoya che, ane te pratyakSa anubhava mATe ApaNA sahumAM haribhAI ane huM pote gaNitanA viSayamAM vizeSa tvarAthI kArya karI zakIe chIe tenuM vaijJAnika rIte kAraNa batAvo. AvI carcA niraMtara thatI. temAM praznakartAnuM kArya mArA upara ja rahetuM. pariNAme mane mokSamArganI aDaga zraddhA thaI che. te samaye temanI adbhuta vivigha zaktionA aneka draSTAMto amane anubhavAtAM, te sarva ATale varSe yAda nathI rahyA, mAtra prasaMgopAtta carcA thatAM keTalAMka tAjAM thayA che te ahIM varNavuM chuM - mIThuM ochuM vaju cAkhyA vagara joIne kahI dIdhuM rasoImAM mIThuM thoDuM, ghaNuM athavA muddala nahIM hoya te mAtra najare joIne teo kahI zakatA hatA, revAzaMkarabhAIne tyAM eka vakhata jamavAno prasaMga hato. ame sau gaMjIphe ramatA hatA, temAMthI huM jAdo paDI rasoIyA pAse gayo, ane revAzaMkarabhAIe khAsa kahevarAvyuM che ema jaNAvI-dALamAM haMmeza mujaba mIThuM, DhokaLI-caNAnuM zAka karela temAM mAtra haLadara nAkhI mIThuM muddala nahIM nAkhavuM ane eka lIlotarI zAkamAM vadhAre nAkhavuM, ema varadI ApI. rasoIyo bhadrika hato. eNe te pramANe karyuM. baghA jamavA beThA. thALIo pIrasAI te sAme thoDI vAra joI, mArA sAme draSTipAta karI hasyA ane mane kahyuM--parIkSA levA pravRtta thayA cho ke rasoIyo bhUlyo che? eka zAka caNAnA loTanuM mIThA vagaranuM ane lIlotarInuM vadhuM mIThAvALuM che." revAzaMkarabhAIe cAkhyuM. te pramANe kharuM hovAthI rasoIyAne vaDhavA lAgyA, tyAre meM mArI pravRtti jaNAvI saune hasAvyA. AtmAnI adabhuta zaktithI aneka kAryo karI batAvatA ekavAra eka mANasane joyA pachI game teTalo vakhata vItyA bAda, te hAjara na hoya chatAM tenI pAghaDIno vaLa DAbo che ke jamaNo te bhUla ane apavAda vagara kahI detA.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane jagajIvanadAsa gaMjIphAnA khelanI aneka bAju Azcarya thaIe tevI rIte, pAnuM ghArela kADhI ApatA, bAkI hukamanuM pAnuM konI pAse che vagere bhUla vagara kahI detA. gaNitanA aneka koyaDA, cakravRddhi vyAja, guNAkAra, bhAgAkAra je lakhIne karatAM daza miniTa lAge tenA javAba eka miniTamAM ApatA. daza hajAra ne lAkha sudhI aMkanA cAra ke pAMca lITInA saravALA vismaya pAmIe tevI tvarAthI moDhe gaNI ApatA. koI prasaMga upara amArAmAMno koI vAta karavAnI zarUAta kare tyAre, tenA manano hetu zuM che te kahI ApatA. keTalAka mitro kabUla na kare chatAM pariNAme teno hetu temanA kahevA mujaba siddha thato. kRpALu devanA jyotiSajJAne karajadAramAMthI vIsa lAkhanA AsAmI banyA jyotiSanuM jJAna tyArathI ja temanuM camatkArika hatuM. naSTa graha eTale eka mANasane joIne tenI janmakuMDaLI banAvI zakatA. mArA potA mATe temaja koI prasaMge temanA potA mATe jyotiSanAM phaLa, bhUta ane bhaviSyanA evAM batAvyA che ke huM ajaba thAuM chuM. te vAto temanI soLa-sattara ane mArI vIsa varasanI vaya samayanI, ramUja ane bALaceSTAnI hatI. khuda jhaverI revAzaMkarabhAI vakIlAta karatA ane vepAramAM paDavA temane svapna paNa vRtti na hatI, ane te vakhate saheja karajavAna hatA. temanI kuMDaLI joIne temane vepAramAM atyaMta lAbha che, balake lakSAdhipati thavAno yoga che, ema jaNAvI vakIlAta choDI muMbaI javA preraNA karI. Aje teo vIsa lAkhanA AsAmI gaNAya che. avaghAnanI zarUAta tyArathI ja karelI, zarUAtanA aSTAvaghAna teo atyaMta saraLatAthI karatA. zAMtimaya bhavya mukhamudrA ane snehabharI alaukika smitayukta draSTi teozrI muMbaI gayA pachI koIka vAra mane darzanalAbha thato. te daramyAna temanI Urdhva gati temanI zAMtimaya bhavya mukhamudrAmAM sAmAnya mANasa paNa joI zake tevI draSTigocara thatI. huM maLato tyAre je prema ane snehabharI alaukika smitayukta draSTithI teozrI nihALatA te haju huM vIsarI zakato nathI. AtmA che te ThasAvatA ane mUrtipUjA eka jarUranuM sAdhana teo mAnatA. game te gharmamAM raho chatAM AtmA che e pratIti mahenata karIne paNa manuSya karavA yogya che. AtmA che te ThasAvavA aneka yuktio teo batAvatA ane mUrtipUjA eka bhaNavAnI peThe jarUranuM sAdhana che ema teo mAnatA. tA.23-8-23 zrI jagajIvanadAsa morabI mokSamALA vagere vAMce paNa gharamAM dhyAna ochuM zrI jagajIvanabhAI jaNAve che ke-zrI tribhovanabhAI vIracaMda morabInI nizALamAM nokarI karatA hatA. temane zrI ghArazIbhAIno samAgama thayo. temaNe jaNAveluM ke mArI sAthe Avo to eka puruSane maLavA jevuM che. tyAre tribhovanabhAI paramakRpALudeva pAse gayA. aDagho kalAka cUpa besI rahelA.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo L . bAda kRpALudeve jaNAvyuM ke--kema Agamana che? eTale tribhovanabhAIe kahyuM ke mAre ApanI pAsethI pAmavuM che. kRpALuzrIe kahyuM ame kahIe tema karazo? temaNe kahyuM : hA. tyArabAda kRpALuzrIe jaNAvyuM ke : "kAle svAmInArAyaNanA maMdire jajo." te pramANe bIje divase gayelA. kRpALudeve pUchyuM : "kema, gayA hatA ne?" temaNe kahyuM "hA." bAda keTalIka vAto thatAM vizeSa camatkAra jaNAyelA tethI zraddhA ceTI. te evI ke darzananI abhilASA vizeSa rahyA karatI. tribhovanabhAIne kRpALuzrIe prathama mokSamALA tyArabAda bIjA pustako jevAM ke AtmAnuzAsana vigere manana karavA jaNAveluM. teo ghara saMbaMdhamAM dhyAna ochuM ApatA. teonI dazA ghaNI sArI hatI. AvA kALamAM tribhuvana jevA mumukSuo virala che eka vakhata mane tribhovanabhAIe kaheluM ke kRpALuzrI Aje rAtanA mIksa TrenamAM vaDhavANa paghAranArA che. mATe tuM jaje. paNa huM kamanasIbe gayo nahIM. ane savAramAM tribhovanabhAI morabI pathArI gayA. morabImAM saMvat 1956nI sAlamAM temane kolerA thayo. temanI pAse koI kuTuMbavALA hatA nahIM mumukSabhAIone bolAvI temanI samakSa sArA bhAvamAM temaNe dehatyAga karelo. teozrInI dazA viSe paramakRpALudeve zrI mukhe prakAzya che. vacanAmRta patrAMka 928mAM ane 930mAM "ke AvA kALamAM Arya tribhuvana jevA mumukSuo virala che. dina-pratidina zAMta avasthAe karI teno AtmA svarUpa lakSita thato hato." kema, tamAruM nAma jagajIvanadAsa? teo paramakRpALuzrInuM smaraNa karatA hatA tathA manana karatA hatA. mane teo vaDhavANa kAMpamAM lIMbaDI darabAranA utAre paramakRpALu pAse be vakhata laI gayelA. tyAM huM besI rahyo. pachI mArA manamAM thayuM ke have to nizALano TAIma thayo mATe UThuM, tenI sAthe ja kRpALudeve prakANyuM ke kema, tamAruM nAma jagajIvanadAsa? tamo tribhovanadAsanA kAkAnA dikarA thAo cho? tenA javAbamAM meM kahyuM hatuM. bAda keTalIka nItinI vAto samajavA jevI ane amalamAM mukavA jevI kRpALudeve kahelI. jethI hAla ema jaNAya che ke temanA boghathI pahelAM karatAM keTalAMka vyavahAra kAmanI nItimAM phera paDyo che. kRpALu devanI mukhAkRti tejasvI, upadeza siMha garjanA jevo. ApaNA caherAnA dekhAva parathI ApaNI tamAma hakIkta kRpALudeva kahI detA. teo mahAtmA hatA temAM saMzaya nathI. adbhuta khUbI to e hatI ke saMgrahaNInA kAraNe jhADo thAya paNa bilakula gaMghAya nahIM, paNa sugaMgha mAre. game teTalI zarIranI avasthA evI hatI chatAM kRpALudevanI mukhAkRti tejasvI hatI. upadeza vakhate siMha garjanAnI mAphaka upadeza cAle. temano eTalo tApa paDato ke koIthI kAMI bolI zakAya nahIM.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 79 zrI malukacaMdabhAI morabI kRpALudeve kheDAmAM samAgama prasaMge karuNA karelI te smRtimAM Avela che te nIce mujaba H-- satpuruSanI AjJAmAM rahe to mokSa dUra nathI "satpuruSanA caraNakamaLa upAse to mokSa dUra nathI. hAlanA vakhatamAM upadeza devA badhAne bahu game che, paNa khoTA upadezathI teo mahAmohanIya karma 70 koDAkoDInuM upArjana kare che. te vedatAM ghaNA jIvone joIe chIe. eka vakhata AhAra karavo jethI ghaNA karmo nAza thaI bhavAMta thaI jaze saMskRta abhyAsa karavA mane AjJA karela. sAthe kahyuM ke A zarIra hADamAMsathI bhareluM che, tene puruSArtha karIne ghakelIne kAma laI levuM. eka vakhata AhAra karavo. ethI ghaNA karmo nAza thaI chevaTe bhavAMta thaI jaze. mokSanI IcchA rAkhavI ane puruSArtha na karavo e bane nahIM, vArtAlApa vagaranI zAMti uttama nimitta che eka vakhata haiM, vIracaMdabhAI tathA devacaMdabhAI sAhebajI pAse beThA. paNI vAra sudhI kaMI vArtAlApa thayo nahIM. pachI bolyA--AvI zAMti uttama nimitta che." mudrA taddana viSayakaSAya rahita - jANe sAkSAt bhagavAna ja hoya! sAhebajInI muddA taddana viSaya-kaSAya rahita ane zAMta hatI, ane AkhA zarIramAM vItarAgatA prasarI rahI hatI. game te vakhate juo paNa mukhAraviMda anya pariNAmane bhajatuM nahIM. kema jANe sAkSAt bhagavAna ja hoya! temaja thatuM. vAta kare temAM pUrvApara virodha hoya nahIM, akhaMDa upayoga rAkhatA tathA vAtanI saMklano adabhuta lAgatI. jJAna amArAmAM pariNameluM che. khAtAM, UThatAM, besatAM, taddana apramata dazA jovAmAM AvatI. eka vakhata bolyA ke jJAna amArAmAM pariNameluM che. te mukhAraviMda jotAM khullI rIte jaNAtuM hatuM. vANI taddana amRtamaya, sAmA mANasa upara asara thAya ja vANI taddana amRtamaya ane sAtizayavALI hatI. vacana evAM TaMkotkIrNa hatAM ke sAmA mANasa upara asara thayA vinA rahe ja nahIM ane ema ja icchA rahe ke teozrInI samIpamAM rahIe jethI haMmezAM navuM navuM sAMbhaLIe. sAhebajIne ghaNI labdhio pragaTI hatI. ekavAra boLa athANuM eTale mIThAmAM AdhelI AkhI kerI te boLa kerI. evI rIte bIjA paNa athANAM viSe kahyuM ke lIlotarIne mIThuM bheguM thAya to traNa athavA pAMca divasa sudhI jIva utpanna na thAya. paNa tyAra pachI thAya. tyAre eka bhAIe zaMkA karI ke jo temAM pANI na nAkhe to boLa zI rIte kahevAya? to kIdhuM ke mIThuM e paNa pANInuM bIjuM rUpa che.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo zrImad ane zrI jUThAbhAI UjamazI jenAgamano bhAvArtha batAvanAra hovAthI zrImad bALasaMtA 13mA varSathI zrImad morabI vadhArene vaghAre javA lAgyA. morabImAM teo potAnA phaibAne ghera rahetA. te gharanI pADozamAM vinayacaMda daphatarI nAme eka pratiSThita gRhastha rahetA hatA. tenA vRddha pitAzrI popaTabhAI bahu gharmiSTha hatA. temane zrImad pratye prathama jotAM ja apUrva sneha Avelo. tethI jyAre morabI paghAre tyAre temano samAgama karatA. teo potAno vakhata jainAgamo vAMcavAmAM gALatA. teno bhAvArtha zrImad pAsethI sAMbhaLI temaNe zrIma bALasaMta tarIke oLakhelA. tethI temanuM AdaramAna bahu karatA. vinayacaMdabhAI morabImAMthI temaja amadAvAda vagere sthaLethI pustako meLavI ApavAmAM zrImad sahAya karatA. e rIte pitAputra banne zrImadbhA aMgata snehIo banyA hatA. ane temanuM ghara zrImatuM vAcanAlaya, lekhanAlaya ane pustakAlaya banyuM hatuM. sarvajJa praNIta vItarAga zAsana pUrNa satya che 13mA varSathI zrImadda kayo gharma pUrNa satya haze evo gharmamaMthana kALa prApta thayo. tethI ekAda varSamAM teo mukhya mukhya gharmane tapAsI laI sarvajJa-praNIta vItarAga zAsana pUrNa satya che, evA nirNaya para AvyA. teo je pustakanAM pAnAM pheravI jAya te vAMcavA tulya thaI jatuM ane je pustaka vAMcI jAya te kaMThastha thaI jatuM. traNa divasamAM mokSamALAnA 108 pAThanI racanA saMvat 1940nI caitrI pUrNimAnA lagabhaga zrImad morabI AvelA. tyAre zrI popaTabhAIe zrImane vinaMtI karI ke bALakathI vRddha sudhI saraLatAthI samaje evo eka graMtha Apa lakho to ghaNA jIvone mahAna lAbhanuM kAraNa thAya. paramakRpALudeve e vinaMtI svIkArI ne popaTabhAInA makAnamAM bIje mALe besIne traNa divasamAM mokSamALAnI racanA 108 pATharUpe karI; pachI te lakhANa vavANiyA laI AvyA. tevAmAM tyAM traNa sAdhvIjI padhAryA, temanI jijJAsAthI te pAThonI spaSTa akSare nakala karIne vAMcavA ApelA ane upAzraye jaI te pATho temane samajAvatA. pachI turata pAchA lAvatA. evAM to eka ekathI caDhatAM aneka pustako racavAnI zrImadbhA haiyAmAM hAma hatI, paraMtu chapAvavA nANAM joIe, te meLavatAM muzkelI naDI. mokSamALA'nA chapAImAM vilaMba thavAthI "bhAvanAbogha' pustaka bheTa te ja arasAmAM zrImade avaghAna karavAM zarU karyA. tethI ThAmaThAma jAherAta thatAM mokSamALA mATe agAuthI grAhako noMghI joItAM nANAM ekaThA karyA. chevaTe muMbaImAM nANAMnI pUratI jogavAI thaI tethI saMvat 1943nA poSamAM amadAvAdamAM yunAITeDa presamAM te pustaka chapAvavAnI vyavasthA karI. paraMtu te chapAtAM vilaMba thavAthI saMvat 1943mAM "bhAvanAbogha' pustaka te ja presamAM chapAvI, grAhakone bheTa ApyuM. e ja arasAmAM sAkSAt sarasvatI' nAme zrImadbhI jIvanikA zrI vinayacaMda daphatarI taraphathI morabImAM chapAvI bahAra pADavAmAM AvI.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jUThAbhAI UjamazI PAGE 113
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane jUThAbhAI mokSamALA chapAI nimitte amadAvAdamAM zrI jUThAbhAIne zrImadno meLApa mokSamALAnA kAma mATe saMvat 1944nA caitramAM zrImad amadAvAda zeTha pannAlAlanA mAtuzrI caMcaLabenane ghera TaMkazALAmAM be aDhI mahInA rahyA hatA. zrI jADIbhAIne zrImo ahIM samAgama thayo hato. 81 zrImaddno zrI jUThAbhAInA ghare 15 divasa nivAsa saMvat 1944nA aSADhamAM mokSamALA chapAI bahAra paDI. tyArabAda saM.1945nA kArtikamAM zrImad amadAvAda pathAryA tyAre zrI jUThAbhAI sAthe temanA chIpApoLanA makAne 15 divasa rahyA hatA. bAda phAgaNamAM zrI jUThAbhAI morabI AvyA. tyAM eka mahino rahI temaNe zrImadnA samAgamano lAbha lIdho hato. zrImanI apUrva bhaktinA pratApe samyaktva pAmyA zrI jAThAbhAIno janma saMvat 1923nA kArtika suda 2no hato. temanA dAdA mallIcaMda jecaMdanI peDhIne zrImad 'puNya prabhAvaka' vizeSaNa lagADatA. jAThAbhAInA pitAnuM nAma UjamazIbhAI ane mAtAnuM nAma jamanAbAI hatuM. temano abhyAsa aMgrejI cothA dhoraNa sudhIno hato. teo zrImathI eka varSe moTA tA. ane bhaktipradhAna saMskArI gharmAtmA hatA. temaja buddhimAna panna hatA. temane zrImadno nikaTa piracaya thavAthI temanI bhaktine navajIvana maLyuM. temanI apUrva bhaktine pratApe temane alpakALamAM mokSamArgane ke tevuM samyaktva temaja keTalAka atizayo paNa pragaTyA hatA. bIjIvAra padhArI zrImada zrI jUThAbhAIne Apelo apUrva lAbha saMvat 1945nA jeTha aSADhamAM zrImad amadAvAda zrI jUThAbhAIne tyAM padhAryA. ane thoDA divasa rahI apUrva lAbha Apyo. tyAre zrI revAzaMkarabhAI paNa temanI sAthe traNa divasa rahI muMbaI gayA hatA. tyArabAda zrImad vavANiyA jaI zrAvaNamAM muMbaI padhAryA ane bhAgIdArImAM vepAra zarU karyo. zrImade jaThAbhAInI be mahinA pahelA noMdhelI maraNatithi saMvat 1946mAM zrI jUThAbhAInI zarIra prakRti kSINa thatI gaI, ane saMvat 1946nA aSADha suda 9ne divase mAtra 23 varSanI vaye teo kALadharma pAmyA. jAThAbhAInI maraNatithi zrImadde be mahinA agAuthI jANIne noMdhI rAkhI hatI. temanA maraNa-samAcArathI zrImadna atyaMta AghAta ane zoka thayo. teo lakhe che :-- zrI jUThAbhAInA uttama guNo "e pAvana AtmAnA guNonuM zuM smaraNa karavuM? jyAM vismRtine avakAza nathI, tyAM smRti thaI gaNAya ja kema enuM laukika nAma ja devaghArI dAkhala satya hatuM--e AtmadazArUpe kharo vairAgya hato. mithyAvAsanA jenI bahu kSINa thaI hatI, vItarAgano paramarAgI hato, saMsArano paramaguptita hato. bhaktinuM prAdhAnya jenA aMtaramAM sadAya prakAzita hatuM, samyabhAvathI vedanIya karma veThavAnI jenI adbhuta samatA hatI, mohanIya karmanuM prabaLa jenA aMtaramAM bahu zUnya thayuM hatuM, mumukSutA jenAmAM uttama
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo prakAre dIpI nIkaLI hatI, evo e ThAbhAIno pavitrAtmA Aje jagatano, A bhAgano tyAga karIne cAlyo gayo. A sacArIothI mukta thayo. dharmanA pUrNAhlAdamAM AyuSya arcinuM pUrNa karyuM.'' (zrImad rAjacaMdra patrAMka 117) zrImanA zarUAtanA keTalAka apUrva bodhapatro zrI jAThAbhAI upara lakhAyelA che. zrImad ane zrI sobhAgabhAI lallubhAI 82 sAyalA zrImanI dehanI pAra AtmA jovAnI jJAnavRSTi zrImad rAjacaMdra gRhastha vaiSe yogI hatA; jJAnI hatA. bhUtabhAvine jANI zake evI temanI vizALa prajJA hatI. dehanA paryAyanI pAra eka AtmA jovAnI temanI jJAna vRSTi hatI. temanI bAhya pravRtti ane atyaMtara dazAno khyAla mukhyapaNe zrImade zrI sobhAgabhAI para lakhelA patromAMthI maLI Ave che. AtmAnA kalyANa arthe maLela bIjajJAna "avadhAnathI zrImadnI kIrti gujarAta, kAThiyAvADa ane aMgrejI patro dvArA hiMdustAnamAM prasarI hatI. te vakhate kAThiyAvADanuM sAyalA gAma je 'bhagatanA gAma' tarIke prasiddha che tyAM lallubhAI nAme eka nAmAMkita zeTha rahetA hatA. temanI lakSmI saMbaMghI prathama sthiti bahu sArI hatI, paNa puNyano udaya pUro thatAM caMcaLa lakSmI cAlI gaI; tyAre temaNe vicAra karyo ke mAravADanA sAdhuo maMtravidyA vageremAM kuzaLa kahevAya che, temAMnA koInI kRpAthI lakSmI pharI prApta thAya tevI tajavIja karavI. ema vicArI te mAravADamAM gayA ane koI prakhyAta sAtheno paricaya karI temane prasanna karI ekAMtamAM potAnI sthiti jaNAvI kaMI sthiti sudhare tevo upAya batAvavA vinaMtI karI. paraMtu te aghyAtmapremI sAdhue zeTha lallubhAIne ghaNo Thapako Apyo; ane kahyuM ke AvA vicakSaNa thaI tame tyAgI pAsethI AtmAnI vAta pAmavAnuM paDI mUkI ke mAyAnI vAta karo cho e tamane ghaTe nahIM. te sAdhunA abhiprAyane samajI javAthI lallubhAIe kahyuM : "bApajI, mArI bhUla thaI. mArA AtmAnuM kalyANa thAya tevuM kaMI mane batAvo.'' temanA upara kRpA karIne te sAdhue "bIjajJAna" batAvyuM; sAthe jaNAvyuM ke tamArI yogyatA nathI paNa koI yogya puruSane tame Apazo to tene jJAnaprApti thaze. 'bIjajJAna'nuM sAdhana haratA pharatA paNa karavA lAgyA e sAdhananuM ArAdhana karavA lAgyA ane sAmAyika Adi kriyA mATe apAsare javAnuM temaNe choDI dIdhuM; ane haratAM pharatAM amAre sAmAyika che ema kahetA. eTale sthAnakavAsI sAdhuone lAgyuM ke te kaMI mAravADathI zIkhI lAvyA che te ApaNe zIkhavuM. eka sAdhue temane ghaNo Agraha karyo ane kahyuM : "tame kahezo te huM karIza, paNa tame je sAghana karo cho te mane batAvo.' lallubhAI kahe : '"huM kahIza tema nahIM bane." sAdhue kahyuM : "banaze.' pachI lallubhAIe kahyuM : "sAdhuno veza utArI, mumatI choDI nAkhI apAsare jAo.'' sAdhu che : "e to kema bane ?'' lallubhAIe kahyuM : "to AvyA hatA tema pAchA padhAro."
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane zrI sobhAgabhAI PAGE 117
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 83 zrImad ane sobhAgabhAI A gallAmAMthI kApalI kADhIne vAMco potAnA putra sobhAgyabhAIne lalubhAIe "bIjajJAna" batAvyuM hatuM. ane koI yogya jIva hoya to tene paNa jaNAvavuM ema kaheluM. tethI zrImad jyAre morabImAM hatA tyAre saubhAgyabhAIne paNa kAma prasaMge morabI javAnuM hatuM, eTale lalubhAIne temaNe pUchyuM : "kavi rAyacaMdabhAI bahu lAyaka mANasa che ema AkhA kAThiyAvADamAM kahevAya che. te hAla morabI che ane mAre morabI javAnuM che to ApanI AjJA hoya to temane huM "bIjajJAna' batAvuM." lallubhAIe hA pADI eTale te morabI gayA tyAre zrImadune maLavA gayA. te vakhate zrImad dukAne beThelA hatA. sobhAgyabhAInA AvatAM pahelAM temaNe potAnA nirmaLa jJAnathI jANyuM ke sobhAgyabhAI nAmanA mANasa "bIjajJAnanI vAta batAvavA Ave che. tethI eka kAgaLanI kApalI upara te je kahevA ghAratA hatA te lakhI rAkhI, gAdI pAsenA gallAmAM kApalI mUkI. sobhAgyabhAI AvyA eTale zrImad bolyA : "Avo, sobhAgyabhAI." sobhAgyabhAIne navAI lAgI ke mane e oLakhatA nathI, ane nAma daIne kyAMthI bolAvyo? paraMtu te kaMI pUche te pahelAM zrImade kahyuM : "A gallAmAM eka kApelI che te kADhIne vAMco." zrImad alaukika jJAna pAmelA mahApuruSa sobhAgyabhAIe kApalI kADhI vAMcI joI to temanA Azcaryano pAra rahyo nahIM. temane je vAta karavI hatI te baghAnuM lakhANa joI temane ema thayuM ke A koI alaukika jJAna pAmelA mahApuruSa che. emane mAre zuM batAvavAnuM hoya? mAre UlaTuM temanI pAsethI vizeSa jJAna meLavavuM. paraMtu temanA jJAnanI vizeSa parIkSA karavA temaNe zrImane pUchyuM : "sAyelAmAM amArA gharanuM bAraNuM kaI dizAmAM che?" zrImade aMtarajJAnathI jANI yathArtha uttara dIgho eTale sobhAgyabhAIe kahyuM ke ApanuM jJAna sAcuM che. zrImad pratye pativratA jeTalI sobhAgyabhAInI paramabhakti A prathama prasaMgathI sobhAgyabhAIne zrImad pratye pUjyabuddhi thaI hatI. paNa DuMgarazI gosaLIA karIne eka yoganA abhyAsInI temane sobata hatI ane temanA keTalAka camatkAra tathA vAtacItathI temanA upara caoNTa thayelI hatI paraMtu zrImad sAthe temano patravyavahAra ghaNo rahyo ane pUjyabuddhi vardhamAna thaI, pativratA jeTalI temanI paramabhakti thatAM gosaLIo pratyenI mAnyatA dUra thaI eka satya zaraNa te pAmyA hatA. - jIvanakaLA pitAno deha chUTavAthI kuTuMbanirvAhanI Avela javAbadArI A prathama meLApa pachI sobhAgyabhAI sAyalA gayA. thoDA divasa pachI lallubhAIno deha chUTI gayo tethI kuTuMba nirvAhanI ciMtA temane zire AvI. zrImade vavANiyAthI "kSAmapi sanainasaMgatire, mata mAvatara nauvA." (zrImad rAjacaMdra patrAMka 132) e prathama patra sobhAgyabhAI para lakhyo che. "parama Atmaviveka saMpanna zrI sobhAgyabhAI" (zrImad rAjacaMdra patrAMka 133) evA saMboghanathI ghaNo lAMbo boghapatra bIje aThavADiye lakhelo che. ema prathamathI ja sobhAgyabhAI upara patranI paraMparA eka sarakhI cAlu thaI.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo sobhAgyabhAInA patromAM zrImadbhI aMtaradazAnuM varNana sobhAgyabhAI paranA patro vinA saMkoce, laMbANathI ane moTI saMkhyAmAM lakhAyelA ja che. emAM zrImad potAnI vyAvahArika upAdhi jaNAvI te sAthe anubhavAtI adbhuta aMtaradazAnuM suMdara varNana kare che. sAthe sobhAgyabhAIne paNa upAdhithI para rahI zAstro vAMcavA vicAravAnuM tathA AtmA saMbaMdhI aneka prazno upasthita karI tenuM samAdhAna vicAravAnuM valaNa levaDAve che. zrImane sobhAgyabhAI sAyalA laI gayA kaccha najIka aMjAramAM sobhAgyabhAInI dukAna hatI. saMvat 1946nA di.bhAdaravA vadamAM aMjAra jatAM sobhAgyabhAI zrImad sAthe morabImAM cArapAMca divasa rahelA. aMjArathI vaLatAM vavANiyA traNa divasa rahI Aso vadamAM zrImane potAnI sAthe sAyelA laI gayA. tyAM zrImad aThavADiyuM rokAI khaMbhAta gayA. sAyalAmAM zrI gozALIA, laherAbhAI vagerene zrImano prathama samAgama thayo. sobhAgyabhAInI uMmare zrImad karatAM 44 varSa moTI Ama zrImad ane sobhAgyabhAI sAthe gADha saMbaMdha baMdhAyo. sobhAgyabhAI zrImadathI 44 varSa moTA hatA. eTale zrImannI vaya 23 varSanI hatI tyAre sobhAgyabhAInI 67 varSanI hatI. sobhAgyabhAInA khAsa mitra DuMgarazI gosaLIA hatA. teo sobhAgyabhAIthI paNa uMmaramAM moTA hatA. DuMgarazI gozALIA buddhimAna tarkavAdI hatA. temaNe yoga sAthI camatkAro siddha karelA. tethI saraLabhAvI sobhAgyabhAIne temanA pratye jJAnI jevI zraddhA thaI hatI. paraMtu kRpALudeva maLatAM sAcA jJAnInI oLakhANa thatI gaI, tema tema zrImatuM zaraNa svIkAratA gayA ane gosaLIAne paNa temaja karavA kahetA tyAre teo aneka tarko uThAvatA. chatAM zrImadbhA patro banne sAthe maLIne ja vicAratA. sobhAgyabhAI ane goLIAe anekavAra karela zrImano samAgama saMvat 1947nA paryuSaNa para zrImad muMbaIthI rALaja AvyA tyAre sobhAgyabhAI tathA gosaLIA sAthe rahyA hatA. gosaLIA rALaja paMdara divasa rahI pAchA AvyA. sobhAgyabhAI, zrImad vavANiyA gayA tyAre sAthe AvI sAyale gayA hatA. te mujaba saM.1951mAM khaMbhAta ane saM.1952mAM kAviThA zrImad jyAre padhAryA tyAre paNa e banne vRddha puruSo sAthe ja hatA. tvarAthI saMsAra tyAgI mArga prabhAvanA karo. sobhAgyabhAIne satsaMganI tIvra jhaMkhanA hatI. temAM Arthika muzkelI naDatI te TALavA zrImadune vAraMvAra lakhatA. saM.1949-50mAM zrImade ghaNA patro dvArA Arthika lAcArI nahIM karavAnuM samajAvI AtmArthamAM draDha karelA. potAne upAdhithI chUTavA zuM karavuM ema zrImad pUchAvatA; tenA javAbamAM tvarAthI saMsAra tyAgI mArga prabhAvanA karavA teo banne zrImane vAraMvAra lakhatA, tenA khulAsArUpe zrImade potAnI prArabdhasthiti, mArga prabhAvanAnI utkaMThA ane tyAganI tatparatA darzAvatA patro lakhelA che. sobhAgyabhAIne samAgama lAbha ApI utkRSTa AtmapuruSArthamAM preryA saMvat 1953nA kArtikamAM zrImad naDiyAdathI vavANiyA padhAryA ane mAtuzrIne tAva Avato hato e vagere kAraNe unALA sudhI tyAM ja rokAyA. te daramyAna sobhAgyabhAIne paNa tAva lAgu paDelo te viSe
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 85 zrImad ane sobhAgabhAI kA.suda 10nA patramAM lakhe che ane AtmasiddhizAstra vizeSa vicAravA jaNAve che. pachI saM.1953nA vaizAkhamAM 10 divasa sAyelA ane 10 divasa IDara zrI sobhAgyabhAIne samAgamano lAbha ApI temane AtmAnA utkRSTa puruSArthamAM preryA hatA. A sobhAgyane ApanA sivAya bIjuM raTaNa na ho! chellI vakhate zrImad sAyale padhAryA hatA tyAre temane vaLAvavA jatAM nadI rastAmAM AvI. te vakhate sUryodaya veLAe zrI sobhAgyabhAIe jaNAvyuM : "UgatA sUryanI sAkhe, nadInI sAkhe, saruSanI sAkhe A sobhAgyane ApanA sivAya bIjAM raTaNa na ho!" dina ATha thayA deha ane AtmA bephaTa judA jaNAya che eka patramAM sobhAgyabhAI saM.1953 jeTha suda 14ne ravivAre zrImane lakhI jaNAve che : "A kAgaLa chello lakhI jaNAvuM chuM.....have A pAmara sevaka upara badhI rIte Apa kRpAdraSTi rAkhazo...deha ne AtmA jAdA che. deha jaDa che. AtmA caitanya che. te caitanyano bhAga pratyakSa jAdo samajamAM Avato nahoto. paNa dina ATha thayAM ApanI kRpAthI anubhavagocarathI bephaTa jAdA dekhAya che. ane rAtadivasa A caitanya ane A deha jAdA ema ApanI kRpAdraSTithI sahaja thaI gayuM che; e Apane sahaja jaNAvavA lakhyuM che. kRpA karI patro dvArA mane moTI pAyarIe caDhAvazo gosaLIA viSe je kaMI AsthA hatI te bilakula nIkaLI gaI che. to have vakhatovakhata bogha ApavAnA patro Apa ApanI icchA pramANe lakhI mane moTI pAyarIe caDhAvazo. je khulAso pacIsa varSe paNa na thAya te ApanI kRpAthI thayo vagara bhaye, vagara zAstra vAMcce thoDA vakhatamAM ApanA boghathI artha vagereno ghaNo khulAso thaI gayo che. je khulAso pacIsa varSe thAya evo nahoto te thoDA vakhatamAM ApanI kRpAthI thayo che." samAdhimaraNanA icche ke vicAravA yogya patro. zrImade chevaTe traNa patra zrI sobhAgyabhAI upara lakhelA "zrImad rAjacaMdra' graMthamAM AMka 779, 780, 781 rUpe chapAI gayA che. te samAdhimaraNane icchanAra dareka mumukSue vicAravA yogya che. moTA munione durlabha evuM apUrva hita karyuM Arya zrI sobhAgyabhAIno deha saM.1953nA jeTha vada 10ne divase chUTyo hato. te viSe jaNAvatAM zrImadda lakhe che : "jIvane dehano saMbaMdha e ja rIte che. tema chatAM paNa anAdithI te dehane tyAgatAM jIva kheda pAmyA kare che, ane temAM draDha mohathI ekapaNAnI peThe varte che; janmamaraNAdi saMsAranuM mukhya bIja e ja che. zrI sobhAge tevA dehane tyAgatAM moTA munione durlabha evI nizcaLa asaMgatAthI nija upayogamaya dazA rAkhIne apUrva hita karyuM che, emAM saMzaya nathI. sobhAgyabhAInA guNonI prazaMsA A kSetre A kALamAM zrI sobhAga jevA viralA puruSa maLe ema amane vAraMvAra bhAse che.....
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 86 zrI sobhAganI saraLatA, paramArtha saMbaMghI nizcaya, mumukSu pratye parama upakAratA Adi guNo vAraMvAra vicAravA yogya che." sobhAgyabhAInI dehamukta samayanI dazA vAraMvAra vicAravA yogya chevaTe muMbaIthI samAdhimaraNa mATe khAsa patro lakhyA temaja khaMbhAtathI aMbAlAlabhAIne temanA samAdhimaraNamAM sahAyaka thavA sAyelA javAnI AjJA karI. maraNa agAu sobhAgyabhAI cheka kevaLajJAna pragaTAvavA sudhIno puruSArtha karI rahyA hatA. tethI aMbAlAlabhAIne jaNAvela ke mane kevaLajJAna thaze to tane jarUra kahIza. evA utkRSTa puruSArthapUrvaka apUrva samAdhimAM zrI sobhAgyabhAIno deha chUTyo hato. te viSe prabhuzrIjInA patramAM zrImad lakhe che ke-"Arya sobhAganI aMtaradazA ane dehamukta samayanI dazA he munio! tamAre vAraMvAra anuprekSA karavA yogya che." -zrImad rAjacaMdra (patrAMka 786) zrImad ane zrI aMbAlAla lAlacaMda khaMbhAta zrImanne je yathArtha oLakhatA te emanuM zaraNa svIkAratA zrImad rAjacaMdra janmayogI hatA. bAlyavayathI temane abhuta zaktio pragaTI hatI. tema chatAM zrImadumAM evo adabhuta saMyama hato ke teo potAnI zaktione saMpUrNapaNe aMtaramAM zamAvI zakatA. temano pratApa eTalo badho paDato ke koI temane te viSe pUchavAnI bhAgye ja hiMmata karI zakatuM. gRhasthAzramamAM praveza karyA pachI temaNe sarva camatkArika zaktione maunapaNe zamAvI, AtmAnubhavane ja mahattva ApyuM. temAM teo rAtadivasa jAgRta rahI puruSArtha karatA. kuTuMbIo vagerene aihika rIte saMtoSI jagatanuM RNa adA karatA. temanI mahattAne oLakhI na zake tene teo sAdA bhalA mANasa tarIke jaNAtA. jeo temanI mahattAne oLakhatA teo temanI AgaLa namI paDatA. ane svAtmAnA uddhAra mATe temanuM zaraNa svIkAratA. vItarAgamArgano uddhAra karavAno manoratha avaghAna prasaMge thatI jagajAherAtathI zrImad lezamAtra garva pAmI chalakAyA na hatA. te samaya daramyAna teo to gharma uddhAra mATenI yojanAne aMtaramAM ghaDI rahyA hatA. ane zraddhAvAna thayela "soeka' vyaktione gharmoddhAranA kAryamAM joDavAnA manoratho sevatA hatA. potAnuM AyuSya alpa hatuM te paNa teo prathamathI ja jANatA, te viSe kvacit nirdeza karela che. temanA samayanA ghArmika saMpradAyonA maMtavyo tathA tenA pravartakonA AcaraNathI teo saMpUrNapaNe vAkepha hatA. tethI gRhasthAzramanuM RNa tAkIde cUkAvI dezakALa anusAra vItarAgamArgane jagatamAM pragaTa karavAnA lakSapUrvaka teo pravartI rahyA hatA. kAraNosara gharmoddhAra mulatavI rahyo saMvat 1944mAM temaNe pratimAnuM pratipAdana karato eka lekha pragaTa karyo ethI ane avaghAnonI jAherAta baMgha thavAthI, temaja temanA gRhasthAzramanA pravezathI tathA temanA "soeka" anuyAyIo ghaNA kharA temanI jema saMsAra vyavahAramAM paDI javAthI te vakhate tharmoddhAra karavAnuM mulatavI rahyuM. tyArabAda bahu vicArapUrvaka navesarathI zarUAta thaI.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI aMbAlAlabhAI lAlacaMda PAGE 193
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane aMbAlAla zrI lAlacaMdabhAIe zrI aMbAlAlabhAIne dattaka lIdhelA khaMbhAtamAM zrI aMbAlAla karIne hatA. temanA pitAzrInuM nAma maganalAla hatuM. paraMtu temanA mAtAmaha zrI lAlacaMdabhAIne putra nahIM ane sthiti sArI hovAthI temane dattaka lIdhelA. tethI teozrI lAlacaMdabhAI pAse UcharelA ane aMbAlAla lAlacaMda e nAme oLakhAtA. temanI vAtamAM zrI mANekacaMdabhAI karIne hatA. temanA putro choTAlAla, suMdaralAla ane tribhovanabhAI e aMbAlAlanA mitra hatA. zrI aMbAlAlabhAInI vinaMtithI zrImanuM khaMbhAtamAM Agamana saMvat 1945nA vaizAkhamAM aMbAlAlabhAI tathA choTAlAla lagna prasaMge amadAvAda AvelA. tyAM jUThAbhAInA paricayamAM AvyA, tyAre jUThAbhAIe temane zrImadbhI vAta kahI tathA patro batAvyA; ane zrImadbhI AjJA meLavyA bAda maLavA javAnI salAha ApI, te dhyAnamAM laI teo khaMbhAta AvyA. AjJA mATe patravyavahAra zarU thayo. pAMca cha patra pachI zrImade AvavAnI hA kahI, tyAre tribhovanabhAI sAthe aMbAlAla muMbaI gayA ane zrImanne maLyA. pharIthI tribhovanabhAI ekalA muMbaI gayelA tyAre "sapuruSanA caraNano icchaka..." (zrImad rAjacaMdra patrAMka 105) e 10 bolavALo boghapatra lakhIne zrI aMbAlAlabhAI mATe Apyo. tyArabAda zrI aMbAlAlanI vinaMtithI zrImad saM. 1946nA AsomAM khaMbhAta temane ghera padhAryA. zrI lAlacaMdabhAI zrIma sthAnakavAsI upAzraye laI gayA. zrI lallujIsvAmI (prabhuzrIjI)ne temanAM prathama darzana thayAM e vagere hakIkata jIvanakaLAmAM savistara varNavelI che. zrImannI AjJA ane sevAthI pragaTela ghAraNAzakti zrI aMbAlAla zrImathI be varSa nAnA hatA. teo pUrvanA saMskArI, uttama kSayopazamavALA, sevAbhAvI ane ekaniSTha-bhaktivALA hatA. saM.1946nA samAgama pachI temanuM jIvana zrImadbhaya banyuM hatuM. temano patravyavahAra niraMtara cAlu rahyo hato. zrImannI AjJA mujaba temaNe potAno samaya gALI jIvanane amUlya banAvyuM hatuM. dareka bAbata teo zrImad pUchAvIne jema AjJA maLe tema karatA. e rIte thoDA ja vakhatamAM teo zrImadbhA gharma uddhAranA kAryamAM mukhya saMcAlaka banyA. zrImad jyAre carotaramAM pathAre tyAre teo sAthe rahI baghI vyavasthA karatA. zrImanI temaja anya mumukSuo Ave temanI tanamanadhanathI sevA karatA. zrImad je bogha kare te teo ATha divase paNa akSarazaH lakhI zakatA evI temanI ghAraNAzakti zrImade vakhANI hatI. saMvat 1952mAM kAviThA, rALaja, vaDavA, khaMbhAta, ANaMda, naDiyAda sthAne thayelo bogha 'upadezachAyA'nA mathALAthI chapAyo che, e zrI aMbAlAlabhAInI noMghane AbhArI che. zrImannI AjJAthI patro ekatrita karI sarvanI nakalo karI. naDiyAdamAM eka divasa sAMje zrImade Atmasiddhi lakhavI zarU karIne ekaghArAe 142 gAthA doDhathI be kalAkamAM pUrI karI. te daramyAna aMbAlAlabhAI bAjAmAM phAnasa gharIne UbhA rahyA hatA. tenI cAra nakalo karavAmAM AvI ane yogya jIvone mokalavA AjJA karI. zrImadbhA patro jyAM hatA tyAMthI maMgAvI tenI nakala karavAnuM kAma zrImannI AjJAthI zarU thayuM. tenI nakalo aMbAlAlabhAI karI rAkhatA
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 88 ane je mumukSune mokalavAnuM zrImad lakhI jaNAve tene mokalatA. te uparAMta saMskRta, mAgathI, hiMdI, gujarAtInA agatyanAM pustakonI nakala utArI levA mATe zrImad aMbAlAlabhAIne mokalatA. te mujaba aMbAlAlabhAI te pustako utArI yogya mumukSune AjJAnusAra vAMcavA mokalAvatA. aMbAlAlabhAI dararoja sAmAyika laIne besatA ane lekhanakArya ekacitte karatA. te sAthe saMskRta tathA karmagraMtha vagere zAstrono abhyAsa temaNe karyo hato. TUMkAmAM teo ghaNA ja kAryadakSa, AjJAMti ane AtmalakSI hatA. zrImad ghaNI muzkelIo vacce TUMka vakhatamAM gharma prabhAvanA karI gayA temAM aMbAlAlabhAIno phALo sauthI moTo che. "zrImad rAjacaMdra' graMthanI prathamAvRtti bahAra pADavAmAM madada saMvat 1957nA mahA phAgaNamAM aMbAlAlabhAI potAnA nAnAbhAI nagInadAsa maganalAla sAthe vaDhavANa zrImadbhI sevAmAM eka mahino rahyA hatA. zrImade temane javAnI AjJA karI, tene mAna ApI teo khaMbhAta gayA. zrImannA avasAna pachI zrI aMbAlAle vacanAmRta chapAvavAmAM zrI manasukhabhAIne banatI sahAya karI. saMvat 1961mAM "zrImad rAjacaMdra' graMthanI prathamavRtti bahAra paDI. zrI lallujI muni sAthe zrI aMbAlAlane sAro meLa hato. teo anyonya salAha laIne vartatA. saMvata 1958mAM zrI aMbAlAla zrI lallujI munino samAgama karavA dakSiNa hindamAM karamALA gayelA. chevaTe plega lAgu paDavAthI zrI aMbAlAla bIjA be mumukSu sAthe samAdhi sahita saM.1963nA caitra vada bArase khaMbhAta mukAme mAtra 37 varSanI vaye devaloka pAmyA. potAnI dazAnuM svacchaMde mApa kADhavuM nahIM "eka vakhata aMbAlAlabhAI muMbaI paramakRpALudevane maLIne khaMbhAta AvyA paNa kRpALudevano viraha ane ati vairAgyane lIdhe khAvuM, pIvuM, bolavuM, besavuM, kaMI game nahIM ane aMtaranI vedanAmAM kaMI TharAya nahIM. AvI dazA thaI tyAM zama, saMvega, nirveda, AsthA ane anukaMpAvALo patra temanA vAMcavAmAM Avyo. pote buddhizALI hatA, kSayopazama sAro hato. tethI A patra vAMcIne zAMta thayA ane potAne samakita thayAnuM mAnI lIdhuM. A vAta temaNe kRpALudevane lakhI ke ApanI pAsethI gayA bAda mArI dazA vihaLa banI gaI hatI, paNa A patra vAMcyA pachI zAMti thaI che ne samajAyuM che. tyAre kRpALudeve jaNAvyuM ke tamArI pahelAMnI sthiti hatI, te ja sArI hatI. tamoe mAnI lIdhuM che te apUrNa dazA che." pU. brahmacArIjInA boghanI utArelI noTa naM.1 (pR.42) AtmAne jANavAnuM kArya sarvathI vikaTa "A AtmA pUrve anaMtakALa vyatIta karyuM jANyo nathI, te uparathI ema lAge che ke te jANavAnuM kArya sarvathI vikaTa che; athavA to jANavAnA tathArUpa yogo parama durlabha che. jIva anaMtakALathI ema jANyA kare che ke huM amukane jANuM chuM, amukane nathI jANato ema nathI, ema chatAM je rUpe pote che te rUpanuM niraMtara vismaraNa cAlyuM Ave che, e vAta bahu bahu prakAre vicAravA yogya che, ane teno upAya paNa bahu prakAre vicAravA yogya che." - zrImad rAjacaMdra (patrAMka 432)
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 89 zrImad rAjacaMdra prabhuno, svAmI zrI laghurAja mahArAjane / 3 thayela paricayano sAra (pU.zrI brahmacArIjInA hastAkSaramAM, DAyarI naMbara 11mAMthI udbhUta) "mahAdevyAH kukSiratnaM zabdajitavarAtmajam / rAjacaMdramahaM vaMde tattvalocanadAyakam // " zrImad rAjacaMdra sarva AgamanA jJAtA che ane uttama puruSa che saMvat 1946nI sAlamAM (divALI lagabhaga) huM ane mArA te vakhatanA guru zrI harakhacaMdajI banne khaMbhAtanA upAzrayamAM hatA. te avasare zrI aMbAlAlabhAI tathA tribhovanabhAI banne pUjya zrImad rAjacaMdra paramakRpALudevanA mAhAbhyanI vAta karatA hatA, teozrInA patra vAMcatA hatA. te vakhate ame zrI aMbAlAlabhAIne pUchyuM ke te puruSa kevA che? koNa che? tyAre te kahe ke e puruSa sarva AgamanA jJAtA che, ane uttama puruSa che. ame kahyuM ke amane te puruSano meLApa karAvazo? tyAre temaNe hA kahI. ane kahyuM ke- pote atre paghAravAnA che. paghAraze tyAre temane teDI ame ahIM AvIzuM. thoDA divaso pachI pUjyazrI paramakRpALudeva khaMbhAta paghAryA, tyAre zrI aMbAlAlabhAI ane temanA pitAzrI lAlacaMdabhAI teozrIne sAthe laI upAzrayamAM paghAryA. upAzrayamAM aSTAvadhAna karI batAvyA A vakhate mArA guru Adi munio tathA huM upAzrayamAM hatA. pUjyazrIne jotAM ja mane te ja kSaNe te uttama puruSa hovAno bhAsa thayo. teozrI birAjyA pachI amArA guru tathA lAlacaMdabhAIe Agraha karavAthI aSTAvaghAna tyAM karI batAvyAM. teozrInI vidvatA mane temaja mArA te vakhatanA gurune bahu jaNAI. alpa samaya beThA pachI zrI aMbAlAlabhAI sAthe teozrI zrI aMbAlAlabhAInA ghera sidhAvyA. meM umaMgathI aTakyA vagara namaskAra karyA bIjA divase punaH upAzrayamAM teozrInuM Agamana thayuM. tyAre te vakhatanA amArA guru harakhacaMdajIne teozrIe pUchyuM ke A kALamAM kSAyika samyakatva hoya ke nahIM? tyAre harakhacaMdajI mahArAje nA kahI; tethI pUjyazrIe prazna karyo ke--koI zAstramAM che? harakhacaMdajIe kahyuM ke dazamA ThANAMgamAM kSAyika samakita na hovA viSe che. ThANAMga tapAsatAM e vAta maLI nahIM. pUjyazrI bolyA ke-ThANAMgamAM nathI, anya graMthamAM haze. pachI pote ThANAMgamAMthI thoDA pATho bolatA hatAM ane teno artha evo khUbI bharelo karatA hatA ke te sAMbhaLatA zAMti UpajatI. pachI dazamA ThANAMgano bhAva vAMcI saMbhaLAvyo hato, te sAMbhaLatA ja mane to teozrInA viSe camatkAra Upajyo hato. pachI meM pUjyazrIne upara meDe paghAravA vinaMtI karI. tethI upara paghAryA, ane huM paNa mArA gurunI AjJA laIne upara gayo ane namaskAra karyA. teozrIe namaskAra nivAraNa karavA chatAM meM umaMgathI uttama puruSa jANIne aTakyA vagara namaskAra karyA. samakita ane brahmacarya vRDhatAnI mArI mAMgaNI pUjyazrIe pUchyuM : "tamArI zI icchA che?"
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 90 meM vinayasahita hAtha joDIne yAcanApUrvaka kahyuM : "samakita (AtmAnI oLakhANa) ane brahmacaryanI draDhatAnI mArI mAgaNI che." A puruSa saMsAre uttama pada pAme; gharme AtmajJAnI muni thAya. pUjyazrI thoDIvAra mauna rahyA pachI bolyA : "ThIka che." pachI mArA jamaNA pagano aMgUTho tANI kiMIka cihno zrImade tapAsI joyA; pachI nIce UtarI zrI aMbAlAlabhAInA makAna tarapha gayA. raste jatAM zrI aMbAlAlabhAIne vAta karI ke A puruSa saMskArI che. A rekhAlakSaNo gharAvanAra puruSa saMsAre uttama pada pAme; gharme AtmajJAnI muni thAya" ema zrI aMbAlAlabhAI pAsethI pachI sAMbhaLeluM. jANe pUrvabhavanA pitA ho eTalo bhAva Ave che. bIje divase huM zrI aMbAlAlabhAInA makAne teozrInI pAse gayo. mane dekhI bIjA mANaso beThelA hovAthI pUjyazrI aMdaranA haoNlamAM padhAryA. huM paNa tyAM gayo. ame beThA. teozrIe sUyagaDAMgamAMthI thoDuM vivecana karyuM ane satya bhASA vigere viSe bogha karyo. pachI mane pUchyuM ke tame amane mAna kema Apo cho? meM kahyuM-Apane dekhIne ati harSa, prema Ave che. ane jANe amArA pUrvabhavanA pitA ho eTalo bagho bhAva Ave che; koI prakArano bhaya raheto nathI. Apane jotAM evI nirbhayatA AtmAmAM Ave che. ame anAdikALathI rakhaDIe chIe, mATe amArI saMbhALa lo. pUjyazrIe pharI pUchyuM : tame amane zAthI oLakhyA? meM kahyuM : aMbAlAlabhAInA kahevAthI ApanA saMbaMthI jANavAmAM AvyuM. ame anAdikALathI rakhaDIe chIe, mATe amArI saMbhALa lo." jJAna ane kriyA banne karavAnuM kahe che huM hamezAM jato. sAta divasa sudhI pUjyazrI khaMbhAta rahyA tyAM sudhI dararoja temanA samAgama arthe zrI aMbAlAlabhAIne ghera jato, tyAre harakhacaMdajI mahArAje mane pUchyuM ke zI vAtacIta thAya che? meM kahyuM : "jJAna ane kriyA banne karavAnuM kahe che." zrI harakhacaMdajIe kahyuM: "pada sava vAta hatA thA, lava kucha nahIM vAtA'' huM pUjyazrI pAse jato tyAre kaheto ke have mAre kema karavuM? mane mUMjhavaNa thAya che. pUjyazrI : mizrabhAva che, badhuM ThekANe paDaze. mokSamALAmAM che te pramANe mArga che meM pUchyuM : mArga viSe koI pUche to mAre zuM kahevuM? A mokSamALA che te pramANe mArga che? mAre ema kahevuM ke kema? pUjyazrI : mokSamALAmAM che te pramANe mArga che. prItamadAsano kakko (kakkA kara saruno saMga, hRdayakamaLamAM lAge raMga) moDhe karajo. A pramANe AjJA thavAthI te huM karato ane zrI aMbAlAlabhAInI peThe mArA vicArathI "mahAdevyA: kukSaratna' e zlokanuM smaraNa je je padArtho dekhuM tenA viSe karyA karato. mAnasika brahmacarya pAlana mATeno upAya batAvyo eka divase meM kahyuM ke "brahmacarya mATe pAMca varSathI ekAMtarA upavAsa karuM chuM. (eka divasa upavAsa
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad laghurAja svAmI PAGE 129
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 91 zrImad ane laghurAja svAmI ane eka divasa khAvuM ema) karuM chuM ane kAyotsarga (dhyAna) karuM chuM. chatAM mAnasika pAlana barAbara thaI zakatuM nathI." pUjyazrIe kahyuM : "loka draSTie karavuM nahIM, loka dekhAmaNa tapazcaryA karavI nahIM. paNa svAdano tyAga thAya temaja uNodarI tapa (peTa uNuM rahe tevuM, khUba gharAIne khAvuM nahIM) thAya tema AhAra karavo; svAdiSTa bhojana hoya te bIjAne ApI devuM." kRpALu deve kahyuM-AtmA che, ene joyA karo. meM kahyuM: "huM je je jouM chuM te bhrama che, jUThuM che, ema abhyAsa karuM chuM." kRpALudeva : "AtmA che, ema joyA karo." pachI paramakRpALudeva muMbaI paghAryA. tyAMthI keTalAMka upadezAmRtathI bharapUra patro zrI aMbAlAlabhAI mAraphata maLatA, tethI AnaMda AnaMda thato hato. sAco tyAga te aMtarbhAga ekavAra meM paramakRpALudevane jaNAvyuM: meM sAdhana saMpanna kuTuMba, vaibhava, vRddha mAtA, be bairI, eka putra Adino tyAga karI dIkSA lIdhI che." te tyAgamAM garbhita rahelo ahaMkAra, garva gALI nAkhavA teozrI taDukIne bolyA : "zuM tyAkhyuM che? eka ghara choDI keTalAM ghara (zrAvakonAM) gaLe nAkhyAM che? e be strIno tyAga karI keTalI strIo pratye draSTi phare che? eka putra tyAgI keTalAM chokarAM pratye prIti thAya che?" A sAMbhaLIne mArA doSo pragaTa dekhAyAthI eTalI badhI zarama AvI gaI ke jANe jamIna mArga Ape to jamInamAM samAI jAuM, tethI meM kahyuM : "huM tyAgI nathI." tyAM to teozrI bolyA : "muni have tame tyAgI cho." (2) ApanA darzane samAgama mATe muMbaI comAsuM karyuM che saMvat 1949mAM amAruM comAsuM muMbaImAM thayuM. te vakhate paramakRpALudeve mane pUchyuM ke "tamAre ahIM anArya jevA dezamAM cAturmAsa kema karavuM thayuM? munine anArya jevA dezamAM vicaravAnI AjJA thoDI ja hoya che?" meM kahyuM : "ApanA darzana samAgamanI bhAvanAne lIdhe ahIM cAturmAsa karyuM che." roja eka kalAkano mane samAgama maLaze? kRpALudeve pUchyuM : "ahIM AvatA tamane koI ADakhIla kare che?" meM kahyuM : "nA, hamezAM ahIM AvuM to kalAkano samAgama maLaze?" kRpALudeve kahyuM : "maLaze." avasare avasare huM kRpALudevanA samAgamAthe peDhI upara jato. mane dekhIne te dukAna uparathI UThI eka judI pAsenI oraDImAM jaI sUyagaDAMga sUtra vageremAMthI mane vAMcI saMbhaLAvatA, samajAvatAM. kRpALudevane yogya lAge temAMthI samajAvatA eka vakhata tyAM uttarAdhyayana ane dazavaikAlika sUtro paNa paDyAM hatA, tyAre meM kahyuM ke kRpA karIne
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 92 tenA artha samajAvo to mane samajaNa paDe; tyAre kRpALudeva, ThIka che ema kahI svataH kRpA karI koI artha samajAvatA ane pUchatA ke jAo, A zuM kahyuM? supaccakhANa, dupaccakhANa viSe vyAkhyA kahI hatI. bhartuhari-vairAgya zataka paNa vAMcI saMbhaLAvyuM hatuM. eka divasa teozrInI pAse bhartuhari-zRMgAra zataka paDeluM hatuM, te meM pUchyA vinA lIdhuM eTale mastaka halAvIne nA kahI ane bIjAM ApIzuM ema jaNAvyuM. munizrI devakaraNajInI kRpALudevane maLavAnI icchA eka divasa khaMbhAtathI suMdaralAla karIne eka yuvAna vANiyA muMbaI AvelA; te kRpALudevanA paricayamAM hatA. temane devakaraNajI munie kahyuM: "meM zrImane dIThA nathI, to te atre pathAre to jouM to kharo ke te kevA puruSa che." suMdaralAla kahe : "huM temane ahIM teDI lAvIza." (kRpALudeva khaMbhAta padhAryA tyAre devakaraNajInuM comAsuM anyatra hatuM tethI samAgama thayelo nahIM.) munizrI devakaraNajI sAthe kRpALu devano vArtAlApa eka divasa suMdaralAla sAthe paramakRpALudeva ciMcapokalInA upAzraye nava vAgyA pachI padhAryA. A vakhate devakaraNajI, hIrAjI, caturalAlajI ane huM cAre munio hAjara hatA. teozrIne dekhIne ame pATa uparathI nIce beThA. pote birAjyA pachI sUyagaDAMgajInA pAnAM pUThAmAM lAvIne AgaLa mUkyA. te sUyagaDAMgajInI lakhelI pratamAM junI ane guMdaranA akSaranI lipi hovAthI mULapAThanA akSaro keTalAMka UDI gayA hatA, tethI artha barAbara samajI zakAto nahoto. kRpALudeva bolyA ke A zuM che? devakaraNajI muni kahe sUtro che. kRpALudeva kahe konAM karelAM che? devakaraNajI muni kahe-bhagavAnanAM karelAM che. paramakRpALudeva kahe-sUtro to bhagavAnanA pachI ghaNA varSe lakhAyelAM che. devakaraNajI muni kahe--gaNadharonAM kahelAM che, te bhagavAnanAM ja vacano che. paramakRpALudeva kahe-kema jANyuM ke bhagavAnanAM ja kahelAM che? tame teno Azaya zo vicAryo che? ke pAnAM ja pheravo cho? UDI gayelA mULapAThanA akSaro ane artha kahI saMbhaLAvyo A marma nahIM samajavAthI devakaraNajI vagere traNa jaNanI draSTimAM ema AvyuM ke A to sUtrone nathI mAnatA. tyAre devakaraNajIno paga dabAvI meM samasyAthI samajAvyA, tethI devakaraNajI zAMta paDI sUyagaDAMgajImAMthI pAnAM kADhI UDI gayelo bhAga batAvI pUchavA lAgyA ke ahIM kayA kayA akSaro joIe? ane teno zo artha thAya che? paramakRpALudeve mULapAThanA akSaro tathA teno yathArtha artha kahI batAvyo. gAthAomAM lekhanadoSa nathI, barAbara che; teno bhAvArtha samajAvyo pachI muni devakaraNajIe nIcenI be sUyagaDAMgajInI gAthAo batAvI ane kahyuM ke jyAM saphaLa che tyAM aphaLa hoya ane jyAM aphaLa che tyAM saphaLa hoya to artha ThIka bese che. to A gAthAomAM lekhanadoSa che ke barAbara che?
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 93 zrImad ane laghurAja svAmI 1"je abuddhA mahAbhAgA, vIrA asamattadaMsiNo / asuddhaM tesiM parakaMtaM saphalaM hoi savvaso // 1 // 2 je ya buddhA mahAbhAgA, vIrA sammattadaMsiNo / suddhaM tesiM parakaMtaM, aphalaM hoi svvso."||2|| (sUyagaDAMgasUtra 8muM vIryAdhyayana, gAthA 22-23) e gAthAo joIne paramakRpALudeve kahyuM : "lekhanadoSa nathI, barAbara che. teno bhAvArtha evo che ke-mithyAvRSTinI kriyA saphaLa che - phaLe karIne sahita che; arthAt tene puNya-pAparUpa phaLanuM besavApaNuM che. ane samyakudraSTinI kriyA aphaLa che - phaLarahita che arthAt tene puNya-pAparUpa phaLa besavApaNuM nathI; arthAt nirjarA thAya che. ekanI (mithyAdraSTinI) kriyAnuM saMsArahetuka saphaLapaNuM ane bIjAnI (samyavruSTinI) kriyAnuM saMsArahetuka aphaLapaNuM; ema paramArtha samajavA yogya che." baghAne te artha pasaMda paDyo. baghAne camatkArI lAgyo hato. A koI mahA buddhizALI puruSa che ghaNA samayathI vAMcatAM jeno bhAva avaLI rIte samajAyo hato. ane saMzaya rahyA karato hato tenuM sArI rIte nirAkaraNa thayuM. te uparathI muni devakaraNajIne samajAyuM ke A koI mahAbuddhizALI puruSa che ane zrI lallujI mahArAja kahetA hatA te sAcuM che. tyAra pachI kRpALudeva potAnA makAne paghAryA. | muni devakaraNajIne paramakRpALudeva haju jJAnI bhAsyA nathI "vicAra-sAgara" graMthamAMthI guru mAhAbhyanAM pAnAM savAso devakaraNajI munine vAMcavA mokalyA hatA, te muni devakaraNajIe vAMcyAM hatAM. to paNa temane hajI jJAnIpaNAnI buddhi paramakRpALudeva viSe AvatI nahIM. buddhizALI puruSa che, evuM khyAlamAM rahetuM. avirati samyavRSTi puruSanI paNa niMdA karavAmAM mahApApa che. ema devakaraNajI mAnatA tethI bIjA loko niMdA kare to paNa pote temanI kadI niMdA karatA nahIM. devakaraNajI bogha pAme to ghaNAne lAbha thAya huM jyAre paramakRpALudevanA samAgamAthe temanA mukAme jato tyAre temane kaheto ke "devakaraNajI bogha pAme to ghaNA jIvone lAbha thAya ane saune javAba Ape." tyAre paramakRpALudeva kahetA ke "e vAta javA do." tathApi vAraMvAra te vAta huM saMbhArato eTale devakaraNajIne sAthe teDI lAvavA rajA ApI. * artha -je abuddha tattvamArganA ajANa paraMtu vyAkaraNAdi bhaNelA tethI lokomAM pUjya moTA kahevAya, evA vIra puruSa paNa samyatva parijJAthI rahita temanuM je kaMI dAna, tapa, niyamAdine viSe parAkrama eTale udyama hoya te azuddha jANavo. te sarva karmabaMdhanA kAraNane viSe saphaLa thAya. paNa mUrkha vaidyanI cikitsAnI peThe karmanirjarAnA kAraNane viSe saphaLa na thAya. ||1|| artha -vaLI je buddha tattvamArganA jANa evA tIrthaMkarAdi moTA puruSa pUjya puruSa, ghanaghAti karma vidAravA samartha zUravIra samyaphadraSTi hoya temano jeTalo niyamAdi kriyA anuSThAnane viSe udyama che te sarva zuddha, nirmaLa jANavo. te sarva udyama karmabaMghanA kAraNane viSe aphaLa thAya; kintu suvaidyanI cikitsAnI peThe te karma-nirjarAnuM ja kAraNa thAya." ||rA
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo "muni ame to kALaphUTa viSa dekhIe chIe' eka divasa amo banne kRpALudevanA makAne gayA. paramakRpALudeva sahita traNe beThA. paramakRpALudeve devakaraNajIne puchyuM : "tyAkhyAna koNa Ape che? parSadA keTalI bharAya che ?'' devakarAjI munie kahyuM : "jAreka mANasonI parSaThA bharAya che.' paramakRpALudeve pUchyuM : ''strIonI parSadA joI vikAra thAya che? devakaraNajI muni bolyA : 'kAyAthI thato nathI, manathI thAya che." paramakRpALudeve kahyuM : munie mana vacana kAyA nne yogathI sAcavavuM joIe.'' 94 devakaraNajI munie AkSepa karatA kahyuM : tame gAdI takIe beso cho ane hIrA mANeka tamArI pAse paDelA hoya che, tyAre tamArI vRtti nahIM hoLAtI hoya ?'' paramakRpALudeve kahyuM : ''muni ame to kALaphUTa (tAlaphuTa) viSa dekhIe chIe, tamane ema thAya che?' A sAMbhaLI devakaraNa" sajjaDa thai gayA. nAriyeLamAM goLo judo rahe tema ame rahIe chIe pachI kRpALudeve pUchyuM : "tame koA cho ?' devakaraNajIe kahyuM : 'jeTalo vakhata vRtti sthira rahe teTalo vakhata sAdhu chIe.'' paramakRpALudeve pUchyuM : "tevI rIte to saMsArIne paNa sAdhu kahevAya kharA ke?' A vakhate devakaraNajI mauna rahyA. tyAre paramakRpALudeve kahyuM ke--"he muni ! nAriyeLano goLo jema judo rahe che, tema ame rahIe chIe. vItarAgamArgamAM samyagdaSTinuM svarUpa zuM che? nAriyeLamAM rahelo goLo nAriyeLathI bhinna che, tema samyagdaSTi sarvathI judo rahe. te samajAyuM nathI ane jIva samyak, samyak sAMpradAyika buddhie kahe che tene samyak jANo cho?' devakaraNajIe uttara Apyo : ''te samyaktva na kahevAya.'' paramakRpALudeve kahyuM : ''samakitanuM svarUpa koI bIjuM hovuM joIe, e viSe tame vicArajo.''AvI camatkRtivALI vAta sAMbhaLI devakaraNajI cakita thaI gayA. paNa manamAM jJAnIpaNAno nizcaya thayo nahIM. paNa moTA puruSa che ema lAgyuM. vacananI pratIti rahI. tame dIkSA Apazo nahIM eka divase kRpALudeva pAse huM ekalo gayo tyAre eka jaNane dIkSA ApavA viSe vAta thaI tyAre kRpALudeve jaNAvyuM : tame dIkSA na Apazo, zrI devakaraNajIne celA karavA hoya to bhale kare.'' zrI devakaraNajIe dIkSA ApI hatI, paNa thoDA vakhata pachI te ziSya satpuruSanI niMdAmAM paDI gAMDo thaI saMghADo choDI jato rahyo hato. citrapaTanI mAMgaNI jethI mudrAnuM akhaMDa dhyAna rahe eka divasa meM mAMgaNI karI ke Apano citrapaTa mane Apa pote cItarI Apo ke jethI ApanI mudrAnuM akhaMDa dhyAna rahe, bhulAya nahIM. paNa temaNe kaMI dhyAna ApyuM nahIM. pachI bahu Agraha karyo tyAre nIcenI gAthA svahaste lakhI ApI :-
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 95 zrImad ane laghurAja svAmI he jIvo tame bodha pAmo, manuSyabhava ati durlabha che. " saMbujjhahA jaMtavo mANusattaM, daTayuM bhayaM bAliseNaM alaMbho / egaMta dukkhe jarieva loe, sakkammaNA vippariyAsuvei || " --sUyagaDAMga-aghyayana 7muM tIrthaMkara vAraMvAra nIce karyo che, te upadeza karatA hatA a H-- "he jAvo ! tame bUjho, samyak prakAre bhUjho. manuSyapaNuM maLavuM ghaNuM durlabha che, ane cAre gatine viSe bhaya che, ema jANo, annAnathI sadviveka pAmavo durlabha che, ema samajo. Akho loka ekAMta duHkhe karI baLe che, ema jANo. ane 'sarva jIva' potapotAnAM karme karI viparyAsapaNuM anubhave che, teno vicAra karo.'' zrImad rAjacaMdra = - sUyagaDAMgamAM bharelo artha - 'aho ! jIvo, tame bUjho - manuSyapaNuM pAmavuM durlabha che ema jANo. "mANussa rakta jAi kula ravArogga mAu yaM buddhi / savaNoggaha saddhA saMyamoya logaMbhi dullahAI // dulhe khalu mANusse bhave. " '' artha :- ityAdika vacane bujho eTale pratibotha pAmo. tathA naraka tiryaMca Adi gatine viSe aneka duHkha che, teno bhaya dekhIne bAliza eTale ajJAnapaNAne lIdhe sadviveka pAmavo durlabha che, evI rIte jANo tathA e loka ekAMta duHkhI che, svarita eTale jema jvarAkAMta jIva duHkhI hoya tema e sarva loka potapotAnA karmarUpa tApe karIne vyAkula thatA saMsAramAM viparyAsa eTale pharI pharI nAza pAme che. (zilAMka AcAryanI TIkA anusAra) he prANIo! tame bogha pAmo ke kuzIla, pAkhaMDI loka rakSaNa karI zake, tArI zake tema nathI ane samyaprakAre bogha pAmo ke bahu durlabhatAthI dharma pamAya che. kahyuM che ke manuSyapaNuM, AryakSetra, uttamajAti, kula, rUpa, Arogya, dIrgha AyuSya, sArI buddhi, satzAstra ke sadbodhanuM zravaNa, grahaNa, zraddhA ane saMyama ke samabhAva A lokamAM uttarottara durlabha che. tethI dharma jeNe pUrve ArAdhyo nathI tene mAnavapaNuM pAmavuM bahu durlabha che ema jANI tathA janma, jarA, maraNa, roga, zoka Adi temaja naraka, tiryaMca gatiomAM tIvra duHkhono bhaya jANI tathA ajJAnI dvArA sadvivekanI aprApti jANI tathA nizcayanayane jANI tAvalA jevo Akho loka ekAMta duHkhI jANo. kahyuM che :-- jamma duHkhaM jarAduHkhaM rogAva maraNAniya / mahA duHkhohu saMsAro jattha kI saMti pANiNo // tanhA ihassa gANaM karotthA yassa mujjaNa tetI / duHkhasaha saMyanuta jariyamiva jagaM kalaya leI // tathA ema prANIo anArya karma karI sukha icche che mokSa icche che ane maLe che bhava duHkha. anuvAda :-- "bujho jIvo durlabha mAnavatva rAkhI bhIti (bAhya) annatAthI maLe zuM? ekAMta duHkho, are! loka Ape, jIvo svamaiM (doSa) viparyAsa cAkhe."
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 96 artha :-- he jIvo ! tame bodha pAmo, bogha pAmo, manuSyapaNuM maLavuM ghaNuM ja durlabha che ema samajo. ajJAnathI saviveka pAmavo durlabha che ema samajo. Akho loka kevaLa duHkhathI baLyA kare che ema jANo. ane potapotAnA upArjita karmo vaDe icchA nathI chatAM paNa janmamaraNAdi duHkhono anubhava karyAM kare che teno vicAra karo. 'AtamabhAvanA bhAvatA jIva lahe kevaLajJAna re' thoDA divasa pachI 'zrI samAdhizataka' mAMthI sattara gAthA mane kRpALudeve vAMcI saMbhaLAvI ane te pustaka mane vAMcavA, vicAravA ApyuM. tyAre mane ema samajAyuM ke bahirAtmapaNuM choDI, aMtarAtma thaI paramAtmAne bhajo to eka mAsamAM paramAtmapradIpa pragaTa thAya. te pustaka laI dAdarA sudhI gayo eTale pAcho bolAvI 'samAdhizataka'nA pahelA pAnA upara nIcenI apUrva maMtrarUpe lITI lakhI ApI - "AtamabhAvanA bhAvatAM jIva lahe kevaLajJAna re.' thoDA divasa pachI mane pUchyuM ke--samAdhizataka vAMco, vicAro cho? tyAre meM jaNAvyuM ke atre hAla Apano bogha sAMbhaLI, pachI nivRtti kSetre vAMcIza-vicArIza, hAla nivRttinI anukULatA na hovAthI, pachI vAMcavA vicAra che. Aje A prasaMge vicAra Ave che ke - jo te ja vakhate te pratyakSa AzrayamAM tenuM vAcana-vicAravAnuM karyuM hota to apUrva lAbha thAta. AtmabhAvamAM niraMtara rahevA mATe bodhanI jarUra eka divase meM kRpALudevane A badhuM mane gamatuM nathI. eka AtmabhAvanAmAM niraMtara rahuM evuM kyAre thaze? tyAre paramakRpALudeve kahyuM : "bodhanI jarUra che." tethI meM kahyuM ke "bodha Apo." A vakhate pote mauna rahyA. vAraMvAra kRpALudeva maunapaNAno bodha ApatA ane temAM vizeSa lAbha che ema jaNAvatA. te uparathI meM muMbaI comAsuM pUruM karI surata tarapha vihAra karyo. tyArathI maunavrata traNa varSa paryaMta dhAraNa karyuM. mAtra sAdhuo sAthe jarUra pUratuM bolavAnI tathA paramakRpALudeva sAthe paramArtha kAraNe praznAdi karavAnI chUTa rAkhI hatI. muMbaInI ghamAlamAM 'samAdhizataka' vAMcavAnuM meM mulatavI rAkhyuM hatuM te surata taraphanA vikAramAM vAMcavA-vicAravAnI zarUAta karI; tethI aMtaramAM mane apUrva zAMti vedAtI hatI. A maunavrata meM lIdheluM te saMbaMdhI zrI aMbAlAlabhAIe paramakRpALudevane patra dvArA jaNAvyuM, tenA uttaramAM teozrIe jaNAvyuM ke te kArya zreya karyuM che. (3) munizrI devakaraNajI potAne paramAtmA mAnavA lAgyA saMvat 1950nuM cAturmAsa surata kSetre nirNIta thayuM hatuM. zrI devakaraNajIne jaina zAstrano eTalo badho abhiniveza hato ke te mane vAraMvAra kahetA ke pUjyazrI (zrImad) sUtrothI bahAra zuM batAvavAnA che? ane sUtro to meM vAMcyAM che, arthAt huM jANuM chuM. A zAstra abhiniveza maMda karAvavA kRpALudeve temane yogavAsiSThAdi vedAMtanA zAstro vAMcavA ApyA hatAM. suratamAM zrI devakaraNajI vedAMtanA graMtho vAMcatA
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane laghurAja svAmI hatA. suratamAM vedAMtanA jANakAra ghaNA bhAIo hatA, te temanA samAgamamAM AvavAthI ane vedAMtanA vizeSa vAcanathI zrI devakaraNajI potAne paramAtmA mAnavA lAgyA. te vAta meM paramakRpALudevane nivedana karI eTale ekAMtavAdamAM na taNAI javA mATe devakaraNajIne "uttarAdhyayana' Adi jainasUtronuM punarAvalokana karavA sUcavyuM. (vacanAmRta patrAMka pa88) mArA upara lakhI devakaraNajIne ThekANe lAvavA mATe upadeza Apyo che. AvA prasaMgomAM mAthe guru hoya to gurukRpAthI jIva bacI zake che; nahIM to potAne potAnA doSo sUjhatA nathI ane doSone guNa mAnI doSomAM jIva magna rahe che. svacchedathI kare te badhuM abhimAnA ahIM suratamAM devakaraNajI amArI sAthe dhyAna karatA, mALA pheravatA ane vyAkhyAna karatA. vyAkhyAna sAMbhaLI zrotAonA manamAM prema AvavAthI nIce AvI mane jaNAvatA ke Aje to devakaraNajI mahArAje vyAkhyAna bahu sAruM vAMcyuM; AvI prazaMsA zrotAvarganA mukhathI sAMbhaLI, devakaraNajI uparathI nIce Ave tyAre huM kaheto ke Aje vizeSa abhimAna karyuM. ane dhyAna karI rahyA pachI huM kaheto ke tame taraMga karo cho. devakaraNajI kaMI uttara ApatA nahIM. paNa paramakRpALudeva surata paghArelA tyAre munio pAse AvyA. te vakhate devakaraNajIe prazna pUchyo ke "mahArAjazrI mane vyAkhyAna ApI AvuM tyAre abhimAna karyuM kahe che, ane dhyAna karuM chuM tene taraMgarUpa kahe che to zuM vItarAga prabhu emanuM kareluM svIkAre ane amAruM na svIkAre evA pakSapAtavALA haze?" paramakRpALudeve zAMtithI kahyuM : "svacchedathI je je karavAmAM Ave che te saghaLuM abhimAna ja che, asat sAdhana che. ane sadgurunI AjJAthI je karavAmAM Ave che te kalyANakArI, gharmarUpa sat sAghana che." AthI prathama huM je vAta kaheto hato te devakaraNajIne satya lAgI. mane paramakRpALudevanA vacanAmRta vAMcavAnI icchA thavAthI zrI aMbAlAlabhAIe paramakRpALudevane pUchAvI eka hastalikhita pustaka mokalyuM. surata cAturmAsa pUrNa thaye ame zeSakALa nirgamana karavA kaThora kSetre rahyA hatA. tyAM zrI lallujIe saM.1951mAM sattara upavAsa karyA hatA. jIvanakaLA pR.175) AtmajJAna meLavavuM hoya to vinaya namaskAra karavA paDe saMvat 1951mAM paNa paramakRpALudevano samAgama kaThoramAM amane thayo. teozrI kaThora upAzrayanA meDA uparanA bhAgamAM ja UtaryA hatA. tethI upara jatAM pahelAM meM devakaraNajIne kahyuM ke AtmajJAna prApta karavAnI icchA hoya to vinaya namaskAra Adi karavA paDe. devakaraNajIe kahyuM ke "ApaNe be munio ja jaIe to huM namaskArAdi karIza." tethI caturalAlajIne nIce rAkhI ame banne upara gayA. ane vinaya namaskArAdi karI paramakRpALudevanA caraNakamaLa pAse beThA. kRpALudeve amone uttama bogharUpI prasAdIthI tRta karyA. paramakRpALu devanA samAgamathI caturalAlajI paNa bujhayA te vakhate nIce rahelA zrI caturalAlajI munine vicAra thayo ke lAvane dAdaramAM jaIne jouM to kharo ke te zuM kare che? ema ghArI dAdaramAM jaIne gupta rIte DokiyuM karI joyuM to banne munio namaskAra karatA
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo hatA. tethI temanI vAta khaMbhAI jaI jAhera karavI evA taraMgamAM caDhI te nIce jaI beThA. thoDI vAre zrI devakaraNajI paNa nIce gayA. ane huM ekalo upara rahyo tyAre mane teozrIe pUchyuM ke ''devarAjI AvyA ane bIjA muni kema na AvyA ?' meM kahyuM "tenI dRSTi sajja viSama che, eTale upara lAvyA nahIM.'' pachI paramakRpALudeva nIce UtaryA ane caturalAlajI pAse jaIne beThA ane zAMtipUrvaka kahyuM : "muni, amAre to tame ane e munio banne sarakhA cho; sarva pratye amAre samadRSTi che. tame paNa pAMca samiti ane traNa gupti sAcavI rAkhajo. temAM cauda pUrvano sAra che.'' ATalA ja samAgamathI caturalAlajInI vRtti palaTAI gaI ane viSamadRSTi TaLIne AsthA thaI. 98 aho paramakRpALudeva! tamArI sevA kema karavI te ame jANatA nathI te ja divase rAtre zrI aMbAlAlabhAI tathA huM upAzrayanA meDA upara kRpALudeva birAjyA hatA tyAM gayA ane caraNasamIpa besI caraNanuM avalaMbana laI, 'aho haradeva, na jAnata seva'" e suMdaradAsano banAvelo gurubhaktino chaMda paramaprema ane utkRSTa bhaktibhAve gadgad vANIthI bolI, bhakti karatAM AnaMda AnaMda UlasI rahyo hato. paramakRpALudeva poDhI gayA che ema meM zrI aMbAlAlabhAIne kahyuM tyAre zrI aMbAlAlabhAIe mane jaNAvyuM ke teozrI nijJAvaza thayA nathI, paNa dhyAnamAM che. vakhate deha chUTI jAya to khAlI hAthe jAuM bIje divase savAramAM kRpALudeva muMbaI tarapha pathAryA ane ame kaThoramAM thoDo kALa rahI surata AvI saMvat 1951nuM cAturmAsa nakkI thayeluM hovAthI tyAM ja sthiratA karI. na A varSa mane lagabhaga dasa bAra mAsathI jhINo tAva rahyA karato. koI davAthI phAyado na thayo ane maMdavADa vadhI gayo. tyAMnA eka lallubhAI jhaverIne paNa mArI peThe tAva rahyA karato ane temano deha chUTI gayo, te samAcAra sAMbhaLI mane paNa rahyA karatuM ke eka rAzi nAmanI maLatI AvatI hovAthI ane tAvanuM nimitta sarakhuM hovAthI vakhate mAro de paNa chUTavAno vakhata najIka haze, evI ciMtAmAM meM uparAuparI patro lakhIne paramakRpALudevane vinaMtI karI - samakitanI mAMgaNImAM cha padano patra Avyo * nAtha ! have A deha bace tema nathI, ane huM samakita vinA jaIza to mAro manuSyabhava vRthA jaze, kRpA karI mane have samakita Apo." te samakitanI mAgaNImAM paramakRpALudeve paramakRpA karI mArA pratye anaMta dayA lAvI cha padano patra' lakhyo. ane sAthe jaNAvyuM ke "deha chUTavAno bhaya kartavya nathI'' ema abhayadAna paNa ApyuM. keTaloka samaya gayA pachI paramakRpALudeva surata padhAryA tyAre cha padanA patra'nuM vizeSa vivecana karI teno paramArthe mane samajAvyo ane te patra mukhapATha karI vAraMvAra vicAravAnI bhalAmaNa karI hatI. samakita prApta karAve evo A patra "e patra amArI aneka prakAranI viparIta mAnyatAo dUra karanAra che, na UbhA rahevA dIdhA DhuMDhiyAmAM, na rAkhyA tappAmAM, na vedAMtamAM pesavA dIdhA; koI paNa matamatAMtaramAM na praveza karAvatAM mAtra eka AtmA upara UbhA rAkhyA. e camatkArI patra che. jIvanI yogyatA hoya to samyaktva prApta thAya tevI
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 99 zrImad ane laghurAja svAmI vicAraNA utpanna karAve tevo e abhuta patra che." -jIvanakaLA (pR.178) paramakRpALudevano patra vAMcI devacaMdajI paNa cakita thaI gayA - A vakhatano samAgama-lAbha mane ekalAne ja kRpA karI Apyo hato. pachI teozrI muMbaI padhAryA hatA, ane ame suratathI vihAra karI khaMbhAta tarapha AvyA. eka mAsa jeTalo kALa tyAM rahyA. A vakhate goMDaLa saMghADAnA devacaMdajI karIne jahAjInA ziSya te paNa khaMbhAta AvelA tethI ame eka ja upAzrayamAM UtarelA. te devacaMdajIne khaMbhAtanA saMghe vinaMtI karI ke-amArA mahArAjazrInI zraddhA ApaNA saMpradAya pramANe nathI, mATe teone tame samajAvajo. AthI huM ane devacaMdajI vagaDe jatA. tyAM paMca mahAvrata saMbaMdhI paramakRpALudeve lakhelo patra meM temane vaMcAvyo. A patra vAMcIne tene ekadama camatkAra lAgyo, ane te bolyA ke ApanI zraddhA mATe ane Ape je mArga grahaNa karyo che te mATe koI bolI zake tema nathI. mane paNa A vAta ucita lAge che, mATe ApaNe sAthe cAturmAsa rahI, mAre A vAtane vizeSa jANavI che. tenI mArga jANavAnI jijJAsAthI ame hA pADI. paNa tenA guru jahAjIe tvarAthI koI kAraNasara teDAvI lIghA. tethI te gayA. thoDo vakhata gayA pachI teno deha chUTI gayAnA khabara maLyA. ame khaMbhAta zeSakALa pUro thavAthI ane cAturmAsane haju vAra hovAthI kheDA gayA. tyAM bIjA cAra munio amArA samAgamamAM AvyA. paramakRpALu devanI AjJAthI svAdarahita mAtra eka vAra bhojana muni mohanalAlajI vagere sAdhuone sAmAnyapaNe paramakRpALudevanI apUrvatA saMbaMdhI amArI ane devakaraNajInI samajaNa pramANe saraLabhAve vAta karI, te temane rucI. saMvat 1952nI sAlanuM cAturmAsa sAta sAghu sAthe khaMbhAtamAM thayuM. A cAturmAsamAM huM bahAra vanamAM nivRtti arthe jato; savAramAM jato ane lagabhaga bAra vAgatA sughImAM AvI sAghuo AhArapANI lAvyA hoya temAMthI paramakRpALudevanI AjJA pramANe svAdarahita AhAra karavAnuM mane vizeSa upayogamAM rahetuM. ekAMtarA upavAsa huM karato tene badale svAdarahita AhAra karavAnuM paramakRpALudeve jaNAveluM hovAthI svAdarahita eka TaMka AhAra leto. A arasAmAM paramakRpALudeva A tarapha padhAravAnA che evA AnaMdadAyaka samAcAra AvyA hovAthI tethI bIjA gAmamAM paNa samAgama thaze evA vicArathI ullAsa thayo. bhakti mATe vaDavA rAta rokAvAthI saMghamAM moTo vikSepa dara pUname khaMbhAtanA sarva mumukSubhAIo nivRtti laI vaDavA jatA. tyAM rAtridivasa bhakti, vAcana vicAra Adi vaDe baghA parama AnaMda letA. zrI aMbAlAlabhAI vagere AmAM hovAthI huM paNa eka pUnamanI rAte temanI sAthe rahyo hato. cAturmAsano kALa hovAthI ane koIne kahyA vagara rAta rahevAthI saMghamAM moTo vikSepa thaI paDyo. zrAvaka, zrAvikAne A vAta bahu apriya lAgI, ane mArA pratyeno temano prema UtarI aruci thaI. viraha sahana nahIM thavAthI comAsAmAM rALaja pahoMcyA tevA vakhatamAM paramakRpALudeva rALaja, kAviThA, vaDavA, ANaMda, naDiyAda Adi sthaLe paghAryA. je vakhate pote rALaja birAjatA hatA, tyAre khaMbhAtanA baghA mumukSuone samAgama thayo. baghA AvIne prema
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 100 ullAsabharI vAto karatA. eka divasa to huM jaMgalamAM nivRtti arthe jato tyAMthI viraha sahana nahi thavAthI rALaja gayo. comAsAmAM munithI paragAma vihAra na thAya ane tyAM javAne mATe AjJA maMgAvelI nahIM, mATe pUjyazrI UtaryA hatA te baMgalAthI thoDe dUra rahI eka mANasa dvArA kahevaDAvyuM ke-pelA baMgale jaI aMbAlAla karIne eka bhAI che temane kaho ke eka muni AvelA che te tamane bolAve che. tethI zrI aMbAlAlabhAI mArI pAse AvyA ane mane Thapako detAM kahyuM ke "tamane AjJA nathI ane kema AvyA cho?" te uparathI meM kahyuM ke "AjJA maMgAvavA mATe to huM ahiM Ubho rahyo chuM. ane tamane AjJA viruddha lAgatuM hoya to huM pAcho jato rahuM." zrI aMbAlAle kahyuM : ema to javA na dauM, mane Thapako maLe. mATe paramakRpALudeva jema AjJA kare tema karo. huM pUchI AvuM chuM." pachI zrI aMbAlAlabhAIe paramakRpALudeva pAse jaIne mArA AvyAnI khabara kahI. tyAre teozrIe kahyuM ke-"munizrInA cittamAM asaMtoSa raheto hoya to huM te tarapha nIkaLIne maLuM ane temanA cittane viSe zAMti rahe to bhale cAlyA jAya." te mujaba zrI aMbAlAlabhAIe AvIne mane saMbhaLAvyuM. tyAre meM kahyuM ke-"AjJAnuM pAlana thAya tema mAre karavuM. mATe huM pAcho cAlyo jAuM chuM." virahAgninI vedanAmAM rAtri parANe vyatIta karI khedakhinna thaI mArA bhAgyano doSa dekhato huM virahAgnithI saMtApa pAmato AMkhamAMthI jharatI AMsughArA lUMchatA khaMbhAta tarapha pAcho pharyo. khaMbhAta jaI te rAtri parANe vyatIta karI. pachI bIje divase paramadayALanAthe mArA para parama dayA karIne pUjyazrI saubhAgyabhAI tathA zrI DuMgarazIbhAI ane zrI aMbAlAlabhAI e traNe pavitra puruSone rALajathI khaMbhAta mokalyA. virahAgnithI mAruM aMtaHkaraNa tapI rahyuM hatuM. satsamAgama mATe atyaMta Atura hatuM. samAgama vinA eka paLa paNa hajAro varSa jevI duHkharUpa lAgatI hatI. te viyoganI zAMtine arthe jema zrI kRSNa vrajamAM gopAMganAo pAse uddhavane mokalI, vyAkuLa thayelI gopIone parama sukhakAra evo saMdezo kahyo hato ke have alpa samayamAM zrI vAsudeva vrajamAM paghAraze. A saMdezo zravaNa karIne gopAMganAone je AnaMda thayo haze, tenuM varNana zI rIte thaI zake? tevA prakAre mane paNa pUjya saubhAgyabhAIe parama zAMti ApI kahyuM ke-paramakRpALudeva tamane samAgama karAvaze ane Apane kahevA yogya je vAta kahI che te Apane ekalAne ja jaNAvavAnI che. je vinayAdi sAcavavAnA te paramakRpALu deva mATe ja prathama pU.saubhAgyabhAIne upAzrayamAM praveza karatA dekhIne ja mane harSollAsa Avelo tethI ekadama pATa uparathI UThI temanI sAme javA huM ghArato hato, teTalAmAM to te zAMtamUrti zrI saubhAgyabhAI jhaDapathI mArI nikaTa AvI mane pATa upara pAcho besADI dIdho. ane pote nIce besI bolyA ke je vinayAdi sAcavavAnA che te paramakRpALudeva mATe ja che, temane ja chAje, amArI tevI dazA nathI. AvA vinaya bharapUra AgrahathI huM pATa para besI rahyo. 'sahajAtma svarUpa paramaguru' maMtranI AjJAthI parama saMtoSa thayo pachI pote paramakRpALudeva taraphathI mAre mATe je kalyANakAraka pavitra samAcAra lAvyA hatA te mane ja kahevA AjJA hovAthI vinItabhAve pUchyuM ke-Apa nivRtti sthAne padhArazo? meM hA pADI eTale zrI
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane laghurAja svAmI aMbAlAlabhAIne tyAM jaIne ame ekAMtamAM beThA. paramakRpALudevano saMdezo kahevAno hato te kahyo. te zravaNa karI mAruM hRdaya praphullita thayuM. pachI zrI saubhAgyabhAIe zrI paramakRpALudeve jajJAvela maMtra kahI saMbhaLAvyo ane pAMca mALAo roja pheravavAnI AjJA karI che ema jaNAvyuM. nAthe mArA para karuNA karI jethI mane ghaNo ja saMtoSa thayo. A prakAre samAgama karAvI pU.saubhAgyabhAI ane zrI aMbAlAlabhAI rALaja paghAryA ane zrI DuMgarazIbhAI kAThIyAvADa tarapha padhAryA ane paramakRpALudevanI AjJA pramANe huM sAdhanA karavA lAgyo. prathama divasa rALajathI paramakRpALudeva vaDavA padmArca thoDA kALa pachI paramakRpALudeva kRpA karI pU.saubhAgyabhAI sAthe khaMbhAta pAse vaDavA ekAMta sthaLa che tyAM padhAravAnA AnaMdadAyaka samAcAra maLavAthI ame devakaraNajI sahita cha munio paramakRpALudevanI sAme gayA. je mArgathI te paghAravAnA hatA te tarapha amArI dRSTi lAgelI hatI. rALajathI rathamAM besI paramakRpALudeva ane pU.saubhAgyabhAI AvatA hatA. ema rastAmAM amane darzana thayAM ane pU.saubhAgyamAI amane dekhI rathamAMthI nIce UtarI paDyA ane amArI sAthe cAlatA vaDavAnA makAna sudhI AvyA. paramakRpALudeva ekalA rathamAM birAjelA hatA. mArAthI samAgamano viraha sahana thato nathI 101 pachI paramakRpALudeve chae munione ekAMta sthaLe vaDavAmAM vAva AgaLa nivRttirUpa sthAne bolAvyA; ame sarve tyAM gayA. sanmukha jatAM ja badhA munio namaskAra karI paramakRpALudevanA caraNakamaLa samIpa beThA. A vakhate mAruM hRdaya bharAI AvyuM. virahAgnithI tapatAM aMtaHkaraNane paramakRpALudevanI zAMta mukhamudrAe zAMti ApI. pachI meM kahyuM--re nAtha! ApanA caraNakamaLamAM mane nizadina rAkho. A muhapattI mAre joItI nathI'' ema kahI paramakRpALudevanA AgaLa muhapattI nAkhI ane AMkhamAM azru UbharAtAM gadgad vANIthI bolyo : "mArAthI samAgamano viraha sahana thato nathI." A dRzya joI paramakRpALudevanuM komaLa hRdaya panna raDI paDyuM, temanI AMkhamAMthI satata atrupravAha vahevA lAgyo : kema ryo aTake nahIM. mArA manamAM paNa ema AvyuM ke meM A zuM karyuM? aho! bhaktavatsala bhagavAna mAro avinaya aparA thayo haze? have zuM karuM? ityAdi pazcAttApanA vicAramAM huM lIna thaI gayo. sarva Azcaryacakti thaI mauna besI rahyA. lagabhaga eka kalAka sudhI Ama udAsIna mauna sthitimAM rahI paramakRpALudeve munizrI devakaraNajIne kahyuM : "A muhapattI munizrIne (zrI lallujIne) Apo ane hamaNAM rAkho." bIjo divasa mAyA, lobha anAdinA duzmana krodha, mAna, bIje divase paramajJAnArthe parama NA karI upazama rasa ane vItarAgabhAva pragaTa thAya evI apUrvavANI prakAzI, pote parama vItarAgamudrA dhAraNa karI zuddha AtmopayogamAM rahI jaNAvyuM ke A vANI AtmAmAM sparzIne nIkaLe che; AtmapradezonI nikaTatara luMchAIne prakaTe che. amane sarva sAdhuone A alaukika vANIthI alaukika bhAva pragaTa thayo hato. temaja evI camatkRti lAgatI ke AvI vANI ApaNe
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 102 koI kALe jANe sAMbhaLI nathI. evI apUrvatA te vANImAM amane lAgatI hatI. krodha, mAna, mAyA, lobha saMbaMdhI kahetA paramakRpALudeva bolyA ke-A cAre ApaNA anAdi zatruo che mATe krodhAdi udayamAM Ave tyAre kahI devuM ke tame amArA anAdinA duzmana cho. tame amAruM bUruM karavAmAM kAMI bAkI rAkhyuM nathI. paNa have tamane jANyA che, ema kahI te ripuono kSaya karavo. krodhAdino nAza karavA Ama apUrva upAya batAvyo hato. huM pAmara te apUrvavANInuM zuM varNana karI zakuM? anupama vANI zravaNa karI, aMtaHkaraNa je AnaMda anubhavatuM hatuM te maryAdita vANIvaDe pragaTa karavA samartha nathI. kAraNa ke te upadezAmRta sAMbhaLatA ame jinapratimAvat stabdha banI gayA hatA, arthAt evI AtmapariNatI, sthiratA ane AtmavIryanuM ullasavuM akathya hatuM. huM pAmara te apUrvavANInI chAyA zuM lakhI zakuM? jeno eka akSara paNa zravaNa karanArane vItarAgabhAvanA pragaTAve evI parama upazamarUpa vANInA paramadAtAe amArA para dayA lAvI parama kalyANarUpa bogha karyo hato, je sAMbhaLI devakaraNajI vagere sarva munionA cittamAM parama AnaMda thayo hato. raste pAchAM pharatAM devakaraNajIe jaNAvyuM ke hAza! have to ghaNo bhAra ocho thaI gayo ane halakA phUla jevA karI nAkhyA. Ama upadezAmRtanI prazaMsA karatA ane boghabhAvanI vRddhi sAthe AtmaciMtavana karatA AtmollAsa darzAvatA hatA. parama upazamabhAva pragaTe tevo atUTa ghArAe bogha A bIjA divasano bogha to jema aSADha mAsamAM akhaMDa ghArAe vRSTi thAya tema atUTa ghArAe parama upazamabhAva prApta thAya evo bogha karuNAsAgare karyo hato. keTalAMka munione A bogha zravaNa karavAno prathama prasaMga hovAthI, atyaMta pipAsApUrvaka jema ATha mAsa paryata prakhara tApathI tapelI pRthvI, prathama thayela vRSTinuM badhuM jaLa zoSI le arthAt potAmAM samAvI le, tema A upadezAmRtane 'TanTaha' tIvra pIpAsAthI aMtaHkaraNa pIghA karatuM hatuM. A bogha paramakRpALudeve vaDavA mukAme karelo te viSenI saMkSipta noMgha che. trIjo divasa gRhavAsamAM paNa jJAnI hoya e vAta jinAgamamAM che trIjA divase savAramAM muni mohanalAlajI vaDavA gayA te vakhate paramakRpALudevanI mukhamudrA parama udAsIna bhAvamAM jovAmAM AvelI. pote koI mumukSune patranA uttaro lakhatA hatA. tathApi temanI mana, vacana, kAyAnI ceSTA dekhatAM apUrvabhAva bhAsyo hato. Akho patra lakhI rahyA tyAM sudhI muni mohanalAlajInA sAme draSTi paNa karI nahIM. jANe eka vItarAga zreNImAM pote nimagna hatA, ane lekhinI ekaghArAe asmalitapaNe cAlatI hatI. Ama lekhanakAryanI pravRtti chatAM aMtaradazA alaukika varte che, evuM pratyakSa jaNAI AvatuM hatuM. patra saMpUrNa lakhAI rahyA pachI mohanalAlajInA sAme joI pUchavA lAgyA ke dIkSA kyAre lIghI? janmabhUminuM kSetra kayuM? vagere praznottara thayA pachI pUchyuM ke--ame jJAnI chIe evo tamane nizcaya che? mohanalAlajI : hA, Apa jJAnI cho evo amane nizcaya che. kRpALudeve kahyuM : gRhavAsamAM jJAnI hoya?
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane ladhurAja svAmI mohanalAlajI : hA, gRhavAsamAM paNa jJAnI hoya e vAta jinAgamamAM sthaLe sthaLe che. 103 ame AtmAne eka samaya paNa bhUlatA nathI vAtacItanA prasaMgamAM zrImukhe jaNAvyuM ke ame AtmAne eka samaya mAtra paNa bhUlatA nathI. A sAMbhaLI mohanalAlajIne ghaNA divasa sughI khaTakyA kareluM ke khAvuM, pIvuM vagere kriyA karatAM AtmAne na bhulAya e kema banatuM haze? A kcana AzcaryarUpa ane satpuruSe kaheluM hovAthI satyarUpa lAgavA chatAM ghaNo vakhata AzaMkA rahI. munizrI lallujI mahArAjanI AjJAmAM tamAruM kalyANa pachI mohanalAlajIe vinaMtI karI ke mAre AtmakalyANa mATe kema vartavuM? smaraNa zAnuM karavuM? tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke--munizrI lallujI mahArAja tamane jaNAvaze ane teonI AjJAmAM cAlazo to tamAruM kalyANa che. paramakRpALudeva beThaka upara na besatAM nIce beThA sAMjanA vaDataLe ghaNA mANasono samUha zravaNArthe ekatra thayo hato. badhA munio tathA khaMbhAtamAMthI mumukSuo uparAMta bIjA bhAI beno AvyAM hatAM. zrI aMbAlAlabhAIe beThaka mATe bichAveluM hatuM, paraMtu tenA upara nahIM besatAM paramakRpALudeva nIce besI gayA. jJAnInI AzAtanA te anaMtAnubaMdhI kaSAya khaMbhAtathI DhuMDhIyA zrAvako paNa AvelA. temAMthI gaTorabhAIe muhapattI saMbaMdhI kahyuM ke zAstramAM mahupattI cAlI che. (mukha ArDa vastra rAkhI bolavAnuM pharamAna paramakRpALudeve hAthamAM vastra rAkhI bolatAM jaNAvyuM ke doro cAlyo nathI. (dorAthI muhapattI moDhe bAMdhavAnuM vidhAna zAstramAM nathI) ema jeTalI vAra teNe uthalAvI uthalAvI te prazna karyo teTalI vAra tenI te vAta paramakRpALudeve paNa uttaramAM jaNAvI. gorabhAInuM zarIra kAyanA AvezavaDe dhrujavA mAMDyuM. eTale paramakRpALudeve tenA tarapha badhAnuM ghyAna kheMcI kahyuM ke A anaMtAnubaMdhInuM svarUpa juo. vaLI jaNAvyuM ke enA viSe tame kAMI vikalpo karazo nahIM. te mArga upara AvavAno che. te ja sAlanA cAturmAsamAM devakaraNajI muninA vyAkhyAnamAM jJAnInI AzAtanAthI baMdhAtA karma ane paribhramaNanuM svarUpa sAMbhaLI, te bhAIe pharI sabhA samakSa potAthI thayelI paramakRpALudevanI AzAtanAno pazcAttApa karI kSamApanA mAgI hatI. munizrI caturalAlajIne AtmakalyANa arthe Apela sUcana muni caturalAlajIe upadeza pUrNa thaI rahyA pachI, potAnA AtmakalyANa arthe mArga sUcavavA vinaMtI karI. AthI paramakRpALudeve "mahAvyAH dhiratna'e zlokanuM smanna karavA, pAMca navakAravALI (mALA) pheravavA ane nRsiMAcArya racita garabo ''jaya jaya zrI sadgurupada'' mukhapATha karavA AjJA karI. amArI dazA vizeSa nirmaLa UMcI hada upara che mane ekAMtamAM jaNAveluM ke che muni ! AtmA UMcI dazA para Ave ema kartavya che. zrI saubhAgyamAInI dazA bahu sA2I UMcI hada upara AvI che ane amArI dazA tethI vizeSa nirmaLa UMcI hada upara che. temaja
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo dareka munionI dazA viSe paNa jaNAvyuM hatuM. tame teone "sahajAtyasvarUpa......... maMtra Apajo. 104 33 otho divasa aho! sadgurunI kRpAvRSTi apUrva che cothe divase je gakamAM, je saMpradAyamAM dIkSita thayelA ane temAMja mokSamArga mAnelo te bhAvo nirmULa karavA mATe paramagurue kesarIsiMhanI mAphaka zUravIrapaNAthI matAgrahI bhAva naSTa kare tevI alaukika vANI ghArA varasAvI hatI. te vakhate amArA aMtaHkaraNamAM te upadezathI ajaba asara thaI hatI. paNa bIjA sAdhu mohanalAlajI jevAnA manamAM te bodha te vakhate rucelo nahIM. kAraNa ke anAdinA mithyAtvanA paryAya gacchamatano AgrahI dharma mAnelo, ArAghelo, dRDha karelo tethI ekAeka zI rIte parivartana pAme? paramakRpALudeve jaNAveluM ke samyaviveka Adi guNo paNa te gacchavAsImAM nathI, ityAdi asarakAraka rIte vivecana karyuM hatuM. te kALe jene nahotuM samajAyuM, tene paNa jemajema kALa jato gayo, tema tema te upadezanuM smaraNa karatAM te ja sAdhuone paramakRpALudevanuM pravacana amRtatulye pariNamyuM ane potAnI bhulo mAluma paDI. aho ! sadgurunI kRpAdraSTi apUrva che. ame je bIja vAvIe te kALe karIne Ugaze ja upadeza thayA pachI pote jaNAvatA ke ame je A bIja vAvIe chIe, te lAMbA kALe paNa UgyA vinA rahevAnAM nathI. kAraNa ke A sajIvana bIja che. tenA upara IlAyacInuM dRSTAMta daIne samajAvyuM hatuM ke IlAyacInA bIjane UgatAM bahu divasa lAge che, paNa UgavAnuM to kharuM ja. te prakAre amAro bogha mumukSujIvone kALe karIne aMtaramAM avazya UgavAno che. pAMcamo divasa brahmacaryanI rakSA mATe dehane paNa jato karavAM pAMcame divase brahmacaryanI rakSA saMbaMdhI apUrva bodha karavAmAM Avyo hato. paramakRpALudeve muni devakaraNajI sAme joI pUchyuM ke munine brahmacaryanI rakSA mATe deha pADI devAnuM paNa kahevAmAM Avela che, te AtmapAta na kahevAya? A praznano uttara koI ApI zakyuM nahIM. pachI paramapALudeve paramakRpA karI jaNAvyuM ke brahmacarya eTale AtmA ane tethI e AtmAnA rakSaNArthe dehane jato karavo paNa AtmAne rAkhavo te bhagavAnanI AjJA che. mATe e AtmaghAta nathI paNa AtmarakSaNa che. evA rUpamAM khulAso karI jaNAvyuM ke paMca mahAvrata che, temAM cothA mahAvrata mATe apavAda nathI. kemake te kriyA rAga vinA thavI saMbhavatI nathI. je kriyA rAga rahita rahIne thaI zake temAM apavAda zrI bhagavAne kahyo che. te apavAde te kriyA muni jarUra paDye kare evI AzA paNa ApI che. eTale prANAtipAta viramaNa Adi mahAvratomAM apavAdarUpa vartana kAraNasara upadezyuM che. chaThTho divasa gRhakuTuMba badhuM choDavuM mATe sAcA sAdhu bano chaThThA divase vaDavAmAM paramakRpALudeve anaMta dayA lAvI devakaraNajI vagere munione kahyuM ke tame
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 zrImad ane laghurAja svAmI gRha, kuTuMba, parivAra temaja paMcanI sAkSIe parINita strI e sarva para nirmohI thaI nIkaLyA cho, to tame sAcA sAdhuo bano. AtmAmAM sArA pragaTa karo. ema kahI paramagurue cha pada spaSTa karI ApyAM (1) AtmA che (2) AtmA nitya che (3) AtmA karmano kartA che (4) AtmA karmano bhoktA che (5) mokSa che ane (6) mokSano upAya che. evA alaukika cha pada Apa kyAMthI lAvyA? he munio A cha padano vAraMvAra vicAra karajo. cha pada zravaNa karI devakaraNajI muni bolyA ke AvAM alaukika ane kadI nahIM sAMbhaLelA evAM A cha pada Apa kyAMthI lAvyA? AvI apUrvavAta ame to kadI sAMbhaLI nahotI. ApanA zrImukhethI prathama zravaNa karIe chIe. A SasthAnaka upara paramakRpALudeve vicAra karavA vizeSa bhalAmaNa karI hatI. niSkAraNa karuNA siMdhu kRpALu deva vaLI kaheluM ke vaDavA je ATalA kALa rokAvuM thayuM che te tamAre mATe ja thayuM che. AvI amApa kRpAdraSTi jANI amane badhAne manamAM ema thayuM ke aho! A puruSa kevA dayALu che, niSkAraNa karuNAsiMdhu amArA upara karuNA lAvI mAtra amArA AtmakalyANa mATe ahIM rahyA. te upakAra vAraMvAra yAda AvatAM te dayALunAthanI anaMtadayA samajAya che ane amAro DUbatAno uddhAra karanAra A puruSa che evI supratIti krUre che. AtmapariNati upara lakSa ApavAthI pratIti thaze munione saMbothI punaH kahyuM ke tamane (amArI) A veSe pratIti thaze te yathArtha satya thaze, kAraNa ke tamAro tyAgIno veSa che ane amArI pAse tevuM kAMI na dekhAya. paraMtu AtmapariNati upara lakSa ApavAthI pratItinuM kAraNa thaze. ratana jevA sAdhu hatA paNa zraddhA bagaDI gaI AvI rIte paramakRpALudevanA samAgamamAM vadhAre AvavAthI, khaMbhAtanA zrAvaka zrAvikAo amArA pratye viSama draSTi gharAvatA hatA. zrAvaka-agresaro kahe ke motInuM pANI UtarI gayuM. zrAvikAo raste jatAM vAto kare ke are! ratana jevA sAdhu hatA paNa emanI zraddhA bagaDI gaI. saMsArIne page lAgavuM, emanI pAse jaI bogha sAMbhaLavo, A badhuM munine ghaTe nahIM. lokonI niMdAthI satya zuM? teno vicAra thaze. AvI vAto paramakRpALudevanA jANavAmAM AvyAthI amane kahyuM ke AthI tamane vizeSa pratItinuM kAraNa thaze. kemake A baghAnA kahevA uparathI tamane yathArtha vicAra karavAno avakAza maLaze. mATe e loko tamArA upakArI che. mokSamALAnI racanA samaye zrI rAma jevo vairAgya zrI vaDavAnA samAgamamAM prasaMgocitta paramagurue jaNAveluM ke jyAre nAnI uMmare ame mokSamALA racI tyAre amane zrI rAmanA jevo vairAgya yogavAsiSTha rAmAyaNanA "vairAgya prakaraNamAM varNavelo che, tevo vairAgya amane te vakhate vartato hato. te arasAmAM ame jaina Agama mAtra savA varSamAM avalokI
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 106 lIdhAM hatAM. evo tIvra vairAgya vartato hato ke ame AhAra karyo che ke nahIM tenI paNa khabara rahetI nahIM. Atmasiddhino svAdhyAya karatAM AnaMdanA ubharA vaDavAthI paramakRpALudeva zrI naDiyAda kSetre padhAryA. tyAM zrI AtmasiddhizAstra teozrIe racyuM. paramagurue mArA para paramacA lAvI zrI AtmasiddhijInI eka prata tathA sAthe eka parama hitakArI patra moklAvela teno svAdhyAya huM ekAMtamAM vagaDAmAM jaIne karato. eka prata pU.saubhAgyabhAIne, eka zrI aMbAlAlabhAIne ane eka vaDodarAvALA "mAkubhAI (mANekalAlabhAI ghelAbhAI jhaverI)ne ema cAra prato cAra jaNane mokalAvI hatI. te vAMcatA ane mukhapATha karatAM mArA AtmAmAM AnaMdanA ubharA AvatA ane akeka padamAM apUrva mahAtmya che ema mane lAgyA karatuM. AtmasiddhijInA svAghyAyathI ane niraMtara manana rahyA karavAthI AtmollAsa hato. koInI sAthe vAta ke bIjI kriyA karatAM paNa zrI AtmasiddhijInI smRti rahetI. paramakRpALudevanI zAMta mukhamudrA kiMvA AtmasiddhizAstranI AtmAnaMda ApanArI koI gAthAnuM smaraNa sahaja rahyA karatuM, anya kazuM gamatuM nahIM. bIjI vAto para tucchabhAva rahyA karato. mAhAtmya eka sadguru ane tenA bhAvanuM AtmAmAM bhAyamAna thatuM hatuM. zrI aMbAlAlabhAInI vairAgya dazA, namratA, vinaya Adi guNo prazaMsanIya saMvat 1952nI sAlamAM zrI aMbAlAlabhAInI paNa alaukika dazA dekhAtI hatI. jyAre jyAre temano samAgama thato tyAre vairAgyadazA, namrabhAva, vinayAdi guNo pragaTa jaNAI AvatA ane tethI amAro AtmA pramoda pAmato, jANe AvA pavitrAtmAno samAgama niraMtara karIe. zrI aMbAlAlabhAInA sacAro samAgamIo paNa amArI pAse AvatA tyAre paramagurunA mahAtmyanI vAto je emanA hRdayamAM hoya te harSapUrvaka kahetA, te sAMbhaLI amArA AtmAne vAraMvAra AnaMda thato. A arasAmAM ghaNA mumukSubhAIonI dazA utkRSTa dekhavAmAM AvatI. pU.saubhAgyabhAInI vinayabhakti dekhI amArA AtmAmAM koI ora ja prema UchaLato. graMtha vAMcatA khaLI rahevuM nahIM saMvat 1953nuM cAturmAsa kheDA kSetre karyuM tyAre svAdhyAya arthe 'mokSamArga-prakAzaka' nAmano graMtha paramakRpALudeve amArA upara mokalyo hato. teno svAdhyAya ame badhA munio karatA hatA. temAM DhuMDhakamatanA (sthAnakavAsI paMthanA) khaMDananuM varNana joI muni devakarAne te vAcana baMdha karavAno vicAra thayo; tethI paramakRpALudevane te vicAra jaNAvatAM, teozrI taraphathI patra maLyo ke koI bAbata mATe graMtha vAMcatA khaLI rahevA yogya nathI. doSavRSTi tajI guNagrAhI thavA preraNA karI hatI tethI pUrNa svAdhyAya thatAM temanI mahattA samajAI hatI. (5) munizrI mohanalAlajIne darzana mohanIya karmano udaya saMvat 1954nI sAlamAM amAruM cAturmAsa traNa munionuM zrI vasokSetre hatuM. tyAM mohanalAlajIne mAkubhAIne smaraNazaktino garva hato te maTADavA tathA jJAnIno nizcaya thavA arthe ApelI.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 zrImad ane laghurAja svAmI la rAka ? darzana mohanIyano udaya pUrva karmAnusAra thayAnuM mohanalAlajI jaNAve che te nIce mujaba che : paramanirgathadazA AvI upAdhimAM rahI zake? eka divase vanamAM jatAM rastAmAM vicAra karatAM evuM phurI AvyuM ke paramakRpALudevane ApaNe guru mAnIe chIe, to ApaNe temanI dazA kevI mAnIe chIe? te praznano mArA aMtaHkaraNamAMthI evo uttara maLyo ke parama nigraMtha dazA mAnIe chIe. tyAM pharI prazna UThyo ke parama nigraMtha dazA AvI upAthimAM rahI zake? teno uttara nahIM maLavAthI huM ghaNo mUMjhAvA mAMDyo. keTalAMka mumukSabhAIone mArI mUMjhavaNanI vAta huM kaheto paraMtu temanA samAghAnathI mAruM mana saMtuSTa thatuM nahIM. tIvra darzanamohanA udayathI huM vizeSa mUMjhAvA lAgyo. te eTale sudhI ke dehatyAga karavAnA vicAra para paNa Avyo. evAmAM zubha samAcAra AvyA ke paramakRpALudeva kAviThA kSetrathI naDiyAda sTezane UtarI vaso padhAraze. AthI huM AnaMda pAmyo. temaja vasonA zrAvaka bhAIo paNa khuzI thayA. tyAMnA amIna pAsethI ratha laI naDiyAda sTezane sAmo mokalyo. Trena rAtanA AvatI hovAthI ratha paNa moDo ravAnA thayelo. caraNasparza mAtrathI kutaka samAI apUrva zAMti prasarI paramakRpALudeva ane zrI aMbAlAlabhAI naDiyAda sTezane UtarI ahIMnA vAhananI vaghAre rAha joyA vagara eka belagADImAM besI A tarapha AvavA vidAya thayA hatA, tene A ratha sAmo maLyo eTale zrI aMbAlAlabhAIe pUchyuM ke ratha kyAM jAya che? sArathIe javAba Apyo ke kAviThAthI paramakRpALudeva ane aMbAlAlabhAI pathAravAnA che. temanI sAme javAnuM che. tethI zrI aMbAlAlabhAIe kahyuM ke paramakRpALudeva padhAryA che. tyAre sArathI ane sAthe AvelA mANase paramakRpALudevane rathamAM padhAravA vinaMtI karI, tethI rathamAM padhAryA ane ratha tvarAthI vaso AvI pahoMcyo. emanA AvatAM sudhI huM mahArAjazrI ane caturalAlajI traNe AvavAnA mArga tarapha draSTi karI rahyA hatA. teozrI upAzrayamAM padhAryA te vakhate ame sASTAMga namaskAra karyA ane caraNasparza karatAM ja mane paramakRpALudeva viSe je kutarko thatA hatA te baghA samAI gayA ane apUrva zAMti prasarI gaI. temaja dehathI jema vastra bhinna che tema AtmA ane dehanuM bhinnatva kRpALudeva viSe bhAsyuM. evo pratyakSa satparuSano atizaya che ke jenA darzana mAtrathI mithyAtvAdi doSo nAza pAme che. bAhya vRSTi tajI jJAnInuM aMtaraMga jJAnasvarUpa samajavuM joIe pote paghAryA tevA ja mArA aMtaHkaraNamAM je zalya cAlatuM hatuM te viSe vagara pUchyuM aMtarajAmIe kRpA karI jaNAvyuM ke jIvoe jJAnI puruSanI oLakhANa anAdikALathI bAhyadraSTie karela che, te evI rIte ke eka sAta-ATha varSanuM bALaka je covihAra vagere kriyA karatuM hoya tevI kriyA paNa jJAnI pAse na dekhe to temanA viSe saMzaya thAya ane jJAnIne oLakhI na zake. evuM udAharaNa ApI jJAnInuM svarUpa je jJAnadraSTie samajavuM joIe te samajAvI zalyachedaka apUrva bodha karyo. pachI potAne UtaravAnuM hatuM te mukAma para gayA. paramakRpALu deva pratye eka mAsa rahevAnI mAgaNI bIje divase savAre paramakRpALudeva upAzrayamAM padhAryA. tyAM mArI (zrI lallujI mahArAja) sAme
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 108 joI pUchyuM ke kaho, muni, ahIM keTalA divasa rahIe? AthI mArA manamAM vicAra thayo ke jyAre samAgama thAya che tyAre be cAra ke cha divasathI vadhAre samAgamano prasaMga muMbaI ra sivAya bIje kyAMya banyo nathI tethI vizeSa samAgamanI icchAe meM eka mAsanI mAgaNI karI. pachI paramaguru mauna rahyA. "A badhuM kAma aMbAlAlanuM che, tamAruM nathI" kheDA muni devakaraNajIne, paramaguru vaso padhAryAnA khabara maLavAthI satsamAgamanI utkaMThA vadhI ane vasothI kheDA paghAravAnI vinaMtI paramaguru pratye patro dvArA karavA lAgyA; tathA kheDAthI mumukSuo mokalI Agraha karavA lAgyA. tyAre zrI aMbAlAlabhAIe AvI mane kahyuM ke devakaraNajI muni samAgamanI utAvaLa kare che, tene utAvaLa nahi karavA ane comAsuM pUruM thaye Apane paNa sAthe vizeSa lAbha maLe to sAruM, to devakaraNajI muni paramakRpALudeva pratye cAturmAsa pachI samAgama karAvavA lakhe tema jaNAvo. te pramANe mAre lakhavA mujaba devakaraNajIe paramakRpALudevane patra lakhyo. te patra paramakRpALudevane maLyA pachI mane AvIne kahyuM ke munizrI devakaraNajIne patra koNe lakhyo? tyAre meM kahyuM ke meM lakhyo. tethI paramakRpALudeve jaNAvyuM ke "A badhuM kAma aMbAlAlanuM che, tamAruM nathI." zrI aMbAlAlabhAIne vAMkamAM nahIM AvavA devA mArA upara meM laI lIdhuM chatAM pote jANI lIdhuM. samAgamamAM aMtarAya AvavAthI boghanI pipAsA vizeSa vaghI huM gAmanA moTA amIno ane amaladArone tyAM AhAra pANI levA jatAM kaheto ke muMbaIthI eka mahAtmA AvyA che, te bahu vidvAna che temanuM vyAkhyAna sAMbhaLazo to bahu lAbha thaze. eTale ghaNA mANaso paramakRpALudeva pAse AvavA lAgyA. eTale paramakRpALudeve munione baghA Ave tyAre AvavAnI manA karelI kAraNa ke "tamane dekhIne ame paNa DhuMDhIyA chIe ema loko mAnI le. mATe tamane anya vakhate samAgamano prasaMga maLI raheze" ema jaNAveluM. tethI amone pastAvo thayo ke eka mAsanA samAgamanI mAgaNI karI hatI paNa Ama aMtarAya paDyo tethI pipAsA bahu vadhI. paNa bahAra vanamAM padhAratA tyAre samAgamano lAbha maLato. AvA prasaMgomAM bogha thato te smRtimAM rahela tenuM saMkSipta Alekhana atra thAya che : jJAnavArtAmAM praznonA khulAsA vanamAM gAma bahAra eka vAva che. tyAM mahAdevanuM devAlaya hatuM te sthaLe paghAratAM prasaMgocitta jJAnavArtA cAlatI vakhate meM pUchyuM ke saMnyAsI kone kahevA? pUjyazrIe kahyuM ke-vAsanAno kSaya kare tenuM nAma saMnyAsI. meM pUchyuM : gosAI kone kahevAya? pUjyazrI : iMdriyo kabaje kare te gosAI. meM pUchyuM : yati kone kahIe? pUjyazrI : pAra pahoMcela. paramAtmapada pAme tene yati kahie. baghA ekavAra AhAra kare tema ApaNe paNa karavuM joIe vasomAM paramakRpALudevanA samAgama arthe AvelA mumukSabhAIo temaja paramakRpALudeva eka TaMka
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 109 zrImad ane laghurAja svAmI AhAra karatA ane ame munio baghA be vakhata AhAra letA. tethI amane lajjA AvI. ane vicAryuM ke ApaNA mATe A ThIka na kahevAya. meM muni mohanalAlajIne jaNAvyuM ke paramakRpALudeva vagere eka vakhata AhAra kare che to ApaNe paNa eka vakhata AhAra levAnuM rAkhIe. mohanalAlajIe hA pADI. ane eka vakhata AhAra levAno vicAra nakkI karyo. A vakhate zrI aMbAlAlabhAInuM svAbhAvika Agamana thayuM. temane ame jaNAvyuM ke havethI ame paNa eka vakhata AhAra karavA ghAryuM che. tyAre zrI aMbAlAlabhAIe jaNAvyuM ke paramakRpALudeva atrethI padhAryA pachI eka vakhata AhAra levAnuM grahaNa karajo. kAraNa ke hAla to AhArapANI karIne tUrta ja paramakRpALudevanA samAgamamAM AvavAnuM thAya che. tyAM vizeSakALa besavAnuM thAya che. Apa eka TaMka AhAra karavAnuM rAkho tethI kaMI vizeSa AhAra levAya to pramAdanI vRddhi thAya, mATe be vakhata sUkSma AhAra levAnuM rAkho. A vAta amane gamI ane tethI tema karyuM. munione eka vakhata AhAra karavAnI AjJA. e vagara chUTako nathI bIje divase paramakRpALudeve pUchyuM ke tame AhAra be vakhata lyo cho? ame hA pADI. tyAre paramakRpALudeve AjJA karI ke munioe eka vakhata AhAra levo joIe. tyAre mohanalAlajIe paramakRpALudevane kahyuM ke ame to kAle eka vakhata AhAra levA saMbaMdhI vicAra karyo hato. paNa aMbAlAlabhAIe jaNAvyuM ke paramakRpALudeva anyatra padhAryA pachI tema karajo. paramakRpALudeve jaNAvyuM ke hajI aMbAlAlanI tevI dazA thaI nathI ke tenI AjJA mAnya thAya. mATe hAla ame kahIe tema karo. tyAre ame jaNAvyuM ke havethI eka TaMka AhAra levAnuM rAkhIzuM. te vAta caturalAlajIne phAvatI na AvI ane kahyuM ke huM pAMca vigaya (vikAra karanAra vastuo-dUgha, dahIM, ghI, tela, gaLapaNa)no tyAga karuM paNa mane khAvAnI be vakhata AjJA Apo. tyAre paramakRpALudeve kahyuM ke eka TaMka AhAra karo. ema karyA vagara chUTako nathI, ane koI kAraNa hoya eTale zarIra saMbaMdhI anArogya hoya tevA prasaMge munizrI lallujI mahArAjane pUchavuM ane AjJAnusAra vartavuM. paramakRpALu deve pUchavAthI dinacaryA jaNAvI ekavAra vanamAM padhAryA hatA. tyAM AgaLa vAva pAse beThA hatA. te vakhate muni caturalAlajIne paramakRpALudeve pUchyuM: tame saMyama grahaNa karyo tyArathI Aja sudhImAM zuM karyuM? tyAre temaNe javAba ApyoH savAramAM cAnuM pAtra bharI lAvIe chIe, te pIe chIe; te pachI chIMkaNI vahorI lAvIe chIe te suMghIe chIe, te pachI AhArane vakhate AhAra-pANI vhorI lAvIe chIe, te AhArapANI karyA pachI sUI rahIe chIe, te pachI sAMje pratikramaNa karIe chIe. ane te pachI rAtre sUI rahIe chIe. AhArapANI vAparI suI rahevuM tenuM nAma darzana, jJAna, cAritra tyArapachI paramakRpALudeve kahyuM-"cA ane chIMkaNI vahorI lAvavI ane AhArapANI vAparI sUI rahevuM tenuM nAma darzana, jJAna, cAritra?" ema kahI bahu kaDaka bogha Apyo. pachI mane (munizrI lallujIne) kahyuM : bIjA muniono pramAda choDAvI, bhaNavA tathA vAMcavAmAM, svAdhyAya, dhyAna karavAmAM kALa vyatIta karAvavo ane cA tathA chIMkaNI vinA kAraNe hamezAM lAvavI nahIM. zarIra asvasthatAnA kAraNe kAMI
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 110 levAnI jarUra jaNAya to munizrI lallujI mahArAjanI AjJAthI levuM ema paramakRpALudeve jaNAvyuM hatuM. AkhI rAta paramakRpALu devanI apUrva boghaghArA varasI eka rAtrie bahAra gAmanA mumukSuo ghaNA AvelA hatA, te sarvane samI sAMjathI UbhA rahevAnI AjJA paramakRpALudeve karI tethI te baghA hAtha joDI sAme UbhA rahyA ane akhaMDa AkhI rAta hANuM (savAra) thatAM sudhI apUrva boghaghArA varasI. savAranA sUryodaya thayA pachI keTalAka mumukSuo upAzrayamAM AvyA, teonI mukhAkRti jotAM koI svargamAMthI uttama devo UtarI AvyA hoya tevI upazamanI chAyA dekhAI. tethI amArA AtmAmAM ghaNo ja pramoda thayo ane AvA apUrva boghanA prasaMge amane aMtarAya rahevAthI pazcAttApa paNa thayo. aMtarAyanuM kAraNa bAhyavezavyavahAra hato. rAtanA thayela boghanI vAto sAMbhaLavAthI pratyakSa jevo AnaMda goghAvInA vanamALIbhAI bogha zravaNathI evA harSamAM AvI gayA ke mane kahevA lAgyA : bApajI, have to huM ApanA caraNamAM rahIza, mane sAdhupaNuM Apo. temanI vRddhAvasthA hovAthI mohanalAlajIe pUchyuM ke ApanI vRddhAvasthA che to Apa sAdhupaNuM laI zuM karazo? tyAre te bolyA ke bApajI, tamane baghAne AhArapANI lAvI ApIza ane tamArI sarvanI sevA bhakti karIza. ema kahI rAtanA AnaMdanI vAto karavA mAMDyA. tethI ame paNa jANe pratyakSa bogha pAmyA evo avarNanIya AnaMda thayo. AtmAnA anaMtaguNomAM jJAnaguNa praghAna eka vakhata paramakRpALudeva upAzrayamAM padhAryA tyAre uttarAdhyayananuM mokSamArga nAmanuM adhyayana laI, temAM jJAna, darzana, cAritra traNa pada pharI pharI AvyA tenuM kAraNa zuM ema pUchyuM. teno artha paramagurue pote karI samajAvyo. pachI ame pUchyuM ke ATha karmamAM sauthI moTuM to mohanIya karma che chatAM jJAnAvaraNIya karma paheluM kema mUkavAmAM AvyuM haze? tyAre tenA uttaramAM paramagurue kahyuM ke AtmAnA anaMta guNo che. te sarvamAM jJAnaguNa praghAna che, tene AvaraNa karanAruM jJAnAvaraNIya karma che. mATe tene prathama mUkavAmAM AvyuM. Ama AThe karmanI saMkalanAno khulAso samajAvyo hato. pachI pote upAzrayamAM upara pharatA hatA tyAre muni mohanalAlajIe prazna karyo ke kuMdakuMdasvAmIe mahAvideha kSetramAM zrI sImaMghara svAmInA darzana karyA ane temanA samovasaraNamAM jaIne beThA te zI rIte? tyAre harSAnaMdamAM AvIne mane (zrI lallujImahArAjane) pUchyuM ke-"kema muni, sImaMghara svAmInA darzana karavAM che ?' meM tatkALa harSamAM AvI hA pADI. te sAMbhaLI paramakRpALudeva mauna rahyA. jJAnI puruSanI gaMbhIratA yathArtha jANe to samakita pAme eka divasa paramakRpALudeva upAzrayamAM savAranA padhAryA. te vakhate mAtra ame sAghuo ekalA ja hatA ane meDA upara hovAthI paramakRpALudeva upara paghAryA. mauna rahI eka besavAnA Asana upara birAjyA. A vakhate mohanalAlajI temanI mukhamudrAnuM meSonmeSa draSTithI joIne aMtaradhyAna (paramagurunuM) karatA hatA. thoDA vakhata pachI pote ekadama mohanalAlajInI sAme joyuM tethI mohanalAlajI dabAI gayA. pachI upadezamAM bolyA : jIvo jJAnI puruSanI gaMbhIratA jANI zakatA nathI. jJAnIpuruSa samudra jevA
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 zrImad ane laghurAja svAmI gaMbhIra hoya. jIva jo te gaMbhIratA jANe to samakita kyAM dUra che? arthAtu jJAnIpuruSanI gaMbhIratA jANatAM ja jIvane samyakajJAna prApta thAya che. anya sAMbhaLe tema huM to mAtra svAdhyAya karuM chuM A banAva pahelAM paramakRpALudevane eka patra mohanalAlajIe ApI temAM jaNAvyuM hatuM ke he nAtha! mane vyAkhyAna vAMcatA AvaDatuM nathI mATe Apa AjJA karo to huM vyAkhyAna vAMcavAnuM baMgha karuM. te patranA uttaramAM A vakhate kRpAnAthe jaNAvyuM ke sAdhuoe svAdhyAya karavo joIe. svAdhyAya, dhyAna vinA muni kALa vyatIta kare nahIM. jyAre vyAkhyAna samaya hoya tyAre ema vicAravuM ke mAre svAdhyAya karavo che. mATe moDhethI uccAra karI ane sAMbhaLe evA avAjathI svAdhyAya karuM chuM. paNa huM to mAro svAdhyAya ja karuM. chuM evI bhAvanA rAkhI, koI AhArAdinI paNa temanI pAsethI kAmanA rAkhavI nahIM. niSkAmabhAve vyAkhyAna vakhate svAdhyAya karavo. evI AjJA paramagurue karI. manane hamezAM savicAramAM rokavuM to vaza thaze pachI meM pUchyuM ke mana sthira thatuM nathI teno zo upAya? tenA uttaramAM jaNAvyuM ke eka paLa paNa nakAmo kALa kADhavo nahIM. koI sAruM pustaka vairAgyAdinI vRddhi thAya tevuM vAMcavuM, vicAravuM. e kAMI na hoya to mALA gaNavI. paNa jo manane navaruM melazo to kSaNavAramAM satyAnAza kADhe tevuM che. mATe tene savicArarUpa khorAka Apavo. draSTAMta ApeluM ke jAnavarane (harAyA Dhorane) jema kAMIne kAMI khAvAnuM joIe che, tene dANano Topalo AgaLa mUkavAthI te khAyA kare che ane te vakhate te bIjAM kAMI khAtuM nathI. te pramANe mana Dhora jevuM che eTale bIjA vikalpo baMdha karavA mATe sadvicArarUpa khorAka ApavAnI jarUra che. AtmA nagna asaMga ame anubhavyo tethI ame digaMbara chIe. eka divasa pote je makAnamAM UtaryA hatA te makAnamAM eka digaMbarabhAI je jijJAsu ane vairAgI hato te paramakRpALunA darzanArthe gayo; tene paramagurue pUchyuM : tame koNa cho? tyAre teNe kahyuM : sAhebajI, huM digaMbara chuM. tyAre pote kahyuM ke tame digaMbara nathI digaMbara to ame chIe. te bhAI stabdha thaI vicAramAM paDyA ke ApaNe zuM kahevuM? paramaguru bolyA ke AtmA nagna asaMga anubhavyo che eTale ame digaMbara chIe. tame zveta vastra ghAraNa karyA che, mATe zvetAMbara cho. vinodamAM AvI apUrva vAta samajAvI hatI. prastuta prasaMga amane te digaMbarabhAIe upAzrayamAM darzanArthe Avela tyAM kahyo hato. saMskRta bhaNavAnI ane karmagraMtha vicAravAnI AjJA eka divase saMskRta bhaNavAno tathA karmagraMtha vAMcavA vicAravAno abhyAsa karavo evI AjJA sarva sAdhu-samudAyane karI. mohanalAlajIe kahyuM ke saMskRta bhaNavAno joga kyAMthI maLe? temaja mahArAjazrI tathA devakaraNajIsvAmInI prauDha avasthAne laIne zI rIte abhyAsa thaI zake? tyAre paramakRpALadeve uttara Apyo ke joga maLe tyAre abhyAsa karavo. kemake vikToriyA mahArANI vRddha hovA chatAM bIjA dezanI bhASAno abhyAsa kare che. te vAta ame mAnya karI ane AjJAnuM pratipAlana karavA mATe banato prayAsa karyo. paraMtu abhyAsamAM AgaLa vadhI zakAyuM nahIM. eka divasa vanamAM padhAryA, tyAM eka prAcIna mahAdevanuM devAlaya hatuM. tyAM paramaguru adbhuta
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 112 digaMbara dazAe mAtra kaccha mArI padmAsane dhyAnArUDha thayA. samAdhimAM keTaloka samaya rahI, samAdhi pArI amArA tarapha draSTi karI. eTale ame prazna karyo ke " siti gunheMti muvaMti paraNivyAyaMti savva surakvANamaMta vAraMti" A pAThamAM sijhaMti pachI bujhaMti kema AvyuM haze? siddhapaNuM jJAna sahita hoya che mATe ema kahyuM paramagurue uttaramAM kahyuM : siddha thayA pachI bogha jJAnAdiguNa-rahita hoya che ema koI darzanavALA mAne che. vedAMta kahe che ke mukta thayA pachI zUnyarUpe hoya che. paNa jinadeva kahe che ke siddhatva jJAnasahita hoya che. mATe sinDruti pachI guoNMti ema sUtrathI gaNadhara bhagavAne kahyuM che. evI rIte uparanAM sUtrono phuTa artha karI nigraMtha zailInuM svarUpa alaukika prakAre darzAvyuM. te sAMbhaLI amArA AtmAmAM ema thaI AvyuM ke aho! Avo zAstrano paramArtha koNa samajAve? -zrImad rAjacaMdra (pRSTha 832) pachI ame bIjo prazna karelo ke DimAna, niMdrama, rAma, 3ppA/ vasirama eno zo artha haze? teno paNa adabhuta artha karI dekhADyo hato. zrImad rAjacaMdra (pRSTha 716) AjJA karela bogha nahIM vicAravAthI cAlyA javAnI AjJA pachI viSNu, ziva, brahmA Adi 1008 nAmamAMthI keTalAMkanA zabdArtha ane paramArtha samajAvI te artha manana karavAnuM vicAravAnuM jaNAvI pote zauca padhAryA. tathApi vicAravAnuM avakAza rAkhI, hAla to kRpALudevanI bhakti karavI ema mAnI bhaktinA chaMdo gAvA zarU karyA, e potAnA sAMbhaLavAmAM dUrathI AvelA tethI zaucathI nivRtta thaI te devAlaya AgaLa AvatAM ja tUrta AjJA karI ke tame sarva ahIMthI cAlyA jAva. AvI AjJA thavAnuM kAraNa vicAratAM amane amArI bhUla samajAI ke kapALudeve, thayelA boghanuM manana karavA kahela, te nahIM karatAM ame temanI stuti karavA lAgyA. tethI tvarita javA kahyuM. ame pastAvo karatA upAzraye AvyA ane pote paNa utAre padhAryA. ApanA pratApe maLela "mokSamArga prakAza' graMtha apUrva che. eka divase upAzrayamAM bapore paramakRpALudeva padhAryA, te vakhate mokSamArga prakAza' nAmano graMtha muni mohanalAlajI vAMcatA hatA, te dekhI pote pUchyuM ke zuM vAMco cho? mohanalAlajIe jaNAvyuM ke "mokSamArga prakAza" vAMcu chuM. AthI pote pUchyuM ke graMtha kevo che? mohanalAlajIe kahyuM : "ApanA pratApe graMtha apUrva che. he munio! A dehane tamAro mAnazo nahIM pachI paramakRpALudeva beThA eTale ame paNa vinaya namaskAra karI beThA. tyAre teozrIe apUrva kRpA karI kahyuM ke he munio! A dehane tamAro mAnazo nahIM. jema paMthI cAlatAM koI vRkSa taLe bese. pachI te tajIne cAlyo jAya, tema A deha mukIne cAlyA javAnuM che. A prakAre draSTAMta laI, dehAdhyAsathI mukta karAvavA, vizeSa bogha karyo hato. teno saMkSepa hRdayamAM evo rahyo ke A dehane have ApaNe potAno mAnavo nahIM. paramagurue karelI e AjJA ApaNA hRdayamAM sthira raho.. vIsa doharAnA saraLa saMpUrNa artha apUrva rahasya sahita samajAvyA A vakhate kheDAthI be bAIo darzanArthe AvelI, tenA upara dayA lAvI he prabhu! nA vIsa doharA
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 zrImad ane laghurAja svAmI saMpUrNa, spaSTa bALa jIvo samaje evA saraLa artha ane apUrva rahasya sahita samajAvyA. te vakhate bIjA mANaso ghaNA hatA. sarva AvI alaukika vANI sAMbhaLI praphullita thayA hatA. jJAnI vinA koI kALe bhUmi hotI nathI. eka vakhate upadezamAM AvyuM hatuM ke jJAnI vinA koI kALe bhUmi hotI nathI. ane te upara potAnuM draSTAMta dIdhuM hatuM ke je sAlamAM mahAtmA cidAnaMdajIno dehAMta thayo e ja sAlamAM amArA dehano janma thayo che. eTale jJAnInuM pRthvI upara hovApaNuM che. mahAvIra bhagavAnanuM zAsana samyakatvanA AdhAre cAlaze zrI mahAvIra svAmInuM zAsana pAMcamA ArAnA aMta sudhI cAlaze te satvane Azraye cAlaze. Ama eka vakhata kahevAmAM AveluM. "suMdara vilAsa' ane 'karmagraMtha' viSe potAno anubhava jaNAvyo eka divasa pote upAzrayamAM paghArelA te vakhate bAjoTha upara "suMdara vilAsa' ane 'karmagraMtha' e be pustako paDelA hatA. tenA upara kRpALudevanI draSTi gaI ane pUchyuM ke kayAM pustako che? tyAre ame kahyuM ke "suMdara vilAsa' ane 'karmagraMtha che. tyAre temaNe kahyuM ke "suMdara vilAsa' graMtha ghaNo suMdara che, paNa temAM je kaMI bhUla che te ame jANIe chIe. 'karmagraMtha viSe jaNAvyuM ke "karmagraMtha'mAM je je prakRtio saMbaMdhI baMgha, udaya, udIraNA, sattA Adi je je guNasthAnanuM varNana che, te te prakRtio ane anubhava vedanathI joI che. A uparAMta karmagraMthanuM vizeSa svarUpa samajAvavA arthe vivecana karyuM hatuM. karma prakRtionuM sUkSma nirUpaNa jevuM jainadarzanamAM che tevuM koI darzanamAM nathI amadAvAdavALA gopAla pAnAcaMda tathA lakhamIcaMda khemacaMdane paramakRpALudeve pUchyuM ke jainadarzanamAM anya darzana karatAM viziSTatA zI che? gopALabhAI niruttara rahyA, bIjAM koI bolI zakyuM nahIM. tyAre paramagurue jaNAvyuM ke karma-prakRtionAM svarUpa, baMgha ane mokSanI vyAkhyA viSe jainadarzanamAM je sUkSma nirUpaNa che, tevuM AbehUba ane yathArtha nirUpaNa bIjA koI darzanamAM nathI. karmanA svarUpanuM nirUpaNa nigraMtha darzanamAM che evuM anya darzanamAM nathI. abhimAna kSINa thayuM ane kRpALu deva pratye sadgurupaNAno bhAva thayo gopALabhAIne zAstra abhiniveza ane kuLAgraha vizeSa hovAthI, teone uddezIne kesarIsiMhanI mAphaka baLavAna vANIthI zAstranA aneka prakAranA prazno tene pUchyA. temAMthI eka paNa praznano uttara gopALabhAI ApI zakyA nahIM. ane abhimAna kSINa thayuM. paramagurunA pAdAbujamAM zIrSa namAvI paDyA ane kapALadeva pratye sadagurupaNAno bhAva thayo. te vidAya thayA tyAre kahevAmAM AvyuM ke paramakRpALudeva tarapha pharI tamane samAgama arthe AvavA icchA thAya to AjJA magAvIne Avazo. pahelI mitrA draSTi ane uttarAdhyayananI covIsa gAthAono artha samajAvyo thoDA divasa pachI paramakRpALudeva gAma bahAranA baMgalAmAM paghAryA hatA. thoDo vakhata tyAM ja sthiti karI hatI. eka divase ame tyAM gayA tyAre pote "yogadraSTi samuccaya' nAmano zrI yazovijayajI racita graMtha vAMcatA hatA. temAMthI pahelI draSTi mitrAno artha karI amane spaSTa rIte samajAvyo hato. temaja
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 114 "uttarAdhyayanasUtra'nA batrIsamAM adhyayananI gAthAo pahelethI covIsa sudhI bolI teno artha adbhuta ane anupama samajAvyo hato. pachI ame tyAMthI upAzrayamAM AvyA. dUrathI avaLA akSaro ukelI artha barAbara samajAvatA hatA eka prasaMge pharI tyAM gayA tyAre laherAbhAIne 'karmagraMtha' vaMcAvatA hatA. temAM khUbI e hatI ke laherAbhAIthI paramakRpALudeva ghaNA dUra hatA ane laherAbhAInA hAthamAM pustaka hatuM chatAM pote teTale dUra rahIne avaLA akSaro ukelI laherAbhAIne artha barAbara samajAvatA hatA. carAmAM pahelo divasa paramakRpALudevanI kRpAe adbhuta vairAgyamaya vAtAvaraNa vasothI eka mAIlanA aMtara para AvelA carAmAM eka divasa paramakRpALudeva mumukSuvarga sahita padhAryA. ame paNa teozrInI sAthe hatA. tyAM gayA pachI ghorIbhAI pAse "bharatezvara bhUpati bhayo vairAgI''e sajjhAya traNa vakhata gavarAvI. AnaMdaghanajIkRta covIzImAMthI ogaNIsamA tIrthaMkara zrI mallinAthanuM stavana vAraMvAra bolAvyuM. te vakhatanA amApa AnaMdanuM Alekhana zI rIte thAya? kAraNake paramagurunA yogabaLathI, AvAM vairAgyavRddhi karanArAM kAvyo jyAre temanI samA gavarAvavAmAM AvatA, tyAre copAsa vairAgyamaya vAtAvaraNa chavAI rahetuM. stavana bolI rahyA pachI ghorIbhAIe prazna karyo ke jainadarzana sarvottama ApaNe mAnIe te zI rIte ? sAco vaidha sarvajJadeva bAkInA pAMca vaidyo pratyuttaramAM kRpALudeve jAAvyuM ke-- vaidyo che, temAM eka dhanvaMtarI nAme sAco vaidya che, te satya nidAna ane cikitsA karI, daradIne daradathI mukta kare che. AthI jagatamAM pratyeka sthaLe tenI khyAti prasarI, te joI pAMca phuTa (mAyAvI) vaidyo paNa pote potAnI dukAno kholI, ghaMgho calAvyo ane lokone sastI davA maLavAthI tenA tarapha vaLyA, temAM sAcA vaidhanI davA jeTalA aMze daradIne Ape, teTalA aMze daradIne lAbha thAya. paNa potAnI kAlpanika davAno daradI upara upayoga kare tyAre roganI vRddhi thAya. ema kahI teno upanaya ddarzana upara lIgho ke sAco vaidya te sarvajJa vItarAgadeva che ane bAkInA pAMca vaidyo che te sAcI davA tarIke davA, brahmacarya Adi tenI pAse che te sAcA (vItarAga) vaidyanI che, tethI tenA pramANamAM daradIne lAbha thAya che. kuda sadguru satya svarUpa samajAve, kruguru avaLuM samajAvI durgatie pahoMcADe darzananuM satya svarUpa samajAvanAra sadguru joIe. kuguru hoya to jIvane avaLuM samajAve. te saMbaMdhI pote kahyuM ke sadguru hoya te jIvane mokSamArga para lAve, ane kuguru jIvanuM jJAna, darzana, cAritrarUpa ghana lUMTI laI durgatie pahoMcADe che. te upara dRSTAMta :-- sadguru sAcA hoya to karma avazya bhAge bahAdura vaLAvo laI jAna jatI hatI tene hijaDA cora lUMTArA banI paccIsanuM ToLuM lUMTavA AvyuM. tyAM te vaLAve hoMkAro karyo ke '"abe sAle hija', tyAM to badhuM ToLuM bhAgI gayuM. tema sadguru sAcA hoya to karma bhAgI jAya che.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 zrImadda ane laghurAja svAmI carAmAM bIjo divasa gharma, ciMtavyA vagara ja phaLa Ape carAmAM raste jatAM paramakRpALudeva bolyA ke gharma aciMtya ciMtAmaNi svarUpa che. tyAre meM pUchyuM ke aciMtya ciMtAmaNi eTale zuM? tyAre paramagurue jaNAvyuM ke ciMtAmaNi ratna che, e ciMtavyA pachI phaLa Ape che. ciMtavavA jeTalo temAM parizrama che ane gharma aciMtya eTale temAM ciMtavavA jeTalo paNa zrama nathI, evuM aciMtya phaLa Ape che. potAnA khAvAmAMthI lIlotarInI kamI karIne bhagavAnane bhaktibhAve puSpa caDAve ATalI vAta karatAmAM eka rAyaNanuM vRkSa AvyuM tyAM paramakRpALu sahita ame sAdhuo beThA. eka mumukSubhAI sAthe hatA. paramakRpALu bolyA ke bhagavAna rAyaNa taLe bahuvAra samavasaryA che. A rAyaNa ghaNA varSanI jUnI che. rAyaNanuM vRkSa ghaNA varSo paryata rahI zake che. najIkamAMthI eka rasto nIkaLato hato, tyAMthI eka mALI puSpo laIne jato hato. teNe paramakRpALu upara svAbhAvika prema AvavAthI, puSpo teozrInA AgaLa mUkyAM. A vakhate mumukSubhAIe eka Ano te mALIne Apyo. pachI paramakRpALue te puSpomAMthI eka puSpa laI kahyuM ke je zrAvake sarvathA lIlotarI khAvAno tyAga karyo hoya te bhagavAnane puSpa caDAvI zake nahIM; paNa jeNe lIlotarIno tyAga karyo nathI e potAnA khAvAmAMthI lIlotarI kamI karI bhagavAnane bhaktibhAve puSpa caDAve ane munine puSpa caDAvavAno sarvathA tyAga hoya che. temaja puSpa caDAvavA muni upadeza paNa ApI zake nahIM. evuM pUrvAcAryo kahI gayA che. dhyAna ane svarUpa siddhi mATe pratimAnI jarUra puSya saMbaMdhI A khulAso karyA pachI pratimA saMbaMdhI pote jaNAvyuM ke sthAnakavAsInA eka sAdhu je ghaNA vidvAna hatA, teo eka vakhata vanamAM vihAra karIne jatA hatA, tyAM eka jina derAsara AvyuM; temAM vizrAMti levA praveza karyo to sAme jina pratimA dIThI, tethI tenI vRtti zAMta thaI ane manamAM ullAsa thayo. zAMta evI jina pratimA satya che, evuM temanA manamAM thayuM. jinakalpI ugra vihArI hoya ahIM mohanalAlajIe prazna karyo ke zAstramAM ema kahevAmAM Avela che ke jinakalpIno vira kalpamAM AvyA pachI mokSa thAya che, te zI rIte? tyAre pote hasIne bolyA ke sthavira kalpIo jinakalpI upara dAjhe baLyA tethI bolyA ke tame vira kalpI thazo tyAre tamAro mokSa che. Ama AnaMdapUrvaka javAba Apyo, tyArapachI carAmAMthI sau potapotAne sthAne padhAryA. carAmAM trIjo divasa stavanano alaukika artha kRpALadeve samajAvyo trIje divase baporanA e ja carAmAM ane e ja rAyaNanA vRkSa nIce gayA, A vakhate kRpALudeva ane ame munio ja mAtra gayA hatA. paraMtu pAchaLathI mumukSabhAIo ane keTalAka beno tyAM darzanasamAgama mATe AvelA. sau beThA pachI bhAdaraNavALA ghorIbhAIne mallinAthanuM stavana AnaMdaghanajI
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 116 mahArAjanuM banAveluM bolavA teozrIe AjJA karI ane vAraMvAra te ATha vakhata bolAvarAvyuM. tenA artha ghorIbhAI pAse karAvyA. pachI e ja stavananA vizeSArtha pote alaukika karyA. tyAMthI AnaMdanI dhUnamAM gAthA bolatA gAma tarapha sidhAvyA. "rAgIzuM rAgI sahu re, vairAgI gyo rAga; rAga vinA kima dAkhavo re, mukti suMdarI mAga? manarAvAlA." -zrI AnaMdaghanajI kRta neminAtha stavana mahApuruSonA pada hRdayavaghaka vANImAM bolatA gAmamAM AvyA ane "manaharapada'mAMthI "jeno kALa te kiMkara thaI rahyo" e pada AkarSaka avAje moTA sUrathI bolatA hatA ane premAveza dvArA bIjAnA hRdayamAM paNa divyAnaMdano saMcAra thAya ane hRdaya prema-pravAhe chalochala ubharAI jAya, evA AnaMda sahita eka makAna sudhI dhUna cAlI. teozrInI pAchaLa pAchaLa ame sAdhuo tathA mumukSuo gAmamAM AvyA. gharmabuddhie brAhmaNane jamADavAthI mithyAtvanuM poSaNa thAya eka divase mohanalAlajI uttarAdhyayanajImAMthI bhRgu purohitavALuM adhyayana 14muM upAzrayamAM vAMcI samajAvatA hatA. temAM eka evo pATha che ke brAhmaNane jamADavAthI jIva tamatamAmAM jAya. A pAThanuM vAMcana karatAM saMzaya thayo eTale A bAbatamAM ApaNe paramakRpALudevane pUchavuM ema ghArI mohanalAlajI tathA ghorIbhAI ane ame paramakRpALudevane mukAme gayA. uttarAdhyayanajIno pATha batAvyo. tyAre pote kahyuM ke tamatamA eTale aMdhakAra. te mithyAtva che. temAM jAya eTale gharmabuddhie brAhmaNane jamADavAthI mithyAtvanuM poSaNa thAya. tenA pariNAme jIva anaMtakALa paryata rakhaDe, temaja anaMtakALa narakAdi gatiomAM duHkha bhogave. taduparAMta vivecana karyuM ke "sUyagaDAMga'mAM brAhmaNane bilADA jevA kahyA che. kAraNa ke tenI vRtti bIjAnuM laI levAne tAkI rahelI hoya che. tethI te rUpe varNana karyuM che. Avo zAstrano paramArtharUpa khulAso sAMbhaLavAthI sadguru viSe pratIti vRddhipaNAne pAmI. avinaya, ahaMkAra, ardhadagdhatA ane samRddhi hoya to samakita thAya nahIM eka vakhate prAsaMgika bodha ApatAM kaheluM ke samakitIne ATha mada mAMhelo eka paNa mada hoya nahIM, temaja jIvane cAra doSamAMthI eka paNa doSa hoya tyAM sudhI samakita thAya nahIM. te cAra doSo (1) avinaya (2) ahaMkAra (3) ardhadagdhatA ane (4) rasavRddhi e che. tenA samarthanamAM "ThANAMga sUtra'no purAvo Apyo hato. je AhAra mAMsane vaghAre, puSTa kare te mAMsa khAvA barAbara eka divasa paramakRpALudeve amane bolAvyA, ame munio tyAM gayA. namaskAra karI beThA. eTale amane besI rahevAnI AjJA karI ane pote UbhA thaI makAnamAM bArI bAraNAM baMdha karI daI, mAtra ame traNa sAdhu ane pote ema cAra rahyA. A vakhate amane munione uddezIne indriya nigraha saMbaMdhI amApa bogha karyo hato ane kahevAmAM AvyuM hatuM ke je AhAra mAMsane vaghAre che, tevo zarIrane puSTa karanAro AhAra te mAMsa khAvA barAbara che. A boghanI khumArI dIrghakALa sudhI rahI hatI.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 zrImad ane laghurAja svAmI pachI muni mohanalAlajIe pUchyuM : mAre dhyAna kevI rIte karavuM? uttaramAM paramakRpALudeve jaNAvyuM ke "lallujI mahArAja bhakti kare te vakhate kAussaga karI sAMbhaLyA karavuM. arthanuM ciMtavana karavuM." nIce pramANe AtmArtha sAdhana mAge tene batAvavA pachI mane kapALudeve kahyuM ke tamAre "je koI mumukSabhAIo temaja baheno tamArI pAse AtmArtha sAthana mAge tyAre tene A pramANe AtmahitanA sAdhana batAvavAM. (1) sAta vyasananA tyAgano niyama karAvavo. (2) lIlotarIno tyAga karAvavo. (3) kaMdamULano tyAga karAvavo. (4) abhakSya cIjono tyAga karAvavo. (5) rAtribhojanano tyAga karAvavo. (6) pAMca mALA pheravavAno niyama Apavo. (7) smaraNamaMtra Apavo. (8) kSamApanAno pATha Adi bhaktino nityaniyama karAvavo. (9) pustaka vAcana, manana, mukhapATha karavA viSe jaNAvavuM. nIce pramANe vartavAno amane upadeza amane je upadezAmRta AcaravA kahela te TUMkAmAM nIce pramANe che : prazna vyAkaraNanA Asrava ane saMvara dvAra dhyAna karavA yogya che. "uttarAdhyayana' batrIsamuM adhyayana dhyAna karavA vicAravA yogya che. "sUyagaDAMga' sUtra ghaNuM ghaNuM vAMcavA vicAravAnuM karavuM 'AcArAMga' sUtra madhye saMthArA viSe aNasaNa (saMllekhanA)nI vidhi vAMcavA-vicAravA yogya che. prathama bhakti karI pachIthI dhyAna karavuM. ghaDIvAra navarA besavuM nahIM. sAruM pustaka jemAM bhakti, vairAgya hoya te vAMcavuM, vicAravuM. pachI dhyAnamAM smaraNamAM lAvavuM. vyAkaraNano joga maLe to temAM paNa puruSArtha karavo. 'karmagraMtha" paNa yoga maLe vAMcavo. jIvane ghaDIvAra vIlo mUkavo nahIM, nahIMtara satyAnAza meLavI detAM vAra lagADaze nahIM. manathI ADuM cAlavuM, te kahe tethI UlaTuM vartavuM. jIvane game tethI ApaNe bIjAM cAlI vartavuM. paramakRpALu devanA amRta jevA vacano utAravA AjJA ApI atyaMtara noMghanI noTabukamAMthI paramagurue karuNA karI thoDuM utArI levA amuka amuka mane lAbha kare tevo bhAga batAvyo ane noTa ApI. te vAMcatA amRta jevAM vacano baghAM lAgyA tethI je vacano utArI levA AjJA ApI hatI te uparAMta paNa bIjA mane sArAM lAgyA te utArI lIdhAM ane rAtre bahAra javAya nahIM tethI savAre utArI lIdhelAM baghA pAna paramakRpALudevane batAvI levAze ema vicAra rAkhyo. paramakRpALu te paramakRpALu ja che. temaNe je karyuM te bhaluM ja karyuM haze savAre darzana karavA gayA tyAre paramakRpALudeva AgaLa noTa tathA utArelA baghAM pAna mUkyA te joI paramakRpALudeve badhuM potAnI pAse rAkhyuM. mane utAravA AjJA ApelI te pAna paNa pAchAM ApyAM nahIM. tethI mane ghaNo kheda thayo ane mArI bhUla samajAI ke AjJA vinA kAMI paNa kartavya nathI. paNa have
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-pre2ka prasaMgo zuM karavuM te sUjhyuM nahIM. pachI zrI aMbAlAlabhAI maLyA temane badhuM kahI batAvyuM to temaNe paNa Thapako Apyo ke vagara AjJAe zuM kAma badhuM utArI lIdhuM? paNa have zuM karavuM ema pUchyuM tyAre aMbAlAlabhAI kahe te to paramakRpALu te paramakRpALu ja che temaNe je karyuM haze te bhaluM ja karyuM haze. eTalAmAM pote zrI aMbAlAlabhAIne jaNAvyuM ke munine sArA akSare ATaluM utArI Apaje. te pramANe zrI aMbAlAlabhAIe je vacano uttArI ApyAM temAM prathama AjJA karelI hatI te uparAMta paNa keTalAMka hatAM. 118 ja sarva jJAnIpuruSonuM je zuddha caitanya svarUpa che te ja upAsavA yogya che. mArA hitane arthe ja temaNe mane thoDo vakhata kheda thAya tema karyuM, chatAM te paramagurune ema thayuM ke temanA cittane kheda pamADyo che to saMtoSa thAya tema karavuM. anaMta NA karI te mahAprabhue mane ekAMtamAM bolAvI je kharekharI AtmahitanI vAta che te jaNAvavA bodha zarU karyo. sarva jJAnIpuruSonuM je zuddha caitanya che svarUpa che te ja upAsavA yogya che. bAhya dRSTithI je mArI gurubhakti hatI te palaTAvI atmaka dRSTinuM dAna devA prabaLa bodhadhArAthI kalA doDha klAka upadeza karyo paraMtu mane je dRSTi rAga hato te chUTe nahIM ane zAstramAMthI tathA cha pada vageremAM je gurubhakti kahI che tenA dRSTAMtathI huM mArA pakSanuM samarthana karato. jANe huM paramagurumAM ja bhaLI gayo chuM tema tanmayatAnuM sukha samajAyuM paraMtu Akhare mane samajAyuM ke sarvanA sArarUpa chevaTanI A vAta kahe che te ahoniza upAsavA yogya che. ane vAraMvAra ATalA badhA baLapUrvaka je vAta jaNAve che te arthe ja have to jIvana gALavuM ema te vAta aMtaHkaraNamAM dRDha thaI ke te bodha dhArA ekAeka aTakI gaI. te paNa samajI gayA ke je jaNAvavuM che te temaNe aMgIkAra karyuM. mane atyaMta ullAsa thayo ke sarva zAstrano sAra jANe mArA hRdayamAM vasI gayo ema lAgyuM. huM kRtakRtya thayo houM, jANe paramagurumAM ja bhaLI gayo chuM tema tanmayatAnuM sukha samajAyuM. pachI mane pUchyuM ke kema muni, tamArI mAgaNI pUrI thaI? eka mAsanI tamArI mAgaNI pramANe ame rahyA. tyAre mArA manamAM thayuM ke vizeSa mAgaNI karI hota to sAruM thAta. pAMcaso pAMcaso gAu zodhazo toya jJAnI nahIM maLe anyatra teozrI paghAravAnA hovAthI badhA sAdhuone bolAvI jAgRtino upadeza ApatAM kahyuM ke ''he munio ! atyAre jJAnI puruSanA pratyakSa yogamAM tame pramAda karo cho ? paNa jJAnIpuruSa nahIM hoya tyAre pazcAttApa pAmazo ane pAMcaso pAMcaso gAu paryaTana karavA chatAM jJAnIno samAgama thaze nahIM.'' (6) paramakRpALudevanI uttarasaMDAmAM adbhuta asaMgadazA paramakapALudeva vasothI uttarasaMDAnA baMgale vanakSetramAM padhAryA tyAM adbhuta asaMga dazAnI carcA pAlana karavAmAM AvI hatI. tyAM temanI sevAmAM naDIyAda nivAsI motIlAla ekalA ja hatA. AjJA sivAya darzanArthe paNa koI jaI zakatuM nahIM. uttarasaMDAthI kheDA padhAryA tyAMthI paramaguru kheDA paghArelA. tethI devakaraNajI munine meM patra lakhelo ke tamane je paramaguru
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 zrImad ane laghurAja svAmI taraphathI bogha thAya te amane lakhI jaNAvazo. tenA pratyuttaramAM Avelo patra : muM. vaso paramakRpALu munizrInI sevAmAM adbhuta upadezathI sagurunI paripUrNa pratIti thaIne AjJAvaza vRtti thaI zubha kSetra kheDAthI lI. muni devakaraNajInA savinaya namaskAra prApta thAya. 'uttarAdhyayana' batrIsamAM adhyayanano bogha thatAM asadagurunI bhrAMti gaI, sadagurunI paripUrNa pratIti thaI, atyaMta nizcaya thayo. te vakhate romAMcita ullAsamAna thayAM; sapuruSanI pratItino draDha nizcaya romeroma UtarI gayo. AjJAvaza vRtti thaI. rasAsvAda vagere viSaya AsaktinuM nikaMdana thavA viSe adbhuta AzcaryakArI upadeza thayo. je prakRti-nidrAdi, kroghAdi anAdi vairIo pratye zatrubhAve vartavuM tene apamAna devuM. tema chatAM na mAne to krara thaI te upazamAvavA, gALo devI, tema chatAM na mAne to khyAlamAM rAkhI vakhata Avye mArI nAkhavI ne kSatriya bhAve vartavuM. to ja vairIono parAjaya karI samAdhisukhane pAmazo. vaLI paramagurunI vanakSetra (uttarasaMDA)nI dazA vizeSa abhuta vairAgyanI, jJAnanI je tejomaya avasthA pAmela AtmAnI vAta sAMbhaLI dimUDha thaI gayo. vanakSetre vartatA paramAtmA adabhuta yogIndra paramazAMta birAje che vaLI huM eka divase AhAra karIne kRpAnAtha utarelA te mukAme gayo. te cAra mALano baMgalo hato. kRpALudeva trIjA mALamAM birAjelA hatA. te vakhate temanI adbhuta dazA mArA jovAmAM AvyAthI meM jANyuM ke A avasare chato thaIza to te AnaMdamAM kaMI pheraphAra thaze, ema vicArI huM eka bhIMtanA paDade rahI sAMbhaLato hato. te kRpAnAtha pote potAne kahe che. aDatAlIsanI sAlamAM (saM.1948) rALaja birAjyA hatA te mahAtmA zAMta ane zItaLa hatA. hAla sAlamAM vasokSetre vartatA mahAtmA parama adbhuta yogIndra parama samAdhimAM rahetA hatA ane A vanakSetre vartatA paramAtmA paNa abhuta yogIndra paramazAMta birAje che. evuM pote potAnI nagnabhAvI, aliMgI, niHsaMga dazA varNavatA hatA. jANe sapuruSanA caraNamAM mokSa pratyakSa najare Ave che Ape kahyuM temaja thayuM. phaLa pAkyuM, rasa cAkhyo, zAMta thayA; AjJAvaDIe hamezAM zAMta rahIzuM. evI vRtti cAle che ke jANe sapuruSanA caraNamAM mokSa pratyakSa najare Ave che. paramakRpALudeve pUrNa kRpA karI che. "sUtrakRtAMga-prathama zruta skaMgha, dazamuM samAdhi adhyayana mArI pAse kAvyo bolAvI, paramaguru spaSTa khullA artha karI samajAvatA hatA. pUrNa sAMbhaLyuM. vaLI teramuM yathAtathya adhyayana mArI samIpa be divasa ekAMtamAM vAMcavA ApyuM hatuM. te pachI pote khullA artha samajAvyA hatA. alpabuddhivaDe kaMIka smaraNamAM levAyA haze. tenuM te ja vAkya paramakRpALunA mukhathI sAMbhaLIe tyAre navuM ja bhAse che ame eka AhArano vakhata eLe gumAvIe chIe. bAkI to sadgurunI sevAmAM kALa vyatIta thAya che, eTale basa che. tenuM te ja vAkya te mukhamAMthI jyAre zravaNa karIe chIe tyAre navuM ja dise che. eTale
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 120. hAlamAM patrAdithI jaNAvavAnuM banyuM nathI tenI kSamApanA icchuM chuM. zarIramAM rahela AtmAne zodhI viSayakaSAyane bALI jALI svarUpamAM samAI jAo lakhavAnuM e ja ke harSa sahita zravaNa karyA karIe chIe. sarvoparI upadezamAM ema ja AvyA kare che ke zarIra kRSa karI mAMhenuM tattva zothI klevarane pheMkIne cAlyA jAo. viSayakaSAyarUpa corane aMdarathI bahAra kADhI bALI jALI, phUMkI mUkI, tenuM snAna sutaka karI teno dahADo pavADo karI, zAMta thAo, chUTI jAo, zamAI jAo. zAMti, zAMti, zAMti thAo; vahelA vahelA tAkIda karo. jJAnI sagurunA upadezelAM vacano sAMbhaLIne eka vacana paNa pUrNa premathI grahaNa kare, eka paNa saguvacananuM pUrNa premathI ArAghana kare to te ArAghanA e ja mokSa che; mokSa batAve che. alpa nidrA, alpa AhAra karI vAMcana bhaktimAM kALa nirgamanA kheDA lagabhaga 23 divasa sthiti karyA pachI kRpALudeva muMbaI paghAryA. devakaraNajI vagere kheDAthI vihAra karI naDiyAda kSetre AvyA. ame paNa vasothI cAturmAsa pUrNa thaye naDiyAda AvyA. tyAM zuddha AhAra mAtra karI eka mAsane sattara divasa sudhI tyAM sthiti karI. A vakhate amArI dinacaryA evI rAkhavAmAM AvI hatI ke jemAM alpa nidrA, alpa AhAra vagere niyamonuM pAlana karI, bAkIno badho kALa pustaka vAcana, manana ane bhaktimAM vyatIta thato hato. paramakRpALu devanA samAgamano vicAra vinimaya kheDAmAM munizrI devakaraNajIne ane vasomAM amane je samAgama thayo hato temAM amane temaja sAthenA munione je pratyakSa bogha thayelo teno sAte sAghu ekaThA thaI smRtimAM Ave tema paraspara vinimaya eTale Apa le karatA hatA. kheDAmAM muni devakaraNajI Adi cAra sAdhuone samAgama thayelo tyAM bIjA koI mumukSane AvavAnI AjJA nahIM hovAthI teone upadezano sAro lAbha maLyo hato. tethI tene je gurubhakti ane premollAsanAM mojAM hRdayamAM UchaLyAM hatAM te temanA patramAM alpAMze dekhAya che. amArA kahevA pramANe cAlazo to bhaNelA karatAM vahelo mokSa thaze lakhamIcaMdajI muninI smRtimAM rahelI kheDAnI bInA nIce pramANe che : zrI devakaraNajI sAthe zrI lakSmIcaMdajI muni hatA. eka divasa kRpALudeve temane kahyuM ke "tamAre dhyAna karavuM hoya te vakhate padmAsana vALI hAtha upara hAtha rAkhI, nAsikA upara draSTi rAkhIne karavuM. temAM logassa" agara "paMca parameSThi maMtrano jApa karavo.'' lakSmIcaMdajIe kahyuM : "huM kaMI samajato nathI." tyAre kRpAnAthe kahyuM ke "amArA upara tamane AsthA che?" lakSmIcaMdajI munie kahyuM : "hA, amane pUrNa AsthA che." pachI kRpALudeve kahyuM ke "amArA kahevA pramANe cAlazo to bhaNelAM karatAM tamAro vahelo mokSa thaze; mATe tamane cauda pUrvano sAra kahIe chIe ke vikalpo UThavA devA nahIM; ane vikalpo UThe tene dabAvI devA."
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 121 zrImad ane laghurAja svAmI Aje tamArA aMtaramAM UMDuM bI vAvIe chIe. bogha vaDe cArenI AMkhamAM AMsu AvyA kheDAnA te ja baMgalAmAM eka divase ame cAre munio vacale mALe kRpAnAtha pAse gayA hatA. tyAre kRpAnAthe kahyuM ke Aje amAre tamArI sAthe bolavuM nathI. pachI ame cAre savAranA agiyAra vAge gayelA te cAra vAgyA sudhI temanI mukhamudrA para draSTi rAkhI besI rahyA. te pachI kRpAnAtha bolyA ke amAre Aje bolavuM nahotuM paNa kahIe chIe ke tame zuM karo cho? tyAre ame kahyuM ke "ame ApanI mudrAne joyA karIe chIe." kRpAnAthe kahyuM : "Aje aMtaramAM UMDuM bI vAvIe chIe, pachI tamAro jevo kSayopazama haze te pramANe lAbha thaze." ema kahI adbhuta bogha dAna dIdhuM. te sAMbhaLatA amArI cArenI AMkhomAMthI AMsunI ghArA chUTI. pachI kRpAnAthe kahyuM : "A boghane tame badhA nivRttikSetre ekaThA thaIne badhu vicArazo to ghaNo lAbha thaze." paramakRpALu deve IDara javAnA samAcAra motIlAlane jaNAvyA ame naDiyAda kSetre hatA. tevAmAM khabara maLyA ke kapALadeva muMbaIthI IDara javAnA che. tethI naDiyAda sTezane padhAraze evA samAcAra eka divasa agAu maLavAthI motIlAlane ame rAtre gADI upara mokalyA hatA. temane paramakRpALudevanA darzana thayAM. motIlAlane pUchyuM ke munio atre che? motIlAle kahyuM : hA jI, ahIM che. paramakRpALudeve pUchyuM ke vihAra karI kyAM javAnA che? motIlAle pratyuttara Apyo ke-amadAvAda agara khaMbhAta paghAravAnA che. paramakRpALudeve kahyuM ke-sAruM, ame IDara javAnA chIe, tyAM nivRtti arthe rahevAnuM che. ame sAte munioe IDara tarapha vihAra karyo sTezana upara thayela vAtacIta motIlAle amane kahI tethI AvI nivRttimAM amane vizeSa samAgamano lAbha maLaze e vicAre ame sAte munio vihAra karI IDara tarapha javA nikaLyA. tvarAthI vihAra karI ame traNa munio IDara vahelA pahoMcyA. huM, mohanalAlajI ane narasiMharakha; ane pAchaLa rahelA muni devakaraNajI, velazIrakha, lakhamIcaMdajI ane caturalAlajI ema ame sAta hatA. ame IDara zrAvakanA upAzrayamAM UtaryA. huM turta ja kRpALudevanI zoghamAM prANajIvanadAsa DaoNkTaranA davAkhAnA tarapha gayo. tyAM mane dUrathI ThAkarazIbhAI je paramakRpALudevanI sAthe sevArthe rahetA hatA ane je zrI saubhAgyabhAInA bhANA hatA teNe dIThA eTale paramakRpALudevane kahyuM ke muni AvyA. tethI paramakRpALudeve ThAkarazIne kahyuM ke temane parabhAryA vanamAM laI jA, ahIM na Ave. ThAkarazIe mane kRpALudevanI AjJA jaNAvI. tethI tenI sAthe vanamAM huM AgaLa gayo. paramakRpALudeva pAchaLa AvatA hatA. pahelo divasa ApanI nivRttimAM vizeSa lAbha maLaze ema ghArI AvyA chIe mane kapALadeva te eka AMbAnA vRkSa nIce bolAvI gayA ane pUchyuM : motIlAle tamane zuM kahyuM hatuM? tyAre meM kahyuM ke-"motIlAlane Ape pUcheluM ke sAghuo kyAM javAnA che? teno uttara motIlAla
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 122 Apyo ke amadAvAda agara khaMbhAta javAnA che. tyAre Ape kahyuM ke ThIka. ame IDara nivRtti arthe javAnA chIe. tethI darzana samAgamanI icchAe ApanA tarapha ApanI | nivRttinA vakhatamAM vadhAre lAbha maLaze ema jANI, ApanA samAgama arthe AvyA chIe. muni devakaraNajI paNa pAchaLa Ave che. mArA aMtaramAM thayuM ke mane pUro samAgama vasomAM thayo nathI ane ghaNA mANasono paricaya rahevAthI vasomAM barAbara lAbha amArAthI levAyo nathI. to have nivRttie Apano samAgama vizeSa maLaze ema ghArI A tarapha AvavA vicAra thavAthI AvyA chIe. ame vihAra karyo tyAre devakaraNajI kahe amAre paNa lAbha levo che. ghaNA divasa bodha dIdho che. tamAre Atmahita karavuM che, to zuM amAre nathI karavuM? Ama kahI te paNa pAchaLa Ave che." ame ahIM gupta rIte rahIe chIe A sAMbhaLI paramakRpALudeva sahaja khijAIne bolyA : "tame zA mATe pAchaLa paDyA cho? have zuM che? zuM samajavuM bAkI che? tamane je samajavAnuM hatuM te jaNAvyuM che. tame have kAle vihAra karI ahIMthI cAlyA jAo. devakaraNajIne ame khabara ApIe chIe tethI te A tarapha nahIM AvatAM bIjA sthAne vihAra karI pAchA jaze. ame ahIM gupta rIte rahIe chIe. koInA paricayamAM AvavA ame icchatA nathI ane aprasiddha rahIe chIe. DaoNkTaranA tarapha AhAra levA nahIM AvatA bIjA sthAnethI lejo. ane kAle vihAra karI javuM." bhale tema karajo meM vinaMtI karI : ApanI AjJA pramANe cAlyA jaIzuM. paraMtu mohanalAlajI ane narasiMharakhane ahIM ApanA darzana thayAM nathI. mATe jo Apa AjJA karo to eka divasa rokAIne pachI vihAra karIe." kRpALudeve jaNAvyuM : bhale tema karajo. bIjo divasa gAthAo uccArI dhyAnamAM samAdhistha bIje divase savAramAM te ja AMbA taLe ame traNa munio gayA ane pote mAgathI gAthAono uccAra karatA dhUnamAM ne dhUnamAM UMDA vokaLAmAM AvatA hatA tethI dekhAtA nahotA. paNa dhUnanA zabdoccAra zravaNa thatA hatA. ame AMbA taLe rAha jotA UbhA hatA. eTalAmAM tyAM paghAryA ane pUrva dizA tarapha mukha rAkhI, nIcenI mAgathI gAthAo bolatA hatA. tenI te ja ekalayapaNe ucca svare aDadho kalAka sudhI jozathI uccAratA rahyA, pachI lagabhaga teTalo ja vakhata zAMta, sthirapaNe, mana, vacana, kAyA traNe yoga sthira karI dhyAnamAM lIna thaI gayA; samAdhistha thayA. "mA mujjhaha mA rajjaha mA dussaha iTThaNi? aDhesu / thiramicchaha jai cittaM vicittaMjjhANappasiddhie / / 48 / / jaM kiMcivi ciMtaMto NirIhavittI have jadA sAhu / labhrUNaya eyattaM tadAhu taM tassa NicchiyaM jjhANaM / / 55 / / mA ciTThaha, mA jaMpaha, mA ciMtaha kiMvi jeNa hoi thiro| 3ppA dhvanmi ro rUAva para have jJAIi ||jadA" dravyasaMgraha
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane lapurAja svAmI sthira citta karavA mATe moha, rAga, dveSa na kara = artha :- (1) vicitra (nAnA prakAranA) athavA vicitta (nirvikalpa) dhyAnanI siddhi thavA jo sthira citta karavA tuM icche, to (pAMca indriyonA) iSTa, aniSTa artho (viSayomAM moha na kara, rAga na kara ane dveSa na kara. 123 na moha na rAga ka2e te dveSa kare nA iSTa aniSTa cIje; dhyAna vicitta thavAne sthira karavA citta je icche. 48 (2) koI paNa padArthanuM ciMtavana karatAM jyAre sAthe ekatvatA (lInatA) pAmIne niHspRhavRttivALA thAya, tyAre tene nizcaya dhyAna varte che, ema kahyuM che. dhyeya koI ciMtavatAM, nispRvRtti thatA padA sAdhu; tallInatA sAdhIne, nizcaya tene dhyAna tyAM lAdhyuM. 55 (3) kAyAthI koI paNa ceSTA (kriyA) na karo, vacanathI koIpaNa uccAra na karo, manathI koI paNa vicAra na karo, to tethI sthira thazo, AtmA Ama AtmAmAM ramaNatA kare to paramadhyAna thAya. kAMI karo nA ceSTA, vicAra, uccAra; jethI sthira bano; aMtara Atma ramaNatA te tallInatA paramadhyAna gaNo. 56 paramakRpALudevanI vItarAgatA, AtmaciratAnA divya darzana karI apUrva zAMti anubhavI te vakhatanI vItarAgatA ane AtmasthiratA tathA divya darzanIya svarUpadazA joI ame apUrva zAMti anubhavI. tenuM aMtara Alekhana thaI gayuM che, te vistRta thAya tema nathI. dhyAna pUruM thatAM pote amane 'vicArazo' eTaluM ja kahI cAlatA thayA. amane vicAra Avyo ke laghuzaMkAdi karavA jatA haze, paraMtu teo to niHspRhapaNe cAlyA ja gayA. ame thoDIvAre eTalAmAM tapAsa karI, paraMtu darzana thayA nahIM. tethI pazcAttApa karatAM upAzrayamAM AvyA. AhAra AdithI nivRtta thayA eTale ThAkarazI amArI pAse AvyA. ame pUchyuM ke devakaraNajIne patra lakhavA saMbaMdhe zuM thayuM? ThAkarazIe kahyuM ke patra lakhela che, ravAnA karyo nathI. vItarAga pratimAjInA darzana karavAnI ahIM maLela prathama AjJA te ja sAMjanA muni devakaraNajI paNa AvI gayA. pachI ThAkarazI sAthe DuMgara upara darzanArthe javAnI AjJA thavAthI, uparanA derAsaronI kUMcIo maMgAvI, digaMbara-ghetAMbaranAM banne derAsaro ughaDAvI darzana kyAM. vItarAga mudrA eTale jina pratimAnAM darzana karavAnI AjJA amane prathama ahIM thaI hatI. sadgurunI AjJAthI te pahADa uparanAM vItarAga pratimAjInA darzana thatAM amArA AtmAmAM je utkRSTa bhAvanI zreNi pragaTa thayelI te vacanAtIta che. paramakRpALudeva vicaryA te sthAnonA paNa darzana karAvyA DuMgara upara jyAM jyAM paramakRpALudeva vicaryAM hatA, te sarva sthaLo ThAkarazIe batAvyAthI te te bhUmine dhanya mAnI, prazasta bhAvanA bhAvatA ame upAzrayamAM AvyA.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 124 trIjo divasa paramakRpALu deva cAlatA puDhavI zilA para AvI birAjyA. trIje divase prAtaHkALamAM te ja AMbAnA vRkSa nIce AvavA amane AjJA thaI hatI, te pramANe tyAM gayA. pote paNa padhAryA. A vakhate muni devakaraNajInuM zarIra kRza hovAnA kAraNe dhrujatuM hatuM. Rtu ziyALAnI hovAthI ThaMDI ghaNI hatI. tethI lakhamIcaMdajIe kapaDuM oDhADyuM. te joI paramakRpALudeva bolyA ke "TADha vAya che?' ane kahyuM ke "TADha uDADavI che?" ema kahI pote UbhA thaI cAlavA mAMDyuM. ame sarva temanI pAchaLa cAlavA lAgyA. teozrI to jhaDapabhera kAMTA, kAMkarA, jALAM, ghAravALA pattharomAM dehanI darakAra karyA vinA Atmopayoge cAlatA hatA. ame paNa pAchaLa temanA caraNanuM avalaMbana grahaNa karI cAlatA hatA. eTalAmAM eka vizALa zilA AvI. tenA upara pUrvAbhimukha pote birAjyA. ame sanmukha beThA. pachI pUDhavI zilA upara bhagavAna birAjyAnuM zAstramAM je lakhyuM che teno artha karI kahyuM ke A pUDhavI zilA. munionuM peTa jagatanA kalyANa arthe pachI e zilA saMbaMdhI keTaluMka varNana karyuM ane te ja zilA para "vRdu dravya saMgrada" vAMcavAnuM zarU karyuM. te "vRdak dravya saMgraha" graMtha IDaranA digaMbara jaina pustaka bhaMDAramAMthI pote kaDhAvyo hato. te graMtha lagabhaga artho vAMcyo hato. te vakhate sAdhu samudAyanI adbhuta vairAgya dazAvaDe sadgurunI bhakti AtmAmAM ullAsa pAmI hatI. tIvra vairAgyadazAmAM AvI devakaraNajI bolyA ke "have amAre gAmamAM javAnI zI jarUra che?" paramaguru bolyA ke "tamane koNa kahe che ke gAmamAM jAo.' tyAre muni devakaraNajI bolyA : "zuM karIe? peTa paDyuM che. kRpAnAthe kahyuM : "munione peTa che te jagatanA kalyANa arthe che. munine peTa na hota to gAmamAM nahIM jatAM pahADanI guphAmAM vasI, kevaLa vItarAgabhAve rahI jaMgalamAM vicarata. tethI jagatanA kalyANarUpa thaI zakata nahIM. tethI muninuM peTa jagatanA hitArthe che. sarva vastune jANanAra te AtmA che pachI paramagurue sAthumaMDaLane uddezIne prazna karyo ke "yoganA abhyAsIo dhyAnamAM potAne amuka prakAza Adi dekhatA hovAnuM jaNAve che. te zuM haze? A praznano uttara ame koI ApI zakyA nahIM. tyAre pote te praznano khulAso karyo ke "dhyAnanI aMdara ciMtave tevuM te yogAbhyAsIne dekhAya che. dRSTAMta tarIke dhyAnamAM AtmAne pADA jevo ciMtavI A pahADa jevaDuM pUMchaDuM hovAnuM ciMtave to tene AtmA te rUpe bhAse che. paNa vastutaH te AtmA nathI. paNa tene jANanAra je che te AtmA che." - siddhanA paNa paryAya palaTAya che ATalo khulAso karyA pachI siddha AtmAnA paryAya saMbaMdhI pote ja spaSTIkaraNa karI samajAvyuM hatuM ke siddha bhagavAnane je kevaLajJAna che, te kevaLajJAnavaDe ApaNe ahIM ATalA beThA chIe te rUpe jANe che, dekhe che. pachI ApaNe ahIMthI UThI jaIe tyAre te rUpe jANe, dekhe ema siddhanA paryAya palaTAya che. rastAmAM drAvya saMgraha'nI pahelI gAthAnuM ghenamAM raTaNa lagabhaga eka vAgyAno samaya thayo hovAthI paramakRpALudeva sahita ame munimaMDaLe gAma tarapha
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 zrImad ane laghurAja svAmI gamana karyuM. rastAmAM cAlatAM 'dravya saMgrahanI pahelI gAthAnuM ghenamAM raTaNa karatAM divya dhvani prasarI raheto. nAga jema moralInA dhvani upara eka tAra thaI jAya tema paramakRpALudevanI dhvanithI UThatA AnaMdamAM ame ekatAra thaI jatAM te gAthA : "jIvamajIvaM davvaM, jinavaravasaheNa jeNa NidilR / viMdra viva vavuM, vaMduM te savvavA sirasA 1" dravyasaMgraha jIva ajIva padArtho, jinavararAje jaNAvIyA tene; devendra-vRMda-vaMditane, vaMduM zIrSa sadA namAvIne." 1 artha :- devonA iMdrone paNa pUjya je jinavaromAM uttama evA tIrthaMkara bhagavAne jIva ane ajIva dravyanuM nirUpaNa karyuM che, tene mastaka namAvIne (sarvadA=sarva prakAre) sadA vaMdana karuM chuM. cotho divasa zAstramAM muhapattInuM vidhAna che paNa Doro cAlyo nathI madhyAhna pachI ThAkarazIne upAzrayamAM mokalI amane sAte munione bolAvyA. ame tenI sAthe gayA. DuMgaranI taLeTImAM paramakRpALudevanA darzanano lAbha thayo. upara jatAM pahelAM derAsaranI kUMcIo levA ThAkarazIne mokalyA. ane ame caraNa samIpa besI rahyA. te vakhate mohanalAlajIe vinaMtI karI ke AhAra karI rahyA pachI muhapattI (mukha-vastrikA) bAMghatAM mane vAra thAya che, tethI mahArAja mane daMDa Ape che. tyAre pote AjJA karI ke baghA muhapattI kADhI nAkho ane IDaranI AsapAsa 20 gAu sughI bAMghazo nahIM. koI AvI pUche to zAMtithI vAtacIta karIne tenA mananuM samAdhAna karavuM. bhurAbAvAnI guphA vagere sthAne jyAM kRpALu deva vicarelA te batAvyA ThAkarazI kUMcIo laIne hAjara thayA ane amane bIjI vakhata IDaranA gaDha upara darzanArthe javAnI AjJA thaI. pote zaheramAM padhAryA. ame ThAkarazIne sAthe laI banne derAsaromAM darzana karI, bhurAbAvAnI guphA temaja pahADanI Toce jyAM jyAM kapALadeva vicarelA, samAdhi, dhyAna Adi kriyAo karavAmAM AvelI che te sthAne jaI nirakhI amane AnaMda AvavAthI, te te kSetranI AsapAsa pharI stuti bhakti karatA. pratyakSa sadgurunA pavitra caraNono sparza je bhUmine thayelo te joI hRdayamAM amane thatuM ke ghanya A bhUmi, jJAnI vinA AvI carcA paNa konI hoya? Ama prazaMsA karatA ane sadgamAM bhaktipUrNa padono uccAra karatA ame upAzrayamAM AvyA. pAMcamo divasa amArA mATe kalpavRkSa tulya AMbo thaI paDyo Aje te sAMketika (nakkI karelA) Amra vRkSa nIce amane sAte munione AvavA AjJA thayelI. te pramANe ame tyAM gayA.paramakRpALudeva paNa tyAM padhAryA. te AMbA nIce amane to parama sadguruno samAgama thato eTale jANe trilokanA sArarUpa kalpavRkSa tulya te AMbo thaI paDyo hato. nirvANa mArga batAvanAra sArthavAhanI jema AgaLa cAlatA hatA. paramakRpALudeva sAthe ahIMthI kaMTaka AdithI vikaTa paMthe ame Aje cAlyA; to paNa teozrI
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 126 amArA sarvanI AgaLa nirvANa-mArga batAvanAra sArthavAhanI mAphaka tvarita gatithI AgaLa cAlatA hatA. A vakhate velazIrakha nAmanA vRndramuni bolyA ke Aje maMDaLamAMthI ekAda jaNane ahIM ja mUkI jaze ke zuM? kAraNa ke upara caDhavAno mArga vikaTa che tethI ApaNane aMtara paDe che ane teozrI no pA utAvaLA cAle che. juo A siddha zilA ane A beThA che te siddha paramaguru upara vehalA pahoMcI gayA ane eka vizALa zilA upara birAjyA. ame paNa tyAM jaI vinaya karI beThA. A vakhate teozrI bolyA ke ahIM najIkamAM eka vAgha rahe che. paNa tame sarve nirbhaya rahejo. juo, A siddha zilA ane A beThA chIe te siddha; ema kahI adbhuta rIte dRSTi palaTAvIne kahyuM ke A baghI adbhuta zaktio AtmA jema jema UMco Ave tema tema prakaTa thAya che. eTaluM kahI prazna karyo ke--ApaNe ATale UMce beThelA chIe temane koI nIce rahelo mANasa dekhI zake? meM kahyuM : 'nA, na dekhI zake.' nIcenI dazAvALo jIva UMcI dazAvALA jJAnIne oLakhI zake nahIM tyAre paramagurue kahyuM ke 'temaja nIcenI dazAvALo jIva te UMcI dazAvALA jJAnInuM svarUpa jema che tema jANI zakato nathI. paNa yogyatA prApta thAya ane ucca dazAmAM Ave to dekhI zake. ApaNe DuMgara upara ucca sthAne hovAthI AkhuM zahera ane dUra sudhI saghaLuM joI zakIe chIe. ane nIce bhUmi upara Ubhelo mAtra teTalI bhUmine dekhI zake che; tethI zAnI ucca dazAe rahI nIcenAone kahe che ke tuM thoDe UMce Ava, pachI jo tane khabara paDaze.' paramakRpALudeva alaukika divya surathI, mohaka AlApathI gAyA bolyA ema vAta thayA pachI, pote 'uttarAyana' sUtranI trIjA aghyayananI pahelI gAthA koI evA alaukika divya sUrathI ane mohaka AlApathI bolyA ke vanamAM copAsa teno pratighoSa (paDagho) prasarI rahyo. "vatAri paramaMgaLi, vunnahALIha khaMtuLo | mApuskata mudde saddhA, saMnamni ya vAriye / / " -trIjuM adhyayana uttarAdhyayana sUtra (anuSTupa) "cAre aMgo ya duSprApya, jIvone jaMgamAM bahu; manuSyatva, zruti, zraddhA, saMyame vIrya jAgavuM.' artha :-- A saMsAramAM prANIne dharmanA cAra pradhAna aMgo, kAraNo durlabha che. te cAra A pramANe-- (1) mAnavapaNuM, (2) dharmanuM zravaNa (zruti), (3) zraddhA (samyakdarzana) ane (4) saMyama (sarvabhAvathI virAma pAmavArUpa)mAM vIrya phoravavuM. A cAre aMgo uttarottara ati durlabha kAraNo che, tame badhA jina mudrAvata banI dvavyasaMgrahanI gAthAo sAMbhaLo pachI devakaraNajI munine kahyuM ke tame A gAthA bolo joIe. tethI devakaraNajIe be-traNa vAra prayatna karavA chatAM tevuM AvaDyuM nahIM. pachI mane kahevAthI huM bolyo, paraMtu mane paNa AvaDyuM nahIM; eTale pote bolyA ke ThIka che. lIMmaDIvALA, sAdhuo bole che te karatAM ThIka bolAya che. pachI sarvane kahyuM : 'tame
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 zrImad ane laghurAja svAmI badhA padmAsana vALI besI jAo ane jinamudrAvata banI A dravyasaMgrahanI gAthAo sAMbhaLI teno artha upayogamAM lyo. e AjJA thavAthI ame badhA AsanavALI besI gayA. pote apUrva dhvanithI gAthAno uccAra kare tenA paDaghAthI pahADa gAjI UThato. gAthA bolI rahyA pachI teno artha karatA ane sArarUpa paramArtha paNa kahetA. ema Akho "dravya saMgraha" graMtha paripUrNa saMbhaLAvyo. tyAM sudhI ame te ja Asane acaLapaNe rahyA; paramagurue samajAvelo apUrva paramArtha sau saunA kSayopazama (samaja) pramANe ane potapotAnI dazA anusAra samajAyo. devAlayanA zikhara upara kalaza caDhAve tevo A sarvopari prasaMga muni devakaraNajI to A samAgamanI khumArImAM pramoda pragaTatAM, ullAsapUrvaka bolI UThyA ke atyAra sudhImAM je je samAgama paramaguruno thayo temAM A samAgama sarvoparI thayo. devAlayanA zikhara upara kaLaza caDhAve tema A prasaMga parama kalyANakArI che, sarvopari samajAya che." AtmAnuzAsana'mAMthI AtmAnA svarUpanuM vizeSa varNana karI batAvyuM pachI "AtmAnuzAsana' graMthanA kartA guNabhadra AcArya pAchaLanA bhAgamAM ati adbhuta jJAnamAM relyA che. te AtmAnA svarUpanuM vizeSa varNana spaSTa batAve che, ema kahI vAMcI saMbhaLAvyuM. aMbAlAlabhAIno pramAda dUra thaze ane te paramapadane pAmaze IDaranA samAgamamAM eka vakhata te ja AMbA taLe kRpALudeve kahyuM hatuM "munio, jIvanI vRtti tIvrapaNAmAMthI paNa narama paDI jAya che. aMbAlAlanI vRtti ane dazA, prathama bhakti ane vairAgyAdinA kAraNe labdhi pragaTAve tevI hatI. te evI ke ame traNa cAra kalAka bogha karyo hoya te bIje divase ke trIje divase tene lakhI lAvavA kahIe to te badhuM amArA zabdomAM ja lakhI lAvatA. hAla pramAda ane lobhAdinA kAraNathI vRtti zithila thaI che, ane te doSa tenAmAM pragaTa thaze ema ame bAra mAsa pahelAMthI jANatA hatA. te sAMbhaLI mArA manamAM kheda thavAthI meM jaNAvyuM ke "zuM te emane ema ja raheze?" tyAre paramagurue kahyuM ke "muni, kheda karazo nahIM. jema nadInA pravAhamAM taNAtuM pAMdaDuM koI eka jALA AgaLa aTakI jAya paNa pharI pUra-pravAhanA vahanamAM jALAthI juduM paDI cheka mahAsamudra jaI maLe, te pramANe teno pramAda amArA boghathI dUra thaze ane te paramapadane pAmaze.' ame sanAtana jaina chIe, pApathI nivRttavuM e amAruM pratikramaNa e vAta pUrNa thayA pachI muni mohanalAlajIe prazna karyo ke "amane koI pUche che ke tamAro gaccha kayo? ane pratikramaNa karyuM karo cho? tyAre amAre zuM kahevuM? paramakRpALudeve uttara Apyo ke 'tamAre kahevuM ke ame sanAtana jaina chIe ane pApathI nivRtta thavuM e amAruM pratikramaNa che." mAna kaSAye moTA moTAne paNa mArI nAkhyA. te ja prasaMge teozrIe kahyuM ke-"munio, jIvane anaMtakALa paribhramaNa karAvanAra mAna che; mAna evuM baLavAna che ke teNe moTA moTAne paNa mArI nAkhyA che. ame eka vakhata morabI pAsenA gAmamAM lImaDI saMdhADAnA sAdhu moTA jIvaNajI pAse gayelA, tyAM vAtanA prasaMge temanI janmatithi, nakSatra amuka
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 128 hovuM ghaTe che ema ame kahyuM. tethI teNe kahyuM ke A vAta Ape zAthI jANI? tyAre ame kahyuM ke AtmAnI nirmaLatAthI A badhuM jANI zakAya che. paNa A vAta samajavA tene vizeSa utkaMThA rahI tethI amArA morabI javA pachI teo morabI AvyA ane revAzaMkarabhAIne maLI amane upAzraye lAvavA vAraMvAra kahyA karatA. AthI eka divase revAzaMkarabhAIe amane kahyuM ke upAzraye cAlo, mahArAja Apane yAda kare che. tyAre ame kahyuM ke pariNAma sAruM nahIM Ave, temanI icchA AtmArthanI nathI. chatAM revAzaMkarabhAInA AgrahathI temanI sAthe ame upAzrayamAM gayA. A vakhate ghaNA mANaso ekaThA thayA ane upAzraya khIcokhIca bharAI gayo. ame beThA pachI mahArAje pelI vAta paDatI mUkI pUchyuM ke zAstramAM pratimAnuM vidhAna che ke kema? Ape je zAstro vAMcyA temAM pratimAnuM vidhAna che ke kema? A sAMbhaLI ame mauna rahyA. paraMtu sAghue jyAre e ja prazna punaH punaH jArI rAkhyo tyAre ame UbhA thaI kahyuM ke mahArAja, tamane mahAvIranA sogana che, Ape je zAstro vAMcyA che temAM pratimAnuM vighAna che ke kema? AthI sAghu niruttara thaI rahyA. pachI temane revAzaMkarabhAIe Thapako ApI kahyuM ke AvA samudAyamAM A vAta kADhavAnI hatI? ane tame A vAta karavA teDAvyA hatA? pachI ame banne cAlI AvyA." jo koI jIva mArga upara Ave to tene namaskAra paNa karIe ATalI vAta kahyA pachI mane kahyuM ke muni, jo koI jIva mArga upara Avato hoya, to tene ame namaskAra karIne paNa mArga upara lAvIe. dravyathI chaThTha ane bhAvathI cothuM guNasthAnaka pachI meM pUchyuM ke amane koI amAruM guNasthAnaka pUche to amAre zuM kahevuM? paramagurue uttaramAM jaNAvyuM ke dravyathI chaThuM ane bhAvathI cothuM kahevuM. pUrve thayelA digaMbara sAdhuonI chatrIomAM lakhela upAdhyAya zrImad rAjacaMdra pAMcamA divasanI sAMje amane sAdhuone AjJA thaI ke pUrve thayelA digaMbara sAdhuonA dehAMta pachI smaraNArthe karAvelI ghumaTAkAre chatrIo che, temAM te te sAdhuonI yogamudrAo che te sthaLe javuM. tethI ame sAte sAghuo tyAM gayA. A jagyA svAbhAvika vairAgya utpanna karAve tevI, ane vRttio zAMta thAya tevI nirjana bhUmikA che. udAsInatA ane asaMgatAnA vicAro sphare, vairAgyanI vRddhi thAya evo tyAMno kSetra prabhAva jaNAyo. tenI samIpa smazAna bhUmi hatI. prAcIna guphAmAM doDha mAsa rahela paramakRpALudeva eTalAmAM ja eka prAcIna guphA, pAse kuMDa jaLathI bharelo tathA eka chUTo UMco patthara dhyAnanA Asana jevo hato te jotAM jotAM cAlyA. e guphAmAM paramakRpALudeva doDha mAsa rahelA evuM IDara nivAsI eka bhAIe kaheluM. AvI teonA AtmavIryanI abhUtatA tathA nirbhayatA viSe vicAra karatA ame upAzrayamAM AvyA.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 zrImad ane laghurAja svAmI chaThTho divasa traNe munio alaga alaga besI paramaguruno bogha vicAratA chaThThA divase amane vihAranI AjJA thavAthI, sAte munioe tyAMthI vihAra karyo. huM, mohanalAlajI tathA narasIrakha traNe IDaranI AsapAsanA nAnA gAmomAM vihAra karatA. tyAM pahADa Adi jaMgala nirjana ane tyAgIne anukULa kSetro dekhAvAthI dhyAnAdi kriyA karavA ahIM ThIka paDaze evI bhAvanAthI rahyA. savAramAM pahADa upara jaI paramakRpALudeve jaNAvela AjJA pramANe thoDA thoDA aMtare traNe munio besI paramaguruno bogha, athavA teozrInA lakhelA patro dvArA thayela upadezamAMthI vAcana karI, dhyAnapUrvaka manana, nididhyAsana- AtmapariNamana karatA. temaja koI veLA bhaktimAM sonerI kALa vyatIta thato. thoDA ja divasa upara zravaNa karelo bogha smRtimAM hato tenI khumArImAM A ekAMta sthaLa vRddhi karatuM hatuM. paramakRpALu devanI AjJAthI zrI devakaraNajI paNa amadAvAda AvyA be aDhI mAsa paryata A vibhAgamAM vicaryA pachI kherALu gayA. paramakRpALudeva lagabhaga traNa mAsa IDara rahyA hatA. tyAre guphAmAM ghaNo vakhata rahetA tathA vanomAM vicaratA. pachI vavANiyA padhAryA. tyAM ame patra lakhyo teno javAba kRpALudeva taraphathI amane kherAlumAM maLyo. temAM jaNAvyuM hatuM ke muni devakaraNajI kaccha-aMjAramAM che. temane patra lakhI teDAvI levA. kacchanuM ziranAmuM paNa sAthe mokalyuM hatuM. AjJA pramANe ame kaccha patra lakhyo ke tamAre have gujarAta tarapha vihAra karavo. teo vihAra karI amane amadAvAda maLyA. pachI temaNe saM.1955nuM cAturmAsa vaso kSetre karyuM. ane ame naDiyAda cAturmAsa rahyA. = eg. paramakRpALu devano rAtre vIramagAmamAM samAgama comAsuM pUruM thayA pachI ame vIramagAma javA nIkaLyA. muni devakaraNajI Adi traNa sAdhuo amane rastAmAM maLI gayA. tethI chae sAghuo vIramagAma rahI zeSa kALa pUro thavAthI mohanalAlajI ane narasIrakha banne sAdhu sANaMda tarapha gayA. te ja rAtre paramakRpALudeva viramagAma padhAryA ane upAzrayamAM samAgama thayo. te vakhate zrI AnaMdaghanajI tathA zrI devacaMdrajI mahArAjanAM stavano bolyA pachI paramakRpALudeve- 'vIrajIne caraNe lAguM vIrapaNuM te mAMgu re..." e mahAvIra bhagavAnanA stavananA artha karyA hatA. savAre pharI vanamAM samAgama thayo hato. pachI pote vavANiyA tarapha padhAryA hatA. ame tyAMthI vihAra karI amadAvAda tarapha AvyA. kRpALu deva bolI UThayA ke devakaraNajI, juo juo AtmA vavANiyAthI pAchA kRpALudeva amadAvAda padhAryA tyAre bahAranI vADI pAsenA nagarazeTha premAbhAInA baMgale UtaryA hatA. A vakhate paramakRpALadeva rAjapuranA derAsare javAnA hovAthI amone paNa khabara ApI bolAvyA. pote paNa bArobAra tyAM AvyA. ame to vATa joIne ja beThelA. derAsaramAM chaThThI padmaprabhujInuM stavana pote gAyuM ane stuti namaskAra karI UbhA thaIne bhoMyarAmAM mULanAyakajI pArzvanAtha prabhunI bAjAmAM ghavala pratimAjI che, je ghaNA ja bhavya che, te samIpa jaI kRpALudeva bolI UThyA ke
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 130 devakaraNajI, jAo, juo AtmA! eTale amo paNa pratimAjI pAse AgaLa AvyA. tyAre huM bhoLo te bolI UThyo ane kahyuM: "kyAM che, bApajI?" pachI mArI sAmuM ja joI rahyA. kaMI "hA" ke "nA" na kIghI. huM to muMjhANo ke emane zuM kahevuM haze? mane vikalpa na rahe tethI mane boghamAM jaNAvyuM ke muni, tame jozo. pachI kRpALudeva bolyA, "digaMbara AcAryo nagna rahyA mATe bhagavAnane paNa digaMbara rAkhyA ane zvetAMbara AcAryoe vastra dhAraNa karyA tethI bhagavAnane AMgI, mugaTa vagere ghAraNa karAvyA." pachI daherAsaranI bahAra padhAryA ane eka bichAne paDeluM hatuM tenA upara birAjyA. pachI pharamAvyuM ke "munio, bahAra draSTi karazo to vikSepano pAra nathI; mATe aMtaradraSTi karo." AtmAnI aMdara UtarI jAo. A pramANe sarva zAstranA parama rahasyabhUta vAta kahI. AvuM AvuM upadezAmRtanuM pAna sadguru vinA koNa karAve? tyAMthI paramaguru potAne sthAne gayA ane ame sarva amAre sthAnake gayA. ame sADA nava vAge naroDA TrenamAM AvIzuM bIje divase teozrI amadAvAdathI IDara kSetre padhAryA ane ame thoDA divasa amadAvAda rahI naroDA gayA. te vakhate IDarathI paramaguruno kRpApAtra prApta thayo ke AvatI kAle savAranA 9.30nI TrenamAM naroDA UtarIzuM. A patra vAMcI sarvane saMdeha thayo ke gADI to nava vAge Ave che ane sADA nava vAge zI rIte paghAravAnA haze? paNa pote bIje divase gADI moDI thayelI hovAthI sADA nava vAge ja gADI AvI temAM teo padhAryA. gAmamAMthI keTalAMka bhAvikajano sTezana upara darzanArthe gayA hatA. ame munio sTezana pAse eka vRkSa nIce darzana mATe rAha jotA beThA hatA. paramaguru sTezanathI ame beThA hatA tyAM paghAryA. ame sarvee namaskAra karyA pachI paramagurunI sAthe baghAe gAmamAM praveza karyo. sakhata tApa chatAM paramaguru ughADA page maMdagatithI cAlyA amadAvAdathI mumukSubhAIo paNa naroDA AvyA hatA. bAra vAge baghA munione nivRtti sthaLe jaMgalamAM paghAravA paramagurue samAcAra mokalyA. ame upAzrayamAMthI nIkaLI bhAgoLe pahoMcyA. te arasAmAM paramaguru Adi amArI rAha jotA ubhA hatA. unALAnA tApathI jamIna bahu tapI gaI hatI. paraMtu "sAdhunA paga dAjhatA haze" ema bolI paramagurue potAnAM pagarakhAM kADhI nAkhI gajagatithI dUra vaDa sudhI ughADe page cAlyA. A vakhate ame sAghuo chAyAno Azraya levA tvarita gatithI cAlatA hatA paNa paramaguru to taDakAnI kaMI darakAra karyA vinA maMdagatie ughADApage akaLAyA vagara paramazAMtithI cAlatA hatA. jANe deha sAthe saMbaMgha na hoya tema AtmadhUnamAM vicare che A drazya jonArane ema thayA vinA rahe nahIM ke aho! kevA paramazAMtimAM rahI A puruSa cAle che? keTalAMka kahetA hatA ke devakaraNajI muni A jJAnIpuruSanA guNagrAma karatA hatA te vAta taddana satya che. jANe dehano saMbaMdha na hoya tema AtmadhUnamAM te vicare che. have ame taddana asaMga thavA icchIe chIe teozrI vaDa nIce birAjyA pachI ame chae sAthu namaskAra karI sAme beThA. pachI paramagurunA
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131 zrImad ane laghurAja svAmI caraNa tarapha draSTi karI to taLIyAM lAlacoLa dekhAyAM. tenI te ja videha dazAmAM pote beThA hatA. hAtha sarakho page pheravyo nahIM. devakaraNajInI sAme joI thoDIvAre bolyA ke "have ame taddana asaMga thavA icchIe chIe. koInA paricayamAM AvavAnuM gamatuM ne nathI. evI saMyama zreNImAM AtmA rahevA icche che." tyAre devakaraNajI muni bolyA ke "anaMtI dayA jJAnI puruSanI che, te kyAM jaze?" paramagurue javAba Apyo : "aMte e paNa mUkavAnI che." jJAnInI AjJA pUrvApara avirogha hoya pachI teozrIe pUchyuM ke sthAnakavAsI loko tamane vikSepa kare che tenuM zuM kAraNa? muni devakaraNajIe jaNAvyuM ke "Apano citrapaTa amArI pAse rahe che, te lokone rucatuM nathI." te pachI paramakRpALudeve jaNAvyuM ke "ATalA kAraNe ame tamane citrapaTanI AjJA karI nahotI. jJAnInI AjJA pUrvApara avirogha hoya. tame tamArI icchApUrvaka citrapaTa potAnI pAse rAkhyA hatA te have mUkI dyo. digaMbarI pustaka "yoga pradIpa' nAmanuM che te tamane mokalazuM, te vAraMvAra vicArajo." paramakRpALu devanA samAgama mATe ame badhA amadAvAda AvyA saMvata 1957mAM paramakRpALudeva amadAvAdamAM AgAkhAnane baMgale potAnA mAtuzrI tathA patnI sahita paghAryA, tyAre amAruM cAturmAsa sojItrA kSetre hatuM. tyAM amane patra-vATe samAcAra maLavAthI comAsuM pUrNa thayuM hovAthI ame vihAra karI amadAvAda AvyA. zrI devakaraNajIne paNa khabara maLavAthI te amadAvAda AvelA. ame chae munio bhAvasAranI vADImAM UtaryA. sojItrAthI amadAvAda AvatAM rastAmAM mane jIrNajvara lAgu thayela. to paNa samAgamanI pIpAsAthI tene gaNyA vinA amadAvAda AvyA. munizrI devakaraNajInI avajJAthI munizrI mohanalAlajIne manamAM duHkha thayuM muni devakaraNajIne mohanalAlajIe vAta karI ke mahArAjazrIne rastAmAM tAva Avato hato. tethI bIjAM upakaraNo meM uMcakI lIdhA hatA. paraMtu eka pothI teozrI pAse rahI te narasIrakhe pramAdanA kAraNe uMcakI lIdhI nahIM. tethI devakaraNajI narasIrakhane hitArthe zikSA ApatA hatA. temano pakSapAta karI narasIrakhanA sAthI lakSmIcaMdajIe vacamAM bolI UThI devakaraNajInI avajJA karI. te joI mohanalAlajIne lAgI AvyuM ke arere! AvA puruSanI avajJA kare te ThIka na kahevAya. evA vyathita hRdaye te paramakRpALu UtaryA hatA te mukAme gayA. baMgalAnA moTA divAnakhAnAmAM paramaguru ekalA beThA hatA. AsapAsa graMtho paMktibaMgha hatA. upara banelI bInA paramakRpALu devathI chAnI nahIM divAnakhAnAmAM pesatAM ja mohanalAlajIne AtmazAMti sarvAge prasarI gaI, ane manamAM je khedanI lAgaNI hatI te samAI gaI, ema temaNe jaNAveluM. pachI devakaraNajI Adi ame thoDIvAre tyAM gayA, namaskAra karI beThA ke A vAta koIe karelI nahIM. paraMtu ApoApa paramagurue bhAvasAranI vADIe banelA banAva saMbaMghe jaNAvyuM ke : zrI lakSmIcaMdajI munine vihAramAM jJAnArNava graMtha UMcakavAnI AjJA he munio! A jIve strI, putrAdinA bhAra upADyA che, paNa puruSonI ke gharmAtmAonI sevA,
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 132 ( 1) bhakti pramAdarahitapaNe uThAvI nathI; ema kahI lakSmIcaMdajIne hita thavA arthe AjJA karI ke tamAre jJAnArNava graMtha jyAM sudhI muni devakaraNajI pUrNa vAMcI na rahe tyAM sudhI vihAramAM UMcakavo ema kahI muni devakaraNajIne paramakRpALudevanA mAtuzrI devamAtAnA hAthe hastalikhita graMtha jJAnArNava vahorAvyo ane teno svAdhyAya karavAnI AjJA karI. te vinItabhAve namaskAra karI lIdhA. pachI devakaraNajIe paramakRpALudevane pUchyuM ke ApaNuM zarIra AvuM ekadama kRza kema thaI gayuM? tyAre paramakRpALudeve uttara Apyo ke ame zarIranI sAme paDyA chIe; pratikULa AhArathI ema thayuM che. zrI mohanalAlajI munine kArtikeyAnuprekSA graMtha UMcakavAnI AjJA svAmI kArtikeyAnuprekSA nAmano eka hastalikhita graMtha teozrInA gharmapatnI zrI jhabakabAnA hAthe mane vahorAvyo. te paripUrNa vAMcI svAdhyAya karavAnI AjJA karI. te graMtha UMcakavAnuM mohanalAlajIne pharamAvyuM. kArtikeyAnuprekSA graMthamAM apUrva vairAgyanuM nirUpaNa pachI mane kahyuM ke muni, kArtikeyAnuprekSAnA kartA kumAra brahmacArI che. temaNe A graMthamAM apUrva vairAgyanuM je nirUpaNa karyuM che, tevI ja te mahAtmAnI aMtaraMga dazA vartatI hatI. nivRtti kSetre teno UMDo abhyAsa karazo. ema kahI te vicAravAnI AjJA ApI. banne graMtho vaMcAI rahe arasaparasa badalavA temaja devakaraNajIne paNa te graMtha atyaMta vicAravA bhalAmaNa karI. dareke potAne maLelA graMtho barAbara vaMcAI rahe eTale arasa parasa graMthano badalo karI laI te vAMcavA, vicAravAnI AjJA paNa karI hatI. atyaMta AbhAranA bhAre namra thayelA hRdaye namaskAra karI, te graMtho laI ame bhAvasAranI vADIe AvyA. vrata grahaNa karavA mATe mAtuzrI tathA jhabakabAne munio pAse mokalyA paramakRpALudeve mAtuzrI devamAtAne bAravrata saMkSepamAM lakhI ApI vrata levA munio pAse zrI aMbAlAlabhAI sAthe mokalyA hatA. sAthe zrI jhabakabA paNa hatA. zrI jJAnArNavamAMthI brahmacaryano adhikAra saMbhaLAvavA paNa sUcanA karelI. te pramANe devakaraNajIe vAMcI saMbhaLAvyuM hatuM. zrI devakaraNajInI mAtuzrIne bhalAmaNa vAcana pUrNa thaI rahyA pachI muni devakaraNajIe mAtuzrIne kahyuM ke "mAtuzrI, have Apa AjJA Apo jethI paramakRpALudeva sarva virati grahaNa kare, ane ghaNA jIvono uddhAra kare." teozrInuM zarIra sAruM thayA pachI dIkSAnI AjJA ApIza tyAre mAtuzrI bolyA ke mane bahu moha che. temanA uparano moha mane chUTato nathI. muni devakaraNajIe kahyuM ke mAtuzrI, Apa evo moha na rAkhazo. tyAre mAtuzrIe kahyuM ke teozrInuM zarIra sAruM thayA pachI huM sarva virati grahaNa karavA AjJA ApIza. pachI zrI aMbAlAla tathA banne mAtuzrI AgAkhAnane baMgale gayA.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 zrImad ane laghurAja svAmI nIka jyAMthI phATI jAya tyAMthI pANI nIkaLe tema Atmapradezo aMgamAMthI nIkaLe sAMjanA kapALadeva bhAvasAranI vADIe paghAryA. te vakhate pratikramaNano samaya thayo hato. tethI pratikramaNanI AjJA laI paramakRpALudevane namaskAra karyA. pratikramaNanI kriyA thaI rahI tyAM sudhI pote tyAM ja birAjyA. meM paccakhANa karavAnuM kahyuM tyAre pote kahyuM ke tame karI lo. cha Avazyaka pUrAM karI, namaskAra karI, paramakRpALudeva pAse samAgamamAM beThA. tyAre mohanalAlajIe prazna karyo "maraNa samaye Atma-pradezo kayA aMgamAMthI nIkaLatA haze?" paramakRpALudeve saraLa dRSTAMtathI samajAvyuM ke "nIkamAM pANI cAlyuM jatuM hoya ane nIka jyAMthI phATI jAya tyAMthI pANI cAlyuM jAyaema maraNanuM svarUpa tapAsI vALyuM che ke A sthitine jagatanA jIvo maraNa kahe che." jevuM AyuSya bAMdhyuM hoya te prakAre tUTe mohanalAlajIe bIjo prazna karyo ke "AyuSya tUTe?" tyAre teozrIe jaNAvyuM ke "AyuSya bAMghatI vakhate be prakAre baMghAya che. sopakrama ane nirupakrama. sopakrama eTale zithila ane nirupakrama eTale nikAcita. sopakrama bAMdhyuM hoya to tevA prakAre udayamAM Ave; AyuSTa tUTavAnA nimitta maLe te pUruM thaI jAya--eTale deha chUTI jAya. nirupakrama AyuSyavALAne game tevA nimitto maLyA chatAM bAMdhyuM hoya teTalI mudata pUrI thayA vinA prANa tyAga thAya nahIM." pachI paramakRpALudeva AgAkhAnane baMgale padhAryA. Aje mAro pramAda paramagurue naSTa karAvyo. ame bhAvasAranI vADIthI vihAra karI sarasapuranA upAzrayamAM AvyA. rAtre bAra vAgyA pachI zrI aMbAlAlabhAIne AjJA thavAthI te amArI pAse ahIM AvyA ane vAta karI ke "Aje mArA paramagurue apUrva kRpA karI che ane mAro je pramAda hato te Aje naSTa karAvyo che, jAgRti ApI mULamArga kevo joIe te saMbaMdhe vyavahAra ane paramArtha bannenuM svarUpa mane Aje koI alaukika prakAre samajAvyuM. paramArthanuM poSaNa thAya tevA savyavahAranuM svarUpa paNa kahyuM." ityAdi vAto karatAM savAra thavA AvyuM tethI ame pratikramaNa kriyAmAM joDAyA ane zrI aMbAlAla paramagurunA caraNa samIpa padhAryA. have niraMtara munionA sahavAsamAM rahevAnuM icchIe chIe. eka be divasa pachI paramakRpALudeva pote ekAeka upAzrayamAM padhAryA. amane ullAsa thayo. badhA sAdhu UbhA thaI gayA. teozrIe muni devakaraNajI pAse jaIne kahyuM ke have niraMtara munionA sahavAsamAM rahevAnuM icchIe chIe. kRpALu devane kaMcana ane kAminIno bAhyatyAga hovo joIe. muni devakaraNajInA manamAM pahelAM evuM rahyA karatuM ke jJAnI puruSa game tevI alaukika dazAmAM akhaMDa AtmopayogamAM rahetA hoya ane kevaLa niHspRha hoya to paNa kaMcana ane kAminIno bAhya tyAga hovo jarUrano che; evI UMDI pakaDa hatI. chatAM temane kheDAnA samAgamamAM paramakRpALudevane viSe sad gurupaNAnI zraddhA thaI ane paramakRpALudevanI AjJAe AkhuM jIvana kADhazuM, AjJAthIna vRtti thaI ema paNa temaNe kheDAthI lakhelA patramAM jaNAvyuM che.
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 134 sabhAmAM ame kaMcana ane kAminIno tyAga karyo che paramakRpALudeve muni devakaraNajI Adine jaNAvyuM ke "sabhAmAM ame strI ane lakSmI banne tyAgyA che; ane sarvasaMga parityAganI AjJA mAtuzrI Apaze ema lAge che.* Apa Ane A veze ho to paNa amane aDacaNa nathI e vAta sAMbhaLatAM ja devakaraNajIne pArAvAra prema UbharAI Avyo ane lAMbA thaIne paramakRpALudevanA caraNamAM vAraMvAra namaskAra karavA lAgyA. devakaraNajI bolyA ke "have amAre bIjAM kAMI nathI joItuM. Apa Ane A veze ho to paNa amane aDacaNa nathI. Apane ame khabhe upADIne pheravIzuM." amArA pUrva puNyano udaya thayo ke amane ApanI niraMtara sevA-samAgama maLaze." have mArA hRdayamAM parama zAMti thaI. ityAdi vAto thayA pachI paramakRpALudeva baMgale padhAryA ane ame pharI bhAvasAranI vADImAM AvI rahyA. ame tamane zo khoTo mArga batAvyo che? ahIM eka divasa sAMje paramakRpALudeva paghAryA hatA. amadAvAdanA sthAnakavAsI lokoe upAzrayamAM amane UtaravA nahIM devA evI goThavaNa karI, te vAta paramakRpALudevanA jANavAmAM AvI; tethI muni devakaraNajIne pUchyuM ke e loko ATalA baghA kaSAyamAM kema AvyA che ke tamane upAzrayamAM UtaravA paNa na de? ame tamane zo khoTo mArga batAvyo che? emanA karatAM tamAruM vartana zuM ochuM che? ke A loko tamane AvI aDacaNo UbhI kare che? tamArA mATe ghaNA sthAnaka che. te sAMbhaLI baghAnAM aMtaHkaraNamAM vairAgya ane zAMti thaI. pachI pote paghAryA. gautamasvAmI jevo mAse temanA pratyeno rAga choDAvavA karela upAya teozrI amadAvAdathI vaDhavANa kempa paghAravAnA hatA, tyAre AgalI rAtre pharI bhAvasAranI vADIe teozrInuM Agamana thayuM. vaDhavANa javAnI vAta darzAvI mane Thapako ApatA bolyA ke "tame ja amArI pAchaLa paDyA cho. ame jyAM jaIe tyAM doDyA Avo cho, amAro keDo mUkatA nathI." jema gautamasvAmIne mahAvIrasvAmI pratye parama rAga hato, e rAga choDAvavA mATe mahAvIra svAmIe gautamane aMte dUra mokalyA, tema mAro teozrI pratye atyaMta rAga hato te choDAvavA Thapako, zikSA ApI pote svasthAne padhAryA. mane paNa ema thayuM ke have nAtha jyAre teDAvaze tyAre emanA caraNamAM jaIza. teDAvyA sivAya have nahi jAuM. tyAM sudhI emanI AjJAe bhakti karyA karIza. "amArA ane vItarAgamAM bheda gaNazo nahIM" bIje divase mane ane devakaraNajIne AgAkhAnane baMgale bolAvI kRpAnAthe potAnI dazA viSe vAta karI ke have eka vItarAgatA sivAya amane bIjuM kAMI vedana nathI, amArAmAM ane vItarAgamAM bheda * eka divasa savAramAM UThIne mAtuzrI pAse jaI sAmAnya vAtacItamAM paramakRpALudeve jaNAvyuM ke Aje rAtre svapnamAM saubhAgyabhAI AvyA hatA. temaNe kahyuM ke have tame badhI upAdhi mUkI dyo, nahi to amArI pAse bolAvI laIzuM. AnI ajaba asara mAtuzrIne thaI saMbhave che.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 zrImad ane gAMghIjI gaNazo nahIM." ema kahI amane bannene niHsaMtAno apUrva bogha Apyo. ame namaskAra karI, te boghano vicAra karatA karatA bhAvasAranI vADIe AvyA. hadayanI vAta khullI karatAM parama saMtoSa thayo. amArI tevI ja zraddhA hatI. paNa zrI mukhe te dazA sAMbhaLI parama ullAsa thayo. ane jatAM pahelAM ApaNane potAnuM hRdaya kholI vAta karI dIdhI ema bannenA hRdayamAM thavAthI parama saMtoSa thayo. zrImad rAjacaMdra ane mahAtmA gAMdhIjI porabaMdara "jenA pavitra saMsmaraNo lakhavAno huM AraMbha karuM chuM te sva.zrImad rAjacaMdranI janmatithino A divasa che eTale kArtika pUrNimA saM.1979. zrImadbhA jIvanathI maLela zikSA - zrImad rAjacaMdra jemane huM rAyacaMdabhAI athavA kavi evA nAmathI prema ane mAnapUrvaka bolAvato, temanAM saMsmaraNo lakhI temanuM rahasya mumukSu pAse mUkavuM e mane game. temanA saMsmaraNone huM nyAya ApI zakuM tene sAruM mane jainamArgano paricaya hovo joIe. mAre kabula karavuM joIe ke te nathI. tethI mAruM draSTi biMduM huM atyaMta saMkucita rAkhavAno chuM. je saMsmaraNothI mArA jIvana upara chApa paDI che tenI noMgha ane temAMthI je zikSaNa mane maLyuM che te ja ApI huM saMtoSa mAnIza. kadAca je lAbha mane maLyo te athavA tevo te saMsmaraNothI vAMcanAra mumukSune paNa maLe. mumukSu zabda meM IrAdApUrvaka vAparyo che. badhI jAtanA vAMcanArane sAruM A prayAsa nathI. TolsaTaoNya, raskina ane zrImad rAjacaMdra mArI upara traNa puruSoe UMDI chApa pADI che. TolsaTaoNya, raskina ane rAyacaMdabhAI (zrImad rAjacaMdra). TolsaTaoNyanI temanA amuka pustaka dvArA ane temanI sAthenA thoDA patra vyavahArathI, raskinanI tenA eka ja pustaka "ana Tu dhisa lAsTa' thI,-jenuM gujarAtI nAma "sarvodaya' meM rAkhyuM che. ane rAyacaMdabhAI (zrIma)nI temanI sAthenA gADha paricayathI. hindu dharmamAM mane zaMkA pedA thaI te samaye tenA nivAraNamAM madada karanAra rAyacaMdabhAI hatA. mane hindu gharmamAM sthira rAkhanAra zrImad san 1893nI sAlamAM dakSiNa AphrikAmAM huM keTalAMka khristI sajjanonA khAsa saMbaMdhamAM Avelo. temanuM jIvana svaccha hatuM. te gharmacusta hatA. bIjA gharmavALAne khristI thavA samajAvavA e temano mukhya vyavasAya hato. jo ke mAro temanI sAthe saMbaMdha vyAvahArika kAryane ja aMge thayelo to paNa temaNe mArA AtmAnA kalyANa arthe ciMtA karavA mAMDI. mAruM eka kartavya huM samajI zakyo ke jyAM sudhI hindu gharmanuM rahasya huM pUruM na jANI lauM ane tenAthI mArA AtmAne asaMtoSa na thAya, tyAM sudhI mArA janmano gharma mAre na ja tajavo joIe, tethI meM hindu ane bIjAM gharma pustako vAMcavA zarU karyA. khristI, musalamAnI pustako vAMcyA. laMDanamAM thayelA aMgreja mitronI sAthe patravyavahAra calAvyo. temanI AgaLa mArI
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 136 zaMkAo mUkI, temaja hiMdustAnamAM jeo upara mArI kaMI paNa AsthA hatI temanI sAthe patravyavahAra calAvyo. temAM rAyacaMdabhAI mukhya hatA. temanI sAthe to mane sarasa saMbaMdha baMdhAI cUkyo hato. temanA pratye mAna hatuM, tethI temanI mAraphate je maLI zake te meLavavA vicAra karyo. tenuM pariNAma e AvyuM ke huM zAMti pAmyo. hindu dharmamAM mane je joIe te maLe ema che, evo manane vizvAsa Avyo. A sthitine sAruM rAyacaMdabhAI javAbadAra thayA eTale mAruM mAna temanA pratye keTaluM vadhyuM hovuM joIe teno khyAla vAMcanArane kaMIka Avaze. muMbaImAM zrImad sAthe prathama milana rAyacaMdabhAI (zrImad)nI sAthe mArI oLakhANa san 1891nA jUna mAsamAM je divase huM vilAyatathI pAcho pharI muMbaI pahoMcyo te ja divase thaI. te divase dariyAmAM tophAna hoya che. tethI AgaboTa moDI pahoMcelI ne rAta paDI gaI hatI. mAro utAro dAktara-berisTara ane have raMgUnanA prakhyAta jhaverI prANajIvanadAsa mahetAne tyAM hato. rAyacaMdabhAI temanA vaDIla bhAInA jamAI thAya. dAktare ja temano paricaya karAvelo. temanA bIjA vaDIla bhAI jhaverI revAzaMkara jagajIvanadAsanI oLakha paNa te ja divase thaI. zrImad kavi, jJAnI, zatAvadhAnI dAktare rAyacaMdabhAIne 'kavi' kahI oLakhAvyA, ane mane kahyuM, kavi chatAMye amArI sAthe vepAramAM che. teo jJAnI che, zatAvadhAnI che.' koIe sUcanA karI ke mAre keTalAka zabdo temane saMbhaLAvavA ne teo te zabdo game te bhASAnA haze to paNa je kramamAM huM bolyo hoIza te ja kramamAM pAchA kahI jaze. kavinI smaraNazakti viSe UMco abhiprAya mane A sAMbhaLIne Azcarya thayuM. huM to jAvAnIyo, vilAyatathI Avelo, mArA bhASAjJAnano paNa DoLa; mane vilAyatano pavana tyAre kaMI ocho na hato, vilAyatathI AvyA eTale UMcethI UtaryA. meM mAruM badhuM jJAna ThAlavyuM ane judI judI bhASAnA zabdo prathama to meM lakhI kADhyA--kema ke mane krama kyAM yAda rahevAno hato ? ane pachI te zabdo huM vAMcI gayo. te ja kramamAM rAyacaMdabhAIe haLavethI eka pachI eka badhA zabdo kahI dIdhA. huM rAjA thayo, cakita thayo ane kavinI smaraNazakti viSe mAro UMco abhiprAya baMdhAyo. vilAyatano pavana haLavo pADavA sAruM A anubhava sarasa thayo gaNAya. ja jJAna ke mAna mATe vilAyata javAnI jarUra nathI kavine aMgrejI jJAna muddala na hatuM. temanI uMmara te vakhate pacIsathI upara na hatI. gujarAtI nizALamAM paNa thoDo ja abhyAsa karelo. chatAM ATalI smaraNazakti, ATaluM jJAna ane ATaluM temanI AsapAsanAo taraphathI mAna, AthI huM mohAyo. smaraNazakti nizALamAM nathI vecAtI. zAna paNa nizALanI bahAra jo icchA thAya--jijJAsA hoya to maLe ane mAna pAmavAne sAruM vilAyata ke kyAMya javuM nathI paDatuM, paNa guNane mAna joIe to maLI rahe che, e yathArtha pATha mane muMbaI UtaratAM ja maLyo. saMskAra sAthe smaraNazakti ke zAstrajJAna zobhe kavinI sAtheno A paricaya bahu AgaLa cAlyo. smaraNazakti ghaNAnI tIvra hoya, tethI aMjAvAnI
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra ane gAMdhIjI PAGE 177
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 137 zrImadda ane gAMghIjI kazI jarUra nathI. zAstrajJAna paNa ghaNAne jovAmAM Ave che. paNa jo te saMskArI na hoya to temanI pAsethI phuTI badAma paNa nathI maLatI. saMskAra sArA hoya tyAM ja smaraNazakti ane zAstrajJAnano meLApa zobhe ane jagatane zobhAve. kavi saMskArI jJAnI hatA. kAvyamAM jevo vairAgya tevo temanA jIvanamAM apUrva avasara evo kyAre Avaze? kyAre thaIzuM bAhyAMtara nigraMtha jo? sarva saMbaMghanuM baMghana tIkSNa chedIne, vicarazuM kava mahapuruSane paMtha jo. apUrva81 sarva bhAvathI audAsInyavRtti karI, mAtra deha te saMyamahetu hoya jo; anya kAraNe anya kazuM kahyuM nahIM, dehe paNa kiMcit mUcha nava joya jo. apUrva2 rAyacaMdabhAInA svaracita kAvyamAM nIkaLelA apUrva udgAranI A pahelI be kaDIo che. je vairAgya apUrva avasaranI kaDIomAM jhaLahaLI rahyo che te meM temanA be varSanA gADha paricayamAM kSaNe kSaNe temanAmAM joyelo. pote anubhavyuM te ja lakhyuM temanA lakhANonI eka asAdhAraNatA e che ke pote je anubhavyuM te ja lakhyuM che. temAM kyAMye kRtrimatA nathI. bIjAnI upara chApa pADavA sAruM eka lITI sarakhI paNa lakhI hoya ema meM nathI joyuM. temanI pAse hamezAM kaMIka gharma pustaka ane eka korI copaDI paDelAM ja hoya. e copaDImAM potAnA manamAM je vicAra Ave te lakhI nAkhe. koI veLA gadya ne koI veLA padya. temanI pratyeka kriyAmAM vairAgya hoya ja khAtAM, besatAM, sUtAM pratyeka kriyA karatAM temanAmAM vairAgya to hoya ja. koI vakhata A jagatanA koI paNa vaibhavane viSe temane moha thayo hoya ema meM nathI joyuM. temanI raheNIkaheNI huM AdarapUrvaka paNa jhINavaTathI tapAsato. bhojanamAM je maLe tethI saMtuSTa rahetA. paheraveza sAdo-paheraNa, aMgarakhuM, khasa, garabhasUtaro pheMTo ne ghotI. e kaMI bahu IstrIbaMgha rahetAM ema mane smaraNa nathI. bhoMye besavuM ane khurazIe besavuM banne sarakhA hatA: sAmAnya rIte potAnI dukAnamAM gAdIe besatA. nirvikAra mukha para aMtarAnaMdanI chAyA temanI cAla ghImI hatI, ane jonAra samajI zake ke cAlatAM paNa pote vicAramAM grasta che. AMkhamAM camatkAra hato. atyaMta tejasvI, vihaLatA jarAye na hatI. AMkhamAM ekAgratA lakhelI hatI. cahero goLAkAra, hoTha pAtaLA, nAka aNIdAra paNa nahIM, capaTuM paNa nahIM, zarIra ekavaDuM, kada madhyama, varNa zyAma, dekhAva zAMta mUrtino hato. temanA kaMThamAM eTaluM badhuM mAdhurya hatuM ke temane sAMbhaLatA mANasa thAke
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 138 nahIM. cahero hasamukho ne praphullita hato. tenI upara aMtarAnaMdanI chAyA hatI. zrImannI bhASA paripUrNa bhASA eTalI paripUrNa hatI ke temane potAnA vicAro batAvatAM koI divasa zabda gotavo paDyo che ema mane yAda nathI. kAgaLa lakhavA bese tyAre bhAgye ja zabda badalatAM meM emane joyA haze; chatAM vAMcanArane ema nahi lAge ke kyAMye vicAra apUrNa che ke vAkyaracanA tUTelI che, athavA zabdanI pasaMdagImAM khoDa che. vItarAgatA aneka janmanA prayatna maLe A varNana saMyamIne viSe saMbhave. bAhyADaMbarathI manuSya vItarAgI nathI thaI zakato. vItarAgatA e AtmAnI prasAdI che. aneka janmanA prayatna maLI zake che ema hara koI mANasa anubhavI zake che. rAgane kADhavAno prayatna karanAra jANe che ke rAgarahita thavuM kevuM kaThina che. e rAgarahita dazA kavi (zrIma)ne svAbhAvika hatI ema mArA upara chApa paDI hatI. mokSanuM prathama pagathiyuM vItarAgatA che. jyAM sudhI jagatanI eka paNa vastumAM mana khUMceluM che tyAM sudhI mokSanI vAta kema game? athavA game to te kevaLa kAnane ja. eTale jema ApaNane artha jANyA samajyA vinA koI saMgItano kevaLa sUra ja gamI jAya tema. evI mAtra karNapriya gammatamAMthI mokSane anusaravAnuM vartana AvatAM to ghaNo kALa vahI jAya. AMtara vairAgya vinA mokSanI laganI na thAya. vairAgyalaganI kavinI svAbhAvika hatI. vaNikanuM vAstavika svarUpa vaNika tehanuM nAma, jeha jUThuM nava bole, vaNika tehanuM nAma, tola ochuM nava tole, vaNika tehanuM nAma, bApe bolyuM te pALe, vaNika tehanuM nAma vyAja sahita ghana vALe." "viveka tola e vaNikanuM, sulatAna tola e zAkha che; vepAra cUke jo vANiyo, duHkha dAvAnaLa thAya che." -zAmaLa bhaTTa vyavahAra ke vepAramAM gharmanA niyamothI sukhazAMti sAmAnya mAnyatA evI hoya che ke vyavahAra ke vepAra ane paramArtha athavA gharma e be nokhI ne virothI vastu che. vepAramAM gharma dAkhala karavo e gAMDapaNa che, ema karavA jatAM banne bagaDe. A mAnyatA jo khoTI na hoya to ApaNe kapALe kevaLa nirAzA ja lakhelI hoya. evI eka paNa vastu nathI, evo eka paNa vyavahAra nathI ke jemAMthI ApaNe gharmane dUra rAkhI zakIe. gharmAtmAno gharma tenA pratyeka kAryamAM hoya ghArmika manuSyano gharma tenA pratyeka kAryamAM jaNAvo ja joIe ema zrImade potAnA jIvanamAM batAvI ApyuM hatuM. gharma kaMI ekAdazIne dahADe ja, pajusaNamAM ja, Idane dahADe ke ravivAre ja pALavAno, athavA to maMdiromAM, derAomAM, devaLomAM ne masjidomAM ja pALavAno, paNa dukAnamAM ke darabAramAM nahi
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 139 zrImadda ane gAMghIjI evo koI niyama nathI. eTaluM ja nahiM paNa ema kahevuM e gharmane na oLakhavA barAbara che ema zrImad kahetA, mAnatA ne potAnA AcAramAM batAvI ApatA. vyApAramAM saMpUrNa prAmANikatA temano vepAra hIrAmotIno hato. zrI revAzaMkara jagajIvanadAsa jhaverInI sAthe bhAgIdAra hatA. sAthe kApaDano vyApAra paNa karela. potAnA vyavahAramAM saMpUrNa rIte prAmANikapaNuM jALavatA evI mArI upara temanI chApa paDI hatI. teo sodA karatA te vakhate huM koIvAra anAyAse hAjara raheto. temanI vAta spaSTa ane eka ja hatI. "cAlAkI' jevuM huM kaMI joto nahIM, sAmenAnI cAlAkI pote tarata kaLI jatA. te temane asahya lAgatI.. gharmakuzaLatA ane vyavahAra kuzaLatAno suMda2 meLA gharmakuzaLa e vyavahAra kuzaLa na hoya e vahema rAyacaMdabhAIe khoTo siddha karI batAvyo hato. potAnA vepAramAM pUrI kALajI ne cIvaTa rAkhatA. hIrAmotInI parIkSA ghaNI jhINavaTathI karI zakatA. jo ke aMgrejI jJAna temane nahotuM chatAM perisa deza vagerenA temanA ADatiyA taraphathI AvelA kAgaLo, tAronA marma tarata samajI jatA, teno upAya tarata ja zodhI kADhatA. temaNe karelA tarko sAcA paDatA. zrImad vyApArI ke uttama tattvajJAnI ATalI kALajI ane hoziyArI chatAM vepAranI tAlAvelI ke ciMtA na rAkhatA. dukAnamAM beThAM paNa jyAre potAnuM kAma pUruM thaI rahe eTale gharma pustaka to pAse ja paDyuM hoya te UghaDe athavA pelI pothI ke jemAM potAnA udgAro lakhatA te UghaDe. mArA jevA jijJAsu temanI pAse roja AvyA ja hoya. temanI sAthe gharmacarcA karatAM AMcako na khAya. vyavahAra kuzaLatA ane gharmaparAyaNatAno suMdara meLa jeTalo meM kavine viSe joyo eTalo bIjAmAM nathI anubhavyo. temaNe zrImadjIe) ghaMghAno gharma sAthe vyavahAramAM samanvaya karyo tenI mArA upara khAsa chApa paDI. teo gharmanA siddhAMtonA satata abhyAsI hatA ane potAnI mAnyatAo pramANe vartana karavAno prayatna karatA. teo jainadharmI hatA chatAM bIjA gharmo tarapha temanI sahiSNutA ghaNI ja hatI. zrImadbhI grahaNa karavAnI agAgha zakti zrImade ghaNA gharma pustakono sarasa abhyAsa karyo hato. temane saMskRta ane mAgathI bhASA samajatAM jarAye muzkelI nahotI AvatI. vedAMtano abhyAsa temaNe karelo, temaja bhAgavatano ane gItAjIno. jaina pustako to jeTalAM hAtha AvatAM te vAMcI jatA. temanI te grahaNa karavAnI zakti agAdha hatI. eka vakhatanuM vAMcana te te pustakonuM rahasya jANI levAne sAruM temane pUratuM hatuM. kurAna, chaMda avastA ityAdinuM vAMcana paNa anuvAdo mAraphate temaNe karI lIdhuM hatuM. zrImanuM jainadarzana pratye vizeSa valaNa temanuM valaNa jainadarzana tarapha vizeSa hatuM ema teo kahetA. temanI mAnyatA hatI ke jinAgamamAM AtmajJAnanI parAkASThA che. A temano abhiprAya mAre ApI javo Avazyaka che. tene viSe huM mata ApavA mane taddana anAdhikArI gaNuM chuM. paNa rAyacaMdabhAIne bIjA gharma pratye anAdara nahoto. vedAMtIne
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 140 to kavi vedAMtI ja jaNAya. mArI sAthe carcA karatAM mane koI divase temaNe evuM to kahyuM ja nahi ke mAre mokSa meLavavA sAruM amuka gharmane avalaMbavo joIe. paNa mArA AcAra vicAranuM ja temaNe mane kahyuM. pustako kayAM vAMcavA e prazna UThatAM mAruM valaNa ne mArA bacapaNanA saMskAra vicArI temaNe mane gItAjI vAMcato temAM uttejana ApeluM ane bIjA pustakomAM paMcIkaraNa, maNIratnamALA, yogavasiSThanuM vairAgya prakaraNa, kAvya dohana pahelo bhAga ane "mokSamALA' vAMcavAnuM sUcavyuM hatuM. gharmanA jhaghaDAthI temane hamezAM kaMTALo Avato, temAM bhAgye ja paDatA. baghA gharmanI khUbIo pUchI joI jatA ne te te gharmanI pAse mUktA, dakSiNa AphrikAnA mArA patravyavahAramAM paNa meM temanI pAsethI e ja vastu meLavI hatI. (yaroDA jelamAM lakhela uparokta saMsmaraNo) zrImad pAsethI dayAgharmanuM kUMDA bharIne pAna rAyacaMdabhAI (zrImad rAjacaMdra) sAtheno mAro prasaMga eka ja divasano na hato. emanA maraNAMta sughIno amAro saMbaMgha nikaTamAM nikaTa rahyo hato. ghaNIvAra kahIne lakhI gayo chuM ke meM ghaNAnA jIvanamAMthI ghaNuM lIdhuM che, paNa sauthI vadhAre koInA jIvanamAMthI grahaNa karyuM hoya to te kavizrI (zrImad rAjacaMdra)nA jIvanamAMthI che. dayA-gharma paNa huM temanA jIvanamAMthI zIkhyo chuM. khUna karanAra upara paNa prema karavo e dayA-tharma mane kavizrIe zIkhavyo che. e gharmanuM temanI pAsethI meM kuMDA bharIne pAna karyuM che. zrImadbhI gharmavArtA rasaprada temanA ati nikaTa saMbaMdhamAM huM rahyo chuM. huM te veLA bhikhArI berisTara hato. paNa jyAre huM temanI dukAne pahoMce tyAre mArI sAthe gharmavArtA sivAya bIjI vArtA na ja kare. A veLA jo ke meM mArI dizA joI nahotI, mane sAmAnya rIte gharmavArtAmAM rasa hato ema na kahI zakAya, chatAM rAyacaMdabhAInI gharmavArtAmAM mane rasa Avato. zrImadbho viSaya AtmAnI oLakhANa pote hajArono vepAra kheDatA, hIrAmotInI parakha karatA, vepAranA koyaDA ukelatA; paNa e vastu temano viSaya nahotI. temano viSaya-temano puruSArtha to AtmAoLakha-haridarzanano hato. "je manuSya lAkhonA sodAnI vAta karI laIne turata AtmajJAnanI gUDha vAto lakhavA besI jAya tenI jAta vepArInI nahi paNa zuddha jJAnInI che. temano AvI jAtano anubhava mane ekaveLA nahIM paNa anekaveLA thayelo. meM temane kadI mUcchita sthitimAM joyA nathI. mAre joDe temane kazo svArtha nahoto." mArA upara sauthI vadhAre chApa zrImadbhI ghaNA gharmAcAryonA prasaMgamAM huM tyAra pachI Avyo chuM. dareka gharmanA AcAryone maLavAno prayatna meM karyo che, paNa je chApa mArA upara rAyacaMdabhAIe (zrImade) pADI te bIjA koI nathI pADI zakyA. temanA ghaNA vacano mane soMsarA UtarI jatA. temanI buddhine viSe mane mAna hatuM. temanI prAmANikatA viSe teTaluM ja hatuM ne tethI huM jANato hato ke teo mane IrAdApUrvaka ADe raste nahIM dore ne potAnA manamAM haze evuM ja kaheze. AthI mArI AdhyAtmika bhIDamAM huM temano Azraya leto.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 zrImad ane gAMghIjI mArA jIvana para zrImano evo sthAyI prabhAva paDyo che ke huM enuM varNana karI zakato nathI. zrImannI hariphAImAM AvI zake evA koI joyA nahIM "huM keTalAye varSothI bhAratamAM ghArmika puruSanI zoghamAM chuM. paraMtu emanA jevA ghArmika puruSa hiMdamAM hajA sudhI joyA nathI ke je zrImadunI hariphAImAM AvI zake. emanAmAM jJAna, vairAgya ane bhakti hatA. DhoMga, pakSapAta yA rAga-dveSa nahIM hatA. emanAmAM eka evI mahAna zakti hatI ke jenA dvArA teo prApta thayelA prasaMgano pUrNa lAbha uThAvI zakatA. emanA lekha aMgreja tattvajJAnIonI apekSAe vicakSaNa, bhAvanAmaya ane AtmadarzI che. yuropanA tattvajJAnIomAM huM TolsaTaoNya prathama zreNinA ane raskinane bIjI zreNinA vidvAna samajA chuM, paraMtu rAyacaMdabhAIno anubhava e bannethI paNa caDhelo hato." gharmane nAme jUTha, pAkhaMDa, atyAcAra "teo ghaNIvAra kahetA ke copAsathI koI barachIo bhoMke te sahI zakuM paNa jagatamAM je jUTha, pAkhaMDa ane atyAcAra cAlI rahyA che, gharmane nAme adharma vartI rahyo che tenI barachI sahana thaI zakatI nathI. atyAcArothI UkaLI rahelA ke UkaLI jatAM meM ghaNIvAra joyA che. temane AkhuM jagata potAnA sagAM jevuM hatuM. ApaNA bhAI ke bahenane maratA joIne je phleza ApaNane thAya che teTalo kleza temane jagatamAM duHkhane, maraNane joIne thato." ("dayAtharma" zrImadbhI jayaMti prasaMge saM.178 kArtika pUrNimA, amadAvAda) zrImadanuM vAyuvege mokSa tarapha gamana ApaNe saMsArI jIvo chIe, tyAre zrImad asaMsArI (saMsArathI virakta)hatA, ApaNane aneka yonimAM bhaTakavuM paDaze, tyAre zrImane kadAca eka bhava basa thAo. ApaNe mokSathI dUra bhAgatAM hoIzuM, tyAre zrImad vAyuvege mokSa tarapha ghasI rahyA hatA." zrImad rAjacaMdranI draSTie to mokSa meLavavo eTale sarvAze rAgadveSathI rahita thavuM." zrImadbha bahoLuM zAstrajJAna ane zuddha cAritra "jenA upara huM mugdha thayo te vastuno paricaya mane pAchaLathI thayo. e hatuM temanuM bahoLuM zAstrajJAna, temanuM zuddha cAritra, ane temanI Atmadarzana karavAnI bhAre ghagaza. Atmadarzanane ja khAtara te potAnuM jIvana vyatIta karatA hatA ema meM pAchaLathI joyuM. 'hasatAM ramatAM pragaTa hari dekhuM re, mAruM jIvyuM saphaLa tava lekhuM re; muktAnaMdano nAtha vihArI re, othA jIvanadorI amArI re." e muktAnaMdanuM vacana temane moDhe to hatuM ja paNa te temanA hRdayamAMye aMkita hatuM." zrImannA siddhAMtano mULa pAyo ahiMsA "A puruSe ghArmika bAbatamAM mAruM hRdaya jItI lIdhuM ane hajI sudhI koIpaNa mANase mArA hRdaya
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 142 para tevo prabhAva pADyo nathI. meM bIje sthaLe kahyuM che ke mAruM AMtarika jIvana ghaDavAmAM kavi sAthe raskina ane TolsaTaoNyano phALo che; paNa kavinI asara mArA upara vaghu paDI ja che. kAraNa ke huM kavinA pratyakSa gADha paricaya ane sahavAsamAM Avyo hato. ghaNI bAbatamAM kavi (zrIma)no nirNaya-tulanA, mArA aMtarAtmAne-mArI naitika bhAvanAne khUba samAghAnakAraka thato. zrImannA siddhAMtano mULa pAyo niHsaMdeha "ahiMsA" hato. kavinI ahiMsAnA kSetramAM jhINAmAM jhINA jaMtuthI mAMDIne AkhI manuSya jAtino samAveza thato hato." (gAMghIjI. morDana rIvyu : jUna, 1930) emanA jIvanamAMthI zIkhavAnI be moTI vAto te satya ane ahiMsA. pote je sAcuM mAnatA te kahetA ane AcaratA. ane ahiMsAe to te jaina hatA ane te emanA svabhAvathI emanI pAse ja hatI." khUna karanAra pratye paNa prema ane dayAgharmanuM kUMDA bharIne pAnA "ghaNI vAra kahIne lakhI gayo chuM ke meM ghaNAnA jIvanamAMthI ghaNuM lIdhuM che paNa sauthI vadhAre koInA jIvanamAMthI meM grahaNa karyuM hoya to te kavizrI zrImadbhA jIvanamAMthI che. dayAgharma paNa huM temanA jIvanamAMthI ja zIkhyo chuM.....khUna karanAra upara paNa prema karavo e dayAgharma mane kavizrIe zikhavyo che. e gharmanuM meM kUMDA bharIne pAna karyuM che." (jIvanakaLAmAMthI) zrImannA lakhANamAM "sa'nItarI rahyuM che zrImanuM lakhANa adhikArIne sAruM che, baghA vAMcanAra temAM rasa nahIM laI zake, TIkAkArane tenI TIkAnuM kAraNa maLaze, paNa zraddhAvAna to temAMthI rasa ja lUMTaze. temanA lakhANamAM 'sat" nItarI rahyuM che, evo mane hamezAM bhAsa Avyo che. temaNe potAnuM jJAna batAvavA sAruM eka paNa akSara nathI lakhyo. lakhanArano hetu vAMcanArane potAnA AtmAnaMdamAM bhAgIdAra banAvavAno hato. jene Atmaphleza TALavo che, je potAnuM kartavya jANavA utsuka che; tene zrImadbhA lakhANomAMthI bahu maLI raheze evo mane vizvAsa che, pachI bhale te hindu hoya ke anyatharmI". zrImad koI gacchamAM nahIM paNa AtmAmAM A mahApuruSanA jIvanalekhonuM Apa avakAzanA samaye abhyAsa karazo to Apa para tenI bahu sArI chApa paDaze. teo prAyaH kahyA karatA hatA ke huM koI vADAno nathI ane koI vADAmAM rahevA cAhato nathI. e baghA upagharma maryAdita che, ane gharma to amaryAdita che, jenI vyAkhyA paNa pUrI kahI zakAtI nathI." sau sAthe samAnabhAva "teo vitaMDAvAda karatA nahIM. dalIlathI koIne mA'ta karavAmAM rasa na letA. sAmAnya mANasa maLavA gayA hoya tyAre huM bahu jANanAro chuM evA abhimAnathI te emano anAdara nahI karatAM saune sarakhA bhAvathI maLatA." moTAnI khuzAmata ne choTAno tiraskAra, evI jAtano emano vahevAra na hato. sau sAthe samAna samabhAvathI rahetA....viraktino guNa emanA jIvanamAM pahelethI ja jovAmAM Avato. emanuM jIvana vairAgyamaya hatuM ane e ja jIvana yathArtha jIvana hatuM."
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143 zrImad ane gAMghIjI "temanA jIvanamAMthI cAra vAtonI ApaNane zikSA maLe che - (1) zAzvata vastu (AtmA)mAM tanmayatA, (2) jIvananI saraLatA, (3) samasta vizva sAthe eka sarakhI vRttithI vyavahAra ane (4) satya ane ahiMsAmaya jIvana. zrImadbhA vacano vAMcanArane mokSa sulabha "zrImad rAjacaMdra asAdhAraNa vyakti hatA. temanA lakhANo e temanA anubhavanA biMdu samA che. te vAMcanAra vicAranAra ane te pramANe cAlanArane mokSa sulabha thAya, tenA kaSAyo moLA paDe, tene saMsAra viSe udAsInatA Ave, te dehano moha choDI AtmArthI bane." AtmAno vicAra karI siMha jevA samartha banIe zrImad rAjacaMdranA jIvanamAMthI temanI anaMta tapazcaryA zIkhIe, ane je anaMta tapazcaryAne pariNAme teo caitanyanI ArAdhanA karatAM zIkhyA te samajIe, ane ApaNI alpatA vicArI bakarI jevA rAMka banI ApaNAmAM virAjatA caitanyane vicArI siMha jevA samartha banIe to ja jIvananuM sArthakya che." atyAre enI vAta karuM chuM tyAre e badhuM mArI sAme pratyakSa UbhuM rahe che. ane e viSe huM kahuM chuM to bahu sahelAIthI, paNa ema karavAnI zakti eka bhAre vAta che." patipatnInA premamAM svArtha hoya temanI sAtheno eka saMvAda mane yAda che. eka veLA huM misisa gleDasTananI gleDasTana pratyenA premanI stuti karato hato. Ama sabhAmAM paNa misisa gleDasTana potAnA patine cA banAvIne pAtA. A vastunuM pAlana A niyamabaddha daMpatInA jIvanano eka niyama thaI paDyo hato, e meM kyAMka vAMceluM. te meM kavine vAMcI saMbhaLAvyuM ne tene aMge meM daMpatI premanI stuti karI. rAyacaMdabhAI bolyA, 'emAM tamane mahatvanuM zuM lAge che? misisa gleDasTananuM patnIpaNuM ke teno sevAbhAva? jo te bAI gleDasTananA bena hota to? athavA tenI vaphAdAra nokara hota ne teTalA ja premathI cA Apata to? evI baheno, evA nokaronA draSTAMto ApaNane Aje nahIM maLe? ane nArI jAtine badale evo prema narajAtimAM joyo hota to tamane sAnaMdAzcarya thAta? huM kahuM chuM te vicArajo. rAyacaMdabhAI pote vivAhita hatA. te veLA to temanuM vacana kaThora lAgeluM evuM smaraNa che, paNa te vacane mane lohacuMbakanI jema pakaDyo. puruSa cAkaranI evI vaphAdArInI kiMmata patnInI vaphAdArI karatAM to hajAra gaNI caDhe. pati-patnI vacce aikya hoya temane vacce prema hoya emAM Azcarya nathI. nokara zeTha vacce tevo prema keLavavo paDe. mAre patnI sAthe kevo saMbaMgha rAkhavo? patnIne viSayabhoganuM vAhana banAvavI emAM patnI pratye kyAM vaphAdArI Ave che? huM jyAM lagI viSayavAsanAne AdhIna rahuM tyAM lagI mArI vaphAdArInI prAkRta kiMmata ja gaNAya." brahmacarya pAlananA zrImadbhI asara "sva strI pratye paNa brahmacaryanuM pAlana karavuM e mane dakSiNa AphrikAmAM ja spaSTa samajAyuM. kayA prasaMgathI athavA kayA pustakanA prabhAvathI e vicAra mane udbhavyo e atyAre mane cokhkhuM yAda nathI
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 144 AvatuM. paNa eTaluM smaraNa che ke emAM rAyacaMdabhAI (zrIma)nI asaranuM prAdhAnya hatuM. vAtane vartanamAM mUke to kalyANa zrImad pratye jeo pUjyabhAva gharAvatA hoya temaNe pUjyazrInA vicAronuM anukaraNa karIne te bhAva vartanamAM batAvI Apavo joIe. davAnuM ciMtavana mAtra karavAthI roga kadApi nAbUda thato nathI." uttama AcAranI samAja upara sacoTa asara zrImanA graMtho vAMcI besI rahevuM emAM ja saMpUrNa kartavya pUruM thayuM ema mAnI levAnuM nathI. gharmano AghAra AcAra upara che. tame jo tamAro AcAra sughArazo to samAjane sudhArI zakazo. anuyAyIo jo potAnuM sAruM vartana batAvI Apaze to samAja upara tenI bahu sacoTa asara thaze." "tamAre mULa puruSanA AcAra vicAronuM nirdoSa anukaraNa karavuM joIe." (uparokta sarva lakhANa mahAtmA gAMdhIjInI svayaM lakhela potAnI "AtmakathA ane yuroDA jelamAM "rAyacaMdabhAInA keTalAka saMsmaraNo'mAMthI tathA zrImad rAjacaMdranI janmajayaMtI UjavavA prasaMge gAMdhIjIe varNavela jIvanaprasaMgomAMthI levAmAM Avela che.) zrI padamazIbhAI ThAkarazIbhAI kaccha berAjA zrImad rAjacaMdrajInA samAgamamAM bhAI zrI padamazIbhAI ThAkarazIbhAI AvelA ane te prasaMgamAM je je bInA banelI, vAtacIto thayelI vagereno utAro karyo che. pUjyazrI parama upakArI zrI sadguru bhagavAna zrImad rAjacaMdrajIno janma zrI vavANiyA baMdare janmatithi gujarAtI saMvat 1924 kArtika suda pUrNimAe; dehotsarga zrI rAjakoTa kSetre gujarAtI saMvat 1957nA caitra kRSNa paMcamIe. A caritra lakhanAre saM.1963nA poSa suda pUnamathI lakhavuM zarU karyuM. mane sAhebajInA darzana saMvata 1942nI sAlamAM zrI muMbaI madhye prathama thayA hatA. te pachI pharI saMvat 1955-56nI sAlamAM ghaNI vakhata thayA hatA. sAhebajImAM alaukika zaktio sAhebajIne jAtismaraNajJAna navaso bhavanuM hatuM. tema meM koIne moDhethI vAta sAMbhaLI hatI. te uparAMta sAhebajImAM alaukika zaktio hatI. sAhebajI raheNI-kaheNImAM ghaNA ja uttama hatA. teozrInI yAdazakti sAmA jIvane cakita karI nAkhe tevI hatI. huM tathA bIjA bhAIo sAhebajIne paMcAMga daMDavat namaskAra karatA hatA. temanA viSenI vizeSa hakIkata "zrImad rAjacaMdra' graMthanuM vAMcana thaye anubhava thaze. saM.1955nI sAlamAM khImacaMdabhAI devacaMdajI sAthe huM sAhebajInA darzana karavA gayo hato. te vakhata rAtrino hato. tyAra pachI pharIthI be vakhata rAtrie gayo hato. mane sAhebajIe pUchyuM ke tamane vedAMta darzana kema lAge che? meM uttara Apyo ke vedAMta darzana mane ThIka lAge che. sAhebajIe tyAra pachI mane AjJA karI ke tame yogavAsiSTha graMthanA be prakaraNa vAMcajo ane tyAra pachI manaharadAsakRta pada 'prathama
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 zrImadda ane padamazIbhAI varNAzrama gharma pALatAM' e pada kaMThAgre karajo ema AjJA karI hatI. pUjyazrI kahe-(1) AdaravuM vedAMtanI rItie ane samajavuM jainanI rItie. (2) zrI AnaMdaghanajI mahArAja mahAtmA hatA. (3) zrI banArasIdAsa jJAna pAmelA hatA. (4). zrI svAmI kArtikeya bALa brahmacArI mahAtmA hatA. (5) zrI kabIra sAheba mahAtmA hatA. kabIrano vikSepa TaLyo teozrInI Teka viSe strInA saMbaMdhamAM banelA banAvo kahI saMbhaLAvyA hatA. temAMno eka prasaMga zrImad rAjacaMdra' graMtha pRSTha 667 upara A pramANe che : "moTA kahe tema karavuM, kare tema na karavuM. zrI kabIrajInuM aMtara samajyA vinA bhoLAIthI loko pajavavA mAMDyA. A vikSepa TALavA kabIrajI vezyAne tyAM jaI beThA. lokasamUha pAcho vaLyo. kabIrajI bhraSTa thaI gayA ema loko kahevA lAgyA. sAcA bhakto thoDA hatA te kabIrane vaLagI rahyA. kabIrajIno vikSepa to TaLyo paNa bIjAe tenuM anukaraNa na karavuM." zrI mahAvIra svAmInA yogabaLanA atizayothI hajA paNa gharma vidyamAna che. zrI dAdu sAheba mahAtmAjI hatA. teozrInI TekanA saMbaMghamAM vyAkhyA karI ke dAdusAheba rU pIMjavAno dhaMdho karatA hatA. eka divasa eka juvAna strI teonI dukAne rU pIMjAvA sAru AvI hatI. te strIne vAsaMcAra thayo te dAdusAhebe sAMbhaLyuM. tethI te strInA manamAM vicAra thayo ke dAdusAheba jANI gayA. te vicArathI te strI lajjA pAmI ane dAdusAhebane kIdhuM ke rU pIMjI Apazo? dAdusAheba te strInA manamAM vicAra thayo hato te jANI gayA ane vicAryuM ke A strI lajjA pAmI gaI tethI tene manamAM kheda Upajyo che. dAdusAhebane te strIe pUchyuM ke rU pIMjI Apazo? dAdusAhebe kIdhuM ke haiM? dAdusAhebe haiM kIdhuM tenuM kAraNa e ja ke te strIne kheda thayA karato hato. te kheda zAMta pamADavA arthe te strI ema jANe ke dAdusAhebe A vAta barAbara jANI nathI te mATe heM kIdhuM. A uparathI strIe vicAryuM ke mane pUThethI vA-saMcAra thayo temaNe sAMbhaLyo nathI, tethI te strI lajjA pAmI hatI te lajjA maTI gaI. ane saMkocapaNuM paNa maTI gayuM. A uparathI dAdusAhebe Teka pakaDI ke havethI mAre pahele sAde koIne paNa hai kIghA vagara kAMI kahevuM nahIM ane te Teka AkhI jiMdagI sughI rAkhI. jevuM vartana tevI gati lakhanAra-zrI kRSNa mahArAjanA saMbaMghamAM zrI jainadharmanA graMthamAM lakhyuM che ke teo trIjI narake gayA che ane zrI vaiSNava zAstramAM zrI kRSNajI mokSe gayA che ema kIdhuM che. A banne vAto kema maLatI AvatI nathI? pUjyazrI-je pramANe zrI jainazAstramAM narake gayAnuM kahyuM che tema koI jIva varte to te jIva narake jAya ane je pramANe vaiSNava zAstramAM kahyuM che tema varte to teno mokSa thAya. mATe banne zAstramAM draSTAMtarUpe lakheluM che ane te banne barAbara che. zrI zAkyasiMha (buddha) mokSe gayA nathI, paNa mahAtmA kahevAya. vartamAnamAM dIkSA levA mATe kayA guru yogya eka mumukSa-hAla koIne dIkSA levI hoya, sarva saMga parityAga karavo hoya to tene atyAre kayA
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 146 guru yogya che? pUjyazrI--zrI devakaraNajI svAmInI prajJA caDatI che ane munizrI lallujI mahArAjanI prajJA tethI sAghAraNa che, paNa banne munio uttama che. zrI aMbAlAla lAlacaMda tamAM badhA karatAM uttama eka mumukSunA bolavA uparathI sAhebajI bolyA ke aMbAlAla lAlacaMda tamo badhA karatAM uttama che. (te vakhate amo daza bhAIo beThA hatA). eka vakhata ame vyAkhyAna karatA hatA te temaNe (aMbAlAlabhAIe) sAMbhaLyuM hatuM. bIje divase teo sAdhAraNa jhINA akSarothI kAgaLanA ATha pAnA lakhI lAvyA hatA te barobara hatuM. temAM koI eka jhINI vAta paNa rahI javA jeTalI bhUla thaI nahotI. lakhanAra--eka vakhate huM rAtrie zrI kalyANajI kezavajI mAMdagImAM hatA tethI teone jovA sAruM gayo hato. te vakhate teo maraDAnA daradathI bahu vyAkuLa thatA hatA. te vAta meM pUjyazrI pAse AvIne jaNAvI. pUjyazrI--zuM karIe? nahIM to cAlata. lakhanAra--mAre kolAbe javAnI Aje agatya nathI. mATe divasa ThaMDo thaye jovA padhArazo? huM ApanI sAthe AvIza. pUjyazrI--tame jaIne joI Avo. kalyANajIbhAI gujarI gayA ke? huM tyAMthI UThIne jovA sAruM gayo. zAka galImAM thaI jatAM bhAI kalyANajIbhAI gujarI gayA ane teonI nanAmI bAMdhI mANaso upADavAnI taiyArI karatA hatA te meM joyuM, tethI turata pAcho vaLI sAhebajI pAse gayo. sAhebajInI najara mArA upara cheTethI paDIne turata sAhebajI bolyA ke kema ? kalyANajIbhAI gujarI gayA ke tame smazAne jo? lakhanAra--badhA mANaso temanI nanAmI bAMdhI upADI gayA. huM have ghare jaI smazAne javA joga lugaDAM badalI pachI smazAne jatAM bahu vakhata thaI jAya, mATe mAre smazAne javA vicAra nathI. digaMbara maMdiramAM praveza pUjyazrI--cAlo tyAre ema chI sAhebajI cAlavA lAgyA. huM pAchaLa cAlato hato. sAhebajI bhulezvaranI zAka mArakITanI uttara bAjunI galImAM zrI digaMbara saMpradAyanuM ghara derAzara hatuM tyAM padhAryA. huM sAthe hato. derAsaranuM gabhAruM baMdha hovAthI te gabhAruM kholavA derAsaranA mANasane pharamAvyuM. te mANase gabhArAnuM tALuM kholI ughADyuM ane te derAsaramAM sAhebajI padhAryA. huM paNa aMdara gayo. sAhebajIe sASTAMga daMDavat karyA ane meM paMcAMga daMDavat namaskAra karyA. sAhebajIe mane kIdhuM ke A pratimAjI zAnA che? (pola hatA.) lakhanAranuM samajI zakato nathI. siddha bhagavAnanI avagAhanA pUjyazrI--e siddha bhagavAnanI avagAhanAnI pratimA che. dareka siddha bhagavAnanA chellA zarIranI sarakhAmaNIe te 2/3 hoya che. pachI sAhebajIe bhIMto upara mahAtmAnA citro batAvI, teo koNa hatA tenI samaja ApI. bAda jJAnazALAmAM gayA. tyAM zrI svAmI kArtikeyAnuprekSAno prathama eka zloka vAMcI
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane padamazIbhAI mane samajAvyo ane kahyuM ke svAmI kArtika bALa brahmacArIpaNe sarvasaMgaparityAga karI mahAtmA thayA che. bAda saMsAra asAra che tevo tIvra vairAgyamaya ghaNo bodha karyo hato. pachI sAhebajI bolatA baMdha thayA. A vakhate sAMjano vakhata thavA Avyo hato. sAhebajI pratye huM bolyo, pustaka bAMdhu? pUjyazrInhA. AtmAnI anaMta zaktio 147 pachI meM pustaka bAMghatA bAMdhatA sAhebajIne pUchyuM ke sAhebajI, Ape mArA kIdhA vagara temaja koInA kIdhA vagara AvatAnI sAthe kahyuM ke kalyANajIbhAI gujarI gayA ke? e Ape zA AdhArathI kahyuM? pUjyazrI--AtmAnI anaMta zaktio che, jethI kahI zakAya. kalyANajIbhAInI gati sArI thaI che kalyANajIbhAIne tame chellA samaye joyA tyAre teonI zarIra prakRti vyAkula hatI, paNa aMtarAtmA zAMta hato. tame anumAnamAM bhUla karI che. kalyANajIbhAInI gati sArI thaI che paNa ame jo emanI pAse gayA hota to teonI gati ghaNI uttama thAta. zrImadbhune navaso bhavanuM jJAna sAhebajIe teone joyA nahotA chatAM sAhebajIe kIdhuM ke teonI vartaNUMka A pramANe hatI. to teone jovAmAM bhula karI che, vaLI teonI gati uttama thaI che. aho ! sAhebajImAM kevuM jJAna ! AthI mane ghaNuM ja Azcarya UpajyuM ane meM sAhebajIne pUchyuM ke sAhebajI, meM sAMbhaLyuM che ke Apane jAtismaraNazAna navaso bhavanuM che te vAta kharI che? pUjyazrI--hA, evuM kAMIka che tene AdhAre Ama kahevAyuM che. lakhanAra--sAhebajI, Apane jAtismaraNajJAna keTalI uMmare ane kevI rIte thayuM te mane sAMbhaLavAnI ghaNI AkAMkSA rahe che. sAta varSanI uMmare jAtismaraNa jJAna pUjyazrI--amo jyAre sAta varSanI vayanA hatA tyAre zrI vavAziyAmAM amIcaMda nAmanA gRhastha hatA. teo bhAI kalyANajIbhAI jevA kadAvara, rUpALAM ane guNI hatA. teo amArA para ghaNuM heta rAkhatA. eka divasa teone sarpa Dasyo tethI tatkALa gujarI gayA. gujarI javuM eTale zuM? te amo jANatA nahotA. amo turata pitAmaha pAse AvyA ane pitAmaha (dAdA)ne ame kIdhuM ke amIcaMda gujarI gayA ke ? pitAmahe vicAryuM ke e vAtane amane khabara paDaze to bhaya pAmaze ane te kAraNathI pitAmahe kIdhuM ke roMDho karI le. (jamI le) vagerethI e vAta bhulAvavA sAruM ghaNI ghaNI yuktio karI paNa ame gujarI javA viSe A vAta pahelI ja vakhata sAMbhaLI hovAthI te samajavAnI tIvra jijJAsA thayelI, tethI pharI pharI te ja savAla karatA rahyA. pachI pitAmahe kIdhuM ke hA, te vAta kharI che. ame pUchyuM ke gujarI javuM eTale zuM? pitAmahe kIdhuM ke temAMthI jIva nIkaLI gayo ane have te hAlI cAlI-bolI zake nahIM; ke khAvuM-pIvuM kazuM karI zake nahIM. mATe tene taLAva pAsenA masANamAM bALI Avaze. amo thoDI vAra gharamAM Amatema pharI chUpI rIte taLAve gayA. tyAM taLAvanI pALa uparanA be zAkhAvALA bAvaLa upara caDhIne joyuM to kharekhara
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 148 citA baLatI hatI. keTalAMka mANaso AsapAsa beThelA joyA. te vakhate amone vicAra thayo ke AvA mANasane bALI devo e keTalI kruratA? Ama zA mATe thayuM? vagere vicAro karatA paDado khasI gayo. ATaluM kahI turata sAhebajI te derAsaramAMthI UThI UbhA thayA. lakhanAra-sAhebajI, te viSe hajA vadhAre jANavAnI icchA rahyA kare che. pUjyazrI-pachI jUnAgaDhano gaDha joyo tyAre ghaNo vadhAro thayo. pachI sAhebajIe kIdhuM ke have cAlo. pachI sAhebajI ane huM dukAne gayA. amArA vagara kahyuM praznonA javAba bhAIzrI nAnacaMdabhAI pUnAvALA mane kahetA ke huM tathA eka vedAMtI zAstrI brAhmaNa, sAhebajI pAse vAdavivAda karavA gayA hatA. amoe sAhebajIne pUchavA mATenA prazno prathamathI ghaDI rAkhyA hatA ke sAhebajI pAse jaI A pramANe prazna karavA che. temAMnA keTalAMka prazna evA hatA ke bhalabhalA moTA moTA munirAja jevAe paNa tenA javAba ApyA nahotA. sAhebajI revAzaMkara jagajIvanI kA.nI dukAne padhAryA hatA, tethI amo tyAM gayA ane sAhebajI samIpe beThA. sAhebajI Azare ardho kalAka sudhI zAMta rahyA hatA, pachI amArA ghArelA praznonA amArA vagara bolya tamAmanA uttara ApI dIdhA ane keTaloka bogha karyo hato. AthI sAhebajI upara ghaNo ja pramodabhAva Upajyo ane te pachI huM sAhebajIne sadguru tarIke mAnuM chuM. (meM sAhebajIne saMvAdarUpe koI savAla pUchela nathI.) arthanI gerasamaja jarmana paMDita mi. jekobIe zA.khImajI hIrajI kAyANIne lakhela ke AcArAMgasUtranA amukano artha mAMsa ane hADakAM thAya che ane te vastu jainI vAparatA ema Thare che, paNa jainIono vyavahAra ane zAstro jotAM te vAta asaMbhavita lAge che, mATe teno kharo artha zuM haze? tamo jANatA ho to agara bIjA koIne pUchIne lakhI jaNAvazo. te uparathI mi.kAyANIe "muMbaI samAcAra'mAM e carcA lakhI. te pachI jainonA AkSeparUpe keTalIka carcAo patramAM AvavA lAgI. te uparathI meM ane bIjA bhAIoe sAhebajI pAse jaI samAdhAna karavA sAruM raste jatA vicAra karyo ke A carcAnuM samAdhAna thAya tevI sAhebajIne vinaMtI karavI. amo sAhebajI pAse AvI mauna beThA. amArA vagara bolve sAhebajI thoDIvAra pachI bolyA ke tamo AnuM samAdhAna karavA AvyA cho ke? AcArAMgasUtranA artha saMbaMdhamAM 'muMbaI samAcAra'mAM je lakhANo Ave che te lakhANo hajA paNa Avaze, kAraNa ke te baMdha paDavAne mATe haju kALa bAkI che. te pachI keTalAka divasa gayA bAda sAhebajIe kIdhuM ke Aja dine "muMbaI samAcAra'mAM zrI mahAvIra svAmI upara AkSepa karela che. te taddana khoTA arthathI karela che. sAhebajIe zrI bhagavatI sUtranA zloko vAMcIne artha karyo ke jyAre zrI mahAvIra svAmIne atisAra thayo tyAre zIyA nAmanA aNagAra bhaktirAge hamezAM prabhu zrI mahAvIra svAmInI AjJA mAgatA ke huM kAMI auSagha vahorI lAvuM? ApanI AjJA che? prabhu uttara ApatA ke hajI kALa che. eka divasa zIyA nAmanA aNagArane AjJA karI ke rohiNI nAmanI zrAvikAe amAre mATe auSagha banAvI rAkhyuM che te AghAkarmI che mATe te auSagha vahorazo nahIM, paNa teNe ghoDA mATe mArjara nAmanA vAyune haranAra evA sapheda raMga jevA raMganA koLAmAMthI
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane padamazIbhAI koLApAka banAvela che te vahorI lAvajo. zIyA nAmanA aAgAra te zrAvikAne tyAM zrI mahAvIra svAmIe AjJA karI hatI te pramANe vahoravA padhAryA. ne rohiNI zrAvikAe banAvI rAkheluM auSagha vahorAvavA mAMDyuM, zrI alagAre te zrAvikAne kIdhuM ke ghoDAne mATe banAvI rAkhela je pAka che te vahorAvo. te zrAvikAne ghaNuM ja Azcarya bhAsyuM ane ghaNo ja harSa Upajyo ane vRSTi thaI. A pramANe kIdhA pachI sAhebajIe kIdhuM ke 'muMbaI samAcAra'mAM je lakhANo thAya che teno kALa Aje pUro thayo che have carcA nahIM Ave. te pachI te saMbaMdhI carcA AvI nahotI. kharekhara sAhebajIe kIdhuM te pramANe banyuM. zA.TokarazI pItAMbara gujarI gayA tenI sAdaDI bhAtabajAramAM rAyamalavALA mALA nIce kADhela tyAM huM besavA gayo. tyAM mahetA devacaMda pItAMbare kahyuM ke padamazIbhAI, amo to ThagAyA. viyoga thayA pachI vilApa karavo dhyartha 149 lakhanAra bahu ja mAThuM thayuM. jIvAna vayamAM TokarazI mahetAno deha paDyo. bahu khedakAraka thayuM. saMsAranI evI ja sthiti che mATe have viyoga thayA pachI vilApa karavo, tethI zuM thavAnuM? devacaMda mahetA--bhAI TokarazI gAMTha ane sannipAtanA daradane laIne dukAnanA grAhako saMbaMdhI ane bIjA sAMsArika bakavAda karatA ane harapaDIe UThIne nAsI jatA hatA; tethI ame cAra jaNa jhAlI rAkhatA hatA. zrImadjI padhAravAthI TokarazIbhAI sAvaceta gaI kAle baporanA be vAgyAne sumAre kavirAja (zrImadjI) pAryA ane kIdhuM ke TokarazI mahetAne kema che? ame kIdhuM ke sakhata maMdavADa che. kavirAje kIdhuM ke tame badhA dUra khasI jAo. ame kIdhuM ke TokarazIbhAI haraghaDIe UThIne nAsabhAga kare che. kavirAje kIdhuM ke nahIM bhAge. tethI ame badhA tyAMthI dUra khasI gayA, kavirAja temanI pAse beThA ane pAMceka miniTamAM bhAI TokarazIbhAI sAvaceta thaI gayA ane kavirAjane vinayapUrvaka kIdhuM ke Apa kyAre padhAryA ? pUjyazrIe kahyuM--tamane kema che? TokarazIbhAI bolyA ThIka che, paNa gAMThanI pIDA che......pachI aDadho klAka zAMta rahyA ane kavirAja vikToriyA gADImAM besI potAnI dukAne padhAryA. kavirAja padhAryA pachI pharIthI pAMceka miniTe bhAI TokarazIbhAI prathama pramANe sannipAtanA jo2mAM jaNAyA. amoe kavirAjane teDavA sAruM mANasa moklyo. teNe dukAna para jaI kavirAjane padhAravA AmaMtraNa dIdhuM. kavirAje jaNAvyuM ke jema banavAnuM hoya tema bane che ane te vakhate AvavAnI nA pADI. pachI sAMjanA sAta vAgye kavirAja padhAryA. TokarazIbhAInI zarIra prakRti pUchI, ame kIdhuM ke mAMdagI vRddhi pAmI che, kavirAje amo badhAne dUra karyA. amo badhA dIvAnakhAnAnI bhIMto sughI ThIne UbhA. zrImA AMkha hAthanA IzArAthI teo zuddhimAM AvyA kavirAja TokarazIbhAI pAse besI kAMIka AMkhanA, hAthanA ane hoThanA IzArA karatA hatA. pAMceka miniTamAM TokarazIbhAIe zuddhimAM AvI kavirAjane vinayapUrvaka bolAvyA. kavirAje pUchyuM ke
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 150 kema che? TokarazIbhAIe kIdhuM ke ThIka che, have gAMThanI pIDA nathI. tyArapachI thoDIvAra rahI TokarazIbhAI eka saMskRta bhASAmAM zloka bolyA. kavirAje pUchyuM ke A zloka para tame kyAM sAMbhaLela che. te yAda che? TokarazIbhAI bolyA hA jI, daseka varSa upara Apa tathA DaoNkTara tathA huM zrIIDaranA jaMgalamAM gayA hatA tyAre Apa A zloka bolyA hatA. kavirAja bolyA ke A zloka ghaNo sAro che, lakhI rAkhavA jevo che. TokarazIbhAI bolyA AnaMda AnaMda che. thoDIvAra pachI kavirAje TokarazIbhAIne pUchyuM-have kema che? TokarazIbhAI bolyA ke AnaMda AnaMda che. AvI sthiti meM koI divase anubhavI nathI. eTalAmAM ja kavirAje eka vakhata hAthano IzAro bhAI TokarazIbhAInA moDhA tarapha caDhato karyo ne tarata ja kavirAja dUra beThA, ane amone jaNAvyuM ke TokarazI mahetAno deha chUTI gayo, paNa tamo lagabhaga poNo kalAka sudhI temanI pAse nA jazo. A vakhate rAtrinA poNA ATha vAgyAnA sumAra hato. kavirAja smazAne padhAryA hatA. jevI vezyA tevI gati A vAta sAMbhaLI tatkALa sAhebajInI pAse revAzaMkara jagajIvananI dukAne gayo. ane tyAM sAhebajInA darzana karyA ane kIdhuM ke TokarazI mahetAnA saMbaMghamAM Ape kAMI ajAyabI Azcarya upajAve tevuM kArya karyuM che te mane samajAvazo? te samajavAnI ghaNI AkAMkSA rahe che. pUjyazrI-hA, ema banI zake che. prANavAyu samAna vAyunA saMbaMghathI rahela che. dareka vakhate zvAsane samAna vAyu kheMce che tene zvAsa kahe che ane vAyuno saMbaMdha chUTo paDyethI prANa cAlyo gayo ema kahevAya che. te vakhate jIvane jevI vezyA hoya tevI gati thAya che ane zaktibaLe jIvonI lezyA pheravI zakAya che. pUjyazrI--A kALamAM kevaLajJAna saMbhave ke? lakhanAra-mArA sAMbhaLavAmAM ema AvyuM che ke A kALamAM, A kSetramAM kevaLajJAna saMbhave nahIM. utsarga mArge nahIM paNa apavAda mArge hoI zake pUjyazrI-je vakhate A savAla pUchavAmAM Avyo tenI pahelAM A deha chUTata to nizcaya mokSa thAta. sUtramAM utsarga mArge nA kahI che, paNa apavAda mArge hoI zake. tyAga vairAgya sahita sadagurune arpaNa thAya to beDo pAra eka divasa kolAbAmAM beTho hato tyAM navatattva praznottara graMtha vAMcato hato. te vakhate vicAra thayo ke mane koI mahAroga utpanna thayo hoya ane te maTADavA mATe karelA upAyo vyartha gayA hoya ane manamAM ema nizcaya thayo hoya ke A deha have thoDIvAramAM paDI jaze. have A samaye koI AvIne kahe ke tuM tArA tana mana vacana kAyA jIvita sudhI mane soMpI de to huM tane ugAruM, to huM tene zuM kahe? pachI teno uttara thayo ke hA, soMpI dauM. AvA vicAramAMne vicAramAM pustaka pAse rAkhI TrAma-relamAM beTho ane zeTha revAzaMkara jagajIvananI dukAne Avyo ane sAhebajInA darzana karyA ane kahyuM ke uparano vicAra mane tIvrapaNe thayo hato, paNa TrAmamAM bIjA mANasonA avAja ane bIjA dekhAvo jotAM hAlamAM ane prathamamAM ghaNo ja vicAra maMda thaI gayo che.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 zrImad ane padamazIbhAI pUjyazrI-je vakhate te vicAra ubhavyo te ja vakhate tyAganI jarUra hatI. sad gurune mana, vacana, kAyA arpaNa karI devA joIe. jo jIva eka bhava mAMDI vALe to anaMta bhava chUTI jAya. "kha'e dayAnI lAgaNI hovAthI vyAjabI karyuM che saMvat 1955nA cAturmAsamAM berAjAnA DhoranA cAra tathA pakSIonA caNa mATe TIpa karelI tyAre vAe ghaNuM samajAvyA chatAM rUpiyA savA daza ApyA. bIje divase rava nI sAthe nI dukAne gayA te vakhate * e rUpiyAnI kothaLI kADhI hatI, temAMthI hu e rUpiyA pAMca jhaDapathI upADI lIdhA ane vAne rava e kIdhuM ke amo tamArI pAsethI rUpiyA savA pacIsa levA ghArIe chIe mATe rUpiyA daza bIjA Apo ane pUrA karI Apo. vA e te rUpiyA pAMca levA mATe ghaNo kleza karyo, chatAM rava e te rUpiyA nI marajI viruddha rUpiyA pAMca laI cAlavA mAMDyuM ane te rUpiyA te khAtAmAM vAparyA. lakhanAra--A pramANe hu e nI nahIM marajI chatAM kheda upajAvIne rUpiyA lIdhA ane te rUpiyA tiryo mATe lIghA che, paNa te tiryaMconA upayogamAM Ave tyAre kharA, paNa hAla to vA manuSyanuM citta dubhAvyuM, tethI huM e vyAjabI karyuM kahevAya? pUjyazrI- va paisApAtra ane kRpaNa che? lakhanAra- hA jI. pUjyazrI-uM e vyAjabI karyuM, kema ke hu e dayAnI lAgaNI rAkhI tethI tenuM phaLa tatkSaNa maLyuM. pachI game to te paisA tiryaMconA upayogamAM Ave yA na Ave, paNa hu ne bIjo to e ja lAbha thayo ke pAse e paisA hota to temAMthI te AraMbhanA kRtyo karatA te aTakyAM. "duHkha dIghA duHkha hota hai, sukha dIghA sukha hota' lakhanAra-eka mANase potAnA vaparAza mATe eka UMcu ghara baMdhAvyuM tenI bahAranI chAyAmAM koI eka tapta thayela vaTemArguoe ArAma lIgho. tethI ghara bAMdhanArane kAMI sAruM phaLa kahevAya? pUjyazrI-hA, ghara bAMghanAre pUrve e saMyogo banavAnuM baMdha pADela che ane ArAma ApavAnuM nimitta thayela che, jemake bAvaLanA jIve kAMTA thavA rUpa karma upArjana karela che jethI te phUlo jIvane vAgavAthI duHkha thAya che to teno doSa bAvaLanA jIvane lAge che. lakhanAra-eka vakhata revAzaMkarabhAInI dukAne eka jaNa rU vecavA Avyo. tene pUjyazrIe rUno bhAva pUchyo. teNe kIdhuM ke eka zera rUnA traNa AnA paDaze. chevaTe aDhI AnA kIdhA. pUjyazrI-rUnA e bhAva tamane kema lAge che? lakhanAra-A rUno bhAva mane ghaNo sasto lAge che. kAraNa ke vagara pIMjeluM sAmaTuM laIe chIe to eka zeranA sADA traNa AnA lagabhaga paDe che. sAhebajIe kIdhuM ke jo ke hAla rUnI jarUra nathI, to paNa tamane ThIka bhAsatuM hoya to vA zera lyo. pachI meM vA zera lIdhuM ane savA Ano Apyo. bAda thoDA divasa pachI te ja rU vecanAra pherIo Avyo. pUjyazrIe rU vecanArane pUchyuM ke rUno bhAva te divasa karatAM kema che? pIMjAro kahe ke rUno bhAva te divasa pramANe Takela che. eka zeranA aDhI AnA che.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo paramArtha sAdhya karavA parIkSaka buddhivALA thavuM. pUjyazrIe te pIMjArA pAse ochA bhAve mAMgyuM. teNe nA kahI. pachI te pIMjAro be vakhata dAdarA caDhaUtara karIne chevaTe aa zeranA 4 / / paisA pramANe ApI gayo. pUjyazrI kahe Aje paNa amAre rUnI jarUra nahotI, paNa te divase tamo rUnA bhAvamAM ThagAyA hatA te batAvavA arthe lIdhuM che. tamo rUno dhaMdho karo cho ane e dhaMdhAmAM rAcyA raho cho, chatAM ThagAyAM; to A paramArthamArga je apUrva che. temAM kema na ThagAo? paramArtha sAdhya karavAmAM parIkSA buddhivALA thavuM. te saMbaMdhI ghaNo ja upadeza Apyo hato, je mane hAla yAda nathI. 152 kesa korTamAM cAle tyAM sudhI ghaNA jIvone mArI nAkhe saMvat 1956nI sAlamAM dukALamAM amadAvAdamAM eka kasAI sastI kiMmate Dhoro laIne mArI nAkhato hato. te maratAM aTakAvavA sAruM tyAMnA keTalAMka lokoe korTamAM pagalAM levA mAMDelA, paNa teno nIveDo Avela nahIM. evI rItano patra sAhebajI pAse Avyo. sAheba te vAMcI bolyA ke teno khokharo kADhe to turata te hiMsA thatI aTake. lakhanAra--Apa AvuM sAvadya vacana kema bolyA? pUjyazrI--evI bAbatano kesa korTamAM cAle tyAM sudhImAM to ghaNA jIvonI virAdhanA thatI jAya ane A pramANe thAya to ghaNA jIvonI virAdhanA thatI aTake. tethI amoe A pramANe kIdhuM ane A pramANe ThIka lAge che. tharmanA kAma arthe viSNukumAra munie namucIne taddana mArI nAkhyo, tenuM pApa mAtra IrIyAvahI paDikkamavAthI nivRtta thayuM. A pramANe kathA kahI saMbhaLAvI. pachI meM koInA moDhethI sAMbhaLyuM ke amadAvAdamAM eka kasAI ghaNA jIvone mArI nAkhato hato, te sAI sAme tyAMnA lokoe sakhta upAyo levA mAMDayA jethI hiMsA thatI baMdha thaI che. aspatAla cAlu karanArane sArI-narasI kiyAno baMgha lAge lakhanAra--sAhebajI, aspatAla cAlu karanAre dukhiyAnA darado dUra karavA rAkhela haze, ane te pramANe thAya che; topaNa tyAMnA nokaro lAlacane lIdhe daradIone satAve, abhakSya vastu vaparAve to teno doSa cAlu karanArane lAge ke kema? pUjyazrI--hA, teno adhyavasAya te aspatAla cAlu karanArane thayo kahevAya, kAraNa ke te sAthe ja bhaviSyamAM sArI narasI kriyAo thavAnI teno baMdha pADela che. (kAraNa ke te nimitta UbhuM karanAra che mATe pApavALI davAthI pApa baMdhAya; tethI pharI roga Ave saMvat 1956mAM DaoN.hokhIne rasI cAlu karI, plega aTakAvavA rasI ApavA mAMDI. keTalAMka Aryo jAhera meLAvaDo karI rasI nakhAvavA taiyAra thayA. teone pUjyazrIe rasI nahIM naMkhAvavA sUcavyuM jethI ghaNA loko aTakyA. rasI (Inokyulezana) saMbaMdhI zrImadano Avo abhiprAya hato : 'marakInI rasInA nAme dAkataroe A dhatiMga UbhuM karyuM che. bicArA azva Adine 2sIne bahAne ribAvIne mArI nAkhe che, hiMsA karI pApane poSe che, pApa upArje che. pUrve pApAnubaMdhI puNya upArjyuM che, te yoge vartamAnamAM te puNya bhogave che, pariNAme pApa vahore che, te bicArA ThAkatarone khabara nathI. rasIthI darada dUra thAya tyAranI vAta tyAre; paNa atyAre hiMsA pragaTa che. rasIthI eka kADhatAM bIjuM darada paNa UbhuM thAya.'' (jIvana)
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane padamazIbhAI rasI naMkhAvavAthI plega dhoDe darajje aTakato hoya to paNa tethI bIjA ghaNA rogo utpanna thAya che. te viSe dAkhalA, dRSTAMta sahita nakkI karI ApavA dariyA sthAnamAM (muMbaImAM masjIda baMdaramAM Avela che) eka jAhera meLAvaDo karavAnA AmaMtraNapatra (henDabilo)mAM sabhA bolAvanAra tarIke bIjAM nAma sAthe padamazIbhAInuM nAma lakhavuM ema zrImade sUcavyuM. 153 dharmakAryamAM maraNa sudhI pAchA haTavuM nahIM lakhanAra--sAhebajI, rasI naMkhAvanAra eka jAhera vyaktie mArA zeThIyA upara laukika moTo upakAra karela che jenI aMdara huM paNa AvI jAuM chuM. tenI viruddha mAre sabhA bolAvavI e yogya ghArato nathI. kadI tema thaze to te UlaTo ciDAI amane nukasAnamAM utAraze, mATe mAruM nAma nahIM hoya to sAruM. pUjyazrInoNe laukika upakAra karyo che teno badalo laukika hoya. vaLI A kRtya tenI hiMsAnA uttejanane aTakAvanAra che, mATe tene lAbhanuM kAraNa che. chatAM te viruddha thAya to kaMI DaravA jevuM nathI. jyAM dharmanuM kArya hoya tyAM maraNa sudhI pAchA haThavuM nahIM ema kahrI zrI yazovijayajI kRta yogadRSTinI sAyamAMnI gAthA chI saMbhaLAvI. "dharma arthe ihAM prANanejI, chAMDe paNa nahi tharma; prANa arthe saMkaTa paDejI, juo e dRSTino marma, manamohana jinajI, mIThI tAharI vALA.'" te sAMbhaLI mane hiMmata AvI ane sahI karI ApI. e meLAvaDo thayo, pramukhapade zrImad rAjacaMdra birAjyA. zrI gokhalIna DaoN. sukhIyA navalakhI vagere puruSoe rasI nukasAnakartA che, mATe nakhAvavI nahIM ne viSya upara laMbANathI bhASaNo karyA. bhale thoDuM jANe paNa zubha ke zuddha hoya te ja Acare pUjyazrIe upasaMhAramAM jaNAveluM ke kadAca thoDuM sAMbhaLavuM ke thoDuM jANavuM thAya paNa je kaMI zubha ke zuddha hoya te ja AcaravuM yogya che. dareka vyAkhyAnamAM vacce vacce zrotAone pUchatA ke tamane samajAyuM? jene na samajAyuM hoya ane pUche tene pharIthI samajAvatA; tema chatAM na samajAya to kahetA ke ame kahIe chIe te barAbara che ane chevaTe e prakAre samajAve chUTako che, ema jeTalI vakhata je je vyAkhyAna karatA tenI samajaNa pADatA, koIpaNa vastumAM mUrSyA karavI nahIM pUjyazrI je je vastuo, vyaktio, bAbato jIvane klyANanA kAraNa thAya te badhA upakaraNasAdhana upakAra kartA che, paNa tene parigraharUpe jIva seve to badhA aghikaraNa eTale saMsAra vadhAravAnA hetu thAya. tema thatAM turata te tyAgavA yogya che. hIrA, mANeka, motImAM jJAnIo kadI moha rAkhe nahIM eka vakhata agiyAra vAge rAtrie sAhebajI vyAkhyAna karI, javA mATe UThyA. sAthe badhA bhAIo paNa UThyA, eTalAmAM zrI pUnAvALA bhAI nAnacaMdabhAI sAhebajI pratye bolyA ke sAhebajI,
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 154 A peTI ughADI che ane temAM jokhama che. (A peTImAM hIrA, mANeka, motI vagere vepArano mAla jaththAbaMdha raheto hato.) - pUjyazrI-tyAre beso. sarva beThA pachI sAhebajIe nAnacaMdabhAIne pUchyuM ke jokhama zI rIte? nAnacaMdabhAI--sAhebajI, huM kiMmatI cIjone jokhamanI upamA ApuM chuM. temAMthI corAI jAya to jokhama lAge. pUjyazrI-jokhama zabda to jJAnI paNa mAne, paNa te evI rIte ke jyAM sudhI e che tyAM sudhI jokhama ja che. mANasone roga utpanna thAya tyAre paruM, pAca vagere thAya, tema e cIjo pRthvIno roga che. temAM jJAnIo kadI paNa moha rAkhe nahIM. ema kahI turata ja te peTI ane dIvAnakhAnuM sAva khulluM mUkI pote giragAma cAlyA gayA. mane te vakhate ghaNo vicAra thayo ke kema thayuM haze? ane te vicArathI huM bIje divase divasanA agiyAra vAgyAnA sumAre revAzaMkara jagajIvananI dukAne gayo ane meM sAhebajIne pUchyuM-kema koI cIja corAI to nathI ne? pUjyazrI kahe-bhAI vanamALIe ApaNA gayA pachI te peTI baMgha karI hatI. pUjyazrI kahe-ame eTale huM nahIM. (aRnahIM, meM=ThuM) pUjyazrI kahe-amone koI paMcAMga daMDavat kare che tene amo hAthano IzAro karI nA pADIe chIe. e vinaya guNa vaghAravAnuM sAdhana hovAthI sAmAne tema karatAM amo aTakAvatA nathI. jo ke amane to te viSe kaMI nathI. sAhebajI jJAnabaLe badhuM jANe che citra naMbara 1-2 zrI muMbaI zivamAM sAhebajI ghaNA mAMdagImAM hatA, te vakhate huM sAhebajInA darzana karavA gayo hato. tyAM baMgalAnI nIce DaoNkTara prANajIvana maLyA. temaNe kIdhuM ke zrImad gaI kAlathI tAva caDhela che, mATe teo dUgha ke phUTa sivAya bIjuM kAMI paNa na vApare to ghaNuM sAruM, paNa huM teone kahI zakato nathI. tame kahI zakatA ho to kahejo. baMgalA upara sAhebajI pAse gayo. ane sukhazAtA pUchI. tyAre sAhebajI bolyA ke amane gaIkAlathI tAva caDhela che, khorAkamAM phakta dUgha ane phUTa gaIkAlathI vAparyuM che, te DaoNkTarane kahejo. Avo upayoga AtmAmAM rahe to tatkALa AtmaprApti thAya citra naMbara 3. pUjyazrI-Aje cAMdInI pATamAMthI kaTakA kApatA be ghATIone joyA. teo evA zAMta ane cokkasa hatA ke ghA mAranAra jarA cUke to chINI pakaDanAranA hAthamAM vAgatAM vAra lAge nahIM. tevI rIte evo upayoga jo AtmAmAM rahe to tatkALa kalyANa thAya. zarIra hathiyAra che. enAthI sukRtya karI levuM pUjyazrInuM zarIra mAMdagIthI ghaNuM azakta thaI gayuM hatuM. besavAnI zakti bilakula nahotI, chatAM paNa sAhebajI pote pustako vAMcatA, letA, UMcakI zaktA. te vakhate koI bhAIe sAhebajIne kIdhuM ke sAhebajI, Ape havethI kAMI paNa zrama nahIM levo joIe. sAhebajI bolyA ke zarIra hathiyArarUpa che, mATe
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) zrImajI jJAnabaLe badhu jANe che (ra) Avo upayoga AtmAmAM rahe to tatkALa kalyANa PAGE 197
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI padamazIbhAI ThAkarazIbhAI PAGE 198
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155 zrImad ane padamazIbhAI je je enAthI sukRtya thAya che te karI levuM joIe. jagatanuM hita karanAra puruSanA vacanAmRta che ghaNA mumukSuo ane jijJAsu jIvone salphAstra kharIdavAnuM zivamAM jaNAvyuM. ame sAhebajInI AjJA pramANe pustako kharIdyAM. vyApArIne vyavahArika zikSA ApI pUjyazrI-manasukha, rUpiyA 5,000/-vALA cekanA rUpiyA haju sudhI kema maMgAvyA nathI? manasukhabhAI--A cekamAM bhUla che, mATe te sugharIne Ave tyAre rUpiyA maLe. mATe Aje beMka rUpiyA Ape nahIM. kema motIcaMdabhAI? motIcaMdabhAI--hA, Aje nahIM maLe. pUjyazrI manasukhabhAI pratye) DAhyo thA nahIM. A cekanA rUpiyA Aje maLaze. jA, laI Ava. manasukhabhAI-bhAI, Aje nahIM maLe. pUjyazrI turata UThyA ane ceka laI nIce gayA ane zeTha pArasI pAsethI rUA.5,000/- lAvI batAvyA, ane manasukhabhAIne kahyuM ke DahApaNa karI ceka bIDyo na hota to be divasa vyAjanI nukasAnI karata. dIkSA laI sAcI ArAdhanA kare to baMghanakartA nathI, nahIM to ApavAnI bhAvanA rAkhavI. lakhanAra-sAhebajI, mArA upara karaja che, mATe dIkSA laI zakAya ke nahIM? ane dIkSA letAM karaja rahI jAya to Agale bhave ApavuM paDe ke kema? pUjyazrI-jo sarvasaMgaparityAga thAya to kaMI baMdhanakartA nathI, paNa tema na thAya tyAM sudhI nyAyanI rItie vartaNuMka rAkhI karajane ApavAnI darakAra rAkhavI. bIjI na paraNo to be zaktio prApta thAya lakhanAra-sAhebajI, eka vakhata mane evuM jaNAyuM ke mane be strIo thaze. paNa mane bIjI strI paraNavAnI icchA nahotI, chatAM pitAzrIe ekadama sagapaNa karI nAkhyuM, mATe ema ja banavAnuM haze. pUjyazrI-jo tame bIjI strI nahIM karata to tamane be zaktio prApta thAta. zrIkRSNane soLa hajAra strIo (gopIo) kahevAmAM Ave che te badhI zaktio hatI. haju paNa tamArI icchA na hoya to sagapaNa chUTI jAya. lakhanAra-mAtA-pitAnA dabANathI paraNyo. gharma karavAthI karmamAM pheraphAra karI zakAya lakhanAra-jyotiSa vidyA upara keTalo AdhAra rAkhavo? pUjyazrI-te acokkasa che. koI vAra phaLe che ne koI vAra nathI phaLatI. koInuM maraNa sAMbhaLI vairAgya Avavo joIe lakhanAra-koI gharaDo mANasa gujarI jAya tyAre gAmanA loko manamAM kAMI paNa na hoya chatAM dekhADavAnI buddhie raDe che ane gAma bahAra gayA pachIthI bilakula raDatAM baMdha thAya che, vaLI raDatA hoya
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 156 1i te vakhate paNa koInI AMkhamAMthI AMsu AvelAM dekhAtAM nathI. mAre paNa teonA pramANe , raDavuM paDe che te mAyA karI kahevAya ke nahIM? pUjyazrI-raDavuM joIe. (aMtarathI) amane to koI gujarI gayuM ema sAMbhaLyuM hoya to paNa kheda thAya che. (paramArtha draSTie ke aho! eno manuSyabhava cAlyo gayo !). zrImadgha muMbaI masANa samAna pUjyazrI-jene loko meDI mahela mAne che te amane to masANa sthaLa bhAse che. vAe joDo mocIne sAMghavA Apela, te vagara chAMTA nAkhe upADavA jato hato tyAre pUjyazrIe tene chAMTo nAkhIne upADavA kIdhuM. pachI te uparathI sAhebajIe bogha karyo ke jIvane ochAmAM ocho eTalo paNa viveka haze to kyAreya paNa te ThekANe Avaze. te sivAya ghaNo ja bogha karyo hato teno sArAMza thoDoka yAda che te nIce pramANe che : nokara pratye paNa dayAnI lAgaNI hoya te zeTha zreSTha gaNAya jyAre zeTha koIne nokara tarIke pagArathI rAkhe che tyAre te zeTha nokaranA pagAra karatAM vadhAre kAma levAnI buddhi rAkhe che. nokara rahenAra mANasa garIba sthitimAM hovAthI te bicAro vepAra Adi karI zake tema nathI. paraMtu paisAnuM sAdhana nahIM hovAthI nokarI kare che. zeTha nokara pAsethI pagAra karatAM vizeSa lAbha meLavavA buddhi rAkhe, to te zeTha nokara karatAM paNa bhIkha mAganAra evo pAmara gaNAya. zeTha jo nokara pratye evI bhAvanA rAkhe ke A paNa mArA jevo thAya, tene zeTha ghaTatI sahAya Ape vagere dayAnI lAgaNI hoya to te zeTha zreSTha gaNAya. bhavyane jina pratimA ane jina Agama AghArarUpa che lakhanAra-keTalAMka loko gharma mAnI mUrti pUje che ane keTalAMka nathI pUjatA. A bannemAM kone vyAjabI kahI zakAya? pUjyazrI-mUrtipUjaka vyAjabI gaNAya. lakhanAra-huM hamezAM derAsare darzana karavA jAuM chuM, bhAvanA bhAvuM chuM, darzananI kriyA karuM chuM, pUjA karuM chuM, paNa puSpa caDhAvato nathI tema AraMbhavALI kriyA karato nathI te vyAjabI karuM chuM? pUjyazrI mauna rahyA. meM pharIthI pUchyuM pUjyazrI mauna rahyA. AtmakalyANa karavAmAM pRthvI goLa ke sapATa hoya te naDe nahIM eka jijJAsue sAhebajIne prazna karyo : pRthvIne zAstramAM sapATa kahI che ane hAlanA zodhako goLa kahe che; temAM kharuM zuM? pUjyazrI-tamane sapATa hoya to phAyado ke goLa hoya to phAyado? jijJAsue kahyuM : huM to jANavA mAMgu chuM. pUjyazrI-tamo tIrthakara bhagavAnamAM zakti vadhAre mAno cho ke hAlanA zoghakomAM? jijJAsue jaNAvyuM : tIrthakara bhagavAnamAM. pUjyazrI tyAre tame tIrthakara bhagavAnanI para zraddhA rAkho ane zaMkA kADhI nAkho. AtmAnuM
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157 zrImad ane padamazIbhAI kalyAnna karazo to tamane pRthvI sapATa ke goLa jevI haze tevI kAMI rakta karaze nahIM. banatA sudhI uttejana ApavuM nahIM lakhanAra--huM mArA vepArAdikamAM kAMI dagA jevuM karato nathI, chatAM mAla kharIdanAra keTalAMka mANaso evA hoya che ke tene khuzI rAkhIe nahIM to teo khoTAM bahAnA-vAMdhA kADhI sodo bagADI de che, mATe teone khuzI rAkhavA paDe che te yogya che? pUjyazrI--banatA sudhI teone uttejana nahIM ApavuM. maraNa AyuSya pramANe che to teno bhaya rAkhavAthI zuM thaze? lakhanAra sAheba, mane bhaya saMjJA vadhAre rahe che teno zo upAya? pUjyazrI mukhya bhaya zAno varte che? lakhanAra maraNano. pUjyazrI--te to AyuSyabaMdha pramANe thAya che. jyAre AyuSya pUrNa thavA sudhI maraNa to nathI tyAre tethI nAnA prakAranA bhaya rAkhyuM zuM thavAnuM che? evuM dRDha mana rAkhavuM. jyAre sAhebajI mAMdagImAM zivathI zrI nithala tarapha padhAryA tyAre pote temanA nokarane sUko mevo lAvavA AjJA karI. te sAMbhaLI meM sAhebajIne kIdhuM ke e AjJA mane karo to huM mArA paisAthI mevo lAvuM. pUjyazrI--amArAthI tamArI pAsethI kAMI paNa levAya nahIM. meM kahyuM--sAhebajI, mArI tIvra jijJAsA che. pUjyazrI mauna rahyA tethI mane AMsu AvyA ne huM royo. pUjyazrI--jAo, tamArI icchA pramANe amuka amuka mevo lAvajo. meM te pramANe mevo lAvyo ne sAhebajIne Apyo. AtmAnuM vibhAvamAM ramaNa te bhayaMkara bhAvamaraNa pUjyazrI--'kSaNa kSaNa bhayaMkara bhAvamaraNe kAM aTho rAcI raho!' eTale paravastu paratve che jIvo, mohane lIdhe tallIna thaI kSaNe kSaNe bhayaMkara evuM jJAna darzana cAritra tapa vIrya ane upayoga evA bhAva prANanuM kAM maraNa karo cho? hindustAnanA haThayogIono amerIkAmAM janma pUjyazrI--hindustAnanA pUrvanA haThayogIo hAla amerikAmAM avataryA hoya ema lAge che, mokSamArgamAM AvuM zurAtana vApare to jIvanuM zIghra kalyANa pUjyazrI--TrAMsavAlanI laDAImAM yuropiyana yoddhAonI hAra sAMbhaLI, temanI traNa kanyAo sArA vaibhavavALI te tarapha gupta rIte evA IrAdAthI javA mATe nIkaLelI ke amArI hAra sAMbhaLavA karatAM tyAM jaI amAre maravuM sAruM. te vAta teonA saMbaMdhIonA jANavAmAM AvI. teoe polIsane kahI rAkhyuM ke temane rokavI. te traNa kanyAo cAlI nIkaLI. polIso tenI zodha karI pAchI teDI lAvyA. paNa juo kevuM zUrAtana! sarva vaibhava mUkIne teo maraNane sanmukha thaI hatI. temaja jo jIva paramArthakAryamAM zUrAtana vApare to jIvanuM kalyANa tatkALa thAya. vyasana te mAtra mananI nabaLAI lakhanAra--sAhebajI, huM bIDI pIuM chuM. hamaNAM mArA peTamAM vAyunuM ghaNuM jora rahe che, mATe bahAra jaI bIDI pIne pAcho AvavA icchuM chuM.
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-pre2ka prasaMgo pujyazrI bI.DI nahIM pIvAya. tamo bIDI zA kAraNathI pIo cho? lakhanAra--sAhebajI, bIDI pIvAthI vAyu dabAya che, te vagara dasta Utarato nathI. pUjyazrI--mana majabUta rAkhyuM hoya to bIDI mUkI zakAya. upalA be kAraNo phakta tamArA mananI nabaLAInA che. meM te vakhate bIDI pIdhI nahotI. jo iccho paramArtha to karo satya puruSArtha' jijJAsu--zAstromAM camatkArika zaktio kahI che teno anubhava mane zI rIte thAya? pUjyazrI--te je prakAre prApta thAya tevI rIte varto to tamane anubhava thaze. jema darajI kapaDuM kApI sIvavAnI prakriyA kare che tyAre sIveluM kapaDuM te jAe che tyAM sudhI te prakAre joI zakato nathI. padmAsanavALuM Asana te dhyAnanuM Asana lakhanAra--padmAsanavALI zravaNa thaI zake ke? pUjyazrI--e Asana dhyAnanuM che. vairAgyavALA zAstro ekAMtamAM vAMcavAthI adbhuta lAge lakhanAra--sAheba, have mAre atrethI bahAragAma javuM che, tyAM zuM vAMcuM? pUjyazrI--AtmAnuzAsana. huM pustaka kharIdI lAvyo ane sAhebajIne batAvyuM. pUjyazrI--kyAM vAMcazo? lakhanArazrI mAMDavI kvorenTAInamAM ATha divasa rahIza tyAM vAMcIza. pachI vakhata maLavo muzkela che. pUjyazrI--mAM nahIM vaMcAya mATe pustaka ahIM mUkI jAo. meM pustaka tyAM ja rahevA dIdhuM te pharIthI lIdhuM nahotuM. kArmaNa ane tejasa zarIra jIvane bIjI gatimAM kheMcI jAya 158 pUjyazrI--jIva bIjI gatimAM kaye karye jAya che? sAhebajI upara mujaba zrotAjano pratye bolyA, koI javAba ApI zakyA nahIM. pachI pote kahyuM--kArmaNa ane tejasa zarIra tene bIjI gatimAM kheMcI jAya che. eka ja padanuM ghaNIvAra raTaNa karavAthI jIvanamAM Utare pUjyazrI vakhato vakhata A nIce jaNAvela padomAMnuM koIpaNa pada tathA bIjA ghaNA pado, zloko vageremAMnuM koIpaNa pada ekI vakhate uparAuparI ghaNI vakhata raTaNa karatA :- 'ghULI jaiso thana jAke, zUli so saMsAra sukha; bhUti jaiso bhAga dekhe, aMta jesI yArI hai.' (artha :-- jene mana ghana e badhuM dhULa samAna che, saMsAranuM sukha zUli samAna che tathA je bhAgyanA udayane AtmAne bhulAvanAra bhulabhulAmaNI samAna mAne che temaja thArI eTale koIthI mitratA karavI tene aMta eTale maraNa samAna jANe che; tene banArasIdAsa vaMdana kare che.) paramapuruSadazAvarNana 'kIcasau kanaka jAke, nIca sau naresapada, mIcasI mitAI, guruvAI jAke gArasI; jaharasI joga jAti, kaharasI karAmAti,
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 159 zrImad ane padamazIbhAI haharasI hausa, pudgalachabi chArasI; jAlasau jagabilAsa, bhAlasau bhuvanavAsa, kAlasau kuTuMbamAja, lokalAja lArasI; sIThasI sujasu jAne, bIThasI bakhata mAne, aisI jAkI rIti tAhI, baMdata banArasI." "je kaMcanane kAdava sarakhuM jANe che, rAjagAdIne nIcapada sarakhI jANe che, koIthI sneha karavo tene maraNa samAna jANe che, moTAIne lIpavAnI gAra jevI jANe che, kImiyA vagere jogane jhera samAna jANe che, siddhi vagere aizvaryane azAtA samAna jANe che, jagatamAM pUjyatA thavA AdinI hoMzane anartha samAna jANe che, pudagalanI chabI evI audArikAdi kAyAne rAkha jevI jANe che, jagatanA bhogavilAsane mUMjhAvArUpa jALa samAna jANe che, gharavAsane bhAlA samAna jANe che, kuTuMbanAM kAryane kALa eTale mRtyu samAna jANe che, lokamAM lAja vaghAravAnI icchAne mukhanI lALa samAna jANe che, kIrtinI icchAne nAkanA mela jevI jANe che ane puNyanA udayane je viSTA samAna jANe che, evI jenI rIti hoya tene banArasIdAsa vaMdanA kare che." -zrImad rAjacaMdra (patrAMka 781) "e guNa vIra taNo na visAruM vAlA saMbhAruM dinarAta re." (artha - zrI mahAvIra paramAtmAnA AtmaguNone na visAruM paNa sadA dinarAta te dhyAnamAM rAkhuM.) vIrajIne caraNe lAguM, vIrapaNuM te mAguM re; mithyA mohatimira bhaya bhAgyuM, jIta nagAruM vAgyuM re." (artha -covIzamA jinezvara bhagavAna mahAvIranA caraNakamaLamAM huM vaMdana karuM chuM. bhagavaMte je vIratvavaDe baghA karmone haNI nAkhyA evA vIratvane huM paNa mAMgu chuM ke je vaDe mithyAtvAdi moharUpI aMghakArano bhaya jemano sarvathA nAza pAmyo ane karmo upara jaya meLavavArUpa jItanuM nagAruM vAgyuM evA vIra paramAtmAnA caraNakamaLamAM huM praNAma karuM chuM.) chaumathya vIrya vezyA saMge, abhisaMthija mati aMge re; sUkSma sthUla kriyAne raMge, yogI thayo umaMge re." (artha - chadmastha vIrya ane vezyAono saMga hovAthI abhisaMdhija mati eTale karma grahaNa karavAnI buddhi Upaje che, ema jANI karmone haNavA mATe vIra bhagavaMta AtmAsaMbaMdhI sUkSmakriyA karIne ane deha saMbaMthI sthULa kriyAo karIne umaMgathI eTale utsAhathI teo yogI banyA che.) pUjyazrI-battI bALavI anucita che, paNa lokavyavahArane lIdhe ame battI bALIe chIe. pUjyazrI-ame jaDanA paramANuo corI lIdhA che te zAhukAra thaIne tene pAchA soMpazuM. pUjyazrI-koI paNa jIva jJAna ke zubha kriyAmAM doSo karato hoya to teno tiraskAra karI tene pADavo nahIM, paNa yuktithI te doSo sughAre ne caDhato rahe tema karavuM. upara lakhI bInA yAda rahI che temaja taTastha rahI lakhI-lakhAvarAvI che. temAM azuddhatA ane vAkyaracanAmAM khAmI che te sughArazo ne doSa kSamA karazo e vinaMtI che. zrI berAjA saM.1969 (kacchI)nA zrAvaNa suda 9, budhe, li.padamazI ThAkarazInA praNAma vAMcazojI. chaS"
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 160 zrI nAnacaMdabhAI bhagavAnabhAI pUnA pUjya bhAIzrI nAnacaMdabhAI bhagavAnadAsabhAI pUnAvALAno kRpALudeva sAtheno paricaya-samAgama. muMbaImAM sArA adhyAtmajJAnanAM jANanAra zrImad che saMvat 1954nA mAgasara mAsamAM paramakRpALudevano prathama darzana lAbha mane muMbaImAM thayo hato. te vakhate mAro putra 25 varSano hadayarogathI gujarI gayo hato. tethI mArI ajJAnatAne lIdhe mArA cittane bhramatA utpanna thAya tevuM lAgyuM hatuM. tenuM samAdhAna karavA sAruM koI puruSane maLavAno mAro IrAdo thato hato. tevAmAM pUnAmAM zrI caMdrasUri paghArela. temanI pAse hamezAM mAre javuM thatuM. tyAM eka divasa muMbaInA zrI kalyANajIbhAI kacchI ozavALa bhaktimArgI AtmA saMbaMdhI vicAra karavAvALAne ane zrI mahArAja sAhebane vAtacIta cAlatAM temAM mahArAja sAhebe kIdhuM ke hAla koI zrAvaka adhyAtmanA vicAra karavAvALo jovAmAM Avato nathI; te bAbatamAM jaina bhAIonI moTI khAmI jaNAya che. lokomAM phakta ThAluM abhimAna ane ajJAnatA sivAya bIjuM kAMI dekhAtuM nathI. te uparathI kalyANajIbhAIe mahArAjazrIne kahyuM ke muMbaImAM eka kAThIyAvADI vavANiyA gAmanA zrAvaka rAyacaMdabhAI (zrImad rAjacaMdra) uMmara 25-27 varSanI haze. temano mAre samAgama sArI rIte thayo che ane huM temane mArA pUjya tarIke mAnuM chuM. temane adhyAtmajJAna sAruM che ema mane lAgyuM che. tethI ame ghaNA loko temanI pAse kaMI bogha meLavavA carcA karIe chIe. hajI sudhI amArA aMtarAyakarmane lIdhe ajJAnatAthI temano bogha amArAthI pUro samajI zakAto nathI; mATe Apane jo jovAnI athavA maLavAnI icchA hoya to temane koI prakArano adhyAtma viSeno zloka athavA prazna pUchI kAgaLa lakhI javAba maMgAvo to sArI rIte samAdhAna javAbarUpe Apaze evI mane khAtarI che. tethI mahArAjazrIe kAgaLa lakhyo, teno javAba cothe dahADe pharI vaLyo. pachI mahArAjazrIe mane vAta karI ke meM muMbaI kAgaLa lakhela hato teno uttara mane yathAyogya samAghAnakAraka maLyo che. te samaye mahArAjazrInA AnaMdanA ane harSanA udgAro evA nIkaLyA hatA ke A puruSane maLavuM joIe. zrIpUjyanI zrImanne maLavAnI tIvra abhilASA paNa huM A sthitimAM (zrIpUjya) chuM, vaDa gacchanA zrIpUjyanI gAdIno adhikArI chuM to ApaNe zI rIte maLavA javuM ane zI rIte karavuM? huM A vezathI maLavA jAuM to mArA adhikArane khAmI lAge che, mATe tame kaho tema karIe. meM kIdhuM ke temane patra lakhIne ahIM bolAvo to jarUra Avaze. mahArAjazrIe kahyuM ke emane ahIM bolAvavA yogya lAgatuM nathI. ApaNe temane jaIne maLavuM. mArA vicArane maLatA thAo to tame mArI sAthe eka zeTha tarIke ane huM mAro veza palaTIne (badalAvIne) tamArI sAthe paTo paherIne AvuM to mane temanI sAthe samAgama thavAno joga Avaze. mATe tame mArA bhegA cAlo. tyAre meM kahyuM ke tamone evI sthitimAM mArI sAthe AvavuM yogya lAgatuM nathI. tyAre mahArAje kIdhuM ke te vicAra tamAre karavAno nathI, mAre karavAno che. tame tamArA gharethI dukAnanA kAma sAruM jAo ane huM ahIMyA
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 zrImad ane nAnacaMdabhAI mArA mANasone kahuM chuM ke mAre be divasa mATe koI zAMtinA sthaLe javuM che eTale koIne khabara paDaze nahIM, ane rAtanI gADImAM javAnuM nakkI karyuM. meM temane kahyuM ke hAla muMbaImAM plega jabaro cAle che, mATe mArA vaDIla bhAI motIcaMdabhAIne pUchIne rajA lauM. moTAbhAIne pUchatAM teoe sApha nA kahI ke muMbaImAM pleganA kesa rojanA 300-400 thAya che mATe bilakula jazo nahIM, ane mahArAjazrIne kahevaDAvyuM ke amAro nAnacaMda gAMDIo ne bhoLo che mATe temane bhaMbherIne kyAMya javA dezo nahIM. te uparathI ame muMbaI javAnuM baMgha rAkhyuM. zrImadbhI jANakArI maLI tyArapachI pUnAmAM pleganuM jora zarU thayuM. ame amArA gharanA sarve muMbaI rahevAne gayA. tyAM thoDA divasamAM mAro ci.ratanacaMda 25 varSanI hArTa DIsIjhanA rogathI gujarI jatAM upara lakhyA pramANe mArI sthiti bhramita hatI. tethI mArA kuTuMbIone ghAstI bahu hatI ke nAnacaMda gAMDo thaze ke nAsI jaze. mATe mArA upara ghaNo jApato rAkhatA hatA, paNa mArI Atmika zI sthiti hatI te jANavAnI mArA kuTuMbIonI zakti na hatI. huM to dhyAnamAM ne dhyAnamAM vicAra karato gAmamAM pharato hato. te vakhate amo je gharamAM rahetA hatA tenA nIce ja ratanajI vIrajInA nAmanI dukAna hatI. tyAM meM zrImadbhA nAmanI tapAsa karI ke ahIM koI rAyacaMdrabhAI kavi rahe che? temaNe kahyuM ke A dukAna temanI ja che. ane ahIM teo divasamAM eka-be vakhata Ave che. pachI temaNe zrImadune jaNAvyuM ke pUnAnA eka gRhastha maLavA icche che. te uparathI rAyacaMdrabhAIne pUchI teNe amane jaNAvyuM ke sAMjanA 6 thI 8 vAgyA sudhImAM maLavuM, pachI maLavAno TAIma nahIM maLe; kAraNa pachI dukAna baMdha karIne giragAma rahevA jAya che. temanA samAgamathI pUchavAnA praznonuM ApoApa samAdhAna tethI huM sAMjanA kAne Azare temane maLavA gayo. sAthe ratanajI vIrajInA mANasane laIne gayo. huM paragAmano chuM jANI mane AvakAra daIne joDe besADyo, paNa mArI ajJAnatAne lIdhe, abhimAna ane ahaMkArane lIdhe huM mAnato hato ke mArA AgaLa e gharma saMbaMghI zuM bolI zakaze? moTA moTA munirAjo paNa mArA praznonuM samAdhAna karI zakyA nahotA to A to mArA AgaLa eka nAnA chokarA jevA che. zrImade pote ghaNI ghIrajathI ane saraLatAthI premALa bhASAe mane pUchyuM ke tame kaMI vAMcyuM che? kaMI jANyuM che? to huM ema kahuM chuM ke mArA vaDIlanA puNyathI meM emane saraLa javAba na Apyo ke meM vAMcyuM nathI, tema jAyuM nathI. tethI ThIka thayuM, nahIM to mArI uMmara varSa 55nI hatI ane huM phajeta pAmata; kAraNa ke huM kaMI jANuM nahIM ane vAMkAcUMkA prazna karIne mUrakha banata. paNa temaNe mArA upara kRpA karIne pAse thoDAM pustaka paDelA hatAM temAM "suMdara vilAsa' nAmanuM eka pustaka hatuM te temaNe ekadama hAthamAM laIne vAMcavuM zarU karyuM. be traNa lITIo vAMcIne te vAtanuM vivecana karavA lAgyA. te vivecana karavAmAM mArA mananA je kaMI saMdeha ane pUchavAnA prazno hatA te teja vakhate khulAsA thaIne samAI gayA. te bAbata mArA manathI pUchavAnuM kaMI bAkI rahyuM nahIM ane je abhimAna hatuM te naSTa thaI gayuM. sAMje sAtathI rAtre eka vAgyA sudhI zrImadanuM bhASaNa 8 vAge UThavAno TAIma hato te rAtanA bArathI eka vAgI gayo, paNa tenI khabara paDI nahIM. te che , ,..
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 162 vivecana sAMbhaLavA Azare 50 mANaso beThelA hatA. sAMbhaLanAra lokone evuM Azcarya thayuM ke zrImad ATha vAgyAthI vadhAre vAra kadI bese nahIM ane Aje bhAine evI laya lAgI che ke eka vAgatA sudhI paNa kaMI kaMTALo nahIM ANatA besI rahyA te tamArI pUrva puNyAInuM kAma che. ame Azare 50 jaNa beThelA temaNe sAta vAgye bhASaNa zarU karyuM. te cha kalAka cAlyuM. teTalA sudhI sarva loko temanA moDhAM sAmuM ekadama joI rahyAM. koIne Doka paNa pheravavAno vakhata Apyo nahIM. temanA upadezathI jIvanamAM temanI sevAmAM rahevAno bhAva Upajyo chevaTamAM UThatI vakhate mArA manamAM je abhimAna hatuM te naSTa thaIne mane evo prema utpanna thayo ke zrImaddhe huM mArA zarIramAM goThavI lauM ke sadA sarvakALa temanI sevAmAM rahyuM. evo bhAva AvavAthI ekadama UThIne huM Ubho thayo ane bhAIne (zrImadna) be hAthe chAtIe dAbyA ane kakaDIne bheTyo (bAdhe bAtha bharIne) ane ekadama pAghaDI utArI zrImanA be paga upara mUkI temanA be paga pakaDIne be paganuM cuMbana karyuM ane vinaMtI karI ke have tame kRpA karIne mane koI prakAre upadeza karIne A bhavabhramaNamAMthI mukta karo. teno temaNe kaMI uttara Apyo nahIM. paNa mane kahyuM ke tamane savArathI sAMja sudhImAM game tyAre AvIne besavAnI paravAnagI che. evA udgAra sAMbhaLatAnI sAthe mArA manamAM je putra moThanI udAsInatA hatI te ekadama naSTa thaI gaI. mArI chAtImAM kALA bheda hatA te naSTa thaIne ekadama sUryanA teja jevA prakAza karavA lAgyA. pachI be-aDhI mahinA sudhI sarakhI saMgata rahI. temane kAThiyAvADa javAno patra Avyo. te je gADImAM beThA te joI mArI AMkhomAM codhArAM AMsu AvyAM tyAre mane temaNe kahyuM ke tamo ATalo badho zA mATe moka vadhAro cho ? have to tamArI sthiti moDha ghaTADavAnI che mATe te udyama karo. hamezAM jJAnamaya pustako vAMcavAnI bhalAmaNa teo mane hamezAM jJAnamaya pustako vAMcavA mATe kahetA. temAMnA maNiratnamALA, bhAgavata, dAsabodha, mohamudgara, suMdaravilAsa vagere hatAM. te pustako 'nArAyaNa hIrAcaMda kAnUnI'ne paNa meM vAMcavA ApyA. te vAMcIne tene mA samAghAna thayuM ane potAno kadAvrata choDI dIo. te puruSa maThA hoziyAra vaktA ane te mA paMDita jevo hato. te pote paNa potAnA vicAranAM pustako chapAvatAM hatAM. kAnUnIne huM be-cAra vakhata mArI sAthe zrImad pAse laI gayo hato. emanI sAthe saMvAda karatAM kAnUnIne ekadama dhamakAvI nAkhyA.. tame AvI vAto karavAne yogya nathI. pachI mane batAvelA pustako kAnUnIe vAMcyA bAda mada ocho thaI gayo. ane zrImad pAse te harahamezAM jato Avato thayo. zrImadnA mata bAbata mArI pAse kAnUnIe ghaNI vakhata prazaMsA karI hatI. teNe evuM TharAvyuM ke sarvadarzananA pustako tapAsyA vagara ThAluM abhimAna karavuM ane AvA puruSa sAthe vAdavivAda karavo e ghaNuM ayogya che. Apa vItarAga dazA bhogavo ane vahevAra kema calAvI zako? eka divasa meM pUjyazrIne (paramakRpALudevane) pUchyuM ke Apa vItarAgadazA bhogavo cho ane vahevAra kema calAvI zako cho? tyAre tenA uttaramAM jaNAvyuM ke emAM zuM che? e to sahaja che. tamo jAjarUmAM jhADe jAo cho teTalA pUratI jarUra rAkhI che. jAjarUmAM jhADe jaIe chIe, paNa jAjarUmAM prema rAkhI koI besavA icchatuM nathI evI rIte jANavuM; tethI vaLage nahIM.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 163 zrImad ane maNilAla saubhAgyabhAI be TakA napho rAkhI kiMmata karavI eka prasaMge koIe zrImad evo prazna pUchyo ke bhAI, A tame lAkho rUpiyAno ghaMgho karo cho, te ghaMghAnI aMdara keTalA vyApArI tamArI pAse Ave che te vecavAnI buddhithI Ave che, ane keTalAka levAnI buddhithI Ave che. koI vecanAra ghaNI Apane AvIne kahe ke A mAla keTalI kiMmatano che? je yogya kiMmata hoya te mane Apo ane tamo A mAla laI lo, to Apa kema karo? tyAre zrImade kahyuM ke A mAlanI kiMmata AMkelI ke bAMdhelI nathI. mATe e mAlanI ApaNI najarathI je yogya kiMmata lAge temAM Azare be TakA ApaNane chUTe evuM jANIne ApaNe mAlanI kiMmata karavI. te vyAjabI kiMmata karI kahevAya. temAM doSa lAge nahIM. lIghA pachI bajArabhAve tejI maMdI thAya to te karmanI vAta chepaNa ApaNe tevuM ghArIne levuM jethI vadhAre nukasAna thAya nahIM. tA.pa-ra-1919 vaDavA, saMvat 1975nA mahA suda-5 zrI maNilAla saubhAgyabhAI sAyalA zrI sAyalA nivAsI bhAIzrI maNilAlabhAI saubhAgyabhAIne paramakRpALudevano samAgama thayela te saMbaMdhI potAnI smRti pramANe atre utAro karAvela che. zAstramAM kAMI bhUla hoya te amArA AtmAmAM tarI Ave che saMvat 1946mAM morabI madhye paramakRpALudeva ane mArA pitA zrI saubhAgyabhAI ekavAra vAtacIta karavA beThA. tyAre zrI saubhAgyabhAIe jaNAvyuM ke ATalI nAnI uMmaramAM ATalA badhA zAstro jyotiSa vagerenuM jANapaNuM te kyAMthI prApta thayuM? koI pUrvabhavanuM hoya che? tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke amo koI vidvAna pAse bhaNyA nathI, bALavayathI nizALe beThA tyArathI je je vAMcyuM hoya te dhyAnamAM rahI jAya che ane teno marma-rahasya samajavAmAM Ave che. koIe kAMI lakhANa ke kavitA vagere karela hoya te amArA vAMcavAmAM Ave tyAre barAbara na hoya to paNa yathArtha samajavAmAM Ave che; je kAMI bhUla hoya te tarI Ave che. je vAta zAstramAM nathI te gurunA mukhamAM samAyelI che zAstro vagere vAMcatA vicAra thAya che ke lakhANa kaMI che ane mANasanI samajamAM kaMI Ave che. paNa AthI kaMIka alaga vAta che ema paramakRpALudeve jaNAvyuM. tyAre zrI saubhAgyabhAIe kahyuM ke zuM alaga che? tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke kaMIka gurugama. te e ke je vAta zAstramAM nathI te gurunA mukhamAM samAyelI che; ane te jANavA, yogyatA thaye satsamAgamathI tathA pUrvakarma pAtaLA pacce samajAya che. lokonI vAta pramANabhUta karI batAvI pachI zrI saubhAgyabhAIe kahyuM ke loko vAta kare che ke Apa jyotiSa vidyAmAM bahu kuzaLa cho, mANasone najare joI tenI janmatithi kahI zako cho. AgaLa pAchaLanI bhaviSyanI vAta paNa jaNAvI zako cho; ane te jaNAvela hakIkato barAbara hoya che. to ApazrIne eTaluM pUchuM chuM ke mArI sAyalAnI jagyA
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 164 kevI ane keTalA oraDAnI che te yogya lAge to mane jaNAvo. pachI paramakRpALudeve betraNa miniTa vicAra karI jaNAvyuM ke temAM kaMI navAI jevuM nathI. chatAM jANavA mAgatA ho to lyo A tamArI jagyAno nakazo.utArI lyo tema kahI bolyA ke-cAra oraDA, dakSiNanA bAraNA be, ugamaNAnA bAraNA be, AthamaNA bAraNAnA moMDhA AgaLa DahelI ane te gharanI joDe DaheluM, temAM be oraDA vakhAranA e rIte che. Apa mahAjJAnI cho. te vAta sAMbhaLatA zrI saubhAgyabhAIne Azcarya thayuM ke aho! koI vakhate jeNe deza joyo nathI, tyAM AvyA nathI, tema ahIMnA najIkanuM nAma nathI, chatAM yathArtha hakIkta jaNAvI. to A kaMI jyotiSa vidyA nathI paNa pUrvanuM jJAna che. tevuM manamAM thayAthI zrI saubhAgyabhAIe UbharatA hRdaye kahyuM ke Apa mahAjJAnI cho. have huM mArA zuddha aMtaHkaraNapUrvaka kAMIpaNa ApazrIthI bheda rAkhIza nahIM. mANaso labdhio phorave paNa temAM kaMI AtmasArthakapaNuM nathI - jyotiSanuM jANapaNuM ane mArA makAnanI jagyAno nakazo Ape kahyo te kaMI jyotiSa vidyA ke kaMIka labdhi ke koI bIjAM kahI jAya che e zI rIte thayuM? tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke gRhajyotiSo jyotiSa parathI jovAya che, ane mANasanI janmatithi amo mANasane najare joIe chIe tyAre AbhAsa paDI Ave che. tamArI jagyAno nakazo karyo te amoe zAMta cittathI vicAryuM eTale AbhAsa paDI Avyo; paNa emAM kaMI nathI. mANaso labdhio upajAvI zake che paNa temAM kaMI AtmasArthakapaNuM nathI; mATe emAM amAruM citta nathI. je kharI vAta che te upara ja amAro lakSa che. ApanA upakAranA kAraNe ApazrIne huM namavA yogya chuM zrI saubhAgyabhAIe kahyuM ke Apa mane na maLyA hota to amArI mAnyatA ATale sudhI ja aTakI raheta. paNa Apa maLyA jethI mane have ghaNo lAbha thaze. ane te upakAranA kAraNe huM ApazrIne namavA yogya chuM. sAyale paghArI sarvane gharmano raMga lagADo zrI saubhAgyabhAIe paramakRpALudevane jaNAvyuM ke ApazrI sAyale padhAravA kRpA karo ane gothaLIyAnI je mAnyatA che te yathArtha nathI tenI khAtarI karAvo. ane AjanA samaya pramANe sahune aSTAvaghAna vagere jaNAvo tathA janmotrIo vagere joI Apo. vaLI mArA bhAI kALubhAI che teone satyagharma bAbatanuM kaMI lakSa nathI to Apa kaMIka raste lAvo. vaLI mArI kAkI tathA maNilAlanI mAtAjIne paNa kaMIka gharmanI lezyA Ave ane ApazrI pratye vizvAsa thAya eTaluM thAya to ThIka che. kAraNa ke gharanA vaidanI pratIti AvavI bahu muzkela, tethI ATaluM karavAnI jarUra che. pachI pote sAyale padhAravAnI hA pADI paNa zrI vavANiye jaIne AvyA pachI zrI sAyale sAthe jaIzuM ema jaNAvyuM. A kuMDaLI to lallubhAInI che tyArapachI saMvata 1946nA Aso mAsamAM zrI sAyale padhAryA. ane uparanI araja pramANe sarvene lAbha Apyo hato. gozaLIyAne paNa thoDA aMze te vakhate lAbha thayo hato. je oraDAmAM zrI lallubhAI
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 165 zrImad ane maNilAla saubhAgyabhAI rahetA te oraDAmAM paramakRpALudevane sUvA-besavAnuM anukULa AvatuM hatuM. zrI lallubhAIne jyotiSano tathA jaMtara-maMtarano zokha vadhAre hato ane tevA keTalAka pustaka pAnA bhegA karelA hatA, te paramakRpALudeve joyA. temAM zrI lallubhAInI janmakuMDaLI mathALA vagaranI hatI te jovAmAM AvI; te jotAM paramakRpALudeve jaNAvyuM ke A kuMDaLI to lallubhAInI che. pachI pAnA pheravatA lallubhAInA asala nAmavALI kuMDaLI nIkaLI. te meLavatA barAbara che ema sarvene khAtarI thaI hatI. paramakRpALu deve kahyuM-amAre tevuM kaMI mAna joItuM nathI mane te vakhate paramakRpALudeva zrI khaMbhAta sAthe teDI gayA. tyAM dina 6 rahyA hatA. khaMbhAtamAM pU.zrI aMbAlAlabhAI, tribhovanabhAI, choTAbhAI vagere mumukSuo AvatA tathA munizrI lallujI pAse padhAratA tyAre huM sAthe jato. upAzraye mumukSuo AvatA. tathA munizrI lallujI svAmI pATa uparathI UtarI nIce besatA. tyAre paramakRpALudeva teozrIne pATa para besavAnuM jaNAvatA ane amAre kAMI tevuM mAna joItuM nathI ema kahI aTakAvatA. paNa munizrI lallujI svAmI jANapaNAvALA mumukSuo hAjara hovA chatAM lajjA pariSahanI darakAra rAkhyA vinA premabhAvathI lAbha letA hatA. tyAMthI paramakRpALudevanI sAthe huM muMbaI gayo hato. AkhuM jagata nATakarUpa ja che eka vakhate meM paramakRpALudevane jaNAvyuM ke Aje mAre nATaka jovA javuM che. tyAre paramakRpALudeve bArI AgaLa laI jaI mane jaNAvyuM ke juo A karmanA phaLarUpa asalI nATaka. A gADI ghoDAmAM mANaso beThelA che, garIbo mAgI khAnArA dekhADyA. vaLI garIba mAMdA beThelA te dekhADyA ane kahyuM ke je je karma karela te pramANe jIvo phaLa bhogave che. A badhuM nATaka che. koI jAnavara vagere mAMdA, duHkhI aneka vyAdhithI pIDAtA, mAra khAtA, asahya vedanA bhogavatA joIe chIe. vaLI uparathI mANasa sukhI dekhAya, AbarUdAra hoya paNa tene devAnuM duHkha hoya, dIkarI dIkarI paraNAvavAnuM duHkha hoya, AjIvikAnuM duHkha, kaTuMbAdikanuM duHkha, strI putranuM duHkha hoya; e je duHkha pIDA aMtarathI vedAya, te kaMI ochI nathI. A sarve nATaka che. roja vAMcavA vicAravA mATe vacanAvalI ApI paramakRpALudeva sAyale paghAryA tyAre meM jaNAvyuM ke huM roja vAMcI vicAruM tevuM kaMI kaho. te uparathI pote khaDiyo kalama maMgAvI eka nAnI bukamAM thoDA vAkyo lakhI Apela te 14 hatA. te zrImadrAjacaMdra patrAMka 200 (vacanAvalI) che. A vacanAvalI che te kRpALudeve sobhAgabhAIne lakhI che. sobhAgabhAIe temanA dIkarA maNilAla mATe lakhI ApavA mAgaNI karI hatI tyAre kRpALudeve A nAnAM nAnAM vAkyo lakhI ApyA." oghAmRta bhAga-2 (pR.46) nizcayane lakSamAM rAkhI bhaktibhajana karavA joIe. zrI gozaLIyAne ghaNI rIte zrI saubhAgyabhAI samajAvatA, paNa gozaLIyA eka nizcayane ja grahaNa karatA, vyavahArane gaNatA nahIM. te uparathI saubhAgyabhAIe zrI paramakRpALudevane naDiyAda patra lakhyo.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 166 temAM jaNAvyuM ke gopaLIyAne ghaNI rIte samajAvatA chatAM eka nizcayanI vAta choDatA nathI ane vyavahArane uthApI nAkhe che; paNa nizcaya lakSamAM rAkhI vyavahArane sAthe joDavo joIe te mATe koI rIte samajI zake tema khulAsAthI kaMIka lakhI mokalAvo to vaMcAvuM, tevA matalabano patra lakhela. thoDAka vakhata pachI zrI AtmasiddhinI eka nakala pUjya zrI aMbAlAlabhAInA hAthanI lakhelI zrI sAyale mokalAvI ApI hatI. sAthe patramAM jaNAvela hatuM ke A AtmasiddhizAstra bIjAne nahIM vaMcAvatA zrI saubhAgyabhAI ane zrI DuMgarazIne vicAravA yogya che. zAstro vAMcavAnI AjJA atre vALAne pustako vAMcavAnI nIce pramANe AjJA karela - (1) zrI yogavAsiSTha (2) padarzana samuccaya zrI gozaLIyAne karmagraMtha vAMcavA AjJA karela. mane zrI samayasAra vAMcavAnuM zrI sobhAgabhAIe kahyuM te vakhate paramakRpALudeve jaNAvyuM ke hAla yogavAsiSThanA be prakaraNa ane pachI zrI Atmasiddhi zAstra sArI rIte vicAravI, pachI zrI samayasAra vAMcavA jaNAvyuM. te viSe zrI sobhAgabhAIne meM pUchyuM ke AnuM zuM kAraNa? to zrI sobhAgabhAI kahe ke ekAMta nizcayamAM na taNAI javAI mATe ema AjJA karela che. saMvat 1969nA mAgasara vada 0))nA divase utAro karela che. zrI motIcaMda giradharabhAI kApaDiyA muMbaI evuM boghadAyaka vivecana meM koInI pAse sAMbhaLyuM nathI zrImad sAtheno prathama paricaya muMbaI meTrikanI parIkSA ApavA Avelo, tyAre zAMtAkrujhamAM zeTha tribhuvanadAsa bhANajIne baMgale thayo hato. tyAre teozrIe mane pUchyuM ke ghArmika zuM vAMco cho? meM kahyuM - "jIvavicAra tathA navatattva." zrImadjIe kahyuM ke jIvavicAranI pahelI gAthA bolo. meM gAthA kahI. tyAre tenA artha karavA kahyuM. huM zabdArtha karI gayo. pachI e gAthA para zrImade artho-poNo kalAka vivecana karyuM, evuM boghadAyaka vivecana meM haju sudhI koInI pAse sAMbhaLyuM nathI. e rIte amArA paricayanI zarUAta thaI hatI. eka jainanuM prAmANikapaNe jaja karatA ochuM to na ja hovuM joIe eka prasaMge sAMje vALu karIne zeTha tribhuvanadAsa bhANajI ane zrImAn rAjacaMdra benDa sTenDa tarapha pharavA gayA hatA. tyAM keTalIka gharmacarcA thayA bAda tribhuvanadAsabhAIe prazna karyo "eka jainanuM prAmANikapaNuM kevuM hovuM joIe?" tenA javAbamAM zrImad rAjacaMdra hAIkorTano buraja dekhADI kahyuM ke "pelI dUra je hAIkorTa dekhAya che, tenI aMdara besanAra jajanuM prAmANikapaNuM jevuM hoya tenA karatAM eka jainanuM prAmANikapaNuM ochuM to na ja hovuM joIe. matalaba ke enuM prAmANikapaNuM eTaluM badhuM vizALa hovuM joIe ke te saMbaMdhI koIne
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI motIcaMda giragharabhAI kApaDiyA PAGE 211
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ . (1) alpa vastuno tyAga ane rasapoSaka vastunuM grahaNa che (2) prazna pUchanAranI mUrkhatA para kaTAkSa PAGE 212
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 167 zrImad ane paMDita lAlana zaMkA panna na thavI joIe. eTaluM ja nahIM, paNa te aprAmANika che ema koI kahe to sAMbhaLanAra te vAta sAcI paNa na mAne, evuM tenuM prAmANikapaNuM sarvatra jANItuM hovuM joIe. citra naMbara 1 alpa vastuono tyAga ane rasapoSaka-vastuno tyAga nahIM eka vakhata tribhuvanabhAI, mANekalAla ghelAbhAI ane zrImad vagere keTalAMka paroNAo jamavA beThelA. prathama judI judI jAtanAM zAka pIrasavAmAM AvyA. mANekalAlabhAIe tithinuM kArajJa batAvI zAka levAnI nA kahI. rAInAM pIrasatAM temAM vidaLane kAraNe nA pADI. pachI bIjI keTalIka paracuraNa vastuo pIrasavAmAM AvI. temAMnI keTalIka lIdhI ane keTalIka na lIghI, chevaTe dUdhapAka pIrasAyo. te mANekalAlabhAInA bhANAmAM pIrasAto hato te vakhate zrImade kahyuM--"emane dUdhapAka pIraso rahevA do! emane nAnI nAnI vastuone tyAgI potAnI mahattA vadhAravI che, paNa kharekharI rasapoSaka vastuno tyAga karavo nathI.'' e prasaMge zrImade jihvAsvAda ane 2salolupatA upara thoDuMka rasapUrNa vivecana karyuM hatuM. citra naMbara 2 prazna pUchanAranI mukhartA para kaTAkSa tathA mokSano mArga batAvyo zrImad sAthe gAdI para besIne ame kaMI carcA karatA hatA te vakhate eka dAmanagaranA viNaka zeTha ArAmakhurazI para paDyA paDyA bIDI pItA hatA. temaNe zrImadbe ToLamAM prazna karyo, "rAyacaMdabhAI, mokSa kema maLe ? tenA javAbamAM zrImade jaNAvyuM ke--"tame atyAre je sthitimAM beThA cho te ja sthitimAM hAtha ke paga kaMIpaNa halAvyA calAvyA vagara sthira thaI jAo to tamAro ahIMthI sIdho mokSa thaI jaze.'' A sAMbhaLI te zeTha tarata UbhA thaI, bIDI nAkhI daI zrImad pAse AvI beThA. zrImadnA javAbamAM kaMIka prazna pUchanAranI mUrkhatA para kaTAkSa hato, temaja tenI kaDhaMgI sthitinuM bhAna karAvavAno, ane mokSano mArga bahu ja TUMkA javAbamAM jaNAvI devAno Azaya paNa hato. paMDita lAlana mokSamArgazya khetAra, mettAra rvabhUtAM, jJAtAraM vizvatattvAnAM vande tadguNalabdhaye.' 'mokSamArganA netA, karmarUpI parvatanA bhaijJA-bhedanAra, vizva eTale samagra tattvanA jJAtA, jANanAra tene te guNonI prApti arthe vaMduM chuM.' pAghaDI vAMcI ke sIdhIno jene lakSa nathI mane kRpALudevano paricaya prathama muMbaImAM thayo hato. muMbaImAM kRpALudeva mAMDavI para Avela zrI anaMtanAthanA derAsara sAme parabata ladhAnA mALAmAM zeTha nemacaMda vasanajInI peDhImAM UtaratA. A peDhI pahele mALe hatI. kRpALudevanuM e vakhatanuM zarIra taMdurasta ane bharAvadAra hatuM. teo 19 varSanA hatA ane keDa sudhInuM paheraNa paheratA. pahelAM mAthe kaMI paheratA nahIM, paNa pAchaLathI jAmanagarI pAghaDI paheratA. e pApaDI kaMIka vAMkI rahetI jANe Centre of gravity khasI gaI hoya tema.
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo kRpALudevanI avaghAnazakti upara AkhuM muMbaI gAMDuM temanI mulAkAtomAM mane athavA ghaNAne je vastu kheMcatI, te hatI temanI avadhAnazakti; ane A avadhAnazakti para to AkhuM muMbaI te vakhate gAMDuM thaI gayuM hatuM, jyAM jyAM gurudeve avadyAno ryAM hatA, tyAM tyAM lokonuM pUra AvatuM. emaNe ghaNA sthaLoe avadhAnanA prayogo karyA hatA. eka sthaLe sabhAnA pramukha hAIkorTanA mukhya jaja sara cArlsa sArajanTa sAheba hatA. teo A avadhAna joI eTalA badhA Azcaryacakita thaI gayA ane gurudevane sUcanA karI ke, jo Apa iccho to sarakArane kharce paradezamAM A zaktio batAvavA ane pracAra karAvavA, sarakAra taraphathI mokalavAnI vyavasthA karuM. kRpALudeve tema karavAnI anicchA darzAvI kAraNa ke temane A loka saMbaMghI zaktionA pracArano moha na hato tathA temaNe vicAryuM ke yuropamAM pote jaina dharmAnusAra rahI zake nahIM. have emanI judI judI iMdriyono vikAsa joIe. iMdriyonA vikAsathI avadhijJAna thAya che. kRpALudeve nAkanI zaktivaDe rasoDAnI vAnagIo jANI lIdhI eka vakhata kRpALudeva temanA kAkAsasarA revAzaMkara jagajIvana joDe, meghajI thobhannane ghera jamavA gayA hatA. rasoDuM Azare pacIsa phUTa dUra hatuM. rasoDAmAM je je vastuo hatI, te temaNe mAtra potAnI nAkanI zakti vaDe jANI lIghI, pachI gurudeve kahyuM, "lAlana, huM nAka vaDe jamuM chuM." meM pUchyuM, "zI rIte ?'' gurudeve javAba Apyo ke rasoDAmAM rahelI vAnagIone huM jANI zakuM chuM. A pramArko gurudevanI prANendriya zakti adbhuta rIte vikAsa pAmI hatI. 168 gurudevanI adbhuta sparzazakti have gurudevanI sparzendriyano vikAsa joIe. A avadhAna prayoga temaNe AryasamAjamAM, jasTIsa telaMgAnAnA pramukhapaNA nIce karyo hato. tyAM gurudevane AMkhe pATA bAMghI, 50 pustako eka pachI eka temanA hAthamAM ApavAmAM AvatA ane sAthe te pustakonA nAma paNa kahevAmAM AvatA. AMkhe pATA hovAthI gurudeve te pustako para barAbara hAtha pheravI mUkI dIdhA. A pramANe pacAseka pustako ApavAmAM AvyA. A vidhi pUrI thayA bAda emAMnuM koIpaNa pustaka mAMgavAmAM AvatuM tyAre gurudeva te badhA pustako para hAdha pheravI te te pustaka zodhI ApatA hatA athavA emAMnA koI pustakano anukrama naMbara ApIe to te pustakanuM nAma batAvI te pustaka paNa zodhI ApatA hatA. A pramANe ApaNe je cakSuthI joIe chIe te gurudeva temanI sparzazaktivarDa jANI zaktA hatA. kRpALudeva pratye jeTalI zraddhA baLavAna teTalo uddhAra najIka kRpALudeve je mArga kahyo che, temAM ApaNe aDaga zraddhA keLavIe. gurudevamAM jema jema zraddhA vadhatI jAya tema tema ApaNo udghAra najIka che. te zraddhA kevI joIe? to ke gautamasvAmIne bhagavAna mahAvIra pratye jevI zraddhA hatI ke laghurAja svAmIne kRpALudeva pratye jevI zraddhA hatI tevI zrajA tevo prema joIe. eka vakhata gautamasvAmI, prabhu mahAvIrane pUche che ke : "prabhu ! huM je je vyaktine dIkSA ApuM chuM tene kevaLajJAna thaI jAya che, ane mane kema thatuM nathI?'' tyAre bhagavAne javAbamAM kahyuM ke, "gautama, tane
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 169 zrImad ane paMDita lAlana kevaLajJAna jarUra thAya paNa mArA upara rahelA rAgane choDe tyAre." kRpALudeva pratye AvI zraddhA rAkhavAthI beDo pAra e sAMbhaLI gautamasvAmIe namratApUrvaka javAba Apyo ke-"he prabhu! mAre evuM kevaLajJAna nathI joItuM. mAre mana to tame ja mokSa cho ke jenA pratApe mane gharma sUjhayo. meM ajAmegha yajJa karAvyA, azvamegha yajJa karAvyA AthI mArI gati to narakamAM ja hatI. temAMthI Ape mane ugAryo. eTaluM ja nahIM sAthe sAco gharma paNa batAvyo. Apano moha choDavAthI ja jo kevaLajJAna thatuM hoya to te mAre nathI joItuM. gurudevamAM evI zraddhA rAkhavI e naukA samAna che. e naukAmAM (AtmasiddhinA 14ra dohArUpI naukAmAM) ApaNe beThA chIe. kamAnarUpI gurudevamAM zraddhA rAkhavAthI jarUra ApaNane mokSasthAne pahoMcADaze. kRpALu devanI bhASA bhAvavAhI ane paripUrNa zrImadunA vacanAmRto bAbata thoDI jANavA jevI hakIkata jaNAvuM chuM. temanA vacanAmRto chapAyA te pahelAM aMbAlAlabhAIe suMdara motInA dANA jevA akSaroe te lakhela hatA. te vacanAmRto mane kRpALudevanA bhAI manasukhabhAIe ApyAM, ane kahyuM ke A vacanAmRtonI zailI sAdI che, ane tene jarA UMcI bhASAmAM lakhavAM che; to tame tema karI Apazo? meM temane javAba Apyo ke, e jema kRpALudeve lakhyAM che, temaja rAkhavAM joIe. chatAM emaNe e vacanAmRto pUnAnI kaoNlejanA eka prophesarane ApyAM, UMcI bhASAmAM lakhavA mATe. prophesare thoDAM vacano alaMkArika bhASAmAM lakhavA prayatna karyo. paraMtu pAchaLathI temane paNa samajAyuM ke je rIte vacanAmRto kRpALudeve lakhyAM che, te ja rIte ane te ja bhAvamAM te rAkhavAM joIe. te prophesara mane maLyA hatA. aMte temaNe paNa te vacanAmRto manasukhabhAIne pAchAM ApyAM hatAM. jJAnabaLe azuddha zAstrono paNa bhAva samajAyo muMbaImAM kRpALudevane amuka jaina sUtro jovAnI icchA hatI. te vAta mane karI. meM murzIdAbAdathI te maMgAvyA. e sUtro jo ke azuddha hatAM paNa gurudevane te samajAI gayAM. temaNe potAnA anubhavathI mane kahyuM ke Ama ja che, barAbara A pramANe ja che. kRpALu deve ratna parIkSA zIdhra zIkhI lIdhI vaDodarAnA jhaverIomAM zreSTha gaNAtAM ghelAbhAI karIne eka jaina gRhastha hatA. temanA putra bhAI mANekalAla potAnA pitAnI pAsethI ratnaparIkSA zIkhyA hatA. mANekalAlabhAI jyAre kRpALudevane maLyA, tyAre temanA guNomAM mugdha thaI gayA ane ratnaparIkSA kevI rIte karavI e kRpALudevane batAvavA lAgyA. thoDA ja vakhatamAM kRpALudeva e parIkSA zIkhI gayA, ane nagInacaMda jhaveracaMda je suratanA mahAna jhaverI hatA temanI sAthe vyApAramAM joDAyA. tyAra pachI mANekalAla ghelAbhAI paNa e kaMpanImAM bhAgIdAra tarIke joDAI kaMpanI taraphathI raMgUna gayA ane tyAM AgaLa jhaverAtano vyApAra karI muMbaI AvyA. thoDA ja vakhatamAM A kaMpanIe sAruM ghana meLavyuM. A rIte gurudeve be kAma sAthe karyA - hIrA oLakhavAnuM ane AtmA oLakhavAnuM. premacaMda motIcaMda, mANekalAla pAnAcaMdanA bhatrIjA thAya. e premacaMdabhAIne huM saMskRtano abhyAsa
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 170 6 kI karAvavA jato. eka divase emaNe nIceno zloka mane Apyo, ane teno artha pUchyo. __ *"evaM tyaktvA bahirvAcaM tyajedantarazeSataH / / eSa yogaH samAsena pradIpaH paramAtmanaH / / bahAra ane aMdaranA vikalpo mUkavAthI aMtaraAtmajyota pragaTa A zloka kesariyAjImAM emane eka digaMbara munie Apyo hato. bIje divase samajAvIza ema meM kahyuM. e ja divase huM kRpALudevane maLyo ane uparano zloka artha besADavA Apyo. pachI meM pUchyuM Apa samAna zabdano zo artha karo cho?" emaNe kahyuM - "TUMka samayamAM." pachI kRpALudeve mane pUchyuM, "tame Ano zo artha karo cho?" meM kahyuM "eka aMtarmuhUrtamAM darzana thaI jAya-jo A zlokamAM kahelI sthiti lAvIe to." A sAMbhaLatAnI sAthe ja kRpALudeva mane bheTI paDyA. kRpALudevanA punita zarIrane bheTavAno amUlya avasara paNa maLyo ane hRdaye hRdaya bheTavAthI mAruM zarIra pAvana thayuM. "samAdhizataka' pustakamAM A zloka maLI Avyo uparano zloka kayA pustakamAM che enI tapAsa karavA meM gulAlavADInA jaina maMdirano pustaka bhaMDAra joyo, paNa koI pustakamAM te na maLyo. pachI meM A vAta mANekalAlabhAIne karI. emane paNa khabara na hatI. pachI mANekalAlabhAI mane phakIracaMda premacaMda rAyacaMda pAse laI gayA. temaNe mane pUnAnA Dekkana kaoNlejanA prinsipAla para ciThThI lakhI ApI. huM te ciThThI laI pUnA gayo. paNa pITarasana sAhebe javAba Apyo 'adhunA tu vevezana vinAnI vartajo pazcAt kAntia I' (hamaNAM vekezananA divaso che mATe pachI Avajo.) ughaDatI kaoNleje huM temane maLyo. koI puNyanA udaye pustakonuM kabATa UghADatAM paheluM ja hastalikhita pustaka "samAdhizataka' emanA hAthamAM AvyuM. temAM ja A zloka hato. meM te ughADyuM ane patuM pheravyuM to barAbara A 17mo uparano zloka dekhAyo. dhyAna nivRttie kRpALudevanI mukhamudrA AnaMdamAM vibhora muMbaImAM vacalA bhoIvADAmAM caMdraprabhunuM maMdira hatuM. e ja maMdira Aje bhUlezvaranI najIkamAM AvI gayuM che. ahIMyA, kRpALudevanI sAthe traNathI cAranI vacamAM zanivAre, ravivAre ane rajAne divase huM jato hato. tyAM kRpALudeva caMdraprabhunI pratimAnI sAme padmAsane besI dhyAnastha thatA hatA. temanI joDe besI huM bhAvapUjA karato. dhyAna nivRtti thatAM kapALadevanI mukhamudrA jANe AnaMdamAM jhIlatI hoya ema dekhAtuM hatuM. zrImad jainadharmamAM ajoDa puruSa AnaMdazaMkara dhruva vaDhavANamAM zrImadbhI jayaMtI samaye sabhAmAM adhyakSasthAne hatA tyAre kahetA ke pratyeka darzanamAM eka eka ajoDa mukhya vyakti hoya che. AjanA kALamAM ghaNA jaino mArA jANavAmAM * bAhya vANI tajI AvI, aMtarvAcA tajo pUrI; samAse yoga-vArtA A, paramAtmA prakAzatI." artha :- bahAranI vacana pravRttirUpa bAhya vAcA tathA mananA vikalporUpa aMtarvAcAne saMpUrNa tajavAthI paramAtmapadarUpI dIvo pragaTa thAya che. aMtaraAtmajyota pragaTAvavAno A TUMko rasto che.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 171 zrImad ane paMDita lAlana AvyA che, emAM mArA jANavA pramANe zrImad ajoDa che. jainadharmanuM, jainadharmanA bhAvanuM A pratyakSa pratIka eTale mUrtimAna svarUpa che. sAdhu carita guru smaraNa tamArAM zAM karuM' amadAvAdanA kocaraba bhAgamAM jIvaNalAlano baMgalo hato, ane tyAM kRpALudevanI jayaMtI varSo pachI ujavAI hatI. temAM lIMbaDI ThAkoranA prAIveTa sekreTarI choTAlAla harajIvana "suzIla vyAkhyAtA hatA. temaNe sabhAmAM "sAdhucarita kavi smaraNa tamArA zAM karuM A kAvya zrImadgI prazasti eTale prazaMsA tarIke gAyuM hatuM. te vakhate AkhI sabhAnI medanIe romAMca anubhavyo hoya ema spaSTa dekhAtuM hatuM. ane e AnaMdane aMte harSano ubharAto je 'karadhvani thayo te mane hajI yAda Ave che. amerikAnI rIta pramANe khabara pUchI cAlyA gayA jyAre amerikAthI muMbaI AvavAnuM thayuM tyAre trIje divase huM ziva nAmanA muMbaInA parAmAM gayo. kAraNa ke tyAM Arogyabhavana sAme relve lAIna oLaMgIne je baMgalo hato temAM kRpALudeva potAnI zArIrika anArogya avasthAmAM birAjyA hatA. je baMgalAmAM teo rahetA hatA tenA bhoMyataLiyAnA sthAna upara DaoN. prANajIvana jagajIvana ke jeo DaoN. tathA berisTara hatA, teo beThA hatA. zrImadbhA samAcAra meM pUchyA. temaNe jaNAvyuM ke AvI avasthA che. e sAMbhaLIne huM pAcho cAlyo gayo, paraMtu zrImade DaoNkTara ane mArI vAtacItanA svaro sAMbhaLelA hovAthI teoe temanI sevAmAM rahelA TokarazIne kahyuM ke lAlanane bolAvo. DaoNkTarasAhebe jaNAvyuM ke lAlana amerikAnA saMskAra laI AvelA hovAthI mAMdA mANasanI, tyAMnI rIta pramANe pUchaparacha karI sIdhA cAlyA gayA che. zrImade jaNAvyuM ke zarIranI AvI avasthA che; mATe maLyA hoya to ThIka, tribhuvana bhAIcaMda joDe mane kahevaDAvyuM. zlokanuM roja pArAyaNa karatAM AtmapratIti bIje divase huM temanI pAse gayo, tyAre gurudevanI zArIrika sthiti eka bALakanA zarIranA karatAM paNa ghaNI nAjuka dekhAtI hatI. paraMtu sArI rIte bolI zakatA hatA. emaNe mane pUchyuM ke 17mo zloka evaM tyaktA' samAdhizatakano je ApaNe muMbaImAM vAMcI nirNaya karyo hato ke paramAtmAnA darzana A 17mA zlokanA vighAnathI prApta thAya, e viSe tame zuM karyuM te kaho. meM kahyuM : "sAheba, muMbaIthI ravAnA thaI laMDana jatAM paMdara divasa ane IMglenDanA samaraseTanA baMdarethI amerikA pravAsa karatAM ane amerikAmAM roja roja niyama pramANe A zlokanuM pArAyaNa ane manana yathAzakti cAlu rAkhyuM. ane ema karatAM karatAM Azare traNa mAsa vItyA bAda, amerikAnA eka suMdara sarovara pAse huM manana karato hato tyAre je khyAti (pratIti) thaI e khyAtinuM kAvya Apane saMbhaLAvuM chuM - "mane koI kahetuM jagata khoTuM, te to meM have jANyuM; mane koI kahetuM jagata sAcuM, te paNa meM have jANyuM. kadI khoTuM to mAre zuM? kadI sAcuM to mAre zuM?; nathI thAtuM, nathI jAtuM, huM mAMhe huM samAyo chuM." e bhAva covIsa kalAka cAlyo hota to kSAyika samakita thAta kapALadeve kahyuM ke A sthiti ThIka thaI, paraMtu e ja bhAva jo covIsa kalAka cAlyo hota to kSAyika
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 172 samakita utpanna thAta. kRpALudevanA adbhuta jJAnano prakAza yogya jIva ja jANI zake jema pRthvI parathI koI tAro ochA manuSyone dekhAya, paNa jema jema te UMce caDhato jAya tema tema te vadhu spaSTa dekhAya che. e ja pramANe gurudevanA jJAnano prakAza divase divase vistAra pAme che paNa tene, yogyatAvALA jIvo spaSTa jANI zake che. uparanA paricayo paMDita zrI lAlane agAsa kSetre, paramakRpALudevanA adgha zatAbdI mahotsava prasaMge, tA.22-4-1951nA roja jaNAvela che. avaghAna vi.sa. 1942-43mAM zrImanI muMbaI sthiti hatI ane teozrIe aneka sthaLe avaghAnanA prayogo karI batAvelA. I.san 1886-87mAM 'muMbaI samAcAra', 'jAme jamazeda' 'Times of India' 'gujarAtI' 'Indian Spectator' ityAdi gujarAtI ane aMgrejI chApAmAM zrImanI adbhuta zaktio viSe lekho AvatA hatA, jemAMthI keTalAMka avataraNo nIce ApIe chIe. yAdadAsta zaktinA camatkAro kAThiyAvADanA morabI saMsthAnanA gAma vavANiyAnA rahIza kavi rAyacaMda ravajIbhAInI avathAna zaktinA camatkAro jovAne atrenI thiyosophIkala sosAyaTI' taraphathI eka khAnagI meLAvaDo karavAnuM AmaMtraNa thayuM hatuM. sAMje sADA pAMca kalAke hiMdu, muslima, yuropiyana, pArasI vagere judI judI jAtinA gRhasyonI rUbarUmAM temaNe te karI batAvyA hatA. kAThiyAvADI sAdA pozAkamAM kavizrI AvI pUgatAM tALIonA avAjathI teone vadhAvI levAmAM AvyA hatA. potAnA kAryanI zarUAtamAM temaNe jaNAvyuM ke 'duniyAmAM mANasajAta yAdadAstazakti, kAvyazakti ane hastacamatkRti mATe vakhaNAya che. A traNamAMnI pahelI benuM mane sahejasAja jJAna che H ane chellethI huM binavAkepha chuM. hastazaktino tIra, bANa, talavAra, baMdUka vageremAM samAveza thAya che, jemAM hiMduomAM jANItA thaI gayelA pAMDavo mazadUra che. smaraNazakti viSe huM kaMIka jANuM chuM. te mArI alpazakti mujaba tamo gRhastho hAra kahI saMbhaLAvIza.' : judA judA avadhAnonA prayogo sabhA samakSa karI batAvyA, temAM nIcenI kavitAno paNa samAveza thato hato. bhujaMgI chaMda rahyA cho mahAjagane jALavIne, bhI botha bhAkho tathApi vine, nathI rAga ke dveSa ke mAna kAMThI, vadhu zuM vakhANe ahIM 'rAya' AMhI? maMDaLInA eka sabhAsada mi.pIrojazAhe "mANasa jAta zuM zuM karI zake che?' te upara sabhAjanonuM dhyAna kheMcI kavizrIno upakAra mAnavAnI darakhAsta karatAM tALIonA avAjo vacce kavizrIne phulahAra ApyA bAda meLAvaDo visarjana thayo hato. -muMbaI samAcAra, tA.3-12-1886 We have had a visit from a young prodigy, shatavdhani kavi Shri Rajchandra Ravji, an inhabitant of vavania. Mr. Rajchandra is a bania by caste, a versifier by birth and also a shatavdhani. That is one whose mnemonic powers will perform, we suppose, 100 different
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 173 zrImadda ane muMbaInA prasaMgo functions at one and the same time. He knows no other language but the Gujarati, and yet he can exercise his marvellouse powers on sixteen different languages at one sitting. - The Indian Spectator, 22nd November, 1886. Exhibition of Mnemonic Powers A large number of native gentlemen assembled on Saturday at the 'Faramji Cowasji Institution' to witness an exhibition of the mnemonic powers of a young Hindoo, named Rajchandra Ravjibhai of about 19 years of age. Dr. Peterson presided on the occassion. Ten gentlemen of different castes were selected from the audience to form a committee and they all wrote out sentences composed of six words into different languages. Each one in turn gave one word of his sentence, oftentime varying the order of the words. After a time the young Hindoo reproduced to the surprise of his audience, the entire sentences giving the order of words from memory. The young man also seemed to have a remarkable sense of preception by touch or feeling. He was first shown about a dozen books of various sizes, and was informed of the names of those books. The man was then blindfolded and he gave out the names of each of those books by feeling with hand. Dr. Peterson congratulated and presented him with a gold medal on behalf of the Jain community. -The times of India, 24th January, 1887 abhuta smaraNazakti gaI kAle sAMje "pharAmajI kAvasajI inDasTITyuzana'mAM kAThiyAvADanA zIghrakavi rAyacaMda ravajIbhAIe zatAvaghAna prayoga karI batAvyo hato. zarUAtamAM judI judI daza bhASAnA cha cha zabdonAM daza vAkyo ADAavaLAM kahI batAvelAM te kavie smaraNamAM rAkhI mi. pITarasananA pramukhapaNA nIce yathArtha kahI saMbhaLAvI sabhAne raMjana karI hatI. kavinI adabhuta smaraNazaktithI harakoI acaraja pAmyA hatA. vighAna vidhi viSe racelI kavitA nIce pramANe tarata kahI saMbhaLAvI hatI. zrImad saMbaMthI abhiprAyo tathA udgAro sabhAsado ahIM maLyA, mahAna je subhAgiyA; prabhA sarasvatI taNI, pramukharUpa A bhaNI. mipITarasane kavinI prazaMsA karI jainamaMDaLa taraphathI sonAno cAMda bheTa Apyo. kavi vighAnavidhi viSe tathA smaraNazaktinI keLavaNI viSe thoDuM bolyA hatA. "gujarAtI" tA.2-1-1887 muMbaImAM banela prasaMgo Ane koNa bhogavaze? zrImad zatAvadhAnI tarIke zarUAtamAM prakhyAta thayA, ane muMbaImAM aneka moTA gaNAtA mANaso temanA prasaMgamAM AvelA. udAra sakhAvato karanAra tAtA nAmanA pArasI gRhastha temane potAno prakhyAta baMgalo badhe pheravIne batAvyo; vilAyatathI maMgAvela pharnicara Adi sukha-sAmagrI vigatavAra varNavI jaNAvI. bIjAnI pAsethI potAnI milakata ke vaibhavanAM vakhANanI AzA AvA prasaMge jIva rAkhe e
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo svAbhAvika che ane sAmAnya manuSyo tenI icchAne poSe che. panna mahApuruSo to game tevA tuccha viSayamAM praveza chatAM vairAgyanA vegamAM jhaMpalAya che tethI ja temanAM vacano paNa sAmA jIvano jAvanapalaTo paNa karAvI de che. badho baMgalo joyA pachI Ane koNa bhogavaze ?" eTalA ja zabdo pote bolyA. tyAM UbhelA dhannAe te bolo sAMbhaLyA haze, paNa tAtAnA hradayamAM te ghara karI gayA. ane maratA pahelAM temaNe potAnI milakatanuM TrasTa karyuM ane paropakAra arthe sarva saMpatti TrasTIone soMpI gayA. 174 Araba paramakRpALudevane khudA samAna mAnato jhaverAta sAthe motIno vepAra paNa zrImade zarU karyo hato ane temAM sarve vepArIomAM vizvAsapAtra gaNAtA. eka Araba potAnA bhAI sAthe muMbaImAM motInI ADatano dhaMdho karato hato. nAnA bhAIne eka divasa vicAra Avyo ke Aje ApaNe moTA bhAInI peThe motIno moTo vepAra karavo. tethI je mAla bahAra dezathI Avelo te laIne eka dalAlane kahyuM ke koI sArA prAmANika zeTha batAva. teo zrImano bheTo karAvyo; temaNe kasIne mAla kharIdyo. nANAM laIne Araba potAne ghera gayo. evAmAM tenA moTAbhAI maLyA temane teNe vAta karI. temaNe jeno mAla hato teno kAgaLa batAvI kahyuM ke ATalI kiMmata vagara vecavo nahIM ema zarata karI che, ane A teM zuM karyuM? tethI te gabharAyo ane zrImad pAse jaIne karagarI paDyo ane kahyuM ke AvI AphatamAM AvI paDyo chuM. zrImade kahyuM ke A tamAro mAla, emane ema paDyo che. ema kahI mAla pAcho soMpI dIdho ane nANAM gaNI lIghA. jANe kaMI sodo karyo ja nathI ema gaNI, ghaNo napho thavAno hato paNa te jato karyo. e Araba temane khuda khudA samAna mAnato. - (jIvanA) ja zrImaddnA manamAM AkhI muMbaI smazAnarUpa eka vakhata zrImad pharavA gayA hatA. smazAnanI jagA AvI tyAre temaNe temanI sAthe hatA te bhAIne pUchyuM : "A zuM che?'' te bhAIe javAba Apyo ke : "smazAna.'' zrImade kahyuM : "ame to AkhI muMbaIne smazAna samAna joIe chIe.' svAdhyAya, cIjonA bhAva jANavA mATe nathI zrImanA eka pADozIe temanAmAM atizayo tathA svAghyAyano raMga dekhIne pUchyuM ke tame Akho divasa gharmanI ghUnamAM raho cho to badhI cIjonA zuM bhAva thaze te jANatA hovA joIe. zrImade kahyuM : "amAro dI UThyo nathI ke svAdhyAya bhAva jANavA karIe.'' (jIvanakaLA pR.129) ame to zAstra mAtra AtmArthe vAMcIe chIe digaMbara paMDita zrI gopALadAsajI baraiyAe, zrImad digaMbara maMdiramAM svAdhyAya karatA hatA tyAre, vinaMtI karelI ke "gommaTasAranA anuvAdamAM je truTio jaNAya che te pUrI karI dezo ?'' zrImade uttara Apyo : "ame to zAstra mAtra AtmAne arthe vAMcIe chIe.'' cAra divasamAM moTA graMthonuM vAMcana pUrNa mAMDavI derAsaramAMthI 'lokaprakAza' ane 'poDazaka'" magAvI cAreka divasamAM hastilikhita te
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 175 zrImadda ane muMbaInA prasaMgo moTA graMtho vAMcI temanI pAnavAra vigata kahI batAvatA. zrImadgI adbhuta smRti eka divasa muMbaI tAradevane raste pharavA gayelA; rastAmAM cAlatAM cAlatAM graMthanuM nAma, tenA kartAnuM nAma, te graMthano prathama zloka ane chello zloka, pachI bIjA graMthanuM nAma vagere ema eka kalAka pharyA tyAM sudhI bolatA ja gayA. (jIvanakaLA pR.138) zeTha ane nokara morabIno vatanI lallu nAmano nokara ghaNAM varSa zrImane tyAM kAme rahyo hato. muMbaImAM tene gAMTha nIkaLI hatI. zrImad tenI jAte sAravAra karatA. potAnA khoLAmAM tenuM mAthuM mUkI aMta sudhI tenI saMbhALa temaNe lIdhI hatI. zrImad kahetA : "jyAre zeTha nokara tarIke pagArathI koIne rAkhe che, tyAre te zeTha nokaranA pagAra karatAM vadhAre kAma levAnI buddhi rAkhe che. nokara rahenAra mANasa garIba sthitimAM hovAthI te bicAro vepAra Adi karI zakato nathI. joke te mANasa vepAra Adi karI zake tema che, paraMtu paisAnuM sAdhana nahIM hovAthI nokarI kare che. zeTha nokara pAsethI pagAra karatAM vizeSa lAbha meLavavA buddhi rAkhe, to te zeTha te nokara karatAM paNa bhIkha mAganAra jevo pAmara gaNAya. zeTha jo nokara pratye evI bhAvanA rAkhe ke A paNa mArA jevo thAya; tene zeTha ghaTatI sahAya Ape, tenA para kAmano ghaNo bojo hoya to te vakhate kAmamAM madada Ape vagere dayAnI lAgaNI hoya, to te zeTha zreSTha gaNAya." svarga ane naraka eka divasa pro. ravajIbhAI devarAjajIe zrImadune prazna pUchyo : "svarga ane narakanI khAtarI zI?" zrImad kahe: "naraka hoya ane tame na mAnatA ho, to narake javAya tevAM kAma karavAthI keTaluM sAhasa kheDyuM kahevAya?" jainadharmathI adhogati ke unnati gujarAtanA eka agragaNya samAjasughAraka zrI mahIpatarAma rUparAma ema mAnatA hatA ke, jainagharmathI bhAratavarSanI adhogati thaI che. eka vAra zrImad sAthe temano meLApa thayo. zrImade pUchyuM : "bhAI, jainadharma ahiMsA, satya, saMpa, dayA, sarvaprANIhita, paramArtha, paropakAra, nyAya, nIti, Arogyaprada AhArapAna, nirbasanatA, udyama Adino bogha kare che?" mahIpatarAma kahe : "hA." zrIma-"bhAI, jainagharma, hiMsA, asatya, corI, kusaMpa, krUratA, svArthaparAyaNatA, anyAya, anIti, chaLakapaTa, viruddha AhAravihAra, mojazokha, viSayelAlasA, ALasa, pramAda Adino niSedha kare che?" mahIpatarAma kahe : "hA." zrImadu-"kaho, dezanI adhogati zAthI thAya? ahiMsA, satya, saMpa, dayA, paropakAra, paramArtha,
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 176 sarvaprANIhita, nyAya, nIti, Arogya Ape ane rakSe evAM zuddha sAdAM AhArapAna, nirbasanatA, udyama AdithI ke tethI viparIta evAM hiMsA, asatya, kusaMpa, krUratA, svArthapaTutA, chaLakapaTa, anyAya, anIti, Arogya bagADe ane zarIra-manane azakta kare evAM viruddha AhAravihAra, vyasana, mojazokha, ALasa, pramAda AdithI?" mahIpatarAma-"bIjAMthI arthAt viparIta evAM hiMsA, asatya, kusaMpa, pramAda AdithI." zrImadu-"tyAre dezanI unnati e bIjAMthI UlaTAM evAM ahiMsA, satya, saMpa, nirbasanatA, udyama AdithI thAya?" mahIpatarAma-"hA." zrImad"tyAre "jainadharma dezanI adhogati thAya evo bogha kare che ke unnati thAya evo?" mahIpatarAma "bhAI, huM kabUla karuM chuM ke "jainadharma' jethI dezanI unnati thAya evAM sAdhanono bogha kare che. AvI sUkSmatAthI vivekapUrvaka meM kadI vicAra karyo na hato. amane to nAnapaNamAM pAdarInI zALAmAM zIkhatAM saMskAra thayelA, tethI vagara vicAre ame kahI dIdhuM; lakhI mAryuM !" rAyacaMda dUdha pI zake che, lohI nahIM ekavAra eka vepArI sAthe zrImad hIrAnA sodA karyA. evuM nakkI karavAmAM AvyuM ke, amuka samaye nakkI karelA bhAva pramANe e vepArIe zrIma amuka hIrA ApavA. A bAbatano khatapatra paNa e vepArIe zrImadune lakhI Apyo hato. paraMtu evuM banyuM ke, samaya pAtAM e hIrAnI kiMmata khUba ja vadhI gaI! e vepArI khatapatra pramANe zrIma hIrA Ape to e bApaDAne bahu bhAre nukasAnImAM UtaravuM paDe; potAnI badhI ja mAlamilakata vecI devI paDe! have zuM thAya? A bAju zrImane jyAre hIrAnI kiMmatanA bajArabhAvanI khabara paDI, tyAre teo tarata ja pelA vepAranI dukAne jaI pahoMcyA. zrImadune potAnI dukAne AvelA joIne pelo vepArI bicAro gabharATamAM paDI gayo. te karagarato bolyo : "rAyacaMdabhAI, ApaNI vacce thayelA hIrAnA sodA aMge huM khUba ciMtAmAM paDI gayo chuM. mAruM je thavAnuM hoya te thAo, paNa tame khAtarI rAkhajo ke huM tamane AjanA bajArabhAve sodo cUkavI ApIza. tame ciMtA karazo mA." e sAMbhaLIne zrImadjI karuNAbharyA avAje bolyA : "vAha! bhAI, vAha! huM ciMtA zA mATe nahIM karuM? tamane sodAnI ciMtA thatI hoya to mane zA mATe ciMtA na thavI joIe? paraMtu ApaNA baMnenI ciMtAnuM mULa kAraNa to A kAgaLiyuM ja che ne? eno ja nAza karI daIe to ApaNA baMnenI ciMtA maTI jaze.' ema kahIne zrImade sahajabhAve pelo dastAveja phADI nAkhyo. pachI zrImad bolyA : 'bhAI, A khatapatrane kAraNe tamArA hAthapaga baMghAyelA hatA. bajArabhAva vadhI javAthI tamArI pAse mArA sATha-sIttera hajAra leNA nIkaLe. paraMtu huM tamArI sthiti samajI zakuM chuM. eTalA baghA rUpiyA huM tamArI pAsethI lauM to tamArI zI vale thAya? paraMtu rAyacaMda dUgha pI zake che, lohI nahIM." pelo bApaDo vepArI to AbhAravaza banI phiraztA samAna zrImad joI ja rahyo. 'parahita e ja nijahita samajavuM.' - zrImad rAjacaMdra
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane rannachoDabhAI kRpALudeve kahyuM-AtmAnI anaMtazakti che "paramakRpALudeva muMbaI hatA te vakhate temane ekaso pAMca DIgrI tAva Avyo hato. tyAre eka mANase AvIne kahyuM ke DaoNkTarane bolAvuM? te DaoNkTara AtmAne mAnato nathI. kRpALudeve kahyuM ke bolAvo. rajabaallI DaoNkTara AvyA ne zIzI (tharmomITara) mUkI to ekasone pAMca DIgrI tAva Avyo. DaoNkTare kahyuM davA lo, tyAre kRpALudeve nA pADI ane zIzI phrIthI mUko ema kahyuM. tethI pharIthI mUkI te vakhate tAva bilakula maLe nahIM. tyAra pachI pharI zIzI mUkI to ekasone pAMca DIgrI tAva dITho. DaoNkTara vismaya pAmyo ke A zuM kahevAya? tyAre kRpALudeva bolyA ke AtmAnI anaMtI zakti che eTale DaoNkTara paNa AtmAne mAnato thayo.'' - pUjyazrInI bodhanI noTa naM.3 (pR.248) 177 pUrva deNadArImAMthI mukti karAvI paramakRpALudeva ghaMghArthe muMbaI birAjatA hatA tyAre potAnI peDhI upara jatA hatA. sAMje rojanI jema paikI baMgha karI nIce UtaratA hatA. eka divase potAnI peDhInI bAjunI peDhIvALA bhAI paNa sAthe sAthe dAdarethI nIce UtaryA. tyAM phUTapAtha pAse eka bhikhArI Ubho hato. teNe A banne pAse bhIkha mAMgatA kaMI ApavA kahyuM. tyAre paramakRpALudeve eka kSaNa bhikhArI sAme vRSTi karI ane te bAjunI peDhIvALA bhAInA hAthamAM eka thelI hatI te laIne bhikhArIne ApI dIdhI. tyAre te bhAI bolyA ke are ! rAyacaMdabhAI, A zuM karo cho? A to mArA AkhA divasanA Avela vyApAranA vakarAnI rakama che. tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke pUrvabhavamAM jyAre tame AnI pAsethI paisA lIdhA hatA tyAre ame vacamA sAkSI hatA. te nANAM tame cUkavyA nahotA, te atyAre cukavAI gayA. Ama deNadArImAMthI temane mukta karI dayA karI hatI. zrI raNachoDabhAI dhArazIbhAI dharamapura OM zrI sahajAtmasvarUpAya namaH paramapALudeva zrImad zrI rAjacaMdra bhagavAna sAthenA samAgamano saMkSipta sAra yAne noMdha tA.152-1913 karAMcI. 'mokSamALA' lakhanAra pratye UMcI bhAvanA kAThiyAvADanA nyAya--nItimAM agrasthAna bhogavatA eka rAjyanI nokarImAM jyAre huM hatA tyAre zrImade banAvela 'mokSamALA' meM khAsa saMvat 1946mAM maMgAvI hatI. te vakhate e pustakanuM phakta nAma vAMcIne ja maMgAvI hatI. e pustaka vAMcatA, temAM adbhuta saMklanA joI tenA lakhanAra pratye bAhu UMcI bhAvanA thaI hatI. huM sthAnakavAsI jaina hovAthI jyAre koI jainadharmanA muddA viSe pUchatuM tyAre A pustakanI hakIkata huM rajU karato hato. zrImadjI sAthe prathama pratyakSa meLApa saMvat 1949mAM muMbaI zaheramAM thayo hato. zrImad sAthe vIsa divasa saMvat 1955nA bhAdaravAmAM mAruM muMbaI javuM thayuM, te vakhate vizeSa karI kRpALudevanA paricayamAM
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 178 AvavAnuM thayuM. zrI dAmajIbhAI, padamazIbhAI, khImajIbhAI, pUnAvALA nAnacaMdabhAI tathA aMbAlAlabhAI vagere dukAne paghAratA, teonI sAthe paNa paricaya thayo hato. te vakhate zrImad sAthe Azare vIsa divasa kAma prasaMge mAre rahevuM thayuM hatuM. amArI dukAnano napho gharmAdA khAte saMvat 1956mAM kRpALudevanA sahiyArA khAte kapAsiyAno vepAra thayo hato. te vakhate temaNe jaNAvela ke A vepAramAM je napho Ave te amArI dukAnanA bhAgano napho gharmAdA khAte vAparavo. zrImadbho Azaya jaMgalamAM rahevAno pachI saMvata 1956nA caitra mAsamAM gharamapura kaMpALadeva padhAryA ane tyAM eka mAsa upara sthiratA karI hatI. te vakhate amAre tyAM mukAma hato. jamavA vagere badhI sevAno lAbha prApta thayo hato. rasoI mArA patnI karatAM ane rasoIyo hato te madada karato. zarIra prakRti eka be divasa ThIka rahI hatI. pachI narama rahetI. teozrIno Azaya jaMgalamAM rahevAno hoya ema samajAtuM hatuM. dareka bAbatamAM gaMbhIra rahevAno mane pratibogha karyo hato. gharamapura nivAsa daramyAna pUMjAbhAI hIrAcaMda tathA trikamalAla kALIdAsa amadAvAdathI padhAryA hatA ane Azare 15 divasa rahyA hatA. zrI pUMjAbhAI pAse DuMgaranA zikhara upara "he hari! he hari! zuM kahyuM.....'e pada gavarAvyuM hatuM, te mane bahu sAruM lAgyuM hatuM. zrI mANekalAla ghelAbhAI paNa te vakhate gharamapura padhAryA hatA. | munizrI lallujI tathA devakaraNajI yogya munio hAlamAM jainamAM munizrI lallujI tathA munizrI devakaraNajI yogya munio che ema mane jaNAvavA kRpA karI hatI. | mumukSubhAIo vayovRddha paNa Apane daMDavat karI namaskAra kare che, te Apa jevA kRpALuthI kema sahana thaI zake? e to dayAnI lAgaNI viruddha gaNAya, ema pUchI khulAso mAgyo hato. teno khulAso AgaLa upara thaI raheze ema jaNAvyuM hatuM. A vakhata daramyAna mArA para karuNA karI. (1) hemacaMdrAcArya kRta yogazAstra, kasturI prakaraNa, (3) haribhadrasUri kRta pardarzana samuccaya. A traNe pustako maMgAvI vicAravA AjJA karI hatI. te maMgAvI vAMcyA hatA. kRpALudeve gharamapuranA satsaMga vakhate AnaMdaghanajIkRta covIzI tathA zrI yazovijayajIkRta covIzI vAMcavA-vicAravA bhalAmaNa karI hatI. jaina zAstro zrI mahAvIra svAmI pachI 900 varSe lakhAyA zrI haribhadrasUri tathA zrI kuMdakuMdAcArya nAmanA mahAna AcAryo thaI gayA che tathA jaina zAstro zrI mahAvIra svAmI pachI 900 varSe lakhAyA che ema jaNAvavA kRpA karI hatI. mane ArtadhyAna bahuM rahetuM. te na rAkhavA bogha daI, dareka vakhate citta prasanna rAkhavA jaNAvyuM hatuM. jJAnamArga sarvathI uttama gharmamAM paisA kharcavAmAM yogya mArga kayo gaNAya? te uparathI saMkSepamAM jJAnamArga sarvathI uttama che
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI raNachoDabhAI dhArazIbhAI PAGE 225
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 179 zrImad ane raNachoDabhAI ema jaNAvyuM hatuM. ame' zabda upayogapUrvaka bolIe chIe kRpALudeva vAta karavAmAM 'ame' zabda bahu vAparatA. eka vakhate ekAMtamAM savAla karyo ke AvI rItanuM bolavuM te "ahaMpada'na gaNAya? tyAre kRpALudeve teno artha samajAvyo hato ke "a" eTale "nahIM" ane "e" eTale "huM" tethI ame eTale "huM nahIM evA arthamAM upayogapUrvaka A zabda vAparIe chIe. dvidaLa sAthe dUgha dahIM vAparavAnI manAI sAmAnya rIte surata jillAmAM rAMdhelI dALa sAthe dahIM khAvAno rivAja vizeSa che. te viSe eka vakhata kRpALudeve jaNAvela ke rAMdhelA ke ThaMDA paDI gayelA koI paNa kaThoLanA dvidaLa sAthe kAcA dUgha dahIM meLavI jamavAnA upayogamAM levA nahIM. kRpALudevanA yogabaLe daivI rakSaNa kRpALudevanI kAruNyavRttino eka dAkhalo noMghapAtra che. teo jyAre gharamapuranA pahADI pradezamAM amArI sAthe rahyA hatA te arasAmAM amArA rAjakartAnA mulakamAM polITikala ejanTa sAhebano mukAma thayo hato. te sAhebanA sanmAna arthe zikAranI goThavaNa karavAmAM AvI hatI. paNa jAnavaronA subhAgye jyAM kRpALudevanA yogabaLe dayAno atyaMta nirmaLa jharo vaheto hoya tyAM daivI rakSaNa maLyA vinA kema rahe? jyAM sudhI parama kRpALudevanI sthiratA e mulakamAM rahI tyAM sudhI zikAra maLI zakyo nahIM. paramakRpALudevanA gayA pachI zikAra maLyAnA samAcAra sAMbhaLyA hatA. bhAvanAsiddhi kRpALudevanA gharamapura nivAsa daramyAna smazAnamAM DAghuone besavA mATenuM eka Azraya sthAna amArA taraphathI banAvavAmAM AvatuM hatuM. tyAM nAno sarakho bagIco paNa banAvavAmAM Avato hato. te bagIcAmAM nadInA ekaThA karelA jAdA judA raMganA paththaro goThavI kAMI lekha cItaravo e bAbata paramakRpALudevane vinaMtI karI pUchavAmAM AvyuM. tyAre teoe 'bhAvanAsiddhi' ema lakhavA sUcana karyuM. te pramANe lekha cItaryo hato. teno bhAva ema samajAya che ke saMsAramAM sukhaduHkhanA hara koI samaye A mudrAlekhanuM smaraNa darekane bahu upayogI thaI paDaze ke jevI bhAvanA jIvanamAM karI haze tevI ja siddhi aMte prApta thaze. "yAdrazI bhAvanA yasya, siddhirbhavati tAdrazI'. kRpALu deva dhyAnArthe jhADImAM upara jaNAvela DAghuo mATenA Azraya sthAne kRpALudeva sAthe vakhatovakhata javAnuM banatuM ane rAtre moDethI ghera AvatA. tyAMthI koI koI vakhata kRpALudeva ekalA thoDe dUra dhyAnArthe jhADImAM jatA ane AvIne ekavAra evo savAla karyo ke sarpa athavA vAghano meLApa thAya to Daro ke kema? javAbamAM meM kahyuM-ApanI samIpe DarIe to nahIM; paNa pratyakSa tevI kAMI parIkSA thayA vinA zuM kahI zakAya.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 180 jyAM mana AkarSita tyAM janma upara jaNAvela bagIcAmAM eka keLane navA pallava Avela. te pavananI laherathI pharapharI rahelA joI meM kRpALudevanuM dhyAna te tarapha kheMcyuM. tyAre teozrIe jaNAvyuM ke mana temAM bahu AkarSAze to tyAM UpajavuM thaze. meM kahyuM-manuSya jIva tyAM Upaje e bane kharuM? tenA javAbamAM marUdevI mAtAno jIva keLanA jhADamAMthI cyavIne manuSyapaNuM ghAraNa karyAnuM jaina AgamomAM kahyuM che te jaNAvyuM hatuM. teozrInI dareka kAryamAM nirmaLatA, svacchatA ane nirdoSatA jovAmAM AvatI hatI. kaThora vacananuM prAyazcitta A pradezamAMthI zrIjI sAheba potAne vatana javAne samaye jyAre sAthe vaLAvavA gayo tyAre rastAmAM eka ghaNo kaThora zabda teozrI pratye meM uccAryo hato. A lakhanArane khAsa karI yAda che ke rastAmAM te vakhate bIjI bAbato upara carcA calAvI pote "bhagavAna" che evuM mArI pAse kabUla karAvI, potAnI pAse e kaThora vacananI mAphI maMgAvI hatI. jo ke bhagavAnanuM svarUpa yathAtathya pAchaLathI samajAyuM che to paNa A lakhanAra taraphathI sahacArI saMbaMghanA AkarSaNane laI nIkaLela kaThora vacananuM prAyazcitta te ja vakhate levarAvyAnuM atyAre bhAna thAya che. kRpALudeva gharamapurathI amadAvAda paghAravA ravAnA thayA te vakhate sigarAmamAM mAro putra bhagavAnalAla, dalIcaMda ane amArA pADozI aMbAlAlano dIkaro sAkaralAla e traNe chokarAo sAthe hatA. teozrIe bALakone bhAgoLe utAryA tyAre darekanA hAthamAM eka eka rUpiyo Apyo hato. zrImad uttama puruSa saMvat 1956nA aSADhamAM kRpALudeva morabI padhAryA. te vakhate zarIra sthiti narama hatI. morabImAM revAzaMkarabhAInA ghare prathama rahyA hatA. pachI sTezana mAstaranA gharamAM sthiratA karI hatI. morabI khAte Azare 20 divasa satsamAgamano mane lAbha maLyo hato. te vakhate uttama puruSa jANI huM sevA cAkarI karato. morabImAM zrI ghArazIbhAI, zrI navalacaMdabhAI, zrI catrabhujabhAI, zrI pAnAcaMdabhAI, zrI vIracaMda mUlajI, zrI amRtalAla mAstara eTalA bhAIo vakhatovakhata AvatA hatA. kuladevInI mAnyatA ekavAra morabImAM eka vayovRddha jenA pratye mane AdarabhAva hato, temaNe goMDala koI nimitte kuladevInI mAnatAe javAnuM nakkI karyuM. tyAre kRpALudeve temane vAryA ane jaNAvyuM ke temAM kaMI bIjAM thAya to tenuM jokhama badhuM amAre zira rAkhIe chIe. chatAM e bhAIne kuladevInI mAnatAe javAnuM thayuM. tethI teo herAna thayA hatA. e vAta pAchaLathI temane samajAI hatI. vyAvahArika prasaMgonA savAla javAbamAM kRpALudeva hamezAM upekSita rahetA. kaza, cheda, tApathI parIkSA karI grahaNa karavuM ghArmika ke vyAvahArika hara koI bAbatane kaza, cheda, tApathI parIkSA karI pachI tenI yogyatA pramANe grahaNa karavAnuM teozrI jaNAvatA hatA.
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 zrImad ane vaDavAnA saMsmaraNo saMvat 1956nA pajusaNa pahelAM kRpALudeva vaDhavANa kempa paghAryA ane huM morabIthI vaDhavANa kempa ekAda vakhata rahI bhAvanagara gayo. tyAMthI saMvatsarInI lagabhaga vaDhavANa kempa AvI samAgamano lAbha lIdho hato. saMvatsarI kRpALudevanI samIpamAM karI. te divase ghaNA bhAIoe upavAsa karyA hatA. kRpALu devanI mukhamudrA hamezAM praphullita kRpALudevanI mukhamudrA koI divasa karamAyelI jaNAtI nahIM paNa praphullita rahetI hatI. saMvat 1957nA poSa mAsamAM valasADa pAse tithalamAM baMgalo bhADe levA AjJA karI hatI. te baMgalo tithalanA vagaDAmAM mahinAnA rUA. vIsa TharAvI valasADavALA zeTha ghanajIbhAI khImajIbhAI mAraphate bhADe rakhAyo hato. tyAM zrI kapALadeva baMgalo bhADe rakhAyA pachI padhAryA hatA. zrImad rAjacaMdra' graMtha vaDe zrImadjInI oLakhANa kRpALudevanA dehotsarga pachI jyAre "zrImad rAjacaMdra' nAmano moTo graMtha chapAIne bahAra paDyo, ane te graMthanuM avalokana tathA anuprekSaNa thayuM tyAre teozrI kevI dazAnA puruSa hatA te kaMIka samajAyuM che. tathA jaDa ane cetana viSe vizeSa jANapaNuM thayuM che. te graMthanI bhASA ane kathana abhuta citAra Ape che. teozrInI badhI kRtio sahaja ane svAbhAvika samajAya che. jijJAsu mahAzayane e pustakamAMthI ghaNuM maLI rahe evuM che. zrImadjInA vacanAmRta jugo juga prasiddhi pAmo chevaTe A jagatanA trividha tApanA nivAraNArthe kRpALudeva zrImad rAjacaMdrajInA vacanAmRto jAgo jAga prasiddhine pAmo ane tene sadA poSaNa ApI jAgRta rAkhanAra hAlamAM vicaratA zrI lallujI svAmI Adi munionA yogabaLa jayavaMta vartA, jayavaMta vartA, trikALa jayavaMta varto. zrImad rAjacaMdra Azrama, vaDavAnA saMsmaraNo. - vaDa ane vAva uparathI vaDavA nAma paDayuM eka samaye traMbAvaTI nAme prasiddha nagarI, ane hAla je khaMbhAtanA nAmathI jANItuM zahera. agAu tenI jAhojalAlI ghaNI ja hatI. ahIMnA baMdarethI dezavideza mATenA vahANo jatA ane AvatA hatA. kalikAla sarvajJa zrImad hemacaMdrAcAryajIe koI alaukika AgavI sUjhathI mahArAjA kumArapALane ahIM pATaNanA siddharAjanA mANasothI bacAvyA hatA. ane e kumArapALane jainadharmanA udyota paMthe AgaLa vaghavAmAM preraNAdAyI banyA hatA. A khaMbhAta zaheranI pUrva dizAe keTalAka khetarothI dUra 'vaDavA'nAme eka nAnuM gAma hatuM. ahIM eka vAva ane tenI najadIkamAM eka vaDa tyAMnA vaTemArguo mATenuM vizrAmasthaLa banyuM hatuM. tenA kAraNe 'vaDavA' nAma astitvamAM AvyuM tema kahevAmAM Ave che. zrImanuM vaDavAmAM ATha divasa rokANa. parSadAmAM apUrva boghA paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdra saMvat 195ranA bhAdaravA suda dasamanA arasAmAM rALajathI 'vaDavA" paghAryA. vAvanI bAjue eka vaMDI tathA eka maMdira hatuM. temAM koI khAkhI saMta rahe. paramakRpALudeve
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 182 saMtane ahIM rahevAnI potAnI icchA darzAvI, saMte vaMDI uparanI meDI batAvI jaNAvyuM upara TheranA bAbA, hama bhI hari bhakti ke liye Thahare hai! ane A meDI upara paramakRpALudeva lagabhaga ATha divasa rahyA. bAjumAM vaDanI nIce teozrIno bodha thato. parSadA bharAtI, sarva saMpradAyanA lagabhaga pAMcaso jeTalA bhAIo baheno tyAM AvatA ane paramakRpALudevanA boghanuM zravaNa karatAM. koI raste jatA AvatA vaTemArgu paNa te madhurI vANI sAMbhaLI, te parSadAno dekhAva joI tyAM thaMbhI jatA. keTalAMka to adbhuta yogIne jotAM ja rahetA. pU.prabhuzrI paNa anya munio sAthe ahIM AvatA ane paramakRpALudevano baudha parama preme jhIlatA, A suvarNabhUmi che. ahIM caMdraprabhasvAmInI sthApanA thaze uparanI meDImAM paramakRpALudevano nivAsa hato ane nIce oraDImAM pU.zrI aMbAlAlabhAI rasoI banAvatA hatA. temanI sAthe temanA munima kezavalAla paNa paramakRpALudevanI sevA-suzrudhAnA kAryamAM sAthe hatA. eka divasa vAtacIta prasaMge kezavalAlabhAIe DAkoranA mahAtmya viSe pUchyuM ke "te sthAna kevuM?" paramANuzrIe uttaramAM jaNAvyuM, 'DAkoranI bhUmi uttama che, paNa te karatAM panna A vaDavAnI bhUmi uttamottama che.' eka vakhate keTalAMka mumukSuonI hAjarImAM meDI uparanI bArImAMthI dakSiNa dizA taraphanI sAmenI TekarI tarapha aMgulInirdeza karI kahyuM, 'A suvarNabhUmi che.' ahIM caMdraprabhasvAmInI sthApanA thaze. saMvat 1956mAM morabImAM teozrIno bodha thayo hato. tenI noMgha pU.zrI manasukhabhAI kiratacaMde lIdhela je 'zrImad rAjacaMdra' vacanAmRtamAM vyAkhyAnasAra-ramAM aMka mAM nIce pramANe darzAvela che :- samAdhidazAmAM beThelA te sthitinuM pAMcaso vAra smaraNa 'pUrve smRtimAM AvelI vastu pharI zAMtapaNe saMbhAre to yathAsthita sAMbhare, potAnuM dRSTAMta ApatAM jaNAvyuM ke potAne IDara ane vasonI jagyAo saMbhAravAthI tapa yAda Ave che. temaja khaMbhAta pAse vaDavA gAme sthiti thaI hatI. tyAM vAva pachI tyAM thoDI UMcI bhekhaDa pAse vADathI AgaLa cAlatAM rasto, pachI zAMta ane zItaLa avakAzanI jagyA hatI. te jagyo pote zAMta samAdhistha dazAmAM beThelA te sthiti Aje potAne pAMcasovAra smRtimAM AvI che. bIjAo paNa te samaye tyAM hatA. paNa badhAne tevI rIte yAda na Ave. kAraNa ke te kSopazamane AdhIna che. sthaLa paNa nimitta kAraNa che.'' - vyAkhyA (pR.78) zrI tribhovanabhAI mANekacaMda khaMbhAta tata sat zrI sahajAmasvarUpI bhagavAnane namo namaH zrImad rAjacaMdrajInA samAgamamAM khaMbhAtavALA zAha tribhovanadAsa mANekacaMda AvelA ane te samaye je prasaMga banelA te smaraNamAM raheluM je atre lakhyuM che, saMvat 1945nI sAlamAM amadAvAdavALA chaganalAlabhAI sAthe zrI khaMbhAtavALA aMbAlAlabhAIne patra vyavahAra cAlato hato. aMbAlAlabhAI te samaye zrI DhuMDhIyAnA jainazALAnA sekreTarI tarIke hatA. huM
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 183 zrImad ane tribhovanabhAI paNa teonI sAthe te kAmamAM dorAyo hato. zrI jUThAbhAI buddhizALI puruSa che. aMbAlAlabhAIne tathA chaganalAlabhAIne je patra vyavahAra cAlato, temAMthI aMbAlAlabhAIe lakhelA amuka patro chaganalAlabhAIe zrI jUThAbhAIne vaMcAvyA hatA. te uparathI zrI jUThAbhAIe aMbAlAlabhAI pratye kaMI praznanA AkAramAM patra lakhyo. te patra aMbAlAlabhAIe vAMcyo ane tenA javAbamAM lakhyuM zuM? te mane barAbara yAda nathI paNa aMbAlAlabhAIe mane kIdhuM hatuM ke A lakhanAra puruSa buddhimAna che. "kayAM pratibaMgha karuM-mohanA kAraNone zA mATe vaghAruM? saMvat 1946nI sAlamAM bhAI suMdaralAla mANekacaMdanuM pharIthI lagna thayuM hatuM. temanI sANaMda jAna javAnI hatI. te jAnamAM huM tathA aMbAlAlabhAI gayA hatA. tyAMthI chaganalAlabhAIne tyAM lagnano prasaMga hato tethI amo amadAvAda gayA. amone jUThAbhAIne maLavAnI AkAMkSA rahetI hatI, jethI amo pachI jUThAbhAIne tyAM gayA. jUThAbhAInI zarIra prakRti narama rahyA karatI hatI. teozrImAM vinayano guNa ghaNo abhuta joyo. teonI saraLatAe amo baMnnenA citta haraNa karyA. keTalIka gharma saMbaMghI vAtacIta thaI. pachI amo jamavA gayA. jamIne pharIthI amo jUThAbhAI pAse gayA. jUThAbhAIne lagnanA varaghoDAmAM AvavA kahyuM tyAre javAbamAM teoe jaNAvyuM ke "huM kayAM pratibaMgha karuM?" A vacana sAMbhaLatA amArA hRdaya kaMpAI gayA. te divase chaganalAlabhAIne tyAM moTo varaghoDo caDhavAno hato. tethI amone teDavA mATe mANasa Avyo. amAre javAnuM mana bilakula nahotuM chatAM javuM paDyuM hatuM. rastAmAM cAlatAM cAlatAM ghaNI udAsa vRtti rahyA karatI, ane jUThAbhAInuM vacana bahu ja khaTakatuM hatuM ke Ane kevo bhAgyano udaya! tamArI sAthe pUrvabhavano saMbaMgha hovo joIe tyArapachI sAMjanA amo banne jUThAbhAIne tyAM javA nIkaLyA. rastAmAM jatAM paMca parameSThI maMtranuM smaraNa karIne tyAM gayA. jatAM ja zrI jUThAbhAIe amone prItipUrvaka bolAvyA ane kahyuM ke tamArI sAthe mAro pUrvano saMbaMgha hovo joIe, ema lAge che. ema kahyA pachI sAhebajInA saMbaMdhI keTalIka hakIkata kahI. keTalAMka sAhebajInA patro amone vaMcAvyA. temAMnA keTalAMka patro amane ApyA. amuka cokaDInA AkAramAM, amuka trikoNanA AkAramAM lITIo kADhela pustaka ApyuM. zrI aMbAlAlabhAIne tyAM ghaNuM karI te vidyamAna haze. patra lakhI praznonA uttaro maMgAvatA tyAMthI amo khaMbhAta AvyA. tyArapachI amoe sAhebajI sAthe patra vyavahAra calAvyo hato. sthAnakavAsInA apAsare zrI bhagavatIjI sUtra vaMcAtuM hatuM te sAMbhaLavAne ame banne jatA hatA. apAsarAmAM nIce AvI amo banne pAnA vAMcatA ane temAMthI saMzaya karatA. pachI zaMkAonuM nivAraNa karavA sAruM amo sAhebajI pratye patra dvArA lakhI jaNAvatA ane te praznanA uttaro sAhebajI lakhI jaNAvatA hatA. je hAla zrImad rAjacaMdra praNIta vacanAmRta patrAMka : 115, 122, 131, 139mAM chapAyela che. sAhebajI ghaNA bhAge mauna tyAra pachI saMvat 1946nA phAgaNa mAsamAM bhAI choTAlAla mANekacaMdanI bena pasInI zarIra
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 184 prakRti narama rahevAthI muMbaI davA karavA sAruM te bena tathA tenA mAtuzrI tathA mArA bhAI suMdaralAla ane huM muMbaI gayA hatA. tyAM gayA bAda huM tathA suMdaralAla jyAM sAhebajI = hatA tyAM maLavA gayA. te vakhatamAM sAhebajI ghaNA bhAge mauna rahetA. kArya jeTalI vAta karatA. amo jyAM UtaryA hatA te ghaNI akikano (paththarano) vepArI hato. te saMbaMdhI amoe sAhebajIne kIdhuM hatuM. "dhyAna taraMgarUpa che" pachI huM pharIthI ekalo sAhebajI pAse gayo. sAhebajI pote eka nAnI pathArI ane eka nAno takIyo nAkhI beThela hatA. kALo karIne eka rasoIyo tyAM hato. thoDIvAra pachI meM sAhebajIne dhyAna saMbaMdhI prazna pUchyo; paNa javAba Apyo nahIM. meM be traNavAra pAMcavAra pUchyuM haze. tyAre sAhebajIe kIdhuM ke pAMcavAra pUchyuM? meM kIdhuM mane barobara smRtimAM nathI. pachI sAhebajIe kIdhuM : "dhyAna taraMgarUpa che?" te vakhatathI mane dhyAnano Agraha hato te jato rahyo. te evo ke te pachIthI icchA utpanna thaI nathI. meM jUThAbhAI saMbaMdhI keTalIka vAta karI. yogyatA pramANe bogha maLaze sAhebajIe kIdhuM ke te zrI jUThAbhAInI bhalAmaNathI amo tamone bogha ApIe tema nathI. ane te nA kahe tethI kAMI nA ApIe temeya nathI. thoDIvAra pachI sAhebajIe mane kIdhuM ke kema ame kahIe te pramANe karazo? meM kIdhuM ke hA jI. Apa je kahezo te yogya ja haze. sAhebajIe kIdhuM ke-"ame kahIzuM ke jAva majIdamAM." meM kIdhuM Apa je kaho cho te yogya ja che. pachI sAhebajIe kIdhuM : "kAle Avajo." huM koI kAraNathI bIje divase jaI zakyo nahIM. tethI trIje divase sAhebajI pAse jaI kSamA mAgI. thoDIvAra pachIthI sAhebajIe kahyuM amAre hajAro varSano abhyAsa amAre hajAro varSano abhyAsa che ema kahI kahyuM ke lyo, A dasa vacano. A vacano evA che ke hajAra pAnAM bharAya teTaluM emAM rahasya che. temAM prathama vAkya "sapuruSanA caraNano icchaka". ityAdi 10 vacanAmRto hatA. te "zrImad rAjacaMdra praNIta vacanAmRta'mAM patrAMka 105mAM chapAyela che. vinA ghaDiyALa eka miniTano paNa phera nahIM tyArapachI sAhebajIne namaskAra karI utAre Avyo. pharI eka be vAra gayo hato, evI yAdI che. sAhebajI baporanA vakhatamAM pathArImAM sUI jatA hatA. kALA rasoIyAne kahetA ke amo amuka vakhate UThIzuM. sAhebajI te ja TAIme kahyA pramANe UThatA. eka miniTa paNa pheraphAra thato nahIM. pAse ghaDiyALa ke ghaDI kaMIpaNa rAkhatA nahIM. paNa je vakhate UThe te te vakhate kahyA pramANe TAIme UThavuM thatuM hatuM. paramakRpALudeve je ApyuM te kRpA karI jaNAvo pachI huM amadAvAda gayo hato. tyAM huM pavitra jUThAbhAIne maLyo. tyAre jUThAbhAI mane vAraMvAra pUchavA lAgyA ke bhAI tamane paramakRpALudeve zuM ApyuM? te to mane kRpA karI jaNAvo to kharA! pachI meM
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185 zrImad ane tribhovanabhAI je je vAta ane bInA banI hatI, te sarva kahI saMbhaLAvI. zrI jUThAbhAInI tabiyata narama rahetI hatI tethI temane jovA mATe huM pharIthI vaizAkha mAsamAM amadAvAda gayo. emanA samAgamathI mane ghaNo ja AnaMda thato hato. zrI jUThAbhAIe aSADha mAsamAM samAdhi sahita deha mUkyo. huM te sAlamAM zrAvaNa mAsamAM muMbaI gayo hato. tyAM nAgadevInA rastA upara, uparanA makAnamAM sAhebajI rahetA hatA...dukAna karavAnI vAtacIta karatA hatA. jUThAbhAI jyAre deha mUkaze te prathamathI ja jANakArI sAhebajIe keTalAMka patro lakhelA mane ApyA hatA temAM jUThAbhAI A janmamAM kyAre deha mUkaze te saMbaMghI sAhebajIe prathamathI ja lakhI rAkhyuM hatuM, te mane vaMcAvyuM hatuM. tathA patra athavA buka mane ApI hatI. te patro "zrImad rAjacaMdra vacanAmRta'mAM patrAMka 116, 117mAM chapAyela che. pachI sAheba zrI vavANiyA baMdare padhAryA hatA. keTalAMka patrono khaMbhAta AvyA pachIthI utAro karAvyo hato. satsaMga zogho" saMvat 1946mAM khaMbhAta Aso mAsamAM padhAravA saMbaMdhI patra Avyo tyAre zrI aMbAlAlabhAI ANaMda teDavA gayA hatA. suMdaralAlabhAI, nagInabhAI tathA huM pheNAva teDavA sAmA gayA. tyAM eka TekarI upara sAhebajI birAjyA hatA. sAhebajIne dIThA ke turata ja ame namaskAra karyA. tyAM sAhebajIne choTAlAla kapuracaMde jamavAne mATe ati Agraha karyo hato. tethI sAhebajI tyAM jamyA. pachI khaMbhAta tarapha padhAryA. te vakhate sAhebajI eTalo ja bogha karatA ke "satsaMga zodho." je koI A vidyA phoravaze te anaMtakALa paribhramaNa karaze mArA pAse jyotiSano pAMca varasathI varatAro hato. te saMbaMdhI meM sAhebajIne kIdhuM. temaNe mAgyo. meM Apyo. pachI e saMbaMdhI tucchabhAva thAya tevo sAhebajIe bogha Apyo jethI mane te upara tiraskAra thayo ane meM kIdhuM ke phADI nAkhuM? tyAre sAhebajIe kIdhuM, "nA, cho rahyo." pachI ekavAra sAhebajI caMdapannati athavA sUryapannati bemAMthI eka vAMcatA hatA, temAMthI mArI pAse chellA bhAgamAMthI vaMcAvyuM ane sAhebajIe kIdhuM ke "je koI A vidyA phoravaze te anaMtakALa paribhramaNa karaze." tyArapachIthI mane te jyotiSano moha ocho thayo. A jIva potAne ja bhUlI jAya che eka vakhata sAhebajIe daza oraDI sabaMghI draSTAMta ApyuM ke jIva potAnI oraDIne bhUlI gayo che. tethI nava gaNe che. ane AMgaLIno IzAro potA tarapha karI sAhebajIe jaNAvyuM ke ""A dazamI huM' tene pote bhUlI jAya che." aba hama amara bhaye na mareMge' pharIthI huM ekavAra sAhebajI pAse savAramAM gayo hato. tyAre hiMcakA upara birAjyA hatA. te vakhate sAhebajI zrI AnaMdaghanajInuM pada bolatA hatA. "aba hama amara bhaye na mareMge" e ja pada
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 186 vAraMvAra bolatA hatA. je divase sAhebajI khaMbhAta paghAryA te divase bahAra gAdI upara birAjyA hatA. te vakhate sAMyakALa hato. janma, tithi, vAra vagere kahI ApyA sAhebajIe ekavAra lAlacaMdabhAIne kIdhuM ke tamAro janma zrAvaNa mAsamAM, vadamAM, phalANI tithi, phalANo vAra, phalANA samaye thayela che? lAlacaMdabhAIe kahyuM hA, jI sAheba!! te pramANe ja che. tyAra pachI trIje divase bhAI aMbAlAlane kIdhuM ke Aje amAre tyAM sAhebajI jamaze. ati AgrahathI sAhebajI amAre tyAM jamavA padhAryA hatA. Agale divase sAhebajI ekavAra jamyA hatA. mAre tyAM jamavA padhAryA tyAre 10, 11no sumAra thayo hato. meM sAhebajIne rastAmAM kIdhuM ke sAhebajI! gaI kAle Ape to eka vakhata AhAra karyo hato. sAhebajIe kIdhuM ke "nA, sAMjanA pachInA bhAgamAM bhAI aMbAlAla sAthe AhAra grahaNa karyo hato." sapuruSanI kRpAthI ja AtmAnaMda prApta thAya saMvata 1947nI sAlamAM kArataka suda-ekamanA besatA varSe mArA bhAI choTAlAlabhAIne tyAM sAMjanA paghAryA hatA. te vakhate uparanA mALe A pada sAhebajI bolatA hatA ke... dInabaMdhunI mahera najarathI, AnaMdaghana pada pAve ho, mallijana." ema vAraMvAra gaMbhIra, gIrAthI dhUna sahita uccAra karatA hatA. bIjA bIjA vakhatamAM kAMI kAMI vAtacIta thaI haze paNa te hAla smaraNamAM rahela nathI. paNa sAhebajI vAraMvAra kahetA ke "satsaMga zodho." bhayane kUvAmAM nAkho te vakhatamAM lallujI svAmI sAhebajI pAse vakhato vakhata AvatA hatA ane eka vakhata sAhebajIe munizrIne kIdhuM ke "bhayane kUvAmAM nAkho." A vacano meM lallujI svAmI pAse sAMbhaLyA hatA. eka vakhata sAhebajI ThuMDhiyAnA upAzraye padhAryA hatA. tyAM harakhacaMdajI munizrInA samakSa aSTAvaghAna karyA hatA. harakhacaMdajI munizrI ghaNo ja AnaMda pAmyA hatA ane sAhebajInA guNa gAvA mAMDyA. te vakhate lAlacaMdabhAI tathA mArA pitAzrI upAzrayamAM hatA. kArataka suda bIjanA divase pote muMbaI padhAryA hatA. ane aMbAlAlabhAI ANaMda sughI sAhebajIne mUkavA gayA hatA. paramakRpALu deva pratye bahu ja uttama bhakti zrI aMbAlAlabhAInI bhakti bahu ja uttama hatI. aMbAlAlabhAI pragaTapaNe vAraMvAra bolatA ke mahAdevyAH kukSiratna, zabdajItavarAtmajam rAjacaMdramahaM vaMde, tattvalocanadAyakam." A zloka besatAM UThatAM haraghaDIe uccAra karyA karatA. smaraNa bhakti temane bahu ja UgI hatI. mane koIka saMzaya thayo hato. tenuM temaNe nivAraNa karyuM hatuM. pharIthI saMvat 1947nA paryuSaNa parvamAM zrI rALaja padhAryA hatA. tyAM sAhebajInI sthiti 18 divasa lagabhaga thaI hatI. tyAM mukhya bogha kulAgrahanI nivRttino cAlato hato.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane triovanabhAI sAhebajInA boghanI sacoTa asara eka divasa sAhebajIe buddhanA caritranuM varNana karyuM hatuM. te vakhate sAMbhaLanArAonA rUMvADe rUMvADA khaDAM thaI gayA ane ghaNAnI AMkhomAMthI AMsunI dhArA vahevA lAgI hatI. 187 praviNa sAgaranI kavitA gAtA hatA. "jAgI hai joga kI dhUnI, barasata bUMdo~ dUnI.' zrImad bhAgavatamAM gopIonI bhakti je varNavI che te vAMcatA hatA ane vAMravAra bolatA hatA ke "vaLavaLe vaikuMThanAtha gopI, mane mArze mArI mAta; mane jAvA de ANI vAra gopI, tAro bahu mAnIza upakAra, gopI.' (artha :--vRttirUpI gopI vibhAvarUpa saMsAramAM rAcI rahe che tene zrI kRSNarUpa AtmA kahe che ke mane tuM svabhAvamAM jAvA de, huM tAro bahu upakAra mAnIza. nahIM to mane vAraMvAra saMsAranA du:kho bhogavavA paDaze.) ema bolatAM mukha para AnaMda jaNAto hato. sAhebajInI AtmAmAM akhaMDa tanmayatA eka vakhata sAhebajI nAhIne upara jatA hatA. tyAM sAhebajIne bArI vAgI. meM sAhebajIne kIdhuM ke sAhebajI vAgyuM? sAhebajIe kIdhuM ke "nA nathI vAgyuM.'' meM kIdhuM sAhebajI vAgyuM haze! sAhebajIe kIdhuM '"ame zuM khoTuM kahetA hazuM?'' tyAre jANyuM ke aho! sAhebajIno Atma upayoga keTalo jAgRta hato. sAhebajI jeTalI vAra bolatA teTalI vakhata nAvaI jevuM lAgatuM. chAyAnI laMbAI phare tema kAcAnI laMbAI paNa phare eka vakhata sAheba taLAva upara birAjyA hatA. te vakhate zrI saubhAgyabhAIne zrI sAhebae kahyuM ke ''eka mANasa amArI pAse Avyo hato. teNe amone kIdhuM ke AgaLanA kALamAM jAgalIyA moTI kAyAvALA hatA. te vAta mane besatI nathI. amoe kIdhuM tAre enI zI jarUra che. tyAre teNe kahyuM ke jyAM jAuM chuM tyAM mane koI samAdhAna karatuM nathI ane samAdhAna thayA vinA mArA AtmAmAM A vAta cokkasa besatI nathI. tyAre ame tene kahyuM ke "mANasa savAramAM Ubho rahe che tyAre teno keTalo paDachAyo paDe che? bapore keTalo paDe che? ane sAMjanA keTalo paDe che! te A pramANe pharatAM pharatAM kALamAM tema hoya.'' te mANasane te vAta uparathI samAghAna barAbara thayuM, saMtoSa thayo ane amane kIdhuM ke AvI rIte mArI vAtanuM samAghAna koIpaNa karI zakyuM nahotuM. mArA pitAzrIne sAhebajIe bAra vratanuM svarUpa kahI saMbhaLAvyuM hatuM. mane te vakhate gumaDAMnI vyAdhi hatI. tethI satsaMgamAM amuka vakhate aMtarAya paDato hato. te vakhatamAM je je bodha thayela te zrImad rAjacaMdra vacanAmRtamAM chapAyela che.
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 188 uMdarane chatrIe caDhAvI kore mUkyo citra naMbara 1 saMvat 1948nI sAlamAM huM tathA mArA bhAI choTAbhAI amo kApaDa levA sAruM - muMbaI gayA hatA. tyAM amAre sAhebajIno samAgama thayo hato. eka vakhata sAhebajI tathA huM raste thaI jatA hatA. rastAmAM eka uMdara jato sAhebajInI najare paDyo. tarata ja sAhebajI ghasyA ghasyA te uMdara pAse jaI pahoMcyA ane uMdarane chatrIe caDAvIne eka kore mUkI dIgho. huM sAhebajIthI pAchaLa rahI gayo. pachI mArA jANavAmAM AvyuM hatuM. meM vicAra karyo ke sAhebajImAM keTalI badhI uttama dayA che. kaSAyano ATalo badho udaya!!! citra naMbara 2 eka vakhata sAhebajI jJAna saMbaMdhI vyAkhyA karatA hatA. te vakhate nIce keTalAMka kUtarA laDatA hatA. te sAMbhaLI ghorIbhAI bolyA ke "hukkA gagaDyA' ema kahI bahu jozamAM ghorIbhAI hAMkavA javA lAgyA. te sAMbhaLI sAhebajI bolyA "ghorIbhAI, kaSAyano ATalo badho udaya!!! eTale ghorIbhAI hAMkavA jatAM aTakI gayA. kuguru pote buDe ane bIjAne paNa buDADe citra naMbara 3 ekavAra kahyuM ke asadaguru pote rakhaDe ane tenA Azraye AvelA jIvo hoya te paNa rakhaDe. ityAdi vAto karyA pachI kahyuM ke zrI rAmacaMdrajI jyAre kailAsa padhAryA hatA, tyAre devone kahyuM ke "ayodhyAmAMthI je je duHkhI manuSyo hoya teone lAvo. devo lAvyA. pachI pharIthI rAmacaMdrajIe kIdhuM ke have koI tyAM che? tyAre devoe kahyuM ke have koI tyAM nathI rahyuM paNa eka kUtaro che. tenA zarIramAM bahu kIDA paDyA che. tethI te bahu duHkha pAme che. tyAre rAmacaMdrajIe kahyuM-jAo tene sAcavIne lAvo. eka kIDo paNa bahAra paDI jAya nahIM, tevI rIte te kUtarAne lAvo. devo tene sAcavIne lAvyA. rAmacaMdrajIe te kUtarA para pANI chAMTyuM eTale kUtarA para je kIDA hatA te manuSyo thaI gayA. tene rAmacaMdrajIe pUchyuM ke tame A kUtarAne kema pIDo cho? tyAre teNe rAmacaMdrajIne kahyuM-A kUtarAno jIva te pUrve amAro guru hato ane ame tenA ziSya hatA. amo enA AghIna vartatA hatA ane ame ene tana, mana, ghana arpaNa karyA hatA. teNe amAruM kalyANa karyuM nahIM, paNa amAruM tana, mana, ghana haraNa karI gayo. te leNuM ame A prakAre laIe chIe. ane ame AvA avatAra ghAraNa karIe chIe. sayuga kaLiyugamAM Abha jamInano phera citra naMbara 4-5 tyAra pachI pharI te bhAIe pUchyuM ke he kRpAnAtha, kaLiyuga eTale zuM? ane satyuga te zuM? zrI kRpAnAthe javAbamAM kahyuM ke eka gAmamAM khetara khodatAM ghanano ghaDo nIkaLyo. te ghana laI kheDUta khetara vecanAra ghaNI pAse jaIne kahevA lAgyo ke meM to maphatanA bhAve jamIna lIdhI che eTale A ghana tamAruM che. tyAre te vecanAra ghaNIe kIdhuM ke meM to badhuMye tamane suprata karyuM mATe mAre levA devA nathI. pachI banne rAjA pAse gayA. ane te ghana levA rAjAne vinaMtI karI. paNa rAjAe te ghana levA nA pADI ane kahyuM ke tame kAle Avajo. have bIje divase kaLiyuga besavAno hato eTale rAtre traNeyanI vRtti pharI gaI. khetara vecanAre vicAra karyo ke mAre ja te ghana levuM joIe kAraNa ke asalamAM khetara mAruM che. lenAra ghaNIe vicAryuM ke have huM tene zAno ApuM? have to khetara mAruM che. rAjAe vicAryuM ke mane ghana
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) kaSAyano ATalo badho udaya !!! I IIIIIII | (1) uMdarane chatrIe caDhAvI kore mUkyo D . OC (4 5) satayuga kaLiyugamAM bhi jamInano phero (3) kaguru pote bhUTe ane bhUlI PAGE 237
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ hind Kka Vida ra ja paNa karI tAraka - 2 'a 'u Wlelele 'e 'e 'e || []ITT zrI tribhovanabhAI mANekacaMda
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 189 zrImad ane tribhovanabhAI sAmethI ApavA Ave che to zA mATe na levuM? ema traNenI vRtti pharI gaI. mATe satu yuga ane kaLiyugamAM A phera che. bIjA paNa draSTAMto ApyA hatA. te mane smRtimAM nathI. mananI saghaLI vAta jANanAra khaMbhAtavALA premacaMda devacaMda tapAgacchamAM pravINa gaNAtA. teo sAhebajI pAse 25 prazna pUchavAnI icchAe AvyA hatA. te vakhate sAhebajI gharmasaMbaMghI bogha karatA hatA. temAM te 25 praznonuM samAghAna thayuM hatuM. sAhebajIne te prazna teoe pUchyA nahotA chatAM temanA mananI zaMkAo dUra thaI hatI. tethI teo ghaNo ja AnaMda pAmyA hatA ane kIdhuM ke aho!tame amArA mananI saghaLI vAto jANI. Apane ghanya che. mumukSue mumukSunI deha jatAM sudhI sevA karavI. eka vakhata rastAmAM jatAM sAhebajIe mane kIdhuM ke "mumukSue mumukSune A deha arpaNa karavA sudhImAM aDacaNa gaNavI nahIM." eka vakhata sAhebajI tathA huM sAthe pharavA gayA hatA. pachI tyAM beThA. sAhebajIe beThA beThA mane kIdhuM ke "zrI mahAvIra svAmI zarIre pAtaLA hatA, ane te kAMkarAmAM besatA hatA." gurugama vinA zAstra te zastrarUpe pariNamaze eka vakhate mArA bhAI choTAbhAIe mane kIdhuM ke sAhebajI siddhAMta vAMcavAnI AjJA Ape to ThIka. meM sAhebajIne khAnagI rIte vAta karI. tyAre sAhebajIe kIdhuM ke te "jhera rUpe pariNamaze. te vakhatamAM je je bogha thato hato tethI amone AnaMda thato hato. te bogha huM patra dvArA zrI aMbAlAlabhAIne lakhI jaNAvato hato evuM mane yAda che. amArA AtmAne A deha zobhato nathI eka vakhate sAhebajI sAMjanA pharavA gayA hatA. tyAM beThA hatA. sAthe gAMDAbhAI, huM tathA bIjA bhAIo hatA. tevAmAM gAmanI bhUMgaLa vAgI. te sAMbhaLI sAhebajI bolyA ke A bhUMgaLa barAbara vAgatI nathI. gAMDAbhAIe kIdhuM ke A gAmamAM darajI vagADe che. sAhebajIe kIdhuM ke tenA kuLano abhyAsa nathI. mATe te tene zobhatI nathI. temaja A AtmAne deha zobhato nathI. thoDIvAra pachI sAhebajI bolyA : "sayala saMsArI iMdriya rAmI, munigaNa AtamarAmI re; mukhyapaNe je AtamarAmI, te kevaLa niSkAmI re. zrI zreyAMsa jina" e gAthA kahI hatI ane te gAthAno artha ghaNo ja vistArathI karyo hato. sAhebajI bahAra pharavA jatA tyAre ekalA jatA ane koI khADAmAM padmAsanavALI samAdhistha thatA. mohanI sAme thavuM. ema karatAM jaya thAya eka vakhate bhAdaraNavALA ghorIbhAI sAthe sAhebajI mohanIya karma saMbaMghI vyAkhyA karatA hatA, tyAre kahyuM ke "mohanIya karmanI prakRtio jora karI jAya tyAre tenI sAme thavuM. ema karatAM jaya thAya. bahu DAhyo thAya te paribhramaNa kare ghorIbhAIe sAhebajIne kIdhuM ke meM eka siddhAMtamAM evuM vAMcyuM che ke "DAhyo vicakSaNa bahu paribhramaNa kare te kema haze?"
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 190 sAhebajIe kIdhuM ke "A saMsAramAM je bahu DAhyo thAya te paribhramaNa kare" ityAdi vyAkhyA sAhebajIe karI hatI. jJAnadarzanAdi viSe ghaNo ja bogha saMvat 1951mAM gAma uMdela khaMbhAtathI traNa gAu cheTe che, tyAM padhAryA. tyAM divase jJAna-darzanAdi viSe ghaNo ja bodha karyo hato. ane te bogha rAtanA traNa vAgyAthI pote doharArUpe uccAratA hatA. te vakhate mArI AMkha UghaDI gaI. bIjA bhAIonI paNa AMkha UghaDI gaI. pachI meM sAhebajIne sADA pAMca vAgyAnA sumAre pUchyuM ke huM lakhI lau? tyAre sAhebajIe nA kahI. boghathI bIDInuM vyasana tyAkhyuM bIje ke trIje divase bIDIonuM vyasana tyAgavA saMbaMdhI ghaNo ja bogha karyo hato. temAM kahyuM hatuM ke bIjA bhAIonA sAMbhaLavAmAM AvyuM hoya, to be ghaDImAM saMsArano tyAga karI de, paNa tamane atyAra sughI bogha karyo te jema bhIMtane karyo hoya tema che. ema bahu jozabhera kahyuM hatuM. tyArathI bIDInuM vyasana tyAgyuM hatuM. pachI sAhebajI pharavA padhAryA hatA. darekanI prathama bhUmikA muzkela tyAM vaDanuM jhADa joI kahyuM ke "A jhADa upara prathama caDhatAM to mahenata paDe. paNa upara caDhyA pachIthI DALakhe, DALakhe sugamatAthI pharI vaLAya. temaja prathama jIvane kaThaNa paDe, paNa pachIthI sugama paDe che. ityAdi kahI, paramArtha satya ane vyavahAra satya viSe vyAkhyA karI hatI. te bogha zrImad rAjacaMdra praNIta vacanAmRtamAM upadezanoMgha 34mAM chapAyela che. saMvat 1949nI sAlamAM kaMsArIe padhAryA hatA. tyAM kIDIono upadrava bahu hovAthI sAhebajI khaMbhAta padhAryA. te vakhate khaMbhAtamAM 18 divasanI sthiratA karI hatI. prathama AvyA te ja divase hukama muninA graMthamAMthI keTaloka bhAga sAhebajIe vAMcyo hato. cauvihAra karavo paNa sAthe kaSAya ghaTADe to kharuM phaLa thAya eka bhAI mohanalAla magana jenI mahiyAnI aTaka hatI. te dazA zrImALI zrAvaka hatA. temaNe sAhebajIne prazna karyo ke cauvihAra karavAthI bahu phaLa thatuM haze? sAhebajIe teone jaNAvyuM ke "eka jaNa roja cauvihAra kare che ane kaSAya kare che bIjo eka jaNa kAraNasara nathI karato paNa kaSAya maMda che. te bannemAM vadhAre phaLa kone? teNe kahyuM ke kaSAyAdi jenA maMda hoya tene vizeSa phaLa hoya. ekavAra sAhebajI mArA bhAI choTAlAlabhAIne ghera agAsImAM padhAryA hatA. tyAM sAhebajI yazovijayajI kRta sADA traNaso gAthAnI DhALamAMthI keTalIka DhALo bolyA hatA. koI koI loko sAhebajIne prazno pUche tenuM samAdhAna turata karatA. "mArgane pAmelo mArgane pamADaze? eka vakhata sAhebajI sAthe keTalAMka bhAIo bahAra pharavA gayA hatA. AvatI pherA sAhebajIe DuMgarazIbhAIne kahyuM -gAmamAM kyAMthI javAze? DuMgarazIbhAI rasto jANatA notA chatAM kIdhuM ke cAlo
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 191 zrImad ane tribhovanabhAI mArI sAthe. sAhebajI jANatA hatA ke A rasto nathI. chatAM temanI sAthe gayA. DuMgarazIbhAI rasto bhUlyA eTale sAhebajIe kIdhuM ke "AvI rIte je rasto nathI jANatA te mokSamArga batAvI zake nahIM." te upara bahu vyAkhyA karI hatI. jIvo bicArA sadA bhayabhIta eka vakhata sAMyakALe sAhebajI dariyA para pharavA padhAryA tyAM bIjA bhAIo sAthe hatA. sAhebajI pote UThI masANabhUmi tarapha paghAryA. ne AvatI pherA sAgaranI bahAra keTalAMka jaLa jaMtu hatA, te aMdara pesI gayA. pachI sAhebajIe kahyuM ke-"ame bahu ghIrajathI cAlatA hatA, to paNa A jIvo bhaya pAmI pANImAM praveza karI gayA." sapuruSa pratye kahetA kahetI rAga paNa kalyANa Ape A kathA sAhebajIe amone kahI saMbhaLAvI ane pachI kahyuM ke eka sapuruSa pratye jeno othe rAga hoya te paNa kalyANa pAme. te upara eka gAthA kahI. oghe jene teno rAga e vinA nahIM bIjo bhAga sumati graMtha artha agAtha." tevI gAthA kIghA pachI kahyuM ke tamo amArI pUrNa khAtarI karajo. ame amArA arthe kaMI svArtha icchIe tyAre tame jANajo ke te mArga bhUlyA che. A bhaviSyamAM smaraNa rahevA tamane kahIe chIe. ityAdi prakAre kahyuM hatuM. - AtmajJAnInA khoLAmAM siMha AvI bese toya bhaya pAme nahIM ekavAra sAhebajI samayasAra nAmano graMtha vAMcatA hatA. te vakhate jANe ekalo AtmA ja bole che, evo bhAsa thato hato. te vakhate khaMbhAtamAM rahenAra eka zrAvakabhAI lokamAM vidvAna tarIke gaNAto hato. te hukama muninA graMtha vAMcato hato. tene vedAMtano Azraya hato. kevaLajJAna sudhInI mAnyatA karI hatI. te bhAI sAhebajI pAse AvyA hatA. te vakhate sAhebajI AtmAnA gharanI vyAkhyA karatA hatA. sAhebajIe kIdhuM ke "AtmajJAna tene kahevAya ke khoLAmAM AvIne siMha bese, sarpa bese paNa kiMcitamAtra rUMvADAmAMya paNa tene bhaya thAya nahIM, te jJAna che." te vakhate te pelAbhAI sAhebajI pratye hAtha joDI vAraMvAra bolyA ke huM tevo nathI ityAdi bolyA hatA. te pachIthI te bhAIno mada gaLI gayo, ane te bhAI sAhebajI pAsethI gayA pachIthI sAhebajInA vakhANa karatA hatA. ema temanA ciraMjIvI putra hIrAbhAIthI vAta jANI hatI. teo hAla zrI subodhaka pustakAlayamAM Ave che. jIvanuM kharuM svarUpa zuM? sahajAnmasvarUpa eka vakhata sAhebajI lAlacaMdabhAIne tyAM padhAryA hatA. te vakhate huM tathA bena ugarIbena ane lallubhAI vigere hatA. te vakhate keTalAMka TUMDhiyAnA zrAvako vyAkhyAnamAMthI UThI tyAM AvyA hatA.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 192 sAhebajI gAdI upara birAjyA hatA. te vakhate lAlacaMdabhAI sAhebajI pratye ghaNA ja Akroza zabdathI bolyA ke mArA gharamAMthI navakAranuM nAma kADhI nAkhyuM ityAdi ghaNuM ja bolyA hatA. pachI sAhebajIe lAlacaMdabhAIne kahyuM "tamoe sAITha, sAITha varSa thayAM abhyAsa karyo che, to kaho jIvanuM svarUpa zuM?" tyAre lAlacaMdabhAI guMcAyA eTale bolyA ke huM kaMI tevI vakIlAta jANato nathI. ema kahI DhaMDhiyAnA zrAvaka bhaNI joyuM ane kIdhuM ke A javAba deze. tene sAhebajIe pUchyuM te paNa javAba daI zakyA nahIM. pachI sAhebajI thoDo vakhata beThA ane mArA bhAI choTAlAlabhAInA ghare padhAryA. thoDA vakhata pachI lAlacaMdabhAIne zarIre pIDA thaI ane pAMca ke sAtame divase deha paDyo. lAlacaMdabhAIne amArA pratye prema hato temane maraNa vakhate pratyAkhyAna vigere udaya AvyuM hatuM. temanI agnidAhanI kriyA karyA pachI athavA to bIjA divase meM sAhebajIne kIdhuM ke, sAhebajI! bicArA lAlacaMdabhAIe thoDA ja divasa upara niMdA karI deha mUkyo. tethI temanI gati bagaDI haze? sAhebajIe jaNAvyuM ke "emane aMtaramAM amArA pratye prema hato." koI vikathA kare to amane UMgha Ave eka vakhata sAhebajIe zrI saubhAgyabhAIne jaNAvyuM ke "amArI pAse koI vikathA kare, tyAre niMdrA Ave, nIkara na Ave." sapuruSa kadI anyAya kare nahIM eka vakhata zrI kAviThAmAM khetaramAM birAjyA hatA. tyAM zrI aMbAlAlabhAI tathA huM beThA hatA. tyAre ekAMtamAM zrI aMbAlAlabhAIe sAhebajIne pUchyuM ke amuka mANase mane kahyuM ke zrI revAzaMkara jagajIvananI ka. zAhukArI rIte jo amAruM kAma kare to ame temanI AData karIe. te vakhate zrI paramakRpALudeve uttaramAM jaNAvela ke temAM amone zuM pUcho cho. teno uttara to tamAre parabhAro Apavo joIto hato." sapuruSa anyAya karaze to A jagatamAM varasAda konA mATe varasaze? sUrya konA mATe Ugaze? vAyu konA mATe vAze?" vagara pUche samajI levuM ke puruSo kadI anyAya kare nahIM. mumukSuno eka bIjA pratye nisvArtha prema zrI aMbAlAlabhAIno vinaya joIne mumukSuomAM mAMhomAMhe jagatamAM bIje sthaLe na maLe tevo bhaktibhAva raheto hato. ghaNA premabhAvathI mumukSu eka bIjAne cAhatA hatA. aMbAlAlabhAInA pratApathI mumukSumAM vinayaguNanA bIja ropAyela. sayugamAM sArA AcaraNavALA jIvo ghaNA saMvat 1952mAM kAviThA paghArelA, eka avasare zrI kRpAnAtha eka vRkSa nIce birAjyA hatA. tyAM eka vRddha pATIdAre pUchyuM ke he kRpAnAtha meM sAMbhaLyuM che ke AgaLa sayugamAM sudarzana cakra (gharmacakra ke cakravartInuM cakro pharatuM. te kaLiyugamAM to dekhAtuM nathI tyAre kRpAnAthe kahyuM ke satyugamAM sArA AcaraNavALA jIvo ghaNA hatA tethI tema hatuM. jema kuTuMbamAM athavA khaDakImAM sArA manuSyo hoya ane koI koI mAThA
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 193 zrImadda ane tribhovanabhAI AcaraNavALA hoya, tevI rIte che. kRpALudevano bogha sAMbhaLI paTela ghaNuM harSa pAmyA. peTa to AtmakalyANamAM sAdhanarUpa paTele pharIthI pUchyuM-he bhagavAna, A peTa na hota to bahu sAruM thAta. tyAre kapAnAthe kahyuM-peTano kaMI vAMka nathI. jema tamArA hAthamAM lAkaDI che paNa te lAkaDIthI tame kutarA vigerene mAro to tethI tamane doSa lAge, temAM lAkaDIno vAMka nathI. tame teno avaLo upayoga karyo. tema peTa to maLyuM che paNa te peTa bharavAnI rItie bharo to duHkha nathI. kemake kalyANamAM te sAdhanarUpa che. "AtmAnuzAsana' zreSTha graMtha kAviThAmAM zrI kRpAnAtha "ThANAMgasUtra" vAMcatA hatA. thoDA vakhatamAM ghaNA pAnAM pheravI jatA, chatAM bIjAne barAbara samajaNa paDatI hatI. baporanA "AtmAnuzAsana' vAMcatA hatA ane kahetA ke zrI 'guNabhadrasvAmI te guNabhadra ja che." ema "AtmAnuzAsana'nA kartA puruSanI zrImukhe stuti karI hatI. kRpALu devanA vacanabaLe turata vyasanano tyAga peTalAdanA saMnyAsI zrI kRpAnAtha pAse AvatA hatA. tene huko-bIDI pIvAnI Teva hatI. kRpALudeve te vyasananuM tucchapaNuM tene samajAvyuM hatuM. tethI teNe beu vyasana tarata choDI dIdhA hatA. ghAre to baheno mATe kalyANa ghaNuM saheluM eka avasare borasadathI keTalIka jaina baheno darzana karavA mATe AvI hatI. temaNe zrI kRpALudevane pUchyuM ke sAhebajI, amAruM kalyANa kevI rIte thAya? kRpAnAthe kahyuM ke--tamAre to ghaNuM saheluM che. tamAre puruSanI peThe kamAvAnI ke levaDa-devaDanI toDa nathI, huMDI bIDavAnI toDa nathI, vAyado thayo mATe ApavA javuM, levA javuM, mAla vecavo, tenA paisA chUTA karavA vigere tamAre kaMI toDa nathI. paraMtu jIva vikathAmAM paDI jaI bIjI vRttie caDI jAya che. bAkI tamAre to ghaNuM saheluM che. AtmA anubhavAya paNa dekhAya nahIM eka vakhata koIe pUchyuM ke sAhebajI, AtmA to dekhAto nathI mATe AtmA kyAM che? tyAre zrI kRpALudeve kahyuM : bhUkha lAge che te dekhAya che? tyAre teNe kahyuM bhUkha dekhAtI nathI paNa lAge che. tyAre kRpAnAthe kahyuM-AtmA che. jema nidrA dekhAtI nathI paNa Ave che, eno jema anubhava che tema AtmA paNa anubhavAya ke dekhAto nathI. pachI pUchyuM ke AtmA kema pamAya? tyAre ekadama kRpAnAtha paga para paga caDAvI padmAsana vALIne yogamudrAmAM sthira thaI gayA. te vakhatanI kRpAnAthanI mudrA to koI ora ja thaI gaI. kevaLa AtmArUpa sthiti thaI gaI hatI. keTalIka vAra pachI paga chUTA karIne kahyuM ke-"AtmA Ama pamAya." (AvI mana, vacana, kAyAnA yoganI sthiratAthI pamAya) zrI vanamALIbhAI pavitra, saraLa ane bhadrika ekavAra goghAvIvALA vanamALIbhAIe kRpAnAtha pAsethI asadgurunA bolAvyA vinA boluM nahIM e niyama lIdho hato. te bhAI bahu pavitra hatA. saraLa ane bhadrika hatA. temane boghanuM kAraNa pU.zrI aMbAlAlabhAIthI thayuM hatuM. teo prathama sAMsArika kAmothI khaMbhAta padhAryA hatA. temane zrI aMbAlAlabhAInA samAgamathI kRpALudevanA darzanano lAbha maLyo hato. AtmA ,
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 194 zrI aMbAlAlabhAInI kRpALadeva pratye ananya bhakti zrI aMbAlAlabhAImAM udAratAno guNa sAro hato. zrI kRpAnAthanA samAgamathI temanI paNa dazA adbhuta vartatI hatI. zrI kRpALudevanI bhakti temaNe ananya karI hatI. jema pativratA strI bhakti kare evI akhaMDa vinayathI bhakti sevA karatA hatA. temanAmAM vinayaguNa ananya hato. rasoI paNa pote karatA hatA. zrI aMbAlAlabhAI rUDA AcaraNavALA, dayALu ane ghaNA ja namra hatA temanAmAM rasoInI AvaData paNa vizeSa hatI. te pavitra zrI aMbAlAlabhAI janmathI rUDA AcaraNavALA hatA. kRpALudevanA parama bhakta, dayALu ane ghaNA ja namra svabhAvavALA hatA. teonuM citta zrI nagInabhAI pratye vizeSa hatuM. emanA samAgamamAM besI keTalIka vAto karatA hatA. kALa doSe karIne banne pavitra AtmAno viyoga thayo che. zrI aMbAlAlabhAI ekAMtavAsamAM UThatA besatA hatA. anItinA paisA gaTaramAM nAkhavA hatA, kacaro bhego kacaro eka vakhata zrI mAkubhAIe vepAramAM rUA.100 Azare napho karyo hato. tene kRpAnAthe pUchyuM ke kema karyuM? temAM saheja anIti thaI hatI te mATe mAkubhAIne Thapako Apyo hato. ane kahyuM ke "te paisA gaTaramAM nAkhavA hatA." kacarA bhego kacaro paNa Ama anIti kema thAya. ityAdi kahyuM hatuM. "e duSTa ahiMthI jato rahe eka vakhata jamIne UThyA pachI mukhavAsa khAdhA pachI badhA beThA hatA. te vakhate rasoDAmAM ekadama kolAhala thayo ane mAkubhAI vi. UThyA. rasoIyAe eka ghATIne mAryo hato ane teno paga bhAMgyo hato tethI lohI nIkaLyuM eTale sAhebajIe kahyuM ke "e duSTa ahiMthI jato rahe." te pachI te turata ja jato rahyo hato. tevAmAM bIjA ghATIo ekadama doDyA AvyA ane te bAmaNane khoLe paNa te jato rahyo hato. pachI sAhebajI dukAne padhAryA hatA. tyAM mane kahyuM ke ame rasoIyA upara krogha kema karyo haze? meM kahyuM ke mane khabara nathI. pachI pote jaNAvyuM ke-"jo te vakhate tene vidAya karyo na hota to ghATI loko tene mArI nAkhata evA josamAM hatA. tethI ame AkarA zabdathI tene jatA rahevAnuM kahyuM hatuM. mane te vakhate teozrIno Azaya abhuta lAgyo hato. sudhAravAnI rIta judI hoya eka vakhata ghATIno chokaro DaoN.prANajIvanadAsanA ghoDAne khavaDAvavA caNA hamezAM laI jato, temAMthI kADhI leto. te vAta DaoN.ne koIke kahI. te vakhata sAMjano samaya hato, DaoNkTara tene mAratA hatA. te vakhate kRpAnAthe kahyuM ke ema te kaMI sugharato haze? pachI tene mAravAnuM baMgha karyuM ane te cAlyo gayo hato. hajAro jIvo satyamArgane pAmaze eka vakhate huM tathA choTAlAlabhAI zrI paramakRpALudeva sAthe pharavA sTezana para gayA hatA, tyAre kahyuM ke pAMcathI daza hajAra jIvo mArga pAmaze. keTalAMka to amone zoghatA Avaze ane Avo puruSa bIjo nahIM thAya ema kaheze. kRpAnAtha samayasArano A doharo bolatA hatA. "ghaTa ghaTa aMtara jina base, ghaTa ghaTa aMtara jaina, mata madirA ke pAnaseM, matavArA samajai na."
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195 zrImad ane tribhovanabhAI pustakamAM che te sapuruSanA hRdayamAMthI Avela che muMbaImAM zrI kalyANajIbhAI karIne mumukSu AvatA hatA te guNaparyAya saMbaMdhI ghaNuM pUchatA. temanuM samAdhAna thatAM te bahu AnaMda pAmatA hatA. keTalIka vakhata khImajIbhAI paNa tyAM AvatA hatA. khImajIbhAI saMbaMghI vAta karI hatI ke te pUrvanA saMbaMghI hatA. teNe eka vakhata koI pustaka vAMcyuM te uparathI tene ema thayuM ke badhuM pustakamAM che eTale te pustaka laI giranAra para jatA rahyA. amuka vakhata tyAM rahI pAchA AvyA. Azaya e ke jIva ema jANe che ke badhuM pustakamAM che paraMtu badhuM satparuSanA hRdayamAM samAyuM che. tema Azaya jANavA mATe kRpAnAthe mane (tribhovanane) kahyuM. eka vakhata huM koNa chuM? kyAMthI thayo? A gAthAno artha karavA Apyo hato. meM te lakhIne sAhebajIne Apyo hato. pote mauna rahyA hatA. jJAnI puruSanA jJAnamAM badhuM jaNAya eka vakhate zrI kRpALudeva paghAryA tyAre khaMbhAtanA keTalAMka bhAIo samIpamAM beThA hatA. ghaNA vakhata sudhI zrI kRpALudeva mauna rahyA. aMgarakhuM pahereluM hatuM ane jANe paramayogI dekhAtA hatA. thoDIvAra pachI bolyA ke "jJAnIpuruSa 50 ke vadhu mANasa beThA hoya te vakhate ema jANe ke AmAMthI ATalA jIva amuka vakhate ATalA bhave bogha pAmaze, jJAna pAmaze ane amuka amuka jIvonuM Ama gati vigere bhaviSyamAM thaze ityAdi vyAkhyA karI hatI." zrI kIlAbhAI vigere hAjara hatA. upavAsa kone pUchIne karyo? eka vakhata rALajamAM birAjela. saMvatsarInA divase keTalAMka bhAIoe upavAsa karelo ane bIje divase rAbaDI vagere taiyAra thaI gayela. paNa paramakRpALudeve savAre bogha zarU karyo te navakArazI thayA chatAM bodha cAlu rAkhyo tyAre pU.zrI saubhAgyabhAIe vinaMtI karI ke sAhebajI, A baghAne UThavA dyo, kAlano upavAsa che. tyAre paramakRpALudeve karuNA karI kahyuM ke kone pUchIne karyo? AjJA vagara karyAnuM bhAna thatAM sarve zaramAI gayA ane upavAsa karyAnuM mAna gaLI gayuM. jIva deha sAthe ekameka thaI gayo che. sAhebajI azALIyAnuM draSTAMta ApatA ke azALIyo seLabheLa thaI gayo. eka garIba bhAIno chokaro, nAma azALIyo. tene meLo jovAnuM mana thayuM. paNa te bhUlakaNo hovAthI tenI mAe tene kahyuM lAva, tane doro bAMdhI ApuM. jethI tuM khovAya nahIM. ema kahI nADAchaDIno doro bAMdhI Apyo. pachI te meLAmAM gayo. tyAM ramata gammatamAM pharatAM pharatAM doro chUTI gayo eTale ghera AvI tenI mAne kahe ke mA, huM khovAI gayo. tyAre tenI mA samajI gaI ke A bhUlakaNo che tethI tene kahyuM ke lAva, tane doro bAMdhI ApuM. ema samajAvI doro bAMdhyo eTale te kahevA lAgyo ke mA, huM have jaDI gayo. tema jIva dehamAM seLabheLa thaI khovAI gayo che ane dehane ja potAnuM svarUpa mAne che. upara mujaba smRtimAM rahela te saMkSepamAM lakhyuM che. A lakhavAmAM je kAMI bhUlacUka hoya te jaNAvazo. jethI batAvanArano moTo AbhAra mAnIza.
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 196 jIvanakaLA pRSTha 137 uparathI uddhata : zrImad kahe H tuM AtmA che khaMbhAtavALA bhAI tribhovanadAsa muMbaI jatA tyAre zrImadbhA samAgama karavA temane ghera jatA. eka vakhata zrImad potAnI putrI kAzIbahene traNeka varSanI hatI, tenI sAthe gammata karatAM pUche che : "tuM koNa che?" kAzIbahena bolI "huM kAzI chuM." zrImade kahyuM: "nA, tuM AtmA che." nA, huM to kAzI chuM. AvI jIvanI bALadazA che. kAzIbahene kahyuM: "nA, huM to kAzI chuM. evAmAM tribhovanadAsa AvyA. temane zrImade kahyuM ke "Ane hajI traNa varSa pUrAM thayA nathI. potAnuM nAma "kAzI' pADyuM che. evI samajaNanA saMskAro to thoDI mudatanA che; chatAM ene kahIe chIe ke tuM AtmA che, tyAre e kahe che ke nA, huM to kAzI chuM. AvI bALadazA che." bodhAmRta bhAga-1 pRSTha 187 uparathI udbhata : sahajAtmasvarUpa paramaguru maMtramAM ja aMta sughI vRtti rahI khaMbhAtamAM tribhuvanabhAInuM zarIra barAbara nahotuM, tyAre manamAM teone thavA lAgyuM ke A deha chUTI jaze, mATe mAre zuM karavuM? mAre satsaMga nathI, ema thavA lAgyuM. tyAre huM (pU.zrI brahmacArIjI) tyAM gayo. temaNe mane kahyuM ke huM zuM karuM? "paramaguru nigraMtha" japuM ke "AtamabhAvanA bhAvatAM jIva lahe kevaLajJAna re" japuM? chevaTe mAre zuM karavuM? temaNe kRpALudeva pAsethI maMtra nahIM maLelo. pachI meM prabhuzrIjInuM kaheluM "sahajAtmasvarUpa paramaguru" japavAnuM kahyuM. tyAre temaNe kahyuM ke "A to kRpALudeva mArA mATe ja lakhI gayA che! maratAM sudhI teonI vRtti temAM ja rahI hatI." zrI choTAlAla mANekacaMda khaMbhAta 3OM zrI sadgurudeva sahajAtmasvarUpa zuddhacaitanya svAmIjInA samAgamamAM khaMbhAtavAsI zAha choTAlAla mANekacaMda AvelA. te prasaMge paramakRpALudevanA samIpamAM je je sAMbhaLeluM ane je je prazno pUchelA te te temanI smRtimAM rahela te nIce mujaba lakhI jaNAvela che. zrI jUThAbhAIthI zrI aMbAlAlabhAI tethI zrI choTAbhAI bhaktiraMgathI raMgAyA khaMbhAtavALA bhAI aMbAlAla vigere saM.1946mAM amadAvAda zrI jUThAbhAInA prasaMgamAM AvelA tyAre kRpALudevanA saMbaMghamAM keTalIka vAtacIta thayelI te aMbAlAlabhAInI sAthe vAtacItanA prasaMge meM paramakRpALudevanI stuti sAMbhaLelI jethI mane bhaktino AvirbhAva thayelo. te pachI aMbAlAlabhAIe paramakRpALudeva birAjamAna hatA tyAM muMbaI patra lakhela. saMvat 1946mAM paramakRpALudeva khaMbhAta paghAryA paramakRpALudeve prasaMge lakhI jaNAvela ke khaMbhAta tarapha AvavAnuM thaze, te pachI thoDA vakhatamAM
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAlasiddhi zrI choTAlAla mANekacaMda
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 197 zrImad ane choTAlAla mANekacaMda eTale saMvat 1946nA Aso vadamAM paramakRpALudeva paghAravAnA che evA khabara / AvyA. tyAre khaMbhAta sughI relve nahotI. jethI ANaMda sTezane UtaryA. te vakhate te atrethI aMbAlAlabhAI, suMdaralAla tathA nagInadAsa vagere bhAIo ANaMda sTezane sAmAM gayA hatA. kRpALudeva morabI taraphathI ANaMda paghAryA ane sAMjanA Azare pAMceka vAge aMbAlAlabhAInA makAnamAM paghAryA. te vakhate huM aMbAlAlabhAInA makAne gayo. kRpALudeva DelAmAMthI jatAM vacalA haoNlamAM birAjyA hatA. tyAM lAlacaMdabhAI tathA bIjA bhAIo beThA hatA. mAtra lalATa joI janmatithi vagere kahI dIdhuM huM jevo gayo ane kRpALudevanA darzana karIne Ubho rahyo ke paramakRpALudeve kIdhuM ke "tamone joyA che" meM pUchyuM Ape mane kyAM AgaLa joyelo? kyAre joyelo? te vakhate sAhebajI mauna rahyA. te uparathI ema samajAya che ke pUrvabhavamAM joyo haze. pachI huM tyAM beTho. have lAlacaMdabhAInA mukha sAmuM paramakRpALudeve joIne kahyuM ke "tamAro janma saMvat mahIno ne A tithimAM che." te TAIma phakta mukha joIne kahyo hato. ane te ja pramANe barAbara temanA janmAkSara hatA. temane Azcarya lAgyuM ke mAtra lalATa upara draSTi karIne turta ja janmatithi vigere kahI dIdhuM. keTalIka vakhata sudhI paramakRpALudeva besI rahyA. pachI aMdaranA haoNlamAM paghAryA hatA. paramakRpALudeva amara banI gayA bIje divase savAranA ATha vAgyAnA sumAre huM aMbAlAlabhAInA makAne gayo tyAre sAhebajI hiMcakA para birAjyA hatA, ane nIce mujabanA uccAra vAraMvAra karatA hatA. "aba hama amara bhaye na mareMge." "kamaTha dalana jina baMdata banArasI." - mane vimalajinanuM stavana bolavAnI AjJA karI sAhebajI pUrva mukhe beThA hatA ane huM temanA sanmukha beTho hato. ane bIjA mumukSuo AjubAjue beThA hatA. mane zrI vimalajinanuM stavana bolavAnI AjJA karI. meM AnaMdaghana covIsImAMthI te stavana kADhIne vAMcyuM hatuM. paramakRpALudeve pharamAvyuM ke A stavanano artha karo. meM pahelA caraNano artha vimala eTale maLarahita evA prabhunuM vigere kIdhuM hatuM. tyAMthI thoDA vakhata pachI huM UDyo hato. paramakRpALudevanI buddhithI baghA ghaNA ja Azcarya pAmyA bIje divase huM sAhebajI pAse aMbAlAlabhAInA makAne gayo. tyAM sAhebajIno upadeza sAMbhaLI Azcaryacakita thato hato. bAra vAgyA pachI aMbAlAlabhAInA AgrahathI sAhebajI tathA huM vigere mumukSubhAIo sthAnakavAsInA upAzraye pU.munizrI (prabhuzrI)nI jijJAsAthI gayelA. temanI samakSa keTalAMka siddhAMtonA anupama artha sAhebajIe kIghA hatA. tethI teo ane temanA ziSyoe AnaMda pAmI ugAra kADhelA ke aho!A ghaNA ja buddhizALI che. temanA AgrahathI sAhebajIe aSTAvaghAna karyA hatA. paramezvarajInI stuti ane kavitA aSTAvaghAnanI vacamAM racAI hatI. tethI baghA ghaNA ja Azcarya pAmyA.
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo sAhebajInI adbhuta vItarAgadazAnA darzana karyAM sAhebajI prathama khaMbhAta padhAryA tyAre eka aThavADiyuM rahyA hatA. tyArapachI mAruM tathA tribhovanabhAInuM muMbaI javAnuM thayuM tyAre revAzaMkarabhAInI peDhI nAgadevI sTrITamAM hatI. tyAM amo banne kRpALudevanA darzana arthe gayA hatA. tyArathI amoe revAzaMkarabhAI sAthe ADatanuM kAma zarU karyuM. amo sAhebajInA darzana karI beThA. temanI atyaMta zAMta ane gaMbhIra mukhamudrAnuM avalokana karyuM. hajI sudhI te thoDI thoDI smRtimAM Ave che ke te adbhuta vItarAgadazA hatI. eka bhava satpuruSane arpaNa karo to beDo pAra eka divase sAyaMkALa pachI uttara bAjunA oraDAmAM paramakRpALudeva birAjyA hatA. tyAM huM ane tribhovanabhAI banne teozrInI samIpa beThA hatA tyAre amane kahyuM ke "jo A eka bhava satpuruSane arpaNa karI dyo to anaMtabhavanuM sATuM vaLI jAya.' meM kahyuM--jI, sAhebajI. te vakhate mArA aMtaHkaraNamAM adbhuta vairAgya thaI Avyo hato. keTalAMka vikalpo maMda paDyA hatA. mane smRtimAM che ke thoDA vakhata sudhI citta upazAMta thaI gayuM hatuM. avyaktabhAve deha ane AtmAnuM bhinna svarUpa bhAsyuM hatuM. pachI meM kRpALudevane jaNAvyuM ke mArI vRtti A pramANe upazAMta thaI hatI. tyAre kRpALudeve kahyuM ke : ''jo te sthiti ghaNo vakhata rahI hota to zreya hatuM." 198 matAgraha tathA durAgraha dUra karavAno upadeza saMvat 1947nA paryuSaNa vakhate paramakRpALudeva khaMbhAta najIka traNa gAu dUra 2ALaja gAme padhAryA hatA. tyAM matAgraha ane durAgraha saMbaMghI vAsanAo nivRtta karavA viSe upadeza karatA hatA. te vAsanAo amone keTaleka aMze nivRtta thaI hatI. AtmAnA ATha rucaka pradeza khullA saM.1949 pharI samAgama muMbaImAM thayo tyAre zrI lallujI muni, zrI devakaraNajI muni tathA DaoN.prANajIvanadAsa paNa tyAM hatA. tyAre revAzaMkara jagajIvananI peDhI bhUlezvaranA nAkA para cokI pAse hatI. te vakhate siddhAMtonA kRpALudeva evA artha nirUpaNa karatA ke je apUrva hatA. ATha rucaka pradeza saMbaMghI vAta thaI hatI. kRpALudeve jaNAvyuM, "AtmA asaMkhya pradezI che. te avarAyela che to paNa ATha pradeza khullA che. paNa amuka ja ATha pradeza khullA che tema nahIM, asaMkhyAta pradezamAM bagho maLI ATha pradeza jeTalo avakAza che. jema phAnasa para raMgIna kAca hoya tenI pAra thaI AvatA ajavALAnuM mApa amuka keMDala pAvara ke vAMcI zakAya teTaluM jaNAvIe chIe tema.'' vagere ghaNo bodha thayo hato; paNa hAla mArI smRtimAM nathI. pUchavA ghArIne AvelA sarvanuM upadezamAM ja samAdhAna saM.1949nA Aso mAsamAM 52makRpALudeva khaMbhAta padhAryA tyAre mArA makAnamAM 18 divasanI sthiratA karI hatI. sAhebajI je vakhate upadeza karatA te vakhate mAruM makAna zrotAjanothI bharAI jatuM. dareka haoNlamAM loko bharAI jatA jethI paga mUkavA jeTalI jagyA paNa rahetI nahotI. tethI ghaNA loko makAnanI bahAra nIce UbhA UbhA upadeza sAMbhaLatA hatA. pUchavA ghArIne AvelA sarvanuM samAghAna
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane choTAlAla mANekacaMda upadezamAM ja thaI jatuM. jethI loko Azcarya sahita AnaMda pAmatA ane vicAratA ke jANe ApaNA mananA bhAvo teozrInA jANavAmAM AvI gayA na hoya! 199 zrImAn mahAvIra svAmI zarIre AvA hatA saMvat 1950mAM huM muMbaI gayo tyAre revAzaMkara jagajIvananI peDhI goDIjInA derAsaranI cAlImAM hatI. paramakRpALudevanI vItarAgatA mane adbhuta bhAsatI hatI. teozrI bahAra pharavA jatA tyAre mane sAthe laI jatA. carnIroDanI bAjumAM samudra kinAre retImAM temanI samIpa huM, mArA bhAI tribhuvanabhAI tathA khImajIbhAI beThA hatA tyAre kRpALudeve kahyuM, "zrImAn mahAvIra svAmI paNa zarIre (AMgaLInA IzArAthI batAvyuM) AvA hatA ane AvI jamInomAM, puDhavI zIlAo para besatA hatA.'' vaLI carnIroDanI bahAra kahyuM ke "jevI vRtti jIvo kare che tevI vRttirUpa teo bane che ane tevI ja vRttio sphuryA kare che.'' A prabhue AkhI duniyAthI AMkha mIMcI dIdhI che sAhebajInI adbhuta vairAgya dazA-vItarAgatA Aje paNa smRtimAM Ave che, paNa vANImAM kahI zakato nathI, tema lakhavA samartha nathI. eka vakhata muMbaImAM digaMbara maMdira zrI zAMtinAthanA derAsare sAhebajI sAthe huM tathA tribhovanabhAI gayA hatA. derAsaranA meDA para jaIne amo beThA. paramakRpALudeva zrI kuMdakuMdasvAmIno racelo 'samayasAra' vAMcavA lAgyA. lagabhaga sAMyakALano vakhata thatAM kRpALudeva te pustaka baMghAvI mUkI UbhA thayA. amo banne UThyA ane bAjunA haoNlamAM zrI zAMtinAtha bhagavAnanAM pratimAjI hatAM tyAM darzana karavA gayA. huM samIpa ja Ubho hato. mane sAhebajIe vAMsAnI bAjuethI banne kara grahI saMbodhIne kahyuM : "juo ! juo ! A prabhue AkhI duniyAthI AMkha mIMcI dIdhI che.'' te vakhate mane apUrva bhAsa karAvyo hato, ane deha AtmAnuM bhinna svarUpa tAdRzya thayuM hatuM. aho! sAhebajIno keTalo badho anaMta upakAra ! saMpUrNa rAgadveSa gayA vinA paramAtmApaNuM pragaTe nahIM muMbaIthI khaMbhAta jatAM mAre surata UtaravAnuM hatuM. te vakhate sAhebajI upara zrI lallujI svAmIno patra Avyo hato. temAM evo bhAvArtha hato ke devakaraNajIne yogavAsiSTha vAMcatA ahaMbrahmAsmipaNuM eTale ke potAmAM paramAtmapaNAnI mAnyatA thayelI che. teno uttara lakhI sAhebajIe mane kahyuM ke tame A vAMcI jIo. temAM bhAvArtha ema hato ke saMpUrNa rAgadveSa jAya nahIM tyAM sudhI paramAtmApaNAno saMbhava nathI. 'zrImad rAjacaMdra' graMthamAM e patra 588mo che. teozrIe te patra mane Apyo ane kahyuM ke A patra suratamAM mahArAjane Apajo. huM surata Utaryo ane munizrIne patra Apyo. muni mahArAje te patra mArI rUbarumAM vAMcyo. zrI devakaraNajIne je khoTI mAnyatA thayelI tenuM samAdhAna thayuM, je temaNe evA udgArothI darzAvyuM hatuM. tyArapachI huM khaMbhAta Avyo hato. sAhebajInA vacanAmRto jANe sAMbhaLyA ja karIe pharI samAgama kRpALudeva haDamatiyAthI muMbaI jatAM saM.1951nA Aso mAsamAM dharmaja padhAryA tyAre thayo hato. te vakhate kRpALudeva sAthe saubhAgyabhAI ane DuMgarazIbhAI hatA. sAhebajI pAse tyAMnA amIna pATIdAro vagere gRhastho ghaNA AvatA. kRpALudevanI mukhamudrAmAMthI je upadeza dhvani cAlatI tethI
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 200 sarvane AnaMda AnaMda vyApI jato. sarve zrotAjano zAMta thaI jatA ane AturatA rahyA karatI ke jANe sAhebajInAM vacanAmRto sAMbhaLyA ja karIe. sAMDha pAse AvatAM zAMta paDI jaze. gharmajathI kRpALudeva varasada padhAryA. tyAM jaMgalamAM eka sAMkaDI naLImAM thaIne javAno rasto hato. ame badhA pachavADe pachavADe cAlatA hatA. te naLImAM dUrathI be sAMDha laDatA laDatA ghaNA ja vegamAM amArI sAme AvatA hatA. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke A banne sAMDha pAse AvatAM zAMta paDI jaze; paNa ame bhayabhIta thaI khetaromAM bharAI gayA. phakta sAhebajI pote nIDarapaNe eka ja ghArAe cAlatA hatA ane temanI pAchaLa saubhAgyabhAI tathA DuMgarazIbhAI cAlatA hatA. beu sAMDha pAse AvatAM ja zAMta banI UbhA rahyA. - bIDI na pIvAnI ghaNAe pratijJA karI sAMjanA baghAe vIrasada gharmazALAmAM nivAsa karyo. tyAMthI bIje divase khaMbhAtathI traNa gAu dUra udela gAme padhAryA. sAhebajI sAthe jhaverI mANekalAla ghelAbhAI paNa hatA. tyAM tyAga vairAgyano ghaNo upadeza karyo. bIDI jevA vyasana mATe ghaNI carcA cAlI hatI. jethI ghaNA mumukSabhAIoe bIDI nahIM pIvA sAhebajI samakSa pratijJA karI hatI. ane bIjA keTalAMka niyamo paNa grahaNa karyA hatA. te vakhatano dekhAva jANe samavasaraNa jevo. saMvat 19paramAM paramakRpALudeva kAviThAthI rALaja paghAryA. tyAM paryuSaNa karI vaDavAmAM lagabhaga aThavADiyA sudhI adbhuta bogha karyo hato. tyAM eka divase vaDavRkSa nIce paramakRpALudeva birAjyA hatA. tyAM khaMbhAtathI ghaNA bhAI baheno AvyA hatA. zrI lallujI Adi munio paNa paghAryA hatA. sthAnakavAsI ane tapAgaccha saMpradAyanA paNa ghaNA loko AvyA hatA. te vakhatano dekhAva jANe samavasaraNa jevo lAgato hato. sAhebajInA atizayathI badhuM vAtAvaraNa zAMta paramakRpALudevanI adbhuta mudrAnuM avalokana loko karatA hatA. sAhebajIno eTalo badho atizaya hato ke badhuM vAtAvaraNa zAMta dekhAtuM hatuM. ghaNA loko prazna karatA hatA. temanI amRta jevI vANIthI uttara maLatAM loko zAMta paDI jatA hatA. hamezAM lokonA ToLeToLAM paramakRpALudevanA darzana mATe AvatA hatA. tyAMthI paramakRpALudeva ANaMda tarapha paghAryA hatA. saMsArathI jaldI chUTavA icchA rAkhavI ema jaNAvyuM tyArapachI saM.1954mAM paramakRpALudevano samAgama vaso sthaLe thayo ane chello samAgama saM.1954mAM kheDAmAM narasiMharAmanA baMgalAmAM thayo hato. tyAre sAhebajIe yogya zikhAmaNo ApI vairAgyano bogha karyo ane saMsArathI jaldI chUTavA icchA rAkhavI ema jaNAvyuM hatuM. aho! aho! aho! temanA pavitra guNo aho! teozrInI saumyatA, paramArthapaNuM, aho! temanI vItarAgatA, aho! temanI mukhamudrA, aho!temanI kRpA e badhuM vacanamAM AvI zake nahIM paNa bahu ja smRtimAM Ave che. huM pAmara teozrI mATe vadhu zuM lakhuM?
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 zrI kIlAbhAI gulAbacaMda khaMbhAta khaMbhAtavALA bhAIzrI kalAbhAI gulAbacaMdane paramakRpALudevano samAgama thayela te saMbaMdhI potAnI smRti pramANe utAro karAvela che. paramakRpALudeva moTA mANasa mane paramakRpALudevanA prathama darzana khaMbhAtamAM zrI aMbAlAlabhAIne tyAM saM.1946nA Aso vada 12nA thayA hatA. zrI aMbAlAlabhAIne ghera zrI aMbAlAlabhAI paramakRpALudevanI bhakti karatA hatA, caraNo ghoIne rUmAla lUMchatA hatA. paramakRpALudevane zAMta beThelA joyA hatA. tethI ema jANela ke te koI moTA mANasa che. tamone nizcaya thayo nahIM to mane zI rIte thaze? tyArabAda huM sthAnakavAsInA upAzraye jato ane mane te loko sAmAnya DAhyo gaNatA. tethI tarkakutarka karI vAto karato ane vyAkhyAnamAM prazna pUchato. mArA aMtaramAM bhavano bhaya tathA narakAdi duHkhono bhaya bahu raheto. eka divasa DhuMDhIyAnA sAghue chaThThA ArAnA duHkhanuM varNana saMbhaLAvyuM hatuM. tethI meM kahyuM-A duHkhamAM janma na levo paDe tevo tamArI pAse koI upAya che? athavA mAruM kalyANa kema thAya ane mArA keTalA bhava bAkI che te tamane jaNAvo. to kahyuM-sahu karatA karatA thaze ema jaNAvyuM. pachI meM kahyuM-athavA sImaMdhara svAmI pAse jaI mArA bhavano koI nizcaya karI Ape evI koI maMtra, jaMtra, vidyA tamArI pAse che, to tatkALa mane batAvo; nIkara chaThThA ArAnuM duHkha mArAthI vedI zakAya nahIM. pachI sAghue kahyuM ke kriyAo-tapazcaryA karatA thaze. tyAre meM kahyuM-tame bahu karo cho to tamane thavuM joIe. ane tamone kaMI paNa nizcaya thayo nathI to mane zI rIte thaze? temanI vAtano mane nizcaya Avato nahoto. kRpALudeva pratye UMco bhAva Avyo eka vakhate huM sthAnakavAsInA upAzraye jato hato. tyAM zrI tribhovanabhAI tathA zrI aMbAlAlabhAI sAthe sAthe koI vAta karatA hatA. te vAta evA prakAranI hatI ke munino mArga dazavaikAlika sUtra pramANe che. pachI ekavAra upAzraye jatAM zrI aMbAlAlabhAI tathA zrI tribhovanabhAIe mane bolAvyo tethI huM zA mANekacaMdanI dukAnamAM jyAM teo beThelA hatA tyAM gayo. tyAM zAMtasughArasa tathA zrI AnaMdaghanajInA padonuM vAMcana thatuM hatuM te sAMbhaLIne ghaNo AnaMda Avato hato. mane prathamathI ja lAgatuM ke A loko je kAMI kare che te sAruM kare che ane temanI vAta mane priya lAgatI. tyAM kRpALudevanI vAta sAMbhaLIne temanA pratye UMco bhAva Avyo. cathA avasare samAgama thaze - eka vakhate huM upAzraye beTho hato ane zrI rALaja paramakRpALudeva paghArela te saMbaMdhI bhAIzrI tribhovanabhAI upAzraye AvelA tyAre vAta karatA hatA, ane tethI mane vaghAre Azcarya lAgyuM ane zrI kRpALudeva tyAMthI paghAryA eTale manamAM icchA thaI ke temanA upara patra lakhavo athavA darzana karavA. pachI eka patra paramakRpALudeva pratye meM lakhyo hato. ane temAM darzananI jijJAsA jaNAvI hatI. teno javAba
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 202 bhAI zrI aMbAlAlabhAInA patra bhego Avyo hato. temAM yathA avasare samAgama thaze ema jaNAvyuM hatuM. huM sadguru tarIke paramakRpALudevane mAnavA lAgyo pachI hamezAM rAtanA bhAIzrI aMbAlAlabhAI tathA zrI tribhovanabhAI tathA bhAI zrI suMdaralAla vagere bhAIo bhegA thatA ane paramakRpALudevanA patro Ave te vAMcatA ane mane paNa te tamAma patro vaMcAvatA. tethI mane paramakRpALudeva pratye vizeSa prema thato gayo. tyArathI huM sadguru tarIke paramakRpALudevane mAnavA lAgyo. sApa jema kAMcaLI choDIne cAlyo jAya tema cAlatA thayA saM.1948nA mAgasara suda 1nA divase kRpALudevanuM ANaMda paghAravuM thayuM. tyAM AvavA AjJA maLelI. tethI ame paMdareka mumukSuo sAthe gayA hatA. kRpALudeva rAtanA melamAM paghAryA. Trena AvI ke turata ekadama DabbAmAMthI UtarI kaMI paNa bhalAmaNa karyA vinA sApa jema kAMcaLI choDIne cAlyo jAya tema cAlatA thayA. pachI aMdara je pustakonI peTI hatI tathA sarasAmAna levAno hato te bhAI zrI aMbAlAlabhAI tamAma sarasAmAna lAvyA hatA. te vakhate temanI dazA joI mane bahu camatkAra lAgyo hato. temaNe zveta vastro paherelA hatA. temanI mukhamudrA ati vairAgyavAna ane zAMta joI amo badhAe sTezana upara daMDavat namaskAra karyA, paNa kRpALudeve sAmuM paNa joyuM nahIM. pachI jyAM premacaMda rAyacaMdanI gharmazALA che tyAM utAro karyo. gharmazALAmAM DAbA hAtha bhaNInI oraDImAM bichAnuM pAthareluM hatuM tyAM birAjyA hatA. eka kalAka sudhI pote kaMI paNa bolyA vinA zAMta mudrAe besI rahyA hatA. ame paNa sAmA beThela hatA paNa koIne kAMI pUchyuM nahIM ke tamane keTalA jaNa AvelA cho. te vakhatano dekhAva ghaNo ja vRddha puruSa jevo jovAmAM Avyo hato, tethI ema kalpeluM ke paramakRpALudevanI uMmara pacAsa varSanI haze pachI mArA manamAM ema thatuM ke A puruSa kema nahIM bolatA hoya? ane mArA manamAM prazno pUchavAnI zaMkA hatI, paNa tyAM AgaLa paramakRpALudeva bIjI oraDImAM cAlyA gayA. pharI thoDA vakhata pachI sAhebajI padhAryA. keTalAka bhAIo rAtanA agiyAra vAgatAnA sumAramAM nidrAnA AvezamAM thayela jaNAyela, paNa sAhebajI AvyA ke tamAma UbhA thaI gayA. pachI thoDoka vakhata rahIne keTalAka bhAIone nidrAmAM AvelA jANI paramakRpALudeve bIjI oraDImAM pathArI karAvI. mArA mananI zaMkAonuM vagara pUchyuM samAdhAna savAramAM ATha vAgatAnA sumAre paramakRpALudeva bahAra kUvA pAse bIjI oraDInA oTale birAjyA hatA. te vakhate khuzAladAsa zrI khaMbhAtathI AvyA ane ghaNA premathI paramakRpALudevane daMDavat namaskAra karyA. pachI keTalIka vAra aMdara oraDImAM saheje bogha zarU thayo ane mArA manamAM je je zaMkAo hatI te baghAnuM vagara pUchyuM samAghAna thaI gayuM. tethI mArA manamAM ghaNuM ja Azcarya lAgyuM ke mArA mananI vAta paramakRpALudeve zI rIte jANI? e Azcarya lAgavAthI bahu prema jAgyo ane tyAra pachI mAre prazna pUchavAnI kAMI paNa icchA rahI nahIM. saMvat 1949nI sAlamAM khaMbhAta pAse udela gAme kapALudeva paghAryA hatA. tyAM gharmazALAmAM utAro karyo hato. sAthe vaDodarAvALA jhaverI mANekalAla ghelAbhAI paNa AvyA hatA.
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kIlAbhAI gulAbacaMda
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 zrImad ane kilAbhAI gulAbacaMda aMdarathI gAMDapaNa bannenuM sarakhuM eka vakhata bhAgoLe kRpALudeva pacAseka mumukSabhAIo sAthe beThA hatA. te vakhate upadezadhArAno amRtamaya varasAda varasato hato. tyAM bAjumAM eka gAMDo mANasa hAthapaganI ceSTAo karato hato. tene joI keTalAMka mumukSuone hasavuM AvyuM. tyAre kRpALudeve Thapako Apyo ke enAmAM vaghAre mIThuM paDyuM che ne tamArAmAM thoDuM paDyuM che. paNa tamo sAva cokhkhA cho ema mAnavAnuM nathI. e gAMDo mANasa saMkalpa vikalpane bahAra kADhI jaNAve che ane tamo tene dabAvI rAkho cho. paNa aMdarathI gAMDapaNa bannenuM sarakhuM che. - puruSArtha karo to avazya kalyANa thAya udelanI bhAgoLe eka jhADa hatuM. tenuM thaDa ghaNuM jADuM hatuM. te tarapha AMgaLI karI kRpALudeve kahyuM ke A jhADa ghaNuM jADuM dekhI koI mANasa tenA upara caDhavAnI hiMmata kare nahIM, tema tamo paNa kalyANa dekhI Daro cho, paNa jo hiMmata karI puruSArtha karo to kalyANa thAya ane ghaNo ja AnaMda pAmo. ema puruSArtha karavA mATe preraNA karatA hatA. jJAnIonI vANI puruSArthapreraka hoya che. viSayakaSAyane choDavA e to mArAthI nahIM bane kRpALudeve ekavAra evo bogha karyo ke jIva jyAre jJAnI pAse AvI kalyANanI icchA batAve tyAre jJAnI kahe ke viSayone rokavA. paNa jIva tethI gabharAya che, ne kaMI bIjuM karavAnuM jJAnI kahe to ThIka; ema to mArAthI nahIM bane ema mAnI tyAMthI cAlyo jAya che. vaLI aneka janmanuM cakkara pharI, pAcho jJAnI pAse koI vakhata AvI caDhe tyAM paNa kalyANa mATe jJAnI kahe ke viSaya kaSAyane choDavA. to vaLI jIva te nahIM bane ema mAnI pharI pharI pAcho cAlyo jAya che. Ama jIva anAdikALathI rakhaDyA kare che. prasaMge prasaMge jaDa caitanyanA judApaNAno bogha saM.1950mAM kRpALudevano muMbaIthI patra Avyo ke ANaMda sTezane eka be mumukSuone ApavAmAM AjJAno atikrama nathI. te ja divase paryuSaNa besanAra hatA. jethI kuLa rUDhithI paryuSaNamAM bahAra javAmAM keTalAMka mumukSuo saMkocAvA lAgyA. pU.aMbAlAlabhAInA kahevAthI huM tathA karasanadAsa banne jaNa ANaMda gAma gayA. tyAM kRpALudevano hastalikhita eka kAgaLa popaTalAle hAthamAM Apyo, temAM jaNAveluM ke tamAre vaDodarA AvavuM hoya to jhaverI mANekalAlane tyAM AvavuM. paNa karasanadAsanuM mana vaDodarA AvavA na thavAthI huM ekalo vaDodarA gayo. tyAM paramakRpALudeva jhaverI mANekalAla ghelAbhAInA mukAme pAMcame mALe birAjelA tyAM huM pUchato pUchato gayo. tyAM kRpALudeva banArasIdAsanA savaiyAnI dhUna lagAvI rahelA hatA. zrI saubhAgyabhAI, zrI DuMgarazIbhAI tathA zrI khImajIbhAI sAthe beThA hatA. koI mumukSu koI vastu letA detA A mArI vastu che ema bolI jAya to tene upayoga karAvatA hatA ke A jaDa padArtha tamAro kevI rIte? ema prasaMge prasaMge jaDacaitanyanA judApaNAno bogha ApIne vANI bolatA. paNa A vastu mArI che ema bolavuM aTakAvIne vastunA svarUpa tarapha vALatA hatA. eka vakhata DuMgarazIbhAI bolyA ke mArA pagarakhAM lAvo tyAre kRpALudeve kahyuM ke pharI bolo. A pagarakhAM cAmaDAnA che ke tamArA che? DuMgarazIbhAI bolyA ke sAheba! bhUlyo cAmaDAnA che. tevI rIte
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 204 dareka kAryo kArye bhUla thatAM AtmajAgRti karAvatA hatA. aneka paMDitonuM kRpALudeva pAse Agamana tyAM kRpALudeva pAse ghaNA paMDito AvatA hatA ane prazno pUchatA hatA. kRpALudevanA khulAsAthI saMtoSa pAmI sarve ghera jatA hatA. eka vakhata eka jyotiSa zAstrI kapALadeva pAse AvyA ane bolyA ke jyotiSazAstra sAcAM nathI. tethI kRpALudeve kahyuM ke jonAranI samaja pherathI tema thAya che. bAkI kAzIdezamAM eka graMtha "bhRgusaMhitA' nAmano che. te graMtha barAbara che. te jovAthI tamane vaghAre khAtrI thaze. vaLI dAkhalo ApI te joSIne kRpALudeve kahyuM ke eka lagna janmelA traNa jaNanA janmAkSara karAvavA Ave to temAM tame zuM samajI zako ke Ane ghera putrajanma thayo che? ke Ane ghera putrI janmI che? ke Ane ghera Dhora janmela che? tyAre te joSIne nahIM AvaDavAthI kRpALudeve jyotiSanA aneka dAkhalA ApI kahI batAvyuM hatuM ke Ama hoya to putra janmo mAluma paDe. ane Ama hoya to putrI janmI jANavI ane Ama hoya to pazu janmela che ema kahI batAvyuM hatuM. jyotiSanA zabdo hovAthI mane yAda rahela nathI. te joSI ghaNo ja AnaMda pAmI namaskAra karI tyAMthI gayo hato. AkhA jagatanuM kalyANa tyAM eka vakhata vaDodarA zahera bahAra kRpALudeva pharavA paghAryA hatA. saubhAgyabhAI, DuMgarazIbhAI tathA huM sAthe hatA. tyAM DuMgarazIbhAI bolyA ke sAhebajI, AkhA jagatamAM aMghakAra vyApI rahyo che. emAM amArA DhaMDhiyAmAM to bahu ja aMghakAra che. Apa gharmano udyota kyAre karazo? te vakhate kRpALudeva bolyA ke, tame sthAnakavAsI kuLamAM janmyA tethI tamone tenI vaghAre dayA Ave che. paNa vakhata Avye sthAnakavAsInuM to zuM paNa AkhA jagatanuM kalyANa thaze. mANekalAlane mArga pAmavAmAM traNa varSanI vAra tyAre DuMgarazIbhAI bolyA ke jhaverI mANekalAlabhAI kyAre mAraga pAmaze? tathA bharUcavAlA anupacaMdabhAI kyAre mAraga pAmaze? tyAre kRpALudeva bolyA ke mANekalAlabhAIne traNa varasanI vAra che ane anupacaMdabhAIne haju vAra che. kRpALudevanuM jJAna adbhuta eka vakhata zahera bahAra kRpALudeva eka kUvAnA thALAmAM beThelA hatA. pU.zrI saubhAgyabhAI pezAba karavA mATe eka vADa tarapha jatA hatA. tyAre kRpALudeve temane rokyA ane kahyuM ke "e tarapha sApa paDelo che. bIjI tarapha jAo." huM tethI Azcarya pAmI te tarapha jovA gayo. to tyAM dUra vADane othe sApa paDelo joyo. AthI mArA manamAM ghaNuM Azcarya utpanna thayuM ke kRpALudevanuM jJAna adbhuta che. aciMtya mAhAbhyavAna evo AtmA eka vakhata vaDodarAmAM gAyakavADa sarakAranuM jhaverAta dekhADavA mATe zeTha phakIrabhAI kRpALudevane rAja darabAramAM laI gayA. te sarakAranA jhaverI hatA. tyAM karoDo rUpiyAnuM jhaverAta hatuM. temAM eka navalAkhano hIro hato. te kRpALudevane zeTha phakIrabhAIe batAvyo. tyAre kRpALudeva tene joI bolyA ke aciMtya jenuM mAhAsya che evA AtmAno camatkAra jIvane bhAsato nathI ane AvA cokhkhA patharAnuM
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 zrImad ane kIlAbhAI gulAbacaMda jIvane mAhAtmya lAge che. evA AzayamAM kRpALudeva prakAzatA hatA. AthI mane lAgyuM ke A bahu niHspRha puruSa jaNAya che. 52makRpALudevanA darzana ane vacanAmRtathI kalyANa meM hUMDhiyAkuLanA AgrahanA keTalAMka prazno pUchavA mATe nakkI karelA. paNa tahevAranA (gokula aSTamInA) divase ATha nava vAge mArA pUchyA vagara svAbhAvika upadezamAM ja tenA khulAsA karI dIdhA. tethI mane Azcarya lAgyuM ke A bahu jJAnI mahAtmA jaNAya che ke jemaNe mArA mananI vAta jANI. huM temanI mukhamudrA vakhatovakhata joyA karato hato. eka vakhata kRpALudeve mane pUchyuM ke "tamo zuM samajIne ahIM AvyA cho?'' meM javAba dIdho ke mArA kalyANa arthe Avyo chuM. tyAre kRpALudeva bolyA ke "amArAthI tamAruM kalyANa thaze enI zI khAtarI? AthI meM kahyuM ApanA darzana ane vacanAmRtothI khAtarI thaI che ke ApathI ja mAruM kalyANa thaze. A eka bhava amane soMpI do kRpALudeva bolyA--tamane amArA upara vizvAsa Avaze? amo kahIe tema karazo? meM javAbamAM kIdhuM ke hAjI. kRpALudeva--amo tamane saMnyAsIno veza paherAvIzuM to tamo paherazo? lakhanAra--hAjI, sAheba. kRpALudeva kahe--tamane te gamaze? lakhanAra--mArA kalyANa mATe Apa je batAvo te yogya ja haze. kRpALudeva bolyA ke "anaMta kALa thayA jIve nakAmA janmo khoyA che. mATe A bhava tamo amane soMpI do.'' lakhanAra--meM kahyuM A deha Apane soMpyo che. eka zabda bolatAM ja badhA cUpa thaI gayA bIje divase kRpALudeva muMbaI padhAryA hatA. sTezana upara daMDavat namaskAra karyA; paNa bilakula sAmuM joyuM na hatuM; tIvra vairAgyavAna mukhamudrA rahetI hatI. tyAM eka DabbAmAM moTA adhikArIo tathA tenA kuTuMbanI strIo sekaMDa klAsamAM beThelA hatA. meM bAraNuM ughADavA mAMDyuM to teo na besavA devA takarAra karavA lAgyA. eTalAmAM kRpALudeva tyAM AvyA ane temanI sAmuM joI bolyA ke 'kAraNa?' eTalo eka zabda bolatAM ja teo cUpa thaI gayA ane kRpALudeva te DabbAmAM padhAryA. mane lAgyuM ke aho ! AmanA yogabaLano pratApa kevo che? tyArabAda kRpALudeva muMbaI paghAryA ane amo sarva mumukSuo sTezana uparathI pAchA pharyA. A koI devapuruSa che mane kRpALudevanA virahathI AMkhamAM AMsu AvavA lAgyA. sarva dizAo zunya jevI lAgavA mAMDI. jyAM jouM tyAM, je oraDImAM kRpALudeva birAjyA hatA te oraDI ane kRpALudeva ema be ja dekhAtuM hatuM. jhADa, jAnavara Adi koI padArtha dekhuM to prathama kRpALudeva, tyArapachI te vastu dekhAtI. ema mane lagabhaga pAMca divasa sudhI rahyuM hatuM. tyArapachI temAM kamI thavA lAgI. ema karatAM karatAM paMdara divase te dekhAvuM baMdha thaI gayuM hatuM. A prakAranA Azcaryane laIne mArA aMtaHkaraNamAM koI ora ja chApa paDI gaI ane mane lAgyuM ke A koI devapuruSa che.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane te che ' zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 206 zrI popaTalAla gulAbacaMda khaMbhAta zrI aMbAlAlabhAI, tribhovanabhAIno cahero bahu ja vairAgI saMvat 1946nA mAgasara mAsamAM bhAI suMdara jalAlabhAInI jAnamAM AvatAM aMbAlAlabhAI, tribhovanabhAI sAthe huM paNa amadAvAda Avyo hato. temanI sAthe jUThAbhAInA darzana thayA hatA. tyAM zrI paramakRpALudevanI mahAtmA tarIkenI vAta sAMbhaLI hatI. jUThAbhAIe paramakRpALudevanA AvelA patro ApyA hatA. te vAMcavAthI paramakRpALudevanI mane kaMI oLakhANa thaI nahotI; paNa aMbAlAlabhAI, tribhovanabhAIno cahero bahu ja vairAgI thaI gayo hato ane vAraMvAra te baMne zrI paramakRpALudevanuM smaraNa karatA hatA. pachI aMbAlAlabhAI, tribhovanabhAI zrI khaMbhAta AvyA bAda upAzraye jatAM, paNa banne bhAI alaga besatA hatA. upAzrayanA sekreTarI tarIke aMbAlAlabhAI hatA chatAM have temane ucharaMga (utsAha) bahu ocho jaNAto ane vairAgI citta bahu lAgatuM hatuM. teo vAMcatA-vicAratA tyAre temanI pAse huM paNa besato. nagInadAsano cahero paNa nAnapaNamAM vairAgI paramakRpALudevanuM saMvat 1946nI sAlamAM zrI khaMbhAta paghAravAnuM thayuM tyAre mane aMbAlAlabhAIe kaheluM ke koI vorAnuM sAruM sigarAma kamAnavALuM joIe. paramakRpALudevanA darzana thayA pahelA paNa temanA pratye aMbAlAlabhAInA samAgamane kAraNe mane prema utpanna thayo hato. paramakRpALudeva paghAryA tyAre sAmA aMbAlAlabhAI vagere gayA hatA. suMdaralAla tathA mAro nAno bhAI nagInadAsa paNa zrI pheNAva sudhI gayA hatA. nagInabhAInI uMmara ghaNI ja nAnI Azare 12-13 varSanI hatI, paNa teno cahero nAnapaNathI ja vairAgI hato. nagInadAsanA kahevAthI mane paNa paramakRpALudeva upara zAnI tarIke prema utpanna thayo hato. A mANasa koI mahAjJAnI che. paramakRpALudeva khaMbhAta paghAryA ane zA mANekacaMda phatecaMdanA trIjA meDA upara UtaryA hatA. tyAM ghaNA lokonuM AvavAnuM banatuM ane paramakRpALudevane ghaNA mANaso prazna pUchatA. tenuM samAghAna evI rIte thatuM hatuM ke AvelA puruSo zAMta thatA hatA ane te loko ema kahetA ke A mANasa koI mahAjJAnI che. kRpALuzrI pAse Akho divasa eTalA badhA mANaso bharAI rahetA ke aMbAlAlabhAI temane bahu takalIpha na paDe teTalA mATe bahAra tALuM vasAvatA hatA; paNa lokono prema eTalo bagho hato ke bIje dAdarethI loko kRpALudeva pAse AvI jatA hatA. zrI harakhacaMdajI mahArAje jaNAvyuM ke A puruSa jJAnI che zrI khaMbhAtanA sthAnakavAsInA upAzraye mahArAja harakhacaMdajI pAse kRpALudeva paghAryA hatA, te vakhate temanI samIpamAM huM hAjara hato. tyAM emaNe 16 avazAna karI batAvyA hatA. mahArAja harakhacaMdajI muni khaMbhAtamAM pUjya tarIke ane paMDita manAtA hatA. temanA viSe paramakRpALudeve kahela ke A puruSa AtmArthI che. paramakRpALudeve tyAM 16 avaghAna karavAthI ane jJAnacarcA thavAthI harakhacaMdajI mahArAje jaNAvyuM ke A puruSa jJAnI che. te vakhate A puruSanuM jJAnI tarIkenuM oLakhANa mane dRDha thayuM hatuM.
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 207 zrImad ane popaTabhAI gulAbacaMda ATalA baghA varSo thayAM zuM karyuM? tyArapachI paramakRpALudeva zrI aMbAlAlabhAIne tyAM padhAryA hatA. te vakhate huM ? paNa hAjara hato. tyAM paramakRpALudeve zrI aMbAlAlabhAInA pitAzrI vakIla lAlacaMdabhAIne samakita saMbaMdhI keTalIka vyAkhyAo pUchI hatI. lAlacaMdabhAIe te vakhate kahyuM ke te saMbaMdhI huM kaMI jANato nathI. tyAre kRpALudeve jaNAvyuM ke ATalA baghA varSo thayAM zuM karyuM? pachI kRpALudeve samakti saMbaMghI keTaloka bogha ApIne temanA mananuM ghaNuM ja samAghAna karyuM hatuM. AvuM jJAna to koI munimAM nahIM hoya paramakRpALudeva gupta rahevA potAne mATe vAraMvAra kahetA hatA. teozrI nAsara pAse lAlabAganA sAme taLAva upara sAMjanA pharavA jatA tyAM AgaLa ghaNo ja bogha karyo hato. te vakhate mane bahu premathI nizcaya thayo hato ke AvuM jJAna koI munimAM nahIM hoya. A to kharekhara mahAtmA che. vaLI mArA karatAM mArA nAnA bhAI nagInadAsane to bahu ja nizcaya thaI gayo hato te temanI pAsethI eka ghaDI paNa khasato nahoto. koIpaNa jAtanI laukika vyavahAranI vAta nahIM paramakRpALudeva zrI nAresara birAjamAna thayelA. tyAM vAraMvAra jotAM koIpaNa jAtanI laukika vyavahAranI vAta jovAmAM AvatI nahotI. eka sAghAraNa muni hoya te paNa vyavahAranI vAta kare ane ATalA baghA samAgamamAM vyavahAranI kaMIpaNa vAta nahIM jovAthI temanA jJAnIpaNAnI oLakhANano mane nizcaya Avato hato. anAsaktabhAve khAvA-pIvA-jamavAnI rIta paramakRpALudeva tribhuvanabhAIne tyAM paNa jamyA hatA. te vakhate huM tyAM hAjara hato. temanI khAvApIvA-jamavAnI rIta jotAM mane bahu Azcarya thatuM ke Amane kevA jJAnI kahIe? paramakRpALudeva sAthe zrI sobhAgabhAI, zrI DuMgarazIbhAI paNa padhAryA hatA. prabhAte paramakRpALudeva zrI muMbaI paghAryA tyAre kaMsArI sughI valoTAvavA gayA hatA. tyAM keTaloka bogha karyo hato. vakIla lAlacaMdabhAI te arasAmAM gujarI gayA hatA. koI vakhata nahIM sAMbhaLela evo bogha paramakRpALudeva zrI udela paghAryA tyAre huM tyAM gayo hato. tyAM loko samAgamamAM AvyA hatA. te vakhate zrI mANekalAla ghelAbhAI, zrI sobhAgabhAI tathA zrI DuMgarazIbhAI vagere paNa tyAM hatA ane khaMbhAtathI ghaNA loko AvyA hatA. paramakRpALudevano bapore tyAM bogha thato. e bogha evo apUrva hato ke koI vakhate nahIM sAMbhaLelA zabdo temanI mukhamudrAthI nIkaLatA hatA. te mAMhelo keTaloka bogha vacanAmRtajImAM AvI gayo che. upadezamAM bIDI pIvAno niSeghA paramakRpALudeve bIDIno niSegha boghamAM bahu karyo hato. ane mANekalAlabhAIe baghAne pharaja pADI bIDI pIvAnI baMgha karAvI hatI. te vakhate meM paNa bIDIno tyAga karyo hato.
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 208 tuccha kiMmatano loTo te rUpa AtmA thaI gayo paramakRpALudeva muMbaImAM jyAre bogha detA hatA te vakhate eka mANasano pIttaLano loTo mArI pAse rahI gayela hovAthI te ghaNI mArI pAse levA Avyo hato. mArI pAse AvI kAnamAM ghImA svare jaNAvyuM ke loTo Apo. te vakhate mAruM dhyAna paramakRpALudevanA bogha sAMbhaLavA tarapha hatuM jethI te vAta meM dhyAnamAM lIdhI nahotI; tethI te ghaNI loTA mATe UMco nIco thayA karato hato. te vakhate paramakRpALudeve loTA saMbaMdhI bogha karyo ke aho! eka tuccha kiMmatano loTo te rUpa AtmA karI mUkyo che. te viSe ghaNo ja bodha Apyo hato. paramakRpALudevanA parizrame ekaso ATha pADA mAratA baMgha thayA huM muMbaImAM paramakRpALudevanA samAgamamAM hato te vakhate tyAM eka evA samAcAra AvyA ke Aso suda 10 dazerAnA dine zrI gharamapuramAM ekaso ATha pADAno vagha thAya che. tyAre tenA bacAva mATe paramakRpALudeve vyAkhyA karI hatI ke gharamapuramAM sabhA meLavavI ane tyAM bhAI zrI mANekalAlabhAI ghelAbhAIne mokalavA. tathA te aMge muMbaInA zAstrIo pAse teonA vedanA AghAro paNa kaDhAvatA hatA. arthano anartha thato hato tene mATe paramakRpALudeva bogha karatA hatA. keTalAka paisAnA lobhI hoya teone paisA ApIne paNa bhASaNo karavAnuM kAma jArI rAkhyuM hatuM. paramakRpALudeva te bacAvane mATe rAtadivasa parizrama letA hatA. jethI tenuM chevaTanuM pariNAma e AvyuM ke te pADA mAravAnuM baMgha thayuM hatuM. duHkhI mANasanI sAravAra karavAnI AjJA karI. paramakRpALu jyAre ANaMda mukAme paghArelA tyAM premacaMda rAyacaMdanI gharmazALAmAM utAro hato. te samaye huM muMbaIthI Avato hato ane tyAM darzana arthe gayo hato. tevA samayamAM muMbaImAM marakIno roga cAlu thayo ane ANaMdamAM paNa eka mANasane te roga lAgu thavAthI te mANasane kADhI nAkhI te ja gharmazALAnI najIkamAM nAkhI mUkela hato. paramakRpALudeva tyAMthI jatA hatA ane te mANasa najare paDyo jethI aMbAlAlabhAI vagerene jaNAvyuM ke A mANasane gharmazALAmAM laI jAo ane tenI sAravAra karo, davA vagere sAghano lAvo. tethI aMbAlAlabhAIe DaoNkTarane bolAvyo ane davA karAvI ane enI baradAsa sArI karI hatI. paraMtu te mANasa bIje divase gujarI gayo hato. - bhagavAnano mULa mArga A pramANe tyAM ANaMda mukAme mArA bhAIzrI nagInadAsa paNa hAjara hatA. mArA bhAIe paramakRpALudeva pratye jaNAvyuM hatuM ke mArA mAmA bahu niMdA kare che. te vakhate paramakRpALudeve kAgaLa tathA khaDIyo kalama maMgAvyA ane "mULa mAraga sAMbhaLo jinano re" e pada racyuM. pachI nagInadAsane paramakRpALudeve jaNAvyuM kelo, A tamArA mAmAne bhAra daI kahejo ke jainano mAraga A pramANe che, ema kahI paramakRpALudeve tenA vistArathI artha prakAzyA hatA. - tamArA namaskAra cauda rAjalokamAM verI nAkhavAnA che tyAM ANaMdavALA eka bhAI jenuM nAma motIbhAI hatuM teo paramakRpALudevanA darzana karavA AvyA hatA. te vakhate savAre paramakRpALudeva bogha detA hatA. te mANasa cauda prazno pUchavA ghArIne utAro karIne
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 209 zrImad ane popaTabhAI gulAbacaMda lAvyA hatA. te praznono utAro teonI pAghaDImAM khoselo hato. te vakhate te ghaNIe prazno pUchyA nahotA paNa paramakRpALudeva bogha detA hatA temAM teonA cauda praznono khulAso karyo hato, jethI teonA mananuM sArI rIte samAghAna thayuM hatuM. tethI te mANasa UbhA thaIne paramakRpALudeva pratye hAtha joDI bolyA ke Apa prabhu cho vagere ghaNI ja stavanA karI hatI. tyArabAda teo beThA hatA, paNa teonA manamAM ema AvyuM ke A puruSa gRhasthAvAsamAM che mATe namaskAra kema thAya? evuM emanA manamAM AvatAM ja paramakRpALudeve teone jaNAvyuM ke tamArA namaskAra amAre joItA nathI. teno kAMIpaNa paiso Upajato nathI, tema amAre kAMI pujAvuM-manAvuM nathI. tamArA namaskAra cauda rAjalokamAM verI nAkhavAnA che vagere ghaNo bogha karyo hato. te parathI te mANasane evo draDha vicAra thayo ke A puruSa mahAtmA puruSa che e nisaMzaya che, kAraNa ke mArA manamAM UgelA vicAro paNa jaNAvI dIghA, temaja prazno pUchavAnI vAta paNa mArA manamAM ja hatI tenuM paNa samAghAna karyuM te parathI evo dRDha vizvAsa thayo ke A puruSa avadhijJAnI puruSa che ema lAgyuM hatuM. A motIbhAIe zrI Atmasiddhi chapAvavA rUA.300- arpaNa karyA hatA. ANaMda mukAme zrI kAviThAvALA jhaverabhAI vagere teonA kuTuMbI saghaLAM paramakRpALudevanA darzana karavA mATe padhAryA hatA. ANaMda mukAme huM thoDo vakhata rokAI khaMbhAta Avyo hato. kAviThAmAM darzanArthe ghaNA bhAIonuM Agamana paramakRpALudeva saM.1954nI sAlamAM zrI kAviThA mukAme paghAryA hatA. tyAre huM darzana karavA mATe gayo hato. paramakRpALudeva zrI kAviThAmAM zeTha jhaverabhAInA makAnamAM UtaryA hatA. tyAM ghaNA bhAIo darzana arthe paghAryA hatA. amadAvAdavALA bhAIzrI popaTalAlabhAI mohakamacaMdabhAI tathA goghAvIvALA bhAIzrI vanamALIdAsa vagere vagere sthAnoethI ghaNA ja bhAIo paghAratA hatA. rAtrie ghaNA bhAge bhAIzrI popaTalAlabhAI pAse zrI AnaMdaghanajI mahArAjanuM banAveluM eka stavana bolAvarAvyuM hatuM. kAviThA gAmamAM saghaLe ThekANe evI vAta cAlI rahI hatI ke koI adbhuta mahAtmA paghAryA che. vrata niyamo apAvavA munizrI lallujI pAse saghaLAone mokalatA zrI kAviThAmAM zrI paryuSaNa parva karI zrI vaso mukAme paghAryA hatA. huM khaMbhAta Avyo ane tyAMthI vaso mukAme darzanArthe gayo hato. tyAM koI eka gRhasthanA baMgalAmAM UtaryA hatA. munizrI lallujI svAmInuM cAturmAsa tyAM ja hatuM. tyAM paramakRpALudevanA mukhathI apUrva bogha thayo hato. jeno lAbha tyAM hamezAM huM leto. tyAM yogAnuyoga darekane vrata-niyamo levA mATe paramakRpALudeva AjJA karatA hatA, ane vrataniyamonA pacakhANa karAvavA mATe munizrI lallujI svAmI pAse saghaLAone mokalatA hatA. sAta vyasana saMbaMdhI ghaNo ja bogha karatA hatA ane darekane teno tyAga karAvyo hato. vaso mukAme paMdara divasa paramakRpALudevanA samAgamamAM huM rahyo hato. ATalo badho aveja mokalavAthI popaTa muMjhAyo che saMvat 1956nI sAlamAM bhAIzrI revAzaMkarabhAI jagajIvanadAsanI kaMpanImAM cokhAno vepAra cAlato hato. te vakhatamAM mArA bhAI nagInadAsa paNa tyAM ja hatA. paramakRpALudevanA samAgamamAM mahino
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo doDha mahino rokAyA hatA. meM tyAM vepAra karelo, tene mATe meM aveja daza-bAra hajAra uparAMta khaMbhAtathI bIDyA hatA. ATalo bagho aveja bIDavAmAM Avelo jethI huM muMjhAyo hato. tethI meM mArA bhAI nagInadAsa para eka posTa kavaramAM bIDI khAnagI patra lakhyo hato. tenA saMbaMghamAM mArA bhAI nagInadAse atre AvyA bAda mane jaNAvyuM hatuM ke upara jaNAvela tamAro patra Avela, te patra meM phoDyo paNa nahoto te pahelAM ja paramakRpALudeve jaNAvyuM hatuM ke ekadama ATalo badho aveja maMgAvelo jethI popaTa muMjhAyo che. ekadama ATalo bagho aveja bIDavAnuM zuM kAraNa hatuM? huMDI lakhavAnuM lakho ema jaNAvyuM hatuM. suboghaka pustakAlayanI turaMta sthApanA karaze paramakRpALudeva muMbaImAM zivamAM hatA. tyAM mane samAgama thayo hato. te samAgamamAM zrI lIMbaDIvALA bhAIzrI manasukhabhAI devazIbhAI paramakRpALudevanI sevAmAM kAyama hAjara hatA. temaja DaoNkTara prANajIvanadAsa paNa kAyama hAjara rahetA hatA. tevA samayamAM zarIra eTaluM badhuM sukAI gayela hatuM ke zarIranuM vajana Azare 70 ratala haze. te vakhate khaMbhAta subodhaka pustakAlaya sthApanA karavA mATe keTalAMka pustako kharIda karI mArI sAthe mokalyA hatA. mane vAraMvAra jatI vakhate jaNAvyuM hatuM ke khaMbhAta jaIne turata ja game te makAna bhADe laI pustakazALA sthApana karajo. tyAM bhAIzrI dAmajIbhAI kezavajI paNa hamezAM paramakRpALudevanA samAgamamAM paghAratA hatA. mokSamALA vAMcavA vicAravAnI AjJA. zrI vaDavA mukAme paramakRpALudevanI sthiratA daza bAra divasa thaI hatI, teTalo vakhata hamezAM darzanano lAbha meLavI zakato hato. zrI ANaMda mukAme pAMca-cha divasa darzanano lAbha maLyo hato. muMbaImAM cAra pAMca vakhata darzanano lAbha maLyo hato. dareka vakhate ATha-dasa divasa rokAto hato ane temane tyAM ja Utarato hato. zrI AnaMdaghanajIta covIzImAMthI amuka stavano mukhapATha karavA AjJA thaI hatI. zrI mokSamALA vAMcavA-vicAravAnI AjJA thaI hatI. te sivAya pustakonA nAma lakhAvela te hAlamAM yAda nathI. huM jyAre muMbaIthI khaMbhAta Avyo tyAre paramakRpALudeve eka patra aMbAlAlabhAI uparano lakhI Apyo hato. jemAM zrI aMbAlAlabhAIne zrI sAyelA mukAme zrI sobhAgabhAI pAse javAnI AjJA phiramAvela hatI. A mArga daza hajAra jIvo pAmaze eka vakhata paramakRpALudeve jaNAvyuM hatuM ke A mArga daza hajAra jIvo pAmaze evuM rUbarumAM jaNAvyuM hatuM. upara pramANeno utAro potAnI smRti pramANe karAvela che. saMvat 1969, caitra vada 10. zrI nagInabhAI gulAbacaMda khaMbhAta eka sapuruSa paghAravAnA che saMvat 1946nA Asovada 12nA divase mane suMdaralAla mANekacaMde kahyuM ke Aje gAma javAnuM che,
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 zrImad ane nagInabhAI tAre AvavuM che? tyAre meM kahyuM ke kyAM javAnuM che? tyAre te bolyA ke pheNAya sudhI javAnuM che che. tyAM eka sapuruSa paghAravAnA che. temanA sAmA huM tathA tribhovana javAnA chIe. tyAre meM kahyuM ke huM jarUra AvIza, mane jarUra teDI jajo. tyAre temaNe kahyuM ke jaIza tyAre bolAvIza, tuM ghera raheje. pachI bapora pahelAM khaMbhAtathI nIkaLI suMdaralAla tathA tribhovanadAsa tathA huM traNa jaNA eka gADImAM pheNAya tarata ravAnA thayA. (A suMdaralAla mArA parama upakArI che ane sapuruSanA prathama darzana ane prathama meLApa karAvanAra hovAthI mArA para temano anivArya upakAra thayo che.) sapuruSa ane ApaNAmAM zuM pharaka haze? have pheNAyane raste jatAM manamAM ema vicAra Avyo ke sapuruSa eTale te kevA hotA haze? ane temane bIjAM mANaso karatAM vaghAre zuM haze ke jethI satparuSa kahevAtA haze? ane temanA zarIranI AkRtimAM ApaNA zarIranI AkRtimAM zuM phera haze? athavA mAthe kAMI hotuM haze? athavA AMkhomAM kaMI pheraphAra haze? vagere ghaNA vikalpa thayelA. ema karatAM amo pheNAya pahoMcyA. tyAM zA choTAlAla kapUracaMda ke je aMbAlAlabhAInA bhAgamAM vepAra kare che temaNe amane pheNAvanI bhAgoLe joyA. eTale temaNe kahyuM ke kyAM jAo cho? tyAre ekabhAIe javAba Apyo ke aMbAlAlabhAI sapuruSa AvavAnA che temanI sAmA peTalAda gayA che. ane amo sAmA ahIM AvyA chIe, te thoDe sudhI sAmA jaIzuM. have te AvavAno vakhata thayo che. tyAre temaNe kahyuM ke aMbAlAlabhAIne amo rokIzuM. ane tamo paNa ahIM rokAo. jamyA pachI baghAne javAnuM thaze. ghaNo Agraha karavAthI tyAM gADI choDI ane bhAgoLe je gADIno rasto hato tyAM ame beThA. sAhebajI bolyA-kema nagInA thoDIvAra thaI ke tyAM najIka gADI AvatI dIThI, eTale amo UThI sAmA gayA. gADI lasaNa pheNAvanI bhAgoLa ke jyAM bAvaLanA ghaNA ja jhADa che tyAM UbhI rAkhI ane aMbAlAlabhAI tathA paramakRpALudeva tathA maNilAla (saubhAgyabhAInA putra) gADImAMthI UtarI eka be DagalAM cAlatAM sAhebajI bolyA-kema nagIna? meM kahyuM-sAruM. ema kahI sAhebajI mATe tyAM jhADa taLe bistara pAthareluM hatuM tyAM padhAryA. thoDo vakhata tyAM besI pachI choTAlAlano ghaNo Agraha hovAthI temane tyAM jamavA paghAryA. ame tane joyo che mane ekadama gADImAMthI UtaratAM nAma daIne bolAvavAthI huM ghaNo jhaMkhavANo ane Abho banI gayo; ane manamAM vicAra karyA karuM ke emaNe mane nAma daI zAthI bolAvyo? manamAM ghaNA ghaNA vicAra AvavA mAMDyA. have tyAMthI jamavA bhANA upara beThA. tyAM meM sAhebajIne pUchyuM ke-sAhebajI, tame mane nAma daIne zAthI bolAvyo? sAhebajI-ame tane joyo che. lakhanAra-sAhebajI, tame mane kyAM joyo che? huM to kaMI bahAragAma jhAjhuM jato nathI. huM eka pherA saMvat 1942nI sAlamAM baravALA pAse nAvaDA gAma che tyAM jAnamAM gayo hato. tyAM Apa AvyA hatA? ane tyAM mane joyo hato?
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 212 sAhebajI-nA, ame tyAM AvyA nahotA. ane tyAM joyo nathI. lakhanAra-tyAre huM saMvat 1945nI sAlamAM gholerA pAse "bhaDiyAda"jAnamAM gayo hato tyAM joyo hato? sAhebajI--nA, ame tyAM joyo nathI. lakhanAra-tyAre sAhebajI, kyAM joyo che? A sivAya huM bIje kyAMya gayo nathI ane A pheNAyanI bhAgoLa paNa Aje ja dIThI che. tAro janma jeTha sudamAM che sAhebajI-ame tane joyo che ane tAro janma jeTha sudamAM che. lakhanAra-sAhebajI, mane janmanI khabara nathI. sAhebajI--tArI mAne pUchI joje. lakhanAra-sAruM sAheba, pUchI joIza. A pachI ame baghA jamIne UThyA eTale gADIo joDAvI khaMbhAta tarapha AvyA. khaMbhAta AvI ghera jaI meM mArI mAne pUchyuM ke mAro janma kayA mahinAmAM che? tyAre teNe javAba Apyo ke jeTha mahinAnA ajavALiyAmAM che. A uparathI nakkI mane khAtarI thaI ke "emane sanmuruSa kahe che te nakkI che." temanI mukhamudrA sAmuM ja huM to joyA karato khaMbhAtamAM aMbAlAlabhAIne tyAM paramakRpALudeva paghAryA hatA. huM aMbAlAlabhAIne ghera jato hato. paNa mArI uMmara te vakhate bAreka varSanI hatI tethI teo vAtacIta karatA, temAM huM kAMI samajato nahIM. paNa svAbhAvika te puruSanI mukhamudrA ane zarIra jovAmAM mane vadhu prIti AvatI hatI. tethI jyAre jauM tyAre temanA sAmuM joyA karato hato. 4-5 divasa rahI paramakRpALudeva muMbaI paghAryA hatA. rALaja satparuSa paghAryA che, AvavuM che? saMvat 1947nI sAla zrAvaNa vada-1ne suMdaralAle kahyuM ke rALaja satparuSa paghAryA che, tAre AvavuM che? meM kahyuM-hA, mane jarUra teDI jajo. savAranA ATheka vAgye huM suMdaralAlanI joDe rALaja gayo. tyAM paramakRpALudeva baMgalAmAM beThA hatA. tyAM jaI namaskAra karI amo beThA. sAthe saubhAgyabhAI sAheba paNa beThA hatA. paramakRpALudeva zrImad bhAgavata vAMcatA hatA ane zrI kRSNa bhagavAnanI lIlAnA pado mukhethI vAraMvAra bolatA hatA, temAM A pada vAraMvAra kahetA "vaLavaLe vaikuMThanAtha gopI, mane mAraze mArI mAta; mane jAvA de ANI vAra gopI, tArI bahu mAnIza upakAra, gopI." (artha - vRttirUpI gopI vibhAvarUpa saMsAramAM rAcI rahe che tene zrI kRSNarUpa AtmA kahe che ke mane tuM svabhAvamAM jAvA de, tAro upakAra mAnIza. nahIM to mane vAraMvAra saMsAranA duHkho bhogavavA paDaze.) traNe yoga ekatvathI varte AjJAghAra' vaLI rAtanA paramakRpALudeva paNa nIcenuM pada vAtamAM bolatA hatA. "jAgI hai joga kI ghunI, barasata baMdarbhe dUnI, bInA lakare nikaTase, tApanA lAge, saMnyAsI dUraseM dAjhe, pyAlA premakA piyA, unone mAya nA liyA."
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane gAMDAbhAI bhAIjIbhAI (artha :--prabhu pratye mana vacana kAyAnA yoganI dhUna jAgI che. te varasAdanA buMdathI paNa bamaNI varase che. te lAkaDA nikaTa eTale pAse na hoya to, tApa lAge nahIM. paNa saMnyAsI to dUrathI ja dAjhe che, kemake eNe to prabhu pratyenA premano pyAlo pIgho che; mATe prabhunA virahamAM dAjhyA kare che. tene saMsAranI mAyA lAgI nathI.) A pada vAraMvAra ghora zabde paramakRpALudeva bolatA hatA. te vakhate mArI uMmara tera varSanI hatI tethI bIjI kAMI mane samajaNa paDatI nahotI. temanI vANI sAMbhaLavAmAM ane mukhamudrA jovAmAM atyaMta prIti hatI. rAtanA paramakRpALudeva oraDImAM palaMga para sUtA, tyAre huM temanI bhakti karavA jato. palaMga para paramakRpALudevanA paga-mAthuM vagere dAbato hato. paramakRpALudeva mane vAraMvAra nIce pramANe pUchatA hatA. kema sAheba, mokSa joIe che? 213 sAhebajI--kema sAheba, mokSa joIe che? lakhanAra--hA. ema vAraMvAra paramakRpALudeva mane pUchatA hatA. tyAM bIjo bogha ghaNo thato, paNa mArI smaraNazakti te vakhate bilakula nahIM hovAthI huM bIjuM kAMI samajyo nahIM. bhAI aMbAlAlabhAI mane rasoDAnuM kAma batAvatA hatA. te sIdhuM sAmAna vagere ApavA karavAmAM huM vadhu rokAto hato ane navaro paDuM tyAre paramakRpALudevanA sAme bhAge besato hato. paramakRpALu zrI sobhAgabhAI sAhebanI mArA upara te vakhate bahu ja kRpA thaI hatI. te vAraMvAra mane bolAvatA hatA ane paramakRpALudeva bahAra pharavA jatA tyAre huM sAthe pharavA jato. pUrva saMskArathI paramakRpALudeva pratye parama prema huM rALajathI khaMbhAta Avato tyAre mArA kuTuMbI mane javAne nA pADatA ane kahetA ke gAmaDe (rALaja) zuM kAma che? paryuSaNa parvamAM khAvA-pIvAnuM mUkIne tyAM zuM kAma che? ema kahetA hatA. paNa mane tyAM sivAya bIje prIti thatI nahotI. tethI khaMbhAta ApuM to tarata rALaja cAlyo jato hato. svAbhAvika khAvA-pIvAmAM tathA jovA-paheravAmAM mane prIti jarApaNa thatI nahotI, ane emanA darzana thayA tyArathI paramakRpALudevanuM svAbhAvika koInA vagara batAvyuM smaraNa UgyuM hatuM. tethI Akho divasa ane rAtanA mane temanuM smaraNa thatuM. tethI bIjA padArtho uparathI mane prIti UThI gaI hatI, ane bahu ja AnaMda thato hato ane satpuruSa upara bahu prema vadhato jato hato. keTalAMka ThuMDhiyAnA zrAvako kahetA ke tuM tyAM (paramakRpALudeva pAse) nA jaIza, paNa mane temanA pratye bahu prema hovAthI temane kaheto ke huM to javAno. e to satpuruSa che ema kaheto. te loko bahu niMdA karatA hatA. A vakhate mArI samajaNazakti bilakula nahotI, nahIM to mane apUrva lAbha thAta, kAraNa ke te vakhate mane smaraNa aharniza rahyA karatuM hatuM. jethI bIje kyAMya mane gamatuM nahotuM. ane tethI A satpuruSa che ema vadhAre anubhava thayo hato. zrI gAMDAbhAI bhAIjIbhAI khaMbhAta paramakRpALudeva zrImAna rAjacaMdradevanA samAgamamAM zrI staMbhatIrtha nivAsI pUjya bhAIzrI gAMDAbhAI
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 214 bhAIjIbhAI paTela AvelA te prasaMge je kAMI zravaNa kareluM athavA manana kareluM yA je kAMI jovAmAM jANavAmAM Avela te hAlamAM teozrIe potAnI smRtimAM rahela te mujaba atre utAro karAvela che. paramakRpALu devanI AjJAthI zrI suboghaka pustakAlayanI sthApanA zrI staMbhatIrtha mAMhe zrI suboghaka pustakAlaya sthApita karavAmAM paramakRpALudeve pUjya bhAIzrI gAMDAbhAI bhAIjIbhAInA mubAraka haste sthApita karavA mATe pUjya bhAI zrI aMbAlAlabhAIne bhalAmaNa karela ane te bhalAmaNa pratye teozrInA pavitra hastovaDe sthApanAkriyA thayela che. sthApana karavAmAM Avela te samaye samyatvarUpI bIja ropAyela, tenuM siMcana karavAthuM paramakRpALudeva zrImAna rAjacaMdradevanA mukhAraviMda mAMhethI jharatAM jharaNone ghAraNa karI rAkhela tene AghAre siMcana thatAM hAlamAM eka moTA vRkSarUpe utpanna thaI sAMsArika tApathI thAka pAmelA puruSone vizrAMtinuM sthAna banela che. je thavAmAM mULa sthApita pUjya bhAIzrI gAMDAbhAI bhAIjIbhAIno mahatuM upakAra thayela che. te upakAranuM smaraNa karI have teozrIne paramakRpALudevanA pratyakSapaNAmAM samAgama thayela te saMbaMdhI TUMkamAM utAro karAvela vRttAMta atre jaNAvuM chuM. maMgalAcaraNa je svarUpa samajyA vinA, pAmyo duHkha anaMta; samajAvyuM te pada namuM, zrI sadguru bhagavaMta; paramapuruSa prabhu sadguru, paramazAna sukhadhAma; jeNe ApyuM bhAna nija, tene sadA praNAma deha chatAM jenI dazA, varte dehAtIta; te jJAnInA caraNamAM, ho vaMdana agaNita. mahAjJAnI mahAtmA puraSA bhAIzrI gAMDAbhAI jaNAve che ke saMvat 1947nA kArataka mAsamAM paramakRpALudeva zrI khaMbhAta mukAme bhAIzrI choTAlAla mANekacaMdanA makAne padhAryA hatA. eka divasa bajAramAM bhAIzrI maganalAla hemacaMdanA munima mANekalAla mane maLyA. temaNe vAtacItanA prasaMge jaNAvyuM ke atre bhAIzrI choTAlAla mANekacaMdanA makAne eka mahAtmA puruSa paghArelA che, teozrI mahAjJAnI puruSa che. loko koIpaNa prakArano saMdeha samAghAna karavA arthe manamAM ghArIne tyAM jAya che, te praznonAM khulAsA teonA vagara kIdhe, vagara pUchyuM te jJAnI puruSa darekanA manogata bhAva jANI kahI saMbhaLAve che. jethI loko ghaNuM ja Azcarya pAme che. tamArI icchA hoya to te mahAtmA puruSanA darzana karavArthe ApaNe banne jaIe. tyAre meM ghaNA ja utsAhathI jaNAvyuM ke cAlo tyAre hamaNAM ja jaIe. ema kahI amo banne bhAIzrI choTAbhAInA makAna pAse AvI pahoMcyA. paNa paramakRpALudeva to nAgezvara paghAryA che ane AvatI kAle bIjA kSetre pathAravAnA che ema jANavA maLyuM. tethI amo banne tyAMthI pAchA vaLyA. rastAmAM cAlatAM meM mANekalAlane kIdhuM ke have pharIthI te mahAtmA puruSa A tarapha paghAre tyAre jarUra mane khabara Apajo. ema vAtacIta karI amo banne potapotAnA ghare gayA.
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane gAMDAbhAI bhAIjIbhAI saMvat 1952nI sAlamAM paramakRpALudeva zrI khaMbhAtathI Azare traNa gAu dUra gAma 2ALaja che tyAM padhAryA. tenA samAcAra mane mANekalAle kahyA. jethI tyAM javAnI mArI tIvra icchA utpanna thaI. savAre veLAsara rALaja javuM, A pramANe dRDha nizcaya karI huM saburabhAI pAse gayo. 215 sAhebajInA adbhuta camatkAro prathama jyAre mANekalAle paramakRpALudeva saMbaMdhI adbhuta varNana kareluM te hakIkata meM saburabhAIne jaNAvI hatI. te sAMbhaLatAM temane sAhebajInA darzana karavAnI tIvra jijJAsA utpanna thaI hatI ane mane jaNAvyuM ke have jo kadAcit pharIthI A tarapha sAhebajInuM Agamana thAya to jarUra khabara Apajo. tethI huM khabara ApavA gayo hato. tyAM jaIne meM saburabhAIne jaNAvyuM ke sAhebajI rALaja mukAme padhAryA che, huM AvatI kAle savAramAM pahelA prahare javAno chuM. tyAre temaNe jaNAvyuM ke huM to taiyAra ja chuM. rastAmAM jatAM gAMghI dalasukhabhAI DAhyAbhAI maLyA hatA. teone meM sAhebajInuM Agamana thayA saMbaMdhI tathA sAhebajInA adbhuta camatkAro viSe varNana karatAM teoe paNa mArI sAthe AvavAnI icchA jaNAvI. amo traNe jaNA rALaja mukAme Azare nava vAgatAM pahoMcyA. chatrapalaMga para zayana chatAM gAthAonI dhUnamAM magna sAhebajIno utAro InAmadAra bApujI kharasedajI zeThanA baMgalAmAM hato. amo je vakhate pahoMcyA hatA te samaye sAhebajI upara meDA para vacalA haoNlamAM chatra palaMga para zayana thayA hatA. ane gAthAonI dhUnamAM vAraMvAra udgAro thatA hatA. bhAIzrI aMbAlAlabhAI pAse amoe sAhebajInA darzanArthe meDA para javAnI AjJA maMgAvI tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke ''bhale AvavA dyo.'' tethI amo sAhebajI pAse gayA ane namaskAra karI sAhebajI samIpe beThA. sAhebajInA chatra palaMga pAse jamIna para eka zetraMjI bichAvela hatI te para amo bannene besavA sAhebajIe jaNAvyuM jethI amo e zetraMjI para sAhebajInA sanmukhe beThA ane sAhebajI palaMga parathI UbhA thayA ane zetraMjI para birAjamAna thayA. jiMdagIparyaMta rAtribhojanano tyAga tyAra pachI vAtacItanA prasaMge amone sAhebajIe jaNAvyuM ke 'tamo zuM dharma pALo cho?'' tyAre meM sAhebajIne jaNAvyuM ke amAre tyAM zrI raNachoDajInI mUrti che te sthAnake hamezAM savAramAM nAhIne svaccha kapaDAM paherI ghIno dIvo karuM chuM ane pachI pAMca mALA gaNuM chuM. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke "tamo rAtribhojana karo cho?'' meM kIdhuM ke hAjI. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke 'tamo haMmezane mATe rAtribhojanano tyAga karI zakatA ho to te zreyaskara che, tathApi tema haMmezane mATe vartavA azakta ho to chevaTamAM ame jaNAvIe chIe ke dara sAlanA comAsAmAM cAra mAsa paryaMta te kramane anusarIne vartIzuM. te krama anusAra paramakRpALudevanI kRpA vaDe Aja dina paryaMta rAtribhojana karazo nahIM.'' tyAre amo banne jaNA sAhebajI sanmukha be hastavaDe aMjali joDI sAhebajI pratye bolyA ke ApazrInI kRpAvaDe amo Aja dinathI rAtribhojanano tyAga karI jiMdagI paryaMta te kramane anusarIne vartIzuM. te krama anusAra paramakRpALudevanI kRpAvaDe Aja dina paryaMta akhaMDitapaNe vartI zakyA chIe. ane have pachIthI paNa jiMdagIparyaMta te niyamane
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 216 anusarIzuM. pachI sAhebajIe tyAga-vairAgya saMbaMdhI ghaNo ja bogha karyo hato. chevaTamAM A amone paramakRpALudeve bhalAmaNa karI ke tamo "hamezAM aMbAlAlabhAI tathA tribhovanabhAI Adi mumukSabhAIonA samAgamamAM jajo." amoe jaNAvyuM ke hAjI, tema vartIzuM. mane smRtimAM Ave che ke te samaye paryuSaNa parva hatA. tyAra pachI bIje divase paramakRpALudeva rALajathI zubhasthaLa zrI vaDavA mukAme paghAryA hatA. bhAva tyAM bhagavAna hAjara che huM jyAre rALajathI pAcho amArA mukAme Avyo tyAre amArA bairAoe amone pUchyuM ke tamoe tyAM gharma saMbaMghI zuM sAMbhaLyuM? te to jaNAvo. tyAre meM upara jaNAvyA pramANe saghaLI smRtimAM rahelA hakIkata kahI saMbhaLAvI hatI. te parathI teo ghaNA ja utsAhathI bolyA ke mAre paNa sAhebajInAM darzana karavA AvavuM che. tyAre meM jaNAvyuM ke tamArAthI zI rIte AvI zakAze? hA to tamArAthI gharamAM ja pharI zakAya teTalI paNa zakti nathI. ane haju pathArIvaza raho cho, to pachI tyAM sughI zI rIte AvI zakAya? vaLI AvatI kAle gADIno joga AvI zake tema nathI, mATe tamo tyAM AvavAno vicAra mAMDI vALo ane atre beThAM bhAvanAo bhAvajo. tyAre teoe jaNAvyuM ke huM tyAM AvIza, gADImAM besavAnI jarUra nathI. ghIme ghIme cAlIne sAhebajInuM smaraNa karatAM karatAM pahoMcI zakAze. mATe huM to AvIza ja. Avo joga pharIne kyAMthI AvI zake? mATe A vakhate to huM cUkavAnI nathI. sAhebajInA pratApe karI kAMI paNa aDacaNa nahIM Ave. A pramANe utsAhapUrvaka AvavAnuM jaNAvyAthI meM jaNAvyuM ke bhale Avajo. tyArapachI amo banne tathA saburabhAI bIje divase savAre cAlIne vaDavA mukAme gayA hatA. raste cAlatAM koI koI sthAne vizrAMti levA mATe bairAMone besavA mATe jaNAvato hato tyAre teo jaNAvatA ke mane thAka lAgyo nathI, mATe besavAnI jarUra nathI. koI paNa sthAne vizrAMti lIghA vinA zrI vaDavA mukAme pahoMcyA hatA. A banAvathI mane ghaNuM ja Azcarya lAgyuM ke A zuM? taddana Akhara sthitinI mAMdagI haju to phakta gaI kAlathI ja sahaja sAja sugharatI Avela che ane vaLI zarIra to haju sAva sukAI gayela che, pathArImAMthI UbhA thavAnI to zakti rahela nathI. A prakAranI sthiti chatAM ahIM sudhI cAlIne AvI zakAyuM tevI prabaLa zakti kyAMthI utpanna thaI haze? A pramANenA vicAro thavA lAgyA ane ghaNuM ja Azcarya thayuM hatuM. paramakRpALudevano munione ghaNo ja upadeza amo jyAre zrI vaDavA mukAme AvyA te samaye Azare daza vAgatAno sumAra hato. te samaye vaDanI chAyA nIce tamAma bhAIo hArabaMdha goThavAIne beThA hatA. eka bAjue baheno beThelA hatA. paramakRpALudeva baMgalImAM birAjelA hatA. tyAM huM tathA saburabhAI sAhebajInA darzanArthe upara javA mATe bhAIzrI aMbAlAlabhAIne jaNAvyuM ke upara javAnI AjJA meLavI Apo. tyAre bhAIzrI aMbAlAlabhAI sAhebajI pAse gayA ane AjJA meLavI AvyA. jethI amo banne upara gayA ane sAhebajInAM darzana karyA. tyAM munizrI devakaraNajI svAmI tathA muni zrI lallujI svAmI tathA munizrI mohanalAlajI ema traNa munizrI hatA. teonA darzana karI beThA. tyAM ghaNo ja upadeza cAlato hato. tyAM zA.choTAlAla vardhamAnadAsa beThA hatA. teoe sAhebajI pratye jaNAvyuM ke huM hamezAM derAsare pUjA karI puSpa caDAvuM chuM, to puSpa caDAvAthI
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 217 zrImadda ane gAMDAbhAI bhAIjIbhAI doSa lAge kharo? tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke yathAvasare tamone samajAze. pachI te sAhebajI jyAre upadeza detAM mauna thayA tyAre huM Ubho thayo ane be hasta joDI ) sAhebajI pratye vinaMtipUrvaka jaNAvyuM ke sAhebajI nIce paghArazo? tyAre sAhebajI turata ja UbhA thayA ane nIce paghAryA. vaDanA vRkSa nIce jyAM baghA bhAIo-baheno beThA hatA tyAM paghAryA ane munizrI khaMbhAta tarapha padhAryA. judA judA AzayavALA lokonuM Agamana A samaye khaMbhAtanA ghaNA ja bhAIo baheno AvelA hatA. keTalAMka sAhebajInA darzanano lAbha meLavavA ane upadeza zravaNa karavArthe ja AvyA hatA. vaLI keTalAMka saraLabhAve praznonA samAdhAna karAvavA arthe pUchavAnuM ghArIne AvyA hatA. vaLI keTalAka evA vicArathI ja AvyA hatA ke loko vAto kare che tyAre te kevA haze te to joIe. tevA vicArothI kautuka jovArthe AvyA hatA. vaLI keTalAka vakrabhAve vAdavivAda karavArthe AvyA hatA. A pramANenA judA judA vicAro ghArIne atre AvyA hatA. kulAgraha-durAgrahano tyAga karavAno upadeza A samaye sAhebajInA mukhAraviMda mAMhethI kalAgraha-durAgrahano tyAga karavA saMbaMdhIno upadeza cAlato hato ane dAkhalA draSTAMtothI vistArapUrvaka varNana karatA hatA. jeo sAhebajInA darzanArthe ane upadeza zravaNa karavAnI icchAe AvyA hatA teo to ekAgra citte zravaNa karatAM ghaNo ja AnaMda pAmatA hatA. ema temanI mukhAkRti uparathI ane keTalAkonA mukhathI utsAhapUrvakanA udgAro sAMbhaLavA parathI jaNAtuM hatuM. sAhebajI jyAre upadeza detA hatA te daramyAnamAM sAhebajIne jeo prazno pUchavA ghArIne AvelA hatA teonA sAmuM draSTi pheravI darekane jaNAvatA hatA ke tamAre have kAMIpaNa pUchavA icchA che? hoya to jaNAvo. ema darekanA sAmI draSTi karIne jaNAvyuM hatuM, tyAre teo javAbamAM phakta ema jaNAvatA hatA ke amuka viSayathI amArA praznonuM samAghAna thaI gayuM che. praznonuM vagara pUchyuM samAdhAna vaLI jeo saraLabhAve praznonuM samAghAna karavA arthe AvyA hatA teonA ghArelA praznonuM samAdhAna teonA vagara kIdhe, vagara jaNAvyuM sAhebajInA mukhAraviMda mAMhethI upadezadhvani cAlatI hatI te mAMhe thaI javAthI teo ghaNuM ja Azcarya pAmI sAhebajI pratye ghanyavAdanA udgAro karatAM hatA. jyAre saghaLA loko potAnA ghara tarapha jatA hatA tyAre amo paNa ghara tarapha jatA hatA. tyAre rastAmAM cAlatA traNa bhAIo mAMhomAMhe vAta karatA hatA ke meM amuka amuka prazno pUchavA dhAryA hatA te amuka amuka viSayothI amAruM samAghAna thaI gayuM. ema utsAhapUrvaka ghanyavAdanA udgAro karatA hatA ane ghaNuM ja Azcarya pAmatA hatA. amo sahaja svabhAve teonI pUMThe cAlatA hatA, jethI sAMbhaLavAmAM AvyuM hatuM tethI atre jaNAvyuM che. abhuta jJAnazaktinA camatkAro najaronajara joyA vaLI jeo kautuka jovArthe AvyA hatA teo upadezadhvani sAMbhaLI temaja praznonuM samAghAna vagara jaNAvyuM thatAM sAMbhaLI Azcarya pAmI stabdha banI gayA ane tyAM beThA beThA teo mAMhenA keTalAka ghImA
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 218 svare mAMhomAMhe vAta karatA hatA ke loko ApaNane vAta karatA hatA ke kavirAja (sAhebajI) ghaNA ja camatkArika puruSa che ane abhuta jJAnazakti gharAve che, tevuM sAMbhaLavAthI ApaNe ahIM AvyA to A camatkAro najaronajara jovAmAM AvyA-vagere A saMbaMdhI vAto karatA hatA te huM lakSa daI sAMbhaLato hato jethI atre jaNAvela che. vakrabhAve vAdavivAda karavAvALAnuM vartana vaLI jeo vakrabhAve vAdavivAda karavArthe AvyA hatA teonA saMbaMghamAM banelA banAvo mArI smRti pramANe nIce vidita karuM chuM - sAhebajInA mukhAraviMda mAMhethI upadezadhvani cAlatI hatI tevA samayane viSe pAchaLathI keTalAMka bhAIo AvyA hatA ane teo eka paDakhe beThA hatA. teone keTaleka dUrathI AvatA dekhI sAhebajIe teonA tarapha najara karI. sAhebajIe hAthamAM ghAraNa karI rAkhela vastra, te jamIna para mUkI dIdhuM ane upadezadhvani cAlu ja hatI. upara jaNAvyA pramANe sAhebajIe te vastra jamIna para mUkI dIdhela hovAthI teo mAMhomAMhe kahevA lAgyA ke ApaNe kahevAnuM che te kahone. tyAre te kahe ke tame kaho, ame baghAye tamArI pAse ja beThelA chIe, ane gabharAo cho zuM kAma? tame sahaja bolo eTale amo te vAtane upADI laIzuM. tyAre te bhAIe vaLI bIjAne kIdhuM ke mane to nahIM phAvI zake, mATe tame bolo. tame to zAstranA jANakAra cho mATe tame bolo. tame hamezAM ApaNA mahArAja pAse zAstranI vAto karo cho ane ahIM bolavAmAM gabharAI jAo cho? rastAmAM to chAtI ThokIne baghA bolatA hatA ke Ama kahIzuM ne Ama pUchIzuM ane ahIM to bolatA ja nathI ema jaNAvyuM. tyAre vaLI te bhAIe bIjAne kIdhuM ke bolone, zuM besI rahyA cho? A pramANe mAMhomAMhe utAvaLA svare bolatA hatA tyAre te mAMhenA eka bhAI bolyA ke huM boluM chuM, mArA bolyA pachI tamo baghAe bolI UThajo ane mArI vAtane Teko maLe tema bolajo. tyAre te bhAIne te lokoe kIdhuM ke temAM amo pAchA nahIM paDIe, mATe tamAre gabharAvavuM nahIM. tyArapachI gaTorabhAI sAhebajI pratye AkrozavacanathI utAvaLA svare bolyA ke zAstramAM muhapattI rAkhavAnuM kIdhuM che te zuM khoTuM kIdhuM che? ughADA moMDhe bolavAthI vAyukAyanA jIvo haNAya evuM bhagavAne bhAkhyuM che te zuM khoTuM che? tame bhagavAna karatAM bahu moTA thaI gayA? vagere Akroza zabdomAM bolatA hatA. ane jeo bolatA hatA tenI vacamAM bIjA teonI sAthenA bhAIo paNa bolatA hatA ke hA, kharI vAta che. bhagavAne ughADe moMDhe bolavAnuM nA kIdhuM che, lAvo phalANA zAstramAM batAvuM, phalANA zAstramAM batAvuM ema baghAye Akroza vacanathI bolatA hatA. je bhAI sAhebajI pratye bolatA hatA te bhAI ADuM moDhuM rAkhIne bolatA hatA ane banne hAtha laMbAvI laMbAvIne bolatA hatA ane bolatI vakhate hAtha, paga ane moTuM thrajyA karatuM hatuM. teo bolatA hatA te vakhate sAhebajIe sahaja bhAIzrI aMbAlAlabhAI tarapha draSTi karI jaNAvyuM ke juo, A anaMtAnubaMdhI dhruje che-ema ghImA svare jaNAvyuM hatuM. je kAMI pUchavuM te ghIrajathI pUchavuM joIe teo jyAre bolatA baMgha thayA tyAra pachI sAhebajIe teone jaNAvyuM ke kema, have kAMI pUchavAnuM
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 219 zrImadda ane gAMDAbhAI bhAIjIbhAI bAkI rahI jAya che? hoya to jaNAvI gho. jethI saghaLAnuM samAghAna thaI jAya. tyAre te | lokoe kAMIpaNa uccAra karyo nahIM. tyArabAda sAhebajIe teone jaNAvyuM ke tamo . Ama AkarA zAne mATe banI jAo cho? ghIrajathI pUchavuM joIe. tamo je vakhate atre AvatA hatA te ja vakhate tamArI tarapha amArI dUrathI najara thatAM ja amArA jANavAmAM AvyuM hatuM ke tamo amone muhapattI saMbaMdhI bogha devA AvyA cho ane e ja kAraNathI amoe A vastra jamIna para mUkI dIdhela che. jo kadAca amArA hAthamAM rAkhela hota to tamo je ghAraNAthI atre AvyA hatA te dhAraNAo niSphaLa thAta ane tema bane to tamArA mananI aMdara te saMbaMghI mUMjhavaNa rahyA karata; te hetuthI ja amoe A vastra jamIna para mUkI tamone pUchavAno avakAza Apela che. baMghanathI mukta thavAnA sthAne baMghAya to chUTaze kyAM? je pUchavAthI vizeSapaNe tamArA mananuM samAdhAna thaI zake te hetue amoe Ama karela che, chatAM tamo AkrozapaNAmAM AvI javAthI game te prakAramAM bolo to tene mATe amArA eka rUMvADe paNa kheda thanAra nathI. kheda mAtra e ja rahyA kare che ke je sthAne javAthI baMghanathI mukta thavAya che te ja sthAne baMdhana thAya to pachI bIjA kaye sthAne vizrAMti laI zakAze? A pramANe jaNAvyA bAda te lokoe muhapattI saMbaMghamAM sAhebajI pratye prathama jaNAvI gayA chIe te pramANenA udgAro karyA hatA. tenuM samAghAna karavArthe sAhebajIe upadeza karyo hato te hAlamAM mane saMpUrNapaNe smRtimAM rahela nathI jethI atre jaNAvI zakato nathI. paraMtu mukhyatve AgrahadurAgrahano chedana karavA saMbaMdhI upadeza cAlato hato, jethI tyAM beThelAo ghaNo ja Azcarya pAmI gayA hatA ane keTalAka loko ghanyavAdanA udgAro karatA hatA ke aho sAhebajI! Apane ghanya che. Ape amArA mananA manogata bhAva jANI amArA ghArelA praznonuM samAdhAna karyuM. Apane ghanya che. e pramANenA udgAro karatA hatA. A pramANenA thatAM udgAro sAMbhaLI sahana nahIM thaI zakavAthI te loko tyAMthI sahaja sahaja pAchA khasatA gayA ane thoDe dUra gayA bAda ekadama UbhA thaI cAlyA gayA hatA. pachI keTalAka vakhata sudhI upadeza cAlyo hato. pachI upadeza detAM mauna thayA hatA. tyArabAda sAhebajI tyAMthI paghArI gayA hatA ane sarva loko potapotAnA mukAme cAlatA thayA hatA. amo traNe paNa teonI sAthe cAlatA thayA hatA. bhagavAne avatAra ghAraNa karyA paNa loko oLakhI zakatA nathI ghera AvatAM rastAmAM cAlatAM meM saburabhAIne tathA amArA bairAo (patnI)ne pUchyuM ke kema? kevo AnaMda varatAya che? tyAre saburabhAIe jaNAvyuM ke A AnaMdanI to zI vAta karavI? ghIno svAda kevo hoya che ema koI pUche to ApaNe kevA prakArano kahI zakIe? tene mATe to prakAra batAvI zakAto ja nathI. paraMtu ema ja kahI zakAya ke teno svAda te vAparavAthI anubhava thaI zake. vANI dvArA e teno prakAra batAvI zakAto nathI; tema A puruSanI vANI sAMbhaLI ghaNo ja AnaMda anubhavAya che. paraMtu te AnaMdano prakAra vANI dvArAe akathya che. vagere utsAha jaNAvatA hatA. tyArabAda bairAoe jaNAvyuM ke A kaLiyugamAM lokonuM kalyANa karavA mATe bhagavAne avatAra ghAraNa karyo che paNa loko bhagavAnane oLakhI zakatA nathI. jene oLakhANa thaze tene vaikuMThe laI jaze. juo pelA loko bhagavAnanI pAse AvyA, paNa oLakhANa thaI nahIM, ulaTA niMdA karIne bhAre karmI thaIne cAlyA gayA. e to jeone vaikuMThe
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 220 javAnI icchA thaI hoya tene ja potAnuM svarUpa batAve che-vagere sAhebajInI ghaNI ja stuti karatA hatA. tyArapachI meM kIdhuM ke te lokomAM zA gaToracaMda motIcaMda hatA, teoe sAhebajInI ghaNI ja niMdA karI che ane khoTA AkSepo AropaNa karatA hatA, jethI temaNe ghaNuM ja mAThuM karma upArjana karyuM haze-vagere vAtacIta karatA hatA. paramakRpALudevanI kRpAe taddana ArAma rastAmAM cAlatAM eka vakhate meM bairAone jaNAvyuM ke A jago para thoDo vakhata vizrAMti levA mATe beso. tyAre bairAoe jaNAvyuM ke have mane taddana ArAma thaI gayo hoya ema jaNAya che. ane bilakula thAka lAgyo nathI. kadAca A karatAM paNa vadhAre cAlavAnuM hoya to paNa cAlI zakAya tevI zakti che, mATe besavuM nathI ema kahI beThA nahIM ane mukAme pahoMcI gayA hatA ane tyAra pachIthI kAMI paNa vyAdhi yA darada rahyuM nahotuM. paramakRpALudevanI saghaLI vANIno utAro sAhebajInA mukhAraviMda mAMhethI jyAre upadezadhvani cAlatI hatI te samaye bhAIzrI aMbAlAlabhAI vagere keTalAka bhAIo utArA karatA hatA. tyArabAda bhAIzrI aMbAlAlabhAI saghaLAonA utArA potAnI pAse ekatra karatA. te saghaLA utArA vAMcI jaI koI utArAmAM koI bAbata lakhavAmAM AvI hoya ane koI utArAmAM koI bAbata lakhavA rahI gayela hoya te saghaLuM lakSamAM laI tyArabAda anukrama goThavaNIthI sudhAro karI pharIthI ghavalapatra para utAro karatA hatA. pachI sAhebajI jyAre bIjA sthAne paghAryA hoya te samayamAM baMgalI para sAhebajInA beThakanI gAdI para te utArAnA kAgaLo mUkIne cAlyA AvatA. sAhebajI jyAre te sthAne paghAre tyAre te utArA dRSTigocara karI letA. kadAca utArAM thavAmAM koI sthAne bhUla thayela jaNAya to tyAM sAhebajI pote svahaste sughAro karatA hatA. te pramANe hamezAM saMgraha karI graMtharUpe potAnA hAthe utAro karatA hatA. bhAIzrI aMbAlAlabhAIno evo tIkSNa upayoga vartato hato ke utAro karavAmAM banatAM sughI kAMIpaNa bhUla thatI nahotI. e vAta koI eka samaye sAhebajIe jaNAvI hatI. A hakIkatamAM keTalIka hakIkata mArI najare jovAmAM Avela te parathI tathA keTalIka hakIkta bhAIzrI aMbAlAlabhAInA mukhathI sAMbhaLavAmAM Avela te parathI atre jaNAvela che. paramakRpALudeve kahyuM-gorabhAIne pazcAttApa thaze zA.gaToracaMda motIcaMde zrI vaDavA mukAme paramakRpALudeva pratye muhapattiI saMbaMdhI khoTA AkSepo Aropa karI niMdA karI hatI, te saMbaMdhamAM meM bhAIzrI aMbAlAlabhAIne pUchyuM hatuM tyAre teoe jaNAvyuM ke tamo sarve potapotAnA mukAma tarapha gayA bAda paramakRpALudeva dariyA tarapha pharavA mATe paghAryA hatA. tyAMthI pAchA AvatI vakhate meM (bhAIzrI aMbAlAlabhAIe) jaNAvyuM ke atre DhaMDhaka matanA je loko muhapattiI saMbaMghamAM pUchavA AvyA hatA, te loko ApazrInA avarNavAda bolatA hatA, temAM paNa je gaToracaMda motIcaMda hatA te to ghaNuM ja bolatA hatA tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke gaToracaMda thoDA vakhatamAM A satya mArga pAmI zakaze, mATe tame sau koI temanI niMdA karazo nahIM, temano avarNavAda bolazo nahIM.
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 221 zrImadda ane gAMDAbhAI bhAIjIbhAI tamArA manamAM paNa teonA saMbaMghamAM koI paNa prakArano vikSepa rAkhazo nahIM. teo | amArA saMbaMghamAM kaSAyanA AvezamAM bolyA hatA, tene mATe teone ghaNo ja pazcAttApa thaze; ema sAhebajIe jaNAvyuM hatuM. evuM bhAIzrI aMbAlAlabhAIe mane jaNAvyuM hatuM. munizrI devakaraNajInA vyAkhyAnathI gaTorabhAIne ghaNo pazcAttApa tyArabAda poSa athavA mAha mAsamAM munizrI devakaraNajIsvAmI vagere khaMbhAtamAM upAzrayamAM paghAryA hatA. munizrI devakaraNajIsvAmI vyAkhyAna vAMcatA hatA jethI ghaNA ja loko vyAkhyAnamAM AvatA hatA. jyAre munizrI khaMbhAtathI vihAra karavAnA hatA tyAre gavArA daravAjA bahAra kaNabInI gharmazALAmAM ekAda-be divasane mATe utAro karyo hato. tyAM munizrI vyAkhyAna vAMcatA hatA tyAre ghaNA ja loko sAMbhaLavA AvatA hatA te vakhate jJAnAvaraNIya karma saMbaMghI vistArathI ghaNo ja bogha karyo ke jJAnAvaraNIya karmathI kevuM phaLa bhogavavuM paDe che. te vakhate gaToracaMda motIcaMda ke jeNe paramakRpALudeva pratye AkSepo karyA hatA ane niMdA karI hatI, te temane smRtimAM AvI javAthI ghaNuM ja rovA lAgyA ane pazcAttApa karavA lAgyA ke aho! mArI to ghaNI ja bhUla thaI che. tevA vicArathI teoe munizrI pratye jaNAvyuM ke meM to sAhebajInI ghaNI ja niMdA karI che to have tethI kevA prakAre chUTI zakAya? tyAre munizrIe jaNAvyuM ke teno pazcAttApa karavo ane bhAIzrI aMbAlAlabhAI vagere bhAIonA samAgamamAM javAnuM rAkhazo. tyArapachI teo bhAIzrI aMbAlAlabhAI vagere bhAIonA samAgamamAM hamezAM AvatA hatA, paraMtu teonA bairAMo vagere kleza karatA hatA jethI teo guptapaNe AvatA hatA. sarvene eka ja vakhata jamavAnI AjJA tyArapachI pharI paramakRpALudevano samAgama mane kAviThA mukAme thayo hato. te samaye khaMbhAtathI tathA bIjA judA judA sthaLothI Azare pacAsa bhAIo paghAryA hatA. te samaye mArI smRti pramANe kAviThA mukAme paramakRpALudevanI sthiti Azare daza divasanI thaI hatI. tenI jANa thatAM amo tathA khaMbhAtathI bIjA ghaNA bhAIo te tarapha javAne taiyAra thayA ane gADAmAM besIne gayA hatA. tyAM huM ATheka divasa rokAyo hato. borasadathI hamezAM sAhebajInA samAgamamAM ghaNA ja bhAIo AvatA hatA. kAviThAmAM zeTha jhaverabhAInA makAnamAM utAro hato, rasoDuM tyAM ja rAkhavAmAM AvyuM hatuM. tyAM sarvene eka ja vakhata jamavAnI AjJA hatI. dareka mumukSu sAme joI tenA praznonuM samAdhAna eka vakhate zrI borasadavALA keTalAka bhAIo prazno pUchavAnuM ghArIne sAhebajI pAse AvyA hatA. tenuM samAghAna teonA vagara pUchyuM sAhebajIe karyuM hatuM. sAhebajIe teone jaNAvyuM hatuM ke tamoe amuka viSaya pUchavA ghArela che tenuM samAghAna A pramANe che. ema darekanA sAmI draSTi karI judA judA praznonuM judA judA prakAre samAghAna karyuM hatuM. sarva mumukSuo sAthe besI jamavAnI icchA eka divasane viSe sAhebajIe bhAIzrI aMbAlAlabhAIne jaNAvyuM ke amone to sarvamumukSubhAIonA maMDaLa sAthe besIne jamavAnI icchA rahyA kare che, paraMtu amArAthI sAthe besIne jamavAnuM banI zake nahIM
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo ema jaNAvyuM hatuM. ane te saMbaMdhI mArmika hetuo paNa sAhebajIe jaNAvyA hatA. sarve bhAIone jamavA mATe eka rasoDAmAMhe rasoI thatI hatI ane sAhebajIne mATe alAyadA sthAne alAyadI rasoI banAvavAmAM AvatI hatI.) paisAnA lAlacathI khoTuM kahevuM nahIM bapore jamIne hamezAM sAhebajI keTaleka dUra upavano tarapha paghAratA hatA. eka vakhate eka bhaMgIo rastA para Ubho hato. sAhebajIne jatAM dekhI te bhaMgIyAnA manamAM saheje evo ja bhAsa thayo ke A to bhagavAna che. tevA vicArothI te bhaMgIo sAhebajI sanmukhe AvI be hAtha joDI namaskAra karI, sAhebajInA pUMThe pUMThe cAlato hato. sAhebajI jyAre koI eka sthAne birAjamAna thayA tyAre te bhaMgIo sAhebajInA sanmukhe be hAtha joDI Ubho rahyo ane sAhebajI pratye kaheto hato ke Apa bhagavAna cho tevuM ghArI huM eka vAta pUchavA mATe tamArI pAchaLa pAchaLa Avyo chuM, mATe Apa kahetA hoya to pUchuM. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke bhale pUcha. pachI te bhaMgIAe sAhebajI pratye jaNAvyuM ke mane amArA loko guru tarIke mAne che ane huM amArA loko pAsethI aragho rUpiyo laI kaMThIo bAMdhuM chuM, te kAma huM sAruM karuM chuM ke kema? te kaho. tyAre sAhebajIe te bhaMgIone jaNAvyuM ke paisAnI lAlacathI koIne paNa khoTuM kahevuM nahIM, temaja khoTuM batAvavuM nahIM. jevuM jANatA hoIe tevuM ja kahevuM. gAMDo mANasa sAhebajI samIpa AvatA taddana zAMta eka divasa sAhebajI keTaleka dUra gAma bahAra paghAryA. tyAM eka vRkSa nIce birAjamAna thayA hatA. sarve mumukSubhAIo sAhebajInA sanmukhe beThA hatA. sAhebajInA mukhAraviMda mAMhethI upadeza dhvani cAlatI hatI. tyAga vairAgya saMbaMghamAM ghaNo ja anupama upadeza cAlato hato, te sAMbhaLI sarve mumukSubhAIonA netro mAMhethI cothArAe azru vahetA hatA. te samaye eka gAMDA jevo mANasa keTaleka dUrathI bIbhatsa zabdomAM bakavAda karato Avato hato, je sAMbhaLI keTalAka bhAIono upayoga te tarapha gayo hato. paNa te mANasa jyAre sAhebajInA samIpamAM AvI pahoMcyo ke taddana zAMta thaI gayo hato. sapuruSono kSaNavArano samAgama paNa atyaMta hitakAraka avAranavAra amo bhAIzrI aMbAlAlabhAInA makAne samAgamamAM jatA hatA tyAre eka divasane viSe bhAIzrI aMbAlAlabhAIe jaNAvyuM ke sAhebajI klola mukAmethI muMbaI tarapha paghAravAnA che tevA samAcAra Aja roje maLyA che. jethI amadAvAda sTezana para sAhebajInA darzanano lAbha maLI zake tema che, te kAraNathI mAre AvatI kAle amadAvAda javAnI marajI che, to tamAre paNa AvavA marajI hoya to taiyAra thajo. tyAre meM tathA bhAIzrI saburabhAIe jaNAvyuM ke amAre paNa AvavA marajI che. te vakhate bhAIzrI aMbAlAlabhAIe sahaja hasamukhe amone jaNAvyuM ke tamo ATalo badho parizrama veThIne paNa AvavAnuM kema jaNAvo cho? prathama to khaMbhAtathI ANaMda sughI gADAmAM besI javuM paDe che. tyArabAda ANaMdathI amadAvAda sughI relagADImAM besI javAnuM che ane vaLI tyAM gayA bAda turata ja A tarapha pAchuM vaLavAnuM che. mAtra amadAvAda sTezanethI ANaMda sTezana sudhI relagADImAM samAgamano lAbha maLI zake tema che. teTalA ja vakhatane mATe AvavA javAno parizrama veThavo, vaLI teTalA ja vakhatanA samAgama mATe
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223 zrImad ane gAMDAbhAI bhAIjIbhAI eka divasa kAmakAja baMdha rAkho te nukasAna thAya tathA AvavA javAmAM kharco lAge; te saghaLuM sahana karIne paNa ATalA ja vakhatanA samAgama arthe AvavA utsAha jaNAvo cho to tema karavAmAM tamoe moTo lAbha zuM mAnyo che? te tamArA vicAramAM AvatuM hoya tema jaNAvo. jo ke tema karavAmAM moTo lAbha samajAyo na hoya tyAM sudhI Ama karavAmAM utsAha jAgavo e prAye asaMbhavita che ema mArI potAnI mAnyatA che, chatAM paNa tamArA vicAramAM zuM Ave che te jANavArthe A pramANe pUchavuM thayela che. tyAre meM ema jaNAvyuM hatuM ke satpuruSonA samAgamamAM apUrva vAto sAMbhaLavAmAM Ave che jethI ghaNo ja AnaMda thAya che ema jaNAvyuM hatuM. tyArabAda bhAIzrI aMbAlAlabhAIe te viSe vistArapUrvaka varNana karyuM hatuM ke satpuruSono kSaNavArano samAgama paNa atyaMta hitakAraka hoya che vagere jaNAvyuM hatuM. cA hoTalanI tathA lIlAmevAmAM bagADa bIje divase savA2mAM amo traNe gADAmAM besI ANaMda sughI gayA ane tyAMthI relagADImAM besI amadAvAda sTezane gayA. amo amadAvAda sTezana para UtaryA bAda thoDA ja vakhata pachI kalola taraphathI relve Trena AvI temAM sAhebajI padhAryA hatA. sAhebajIne mATe sTezana parathI cAha tathA lIlo mevo lAvyA hatA ane te vAparavA mATe sAhebajI pAse gharyuM hatuM. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM hatuM ke amAre A vAparavA marajI nathI. ema jaNAvyuM ane kAMIpaNa vAparyuM nahotuM. sAhebajIe kAMIpaNa vAparyuM nahIM te saMbaMdhamAM bhAIzrI aMbAlAlabhAI vicAra karavA lAgyA zuM kAraNathI vAparavAnuM nA jaNAvyuM haze? te saMbaMdhamAM ghaNA prakArothI vicAra karatAM smRtimAM AvyuM ke cAha hoTalanI lAvelA hovAthI te abhakSapaNAmAM gaNI vAparI nahIM ane lIlo mevo bArIkIthI tapAsa karatAM jaNAyuM ke temAM bagADano bhAga hato tathA cAkhavA parathI jaNAyuM hatuM ke te mevo khaTAza para hato jethI te paNa vAparyo nahIM ema bhAIzrI aMbAlAlabhAIe mane jaNAvyuM hatuM tathA A parathI temaNe vistArapUrvaka jaNAvyuM ke aho! sAhebajIno kevo utkRSTa tyAga che? vaLI upayoganI jAgRti paNa kevI utkRSTapaNe varte che? tathA teozrInA jJAnanuM paNa keTaluM badhuM utkRSTapaNuM varte che? te ApaNane tAdRzya anubhava karAve che chatAM satpuruSonI uttama dazAnuM yathAtathyapaNuM samajAtuM nathI arthAt temanI oLakhANa thaI zakatI nathI, te mAtra hInapuNyane laIne AvaraNano doSa che. je vakhate sAhebajInI pAse cAha tathA lIlo mevo gharavAmAM Avyo te vakhate sAhebajIe koIne ema pUchyuM nathI ke A cAha kyAMthI lAvyA cho? temaja te saMbaMdhI koIe paNa jaNAvyuM nahotuM. vaLI lIlo mevo sAhebajIe cAkhyo paNa nahoto ane sahaja dUrathI ja sAhebajIe sRSTi karI vAparavA mATe turata ja nA jaNAvI hatI. A pramANe bhAIzrI aMbAlAlabhAI sAthe vAtacIta thaI hatI jethI atre jaNAvI che. eka motI dANAnA rUpiyA poNo lAkha thoDA ja vakhata pachI bhAIzrI manasukhabhAI 2vajIbhAI potAnA dezathI AvI pahoMcyA ane amadAvAda sTezana para UtaryA. tyArabAda thoDAM vakhata pachI muMbaI tarapha javAnI TrenamAM sAhebajI birAjamAna thayA hatA. amo sarve paNa sAthe beThA hatA. relve Trena UpaDyA bAda bhAIzrI manasukhabhAIe potAnI pAsethI eka motIno dANo kADhyo ane sAhebajIne batAvyo ane sAhebajI pratye jaNAvyuM ke bhAI, A dANo muMbaImAMthI rUA.22000/-mAM kharIda karyo che tenuM zuM Upajaze? tyAre sAhebajIe
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo jaNAvyuM ke muMbaImAM vecazo to rUA.44000/- Upajaze ane vilAyata vecANa karavA mokalazo to poNo lAkha rUpiyA Upajaze ema jaNAvyuM hatuM. tamAruM anumAna sAcuM che. te ja kAraNathI amoe nA pADela tyArabAda sAhebajIe bhAIzrI aMbAlAlabhAIne jaNAvyuM ke amoe amadAvAda sTezana para cAha tathA lIlo mevo vAparavA mATe nA jaNAvI hatI jethI te saMbaMdhamAM tamoe amArA mATe zuM vicAro ghaDyA hatA? te jaNAvo. tyAre bhAIzrI aMbAlAlabhAIe jaNAvyuM ke sAhebajI, ApanAthI kAMI ajANyuM nathI. pachI sAhebajIe jaNAvyuM ke tamAruM anumAna sAcuM che, e ja kAraNathI amoe nA jaNAvI hatI. aMbAlAlabhAI bharUca sughI gADImAM sAthe gayA bAda ANaMda sTezana AvyuM. tyAM huM tathA saburabhAI UtaryA ane rokAyA. bhAIzrI aMbAlAlabhAI bharUca sudhI gADImAM sAhebajInI sAthe gayA hatA. tyAMthI bhAIzrI aMbAlAlabhAI pAchA vaLyA ane ANaMda sTezane AvyA. tyArabAda amo sarve gADAmAM besI khaMbhAta AvyA hatA. atre rasoDuM che. bIje javAnI jarUra nathI pharI paramakRpALudevano samAgama amadAvAdamAM thayo hato. sAhebajI amadAvAda paghAryA te saMbaMdhI samAcAra bhAIzrI aMbAlAlabhAIthI jANyA hatA. jethI huM, saburabhAI, bAbarabhAI tathA bhAIzrI aMbAlAlabhAI amo cAre khaMbhAtathI amadAvAda gayA. sAhebajIno utAro hato tyAM pahoMcyA. bAda prathama bhAIzrI aMbAlAlabhAI sAhebajInA darzanArthe gayA hatA. tyAM vAtacItanA prasaMge meM jaNAvyuM hatuM ke amo jamavA mATe zaheramAM javAnA chIe. sAhebajIe jaNAvyuM ke atre rasoDuM che. bIje javAnI jarUra nathI. jethI amoe rasoDe jamavAnuM rAkhyuM hatuM. | munizrI pAse sAhebajI jatA hatA te samaye sAhebajInI zarIra prakRti ghaNI ja narama rahyA karatI. jethI paramakRpALudevanA mAtuzrI tathA DaoNkTara prANajIvanadAsa vagere tyAM ja hatA. amo tyAM daseka divasa rokAyA hatA. munizrI lallujI svAmI Adi cAra munizrI amadAvAdamAM kAMkariyA taLAva najIka gharmazALAmAM paghArelA hatA. tyAM munizrInI pAse sAhebajI jatA hatA. guru je AjJA kare te vicAra vinA cogya mAnavuM sAhebajIe sarve bhAIone jaNAvyuM ke khaMbhAtamAM zrI suboghaka pustakAlaya kholavAno vicAra ghArela che ane te arthe phaMDa UbhuM karavA vicAra che. A vakhate khaMbhAtanA tathA amadAvAdanA tathA bIjA gAmonA ghaNA ja bhAIo hatA. sarve bhAIo sAhebajInA sanmukhe be hasto vaDe aMjali joDI UbhA rahyA hatA. sAhebajIe te vakhate bhAIzrI aMbAlAlabhAIne jaNAvyuM ke gAMDAbhAIne bolAvo. sAhebajInA kahevAthI temaNe mane bolAvyo, jethI huM turata ja sAhebajInA samIpe jaI be hAtha vaDe aMjali joDI Ubho rahyo. sAhebajIe mane jaNAvyuM ke khaMbhAtamAM suboghaka pustakAlaya sthApana karavAnuM che ane te sthApanA prathama tamArA hAthe ja karAvavA vicAra ghArela che jethI prathama pahelA tame pote ja rUpiyA 201/- A
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 225 zrImadda ane gAMDAbhAI bhAIjIbhAI TIpamAM bharo. tyAre meM jaNAvyuM ke zrI vaDhavANa kempamAM zrI paramakRta prabhAvaka maMDaLanI TIpamAM rU.101/- bharelA che, mATe A vakhate ATalI moTI rakama nahIM poSAya. tyAre A sAhebajIe jaNAvyuM ke amAruM je kAMI kahevuM thAya temAM bIjo vicAra nahIM karatAM yogya ja mAnI levuM. tyAre meM sAhebajI pratye jaNAvyuM ke tathAstu. ema bolI sAhebajInA jaNAvyA pramANe TIpamAM bharyA hatA. tyArabAda khaMbhAtanA bIjA sarve bhAIo taraphathI bharAyA hatA. pANInI parabanI jema aneka sthAna UbhA karavAnI bhAvanA tyArabAda zrI amadAvAdavALA bhAIzrI popaTalAlabhAIe sAhebajI pratye jaNAvyuM ke amAre paNa A TIpamAM bharavAnI icchA che. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke "hAla to prathama paheluM staMbhatIrthamAM sthApanA karavA vicAra ghArela che, mATe A vakhate to khaMbhAtavALA bhAIo taraphathI bharAvavA do. bAda pANInI parabonI mAphaka keTalAMka sthAno para sthApana karavA vicAra che. jyAre amadAvAdamAM sthApana karavAnuM thAya tyAre tamArI icchAnusAra bharajo." mULarakama kAyama rahe tevI vyavasthA karavI tyArabAda sAhebajIe jaNAvyuM hatuM ke "suboghaka pustakAlayanuM makAna kevA prakAranuM baMghAvavuM te viSe bhalAmaNa karI hatI ke te makAna evA sthAna para joIe ke bajAramAM nahIM temaja bajAramAM gaNI zakAya tevA sthAna para tathA dizA-pANInI sagavaDatA hoya. pustakojInI goThavaNI mATe kabATo rAkhavA tathA mULarakama kAyama rahI zake ane yogya vyavasthA thAya tema karavuM vagere bhalAmaNa karI hatI. jJAnIonI draSTimAM ghana e kacaro che sAhebajIe jyAre TIpamAM bharavA mATe AjJA karI hatI ane huM teTalI rakama bharavAmAM prathama sahaja acakAyo hato te vakhate sAhebajIe jaNAvyuM hatuM ke "amo je kAMI jaNAvIe te yogya ja mAnI tema ja karavuM. koInI pAse pAzera kacaro vaghu haze ane koInI pAse pAzera kacaro ocho haze paraMtu tamAre te tarapha draSTi karavAnI jarUra nathI. amArA lakSamAM che ke A baghAonI pAse tamArA karatAM adhika paisA che. te saghaLuM amArA jANavAmAM che, chatAM amoe tamone jaNAvyuM che to temAM bIjo vikalpa karavAnI jarUra nathI." ema jaNAvyuM hatuM. munizrInA darzana karIne jajo' jyAre amo amadAvAdathI khaMbhAta AvavAnA hatA tyAre sAhebajIe amone bhalAmaNa karI ke "munizrInA darzana karIne jajo." tyAre amone vicAra thayo ke atyAre rAtrino vakhata che mATe zI rIte jaI zakAze? sAhebajInAM darzana karI tyAMthI bhAIzrI popaTalAlabhAI gayA ane temane amoe jaNAvyuM ke munizrInA darzanArthe javuM che, mATe amone eka gADI karI Apo. tyAre amone eka gADI karI ApI. pachI amo gADImAM besI gomatIpura daravAjA bahAra jyAM munizrI hatA tyAM gayA. rAtrinA vakhate javuM thavAthI Agamana thayA viSenA munizrIe amone samAcAra pUchyA tyAre amoe saghaLuM vRttAMta kahI jaNAvyuM hatuM. tyArabAda amo munizrInA darzana karI gADImAM besI sTezana para gayA. tyAM suI rahyA ane savAranI TrenamAM khaMbhAta tarapha AvyA.
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-pre2ka prasaMgo gacchamata saMbaMghI zabdathI rahita nAma rAkhavuM .. "zrI subodhaka pustakAlaya'' e nAma sAhebajIe Apela che. jyAre sthApana karavAno vicAra dhAryo tyAre sAhebajIe sarve bhAIone jaNAvyuM ke zuM nAma ApavuM? te potAnA vicAramAM Ave tema jaNAvo. tyAre sarve bhAIoe potapotAnA vicAro pramANe jaNAvyuM hatuM. tyArapachI sAhebajIe jaNAvyuM ke je nAma ApavAmAM koIpaNa prakAranA gacchamata saMbaMghI zabda na Ave tevuM nAma ApavuM joIe ema jaNAvI sAhebajIe zrImukhe prakAzyuM ke A pramANe nAma rAkhavuM. 226 zrI subodhaka pustakAlaya ema dhavalapatra para svahastAkSare lakhI ApyuM hatuM. jethI te pavitra nAma rAkhavAmAM Avela che. sAhebajIe bhAIzrI aMbAlAlabhAIne jaNAvyuM hatuM ke subodhaka pustakAlayanI sthApana kriyA gAMDAbhAInA hAthe karAvajo. jethI sAhebajInA vidyamAnapaNAmAM khaMbhAtamAM zrI kumAravADAnA nAkA para vakIla maganalAla dullabhadAsanuM makAna che te makAnanA meDA para saMvat 1957nA mAha suda panA dine mArA hAthe sthApana kriyA thayela che. sAhebajInA citrapaTanI pagharAmaNI trIje mALe karavAmAM AvI hatI ane zrI pustakojInI pagharAmaNI bIjA mALe thaI hatI ane vAMcana vicAravAnI beThaka tyAM ja rAkhavAmAM AvI hatI. te makAnanuM vArSika bhADuM amuka rUpiyA nakkI karI rAkhela hatuM. tyArabAda keTalAka varSa vItyA pachI sarve bhAIone vicAra thayo ke eka makAna baMdhAvavuM. tevA vicArathI tenA kharca mATe sAdhano meLavI zrI lIMkApurInI khaDakI madhye makAna baMdhAvyuM. te makAnanuM kAma saMpUrNa thayA bAda khaMbhAta svasthAnanA 25.2A.dIvAna sAheba mAdhavarAmabhAI harInArAyaNabhAInA mubAraka hAthe saMvat 1968nA Aso vada 5 budhavAranA dine subothaka pustakAlayanI sthApana kriyA karavAmAM Avela che. te subodhaka pustakAlaya Aje mumukSuone vizrAMtinuM sthAna banela che. te thavAmAM paramakRpALudevano ApaNA upara parama upakAra che. upara jaNAvyA pramANe saghaLo vRttAMta meM mArI smRti mujaba utAro karAvela che, temAM mArI saratadoSanA kAraNathI bhUlacUka thaI hoya tene mATe kSamA cAhuM chuM. zrI gAMDAbhAI bhAIcaMda khaMbhAta zrI khaMbhAta nivAsI zA gAMDAbhAI bhAIcaMda zrImad rAjacaMdrajInA samAgamamAM AvelA ane te prasaMge je vAtacIta bInA banelI te hAla smRtimAM rahela te saMkSepamAM jaNAvuM chuM : pUrva saMskArathI sAhebajInA samAgamamAM rahevAnI icchA khaMbhAta nivAsI bhAI zrI nagInadAsa gulAbacaMda tathA tArApuravALA bhAIzrI mUlacaMda phUlacaMda sAthe mAre snehabhAva hato. tethI teoe mane jaNAvyuM ke paramakRpALu mahAtmA gAma kAviThA padhAryA che, to tyAM AvavA icchA che? te sAMbhaLI mane kRpAnAthanA darzana karavAnI icchA thaI. saMvat 1952nI sAlamAM zrAvaNa vada 11nA roja bhAIzrI nagInadAsa sAthe huM lagabhaga pAsaNa besatAM rALaja gayo. tyAM jaI kRpAnAthanA darzana karyA tyArathI manamAM ghaNo ja prema Avyo ane evI icchA thaI ke hamezAM sAhebajInA
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI gAMDAbhAI bhAIcaMda
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 227 zrImadda ane gAMDAbhAI bhAIcaMda samAgamamAM rahevAya to kevuM sAruM thAya. teozrIno bogha sAMbhaLI evI ja icchA rahyA kare che ke pharI A vANI kyAre sAMbhaLIe? A vakhate mArI uMmara agiyAra ke bAra varSanI hatI eTale te vakhate mane bIjA saMskAro ochA hatAM. paramakRpALudevanA vacana sAMbhaLavA ane teozrInI sevAmAM rahevuM e mane ghaNuM priya lAgatuM. te sivAya bIjo koI sUkSma vicAra karavAnI mArI zakti nahotI. jIve mAtra kriyAnuM abhimAna karyuM che bhAdaravA suda-5ne divase saMvatsarIno upavAsa kRpALudeva samIpe karelo. suda 6ne divase savAre ema rahyA kare ke RArAbaDI levI che, paNa jo kRpAnAtha vApare to pachI vAparIe, kAraNa upavAsa karela che. upavAsanuM abhimAna hatuM. te vakhatamAM teozrIe ekaghArA akhaMDa traNa kalAka sudhI bogha karyo ke A jIve je kAMI karyuM che te abhimAna sahita karyuM che. je je kAMI kriyA kare che tenuM vAraMvAra phuraNa thAya che e ja jIvanI ajJAnatA che; vagere bogha sAMbhaLI mArA manamAM je upavAsa karyAnI phuraNA thaI hatI te badhI, gaLI gaI ane samajAyuM ke A jIve kAMI karyuM nathI, mAtra kriyAnuM abhimAna ja karyuM che. pachI mAruM khaMbhAta AvavuM thayuM hatuM kRpAnAthe Apela AjJAthI parama saMtoSa tyArabAda saMvat 1954nI sAlamAM kRpAnAtha zrI vaso paghArelA. te samAcAra sAMbhaLI huM tyAM gayo hato. aMtarathI ema thAya ke temanI ahorAtra vANI sAMbhaLuM ane sevAmAM ja rahyuM. bogha sAMbhaLavAthI mAruM mana ghaNuM ja rAjI hatuM. tyAM meM kRpAnAthane pUchyuM ke mAre zuM karavuM? tyAre teozrIe AjJA karI ke "tAre mokSamALA, bhAvanAbogha vAMcavA. temAM kSamApanAno pATha vAraMvAra vicAravo, hamezAM bahu puNya kerA'no pATha vicAravo tathA "paramaguru' e zabdanI pAMca mALAo gaNavI ane hamezAM thoDo vakhata paNa niyamamAM besavuM." AvI AjJAthI mane parama saMtoSa thayo hato. sarva saMsArI jIvo indriyomAM rame, muni AtmAmAM rame te vakhate huM eTaluM ja samajato hato ke kRpAnAtha maLyA e ja mahatuM puNyano udaya che, ane temanI AjJA thaI che e paramalAbhanuM kAraNa che. tyArabAda bAlagammato karato, teozrI ekAMtamAM ekalA beThA hoya to emanI sevAmAM raheto. te vakhate pUjyazrI bIjuM kAMI kahetA nahIM. temanI sevAmAM rahevAnuM tathA vANI sAMbhaLavAnuM banI zake to kevuM sarasa, ema rahyA karatuM hatuM. tyArapachI kRpAnAthano samAgama ghaNuM karIne pharI thayo nathI. vaso kSetramAM ghaNuM karI huM be-traNa divasa rahela hato. paramakRpALudeva vaso kSetramAM AnaMdaghanajInA stavano mAMhenA keTalAMka pado gAthAo bolatA hatA- "sayala saMsArI iMdriyarAmI munigaNa AtamarAmI re" e pramANe ghora zabda kahetA hatA tathA tyAM ghaNo josabhera ekaghArA bogha cAlato hato. valI e kSetramAM pUjya bhAI zrI vanamAlIbhAI tathA pUjya bhAIzrI aMbAlAlabhAI tathA bhAIzrI nagInabhAI vagere bhAIo tyAM paghAryA hatA. tathA tyAM bhAIzrI ratanacaMdabhAI tathA jhaveracaMdabhAI tathA kalyANajIbhAI tathA vRddhicaMdabhAI vagere bhAIo tyAM hatA.
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 228 lagabhaga eka mahino prema khumArInI asara paramakRpALudevanA darzana karI khaMbhAta AvyA pachI lagabhaga eka mahino te premanI khumArI cAlI ane jagatathI udAsInavRtti rahI hatI. tevI vRtti have Aje jovAmAM AvatI nathI. te vakhatano ghakko keTalAMka samaya sudhI rahyo hato. utAro karAvela saMvat 1969nA caitra vada 9ne bughavAre. zrI choTAlAla chaganalAla khaMbhAta zrI khaMbhAta nivAsI bhAIzrI choTAlAla chaganalAla paramakRpALudevanA samAgamamAM AvyA te prasaMge je je kAMI vAtacIta khulAsA thayela te potAnI smRti pramANe utAro karAvela che. hAla teonI uMmara 16 varSanI che. amo tapAye nathI ane DhuMDhIyA paNa nathI saMvat 1946 Aso vada 14 athavA 0))nA dine bhAIzrI aMbAlAla lAlacaMdanA mukAme paramakRpALudevanA darzana thayA hatA ane kArataka suda 1nA divase zA popaTalAla amaracaMdane tyAM ghaNA AgrahapUrvaka vinaMtI thavAthI cAha pANI vAparavA mATe paramakRpALudeva padhAryA hatA. huM tathA bhAIzrI aMbAlAlabhAI tathA bhAIzrI tribhovanabhAI vagere bhAIo sAthe gayA hatA. te vakhatamAM zA popaTalAla amaracaMdanA makAnanI pAse jainazALA che. te jainazALAmAM munizrI nItivijayajI tathA temanA ziSya harakhavijayajI tathA dIpavijayajI hatA. te vakhate paramakRpALudevane munizrI nItivijayajIe jaNAvyuM ke Apa zuM gharma pALo cho? te uparathI paramakRpALudeve javAbamAM jaNAvyuM ke amo jainagharma pALIe chIe. te uparathI temanA ziSya dIpavijayajIe jaNAvyuM ke tapAno ke huMDhIyAno pALo cho? tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke amo tapAye nathI ane DhuMDhIyA paNa nathI. tyAre dIpavijayajIe prazna karyo to tamo kayo gharma pALo cho? tyAre munizrI nItivijayajIe temanA ziSya dIpavijayajIne jaNAvyuM ke have to zuM pUcho cho? e to banne pakSathI judo javAba Ape che tyAre have pUchavA jevuM nathI. te parathI te vAta baMgha rAkhI. tyArabAda bhAIzrI popaTalAla amaracaMdanA makAnamAM cApANI vAparavA mATe paghAryA. tyAM cApANI vAparI bhAIzrI aMbAlAlabhAInA mukAme padhAryA hatA. A puruSa paramArthamArgane pAmelA che. tyArabAda saMvat 1949mAM huM muMbaI gayela. muMbaImAM zA. bhAyacaMda kuzalacaMda khaMbhAtavALAnI peDhImAM utaryo hato. tyAMthI huM paramakRpALudevanA darzana karavA mATe temanI peDhIe gayo. tyAre paramakRpALudeva ghaNo ja bogha karatA hatA. tyAM ghaNA bhAIo paramakRpALudeva pAse AvyA hatA ane ghaNI ghaNI zAstra saMbaMdhI vAto te puruSonI sAthe nispRharUpe karatA hatA. te vAto sAMbhaLavAthI mane paramakRpALudeva pratye draDha nizcaya thayo ke A puruSa koI paramArthamArgane pAmelA che evI khAtarI thaI.
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 229 zrImad ane choTAlAla chaganalAla gRhavAsamAM chatAM aMtarathI nirupAdhi puruSo tyArabAda saMvat 1950-51mAM paramakRpALudevanI sAthe bhAIzrI revAzaMkarabhAI jagajIvanadAsanA nAmathI vahIvaTa cAlato hato. tyAre te peDhImAM meM AData rAkhela jethI kApaDa maMgAvavAnuM leNadeNanuM kAma temanI sAthe cAlatuM hatuM. saMvat 195ranA bhAdaravA mAsamAM amo kApaDa kharIdavA muMbaI gayela. te vakhate huM ane mAro putra nagInadAsa paNa sAthe hato. muMbaImAM sAMjanA cha vAgyA pachI rAtanA paramakRpALudeva pAse tyAMnA rahIza kacchI khImacaMdabhAI devacaMda, kalyANajIbhAI, kuMvarajIbhAI ANaMdajI bhAvanagaravALA ane zA. tribhovanabhAI bhANajI AvavAnuM rAkhatA hatA. te loko sAthe gharma saMbaMdhI praznonI vAtacIta ghaNI thatI hatI. te mArA sAMbhaLavAmAM Avela jethI huM tyAM lagabhaga eka mAsa rahyo hato. jethI mane teozrI gRhasthAvAsamAM chatAM aMtarathI nirupAdhi puruSa che ema mane pUrI khAtarI thaI hatI. jethI Avo satsaMgano joga jANI temanI pAse mArA putra nagInadAsane teozrInI dukAna para kAyama rahevAne mATe zrI paramakRpALudevane vinaMtI karI. te parathI paramakRpALudeve jaNAvyuM ke ThIka che, bhale rahe. te sAMbhaLI bhAIzrI tribhovanadAsa bhANajIbhAIe mane kahyuM ke tamArA nagInadAsanA pagAra mATe nakkI karI lo. tyAre meM jaNAvyuM ke pagAra levAnA vicArathI huM ahIM mUkato nathI, paNa satsaMganA lAbhanI khAtara mUkavA icchuM chuM. tema chatAM teozrIne dhyAnamAM Avaze te pramANe tene je ApavuM yogya lAgaze te Apaze. tevI rIte kahIne nagInadAsane tyAM mUkI huM khaMbhAta Avyo. teozrInI dukAna saMbaMghInuM keTaluMka kAmakAja te karato hato. te vakhatamAM tene nAmu lakhavAmAM kacAza hatI jethI te kAmamAM mAhitI maLe te kAraNathI paramakRpALudeve cAra-pAMca varSa agAunA jUnA copaDA soMpI mANekalAla ghelAbhAIne tenI sAthe besavA bhalAmaNa karI jUnA hisAbo karavAnuM kAma soMpyuM, te amArA dIkarA nagInadAsanA kahevA parathI mArI mAhitI che. paramakRpALudevanA boghanI be noTo bharANI. saMvat 1952 thI 1955 sudhImAM nagInadAsanI rUbarUmAM gharmasaMbaMdhI keTalIka hakIkata sAMbhaLavAmAM Avela, tenI noTa temaNe utArI rAkhela. te noTo be atrenA bhAIzrI hIrAbhAI popaTalAlane vAMcavA mATe Apela che. amArI rUbarUmAM sAMbhaLelI vAtone A vakhate yAda karo. bhAIzrI nagInadAsano janma saMvat 1932nA Aso suda-5no che ane dehatyAga saMvat 1956nA mAgasara vada-5nA divase muMbaImAM pleganI bimArImAM paramakRpALudevanI samakSa thayela che. te vakhate paramakRpALudeve nagInadAsane bogha karyo ke je mArga amArI rUbarUmAM tamArA sAMbhaLavAmAM Avela che te vAto A vakhate yAda karavA jevI che. te vAto yAda rAkhazo to tamone ghaNo ja sAro lAbha thaze; tevo bogha paramakRpALudeve te jyAM aspatAlamAM hatA tyAM pote jAte jaIne karyo hato. te vAta amArA jANavAmAM nahotI kAraNa ke maraNa vakhate amo khaMbhAtamAM hatA. paNa temanI mAtuzrInI mAtuzrI te vakhate nagInadAsanI sAravAramAM hatA. te plega vakhate paramakRpALudeva temane jovA gayela, ane nagInadAsanA zarIra para teozrIe hAtha pheravyo hato. te joI temanI mAtuzrInI mAtuzrIe paramakRpALudevane jaNAvyuM ke hAtha
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 230 ghovarAvo. paraMtu paramakRpALudeve te vAta lakSamAM lIghI nahotI. temaja te bAbatano bhaya paNa gaNyo nahoto. rAgAdinA kAraNothI nivartavuM e ja amArI bhalAmaNa tyArabAda paramakRpALudeva taraphathI nagInadAsano maraNa saMbaMdhI samAcArano patra bhAIzrI manasukhabhAI ravajIbhAInA hAthe lakhAvela maLyo hato. temAM paramakRpALudeve lakhAvarAveluM ke anAdikALathI A AtmA putrarUpe thayo, pitArUpe thayo to paNa te rUpa kharuM che ema jaNAtuM nathI, tethI A bhAI nagInadAsanA maraNa viSe anAdikALathI A AtmA mArApaNuM mAne che te khoTuM che ema mAnavuM joIe, kAraNake tamane nagInadAsanA mohane lIdhe vizeSa lAgaNI thatI haze paNa jJAnIno mArga A che ema khAsa samajI rAgAdinA kAraNothI nivartavuM e ja amArI bhalAmaNa che. e parathI keTalIka rAgAdinI pravRttino nagInadAsa taraphano nAza thayela te haju sudhI rAgAdinA kAraNathI utpanna thatI hatI, paNa saraLabhAve koI koI vakhate vAtanA svarUpe vAta thAya che te parathI A hakIkta lakhAvI che. kuTuMba hAjara chatAM rAgadazA jovAmAM AvatI nahotI paramakRpALudevanI dazA viSe nIce mujaba mArA jovAmAM Avela che - saM.1949nI sAlamAM paramakRpALudeva potAnI dukAnamAM besatA hatA, to paNa potAnI dazA vahevArika padArtha para nahIM rAkhatA jJAnInA mArga pratyenI vizeSa lAgaNI jovAmAM AvatI hatI; evI khAtarI amone thayela che. tyArabAda saMvat 1952mAM te ja rUpe dazA jovAmAM Avela. te vakhate temanA gharmapatnI tathA temanA be putro ane eka putrI muMbaI mukAme hovA chatAM temanAmAM rAgadazA jovAmAM AvatI nahotI. phakta zAstra vAMcavuM agara koI mumukSu sAthe jJAnAdi saMbaMdhI vAtanA dhyAnamAM vizeSa kALa nirgamana thato hato. e amone khAtrIpUrvaka anubhava thayela che. temaja teozrI haratA pharatA hoya to paNa saci-AnaMda evA evA zabdo potAnA mana sAthe uccAro karatAM jovAmAM AvatA hatA. jainazAstromAM AyuSyanA be prakAra saMvat 1950nI sAlamAM khaMbhAtamAM zA. mANekacaMda phatehacaMdanA makAna upara paramakRpALudeva rahelA. te vakhate teozrIe zrI bhagavatIsUtra vAMcyuM hatuM. te mANekacaMda phatehacaMda pote sAMbhaLatA ane huM paNa tyAM hato. rAtanA koI koI vakhate zAstra saMbaMdhI vAto paNa cAlatI. tyAM eka mANase evo prazna karyo ke zithila ane nikAcita be AyuSyanA prakAra jainazAstromAM kahela che to AyuSya tUTe e vAta kharI ke nahIM? te parathI paramakRpALudeve jaNAvyuM ke jema eka doraDI vIza hAtha lAMbI hoya tene eka cheDethI saLagAvIe to te ghaNA vakhate bIjA cheDA sudhI baLI rahe, paNa jo te ja doraDInuM eka gUMcaLuM vALI bALavAmAM Ave to sahajavAramAM paNa teno nAza thaI zake che. tamAre yogyatA meLavavAnI jarUra tyArabAda paramakRpALudeva rAja mukAme paghAryA tyAre samAgama thayo hato. tyAM meM paramakRpALudevane pUchyuM ke mAre zuM karavuM? tyAre temaNe jaNAvela ke tamAre yogyatA meLavavAnI jarUra che, mATe koIpaNa darzanano bheda nahIM rAkhatA dareka darzanamAMthI vairAgya upazamane poSaka evA vAkyo levA, paNa bIjI vAto
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 231 zrImad ane choTAlAla kuzaLacaMda para lakSa rAkhavAnI kaMI jarUra nathI, ane mokSamALA, AnaMdaghanajIkRta covIzI vagere ne tevA tevA pustako vAMcavA tathA satsamAgamanA yogamAM rahevuM eTalI mane bhalAmaNa thayela che. paramakRpALudevanA samAgamamAM hAjara mumukSuo samAgama vakhate atrevAlA zrI aMbAlAlabhAI tathA zrI kilAbhAI tathA zrI tribhovanabhAI tathA zrI suMdarabhAI tathA zrI choTAlAlabhAI tathA zrI popaTabhAI gulAbacaMda vagere zrI khaMbhAtavALA tathA bahAragAmanA pUjya bhAIzrI sobhAgyabhAI tathA pUjya bhAIzrI DuMgarazIbhAI tathA bhAIzrI manasukhabhAI devazIbhAI tathA bhAIzrI ghorIbhAI vagere A avasaramAM hAjara hatA. utAro karyo saMvat 1969nA caitra vada 13 ravivAranA dine. zrI choTAlAla kuzaLacaMda khaMbhAta bhAIzrI choTAlAla kuzalacaMda paramakRpALudeva zrImAn rAjacaMdradevanA samAgamamAM AvelA te prasaMge je kAMI vAtacIta khulAsA thayelA te saMbaMdhI potAnI smRti pramANe utAro karAvela che. mokSamALAnuM pustaka hAthohAtha mane ApyuM saMvata 1948nI sAlamAM bhAI choTAlAla chaganalAlano kAgaLa laI huM sAhebajI pAse gayela, jemAM mane mokSamALA ApavAnI vinaMtI karI hatI. te kAgaLa sAhebajIne ApatAM teozrIe UThIne mane mokSamALAnuM pustaka hAthohAtha ApyuM hatuM. te samayamAM teozrI mauna rahetA hatA. , teozrInI vANI sAMbhaLavAthI mAruM mana zAMta thayuM | saMvata 1952nI sAlamAM sAhebajInA mane zrI vaDave darzana thayelA, kAMI vAtacIta thayela nahIM paNa temanI vANI sAMbhaLavAthI mAruM mana zAMta thayuM hatuM. kuTuMbIonA dabANathI AsAmIne bhUla kahI zakyo nahIM amAro eka AsAmI abhaNa hato. te rakamamAM kaMIka bhulela. teno pahelA mane cokkasa nirNaya nahI paNa pachIthI te bhUla mArA manane cokkasa jaNAI. te bhUla huM kuTuMbIonA dabANathI AsAmIne kahI zakyo nahIM. pachI te vAta bIjA keTalAMkane pUchI ke mAre A bAbatamAM zuM karavuM? tyAre temaNe jaNAvyuM ke te rakama sArA mArge vAparo. temanA kahevAthI meM sArA mArge jAja vAparyuM kharuM paNa mArA mananI khaTaka beThI nahIM. mananI khaTaka dUra karavA muMbaI gayo tethI te vAtanuM samAghAna meLavavA saM.1953nI sAlamAM bhAIzrI choTAlAla chaganalAla pAse kAgaLa lakhAvI zrI paramakRpALudeva pAse huM muMbaI gayo. jaIne kAgaLa, mIThAI, sUtarapheNI ane nAnI TopalI bhAIzrI choTAlAla chaganalAlanA dIkarA nagInadAsane ApyA. teo sAhebajIne tyAM nokarI karatA hatA. pachI sAhebajIe te patra vAMcyo ane mane gAdI para besavAnuM kahyuM. huM thoDIvAra beTho ane
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 232 vAta karavAno vakhata jouM chuM te vakhate mAkubhAIne sAhebajIe kahyuM ke ApaNe tyAM memAna che ane bhAI choTAlAlane jamavAnuM kahIzuM? tyAre emaNe hA kahevAthI sAhebajIe mane kahyuM ke ahIM jamajo. mAro paNa e ja vicAra hato ke temanI pAse jamavuM ane temanI pAse rahevuM. te vicArane maLatI vAta AvI eTale meM hA kahI. pachI vakhata maLavAthI mAre je vAtanI agAu manamAM khaTaka hatI te pUchI tyAre temaNe javAba Apyo ke- vyAja sAthe rakama pAchI ApI page lAgo "je prakAre tame te ghaNI sAthe (AsAmI sAthe) mAyA karelI hoya te ja prakAre tamAma darzAvIne, te ghaNInI je rakama rahI hoya te rakama tenA vyAja sAthe te ghaNIne gaNI ApIne page lAgo to tame nirdoSa thaI zako." e ja prakAre mArA adhyavasAya pUrepUrA thayelA. e ja pramANe vAtacIta karavI ane te pramANe rakama pUrepUrI gaNI ApavI. tethI meM mArA vaDIlane vAta karI paNa vaDIle UlaTo bhaya batAvyo ane mArI AjIvikAmAM vidhra Ave tevo bhaya mArA vaDIle mane batAvyo. te bhayasaMjJAthI e ghaNI sAthe kaMI paNa vAtacIta mAre thaI nahIM ane tene kAMIpaNa rakama huM ApI zakyo nahIM. e bhaya hovAthI mAruM zarIra kSaNa bhaMgura ghArIne meM e rakama vyAja vagaranI mArA manakalpita sArA mArge vAparI. tyArapachI te bhUlavALo ghaNI dehamukta thayA pachI je mane vaDIlanI bhayasaMjJA kamatI thaI tyAre meM kRpALudeva bhagavAnanA Azrita bhAIonI salAha pramANe thoDI rakama sArA mArge vAparI. ApazrI je AjJA karazo te vAMcIza. je vakhate kRpALudevanI sAthe vAtacIta thaI te vakhate bIjA memAno jhAjhA hatA. pachI meM pUchyuM ke mArA joga kaMIka samajavA jevuM ApazrI batAvo. tyAre sAhebajIe mane pUchyuM ke jainagharma sivAya bIjA saMpradAyanA pustako vAMcavAmAM tamone aDacaNa che? meM jaNAvyuM ke mane koI vAtanI aDacaNa nathI. ApazrI je pustakanI AjJA karazo te ApazrInA mANasane sAthe laI jaI laI AvIzuM. pachI paramakRpALudeve pAMca ke cha pustako maMgAvavA AjJA pharamAvI. temAM zrI maNiratnamALA tathA yogavAsiSThanA be prakaraNo tathA mohamugara vagere pustako hatA. je mane teozrInA mANase lAvI ApyA hatA. te pustako laI huM bIje divase madrAsa gayo ane mAruM saranAmuM sAhebajInI peDhIe noMghAvyuM hatuM. anIti kadI karavI nahIM, koI devanI mAnatA rAkhavI nahIM tyArapachI cAra-pAMca mahinA pachI V.p.p.thI mane pustaka naMga-1 sAhebajIe mokalyuM hatuM tenI kiMmata rUA.2/- Azare hatI. te pustakamAM mArgAnusArInA je pAMtrIsa bola kahevAya che te hatA. te pramANe zeTha vagerenI anIti karavI nahIM, koI devanI mAnatA karavI nahIM, vagere te pustakamAM lakheluM hatuM. te ja pustaka huM hara vakhate vAMcato hato, ane pAse rAkhato hato. hAlamAM te pustaka kyAM mUkyuM che te smRtimAM rahelA nathI. temaja te pustakanA nAmanI paNa yAdI rahela nathI. aMte bhagavAna tarIkenI AsthA thaI mArA saMzayana muMbaImAM khulAso karyo te vakhatathI mane teozrI pratye AsthA thaIsa. pachI pUzrI
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 233 zrImad ane choTAlAla vardhamAna hIrAbhAI popaTalAlabhAInA samAgamathI mane saMpUrNa AsthA thaI che. ane teozrI pratye bhagavAna tarIkenI AsthA thaI che. e ja. mArI smRti pramANe utAro karAvela che. saMvat 1969nA caitra vada 11 guruvAranA dine. zrI choTAlAla vardhamAna zAha khaMbhAta saMvat 1952nA Aso mAsamAM huM tathA zrI zaMkarabhAI devacaMda banne jaNA ratalAma kAma prasaMge jatA hatA tyAM ANaMda mukAme khabara maLI ke sAhebajI premacaMda rAyacaMdanI dharmazALAmAM che. tethI ame banne jaNA tyAM darzana karavA gayA. vyavahAramAM phUla vAparo cho to bhaktinA premamAM prabhune caDhAvavAthI lAbha te vakhate jina pratimAjI para puSpa caDAvavA saMbaMghI meM prazna karyo ke phUlamAM ghaNA jIvo che to bhagavAnane caDAvavAmAM pApa lAge ke kema? tyAre khulAsAmAM sAhebajIe jaNAvyuM ke tame jo kadI sarva prakAre tyAgI thayA hoya to bhale na caDAvo; paNa paramAtmAne phula caDAvavAmAM pApa gaNo cho ane vyavahAra prasaMgamAM te vAparo cho. mATe ekAMte bhaktinA premamAM rahI caDAvavAthI lAbha che. prazna karyo te vakhate paramakRpALudeva koca para birAjyA hatA ane huM ekalo ja hato. A praznano khulAso thavAthI mane ghaNo ja saMtoSa thayo hato. saM.1974nA phAgaNa vada 0))ne guruvAre utAro karAvyo. zrI lallubhAI jhaveracaMda khaMbhAta bhAI lallubhAI jhaveracaMda zrI paramakRpALudevanA samAgamamAM AvelA te saMbaMghI TUMka vRttAMta : huM prathama vaiSNavakuLamAM janma pAmela, paNa sthAnakavAsI kuLano mAro eka mitra hato, tenA sahavAsathI mane sthAnakavAsInI zraddhA thaI hatI. ane temAM lagabhaga vIsa varSa sudhI huM temanA prasaMgamAM rahyo tethI huM sthAnakavAsI kriyAno AgrahI thaI gayelo. paramakRpALudevanI niMdAthI jJAnAvaraNIya karmano baMgha paDyo paramakRpALudeva jyAre zrI khaMbhAta najIka zrI vaDavA mukAme padhAryA hatA tyAre mArA bhAIbaMdha paTela dAmodara kezavalAla zrI vaDave gayA hatA. tyAM jaIne AvyA bAda mane jaNAvyuM ke ApaNe temanI pAse javA jevuM nathI. tevI vAta sAMbhaLI huM gayo nahoto. tyAra pachI munizrI lallujIe mane tathA dAmodara kezavalAlane bhalAmaNa karI ke tamo bhAIzrI tribhuvanabhAI tathA bhAI zrI aMbAlAlabhAInA samAgamamAM jajo; jethI tyAM amo jatA hatA. tyAM be-traNa divasa sudhI gayA bAda amoe jaNAvyuM ke amone kAMIka
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-pre2ka prasaMgo 234 dharmanuM sAdhana batAvo. tyAre teoe kahyuM ke jinAjJA thaze tyAre samajAze. tyAre amo bannee arasaparasa evo vicAra karyo ke jinAjJA te zuM ane te kyAre thAya? ApaNe upAzrayamAM sAmAyika karatA hatA te paNa cUkyA, mATe have to ApaNe je karatA hatA te ja karo. tevA vicArathI upAzraye javA lAgyA. ane zrI paramakRpALudevanI niMdA karavA lAgyA. jethI amArA kamanasIbe jJAnAvaraNIya karmano baMgha paDyo. ghaNA divase ema thayuM ke A pravRtti karatAM anAdinA doSomAMthI koI paNa doSa nivRtta to thato nathI. paramakRpALudeva naDiyAda che tyAM jAo tyArabAda munizrI mohanalAlajI mahArAjanI mukhamudrA tyAga vairAgyamaya joI ema thayuM ke A munizrInA vairAgyamAM vRddhi sArI thaI che. tethI teozrIne meM pUchyuM ke mAruM Aja sudhInuM vartana evuM ne evuM rahyuM che ane koIpaNa prakAramAM moLApaNuM AvatuM nathI; mATe Apa kaMI batAvo. tyAre temaNe kahyuM ke e to saheje thaI jAya. meM jaNAvyuM ke kevA prakAre vartavAthI thAya ? te batAvo. tyAre temaNe jaNAvyuM munizrI devakaraNajI svAmI pAse jAo. pachI huM tyAM gayo ane pUchyuM tyAre temaNe jaNAvyuM ke munizrI lallujI mahArAjane kaho, teo tamane jaNAvaze. tyAre amo munizrI lallujI svAmI pAse gayA ane pUchyuM tyAre teozrIe mane "mULa mAraga sAMbhaLo jinano re..''te padanA vistArathI artha kahI saMbhaLAvyA ane jaNAvyuM ke tame saMsArI cho eTale jaI zako ema cho. paramakRpALudeva naDiyAda padhAryA che tyAM joga sAro che; tyAM javAnI tribhovanabhAI pAse tame patra lakhAvI AjJA maMgAvo tethI meM tema karyuM. zrI tIrthaMkaradevanI vANI yojanagAminI hoya teno javAba paramakRpALudeva taraphathI bhAIzrI aMbAlAlabhAInA saranAme Avyo. temAM jaNAvela hatuM ke AvavA icchA hoya to bhale Ave. have AzA maLavAthI huM vagere keTalAMka bhAIo naDiyAda gayA. huM tathA bhAIzrI choTAlAla mANekacaMda banne belagADImAM besI peTalAda gayA ane tyAMthI naDiyAda gayA. rastAmAM jatA bhAIzrI choTAbhAIe mane pUchyuM ke jaIe chIe to kharA, paraMtu kAMI pUchavA vicAra dhAryo che ? tyAre meM kahyuM ke zAstrakAro ema jaNAve che ke zrI tIrthaMkaradevanI vANI yojanagAminI hoI, zrotAvarga yojana sudhI sAMbhaLe che, to zuM tIrthaMkaro eTalA moTA ghAMTAthI bolatA haze? tyAre zrI choTAbhAIe khulAso karyo ke "sAMbhaLe'" nahIM, paNa "sAMbhare' arthAt e vANInuM baLa eTale mahattva evAM che ke amuka cheTe sudhI, amuka kALa sudhI hRdaya sAthe zrotAvargane coTI jAya ane tenI asara rahe. A khulAso mane priyakara ane rucikara lAgyo. amArAmAM cAritra ghaTe ke nahIM? tamArA tyArapachI amo naDiyAda pahoMcyA ane paramakRpALudevanA darzana karyAM. mane jotAM ja paramakRpALudeve jaNAvyuM ke kema lallubhAI, AvyA ke? meM kIdhuM--hAjI. tyArapachI paramakRpALudeve jaNAvyuM sAdhue to cAritra lIdheluM che ane gharabAra choDI nIkaLelA che ane ame to sAMsArika vyavahAramAM jaNAIe tema chIe, to amArAmAM cAritra ghaTe ke nahIM? amArA upara tamone kevI rIte AsthA Ave? tyAre meM jaNAvyuM ke koI mANasa cAritra levA taiyAra thAya te vakhate cAritra letAM pahelAM tene sAtamA
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra 19muM varSa
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) deha, strI, putrAdi koI mArA nathI (2) munizrI pAse jaI vrata niyama grahaNa karo
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 235 zrImad ane lallubhAI jhaveracaMda guNasthAnakano paNa bhAva hoya ane cAritra lIghA pachI chaThThA guNasthAnake AvIne Thare / che tethI tamArAmAM bhAvacAritra hoya. tyAre kRpALudeve jaNAvyuM ke have tamane amArA para ) pratIta raheze. sapuruSa je kAMI jaNAve te yogya ja hoya te divase ghaNo ja bogha cAlyo hato. je kAMI pUchavA vicAra hato te to vagara pUchyuM vagara jaNAvyuM samAghAna karyuM hatuM. bhAIzrI aMbAlAlabhAI paramakRpALudeva mATe rasoI banAvavAnA kAma AdimAM rokAtA hatA. jethI paramakRpALudevanI sAthe huM tathA bhAIzrI choTAbhAI jatA hatA. bIje divase paramakRpALudevanI sAthe ame bahAra pharavA gayA. tyAM paramakRpALudeva dizAe javA mATe padhAryA. tyAMthI AvyA bAda hAthapaga ghovA mATe pANI joItuM hatuM. mane AjJA karI ke A taraphathI pANI laI Avo. huM keTaleka dUra gayo paraMtu pANI jaNAyuM nahIM, tethI vicAra thavA lAgyo ke A tarapha to kyAMthI hoya? vaLI pAcho vicAra thayo ke satparuSa je kAMI jaNAve te yogya ja hoya. ema vicAra karI AgaLa jatAM tyAM eka kuvAnA thALAmAM pANI dIThuM, jethI vizeSa pratIti thaI ke saTuruSonI vANI aphaLa hoya ja nahIM. sapuruSa pratye vRDha zraddhA mokSanuM sarvottama kAraNa eka vakhate pataMganA dorAnuM draSTAMta ApI jaNAvyuM ke pataMgano dora hAthamAM hoya tyAM sudhI pataMga jAya nahIM; tema saskuruSa pratye nizcaya pratIti kalyANanuM parama kAraNa che. citra naMbara 1 deha, strI, putrAdi koIpaNa mArA nathI e bhAvanA hamezAM bhAvo naDiyAdamAM amo lagabhaga eka aThavADiyuM rahyA hatA. naDiyAdathI jyAre khaMbhAta tarapha AvavAnuM hatuM tyAre meM jaNAvyuM ke mAre zuM karavuM? paramakRpALudeve AjJA karI ke-"deha, strI, putrAdi koI paNa mArA nathI, zuddha caitanyasvarUpa avinAzI evo huM AtmA chuM. ema AtmabhAvanA bhAvatAM rAgadveSano kSaya thAya." e bhAvanA hamezAM bhAvajo. citra naMbara 2 jAo, munizrI pAse jaI vrata niyama grahaNa karo tyArapachI kheDAmAM saMvat 1954mAM samAgama thayo. zrI aMbAlAlabhAI sAthe paghArelA. paramakRpALudevanI tabiyata narama hatI. pahoravAra sughI AjJA maLI nahIM. pachI ekeka ne darzana karI cAlyA javAnI AjJA maLI. Ama be divasa thayuM. trIje divase munizrIo-zrI lallujI Adi padhAryA. tyAre paramakRpALudeve kahevarAvyuM ke amo nIce AvIe chIe. pachI baMgalAnA cokamAM paramakRpALudeva padhAryA ane upadeza Apyo. je sAMbhaLI sarvanA gAtra chUTe evo bodha cAlyo. boghamAM sarvene jaNAvyuM ke amoe tamone kuLagharmathI mukAvyA to have tamAre zuM karavuM? zuM khAvuM pIvuM e ja mokSa? jAo baghA munizrI pAse jaI yathAzakti vrata-niyama grahaNa karo ane hamezAM be ghaDI nityaniyamamAM besavAno niyama grahaNa karo. amAro kahevAno hetu mAtra e ja hato ke je AgraharUpe kriyA karavAmAM Ave teno tyAga karavo, tyAre tamoe to taddana choDI dIdhuM vagere ghaNo ja bogha karyo hato. jethI potAnI yathAzakti munizrI pAse jaIne amoe vrataniyamo grahaNa karyAM. ane nityaniyamamAM besavAno niyama to sarvee grahaNa karyo hato. meM amuka jAtanI lIlotarIno tyAga tathA brahmacaryavrata grahaNa karyuM hatuM.
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 236 zrI mahAvIra prabhu zarIre pAtaLA ane uMcA hatA eka divasa paramakRpALudevanI sAthe huM tathA zrI choTAbhAI bahAra gayA. amo pAchaLa pAchaLa cAlatA hatA ane paramakRpALudeva AgaLa cAlatA hatA. paramakRpALudeva koI eka sthAne laghuzaMkAe beThA. tyAMthI UThyA bAda teoe amone jaNAvyuM ke pAchaLa pAchaLa kema pharo cho? amo mauna rahyA ane pAchaLa gayA. tyAM naDiyAdanI sImamAM eka neLiyuM hatuM. tyAM eka avaDa kUvo hato. te joI paramakRpALudeve amone jaNAvyuM ke zrI mahAvIra prabhu AvA kUvA AgaLa besatA, teo zarIre pAtaLA ane UMcA hatA. satsaMganI be mAsa sughI bahu tIvra asara rahI naDiyAdathI khaMbhAta AvyA pachI be mAsa sudhI bahu tIvra utkRSTa vRtti rahI. amArA keTalAMka saMbaMdhIo vicAravA lAgyA ke lallubhAI gAMDA thaI jaze evI utkRSTa vRtti yojanagAminI vANI sAMbhaLyAnA kAraNe rahI ane tenI kharI khAtarI thaI ke A pramANe tIrthakara bhagavAnanI yojanagAminI vANI hoya. saMvat 1954nI sAlamAM kAviThAmAM punaH cha-ATha divasa paramakRpALudevano samAgama thayo hato. tyAM bhAIzrI aMbAlAlabhAI tathA bhAIzrI gAMDAbhAI tathA bhAIzrI kIlAbhAI Adi aneka bhAIo hatA. ghaNo upadeza cAlato hato paNa hAlamAM smRtimAM rahela nathI. mokSamArga prakAzaka' vAMcavAnI AjJA tyArabAda meM paramakRpALudeva pAse vinaMtI karI ke mAre zuM vAMcavuM? te bAbata pUchatAM "mokSamArga prakAzaka vAMcavAnI AjJA thaI. "mokSamArga prakAzaka huM ekalo vAMcI-samajI zakuM ema nathI, mATe koI bhAI vAMcI saMbhaLAve ane samajaNa pADe tevI AjJA karo to sAruM. ema meM traNa traNa vAra vinaMtI karI; paraMtu kRpALudeve jaNAvyuM ke tamAre vAMcavuM, samajAze. A pramANe jaNAvyAthI mane vicAra thayo ke satparuSanA vacana para vizvAsa kema nathI raheto? satparuSo je kAMI AjJA pharamAve te yogya ja hoya. tyArabAda khaMbhAta jaI potAnI meLe graMtha vAMcavA mAMDyo ane barAbara rIte samajI zakAyuM; jethI pratIti draDha thaI. paramakRpALudeve mananA bhAvo jANyA paramakRpALudevanI pAse amo jyAre tyAMthI vidAya thavAnA hatA tyAre rajA meLavavA mATe gayA. te vakhate mArA manamAM ema thayuM ke citrapaTa maLI zake to sAruM, paNa mAgI zakato nahoto. jethI tyAM jaI namaskAra karI Ubho rahyo. paramakRpALudeve jaNAvyuM ke kema citrapaTa joIe che? meM kIdhuM-hA jI. tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke bhAI aMbAlAla Apaze. vaLI kRpA karI jaNAvyuM ke amArA para akhaMDa vizvAsa rAkhajo. amArAmAM ane zrI mahAvIradevamAM phakta paheraNano phera chello samAgama zrI vaDhavANa kempamAM thayelo. bhAIzrI nagInadAsa sAthe hatA. tyAM eka divasa ame baghA paramakRpALudeva samIpe gayA. tyAre temaNe kahyuM ke tamo badhA Ama doDyA Avo cho te konI AjJAthI? tyAre bhAIzrI nagInadAse jaNAvyuM ke ApaNe AjJA vinA AvyA te ThIka nathI, mATe prathama
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 237 zrImad ane zrI jJAnavimaLasUri paramakRpALudeva pAse jaIne AjJA meLavI AvIe. paramakRpALudeva kezavalAla koThArInA mukAme sUtA hatA tyAM gayA ane AjJA mAgI, tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke amoe tamArA mATe kahela nathI; tamo sukhethI saMvatsarI sudhI raho. pachI amo saMvatsarI sudhI rahyA ane tenA bIjA divase tyAMthI javAnA hatA tethI darzana karavA mATe gayA. te vakhate amone paramakRpALudeve jaNAvyuM ke pharI maLIe ke na maLIe, samAgama thAya ke na thAya, paNa amArA pratye akhaMDa vizvAsa rAkhajo. amArAmAM ane zrI mahAvIra devamAM kAMIpaNa phera nathI, phakta A paheraNano phera che ema kahI paheraNa UMcuM karI dekhADyuM. te vakhate aMghAruM hatuM chatAM paramakRpALudeve jaNAvyuM ke jAo, have pAMca ja miniTanI vAra che. maganalAla vakIlane amArA mATe TIkiTa laI gADIe besADavAnI pahelAM AjJA karI hatI. jethI amo sTezane gayA tyAre TIkiTa lIghelI hatI. te laI gADImAM paga mUkyo ke gADI upaDI. paramakRpALudeva pratye vizeSa dRDha pratIti thaI. pachI pharIthI samAgamano lAbha maLyo nathI. eja, upara pramANe smRtimAM rahela te pramANe utAro karAvela che. zrI jJAnavimaLasUri je AtmAmAM che te ja mahAmuni che' saMvat 1949mAM khaMbhAta sthiratA daramyAna atrenA jainomAM agragaNya zeThazrI popaTacaMda amaracaMdabhAInI vinaMtIthI paramakRpALu zrI jainazALAe paghAryA hatA. tyAM zrI jJAnavimaLasUri potAnA ziSyagaNa sahita birAjatA hatA. teozrI sAthe zrImajIno paricaya karAvavAmAM Avyo hato. te vakhate AcAryazrInA koI ziSya zrImadjIne pUchyuM ke "Apa kayA gacchamAM cho?" tyAre zrImadjIe jaNAvyuM ke, "ame AtmAmAM chIe." A uttarathI zrI jJAnavimaLasUri ghaNA prabhAvita thayA hatA ane jaNAvyuM ke "je AtmAmAM che te ja mahAmuni che." zrI munadAsa prabhudAsa suNAva zrI sadguru zaraNAya namaH mokSane yogya puruSArtha kare to Aje paNa mokSa thAya saMvat 1954mAM ANaMdamAM paramakRpALudevanI sevAmAM darzanano lAbha amane bIje divase baporanA bAra upara aDhI traNanI aMdara maLyAthI parama AnaMda thayo hato. paramakRpALudevanI mahA vairAgyadazA joI cakita thaI gayo hato. te vakhatamAM saMdezaravALA jIjIbhAIe prazna karyo ke hAla mokSa che ke nathI? tenuM kRpALudeve yathArtha svarUpa darzAvyuM. hAla mokSa che. game tyAre karmathI abaMdha thAya te paNa mokSa kahevAya. tathA karmathI sarvathA mUkAvuM, te mokSa nirvANa kahevAya. paNa AjanA paMcama ArAmAM puruSono bogha sAMbhaLavo mahA durlabha che, AjanA kaLiyuganI mahimAthI tathA alpa AyuSyathI ane puruSArtha zakti nahIM hovAne lIdhe hAla sarvathA mokSa nathI.
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 238 AtmAnI karmarahita dazA e ja IzvaranuM rUpa bIjo prazna saMdezaranA jIjIbhAIe evo pUchyuM ke mahArAja, IzvaranuM rUpa kevuM? tathA kone kahevAya? kRpALudeve atyaMta vivaro (vivaraNa) karIne darzAvyuM. ATha karmanA udayabhAve jIva vartamAnamAM varte che, mATe eTalo nizcaya karavo ke jIvano ziva bane che. jema pASANamAMthI zuddha sonuM nIkaLe tema karmarahita dazA te IzvaranuM rUpa che. huM pAmara hRdayamAM zuM ghArI zakuM? varasAdanI ghArAnI peThe, dareka praznanuM svarUpa sthUlavRSTie darzAya tema kahetA hatA. Azare kalAka doDha kalAka sudhI bogha cAlyo hato. jJAnIpuruSanA bogha upara viSamabhAva te anaMtAnubaMdhI kaSAya tyArapachI trIjo prazna suNAvavALA umedabhAIe evo pUchyuM ke he kRpALudeva! anaMtAnubaMdhI kaSAyanuM svarUpa zuM haze? te darzAvo. kRpALudeve kahyuM ke jyAM jJAnI puruSo mokSamArga darzAvatA hoya tyAM kulAgrahI, matAgrahI jIvone, darzana mohanIya karmanA udayathI matAgrahI evA kuguruono darzAvelo bogha temanA hRdayamAM ghara karelo hovAthI jJAnIpuruSanA sanmArgapreraka bogha upara viSamabhAva thAya ane je kaSAyarUpe AtmA varte te kaSAyanuM nAma anaMtAnubaMdhI kaSAya kahevAya. AvI rIte ghaNuM svarUpa darzAvyuM hatuM. kRpALudevanI pAse 'uttarAdhyayana sUtra' hatuM. tathA bIjA eka pustakanuM avalokana karatA hatA. temAMthI eka muni pAse vighAghare AvI potAne pragaTelA vairAgyanuM svarUpa kahyuM ane yathArtha mohano kSaya kema thAya teno he muni! bogha karo ema pUchela te viSe amane vAMcI saMbhaLAvyuM hatuM. jJAnIpuruSanI kriyA aMtaraMga premabhAvathI nahIM mATe abaMgha bIje divase savAre kRpALunAthe evo prazna pUchyo ke jJAnI puruSo AhAra kare che, lUgaDAM pahere che, sUve che Adi kriyAthI karmanA baMgha lAge ke nahIM? kemake rAga vinA vastu pakaDAya nahIM, ne rAga hoya tyAM karmabaMgha saMbhave ja. pachI uttara Apyo ke pUrvanA udayabhAve AhArAdi kriyA kare che, aMtaraMga premabhAvathI nahIM. pachI kRpALudeve enuM vizeSa kAraNa darzAvyuM ke jema gADIno Dabbo cAlatI gADInA vegathI, AMkaDo kADhI nAkhIe to jema pA mAIla sudhI te baLathI jAya che. pachI enI meLe Ubho rahe che, tema jJAnI puruSonI kriyA pUrva karmanA jore karI khAvuM (AhAra) vagere je thAya che, te abaMgha che. jIvano moTAmAM moTo zatru pramAda che. pachI 'uttarAdhyayana sUtra'nuM batrIsamuM pramAda adhyayananuM yathArtha svarUpa vAMcI darzAvyuM hatuM. kRpALudeve kahyuM tamAre AnaMdaghana covIzI mukhapATha karI vicAravI. tathA prakaraNa ratnAkara bIjA bhAgamAM chapAyelo zAMtasudhArasa' graMtha vicAravo. "mokSamArga prakAza' graMtha muni pAse sAMbhaLavo. huM pAmara zuM lakhI zakuM? bIjo upadeza ghaNo cAlyo hato. kArakhAnA vagereno jIvatA tyAga na kare to maryA pachI paNa pApa lAge tyAM upadeza vakhate paramakRpALudeve prazna mUkyo ke "eka mANase hiMsA thAya tevuM kArakhAnuM banAvavA mATe badhI sAmagrI bhegI karI kArakhAnuM banAvyuM." bIje divase savAre kArakhAnuM zarU karavAnuM hatuM. paNa
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 239 zrImad ane kAviThAnA saMsmaraNo rAtre ja te mANasa ociMto khUba mAMdo paDyo. tene lAgyuM ke "mArI jIMdagI jIvaleNa che' tethI peluM ghAtakI kArakhAnuM baMgha karavAno rAtre vicAra nakkI karI lIgho. A pApa ) utpAdaka kArakhAnuM mAre joIe nahIM. ema vicArI te mANasa rAtre marI gayo. paramakRpALudeve kahyuM-munadAsa! A hiMsaka kArakhAnuM to cAlu rahyuM, to pelA mANasane A kArakhAnAnuM pApa lAgaze ke kema? meM kahyuM-sAhebajI mane A bAbatamAM kaMI samajaNa na paDe." tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke "kArakhAnuM cAle toya maranAra mANasane pApa lAge nahIM. kAraNa ke teNe temAMthI virati karI lIdhI. paccakhANa thaI gayuM. viratI karyA vinA marI jAya to A kArakhAnuM jyAM sudhI cAle ane pApa thAya tyAM sudhI A maranAra jyAM jyAM avatAra ghare tyAM tyAM pApano baMgha thAya. paNa ANe to virati karI eTale pAchaLanA je mANaso kArakhAnuM calAve tene pApa lAge, maranArane na lAge. kRpALudeva sAthe munadAsane paNa dIkSA levAnA bhAva ekavAra zrI kAviThAmAM munadAsane kRpALudeve pUcheluM ke "ame saMnyAsI thaIe to amane vAMdavA Avo ke? tyAre munadAse turata kahyuM ke ame to ApanI sAthe ja hoIe ne. amane evo bhAva che ke mahinAmAM pAMca divasa darzana thAya to sAruM." A prasaMga parathI lAge che ke kRpALudeva dIkSA le to teozrI sAthe munadAsane paNa dIkSA levAnA bhAva hatA. aho rAjacaMdra deva...." kAvyanA rathanAra bhakta munadAse "aho rAjacaMdra deva rAta divasa mane rahejo raTaNa tamAruM e 37 lITInuM bhaktipUrNa kAvya racIne paramakRpALudevane caraNe gharyuM. paramakRpALudeve A kAvya joyuM ane tene maMjurInI mahora mArI ane chapAvavAnI AjJA paNa ApI. kAviThAnA saMsmaraNo kRpALu devano pratyakSa samAgama thayo tyAre khAtrI thaI eka bApu bhagata karIne bhAla pradezamAM Avela caloDA gAmanA koI bhagata hatA. temanA samAgamathI bhAdaraNa gAmanA ghorIbhAI bApujI tathA kAviThAnA zeTha jhaveracaMda bhagavAnadAsa tathA ratanacaMda lAghAjI tathA saMdezaranA paTela jIjIbhAI kuberadAsa vigere mumukSuo bhaktimAM raMgAyelA paNa mULa te hukama muninI AsthAvALA hatA. ane te hukama muni ghaNe bhAge surata rahetA. temanA darzana karavA A loko surata paNa jatA. pachI zeTha jhaveracaMdanA jamAI tathA temanI dIkarI maNibahena muMbaIthI kRpALudevano samAgama karIne zeThane maLavA kAviThe AvyA tyAre temaNe kRpALudeva saMbaMdhInI badhI vAta karI ke A kALamAM kevaLI jevA puruSa muMbaImAM eka nAnI uMmaranA che. te vAta sAMbhaLI zeTha tathA ghorI bhagatane ghaNuM Azcarya lAgyuM ke A kALamAM AvuM te vaLI hoya? paNa jyAre saMvat 195ramAM kRpALudevano pratyakSa samAgama kAviThAmAM temane thayo tyAre sAruM lAgyuM. paramakRpALudeva kAviThAmAM padhArI jIvonuM karela kalyANa A samAgamanuM mULa kAraNa jhaveracaMda bhagavAnadAsanA dIkarI maNibahena tathA temanA jamAI hatA.
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 240 temaNe kRpALudevane kahyuM ke carotaramAM ghaNA loko gharma pAme tevA che. tethI nivRtti arthe saMvat 1952nI sAlamAM paramakRpALudeva kAviThe padhAryA hatA. te vakhate kAviThAmAM nIce darzAvela jagyAo upara teozrI avAranavAra birAjatA. vIjaLIne vaDe divase kRpALudeva besatA, tyAM bIjA gAmanA loko paNa bogha sAMbhaLavA jatA. baLAnapIra ane ghoDAkoThI AgaLa paNa kRpALudeva besatA. divase mALIkUve, jIvAbhAI kALIdAsanA khetaramAM carA AgaLa AMbA nIce besatA. carAmAM bhaIDavA khetara AgaLa kUvAnI retInA DhagalA upara besatA. jIvAbhAI khojAbhAInA khetara AgaLa besatA. manoradA bAvAnA lIMDIkuInA kyAraDA AgaLa AMbA pAse besatA. brAhmaNanA cAMlayA khetara AgaLa AMbA nIce besatA. bAreyAe chatrI gharI tenA badalAmAM tenuM karela kalyANa citra naMbara 1 saM.1954nA bhAdaravA mahinAmAM kRpALudeva vAMjIAnA nAke dhyAnamAM beThA hatA, te vakhate vAlo nAme eka bAraiyo khetaramAM jato hato. teNe te puruSane dekhIne temanA mAthA upara chatrI gharI. tenuM kAraNa te vakhate varasAdanA chAMTA paDatA hatA. te joI svAbhAvika tene prema UpajavAthI chatrI gharI hatI. kRpALudeve te bAraiyAne pUchyuM: tame kema amArI upara chatrI gharI? bAraiyo bolyoH tame to amArA zeThanA mahemAna kahevAo. mAre zeThanI joDe leNa-deNano saMbaMgha che, eTale te zeThanA mahemAna te amArA paNa mahemAna kahevAo. eTale meM svAbhAvika chatrI gharI che. tyAre kRpALudeve kahyuM tamoe amArI upara prema lAvIne chatrI gharI tethI amo paNa tamone kaMI kahIe chIe, te tamo jiMdagI sudhI pALazo to ghaNo lAbha thaze. bAraiyo bolyo : bApajI, tamo kaho. huM jiMdagI sughI pALIza. tyAre kRpALudeva bolyA: tamo koI jIvanI hiMsA karazo nahIM. jANI joIne sApa, vIMchI, jU, mAMkaNa, kIDI Adi koI jIvane mArazo nahIM to tamo sukhI thazo. te bAraiyo bolyo : bApajI, huM koI jIvane jANI joIne have nahIM mAruM ane mArA chokarAne paNa huM kaheto jaIza jethI te paNa nahIM mAre. te bAraiyAe AkhI jiMdagI A vrata pALyuM ane potAnA chokarAne paNa A vAta kahI. AnA phaLamAM teo sukhI thayA ane pote zeThanA devAmAMthI mukta thaI gayo ane vaLI UlaTA zeThane tyAM rU.2000/- te bAraiyAnA jamA rahyA. evo mahimA ahiMsA gharmano che. te bAraiyo AkhI jiMdagI sudhI kRpALudevanA guNa gAto ane bIjAone paNa kaheto ke zeThanA mahemAnanA kahevAthI huM ghaNo sukhI thayo chuM. kRpALu devanI kRpAe AcaraNa sugharavAthI coromAMthI nAma rada te bAraiyAnuM nAma sarakAranA copaDAmAM coromAM dAkhala karyuM hatuM. tethI tene dararoja sAMje corAmAM hAjarI ApavA doDha gAu khetaramAMthI AvavuM paDatuM hatuM. paNa tenI have sArI cAla calagatathI gAmanA pAMca AgevAnoe jaIne tenuM nAma hAjarImAMthI kamI karAvyuM hatuM. te prabhAvane lIdhe te kRpALudevanA bahu ja guNagrAma karato hato. zrImadjI khullA DIle dhyAnamAM ane maccharo temanA DIla upara citra naMbara 2 jhaverazeThe kRpALudevanI tahenAta mATe eka mANasa rAkhela hato. je kRpALudeva meDI upara UtarelA te meDInI nIce oTalI upara sUI raheto. kyAreka te rAtrimAM joto to zrImadjI meDI para hoya nahIM eTale
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) bAraiyAe chatrI gharI badalAmAM karela kalyANa (3) paTela nIce beso, jIvo dabAya che (5) bahena deha jItI paNa zIla sAcavaje (2) zrImadgha khullA Dile ghyAnamAM, DIle macchara (4) kRpALudevano bAbara devAne upadeza
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 241 zrImad ane kAviThAnA saMsmaraNo jhaverazeThane jANa kare ane jhaverazeTha be traNa jaNane laI moDI rAtanA phAnasa laIne zoghavA nIkaLe to zrImajI khullA DIle gAmoTanA vaDanIce ke mahuDInA sthAne khullAmAM athavA mithujInA kuvAnA thALA upara dhyAnastha mudrAmAM beThA hoya, ane moTA DAMsa macchara aneka saMkhyAmAM teonA DIla para beThA hoya. citra naMbara 3 paTela jarA nIce beso, jIvo dabAya che - eka vakhata kRpALudeva paTela chaganabhAI jesaMgabhAInA ghara AgaLa thaIne jhaverazeThane tyAM jatA hatA. rastA AgaLa te paTelanuM ghara hatuM. te gharanI ozarImAM cArano lIlo bhAro nAkhelo hato, tenI upara besIne te paTela hukko pItA hatA. kRpALudeve tene kahyuM ke paTela, jarA nIce beso. cAranA bhArAmAM ghaNA nAnA jIva dabAI jAya che. te jIvone paNa ApaNI jema duHkha thAya che. te ApaNA dhyAnamAM AvatuM nathI. tethI ApaNe paNa parabhavamAM duHkhI thaIe chIe. te sAMbhaLatA turata ja te paTela nIce beThA hatA. ema kRpALudeva jhINA jIvonI paNa keTalI sUkSma dayA khAtA hatA! citra naMbara 4 kRpALudevano upadeza bAba2devAne soMsaro UtarI gayo eka vakhata paramakRpALudeva gharaNIyAnA vaDa nIce jijJAsuo sAthe jJAna carcA karatA hatA. bAbaredevA bahAravaTIo tyAMthI pasAra thato hato. baghA DaravA lAgyA, kRpALudeve baghAne na DaravA jaNAvyuM. bAbaredevAne . bolAvI sAme besavA jaNAvyuM. bAbaradevo kRpALudevane page lAgIne koI upadeza ApavA vinaMtI karavA lAgyo. kRpALudeve klayuM ke mA, bahena ane dIkarInI saMbhALa rAkhaje ane koIne lUMTIza nahIM ke corI karIza nahIM. bAbaradevAe vAta mAnya rAkhI ane tyAra pachI AkhI jiMdagI lokonI sevAmAM gALI. citra naMbara 5 bahena deha jato karaje paNa zIla sAcavaje jhaverazeThanI dIkarI maNibena ke jeone paramakRpALudeve samakitI hovAnI chApa ApI hatI. maNibenane sasurapakSe saMkaTa Avela jethI muMjhAIne teo kAviThA rahetA hatA. te ja arasAmAM paramakRpALudeva pAse temaNe javA ghAryuM. teTalAmAM paramakRpALudeve ja maNibenane maLavA bolAvyA ane maNibenanA aMtaranI vyathA jANatA hoya tema sAmethI maNibenane AzvAsana sAthe jaNAvyuM ke bahena deha jato karaje paNa zIla sAcavaje. zIla rAkhatAM deha jAya to doSa nathI. gharma arthe IhAM prANanejI, chAMDe paNa nahIM gharma." A rIte maNibenane bhavathI tAryA. maNibenanI kRpALudeva pratyenI aMtaranI AsthA prANa tyAga thatA sudhI acaLa rahI hatI. ane chevaTanI ghaDIe paNa smaraNa paramakRpALudevanuM ja karatA dehatyAga karyo hato. divasamAM traNavAra upadeza zrImadjI dararoja savAra, bapora tathA rAtre upadeza ApatA. temaja keTaloka samaya ekAMtamAM jaMgalamAM paNa jatA hatA. kyAreka cAlatI vakhate teozrI AgamonA keTalAMka zloko svamukhe manamAM bolatA bolatA eka sarakhuM nIce dhyAna rAkhI cAlatA ane ekAda mAIla dUra jaI game te jhADa nIce agara talAvaDInA kAMThA upara dhyAnamAM besatA.
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo kRpALudevanA mArmika vacanathI hukkAno tyAga saM.1954mAM ja kAviThAmAM eka vakhata paramakRpALudeva jhaverazeThanA makAnanI sIDI UtarIne nIce AvatA hatA, tyAre jhaverazeTha hukko bharatA hatA. paramakRpALudeve pUchyuM, 'A tamane kaDAkUTa nathI lAgatI.' sahaja TakorarUpa AjJAne jhaverazeThe jhaDapI lIghI ane te ghaDIthI ja tamAkunuM vyasana hatuM teno turata ja tyAga karyo. be lAkhanA parigraha parimANanI AjJA eka vakhata paramakRpALudeve zeThane jaNAvyuM ke "paiso game tyAre Avaze; nAmano moha rAkhavo nahIM.'' Ama karI be lAkhanA parigraha parimANanI AjJA karI. je zeThazrIe pALelI ane lakSmIno vaghu upayoga lokone madada karavAmAM, lokonI sevA karavAmAM karyo. tathA AjubAjunA dUra sudhInA gAmomAM paNa teonI AbarU eka niSThAvAna nagarazeTha tarIkenI prasarI hatI ane badhA temane dAjI tarIke bolAvatA hatA. paramakRpALudevanI hAjarImAM banela be pratimAjI paramakRpALudevano apUrva bogha vakhatovakhata sAMbhaLyA pachI to teone pUrNa pratIti thaI gaI hatI. ane tethI ja sau prathama teoe paramakRpALudevanA ArasanA be pratimAjI 108 varSa pahelA bharAvelA hatA. je paramakRpALudeve paNa joyA hatA. hAla eka pratimAjI zeThanA gharamAM birAjamAna che ane eka bIjA pratimAjI ghaMTIyA pahADa, zrImad rAjacaMdra vihAra bhavana, IDaramAM birAjamAna karavAmAM Avela che. zeThazrIe potAnA gharanI aMdara meDInI bhIMto upara vacanAmRtanA vacano lakhAvarAvyA hatA. je Aje paNa vidyamAna che. zrI kasturacaMda maNilAla zAha (temaNe lakhAvela kAviThAno paricaya) saMvat 1952nA zrAvaNa vada-1nA roja prathama vakhata paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdrajI kAviThA gAme padhArelA ane daza divasanI sthiratA karI hatI. zrImadbhue kAviThA javAnI hA pADI zrImadbhune muMbaIthI koI ekAMta sthaLe AtmahitanA arthe peTalAdanI AjubAjunA nAnA gAmamAM ekAMtavAsamAM thoDo vakhata sthiratA karavA mATeno vicAra hato. te saMbaMdhI khaMbhAtanA pUjya zrI aMbAlAlabhAIne patrathI lakhI jaNAvela ke pote amuka samaye peTalAda sTezane UtaravAnA che. pU.aMbAlAlabhAI samayasara khaMbhAtathI peTalAda sTezane AvI gayA hatA. zrImadbhue peTalAda UtaryA pachI pU.aMbAlAlabhAIne pUchyuM ke kyAM jaI sthiratA karavAno vicAra rAkhyo che? eTale temaNe kAviThA, dharmaja tathA bocAsaNa traNa gAmonA nAma zrImadbhune jaNAvyA ane kahyuM ke dharmaja tathA bocAsaNamAM gharmazALAmAM rahevAnI sagavaDatA karelI che ane kAviThAmAM eka sagRhasthane tyAM sagavaDa thayela che; tyAre kAviThAnI hA pADI. eTale pU.zrI aMbAlAlabhAI kAviThA javA mATe vAhanano baMdobasta karI AvyA.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 243 zrImad ane kasturacaMda mahemAno AvyA jANI ghaNo AnaMda thayo. kAviThA samAjamAM tathA AjubAjunA pradezamAM ghaNA nAmAMkita ane khyAtivALA gharmAnurAgI zrImaMta zeThazrI jhaveracaMdabhAI bhagavAnadAsa rahetA hatA. tyAM sAMjanA cAreka vAgyAnA sumAre zrImadjI vageree AvI mukAma karyo. mahemAno AvyA che jANI kuTuMbanA saMskArIpaNA mujaba sAMjanA jamavA vagerenI vyavasthA samayasara thaI gaI. te divase zeTha zrI jhaveracaMdabhAI tathA zeThazrI ratanacaMdabhAI kAmakAjanA aMge najIkamAM be mAIla upara Avela borasada zaheramAM gayA hatA. sAMjanA ghare AvI jANyuM ke mahemAno AvyA che te jANI temane ghaNo ja AnaMda thayo hato. te vakhate zrImadjI tathA aMbAlAlabhAI jamavA besavAnI taiyArImAM hatA. te vakhate badhA bhegA maLyA hatA. vavANiyAmAM kavirAja mahAtmA adbhuta jJAna gharAve che zrI jhaveracaMdazeThane tamAkuno vepAra hato. jethI temane tyAM morabI tathA vavANiyAnI AjubAjunA keTalAka vepArIo tamAkunI kharIdI karavA mATe AvatA hatA. te vepArIonA kahevAthI jhaveracaMda zeThane sAghAraNa khyAla hato ke vavANiyAnA kavirAja karIne koI moTA mahAtmA che ane nAnI uMmaramAM ghaNuM ja adbhuta jJAna dharAve che. A hakIkta jANelI ane have pU.aMbAlAlabhAIe jhaveracaMdazeThane A vavANiyAnA mahAtmA kavirAja zrImad rAjacaMdra paghAryA che te hakIkata jaNAvI. jethI zeThane ghaNo ja AnaMda thayo ane temanA utArA mATe potAnA rahevAnA makAnathI thoDe dUra potAnuM ja eka DeluM hatuM te DelAnA meDA upara zrImadjIno mukAma karAvyo. zrImadjIe kAviThA AvI AjJA karI ke A mahemAno mAgyA ApavAnA nahIM eTale ke bIjA koI sAgharmika bhAIne tyAM jamavA javAnuM AmaMtraNa svIkAravuM nahIM. zrImadjInI rasoI pU. aMbAlAlabhAI banAvatA zrImajInI rasoI pU.aMbAlAlabhAI pote banAvatA hatA. paraMtu zeThanA ghaNA AgrahathI eka divasa pachI zeThanA rasoDe jamavAnuM rAkhyuM hatuM. jamavAmAM khAsa karIne dALa bhAta, roTalI tathA game te eka kaThoLanI locA dALa vAparatA hatA. savAre agiyAra vAge ane sAMje pAMca vAge bhojana letA hatA. zrImajI traNavAra upadeza ApatA zrImadjI savAranA, baporanA tathA rAtrinA samaye upadeza ApatA hatA. ane sAMjanA pAMca vAgyA pachI bahAra jaMgalamAM ekAMtamAM dhyAnamAM besavA jatA hatA ane rAtanA pAchA pharatA hatA. paramakRpALudeva yathArtha mahAtmA che evI pratIti thaI zrI jhaveracaMda zeTha tathA zrI ratanacaMda zeThanA eka khAsa sAgharmika bhAI bhAdaraNa gAmanA vatanI zrI ghorIbhAI karIne eka paTela hatA. temanI sAthe anyonya ghArmika saMbaMgha ghaNo vaghAre hato. jethI zrImadjIno samAgama karavA mATe mANasa mokalI temane kAviThA bolAvI lIghA hatA. teo sAMjanA AvyA tyAre jhaveracaMda zeThe jaNAvyuM ke koI kevaLI jevA vacanavALA mahAtmA atre paghArelA che. ghorIbhAI kaheH huM joyA pachI kahIza. ghorIbhAIne gAmoTa taLAva pAse vaDa taLe, paramakRpALudeve bogha Apyo hato. tyAM aneka praznottara zAstrayukta thayA hatA. tethI ghorIbhAInA manane saMpUrNa saMtoSa thayo ane paramakRpALudeva yathArtha mahAtmA che evI pratIti thaI hatI.
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo zrImadjIne potAnA iSTa gurudeva mAnyA ghorIbhAI sthAnakavAsI saMpradAyane anusaratI ghaNI custa kriyAo pALatA hatA. temaja kAMIka abhyAsI paNa hatA. temane zrImadjInA adbhuta boghathI sAco mArga samajAyo ke pratyakSa satparuSanI AjJA sivAya ekalI kriyAo karavAthI mokSano mArga nahIM maLe. jethI potAnI mati kalpanAe je kriyAo karatA hatA te choDI daI zrImadjIne potAnA iSTa gurudeva mAnavA lAgyA ane temanI AjJA pramANe vartavA lAgyA. te pote ghaNI vairAgya bhAvanAvALA hatA. jethI temane zrImadjIthI ghaNo uttama lAbha thayo hato. A to sAkSAt paramAtmA ja che. zrImadjIno samAgama karavA mATe pUjyazrI saubhAgyabhAI tathA zrI DuMgarazIbhAI vagere ghaNA mumukSuo kAviThA AvyA hatA. kAviThAnA paNa ghaNA bhAIone temanI adbhuta camatkArika vANI tathA upadeza sAMbhaLavAthI sacoTa zraddhA thaI hatI ke A to sAkSAt paramAtmA ja che. A rIte dasa divasa rokAIne pote tyAMthI vidAya thaI jhaveracaMda zeThanA sigarAmamAM virasada thaI rALaja paghAryA. zeTha jhaveracaMda tathA ratanacaMda zeTha banne rALaja sAthe mUkavA gayA hatA. saM.1954nI sAlamAM zrAvaNa mAsamAM pharI zrImadjI muMbaIthI kAviThA padhAryA tyAre agAsa sTezane UtaryA hatA. AgaLathI pU.aMbAlAlabhAIne jaNAveluM jethI teo paNa agAsa sTezane AvI gayelA. paNa zrImadjI kAviThA AvavAnA che te samAcAra jhaveracaMda zeThane maLelA nahIM. agAsa sTezane UtarI tyAMnA sTezana mAstarane vAta karI ke amAre kAviThA jhaveracaMda zeThane tyAM javuM che te jANI sTezana mAstare temane veITIMga rUmamAM rokAvAnI sagavaDatA karI ApI ane kAviThA paNa patra lakhI mANasane mokalyo. jethI jhaveracaMda zeTha pote vAhana laI agAsa sTezane AvyA hatA. agAsa AzramanI bhUmi upara zrImadjInA pagalAM kAviThAthI vAhana laI agAsa sTezana Ave temAM be thI aDhI kalAka jeTalo samaya teozrIne agAsa sTezana upara veITIMga rUmamAM rokAvuM paDeluM. te daramyAna zrImadjI agAsa sTezananI uttara dizA tarapha thoDo samaya pharavA gayelA ke je sthaLe atyAre zrImad rAjacaMdra Azrama baMghAyela che. thoDo samaya AjubAjA pharI pAchA veITIMga rUmamAM AvI gayA hatA ane tyAra pachI thoDA samaye kAviThAthI vAhana laI jhaveracaMda zeTha teDavA AvyA te vAhanamAM besI kAviThA padhAryA hatA. A vakhate kAviThA gAmanA mahApuNyodaye zrImadjIe eka mahino ne daza divasa sthiratA karI ane je meDA upara (DelAmAM) pahelI vakhata paghArelA tyAre mukAma karelo te ja jagyAe mukAma rAkhyo hato. kAviThAmAM bahArathI aneka mumukSuonuM Agamana zrImadjInA samAgama mATe bahAranA paNa ghaNA mumukSuo pU.ghArazIbhAI vagere kAviThA paghArelA. A vakhate amadAvAdanA pU.bhAIzrI popaTalAla paNa zrImadjInA samAgama mATe paghArelA. temane zrImadjInA pahelI ja vakhata darzana ahIM thayA hatA.
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 245 zrImad ane kasturacaMda zrImadjInI abhuta vairAgyadazA joI te AtmajJAnI mahAtmA che ema temanA aMtaramAM thayuM hatuM. zrImadjI dararoja savAra, bapora tathA rAtre upadeza ApatA hatA. temaja keTaloka samaya bahAra ekAMtamAM jaMgalamAM paNa jatA hatA. cAlatI vakhate teozrI AgamonA keTalAMka zloko svamukhe manamAM bolatA bolatA eka sarakhuM nIcuM dhyAna rAkhI cAlatA hatA. ekAda mAIla dUra jaI game te jhADa nIce agara talAvaDInA kAMThA upara dhyAnamAM besatA hatA. DAMsa maccharano upadrava chatAM zrImadjI dhyAnamAM birAjyA eka vakhata kAviThAthI ekAda mAIla dUra eka nAnI talAvaDI hatI. tyAM comAsAnA kAraNe lIlotarI ghAsane lIdhe ghaNA ja macchara (DAMsa) hatA ne ApaNA jevA to te jagyAe pAMca miniTa paNa besI zake nahIM tevI jagyAe zrImadjI baghA kapaDAM utArI aDaghAthI poNA kalAka sudhI dhyAnamAM beThA hatA. mahAtmA tamAre haju mokSe javAnI vAra che eka vakhata gAmathI thoDe dUra gAmoTa nAmanuM taLAva che. tyAM sAMjanA samaye cAra-pAMca mumukSuonI sAthe vaDanA jhADa nIce besI jJAnacarcA karatA hatA. te vakhate sAmenA eka jhADa upara eka vAMdaro besI rahI zrImajI tarapha eka dhyAnathI joyA karato hato. te vAMdarA tarapha draSTi karI zrImadjIe kahyuM ke-mahAtmA, tamAre ju mokSe javAnI vAra che. mahuDInA jhADa taLe upadeza keTalIka vakhata gAmanI pazcima tarapha thoDe dUra eka mahuDInuM jhADa hatuM. tenI nIce paNa avAranavAra besatA ane sAthe mumukSuo hoya temane upadeza ApatA hatA. A upadeza zrImad rAjacaMdra' vacanAmRtamAM upadezachAyA'mAM chapAyela che. yogyatA anusAra vrata paccakhANa ghAraNa karyA A vakhatanA abhuta samAgamamAM keTalAMka pAtra mumukSuoe potAnI yogyatA anusAra vrata paccakhANa ghAraNa karyA hatA. temAM eka mumukSu vairAgya bhAvanAvALA kalyANajIbhAI karIne hatA. te ghaNA sevAbhAvI ane jijJAsAvALA hatA. temaNe zrImadjInA upadezathI eka mahinAmAM paMdara divasa brahmacarya pALavAno niyama karyo hato. ane ghaNo samaya temanI sAthe sevA karavAnI bhAvanAthI rahetA hatA. mAtra deha TakAvavA nI rasapaNe AhAra karIe chIe A vakhate paNa zrIjInI rasoI pU.aMbAlAlabhAI banAvatA hatA. rasoI bilakula sAdI dALabhAta, roTalI tathA locA dALa vAparatA hatA. keTalAMka divasoe lIlotarI zAka paNa vAparatA. eka divasa saMjogovazAt lIlotarInA be zAka karelA jethI pote te divase tathA kAviThA rahyA tyAM sudhI lIlotarInuM zAka vAparyuM nahIM ane kahyuM ke ame jIbhanA svAda mATe ke paMcendriyanA bhoga mATe AhAra karatA nathI. mAtra A dehathI AtmAnA kalyANa arthe deha TakAvavA nIrasapaNe AhAra karIe chIe. zrImajInI AjJA lIdhA vinA banAvela dUghapAka zrImadjI jamI rahyA pachI pU.aMbAlAlabhAIne AjJA kare ke jamI lo, tyAre ja pU.aMbAlAlabhAI jamavA besatA hatA. eka vakhata jhaveracaMda zeThanA khUba AgrahathI pU.aMbAlAlabhAIe zrImadjInI AjJA
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo lIghA sivAya dUdhapAka banAvelo. jethI zrImadbhu jamIne pU.aMbAlAlabhAIne jamavAnI AjJA ApyA sivAya utArA para cAlyA gayA. pU.aMbAlAlabhAI temanI AjJA maLyA sivAya jame nahIM tevA AjJAdhAraka hatA tethI jamatA nahotA. have zrImadbhu pAse jaI koNa AzA apAve tenI jhaveracaMda zeTha tathA ratanacaMda zeThane ghaNI mUMjhavaNa thayelI ane vicAramAMne vicAramAM sAMjanA cAra vAgyA. 246 pachI jhaveracaMda zeTha tathA ratanacaMda zeThe zrImadbhu pAse jaI ghaNA ja vinayabhAve vinaMtI karI tyAre pU.aMbAlAlabhAIne jamavAnI AjJA ApI hatI ane aMbAlAlabhAI jamyA hatA. pU.aMbAlAlabhAI zrImadbhunI sevAmAM eka dhyAnathI rahetA hatA. cAra pAMca makAnanuM aMtara chatAM bodha zravaNa kAviThAmAM zrImadbhunA utArAnuM makAna tathA pU.aMbAlAlabhAI zrImadjInI rasoI jhaveracaMda zeThanA temanA rahevAnA makAnanA meDA upara banAvatA hatA te benI vacamAM thoDuM aMtara hatuM, chatAM paNa zrImadbhu je upadeza ke bodha ApatA te pU.aMbAlAlabhAI, jhaveracaMda zeThanA rahevAnA makAne rasoI banAvatA hoya tyAM te upadeza temanI smRtimAM Avato hato. ane je upadeza zrImadbhue karelo hoya te bIje divase pU.aMbAlAlabhAI lakhI lAvatA hatA. zrImadbhu jamavA mATe ghera Ave tyAre jhaveracaMda zeThanA putra manasukhabhAI dazeka varSanI uMmaranA hatA te zrImadbhunA caraNa tathA hAtha pANIthI dhovarAvatA hatA. zrI ghorIbhAI bhagatane zrImadbhuthI thayelo ghaNo lAbha A vakhatanA samAgamamAM paNa bhAdaraNanA ghorIbhAI bhagata zrImadbhunA satsaMga mATe kAviThA rahyA hatA. te zrImadbhuthI temane ghaNo lAbha thayo hato. te pachI to te kAviThA ja rahetA hatA ane temano dehatyAga paNa kAviThAmAM ja thayo hato. zrImadla kAviThAthI vaso zrI laghurAja svAmI mATe padhAryA zrI jhaveracaMda zeTha tathA ratanacaMda zeTha banne khUba ja snehabhAvathI sAthe ja rahetA hatA. temano ekabIjAno premabhAva eTalo badho hato ke kyAMya bahAra jAya to paNa sAthe ja jAya. have zrImadbhu kAviThAmAM hatA tyAre ratanacaMda zeThane potAne ghera zrImadbhune jamavAnuM AmaMtraNa ApavAnI ghaNI ja bhAvanA rahyA karatI hatI. paraMtu zrImadbhue jhaveracaMda zeThane mahemAno mAgyA ApavAnI nA kahelI jethI ratanacaMda zeThane A bAbatanI ghaNI ja mUMjhavaNa rahetI hatI. paNa zrImadbhunA AMgaLa kAMI kahI zakatA nahotA. chatAM zrImadbhu jyAre kAviThAthI javAnA hatA tenA AgalA divase ratanacaMda zeThe ghaNI ja AjIjIbharI vinaMtI karavAthI temanI vinaMtI svIkArI ane eka divasa jamavAnuM rAkhI temanI bhAvanA saMtoSI hatI. Ama eka mahino ane dasa divasanI sthiratA zrImadbhue kAviThA karI pachI zrI vaso kSetre pUjya munirAja zrI laghurAja svAmInuM comAsuM hatuM tethI vaso padhAryA hatA.
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 247 zrI zaMkarabhAI ajubhAI bhagata kAviThA utAro karAvanAra-zubhasthaLa zrI kAviThA madhye bhagata zrI zaMkarabhAI ajubhAI paTela. teo paramakRpALudeva zrImAna rAjacaMdra devanA samAgamamAM AvelA. te prasaMge je kAMI vAtacIta khulAsA yA je kAMI zravaNa kareluM te saMbaMghI TUMka vRttAMta teoe potAnI smRti mujaba saMvat 1973nA bIjA bhAdaravA vada 10ne maMgaLavAranA dine zrI kAviThA mukAme zeTha zrI jhaverabhAInA DelAmAM utAro karAvela che. paramakRpALudevanA prathama samAgama vakhate mArI uMmara paMdareka varSanI hatI paramakRpALudeva zrI kAviThA mukAme paghAryA hatA tyAre mane sAhebajInA samAgamano lAbha maLI zakyo hato. sAhebajInI sAthe bahAragAmanA ghaNA bhAIo paghArela hatA, ane zeTha zrI jhaverabhAInA makAnamAM utAro hato. te vakhatamAM mArI nAnI uMmara hatI. Azare paMdara varSanI hatI. huM keTalAMka chokarAo sAthe hamezAM bALaceSTA ramato hato. te rastA para thaIne sAhebajI hamezAM bahAra pharavA mATe paghAratA hatA. sAhebajInI sAthe keTalAka bhAIo jatA hatA. sAhebajI jyAre pharavA mATe paghAre tyAre amo baMghA chokarAo sAhebajInI pUMThe pUMThe sAhebajI je sthaLe jAya tyAM jatA hatA. sAhebajI sanmukha chokarAo zAMtapaNe beThA. eka divasa te viSe sAhebajI bahAra pharavA mATe paghAratA hatA, sAthe pAMca-sAta bhAIo hatA ane amo chokarAo rastA para ramatA hatA. sAhebajIne jatAM dekhI amo sarva chokarAo sAhebajInI pUMThe pUMThe gayA. keTaleka dUra gayA bAda sAhebajI vIjaLImAtAnA vaDa nIce birAjamAna thayA. tyAMthI sarve bhAIo tathA amo sarve chokarAone cAlyA javAnuM sAhebajIe pharamAvyuM. sAhebajInI AjJA thatAM ja sarve bhAIo cAlyA gayA ane amo saghaLA chokarAo tyAM ja UbhA rahyA. pachI sAhebajIe jaNAvyuM ke chokarAo, beso beso. pachI amo sarve chokarAo zAMtapaNe adaba palAMThI vALIne beThA. have ame kahIe te sAMbhaLo tyArapachI sAhebajIe amo sarva chokarAone jaNAvyuM ke chokarAo, tamone vArtAo kahetAM AvaDe che? tyAre amoe kIdhuM ke hAjI, AvaDe che, paNa nAnI nAnI vAto zIkhyA chIe. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke anukrame dareka jaNa jene je vAta AvaDatI hoya te kaho. tyAre prathama meM vArtA kahevI zarU karI. te evI vArtAo hatI ke je pramANe ukhANAo kahevAya che te pramANe keTalAMka ukhANAo bolato hato ane te dareka ukhANAno javAba sAhebajI turata ja jaNAvI detA hatA. e pramANe dareka chokarAo anukrame bolyA hatA tyAra pachI sAhebajIe amone jaNAvyuM ke have amo kahIe te sAMbhaLo. pachI sAhebajIe kahevAnuM zarU karyuM hatuM. te nIce pramANe jaNAvuM chuM - sAhebajIe je pramANe vArtAo kahelI te hAlamAM je smRtimAM rahela te atre nIce jaNAvuM chuM. te vArtA mAMhe gaMbhIra Azayo hetuo samAyelA che te hAlamAM smRtimAM AvatAM koI aMze mane samajAya che.
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 248 taravArane khyAna judA tema dehane AtmA judA sAhebajI kahe: te chokarAo! tamoe myAna ane taravAra joyAM che? meM kahyuM : hA jI, amArA gAmamAM mukhIne ghera che. sAhebajI kahe tyAre te banne judA che tevuM tamo jANo cho? meM kahyuM? nA jI, evuM huM jANato nathI. huM to phakta bhajana gAuM chuM. (talavAra ane myAna eka dekhAtAM chatAM banne judAM che. tema deha ane AtmA paNa eka dekhAtAM chatAM banne judA che.) "bhAsyo dehAdhyAsathI, AtmA deha samAna; paNa te banne bhinna che, jema asi ne myAna." -zrImad rAjacaMdra taravAra jevo AtmA ane pAna jevo deha sAhebajI kahe: gAmanI bahAra laDAI cAlatI hoya to te vakhate taravArathI jIta meLavI zakAya ke myAna vaDe jIta meLavI zakAya? e to jANo cho? meM kahyuM? nA jI, Apa samajAvo. * sAhebajI kahe: juo, sAMbhaLo. myAna laIne gayA hoIe to hArIne pAchA AvavuM paDe ane taravAra laIne gayA hoIe to jIta meLavI zakAya. mATe A vAta khyAlamAM rAkhIne bhajana karajo. (taravAra jevo AtmA che. tenI prAptino lakSa rAkhI AtmArthe bhakti karavAmAM Ave to saMsAranA sarva duHkhothI jIta meLavI zakAya. paNa saMsAramAM myAna jevA A dehavaDe indriya sukho bhogavavAnI lAlasAe bhakti karavAmAM Ave to manuSyabhava hArI javAya.) AtmA sonA jevo ane deha pittaLa jevo . sAhebajI kaheH jAo, sAMbhaLo. sonuM ane pittaLa e banne kevA hoya? meM kahyuM sonuM e pILuM hoya ane pittaLa e paNa pILuM hoya. sAhebajI kahe tyAre sonuM moMghu maLe che ane pittaLa sastu maLe che te zA kAraNathI? meM kahyuM : sonAne koI vakhate paNa kATa lAgato nathI, tethI moMghuM che, ane pittaLane kATa lAge che. sAhebajI kahe: A vAta khyAlamAM rAkhajo. (AtmA svarUpanI apekSAe jotAM zuddha, buddha, caitanyaghana che, zAzvata che mATe kiMmatI che; jyAre deha e pudgalano banela hovAthI pittaLa jevo che, nAzavaMta che tethI tenI kiMmata nahIvat che.) DahApaNavALA pADA jevA, saraLa jIvo bakarI jevA sAhebajIH alyA chokarAo, tamoe bakarI dIThI che? meM kahyuM hA jI, amArA gAmamAM rabArIne tyAM che. sAhebajI kahe ThIka tyAre, tamoe pADo joyo che? meM kahyuM : hA jI, bheMsa jevo hoya. sAhebajI kahe: pADo ane bakarI taLAve pANI pIvA gayA hoya to te bannemAMthI pANI pIdhA vinA koNa Ave? meM kahyuM? A vAta nathI jANatA.
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zaMkarabhAI ajubhAI bhagata
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane zaMkarabhAI bhagata sAhebajI kahe : juo, sAMbhaLo, pADo pANI pIdhA vagara Ave ane bakarI pANI pIne Ave. meM kahyuM : sAhebajI, ema kema? pADo to bahu jabaro hoya ane te pANI pIdhA vinA kema Ave? 249 sAhebajI kahe : pADAmAM evI kuTeva hoya che ke te taLAvamAM jaIne pANInuM DoLANa kare che. ane bakarI bicArI taLAvanA kAMThA upara UbhI rahIne nIcI DokIe pANI pIne cAlI Ave che. e dRSTAMte keTalAMka jIvo evA prakAranA hoya che ke je satpuruSonI pAse jaI potAnuM DahApaNa DoLe che jethI te pote pAmI zakatAM nathI; ane bIjAone aMtarAyabhUta thaI paDe che. tevA jIvo pADAnI mAphaka DoLANa karanAra samajavA. ane keTalAMka jIvo evA prakAranA hoya che ke je satpuruSonI pAse jaI saraLa bhAve zravaNa kare che; jethI pote pAmI zake che, ane bIjAone paNa aMtarAyabhUta thatAM nathI, tevA jIvo bakarInI mAphaka pANI pInAra samajavA. satpuruSanI eka yathArtha AjJA sarva karmane bALI zake : sAhebajI kahe : eka divAsaLIthI keTalo devatA thaI zake? A kAviThA gAma jamADI zakAya teTalo ke muMbaI zahera jamADI zakAya teTalo? te kaho. meM kahyuM H jeTalo karavo hoya teTalo thaI zake. Akhu jagata jamI zake teTalo. sAhebajI : A vAta khyAlamAM rAkhajo. (eka agnino taNakho AkhA vizvane bALI zake tema eka satnI cinagArI kevaLajJAna pamADI zake.) A pramANe sAhebajIe ghaNI vAto kahI hatI. amo nAnI uMmaranA hovAthI ane samajI zakIe tema nahIM hovAthI sAhebajIe te vAtono 5ramArtha batAvyo hato, paraMtu te samaye amo samajI zakyA nahotA. guru kare tema na karavuM, guru kahe tema karavuM eka divasane viSe amArI ToLIe ekatra maLI maMdiramAM narasiMha mahetAnA bhajano gAyA hatA. te viSe bIje divase jyAre huM sAhebajI pAse gayo tyAre sAhebajIe mane jaNAvyuM hatuM ke tamo gaI kAle rAtre maMdiramAM narasiMha mahetAnA bhajano gAtA hatA te amArA jANavAmAM che; paNa narasiMha mahetA to ema jaNAvI gayA che ke ''mAruM gAyuM gAze te ghaNA gothA khAze, samajIne je gAze te vaikuMThe jAze," mATe A vAta khyAlamAM rAkhajo. (samajaNa vaga2nI kriyA mokSano hetu thatI nathI. mATe prathama guruthI jJAna meLavI temanI AjJAnusAra kriyA karavAthI ja mukti che.) jagatane potAnI mahAnatA batAvI mana malina rAkhe te narake jAya eka vakhata sAhebajIe jaNAvyuM hatuM ke tADa taLe kUvo hoya enuM aMtara keTaluM gaNAya ane te parathI koI jIva paDe to jIve kharo? ( caDha uttuMga jahAMse patana, zikhara nahIM vo kUpa; jisa sukha . aMdara duHkha vase, so sukha bhI duHkharUpa.) -AlocanAdi pada saMgraha
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 250 jhINAmAM jhINuM vicArabaLA pachI sAhebajIe bIjI vAta karI ke jhINAmAM jhINI vastu zuM gaNAya? te kaho. amoe jaNAvyuM ke jhINAmAM jhINI to kIDIo gaNAya. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke te nahIM, paNa vicArabaLa kahevAya. tyArapachI sAhebajIe amone kahyuM ke have to kaho. jethI amoe kahevuM zarU karyuM. amoe keTalAka ukhANAo kIghAM hatAM, tenA sAhebajI turata ja khulAsA karatA hatA. mahuDInA smArakanI jagyA sau karatAM mIThI eka divasane viSe sAhebajI bahAra pharavA mATe padhAryA hatA. tyAre bIjI vAra amo saghaLA chokarAMo sAhebajInI pUMThe pUMThe pharavA gayA hatA. keTaleka dUra gayA bAda mahuDAnA vaDa nIce sAhebajI birAjamAna thayA. amo paNa sAhebajInI sanmukha beThA te vakhate sAhebajIe jaNAvyuM ke chokarAo, sAMbhaLo. goLa karatAM paNa mIThI, khAMDa karatAM paNa mIThI, sAkara karatAM paNa mIThI evI tamoe koI vastu dIThI? tyAre amoe kIdhuM ke nA jI, mahArAja. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke juo tyAre amo dekhADIe. ema kahI sAhebajI pote je sthAna para birAjamAna hatA te sthAne sAhebajIe jamIna para potAnI AMgaLI vaDe cAre tarapha pharato goLa AkAra karI amone jaNAvyuM ke A jagyAo saghaLAM padArtho karatAM paNa mIThI che. (sadguru caraNa jahA~ ghare, jaMgama tIratha teha; te raja mama mastaka caDha, bALaka mAge eha.) amo sAhebajIne vAraMvAra pUchatA hatA ke mahArAja, amone paramezvara batAvo cho? tyAre sAhebajIe jaNAvyuM hatuM ke hA, paramezvara batAvIe, beso. ema kahI sAhebajIe kAMIka vArtA karI hatI, paraMtu te hAlamAM smRtimAM rahela nathI. caitanya camatkAra sRSTinA lakSamAM nathI amArA gAmamAM keTalAMka loko mAMhomAMhe bolatA hatA ke eka vANiyAbhAI ApaNA jhaverabhAI zeThanA ghare AvyA che. temanI sAthe bIjA ghaNA loko AvyA che. te vANiyA baghAne camatkAra dekhADe che. mATe kalyANajIbhAI tathA zaMkarabhAI vagere baghA te vANiyAbhAInI pachavADe pachavADe jAya che. ema mAMhomAMhe loko vAto karatA hatA. ame amArA AtmAnI zogha karIe chIe. eka divasane viSe sAhebajI pharavA mATe paghAryA hatA tyAre sAhebajInI sAthe bIjA ghaNA bhAIo jatA hatA. sAhebajI nIcI draSTie ane ghImAsathI cAlatA hatA. rastAmAM cAlatAM keTaleka dUra gayA bAda eka bAI ghAsano bhAro mAthe laIne sAme AvatI hatI. te vakhate te bAI bolatI bolatI AvatI hatI ke A vANiyAo roja judA judA ThekANe pharyA kare che, koNa jANe temanuM zuM khovAI gayuM haze, ke zodhyA kare che. A pramANe te bAInuM bolavuM sAMbhaLI sAhebajIe te bAIne jaNAvyuM ke bahena, amo amArI zogha karIe chIe.
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' 251 zrImad ane zaMkarabhAI bhagata jIva potAne bhUlI gayo che, potAne bhUlI gayA rUpa ajJAna jJAna maLavAthI nAza pAme che." - zrImad rAjacaMdra ("Apa ApakuM bhula gaye, Inase kayA aMghera; samara samara aba hasata hai, nahI bhUleMge phera." prabhune maLavAno mULamArga sAva judo. eka vakhata sAhebajI pharavA mATe paghAryA hatA tyAre moTI rAyaNavALA khetaramAM birAjamAna thayA hatA. te vakhate sAhebajIe bhAI taLazIbhAIne jaNAvyuM ke tamone bhajana gAtAM AvaDe che? tyAre bhAI taLazIbhAIe jaNAvyuM ke nathI AvaDatuM mahArAja, paNa kabIradAsanuM eka bhajana jevuM tevuM AvaDe che. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke e bhajana bolo. tyAre bhAI taLazIbhAI bolyA hatA. te bhajana e hatuM kee mAragaDA judA kabIra kahe e mAragaDA judA' (sAkhI) e jI rAjA, cAraNa, vANiyo ne cothI nAnI nAra; eTalAne bhakti Upaje nahi, ane Upaje to beDo pAra. rAmane maLavAnA mAragaDA judA, kabIra kahe e mAragaDA judA; prabhune maLavAnA mAragaDA judA; kabIra kahe e mAragaDA judA. eka eka bhagata do do bhagata, bhagata aDhAra lAkha yuvA; Adi bhajananI khabara na pAI, e to taMburA toDI toDI muvA. kabIra kahe 1 eka eka paMDita do do paMDita, paMDita aDhAra lAkha huA; Adi puruSanI khabara na pAI, e to pothIyuM phADI phADI muvA. kabIra kahera eka eka bhuvA do do bhuvA, bhuvA aDhAra lAkha yuvA; Adi mAtAnI khabara na pAI, e to DAkalA phoDI phoDI muvA. kabIra kahe03 eka eka mullAM do do mullAM, mullAM aDhAra lAkha yuvA; Adi pIramanI khabara na pAI, e to allA allA karI muvA. kabIra kahe 4 hindu kahe rAma hamArA, musalamAna kahe khudA; kahata kabIrA suno bhAI sAtho, have pakaDa le eka muddA. kabIra kahe5 avasara maLe bhagavad bhaktino lAbha laI levo eka divasane viSe huM peTalAdanA rastA para khetaramAM kapAsa vINato hato. te divase sAhebajI peTalAdanA rastA para thaIne padhAratA hatA. sAhebajInI sAthe keTalAMka bhAIo hatA. sAhebajI keTaleka dUra gayA bAda khetaramAMthI mArI draSTi e tarapha gaI. jethI kapAsa vINavAnuM kAma paDatuM mUkI jhADanA thaDa para caDhI gayo ane vADanI bahAra kUdako mArIne UtarI paDyo ane doDato doDato sAhebajInI pAse jaI pahoMcyo ane cAlatA cAlatA vijaLImAtAno vaDa Avyo tyAM sAhebajI birAjamAna thayA ane sarve bhAIo sAhebajInI sanmukhe beThA. thoDA vakhata pachI sAhebajIe mArA sAmI draSTi karI mane jaNAvyuM ke
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 252 kapAsa to kAle paNa vINAya, paNa bhajana kyAre gavAze? A pramANe jaNAvyuM hatuM. sAhebajI je 2ste thaIne jatA hatA te rastAne ane huM je khetaramAM kapAsa vINato hato te khetarane ghaNuM ja aMtara hatuM. vaLI te rasto paNa ghaNo dUra hato. chatAM paNa huM khetaramAM kapAsa vINato hato te sAhebajIe jaNAvyuM hatuM. paramezvara thavAno mArga dekhADe che kAviThA gAmamAM saghaLA loko ema vAto karatA hatA ke koI eka mahAtmA puruSa AvyA che. te mahAtmA puruSanI pAse je loko jAya che te lokone paramezvara dekhADe che ane ghaNI ja camatkArI vAto kare che. evI vAto loko karyA karatA jethI huM ghaNIvAra sAhebajInI pachavADe pachavADe jato hato. sAhebajIno bodha sAMbhaLavAnI pipAsA sAhebajI koIpaNa sthAne ekAMtamAM besavA mATe padhArI gayA hoya to paNa keTalAMka bhAIo guptapaNe zodha meLavI lAvatA ke sAhebajI amuka sthAne dhyAnAvasthAmAM birAjamAna thayA che. A khabara anyonya saghaLAone maLatI hatI. jethI saghaLAo sAhebajInI pAse AvIne besatA hatA ane thoDA vakhatamAM to ghaNA bhAIo AvIne bharAtA hatA. macchara pariSahanuM samabhAve vedana eka divasane viSe rAtrinA vakhate sAhebajI bahAra gayA hatA. ane eka khetaramAM birAjamAna thayA hatA. sAthe bhAIzrI laherAbhAI vagere gayA hatA. tyAM sAhebajInA mukhAraviMda mAMhethI upadezadhvani cAlatI hatI. te vakhate tyAM ghaNA ja maccharo tathA jIvAto karaDI khAtI hatI, jethI beThelA sarva bhAIo vAraMvAra UMcA-nIcA thayA karatA hatA, paNa sAhebajI to pratimArUpe aDagapaNe beThA hatA. kiMcitmAtra paNa calAyamAna thayA nahotA. ane ekadhArA e upadeza detA hatA. pachI bhAI kalyANajIbhAIe jhaverazeThane vAta karI ke zuM mahArAjane (sAhebajIne) nahIM ja karaDatuM hoya, ke mahArAjane tenI khabara nahIM rahetI hoya A to mane bahu jabaruM kAma lAgyuM. ame badhA to Amatema vAraMvAra khaNyA karatA hatA ane UMcAnIcA thaI gayA hatA ane sAhebajIne aDagapaNe beThelA joI amo manamAM vicAravA lAgyA ke A zuM? pachI jhaverabhAI zeThe jaNAvyuM ke je je puruSone dehAdhyAsa maTe che te puruSo dehanuM bhAna bhUlI jAya che tethI sthirapaNe, acaLapaNe rahI zake che. ane e jIvone kiMcit mAtra paNa duHkha utpanna na thAya, hAni na thAya te kAraNathI moTA puruSo sahanazIlatAthI vedana kare che. teozrIne khabara na paDe tevuM samajavuM nahIM. teozrIno upayoga to jAgRtapaNe ja varte che. ema jaNAvyA bAda nIce pramANenI eka gAthA kahI saMbhaLAvI hatI :- "jJAnI ke ajJAnI jana, sukha duHkha rahita na koya; zAnI veThe dhairyathI, ajJAnI veThe roya." tyArapachI A gAthAno artha kahI saMbhaLAvyo hato. A hakIkatano utAro bhAI kalyANabhAIe karAvyo hato. ApaNane paNa bhagavAna kaMI Apaze huM sAhebajInI pachavADe pachavADe hamezAM pharato hato te evI lAlacothI pharato hato ke narasiMha
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane zaMkarabhAI bhagata mahetAne bhagavAna maLyA hatA tyAre bhagavAne narasiMha mahetAne kevuM kevuM ApyuM hatuM, ApaNane paNa tevuM maLaze tevI lAlacothI sAhebajInI pachavADe pachavADe pharato hato. autpattika buddhivALo vidyAbhyAsa sAro karI zake 253 eka vakhata sAhebajIe jaNAvyuM hatuM ke jeone mAtuzrInuM dhAvaNa smRtimAM rahyuM hoya teomAM autpattika buddhino guNa hoya che, vidyAbhyAsa sAro karI zake che. karma AvavAnA dvArone prathama baMdha karavA eka vakhata mahIjI bhaMgIAe sAhebajIne pUchyuM hatuM ke mahArAja, A daza indriyo zI rIte vaza thaI zake? (vedAMtana zAstromAM daza indriyo kahI che. te rItie daza indriyo vaza karavA saMbaMghI mahIjI bhaMgIAe sAhebajI pratye prazna pUchela che.) tyAre sAhebajIe te bhaMgIAne jaNAvyuM ke eka zeTha hatA. temanI pAse pArasamaNi hato. te pArasamaNinuM rakSaNa karavAthaeN zeTha potAnI pAse ja rAkhatA hatA. eka divasane viSe zeTha taLAve nhAvA gayA hatA tyAre potAnI pAse rAkhelo pArasamaNi teNe AMTImAM khosI rAkhyo. pachI zeTha nAhI rahyA bAda dhotIyuM badalI AvyA. have pArasamaNi AMTImAM khosI rAkhelo te vismaraNa thaI javAthI ghotIyuM badalatI vakhate nIkaLI paDyo ane taLAvamAM paDI gayo. bahAra AvyA bAda te pArasamaNinI smRti AvI. have te pArasamaNinI zI rIte zodha karavI teno vicAra karavA lAgyA. vicAra karatAM evo vicAra thayo ke taLAvamAMthI saghaLuM pANI khAlI karI nAkhavuM ane khAlI thayethI te pArasamaNinI zodha thaI zakaze, tevA vicArathI khAlI karAvavAthaeN majUrone kAme vaLagADyA. lagabhaga aDagho bhAga khAlI thaI gayo ane comAsAno vakhata Avyo ane varasAdathI pAchuM taLAva bharAI gayuM. comAsuM vItyA bAda khAlI karAvavAnuM kAma pharI zarU karyuM. keTaloka bhAga khAlI thayo ane vaLI comAsAno vakhata AvI pahoMcyo. jethI comAsAnA varasAdathI taLAva bharAI gayuM. A pramANe dareka vakhate tamAma zrama niSphaLa nIvaDato hato. eka divasane viSe eka DAhyo puruSa te taLAvanA rastA para thaI pasAra thato hato. te vakhate taLAvanuM pANI khAlI karavAnuM kAma cAlatuM hatuM. te jovA arthe te puruSa sahaja thobhyo. te puruSane vicAra thayo ke pANI khAlI karavAnuM zuM prayojana haze? A vicArathI te puruSe taLAvamAM kAma karanAra mANasone sahaja pUchyuM ke bhAI, A taLAvanuM pANI khAlI karavA mAMDyuM che te zuM kAraNathI? tyAre teoe jaNAvyuM ke amArA zeThano pArasamaNi A taLAvamAM khovAyo che, tenI zogha karavAthaeN khAlI karavAmAM Ave che. ghaNA varSothI khAlI karavAno prayAsa cAle che, paNa keTaloka bhAga khAlI thayo hoya che ne vaLI comAsAnA varasAdathI taLAva pAchuM bharAI jAya che, jethI atyAra sudhIno tamAma zrama niSphaLa nIvaDyo che. tyAre te puruSe jaNAvyuM ke tamo A pramANe kAma karyA karazo to te hajI paNa niSphaLa ja nIvaDaze. tyAre majUroe pUchyuM ke kema ? tyAre te puruSe jaNAvyuM ke taLAvamAM pANI AvavAnA daza dvAra che, te dvAro prathama baMdha karavA ke jethI A taLAvamAM navuM pANI praveza karI zake nahIM. (bhaMgIAe daza indriyo vaza karavAno prazna pUchela che jethI daza indriyorUpI taLAvanA daza dvAro prathama baMdha karavA sAhebajIe jaNAvyuM.) ane tyArabAda taLAvamAM raheluM pANI khAlI karavAnuM kAma yojavAmAM Ave to te kArya thoDA ja vakhatamAM saphaLa nIvaDI zake. A pramANenI te puruSe yogya salAha ApI jethI te puruSanA kahevA pramANe kAma zarU karyuM.thoDA ja vakhatamAM te taLAva taddana khAlI thaI gayo ane te mAMhethI zogha karIne
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 254 pArasamaNi meLavI lIgho. A pramANenuM draSTAMta ApI daza indriyo zI rIte vaza thaI zake teno vistArathI khulAso karyo hato. sAhebajInI dareka vArtAmAM apUrva paramArtha te samayamAM amo nAnI uMmaranA hovAthI sAhebajIe amArI sAthe, amone samajavAmAM AvI zake tevA ja rUpamAM vArtAo karI hatI. e vArtAo kahetA tenI chevaTamAM dareka vakhate amone ema sUcavana karatA hatA ke A vAta khyAlamAM rAkhajo. te saghaLI vAto hAlamAM smRtimAM AvatAM samajAya che ke sAhebajIe dareka vArtAo mAMhe apUrva paramArtha Azaya samAvela che, tethI saghaLI vArtAomAM khyAla rAkhavA sucana karyuM hatuM. upara jaNAvyA pramANeno saghaLo vRttAMta pUjya bhAIzrI popaTalAlabhAI tathA teozrInI sAthe amadAvAdanA tathA khaMbhAtanA keTalAka bhAIo zrI kAviThA mukAme saMvat 1973nA bIjA bhAdaravA vadI 10, maMgaLavAre paghArelA, te vakhate pUjya bhAIzrI popaTalAlabhAIe mane jaNAvyuM ke tamAre sAhebajInA samAgamamAM je je vAtacIta thaI hoya yA je kAMI tamoe zravaNa karyuM hoya te saMbaMdhI tamArI smRtimAM rahelA hoya te pramANe jaNAvo. te parathI upara jaNAvyA pramANeno atre utAro karAvela che. zrImad rAjacaMdra artha zatAbdI graMthamAMthI udbhUta te nIce pramANe - paramakRpALu devanA prathama darzana paramakRpALudevanA darzana saM.1952nI sAlamAM prathama kAviThA zrI jhaverazeThane meDe thayA hatA. tyAM upadeza sAMbhaLavA jato; tyAre mArI uMmara Azare 15 varSanI hatI. teozrI kAviThe be vakhata padhAryA te viSenI hakIkata nIce mujaba che. kapALadeva 1952nI sAlamAM peTalAda sTezane UtaryA. tyAM khaMbhAtanA mumukSuo temane levA AvelA tyAre kAviThA javA jaNAvyuM ane kAviThA paghAryA. - jIvane bhakti karavI nathI mATe peTane AgaLa ghAre che ekavAra jhaverazeThane meDe prAgajIbhAI jeThAbhAIe bogha sAMbhaLIne kahyuM ke bhakti to ghaNIye karavI che paNa peTa bhagavAne ApyuM che te khAvAnuM mAge che, tethI zuM karIe? kRpALudeve kahyuM: "tamArA peTane ame javAba daIe to?" ema kahI jhaverazeThane kahyuM ke tamo je bhojana karatA ho, te temane be vakhata Apajo ne pANInI maTakI Apajo ane A apAsarAnA meDA upara beThA beThA bhakti kare, paNa zarata eTalI ke nIce koIno varaghoDo jato hoya athavA bairAM gIta gAtAM jatAM hoya to paNa bahAra jovuM nahIM. saMsAranI vAto na karavI, koI bhakti karavA Ave to bhale Ave, paNa bIjI kaMI vAtacIta karavI nahIM, tema sAMbhaLAvI nahIM. prAgajIbhAI bolyA ke e pramANe to amArAthI rahevAya nahIM. eTale kRpALudeve kahyuM ke A jIvane bhakti karavI nathI eTale peTa AgaLa ghare che. bhakti karatAM koNa bhUkhe marI gayo? jIva Ama chetarAya che. aDadhI rAtre jaMgalamAM dhyAna jhaverazeThanA meDA uparathI kRpALudeva rAtre koIne kahyA vagara ekalA jaMgalamAM cAlyA jatA hatA.
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 255 zrImad ane zaMkarabhAI bhagata tenI khabara rAkhavA lallubhAI karIne eka bAraiyAne zeThe rAkhelo. tene dAdara AgaLa suvADatA. paNa kRpALudeva to rAtanA eka be vAge jaMgalamAM cAlyA jatA. pelo mANasa jAgIne jue tyAM kRpALudeva meDA upara na maLe eTale zeTha jhaveracaMda, ratanacaMda, veNIcaMda vagere phAnasa laI rAtre zodhavA jAya tyAre mIThujIne kUve ghyAnamAM beThA hoya. kRpALudeva mIrAMbAI, narasiMha mahetA, kabIranA bhajano gavaDAve kAviThAmAM mahIjI bhagata nAme eka bhaMgIo hato. divase jyAre kRpALudeva vagaDAmAM javA nIkaLe tyAre temanI joDe bIjA mANaso ghaNA hoya, te vakhate mahIjI bhagata hAthamAM taMbUro laIne potAnA AMgaNAmAM Ubho hoya. te kRpALudevanI AgaLa cAle ne jude jude sthaLe laI jAya. kRpALudeva retImAM ke jhADa nIce bese tyAMthI te thoDe dUra bese, pachI kRpALudeva tenI pAse mIrAMbAI, narasiMha mahetA, ghIro, kabIra Adi bhaktonA bhajano khUba gavaDAvatA. mahIjI da22oja kRpALudeva sAthe vagaDe jato ne bhakti karato. mumukSuo kRpALudevane guru athavA bhagavAna tarIke mAnatA kAviThAmAM cAre bAju ghaNI talAvaDIo AvelI che. paramakRpALudeva be vakhata zrAvaNa mahine padhArelA tyAre talAvaDIo bharelI hovAthI gAma bahAra raLiyAmaNuM lAgatuM. kRpALudeva cAlatA tyAre zarIra upara moha raheto nahIM ane jIvanA rakSaNa mATe bahu upayoga rAkhatA. AthamaNI bAju bhaiDavAnA kUve carAmAM mahuDA taLe vizeSa besatA, ane uttara bAjI vajI gorANInA carAmAM navo kUvo khodela tenI retI patharAyelI tethI jIvajaMtu vanaspati thAya nahIM tyAM besatA. vaLI baLAnapIra ane ghoDAM koThI AgaLa athavA khetaromAM AMbA nIce besatA. tyAM divase mumukSu bhAIo ghaNA bhegA thatA ane kRpALudevane guru athavA bhagavAna tarIke mAnatA. kugurunuM vacana sAMbhaLazo nahIM eka vakhata aiNiyA taLAvaDIe kRpALudeva beThA hatA, tyAre eka paTela gopALa suNAve kahyuM, "huM ApanI kathA sAMbhaLavA zeThane meDe roja AvuM chuM." kRpALudeve pUchyuM, "tamAruM ghara kyAM che?"" temaNe javAba Apyo, 'jhaverazeThanA gharanI sAme che.'' ''tame zAnI bhakti karo cho.'" paTele kahyuM, "huM ghaNA varSothI DAkora dara pUname jAuM chuM.'" 'tame premI cho eTale gopALadAsa, amAre kaMI be vAta tamane kahevI che. tamArA guru koNa che?'' gopALadAse javAba Apyo ke AkhA gAmanA je...guru che te amArA paNa guru che. kRpALudeve kahyuM ke teone tame jamADajo, rivAja pramANe dakSiNA ApavI hoya to Apajo, paNa temanuM vacana eke sAMbhaLazo nahIM. jo ema karo to eka vacana amo tamane kahIe. gopALadAsa kahe ; 'e to kema cAle? amone to te mahArAja Ave eTale pahelA bolAve ane sabhAne mokhare potAnI pAse besADe. eTale amAre tyAM gayA vagara kema cAle ?' ''to to tame jANo,'' ema kahI kRpALudeva kaMI paNa bolyA nahIM. chAsa jevo deha ane ghI jevo AtmA eka vakhate kAviThAnA nizALiyA vagaDAmAM bodha sAMbhaLavA AvelA. teone kRpALudeve pUchyuM, "chokarAo, eka prazna pUchuM chuM teno javAba tame Apazo?'' chokarAoe kahyuM, '"pUcho.'" kRpALudeva kahe
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja hoya ane tamone mArge ja zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 256 - ke tamArA eka hAthamAM chAsano bharelo loTo hoya ane bIjA hAthamAM ghI bharelo loTo hoya ane tamone mArge jatAM koIno ghakko lAge to te vakhate tame kayA hAthanA loTAne jALavazo? giragharabhAI nAmano chokaro bolyo ke ghIno loTo sAcavIzuM. kRpALudeva kahe, "kema? ghI ane khAsa to ekamAMthI utpanna thAya che ne?" chokarAe kahyuM, "chAza DhaLI jAya to ghaNAye pherA koI bharI Ape. paNa ghIno loTo koI bharI Ape nahIM." eTale kRpALudeve te parathI sAra samajAvyo ke chAsanA jevo A deha che, tene A jIva sAcave che; ane ghInI mAphaka AtmA che, tene jato kare che. evI avaLI samajaNavALo A jIva che, paNa jo AtmAne ghInI tulya mUlyavAna jANe to AtmAne paNa sAcave. ane AMca Ave tyAre chAsanI mAphaka dehane jato kare. kAraNa deha to enI meLe ja maLavAno che. karma upArjana thayAM eTale te bhogavavArUpe deha to maphatano ja maLavAno che. te upara kRpALudeve ghaNI vAta karI hatI. zrI vajabhAI gaMgAdAsa paTela kAviThA zrI kAviThA nivAsI bhAIzrI vrajadAsa gaMgAdAsa paramakRpALudeva "zrImAn rAjacaMdra devanA samAgamamAM AvelA. te vakhate je kAMI vAtacIta khulAsA thayelA te saMbaMdhI hAlamAM je kAMI smRtimAM rahelA te pramANe utAro karAvela che. pratIti thavAthI mAnela sadguru bhagavAna saMvat 1952nI sAlamAM zrI paramakRpALudeva kAviThA paghAryA tyAre koI vakhata mAre javA AvavAnuM banatuM. paNa te vakhate kaMI lakSa nahIM. paNa saMvat 1954nI sAlamAM zrI paramakRpALudeva paghAryA tyAre pratIti thaI ane te vakhatathI zrI guru bhagavAna mAnela che. A mahAtmA uttama jJAnI puruSa che. eka vakhata suNAvavALA pU.munadAsa upAzraye AvyA hatA. te vakhate sAhebajInA saMbaMghamAM keTalIka vAtacIta karyA pachI paramakRpALudevano citrapaTa dekhADI kahyuM ke A mahAtmA uttama jJAnI puruSa che, citrapaTanA darzana karyA pachI aMtaramAM evuM rahetuM ke A mahAtmAnA darzana thAya to ThIka. agAsa sTezana upara prathama darzanano lAbha saMvat 1954mAM sAhebajI kAviThA paghAratAM agAsa sTezana upara temanA darzanano lAbha thayo. pachI kAviThA paghArela tyAM darzana samAgamathI traNa divasa ekanI eka ja vRtti rahela, ane temanA darzana thAya to ja AnaMda thAya. te vakhate sAhebajInI kAviThAmAM eka mAsa sthiratA thavAthI haMmeza darzana ane bogha sAMbhaLavAno lAbha maLato hato. sahaja kAraNamAM ATalA badhA phUla na toDIe ekavAra sAhebajI gAma bahAra vanamAM AMbAnA jhADa nIce mumukSuo sAthe birAjyA hatA. tyAre huM paNa hAjara hato. tyAMthI sAhebajI dizAe paghAryA hatA. tyAM AMbAnI bAjumAM ja eka pATIdAra
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra varSa 24muM
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ amAru AGADa saT[ksi (1) zraddhA rAkhI smaraNa karavAthI kAma nakkI thaze (2) bhaNelA karatAM tamAruM kalyANa vaheluM thaze
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 257 zrImad ane vrajabhAI bhAInuM khetara hatuM. te bhAI tyAMthI bIje gAma jatA hatA, paNa baghAne beThelA joI tyAM / 6 AvI sAhebajInA Asana para potAnA khetaramAMthI mogarAnA phUla toDI lAvI sAhebajInA ) Asane mUkI pachavADe besI gayA. thoDIvAra pachI sAhebajI paghAryA. tyAre sAyelAvALA leharAbhAIe sAhebajIne AMgaLInA IzAre batAvI jaNAvyuM ke A bhAIe phUla mUkyA che. tyAre sAhebajIe te bhAIne jaNAvyuM ke sahaja kAraNamAM ATalA baghA phUla na toDIe. ane pUchyuM ke tamAruM nAma zAmaLadAsa che? tamArA pitAnuM nAma rAmadAsa che? tyAre te bhAIe kahyuM ke hAjI. sAhebajIe pharI jaNAvyuM ke tamane tamArI dIkarI hIrAnA maMdavADanA khabara jovA jAo cho? te bhAIe kahyuM : hAjI. sAhebajIe jaNAvyuM ke kheda rAkhazo nahIM, ghIrajathI jajo; tene AvatIkAle savAre ArAma thaI jaze. vagara kahe jaNAvavAthI thayela Azcarya ane AnaMda sAhebajIe A sarva hakIkata zAmaLabhAInA vagara kahyuM jaNAvI jethI teo ghaNuM ja Azcarya pAmI gayA ane sAhebajIne vAraMvAra namaskAra karavA lAgyA. te vakhate sAhebajIe hAthanA IzArAthI temane namaskAra karatAM aTakAvavA jaNAvyuM hatuM. - zAmaLabhAI temanI dikarIne gAma sihola gayA tyAre tene ArAma thaI gayo hato. temanI dikarIne ghaNA divasathI tAva Avato hato ane AyuSyanI dahezata hatI eTale ke bacaze ke nahIM teno bhaya hato. citra naMbara 1 zraddhA rAkhI smaraNa karavAthI kAma nakkI thaze sAhebajI jyAre kAviThAthI padhAryA tyAre agAsa sTezana thaI padhAryA hatA. te vakhate sTezana para huM hAtha joDIne Ubho rahyo ane mArI AMkhamAMthI AMsu vahevA lAgyA. te vakhate meM sAhebajIne vinaMtIpUrvaka jaNAvyuM ke sAhebajI, mArI zI vale thaze? tyAre sAhebajIe mArI sAmI najara karI kIdhuM ke tamAruM kAma nakkI thaze. eka zraddhA rAkhI smaraNa karajo. te sAMbhaLI meM daMDavat namaskAra karyA. te vakhate sAhebajIe mane jaNAvyuM ke tamoe daMDavat karyA te tamoe amane kAyA arpaNa karI. citra naMbara 2 bhaNelA karatAM tamAruM kalyANa vaheluM thaze tyArabAda paramakRpALudeva eka mahino vaso rahI zrI uttarasaMDAnA sImADAmAM eka baMgalo hato tyAM birAjyA hatA. huM tyAM darzana karavA mATe gayela. darzana karatI vakhate prabhune gaLagaLIne meM kahyuM ke prabhu, mane kaMI AvaDatuM nathI, bhaNela nathI to A jIvanI zI vale thaze? tyAre bhagavAne kahyuM ke A bhavamAM tamane vizeSa samajaNa nathI to tamo eka bhagavAnanuM lakSa rAkhajo ane zraddhA rAkhajo. ema kahI "paramaguru sarvazadevano maMtra Apyo ane jaNAvyuM ke e ja smaraNa rAkhajo; bhaNelA karatAM tamAruM kalyANa vaheluM thaze. AvatA bhavamAM jJAna thaze ane trIje bhave mokSa thaze ema jaNAvyuM hatuM. hukakA bIDI vyasanano ghaNAe karela tyAga. sAhebajI kAviThAnA vanakSetramAM haMmeza padhAratA ane tyAM upadeza karatA hatA. eka vakhate hukkAbIDInA vyasana saMbaMghI ghaNo ja upadeza karyo hato, jethI keTalAMka bhAIonI sAthe meM paNa bIDI hukko pIvAno tyAga karyo hato. teozrInA mukhathI amRtavANI sAMbhaLI ghaNo ja AnaMda thato hato. jyAre sAhebajI upadeza ApI mauna thatA tyAre manamAM evI ja icchA rahyA karatI ke sAhebajI pharI kyAre
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 258 upadezavANI saMbhaLAvaze? jJAnInI vItarAgatA e emanI aMtaradazA. eka vakhata sAhebajI snAna karatA hatA. tyAre huM temanI pAse gayela ane ghArIne joyA karyuM. tyAre kRpALudeve jaNAvyuM ke jJAnIne ziMgaDA hotA nathI. dIkSAno vicAra palaTAvI khADAmAM zuM kAma paDyA? bIje divase sAhebajI baMgalAmAM birAjyA hatA. tyAM uttarasaMDAnA traNeka vANiyA sAhebajI pAse AvyA hatA. te lokoe A gacchamAM A pramANe che, bIjA gacchamAM A pramANe che vagere keTalAka gacchonA matabhedanI vAta karI tyAre sAhebajIe teno khulAso ghaNo ja sAro karyo hato. jethI teo ghaNo ja saMtoSa pAmI sAhebajInI stuti karatA hatA. tyAre sAhebajIe te traNa jaNa mAMhenA eka bhAIne jaNAvyuM ke tamoe pahelAM cAritra levAno vicAra rAkhelo to pachI pharIthI paraNyA kema? cAritrano vicAra palaTAvI khADAmAM zuM kAma paDyA? tyAre te bhAI sAhebajInA mukhathI vagara jaNAvela AvI vAta sAMbhaLI Azcarya pAmI bolyo ke pahelA dIkSA levAno vicAra thayo hato, tevAmAM mAro chokaro gujarI gayo jethI huM pharIthI paraNyo hato. Apa zeTha nathI paNa bhagavAna cho ekavAra sAhebajI upadeza karatA hatA tyAre huM dUra beTho hato. tyAM keTalAMka mANaso-gAmanA pATIdAroe mane pUchyuM ke A beThA che te koNa che? tyAre meM te lokone jaNAvyuM ke vavANiyAnA zeTha che. te vAta zrI paramakRpALudeve jANI lIghI, tethI mane bolAvI kahyuM ke tame zuM vAta karI? tyAre meM kahyuM ke sAhebajI mArI bhUla thaI che. Apa zeTha nathI paNa bhagavAna cho. te vakhate mArI bhUla thayela ke bhagavAnane badale zeTha kahela. ema upayogamAM bhUla thayela tethI bhagavAne bhAna ApavAthI kahyuM ke huM bhUlyo. dUra beThA sAMbhaLI na zake tevA jhINA zabdomAM meM vAta kahelI chatAM sAhebajIe te jANI lIdhI. te vakhatathI temane huM sAkSAt bhagavAna mAnuM chuM. kaMdamULa ane rAtribhojana vagereno tyAga karAvyo. ekavAra sAhebajIe mane jaNAvyuM ke tamAre kaMdamULa bilakula vAparavuM nahIM. comAsAmAM lIluM ghAsa kApavuM nahIM ane rAtribhojana karavuM nahIM. tyAre sAhebajIne meM kahyuM ke Ape je pramANe jaNAvyuM te pramANe ja pALIza, paNa kheDUtanA ghaMghAnA kAraNe rAtribhojana saMbaMdhI mahinAmAM pAMca divasanI chUTa Apo. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke bhale teTalI chUTa rAkho ane bAkInA niyamo draDhatAthI sAcavavA temaja upara jaNAvyA pramANe smaraNa rAkhavA bhalAmaNa karI hatI. je vaghAre bhAve teno sarvathA tyAga karAvyo eka vakhata mane pUchela ke tamane zAkamAM vaghAre zuM bhAve che? meM kahyuM ke vAlapApaDI. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke vAlapApaDI tamAre jAvajIva khAvI nahIM. vaLI kRpA karI jaNAvyuM ke bAjaro tathA ghauMno poMka pADavo nahIM, kaMdamULanuM ke lIlI pApaDInuM UMdhiyuM karavuM nahIM ke khAvuM nahIM; teno niyama karAvyo hato. temanI AjJAthI bIDI ke tamAku pIvA, suMghavAnuM vyasana sarvathA baMgha karela che te vakhatathI sarvathA
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 259 brahmacarya upAsu chuM. zrImad ane kalyANabhAI paramakRpALudevanI kRpAe krogha prakRtimAM sAva palaTo pahelAM mane eTalo badho krodha kaSAya vartato hato ke sahaja sahaja bAbatamAM paNa huM tapI jato; ane krodhAtura thaI darekanI sAthe takarAra karato. jethI te samayanA lokomAM mArI evI chApa paDI gaI hatI ke A mANasane chaMcheDavA jevo nathI. te kAraNe saghaLA loko mArAthI dUra rahetA hatA. pachI sAhebajInA samAgamamAM AvyA bAda temanI kRpAe te kaSAya saheje moLo paDyo. ane have evo saraLabhAva varte che ke koI mAruM game teTaluM vAMku bolato hoya to paNa teno kheda mane thato nathI. ane saghaLA sAthe nAnA bALakanI mAphaka laghutvabhAve vartavAnuM thAya che. saghaLA lokomAM mArI chApa sArI paDI che tethI kahe che ke vrajabhAI to taddana badalAI ja gayA. prathama koI mArI saMgata karatuM nahotuM, te hAlamAM saghaLA loko mArA para ghaNI ja cAhanA rAkhe che. A saghaLo pratApa sadgurudeva paramakRpALu zrImad rAjacaMdra bhagavAnano ja che. upara pramANe mArI smRtimAM rahela te pramANe jaNAvyuM che. sAhebajInI adbhuta jJAnazakti joI huM ghaNo ja Azcarya pAmyo chuM. sAhebajInA samAgamamAM mane ghaNo ja AnaMda thato hato. utAro karAvela tA.9-8-1907 zrI kalyANabhAI mUlajIbhAI paTela kAviThA zrI kAviThA nivAsI bhAI zrI kalyANabhAI mUlajIbhAI paTela temane paramakRpALu zrImAn rAjacaMdra devano samAgama thayo hato te saMbaMdhI temane pUchavAthI nIce jaNAvyA pramANenI hakIkatano utAro karAvela che. munadAsanA samAgamathI sadgurunI oLakhANa suNAvavALA bAla brahmacArI bhAI zrI munadAsabhAI paTela bAvIsa varSanA hatA tyAre prathama jainadharma saMbaMdhI mane bodha karyo hato. ane pachI sadgurunA lakSaNa kevA hoya te samajAvyA hatA. kaMdamULa, hokkA vagereno sarvathA tyAga jyAre paramakRpALudeva saMvat 1954nI sAlamAM zrI kAviThA mukAme padhAryA tyAre huM bhAIzrI munadAsabhAInI sAthe tyAM gayo hato. te vakhate paramakRpALudevanI AjJA thavAthI bhAIzrI munadAsabhAIe mane kahyuM ke tamo lIlotarImAM amuka vastuono ane kaMdamULano tathA hoko pIvAno sarvathA tyAga karo; jethI meM teno tyAga karyo hato. 52makRpALadevanI dazA joI Avela pratIti eka vakhata paramakRpALudeva vanamAM padhAryA hatA. tyAre maccharo ghaNA hatA. te amone karaDatA hatA. paNa paramakRpALudeva temane uDADatA nahotA. e vakhatathI bhAIzrI munadAsabhAI kahetA hatA tevI paramakRpALudeva pratye A satpuruSa che evI pratIti thaI hatI. temanA vacano sarvene rucatA hatA. ekavAra paramakRpALudeve kahyuM hatuM ke bhaNelA che te samajaze, paNa A nahIM bhaNelA tene samajaNa pADo.
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo "zrI sarvajJadeva paramaguru'nuM smaraNa rAkhavA khAsa bhalAmaNa paramakRpALudevanI sAthe huM tathA bIjA bhAIo sTezana para jatA hatA. tyAre rastAmAM cAlatAM meM paramakRpALudevane jaNAvyuM ke sAhebajI, mane kaMI lAbha thayo nahIM. tyAre paramakRpALudeve bhAIzrI munadAsabhAIne jaNAvyuM ke Amane samajAvajo ane "zrI sarvajJadeva paramaguru'nuM smaraNa rAkhavA khAsa jaNAvajo. ema AjJA thavAthI Aja divasa sudhI te pramANe ja vartana rAkhyuM che. paramakRpALu devane bhagavAna mAnIe chIe ame zrI paramakRpALudevane bhagavAna mAnIe chIe ane bhAIzrI munadAsabhAInA kahevAthI paramakRpALudevanI AjJA pramANe poMka pADavo nahIM, UMdhIyuM banAvavuM nahIM, kAMTA phUla vagere bALavA nahIM evo niyama lIghela che. upara jaNAvyA pramANenI hakIkata meM mArI smRti mujaba jaNAvI che. temAM je kAMI bhUlacUka hoya tene mATe kSamA cAhuM chuM. - A utAro tA.1-8-1907nA roja karAvela che. zrI jhaverabhAI zaMbhudAsA kAviThA zrI jhaverabhAI zaMbhudAsa zrI kAviThAvALA uMmara varSa 40ne Azare. paramakRpALudevano prathama samAgama mane zrI kAviThA mukAme thayo hato. mahApuruSo khAtA chatAM khAtA nathI te vakhate teozrIno utAro zrI jhaverabhAI bhagavAnadAsane Dele hato. jamavAnuM temanA ghare hatuM. bIjA bhAIo paNa tyAM jamavAnA hatA. ghaNA bhAIo hovAthI paramakRpALudevane mATe jamavAnuM nIce rAkhyuM hatuM. te vakhate turIyAnuM zAka karyuM hatuM. te kaDavuM hatuM. chatAM paramakRpALudeve te viSe kAMIpaNa jaNAvyA vinA vAparyuM hatuM. bIjA sarve bhAIone kaDavuM lAgatAM te vAparyuM nahotuM. pachI badhAne khabara paDatAM anyonya kahevA lAgyA ke paramakRpALudeve kAMI paNa jaNAvyA vinA te vAparI lIdhuM. mahApuruSone mana badhuM sama hoya che, tethI khAtAM chatAM paNa khAtA nathI e vAta satya jaNAya che. A to bhagavAna che, avatAra ghAraNa karyo che paramakRpALudeva gAmathI thoDe dUra jaMgalamAM paghAratA tyAre mumukSabhAIo sAthe jatA hatA. tyAM paramakRpALudevano bogha sAMbhaLI amo sarve bhAIone ghaNo ja AnaMda thato. apUrva alaukika adbhuta upadeza cAlato hato. te raste thaIne keTalAMka loko Dhora carAvavA jatAM paramakRpALudevano upadeza sAMbhaLI UbhA rahI jatA hatA. Dhoro keTaleka dUra cAlyA jatA paNa paramakRpALudevanI amRta sarakhI vANI sAMbhaLI teo AnaMda pAmI TharI jatA ane ghaNA vakhata sudhI rokAtA hatA. khUba utsAhapUrvaka paramakRpALudevane namaskAra karatA ane ekabIjAne vAto karatA ke A to bhagavAna che, avatAra ghAraNa karyo che. vagara kIghe jaNAvyuM, kema citrapaTa joIe che? eka vakhata bhAI veNIcaMda motIcaMda jJAtIe zrAvaka hatA. temaNe paramakRpALudevano citrapaTa
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 261 zrImad ane jhaverabhAI bhagavAnabhAI meLavavA bhAIzrI aMbAlAlabhAIne vinaMtI karI. tyAre temaNe jaNAvyuM ke paramakRpALudevanI | AjJA meLavyA sivAya mArAthI kema ApI zakAya? tethI AjJA meLavavA te bhAI paramakRpALudeva pAse gayA ane teozrInI sanmukha hAtha joDI UbhA rahyA. paramakRpALudeve turata ja, te bhAInA vagara kIghe jaNAvyuM ke-"kema, citrapaTa joIe che. aMbAlAle nA pADI che?" te bhAIe kIdhuM ke hAjI, ApazrInI AjJA meLavavA mATe Avyo chuM. tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke bhale, Apaze. ema jaNAvyAthI ghaNA ja AnaMda sAthe Azcarya pAmI bhAIzrI aMbAlAlabhAIne utAre AvyA pachI turata ja citrapaTa Apyo hato. amadAvAdathI tAra Avyo ke sarvene rajA Apo paramakRpALudeva kAviThA mukAmethI pathArI gayA te vakhate ANaMda sTezana upara kvorenTIna hatI. temAM darekane sAta divasa sudhI rokatA hatA. jethI tyAM paramakRpALudevazrI tathA amo sarve bhAIone rokyA hatA. lagabhaga eka kalAka sudhI Azare amo rokAyA teTalAmAM amadAvAdathI tAra Avyo ke sarvene rajA Apo. tethI amo sarvene turata ja rajA ApavAmAM AvI hatI. tA. 18-1907nA roja utAro karAvela che. zrI jhaverabhAI bhagavAnabhAI kAviThA vavANiyAnA kavirAja mahAtmA jainI che zrI paramakRpALudeva saM.195ranA zrAvaNa vadI 1thI comAsAmAM lagabhaga zrI kAviThe pathAryA te vakhate darzanano lAbha thayo che. sAthe te vakhate pU.sobhAgabhAI tathA pU. DuMgarazIbhAI gosaLiyA tathA pU.aMbAlAlabhAI padhAryA hatA ane sAMje cAra vAgye paghAryA hatA. ane ghara AgaLa jamela hatA. te vakhate huM borasada gayo hato paNa AvI jamatI vakhate huM hAjara hato. pU.zrI aMbAlAlabhAInI preraNAthI padhAryA hatA ane jamI rahyA pachI pU.aMbAlAlabhAIe pichAna karAvI hatI ke A kavirAja mahAtmA che. pachI meM namaskAra karyA. ane prathama meM zrI vavANiyAvALA pAse sAMbhaLela ke zrI vavANiyAmAM kavirAja che, ane te mahAtmA che temaja jainI che. tethI te pratye AkAMkSA darzana mATe hatI ane vaLI te joga taratamAM prApta thayo tethI darzana tarata karyA hatA ane pachI meM pU.ratanacaMdabhAIne jaNAvyuM ke ApaNA ghare mahAtmA padhAryA che. teo paNa atre paghArI darzanano lAbha lIdho hato. pachI DelA upara paghAryA hatA ane te DelA upara eka bhAgamAM sUvA mATe vacamA kapaDAMnI kanAta bAMdhI hatI. ane loko Ave temane bahAranA meDA upara besavAnI goThavaNa karI hatI. paramakRpALudeva yathArtha mahAtmA te vakhate amAre pU.ghorIbhAI bApujIbhAI, zrI bhAdaraNavALAnI upara AghAra, tethI teozrIne mANasa mokalI atre bolAvyA hatA. sAMje paghAryA hatA. te vakhate meM ghorIbhAI sAhebane kahyuM ke koI kevaLI bhagavAna jevA vacana che, tevA mahAtmA Avela che. to pU.ghorIbhAIe kahyuM ke huM joyA pachI hA
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 26ra kahIza. pachI pU.ghorIbhAIne teDIne vanakSetre gayo jyAM paramakRpALudeva birAjyA hatA, ane temaNe praznottara zAstrayukta karela tethI temanA manane saMtoSa thayo ane A yathArtha mahAtmA che tema temane pratIti thaI hatI. pachI atre AvI haMmeza savAra, bapora, sAMja, rAtadivasa upadeza bogha cAlato hato. vanakSetre padhAratA tyAM te ja vAtacIta cAlatI. te vakhate zrI khaMbhAtavALA vagere bIjA mumukSu Avela nahotA ane te vakhate atre 10 divasa birAjyA hatA. bogha athAga apUrva maLato hato. paramakRpALudeva sAthe 17-18 divasa rALaja rahyA pachI paryuSaNano vakhata hovAthI atrethI zrAvaNI vadI 11nA dine sIgarAmamAM zrI rALaja paghAryA hatA. zrI rALaja paghAratI vakhate eka mAIla sudhI gAma che tyAM sudhI bhegA gayA hatA ane amone muni hukamamuninA pustako vAMcavAno paricaya hato tethI te ja pustako vAMcavA AjJA karI hatI. te sivAya bIjA pustaka je anukULa lAge te vAMcajo. pachI ame pAchA AvyA hatA. atre ghera 4 divasa paSaNano vyavahAra sAcavyo ane bhAdaravA sudI 1nA pU.ghorIbhAI vagere zrI rALaja gayA ane tyAM mumukSuo Azare trIseka bhegA thayela hatA ane amo te vakhate 1-18 divasa rALaja rahyA hatA. vaDavAmAM hajAra mANasonuM Agamana tyAMthI zrI vaDavA zrI paramakRpALudeva bhagavAna sAthe 1-2 divasa rahyA hatA. te vakhate zrI khaMbhAtathI hajAreka mANasa Avela hatuM ane 7 munizrI paghAryA hatA, ane zrI paramakRpALudeva upara taDako Avato hato tethI pU.ratanacaMdabhAI ane pU.tribhovanabhAI sUraja ADA UbhA rahI zrI paramakRpALudeva upara taDako AvavA dIdho nahIM. munizrI paghAryA te vakhate zrI paramakRpALudeva gAdI upara birAjela hatA te gAdI kADhI nAkhI pote jAjama upara birAjyA. te vakhate samavasaraNa jevI racanA amane AbehUba lAgI hatI. huM zrI paramakRpALu samIpa hAjara Ubho hato. mane IzAro karela, paNa huM prathama samajyo nahIM. pachI samajavAmAM AvyathI pAseno rUmAla mArI pAsethI lIgho, ane te rUmAla zrI paramakRpALudeve mukhavastra tarIke rAkhIne pachI thoDI vAre te ja sthAnake mUkI dIdho. pachI te vakhate eka mANasa gaToracaMda motIcaMdane zaMkA ud bhavelI te joIne kRpALudeve rUmAla bhaye mUkyo. pachI te mANase UbhA thaIne zrI paramakRpALudevane jaNAvyuM ke ughADA moMDhe bolo cho te vAyukAyanA jIva keTalA haNAyA? te viSeno khulAso ghaNI vakhata karyo hato ane pachI munizrI vagerenA praznano uttara Apela. paramakRpALudevanI AjJAthI bhagavAnanA stavana zrI paramakRpALudevanI AjJAthI huM tathA pU.ghorIbhAI zAMtinAtha bhagavAna, tharmanAtha bhagavAna, bharatezvaranI sakjhAya kahetA hatA ane 350 gAthAnI zrI yazovijayajI kRta "ghanya te munivarA re je cAle samabhAve" te ghaNI ghaNI vakhata jozabhera pote zrI paramakRpALudeva kahetA hatA. "AtamajJAnI zramaNa kahAve, bIjA to dravyaliMgI re; vastugate je vastu prakAze, AnaMdaghana mata saMgI re." A pada vAraMvAra kahetA hatA.
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 263 zrImad ane jhaverabhAI bhagavAnabhAI "enuM svapna jo darzana pAme re, tenuM mana na caDhe bIje bhAme re; thAye sadguruno leza prasaMga re, tene na game saMsArIno saMga re; hasatAM ramatAM saghaLe guru dekhuM re, mAruM jIvyuM saphaLa tava lekhuM re; muktAnaMdano nAtha vihArI re, othA jIvanadorI hamArI re.' te vAraMvAra kahetA hatA. amAre tyAM munIma brAhmaNa pUMjIrAmabhAI hatA temane zrI paramakRpALudevanA bodhathI jainanI pratIti thaI hatI. tyArapachI zrI ANaMda paramakRpALudeva padhAryA te vakhate gharanuM AkhuM kuTuMba, manasukhabhAI jhaveracaMda vagere ANaMda padhAryA hatA. paramakRpALudevano vairAgyamaya bodha zrI naDiyAdamAM paramakRpALudeva hatA tyAre pAMca-sAta vakhata javA AvavAnuM chUTaka chUTaka banela. huM ane pU. ghorIbhAI tathA pU.2tanacaMdabhAI, pU.puMjIrAma e cAre jaNa gayela. te vakhate amone sUyaDAMgajInuM aghyayana vAMcI vairAgyano bodha Apyo hato. jevo ke zrI RSabhadevajIe 98 putrone vairAgyano bogha Apelo tevo bodha amane Apela tethI amo sarvenI AMkhamAM AMsunI ghAra chUTI gaI hatI. eTale ke te vakhate vairAgya amone pariNamyo hato. vavANiye jatAne rokI ahIM lAvo be tyArapachI saM.1953nA poSa mAsamAM zrI vavANiye darzana karavA vRtti thaI, jethI huM tathA manasukhabhAI, manasukhabhAInA mAtuzrI tathA bahena caMpA, bahena maNi, ratanacaMdanA mAtuzrI, maNibhAI bahena phulI, mULajIkAkA, bhAI phUlacaMda, temanI strI tathA temanI dIkarI kula thaI TikiTa sADA ekavIsa ke sADA covIsa karI zrI morabI gayA. amArA bhego sAmAna hato. temAMthI thoDo-ghaNo zrI morabI mUkavA javuM hatuM. be majUra karIne gAmamAM jatAM hatAM temAM da2vAjAmAM eka jaNa maLyo, temaNe amane pUchyuM ke tamo kyAM jAo cho? to meM kahyuM ke sAmAna mUkavA jAuM chuM ane pachI zrI vavANiyA javuM che ane amAro saMgAtha sTezana upara che. tyAre te mANase pUchyuM ke tamAre zrI vavANiye zA kAme javuM che? to meM kahyuM ke sAhebajInA samAgama arthe javuM che. to temaNe kahyuM ke sAhebajI ahIM atre che, ane mane temaNe teDavA mokalela che. to meM kahyuM ke tame zAthI jANyuM ke teo zrI vavANiye jAya che ? to temaNe kahyuM ke huM kaMI jANato nathI. phakta mane gujarAtI ane vavANiye jatAMne rokI ahIM lAvo ema sAhebajIe kahyuM che. eTale meM te mANasane kahyuM ke tame sTezana jaI amArA baghA jaNane teDI lAvo ane TikiTo pAchI ApI dejo--tema kahIne huM sAhebajInA darzana mATe gayo. pachI te sarvee sAhebajI pAse AvIne darzana karyA. te vakhate pU. nAnA mAtuzrI tathA pU.chaganabhAI tathA pU. manasukhabhAI, pU. revAzaMkarabhAI vagere sarve tyAM hatA ane amo 3 divasa pU.revAzaMkarabhAI jagajIvanane tyAM mukAme rahyA. pachI ame ghera AvyA. traNe divasa athAga upadeza prApta thayo hato, ane anaMtI karuNA thaI hatI. bhaktimAM bhAvanI mukhyatA zrI munadAsabhAIe banAvela 'jaDa buddhi jIva saMta vinA zuddha mAraga koNa batAve'' te pada ame zrI paramakRpALudevane vAMcavA mokalyuM hatuM ane jaNAvyuM hatuM ke temAM kaMI pheraphAra hoya te jaNAvazo. temAM
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 264 : : parabhu vagere bhaktithI lakhela ane kAno mAtrI pheraphAra hoya te jaNAvazo. to javAbamAM lakhela ke bhaktimAM kAno mAtrI pheraphAra hoya tenI aDacaNa nathI. saM.1954nI sAlamAM zrAvaNa sudI 4-5 zrI paramakRpALudeva atre pArela, te vakhate darzanano lAbha lIgho hato, ane amAre ghare UtaryA hatA. tyAM sthiratA 1 mAsa ne 4 divasa Azare karI hatI. jamavAnuM ghara AgaLa rAkhela hatuM. ghaNuM jJAna ane nirmaLatA hoya to jJAnI oLakhAya eka vakhata meM pUchyuM hatuM ke samakitI kema karI oLakhAya? to te oLakhavAne mATe jJAnano ghaNo khapa joIe ane cittanI nirmaLatA joIe. ane samakitane oLakhavuM hoya to A bahena maNibahenane juo tema zrI paramakRpALudeve jaNAvyuM hatuM. ane dRDhagharmI jovA hoya to A ratanacaMdabhAIne jojo. te vakhate bahena caMpA-jhaverabhAInI dIkarI mAMdI hatI ane tenI uMmara nAnI - 2 varSa Azare hatI ane pUrNa vyAdhi hatI. te vakhate paramakRpALudeve kahyuM ke Aje suvANa AvI jaze. te divasathI ArAma AvI gayela che. te vakhate mANasa 50 vadhu ochA AvatA hatA, ane haMmeza khaMbhAtavAsI bhAIo 20-25 jaNa rahetA hatA. pU.popaTalAlabhAI mahokamacaMda tathA zrI goghAvIvALA pU.vanamALIbhAI atre padhAryA hatA temaja zrI suNAvavALA AvatA hatA, tema carotaranA ghaNA mANaso AvatA hatA. sAhebajI palaLe che ane chatrI Apo eka vakhata UgamaNI tarapha vanamAM paghArela. 500 kadama sudhI AvatA sAthe AvanAra bhAIone aTakAvIne pachI ekalA AgaLa paghAryA.huM mukAme ghera Avyo. ghara AgaLa AvI besuM chuM te vakhate eka ghArADo Avyo ane te AthamaNI bAjunI sImamAMthI AvIne mane kahyuM ke zeThajI, sAhebajI amuka jagyAe kothiyuMne nAke bANa upara ekalA beThA che ane varasAda Ave che mATe tame chatrI laIne jAo, teo palaLe che. huM UThyo nahIM. pachI te mANasa pAMca miniTa Ubho rahI kahe mane chatrI Apo pachI tene saMtoSa karI vidAya karyo tyAre teo UgamaNI tarapha hatA. ame jaNAvyA vagara kRpALudeve badhuM kahyuM eka vakhata pU.veNIcaMdabhAIne rasoDA khAte rAkhela hatA to temaNe eka phoTogrApha mATe mane kahyuM. to meM kahyuM ke tamArI vatI araja karIzuM ane aMbAlAlabhAIne paramakRpALudeva hukama kare to tarata maLaze ema kahyuM. pachI veNIcaMdabhAIe Agraha karyo ke mane Aje apAvo. pachI huM sAthe jaIne zrI paramakRpALudevane namaskAra karIne UbhA rahyA. eTale kRpALudeve prakANyuM ke tame kahyuM hota to zrI aMbAlAlabhAI zA mATe na Apata, ane eTalA mATe veNIcaMdabhAIne tasdI ApI. pachI pU.aMbAlAlabhAIne AjJA karI ke eka phoTogrApha veNIcaMdabhAIne Apajo. tethI temaNe Apyo hato. paNa amoe jaNAvyA vagara kRpALudeve A badhuM kahI ApyuM hatuM. carcAmAM jainadarzana uparane upara rAkhatA pachI paramakRpALudeva tarata ja vaso paghAryA hatAM, te vakhate huM ANaMda sTezane mUkavA sAthe gayo hato. pachI 8 dina ke. huM tathA pU. ratanacaMdabhAI zrI vaso gayA hatA. te vakhate zrI vasonA adhikArIo
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jhaverabhAI bhagavAnabhAI
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ratanacaMdabhAI lAdhAjI
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 265 zrImad ane ratanacaMdabhAI Avela. temaNe veda nA prazno pUchavA zarU karelA ane zrI kRpALudeva tenA uttara ApatA hatA. vakhatovakhata jaina darzanane uparane upara rAkhatA ane amone kahetA ke upayoga rAkhajo, tema ghaNI vAra jaNAvela. pachI te adhikArIo ghaNo vakhata thayethI ane rAta paDavAthI teo gayA hatA. rasoDAmAM mumukSuo mATe sAdo khorAka banAvavo eka vakhata jamavAne mATe gaLapaNavALI bAsuMdI banAvelI. te vakhate pote jamyA. rasoDAmAM te pramANe karela paNa pote nA pADela. jamatI vakhate kahela ke Avo padArtha karazo nahIM ane rasoDAmAM mumukSu mATe sAdo khorAka karavo, te pramANe amo jamazuM. ane tethI phAraphera amo jamazuM nahIM. ane banne sarakho khorAka laIzuM - mumukSuthI judo khorAka levAya nahIM. paramakRpALudevanA darzanathI AnaMda ullAsa svAbhAvika zrI paramakRpALudevanA darzana thatAM je romAMcita ullAsa AnaMda Avato te anahada hato. tethI AtmA UchaLI jato hato. bIjI vakhata padhArela te phakta karuNAthI padhAryA hatA. atyaMta karuNA hatI. 52makRpALudevanI kRpAe gAya traNa-cAra vAra dUdha ApatI eka vakhata dUdhanI aDacaNane lIdhe paramakRpALudeva padhAryA pachI eka bheMza rUA.125/-ne AzarenI lIdhelI. te zrI paramakRpALudevanI bhaktimAM dUdha traNa-cAra vakhata dohavA detI. te zrI paramakRpALudeva mATe dUdha rAkhatA, bAkI mumukSubhAIomAM vaparAtuM hatuM. zrI ratanacaMdabhAI lAghAjI kAviThA pUjyazrI ratanacaMdabhAI lAghAjI zrI kAviThAvALA uMmara varSa 56nA Azare. vividha graMtho vAMcavAnI AjJA prathama darzana saM.1952nI sAlamAM zrI paramakRpALudeva zrI kAviThA padhAryA tyAre thayAM che. ane te vakhate amArA ghera padhAryA hatA. ekAda-be vakhata amAre tyAM jamela te barAbara yAda Ave che. ane makAna upara padhAratA te vakhate ghaNIvAra pANI pIvAnuM banatuM, te vakhate dasa divasano samAgama lAbha thayo che. ane teozrInA bodhathI tyAga-vairAgyatAno amane lAbha thayo hato. zrI hukama muninA pustako vAMcavA AzA amAre mATe karI hatI, te sivAya yogavAsiSThanA be prakaraNa, paMcIkaraNa, mohamudgara, suMdaravilAsanI AjJA karI hatI. A satpuruSa ja ema amArA AtmAmAM temanI vANIthI chApa paDI hatI. pU.jhaverabhAInI dIkarI bena maNine samyaktva che ema paramakRpALudeve jaNAvyuM hatuM. rALajamAM adbhuta camatkArI vyAkhyA ahIMthI zrI rALaja padhAryA hatA ane pachavADethI amo gayA hatA, ane tyAM 10 divasano
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 266 samAgamano lAbha lIdho hato. paryuSaNa zrI rALaja kRpALudevanA samakSa ame karyA hatA ane tyAM adbhuta camatkArI vyAkhyA thatI hatI, ane amAro AtmA atI prasanna thato hato. te vakhate pU.ghorIbhAI bApujI sAthe hatA. zrI AnaMdaghanajI covIzInA padono artha kahetA hatA ane apUrva vacano nIkaLatA hatA. zrI khaMbhAtavALA pU.aMbAlAlabhAI, tribhovanabhAI, kilAbhAI vagere mumukSubhAIo hatA. vaso, ANaMda, naDiyAdamAM darzana lAbha saM.1954nI sAlamAM paramakRpALudeva zrI kAviThe paghAryA hatAM tyAre huM vepAra mATe gAma gayo hato. tyArapachI zrI vasomAM darzanano lAbha thayo hato. tyArapachI zrI ANaMda sTezana para premacaMda rAyacaMdanI gharmazALAmAM paghAryA tyAre darzanano lAbha lIdho hato. tyArapachI zrI naDiyAda saM.1952nI sAlamAM dina 8 thI 10 ema be vakhata maLI darzanano lAbha lIdho hato. tyAga vairAgyano vizeSa bogha tyAgavairAgya viSe vizeSa vyAkhyA cAlatI hatI ane zrI paramakRpALudevane vizeSa tyAga-vairAgya hato. amAre kaMdamULa sarvathA tyAga ane lIlotarIno pAMca parabIno niyama ane tenI paNa gaNatarI hatI. chatAM teozrI upakArArthe tyAga-vairAgyano vizeSa bodha ApatA hatA. saM.1969nA vaizAkha vadI 7, zrI kAviThA zrI ghorIbhAI bApujIbhAI bhAdaraNa pU.zrI ghorIbhAI bApujIbhAI zrI bhAdaraNavALA jaNAve che ke paramakRpALudeva pratye pratItinA kAraNo saMvat 1952nI sAlamAM mokSamALA vAMcavAthI paramakRpALudeva viSe bhAvanA janmI ane te puruSane maLavAnI jijJAsA UpajI; temaja pUjyazrI aMbAlAlabhAI pAse sArI peThe vAta sAMbhaLavAthI vizeSa pratIti thaI. saMvat 195ramAM comAsAmAM kAviThAmAM paramakRpALudeva paghArela, te vakhate pU.sobhAgabhAI lallubhAI tathA pU.DuMgarazI gosaLiyA sAthe hatA. dina daza sthiratA karela. mane AjJA karavAthI zrI AnaMdaghanajI kRta zAMtinAtha bhagavAnanuM stavana vakhatovakhata bolato hato. tamAku suMghavAnI Teva paNa kADhI nAkhavI mAre rAtribhojanano tyAga hato, brahmacarya upAsato. paNa tamAku suMghavAnI Teva hatI. te mATe kRpA karI AjJA karela ke thoDe thoDe te paNa kADhI nAkhavI. te vakhate darzana gAmoThanA taLAvanI pAse vaDa taLe thayA hatA. pU.jhaverabhAI sAthe hatA. paramakRpALudeve upadezamAM jaNAvyuM ke
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ghorIbhAI bApujIbhAI
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 267 zrImad ane thorIbhAI zarIrano moha haThAvI asaMgabhAvanA bhAvavI zarIra konuM che? mohanuM che. mATe asaMga bhAvanA rAkhavI yogya che." ema karuNA karI hatI. temano bogha sAMbhaLatAM AtmAnA pradeze pradeze romeroma te prasarI jato. temano evo bogha maLela che ke jo kharekhara vicArI tevo puruSArtha karIe to kevaLajJAna Upaje. vairAgyane poSaNa maLe tevA pustako vAMcavA nIce pramANenA pustako vAMcavAnI AjJA karI hatI-AcArAMga, sUyagaDAMga, uttarAdhyayana, daza vaikAlika, prazna vyAkaraNa. e pAMca pustako hamezAM vicAravAM. temAM vairAgyanuM poSaNa ghaNuM Apela che. DAhyA thAya te bahu paribhramaNa kare eka divasa sAhebajIne kIdhuM ke meM eka siddhAMtamAM evuM vAMcyuM che ke DAhyo vicakSaNa bahu paribhramaNa kare te kema haze?" sAhebajIe kIdhuM ke "A saMsAramAM je bahu DAhyA thAya te paribhramaNa kare.' ityAdi vyAkhyA sAhebajIe karI hatI. vaLI eka vakhata sAhebajI mohanIya karma saMbaMghI vyAkhyA karatA hatA tyAre kahyuM ke "mohanIya karmanI prakRtio jora karI jAya tyAre tenI sAmA thavuM; ema karatAM jaya thAya." eka vakhata AhAra levAnI AjJA pachI kRpALudeva rALaja paghAryA hatA. saMvat 195ranA paryuSaNamAM rALaja soLa divasa paramakRpALudevanA darzanano lAbha lIdho hato. zrI mallinAtha prabhunuM stavana zrI AnaMdaghanajI kRta ghaNI vakhata kahevarAvatA hatA. tyAM eka vakhata AhAra levA AjJA karI hatI. ane tyAM samyagudarzananI vyAkhyA karI tenuM adbhuta svarUpa samajAvyuM hatuM. hamezAM adbhuta bogha maLato hato. te vakhate vicAravA mATe judA judA besavA AjJA karatA. pachI pote paNa pUchatA ane jyAM bhUla paDatI te vakhate samajAvatA hatA. naDiyAdamAM paNa adbhuta bogha saMvat 1952nI sAlamAM naDiyAda paghAryA tyAre paNa tyAM darzana mATe gayo hato. tyAM paNa adbhuta bogha maLato hato. zrI sUyagaDAMga sUtranuM bIjAM adhyayana vAMcatA hatA. jenuM mana nirvikalpa te paramapuruSa paramAtamA saMvat 1954nI sAlamAM bIjIvAra zrI kAviThA paghAryA tyAre anaMtI karuNA karI hatI. jenA manamAM nathI kazI bhAvanA te parama puruSa paramAtamA" ema uccAra karatAM cAlatA hatA. A jIva jhADa pAnamAM anaMtakALa sughI rajhaLyo eka vakhata paramakRpALudeve mane pUchyuM ke, ghorIbhAI, A zenuM jhADa che? pachI pote ja kahyuM ke AmAM anaMtakALa thayAM A jIva UpajI Avyo che, mATe tenI hiMsA karavI nahIM. sapuruSanA samAgamamAM upayoga rAkhI vartavuM eka vakhata kAviThAmAM meDA upara bogha cAlato hato te vakhate kUtarA bhasatA hatA. tyAre meM mazkarI karI ke A to tukko hukko kare che. te vakhate paramakRpALudeve karuNA karI kahyuM ke ATalA samAgamamAM AvyA pachI paNa cAritramohanI prakRti kema udayamAM varte che, upayoga kema rAkhatA nathI? tema kRpA karI hatI.
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 268 chatI zaktie jIvanaparyata sAmAyika karavI saMvat 1954nI sAlamAM zrI vaso madhye navalakhAnA makAnamAM zrIkRpALudeva birAjyA hatA. tyAM vyAkhyAna haMmeza cAlatuM. ekavAra paramakRpALudeve munizrI lallujI svAmI pAse mokalyA ane kahyuM ke haMmezA be sAmAyika karavI. pachI munizrI lallujIe sAmAyikano niyama chatI zaktie yAvat jIvana pALavo evo niyama Apyo hato. bhAratezvara bhUpati bhayo re vairAgI' vasomAM paNa mArI pAse zrI mallinAtha prabhunuM stavana ghaNIvAra kahevarAvatA hatA. ane bharatezvara bhUpati bhayo re vairAgI' e sajhAya paNa gavarAvatA hatA. bharatezvaranI sajajhAya AbharaNa alaMkAra saghaLA utArI mastakauMtI pAgI; ApoApa thaIne beThA, tava deha dIse che nAgI, bharatezvara bhUpati bhayo re vairAgI. 1 * anitya bhAvanA evI re bhAvI, cAra karama gayA bhAgI; devatAe dIgho ogho muhapatI, jina zAsananA rAgI. bha02 svAMga dekhI bharatezvara kero, sahiyaro hasavAne lAgI; hasavAnI aba khabara paDegI, rahejo amathuM AgI. bha03 corAzI lAkha hayavara gayavara, chajuM kroDa he pAgI; corAzI lAkha ratha saMgrAmI, tatpaNa dIghA re tyAgI. bha04 cAra kroDa maNa anna nita sIjha, daza lAkha maNa luNa lAgI; cosaTha sahasa aMte ura tyAgI, suratA mokSase lAgI. bha05 aDatAlIsa kosamAM lazkara paDe che, duzmana jAya che bhAgI; cauda ratana to anumati mAge, mamatA sahuze bhAgI. bha06 tIna kroDa gokuLa ghaNa dujhe, eka kroDa haLa tyAgI; cosaTha sahasa aMte ura tyAgI, mamatA sahaze bhAgI. bha07 bharI sabhAmAM bharatezvara bolyA, UTho khaDA raho jAgI; A loka upara najara na dezo, najara deje tume AvI. bha08 vacana suNI bharatezvara kerAM, daza sahastra UDyA che jAgI; kuTuMbakabIlo hATa havelI, tallaNa dIghA che tyAgI. bha09 eka lAkha pUrava lage, saMyama kevaLa sAra; zeSa aghAtI karma khapAvI, pahoMtyA mokSa majhAra. bha010 paramakRpALu devanA citrapaTanI prApti tyAM mane paramakRpALudevane dhyAnastha mudrAno citrapaTa prApta thayo hato.
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 269 zrImad ane mANekabahena jagatamAM bIjA koInuM nahIM hoya tevuM adbhuta vyAkhyAna saMvat 1954nI sAlamAM zrI kAviThA madhye 28 divasano lAbha maLyo hato. te vakhate adbhuta vyAkhyAna cAlatuM hatuM. temanA jevuM jagatamAM bIjA koInuM nahIM hoya tevuM adbhuta vyAkhyAna vakhatovakhata cAlatuM hatuM. - saMvat 1969nA vaizAkha vada 8 bughavAra. zrI mANekabahena kAviThA strIveda bAMdhyuM che te kyAre chUTaze? to zrI paramakRpALudeve kahyuM ke krame krame thaI raheze. ane AgaLa upara khabara paDaze tema karuNA karI hatI. samakita eTale zraddhA jovI hoya to bahena maNinI juo eka mANase samyaktva viSe pUchela to bahena maNine dekhADI kahyuM ke A samakita che tema kRpA karI hatI. paramakRpALudeva be roTalI ane eka zAka jamatA prabhu jamatA te vakhate be roTalI ane eka zAka jamatA hatA. huM koI vakhata pIrasavA jatI hatI. zrI jeThAlAla jamanAdAsa bhAvasAra vaso zrImad rAjacaMdradevane trikaraNayoge trikALa daMDavat namaskAra ho! zrImad rAjacaMdrajInA samAgamamAM vasovALA bhAvasAra jeThAlAla jamanAdAsa AvelA ane je je vAtacIta khulAsA thayelA te smRtimAM rahela te atre lakhela che. temAM vismRtithI je kaMI bhUlacUka thaI hoya tenI kSamA mAguM chuM. prathama mArA manamAM je vicAro rahelA hatA te darzAvuM chuM - e to moTA mahAtmA che, mahAtmA!!! lakhanAra-saMvat 1950nI sAlamAM mahArAja sAheba zrI lallujI svAmI, zrI caturalAlajI tathA zrI mohanalAlajI Adi ThANAnuM comAsuM vasomAM hatuM. te daramyAna huM mahArAja sAhebazrI pAse darzana karavA jato; te laukika apekSAe vyavahAra rUDhIthI jato hato. ane ema manamAM rahetuM ke lagabhaga rU.50,000/- (rU. pacAsa hajAra)nI esTeTa mUkIne A mahArAja sAhebe saMsAra choDyo che. to te puruSamAM keTalo bagho vairAgya haze! ema mane aMtaramAM thayA karatuM. ane ema khAtrI to hatI ja ke A puruSa khAsa taravAnI icchAvALA che. paNa te muMbaInA koI kavirAjano upadeza mAnI temanA boghelA mArge cAle che tenI mane harakata nahotI, paNa te saMsArI hovAthI temane page lAgI zake? ema niraMtara rahyA karatuM hatuM. pachI mArA mananI aMdara ema AvyuM ke Aja to huM mahArAja sAhebane pUchI jouM. ema ghArI te vAtano khulAso karavA mahArAja sAhebane pUchyuM. tyAre mahArAja sAhebe mane ema kahyuM ke tuM e vAtamAM zuM jANuM? e to moTA mahAtmA che, mahAtmA!!!tuM emane prazna zuM karavAno hato. tuM 50 vAto ghArIne gayo
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 270 hoIza to teo eka ja vAtamAM khulAso karI nAkhaze. A pramANe teo kRpALuzrInA ghaNA ja guNa bolatA hatA. ethI mane to mahArAjazrI upara evo vahema paDato ke jANe emanuM citta bhramita thaI gayuM hoya ema lAgatuM ane dekhAva parathI paNa mane te ja pramANe bhAsatuM hatuM. pa.pU.prabhuzrIjInI paramakRpALudeva pratye parama bhakti te ja divase rAtre kRpALuzrI paghAraze evA khabara sAMbhaLyAthI, mane mahArAjazrIe jaNAvyuM ke Aje apAsarA upara dIvAbattI ane godaDAnI sagavaDa karI rAkhajo. te pramANe ame sagavaDa karI rAkhI hatI. ane pachI mahArAjazrIe ema kahyuM ke Aja rAtre sAhebajI paghAraze. mATe gADI zodhI lAvo. te vakhate comAsAno vakhata hovAthI ame mahArAja sAhebane gADIne mATe hA, nA pADatA mahArAja sAhebe kIdhuM ke game tema karIne lAvo. pachI meM tathA motIbhAIe bhAvasAra jagajIvanadAsa jhaveradAsane vigata jaNAvI. te vakhate rAtanA lagabhaga 8 vAgyA hatA. gADI joDIne motIbhAI teDavA jatA hatA. rastAmAM jatA kRpALuzrI gAmanI najIka sughI to paghArI gayA hatA. temanI sAthe aMbAlAlabhAI tathA lerAbhAI sAheba hatA. pachI pelI gADIne pAchI vidAya karI, amArI gADI laI gayela, temAM besADI sAhebajIne upAzrayamAM utAryA. te vakhate lagabhaga nava vAgyA hatA. pachIthI thoDIvAre vaso gAmanA navalakhA zivalAla kahAnadAsanA DelA upara sAhebajIne utAryA hatA. te divase aMbAlAlabhAIe lAMbA daMDavat praNAma traNa vakhata karyA. lerAbhAInI umara lagabhaga sATha (sAITha) varSanI hatI. te khate mArA manamAM ema AvyuM ke mahArAja sAheba, aMbAlAlabhAI tathA lerAbhAI A saMsArI puruSane kesa namaskAra kare che? evI mane ghaNI ja zaMkAo thatI. paNa manamAM ema rahetuM ke lerAbhAI sATha varSanI uMmaranA che, chatAM A juvAna puruSane lAMbA thaI daMDavat praNAma kare che. tethI temaNe kaMI camatkAra joyo haze. ema jANI meM paNa daMDavat praNAma karyA. paNa manamAM ema thayA karatuM hatuM ke Ama kema haze? ane game tema paNa saMsArI to kharA ja kenI? ane vaLI rAtre vAMcana karatA. A joI mane to sAdu karatAM avaLuM lAgatuM hatuM. bIjo divasa thayo ne mArA manamAM hatuM ja ke have prazna pUchI khulAso karuM. jagata anAdi che, niyama pramANe jagata cAle che lakhanAra-lagabhaga ATha vAgyAnA sumAre savAramAM huM gayo. te vakhate mArA manamAM ema hatuM ke prazna evo karavo ke teno khulAso temanAthI thaI zake ja nahIM. pachI meM prazna karyo ke A sRSTine banAvanAra koNa? pUjyazrI : "jagatane banAvanAra koI nathI." lakhanAra : "banAvanAra vinA bane nahIM." pUjyazrI: "saunA karme karI zubhAzubha gati thAya che, ne tevA jogamAM jIva karma karIne Ave che. agni pAse ApaNe jaIe to agnino svabhAva bALavAno hovAthI ApaNane bALaze. te agnine ApaNe bALavAnuM kahyuM nathI, paNa te svAbhAvika guNe karIne thAya che. jagatane banAvanAra koI hoya to tene banAvanAra koNa haze? ane te koI nIkaLe to tenI pahelA
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 271 zrImad ane jeThAlAla teno banAvanAra koNa haze? e uparathI cokkasa thayuM ke jagatanI Adi ke aMta che nahIM. A vasomAM tame raho cho te vaso paheluM ke tamo pahelA hatA te kaho." tyAre meM kahyuM ke tenI asara zarUAta huM jANato nathI. pachI sAhebajIe kahyuM ke- "vasomAM tame raho cho chatAM te gAmanI zarUAtanI khabara nathI....to A jagatanI Adi zI rIte nIkaLI zake? mATe te anAdi che." nadInA patharA nAnA moTA, goLa, lAMbA koNe karyA? lakhanAra : pahelAM jIva karmavALo hato ke nahIM? pUjyazrI : "anAdithI jIva karmasahita che." lakhanAra: "jyAre jIva karmasahita che to jJAnI puruSanI buddhi vaghAre zI rIte thaI? ne temane mokSe javAnI gama kema paDI? teo amArA jevA kema na rahyA?" pUjyazrI: "jagatanA jIvo sarakhI buddhinA nathI. paNa ochI vaghAre buddhi svAbhAvika che. ne te buddhibaLe jJAnI puruSe rasto zodhI kADhyo che, ke A jIva rakhaDyA ja karavAno che ke ene chUTavAno koI rasto che? vaLI kaho ke nadInA patharA hoya che te koI nAno, moTo, goLa, lAMbo hoya che e koNe karyA?" lakhanAra: "te to svAbhAvika che." pUjyazrI: "jyAre nadInA patharA svAbhAvika nAnA moTA che to te ja pramANe jagatanA jIvanI buddhi ochI vastI che. tene koIe karI nathI. ane te zubhAzubha karmanI gatinuM kAraNa che ane tethI chUTavAno upAya paNa che. te jJAnI puruSe zodhI kADhyo che, ane te kharo che." zubhAzubha karma vaDe zubhAzubha gati thAya vastu sAcI che ema kavirAja vAraMvAra kahetA hatA. pachI meM kahyuM ke ochI vaghatI buddhinA pramANe karI jJAnI thAya che, paNa jagatanA jIvone duHkha sukha zAthI paDe che? jema kaDiyA sivAya ghara caNAtuM nathI. tema jIvane sukha duHkha ApyA sivAya kema koI jIva sukhaduHkhI jovAmAM Ave che? - pUjyazrI: "tame je dAkhalo gharano ke kaDiyAno Apyo te pramANe jIvane lAgu paDe tema nathI. paNa vastuno svabhAva evo che ke jema koI mANasa aphINa khAya che to te aphINa khAvAthI jhera caDhe che. paNa aphINa ema nathI jANatuM ke A mANasane huM jherarUpa pariNamuM. paNa teno svabhAva ja jherI che. jethI mANasa marI jAya che. te pramANe karmathI zubhAzubha gatinuM phaLa maLe che ane jIva sukha duHkharUpa phaLane pAme che. jema agni sparza karavAthI baLAya che paNa agni ema nathI jANatI ke A mANasane bALuM, paNa teno svabhAvika guNa atizaya bALavAno che. te ja pramANe zubhAzubha gatinuM phaLa, zubhAzubha karma karIne thAya che." lohacuMbaka loDhAne kheMce tema ka jIvane kheMce. "aghora karma karanAra jIvonI niraMtara buddhi ja malina aghora kRtya karavA upara rahe che. mATe te jIvo tevA kRtyo karI durgatine zodhI le che. jema camaka pASANa loDhAne kheMce che, tema karmanA udaye te gatimAM jIvane karmo kheMcIne laI jAya che. emAM koI karatuM nathI." - upasthI saMsArI ane aMdarathI jJAnI. A uparathI mane khAtrI thaI ke A kavirAja paMDita paNa che. emanI joDe koI vAda karI zake tema
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-pre2ka prasaMgo 272 lAgatuM nathI. paNa mArA manamAM ema rahetuM hatuM ke A kavirAja saMsArI to kharA ne! temanuM bolavuM kharuM che, paNa te pramANe cAlatA kema nathI? evuM mane upalA vyavahArathI lAgatuM hatuM. kAraNa ke rAtre vAMcatA hatA. saMsArI jevA lugaDAM paheryA hatA. potAne mATe banAvelI rasoI jamatA. te rasoI aMbAlAlabhAI banAvatA hatA. khATalAmAM paNa sUtA hatA. te daramyAna popaTabhAI, kIlAbhAI, choTAbhAI, nagInabhAI vigere ghaNA mANaso khaMbhAtathI, sANaMdathI, amadAvAda vigerethI hamezAM AvavA lAgyA. ne hamezAM bogha rAtre be vAge, traNa vAge, 4 vAgyA sudhI cAlato hato. vakhatano niyama raheto nahoto. ne bilakula UMghatA no'tA. sAhebajI mAgadhI bhASAnA rAgamAM kAvya bolatA hatA. te sivAya bIjuM kAMI jaNAtuM nahotuM. koI vyavahA2I vAta kare to tenI cokhkhI nA pADatA hatA. bhIMte Teko daI besavAthI jJAnInI AzAtanA lakhanAra H rAtre huM tathA mArA pitAjI baMne A sAhebajInA samAgamamAM gayA hatA. te vakhate mane kahyuM ke : "tame je TekI daIne beso cho tethI jJAnInI AzAtanA thAya che; mATe tema na besavuM joIe.'' tyArathI meM TekI daIne besavAnI Teva mUkI dIdhI hatI. ane prazna karavA paNa baMdha karyA hatA. kAraNa ke mane khAtrI thaI ke AmAM ApaNI kaMI buddhi cAle tema nathI. ane kavirAja mane kahetA hatA paNa kharA ke ame jJAnI AvA sAmAnya praznathI aTakI jaIzuM to dina pratye je puruSo hajAra hajAra zloka banAvatA hatA te kevI rIte banAvatA haze? DahApaNa mUkI je kahe te sAMbhaLyA kara te sAMbhaLI nIcuM joyuM ane manamAM thayuM ke jIva chAnomAno besI rahe, nahIM to vakhata nakAmo jaze. ane kalyANa karavAnuM rahI jaze. aMbAlAlabhAI karatAM to buddhi tArAmAM vadhAre nathI. mATe temanuM thaze te ApaNuM thaze ema samajI tuM namaskAra karyA kara. ane je kahe te sAMbhaLyA kara to tethI kalyANa thaze. hokA bIDInA paccakhANa zrI lallujI pAse karAvyA pachI bIje divase rAtre ATha vAgyAnA sumAre mane kRpALuzrIe kahyuM ke : "tame hoko bIDI pIo cho, te zA mATe mUkI detA nathI.'' tyAre meM kahyuM ke jhADAnI kabajIyAta rahevAnA kAraNane lIdhe huM hoko, bIDI pIuM chuM. pUjyazrI : ''tamAkuno pracAra to 200-400 varSathI vizeSa thayo che. te pahelAMnA loko, tamAku, bIDI, hokA sivAya baMdhakoza vaDe marI jatA haze!' meM kahyu--nA, sAheba. tyAre sAhebajIe mane kahyuM ke : ''tame vyasanane AdhIna thaI gayA cho. paNa vyasana tamane AdhIna che. mATe te badhA bahAnA che ane te mUkI dezo to mUkI devAze.'' lakhanAra H ApanI AzA hoya to huM bIDI pIvAnI rAkhuM ane hoko baMdha karI dauM. pUjyazrI : "rUpiyA na rAkhavA ane paracUraNa be AnA pAvalIo rAkhavI te paNa sarakhuM ja thAya che." AvA vacana sAMbhaLIne mane vicAra thayo ke pUjyazrI kahe che te satya ja che. ema jANI tenA pratyAkhyAna mahArAjazrI lallujIsvAmI pAse karAvyA.
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane jeThAlAla A puruSanA manamAM jarA paNa moTAI nathI vasonA amIna choTAbhAI, caturabhAInA baMgale huM tathA ghaNA mANaso pUjyazrInA samAgamamAM gayA hatA. te vakhate mahArAja sAheba lallujIsvAmI Adi munizvaro te baMgalAmAM beThA hatA. te vakhate kRpALuzrIe paheraNa kaphanI jevuM pahereluM hatuM. tathA TopI phakIranA jevI lugaDAnI be cAra paisAnI kiMmatanI Azare paherI hatI. te joI mArA manamAM to ghaNo ja vicAra thato hato ke A puruSa to koI alaukika ja che, ke jenA manamAM jarApaNa moTAI che nahIM. tethI mane to sAhebajI upara divase divase pratIti vadhatI gaI ne manamAM lAgavA mAMDyuM ke A puruSanA vacana sAMbhaLavAthI lAbha thaze. 273 sAhebajI lallujI mahArAjane page lAgavAnuM kahetA lallujI mahArAjane koI pahelA page lAgatA no'tA. tethI sAhebajI badhAone mahArAjane page lAgavAnuM kahetA hatA. paNa A mahAtmAne joI badhAnI AMkha TharavAthI temane ja pahelAM page lAgatAM hatA. paNa Avo badho dekhAva joIne mane to ema cokkasa thayuM ke A sAhebajIne bilakula mAna ke pUjAvAnI apekSA nathI. karavA mAMDo to ja saphaLa thaze, kahevA mAtrathI saphaLatA nathI te TAImamAM eka mevADanA sAdhu bhaTTAraka AvyA hatA. temanI sAthe ghaNI ja dharmasaMbaMghInI carcA thaI hatI. paraMtu temAM sAhebajIno bodha sarvotkRSTa thayo hato. ane te bhaTTAraka stavano bolatA hatA. paNa temane pUjyazrI kahetA ke : "karavA mAMDo to ja saphaLa thaze. paNa kahevArUpe bolavAthI kaMI saphaLa thaze nahIM.'' amane kaMIpaNa khAnapAnanI icchA nathI A pachI ghaNA praznottara thayA hatA. te dareka praznonuM samAdhAna sArI rIte kRpALuzrIe karyuM hatuM. tethI pATIdAro kRpALuzrInA upara ghaNA prasanna thayA. ane kahevA lAgyA ke Apane kaMIpaNa khAnapAnanI icchA hoya to ame Apane mATe sagavaDa karAvIe ane phaLAhAranI apekSA hoya to te lAvI ApIe. paNa sAhebajIe nA pADI ane kahyuM ke : "tevuM amAre joIe nahIM.' e puruSa koI adbhuta dazAvaMta che A uparathI mane khAtrI thaI ke temane kaMIpaNa mAna AvakA2nI jarUra nathI; ane nirmAnI che. te ja prasaMge huM jarAvAra bahAra gayo tyAre pATIdAro mane pUchavA lAgyA ke 'A puruSa gRhAzramI che ne loko kema namaskAra kare che?' tyAre meM kahyuM ke gRhAzramI che paNa emanI vAta tame kaMI jANo cho? e puruSa koI adbhuta dazAvaMta che. emaNe soLa varSanI vayamAM mokSamALA banAvI che. tyAre temanI keTalI buddhi haze. ane temAM mokSe javAno rasto batAvyo che te sAdhAraNa mANasathI bane ja nahIM. amAre prazaMsA karAvI pUjAvuM nathI A uparathI lokone barAbara khAtrI thaI ke vAta sAcI che. A pramANe vAta cAlatI hatI te vakhate pUjyazrIe koI mumukSu pAse kahevaDAvyuM ke : "lokone AvI prazaMsAnI vAto tame kaho cho te amArI AjJA nathI. amAre prazaMsA karAvavI nathI ane pUjAvuM nathI.'
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 274 A puruSa jarUra saMsArI bhAvathI alipta che A uparathI mane lAgyuM ke A kavirAjane pUjAvAnI, prazaMsA karAvavAnI apekSA nathI. jyAre sAghAraNa koI gosAI, saMnyAsI ke bAvo hoya to te vagara pUchyuM ja kahI de ke tame amArI vAta kaMI jANo cho? ame mokSamALA 10me varSe banAvI che. ema kulAI jAya, paNa A kavirAjane to te prazaMsA joItI ja nathI. mATe te cokkasa saMsArI bhAvathI judA ja varate che. bArImAMthI bhUsako mAryo chatAM koI IjA thaI nahIM citra naMbara 1 eka divase ghaNA mANaso DelA upara bharAyA hatA. te vakhate nIcethI eka bakaruM paNa upara AvI gayuM. ekadama tene kADhI mUkavA mAMDyuM. paNa te nahIM jatAM bArIethI ekadama nIce bhUsako mAryo te vakhate pUjyazrIe kahyuM keH "juo!te bicArAne kaMI thayuM che!" ame te jotAM tene kaMIpaNa IjA thayelI jovAmAM AvI nahIM. te joI mane tathA bIjA beThelA mANasone A ghaNo ja camatkAra jevo banAva lAgyo ane manamAM nakkI thayuM ke A koI camatkArI puruSa che. zuM ame vepAra karavA nIkaLyA chIe? 'citra naMbara 2 trIje divase koI kAThiyAvADathI jIvarAja karIne vANiyo Avyo hato. teNe prazna karyo hato. te prazna taddana viruddha pakSano hato. tenuM paNa samAghAna sAhebajIe karI nAkhyuM hatuM. ane te uparathI eNe rAjI thaIne kahyuM ke sAhebajI A mArI sonAnI vIMTI che. te tamane khuzIthI InAma ApuM chuM. ene laI mane pAvana karo. tyAre sAhebajIe te mANasane ghaNo ja Thapako dIgho ke zuM ame vepAra karavA nIkaLyA chIe? ane vepAra karavo hoya to gAmaDAmAM zuM karavA rahIe? kRpALuzrI nivRttinuM ja sthAnaka zoghatA hatA. uparanI vAto uparathI mane cokkasa thayuM ke A saMsArI puruSane bilakula lAlaca nathI. mATe te nirlobhI che ema nakkI thayuM. sAhebajI sAva nirbhaya ane kSamAnA avatAra citra naMbara 34 ekavAra sAhebajI dizAe javA gayA hatA. dizAe jaI AvatA hatA te vakhate te khetarano mAlika Avato hato. teNe sAhebajIne vacanano ghaNo ja prahAra karyo ane kahyuM ke mAruM eka DaphaNuM? ema kahI DaphaNuM ugAmyuM hatuM. A mANasa jAte kaNabI hato, ane krura svabhAvano hato. lokonA gharo paNa bALI mUkato. chatAM paNa sAhebajI sAva nirbhaya hatA, ane kAMIpaNa te kaNabIne javAba Apyo nahoto. teTalAmAM bhAIlAla jagajIvana AvyA. temaNe ene kahyuM ke A to mahAtmA che. emane tuM zuM bolyo? A mahAtmAne page lAga ane kSamA mAga. te sAMbhaLI turata ja kavirAjane te kaNabI page lAgyo hato. A vakhate sAhebajInI samatA joI mArA manamAM khAtrI vizeSa thaI ke sAhebajImAM kSamAno paNa moTo guNa che. A mahAtmA jJAnabaLe ghaDIyALa joI zake pharIthI bIje divase ghaNA pATIdAro tathA paragAmathI keTalAMka mANaso AvyA hatA. te vakhate sAmA thAMbhale nAnuM ghaDiyALa mUkeluM hatuM. te ghaDiyALa ghaNuM ja dUra hatuM. bIjA koI dekhI zake tema na hatuM. to paNa
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) bakarAe bArImAMthI bhUsako mAyo chatAM IjA thaI nahIM (2) zuM ame vyApAra karavA nIkaLyAM chIe 3-4) sAhebajI sAva nirbhaya ane kSamAnA avatAra
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 275 zrImad ane jeThAlAla prasaMge prasaMge sAhebajI te ghaDiyALanA samaya mujaba samaya kahetA hatA. A camatkAra thavAthI ghaNA sAhebajIne pUchavA lAgyA ke tame zI rIte jANyuM ke ATalA vAgyA che? tyAre sAhebajIe kahyuM ke ''sAmuM ghaDiyALa che.'' paNa badhAe kahyuM ke ghaDiyALa to ghaNuM dUra che. tyAre sAhebajIe kahyuM ke ''kaMI nahIM.'' pachI lokoe sAhebajIne kahyuM : A to tamArI jJAnazaktie karI kahI zako cho. te vakhate teozrI mauna rahyA hatA. A uparathI mane khAtrI thaI ke AMkha sivAya paNa A mahAtmA joI zake che. te jJAnI che ema mane vizeSa khAtrI thavA mAMDI. hAlanA AcAryoe potAne pALavI kaThaNa, tethI vidhio TUMkAvI dIdhI te divase eka jAnuM pustaka hAthanuM lakheluM mArI pAse hatuM. tenuM nAma sAdhu pratikramaNa sUtra hatuM. temAM ghaNI ja bAbato hatI. temAM koI bAbatanI khAmIo pote batAvatA hatA. ane kahetA hatA ke "A sAdhu pratikramaNa sUtramAM je vidhio TUMkAvI dIghI che te hAlanA AcAryoe potAne pALavI kaThaNa hovAthI kADhI lIghI che. paNa temAM jaina siddhAMta na hoya.'' A uparathI ema lAgatuM hatuM ke A zUrAtanavALA puruSa che. niraMtara udAsInabhAva-vairAgyabhAvamAM rahetA eka vakhata huM ane amIna maganabhAI, caturabhAInA baMgale sAhebajI sAthe AvyA hatA. ame ghoghaTIyA vaDa sudhI AvyA te vakhate eka kaNabI pADAne DaphaNAno mAra ghaNo ja mArato hato. te joI sAhebajInA manamAM ghaNo ja udAsIbhAva thayo hato. sAhebajIne meM koI divasa hasatA joyA nathI. niraMtara udAsInabhAvamAM ja pote rahetA hatA. tyAMthI AgaLa gayA. keDe meM chatrI ughADI sAhebajI upara dharI paNa te chatrInI darakAra rAkhatA nahotA. chatrInI bahAra nIkaLI jatA hatA. A joI mArA manamAM lAgatuM hatuM ke A puruSano dekhAva ghaNo ja ekAgra cittavRttino che, ane te eka ja vicAramAM lIna thaI gayA che. pUrve ajJAna tapasyA karavAthI bAMdhela pApAnubaMdhI puNya sAhebajI kAraNa vinA bolatA nahIM. ApaNe kaMIpaNa pUchIe to ja teno javAba maLato hato. pachI huM apAsarAnI najIkamAM Avyo. te vakhate meM sAhebajIne pUchyuM H yuropiyana loko sukha bhogave che ane gujarAtI loko du:khI jovAmAM Ave che. yuropiyana loko anAcArI lAge che, chatAM ema kema che? tyAre javAbamAM sAhebajIe kahyuM ke te pApAnubaMdhI puNyano udaya bhogave che. pApAnubaMdhI puNya pUrve ajJAna tapasyA karavAthI baMdhAya che. jemAM ghaNA pApa thAya ane mAtra kiMcit puNya baMdhAtuM hoya evA kAraNothI pApAnubaMdhI puNya kahevAya che. te lezamAtra puNyanA udaye atre sukha bhogavI pharI te jIvo mahA adhamagatinA pAtra thAya che. tevA jIvo jyAM anaMtI jIva hiMsA thAya evI jagyAe utpanna thayelA hoya che. jyAM ghaNA vadha thatA hoya, mahA AraMbha thatA hoya tyAM puNyano aMza bhogavAI rahyo ke tarata ja parabhavanA pApano udaya thavAthI te hiMsaka prANImAM utpanna thaI Akhare adhogatine pAme che. ATaluM vivecana thaI rahyA pachI kRpALuzrI apAsare padhAryA hatA. ATalo bhava ame kahIe tema karo to tamAro krame karI avazya mokSa thAya sAhebajI kahetA ke mokSamArga paMcamakALamAM nathI ane koI mokSe jaI zake nahIM, te vacana puruSArtha vinAnuM che. jyAre mokSane raste aTako tyAre kahejo. paNa A to jokhama kALane mAthe nAkhI pote DhIlAsa
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 276 poSavI e kaMI zUrAnuM vacana nathI. tame puruSArtha karo to kaMI mokSanA daravAjA baMgha nathI. tame krame krame AgaLa vagho to vadhI zako cho. amAre tamone celA banAvavA nathI. tamArI yogyatAnA pramANamAM tamane bojo ApIzuM. ATalo bhava amane arpaNa karo, ame tamArI dayAne khAtara kahIe chIe. ghara kuTuMbano moha mUkavo mahA muzkelI tame A tamArA ghara ke deharUpI) jhUMpaDA uparathI moha ghaTADo. paNa te tamArAthI mUkAvAnuM nathI. cakravartI rAja mUke paNa tamArAthI nahIM mUkAya. vyasana mAtra doSa, jIvane parAdhIna kare tyArapachI bIDIthI thatA geraphAyadA batAvyA hatA. ane kahyuM ke koIpaNa berisTara hoya, tene tame keza Apyo hoya, paNa te jo bIDI pIto hoya ane tenI bIDI pIvA upara najara gaI to dararoja tame hajAra rUpiyA phInA Apo to paNa te kezanuM rUpa viparIta AvavA saMbhava che. mATe vyasana mAtra doSa che, ane tene AdhIna thavAmAM jIvanuM kalyANa nathI. rAgadveSathI rahita thavuM e ja vItarAgano mArga eka divasa rAtre ghaNA ja mANaso samAgamamAM DelI upara AvelA hatA. eka mevADano chokaro Avyo hato. tenuM nAma magana hatuM. teNe digaMbarane zvetAMbara gharma saMbaMdhI prazna karyo hato. pUjyazrIe te vakhate tene pUchyuM ke tAro kayo gharma? zvetAMbara ke digaMbara? pUjyazrIe tene TuMkArIne bolAvyo kAraNa tenI uMmara nAnI hatI. paNa te chokarAne kaMIka manamAM lAgaNI thaI ema jaNAvAthI pharIthI tenuM mana varatIne moTA mAne bolAvyo hato. te vakhate tenI uMmaranI yogyatA pramANe tenuM samAghAna karyuM hatuM. javAba TUMkANamAM ema Apyo hato ke: "kharo mArga vItarAgamArga che. temAM zvetAMbara digaMbara game te mAno. paNa jyAM rAgadveSanI vAto Ave che tyAMthI aTakavuM. e ja kharo vItarAgano mAraga che." bahu mUlyavAna mAnavadehathI to krame karI indriyone vaza karavI lakhanAra bIjA prasaMge pharI amIna choTAbhAI caturabhAInA baMgale kRpALuzrInA samAgamamAM huM gayelo hato. te vakhate meM prazna karyo hato ke A jIva karmasahita hovAthI teno adhyAsa deha jevo lAgyo che. to tene karmathI judo karavAno rasto puruSArthathI thaI zake che. paNa dehane ekadama jhaTakethI pADI nAkhyo hoya to jaldIthI teno pAra Ave ke nahIM? pUjyazrI : "A dehane ekadama pADavAthI AtmAnI ghAta thAya che. matalaba ke manuSyabhave karIne anaMtA karmo kSaya thAya. samajIne karavAne badale ekadama kaMTALIne deha pADI nAkhavAno nathI. tema thAya to mahAnIca gatine pAtra thAya che. manuSyabhava to bahu ja puNyano thoka bhego thavAthI maLe che. tyAM karmanI nirjarA ghIme ghIme dehane damavAthI ane indriyone niyamamAM lAvavAthI thAya che." tamArI zakti pramANe ja tyAga karAvIe, vizeSa nahIM lakhanAra huM, nAraNabhAI ane bhAIlAlabhAI traNe jaNa pUjyazrInI pAse beThA hatA. te vakhate
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 277 zrImad ane bhAIlAla anukrame traNene pUchyuM keH "ame AjJA karIe te pramANe cAlazo? tyAre nAraNabhAIe / hA pADI, ane bhAIlAle hA pADI ane meM nA pADI hatI. kAraNa mArA manamAM ema hatuM ke mArI uMmara nAnI che, saMsAra vaibhava kaMI paNa bhogavyA nathI, ane kadAcita hA pADIe ane vakhate kahe ke amArA ziSya thaI dIkSA lo to zuM karavuM? pUjyazrIe pUchyuM: tame kema nA pADI? tyAre meM uparanI bAbata pUjyazrIne kahI batAvI. tyAre pUjyazrIe mane kahyuM ke ame tevI AjJA karIe nahIM. ame tamArI vRttinA pramANamAM ja bojo ApIe ane te kalyANane mATe ja. A uparathI mane khAtarI thaI ke A puruSa to mananI vAta samajI jAya che. paragAmanA lokonI roja avarajavara A sivAya hamezAM 5, 25 mANasonI avarajavara paragAmanA lokonI hatI. te lokonI sAthe hamezAM rAtanA be vAgyA, traNa vAgyA sudhI bogha cAlato. vakhate pAMca paNa vAgI jatA. jethI mane khAtrI thaI gaI ke A mahAtmAne UMghanI to bilakula jarUra paDatI nathI. sAhebajInA boghathI paisA laI vyAkhyAna karavAnuM baMgha karyuM eka vakhata amadAvAdano zrAvaka gopAladAsa Avyo hato. temanA AcaraNa pahelethI kahI dIghA hatA. te evA prakAre vartato hato ke jyAre sAghu na hoya tyAre paisA laIne vyAkhyAna karato hato. tethI tene sAhebajIe ghaNo ja vacanano prahAra karyo hato. ane apAsarAnA meDA upara rAtanA cAra vAgyA sudhI bogha karyo hato te bogha sAMbhaLIne gopAladAsane keTalIka vAta samajAyAthI paisA levAnuM baMdha karyuM hatuM. athANA vahoravAnuM baMgha tathA ekAsaNA karavAnI AjJA pharamAvI A sivAya munionA ThANA vigere athANA vahoratA hatA, te saMbaMdhI kRpALuzrIe mahArAjazrIne athANuM levAnuM baMdha karavA aMbAlAlabhAI joDe kahevarAvyuM hatuM. temaja ekAsaNuM karavAne pharamAvyuM hatuM. tethI munio eka vakhata ja AhAra letA hatA. A sivAya kRpALuzrI uttarasaMDe paghAravAnA hatA. te divase mArA pitAzrIe pagalAM karAvavA mATe kahyuM ke tarata ja teozrI paghAryA hatA. ane sAme bAraNe jagajIvanadAsa jhaveradAsane ghera paNa pagalAM karAvavA kahyuM hatuM. tyAM paNa mAna sivAya paghAryA hatA. A sivAya pharI maLavAno prasaMga amadAvAdamAM thayo hato. te vakhate vaso gAmanA loko paNa gayA hatA. ane nAraNabhAI, motIbhAI paNa kRpALuzrInA darzana samAgama mATe AvyA hatA. zrI bhAIlAla jagajIvanadAsa vaso zrI vasovALA bhAvasAra bhAIzrI bhAIlAla jagajIvanadAsane paramakRpALudevano samAgama thayela te saMbaMghI potAnI smRtimAM rahela te pramANe atre utAro karAvela che. paramakRpALudeva vaso mukAme saMvat 1954nA bhAdaravA mAsamAM paghAryA hatA tyAre darzana thayA hatA. prathama temanA pratye kevA bhAvo thayelA te nIce jaNAvuM chuM.
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo paramakRpALudeva viSe lokoe karelI kalpanA prathama lokomAM evI vAta carcAtI hatI ke koI eka navo dharma nIkaLyo che ane te dharma kADhanAra puruSane mAnanArAo pacIsamAM tIrthaMkara tarIke mAne che. A vAta sAMbhaLelI paraMtu AvuM to hoya nahIM, jethI huM te vAta mAnato nahoto. mahArAja sAheba citrapaTa AgaLa ghyAnamAM birAjamAna 278 tyArabAda saMvat 1954nI sAlamAM munizrI lallujI svAmI, munizrI mohanalAlajI tathA munizrI caturalAlajI mahArAja vaso mukAme birAjatA hatA. huM mahArAja sAheba pAse AhAra levA mATe padhAravA vinaMtI karavA gayo hato. te vakhate munizrI upAzrayanA meDA para hatA. jethI huM paNa meDA para gayo hato. mahArAja sAheba koI eka citrapaTa AgaLa dhyAnamAM beThA hatA. tyAM meM munizrInA darzana karyA ane AhArapANI levA mATe paghAravA vinaMtI karI. paraMtu te vakhate teozrI dhyAnamAM hovAthI kAMIpaNa javAba Apyo nahIM. pharI pharIne vinaMti karI paraMtu kAMI paNa javAba nahIM maLavAthI huM dilagIra thaI gayo ane lokomAM je aphavA cAlatI hatI ke munizrI saMsArI puruSane dharmaguru tarIke mAne che; te Aja roje pratyakSapaNe jovAmAM AvyuM jethI mArA manamAM pAkI zaMkA UbhI thaI ke kharekhara munio saMsArIne mAne che ane tethI munio bagaDI gayA che ema loko kahe che te kharuM che. jethI mane paNa munio pratye abhAva thayo hato. bhAIzrI aMbAlAlabhAInA samAgamathI Avela jAgRti tyArabAda ATha ke dasa divasa pachI mArA snehI sAthe amadAvAda javuM thayuM. tyAM paNa DhuMDhIyAnA muniothI upara mujabanI vAta sAMbhaLavAmAM AvI jethI te zaMkA dRDha thatI gaI. tyAMthI huM ane mArA snehI sANaMda gayA hatA. tyAM sthAnakavAsInA upAzrayamAM utAro karyo hato. tyAMnA zrAvako AvI amone jamavA mATe laI gayA. jamIne pAMca vAgatAnA sumAre amo bajAramAM gayA tyAM khaMbhAtavALA bhAIzrI aMbAlAlabhAI lAlacaMda vagere bhAIo maLyA hatA. je amone oLakhatA hatA. teo ekAMta sthaLe jaMgalomAM jatA hatA. jethI amo banne paNa teonI pachavADe pachavADe gayA. rasto ghaNo ja vikaTa hato. tyAM sarpAdika jherI janAvaronI vastI ghaNI ja hoya che ema loko vAta karatA hatA; topaNa amo teonI pachavADe pachavADe gayA. tyAM rastAmAM cAlatAM amoe be-traNa sarpo paNa najare joyA hatA. paraMtu bhAIzrI aMbAlAlabhAI vagere bhAIo to taddana nirbhayapaNe, niDarapaNe cAlyA karatA hatA. jethI amo paNa teozrIne pachavADe pachavADe cAlyA karatA hatA. bhaya nahIM lAgavAnuM kAraNa e hatuM ke AkhA raste cAlatA paramakRpALudevanA boghanuM smaraNa karatA karatA cAlatA hatA, jethI amo ghaNo ja AnaMda pAmatA hatA. te jJAnavArtAothI amAruM hRdaya ghaNuM ja praphullita thayuM hatuM. AgaLa cAlatAM eka taLAva AvyuM, te jagyA ghaNI ja sArI ane nivRttivALI hatI. jethI tyAM sarve beThA hatA. te vakhate lagabhaga pacIsa bhAIo hatA. te sANaMda tathA khaMbhAta vagere gAmonA hatA. tyAM je bodha Apyo hato te TUMkamAM smRtimAM rahela che te atre jaNAvuM chuM : A sAcuM ke te sAcuM ekavAra janakarAjAne svapna AvyuM ke potAnuM rAjya bIjA rAjAe laI lIdhuM. ane pote bhikhArI
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 279 zrImad ane bhAIlAla thaI gayo. jyAre bhikSA levA gayo tyAM bhikhArIonI lAIna lAgelI hatI. jyAre eno vAro Avyo tyAre khAvAnuM badhuM khalAsa thaI gayuM. te joIne bIjA bhikhArIne dayA AvavAthI potAnAmAMthI thoDuM ApyuM. te khAvA beTho tyAM be sAMDha laDatA laDatA AvyA ane hAthamAMthI te khAvAnuM ThIbaDuM pADI nAkhyuM. teTalAmAM AMkha ughaDI gaI. - have janakarAjA vicAramAM paDyA ke A je rAjya dekhAya che te sAcuM ke svapnAmAM huM bhikhArI thaI gayo te sAcuM? potAnA rAjyamAM 500 paMDito hatA temane bolAvyA ane kahyuM ke "A sAcuM ke te sAcuM?" badhA paMDito vicAra karavA lAgyA paNa kaMI javAba maLyo nahIM. tethI rAjAe kahyuM ke "cha mahinA sudhI paNa vicAra karIne javAba Apajo, nahiM to baghAne keda karavAmAM Avaze." baghA paMDito ghera gayA. vicAra karatAM karatAM cha mahinA vItI gayA paNa koIne javAba maLyo nahIM. chelle divase rAjA janaka pAse javAnuM hatuM tethI paMDita ciMtAmAM hatA. tyAre tenA putra aSTAvakre pitAne kahyuM ke "pitAzrI Aje Apa ciMtAtura kema cho?" paMDite kahyuM ke tuM zuM samaje? rAjAnuM kahevuM ema che ke A sAcuM che ke te sAcuM?" eno javAba ApavAno che paNa kaMI javAba jaDato nathI tethI rAjA Aje keda karaze. jenA AThe aMga vAMkA che evA aSTAvakre kahyuM ke Apa ciMtA karo nahIM, eno javAba huM ApIza. A camAronI sabhAmAM huM kyAM Avyo? baghA paMDito rAjasabhAmAM beThelA che. tyAM aSTAvakra AvyA. aSTAvakrane joIne AkhI sabhA khaDakhaDATa hasI paDI. te joI aSTAvakra pAchA vaLyA. temane pAchA vaLatA joI janakarAjAe kahyuM ke kema pAchA vaLI jAo cho? aSTAvakre kahyuM ke "huM camAronI sabhAmAM kyAM Avyo? e baghA paMDito to mAruM zarIra jue che." tyAre janakarAjAe kahyuM "mahAtmA jarUra padhAro." ema kahI Asana ApyuM. janake baghA paMDito pAse "A sAcuM ke te sAcuM" eno javAba mAgyo. paNa koI javAba ApI zakyuM nahIM. pachI aSTAvakre javAbamAM kahyuM ke- rAjya sAthuM to svapna sAcuM, svapna khoTuM to rAjya paNa khoTuM A sAcuM to te paNa sAcuM ane te khoTuM to A paNa khoTuM. A sAMbhaLatA ja janakarAjAne vAta besI gaI, ke kharekhara rAjyalakSmI che te svapnA jevI ja che. jema svapna thoDA samayanuM che tema A rAjya vagere paNa eka lAMbA svapna samAna ja che. ema vicArIne rAjAe aSTAvakrane kahyuM-A rAja vagere badhuM Apane arpaNa che. huM to jaMgalamAM jAuM chuM ema kahI ghoDA upara besI jaMgalamAM javA lAgyA tyAre aSTAvakra gurue kahyuM: "A ghoDo kono? A zarIra konuM?" gurue AtmajJAna karAvavAthI badhuM temane arpaNa janakarAjAe kahyuM ke "tana mana ghana e traNe Apane arpaNa che. he bhagavaMta! anugraha karIne mane brahmano upadeza karo." rAjAno eka paga ghoDAnA eka pAgaDAmAM hato. te vakhate aSTAvakre brahmano upadeza ApI AtmajJAna karAvyuM.
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 280 tyAre janake jaNAvyuM ke "mahArAja! A hAtha have mArA nathI, A paga mArA nathI, A jIbha mArI nathI, AMkha, kAna, nAka, moTuM vagere indriyo kAMIpaNa mArI nathI. A rAjya paNa mAruM nathI. A tana mana ghana badhuM Apane arpaNa che. mAruM nathI, ApanuM ja che. ApanI AjJA vagara huM jarApaNa ceSTA ke vyavahAra karavAne pAtra nathI." have mamatvabhAva rahita rAjA janakavidehI kahevAyA tyAre aSTAvakra gurue kahyuM ke "he janakarAjA!A rAjya tamAruM nathI paNa amAruM che, paNa amArI AjJAthI A rAjyanuM tame pAlana karo." gurunA AdezathI rAjA janake rAjya karyuM. paNa te mAruM nathI evA mamatvabhAva rahitapaNAthI te rAjA janakavidehI kahevAyA. jJAnI game te vezamAM hoya paNa deha ane AtmAnuM bhAna karAvI zake A vAta sAMbhaLatA mane paNa ema thayuM ke Aje meM je je bogha sAMbhaLyo, te Aja divasa sudhI ghaNA vyAkhyAna sAMbhaLyA, paNa mAro AtmA Aje kabula kare che tevuM kadI thayuM nahotuM. oghasaMjJAe dareka vAkyomAM to hA, hA kaheto hato, paNa Aje to mAro AtmA pote kabula kare che. jethI mArA manamAM ema nakkI thayuM ke munio veza vagara saMsArIne jJAnI hoya to mAne, temAM kaMI vezanI jarUra nathI. game te veze hoya paNa jJAnI, deha ane AtmAnuM pratyakSa bhAna karAvI zake che. tene mArA ahoniza trikALa namaskAra ho! Ama vicAra UgavAthI prathamanI mArI tamAma zaMkAo dUra thaI ane munio pratye je abhAva thayo hato te sarve nirmULa thayo. AjathI mane pUjyazrI aMbAlAlabhAIthI navI jiMdagI prApta thaI. sapuruSonA samAgamathI mArI gati sugharI gaI jethI loko je vAto karatA hatA ke pacIsamA tIrthaMkara navA gharmavALA mAne che te vAtanI have mane zaMkA rahI nahIM. mArA manamAM mArA AtmAe kabUla karyuM ke bhAIzrI aMbAlAlabhAI pratyethI mane AtmAnI prApti thaI, tethI gurupaNe te, bhagavAna paNa che, jethI ghaNo ja AnaMda thayo. tyAMthI lagabhaga rAtanA bAra vAgatAM baghA gAmamAM AvI suI gayA hatA. paNa AkhI rAta mane UMgha AvI nahIM ane ghaNo ja AnaMda thayo ke bhAvanidrA TaLI. haju sudhI te ja bogha mArA AtmAmAM ramyA kare che. mane mAThI gatino bhaya raheto nathI, kAraNa ke satparuSonA vacanothI ane samAgamathI mArI gati sugharI gaI. je je bhava karyA te satsamAgama maLyA vinA ja. Avo satsaMga eke bhave maLelo nahIM, ane maLelo haze to A AtmAne A vakhate pramANe pratIti thayelI nahIM, jethI Aja suthI rakhaDavAnuM thayuM. have te kAraNathI niDara thayo chuM. savAramAM UThI huM mArA snehInI sAthe sTezane gayo. bhAIzrI aMbAlAlabhAI vagere bhAIo e ja TrenamAM khaMbhAta javAnA hatA. jethI huM paNa khaMbhAta gayo. tyAM be divasa rahyo. tyAM pharIthI bhAIzrI aMbAlAlabhAIno samAgama maLyo hato. | munizrIe sArI rIte paramakRpALudevanuM mahAbhya samajAvyuM khaMbhAtathI huM vaso mArA mukAme Avyo ane mahArAja sAheba pAse gayo. tyAM darzana karIne beTho.
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 281 zrImad ane motIlAla pachI mahArAja sAhebe mane pUchyuM ke kyAM gayA hatA? tyAre meM jaNAvyuM ke amadAvAda, sANaMda ane tyAMthI khaMbhAta gayo hato. tyAM mane bhAIzrI aMbAlAlabhAIno samAgama thayo hato. tyAre munizrIe pUchyuM ke tyAM zuM bogha cAlato hato? tyAre meM javAbamAM upara pramANeno saghaLo vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. te uparathI munizrIe sArI rIte mane paramakRpALudevanuM mAhAsya samajAvyuM hatuM. jethI mArA AnaMdamAM ghaNo vadhAro thayo hato. paramakRpALudevane levA mumukSuo sAme gayA thoDoka vakhata gayA pachI mahArAja sAheba taraphathI meM sAMbhaLyuM ke Aja roje paramakRpALudeva atre paghAravAnA che. tyAre meM pUchyuM ke kyAMthI paghAravAnA che? tyAre munizrIe jaNAvyuM ke naDiyAda sTezane paghAraze. A vAta sAMbhaLavAthI huM paNa gADI laI sAmo gayo. atrethI lagabhaga vIsa-pacIsa bhAIo sAme gayA hatA. temAM nAthAbhAIjeThAlAla-motIlAla-nAraNabhAI vagere to gADI laIne gayelA. te to lagabhaga eka gAu upara bhegA thayA hatA. darzanano lAbha thayo. gADImAM besavA AmaMtraNa karavAthI gADImAM paghAryA. amoe nidrAne pariharI che pahoMcyA pachI amoe paramakRpALudevane ArAma karavA jaNAvyuM. sUI rahevA vinaMtI karI tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke amoe nidrAne pariharI che. bIjA sarve bhAIone sUvAno vakhata thayo hoya to teonI marajI. pachI sarve bhAIo sUI gayA hatA. upadezamAM sarva bhAIonA praznonA khulAsA savAra thatAM keTalAMka bhAIo prazna laI AvyA hatA. sarve bhAIo paramakRpALudevano bogha sAMbhaLavA utsuka banI rahyA hatA. pachI paramakRpALudevano bogha cAlyo hato. jemAM sarva bhAIonA praznonA khulAsA thaI gayA hatA, ane kAMIpaNa pUchavA bAkI rahyuM nahotuM. sarve bhAIonI zaMkAo dUra thaI javAthI ghaNo ja saMtoSa pAmyA hatA eja. zrI motIlAla bhAvasAra naDiyAda zrI naDiyAda nivAsI bhAIzrI motIlAlabhAI bhAvasAra jJAtinA teozrI paramakRpALudeva "zrImAna rAjacaMdra deva"nA samAgamamAM AvelAM. te prasaMge je kAMI zravaNa kareluM yA vAtacIta khulAsA thayelA te saMbaMghI vRttAMta potAnI smRtimAM rahela te pramANe atre utAro karAvela che : paramakRpALudevanA prathama darzana ane saMvat 1952nI sAlamAM zrI naDiyAda mukAme sutAravALAnA makAnamAM thayA hatA. tyAM kevA kAraNothI teozrI pAse javuM thayuM hatuM ane paramakRpALudevanuM oLakhANa kevA prakAre thayuM te hakIkata nIce darzAvuM chuM - zrI kheDAmAM sAghu ratanacaMdajI mahArAjanA ziSya amulakhajI mahArAja hatA. teonI pAse huM ghaNI vakhata jato. eka divase huM teonI pAse gayelo tyAre teoe mane jaNAvyuM ke tamArA gAma naDiyAdamAM
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 / \ A zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo AtmajJAnI padhAryA che. AtmajJAnImAM samabhAva che ke nahIM te parIkSA karo mATe teozrI pAse jajo ane teozrInuM ghotIyuM ekadama kheMcI kADhajo. teozrI nizcayavAdI che mATe tema karazo eTale teozrInI samabhAvadazA jaNAI jaze. tene mATe teo tamane Thapako devA kAMI paNa uccAra kare to tamAre temane cokhkhuM jaNAvavuM ke tamArI samabhAvadazA kyAM gaI? A pramANe munizrI amulakhajIe mane bhalAmaNa karI hatI. eka kAThiyAvADanA vANiyA paNa AtmajJAnI. jethI huM kheDethI naDiyAda Avyo. tyAM mArA makAnanI pAse rahenAra pADozIoe mane vAta karI ke kAThiyAvADanA eka vANiyA A gAmamAM AvyA che. temanI pAse AtmAnuM jJAna che. je koI temanI pAse jAya che, Ave che, teono kaMI paNa te Adara satkAra karatA nathI. A vAta sAMbhaLatA mane vicAra thayo ke koI temanI pAse jatuM hoya to ApaNe paNa saMgAthe jaIe. paraMtu tevo joga maLI zakyo nahIM, jethI huM ekalo ja temanI pAse gayo. sAhebajI to kAyotsarga dhyAne samAdhimAM paramakRpALudeva je mukAme birAjamAna hatA tyAM gayo. najIkamAM pahoMcatA ApaNe zuM pUchavuM athavA kaMI pUche to zuM javAba devo vagere vicAro thavA lAgyA. tethI temanI prathama ceSTA joI parIkSA karavA arthe makAnanI jALImAMthI aMdara draSTi karI jovA mAMDyuM. jovAthI jaNAyuM ke sAhebajI to kAyotsarga dhyAne samAdhimAM beThA che. A pramANe jotAM ja mArA manamAM ghArIne Avela khoTA vicAro te taddana palaTAI gayA, ane zubha vicAro utpanna thavA lAgyAM ke aho!emanI zI adbhuta dazA ane svarUpa. sAhebajInI adbhuta dazAnuM svarUpa navAI jevuM bhAsyamAna thayuM. thoDIvAra e nihALI huM mArA ghare gayo. (pAchaLathI ema samajAyuM ke A pramANenA vicArothI sAhebajI pAse javAnuM thayuM te pUrvanA saMskAro hovA joIe.) tyArapachI huM munizrI amulakhajI pAse gayo. upara jaNAvyA pramANeno saghaLo vRttAMta temane kahI saMbhaLAvyo. jethI teone paNa sAhebajInA samAgamamAM AvavA icchA utpanna thaI. ane mane jaNAvyuM ke huM teonA samAgamamAM AvIza. munizrI lallujI svAmI paNa kAyotsarga dhyAnamAM thoDA divasa bAda munizrI lallujIsvAmI zrI naDiyAda mukAme paghAryA. A samAcAra maLatAM ja huM teozrInI pAse gayo. munizrI lallujI svAmI kAyotsarga dhyAnamAM beThA hatA. jethI huM tyAM eka bAjA para beTho. te vakhate munizrInI dazA mane ora ja bhAsyamAna thaI. meM munizrI pratye vinaMti karI ke Apa sAheba gAmamAM paghArazo; paNa mahArAja sAheba kAyotsarga dhyAnamAM hovAthI mane kAMI paNa pratyuttara maLI zakyo nahIM, jethI huM thoDo vakhata besI mArA mukAme pAcho pharyo. A patra lakhanAra koNa haze? paramakRpALudeva taraphathI munizrI uparanA patro mArA saranAme AvatA hatA. te pUchavA arthe thoDA divasa bAda munizrI mArA makAne paghAryA ane kahyuM ke kema, motIlAla? sAhebajIno patra Avyo che? meM
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 283 zrImad ane motIlAla kahyuM hAjI Avyo che. patramAM gAthA sivAya lakhanAranuM kaMI nAma ThAma che nahIM ema kahI te patra meM mahArAja sAhebane Apyo ane pUchyuM ke A patra lakhanAra koNa haze? tyAre mahArAja sAhebe kAMI paNa pratyuttara Apyo nahIM. be traNa vAra pharI pUchavAthI temaNe kahyuM ke AgaLa upara jaNAvIzuM. graMtha vAMcanathI vRttiomAM pheraphAra ekavAra munizrIne meM kahyuM ke mAre vAMcavA vicAravA yogya graMthane mATe ApazrI AjJA Apo. tyAre munizrIe yogavAsiSTha graMtha vAMcavA jaNAvyuM. graMthano keTaloka bhAga vAMcyA bAda mArI vRttiomAM pheraphAra thato jaNAyo ane zubha vicAro udbhavavA lAgyA. A patra lakhanAra puruSa paramakRpALu devA pharIthI sAhebajInA patro AvyA. tyAre pharI meM munizrIne jaNAvyuM ke A patra lakhanAra koNa puruSa haze? te jANavAnI tIvra icchA rahe che. tyAre munizrIe jaNAvyuM ke A patra lakhanAra puruSa paramakRpALudeva che. jJAnI puruSanI AjJAmAM sAcI vizrAMti pachIthI jema jema vizeSa samajAtuM gayuM tema tema munizrInA samAgamamAM javAno vizeSa rasa lAgyo. teozrInA samAgama-lAbhe pUrve sevAyela doSo tAdrazyapaNe samajamAM AvavA lAgyA, ane doSo mATe ghaNo ja pazcattApa thavA lAgyo. have pachIthI kevA vartane vartavuM ke jethI tevA doSo pharIthI sevAya nahIM e vicAronI mUMjhavaNamAM meM sAhebajIne eka patra lakhyo. tenA pratyuttaramAM paramakRpALudeve lakhI jaNAvyuM ke satsaMga ati durlabha che. grISma RtunA vakhatamAM tApathI pIDAtA prANIne chAyA hitakArI che tema saMsArathI mukta thavAnI icchAvALA prANIne satsaMga hitakArI che. vaLI paramakRpALudeve patramAM mane AjJAnuM pharamAna karyuM ke samuccaya prakaraNa ratnAkara pustakamAM yogadraSTi che te manana karajo. te pramANe meM te pustakajIno upayoga karyo to mane kharekhara ema ja lAgyuM ke sukha to saghaLuM A sthaLe ja che. jJAnI puruSonI chAyA nIce rahevuM e ja vizrAMtinuM sthAna che. jJAnI puruSonI AjJAmAM ja kalyANanI prApti che vagere vicAro thavA lAgyA tathA paramakRpALudeva pratye ghaNo utsAha ane prema UlasI Avyo. paramakRpALu devanI yogya sagavaDa sAcavazo? munizrI atre thoDA divasa sthiratA karI zrI vaso mukAme paghAryA. tyAM cAturmAsa thayuM. mane munizrIe jaNAvyuM ke paramakRpALudeva naDiyAda paghAre to tamo teozrInI yogya sagavaDa sAcavI zakazo? tyAre meM jaNAvyuM ke hAjI, saghaLI sagavaDo sAcavI zakIza. thoDA divasa bAda paramakRpALudeva zrI kAviThA mukAme paghAryA. kAviThAmAM eka mAsa ane nava divasa rahI saM.1954mAM vaso paghAryA hatA. te samAcAra jANavAmAM AvavAthI huM tarata ja zrI vaso gayo. sImADAmAM baMgalo te ekAMta sthAnA vasomAM teozrIno utAro navalakhAnA DahelAmAM rAkhyo hato. atre eka mAsa sthiratA karI hatI. ekavAra mane bolAvarAvyo. jethI huM tarata ja sAhebajI pAse gayo. sAhebajIe mane jaNAvyuM ke naDiyAdanI AjAbAjumAM koI eka nivRttinuM sthAna zogha karI rAkhajo. A pramANenuM pharamAna thavAthI te sthAna
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 6ii zothI zoghI huM sAhebajI pAse gayo ane jaNAvyuM ke naDiyAda ane uttarasaMDAnI vacce sImADAmAM eka baMgalo che te ekAMta sthAnamAM che; tenI goThavaNa karI che. sAhebajI sAthe vasothI bhAIzrI aMbAlAlabhAI, bhAIzrI laherAbhAI ane huM te baMgale padhAryA. bIjA paNa keTalAMka bhAIo sAthe AvatA hatA paNa paramakRpALudeve nA jaNAvI hatI. pharI darzanalAbha na thAya tyAM sudhI brahAcaryavratA bhAIzrI aMbAlAlabhAI A sthaLe eka pakhavADiyuM rokAyA hatA ane bhAIzrI laherAbhAI lagabhaga daseka divasa rokAyA hatA. sAhebajInI taddana ekAMta nivRttinI vRtti hovAthI zrI aMbAlAlabhAI je rasoIno sAmAna, gAdalAM, vAsaNa vagere lAvyA hatA te badhuM pAchuM laI javAnI AjJA karI hatI. jethI huM eka gADuM joDAvI lAvyo. temAM tamAma sarasAmAna bharI, bhAIzrI aMbAlAlabhAI, sAhebajInA darzana karI ravAnA thayA. darzana karI jatI vakhate teozrIe potAnA mana viSe evo niyama ghAraNa karyo ke pharIthI darzanano lAbha prApta na thAya tyAM sudhI brahmacaryavrata pALIza. sAhebajIe potA mATe koI rakhAvyuM nahIM sAhebajInI pAse have huM ekalo ja rahyo. sAhebajIe potAne sUvA mATe pAtharavAnuM bilakula rakhAvyuM nahotuM. meM mArA mATe sUvAnuM eka gAdaluM tathA oDhavAnuM sAdhana ane eka loTo rAkhyo hato. te sivAya bIjuM kAMI rAkhyuM nahotuM. AgrahathI gAdaluM mUkyuM paNa rAtre bhoMya upara jaNAyuM sAhebajIne sUvA mATe hIMcakA para meM mArA mATe rAkheluM gAdaluM bichAvyuM hatuM. sAyaMkALe sAhebajI ekalA pharavA mATe paghAryA hatA. tyAMthI Azare sADA daza vAge pAchA pharyA tyAre mane jaNAvyuM ke A gAdaluM kyAMthI lAvyA? meM kahyuM ke mArA mATe rakhAvyuM hatuM te pAtharyuM che. sAhebajIe jaNAvyuM ke "tame gAdaluM laI lo." meM ghaNA ja AgrahapUrvaka te gAdaluM rAkhavA vinaMtI karI. jethI sAhebajIe te gAdaluM rahevA dIdhuM; tethI mArA manane ghaNo ja saMtoSa thayo, AnaMda thayo. thoDIvAra pachI huM tapAsa karavA Avyo tyAre gAdaluM hIMcakA parathI nIce bhoMya para paDI gayeluM jaNAyuM, paraMtu pharIthI pAtharavA mATe kahI zakyo nahoto. sAhebajIne rAtre ghotiyuM oDhADyuM huM prathama sAhebajI pAse sUto hato, paraMtu tyAM maccharAdi jIvo ghaNA ja karaDavAthI huM aMdara sUvA mATe gayo hato. sAhebajIne maccharo karaDatA haze tevA vicArathI aMdarathI ghotiyuM kADhI lAvyo ane te ghotiyuM sAhebajIne oDhADI pAcho huM aMdara jaI sUI gayo. rAtre paNa sAhebajI gAthAonI dhUnamAM bhAIzrI aMbAlAlabhAIe atrethI jatI vakhate mane bhalAmaNa karI ke rAtrie be traNa vakhata UThIne sAhebajInI saMbhALa rAkhajo. tethI huM sUtA bAda Azare doDha kalAka pachI UThIne sAhebajI pAse khabara levA mATe Avyo. tyAre sAhebajI gAthAonI dhUnamAM hatA ane ghotiyuM bhoMya para paDI gayeluM hatuM.
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 285 zrImad ane motIlAla jethI meM pharIthI ghotiyuM oDhADyuM ane sAhebajI pratye jaNAvyuM ke maccharAdi jIvAtothI / ApazrIne upadrava ghaNo ja thato haze. paNa sAhebajI to gAthAonI dhUnamAM hatA jethI A kAMIpaNa javAba Apyo nahIM. te vakhate mArA manamAM evA vicAro thayA ke aho! sAhebajIne ATalA baghA maccharAdi jIvo karaDe che to paNa sAhebajI te tarapha bilakula lakSa detA nathI ane sthirapaNe kAMIpaNa hAlavuM-cAlavuM Adi kriyA thatI nathI, jethI mane ghaNuM ja Azcarya lAgyuM hatuM. huM je je vakhate sAhebajI pAse Avela te te vakhate sAhebajI gAthAonI dhUnamAM ja hoya ema mArA jovAmAM AvyuM hatuM. dizAethI Azare be kalAke padhAryA. savAra paDI eTale meM pANI gALyuM ane loTAmAM bharI sAhebajI sAthe gayo. keTaleka dUra gayA bAda sAhebajIe mane jaNAvyuM ke tamo atre rokAo. jethI huM rokAI gayo ane loTo sAhebajIne Apyo. sAhebajI tyAMthI dizAe javA mATe paghAryA. tyAMthI Azare be kalAke paghAryA. pachI amo mukAme AvyA. tyAM thoDo vakhata sughI hIMcakA para birAjyA. pachI meDA para paghAryA. tyAM eka zetruMjI hatI te para birAjamAna thayA. sAhebajIne vAMcavA mATe pustakajI upara mUkavA gayo. te mUkI nIce AvIne beTho pachI huM nizcita thayo. paTelane kaho ke khAvApIvAnI kaMI aDacaNa nathI bapore eka bhAI gAmamAMthI AvyA ane mane kIdhuM ke aMbAlAla zeTha kyAM gayA? meM kIdhuM ke zeTha to gayA. tyAre te bhAIe kIdhuM ke jamavAne mATe zI rIte che? meM kahyuM sAhebajInI AjJA sivAya mArAthI kahI zakAya nahIM. tethI huM sAhebajI pAse gayo ane jaNAvyuM ke eka bhAI rasoIne mATe pUchavA AvyA che, teone mAre zuM jaNAvavuM? tyAre sAhebajIe kahyuM paTelane ema kaho ke khAvApIvAnI kaMI aDacaNa nathI.. meM AvIne paTelane te pramANe kahyuM eTale paTela cAlyA gayA. vANiyAbhAI tyAM che ke? pachI sAhebajI pAse jaI meM kahyuM: rasoIne mATe mAre zI rIte goThavaNa karavI? tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke "tamo naDiyAda jAo, tamArAM bAIne navarAvIne roTalI tathA zAka karAvajo. rasoI banAvavAmAM lokhaMDanuM vAsaNa vApare nahIM, ane zAka tathA roTalImAM pANI tathA tela vApare nahIM tema jaNAvajo." pachI huM naDiyAda gayo. tyAM bhAIzrI aMbAlAlabhAI turata ja mane maLyA ane jaNAvyuM ke cUramuM vagere rasoI taiyAra karAvI che paNa tamone sAhebajIe zuM bhalAmaNa karI che? tyAre meM upara pramANenI saghaLI hakIkta vidita karI. tyArabAda huM bajAramAM gayo ane bhIMDAnuM zAka lAvyo tathA roTalI mATe dUgha lAvyo. te laIne huM mArA mukAme jaI sAhebajInI AjJA pramANe roTalI tathA zAka taiyAra karAvI baMgale laI gayo. sAhebajIe te vAparyA pachI pUchyuM: vANiyAbhAI (zrI aMbAlAla) tyAM che ke? meM jaNAvyuM ke hAjI, tyAM ja che. hamezAM eka vakhata AhAra grahaNano krama rAkhajo sAMjanA sAhebajI bahAra paghAryA hatA. lagabhaga daza vAgatAnA sumAre pAchA pharI hIMcakA para
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 286 birAjamAna thayA hatA. te vakhate mane sAhebajIe pharamAvyuM ke "hamezAM eka vakhata AhAra grahaNano krama rAkhajo. tyAre meM sAhebajIne jaNAvyuM ke havethI tema ja vartIza. tyArathI Ajadina paryaMtamAM te krama pramANe vartana rAkhyuM che, jethI saheje nidrAnuM ghaTavApaNuM thayela che. sAhebajIe eka roTalI tathA sahaja cokhA vAparyA bIje divase huM naDiyAda gayo. sAhebajIne mATe rasoI taiyAra karAvI ane huM jamIne sAhebajI mATe rasoI laIne sumAre be vAgatAM baMgale Avyo. rasoImAM dUgha vaDe cokhA tathA traNa roTalI banAvarAvI hatI. sAhebajIe eka roTalI tathA sahaja cokhA vAparyA hatA. sAhebajInI AtmAkAra sthiti tyArapachI sAMjanA traNa-cAra vAgatAMnA sumAre sAhebajI pharavA mATe paghAryA. tyAM sAhebajIe mane jaNAvyuM ke "amo kyAM beThA chIe tenI amone kAMI khabara nathI. A baMgalo che ke zuM che tenI kAMI paNa khabara nathI." A pramANe jaNAvela dazAno anubhava sAhebajInI AtmaceSTA uparathI spaSTa dekhAva Apato hato. bhayarUpa je vastu thAya te zA mATe rAkhavI bIje divase naDiyAda jatAM sAhebajIe jaNAvyuM ke "tamo ahIMthI jAo Avo cho, tyAre hAthe paherela kaDuM tathA vIMTI bhaya upajAve che?" meM kahyuM ke hAjI, bhaya vedAya che. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke jyAre tamone te duHkharUpa, bhayarUpa thaI paDatuM hoya to zA mATe rAkhavuM joIe?" mArA vagara kIdhe mArA mana viSeno bhaya jaNAvyo tethI meM te vakhatathI ja vIMTI tathA kaDuM kADhI nAkhyA hatA. sAhebajInA Azraye A deha chUTe to kevuM sAruM sAhebajInA samAgama lAbhe te vakhatanI mArI AtmadazA ghaNI ja vairAgyavALI thaI hatI; prathama pramAda ghaNo ja vartato hato te dUra karAvyo hato. mane sAhebajInA samAgamathI nirbhayapaNuM eTalA sughI rahetuM hatuM ke sAhebajInA Azraye emanI chatrachAyA nIce A kSaNika jIvanano tyAga thAya to keTaluM kalyANa thAya evA vicArothI ghaNo ja AnaMda vartAyA karato hato. sAhebajIne ghaDiyALanI jarUra nathI. eka vakhate sAhebajIe mane jaNAvyuM ke tamoe atre je ghaDiyALa bheraveluM che te amone vikalpa karAve che, mATe tamo atrethI naDiyAda jAo tyAre letA jajo. gaI kAle A jagyA upara sarpa hato. pachI sAhebajI naDiyAdanA jAnA rastA para thaI pharavA mATe paghAryA. sAthe huM gayo hato. raste cAlatAM thoDe dUra gayA bAda eka taLAvanI kinAra upara thaIne jatAM rastAmAM cAlatAM cAlatAM sAhebajIe jaNAvyuM ke motIlAla, gaIkAle A jagyA para eka sarpa hato. ema jaNAvyA bAda kahyuM ke jevo samaya te pramANe vartavuM.
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 287 zrImad ane motIlAla motIlAla zekAva; pelA sarpane javA do. bIje divase sAMjanA sIghA rastA para thaI pharavA mATe paghAryA. huM pAchaLa cAlato hato. sAhebajIe jaNAvyuM ke "motIlAla, cAlyA Avajo." gaI kAle sAhebajIe jaNAvela hakIkata smRtimAM AvatAM turata ja meM AgaLa cAlavA mAMDyuM. thoDe dUra gayA bAda sAhebajIe mane jaNAvyuM ke "motIlAla, rokAva; pelA sarpane javA do." jethI huM turata ja thaMbhI gayo ane sarpanA gayA bAda AgaLa cAlavAnuM zarU karyuM. te samaye rAtrino hato. aMdhArI rAta hatI. sAhebajI mArAthI pAchaLa cAlatA hatA. je sthAne sarpa jato hato te sthAne ghAsano Dhagalo hato. tenI vacce pagadaMDIno rasto hato. te sarpa prathama to mArI draSTie paDyo nahoto, paNa sAhebajInA jaNAvyA bAda ghArIne jotAM mArI draSTie paDyo hato. AthI mane ghaNuM ja Azcarya UpajyuM hatuM. ame vIraprabhunA chellA ziSya, alpa pramAdathI bhavabhramaNa eka divase raste cAlatA cAlatA sAhebajIe bogha devo zarU karyo hato. temanI smRtimAM rahela boghano TUMkAmAM bhAvArtha atre jaNAvuM chuM - sAhebajI kahe: "tame pramAdamAM zuM paDyA rahyA cho? vartamAnamAM mArga evo kAMTAthI bharyo che ke te kAMTA khaseDatAM amane je zrama veThavo paDyo che te amAro AtmA jANe che. jo vartamAnamAM jJAnI hota to ame temanI pUMThe pUMThe cAlyA jAta, paNa tamane pratyakSa jJAnIno yoga che chatAM evA yogathI jAgrata thatA nathI. pramAda dUra karo, jAgrata thAo. ame jyAre vIra prabhunA chellA ziSya hatA te vakhatamAM "laghuzaMkA jeTalo pramAda karavAthI amAre ATalA bhava karavA paDyA. paNa jIvone atyaMta pramAda chatAM bilakula kALajI nathI. jIvone pratyakSa jJAnI puruSonuM oLakhANa thavuM ghaNuM ja durlabha che." hIMcakA para gAthAonI dhUna A pramANe sAhebajIe ghaNo bogha karyo hato. jatAM AvatAM kula traNa gAu Azare cAlavAmAM AvyuM hatuM. baMgale AvyA bAda sAhebajI hIMcakA para gAthAonI dhUnamAM birAjyA hatA. ane huM daza vAgatAnA sumAre aMdara jaI sUI gayo hato. navalabAIne Apela Thapako eka divasa ghera mArA patnI navalabAIne meM jaNAvyuM hatuM ke naDiyAdathI mela Trena UpaDyA pachI tamo rasoI laIne atre Avajo ane cAra khetaravA dUra besI rahejo. tyAM AvI huM rasoI laI jaIza. jethI huM rasoI levAne mATe vicAra karI javAnuM karuM chuM teTalAmAM to te rasoI laIne najIka AvI pahoMcyA. jethI meM Thapako Apyo. ahIM sudhI rasoI ApavA mATe Ave che tevuM sAhebajInA jANavAmAM Ave nahIM tethI cAra khetaravA dUra rokAvA mATe bhalAmaNa karI hatI, chatAM najIkamAM AvI pahoMcyA tethI mane kheda thaI javAthI Thapako Apyo hato. meM je vakhate Thapako Apyo hato te vakhate sAhebajI meDA para hatA, ane huM baMgalethI thoDe dUra gayo hato tyAM ghIme svarethI Thapako dIgho hato. 1 prajJAvabogha puSyAMka 95 "alpa zithilatAthI mahAdoSanA janma"
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 288 e bAI to AThame bhave mokSa pAmavAnA che pachI rasoI laI huM sAhebajI pAse meDA para gayo. tyAre sAhebajIe mane jaNAvyuM ke "kema motIlAla, tamoe rasoI laI AvavA mATe ane te amArA jANavAmAM na AvI zake tevA hetuthI thoDe dUra temane besavA mATe ane tyAMthI tamo rasoI laI javA mATe bhalAmaNa karI hatI?" tyAre meM jaNAvyuM ke hAjI. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke "tamo levA mATe javAno vicAra karI jatA hatA teTalAmAM teo najIkamAM AvI pahoMcavAthI tamone kheda thayo hato?" kIdhuM hAjI. sAhebajIe jaNAvyuM ke "tamo kheda thaI javAthI bAIne Thapako Apyo?" meM kIdhuM hAjI. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke "tamo zA mATe khIjyA? tame ghaNIpaNuM bajAvo cho? nahIM nahIM ema nahIM thavuM joIe. UlaTo tamAre te bAIno upakAra mAnavo joIe. e bAI AThame bhave mokSapada pAmavAnA che. te bAIne ahIM AvavA do." bAInI darzananI icchA ane sAhebajInI AjJA pachI turata nIce jaIne navalabAIne kahyuM ke tamAre darzana karavA mATe AvavAnI icchA hoya to sAhebajInI AjJA che. tyAre bAIe mane kIdhuM ke sAhebajInA darzana karavA mATe mArI icchA hatI jethI tamo nIce Avazo eTale huM tamone jaNAvIza. ema kahI darzana karavA mATe gayA hatA. amAruM je kahevuM thAya te mAtra jAgRta thavA mATe te vakhate sAhebajIe pramAda tajavA upadeza dIgho hato. "pramAdathI jAgrata thAo; kema puruSArtharahita Ama maMdapaNe varto cho? Avo joga maLavo mahAvikaTa che. mahApuNya karIne Avo joga maLyo che to vyartha kAM gumAvo cho? jAgRta thAo, jAgRta thAo. amAruM game te prakAre kahevuM thAya che te mAtra jAgRta thavA mATe ja kahevuM thAya che." ghotiyAnA cheDA beya khabhA upara A vanakSetre sAhebajI hamezAM phakta eka paMciyuM vacamAMthI paheratA hatA. tenA banne cheDA sAmasAmA khabhA upara nAkhatA hatA. samayasara AhArapANI gharIe to vAparatA hatA, paNa te bAbata kaMIpaNa jaNAvatA nahotA. AhAramAM be rUpiyAbhAra roTalI ane thoDuM dUdha vAparatA hatA. bIjI vakhata dUgha paNa letA nahotA. sAhebajI hamezAM eka ja vakhata AhAra karatA hatA. te sivAya bIjuM kAMI paNa vAparatA nahotA. zarIra kajIo kare che paNa pAra pADatA nathI sAhebajI A pramANe khorAka vApare che temAM zarIrane ane anAjane keTalo saMbaMgha haze? A pramANe mArA manamAM vicAra thayo. te vakhate sAhebajIe jaNAvyuM ke A zarIra amArI sAthe kajIo kare che, paNa ame pAra pADavA detAM nathI. sAhebajInA vacanAtizayathI dUra paNa saMbhaLAya sAhebajInuM zarIra bahu nAjuka hatuM paraMtu AtmabaLanuM sAmarthya atyaMta hatuM. huM naDiyAdathI sAhebajI pAse Avato tyAre lagabhaga pAMca khetaravA dUra houM tyAMthI paNa sAhebajInI gAthAono svara sAMbhaLI zakato hato. jyAre huM sAhebajInI pAse jaI pahoMce te vakhate paNa sAhebajI gAthAonI dhUna bolatAM ja
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane motIlAla hoya, paNa te svara kaMI moTA ghAMTAthI ke vadhu avAjathI bolatA hoya tema jaNAtuM nahotuM. paNa sAhebajInA vacana atizayayoge dUrathI paNa te cokkasa sAMbhaLI zakAtuM hatuM. sAhebajI je gAthAo bolatA hatA te gAthAo zrImAna AnaMdaghanajI mahArAja vagerenI hatI. kheDA lAvavA mATe tamone munio taraphathI bhalAmaNa che 289 eka divasa sAhebajIe mane jaNAvyuM ke kema, motIlAla, atrethI have cAlIzuM? meM jaNAvyuM ke hAjI, kheDA tarapha padhArazo? tyAre sAhebajIe turata jaNAvyuM ke "tamoe je kAraNathI kheDA tarapha javA mATe kahyuM te amArA jANavAmAM che. tamone munio taraphathI bhalAmaNa che tethI kaho cho.'' meM kIdhuM ke hAjI. hajAme dADhI, zira, mUcha badhuM muMDI dIdhuM pachI sAhebajIe jaNAvyuM ke hajAmane mokalo. sAhebajInI hajAmata eka mahinAnI thaI hatI. meM hajAmane mokalyo. ane tene kahyuM ke kAMIpaNa bolIza nahIM, tAkIde hajAmata karI leje; kAraNa ke bahu samaya thAya te sAhebajIne ThIka lAgatuM nathI. vagere bhalAmaNa karI mokalyo hato. hajAme jaI sAhebajInI dADhI, zira ane mUcha badhuM mUMDI nAkhyuM. hajAmata vakhate temaNe mane kAMI hA ke nA kahyuM nahIM huM sAhebajIne nAhavA mATe pANInI goThavaNa karavA mATe gayo hato. tyAMthI pAchA AvI joyuM to sAhebajInI mUcho vagere tamAma sApha karI nAkheluM. jethI meM hajAmane ThapakA sAthe jaNAvyuM ke Ama kema karyuM? tyAre hajAme kIdhuM ke A mahAtmA puruSa che, tethI tamAma sApha karI nAkhavAnuM haze evuM ghArI meM tamAma sApha karI nAkhyuM. jyAre huM hajAmata karato hato tyAre paNa temaNe mane kAMI hA ke nA kIdhuM nahIM, jethI ema ja karavAnuM haze ema ghArI meM to karyuM che. ghoDAne bilakula mAra mAravo nahIM evI zarata sAhebajI te divase rokAyA hatA ane bIje divase mane kIdhuM ke kema, kaMI tarapha cAlIzuM? sAhebajIne jaNAvyuM ke kheDA tarapha padhAravAnuM karazo. sAhebajIe kIdhuM ke ThIka. huM gADI karI lAvyo. gADIbhADAnA rUpiyA cAra karyA hatA. te gADIvALA sAthe evI zarata karI hatI ke ghoDAne bilakula mAra mAravo nahIM tevo TharAva karI gADI lAvyo hato. koTa ane pheMTo Apyo to paherI lIdho pachI sAhebajIe kahyuM ke kema, motIlAla, cAlIzuM? meM kIdhuM ke hAjI, padhAro. A vakhate bapo2nA be vAgyA hatA. sAhebajIne mATe huM koTa kADhI lAvyo ane te paheravA mATe AgrahapUrvaka jaNAvyuM. jethI te paherI lIdho. pachI sAhebajIne pheMTo kADhI lAvuM kahI te lAvyo ane sAhebajIe vIMTIne paherI lIdho. bAda sAhebajI tathA huM gADImAM beThA ane sAMjanA poNA pAMca vAgatAnA sumAre kheDA pahoMcyA hatA. sAhebajI bilakula nidrA letA nahotA kheDAmAM gAma bahAra narasiMharAmanA baMgalAmAM mukAma karyo hato. rAtrie traNa-cAra vakhata khabara levA jato tyAre sAhebajI pote gAthAonI dhUnamAM hoya athavA beThelA hoya. sAhebajIne bilakula nidrA nahotI AvatI teno mane anubhava che.
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 290 bhAIzrI aMbAlAlabhAI be divasathI kheDe AvI gAmamAM bIje sthaLe rahyA hatA ane sAhebajInA darzana karavAnI AjJA meLavavArthe prayatna karatA hatA. temanI icchA hoya to bhale Ave sAhebajIe mane jaNAvyuM ke "vANiyAbhAI atre AvyA che ke?" meM kIdhuM hAjI. sAhebajIe mane jaNAvyuM ke "temanI atre AvavAnI icchA che to bhale Ave." pachI meM bhAIzrI aMbAlAlabhAI pAse jaI jaNAvyuM ke tamArA saMbaMdhI sAhebajIne meM kAMIpaNa kahyuM nahotuM, paNa sAhebajIe pote ja tamane AvavAnI AjJA ApI che. jethI bhAIzrI aMbAlAlabhAI AvyA hatA. AvI rIte chaMdomAM bhUla kema paDe che? sAhebajIe mane AjJA karI jaNAvyuM ke A chaMdo tame moDhe karajo, jethI meM moDhe karyA hatA. te pAchA sAhebajIe bolAvarAvyA hatA. te chaMdo bolavAmAM mArI bhUla paDI hatI. jethI sAhebajIe jaNAvyuM ke AvI rIte bhUla kema paDI? te bhUla TALavA mATe jaNAvyuM. jethI meM turata ja te barAbara moDhe karI lIghA hatAM. eka divase pharavA jatAM meM mArA navA pagarakhAM sAhebajI AgaLa mUkyAM, te temaNe paherI lIdhAM. gAu doDha gAu cAlyA pachI eka jagAe beThA tyAM meM paga tarapha najara karI to pagarakhAM DaMkhelA ane cAmaDI ukhaDI hatI tyAMthI ghaNuM ja lohI nIkaLatuM hatuM. chatAM cAlavAmAM kiMcitmAtra phera nahIM. sAhebajInuM te tarapha lakSa nahotuM. paNa mane bahu kheda thayo. pagarakhAM kADhI laI cAmaDI sAcavIne sApha karI, dhULa coMTelI dUra karI. meM pachIthI mArA jUnAM pagarakhAM sAhebajIne paherAvyA ane navA pagarakhAM UMcakI lIghA. ane sAhebajIne pUchyuM ke sAhebajI, ApazrInA page pagarakhAM DaMkhavAthI tIvra vedanA thatI haze ane tethI karI upayogamAM paNa pheraphAra thato haze. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke satyaruSono upayoga dehanA bhAvamAM hoya ja nahIM, paNa tamo tenI smRti karAvo cho. bAhya parigraha rahita paNa aMtaraMga parigraha che mATe mokSa nathI AgaLa cAlatAM lImaDA upara eka vAMdaro hato tenA tarapha joIne sAhebajI hasamukhe bolyA ke mahAtmA, parigraha rahita cho ane apratibaMgha sthaLa bhogavo cho paNa yAda rAkhajo ke hamaNAM mokSa nathI." jhaDapathI cAlo bIje divase nadI kinAre cAlatA sAhebajIe mane kIdhuM ke motIlAla, juo pelI magarI che, ema kahI jaNAvyuM ke jhaDapathI cAlo. jo iccho paramArtha to, karo satya puruSArtha sAhebajIe eka vakhata upadeza karyo ke "puruSArtha kartavya che." te viSe vistArapUrvaka bogha karyo. te mane romeroma asara karI gayo hato. ame sapuruSa chIe tema tamoe zAthI jANuM? eka divasa pharavA jatAM mane sAthe AvavAnI AjJA thaI. raste cAlatAM sAhebajIe mane jaNAvyuM ke "tamo amArI pAchaLa zA mATe pharo cho?" meM kIdhuM ke kalyANanI icchAe. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke "tame kema jANyuM ke amo tamAru kalyANa karIzuM?" meM kIdhuM ke mane anubhava thayo che ke Apa sayuruSa
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 291 zrImad ane maMgubena cho. jethI mAruM kalyANa thaze ema mane cokkasa khAtarI che. sAhebajIe jaNAvyuM ke huM "amo satparuSa chIe tema tamoe zAthI jANyuM?" meM kIdhuM ke teno anubhava mane sArI rIte thayo che tethI jANuM chuM. sAhebajIe jaNAvyuM ke "zA anubhavathI jANo cho?" meM kIdhuM ApazrInI dareka kriyA jamatI vakhate, pANI pItAM, hAlatAM cAlatAM, besatA-UThatAM viraktapaNe thAya che tevuM mArA samajavAmAM cokkasa rIte AvyuM che; tethI oLakhANa thayuM che. sAhebajIe jaNAvyuM ke "bIjo tema karaze to?" tyAre meM kahyuM ke bIjAthI tema kRtrima thaI zake nahIM. sAhebajIe pharIthI jaNAvyuM ke "evI tamone kyAMthI khAtarI thaI ke tamo sanduruSane barobara oLakho cho?" tyAre meM jaNAvyuM ke sAhebajI, ApazrInA samAgamamAM AvIne mArA manane evI icchA ke lAlaca nathI thaI ke huM khAvApIvAnA sukhanI sAmagrI ke paisA vagere meLavI saMsAra-vyavahAramAM sukhI thAuM, to pachI ApazrInI pUMThe amo cAlatA hoIzuM te zAne mATe? tethI mane cokkasa khAtarI thaI che ke ApazrI satparuSa cho ane ApazrInA Azraye AvyAthI jarUra kalyANa thaze ja, evuM mAruM draDhapaNe mAnavuM che. caraNAmRtanuM Acamana karyuM bIje divase sAhebajI kheDethI muMbaI tarapha paghAravAnA hatA. huM mahemadAbAda sTezane sAhebajIne vaLAvavA mATe gayo hato. rastAmAM eka kUvo Avyo tyAM sAhebajIne besavA mATe vinaMtI karI, jethI te kUvAnI pALa para birAjamAna thayA. meM te kUvAmAMthI pANI kADhyuM ane pradakSiNA pharI sAhebajInA jamaNA paganA aMgUThA para UMcethI pANInI dhArA vahevaDAvI. ane nIce hAtha rAkhI temAM caraNAmRta jhIlyuM hatuM. tyArapachI sTezana para AvyA. mela Trena AvI temAM sAhebajI birAjamAna thayA ane muMbaI tarapha paghAryA. tyArabAda pharI samAgama vaDhavANa kempamAM thayo hato. A motIlAla bhavahAra nathI paNa bhavasAra che zrI vaDhavANa mukAme sAhebajInI sevAno lAbha sArI rIte maLI zakyo hato. eka vakhate huM sAhebajInI sevA karavA mATe sAhebajInI pAse temanA palaMga upara beTho hato. tyAre sAhebajIe bhAIzrI aMbAlAlabhAIne jaNAvyuM ke A motIlAla bhavahAra na hoya, e to bhavasAra che. tyArapachI pharI samAgama thayo nathI. upara jaNAvyA pramANe saghaLI hakIkato smRtimAM rahela te pramANe yAda karI lakhAvela che, temAM je kaMI mArI vismRtinA kAraNathI kAMIpaNa bhUlacUka thaI hoya tene mATe kSamA cAhuM chuM. zrI maMgubena naDiyAda zrI naDiyAdavALA bena maMgubena-te bhAI lIlAbhAI amaracaMdanA dIkarI. teone paramakRpALudevano samAgama thayela te saMbaMdhI potAnI smRtimAM rahela te pramANe atre utAro karAvela che - eka vakhata AhAra karavAthI nidrA ochI Ave zrI paramakRpALudeva saMvat 1954nI sAlamAM comAsAmAM zrI vaso mukAme paghAryA hatA. te vakhate
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 292 mane temanA prathama darzana upAzrayamAM thayA hatA. munizrI lallujI svAmInuM comAsuM tyAM ja hatuM. tyAM paramakRpALudeva bogha detA hatA ke pAMca indriyo mAMhe jillA indriya jitAya to badhI indriyo jItI zakAya che. khAruM, khATuM svAda vagere jillA indriya mAMge che. khAruM khATuM vadhAre khAvuM nahIM ane eka vakhata AhAra karavAthI nidrA ochI Ave che, ane nidrA ochI AvavAthI pramAda ocho thAya che, eTaluM jaNAvyuM hatuM. tethI ema thayuM ke A mahAtmA puruSa che. teonI pAse kyAre sevA-bhaktino lAbha maLe ema rahyA karatuM. paramakRpALudeva ApaNA guru che pachI mane ema thayuM ke A saMsAramAMthI kyAre chUTuM? evA vicArathI munizrI lallujI svAmI pAse jaI huM ghaNuM ja rovA lAgI. tyAre mahArAja sAhebe jaNAvyuM ke zrI paramakRpALudeva te ApaNA guru che. paramakRpALudeve kahyuM-vAMcajo, AvaDaze ekavAra huM paramakRpALudevanA darzana karI hAtha joDI UbhI rahI tyAre paramakRpALudeve svahaste mokSamALA tathA bhAvanAbogha mane ApyA. meM kahyuM ke huM bhaNelI nathI. tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke AvaDaze, vAMcajo, zIkhajo. tyAra pachI zrI vasothI AvyA bAda bhaNavA mATe kakkAnI copaDI maMgAvI ane bhaNavA vAMcavAnuM zIkhI ane hAla ThIka vAMcI zakAya che. mALA veThanI jema pheravo cho? AtmArthe pheravAtI nathI pachI paramakRpALudeva uttarasaMDAmAM eka mAsa rahelA, tyAre mArA manamAM ema thAya ke huM kyAre teozrInA darzana karavA jaI zakuM? pachI paramakRpALudeva zrI naDiyAda paghArelA tyAre bhAIzrI motIlAlanI vahu navalabAInI sAthe jaNAvyuM ke maMgubenane kahejo ke AvavAnI marajI hoya to Ave. tethI bAI navalabAIe mane jaNAvyuM. jethI huM darzana karavA gaI hatI. darzana karavA beThI tyAM eka DozImA beThela hatA. teone paramakRpALudeve jaNAvyuM ke mAjI, tamo mALA pheravo cho? tyAre DozImAe kIdhuM ke hA, mahArAja. tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke kevI rIte pheravo cho? veThanI jema? jema ghauM bAjarI daLavA lAvelA hoya ane te paisA laIne veThanI mAphaka daLI ApIe chIe tema? AtmAnA kalyANa mATe pheravAtI nathI, ema paramakRpALudeve jaNAvyuM hatuM. tyArabAda paramakRpALudeva zrI kheDe padhAryA hatA. Apa je kaho te satya che pachI saMvat 1956nI sAlamAM paramakRpALudeva AgAkhAnanA baMgalAmAM padhAryA hatA. te vakhate darzanano lAbha thayo hato. tyAM bahena nAthIbahena sonIne pUchyuM ke tamAre zrI paramakRta khAtAmAM rUA. 500/- lakhAvAnA che? tyAre nAthIbahene kahyuM ke mAruM gajuM nathI. pachI nAthIbahene kahyuM ke Apa je kahezo te satya che. pachI paramakRpALudeve kahyuM ke rU.101/- paramakRta khAtAmAM lakhAvo. pachI nAthIbahene te pramANe mAMDyA hatA. kalyANa mATe munizrIne pUchI jojo. eka vakhata paramakRpALudevane meM kahyuM ke mAruM kalyANa kema thaze? tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke munizrIne pUchI jojo.
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane sukhalAlabhAI jayamala nIce jaI vAMco ane nirbhaya raho ekavAra paramakRpALudeve mane jaNAvyuM ke vAMcaNI kevI che? ema kahI zrI AnaMdaghanajI covIzInuM pustaka vAMcavA ApyuM. temAMthI be pada vAMcatA zaramAvAthI vAMcI zakAyuM nahIM. pachI paramakRpALudeve jaNAvyuM ke nIce jaIne vAMco ane nirbhaya raho. tethI huM nIce gaI ane vAMcavAnuM zarU karyuM. te vakhate ATha divasa sudhI darzanano lAbha maLyo hato. 293 jhera khAIne maravuM paNa ziyaLa bhAMgavuM nahIM zrI valasADathI saMvat 1957nA mAha mAsamAM paramakRpALudeva zrI naDiyAda rAtre padhArelA. savAramAM darzanano lAbha maLyo hato. te vakhate mane pUchyuM ke kema maMgubena? tyAre huM kAMI bolI zakI nahIM. pachI paramakRpALudeve jaNAvyuM hatuM ke ziyaLavrata lejo ane te barAbara pALavuM. jhera khAIne maravuM paNa te ziyaLavrata bhAMgavuM nahIM ema jaNAvyuM hatuM. utAro karyo saMvat 1969nA vaizAkha suda 10ne zukravAre. zrI sukhalAlabhAI jayamala sANaMda bhAI sukhalAla jayamala sANaMdavALAe jaNAvela zrImad rAjacaMdra sAthenA paricayanI hakIkata :-- kRpALudevano prathama paricaya mane saM.1954nA bhAdrapadamAM vasomAM thayo hato. tyAM huM popaTalAlabhAI sAthe gayela. tyAMnA be prasaMgo yAda che te jaNAvuM chuM : jJAnabaLe jANI lIdhuM ke sukhalAla Ave che (1) zrImad jyAM UtaryA hatA te sthAnanA meDAmAM javAnI be nIsaraNIyo hatI. eka aMdara ane eka bIjI bahAra paththaranI hatI. huM ekavakhata paththaranI nIsaraNIethI meDA upara jato hato. tyAre uparanuM bAraNuM baMdha hatuM. aMdara zrImad, aMbAlAlabhAI lAlacaMda, popaTabhAI gulAbacaMda tathA rUkSmaNIbena vigere hatA. huM upara javAno chuM enI koIne khabara na hatI. bAraNuM baMdha hatuM. huM nIsaraNIethI upara caDuM te pahelAM zrImade aMbAlAlabhAIne kahyuM : 'bAraNuM ughADo, sukhalAlane AvavuM che.'' huM caDato hato tyAM bAraNuM UghaDyuM. vagara pUchyuM badhA praznonA khulAsA (2) amArA sANaMdanA nagarazeTha zAha sAMkalacaMdabhAI hatA. emaNe thoDAka prazno khulAsA mATe zrImad pAse rajU karavA mane mokalyo. e praznono kAgaLa mArA khIsAmAM hato. ane huM zrImad pAse gayo. tarata ja zrImade sAMkalacaMda vigerenA samAcAra pUchyA. tenI vRttinI vAta karI. mane lAgyuM ke sANaMda sAthe vyApAra vyavahAra hovAthI temane khabara haze paNa pachI zrImade vANI dvArA vagara pUchelA baghA praznonA khulAsA karyA tyAre mane ajAyabI thaI ane zrImade sAMkalacaMda zeTha aMge kahyuM ke : "A bhavamAM rIDhApaNuM (jiddIpaNuM) nahIM maTe ema temane kahejo.''
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 294 meM kahyuM--mArAthI bolAya ja nahIM. kahuM to mane herAna kare. nAta bahAra mUkI de. tyAre zrImade kahyuM : '"harakata nahIM Ave, kahejo.'' : zrImade barAbara nADa pArakhI che sANaMda gayA pachI sAMkalacaMda zeThane upalI badhI vigata meM jaNAvI. zrImanA kahevA pramANe kahyuM. tethI herAna to na karyo paNa UlaTA zrImanA vakhANa karI kahyuM, 'zrImade barAbara nADa pArakhI che.' chappanIo duSkALa saMvat 1956mAM mAre muMbaI javAnuM thayuM hatuM. A sAlanuM comAsu niSphaLa gayela. pariNAme chappanIyo duSkALa paDyo hato. muMjhAzo nahIM vanamALIdAsa tamane levA Avaze A vakhate mAre cokhA vigerenI kharIdI mATe panavela javAnuM hatuM. huM zAha revAzaMkara jagajIvananI peDhImAM Utaryo. sAhebajI phakta tyAM ekalA hatA. peDhI trAMbA kAMTA upara jhavera gumAnanA mALAmAM sauthI upara be dAdare hatI. panavela meM joyela na hatuM. tyAM muMbaIthI AgaboTamAM javAnuM hatuM. godhAvIvALA vanamALIdAsa umedarAma agAuthI panavela gayelA hatA. meM tene lakhela hatuM ke amuka divase huM AvIza. A vAta meM sAhebajIne karI na hatI. huM ajANyo eTale sAhebajI pote mane baMdara upara mUkavA AvyA hatA. TikiTa temaNe kaDhAvI hatI. huM dariyAno aparicita hovAthI mane AgaboTamAM nIce besavA bhalAmaNa karI hatI; jethI upara pANI na dekhAya. te sTImara cAle ane pANI pANI dekhAya eTale aparicitane phera Ave. vaLI kahyuM : ''muMjhAzo nahIM, vanamALIdAsa tamane sAmA barAbara levA Avaze.'' vanamALIdAsa barAbara levA AvyA hatA. cokhA vigerenI kharIdI karI thoDA divasa pachI vanamALIdAsa sAthe huM muMbaI AvI sAhebajI pAse UtaryA hatA. sAhebajInA kahyA mujaba sAruM hAMsala maLyuM hatuM sAhebajIe vigato pUchI ane jaNAvyuM ke "kharIdelI amuka cIjamAMthI tamane sAruM hAMsala (phAyado) maLaze.'' ane tema maLyuM hatuM. vanamALIdAsa ekAda divasa rokAI sANaMda gayA. huM muMbaImAM thoDA divasa vadhAre rokAyo. te daramyAna sAhebajI hamezAM mahemAnagati karatA. savAre pharatuM pharatuM bhojana, eka miSTAnna ane sAMje bhAkharI ke pUrI, dUdha, bhAta vigere banAvaDAvatA hatA. sAhebajIne ghare beThA A khabara kema paDI? baMdaranI goDAunamAM cokhA vigere paDyA hatA. tenI saMbhALa rAkhavA eka amAro mANasa rAkhela. te koI daivI saMjoge gAMsaDI paDatAM nIce cagadAI mRtyu pAmyo hato. te vakhate ame gi2gAma hatA. sAhebajIe mane pUchyuM ke phalANo tamAro kaMI saMbaMdhI thAya? tenuM goDAunamAM Ama mRtyu thayuM che. dukAnathI be mANasa laI tenI smazAna kriyA karo. sAhebajIne makAne beThAM A khabara kema paDI? koI kahevA paNa no'tuM AvyuM. huM kapaDAM badalIne jato hato teTalAmAM godImAMthI dukAne jaI khabara kahevA eka mANasa ghera Avyo. mane sAhebajIe gADI
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 295 zrImad ane sukhalAlabhAI jayamala karAvI dIdhI hatI tethI temAM besI huM godImAM gayo. maranAranI badhI kriyA karI 11 vAgyA pachI amo makAne AvyA. sAhebajI sAthe ame haMmeza vahelA jamatA hatA paNa Aje tema nahIM karatA mArI rAha joI sAhebajI besI rahela hatA. sAcuM zIkhazo tyAre nokarIne lAyaka thazo eka vanamALIbhAI nAmanA vyakti kRpALudevanI dukAnamAM nokarI karatA hatA. tenA saMbaMdhIo nokarI mATe ke muMbaI jovA mATe AvelA. te dukAne UtarelA. rAtre ame giragAma makAne Avela. dukAnamAM A bhAIoe moDI rAta sudhI gaMjIpo khelela, ane raMgunathI revAzaMkarabhAIe jhaverAta mATe eka suMdara peTI mokalAvelI. te upara mINabattI rAkhela ane sTava upara cA pANI vagere karela. vaLate divase dukAne AvatA sAhebajIe vanamALIne bolAvI pUchyuM, "rAtre zuM karatA hatA?" kaMI nahIM. vanamALI nakArI gayA. sAhebajIe kahyuM, "gaMjIpo kuTatA hatA?" to paNa nakArI gayA. sAhebajIe kahyuM, "phalANA ThekANe gaMjIpo paDyo che te lAvo." "te vaDe ramatA hatA?" to paNa nakArI gayA. Ava upara cA karI pIdhela?" to paNa nakArI gayA. amuka ThekANe navI peTI upara battI rAkhela te batAvIne kahyuM to paNa nakArI jatA hatA, paNa chevaTe sAcuM kabula karela. tyAre sAhebajIe kahyuM: "sAcuM zIkhazo tyAre nokarIne lAyaka thazo." pachI vanamALInA mahemAna deza cAlyA gayA hatA. cAra pAMca miniTamAM baghA kAgaLo vAMcI javAba taiyAra dukAnamAM TapAlanA kAgaLo hamezAM ghaNA AvatA. sAhebajI cAra pAMca miniTamAM baghA vAMcI jatA. bapore bhAI vanamALI pUchavA AvatA. tyAre moDhe moDhe ekadama baghAnI vigata ane tene aMge lakhavAnA javAba bhAI vanamALIne kahI ApatA. vanamALIne ane amane thatuM ke A badhuM barAbara vAMcyuM kyAre ane barAbara javAba ApavAnuM vicAryuM kyAre haze? eka vakhata koI zakhsa motI laI vecavA Avela. motI sAcA paNa vaLa pADyA vinAnA seLabheLa hatA. bIje teNe kiMmata karAvI hatI. keTalAka jhaverIo paNa tyAM beThA hatA. sAhebajIe kahyuM: "vaLa paDAvIne lAvo to vaghAre sAro bhAva Upajaze. raMgUna mokalazo to tethI vaghAre sAro bhAva Upajaze." A motI tamAre tyAM gIro che A bhAI motI laI vaLa paDAvI AvyA ane sAhebajIe sAro bhAva jaNAvyA mujaba ApavA kahyuM. pelA bhAIne sAhebajIno pAkko vizvAsa beTho hato. sAhebajIe kahyuM ke tame Aje motI vecavA jAo cho paNa te motI to tamAre tyAM gIro che. gIro mukanAra choDAvavA Avaze to tame zuM karazo? gIronI vAta te mANase sAhebajIne kahI no'tI. pelo zakha Azcarya pAmyo ane kahyuM ke traNa cAra varSa thayAM gIro che. te have zuM choDAvaze? ema ghArI vecavA Avyo chuM. eTale sAhebajIe motI rAkhyA.
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 296 ane kiMmata cUkavI dIdhI. sAMje vanamALIe sAhebajIne kahyuM ke bhAI, pelA motI lAvo to raMgUnanuM pArsala karIe chIe temAM mokalIe. sAhebajIe kahyuM: "Aje nahIM." vaLate divase pelo bhAI hAMphaLo phAMphaLo pAcho Avyo ane teNe kahyuM-bApajI! pelA motI gIro mukanAra choDAvavA Avyo che. ane meM to Apane vecyA. have mAre zuM karavuM? mArA para dayA karI mane te Apo. amAre koIne dubhavavA nathI. sAhebajIe kahyuM ke-"ame tamane gaIkAle kahyuM hatuM. tyAre tame kahyuM ke traNa cAra varSa thayA have zuM choDAvaze? tame to amone vecela che. amane ThIka hAMsala (phAyado) maLe ema che. paNa have tame levA AvyA cho to khuzIthI laI jAo. amAre koIne dubhavavA nathI. Ama kahI vanamALIne te pAchA ApI devA ane Apela kiMmata pAchI levA kahI dayAbhAve hAMsala jatuM karyuM hatuM. sAhebajInI vyavahArakuzaLatA sAhebajI ane huM moDI rAta sudhI jAgatA. mane UMgha AvatI to sAhebajIne pAMgate (khATalAnA paga taraphanA bhAgamAM) huM sUI raheto. thoDA divasa rokAI sANaMda javAno hato. te divase sAhebajIe pUchyuM ke: "kema, tAre krUTa mevo laI javAM che?" mArA manamAM e icchA hatI ane sAhebajIe pUchyuM tethI meM hA pADI. sAhebajIe be karaMDIyA maMgAvyA. eka mArA mATe ane eka bhAI popaTalAlabhAI mATe. sAhebajI sTezane mUkavA AvyA. TikiTa pote lAvyA. mArI pAse sAmAna vaghAre hato. sAhebajIe "majUra karavA kahela" paNa meM zaramamAM nA pADI. eTale badhA poTakA mane na levA detAM be sAhebajIe lIghA. gADImAM besADI sAhebajI vidAya thatAM mane pUchavA lAgyA ke "kema, tAre kaMI pUchavuM che? kahevuM hoya to kahI de." mAre kahevAnuM hatuM. paNa meM kahyuM-nA kaMI kahevuM nathI. sAhebajI thoDe cheTe jaI pAchA AvyA ane pharI pUchyuM: "kahevAnuM hoya te kahI de." meM kahevAnuM hatuM te kIdhuM. sAhebajIe teno uttara Apyo ke "evo prasaMga Ave tyAre badhuM mUkI cAlyA javuM." tAtparya ke teno tyAga karavo. pachI huM sANaMda gayo. saMvat 1957mAM amadAvAdamAM AgAkhAnanA baMgale pharI sAhebajIno meLApa thayo hato. yogya na lAgavAthI nIce UtaryA nahIM eka vakhata bhAvasAranI jJAtinuM jamaNa hatuM. temAMthI jamIne bAIo, bhAIo jatAM hatA. temane sAhebajI AgAkhAnane baMgale che, e khabara hovAthI darzana mATe moTuM ToLuM tyAM Avela. baMgalAmAM heThe ghaNA bhegA maLela. sAhebajI upara hatA. meM kahyuM-ghaNA bhAvasArA darzana mATe Avela che. sAhebajIe kahyuM, "bhale," paNa pote nIce UtaryA nahIM. cAra bAkI rahyA emanI sagavaDa karo ghaNo vakhata thayo. pharI meM kahyuM. to paNa prathama mAphaka UtaryA nahIM. chevaTe ghaNo vakhata thayo eTale
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 297 zrImad ane hIrAlAla bhAvasArAe javA mAMDyuM. thoDA bAkI rahyA. meM pharI kahyuM. A vakhate paNa UtaryA nahIM. pachI cAra sivAya bAkI baghA gayA eTale sAhebajIe mane kahyuM, "jAo, juo cAra che bAkI rahyA che? te ahIM sUvAnA che. temanA mATe bichAnAM karAvo." meM heThe jaIne joyuM to cAra ja bAkI rahyA hatA. pachI naroDAmAM samAgama darzana thayelA. ajAyabI bharelI vAtothI jJAnazaktinI khAtarI mane kaMI zAstrajJAna ke tattvajJAna nathI, eTale bIjAM mane zuM khabara paDe? paNa uparanI badhI ajAyabI bharelI vAtothI mane sAhebajInI jJAnazaktinI khAtarI thaI hatI. sANaMda bAjuethI sAhebajI paghAravAnA hoya te khabara mane maLe eTale sTezane dugha laIne jauM. eka vakhata chAroDI sudhI huM gayo hato. zrI hIrAlAla narottamadAsa amadAvAda zrI amadAvAda nivAsI pUjya bhAIzrI hIrAlAla narottaradAsa zrI staMbhatIrtha pAse zrI vaDavA mukAme saMvat 1973nA bIjA bhAdaravAmAM paghArelA tyAre keTalAMka mumukSubhAIoe vinaMtipUrvaka jaNAvyuM ke ApazrIne paramakRpALudevano samAgama thayela te vakhate je kAMI tamoe zravaNa karyuM hoya te tathA paramakRpALudeva sAthe je kAMI vAtacIta khulAsA thayA hoya te hAlamAM je kAMI smRtimAM hoya te pramANe atre utAro karAvavA kRpA karazo. jethI teozrIe nIce jaNAvyA pramANeno TUMka vRttAMta smRti pramANe lakhAvela che. | munizrI lallujI pAse uttama jJAna che eka vakhata huM ramato hato tyAre te vakhate bhAI zrI nagInadAsa gharamacaMde mane vAta karI ke atre dillI daravAjAnI bahAra haThIbhAI zeThanI vADImAM munizrI lallujI svAmI paghArelA che. teozrI pAse uttama jJAna che ane tyAga-vairAgyanI ghaNI ja sArI vAto kare che. A vAta sAMbhaLI ke turata ja munizrInA darzanArthe javAnI icchA utpanna thaI ane bhAIzrI nagInabhAInI sAthe munizrI pAse gayo hato. tyAM munizrIne trikaraNayoge namaskAra karI ekAgracitte munizrInA samIpe be hasta joDI beTho. te vakhate munizrInA mukhathI upadeza dhvani cAlatI hatI. prasaMgopAtta munizrIe mane jaNAvyuM ke gharma zA mATe karo cho? karavAno mULa hetu zuM haze? tyAre meM pratyuttaramAM jaNAvyuM ke kalyANa thAya te hetue. A saMbaMghamAM munizrIe vistArapUrvaka bogha karyo hato je hAlamAM mane vistRta thayela che jethI atre jaNAvI zakato nathI. vizeSa na bane to pAMca mALA pheravavAno krama cAlu rAkhavo tyArapachI munizrIe navakAramaMtra kahI saMbhaLAvyo ane mane jaNAvyuM ke A navakAramaMtranuM vAraMvAra smaraNa karaje. chevaTe tema banI zake nahIM to hamezAM pAMca mALA pheravavAno krama cAlu rAkhaje. munizrIe AjJA pharamAvI te ja pramANe hamezAM pAMca mALA pheravavAno krama cAlu rAkhyo. meM munizrIne te vakhate jaNAvyuM ke ApazrInI AjJA pramANe huM hamezAM vartIza. tyArapachI munizrIe upadeza calAvyo hato temAM
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo ra98 paramakRpALudevanuM khullI rIte nAma nahIM jaNAvatA moghamamAM paramakRpALudevanI jJAnazaktinuM adbhuta varNana karatA hatA. munizrI lallujI svAmI paramakRpALudevanI ghaNI prazaMsA karatA hatA te vakhate meM munizrI pratye pUchyuM ke ApazrI je jJAnI puruSanI jJAnazaktinuM varNana prakAzo cho te jJAnI puruSa hAlamAM kyAM che? ane teozrInuM zuM nAma che? mane te jANavAnI tIvra icchA utpanna thaI che. tyAre munizrIe jaNAvyuM ke yathAvasare ane prasaMgopAtta tamo teozrInA nAmane jANI zakazo. tyAra pachI mAruM mana munizrI tarapha ghaNuM ja AkarSAyuM. jethI huM hamezAM munizrI pAse jato hato. munizrI lallujI svAmI paramakRpALudeva saMbaMdhI ghaNI ja vyAkhyA karatA hatA ane ghaNI ja stavanA karatA hatA, paraMtu paramakRpALudevanuM nAma gauNatAmAM rAkhI stavanA karatA hatA. mane teozrInuM nAma jANavAnI tIvrapaNe icchA thaI ane meM munizrI pratye jaNAvyuM ke ApazrI je jJAnI puruSanI stavanA karo cho teozrInuM nAma zrImad rAjacaMdra deva che. tyAre munizrI sahaja hasamukhe DokuM dhuNAvI bolyA ke hA, e ja nAma che. pachI munizrIe mane pUchyuM ke A puruSanuM nAma tArA jANavAmAM kyAMthI AvyuM? tyAre meM jaNAvyuM ke prathama mane eka bhAIe vAta karI hatI ke hAlamAM eka mahAjJAnI puruSa zrImad rAjacaMdra deva nAmanA che. teozrI mahAjJAnI puruSa che. A pramANenI vAta thayelI. tyArabAda ApazrInA mukhethI stavanA sAMbhaLI mane prathama je bhAIe jaNAveluM te nAma smRtimAM AvI javAthI ApazrI pAse meM jaNAvyuM che. pachI meM munizrIne jaNAvyuM ke have to mane teozrInA darzana karavAnI ghaNI ja icchA thaI che. darzananI tIvra icchA thavAthI aMte sTezane gayo tyArabAda paramakRpALudevano prathama samAgama saMvat 1955nA vaizAkha suda 1nI mitie paramakRpALudeva zrI amadAvAdamAM zeTha haThIbhAInI vADImAM paghAryA hatA. tyAre te vakhate thayo hato. te samaye paramakRpALudevanI be-traNa divasanI sthiti thaI hatI. ane tevA samayamAM mArI mAtuzrInI tabiyata ghaNI ja narama rahetI hatI tethI paramakRpALudevanA darzanArthe jaI zakyo nahoto. chevaTamAM paramakRpALudeva je divase A kSetra choDI bIjA sthaLe paghAravAnA hatA te divase mArI mAtuzrIno dehotsarga thayo hato te kAraNathI jaI zakyo nahoto. paraMtu darzana karavA mATe tIvra icchA utpanna thaI hatI jethI te chevaTamAM paramakRpALudevanA darzanArthe sTezana para gayo hato. tyAM bIjA ghaNA bhAIo paramakRpALudevane vaLAvavA arthe AvyA hatA. tamo mokSamALA pustaka vAMcajo. tyAM meM paramakRpALudevane sASTAMga daMDavat namaskAra karyA hatA. tyArapachI meM be hasta joDI paramakRpALudeva pratye vinaMtI karI ke sAhebajI, mAre vAMcavA vicAravA yogya pustakanI AjJA Apo. tyAre paramakRpALudeve AjJA karI ke tamo mokSamALAnuM pustaka vAMcajo. A pramANe AjJA thavAthI te pustakajI hamezAM vAMcato hato ane tethI mane ghaNo ja AnaMda thato hato. paramakRpALu devanI adbhuta dazA bhAsyamAna thaI paramakRpALudevanA darzanano lAbha A prathama ja vakhate maLI zakyo hato. paramakRpALudevanI mukhamudrA
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 299 zrImad ane hIrAlAla jotAM ja mane abhuta dazA bhAsyamAna thaI hatI, je atre ghavalapatra para mUkavA azakta / chuM arthAt lakhavAmAM AvI zake tema nathI. jeo teozrInA samAgamano lAbha meLavI zakyA hatA teozrIne paramakRpALudevanI adbhuta dazAno tAdruzya bhAsa thayo haze. keTalIka vastuo evA prakAranI hoya che ke te vastuo vAparavAmAM AvyA chatAM, anubhavamAM AvyA chatAM paNa jo kadAca koI pUchavA ghAre ke A vastuno tamoe upayoga karyo che, to kaho ke A vastumAM kevA prakArano svAda rahela che? to teno javAbamAM phakta eTaluM ja kahI zakIzuM ke A vastuno meM upayoga karyo che ane teno svAda svAdiSTapaNe lAge che chatAM paNa kevA prakArano svAda che te vANI dvArA e kahevAne azakta chuM. te draSTAMte paramakRpALudevanI vItarAga dazAno anubhava pratyakSapaNe karela che chatAM tenuM svarUpa vANI dvArA e atre ghavalapatra para mUkavA azakta chuM. A TIpa bhAI hIrAbhAIne vAMcavA Apo tyArapachI pharI samAgama paramakRpALudeva zrI vaDhavANa kempamAM paghAryA hatA te vakhate amadAvAdathI keTalAMka bhAIo paramakRpALudevanA darzanArthe jatA hatA, teozrInI sAthe huM gayo hato. tyAM mane paramakRpALudevanA darzanano lAbha maLI zakyo hato. te vakhate paramakRpALudevanI zarIra sthiti ghaNI ja narama rahetI hatI. bhAIzrI prANajIvanadAsa DaoNkTara paramakRpALudevanI sevAmAM rahyA hatA (davA vagere upacArArthe). paramakRpALudevano utAro lIMbaDI darabAranA utAre hato. huM te samaye paramakRpALudevanA samAgamamAM Azare traNa-cAra divasa rokAyo hato, te samaye paramakRpALudevanA svahaste zrI paramazruta khAtAnI TIpa thatI hatI. keTalAka bhAIo taraphathI zrI paramakRta khAtAmAM moTI rakamo bharAI hatI. tyArapachI paramakRpALudeve beThelA bhAIo mAMhethI je bhAInA hAthamAM TIpa hatI te bhAIne AjJA karI ke A TIpa bhAI hIrAbhAIne vAMcavA Apo. . moTI rakama AgaLa ApaNI jUja 2kama zA hisAbamAM paramakRpALudeve mane vaMcAvavA mATe je vakhate AjJA karI te pahelAM mArA manamAM evo vicAra thayo ke zrImukhe ApaNane AjJA kare ke tamAre bharavA icchA hoya to bharo, to ApaNe khAnagImAM ekaThA karelA tamAma maLI Azare pacIsathI trIsa rUpiyA che te tamAma bharI kRtArtha thaIe. A pramANenA manamAM vicAro karato hato teTalAmAM to paramakRpALudeva taraphathI AjJA thaI jethI huM ghaNo ja Azcarya pAmyo ane manamAM vicAro thayA ke aho! paramakRpALudevanI adbhuta zakti. mArA manamAM vicAro thatA hatA tyAM to paramakRpALudeva taraphathI ja AjJA thaI. A AjJA thavAthI huM ghaNA ja utsAhamAM AvI te TIpa mArA hAthamAM lIdhI. hAthamAM TIpa laI vAMcyA bAda mArA manamAM vicAro thavA lAgyA ke A TIpamAM to moTI rakamAM bharAyelI che, tyAM AgaLa ApaNI jUja rakama zuM hisAbamAM? ApaNI pAse khAnagImAM Azare pacIsa-trIsa rUpiyA che temAM te zuM bharavuM? AvA vicArothI TIpamAM bharavAne saMkocAI gayo ane maunapaNe besI rahyo. tamoe tamAma rakama arpaNa karavA vicAra karyo mATe tamArI rakama moTI paramakRpALudeva sahaja hasamukhe bolyA ke kema hIrAbhAI, kayA vicAroe tamone muMjhavaNamAM nAkhyA?
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 300 tamAre saMkocAvA jevuM kAMI paNa che nahIM. tamArI je ghAraNA che te tamArI vismRtine laIne bhUla bharelI che, mATe amane jaNAvIe chIe ke tamArI peTImAM tamArA khAnagI rU.51/- che te A khAtAnI TIpamAM bharo. prathama tamArA manane je vicAro uddabhavelA ke amAruM kahevuM thayethI tamArI pAse khAnagImAM ekaThI thayela tamAma rakama A khAtAmAM arpaNa karavA vicAro udbhavelA, te tamArA vicAro ghaNA uttama thayela che. bIjA bhAIo taraphathI lakhAvela rakama tamArI gaNatarInA AghAre gaNIe to vadhu rakama gaNAya, paraMtu teoe potAnI rakama mAMhethI amuka ja bhAga arpaNa karela che ane tamoe to tamArI khAnagI tamAma rakama arpaNa karavAno vicAra ghAryo, jethI tamArI moTI rakama gaNI zakAya, mATe tamAre saMkocAvAnuM kAMI paNa kAraNa nathI. mATe amArA jaNAvyA pramANe A TIpamAM bharo. tamArI pAse khAnagImAM rUpiyA ekAvana che teTalA bharo sAhebajIe AjJA karI ke tamArI pAse khAnagImAM rU.51/- che teTalA bharo. te vakhate mane vicAra thayo ke ApaNI pAse teTalA to che nahIM ane sAhebajIe ATalA rUpiyA kema jaNAvyAM haze? vaLI kadAcit hoya to paNa meM bIjA koIne A saMbaMghamAM kiMcitmAtra paNa atyAra sudhImAM jaNAvela nathI, temaja sAhebajI pote paNa ApaNe tyAM koI paNa vakhate paghArelA nathI, to pachI ghera peTImAM rahelA rUpiyA zI rIte kahI batAvyA? vaLI pachI vicAro palaTAyA ke paramakRpALudeva to mahAjJAnI puruSa che, mATe teozrI je kAMI kahe te yathAtathya ja hoya. te sAthe prathama jaNAvyA pramANenA manogata bhAva jANyAnI smRti thavAthI mArA manamAM draDha vizvAsa Avyo ke paramakRpALudevathI kAMIpaNa ajANyuM nathI. je kAMI kahevuM thAya te yathAtathya ja hoya. A vicArothI meM rUA.51/- paramakRta khAtAnI TIpamAM bharyA. pUrA ekAvana rUpiyA thayA. eka pAI paNa vaghI ke ghaTI nahIM. huM jyAre amadAvAda Avyo ane mArI peTI kholI meM rUpiyAnI gaNatarI karI, tyAre rUpiyA, paracuraNa paisA tathA pAI aghelA sarva gaNI teno kula saravALo karyo to paramakRpALudevanA kahevA pramANe ja pUrA ekAvana rUpiyA thaI rahyA, eka pAI sarakhI paNa vaghaghaTapaNe thaI nahotI. tamAre amArI pAse sUvAnI icchA che to bhale tema karajo eka vakhate mArA manamAM evo vicAra thayo ke ApaNane paramakRpALudevanI sAthe sUvAnuM thAya to ghaNo ja AnaMda thAya. A vicArathI huM paramakRpALudeva pAse vinaMtIpUrvaka kahevA mATe gayo. huM paramakRpALudevanI pAse jaIne Ubho rahyo ane kahevAno vicAra karuM chuM te pahelAM to mArA vagara kIdhe, vagara jaNAvyuM sAhebajIe jaNAvyuM ke tamAre amArI pAse sUvAnI icchA che to bhale tema rAkhajo. jene badhuM sama che te mahApuruSa che. eka vakhate paramakRpALudeva hIMcakA para birAjamAna thayA hatA, gAthAonI ghunamAM beThA hatA. te gAthAo nIce pramANe vAraMvAra bolatA hatA "mAna apamAna citta samaMgaNe, sama gaNe kanaka pASANa re, vaMdaka niMdaka sama gaNe, Izyo hoya te jANa re'zAMti jino
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra varSa 24muM
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) paramakRpALudeva je AjJA kare te hitArthe ja hoya (2) maLamUtra mAMhethI ghaNI ja sugaMdhI mahekatI jaNAI
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 301 zrImad ane hIrAlAla A pramANe vAraMvAra uccAra karatA hatA. paramakRpALudeva je kaMI AjJA kare te ApaNA hitArthe ja hoya che citra naMbara 1 eka vakhate paramakRpALudeve mArI pAse pIvAnuM pANI mAMgyuM. te vakhate huM eka svaccha pyAlAmAM cokhkhuM pANI laI Avyo ane paramakRpALudeva pAse gharyuM eTale paramakRpALudeve vAparyuM hatuM. tyArabAda paramakRpALudeve mane jaNAvyuM ke bahAra neLIyAmAM draSTi karI Avo. tyAM tamone zuM jaNAya che te barAbara ghArIne tapAsa karajo. paramakRpALudeve jyAre tapAsa karavA mATe javAnuM jaNAvyuM tyAre mArA manamAM vicAra thayo ke neLIyAmAM to zuM tapAsa karavAnI haze? tyAM to paramakRpALudevane dizApANIe javAnuM sthAna che jethI tyAM to paramakRpALudevanA maLamUtra haze, to temAM to zuM ghArIne tapAsa karavAnI haze? vaLI pachI vicAro palaTAyA ke paramakRpALudevanI je kAMI AjJA thAya temAM mAre mAruM DahApaNa vAparI kAMIpaNa vicAra karavAno adhikAra che ja nahIM. teozrInuM je kAMI kahevAnuM thAya te hitArthe ja hoya tevA vicArothI huM tarata ja tapAsa karavA mATe gayo. citra naMbara 2 maLamUtra mAMhethI ghaNI ja sugaMghI maheka maheka thatI jaNAI | neLIyAnI najIkamAM jatAM khuzabodAra attaranI sugaMthI maheka maheka thaI rahela jaNAyuM. mane te vakhate vicAra thayo ke A sugaMdhI maheka kyAMthI AvatI haze? tevA vicAromAM huM neLIyA pAse gayo ane tyAM paramakRpALudevanA maLamUtra hatA. te ghArIne tapAsa karatA jaNAyuM ke A maLamUtra mAMhethI ghaNI ja sugaMdhI maheka maheka thaI rahela che. AthI mArA manamAM ghaNuM ja Azcarya lAgyuM ke aho! paramakRpALudevanA maLamUtramAM paNa keTalo badho camatkArika dekhAva che. A to AzcaryatA upajAve tevuM che-tevA vicAro thavA lAgyA. tyArabAda huM paramakRpALudeva sammukhe jaI Ubho rahyo ane paramakRpALudeve mane jaNAvyuM ke kema hIrAlAla, tyAM zuM jovAmAM AvyuM? tyAre meM paramakRpALudeva pratye jaNAvyuM ke ApazrInA maLamUtra hatA, paraMtu temAM camatkArika vastu jaNAI, attaro jevA UMca prakAranA padArthonI khuzabodAra sugaMdhI maheka AvatI jaNAI, AthI mane ghaNuM ja Azcarya lAgyuM ke maLamUtramAM A adbhuta banAva zI rIte banyo haze? tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke jJAnI puruSonI sarva kriyA saheje evA prakAranI hoya che. zarIra prakRti ghaNI ja narama chatAM dareka kriyA vyavasthitA paramakRpALudevanI zarIra prakRti ghaNI ja narama rahetI hatI chatAM paNa hIMcakA para birAjamAna thatA ane gAthAonI dhUnamAM vAraMvAra uccAro karatA tathA upadeza dhvani cAlatI hatI. mArA manane vicAro thavA lAgyA ke aho! paramakRpALudevanuM zarIra ATaluM badhuM nirbaLa thaI gayela che, chatAM besavAmAM tathA UbhA thavAmAM, bolavAmAM, cAlavAmAM dareka kriyAmAM kiMcitmAtra paNa pheraphAra jaNAto nathI. A vicArothI mane ghaNuM ja Azcarya lAgyA karatuM hatuM. AgAkhAnanA baMgale apUrva upadeza dhvani tyArapachI pharI paramakRpALudeva AgAkhAnanA baMgale paghAryA hatA te vakhate samAgamano lAbha maLI zakyo hato. te vakhatamAM Azare eka mAsanI sthiti thaI hatI. te samaye huM hamezAM paramakRpALudevanA samAgamamAM jato hato. paramakRpALudevanA mukhAraviMda mAMhethI apUrva upadeza dhvani cAlatI hatI je hAlamAM
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 302 mane smRtimAM rahela nathI jethI lakhI zakato nathI. vagara cAkhe zAkamAM mIThuM nathI te jaNAvyuM paramakRpALudeva mATe rasoI karavAmAM eka mAravADI chokaro hato. tenI uMmara Azare paMdara varSanI hatI. tenuM nAma mUlacaMda hatuM. te chokaro cAlAka hoziyAra hato. eka vakhate zAkamAM taddana mIThuM nAkhavAnuM bhUlI gayo hato. jyAre paramakRpALudeva jamavA mATe beThA ane thALamAM tamAma rasoI pIrasAI gayA bAda koI paNa cIja cAkhavAmAM nahIM AvelA te pahelAM ja mUlacaMda rasoyAne paramakRpALudeve jaNAvyuM hatuM ke kema mUlacaMda? zAkamAM mIThuM nAkhavAnuM bhUlI gayo chuM. upayoga rAkhavo joIe ema jaNAvyuM hatuM. bhAIzrI aMbAlAlabhAInI sAcI sevA. eka vakhate bhAIzrI aMbAlAlabhAI sAhebajI mATe dUghano pyAlo laI AvyA hatA. te vakhate paramakRpALudevanA mukhAraviMda mAMhethI apUrva upadezadhvani cAlatI hatI. tyAga-vairAgya saMbaMghI ghaNo ja bogha cAlato hato, jethI bhAIzrI aMbAlAlabhAI eka bAjue hAthamAM dUghano pyAlo rAkhI zAMtapaNe UbhA rahyA. lagabhaga savA kalAka sudhI sthirapaNe UbhA rahyAM hatA. jyAre paramakRpALudeva upadeza detAM mauna thayA tyAre bhAIzrI aMbAlAlabhAIe paramakRpALudeva sanmukhe jaI dUghano pyAlo gharyo eTale paramakRpALudeve vAparI lIdhuM hatuM. tyArapachI mane paramakRpALudeve jaNAvyuM ke A mojAM paherAvazo? tyAre meM kIdhuM ke hAjI. ema kahI mojAM paherAvyA hatA. paramakRpALu deve mArA janmanI sAla, mAsa, pakSa, tithi, vAra tathA samaya kahI Apyo tyArapachI mane paramakRpALudeve jaNAvyuM ke kema hIrAlAla, tamArI keTalA varSanI uMmara thaI che? tyAre meM jaNAvyuM ke Azare sattara varSa thayA haze. tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke tamAro janma amuka sAle amuka mAsamAM amuka pakSe amuka tithie amuka vAre ane amuka TAIme thayela che. A viSe mane cokkasa mAluma nahIM hovAthI huM jyAre ghare gayo tyAre meM mArA pitAzrIne pUchyuM hatuM ke mAro janma kaI sAle thayo hato? tyAre teozrIe paramakRpALudevanA kahevA pramANe ja saghaLI hakIkata jaNAvI hatI. AthI mArA manane ghaNuM ja Azcarya lAgyuM hatuM. paramakRpALudeve jaNAvyuM ke AthI amone kAMI thavAnuM nathI jyAre paramakRpALudeva amadAvAdathI bIjA sthaLe paghAravAnA hatA tyAre huM tathA bahena zrI gaMgAbahena tathA bhAI somAbhAI tathA bhAI vADIbhAI vagere ghaNA bhAIo sTezana para gayA hatA. paramakRpALudeva relagADInA DabbAmAM birAjamAna thayA hatA. amo sarve paNa temAM beThA hatA. tyAM paramakRpALudeva mATe bahena zrI gaMgAbahenane tyAMthI eka vADakAmAM zIkhaMDa lAvyA hatA. te zIkhaMDa vAparavA mATe sAbaramatInuM sTezana vItyA bAda vinaMtI karI hatI jethI vAparyuM hatuM. tyArabAda jaNAvyuM ke zIkhaMDa khATo hato. A vAta sAMbhaLavAthI amo sarvene kheda thavA lAgyo ke khATo zIkhaMDa hovAthI ane te vAparavAmAM AvyuM jethI jhADAo vaghAre thaze. A kAraNathI amone kheda thavA lAgyo tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke AthI amone kAMI paNa thavAnuM nathI. tyArapachI pAchaLathI samAcAra maLyA hatA ke kAMI paNa harakata thaI nahotI. A samAcAra jANavAmAM AvyAthI ghaNo ja saMtoSa thayo hato.
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 303 zrImad ane popaTabhAI mahokamacaMda satsaMganuM sevana ati baLavAnapaNe karavuM, tene kyAre paNa cUkavo nahIM : amadAvAdathI jyAre relve Trena cAlu thaI tyArabAda paramakRpALudevanA mukhAraviMda mAMhethI apUrva upadezadhvani cAlatI hatI. te upadezamAM mukhyatve bhalAmaNarUpe jaNAvatA hatA ke satsaMganuM sevana ati baLavAnapaNe karavuM yogya che, temAM kiMcitmAtra paNa pramAda kartavya nathI. A kSaNabhaMgura jIvanano kyAre paNa bharUso rAkhavo ucita nathI. A vikarALa kALa potAnuM moDhuM phADIne tatpara rahela che. lIgho ke leze ema thaI rahela che. tevA samaye satsaMganuM sevana ati baLavAnapaNe karavuM ucita che. pAMca miniTano satsaMga te paNa uttama phaLane ApanAra thaI paDe che, mATe game tevI prabaLa Apattio AvI paDe to paNa satsaMga kyAre paNa cUkavo nahIM. chevaTamAM ame jaNAvIe chIe ke bhAIzrI popaTalAla mahokamacaMda te tamo sarvene ghaNA ja AghArarUpa che, mokSamArga bhaNI vALavAmAM sIDhIe (dAdarapagathiye) caDavAmAM doraDAM samAna che, mATe temano samAgama ahoniza sevana karajo. A pramANeno ghaNo ja bogha cAlato hato. tyAra pachI mArA hanapuNya paramakRpALudevano pharI samAgama thayo nathI. upara jaNAvyA pramANe mArI smRti mujaba utAro karAvela che. je utAro karAvavAmAM je kAMI bhUlacUka thaI hoya tene mATe punaH punaH kSamA yAcuM chuM. zrI popaTabhAI mahokamacaMda amadAvAda utAro karanAra zrI amadAvAda nivAsI zrI popaTalAlabhAI mohakamacaMda pote paramakRpALudevanA samAgamamAM AvelA te vakhate je je vAtacItanA prasaMgo banelA te hAlamAM potAnI smRtimAM raheluM tenuM TUMkamAM TAMcaNa kareluM te parathI utAro karyo che. sajIvana mUrti zrImad rAjacaMdra pratye premabhAva phuryo mane zrImadbhA samAgamanuM nimitta zrI goghAvIvALA sva. zrI vanamALIdAsa umedarAma thayA hatA. zrI vanamALIdAsanuM zrI khaMbhAta javuM thayuM hatuM. tyAM temaNe zrI aMbAlAlabhAI pAsethI anaMtAnubaMdhInuM adbhuta svarUpa ane zrImadgI vAto sAMbhaLatAM temane zrImad prati bahu prema Upajelo. muMbaImAM jhavera gumAnanA mALAmAM zrImadunI peDhI upara zrImano pratyakSa samAgama thatAM bhAIzrI vanamALIdAsane ghaNo ja pUjyabhAva phurela. te zrI vanamALIdAsane maLavA goghAvI saM.1952nI sAlamAM gayela. tyAM temanI pAsethI sajIvana mUrti zrImad saMbaMghI ghaNI vAto sAMbhaLIne teozrI prati bahu prema bhakti skuryA. saMvat 1944mAM amadAvAdamAM prathama darzana prathama mane zrImadbhA pavitra darzana saM.1944nI sAlamAM amadAvAdamAM thayA hatA. e vAta yAda hatI, tenI vizeSa smRti thaI. saMvat 1944nI sAlamAM svaracita "mokSamALA" chapAvavA zrImad amadAvAda paghAryA hatA. te samaye teozrIe zrI dalapatabhAInA vaMDe aneka mahAnubhAvonI hAjarImAM aSTAvaghAna prayoga karI batAvyA hatA. tyAM huM paNa hAjara hato. te joI zrImad pratye bahumAna stu. saMvat 1954nI sAlamAM meM muMbaI zrImane patra lakhyo. temAM jaNAvela ke saM.1944nI sAlamAM
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 304 prathama darzana thayA che, "AnaMdaghana joIe che? darzana samAgamanI bahu tIvratA che. teno teozrI taraphathI javAba Avyo ke "yathA avasara thaI raheze." mULa mAraganuM pada sAMbhaLatA apUrva ullAsa te ja sAlamAM zrI lallujI muni mahArAja amadAvAda paghArela, tyAM zrI vanamALIbhAI sAthe darzane gayo. munizrIe "mULa mAraga sAMbhaLo jinano re e pada saMbhaLAvyuM. e pada sAMbhaLatA zrImad prati apUrva ullAsa Avyo. munine pUchyuM ke muhapattI kema rAkhI che? munie kahyuM ke AjJAthI. zrImad bhagavAnarUpa bhAsyA pachI meM zrI aMbAlAlabhAIne khaMbhAta patra lakhyo. anyonya patra vyavahAra zarU thayo. saMvat 1954nA vaizAkha mAsamAM zrI aMbAlAlabhAI amadAvAda paghAryA. samAgamathI bahu AnaMda thayela. pachI huM paNa khaMbhAta zrI aMbAlAlabhAInI samIpe gayo. zrI jinamaMdire bhoMyarAmAM he prabhu! he prabhu! nA bhaktinA duhA aMbAlAlabhAI sAthe gAyA. aMbAlAlabhAInI dazA AzcaryakAraka lAgI. zrImaddI temaNe vAto kahI, bahu pratIti AvI. vacanAmRto vAMcI saMbhaLAvyA. zrImad bhagavAnarUpa bhAsyA. mumukSuonA samAgamathI zrImad prati bhaktimAM umero pachI huM amadAvAdamAM sva. zrI kAThAbhAInA gharmapatnI ugarIbahenane tyAM darzana-samAgama arthe gayo. tyAM temanA bhAI zrI kuMvarajIbhAI paNa kalolathI AvyA hatA. darzana samAgamathI zrImad prati bahu bhakti jAgI. zrImadbho samAgama karavA bahu tIvratA thatI hatI, jIraNazeTha peThe bhAvanA bhavAtI hatI. tevAmAM zrI aMbAlAlabhAI taraphathI kAviThA mukAme zrImad paghAravAno saMvat 1954nA zrAvaNa vadI-9no patra maLyo. vadI 12nA roja AjJA mujaba nIkaLI huM zrI vanamALIbhAI sAthe vadI 13nA roja kAviThA Avyo. zrImadjInAM darzana thatAM meM paMcAMga namaskAra karyA. te vakhaNe ThANAMga sUtranuM vAMcana-zravaNa-vivecana tathA bIjI jJAna carcA cAlatI hatI. praznonA vagara pUrve khulAsA te vakhate keTalAka prazno samAghAna mATe pUchavA meM tathA bhAIzrI vanamALIdAse goThavaNI karI rAkhela. paNa te praznone tamAma khulAso amArA vagara pUchyuM paramakRpALudeve karyo hato. jethI amo ghaNuM ja Azcarya pAmyA hatA. tyArabAda meM sAhebajIne prazno pUchela te nIce pramANe che :meM pUchyuM sAheba, pAthaDA vigerenuM ATaluM vivecana sUtramAM zA mATe? uttara : UMgha uDAvavA. prazna : sAheba, jAtismaraNajJAna koIne thatuM haze? uttara : anubhavAya che. prazna: nArakI-deva vigerenA AvAM anukrame duHkha ane vaibhavanA varNana karela che, te bhaya tathA lAlaca dekhADavA ke bIjuM kAMI? uttara H evI bhAMgaphoDamAM na paDavuM. AgaLa vaghavuM. (graMtha vAMcatAM na samajAya te vAtane gauNatAmAM
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ arjaranI zrI popaTabhAI mahokamacaMda
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 305 zrImad ane popaTabhAI mahokamacaMda rAkhI, samajavAnI bhAvanA rAkhI AgaLa vaghavuM. vAtane toDI pADavA jevuM karavuM nahIM.) (3 AkhI rAta cAlela zrImadgo upadeza Ama aneka prakAre jJAnacarcA cAlatI. tyAM khaMbhAtathI zrI aMbAlAlabhAI, zrI tribhuvanabhAI, kalolathI zrI kuMvarajIbhAI vagere Avela hatA. prabhAta sudhI bogha cAlyo. pachI huM amadAvAda Avyo. paNa zrImadbhA pavitra darzana samAgama tathA temanI pavitra yojanagAmI dezanAnI asara ghaNI rahI. dazA ghaNI tIvra thaI. lokomAM jJAna pipAsA utpanna karavAnI jarUra saMvat 1954nA bhAdaravAmAM zrImad zrI vaso birAjela. tyAM huM gayo hato. tyAM zeTha sAMkalacaMda hukamacaMda sANaMdavALAno mArA upara patra hato. temAM zrImane pUchavAnA 19 prazno hatA. zrImade kahela ke sAMkaLacaMda chidra nathI jotA, tenuM kAraNa jANIe chIe. teozrI pharavA jatA hatA. sAthe javA mArI vRtti hatI. te jANI laI zrImade mane kahela ke aMbAlAlane paNa kaho ke bahAra sAthe cAlavuM che? rastAmAM eka pANInuM vaheLiyuM AvyuM. te uparathI kahela ke "lokAnugraha kartavya che, paNa kema thAya? comAsuM UtarI gayuM! A vaheLiyAnI peThe sahajasAja maMdavat jJAna rahyuM! lokone jJAna pipAsA nathI. pipAsA utpanna karavAnI jarUra che." ame romanA chidro dekhIe chIe tyAM vanamAM beThA. eka bheMsa AvI. huM UThavA jato hato tyAM AjJA karI ke besI raho. bheMsa cAlI gaI. tyAM zrI zatruMjaya pAlItANAnA jinamaMdiranI vAta nIkaLatAM kahela ke A tamane prathama jaNAvIe chIe ke tyAM pratimA aDhAramA saikAmAM bharAvela che. "ame A roma (vALanA) chidro dekhIe chIe." (evI emanI cakSuriMdiya labdhi hatI) vasomAM mane zrI suvidhinAthajI tathA abhinaMdanajInA AnaMdaghanajInA stavano gAvA AjJA karI. te gavAI rahyA bAda teozrIe tenA artha karyA hatA. jIvanuM kalyANa kema thAya? e aMge bogha eka divasa ATha dasa paMDito, adhikArIo vigere zAstrArtha jJAna carcA mATe Avela. prathama zAstrArtha saMskRtamAM temaNe zarU karyo. pAMca miniTa pachI gujarAtImAM zarU karyo. kartA saMbaMghI zAstrArtha hato. tenA pAMceka miniTa bAda zrImade "kalyANa kema thAya?' e aMge bogha zarU karyo. te be kalAka sudhI cAlyo. AvelA paMDito tathA anya zrotAonAM praznonuM ApoApa samAghAna thaI gayuM. zAstrArthanI jarUra na rahI. saharSa namaskAra karI paMDito vigere vidAya thayAM. rasa lolupI thavuM nahIM. ekavAra AkhI rAta navathI paroDhiye pAMca vAgyA sughI bogha cAlyo. bIje divase baghAne jamavAnuM AmaMtraNa thatAM rasanA indriya upara vivecana cAlyuM. "rasalolupI na thavuM vagere jaNAvyuM. kAraNa ke zikhaMDanuM bhojana hatu. ekavAra jainasAghuo saMbaMdhI vAta nIkaLatA kahela ke hukamamuni zAMtisAgara karatAM sArA hatA.
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-pre2ka prasaMgo evI niMdAmAM na paDatAM "bhava vaicitrya bhAvanA'" bhAvavI. tathA jagatajIva te karmAghInA, aciraja kahyuM na lInA' ityAdi bhAvano bodha karela. moTA paramezvaranA darzana karAvI Avo 306 vasothI pharI uttarasaMDA tyAra pachI kheDA darzanano lAbha te ja sAlanA Aso mAsamAM maLyo hato. saMvat 1955nA mahA vadamAM zrImadbhu IDarathI amadAvAda padhAratAM ghAMcInI poLa pAse sAmenA DahelAmAM meDI upara UtaryA hatA. zrImadbhunA putra ci. chaganalAla paNa sAthe hatA. derAsare mokalatAM kahela ke moTA paramezvaranA (pote choTA paramezvara) darzana karAvI Avo. zrImad ghyAnamAM lIna, vAgha pAse AvIne gayo zrI TokarazI devacaMda (banevI) paNa IDarathI zrImadbhu sAthe AvyA hatA. teoe jaNAvela ke IDaranA jaMgalamAM zrImad kAyotsargamAM lIna hatA, ane pAsethI vAgha zAMtithI cAlyo gayo hato. upadeza rAtre traNa vAgyA sudhI zeTha jesIMgabhAI ujamazI atre meDI upara padhAryA hatA. rAtre UMgha AvatAM, javAnI AjJA mAgI paraMtu upadeza zarU thayo ane traNa vAgI gayA. zrI jesIMgabhAIe prazna karyo : A kALe kevaLajJAna hoya? zrImad : parama zAMti anubhavIe chIe. saMDAsa hovA chatAM daravAjA bahAra gayA paroDhiye traNa vAge jaMgala paghAravuM thayuM. saMDAsa hovA chatAM AsToDiyAnA daravAjA bahAra javuM thayuM. huM sAthe hato. rastAmAM gAthAno dhvani cAlato :-- "karale gurugama jJAna vicArA, karale gurugama jJAna vicArA.' meM pUchyuM : sAheba, A saghaLI upAdhithI chUTavuM che. tyAga joIe che. bojo bahu lAge che. tyAga mATe AjJA mAgI. zrImadbhue jaNAvyuM ke : tyAga amane soMpI do, cAra kalAka haMmeza dukAne javuM. (bhAra gayo.) zrImadjI : nava vAgyA che ? ghaDiyALa joyuM to barAbara nava vAgyA hatA. hirAcaMda : sAheba zuM vAMcavuM? zrImadda : zAMta sughArasa, AtmAnuzAsana ityAdi. vAra che to paNa utarAvIe chIe. hIrAcaMda : A to digaMbarI che. (AtmAnuzAsanAdi) zrImad : zvetAMbarIya vAMco toye ghaNuM che. (zAMtasughArasAdi) zrImadbhu saMvat 1955nA jeTha sudamAM IDarathI naroDA gAme paTela bhAIbA kALIdAsa gulAbadAsane tyAM padhAryA. karma graMthane cheDe AtmA naroDA taLAva kAMThe zrImade jaNAvyuM ke (1) karmagraMthane cheDe AtmA rahe che. jhADa nIce sadupadeza karyo, ghaNA bhAIo hatA. (2) prakRti joI che. ghaNI parSadA (3) karmagraMtha vAMcyo che.
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 307 popaTabhAI mahokamacaMda AcArAMganI cAlu carcA bAbata jaNAvyuM ke bilAnA garbha bAbata carcA karIne / dayAno lopa karavA beThA che. hAla jainapaNuM kAMIka A dayAne laIne che. te dayAno paNa che kAyANIe upADelI carcAmAM lopa karavA beThela che. A dayAnA kAraNe to jaina-bauddha judA paDyA. bauddha sAdhuoe nadI kAMThethI sUkI mAchalIo AhAra mATe lIdhI hatI. jaina sAdhuoe e pravRtti nirdhvasapariNAma utpAdaka ane paraMparAdoSajanita joI niSedhI. AthI bauddha jaina judA paDyA. koI mumukSu bAbata praznaH AvI prakRti kema che? uttara : pAMca AMgaLA batAvatAM arthAt pAMce AMgaLI sarakhI na hoya. zrImade brahmacarya bAbata mArA upara karela ananya upakAra sAMkaLacaMda pitAMbaradAsa kavie zAMtavijayajInI vAta kADhatAM temanI niMdA zarU karI. zrImadjIe kahyuM : parokSamAM koInI niMdA na karavI. sAMkaLacaMdane brahmacarya viSe samajAvI vRDhatA karavA jaNAvyuM. sAMkaLacaMde pAchaLathI kahela ke zrImade brahmacarya bAbatamAM mArA upara bahu upakAra karyo che. huM maithuna sevanamAM kUtarA jevo hato. zrImade mane ThekANe Apyo che. zrI somacaMdabhAI mahAsukharAmanA bAbatanI koI dvArA khabara nahotI apAI, chatAM temane potAnI mohabhAvanA choDI devA zrImade pratiboghatAM zrI somacaMdabhAIe sadaMtara choDI dIdhI. mokSamALA vAMcavAnI AjJA gADI upaDavAnA samaye naroDAmAM posTa mAstaranuM Avavu thayuM. posTa mAstaranI uMmara lagabhaga 50 varSanI hatI. zrImad kahe Izvarane kartA mAno cho? posTa mAstara kahe nA sAheba, paNa ghaNA varSanA saMskAra ekadama kema TaLe? zuM vAMcavuM? zrImad kahe "mokSamALA." A koI mahAna puruSanI cAla che sTezana upara koI yuropiyane zrIjInI cAla joIne temane uddezIne kahyuM ke A koI mahAtmA lAge che. saM.1955nA jeTha mAsamAM IDara-amadAvAdathI muMbaI paghAratAM naDiyAda sughI vaLAvavA javuM thayuM hatuM. "puruSArtha siddhi upAyanI maMgaLAcaraNanI gAthA- "tajjayati paraM jyotiH samaM samastairananta paryAyaiH darpaNa tala iva sakalA pratiphalati padArtha mAlikA yatra / " -mULa graMtha kartA: amRtacaMdrAcAryanuM maMgaLAcaraNa (puruSArthasiddhiupAya) ame kahIe chIe ke AtmA che. punaH punaH e gAthAne uccAraNa karI vivecana karatAM ullAsathI draDhatAthI kahyuM ke "AtmA che, AtmA che, kahIe chIe ke AtmA che." vacamAM bIja-prekSakarUpa gAthA prakAzI. "maMtra taMtra auSatha nahIM, jethI pApa palAya; vitarAga vANI vinA, avara na koI upAya."
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 308 saMvat 1956nA vaizAkha sudI 1nA zrI gharamapurathI amadAvAda paghAryA. zeTha hemAbhAInI vADInA meDA upara utAro karyo. zAMtisAgaranA anuyAyI zrI pArvatIbenanuM tyAM Agamana. svabhAva e gharma ane gharmathI zAMti pArvatIbAIe prazna karyo gharma eTale zuM? zrImad kahe : "zAMti" tamArA guru kuguru hatA zAMtisAgarajInA anuyAyIone zrImadjIe pUchyuM ke-tamo zuM karo cho? jina pUjAdi karo cho? zAMtisAgarajInA anuyAyI : ame pUjA, pratikramaNa, sAmAyika vagere karatA nathI ane makAnamAM vAMcavAnuM karIe chIe. ame kugurune mAnatA nathI. zrImad kaheH ame madhyasthatAthI kahIe chIe ke tamArA guru (zAMtisAgara) kuguru hatA. jJAnI maLyA pachI aMtarakriyA cAlavI joIe. meM pUchyuM : amAre zuM karavuM? zrImad kahe : jJAnIne maLyA pachI aMtarakriyA cAlyA kare. zrI rAjapara jatAM gADImAM caMdrasUrinI vAta nIkaLatAM-tenA karatAM tame sArA cho. - jina vItarAga mudrA ane mokSamAM kAMI phera nahIM. pachI zrI rAjapara gayA. rAjapara jinamaMdiramAM bhoMyarAmAM zrI AnaMdaghanajInuM padmaprabhujInuM stavana zrImade madhura ane gaMbhIra dhvanimAM gAyuM. teno artha samajAvyo. zrI devakaraNajI Adi munionI vRttinuM ullasavuM thayuM. jinamudrA dekhADIne batAvyuM ke "A mokSa, A AtmA." bI vAvIe chIe te khotarazo nahIM sAbaramatI kAMThe bhImanAthanI jagyAmAM paramatattvavRSTino apUrvabogha ApI jaNAvyuM ke bI vAvIe chIe tene khotarazo nahIM. phalIphUlI nIkaLaze. bIjamAMthI vRkSa thAya, vRkSa upara phUla Ave pachI phaLa Ave tema mokSarUpI phaLa Avaze.) jJAnIone eka zloka vAMcatA hajAronuM bhAna thAya che. caturAMgala hai, DragaseM milahe" e AgaLa upara samajAze. nizcaya rAkho khoTe mArge caDhAvIe nahIM saM.1956 vaizAkha suda 5 haThIbhAInI vADIe rAtre mArI zArIrika zithilatA joI UbhA rahevA AjJA karI. ane pUchyuM: karmagraMtha vAMco cho? uttara : sAheba, samajAto nathI. pachI cha bhAvanAo saMbaMdhI be kalAka sudhI vivecana karyuM. zrImad H amArAthI tamAruM kalyANa thaze tenI zI khAtarI? uttara : sAheba eka bhava vaghAre. (ghaNI ghAryA te ghAryA. te tAre ke mAre) zrImad H nizcaya rAkho. khoTe mArge caDhAvavA nathI. bhava vaghAravA nathI.
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ 309 zrImad ane popaTabhAI mahokamacaMda mAre ekke bhava karavo nathI, kRpA karo vaizAkha sudI 6nA roja zrI caMcaLabenanuM AmaMtraNa. temanA pati umAbhAI zeThanuM traNa mAsa thayA paralokagamana. e bAInuM anna lIdhuM che, javuM paDaze. pujAbhAI tathA mAruM sAthe javuM. "karmagraMtha" bAbata carcA thaI. pAchaLathI UtaratAM caMcaLabena kahe bAra bAra varasa thayAM baghAne samAgama, amane nahIM? rokAvAnuM nahIM thAya? zrImad rokAIe ema nathI. caMcaLabena : mAre have ekre bhava nathI karavo. kRpA karo. zrImatuM mukha malakAyuM. zrImad pUrvabhave tibeTanA rAjakuMvara zrI aMbAlAlabhAIe ekavAra kaheluM ke zrImad pUrvabhave tibeTanA rAjAnA rAjakuMvara hatA. tyAre zrI jUThAbhAI tathA caMcaLabena e be temanI patnIrUpe hatA. te vakhate digaMbarI dIkSA bahu pALI hatI ema paramakRpALudeve eka vakhata jaNAvyuM hatuM. zrI jUThAbhAIno svabhAva (jUThAbhAInA dehe) strI svabhAva jevo hato. eka vakhata zrI jUThAbhAI prabhunA khoLAmAM mAthuM nAkhI bahu raDyA hatA. te vakhate zrI paramakRpALudeve kRpA karI jaNAveluM hatuM ke A strI svabhAva che. loko je rUpe joze te rUpe oLakhaze vaizAkha suda 7. viramagAma jatAM amadAvAda sTezane zrImade jaNAvyuM loko je rUpe amane joze te rUpe oLakhaze; arthAt jJAnIrUpe jue to jJAnIrUpe, tyAgIrUpe jue to tyAgarUpe, gRhasthIrUpe jAe to gRhasthIrUpe. (koI kavi svarUpe, koI vidvAna svarUpe, koI zatAvadhAnIrUpe, koI prAmANika jhaverIrUpe) ItyAdi prakAre oLakhaze. - zrI pArzvanAthAdi yogIo ane amArAmAM phera na jANo vaDhavANamAM zrImadjIe mane svahaste yogamudrAnuM citrapaTa ApyuM, ane pharamAvyuM ke "zrI pArzvanAthAdi yogIo ane amArAmAM kAMI phera na jANo. zrI DuMgarazI gozALIyA mane kahetA ke - "2SabhAdi dazA viSe, rahetI je apratIta; rAjacaMdra maLatAM thakAM, pratyakSa dIThI sthita." abhaktirUpa vacana mATe Thapako ekavAra zrI chaganalAla nAnajI sAthe vaDhavANa kempamAM mAruM pharavA javAnuM banyuM. mArA aMtaramAM kaMI vikSepa tethI nIkaLeluM abhaktirUpa vacana. zrImad samIpe jatAM ThapakAnI prApti thaI. ane vaDhavANa kempa choDI ekadama amadAvAda cAlyA javAnI AjJA thaI. tethI mArA manane saMtApa thayo. zrI aMbAlAlabhAIne zrImane araja karavA meM vinaMtI karI. gADIno TAIma thayo. AjJA mujaba amadAvAda cAlyA javuM joIe. paNa gADInA TAIme zrI aMbAlAlabhAI dvArA AjJA thaI ke-rokAzo. nathI javuM.
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo rasoDAnI TIpathI zaMkA to nathI thaI? rasoDAnI TIpa thatI hatI. zrImade kahyuM : rasoDAnI TIpamAM zuM bharazo? uttara : AjJA karo te. zrImad kahe H rUA. so bharAvo. uttara H sAruM, jema AjJA. pachI samIpamAM bolAvI zrImad kahe : amAre tamAruM kAMI nathI joItuM. A rasoDAnI TIpathI zaMkA to nathI AvI ? zrI vaNArazI taLazIne uddezIne kahe--bharavADavALuM rAkhIe ke vANiyAnI rIte? bharavADanI rIte, vANiyAnI rIte nahIM, ema kahI rasoDAnI TIpa phADI nAkhI. (parIkSA hetue A prasaMge banela) tyArapachI zrI paramazruta prabhAvaka maMDaLanA khAtAnI TIpa zarU karI. ekavAra sAMje sanmukha beTho hato. AnaMdaghanajInAM stavana bolAvyAM. pachI zrImad kahe--amadAvAdathI ahIM AvatAM zAMti thaI? uttara--hA jI. 310 A vacanAmRta jagatanuM kalyANa ka2ze rAtre vacanAmRtanI prApti thaI ane jaNAvyuM ke A vacano jagatanuM kalyANa karaze. paNa tamAruM to jarUra kalyANa ka2ze. ema kahI vacanAmRta prasAdI ApI. koInuM mRtyunI vAta sAMbhaLyA pachI ame AhAra letA nathI. ema AhAra levo nirdhvaza pariNAmajanaka che. zrImad kahe-vRtti kyAMya gaI ekavAra huM zrImanA caraNa cAMpato hato - caraNasevA karato hato. tyAM mArI vRtti bIje kyAMka gaI. zrImad : vRtti kyAMya gaI? meM kahyuM--hA jI. zrImade kahyuM : "amAre navI mA nathI karavI.' A mumukSuo amAre mAnuM dudha che. 2bArIne pUcho eka ja gAyanuM dUdha che? ekavAra zrI nAthIbahena gAyanuM dUdha cAra zera lAvyA. temAMthI aradhA zera dUdhamAM melinsa phuDa nAkhI zrImad samIpe laI gayA. zrImade pUchyuM : dUdha koNa lAvyuM? eka ja gAyanuM dUdha che? zrI nAthIbahena kahe--dUdha huM lAvI chuM. eka ja gAyanuM che. zrImade kahyuM : rabArI Avela tene pUcho. rabArIne pUchatAM teNe jaNAvyuM ke sADA traNa zera eka gAyanuM che ane aragho zera bIjI gAyanuM che. dUdhanA pyAlAmAM taLiye vALa dUdhanA pyAlAmAM taLiye vALa hato. te aMge kahela dUdhamAM vALa che joyuM to taLiye vALa hato. pitAzrI ravajIbhAIne ekavAra zrI mANekalAla ghelAbhAI sAthe jinamaMdire pUjA karavA javA kahyuM hatuM. zarIra kSINa che, kSaya nathI zrI aMbAlAlabhAI DAkTara pAse davA levA gayA hatA. davA laIne AvyA. temane zrImade pUchyuM : DAkTare zuM kahyuM? zuM vAtacIta thaI? zrI aMbAlAlabhAIe jaNAvyuM ke DAkTara ThAkoradAse kahyuM che ke kSaya che. zrImade kahyuM ke nA, ema nathI; zarIra kSINa che ema kahyuM che. DAkTara ThAkoradAsa AvatA pUchyuM to DAkTare jaNAvyuM ke zarIra kSINa che ema kahela tenI khAtrI thaI.
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 311 zrImad ane popaTabhAI mahokamacaMda ekavAra zrI "jJAnArNavanI prata bAMghavA mane Apela. mane bAMghatA na AvaDI. pharI bIjA koIne bAMdhavA kahela. evI upayoganI tIvratA cITAI hatI. ATha yogadRSTinI sajhAya ane AnaMdaghanajInA stavano vicArazo? saMvat 1957 kArataka vadI 5nA roja amadAvAda AgAkhAnanA baMgale zrI gaMgAbahena darzane AvyA hatA. te zaramAtAM hatA. zrImad kaheH zaramAo cho zA mATe? popaTanI bahena amArI bahena. pUjA karo cho? jina pUjA-sevA karajo. ATha yogadRSTinI sajhAya tathA AnaMdaghanajInA stavano mukhapATha karI vicArazo. jagata guNa-puNyanuM dveSI che. zrImad H jagata guNa-puNyanuM draSI che. bahAra nadI kinAre paNa lokone anukULatA rahevA dIdhI nathI. jagatanI vicitra sthiti joI pokAra karyo zrI yazovijayajI upAdhyAya ATalA bahAra kema nIkaLyA? 35-15-125 gAthAnAM stavano karI pokAra kema karyo? aMtaramAM kema na samAyA? (niSkAraNa karuNAzIlatAthI A udgAro bahAra nIkaLyA. paramakRpALudevane jema kuguruo lUTe te barachI sahana na thaI tema emanAthI paNa sahana thayuM nahIM tethI pokAra karyo.) A traNa noTo dvArA amAruM oLakhANa thaze meM kahyuM sAheba, zrI vacanAmRta prasAdI mATe araja che, zrI aMbAlAlabhAI nathI ApatA. zrImadjIH aMbAlAlane eno moha thayo che. A traNa noTo te buka karatAM caDhiyAtI che, te tamane maLaze. ame koNa chIe tethI tame jANazo. zrImade ekavAra kahyuM -aMbAlAla potAnI cAmaDInAM pAvalAM (joDAM) amArA mATe karAve to paNa upakAra na vaLe. cAmaDAne aDatAM hAtha dhoI nAkhavA pharavA jatAM koI mANasa cAmaDAnuM pAkITa laI Avato hato. te jovA mATe lAvavA kahyuM. lAvyA pachI pAchu ApavA kahyuM ane hAtha ghoI nAkho ema jaNAvyuM. (tAtparya ke cAmaDAnI vastune aDatAM hAtha ghoI nAkhavAno vyavahAra jALavavo. ADakatarI rIte bogha dIgho. derAvAsImAM gurugamanI jarUra, sthAnakavAsImAM badhuM pheravya chUTako. cAMdalA oLamAM jatAM-koI sAdhu paratve vAta nIkaLatAM zrImadjI kahe: sthAnakavAsI ane derAvAsImAM pharaka e che ke derAvAsIne phakta cAvI pheravavAnI che. (gurugamarUpa cAvInI jarUra che bAkI mUrtipUjana Adi samyaka che.) ane sthAnakavAsI bAbatamAM jaNAvyuM ke badhuM pheravya chUTako che. zrImade mane zrI paramakRta khAtAnI dekharekha rAkhavA bAbata AjJA karI. kIDI caMpAtA pratimAse ekAsaNA eka vakhata kIDI caMpAI jatAM prAyazcittarUpe bAra mAsa sudhI dara mAse 1-2 ekAsaNA karavA AjJA karI hatI.
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo zrImade AgAkhAnanA baMgale kahyuM-A munio cothA ArAnI vAnagI che ekavAra zaMkhapara zrI lallujI muni Adi pAse jatAM zrImade kahela ke--loko vANiyA nathI, bhUle che. cothA ArAnuM maLe che chatAM bhUle che. cothA ArAmAM paNa maLavo durlabha, te maLatAM chatAM bhUle che! mAna tyAM keTalA kaSAya? cAre kaSAya sevavA Avo cho? 312 koI eka prasaMga meM kahela--sAheba, zarama Ave che. zrImad kahe : nIce jatA raho. (pAcho bolAvIne) zarama? kema zarama? ema dazavAra zarama zarama bolAvIne kahyuM ke--zarama ke mAna? mAna tyAM keTalA kaSAya? zuM cAre kaSAya sevavA ahIM Avo cho? bhagavAnanA dhAmamAM chIe zrI ugarIbena caitra vada 4nA roja rAjakoTathI amadAvAda AvyA. zrImadjIno saMdezo lAvyA ke bhagavAnanA ghAmamAM chIe ema jaNAvajo. (bhagavAnane rahevAnuM ghara kayuM? to ke zuddha AtmA. ame zuddha AtmAmAM chIe, A dehamAM nathI. ema paramakRpALudeve jaNAvyuM.) zrImad rAjacaMdrane sadguru bhagavAna tarIke svIkAryA teozrInI adbhuta jJAnanI camatkRti ane uttamottama zakti samajAyAthI meM tathA bhAIzrI vanamALIdAse ema jANyuM ke pUrNa AtmasvarUpanI prApti to A puruSa karAvI zake tema che, ema ghArIne sadgurudeva parama pUjyazrIne 'jIvadayANaM' eTale mithyAtvabhAvathI mukta karAvI AtmAnA yathArtha svarUpanI oLakhANa karAvI ApanAra jANI sahajAtmasvarUpa zrImad rAjacaMdradevane mArA sadguru bhagavAna tarIke trikaraNayoge niradhAryA che. smRti pramANe TUMkamAM TAMcaNa kAgaLa para mUkavAnuM saMvat 1963mAM karela che. zrI somacaMda mahAsukharAma amadAvAda huM zA somacaMda mahAsukharAma mu.amadAvAda che. paMcabhAInI poLa. zrImad paramakRpALudevano satsamAgama kyAre thayela tenI yAdI nIce mujaba smRtimAM rahela, teno atre utAro karAvela che. zrImad rAjacaMdranuM nAma jANavAmAM AvyuM mArA kAkAnA dIkarA zA.nagInadAsa dharamacaMdanI sAthe huM sthAnakavAsInA upAzraye jato hato. te arasAmAM teo ekavAra khaMbhAta mukAme sthAnakavAsI sAdhunA darzana karavA gayA. tyAM temane zeTha zrI tribhovanabhAI mANekacaMdano samAgama thayo ane temanA guNanuM bhAna thayuM. amadAvAda AvIne te samAgama saMbaMghI vAta karI, jethI mane paNa navAI lAgI. temaja zrI paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdranuM nAma paNa tyAre jANavAmAM AvyuM. zrI tribhovanabhAI atre AvavAnA che te Avaze tyAre ApaNe maLIzuM ema nagInabhAIe mane jaNAvyuM.
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI somacaMdabhAI mahAsukharAma
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane somacaMda Avo vairAgya to sAdhuomAM paNa nathI thoDA samaya pachI zrI tribhovanabhAI tathA temanI sAthe atrenA rahIza zrI popaTalAlabhAI paNa paghAryA. ane huM samAgama arthe zrI nagInabhAInA ghera gayo. temanI zAMti ane vairAgyamaya dazA joIne mane kharekhara Azcarya thayuM. ane manamAM thayuM ke Avo vairAgya to sAghuomAM paNa jovAmAM Avato nathI. pachI zrI popaTabhAInI vyavahArakuzaLatA tathA paramakRpALu jJAnI bhagavaMtanI dazA saMbaMghInI vAto tathA temano vairAgya da22oja amane vadhAre asarakAraka thato gayo. 313 amuka vakhata pachI eka bhAI taraphathI evA khabara maLyA ke zrI paramakRpALudeva amadAvAda paghAravAnA che, paNa tenI pAkI khabara maLI nathI. pachI zrI paramakRpALudeva je meDA upara pathAryA hatA tyAM zeThazrI jesIMgabhAI UjamazIne khabara maLavAthI tyAM gayA hatA. paramakRpALudevanA mukhAraviMda upara parama udAsInabhAva zrI paramakRpALudeva haThIbhAInI vADI sAme nagarazeThanA baMgalAmAM UtaryA che. tevA khabara maLatAM ja huM tathA nakarAbhAI tyAM gayA. zrI nagInabhAI to tyAM ja hatA. ame traNe jaNAe zrI kRpALudevanA darzananI bhAvanA zrI popaTalAlabhAIne jaNAvI. teozrIe koI bhAI pAsethI 2jA maMgAvI ane darzana karavA mATe amane meDA upara laI gayA. te vakhate paramakRpALudeva eka khATalAmAM birAjela hatA. darzana karIne ame traNa jaNa lAInabaMdha be hAtha joDI sAmA UbhA rahyA. te vakhate teozrInI mudrA jANe sAkSAt sajIvana pratimA birAjamAna hoya ema lAgatuM hatuM. temanA mukhAraviMda upara spaSTa parama udAsInabhAva hato. A prathama darzananA pratApe mArI aMtaravAsanA ghaNI upazamarUpa thavAno mane AzcaryakAraka anubhava thayo hato. pachI amoe sASTAMga namaskAra karIne vinayapUrvaka pUchyuM--sAheba, ame zuM vAMcIe ? teozrIe jaNAvyuM ke--zAMtasudhA2sa, adhyAtma kalpadruma, bAra bhAvanAo vagere. jethI ame AjJA mujaba da22oja vAMcatA hatA. temaja da22oja zrI popaTabhAIno samAgama karatA hatA. te dahADe huM tyAM 11 thI 12 vAgyA sudhI rahyo hato. paramakRpALudeva hamaNAM oraDAmAMthI bahAra Avaze ane koI vAtacIta karaze tevuM jANavAmAM AvatA huM tyAM rokAyo hato. tamArA guru kruguru hatA teTalAmAM zAMtisAgarajInA Azrita gaNAtA daseka bhAIo kaMI prazna pUchavA AvyA. temAMnA bhAIoe ema jaNAvyuM ke--ame sAmAyika karatA nathI, pratikramaNa karatA nathI, pUjA karatA nathI; kAMI karatA nathI. ane te makAnamAM vAMcavAnuM karIe chIe. mane smRtimAM che ke te vakhate paramakRpALudeve jaNAvyuM ke--ame madhyasthatAthI kahIe chIe ke tamArA guru kuguru hatA. A pU.zrI caturabhAI paraSottamadAsa tathA bIjA bhAIoe zAMtithI sAMbhaLyuM hatuM. satpuruSanA prabhAve marakI nAbuda thAya te vakhate ghAMcInI poLamAM jinAlayamAM plega nimitte mahotsava cAlato hato. te nimitte paramakRpALudeve jaNAvyuM ke tevA satpuruSo kyAM che ke jemanA caraNakamaLa pakhALIne jaLano chaMTakAva thAya to marakI nAbUda thAya? ema amone zrI popaTalAlabhAIe jaNAvyuM hatuM.
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 314 jaLakAyanA jIvone du:kha na thAya tenI kALajI sADA agiyAra vAgyA zrI popaTabhAIe jamavAnuM AmaMtraNa karyuM. pote UThIne cokaDI pAse UbhA. huM pote pANIvatI kRpALudevanA hAtha ghovarAvato hato. te vakhate jANe apakAyanA jIvane koI prakAre duHkha na thAya tema yatnApUrvaka hAtha ghotA hatA. jANe pANI hAthane aDe che ke nahIM? huM barAbara joI rahyo hato. zrI popaTabhAIne batAvyuM. teo paNa Azcarya pAmyA. thoDo vakhata che, ceto ghanA suthAranI poLanA rahIza gopALadAsa paNa tyAM hAjara hatA. gopALadAsane uddezIne paramakRpALudeve jaNAvyuM ke kema gopALadAsa? gopALadAse kahyuM-hA, sAheba. . paramakRpALudeve kahyuM-have zuM karo cho? thoDo vakhata che, ceto. pachI huM ghera gayo. pherI pharatAM paramakRpALudevanuM ja smaraNa cAlyA karyuM tyAMthI mArA pitAzrInI sAthe gAMsaDI laI pherI karavA gayo. pitAjInI sAthe pharI pharatAM pharatAM paNa mane to paramakRpALudevanuM ja smaraNa cAlyA karatuM hatuM. be kalAka pherI pharyA pachI pitAjInI sAthe ghera Avyo. gAMsaDI poTalAM mUkI mArI bA vagerene jaNAvIne huM to nagarazeThanA baMgale gayo. tyAM te samaye pU.ugarIbahena tathA be bhAIo hatA. meM ugarIbahenane jaNAvyuM ke bahena, kRpALudeva kyAM padhAryA che? kaho, to tyAM jaI pahoMce. bahene kahyuM ke AjJA nathI, jethI tyAM besI rahyo. . zrI paramakRpALudeva kyAranAya pahoMcI gayA cAra vAgyA pachI zrI lallujIsvAmI, zrI devakaraNajI, zrI lakSmIcaMdajI, zrI caturalAlajI, zrI narasiMharakhajI, zrI mohanalAlajI vagere munirAjo dillI daravAjethI zrI mANekalAla amRtalAlanA baMgale (utAre) jatA hatA. rastAmAM teonA darzana karyA ane pUchyuM tyAre teoe jaNAvyuM ke hamaNAM paramakRpALudeva Avaze. te pachI thoDe vakhate sIgarAma gADI AvI temAMthI zrI paramakRpALudeva, zrI aMbAlAlabhAI, zrI popaTalAlabhAI tathA zrI kuMvarajIbhAI UtaryA. meM emanA darzana karyA. teozrI bArImAM thaI pagathiyA caDhatA hatA ane huM barAbara teozrInI pAchaLa cAlato hato. meM UMcuM joyuM to zrI kRpALudeva kyAranA tyAM pahoMcIne beThelA ane huM to hajI pagathiyAmAM ja hato. mane Azcarya thayuM. kAle savAre zatAvaghAnI zrImad rAjacaMdra amadAvAda paghAravAnA che ekavAra gharamapurathI zrI raNachoDabhAIno zrI puMjAbhAI hIrAcaMda upara tAra Avyo ke kAle savAre paramakRpALudeva amadAvAda paghAraze. huM tyAM hato. bhAI zrI popaTalAlabhAIe mane jaNAvyuM ke koI baMgalo dillI daravAjA bahAra tapAsa karI Avo, ane sAro maLato hoya to bhADe rAkhI lo. huM nIkaLyo ane haThIbhAInI vADImAM makAna zoghato hato tyAM tenA paherAvALAe mane jaNAvyuM ke daravAjA uparano meDo khAlI che, tame zeThajIne tyAM jAo, to maLI zakaze. pachI huM kempa tathA zAhIbAga baghA baMgalAo joI Avyo paNa bIjo baMdobasta thayo nahIM. uparanI hakIkata meM bhAIzrIne jaNAvI. teoe pUMjAbhAIne bolAvI mane tathA pUMjAbhAIne uparanA kAma mATe jhaverIvADa nIzApoLamAM bAlajIbhAIne tyAM mokalyA. bAlajIbhAI te vakhate nagarazeTha maNibhAI ekAda-be divasamAM gujarI gayelA, tethI traNa vAge tyAM besavA
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane somacaMda gayA hatA. ame banne jaNa nagarazeThane vaMDe gayA. tyAM bAlajIbhAIe amane bolAvI pUchyuM ke kema AvavuM thayuM che? ame makAna viSenI vAta karI. te vakhate rA.rA.zrI jesaMgabhAI zeTha tathA moTA zeTha mayAbhAI zeTha paNa hAjara hatA. temaNe pUchyuM ke zuM che bAlajIbhAI? tyAre bAlajIbhAIe jaNAvyuM ke kAla savAre zatAvadhAnI zrI rAyacaMdabhAI (zrImad rAjacaMdra) amadAvAda paghAravAnA che, teone be-traNa divasa haThIbhAInI vADIno meDo joIe che, te khAlI che. te mATe A be bhAIo AvyA che. 315 tarata ja moTA zeTha mayAbhAI zeThe jesaMgabhAIzeThane jaNAvyuM ke ciThThI lakhI Apo. jethI temane badhI sagavaDa maLe. zeThazrI jesaMgabhAIe tarata ja ciThThI lakhI ApI. te laI ame pU.popaTabhAI pAse gayA. bhAIzrIe ciThThI mane ApI ane tyAM jaI sAphasUphI karI je joIe te sarasAmAna bhego karavA jaNAvyuM. huM tathA nagInabhAI banne jaNAe jaIne paherAvALAne ciThThI ApI ane tarata ja meDo ughADI Apyo. ame khATalo, godaDAM, pANInA vAsaNa vagere badhuM goThavI dIdhuM. A koI mahAtmA che, juo temanI cAla savAramAM sTezana upara gayA. muMbaInI melagADI AvI. tarata ja sekanDa klAsamAMthI kAThiyAvADI pozAkamAM zrI paramakRpALudeva bahAra padhAryA. thoDuM cAlyA tyAM to koI yuropiyana moTA hoddAvALA jevA lAgatA sAheba ane temanI sAthe eka bhAI hatA. temane teoe jaNAvyuM ke, "A koI mahAtmA che, juo temanI cAla, jarUra mahApuruSa che.'' 52makRpALudeva haThIbhAInI vADIe padhAryA ame badhA pachI jhAMpethI bahAra nIkaLyA. tyAMthI gADImAM zrI paramakRpALudeva, zrI popaTalAlabhAI, zrI aMbAlAlabhAI tathA zrI gulAbacaMda, nagInadAsanI peDhIvALA zrI maMgaLadAsabhAI ema cAra jaNA haThIbhAInI vADIe padhAryA. huM, zrI nagInabhAI tathA zrI ugarIbahena gADImAM chIpApolathI sarasAmAna laI haThIbhAInI vADIe gayA. gADImAMthI UtarI upara jaI zrI paramakRpALudevanA darzana karI bahAra beThA. zrI popaTabhAIe tathA zrI puMjAbhAIe paramakRpALudeva mATe jamavA vagerenI sagavaDa karI hatI te pramANe jamADyA. ame bI vAvIe chIe, tene khotarazo nahIM huM bapore ghera gayo. sAMje pAMca vAge vADIe pAcho Avyo tyAre zrI paramakRpALudeva, bIjA bhAIo, tathA zrI nagInabhAI vagere zAhIbAga bhaNI pharavA gayA hatA. tyAM zrI paramakRpALudeve jaNAvyuM hatuM ke ame bI vAvIe chIe te UgI nIkaLaze. tene khotarazo nahIM. pote tathA baghA bhAIo pharIne pAchA padhAryA. te vakhate huM oTalA upara beTho hato. jotAM ja Ubho thaI gayo. hAtha joDI namaskAra karyA. te vakhate divasa-sUrya Athamyo na hato. pote upara paghAryA te samaye devasAnA pADAmAM rahetA zrI popaTabhAI ThAbhAI tathA lAlaDhabuvALA mohanalAlabhAI ane bIjA keTalAMka bhAIo tyAM AvyA hatA. zrI paramakRpALudevane nagarazeThane tyAM padhAravAnI vinaMtI karI. te vakhate zrI paramakRpALudeve jaNAvyuM ke zuM karIe, A lUgaDAM naDe che, zarIra nabaLuM che vagere spaSTatA karI. AthI be bhAIo saMtoSa pAmI cAlyA gayA.
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo AkhI rAta paramakRpALu devanuM smaraNa rahyuM rAta paDI. AjanI rAta ApaNe ahIM ja rahIzuM. paNa zrI nagInabhAIe jaNAvyuM ke ghera ghaNo kleza thaze, tethI ghera javuM ThIka che. meM temanuM kahevuM mAnyuM nahIM. zrI ThAkarazIbhAI laherAbhAI lImaDIvALA maLyA, teoe paNa ghera javAnI salAha ApI. eTale rAtre nava vAge jema koI parANe ghera kheMcI jatA hoya te mAphaka ghera gayo. rAta AkhI paramakRpALudevanA smaraNamAM pUrI thaI. paramakRpALudevano AkhI rAta satata bogha cAlyo savAre pAMca vAgatAM meM zrI nagInabhAIne IzAro karatAM teo nIce AvyA ane ame banne ekaThA thayA. mArA pitAjInA bhayathI ame avaLo rasto lIdho. sIghA jaIe ane amArI pAchaLa Ave to amane pAchA laI jAya. te bhaye ame DahelAmAM thaIne gayA. prAtaH kALe haThIbhAInI vADIe AvI pahoMcyA. pANI gALavA, loTA vagere mAMjavAnuM kAma karavA jato hato tyAM ja zrI kuMvarajIbhAI AvyA ane jaNAvyuM ke hamaNAM rahevA do, thoDA vakhata pachI karajo. meM kahyuM ke kema bhAI, vahANuM (prabhAta) to vAvA AvyuM che. temaNe jaNAvyuM ke kRpALudeva hamaNAM ja sUI gayA che, atyAra sudhI satatu bogha cAlato hato. A jANIne mane to evI arerATI pedA thaI ke meM mAro Avo amUlya avasara gumAvyo. have e avasara pAcho kyAMthI Ave ema aMtaHkaraNamAM ghaNo kheda thayo. te ja vakhate zrI popaTabhAI mArI pAse AvyA ane kahyuM ke somAbhAI, tuM rAtre kyAM hato? tane to paramakRpALudeve saMbhAryo hato. te vakhate A amUlya avasara gumAvyAno mane ghaNo ja kheda thayo. paramakRpALudevane ekalA maLavAnI prabaLa icchA thoDIvAramAM zrI sobhAgabhAInA patnI tathA temanA dIkarA zrI maNibhAI banne jaNA paramakRpALudeva jyAM birAjyA hatA tyAM AvyA. namaskAra karIne temanI samIpa beThA. zrI maNibhAIne maNi kahI saMboghatA hatA. have kema che? ThIka che ne? te huM bAraNAmAMthI sAMbhaLato hato. pahelethI mArI eka icchA prabaLa hatI ke zrI paramakRpALudevane huM ekalo maLuM. paNa zI rIte maLI zakAya? ema vicAryA karato hato. tevAmAM zrI maNibhAI ane temanA mAtuzrI banne bahAra nIkaLyA, tevo ja huM aMdara pesI gayo. mumukSue sAta vyasanano avazya tyAga karavo joIe. teozrInI najIka jaIne savinaya namaskAra karI hAtha joDI meM vinaMtI karI. tyAre paramakRpALudeve mane jaNAvyuM ke sAta vyasana jarUra tyAga karavA joIe. temAM uttama kuLane lIdhe pAMca vyasanano tyAga to saheje paLAya che, paNa parastrI ane corI e be vyasana tyAgavA kaThaNa che. upayoga rAkhe jarUra tyAga thaI zake che. pachI mArI bhUla meM paramakRpALudeva samakSa nivedana karI, tyAre teozrIe jaNAvyuM ke amuka tArIkhe amuka mAsa sudhI ekAsaNA karavA ane zrI popaTabhAI jaNAve tema vartavuM. pachI huM zrI paramakRpALudevane raDatAM cakSue sASTAMga namaskAra karI bahAra nIkaLyo, ane tyAMnA kAmakAjamAM lAgI gayo. te divase sAMje cAra vAgyAnI gADImAM zrI paramakRpALudeva viramagAma paghAravAnA hatA evI khabara maLI. tyAre huM ghera jamavA gayo hato. pAcho aDhI vAge sIgho haThIbhAInI vADIe pahoMcI gayo. zrI paramakRpALudeva, zrI
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane somacaMda popaTabhAI vagere murabbIo sTezane pahoMcI gayA hatA. te jANI turata ja huM sTezane gayo. Trena AvI gaI hatI. paramakRpALudeva sekanDa klAsamAM birAjyA hatA. temane savinaya namaskAra karI badhA bhAIonI joDe Ubho rahyo. paramakRpALudeve mane bolAvI kahyuM ke "popaTabhAI kahe tema karajo.'' 317 kRpALudevane sASTAMga namaskAra karI sukhazAtA pUchI zrI popaTabhAIno roja samAgama thato hato. tevA vakhatamAM zrI popaTabhAI tathA zrI puMjAbhAI banne vaDhavANa kempa lImaDI darabArane utAre zrI paramakRpALudeva hatA tyAM gayA. huM tathA zrI nagInabhAI paNa vaDhavANa gayA. tyAM zrI popaTabhAI, zrI puMjAbhAI, zrI aMbAlAlabhAI, zrI ugarIbahena vagere paramakRpALudevanI sevAmAM hAjara hatA. ame rAtre agiyAra vAgye utAre pahoMcyA. tyAre zrI popaTabhAIe zrI chaganakAkAne jaNAvyuM ke A be bhAIone zrI paramakRpALudevanA darzana karAvo. ame banne temanI pAchaLa kRpALudeva je oraDAmAM birAjyA hatA tyAM gayA. kRpALudeva eka Asana upara birAjyA hatA. tyAM amo sASTAMga namaskAra karI sukhazAtA pUchI teozrInI najIka beThA. tyAre kRpALudeve pUchyuM--tamane A zarIra kema lAge che? meM kahyuM--bahu narama. kRpALudeve pUchyuM--amadAvAda hatuM tevuM? meM kahyuM--tethIye vadhu narama lAge che. kRpALudeve pUchyuM--vanamAlIbhAI jevuM to nahIM ne? meM kahyuM--sAheba, mane to tethIya narama lAge che. pachI amArI pAse mokSamALAnuM pada 'zubha zItaLatAmaya chAMya rahI' bolAvyuM. e rIte thoDo vakhata vinayabhakti karI. pachI pote jaNAvyuM ke pAMca navakAravALI gaNIne popaTabhAI pAse sUI raho. A zarIra vajraRSabhanArAca saMghayaNa che, tethI gabharAvuM nahIM savAre vahelo UThIne teozrInA darzane haoNlamAM gayo. tyAre pote mane jaNAvyuM ke sUtA sUtA ghotiyuM paherAvIza? meM kahyuM--hAjI. pote eka zetraMjI upara sUtelA hatA. meM teozrIne te ja sthitimAM ghotiyuM paherAvyuM. te pachI ame nAhIdhoI paravArI teozrInI sevAmAM dAkhala thaI gayA. tApa ghaNo hato jethI huM paMkhA nAkhato hato tathA zarIra paMpALato hato. mane jaNAvyuM ke khUba bhAra daIne dabAvo. mArA manamAM ema thAya ke AvI mAMdagInuM zarIra tethI ghIme ghIme paMpALIe. paraMtu tevA zarIra upara caDhIne dabAvavAnI pote mane AjJA karI, ane jaNAvyuM ke A zarIra vajaRSabhanArAca saMghayaNa che, tethI tamAre gabharAvuM nahIM. tema sevA karatAM karatAM amuka TAIma thayo. pachI pote zrI chaganakAkAne bolAvIne kahyuM ke Amane jamavA besADI do. pachI ame baghA bhAIo sAthe jamavA besI gayA. bhAI tamane sukha thAya tema karo eka samaye badhA bhAIo tathA kuTuMba Adi baghA kRpALudevanA rUmamAM beThA hatA. tyAre paramakRpALudeve mAtuzrIne uddezIne kahyuM ke--'mA, Aje rAtre devaduMdubhinA nAda thatA hatA, ane be devo mArI pAse AvyA
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 318 hatA-eka zrI sobhAgabhAI ane bIjA zrI DuMgarazIbhAI gozALIyA hatA. teo amane saMsAratyAga karavAnuM jaNAvatA hatA ke tamo saMsAratyAga karo cho ke nahIM? nahIM to ame tamone herAna herAna karI nAkhIzuM. tyAre sobhAgabhAI ema bolyA ke ApaNA parama upakArI che mATe temane evuM kahevAya nahIM, mATe mA, kema karIe? tyAre mAtAjIe jaNAvyuM ke bhAI, tamane sukha thAya tema karo. mahApuruSanA maLamAM paNa mahAna sugaMdha eka divasa vaDhavANa kempamAM bapore traNanA sumAre kRpALudevanA haoNlamAM gayo ane sevAcAkarI karato hato. tevAmAM pote jaNAvyuM ke saMDAsa javuM che. tethI meM Taba vagere goThavI dIdhuM. pote beThA ane huM bAjumAM Ubho hato. saMDAsathI paravArI pote khurazImAM beThA. pachI te Taba meM lIdhuM. jhADo pAtaLo paNa temAMthI ghaNI ja sugaMgha AvatI hatI. mane bhrAMti thaI ke jarUra koI UMcA prakAranA attaranI bATalI paDI lAge che. ane tethI ATalI badhI sugaMgha maheMke che. pAThavavAnI jagyAe meM Taba pAThavyuM to paNa tyAM cAre bAjuthI sArI evI sugaMdhI AvatI hatI. te vAta meM paramakRpALudevane karI tathA bhAIzrIne karI. zrI paramakRpALudeve jaNAvyuM ke tema ja che. tamAre to popaTabhAI parama AghAra che Ama be-traNa divasa rahI tyAMthI nIkaLatI vakhate ame zrI paramakRpALudevane namaskAra karI rajA mAMgI. amArAthI saheja ema saralabhAve bolAyuM ke sAheba, amane kAMI AdhAra? tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke tamAre to popaTabhAI parama AghAra che, mokSamArga caDhavAne vareDArUpa che. pachI teozrIne sASTAMga namaskAra karI, caraNa-zaraNa laI banne bhAI (huM ane nagInabhAI) tyAMthI nIkaLI amadAvAda AvyA. thoDA divasa pachI popaTabhAI tathA pUMjAbhAI amadAvAda padhAryA, temano samAgama dararoja karatA. paramakRpALudeva AgAkhAnanA baMgale padhAryA ekadA zrI paramakRpALudeva saM.1957nA kArtika vadI 3-4nA roja amadAvAda paghAraze ema vaDhavANa kempathI tAra Avyo. turata ja zrI popaTabhAInA kahevAthI huM tathA zrI puMjAbhAI atre rAyapura bhAunI poLamAM ekabhAIne maLavA gayA. elisa briIja roDa nadI taTa upara AgAkhAnano baMgalo khAlI che ane te bhAI bhADe Ape che ema jANyuM. tethI temane maLI nadI taTa uparanA A baMgalAno meDo tathA nIceno bhAga bhADe rAkhI lIdho. ane joIto sarasAmAna pahoMcADI dIgho. vadI 3-4nA divase savAramAM AvatI gADImAM paramakRpALudeva paghAryA ane sTezanathI bArobAra AgAkhAnanA baMgale paghAryA. paramakRpALudevanA caraNataLe kInakhAbanA rejA pAtharyA citra naMbara 1 pU.zrI popaTalAlabhAIe zeTha pUMjAbhAI hIrAcaMdanI dukAnethI kInakhAbanA rejAnI gAMsaDI maMgAvI te tAkAnA rejA baMgalAnA jhAMpethI mAMDI pagathiyA tathA sIDI upara haoNla sudhI pAtharI dIghA, tenA upara zrI paramakRpALudeva caraNakamaLa mUtAM sUtAM upara pahoMcI birAjyA. te divase pU.ugarIbahena sAMje pAMca vAgyA sudhI baMgalethI ghera gayA nahIM. te bInA kRpALudeve jANI eTale ugarIbahenane zikhAmaNa ApI ghera vidAya karyA. tyAM joItI cIjavastu lAvavAnuM kAma mane soMpAyuM hatuM tethI dararoja savAre joItI
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) paramakRpALudevanA caraNataLe kInakhAbanA rejA pAthayAM (2) zrI lallujIsvAmI ane zrI devakaraNajI munine ahIM teDI lAvo () ToNILadeve rasoIyAne paNa karmabaMdhanathI choDAvyo
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 319 zrImad ane somacaMda sAmagrI lAvI tyAM mUkI paramakRpALudevanA darzana karI pachI ghera jato hato. koI koI da vakhata moDA sudhI rokAto paNa kharo. zrI lallujI svAmI ane zrI devakaraNajI munine ahIM teDI lAvo citra naMbara 2 A prathama ema baneluM ke savAranA nava vAgatA kRpALudeve mane jaNAvyuM ke tame daravAje jAo, baghA muni mahArAjo Ave che, temAMthI zrI lallujI svAmI ane zrI devakaraNajI munine ahIM teDI lAvo. ane bIjA munione daravAje besADajo. huM to daravAjAnA nAke gayo tyAM to muni mahArAjo nAke AvI pahoMcyA. meM teone sASTAMga namaskAra karI kRpALudevanI AjJA jaNAvI, tethI uparokta be muni mahArAja aMdara padhAryA ane bAkInA jhAMpe beThA. be muni mahArAjane laI zrI paramakRpALudeva meDA upara padhAryA. meM jALI vAsI. cAra paisAbhAra bhAta ane be paisAbhAranI traNa roTalI te vakhate kRpALudeve mane jaNAvyuM ke tane bhAta karatAM AvaDe che? meM kahyuM ke koI divasa karyo nathI. teozrI to pharatA hatA. ane meM cUlAmAM lAkaDAM ghAlI dIvAsaLI vatI saLagAvavA mAMDyuM, paNa ema te kaMI saLage? pachI tapelImAM pANI bharI cUlA upara mUkyuM. thoDIvAre kRpALudeve kahyuM ke bhAta thayo? meM DhAMkaNa ughADI joyuM to hA pANI sAghAraNa garama thayuM hatuM. tethI meM jaNAvyuM ke sAheba, hajI to pANI UnuM thayuM nathI. eTalAmAM rasoIyo mULacaMda AvI gayo. teNe tarata gyAsatela vatI cUlo saLagAvI paMdara miniTamAM ja cAra paisA bhAra jeTalo bhAta tathA nAnI be paisAbhAranI traNa roTalI banAvI dIdhI. ane mane kahyuM ke bhAI, bhANuM mAMDI jamavA besADo. citra naMbara 3 paramakRpALudeve rasoIyAne paNa karma baMdhanathI choDAvyo meM bhANuM mAMDIne kRpALudevane jamavA besADyA. pachI rasoIyAe pIrasavA mATe mane roTalI zAka ApyAM. te pIrasyA pachI kRpALudeve mane kahyuM ke pUcho ene ke A roTalImAM moNa nAkhyuM che? meM pUchyuM tyAre rasoIAe hA kahI. meM jaNAvyuM ke sAheba, te hA kahe che. pote jaNAvyuM ke tene ahIM bolAvo. te Avyo. pote pUchyuM ke A roTalImAM moNa nAkhyuM che? teNe kahyuM-nA, sAheba. tame pahelA hA kIdhuM hatuM? hA, sAheba. pachI pote jaNAvyuM ke "mULacaMda, ahIM AvIne to anaMtAkarma nirjarAvavAnA hoya, ke khoTuM bolI ghaNA karmo bAMghavAnA hoya?" ATaluM kahetAM to mULacaMdanA aMtaHkaraNamAM koIka vIjaLI jevI asara thaI gaI, ane te ghaNuM ja raDyo. eTaluM raDyo ke huM to thaMbhI ja gayo. pachI mULacaMda paramakRpALudevanA caraNamAM paDIne bolyohA, sAheba, mArI bhUla thaI. ema kaheto jAya ane raDato jAya. ema aragho kalAka sudhI pagamAM paDI ghaNuM raDyo. pachI paramakRpALudeve jaNAvyuM ke have bhUla nA karazo. vairAgyazataka'mAM indriya parAjaya adhikAra vAMcyo jamyA pachI pote aMdaranA bhAgamAM eka kaoNca hato te para birAjyA. patAsAmAM davA ApavAnI hatI te meM ApI. pachI pote saheja sAja ArAma lIgho. te samaya 11 thI 12no hato. meM jALI vAsI. zrI paramakRpALudeve "vairAgyazataka' pustaka mane ApyuM hatuM te vAMcavA beTho. temAM "indriya parAjaya" nAmano adhikAra vAMcyo.
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo DaoNkTara, A muni mahArAja cothA ArAnA namUnA che upara jaNAvyuM tema huM indriya parAjaya aghikAra vAMcato hato. bhukha lAgI hatI, paNa ema vicAryuM ke kRpALudeve A vAMcavA ApyuM te mArA roganI (bhUkhanI) davA ApI. jALI vAsI huM uparokta adhikAra vAMcato hato. lagabhaga eka kalAka pachI pote tathA muni mahArAja nIce padhAryA ane mane jaNAvyuM ke bAraNA ughADI nAkho, DaoNkTara Ave che. meM turata bAraNA ughADyA. kRpALudeva gAdI upara birAjyA ane muni mahArAjone pATa upara birAjavAnuM kahetAM te upara birAjyAM. DaoNkTara khurazI upara beThA. pachI paramakRpALudeve jaNAvyuM ke "DaoNkTara, A muni mahArAja cothA ArAnA namUnA che.'" DaoNkTara Azcarya vyakta karI upara gayA. muni mahArAjoe paNa AzA mAgI vidAya lIdhI. kRpALudeve kahyuM "zAMti rAkhajo" huM mArI jagyAe besI gayo. Amane Ama lagabhaga eka vAgyo. bhUkha bahu ja lAgI . ghera javAno vicAra karyo. tyAM to pote jaNAvyuM ke jALI ughADa. ane sAthe ja jaNAvyuM ke ghera javAno vicAra karyo che? meM kahyuM--hA, sAheba. tethI mane DaoNkTara sAheba pAse mokalyo. meM DaoNkTarane jaNAvyuM ke TapAla lakhI Apo to huM nAkhato jaIza. doDha vAgyA pachI namaskAra karI rajA mAgI. kRpALudeve kahyuM-'zAMti rAkhajo.'' AthI mane vicAra thayo ke ghera mArA pitAjIe jarUra kaMI ghamAla karI haze. tethI teozrIe zAMti rAkhavA jaNAvyuM che. 320 kRpALudevanI AjJAthI zAMti rAkhI badhAnuM kahevuM sAMbhaLyuM huM to baMgalethI nIkaLyo. bhUkha to bahu lAgI hatI. pAse be paisA hatA. elisa brIja pula pAsethI cavANuM laI phAkato phAkato bhadre TapAla nAkhI ghera Avyo. khaDakImAM eka bAIe jaNAvyuM ke bhAI, tame UbhA raho. tamArA bApAe ghamAla karI che. te bAIe khabara kADhI ke mArA pitAjI to gAMsaDI laI pharavA gayA che. temanI sAthe eka gAMsaDI laI huM paNa da22oja jato hato. pharavA gayA sAMbhaLI huM gharamAM gayo. prathama mArI bAne pUchyuM ke paramakRpALudevano citrapaTa kyAM che? mArI bA e kahyuM ke meM te laIne ThekANe mUkyo che. pachI ja mane zAMti thaI ane jamyo. pADozIo tathA sagAM sau bahu Thapako ApavA AvyA te vakhate kRpALudevanuM vacana '"zAMti rAkhaje' te satata lakSamAM rAkhI badhuM ja zAMtithI sAMbhaLato, sahana karato. mArI moTI bA pADozamAM rahetA hatA tyAM huM gayo. temaNe paNa Thapako Apyo. ane pachI tevAmAM mArA pitAjI padhAryA. temanA vacano paNa ghIraja rAkhI zAMtipUrvaka sAMbhaLyA. paramakRpALudeve jaNAvyuM ke zuM "bahu parizrama paDyo" sAMje vALuM karyA pachI pharI pAcho zrI paramakRpALudevanA darzane gayo. lagabhaga mArA gharanuM baMgalAthI 2aa mAIlanuM aMtara haze. tyAM jaI namaskAra karyA. tyAM pU.popaTabhAI tathA rasoIo mUlacaMda banne jaNa hatA. pU.popaTabhAIne te vakhata ghaNI sakhata AMcakI AvatI hatI. mUlacaMda pakaDI rAkhato hato. paNa huM Avyo jANI bhAIzrIe mane pAse besADyo, AMcakI AvI ke khabhA tathA kamaramAMthI dabAvyuM ke tarata AMcakI besI gaI. pachI paramakRpALudeva pAse namaskAra karI beTho. tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke bahu parizrama paDyo ! meM kahyuM--kAMI nahIM sAheba, mane to citrapaTanI bahu ciMtA thatI hatI, paNa te to mArI bA
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ 321 zrImad ane somacaMda e saMbhALIne mUkI dIdho hato. bAkI kAMIpaNa lAgyuM nathI. ApanI kRpAe zAMti rAkhI zakAI che. tamArA bApA paramathuta prabhAvaka maMDaLamAM kaMI ApI zake? mane vicAra Avyo ke baghA bhAIo kapALadeva sAthe pharavA jAya che. eka vakhata mane pharavA laI jAya to ThIka. evA vicAre sAMje pAMca vAgye gherathI nIkaLyo. AgAkhAnanA baMgalA najIka AvatAM joyuM te kRpALudeva ekalA pharavA jatA hatA. huM namaskAra karI bAjumAM Ubho rahyo. pAMceka pagalAM bharyA pachI teozrIe mArA sAmuM joyuM. jethI huM teozrInI pAse doDI gayo. hAthamAM lAkaDI hatI je mane ApI, huM teozrInI pAchaLa pAchaLa cAlato hato. hAla gujarAta kaoNleja javAno rasto che te nAkA upara AvyA, tyAM pote pUchayuM- Ama kyAM javAya che? meM kahyuM sAheba, mane khabara nathI. pote bolyA ke-popaTabhAI ane tame kyAM sudhI pharavA Avo cho? meM kahyuM-ahIM sudhI. pote te jagyAe ja beThA. meM zAla pAtharI te upara birAjyA. pachI pote pUchyuM ke ugarIbahenanuM ghara ane tamAruM ghara keTaluM cheTuM? A pula jeTaluM haze? meM kahyuM-pulathI cothA bhAganuM cheTuM haze. pharI kahyuM-tamArA bApA paramazruta prabhAvaka maMDaLamAM kaMI ApI zake? meM kahyuM-Ama che udAra ane derAsaranA paMcamAM paisA vApare che kharA. pachI tyAMthI UThI pote baMgalA tarapha padhAryA. teozrI AgaLa ane huM pAchaLa cAlato hato. dararoja baMgalAmAM je raste jatA hatA te raste nahIM jatAM pAchaLanA raste javA mAMDyuM. tyAM keTalAka bhAIo sUtA hatA. teo kRpALudevane jotAM ja beThA thaI gayA ane mane Thapako ApavA lAgyA ke jarA AgaLathI jaNAvIe to kharA! meM kahyuM ke bhAI, teozrI AgaLa ane huM pAchaLa-pachI zI rIte jaNAvuM? vaLI pote A raste Avaze tevI paNa mane khabara nahotI. pharI khAnuM ughADyuM to kAgaLa pensila maLI AvyA eka divasa meDA upara kRpALudevanA darzana karI teozrInI sanmukha Ubho rahyo tyAre teozrIe jaNAvyuM ke A mejanA khAnAmAM kAgaLa ane pensila che te lAvo. meM to bhejanA baghA khAnAM ughADI joyuM to kAgaLa ke pensila kAMI nahotA. pote jaNAvyuM ke lAvyA? meM kahyuM-sAheba, mane dekhAtA nathI. meM to baghA khAnA bahAra kADhIne joyuM to paNa kAMI dekhAyuM nahIM tethI khAnA baMgha karyA. pharIthI kRpALudeve jaNAvyuM ke jo jo, aMdara ja haze. pharI khAnuM UghADyuM ke turata temAMthI kAgaLa pensila maLI AvyA. te samaye bIjuM koI hatuM nahI ame banne jaNA ja hatA. pote je khATalAmAM birAjyA hatA tyAM ja sUtA hatA. eka paisAnI nava lAMbI dAtaNanI soTIo eka divasa DaoN. prANajIvanadAsa vagere mahemAno pU.bhAIzrIne tyAM jamavAnA hatA. te savAre vahelo huM dAtaNa vagere laIne pU.bhAIzrIne tyAM thaIne baMgale gayo. tyAre paramakRpALudeva ane DaoNkTara banne baMgalAmAM hatA. meM darzana karyA. pachI pote jaNAvyuM ke zuM lAvyA? meM kahyuM -dAtaNa vagere. zrImade pUchyuM A dAtaNa keTalAnA? meM kahyuM -eka paisAnI nava soTIo lAMbI ane sArI che. pote kahyuM ke jAo upara DaoNkTarane batAvajo ane kahejo ke eka paisAnI A nava dAtaNanI soTIo che. upara jaI DaoNkTarane kahyuM ane DaoNkTara Azcarya pAmyA. huM nIce Avyo, ane DaoNkTara sAheba paNa nIce AvI bhAIzrIne tyAM jamavA paghAryA.
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo he jIva zuM ahaMkAra kare, eka paisAmAM vecAyo chuM mane vicAra thayo ke zrI paramakRpALudeve DaoNkTara sAhebane zA hetuthI dAtaNa batAvarAvyA haze? vicAra karatAM mane ema lAgyuM ke jIvane ahaMkAra thato hoya ke huM Avo chuM to he jIva, jarA vicAra kara ke eka paisAmAM tuM vecAyo chuM. mATe ahaMkAra karIza nahIM. pharatAM pharatAM paNa gAthAonI dhUnamAM AgAkhAnanA baMgale savAramAM rasoDAnA oTalA upara pharatA hatA ane gAthAo bolatA hatA. oTalo moTo hato. 322 AThama caudazanI tithie eka vakhata jamavuM ekavAra mane paramakRpALudeve jaNAvyu hatuM ke AThama-caudazanI tithie eka vakhata jamavuM evI AjJA pharamAvI hatI. eka divasa meDA upara kRpALudeva ekalA gAdI upara birAjyA hatA. huM kaMI kAraNasara upara gayo. darzana karI pAcho vaLyo. thoDA vakhata pachI kRpALudeva muMbaI bhaNI padhAryA. gADImAM chello pratyakSa samAgama ane chellA ja darzana thoDA divaso pachI tithalathI vaLatAM zrI paramakRpALudeve zrI popaTabhAI tathA zrI puMjAbhAIne naDiyAda teDAvyAM. tyAMthI pote rAjakoTa bhaNI padhAravAnA che evA samAcAra maLatAM ame sTezana upara gayA hatA. zrI gaMgAbahena paNa hatA. gADI AvI, ame darzana karyA. gADI upaDatAM ame banne jaNa huM tathA nagInabhAI sekanDa klAsanI TIkITa laI aMdara jaI be hAtha joDI teozrInI sanmukha UbhA rahyA. pachIthI nIce beThA. ame sANaMda sughI javAnuM ghAryuM hatuM, kemake tyAM AvatI gADIno krosa thAya che eTale tyAMthI pAchA vaLIzuM. e rIte sAthe gayA hatA. sANaMda sTezana AvyuM. ame bannee zrI kRpALudevane namaskAra karyA, ane gADImAMthI UtaravA jatA hatA tyAM pote jaNAvyuM ke ahIM sudhI ja? meM kahyuM--hA, sAheba. gADIno krosa ahIM thAya che. nIce UtaratI vakhate najara karI to paramakRpALudevanI mukhamudrA eTalI baghI vairAgyamaya jaNAtI hatI ke tevI udAsInatA meM koI vakhata joI nahotI. temane mana to spaSTa hatuM ke A jIvo have A dehe darzana nahIM pAme. A mAro chello pratyakSa samAgama ane chellA ja pratyakSa darzana hatA. utAro karAvyo saMvat 1969nA vaizAkha vada 13ne ravivAre. zrI jesaMgabhAI UjamazIbhAI amadAvAda zrImAn rAjacaMdra aparanAma zatAvadhAnI kavizrI rAyacaMdra 2vajIbhAI mahetAno samAgama mane kyAre thayo ane zuM saMjogomAM thayo, te mane kevA lAgyA ane tenI mArA upara zI asara thatI cAlI ityAdi ghaNA premI bhAIonI jijJAsA thatAM te aMge mane je kaMI smaraNo rahyA che te atre nivedana karuM chuM :zrImad rAjacaMdrane mArA 52ma sadguru tarIke mAnuM chuM zarUAtamAM ja jaNAvI dauM chuM ke zrImad rAjacaMdranI eka mahAna tattvajJAnI ane parama satpuruSa
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jesaMgabhAI UjamazIbhAI
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 323 zrImad ane jesaMgabhAI tarIkenI chApa mArA cittapaTa para paDI che, enuM parama satparuSapaNuM uttarottara vizeSa / dRDha thatuM jAya che. ane ene huM mArA parama sadguru tarIke mAnuM chuM. zrI jinano mULa mArga ) eNe prakAzyo che ane e prApta karavA vItarAgatAno eNe je bogha karyo che te jema jema pharI pharI vAMcIe, vicArIe chIe, tema tema temanA para pUjyabhAva ane premabhakti vizeSa vizeSa sure che. e premabhaktino preryo huM ghaNAone ekAMta hitabuddhithI temanA prati jijJAsA karAvuM chuM; evA jijJAsuone temanA tattvajJAnanA vacanAmRtonuM pAna karavA saprema prerato rahyo chuM. are! koI amRta pIo, re! koI amRta pIo! e paramapuruSe amRtano pravAha vahevaDAvyo che. tathAstu! zrImannI gharma tattvajJAna bharI vANIthI ghaNA AkarSAyA zrImad mULa vavANiyAnA vatanI, jJAtie dazA zrImALI vaNika ane kulagharma sthAnakavAsI jaina, temanI vaya A vakhate 1-17 varasanI, vavANiyA, morabI pAsenuM morabI tAbAnuM eka baMdara eTale zrImadga morabI AvavuM thatuM. mULathI saMskArI, pUrvanA prabaLa ArAghaka zrImannA jJAnanA AvaraNo ghaNA ochA thayelA. hRdaya saraLa ane sAragrAhI buddhi eTale alpa samayamAM ghaNuM sArabhUta grahaNa karI letA. skRti ane kSayopazama tIvra eTale ghaNA sUtro, judAM judAM darzano, tattvajJAnano bogha alpa samayamAM grahaNa karI lIdho. A vayamAM mokSamALA racI, morabI ane anya sthaLe aneka avaghAno karI jJAna uparanAM AvaraNo ochA thaI zake che e batAvyuM. morabI sthAnakanA upAzrayamAM avaghAna karyA, gharma tattvajJAnabharI temanI vANIthI ghaNA AkarSAyA, ghaNAne herata (Azcarya) Upajyu. kuLa-saMpradAya sAgharmIone moha thayo ke A to amAro eka avatArI. zrImad to mohamamatva na hatAM, e to satya tattva-gaveSaka, tattvaniSTha hatA. AtmArtha, satyArtha te potAnuM, evI bhAvanAvALA hatAM, eTale vizALahRdayI, madhyasthabhAvI, saraLa svabhAvI, samyaka manoyogavALAM hatA. baghA gharmavALAone thatuM ke A to amArA che; amArA hoya to sAruM. kuLa gharmasaMpradAyavALAoe to potAnA ja mAnI lIdhelA. upara jaNAvela bhAI vanecaMda daphatarI, zivalAla saMghavI vageree zrImanne potAnA gaNyA, paNa te gharmamohane laIne, ane ema zrImad prati ghaNI lAgaNI dAkhavI zrImad snehI karyA. potAnA gharmanA avatArI tarIke "sAkSAt sarasvatI nAmanI copaDI paNa racAvI. ApaNA gharmamAM A avatArI puruSa che mokSamALA' chapAvavA zrImad amadAvAda AvavuM hatuM. amadAvAdathI e aparicita hatA. vanecaMdabhAIe mArA para bhalAmaNa patra lakhI Apela, te laI zrImad amArI pAse Avela. temAM zrImadbhI zaktinA ghaNA guNAnuvAda karela, tema ApaNA gharmamAM (kuLa saMpradAya sthAnakavAsI jainagharmamAM) A avatArI puruSa che, enI cAkarI baradAsa (tajavIja) karavA jaNAvela. zrImad amAre tyAM to na UtaryA, jamavA paghArela. dukAna AgaLa keTalIka gharmacarcA, kAvyazakti batAvela, paNa emane oLakhavAnuM, emanI zaktino toLa karI teno lAbha levAnuM sAmarthya mArAmAM nahotuM. huM vyavasAyamAM gUMthAyelo hato. temaja mane je kAMI gharmaprema hato temAM kuLa saMpradAyagata gharmamohanuM mizraNa vaghAre hatuM eTale emane te vakhate na oLakhI zakyo.
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo zrI jUThAbhAI zrImanne yathAvat oLakhI gayA nAnAbhAI sva.jUThAbhAIne emanI sArasaMbhALa levAnuM meM suparata karI dIdhuM. jUThAbhAI emane yathAvatu oLakhI gayA. jUThAbhAI paNa niHsaMzaya pUrvanA saMskArI hatA e te veLAe na samajAyuM. jUThAbhAImAM vairAgya, bhakti, jJAna tIvrapaNe pariNamyAM. ati alpa vaya, paNa kuTuMba mohane laIne temaja laghubhAI ema mAnane laI ame na jANI zakyA. samyaka jJAnanI nikaTa thavAmAM jIvane nisaMdeha moha ja aTakAve che, pachI te moha kuTuMbano ho, bhAIno ho, pitAno ho, guruziSyano ho, patipatnIno ho, gharmano ho, game te ho-paNa te moha jJAnamAM aMtarAya ANe che. paNa sat pratino, prabhu pratino, sAcA gharma pratino moha ekapakSI hovAthI zrI gautamasvAmIne zrI mahAvIra prabhuprati jema, zrI rAjImatIne zrI neminAthajI prati jema, kosA vezyAne zrI sthUlibhadrajI prati jema jIvane nirmohI karavAmAM kAragata (kAryakRta) thAya che, paNa te "satya" pratino ja hoya to. "asa" hoya to mohavRddhinuM ja ane bevaDAM baMghananuM kAraNa thAya che. eo (zrIma) to jANe jUThAbhAIne pamADavA' nistAravA paghAryA hoya ema thayuM. A vAta saM.1944nI sAlanI che. zrImadbhA pavitra samAgame jIvana saphaLa karI gayA jUThAbhAInA patnI paNa saMskArI hatA. svArthI kuTuMbabaMghana ane mAnAdi yoge tene paNa zarUAtamAM oLakhI na zakyAM. jUThAbhAI 23 varSanI alpa vayamAM, UgatI juvAnImAM jUThA dehane choDI cAlI nIkaLyAM (saM.1946). paNa e alpa vayamAM parama satyuruSa zrImadbhA pavitra samAgame jIvana saphaLatA pAmI gayA. zrImadbhI karuNAbharI jJAnAmRta vANIthI avyakta bIjAropaNa thayuM - zrImanuM vaDhavANa kempamAM kadAca ekAda divasa bhaktizALI bhAIonI vinaMtIthI temanA prati anugraha arthe rokAvAnuM thatuM to teo ghaNuM karI lIMbaDInA utArAmAM UtaratA. tyAM mane temanA samAgamano lAbha zarU thayo. temanI niSkAraNa karuNAbharI jJAnAmRta vANIthI mArA upara avyakta asara thatI cAlI, bIjAropaNa thayuM. sAthe jamavA-jamADavAno saMbaMgha to cAlu hato. A prasaMgopAtta saM.1951-553mAM cAlyuM. zrImade kahyuM-A kALe ame paramazAMti anubhavIe chIe saMvat 1955mAM zrImad amadAvAda paghArela tyAre samAgama lAbha thayela, paNa yathAvat pichANela nahIM, eTale pUrNa lAbha nahIM pAmela. te vakhate eka prazna evo karela ke sAheba, A kALe kevaLajJAna A kSetre hoya? uttaramAM teoe prakAzela ke paramazAMti anubhavIe chIe. zrImad rAjacaMdra graMtha vAMcanathI zrImadbhI sAcI oLakhANa thaI tyAra pachI traNa-cAra varSe temanA vacanAmRto Adi pavitra upadeza saMbaMdhI ane siddhAMtika kRtio "zrImad rAjacaMdra'nAmanA graMtharUpe prasiddhi pAmI. AvaraNayoge zarUAtamAM to te vacanonA vAMcanamananathI huM vaMcita rahyo. saM.1961-62mAM e vacanonI jhAMkhI thaI tyAre paDala UghaDyA. vAMcatA premabhaktie uchALo mAryo. hayAtImAM yathAvat oLakhI-kaLI na zakyo e kheda thayo je hajI paNa varte che.
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 325 zrImad ane jesaMgabhAI mArI peThe ghaNAone thayeluM che. sva.jUThAbhAIne paNa tyAre oLakhyA, temanA suzIla patnIne paNa tyAre oLakhyA, zrImadnA samAgamavAsI-bhAIo-bahenone paNa thoDejhAjhe aMze tyAre oLakhyA. vacanAmRtomAM sUcavela sazruta, upadeza saMbaMdhI graMtho maNiratnamALA, zAMtasudhArasa, yogavAsiSTha ane anya vedAMtanA graMtha, vItarAga darzananA graMtha yathAmati, yathAzakti premabhAvathI madhyasthavRttie vAMcyA, paDala UghaDyA, keTalIka bhrAMti dUra thaI. sanmArga bhaNI AkarSaNa thayuM; vItarAga jina pavitra pratimA paNa AtmArthe utkRSTa sAdhana zrImanA samAgamavAsIono samAgama lAbha levo zarU karyo. teonA keTalAMka saraLatA, bhakti, kaSAyamaMdatA Adi guNothI mane prema vadhyo. guNAnurAgI, guNapremI, guNakhojaka huM thato cAlyo. koI koI saMnyAsIonA samAgamamAM Avyo, zvetAMbara pratimA ArAdhaka sAdhuonA paricayamAM Avyo. badhethI guNa kheMcato cAlyo. vItarAganI, jinanI pavitra pratimA paNa eka utkRSTa sAdhana AtmArthe che evI bhAvapUrvaka pratIti thaI. jina pratimA eka prabala sAdhana che tene utthApI e moTo doSa thayo che amArA saMpradAyanA anubhavI vayovRddha sAdhu sva.umedacaMdrajI kahetA ke zrImad khacIta eka pAmI gayelA avatArI puruSa hatAM. temanAM vacanomAMthI samajAya to vastu pamAya tema che. zrI jinapratimA paNa eka prabaLa sAdhana che; te utthApI che e moTo doSa thayo che. zrI nAgajI svAmI paNa zrImadnI e prakAre prazaMsA kare che ane upalI bAbatane saMmati Ape che. Ama aneka guNavRSTivAnane lAgela che ane te tema kahe che. nimitta maLe paNa pote pAtra na hoya to badhuM aphaLa jAya zrImanA vacanayogathI eka e viziSTa bodha maLyo ane maLe che ke anAdikALa jotAM pUrve anaMtakALa vahI gayo, temAM aneka tIrthaMkarAdi parama satpuruSono yoga thayo. AtmArtha sAdhI zakAya evA prabaLa nimittono yoga AvI gayo, paNa A jIva kadI paNa taiyAra na hato ane hajI paNa nathI. nimitto to maLI cUkyA, paNa upAdAnanuM ThekANuM nahotuM ane hajI paNa nathI, ane hajI paNa nimitto maLaze paNa upAdAnanuM ThekANuM nahIM hoya, potAnI taiyArI nahIM hoya, pote pAtra taiyAra karI rAkhela nahIM hoya to te nimitta paNa aphaLa jaze. varasAda to tenI mosamamAM vahelo ke moDo varase che, paNa te jhIlavA cokhkhuM pAtra taiyAra rAkhI na mUkyuM hoya to avazya te aphaLa jAya. temAM kAMI varasAdano doSa nahIM, pAtranI taiyArInA abhAvarUpa doSa, kSetra kheDI rAkhyuM hoya, zuddha karI taiyAra rAkhyuM hoya to yathAsamaya varasAda va2sI bIjA dhAna yogya thaI zake, paNa kSetra zudghi na hoya to varasAda zuM kare ? aphaLa varasI jAya. Ama jIva taiyAra na hato ane hajI paNa nathI. yogya thavA, pAtra thavA jIvane kharI jijJAsA AvavI joIe, mumukSutA jAgavI joIe, aihika sukhanI lAlasA dUra thavI joIe, ochI thatI javI joIe. parama vinayabhAva Avavo joIe, tattvano nirNaya thavo joIe, te thavA vizALa budghi, madhyasthabhAva, saraLavRtti, nirdebhapaNuM ane mana tathA iMdriyo para kAbU ityAdi AvavA joIe. e badhAM pAtra thavAnAM, tattva pAmavAnAM, taiyArInA lakSaNa che. jIve jo A taiyArI karI rAkhI haze to avazya ene 'pamADe' evAM prabaLa nimittano yoga thaI raheze ane evAM prabaLa nimitto aphaLa nahIM jAya.
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo - 326 aneka Atmazreyakara vArtA zrImadbhI kRpAthI samajAI Ama anekavigha Atmazreyakara vArtA zrImadbhI kRpAthI samajAI che. zrImadbhA guNAnurAgI, bhaktizALI bhAIonA temaja tevA munigaNanA samAgamathI samajAI che; te baghAno huM upakRta chuM. te baghAne, temaja anya je baghAthI e lAbha pAmyo chuM temane pharI pharI vinayabhAve namaskAra karuM chuM. marahUma zrImad rAjacaMdrano mAro paricaya lakhyo tA.14-3-1960 zrImad rAjacaMdra ardha zatAbdI graMthamAMthI udbhUta: A kavirAja jaina che, vidvAna che, kavi che saM. 1942-43mAM kRpALudeva morabInA kiratacaMda zeTha sAthe amadAvAdamAM zeTha jamanAdAsane tyAM UtaryA hatA. teo temane mANekacokamAM amArI peDhIe teDI lAvyA ane kahyuM ke A kavirAja jaina che, vidvAna che, kavi che. peDhI upara te vakhate amArA kAkA laherAbhAI tathA raMgajIbhAI tathA vaLA rAjyanA kArabhArI lIlAgharabhAI beThA hatA. lIlAgharabhAIe kahyuM ke laherAbhAInA nAmanuM kavita karo. te kavita karyuM. pachI pharI kahyuM ke e ja nAmanuM avaLuM karo. te paNa banAvyuM pachI laherAbhAIe temane jamavAno Agraha karyo. zrImad kaMIpaNa bolyA nahIM. kiratacaMda zeThe javAba Apyo ke amAre rokAvAnuM nathI. kRpALudeva sAkSAt sarasvatI'nuM biruda pAmelA puruSa morabInA amArA mitra vanecaMda daphatarIe eka copaDI "sAkSAt sarasvatI mokalI, ane lakhela ke ahIM eka vaNika "sAkSAt sarasvatI'nuM biruda pAmelA puruSa che. temanA viSenuM A pustaka che. kRpALudevanuM citrapaTa joI bolyA A to "sAkSAt sarasvatI prabhAzaMkara paTaNI (bhAvanagaranA divAnasAheba), nAnAsAheba, naDiyAdavALA tathA boTAdanA nagarazeTha hiMmatalAlabhAI amArA nimitte ahIM agAsaAzramamAM AvelA te vakhate kRpALudevanuM citrapaTa joIne paTaNI sAheba bolyA ke, A to amArA "sAkSAt sarasvatI"! zrI jUThAbhAI to kRpALudevane paramAtmA ja mAnatA * , saM.1944mAM mokSamALA chapAvavA kRpALudeva amadAvAda AvyA tyAre TaMkazALamAM zeTha pannAlAla umAbhAIne tyAM rahyA hatA. sAthe nemacaMda karIne chokarAne lAvelA. te rasoI karato. te daramyAna jUThAbhAIne kRpALudevano samAgama thayo. mArA upara vanecaMda daphatarIno kAgaLa lAvelA te mokalAvelo. huM temane TaMkazALamAM maLavA jato. ane mAre bahAragAmano vyavasAya vaghAre te kAraNe meM jUThAbhAIne temanI khAtara baradAsane saMbhALa rAkhavA kahela, jethI jUThAbhAIne amArA karatAM vaghAre paricaya thayo. kRpALudeva amArI dukAne paNa AvatA. jUThAbhAI to temane paramAtmA ja mAnatA hatA. kRpALu deva maLavAthI jUThAbhAI badhuM samajI gayA agAu jUThAbhAI vaiSNava maMdiramAM bhakti karavA amArAthI chAnA jatA. roja rAtre ThaMDe pANIe nAhavAthI tAva lAgu paDyo. amArA kAkA vagerene khabara paDI. pachI Thapako Apyo. ane ApaNA gharmamAM
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 327 zrImad ane jesaMgabhAI ghaNuM sAruM jANavAnuM che, ema badhuM samajAvI divALIbAI sAdhvI pAse mokalatA. pachI kRpALudeva temane maLyA ane samajI gayA. mane navatatvano abhyAsa karavA jaNAvyuM saM.1945 kArataka suda 13nA roja kRpALudeva amadAvAda amAre tyAM paghAryA. ane jUThAbhAI sAthe meDA upara UtaryA hatA. eka divase kRpALudeve nIce AvI mane kahyuM : "kAM jesaMgabhAI, zuM karo cho?" ame mAnapUrvaka gAdIe besADyA. meM keTalIka kuLagharmanI vAto karI, teo sAMbhaLI rahyA. amane kRpALudeve jatI vakhate kahyuM ke nava tattvano abhyAsa karajo. amArA karamacaMda kAkAne raMga lAgelo paNa khullA paDelA nahIM. jUThAbhAI to kRpALudevanA samAgamamAM vizeSa rahetA saM.194panA phAgaNa mAsamAM amArA kAkA raMgajIbhAI sAthe jUThAbhAI morabI eka mahino rokAyA. vyApAranuM kAma raMgajIbhAI patAvatA ane jUThAbhAI kRpALudevanA samAgamamAM vizeSa rahetA. AvI jJAnanI vAto tame kyAMthI lAvyA? saM.1945nA vaizAkhamAM amArA nAtIlA chaganalAlane tyAM lagnaprasaMge khaMbhAtavALA aMbAlAla lAlacaMda vagere AvelA. chaganalAla pustako chapAvavAnuM ane vecavAnuM kAma karatA, ane bIjo vepAra paNa karatA. temanI pAse jUThAbhAIe eka kavitA chapAvela. te kavitA aMbAlAle khaMbhAtamAM chapAvI tethI jUThAbhAIne pUchyA vagara chapAvavA mATe chaganalAle Thapako Apyo. aMbAlAlabhAIe temane kahyuM ke jUThAbhAI sAthe tamo amane meLApa karAvo. e rIte paricaya thayo. jJAnanI vAto thaI, te parathI aMbAlAle pUchyuM, AvI vAto jJAnanI tame kyAMthI lAvyA? ghaNI AjIjI karI pUchyuM tethI kRpALudevanuM ThekANuM batAvyuM, bAda aMbAlAlane kRpALudeva sAthe paricaya zarU thayo. zrI jUThAbhAIe kRpALudevane amadAvAda bolAvyA saM.1945mAM jUThAbhAI ghaNA bimAra paDyA. bhagaMdaranuM oparezana karAvyuM. jeTha mahinAmAM amo morabI gayelA te daramyAna jUThAbhAIe kRpALudeva upara kAgaLa lakhelo ke tamo ahIM paghAro. kRpALudeve jaNAvyuM ke huM avakAze AvIza. aSADha mAsamAM kRpALudeva tathA revAzaMkara jagajIvana amadAvAda AvyA. be traNa divasa jUThAbhAI pAse rahI revAzaMkarabhAI muMbaI paghAryA. ane kRpALudeva morabI paghAryA. bIjAne hAtha joDatAM mane kRpALu deve zIkhavADyuM eka vakhata kRpALudeva muMbaImAM muMbAdevI pAse mArakITa najIka maLyA. temaNe be hAtha joDyA, meM paNa joDyA. hAtha joDatAM mane temaNe zIkhavADyuM. pachI revAzaMkara jagajIvananI peDhI para laI jaI besADIne pANI pAyuM. paramazruta prabhAvanA vaDe badhuM sAruM thaze saM.1956nA bhAdaravA mahinAmAM vAMkAnera kAma prasaMge jatAM vaDhavANa kempamAM huM mArI dukAne Utarela. tyAM mArA nokare mane kahyuM ke, sAhebajI, ahIM lIMbaDInA utArAmAM che. huM maLavA gayo. tyAM ghaNA mumukSuo hatA. aMdara rajA vagara javAtuM nahIM, paNa amo be ja jaNa hatA; temaNe bahArathI mANekalAla
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 328 ghelAbhAIne bolAvyA. temanI pAsethI paramakRta khAtAnI TIpano kAgaLa maMgAvyo, ane mArA hAthamAM mUkyo ane jaNAvyuM ke AmAM rakama bharo. meM rUA.325/-nI rakama bharI ane kahyuM ke Ane zuM karazo? baghAM sAdhu-sAdhvInAM zAstronAM peTIpaTArAno parigraha chUTI jAya tevuM kaMIka karo. tyAre jaNAvyuM ke badhuM sAruM thaze. jesIMgabhAIne Atmasiddhi zAstra saMbhaLAvajo pachI huM bahAra Avyo tyAre ghaNA mumukSuo beThelA, temAMthI popaTalAla mahokamacaMda tathA pUjAbhAIne meM kahyuM ke ahIM ghaNA mANaso che tethI amArI dukAne sUvA Avajo. pachI rAtre meM mANasane mokalyo tyAre kRpALudevanI AjJA levA gayA. kRpALudeve temane kahyuM ke bhale jAo ane jesaMgabhAIne AtmasiddhizAstra saMbhaLAvajo. tame dukAnane badale vIzImAM baMdobasta karela che. be traNa divasa huM vAMkAnera jaI Avyo ne sAhebajIne maLavA gayo. kRpALudeve kahyuM ke atyAre ahIM jamajo. meM kahyuM ke dukAne jamavAno baMdobasta karela che. tyAre pote kahyuM, "nahIM; tame vIzImAM baMdobasta karela che." meM kahyuM, "hA sAheba! kAraNa comAsAmAM ame dukAnanuM rasoDuM rAkhatA nathI." pachI kRpALudeve jaNAvyuM ke AvatI kAle savAre ahIM jamajo. meM hA pADI. te mujaba huM tathA mAro mANasa jamavA gayA tyAre bAjunA rUmamAM amone pote jamavA teDI gayA, ane amArI sAme besI jamADyA. meM kahyuM ke sAhebajI, Apa padhAro, huM jamI laIza; to ke nA, tame jamo.te ja dahADe huM amadAvAda Avyo. AtmArtha mATe kaMI pUchyuM hota to nihAla karI deta saM.1957mAM rAjakoTa mukAme kRpALudeva hatA tyAre tribhuvana bhANajIe mane vaDhavANa sTezane vAta karI ke zrImadbhI tabiyata ghaNI narama che. te uparathI rAjakoTa huM temane jovA gayo. mane kahyuM, "kema cho? kyAMthI Avo cho?" meM jaNAvyuM, ApanI tabiyata ThIka nathI tethI jovA Avyo chuM. mane kahe, "Avo, upara khATalA upara beso." nA kahI chatAM mane besADyo. pachI meM jaNAvyuM ke sAhebajI, mane bahArathI ema jaNAvavAmAM AvyuM che ke tarata pAchA Avajo. tethI have huM jAuM chuM. to paNa kaMI bolyA nahIM. ane mauna rahyA. A vakhate temanI dazA adbhuta hatI. jo AtmArtha mATe kaMI pUchyuM hota to nihAla karI deta. paNa te vakhate mane teTalI zraddhA nahIM. pAchaLathI pU.zrI laghurAja svAmInA samAgamathI zraddhA draDha thaI hatI. be divasa pachI sAMbhaLyuM ke sAhebajIno deha chUTI gayo che. zrI gopALabhAI tathA nagInabhAI amadAvAda zrI paramakRpALudevanA samAgamamAM zrI amadAvAdavALA bhAI gopALabhAI tathA bhAI nagInabhAI tathA bhAI...........Avela. temanI vigata nIce pramANe che : paramakRpALudeve kahyuM trIjo gopALabhAI samajaze A traNe bhAIo saMvat 1954nA bhAdaravA mAsamAM, gAma vasomAM AvyA hatA. te vakhate zrI
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 329 zrImad ane gopALabhAI paramakRpALudeve kahela ke eka mANasa saraLa che paNa AgrahI che, bIjo vizeSa AgrahI che ! te gharma pAme tevo nathI ane trIjo gopALabhAI samajaze, ema kahyuM hatuM. te gopALabhAIne zAstrano vizeSa abhyAsa hato ane vaktA paNa sArA hatA. tema nivRttiparAyaNa hovAthI kAmakAja mAtra koIne gharma saMbaMdhI vAta karavI ke zAstra vAMcavA te ja hatuM. avasthAe vRddha hatA, jethI AgaLa ghaNA mahAtmAono samAgama karyo hato. buTerAvajI tathA AtmArAmajI mahArAjanA samAgamamAM vizeSa rahyA hatA. bannenA cAritranI vAta vizeSa kahetA hatA. prathama namaskAra kRpALudevane karavA joIe paramakRpALudevanA samAgamamAM pahelavahelA AvyA tyAre namaskAra karyA hatA. temane eka kheDAnA zrAvake paramakRpALudevanI sAme carcA karavA teDAvyA hatA. te AvIne upAzraye UtaryA hatA. bIje divase paramakRpALudeva upAzraye pathAryA hatA. tyAM ghaNA mANasonI saMkhyA bhegI thaI hatI. munimahArAjo paNa joDe beThA hatA. te vakhate temaNe muhapattI bAMghIne sAmAyika AdaryuM. sabhAmAM mANaso vaiSNava gharmanA ghaNA hatA. temanA jevuM sAmAyika AdarIne koI mANasa beThuM na hatuM, chatAM eTalA mANasonA vacamAM muhapattI bAMghI sAmAyika AdarIne muni mahArAja zrI lallujI svAmIne pahelAM namaskAra karyA, pachI paramakRpALudevane namaskAra karyA. te vakhate lallujIsvAmI (laghurAja svAmI)e kahyuM ke gopALabhAI, tamo bhUlyA. prathama namaskAra kRpALudevane karavA joIe. pachI te namaskAra karI sabhAmAM beThA. kRpALudeve tharmasaMbaMdhI keTalIka vAtacIta calAvI tyAre gopALabhAI vacamAM pUchatA hatA, pachI sabhA visarjana thaI. paramakRpALu deva puruSa che. sAMjanA vakhate paramakRpALudeva jaMgalamAM paghAryA. te vakhate zrI paramakRpALudeve zrI laghurAja svAmIne jaNAvyuM ke sabhAmAM AvI rIte na kahevuM joIe. paNa have e niMdA karato aTakaze, kAraNa ke eNe viratipaNe sabhAmadhye amane namaskAra karyA. pachI rAtanA nava vAgyA pachI paramakRpALudeve gopALabhAIne pUchyuM ke tamoe zAstra ghaNA vAMcyA che to ame pUchIe chIe ke kevaLI bhagavAna AhAra kare ke kema? eka samaya be upayoga hoya nahIM ema kahyuM che, ane AhAra karatI vakhate to AhArAdika kriyAmAM kAMI upayoga joDavo paDe ane kevaLI bhagavAnane to akhaMDa Atma-upayoga che to AhArAdi zI rIte saMbhave? te kahI ghaNI zaMkAo zAstramAMthI kADhI ApI. eka zAstramAM je vAtanuM pratipAdana karyuM che te vAtane bIjuM zAstra bIjI rIte kahe che tyAre sAcuM zuM? te zaMkAo lagabhaga pacAseka Azare kADhI haze. ane rAtanA bAra vAgyA sudhI ghaNA UMcA svarathI ghaNo ja bogha temane Apyo hato. te bAda temanA AtmAne rucyo hato, pratIta thayo hato ane temanA AtmAne vairAgyanI vizeSa vRtti thaI hatI. vasothI paramakRpALudeve trIje divase rajA ApI. tyAre kahyuM ke amArI AjJA sivAya tamAre AvavuM nahIM. te bhAI amadAvAda gayA tyAre chAnAmAnA eka makAnamAM ghaNI udAsavRttie besI rahetA ane koI pUche tyAre mAMDa bole. loko pUche tyAre eTaluM ja bole ke paramakRpALudeva saTuruSa che. paramakRpALudeva pratye ghaNo bhaktibhAva thavAthI pharI paNa temanI AjJA sivAya kheDA kSetre te gopALabhAI AvyA hatA; temane ghaNo Thapako maLyo hato.
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 330 di pAMcazera pANImAM eka jaNe nAhe tenA karatAM be jaNA nAhe te sAruM te vakhate UnA pANImAM ThaMDu pANI reDavAthI zuM pApa thAya? te prazna paramakRpALudevane - temaNe pUkyo hato. teonuM mAnavuM ema hatuM ke zrAvakathI AvI kriyA thAya nahIM. tenA javAbamAM paramakRpALudeve temane samajaNa pADI hatI ke pAMca zera pANI garama thaI gayuM hoya ane mahIM ThaMDuM pANI nAkhIne be-traNa mANaso nahAya, paNa pAMca zera pANIthI eka ja mANasa nAhI le ane bIjA mATe pharI bIjanuM pANI UbhuM karavuM paDe tyAM UlaTI bamaNI hiMsA thAya che. e vagere vAta karI temanA mananuM samAghAna karyuM hatuM. paramakRpALudevanA darzana karavAnI bhAvanAmAM dehatyAga kheDAthI teo amadAvAda gayA. thoDo vakhata thayA pachI temanI vRddhAvasthAne laIne maMdavADa zarU thayo. ane maraNAMta vedanA pragaTa thaI. te vakhate paramakRpALudevanA darzananI temane ghaNI ja icchA udbhava pAmI hatI ane AvA aMta vakhate mane paramakRpALudeva darzana Ape to kRtakRtya thAuM. tene mATe temanI pAse beThelA bhAIoe jaNAvyuM hatuM ke paramakRpALudevane atre teDAvavA mATe hAla kAgaLa lakho. A vakhate mane darzana Ape, te bhAvanAmAM ne bhAvanAmAM temano dehatyAga thaI gayo. temanA pAnA, pustaka tathA pAtarA rAkhatA hatA te badhuM zrI laghurAjasvAmInI sevAmAM ApavuM ema emanA dIkarAne kahI gayA hatA. zrI nagInadAsa gharamacaMda amadAvAda zrI amadAvAdavALA bhAI zrI nagInabhAI gharamacaMda paramakRpALudevanA samAgamamAM AvelA te prasaMge je kaMI vAtacIta khulAsA thayelA te saMbaMdhI potAnI smRti pramANe lakhAvela che. AtmAnuzAsana, adhyAtmakalpadruma, yogavRSTi, zAMtasughArasa vicAravAnI AjJA paramakRpALudevano samAgama mane saMvat 1955nI sAlamAM thayela che. paramakRpALudeva amadAvAdamAM hemAbhAInA baMgale dillI daravAjA bahAranA baMgale paghAryA hatA, tyAre thayo hato. mane zrI AtmAnuzAsana, adhyAtmakalpadruma yogadgaSTi tathA zAMtasudhArasa e cAra pustako vAMcavA vicAravAnI AjJA karI hatI. bIjAnI paMcAtamAM paDavuM nahIM pachI saMvat 1956nI sAlamAM dillI daravAjA bahAra haThIbhAInI vADInA meDA para paramakRpALudeva paghAryA hatA tyAre darzana thayA hatA. eka divase goghAvIvALA bhAIzrI bhagubhAI tathA huM banne jaNa paramakRpALudevanI sAthe bahAra gayA hatA tyAM pote bhagubhAIne jaNAvatA hatA ke bahu cIkAza karavI nahIM. phalANo mANasa Ama kahe che ane phalANo mANasa Ama kema kare che ne phalANo Ama kema karato nathI tenuM nAma cIkAza, te nahIM karavI. ema be vakhata cIkAzano artha samajAvyo hato. ane tyAM mokSamALAmAM "tapopadhyAne ravirUpa thAya te kavitA che teno artha pharamAvyo hato paNa te mane yAda nathI. rAtre daza vAge darzana lAbha saMvat 1957nA kArataka mAsamAM AgAkhAnane baMgale eka mAsanI sthiratA thaI hatI tyAM hamezAM
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nagInadAsabhAI gharamacaMda
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 331 zrImad ane harakorabena mane darzanano lAbha maLato hato. tyAM rAtre huM tathA bIjA ghaNA bhAIo jatA hatA, paNa rAtre samAgama thato nahoto. tyAM paramakRpALudevanI AjJA evI hatI ke nIce baMgalAmAM besavuM ane paramakRpALudeva meDA para birAjatA hatA. rAtre daza vAgatAnA sumAramAM darzanano lAbha maLI zakato hato tyAM sudhI amo besI rahetA hatA. traNa gAu sudhI AvIne paNa pramAda ka2Aya? tyAM eka divasa pote amo sarvene jaNAvyuM ke tamo nIce beThA beThA zuM karo cho? tyAre meM jaNAvyuM ke nIce besI rahIe chIe. tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke ahIM sudhI AvIne pramAda thAya to pachI traNa gAu sudhI jatAM-AvatAM rasto thAya te AMTo zuM karavA khAvo joIe? pachI ame kahyuM ke havethI jema AzA haze tema karIzuM. pachI paramakRpALudeve eka pustaka vAMcavA ApyuM te amo baghA nIce besIne vAMcatA hatA. sevA karavA lAyaka evA jJAnIpuruSo nahIM maLe eka divase eka bhAIne paramakRpALudeve jaNAvyuM ke jJAnIpuruSanI sevA karanAra ghaNA maLaze, paNa tevI sevA karAvanAra puruSo nahIM maLe-ema jaNAvyuM hatuM. upara pramANe utAro karAvela che. zrI harakorabena amadAvAda zrImadbhunI karuNA dRSTi haju najaramAMthI khasatI nathI harakorabena amadAvAdavALA tAzAnI poLavALA jaNAve che ke mArI uMmara vIza bAvIsa varSanI hatI. amo poLamAMthI dasa-bAra baheno kALA sADalA paherI zAmaLAnI poLamAM koI gujarI gayuM hatuM tyAM besarANa (sAdaDI) mAM jatA hatA. tyAM vacce ghAMcInI poLa sAme meDA uparathI zrImadgha UtaravAnA hatA. loko kahetA hatA ke A ghoDAgADImAM hamaNAM tIrthaMkara jevA puruSa ahIMthI javAnA che eTale amane kutuhala thayuM ke te vaLI kevA haze, te ApaNe joIne jaIe. eTale amo eka bAju UbhA rahyA. tyAM be ja miniTamAM teozrI meDA uparathI UtaryA ane roDa upara UbhA rahI gADImAM besavA jatA hatA te vakhate amo badhI baheno upa2 karuNA dRSTi karI joyuM te vakhate mArI upara je dRSTi paDI te to mane haju sudhI 84 varSanI hAla mArI uMmara che to paNa sAMbhare che. te karuNA dRSTi najaramAMthI khasatI nathI, tyArathI mane nirbhayatA varte che. -satsaMga saMjIvanImAMthI zrI ThAkarazIbhAI laheracaMda zAha lIMmaDI bhAvanAbogha, mokSamALA vAMcatA kRpAnAtha pratye prema udbhavyo saMvat 1952nA comAsAmAM lIMmaDIvALA zrI kezavalAla nathubhAI taraphathI kRpAnAtha saMbaMdhI mane
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo kAMI jANa thatAM zrI bhAvanAboghanuM pustaka vAMcyuM, bAda zrI mokSamALA vAMcI. te be pustako vAMcatA svAbhAvika kRpAnAtha pratye mane prema udbhavyo. saMvat 19paranA comAsAmAM kRpALudeva carotaramAM aDhI mAsa rahI saM.1953nA kAratakathI caitra sudhI vavANiyA rokAyA hatA. tyAM temanA darzanArthe mAre javuM thayuM hatuM. saMvat 1953nA mAgasara vada 3-4thI mAgasara vada 8-9 sudhImAM huM vavANiyA rokAyo hato. te samayanA prasaMgo nIce pramANe : vada-4thI savAranA dazeka vAgye sTezanathI UtarIne kRpAnAthanA ghare mAruM javuM thayuM. te vakhate kRpAnAtha kahe-Ava bhANA. sAhebajI mAre AjJAnusAra vartavAnI icchA che pachI huM temanI sAthe jamavA beTho. kRpAnAtha mane cIjo levAno Agraha karatA hatA tyAre meM kahyuM-sAheba, mAre AjJAnusAra vartavAnI icchA che to mane Agraha na karavA vinaMtI. tyAre kRpAnAtha kahe- "tame to amArA paroNA cho." mArA to Apa paramakRpALunAtha sadaguru cho. jamIne UThyA pachI kRpAnAthanI sevAmAM huM beTho hato, te vakhate kRpAnAthe udAsInatAthI pUchyuM ke, tame zuM joIne ahIM doDyA Avo cho? ahIM zuM tyAga bhALyo? zuM vairAgya bhALyo? meM kahyuM, "mane pAmarene zuM mAluma paDe? huM to pUjya zrI saubhAgyabhAI tathA DuMgarabhAInA avalaMbane Apa sAhebane jJAnI puruSa gaNI atre darzanArthe Avyo chuM. mArA to Apa paramakRpALunAtha sadguru cho. sAheba! mane ADo avaLo gUMcavazo nahIM. bAda meM kaMIka AtmajJAna saMbaMdhI pUchatAM kRpAnAthe kahyuM ke hAla tuM samajI zake tema nathI. kRpAnAthano saMnyAsIo sAthe meLApa bapore huM kRpAnAthanI sAthe zrI ThAkora maMdire gayo. tyAM koI be saMnyAsI bahAragAmathI AvelA beThA hatA. pAchaLathI jANyuM ke te saMnyAsIo khAsa kRpAnAthanI vidvatA jovAne ja bahAragAmathI atre AvelA hatA, ane teonA AmaMtraNathI ja kRpAnAthanuM maMdire javuM thayuM hatuM. tyAM saMnyAsIo samIpe kRpAnAthe be haste praNAma karI nIce godaDA upara birAjyA. zarUAtamAM ja saMnyAsIoe kahyuM ke me kucha nahIM hai, jaina to baDe pleccha mArga hai" ema jainamArganI durgachA karavA mAMDI. joyA-tapAsyA vinA durgachA karavI mahAtmAone ghaTe nahIM kRpAnAthe teone pUchyuM tame jainanAM pustako vAMcyA vicAryA che? tyAre kahe nA. pachI kRpAnAthe kahyuM ke jaina svamata ane veda paramata evuM amArI draSTimAM nathI. ame amArI yathAzakti jaina tathA vedanA pustakonuM avalokana kareluM che. amArI draSTie to amane ema lAge che ke jainane saMkSepIe to te veda ja che. ane vedane vistArIe to te jaina ja che. ema amane to kaMI lAMbo bheda jaNAto nathI. ane tame ke jeNe jainanAM pustako avalokyA nathI ane vedanA paricayI cho, to tamo joyA-tapAsyA vinA jainanI AvI durgachA karo te mahAtmAone ghaTe nahIM ema laMbANathI vivecana karyuM hatuM. chevaTe te saMnyAsIoe
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 333 zrImad ane ThAkarazIbhAI jainanI pote karelI durgachA mATe mAphI mAgI hatI. saMnyAsIo mAphI mAMgI praNAma karI UbhA thayA bAda kRpAnAtha taraphathI vedane anusarato eka prazna temane pUchavAmAM Avyo, paNa teo prazna ja samajI zakyA nahIM. pachI temaNe kRpAnAthane pUchyuM ke "sarva jIva karmathI chUTe che tyAre tenI Urdhvagati zA kAraNathI thAya che?" tyAre kRpAnAthe "cAra kAraNo jaNAvyA hatA. tenA eka kAraNamAM chedanano ghakko" ema jaNAvyuM hatuM. keTalIka vAtacIta thayA pachI saMnyAsIoe mAphI mAgI ane kRpAnAthane be haste praNAma karI UbhA thayA. khojAnA mananuM samAdhAna karyA pachI zAMti eka dahADo zrI muMbaInI rezamI oDhaNI laIne eka vANiyAnuM kRpAnAtha pAse bhAva pUchavA AvavuM thayuM. teNe oDhaNInI kiMmata pUchavAthI kRpAnAthe te jaNAvI hatI. have te ja divase bapore mAtuzrI taraphathI jamavA bolAvavAmAM AvatA kRpAnAthe mane kahyuM ke jA, tuM jamI le; amane jamavAnI ruci nathI. meM araja karI ke kema sAheba? kAMI tabiyata narama che? tyAre kahyuM ke nA. meM pharIthI kAraNa pUchatAM kRpAnAthe kahyuM ke pratikramaNa thayuM nathI. AthI huM Azcarya pAmyo ane pUchyuM ke sAheba, pratikramaNa zene? tyAre kRpAnAthe kahyuM ke, savAramAM ame je oDhaNInI kiMmata karI hatI tenA saMbaMghamAM oDhaNInA mAlika atrenA khojAne amArA taraphathI te oDhaNInI kiMmata ochI thavAthI te khapI nahIM tethI tene amArA pratye kAMI khoTuM lAgyuM che. tenuM haju amArAthI samAghAna thayuM nathI, mATe tuM jamI le eTale ApaNe tenI pAse jaIe. pachI huM jamyo ane te khojA pAse gayA. tyAM khojAnA mananuM samAghAna kRpAnAthe karyuM hatuM. tame jANo ane tamArI goLIo jANe eka dahADo savAre pitAzrI taraphathI kRpAnAthane jaNAvavAmAM AvyuM ke tAvanI goLIonI zIzI je A kabATa upara che te ghaNA lokonA laI javAthI thaI rahevA AvI che mATe have koI levA Ave to tene 'goLIo thaI rahela che' ema bhAI tame nA pADajo. tyAre kRpAnAthe kahyuM ke te zIzI tame ahIMthI laI jAo. tame jANo ne tamArI goLIo jANe. mArAthI khoTuM bolAze nahIM. amane saMsAramAM have ghaDIvAra gamatuM nathI eka dahADo popaTalAla karIne kRpAnAthanA bALamitra maLavA AvyA hatA. temane kRpAnAthe ati udAsIna cahere jaNAvyuM ke popaTalAla, have amane ahIM (saMsAramAM) ghaDIvAra gamatuM nathI. jANe mAthe lAkho karoDo maNano bojo hoya ema vasamuM lAge che. ema kahI thoDIvAra zAMtapaNe besI rahyA hatA. A kALamAM mokSa koI apekSA che ane koI apekSAe nathI ghaNuM karIne te ja rAtre potAnA oraDAmAM kRpAnAtha bichAnAmAM birAjyA hatA. te vakhate huM teozrInI sevA karavA gayelo tyAre meM pUchyuM ke sAheba, A kALe mokSa hoya ke nahIM? tyAre teoe jaNAvyuM ke zrI bhagavatIjInAM prasaMgothI saMbhavato nathI ane zrI caMdrapannati sUtranA prasaMgathI saMbhave che. * cAra kAraNo : (1) pUrva prayoga-kuMbhArano cAka. (2) baMtha cheda-eraMDa bIja, (3) asaMga--lepa rahita tuMbaDI ane (4) urdhvagAmI svabhAva tathA gati-agni zikhA.
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo dukAnanuM muhUrta jovAnuM kAma joSInuM che eka dahADo savAramAM kRpAnAthanA najIkanA gAmamAM koI sagAMo taraphathI kRpAnAthane navI dukAna zarU karavAnuM muharta pUchavAmAM AvatAM kRpAnAthe jaNAvyuM ke te joSInuM kAma che, te mAruM kAma nathI. vAto carcAya te sAMbhaLavAthI samajaNa paDe. vavANiyethI ravAnA thatI vakhate mane kRpAnAthe jaNAvyuM ke ghaNuM karIne amAre sAyale javAnuM thaze, te vakhate bane to sAyale Avajo. tyAM ghaNAo taraphathI aneka vAto carcAya temAM tamane sahaje samajaNa paDaze. kRpAnAtha Akho divasa zAstra vAMcatA hatA te vakhate vavANiyAmAM huM pAMceka dahADo rahyo hato. koI vakhata madhyarAtrinA samaye huM kadI jAgyo hoIza tyAre kRpAnAthanA mukhamAMthI koI apUrva vairAgyabhAvathI atyaMta zAMtapaNe sUtranI gAthAo nIkaLatI sAMbhaLavAmAM AvatI hatI. Akho divasa zAstra vAMcavAno prasaMga najare paDato hato. eka vakhata agAu mArAthI levAyela doSa teozrInI rUbarUmAM jaNAvela tyAre kRpAnAthe mane tenA mATe nitya kheda karavA AjJA karI hatI. bAkI temanI dazA ane vartana eTaluM badhuM apUrva jaNAyuM hatuM ke tene mAtra aMza paNa lakhavAmAM mArI mati cAlatI nathI. saMvat 1953nA vaizAkha mAsamAM kRpAnAtha sAyalA padhAryA tyAre huM tyAM gayo hato. pU.zrI saubhAgyabhAIne 89 mAsa thayAM jIrNa javara raheto hovAthI teozrInuM zarIra bahu kSINa thaI gayuM hatuM. tyAre kRpAnAtha 10 divasa tyAM rahyA hatA. temAMnAM yAda rahelA prasaMgo nIce mujaba lakhuM chuM - sapuruSa pratye kaSAya thAya te anaMtAnubaMdhI eka divasa bhAvanagaravALA kuMvarajI ANaMdajI sAthe anaMtAnubaMdhI kaSAyano prasaMga carcAyo hato. temAM kRpAnAthe ema kahyuM hatuM ke anaMtakALanA karmano anubaMgha paDe evo kaSAya te anaMtAnubaMdhI. je satyaruSanA nimitte jIvano anaMta saMsAra TaLavA yogya che tevA satparuSa pratye je kaSAya thAya te anaMtAnubaMghI kaSAya che. tame phikara karo mA, sobhAgabhAInI uttara kriyA tArA hAthathI thaze kRpAnAtha taraphathI pU.zrI saubhAgyabhAIne potAnI sAthe zrI IDara AvavAnI AjJA karavAmAM AvI hatI. tethI zrI naMbakabhAI taraphathI kRpAnAthane vinaMtI karavAmAM AvI ke sAheba, zrI saubhAgyabhAInA AvA kSINa zarIre ghara bahAra temane javA devAnuM koIne haiye besatuM nathI. AvA zarIrano kema bharoso rAkhI zakAya? duniyA amane gAMDA gaNaze. tyAre kRpAnAthe jaNAvyuM ke traMbaka, tame sau phikara karo mA. zrI saubhAgyabhAInI uttarakriyA tArA hAthathI thaze. moDuM thayuM chatAM kRpAnAthe jaNAvyuM ke melanA TAIme pahoMcI javAze vaizAkha vada AThamanA divase rAtre 8 vAgyAne sumAre sAyalethI kRpAnAthanuM IDara paghAravuM thayuM. mULI sTezana cAra gAu dUra hatuM. te sTezanathI kempamAM javAnI Trenano samaya 9 vAgyAno hato. belagADIthI
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 335 zrImad ane ThAkarazIbhAI rAtrinA vakhate eka kalAkamAM cAra gAuna pahoMcI zakavAnA bhayathI rastAmAM gADAvALAne jhaDapathI hAMkavA mATe traMbakabhAI vAraMvAra Thapako detA hatA. tyAre kRpAnAthe traMbakabhAIne paNa sUcavyuM ke melanA TAIme pahoMcI javAze. mULI sTezana najadIka AvatAM lAno samaya thaI gayo hato chatAM sTezana jaI tapAsa karatAM gADI eka kalAka leTa hovAthI have AvavAnI che ema mAluma paDyuM hatuM. IDaramAM zrI saubhAgyabhAI sAthe teozrI 10 divasa rahyA hatA. IDarathI kRpAnAtha muMbaI paghAryA. saMvat 1953nA aSADhathI saMvat 1954nA kArtika suthI huM muMbaI hato. tyAM samAgama saMbaMdhI yAda rahelA prasaMgo nIce jaNAvuM chuM - amArA pratye vyAvahArika Azaya rAkhavAthI geralAbha thaze eka dahADo kRpAnAthe mane pharamAvyuM ke amArA pratye koIpaNa jAtano vyAvahArika Azaya rAkhavo nahIM. ane evA Azaya-bhAvathI atyaMta geralAbha thaze. ATaluM kahevA chatAM paNa jo te Azaya-bhAva raheto hoya to ema kahIe chIe ke-jyAM sudhI ame revAzaMkarabhAInI dukAne beThA chIe tyAM sudhI te dukAne amArI pAse AvavuM nahIM. jevA bhAva tevA prabhu phaLe aThThAIvarane divase savAramAM kRpAnAthanA darzana karavA mATe teozrInI dukAne jatAM rastAmAM mane evo vicAra Avyo ke kRpAnAtha hAlamAM kaMI upadeza ApatA nathI. paraMtu Aja to kaMIka saMbhaLAvavAnI araja karavI. ema ghArI huM dukAne gayo ane darzana kIghAM ke tarata ja kRpAnAtha eka zAstra laI harikezI muni vALuM adhyayana ane arthasahita saMbhaLAvyuM hatuM. kRpAnAthe jaNAvyuM ke peTI to khullI ja che. bAda kArataka mAsamAM meM muMbaI choDyuM. saMvat 1954nA poSa vadI amAvasathI lagabhaga kRpAnAtha muMbaIthI pleganA kAraNe dukAna baMdha karI dezamAM paghAratAM vaDhavANa kempanA sTezane huM darzana karavA gayo hato. te vakhate kRpAnAthanI sAthe eka peTImAM lAkho rUpiyAnuM jhaverAta hatuM. te peTInI kaLa bagaDI gayelI hatI ane tene tALuM lagADeluM nahotuM. eTale te khullI hatI. te vakhate teozrInI sthiti eka divasa sAyale thaI hatI. tyAM peTI UghaDI gaI che ema amo baghAne jANa thatAM saue kRpAnAthane araja karI ke sAheba, peTI UghaDI gaI che. tyAre kRpAnAthe jaNAvyuM ke te khullI ja che. AvI rIte te peTI khullI ane aMdara lAkho rUpiyAnuM jhaverAta chatAM paNa kempanA sTezane ane zrI sAyelA madhye te peTI letA-mUktAM sAcavavAnI kAMIpaNa bhalAmaNa karavAmAM AvI nahotI, jANe ke te peTI potAne yAda ja na hoya. ApanI pAse jJAna che ane nANuM paNa che sAyalethI kRpAnAtha baporanA ravAnA thayA. eka sigarAmamAM kRpAnAtha tathA DuMgarazIbhAI sAthe huM paNa beTho hato. tyAre evo prasaMga nIkaLyo ke kRpAnAthe zrI DuMgarazIbhAIne jaNAvyuM ke kema DuMgarabhAI? tame saubhAgyabhAI AgaLa jaNAvatA hatA ke "jJAna hoya tene nANuM na hoya, tenuM kema? tyAre zrI DuMgarazIbhAIe javAba Apyo ke have tevuM kaMI jaNAtuM nathI. ApanI pAse to jJAna che ane nANuM paNa che."
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 336 amAruM kaMI javAnuM nathI. tame phikara karo mA pachI peTImAMthI DuMgarazIbhAIne jhaverAta batAvavA mAMDyuM. sigarAmanA gaDagaDATane lIdhe hIrA ke motInA jhINA naMga paDI jaze to hAtha nahIM lAge, evo bhaya batAvIne zrI DuMgarazIbhAIe jhaverAta kADhavAnI kRpAnAthane nA kahI, tyAre kRpAnAthe jaNAvyuM ke-amAruM kAMI javAnuM nathI. tame phikara karo mA. ema kahI badhuM jhaverAta batAvyuM. te prasaMgamAM kRpAnAtha bolyA hatA ke jene AtmajJAna che tene jhaverAtanI parIkSA thavI sahela che. koI gharatIkaMpa thavAno nathI, nAhakanA lokone trAsa upajAve che saMvat 1954nA mahA sudamAM koI eka vAyuzAstrI taraphathI jAhera chApAmAM evo vartAro bahAra pADavAmAM Avyo hato ke mahAsuda ke vadI 8nA roja moTo gharatIkaMpa thaze. A bAbatamAM kRpAnAthe jaNAvyuM hatuM ke kAMIye thavAnuM nathI, nAhakanA lokone trAsa upajAve che. satsaMganI bAbatamAM tamArI aTakAyata cAlaze nahIM saMvat 1954nA zrAvaNamAM kRpAnAtha kAviThA paghAryA hatA. tyAre temanA darzane jatAM mArA pitAzrI taraphathI aTakAyata thaI hatI. te bAbata kRpAnAthanA sAMbhaLavAmAM AvI hatI. tethI bhAdaravAmAM vaso gayA tyAre pharamAvyuM ke tArA pitAne cokhkhuM kahI devuM ke kAcalI laIne mAgI khAIza te kabUla, paNa AvI bAbatamAM tamArI aTakAyata cAlaze nahIM. tema chatAM na mAne to svataMtra rahevuM. gurune pUchaLyA vinA mana, vacana, kAyAnA yoga vaparAya nahIM vasomAM eka divasa bapore upadeza cAlato hato temAM kRpAnAthe ema jaNAvyuM ke koI eka mahAtmA nAnI umaMranA ziSyane dIkSA ApI tenA gharethI potAnI sAthe teDI lAvyA. paNa ahIM mane navaruM besI rahevuM gamatuM nathI, mATe mane kaMI kAma batAvo. gurudeve kahyuM-sahana karavuM. ziSya kahe--mAre kyAM sudhI sahana karavuM? gurudeva kahe-tane eka kAma batAvIe. te e che ke koI tAro game tevo aparAgha kare to paNa tAre sahana karavuM. ziSya kahe-te aparAdhInuM manathI bhUMDuM icchuM to vAMdho nahIM ne? gurudeva kahe--nA, nA tArA karma bAMghavAnA je mana, vacana, kAyAdi jogarUpa hathiyAra te to ame amArA svAdhInamAM laIne ja pachI tane amArI sAthe lAvyA chIe. mATe amane pUchyA vagara eke hathiyAra tAruM tArAthI vaparAya nahIM. mUrtine mAne te tapA. tenI to mULa paraMparA che. pachI kheDA samAgama arthe gayA hatA. eka dahADo sAMje vagaDAmAM pharavA jatAM kRpAnAthe jaNAvyuM ke DhuMDhIyA to pratimAjIne utthApIne thayelA che ane tapAnI to mULa paraMparA che. tyAre meM pUchyuM ke sAheba, tapA nAma kema paDyuM? javAbamAM kRpAnAthe kahyuM koI eka yati tapasvI AcAryanuM jarjarita zarIra joIne eka bAdazAhe temane tapA (tapavALA) nAme bolAvyA. anukrame tapA nAme prasiddha thayuM che. tapA bAbata kAMI paNa bolatAM bahu dhyAna rAkhavuM. strI bharathAranuM nAma Ape nahIM tema ziSya gurunuM nAma Ape nahIM. eka dahADo sAMje vagaDAmAM kRpAnAtha pharavA paghAryA hatA te vakhate huM tathA zrI motIbhAI
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 337 zrImad ane ThAkarazIbhAI (naDiyAdavALA) sAthe hatA. temAM kRpAnAthe jaNAvyuM hatuM ke strI bharathAranuM nAma Ape nahIM ane ziSya gurunuM nAma Ape nahIM. jJAnIne jIvatAM oLakhe nahIM, mUA pachI tenA nAmanA pattharane paNa pUje ghaNe ThekANe kRpAnAthanI niMdA thatI mArA sAMbhaLavAmAM AvelI. te bAbata eka divasa pharavA jatAM kRpAnAthane te vAta meM vidita karI. te vakhate kRpAnAthe jaNAvyuM ke duniyA to sadAya evI ja che ke jJAnIo jIvatA hoya tyAre koI oLakhe nahIM, te eTale sudhI ke jJAnIne mAthe lAkaDIono mAra paDe toya thoDuM; ane jJAnI mUA pachI tenA nAmanA pANAne paNa pUje. tane AvuM DahApaNa karavAnuM koNa kahe che? huM kheDAmAM zA.vIracaMda prabhudAsane tyAM Utaryo hato. temanI sAthe mAre kRpAnAtha saMbaMdhI vAtacIta thaI hatI. te bAbatamAM kRpAnAthe mane pUchyuM ke vIracaMdabhAI amAre mATe zuM bole che? tyAre meM jaNAvyuM ke vIracaMdabhAI ema kahe che ke rAyacaMdabhAI dIkSA kema letA nathI? teno javAba vIracaMdabhAIne meM evo Apyo ke tame jAo to kharA have thoDA divasa pachI rAyacaMdabhAI dIkSA leze, te tame baghA joI rahezo. A sAMbhaLIne kRpAnAthe mane ThapakA sAthe kahyuM ke tane AvuM DahApaNa karavAnuM koNa kahe che? saMvat 1955nA mAgasara sudI 2-3 lagabhagamAM kRpAnAtha muMbaIthI IDara paghAryA hatA. ane huM TheTha muMbaIthI sAthe hato. amadAvAda sTezane mane IDara AvavA pharamAvyuM tethI huM IDara sAthe gayo hato. tamAku vAparavI yogya nathI bIje divase rAtre kRpAnAthe mane pharamAvyuM ke-ThAkarazI, tamAku vAparavI yogya nathI. kaMdamULa vAparavuM nahIM ane rAtribhojana karavuM nahIM eka dahADo ghaNA ThapakA sAthe kRpAnAthe pharamAvyuM hatuM kekaMdamULa vAparavuM nahIM, rAtribhojana karavuM nahIM, divase UMghavuM nahIM ne pramAda karavo nahIM. gurunI vAparela baghI vastu pUjya mAnavI eka dahADo meM kRpAnAthanuM jUnuM ghotiyuM paheryuM hatuM, te joIne kRpAnAthe pharamAvyuM ke tArAthI te vAparI zakAya nahIM. vyavahAra zuddha hoya to gharma sUjhe eka divasa kRpAnAthe jaNAvyuM ke vyavahAra sughAravA prayatna karavo. vyavahAra sAro hoya to pachI gharma sUjhe. yogyatA hoya to puruSa temanA nayana, vacana ane vartanathI oLakhAya eka vakhata zrAvake kRpAnAthane prazna karyo ke sAheba, sapuruSa kema oLakhAya? tyAre javAba maLyo ke (1) nayanathI--eTale tenA neNa bahu zAMta hoya. (2) vacanathI- eTale tenA vacana apUrva ane pUrvApara aviruddha hoya. (3) zreNIthI--eTale tenuM vartana zuddha hoya. bAda saMvat 1955nA unALAmAM kRpAnAtha trIjIvAra vavANiyAthI IDara paMghAratAM amadAvAda dillI daravAjAnI bahAra eka baMgalAmAM eka divasa sthiti thaI hatI tyAM -
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo tAre sadvartanathI cAlavuM meM prabhune vinaMtI karI ke sAheba! mAre zuM karavuM? tyAre javAba maLyo ke tAre sadvartanathI cAlavuM. cAritra na pALI zakAyuM to zuddha zrAvakAcAre rahevuM ghaTatuM hatuM zrI zAMtisAgaranI vAta carcAtA kRpAnAtha bolyA hatA ke cAritrana pALI zakAyuM to zuddha zrAvakAcAre rahevuM ghaTatuM hatuM. paNa A to kAMIye ThekANuM nahIM. samyakatva pAmavuM durlabha che. te AvyuM hoya to cAritra pAmavuM ati durlabha che. bAda kRpAnAtha IDara padhAryA hatA. IDarathI 1-1 mAsa pachI muMbaI jatAM naroDe UtaryA hatA. A vakhate huM naroDe gayo hato. jyAM munio hatA tyAM kRpAnAtha padhAryA hatA. koInI niMdA karavI nahIM. amadAvAdanA eka mi.sAkaracaMda (kavi) A vakhate darzanArthe ja AvelA hatA. teo tapagacchanA amuka sAdhunA vartana saMbaMdhI kRpAnAtha pAse jAhera karatA hatA. tyAre kRpAnAthe jaNAvyuM ke niMdAbuddhimAM paDavuM nahIM. pachI kRpAnAtha muMbaI paghAryA. bAda thoDA vakhatamAM kRpALudevane zrI muMbaImeM zrI amadAvAdathI eka patra lakhyo hato. temAM meM vinaMtI karI hatI ke mAre ahIM kamANI thatI nathI tethI muMbaI AvavA icchA che. paNa Apa AjJA karo to huM AvuM. tyAre teno javAba pU.popaTalAlabhAI pratye Avyo ke ThAkarazI muMbaI AvavA icche to yathAsukha pravRtti karavI. saMvat 1956nA vaizAkha mAsamAM kRpAnAtha zrI gharamapurathI zrI amadAvAda paghAryA hatA. tyAM eka dahADo rAtre pU.zrI popaTalAlabhAIne bolAvI udayika ane pAriNAmika bhAvanAno bogha Apyo hato. temAMnuM mane kAMI yAda nathI. chokarAonuM banavuM haze tema banaze, potAnuM saMbhALo tyAM pU.zrI saubhAgyabhAInA patnI kRpAnAthanA darzana karavA AvyA hatAM. temanA pratye kRpAnAtha taraphathI "Avo bA" ema AvakAra devAmAM Avyo hato; ane jaNAvyuM hatuM ke chokarAonuM jema banavAnuM haze tema banaze ema jANIne ghara kAmakAjamAMthI jema bane tema nivartavAnI bhalAmaNa ApavAmAM AvI hatI. amadAvAdathI kRpAnAtha viramagAma thaI vavANiyA tarapha paghAryA hatA ane pAchA zrAvaNa vadamAM vaDhavANa kempamAM paghAryA hatA. tyAM huM zrAvaNa vadI amAvasanI lagabhaga darzana karavA gayo hato. mArI sAthe mArAM mAtuzrI paNa AvelAM hatAM. bAda saMvat 1957nA kArtika mAsamAM muMbaI jatAM be divasa amadAvAda AgAkhAnane baMgale samAgama thayo hato. tyAra pachI muMbaI mATuMgAmAM ane chelle ziva mukAme dInadayALa prabhunA darzanano mane lAbha maLyo hato. zrI sahajAtmasvarUpa svAmIzrI, saMpUrNa. saMvat 1963nA aSADha suda 9, zukra, zrI lIMmaDI.
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ 339 zrI chaganabhAI nAnajIbhAI lIMbaDI sAhebajIno mane prathamano samAgama zrI lIMbaDI madhye thayo hato. saMvat 194ranI sAlamAM sAhebajI zrI boTAdathI lIMbaDI paghAryA hatA. te vakhate temano utAro manasukhabhAInI meDIe hato. zrImad rAjacaMdra uttama che. temano samAgama karavA jevo che. lIMbaDImAM mahArAja jeThamalajI svAmI ghaNA snehI hatA. manasukhabhAI vagere temanA ghaNA rAgI hatA. ame temanI samIpe jatA. ekavAra mahArAja jeThamalajI svAmIe kahyuM ke rAyacaMdabhAI (zrImad rAjacaMdra) uttama che ane temanI vidvatA ghaNI che. te kavi kahevAya che ane avazAna kare che. temano saMgasobata karavA lAyaka che. apAsarAmAM prasaMge sAhebajInI vAta nIkaLatI. te sAMbhaLIne ame saMtoSa pAmatA. ekavAra apAsarAmAM sAhebajIe chatrIsa avaghAna karyA hatA. sAhebajIne to AtmAno pratyakSa anubhava che ekavAra mULI sTezane zrI saubhAgyabhAIe kezavalAlane kahyuM ke tamo AtmA AtmA kaho cho paNa te to arUpI che, paNa A puruSa beThA che temane to arUpI evo AtmAno pratyakSa anubhava che. te puruSa pAsethI Atmaanubhavano mArga ApaNe jANavo joIe. te vAta lIMbaDI AvyA pachI kezavalAle mane karI. tyAra pachI sAhebajInI bIjI camatkArika vAta karatA hatA, tyAre meM kahyuM ke e sAhebajI pAse je vAta thAya te AvIne mane sarve karavI, e viSe ApaNe karAra che. tevAmAM sAhebajI sAthe kezavalAlabhAIne sArI rIte AtmAnA anubhava viSe vAtacIta thaI ane temanA viSe vizeSa pratIti thaI. jJAna upayoga, darzana upayoga e AtmAno gharma che pachI ekavAra muMbaIthI kezavalAla AvyA tyAre meM pUchyuM ke sAhebajI viSe vAta karo. to te vAta lAlacamAM rAkhIne temaNe kahyuM ke pachI kahIzuM. ema temaNe dabAvI rAkhyuM. pachI amo haMmezanI beThakamAM gharmadhyAnanI ja vAto karatA. pachI tevI vAto karatA karatA kezavalAlabhAInA moDhAMmAthI vAta nIkaLI gaI tyAre meM kahyuM ke A vAta sAhebajInI kahelI ja hovI joIe, bIjAnI nahIM. je vAtanI mAre jarUra hatI te ja vAta temaNe kahI. tethI te veLA mane sAhebajInI pAkI pratIti thaI. kAraNa ke upayoga e AtmAno gharma che te jANavA viSe mAro prayAsa hato. te mATe sAdhupuruSo pAsethI mane saMtoSa vaLe tema thatuM nahotuM ane A puruSanI vAtathI ema jANavAnA nizcaya upara AvI gayo ke mana AdithI AtmAno upayoga jAdo che. e upayoga te manano jANanAra che. te ja AtmA che. paNa e viSe vAta te jJAnI vinA bIje kyAMthI nIkaLe? tethI have te puruSano samAgama-paricaya karavo ane te batAve te kharuM. pachI sAhebajI kezavalAla tathA manasukhabhAIne kAgaLa lakhe te sarve mane teo vaMcAvatA, tema tema mane te puruSanI draDhatA vaghatI gaI. vaLI teo kahe ke te puruSa to kevaLI jevA che. sAhebajInA patro vAMcatA mane jaNAyuM ke loka prasaMga jevI vAtamAM paNa temAM lokottara tarIkeno ja paramArtha hoya. kevaLajJAna nathI, mana:paryavajJAna nathI, avadhijJAna nathI pachI saMvat 1951nI sAlamAM ame vavANiye gayA hatA. tyAre manasukhabhAI, kezavalAla, maganalAla
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 340 TET vagere cAra jaNa hatA. bahena jIjIbAnA lagnamAM teDAvyAthI gayA hatA. tyAM amane kezavalAlabhAIe kahyuM ke tamo ahIM sUjhe tevA prazna pUcho cho paNa tyAM tamArAthI bolI zakAze nahIM. te puruSa kevaLI che. pachI temane ghera sahu gayA. meM pUchyuM sAhebajI tamone kevaLajJAna che? tyAre temaNe mane kahyuM kevaLajJAna nathI. mana:paryavajJAna nathI ane avadhijJAna nathI. eka sAthe traNa javAba dIghA. pachI meM pUchyuM tyAre te nathI to te viSe vAta karavI te kema? tenA javAbamAM sAhebajIe kahyuM e na karavI, vaLI temAM loka virogha che. saMsAranI vAto sAhebajIne apriya mane ekavAra kahyuM ke tuM suMdaravilAsa vAMcaje. sAhebajIne bhAI aMbAlAla vagere khaMbhAtanA bhAIo namaskAra karatA hatA tyAre A jIvane kevI rIte namaskAra karavA te samajANuM. navalacaMdabhAI ke mArA jevA koI koI paramArthanI vAta pUche te sAMbhaLatA ane evI khabara paDe ke A Avaze ne saMsAranI vAta karaze to agAuthI pote soDa tANI sUI jAya. pachI Agalo Ave ne sAhebajI sUI gayA che te ema jANI jhAjhI ke thoDIvAra bese te gayA pachI koI gharmanI vAta karavAne Ave to te veLAe AvatAM mora soDa kADhI nAkhatA. tyAM rahyA tyAM sudhI temanI sAthe dariyAnI tarapha jatA. temAM thoDe cheTe amo sarve jaNAne sAhebajI besADe ne temanI sAthe kalazo upADI bhAI kezavalAla tathA koI koI veLAe bIjA bhAIo paNa jatA. te ghaNA dUra jAya tyAM sudhI emanI vATa joIne amo sArI vAto karatA. pachI sAhebajI paghAre te veLAe gharmano upadeza de te sahunI mati pramANe grahaNa thato ane ethI AnaMda varatAto. pachI amone kahe ke have cAlo, rAta paDI jaze tyAre ame sarve cAlIe. sAhebajInA pratApe sarvatra zAMti rahe bIjuM sAhebajIne mAtuzrI kahevA Ave ke bhAI, tamo jamI lo to vaLI jame, ane vaLI koI samaye mAthuM duHkhavAnA kAraNathI na jame tyAre mAtuzrI bIjI vakhata Ave. pachI mAtAnuM mana rAkhIne jame. paNa e puruSanI tIvra vairAgyadazA jovAmAM AvatI ke saMsAramAM rahyA chatAM gharmane priya mAne. vivAhanA prasaMge koI utAvaLathI jaNasa (vastu) paDI jAya, nukasAnI thAya to temane najare Ave ane koI bIjo tene vaDhavA jAya, te veLA sAhebajInA kahe. pachI te kaMI bolI zake nahIM. eka divasa jAnaiyA mATe dUghapAka karyo hato. temAM eka jaNa pIrasatAM pIrasatAM dUghapAkanuM ThAma paDI gayuM tyAre kAkA ravajIbhAI tene vaDhavA mAMDyA. tyAre sAhebajIe tarata kAkAne kahyuM ke e paDI gayo teno bhAva pUchatA nathI ne kema Ama bolo cho? pachI tene koI bolyuM nahIM. vaLI emanA pasAye eTalA mANasojAnaiyA koI jAtanI garabaDa kare nahIM. zAMtabhAvathI jamI cAlyA jAya. evo temano atizaya mane lAgato hato. - je pUchavuM hoya tenuM samAghAna vagara pUchyuM thaI jAya saMvat 1951nI sAlamAM haDamatavALA gAmamAM sAhebajI paghAryA hatA. tyAM paNa zrI manasukhabhAI kezavalAlabhAI, maganalAla, sukhalAla, mANekacaMda vagere AvyA hatA. tyAM AjubAjunA gAmanA mANaso AvatA tyAre upadezaghArA cAlatI. temAM je pUchavuM hoya tenuM samAdhAna thaI jatuM. sahu kahetA ke A mahAtmA puruSanA vacana evA che ke amAre je kAMI pUchavuM hatuM tenuM samAghAna thaI gayuM. tethI teo saMtoSa
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane chaganabhAI nAnajIbhAI pAmatA. zrI mAkubhAI tathA DuMgarazIbhAI paNa sAhebajInI sAthe ja hatA. AtmA arUpI che chatAM teno anubhava thaI zake eka samaye amo tathA mANekacaMdabhAI be jaNa hatA. meM sAhebajIne pUchyuM ke bApajI, AtmA arUpI che? tyAre tenI hA kahI. pharI meM pUchyuM teno pratyakSa anubhava thAya kharo ke? to te viSe amone evuM samajAvyuM ke amo bannene khAtarI thaI. gAmaDAMomAM paNa khabara paDI gaI ke koI mahAtmA padhAryA che 341 na boTAdanA bhAIo zrI motIbhAI, maNilAla, premAbhAI, velAbhAI vagere AvyA hatA. sAhebajI DholIyA para birAjatA hatA. ghaNA mANasonI parSadA maLI hatI. musalamAna vagere varNa-varNanA loko AvyA hatA. tyAM prathama premAbhAIe pUchyuM teno javAba meM devA mAMDyo tyAre zrI kezavalAla mane kahe ke tame na bolo. pachI sAhebajIe kahyuM ke chaganane teno javAba devA do. tethI meM premAbhAIne javAba Apyo. pachI sAhebajIe te vAtane vistArathI samajAvI. tethI musalamAnanA praznonuM paNa samAdhAna thaI gayuM. vaLI eka kuMbhAra Avyo. teNe zeraDIno sAMTho sAhebajIne bheTa gharI kahyuM ke huM to tamArI sAthe rahIza. teNe sAhebajIne kharA mahaMta puruSa jANyA. gAmaDAomAM paNa khabara paDI gaI ke koI mahAtmA padhAryA che. mULa pATha agharA lAgavAthI tenA artha huM vAMcato hato trIjIvAra zrI mULI sTezane huM tathA manasukhabhAI sAhebajIne maLyA ane darzana karyA tyAre mane pUchyuM ke ''suMdara vilAsa vAMcyo ?'' tyAre meM kahyuM ke vAMcyo. tyAre sAhebajIe kahyuM ke "have tuM AcArAMga sUtra vAMcaje.'' pachI te AcArAMga sUtra sAdhu pAse vaMcAvIne samajavA mAMDyuM. tenA mULapATha bolatA mane ghaNA agharA lAgatA, ane bIjuM tevuM vidvAnapaNuM nahIM, tethI mULa pachInA artha huM vAMcato. sAdhune pAse rAkhIne vAMcato. te saMbaMdhI kezavalAlabhAI vageree sAhebajIne lakhI jaNAvyuM hatuM. cAlo mahAtmA puruSanA darzana ka2vA jaIe saMvat 1951mAM haDamatAlA padhAryA pachI to AjubAjunA gAmaDAMmAMthI mANaso cAlyA Ave ne sarve ekbIjAne kahe ke cAlo, eka mahAtmA puruSa AvyA che tenA darzana karavA jaIe. ema ghaNuM mANasa bharAvA mAMDyuM. je mANaso AvatA te saMtoSa pAmIne jatA hatA. sAmAyikano kALa samajaNapUrvaka gharmadhyAnamAM jAya ema jaNAvavuM pUjyazrIne maNilAla taraphathI boTAda taraphanuM AmaMtraNa hatuM. tyAM ATha divasa rahevAnI vinaMtI karelI. paNa haDamatAlAmAM mANaso ghaNA thatA hovAthI bApajIe (sAhebajIe) pAMcame divase tyAM javAnuM karyuM. tyAM rANapura zA. maganalAlanA ghera rahyA hatA. tyAM koIe vAta pUchI ke sAmAyika ane covihAra karavo ke nahIM? tyAre sAhebajIe kahyuM ke sAmAyika vagere je karatA hoya tene aTakAvavA nahIM, paNa te kALa samajaNapUrvaka dharmadhyAnamAM jAya ema jaNAvavuM jethI te AgaLa vadhe. paNa tene te saMbaMdhI vizeSa samajaNa thAya tema karavuM ane karAvavuM evo javAba Apyo hato. sAhebajInI AjJAthI traNeya vyasana kADhI nAkhyA eka divasa mane bIDI pItA, tamAku sUMghato ane dAtaNa veLAe tamAku ghasato joyo. mane tamAkunuM
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 342 vyasana hatuM. te joI sAhebajIe kahyuM ke "traNe kADhI nAkha."te meM te ja divasathI kADhI nAkhyo. tamAre suMDhiyAnA apAsare na javuM prathama mane AcArAMgasUtra vAMcavA kaheluM ne huM te sAdhupuruSo pAse vaMcAvato te viSe kezavalAla bhAI vageree sAhebajIne kahela ke, e Akho divasa sAghuno paricaya rAkhe che. pachI mane kahyuM ke tamAre DhaMDhiyAnA apAsare na javuM. vaLI kezavalAlabhAIe kahyuM ke A sarve sAMbhaLIne bIjAne kahI de che. tyAre mane sAhebajIe kahyuM ke kema tamo sarvene kaho cho? tyAre meM kahyuM ke hA sAheba. pachI huM mArI meLe pAMca ke sAtanA nAma laIne bolyo ke huM temane vAta karIza. tyAre sAhebajI kahe-ThIka. sAhebajIe bIjajJAna ane sthiratA vaghavA viSe bogha Apyo bhAI sukhalAla tathA kezavalAla tathA manasukhabhAI vagerene eka rAtre jJAnano apUrva bogha Apyo. te sau-saunI hada pramANe pariNamyo hato. te veLA huM nahoto. pachI bIje divase rajA levA gayA tyAre huM sAthe hato. tyAre sAhebajI kahe ke tuM jaIza? meM kahyuM-sAhebajI, huM pachI ekalo rahuM? sAhebajIe mane rokavAno vicAra thayo te sukhalAla samajI gayA ane temaNe kahyuM ke kAle rahIzuM. pachI sAhebajIe mane bIjajJAna viSe ane sthiratA vaghavA Adi viSe bogha Apyo. vItarAgadazA vAMdavA pUjavA yogya che vaLI eka divasa dhyAna mudrAnuM citrapaTa amo vagerene ApI te saMbaMdhI pote ema kahyuM ke "e arihaMtanI dazA vaMdavA pUjavA yogya che." pachI hamezAM pAMcamALA "zrImad paramaguru" nAmanI gaNavA kahyuM. tyAre sukhalAle kahyuM ke jhAjhA akSara emane kema sAMbharaze? tyAre kahe ke te ja tene ThIka che. stavanano UMDo paramArtha samajAvyo bApajIe boghamAM zrI kuMthunAthajInuM stavana kahyuM hatuM, ane teno paramArtha bahu ja UMDo atizaya gaMbhIra jaNAvyo hato. temAMthI leza sAMbhare che. ghorIbhAI pAse vAraMvAra AnaMdaghanajI vagerenA stavano gavaDAvatA hatA. kRpALu devanA atizaya to pratyakSa joyA bApajI caMdraprabhunuM stavana ghaNIvAra kahetA. tIrthakara bhagavAnanA atizayanI vAta to parokSa rIte jANIe chIe paNa kRpALudevanA atizaya to temanI samIpamAM pratyakSa joyA. ApanI kRpAe sthiratA thatAM AtmAno anubhava thayo saMvata 1955mAM meM sAhebajIne patra lakhyo temAM "nAke rUpa nihALatAM" je kautuka dIThuM teno artha zuM? te pUchyuM. vaLI lakhyuM ke tamArA pAse je ujAsa bhALuM chuM, tene AtmA jANI kaheto nahoto. paNa teno jANanAra AtmA che tene judo ja joyA karato. te viSe Ape kahyuM hatuM ke je sthiratA karatAM prApta thaze. te tamArI kRpAthI sthiratA karatAM te AtmAno anubhava thayo. mana vacana kAyA sthira thayA pachI te AtmAno anubhava thayo.
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 343 zrImad ane chaganabhAI nAnajIbhAI AtmAnuM svarUpa zAMtimAMthI prApta thAya che. (darzanamoha ane anaMtAnubaMdhI kaSAyo zaccethI prApta thAya che.) tevI rIte ApanI kRpAthI karuM chuM. nAke rUpa nihALatA'no javAba "zrImad rAjacaMdra patrAMka 860mAM che. te nIce pramANe : darzanamoha ghaTavAnA upAyo nAke rUpa nihALatA e caraNano artha vitarAgamudrAsUcaka che. rUpAvalokana draSTithI sthiratA prApta thaye svarUpAvalokanadraSTimAM paNa sugamatA prApta thAya che. darzanamohano anubhAga ghaTavAthI svarUpAvalokanadraSTi pariName che. mahatparuSano niraMtara athavA vizeSa samAgama, vitarAgazruta ciMtavanA ane guNajijJAsA darzanamohano anubhAga ghaTavAnA mukhya hetu che. tethI svarUpadRSTi sahajamAM pariName che. daza varSa pahelA pUchelA praznano vagara pUchaLe javAba saMvat 1956nI sAlamAM amadAvAda sAhebajInA darzana thayA. temane viramagAma teDI javAne cAra jaNa te ja divase AvyA hatA. temAM bhoyaNIno bAbu paNa Avyo hato. teNe daza varSa pahelAM prazna pUchyo hato. tene sAhebajIe prathama ja kahyuM ke tamArA praznano javAba lakhavAthI tamone samajaNa na paDe, paNa rUbarUmAM paDe. te pachI tenuM vivecana karIne pote bAbunuM samAghAna karyuM. te vAta ghaNI lAMbI vivecanarUpe hatI paNa te yAda nathI. | bApajInI AjJA laI vIramagAma sAthe gayo bApajIne mAragamAM maLatAM meM kahyuM ke bApajI, Apa jyAre nIkaLazo tyAre huM sAthe nIkaLIza. tyAre bApajI kahe ke ThIka. pachI sAhebajIne viramagAma sAthe paghAravAnuM kahyuM tyAre pote hA kahI. . jaDa evuM zarIra ane cetana evo AtmA sAva judA che pachI viramagAmamAM te rAtre rahyA. bhAI sukhalAla, nathubhAI, velazIbhAI tathA huM temanI pAse sUtA hatA. huM pAchalI rAtre jAgyo tyAre bhAI sukhalAla tathA nathubhAIne paramAdana pacIsano adhikAra saMbhaLAvatA hatA. e adhikAra jaDa-cetanano judo judo vivecaka adhikAra hato. sAhebajI AtmAnuM ja bhAna Ape che ema samajAyuM ane paramAdana pacIsanuM mane to mahAbhya bahu ja sAruM lAgyuM. AtmasiddhimAM samayasAra nATaka vagere samAI gayA "Atmasiddhi' temanI pAse mAre mAgavAno vicAra hato. paNa temaNe mane vagara mAMgye prabhAtamAM UThatAM ja Atmasiddhi ApI. tethI meM vicAra karyo ke mArA vagara mAMge temaNe Atmasiddhi ApI, te temaNe kRpA karIne AtmA ja Apyo. jene pote Atmasiddhi Ape tene AtmA pragaTa thAya ja evo guno mahimA che. e Atmasiddhi vAMcatA ema lAgyuM ke samayasAra nATaka tathA siddhAMta sarve emAM AvI gayA. e sAhebajIno pUrNa upakAra che. ATha dRSTinA artha vicAravAthI potAno ahaMkAra nIkaLI jAya vaLI ATha yogadRSTi mukhe karI tenA artha vAMcavA jaNAvyuM. te vAMcIne, te yogadRSTino mahimA
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo jANavAthI ahaMkArapada nIkaLI jAya. paNa vicAravRSTi sudhI AvavAvALA jIvo viralA ja haze. paNa mArA nAthe pAMcamI dRSTimAM AtmAnuM je yathArtha svarUpa kAyama rahevA batAvyuM, jethI hamezAM te AtmAnA darzana thAya. mArA nAthe pratyakSa kRpA karI AvI kUMcIo batAvI, vaLI Atmasiddhi zAstra ane AThadRSTi mukhapAThathI yAdImAM te hamezAM rahe tema pheravavA jaNAvyuM. ema karI aMtaramAM pradeze pradeze AtmA jAgRti ApavAnuM karyuM che. AtmasiddhimAM paNa pratyakSa AtmAnA anubhavanI kUMcIo ApI che. 344 AtmAno pratyakSa anubhava thayo te sAhebajIne jaNAvyuM pachI mane bhAI nathubhAI tathA velazIbhAIe kahyuM ke tamo sAhebajI sAthe na Avazo. tethI huM na gayo. pachI sAhebajIe kahyuM ke chagana kyAM che? tene bolAvo. paNa mane temaNe nA kahI hatI tethI huM bIje ThekANe gayelo tethI na maLyo. pachI sAhebajI baporanA jamyA pachI kalAka sudhI nathubhAInI meDI upara hatA. tyAM ekAMtamAM sAhebajInI temanA vasothI nIkaLyA pachI sarve hakIkata kahI ke Apa sAhebajInA kahevAthI sthiratA karavAthI tamArA pasAyathI AtmasvarUpano pratyakSa anubhava thayo. ane vaLI te sthiratAthI vanaspatinA jhADamAM tenA harakha-zoka ke naramAza ke joramAM, evA te jhADanA jIvanA bhAva joIne te anubhavAya che. sAhebajIe mane pachI kahyuM ke Atmasiddhi tathA AThayogadRSTi hamezAM bolavI. temAM AtmasiddhimAM 'samajAvyuM te pada namuM zrI sadguru" enA artha nizcaye manana karaje ane ApanAranA upakAra na oLavavo ema jaNAvyuM hatuM. mokSasukhanI apekSAe pApa ane puNya banne kaSAya pachI vIramagAmamAM meDI upara gAMghI maganalAla vagere bIjA AvyA tyAre A bAlane sAhebajIe pUchyuM ke anuttara vimAnamAM te zAthI gayo? jo tene sAta paLanuM AyuSya vadhAre hota to mokSamAM jAta. paNa tyAM zA kAraNe javuM paDyuM? tyAre A bALe kahyuM ke pApa karmathI anuttara vimAne javuM paDyuM. tyAre gAMghI maganalAle kahyuM ke tyAM to ghaNA sukhamAM gayA, to pApakarma kema kahevAya? pachI sAhebajIe temane samajAvyuM ke sAta paLanuM ochuM AyuSya teTaluM puNya ochuM. teTaluM pApa jo na hota to tene saMpUrNa AyuSya hota. vaLI puNya te paNa kaSAya che. kAraNa ke mokSasukha pAse banne kaSAya che. jJAnIne te banne sarakhAM che. te sivAya bIjA dAkhalAthI paNa vAta karI hatI. A ThekANe DuMgarazIne AtmasvarUpa samajAvyuM sAhebajI eka divasa cokamAM khurazI nAkhI beThA hatA. tyArapachI pote pharavA mAMDyuM. sAme vaMDe sudhI jatA hatA. huMya sAthe sAthe pharato hato. tyAre mane kahyuM ke pherA gaNo. huM pherA gaNato sAthe cAlato hato. cAlatAM vacamAM eka kUvo hato. te kUvAnA paDakhe thaDamAM eka patthara pagathIyA jevo hato. te jagyAe mane sAhebajIe kahyuM ke A ThekANe DuMgarazIbhAIne AtmA Apyo. (AtmAnuM svarUpa samajAvyuM.) AtmA hathelImAM paNa yogyatA hoya to maLe vaLI bApajIe mane potAnI paDakhe thaDamAM besADIne kahyuM ke 'je dRSTA che dRSTino' te gAthAmAM ane pAMcamI sthirA dRSTimAM tathA mULa mAragamAM 'tevo sthira svabhAva te Upaje re...' e traNe vAkyamAM
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 345 zrImad ane chaganabhAI nAnajIbhAI AtmA hatheLImAM Apyo che. meM kahyuM-bApajI, tamAro upakAra to ghaNo che. uparanI traNe gAthAomAM tamoe te AtmA hatheLImAM Apyo che. jene levo hoya te le. bhAgya che hoya te le, nirbhAgI nahIM leze. tamoe to ApavAmAM bAkI rAkhI nathI. Agraha dUra karAvyo mane chAsa tathA dahIM khAvAno Agraha hato. mane te khAvAnI nA pADavA jevA, kAraNathI baMgha thayuM hatuM ane tuveradALa khAvAnI icchA nahIM chatAM khAvAnuM banyuM. evo je Agraha hato te Agraha bApajIe kaDhAvyo. pachI bApajIe benone kahyuM ke chagana kAje dUgha meLavajo ane kahyuM ke chAza lAvI Apajo, tevuM nAthIbenane kahyuM hatuM. ApeluM vacana uttama puruSo kadI pherave nahIM ekavAra bApajIe prasaMgamAM kahyuM ke dAdA paMcANabhAI AMgaLI jhAlIne amone dukAne teDI jatA. tyAM pacANabhAIe eka koLIne eka kalazI bAjaro ApavAnI hA kahI. pachI te levA Avyo tyAre ravajIbhAIe ghaNuM kahevA mAMDyuM ke ANe ATalA ja rUpiyA rAkhyA che ne vaLI AvAne Apo cho? te kahetA rahyA to paNa paMcANabhAIe tene bAjaro Apyo. pachI bAjaro nIpajyo tyAre traNa kaLazI pAcho ApI gayo. te paNa paramAratha upara vAta karI ke potAnA bolelA bola uttama puruSa kadI pheravatA nathI. teno tene lAbha ja thAya che. .. sAhebajIe hIrAnI oLakha karAvI muMbaIthI hIrA AvelA te aMdara mUkyA. tenI kUMcI mArI pAse hatI. eka divasa bapore huM tathA vANArazIbhAI hatA, tyAre te hIrA kADhI amane batAvyA. meM judA judA hIrAnI kiMmata pUchI. tyAre rUA.20-250 jevI kiMmata kahI. tyAre meM kahyuM ke AnI zI rIte kiMmata vattI-ochI jaNAya. ane sAcA hIrAnI kema khabara paDe? pachI kRpALudeve hAthamAM hIrA ApI samajAvyuM ke tenAM teja uparathI ane moTA hoya to tenI A kiMmata thAya. temaja khoTAmAM A rIte na hoya. hIrA ghoLA hoya te paNa te divase jANyuM. AtmAmAM sthiratA karavAthI AtmAno anubhava thAya e hIrAmAM cakSunI sthiratA karIne joIe tema tema tenI kiMmatano anubhava thAya. tevI rIte svabhAvamAM sthiratA karyethI, AtmAno pratyakSa anubhava thAya ane te capaLatA maTavAnuM kAraNa che evo paramArtha samajAvyo. jokhamanI hIrAnI vAta bahenone kahevAya nahIM ebe baheno tathA manasukhabhAI, vaNArazIbhAI, huM vagere beThelA tyAM benone vAta karI ke kRpALudeve amane hIrA dekhADyA. tyAre baheno kahe ke tamo amone dekhADo, tenI kUMcI tamArI pAse che. tyAre meM kahyuM ke kRpALudevanI AjJA lo to dekhADavAnuM bane. pachI ugarIbAe kahyuM ke bApajI, hIrA amane dekhADo. te veLA temaNe zuM kIdhuM te kAMI khabara nathI paNa pachI mane bApajIe kahyuM ke A hIrAnI vAta koNe karI? AvI jokhamanI hIrAnI vAta bahenone kahevAya? temanA peTamAM te vAta rahe nahIM ne nukasAna thAya, tamo te bhAna kema nathI rAkhatA? upayoga rAkhavA kahyuM ane bairAMnA manamAM vAta rahI zake nahIM tema
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdra-preraka prasaMgo 346 vicAravuM ema Thapako Apyo hato. satsaMgIne tyAM jamavAmAM ke jamADavAmAM bannene hitanuM kAraNa satsaMgIne tyAM jamavAmAM hitanuM kAraNa che. ane jamADanArane paNa hitanuM kAraNa che. te mATe tamAre kezavalAlane jamavAnuM kahevuM joIe. te bane to lAbhanI vAta che. divALInA divasomAM sevA pUjA ane svAdhyAya divALInA cAra divasomAM kRpALudevanI sevA pUjA karatA ane jJAnArNava vAMcatA. tema ghanaterasano divasa jJAnarUpa ghanano paramArtha pAmato, kALIcaudasano tene lagato paramArtha vAMcatA ane amAvasanA divALInA divase tevo paramArtha vAMcatA ane navA varasano pahelo divasa besatuM varSa ghaNuM maMgaLakArI mAnI tevo paramArtha pAmato. jJAnapaMcamI divase jJAnapUjana karyuM jJAnapAMcamane divase jJAnapUjana karyuM ane jJAna pAse ochAmAM ocho rUA.1/- badhe mUkyo. kRpALudevanuM pUjana karyuM ane temaNe botha ghaNo Apyo. kRpALudevane maLavAthI saMtoSa ane sAthI pratIti pAmyA vaLI vaNArazIbhAInA gharethI temanA pitA vaNArazIbhAI upara dveSa rAkhatA hatA. te banne jaNa AvIne sAhebajInI vANIthI saMtoSa pAmyA ane kahyuM ke AvuM nahotuM jANyuM. e to sAcA puruSa che, evI bannene pratIti thaI hatI. zrI vimalanAtha bhagavAnanA stavanamAM rAjacaMdra nAma bolavAnI nA kahI zrI AnaMdaghanajIkRta vimalanAtha bhagavAnanA stavanamAM rAjacaMdra nAma nAkhI ekavAra kahyuM ane pAMcamI draSTimAM "e guNa rAja taNo na visAruM vAlA saMbhAruM dina rAta re" ema bolyA. pachI bIjI vAra pharI vimalanAthanA stavanamAM rAjacaMdra nAmanuM kahevuM ane sthira draSTimAM paNa rAjacaMdra nAmanuM kahevuM sAMbhaLI, te bAbata kRpALudeve sthira draSTimAM ApanArano upakAra che mATe nAma levAnI nA na pADI paNa vimalanAthamAM te nAma levAnI nA pADI. jJAnabaLe jANI lIdhuM ke chabI kyAM che? citra naMbara 1-2 morabIthI navalacaMdabhAI AvelA. kRpALudeve mane kahyuM ke tArI pAse chabIo che? tyAre meM kahyuM ke ahIM mArI pAse nathI. tyAre temaNe kahyuM ke teM manasukhanI dukAne mUkI che. tyAMthI lAvI Apa. tyAre meM kahyuM ke bApajI, e to huM nahIM ApuM kAraNa ke te chabI tamArA hAthathI mane Apela che, te huM koI divasa na ApuM. tyAre kahyuM ke khImacaMdabhAIvALI paNa tArI pAse che te lAvI Apa. pachI dukAne jaI te chabI meM temane ApI. te chabI manasukhabhAInI dukAne che ane vaLI khImacaMdabhAInI chabI paNa mArI che e vAta meM koIne karI nahotI chatAM jJAnazakti vaDe temaNe jANI lIdhuM. navatattva ane adhyAtma saMbaMghI vAto karI besatA varSanA divase pU.dIpacaMdasvAmI pAse mane kRpALudeve mokalyo ane kahyuM ke temane ema kahejo .
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1-2 jJAnabo jANI lIdhuM chabI kyAM che
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane chaganabhAI nAnajIbhAI ke sukhazAtA pUchI che. ane tamAre AvavuM hoya to padhAro, emanI zarIra prakRti narama che mATe sUtA che. pachI jaIne tema kahyuM. te sAMbhaLIne temaNe kahyuM ke huM AvIza. pachI te AvyAne UbhA rahyA. sAhebajIe beThA thaIne vAtacIta karI temAM navatattva ke adhyAtma saMbaMdhI vAto karI hatI. 347 aMtaranAdathI sthiratA ane svarUpano lakSa thAya eka divasa bApajIne meM pUchyuM ke je A nAda che te zI rIte ? tyAre kahyuM ke te dehanI aMdara che, te nAdathI sthiratA ane svarUpano lakSa thAya. vaLI mane kahe ke tame A sevA karo cho te zuM jANIne? tyAre meM kahyuM ke sAcA jJAnI jANIne karIe chIe. bhaktino bhAva mukhya che, phUla nahIM eka divasa bApajIne meM pUchyuM--AkaDAnA phUle pUjana karyuM hoya to kema? bIjAno joga na hoya to, tyAre kahyuM ke tenI bhaktinuM te svarUpa che, te sAruM che. tame to jJAnI cho, ame to pAmara chIe eka nAgalapara gAmanA salATa motIbhAI je vaDhavANa kempamAM AvIne rahyA hatA temaNe kahyuM ke cAlo tamArI sAthe AvuM, mane rAyacaMdabhAI zAnInA darzana karAvajo. tyAre meM kIdhuM ke tamAre jyAre AvavuM hoya tyAre Avajo, darzana karAvIzuM. pachI e Ave eTale huM bApajI pAse teDI jato. paNa A motIbhAI bApajIne page lAge tyAre bApajI tene be hAtha UMcA karIne nA pADe. tyAre A bhAI bolyA ke sAhebajI, huM to page lAguM paNa tame mane zI rIte nA pADo cho? bApajIe kahyuM ke huM ya mANasa ane tamo paNa mANasa cho tethI. tyAre motIbhAI bolyA ke nA sAheba, ema na karavu. tame to jJAnI cho, ame to pAmara chIe. tyAre kRpALudeve kahyuM tamo zAthI kaho cho? tyAre teoe kahyuM ke e huM jANuM chuM ke tamo jJAnI cho. mATe havethI sAhebajI ema na karazo. ghaNI na thayuM tethI dharmAdAmAM ApyuM bena nAthIbenane nadImAM kokaravuM jaDyuM hatuM te kRpALudevane ApyuM. kRpALudeve mArA jevA pAse kAMpamAM kahevarAvyuM. mAsa eka sudhI koI ghaNI na thayuM. pachI prANajIvanadAsane kahyuM ke tharmAdA ApI dejo. bhaNela karatAM bhaktivALAno veLAsara mokSa kRpALudeve ekavAra kahyuM hatuM--chagana, have navI mA nahIM karIe. vaLI amArI samIpa AvelA che ane Avaze tene siddhi thAze. vaLI bhaNela karatAM bhaktivALAno veLAsara mokSa che. ekAMte vyavahAra nahIM ane ekAMte nizcaya nahIM paNa banne sAtha rahela' saMvat 1956nA bhAdaravA suda 1 ne Azare bApajI kAMpamAM lIMbaDI darabAranA utA2e birAjyA hatA. huM vIramagAmathI temanA darzanArthe gayo hato. mArI meLe kamADa ughADyuM tyAre kRpAnAthe kahyuM ke Ava. pachI to tyAM paNa koIne aMdara AvavA viSe kRpAnAthane pUchuM ane temanI marajI bhALuM to AvavAnI hA kahuM ane kamADa ughADuM mUkuM. e paryuSaNanA divaso hatA. tyAM sAyalAnA laherAbhAI vagere bIjA 8-10 jaNa hatA. temAMnA koIe kRpAnAthane pUchyuM ke tamArI to eka nizcayanaya uparathI vAta sAMbhaLI che. tyAre mane
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-pre2ka prasaMgo kRpAnAthe kahyuM ke chagana, ApaNe e mArgamAM eka ja rIte (ekAnte) ke zI rIte? te veLAe huM bolyo ke-- "nizcayavANI sAMbhaLI, sAdhana tajavA no'ya nizcaya rAkhI lakSamAM, sAghana karavA soya." "naya nizcaya ekAMtathI, AmAM nathI kahela; ekAMte vyavahAra nahIM, banne sAthe rahela.' 348 e pramANe te lokone meM kahyuM ke ekAMte nizcaya kyAM kahyo che? banne kahyAM che. pachI te vAtano te lokone saMdeha nIkaLI gayo hato. kRpALudevanI AjJAe paryuSaNanA ATheya divasa jJAna-dhyAnamAM gALyA pachI kRpALudeve evo upadeza dIgho ke paryuSaNanA ATha divasa roja kAMI tapa Adi karavuM ane suda 5nA divase zrAvake jarUra upavAsa karavo. e ATheya divasa jJAna-dhyAna AdimAM gALI AtmabhAvanA karavI. suda-5 uttamamAM uttama che. ema mane kRpAnAthe bolAvIne kahyuM tethI samAgamanA bhAIoe pAMcamane divase upavAsa karI jJAna-dhyAnamAM gALyo. kRpAnAthe tevo bodha paNa Apyo. pachI divasa lagabhaga rahyo tyAre kahyuM ke Aje sahu paDikkamaNuM karo. tyAre je bhAIo hatA temane meM kahyuM ke kRpAnAtha ApaNa sarvene paDikkamaNuM karavAnuM kahe che. tyAre kahe ke koNa karAvaze? meM pUchyuM--tamane koIne AvaDe che? temaNe nA pADI. pachI kRpAnAthane pUchyuM ke paDikkamaNuM zI rIte karIe? kRpAnAtha kahe--tuM paDikkamaNuM karAva. tyAre meM kahyuM--huM bhUlI gayo chuM. tyAre kahe ke tuM navvANuM aticAra bola, ane evI rIte karo. pachI cAlIsa logassano kAussaga karo. pachI temanI AjJAthI navANuM aticAra vagere bolI kAussaga vagere karyA ane potAnI zakti mujaba niyama paNa lIdhA hatA. vaDhavANa kempamAM kRpALudeve aMtima beya mudrAonAM citrapaTa paDAvyA tyAM kAMpamAM sukhalAlabhAInA kahevAthI viThThala sAhebanA kArakhAnAmAM kRpALudevano citrapaTa paDAvavA ame gayA hatA. te pADI rahyA pachI te kaMpAunDanA bAraNA pAse huM ane kRpAnAtha bhegA thayA. kRpAnAtha citrapaTa paDAvIne lIMbaDI utAre padhAratA hatA. evAmAM te kaMpAunDathI thoDAka cAlatAM temanA dehanuM hADapiMjara joI kRpAnAthane kahyuM ke cothA ArAnA dhuraMghara munio je tapa kare che tenI jema hADamAMsa sukAI gayA dekhAya che. A dehane hamaNAM kAMI thavAnuM nathI DaoNkTaranI davA cAlatI. aMbAlAlabhAI davA levA jatA. evAmAM eka divasa DaoNkTare kahyuM ke temane ghara bhegA karo, temano deha raheze nahIM. evuM sAMbhaLI tyAM rokakaLa thaI gaI ane vavANiyA tathA muMbaI tAra mUkIne teDAvyA. kAkA 2vajIbhAIe evo niyama karyo ke tenuM mukha joyA pachI pANI pIza ane rUA.500/- zubha khAtAmAM vAparIza. e vAta kRpAnAthanA jANavAmAM AvI ane pU.aMbAlAlabhAIne bahu vaDhyA ane mane bAlane kRpAnAthe pUchyuM ke tane A dehanuM kema varatAya che ? meM kahyuM bApajInA dehane AjathI lohI navuM caDhe che ane kAMI thavAnuM nathI. kAlanA ne AjanA divasamAM A dehanuM teja vadhatuM jAya che. te
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 349 zrImad ane chaganabhAI nAnajIbhAI viSe e puruSe mane tevo camatkAra pratyakSa dekhADyo ane mane kahyuM ke te dehane hamaNAM kAMI thavAnuM nathI. gabharATa karIne A zuM karyuM? tevo Thapako Apyo hato. jJAnakhAtAmAM rUpiyA ApavAmAM paramalAbha che tevo bogha karyo bIjuM paramakRta prabhAvaka maMDaLanI TIpa karI. temAM mAtuzrInA rUpiyA maMDAvyA hatA. tyAra pachI mANekacaMdanA maMDAvyA. te viSe bahu sAruM vivecana karyuM. jJAnakhAtAmAM ApavAmAM paramalAbha che, tevI rItano ghaNo bogha karyo hato. jeNe AtmA Apyo tenA badalAmAM huM zuM vALI zakuM! eka divasa kRpAnAthe mane pUchyuM ke tuM sevAmAM rahIza. tyAre meM kahyuM ke mAre to tamAro upakAra che. ane A deha paNa tamAro che. jeNe AtmA Apyo teno badalo huM zuM vALI zakuM! huM to khuzIthI rahIza. tyAre kRpAnAthe kahyuM ke bIjA koNa koNa raheze. tyAre meM kahyuM ke manasukhabhAI, nathubhAI, maganalAla tathA velazIbhAI. tyAre mane kahyuM ke tuM sarvene pUchIne kahe. tyAre meM sarvene pUchyuM ane baghAe rahevAnI hA pADI. sahu thoDA divasa thayA pachI ekabIjAnA kAma aMge jatA AvatA. temAM jyAre nathubhAIne javAnI marajI thaI, tyAre kRpAnAthanI marajI nahotI. e gayAne tyAM pIDAmAM dahADA kADhyA. pachI kRpAnAthe kahyuM ke ahIM rahyA hota to; tyAM jaIne tAva-pIDA bhogavI ema vAta thaI hatI. cA ane bIDI pIvAnI baMgha karAvI rasoDAmAM bena ugarIbA vagere hatA. mane kahyuM ke tuM cA pIe che? meM kIdhuM ke huM nathI pIto. ema aMbAlAla vagerene tathA bena ugarIbAne paNa pUchyuM temaNe hA pADI. bena nAthIbAe nA pADI. paNa sarvene cA pIvAnI baMdhI karAvI ke koI divasa na pIvo. pachI ghaNA jaNe jAvajIvanI ne koIe thoDA varasanI baMghI karI ane tenI sAthe ja bIDI pItA hatA tenI paNa baMgha karAvI hatI. - rasoI brAhamaNa banAve paNa pIrasanAra caMDAla hoya to eka divasa rasoIyo nahoto. ane ugarIbAthI paNa ekalA rAMghavuM muzkela hatuM. te veLA bApajIe kahyuM ke bena nAthIbA pAse raMghAvo, te bhavasAra nathI paNa bhAvasAra che. pachI te be beno sadAya rasoDAnuM kAmakAja karatA. temAM eka revAzaMkarabhAIno mANasa bhavasAra hato. te cUle aDIne kAMI letA karatAM temanA jANavAmAM AvyuM. pachI benone kahyuM ke koI divasa tevAne aDakavA dezo nahIM, kAMI samaja rAkho. ugarIbA kahe ke have tene nahIM aDavA daIe. mArA guru paNa vItarAgadazA pAmI siddhi varavAnA che eka divasa jhaverI mANekalAlabhAI mane dahere teDI gayA. tyAM pUjA karI hatI. pachI bIje divase kRpAnAthe kahyuM ke tuM pUjA karavA jA. tyAM pUjA karIne zAMtinAthanA kAnamAM jaIne kaheje ke tamo vItarAgadazA laIne siddhine pAmyA cho, tema mArA guru paNa vahelA vahelA tamArI peThe vItarAgadazA laI siddhi varavAnA che ema temanA kAnamAM kaheje. te pramANe meM zAMtinAtha bhagavAnanA kAnamAM jaIne kahyuM. pachI vADakImAM caMdana lAvyo ane temAM aMgUTho boLI kRpAnAthane mastake caMdana lagADyuM hatuM.
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo covihAranI prazaMsA ane bIDIo mATe Thapako eka divasa pU.manasukhabhAI devazIe kahyuM ke meM covihAra karyo che. tyAre bApajIe kahyuM ke bahu sAruM. pU.sukhalAla vagerene bIDIo bAbata Thapako ApI ghaNA badhAne tenI baMdhI karAvI hatI. 350 vyavahAra ke paramArthamAM puruSArtha vagara siddhi nathI eka divasa drAkSa levA gayo hato. eka dukAne drAkSa joIne bIjI dukAnethI lIghI. te laIne Avyo. pahelAM karatAM te ThIka hatI. pachI kahe ke trIjI dukAne kema na gayo? hajI puruSArthamAM kacAza kema rAkhe che? ema AmAM puruSArtha ocho karIza, paNa AtmA viSe puruSArthanI kharI jarUra che. ema jAgRti rAkhavA jaNAvyuM hatuM. bhaktithI velAsara mukti; bhaNanArane abhimAna eka divasa bApajI kahe ke bena nAthIbAne bolAvo. tyAre bena nAthI kAMI vAMcatA hatA. tyAre kahe ke tene kahejo ke bhaNavA karatAM bhaktithI veLAsara mukti; bhaNanArane abhimAna, tevuM kahyuM hatuM. rAjakoTa, mahAtmAno deha paDavAnI jagyA che eka divasa rAjakoTanA koI bAlezatarano deha paDyAnA samAcAra sAMbhaLI bApajIe mane kahyuM ke mahAtmAno deha paDavAnI te jagyA che ema kahyuM hatuM. rAtanA traNa vAgyAthI upadeza cAlato vaLI hamezAM traNa vAgyAthI divasa Uge tyAM sudhI upadeza cAlato hoya temAM ghaNI vakhata manasukhabhAI paNa tarata jAgIne sAMbhaLe. e paramArthI puruSe A hRdayamAM amRta reDyuM che, teno upakAra behada che. kRpALudeva nAma sAhebajIe mAnya rAkhyuM eka divasa sAhebajIne kRpALudeva kahIne bolAvyA. tyAre kRpALudeva kahe ke tamo ahIM kaho cho paNa tamane koI pUchaze ke kyAM gayA hatA ? to zuM kahezo? tyAre temaNe kahyuM ke amo kRpALudeva pAse gayA hatA. ema kahIzuM, kaMI zaramAzuM nahIM. tyAre kRpALudeve kahyuM zaramAvuM nahIM. tyArapachI kRpALudeve mane kahyuM ke tane koI pUche to zuM kahIza? tyAre meM kahyuM ke mArA kRpALudeva pAse gayo hato. ema beghaDaka kahIza. te vAtathI dabAIza nahIM, ema vAta thaI hatI. te divasathI kRpALudeva kahIe chIe. jJAnI pAse jatAM mukhamAM kaMI rAkhavuM nahIM jJAnI pAse mukhamAM kaMI rAkhIne javuM nahIM. eka jaNe sopArI vagere rAkhI hatI, te viSe Thapako Apyo hato. tamArA ghanya bhAgya ke AvA jJAnIpuruSa tamAre ghera janmyA vaLI mAtuzrI tathA nAnA mAtuzrI (jhabakabA) tyAM padhAryA hatA. tyAM kRpAnAthe mane kahyuM ke e badhA rAtre bese che. tyAM tuM nAthIbAne sAthe laI jA tathA dharmadhyAna, stavana, pratIti vagerenI vAta karajo. pachI meM nAthIbenane kahyuM ke mAtuzrI tathA nAnA mAtuzrIne kRpALudeva sAthe sAMsArika sagapaNa nathI, paNa temane evI vAta karavI ke tamArA ghanya bhAgya che ke AvA jJAnIpuruSa tamArA ghera avataryA. amo to e puruSane
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 351 zrImad ane chaganabhAI nAnajIbhAI bhagavAna ja gaNIe chIe. tenA Azare kalyANa ja thAya, paNa tamone te viSe bhagavAna | jevo rAga nathI, paNa A avasara jAya che. tamArA jevAnA gharamAM ciMtAmaNi ratnano joga che. tamo te vAta lakSamAM lo. e vicArI jAo ke A kAkA lIMmaDInA tathA amo viramagAmanA te AvA mahAtmAnA kAraNathI gharabAra sAmuM jotA nathI ane temanI samIpamAM temanI AjJA upADIe chIe. Ama kRpALudevanI jJAnI tarIkenI pratIti amone vizeSa thatI gaI che ema vAta karavI. kRpALu devane cAritra levAnI bhAvanA eka divasa kRpALudeve mAtuzrIne kahyuM ke "amo cAritra laIne saMsAra tajIe tyAre mAtuzrI kahe ke aho! bhAI tamo Ama kema bolo cho? vagere vAta thaI hatI. jJAnArNava zAstra vahorAvavA mATe tamArA khAnagI rUpiyA Apo eka divasa mAtuzrIne kRpALudeve kahyuM ke "jJAnArNava zAstra levA mATe rUpiyA tamArA khAnagI che temAMthI Apo, teno tamone paramalAbha che. te rUpiyA dukAne ke bIjethI lezo nahIM." pachI mAtuzrIe khAnagImAMthI ApyA hatA. rAtribhojanano tyAga karAvyo. kezavalAla bAbata meM kRpALudevane kahyuM ke te haju rAtre jame che. tenAthI lokomAM niMdA thAya che, te ThIka nathI. pachI kezavalAla AvyA, tyAre kapALadeve tene ghaNI rIte samajAvI baMdhI karAvI. prathama tene covihAranI baMdhI karAvavAno upadeza dIgho paNa teNe te na svIkAryuM. pachI chevaTe be varasa mATe rAtribhojananI baMdhI karAvI. karmabaMdhana karatAM aTake mATe rajA ApIe chIe. vaLI bApajIne meM kahyuM ke tamArA pAse sevA karanArane rajA Apo cho tenuM zuM kAraNa? rajA maLanArane te ghaNuM ja vasamuM lAgatuM haze. tyAre bApajIe kahyuM ke jene karmabaMgha thAya tevA abhiprAya hoya, tene rajA ApIe to te karmabaMgha karatA aTake. mATe tene rajA ApavI paDe che. bAra tithi lIlotarI na vAparavAnI kRpALudevanI AjJA | dara vakhata bIja-pAMcama-AThama-agiyArasa-caudasa-pUnama e tithiomAM lIlotarI zAka vagerenI baMghI hatI. tevI rIte bAra pAkhI pALavAnI kRpALudevanI AjJA pramANe cAlatuM hatuM. temAM eka divasa bhUlathI tithine divase lIluM zAka lAvyA hatA tene kRpALudeve Thapako Apyo hato. ane kahyuM ke tane bhAna nathI, tuM konA kIghAthI lAvyo? mane pUchyuM tyAre meM kahyuM ke huM kaMI A bAbata jANato nathI. kRpALudeve munionA bhAva jANI te ja divase khorAka lIdho ghaNA divasathI kRpALudeva khorAka letA nahotA. eka divasa evo banAva banyo ke mahArAja lallujI svAmI ane devakaraNajI svAmI banne mahApuruSone evuM thayuM ke have kRpALudeva khorAka le to ThIka. evo temano abhiprAya thayo ane tenA mATe temaNe patra lakhAvyo. te ja divase kRpALudeve drAkSa maMgAvIne khorAka lIgho ane kahyuM ke munine patra lakho ke Aje khorAka lIgho che. ahIMthI kAgaLa tyAM pahoMcyo ane temano lakhelo kAgaLa ahIM Avyo hato.
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 352 AtmAne koI veda nathI paNa saccidAnaMda paramAtmA che eka divasa sANaMdanA ukAbhAI kRpALudevanA zarIrane sarva ThekANethI paMpALatA hatA. tyAre kRpALudeve ukAbhAIne kahyuM ke kema lAge che? tyAre ukAbhAI bolyA ke zarIra narama che ema lAge che. tyAre bApajIe ema kahyuM ke amo puruSa nathI, strI nathI, napuMsaka nathI. (jANe pAMcamI draSTimAM kahyo hoya tevo kevaLa jyoti svarUpa AtmA chIe) pachI pAMcamI draSTi bolyA hatA- "dRSTi thirAmAMhe darzana nitya, ratnaprabhA sama jANo re, bhrAMti nahIM vaLI botha te sukSama, pratyAhAra vakhANo re. 1 e guNa vIra (rAja) taNo na visAruM, saMbhAruM dinarAta re, pazu TALI surarUpa kare je, samakitane avadAta re. 2 bAla dhUli ghara lIlA sarakhI, bhava ceSTA IhAM bhAse re, riddhi siddhi savi ghaTamAM pese, aSTa mahA siddhi pAse re. e3 viSaya vikAre na iMdriya jADe, te IhAM pratyAhAro re, kevaLa jyoti te tattva prakAze, zeSa upAya asAro re. e04 zItaLa caMdanathI paNa upanyo, agni deha jema vanane re, gharmajanita paNa bhoga IhAM tema lAge aniSTa te manane re. e05 aMze hoya IhAM avinAzI, pudgala jAla tamAsI re, cidAnaMdaghana suyaza vilAsI, kema hoya jagano AzI re. 6 e guNa vira (rAja) taNo na visAruM, saMbhAruM dinarAta re." bApajInA parasevA tathA malamAM paNa sugaMdhI pAMcamI draSTi bolIne pachI eka eka gAthAno bApajIe artha karyo hato. pachI pote kahyuM ke amo chaThThI draSTie chIe. tyAre meM pUchyuM ke chaThThI draSTimAM AvelA jIvane to roga rahita dazA ane gaMgha te sAro re; ema kahyuM che. tyAre bApajIe kahyuM ke A je roga che te ajJAnapaNe baMghAyelA karmane laIne che. vaLI tane zarIrano parasevo ke koI cIja mala vageremAM durgadha lAge che? tyAre A bAlane khabara hatI ke bApajInA parasevA tathA malamAM to sugaMgha jovAmAM AvI che. tethI meM kahyuM ke koI ThekANe durgagha to nathI paNa sugaMgha che. zarIrazakti narama chatAM AtmabaLa vizeSa eka divasa huM bAla temanA paganI sevA karato hato. tyAre kahe ke tuM hajI bhAra daIne cAMpa. tyAre meM kahyuM ke bApajI, huM to koI jabarAne dabAvato tyAre tene paNa vasamuM lAgatuM ane Apa kema vaghAre bhAra daIne cAMpavA kaho cho? tyAre kahe ke e tAMbAnA hADa che. A vAta kharekharI hatI. zarIranI zakti ghaNI ja narama chatAM tribhovanadAsa vaidyano moTo copaDo be AMgaLI vaDe le ane vAMce. tyAre meM kahyuM ke bApajI, Apa to AtmabaLathI A badhuM karo cho, zarIranI to tevI pahoMca nathI. pote sAMbhaLI rahyA. pote sAkSIbhAve rahI udaya Ave te bhogave vaLI tAjuM tela laI zarIre coLavA mAMDyuM, paNa te nukazAnakAraka che te pote jANatA hatA. te tela
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane chaganabhAI nAnajIbhAI UlaTuM lohI bALI nAkhe, paNa mane bAlane khabara nahIM. meM jANyuM ke te telathI phAyado thAya, paNa te to vAvALAne kAmanuM hatuM. kRpALudevanA zarIre vA nahoto, zarIranuM lohI sudhAravAnI jarUra hatI. huM avaLuM laI beTho. tyAM pU.nathubhAIe kahyuM ke A zuM karo cho? tema koI bIjAe revAzaMkarabhAIne kore bolAvIne kahyuM ke te to nukazAna kare. pU.nathubhAI kahe ke bApajIne badAma tela zarIre coLa. tyAre te badAmanuM tela coLavA mAMDyuM. paNa acarajanI vAta ke jo AgalAne bhaktibhAva thayo to zarIrane pIDAkArI hovA chatAM bhaktimAM bhaMga paDavA detA nathI, evA kRpALudeva hatA ke jene pIDA para najara nathI, zAtA upara najara nathI, je udaya Ave te bhogave che, tenA pote sAkSI thaIne rahetA, paNa AgalAnA bhaktibhAvane Teko ApatA ane tema karI karma khapAvavAnA tevA nimittapaNAmAM pote AnaMda mAnatA hatA. hamezAM mukhamudrA AnaMdamAM ane vItarAgabhAvamAM rahetI koI divasa evI pIDA thAya to paNa koIne ke muja bAlane jaNAve nahIM. huM divasa rAta temanA samIpa hato. temanI mukhamudrA AnaMdamAM vItarAgabhAvamAM vartatI, paNa arerATa koI divasa karyo nathI ane cahero paNa narama thayo nathI. e jJAnInA pUrAM lakSaNa joyAM. parokSamAM jANela ke jJAnIne sukhaduHkha sarakhuM che te ahIM kRpALudevamAM pratyakSa jovA maLyuM. mokSamALA jevI ekaso ATha padanI bIjI copaDI karavAnI bhAvanA eka divasa bApajI rAtre ATha pada bolyA hatA ane teno bahu ja paramArtha kahyo hato. ane te viSe mokSamALA jevI ekaso ATha padanI bIjI copaDI karavI evI vAta karI hatI. (prajJAvabodhanA 108 padanA zIrSaka pote ja lakhAvI gayA.) 353 'sakaLa jagata te eThavat eka rAtre bhikhArIo oraDAnI pAse beThA vAto karatA hatA ke bhAI, Aje je ThekANe huM mAMgavA gayelo temaNe sArI rIte eMTha vagereno bhUko mane Apyo. te meM pote khAdho ane vadhyo te mArA bhAIne paNa Apyo. ema teo saMtoSa pAmyAnI vAto karatA hatA. tyAre kRpALudeve mane kahyuM ke chagana, sAMbhaLa A vAto kare che te. meM kahyuM ke hA bApajI, sAMbhaLuM chuM. bApajI kahe ke emAMthI 5ramArtha samajavAno che. (tema ApaNe ghana mAla milakata meLavIne AnaMda mAnIe chIe ane ApaNA sagAM vahAlAne paNa ApI rAjI thaIe chIe paNa te eMTha jevuM ja che.) AtmArUpI siMhane deharUpI pAMjarAmAMthI jatAM koI rokanAra nathI saMvat 1957nI sAlamAM kRpALudeva bIjI vAra padhAryA hatA te vakhatanI vAta gurupratApe smRtimAM che te lakhuM chuM. mane kRpALudeve kahyuM ke A sonAnuM pAMjaru, tenuM bAraNuM UghaDI gayuM che. siMha je pAMjarAmAM che tene cAlyA jatAM koI rokanAra nathI. evI rIte zabda roja ekavAra kahetA. emane dehane AtmA spaSTa judA anubhavAya che. A bALa upara A pratyakSa jJAnIe ghaNI karuNA karI che, ane AvI rIte pratyakSa dazAthI kSAyikanuM svarUpa batAvyuM che. AtmArUpI siMhane jatAM rokavAnuM AnuM gaju zuM? bApajIe eka divasa manasukhabhAI beThA hatA tyAre mane kahyuM ke sonAnuM pAMjaruM, temAM siMha
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 354 / purAyelo che. tenuM bAraNuM UghaDI gayuM che ane A rAkhI devAno prayatna kare che paNa enuM gaju zuM? evI rIte amone vAta karI hatI. kRpALudevano sarvane asaMgapaNA tathA udAsInatAno bogha saMvat 1957nI sAlamAM kRpALudeve cAra jaNane upadezabogha Apyo. te veLA kahyuM ke "mana, vacana, kAyA ane AtmA arpaNa karo." te veLAnI adbhuta dazA atyAre yAda karatAM aMtaramAM vyApI jAya che. te viSe zuM lakhuM? paNa te veLA meM to traNe karaNa tathA AtmA arpaNa karyo hato. temaNe asaMgapaNA tathA udAsInatAno bodha cAreyane Apyo hato. cAlatA samaye upayoga rAkhIne cAlo saMvat 1957mAM amadAvAda paghAryA te viSe-AgAkhAnanA baMgalAmAM meDI upara paga joramAM paDe te veLA kRpALudeva kahe ke bhAna rAkho. tethI ghIme cAlatA. vaLI koI utAvaLathI cAle eTale pharI kRpALudeva kahe ke upayoga kema raheto nathI? evI rIte kRpA karI vAre vAre amRta reDatA. gharatIne ke koI jIvane paNa IjA na thAya tema bApajI cAlatA bApajI cAlatA te veLAe joyuM hatuM ke jANe gharatIne kAMI IjA na Ave ane koI jIvane paNa IjA na Ave tema cAlatA hatA. paravastune mArI tArI kahetAM paNa upayoga rAkhavo bApajI pAse eka divasa A amAruM ane A tamAruM ema kahyuM tyAre te bAbata bApajI kahe ke kema bhAna nathI? matabala ke amAruM tamAruM kahyuM paNa te paravastu koInI nathI, temAM upayoga rAkhavo ema jaNAvyuM. Ama bApajIe A bAlane bhAna ApavAnI kRpA karI ghaNo upakAra karyo che. dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAre prakAre gharma kaho eka divase bApajIe dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra gharmanA sAghana viSe kahyuM ke bhagavAne dIkSA letAM pahelAM vicAryuM ke dIkSA lIghA pachI dAna gharma AcarI zakAze nahIM tethI paheluM varasIdAna ApI dAna gharma saphaLa karyo. bAkInA traNe dIkSA pachI paNa thaI zake che. mATe agAuthI dAna karavuM e viSe vivecana karyuM hatuM. jhabakabahenane amArA pratye hajAra ghaNo moha, amane lagAre nahIM eka divasa kapALudeva beThA hatA ne mane jhabaka mAtuzrInA viSe kahyuM ke ene amArA upara hajAra ghaNo moha che, paNa amAre lagAre tenA upara moha nathI; ema vAta karI hatI. amArAM samIpamAM Avo to karma kAMI choDIne jAo. eka divasa rAtre amadAvAdanA bhAIo vivAda karavAne mATe ane nImavijayajI vagerenA zrAvako paNa AvelA. te sabhA bharIne sarve beThA hatA. kRpALudeva bahAra pharavA gayA hatA te paghAryA ane tyAM birAjyA. pachI zrI hIrAcaMda vageree kahyuM ke amane upadeza Apo. te veLAe bApajIe kahyuM ke upadezano tyAgI puruSane adhikAra che. sahu besI rahyA. UchaLatA mANaso paNa kAMI bolI zakyA nahIM.
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 355 zrImad ane chaganabhAI nAnajIbhAI thoDIvAra thayA pachI bApajIe kahyuM ke amArA samIpamAM Avo to karma kAMI choDIne jAo, tevI vAta karIe. pachI bApajIe evI vAtano upadeza dIgho ke jethI baghA zAMta thaI gayA ane potapotAnA manano khulAso pAmI gayA. bApajI tamo kaho tema karuM tyAM amadAvAda amAro bhAI mohana vIramagAmathI rIsAIne kalakattA javA Avelo. te bApajInA prasaMgamAM Avyo. huM tyAM hato. pachI te bApajInI sevAmAM rahyo. te utAvaLo ane sUjhe tema cAlato paNa bApajIe tene ghImo pADI dIdho ane zAMta pADI kalakattA javAnuM baMgha karAvyuM. vaLI mohane kahyuM ke bApajI, tamo kaho tema karuM. tyAre bApajIe viramagAma sukhalAla pAse javA kahyuM. bApajI ThekANe lAvyA, pachI te zAMta thaI gayo. bogha sAMbhaLatAM upayoga rAkhavAnuM jaNAvatA hatA amadAvAdamAM bogha vaDhavANa kempanI peThe cAlato nahoto. paNa je bogha thato temAM upayoga rAkhavA viSe kahevAmAM AvatuM. rAtre huM tyAM temanAthI thoDe cheTe eka pathArI nAkhIne besI raheto ane je bane te karato. tyAM koI evA dhyAne caDhato ke mukhamAMthI kaMI vAkya nIkaLI jatuM. te viSe bApajI kadI kaMI kahetA nahIM. paNa prANajIvanabhAIe kahyuM ke chagana, rAtre besavAnuM kare che ane dhyAnamAM bole che tethI jAgavuM paDe che. pachI huM agAsImAM besato. dazavaikAlika sUtra cAra vAra vAMcI pheravaje to hajAra gaNuM thaI paDaze vaLI je divase sAhebajI muMbaI tarapha paghAravAnA hatA te veLAe sTezana upara ghaNA bhAIo vagere vaLAvavA mATe AvyA hatA. tyAM bhAIbAne sAhebajIe kahyuM ke chaganane dazavaikAlika sUtra ApIzuM. tyAre bhAIbA kahe-hA bApajI, Apo. pachI mane bolAvyo ke cAlo, bApajI bolAve che. tyAM jaIne darzana karIne Ubho rahyo tyAre mane dazavaikAlika sUtra ApyuM ane kahyuM ke tuM cAra vAra vAMcIne pheravI jaje, te eka hajAra gaNuM thaI paDaze. teja pramANe karyuM ane te ja pramANe thayuM che. prathama varSe je raLe teno cotho bhAga jJAnakhAtAmAM ApavA jaNAvyuM pU. aMbAlAlabhAIe khaMbhAtamAM pustakAlaya sthApyuM. te viSe pU. aMbAlAlabhAIne bApajIe kahyuM ke dukAnamAMthI AjathI je raLe teno cotho bhAga pustakAlayamAM Apavo. tyAre pU.aMbAlAlabhAI bolyA vagara rahyA paNa hA jevuM kahI dIdhuM. tyAre pharI kRpALudeve kahyuM ke A sAla to je raLe teno cotho bhAga Apaje, pachI tArI icchA mujaba Apaje. pU.aMbAlAlabhAIe kabula karyuM. kRpALu devanA upadezathI krogha zAMta thaI gayo bhAI manasukhabhAI devasIbhAIno dIkaro giragharabhAI temanA upara rIse bharAyelo. kAMpamAM te bApajI pAse rIsamAM Avyo, paNa temanA atizayathI te narama paDI gayo ane pachI tenA pitA sAme paNa kroghanAM vAkyo teNe kADhyAM nahIM. kRpALudevane joyA pachI temaNe evI vAta karI ke jethI te zAMta thaI gayo. A gurunA kahyA pramANe varce buddhi sArI thAya vaLI eka divasa manasukhabhAI zivalAla, te paNa tamArA gurune jaI vaDhavuM ke tame AvyA to AvuM
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 356 bolavuM ane kahevuM amAre thayuM; paNa bApajInA atizayathI temanI AgaLa te pUruM kahI paNa zakyA nahIM. bApajInA vacana sAMbhaLI zAMta thaI harakha sAthe kahyuM ke guru to tame kaho tevA ja che. temanA kahyA pramANe varte buddhi sArI thAya. bApajIe karmanI udIraNA karI eka divasamAM eka mAsanA karma khapAvyA eka divasa kRpALudeve evuM karyuM ke bhAI manasukhabhAI pAse beThelA ane aMdAjana dahIM zera ThA tathA bAjarIno roTalo ekano temaNe AhAra karyo. tethI kRpALudevane jhADAno baMdhakoza thaI gayo. kRpALudeve jANIne tevuM nimitta karyuM. te vAta mane karI ane kahyuM ke eka divasamAM eka mAsanA karma khapI gayA. pachI bApajIne baMdhakozathI kevI pIDA thaI? tyAre kahe ke dehane ane AtmAne be tasunuM cheTuM hatuM. deha chUTatAM vAra nahIM. tevI ghaNI pIDA Akho divasa sahana karI. paNa mArA jevA bAlane to khabara ja nahIM. kAraNa ke lagAre paNa duHkhano jatAvo nahIM, tema mukhamudrikA paNa tevI ne tevI. bolavA uparathI paNa kaMI phera na samajAya ke Aje jhADo Utaryo nathI. paNa manasukhabhAI to jANe ke Aje gajaba karyuM che kemake baMdhakoza thayo. Ama bApajIe udIraNA karIne karma khapAvyAM. temane deha upara koI jAtanI mUccha nahotI. ane koI bhaktibhAvathI bApajIne kahe ke A davA karo to tenI paNa nA na pADe, kAraNa ke tene maTADavAnI bhakti emane karma khapAvavAnuM sAdhana thatuM hatuM. sukhalAla ane lallujI muninI jema AhAra ocho ane svAdarahita karavo joIe. oraDA bahAra nIkaLIne mane kahyuM ke chagana, tAre ATaluM karavAnuM che. tyAre meM kahyuM ke zuM bApajI? bApajI kahe ke tuM AhAra ocho karI nAkha. tyAre meM dAkhalo kIgho ke bApajI, manasukhabhAI karatAM vaghAre nathI. pachI meM kahyuM ke bApajI, huM AhAra ocho karIza, paNa vRddha avasthA che to dehanI zakti ochI thaze. tyAre kahyuM ke tuM AhAra ocho karIza tyAre tArA vikAro jaze. pharI bolyA ke sukhalAla AhAra kare che te veLAe mArA aMtaramAM ema thayuM ke te dUghapAka paNa khAya che, ema huM bolavA jato hato teTalAmAM to teo ja bolyA ke tAre kahevuM che ke te dUghapAka paNa khAya che? A baghA mumukSuo che temAM eka sukhalAla. ane lallujI muni AhAra kare che te svAdarahita che; tema karavo joIe. temAM mane ema samajAyuM ke AhAra ocho ane svAdarahita karavo joIe. aho! jJAnInI kevI dayA! deha te pratyakSa sonAnuM pAMjaruM ane AtmA zAMta siMha jevo lAge rAjakoTamAM pharI bApajI bolyA ke sonAnuM pAMjaruM UghaDI gayuM che, siMhane rAkhI zakavAnA nathI. bAraNuM UghaDI gayuM, siMhane jatAM vAra nathI. bApajInuM te veLAnuM svarUpa joyuM hoya to pratyakSa deha te sonAnuM pAMjaruM ane AtmA zAMta siMha jevo lAge. aMtaHkaraNa ema kahetuM hatuM ke he bhagavAna! mane divya cakSu Apo. temanA zarIramAM zakti nahotI chatAM rAjakoTa javAnuM thayuM tyAre jAvAnanI jema koTa vagere paherI mAthe pheMTo bAMdhyo. tyAre ema lAge ke jANe zarIramAM koI roga nathI. cAlIne sigarAma pAse jaI temAM beThA ane sTezane UtarI gADI upara paghAryA. tyAM Asana vALIne beThA pachI bApajIe mane kahyuM ke tAre kAMI kahevuM che? tyAre mukhethI meM kAMI kahyuM nahotuM; paNa aMtaHkaraNa ema kahetuM hatuM ke mane divyacakSu Apo.
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3pa7 zrImad ane manasukhabhAI devazIbhAI pachI e rAjakoTa padhAryA hatA. vaDhavANa kempathI ravAnA thayA pachI rAjakoTa utAre gayA tyAM sudhI potAnI AtmazaktithI jhADo paNa rokI lIgho hato. AhAra letAM maraNanI vAta sAMbhaLe to AhAra paDato mUke koI maraNa pAmyAnI vAta temane kare, te sAMbhaLI temane vairAgya thato. vaLI eka divasa dUghamAMthI mAkhI maraNa pAmelI joIne te pAchuM mukAvyuM. koI maraNanI vAta, AhAra letAM paNa sAMbhaLe to te AhAra paDato mUkI udAsIna thaI jAya. evI dayA temane samaye samaye vyApI rahI hatI. A prasaMgo jema jema mane sAMbharyA tema tema lakhyAM che. je baMghuo kRpALudevanI samIpa rahyA hoya tevA mANasoe A copaDI vAMcavI. tamArI najaramAM Ave tene saMbhaLAvavA yogya lAgatuM hoya to saMbhaLAvavuM. paNa koI karama bAMdhe tevAne vaMcAvavuM nahIM, te dhyAnamAM rAkhavuM. zrI manasukhabhAI devazIbhAI lIMbaDI mArI vinaMtIthI paramakRpALudeva lIMbaDI darabAranA utAre padhAryA saMvat 1951nA mahA mAsamAM zrI paramakRpALudeva zrI jIjIbenanA lagna prasaMge muMbaIthI zrI vivANiyA jatA hatA. huM lIMbaDIthI vaDhavANa kempa javA sAruM ravAnA thayo. vaDhavANa kempa relve sTezanamAM Utaryo tyAM muMbaInI gADI AvI. te gADImAMthI pUzrI saubhAgyabhAI UtaryA ane mane kIdhuM ke zrI paramakRpALudeva paghAryA che. tethI temanI pAse jaI darzana karyA. pachI mArI araja uparathI zrI vaDhavANa kempamAM lIMmaDI darabAranA utAre paghAryA. tyAM eka divasa rahyA. paghAryA te divase sAMje oraDAnI osarImAM huM beTho hato ane pU.zrI saubhAgyabhAI aMdara oraDImAMthI bahAra AvyA ane mArI sAthe vAtacIta karavA lAgyA ke sAyalAmAM jInanuM kArakhAnuM vecAya che. mAre te vecAtuM levAno vicAra che, temAM tamAre bhAga rAkhavo che? Ama ame vAtacIta karatA hatA, te vAta aMdara kRpALudeve sAMbhaLavAthI bahAra paghArI amane kahyuM ke pApakArI ghaMgho karavA jInanuM kArakhAnuM vecAtuM levuM nahIM jananuM kArakhAnuM levAno vicAra karo cho? tyAre ame hA pADI. tethI paramakRpALudeve amane Thapako ApI, AjJA karI ke "A pApakArI ghaMgho karavo nahIM, jInanuM kArakhAnuM vecAtuM levuM nahIM." jethI ame te vAta mulatavI rAkhI. pAchaLathI saMvat 1956mAM lIMmaDImAM jInanuM kArakhAnuM harAja thatAM DaoN.prANajIvanadAse mane bhAga rAkhavAnuM pUchyuM, paNa meM pApanuM kAraNa batAvI nA pADI hatI. tyAra pachI te kArakhAnAnI vepArIo vacce harAjI thaI bhAga rAkhavAmAM sAro napho bhAsato hato, chatAM kRpALudevanI AjJA na hovAthI bhAga rAkhyo nahIM. jo paramakRpALudeve AjJA na pharamAvI hota to huM A pApakArI ghaMghAmAM bhAga rAkhata. paNa teozrIe kema jANe AgaLathI A vAta jANI hoya tema bhaviSyamAM ame phasAta; tene mATe pahelAthI ja amane aTakAvyA hatA.
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo pharI parigraha vahorI, AtmadazAnI vAto karI mokSa meLavavo bane nahIM saMvat 195ranA Aso vadamAM zrI paramakRpALudeva zrI naDiyAda kSetre birAjyA hatA. eka divasa sAMjanA teozrI pharavA paghAryA. sevAmAM pU. zrI aMbAlAlabhAI tathA huM sAthe hato. te vakhate mane zrI dIpacaMdajI svAmI tathA zrI vaijanAthabhAInA khabara zrI paramakRpALudeve pUkyA. tyArapachI boTAdavAsI zrI rAyacaMda ratanazInA khabara pUchatAM huM khacakAyo. paNa zrI paramakRpALudeve pharIthI pUchyuM. tethI meM jaNAvyuM ke temanI strI gujarI javAthI teoe pharIvAra lagna karyuM che. tyAre paramakRpALudeve pUchyuM temane saMtati zuM che? meM jaNAvyuM ke be traNa dikarA che ane be traNa dIkarIo che, ane dIkarAne ghera dIkarA che. tyAre pote prakAzya ke-"A pramANe hovA chatAM ane anAyAse strI parigrahathI mukta thayA chatAM pharI lagna karyuM ane bIjI tarapha AtmajJAnanI tathA kevaLajJAnanA saMbaMghamAM vistArathI vAto lakhe che; to mokSadazA athavA AtmadazA evI saraLa nathI ke anAyAse puruSArtha karyA vagara prApta thAya. anAyAse upAdhithI mukta thayA chatAM cAhIne upAdhimAM paDavuM ane pachI mokSa meLavavAnI AzA rAkhavI e nahIM banavA jevuM che. AtmadazA vAto karavAthI prApta thAya ema nathI." mAre have pharIthI paraNavuM nahIM A prasaMganI vAtacIta uparathI meM to mArA mATe evo nirNaya karyo ke have pharIthI paraNavuM nahIM. (emanA patnI paNa gujarI gayA hatA.) hAM re koI mAdhava lyo' saMvat 195ranA zrAvaNa vadamAM sAhebajI sAthe rALaja gayo hato. te vakhate bhagavAnanA mukhamAMthI hAM re koI mAghava lyo" vigere adbhuta dhvani nIkaLatI sAMbhaLI hatI. upakArI puruSano yathAyogya vinaya karavo joIe saMvat 1953nA kArataka suda 1nA roja naDiyAda madhye zrI paramakRpALudeva baMgalAmAM gAdI takIye birAjyA hatA. huM temanI samIpa beThelo hato. te vakhate temanA eka ghotIyAne khAMco Avela hovAthI te khIMTIe TIMgAvela hatuM te batAvI karuNAthI mane kIdhuM ke "kaMI bhAna che! A ghotIyAne khAMpo Avelo che. tamAre sAMghavuM agara saMghAvavuM joIe." ema kahI bIjo keTaloka vinaya karavAnuM samajAvyuM ke potAnA upakArI puruSanA kapaDAM Adi vastuo durasta karavA-karAvavA ityAdi dareka kAmamAM dhyAna rAkhavuM joIe, ema bhaktimArge pravartavA ghotIyAnA dRSTAMte bogha karyo hato. pachI meM mArA manamAM sadguruno moTo upakAra mAnI ghotIyuM laIne joyuM to khAMpo Avelo hato. te laI jaI darajI pAse saMghAvI lAvyo ane tyArathI vastrAdi dareka vastu je temanA upayogamAM Ave tevI hatI te badhI vastuo tapAsI joto ane sApha rAkhato. evo vinaya karavA uparAMta temanAM kapaDAM Adi je vastu hoya tene mAro paga avinayathI aDe nahIM tyAM sudhI sAvacetI rAkhato hato. stavanamAM jaNAvela bhAva jevI paramakRpALudevanI dazA saMvat 1954nA Aso mAsamAM zrI vaso kSetre zrI paramakRpALudeva birAjyA hatA. tyAM zrI
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI manasukhabhAI devazIbhAI
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ 359 zrImad ane manasukhabhAI devazIbhAI ghorIbhAI paramakRpALudevanA satsamAgama arthe AvyA hatA. zrI ghorIbhAI siddhAMtanA / jANa hatA. temanI pAse zrI mallinAthajInuM stavana gavaDAvatA hatA. ghaNI vakhata ) gavaDAvavAthI te vakhatanI paramakRpALudevanI dazA tevI bhAsatI hatI. bhagavAne bhaktanI saMbhALa rAkhavA jaNAvyuM saMvat 1956nA Aso mAsamAM lImaDIvALA zAha mANekacaMda harakhacaMda vaDhavANa kempamAM zrI paramakRpALudevanA darzana karavA AvelA. tenI tabiyata narama hatI. tethI tenI davA karavA paramakRpALudeve DaoN. prANajIvanane AjJA karI, ane tenI khAvApIvAnI badhI saMbhALa rAkhavA mATe mane AjJA karI hatI. jJAnadAnathI temanuM moTuM AvaraNa tUTe ema che te pachI mANekacaMdanI sthiti viSe pUchyuM ke temanI mUDI keTalI haze? meM javAba Apyo ke rUpiyA 50-700nI mUDI tenI pAse haze. pachI paramakRpALudeve kahyuM ke paramakRta khAtAmAM rU. 5/- bharaze? pUchajo. pachI meM zrI mANekacaMdabhAIne pUchyuM ke tame paramakRta khAtAmAM rUpiyA pAMca bharazo? zrI paramakRpALudeve pUchyuM che. tyAre temaNe kahyuM ke huM zrI kezavalAlabhAIne pUchIne javAba ApIza. tyArabAda mANekacaMdabhAIe kezavalAlane pUchyuM. eNe salAha ApI ke tame kRpALudevane tamArI garIbAI jaNAvI rUpiyA 5/- bharI zakuM tema nathI ema kahejo. tethI mANekacaMdabhAIe paramakRpALudevane potAnI sthiti jaNAvI rUpiyA pAMca bharavA nA kahI. teNe ema kahyuM eTale zrI paramakRpALudeve kezavalAlabhAIne bolAvI Thapako Apyo ke tame samajaNa vinA karmabaMgha karo cho. AmAM tamAre DahApaNa DahoLavA jevuM nathI. temane eka moTuM AvaraNa che ane te AthI truTe ema che ema kahevAmAM AvyuM ke tarata ja mANekalAle rUpiyA 5 - khAtAmAM bharyA ane potAnA deha chUTavAnA vakhatamAM rUpiyA 235/- zrI paramakRta khAtAmAM bharavA kahI gujarI gayA hatA. ema jJAnanuM AvaraNa paramakRpALudeve kaDhAvyuM hatuM. rUpiyA 5/- bharavA kaheluM, te vakhate ema paNa jaNAveluM ke ame koIne kahIe to eka AsAmI eka lAkha bhare tema che, paNa tamane baghAne kahevAno hetu judo che. A bhavanI prakRti AvatA bhavamAM AkhI badalAI jaze mane uddezI te vakhate jamaNI AMkha para maso joI kahyuM ke-"jJAnanuM tamane AvaraNa che te AvatA bhavamAM nAza thaze." mArI prakRti teja hatI. zrI paramakRpALudeve kahyuM hatuM ke-"A prakRti A bhavamAM sugharavAnI nathI. paNa AvatA bhavamAM AkhI prakRti badalAI jaze." vagere bolelA. tethI temanI adbhutatA amone lAgI hatI. saMvatsarInA roja avazya upavAsa karavAnI AjJA saMvatsarInA roja avazya upavAsa karavo ema saMvat 1956nA bhAdaravA suda 5nA roja mane AjJA karelI hatI. saMvat 1956nA paryuSaNamAM zrI paramakRpALudeva vaDhavANa kempamAM vAraMvAra ATha draSTinI sajhAya gavaDAvavA AjJA karatA hatA. saMvat 1957nA mAgasara mAsamAM vividha prakaraNa ratnAkaranuM pustaka zrI amadAvAda madhye potAnI anukaMpAthI mane ApyuM hatuM. ane mahA mAsamAM valasADa mukAme zrI kasturI prakaraNa nAmanuM pustaka Apela che.
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 360 zrI AnaMdaghanajInuM stavana ghaNI vakhata bolatA hatA saMvat 1957nA caitra mAsamAM rAjakoTa mukAme sevAmAM rahyo hato. te vakhata caitra vada 1 thI 4 sudhI zrI caMdraprabhunuM stavana mahAtmA AnaMdaghanajI kRtadekhaNa de re sakhI mune dekhaNa de, caMdraprabha mukhacaMda, sakhI mune dekhaNa de." A stavana pote zrImukhe maghura svarathI ghaNI vakhata bolyA karatA hatA. paramakRpALudeve svamukhe aSTa prAtihAryanuM svarUpa jaNAvyuM zrI paramakRpALudeve svamukhe aSTa prAtihAryanuM svarUpa, zrI TokarazIbhAI neNazIbhAI pAse prakAreluM te nIce pramANe che : nIcenI pAMca gAthAo vaDe paramakRpALudeva bhagavAnanA samavasaraNamAM vidyamAna evA azokavRkSa, puSpavRSTi, divyadhvani, cAmara, Asana eTale siMhAsana, bhAmaMDaLa, duMdubhi ane chatra ema ATha prAtihAryanuM dravyathI ane bhAvathI saMkSepamAM svarUpa darzAve che. prAtihArya eTale rAjasevaka. tenI jema AThe prAtihArya bhagavAna sAthe rahe che. je devakRta che. (doharA) azoka zoka na raMca jyAM, svapara prati zubha vRkSa; tIrthakarane chAjatuM, bhAva bhale pratyakSa. 1 (artha - paheluM prAtihArya azokavRkSa. azoka eTale jyAM raMca mAtra paNa zokane sthAna nathI evuM svaparane kalyANakAraka zubha vRkSa. te samavasaraNamAM birAjamAna bhagavaMta tIrthakara upara zobhA pAme che. te azokavRkSa bhagavaMtanA zarIranA mApathI bAragaNuM UMcu devatAo race che. te racanA dravyathI che. paNa bhAvathI jotAM azoka eTale samavasaraNamAM bhagavAnanA samAgamathI jIvomAM raMca mAtra paNa zoka raheto nathI, arthAt te azoka banI jAya che. temaja bhagavAnanA samAgamathI azokavRkSa paNa lAbha pAme che. te svaparane zubhanuM kAraNa thAya che. bhagavAna upara chAyA karavAthI potAne lAbha thAya che ane bIjA jIvo para chAyA karavAthI temane paNa te vRkSa sukhanuM kAraNa thAya che. bhagavAna tIrthaMkaranI upara te vRkSa chAje che arthAt zobhA pAme che. bhalo bhAva lAvavAnuM bhagavAna bhale pratyakSa nimitta hovA chatAM, te vRkSa bhagavAnanI zobhAmAM vizeSa abhivRddhi kare che. 1) puSpa vRSTi - vara deva gaNa, vArI vArI jAya; tana manathI tallInatA, parama bhakti darazAya. 2 (artha:- vara eTale zreSTha evA devono samUha bhagavAna upara puSponI vRSTi kare che. bhagavAnano upakAra vALavAno avasara jANI aMtarathI AnaMda pAmIne devo bhagavAna upara vArI vArI jAya che arthAt parama bhaktithI bhagavAna upara phUlonI vRSTi kare che. te dravyathI bhakti che. tathA bhAvathI bhagavAnanA guNomAM tanamanathI tallInatA kare che. te devonI parama bhAvabhaktinuM pradarzana che. A bIjAM prAtihArya che. ArA)
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ 361 zrImad ane manasukhabhAI devazIbhAI divya dhvani daza dizI viSe prasaryuM prabhu guNagAna; cAmara vAre karma raja, vijaya suvraja bhagavAna. 3 (artha :- trIjAM prAtihArya divya dhvani che. divya dhvani vaDe devo bhagavAnanI dezanAmAM sUra pUre che. te dravyathI divya dhvani che tathA bhagavAnanI divya dhvani daze dizAomAM phelAya che, te vaDe lokomAM prabhunA guNagAna karavAno je bhaktibhAva Upaje che te bhAvathI divya dhvani che. cothuM prAtihArya cAmara che. je devo bhagavAnane vIMjhe che. te dravyathI kahevAya che. ane bhAvathI je cAmara prabhune vijhe tenI karmarUpI raja dUra thAya che. temaja samavasaraNanI bahAra je indradhvaja hoya che te bhagavAnanA traNeya lokanA vijayanuM sucana karanAra che. 3) Asana triyoga sthiratA, bhAmaMDala bhalI jyota; duMdubhi - nAdi dezanA, apUrva bhavya udyota.4 (artha - pAMcamuM prAtihArya bhagavAnanuM ratnajaDita suvarNanuM Asana arthAt siMhAsana che, je devo race che. tenA upara bhagavAna aththara birAje che. te dravyathI Asana che. tathA mana vacana kAyArUpa traNeya yoganI sthiratA karavI te bhAvathI Asana che. - chaThTha prAtihArya bhAmaMDaLa che. je devo bhagavAnanA atyaMta tejane saMharI levA mATe bhagavAnanA mastakanI pAchaLa race che. jethI loko bhagavAnanA mukha sanmukha joI darzana karI zake. te bhAmaMDala dravyathI che. tathA "zuddha buddha caitacaMghana, svayaM jyoti sukhaghAma evuM je AtmAnuM mULa svarUpa che tenA darzana bhavyane thaI zake te bhAvathI bhAmaMDaLa samAna che. sAtamuM prAtihArya duMdubhi che, je devo AnaMdathI vibhora thaI vagADe che. te bhavyone paNa AnaMda ApanAra thAya che. te dravyathI che. ane bhAvathI bhagavAnanI dezanAno nAda arthAt avAja te bhavya jIvonA apUrva evA AtmAno AnaMda pragaTa karanAra che. 4) chatra chAyA zAMtatA, sukhAnaMda zrIkAra; prAtihAra rAjatA, dravyabhAva sukhakAra.5 (artha :- AThamuM prAtihArya chatra che. bhagavAnanA mastaka upara devo traNa manohara chatranI racanA kare che. te dravyathI chatrachAyA che. tathA bhagavAnanI chatrachAyA nIce traNa lokanA jIvo parama zAMti ane sukhano AnaMda anubhave che te bhAvathI chatrachAyA che. ema bhagavAna AtmalakSmIrUpa zrI, tenA kAra eTale kartA hovAthI sAghaka jIvone potAnA zuddha AtmasvarUpanA ApanAra siddha thayA che. uparokta pramANe AThe prAtihArya bhagavAna tIrthaMkara pAse vidyamAna hovAthI te dravyathI ane bhAvathI jagatavAsI jIvone sadA sukhanA ApanAra thAya che. pA) tA.1-4-1910 saMvat 1965nA caitra suda 11 guruvAre lakhANa karyuM.
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo zrI khImacaMdabhAI lakhamIcaMda lIMbaDI | zrI lIMbaDIvALA bhAIzrI khImacaMdabhAI lakhamIcaMdane paramakRpALudevano samAgama thayela, te saMbaMdhI potAnI smRtimAM rahela te pramANe utAro karAvela che - zrImad rAjacaMdra graMtha vAMcavAthI temanA pratye atyaMta prema vadhyo prathama saMvat 150nI sAlamAM paramakRpALudevanI zraddhA thavAmAM pUjyazrI saubhAgyabhAIno mArA upara parama upakAra che. te parathI mane paramakRpALudevanA darzananI abhilASA thaI hatI. jema jema teozrInA samAgamamAM AvavAnA kAraNo maLyA tema tema paramakRpALudeva pratye AsthA ane premabhakti vardhamAna thayA. ane chevaTamAM "zrImad rAjacaMdra graMtha vAMcavA parathI to paramakRpALudeva pratye mane atyaMta prema vardhamAna thayo hato. ane haju vRddhi pAmato jAya che. muMbaImAM ghI kAMTAnA mALAmAM huM paramakRpALudevanA darzana arthe gayo hato. tyAM darzana thatAM harSanA azru vahyA hatA. tyAM paramakRpALudeva ekalA hatA ane kaMIka lakhatA hatA. thoDIvAra pachI mane kIdhuM ke tamoe AtmAnuzAsana cAra vakhata vAMcyuM che. meM kahyuM, hA sAheba, traNa ke cAra vakhata vAMcela che. e kartAnA nAmane yogya ja graMtha che. je kALe je banavAnuM haze te banaze - eka vakhata paramakRpALudeva pratye meM vyAvahArika saMbaMdhI prazna pUchyo hato. te saMbaghamAM javAba ApavAmAM paramakRpALudeva khedayukta thayA hatA. kAraNa ke sAMsArika saMbaMghamAM javAba ApavAmAM parama kRpALudevane aNagamo ja rahyA karato hato, to paNa mArA praznanA javAbamAM eTaluM jaNAvyuM hatuM ke bhavitavyatAe je kALe je banavAnuM haze te banaze. eTaluM ja mAtra jaNAvyuM hatuM. viSayathI vimukha thaI aMtaravRSTi thAya to Atmadarzana dUra nathI bIjI vakhata pAyaghunInA mukAme darzana thayA hatA. tyAM meM pUchyuM ke Atmadarzana thaI zake kharuM? tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke pudgalika evA sAMsArika viSayasukhathI vimukha thaI ekAgratApUrvaka kSaNavAra AtmasvarUpa tarapha aMtaradraSTi thAya to Atmadarzana kAMI dUra nathI. svapnamAM darzana thAya to nikaTa mokSagAmI eka vakhata meM paramakRpALudevane savinaya prazna pUchyo ke zAstramAM ema Ave che ke jo svapnamAM paNa jJAnI puruSanAM darzana thAya to te jIva nikaTa mokSagAmI che, te vAta yathArtha che ke kema? tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke te yathArtha che. nikaTa mokSagAmI jIvone svapnamAM jJAnI puruSonA darzanano lAbha thAya che. adhyAtmasAra graMtha vAMcavAlAyaka giragAmamAM teozrInI pAse dina dazabAra rAtre sUI rahevAnuM baneluM. te samaye ghaNuM jaNAvela. teozrInI pAsenA kabATamAM pustako hatA te batAvyA hatA ane zrI yazovijayajI mahArAjanuM raceluM zrI adhyAtmasAra, te graMtha vAMcavAlAyaka ghaNo sAro che ema pote AjJA karI hatI.
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ 363 zrImad ane khImacaMdabhAI samayasAra graMthanA kAvyo bolAvyA zrI vaDhavANa kempamAM lIMmaDI darabAranA utArAmAM darzanano lAbha thayo hato. tyAM eka eka vakhate digaMbarI AcArya kuMdakuMdAcAryanA samayasAra graMthano hindI bhASAmAM zrI banArasIdAse padyamAM bhASAMtara karela che tenA keTalAka kAvyo mAre kaMThastha hatA te kAvyo bolI javA paramakRpALudeve AjJA karI hatI, jethI huM bolI gayo hato. koI koI ThekANe bhUla AvatI to pote khATa para sUtA sUtA sughAratA hatA. maMgAvyA vagara kRpA karI graMtho mokalAvyA paramakRpALudeve kRpA karIne bhAIzrI manasukhabhAI devasIbhAInI mAraphate padmanaMdI nAmano graMtha vAMcavA sAruM mokalAvyo hato. ane valasADathI bhAIzrI manasukhabhAInI sAthe zrI yogazAstra, zrI haribhadraaSTaka tathA kastUrI prakaraNa te traNa graMtho maMgAvyA vagara pote kRpA karI mokalAvyA hatA. te vakhate AjJA karI hatI ke rU. 5/- zrI khaMbhAta suboghaka pustakAlayamAM mokalavA ane rU. 25/- zrI vaDhavANa kempamAM zrI paramakRta khAtAmAM mokalavA. te pramANe mokalAvyA hatA. eka vakhate kRpA karIne jaNAvyuM hatuM ke jardarzana samuccaya nAmano graMtha je zrI haribhadrasUrie banAvela che te vAMcavA lAyaka che. paramakRpALudevanA citrapaTo prApta thayA zrI vaDhavANa kempamAM saMvat 1956nI sAlamAM be citrapaTo paramakRpALudevanA hastakamaLathI prApta thayA hatA. zrI AtmasiddhizAstra vAMcavA yogya che eka vakhate paramakRpALudeve jaNAvyuM hatuM ke zrI AtmasiddhizAstra vAMcyuM che? tyAre meM jaNAvyuM ke nAjI. tyAre teozrIe jaNAvyuM ke te graMtha vAMcavA yogya che. pUrvabhavamAM digaMbara saMpradAya zrI haDamatAthI vaLatA zrI rANapura sAMjanA paghArela, te vakhate pUjyazrI saubhAgyabhAIe mane kahyuM ke zrI paramakRpALudeva pUrvabhavamAM zrI digaMbara saMpradAyamAM hatA; ema paramakRpALudeve mane jaNAvela, te pU.zrI saubhAgyabhAIe mane jaNAvyuM hatuM. paramakRpALu devanA akSare akSare AtmaboghA "zrImad rAjacaMdra nAmanA pustakajInuM eka karatA adhika vakhate avalokana karavAthI saMpUrNapaNe paramakRpALudevazrInA apUrvajJAnanuM, teozrInI viraktadazAnuM svarUpa bhAsyamAna thaI zake che. mArA pUrvapuNyayoge A duSamakALe A mahAna puruSanA pratyakSa samAgamano lAbha mane maLI zakyo che. teozrInA vacanAmRto mAMhenA dareka zabda zabda, dareka vAkya vAkya, akSare akSare Atmabogha che. tenuM mAhAbhya, tenI camatkRti viSe varNana karavAne huM pAmara azakta chuM. patronI nakala karI pAchA mokalavA bhalAmaNa zrI paramakRpALudevanA hastalikhita patro mArA para AvelA te A sAthe mokalI vinaMtI karuM chuM ke
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 364 te patro parathI utAro thayethI mokalelA asala patro vagere pAchA mokalI ApavA kRpA karazo. li. sevaka khImacaMda lakhamIcaMdanA jaya jinendra svIkArazojI tA. 10 ogaSTa, san 1907. zrI himmatabhAI dhruva lIMbaDI himmatabhAI dhruva e tA.5-11-86nA roja bapore eka vAge agAsa AzramamAM lakhAvela prasaMga H-- sAhebajI Ave tyAre badhI dIkarIo ghera bolAve ekavAra zrI sobhAgyabhAInA ghare sAyale sAhebajI paramakRpALudeva padhArelA. sobhAgyabhAI sAhebajI Ave eTale temanI badhI dikarIone darzana karavA bolAve. sauthI moTI dikarInuM nAma divALIbAI. emane potAnA sAsu sasarAne piyara javA vAta karI tyAre sAsu sasarAe tene piyara javA AjJA ApI paNa sAMje pAchA AvI javuM ema kahyuM. tenA pAchaLa kAraNa e hatuM ke divALIbenanA ghare eka bheMsa savAra sAMja 10-10 zera dUdha ApatI. te A bena sivAya koIneya dUdha dohavA detI nahotI. tethI kahyuM hatuM ke tame savAranA bheMsa dohIne jAo ane sAMje AvIne bheMsane dohI lejo. temaNe Ama karavA hA pADI. sAhebajIe javAnI hA pADI che mATe bhale jAya sAsarethI eka gADAmAM ravAnA thayA .11 vAge lagabhaga sAyalA pahoMcyA. sAhebajInA darzana karyA, bodha sAMbhaLyo. eTalAmAM zuM thayuM ke benanA peTamAM duHkhavA mAMDyuM. temanA peTamAM garbha hato. sAtamo mahino pUro thavA Avela hato. badhA ciMtAmAM paDI gayA ke A to bALakano janma thavAno che. ane have emane sAsare paNa kevI rIte mokalAya ? A hakIkata sAhebajInA jANavAmAM AvI. sAhebajIe kahyuM bhale jAya. A vAta sAhebajInA moMDhe sAMbhaLI sobhAgyabhAIne to paramakRpALudeva upara pUrNa zraddhA hatI tethI badhA ja temane mokalavAnI nA pADatA hatA paNa zrI sobhAgyabhAIe AvIne kahyuM ke sAhebajIe javAnI hA pADI che tethI ene mokalavAmAM kAMI ja vAMdho nathI. badhAnA uparavaTa jaI temane gADAmAM ravAnA karyA. sAthe sobhAgyabhAInA bIjA dIkarI paNa gayA. gADI eka kalAka leTa hatI gADAvALAe nA pADI ke divasanA traNa vAgI gayA che ane AgaLanI gADI maLaze nahIM. paNa sAhebanI hA che eTale koI phikara nahIM. banyu paNa evuM ke e loko gADAmAM besI sTezane pahoMcyA, tyAM joyuM ke hajI hamaNAM TikiTa apAya che. pUchatAM khabara paDI ke gADI eka kalAka leTa che. pachI te gADImAM besI UtarI bhAvanagaranI gADImAM besavAnuM hoya che. tyAM paNa gADI pahoMcI to sAme bhAvanagaranI gADI UbhI che. te joI Azcarya thayuM ke hajI bhAvanagaranI gADI gaI nathI? pUchatAM khabara paDI ke A gADI leTa hatI tethI tenA pesenjaro rakhaDI na jAya mATe A gADIne paNa UbhI rAkhI che. dIvALIbena 8 vAge rAtre potAnA gAma pahoMcyA. temanA sAsare temanI khAsa rAha jovAtI hatI. kAraNa ke bheMsa dohavAnI hatI. te bIjAne aDakavA de nahIM. ane dasa zera dUdha kADhe nahIM to bheMsa marI jAya.
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane maNilAla rAyacaMda gAMthI badhuM kArya patI gayA pachI bALakano janma thayo divALIbena ghare pahoMcyA ke bheMsa dohavAnI badhI taiyArI karI rAkhelI hatI. pahelAM bheMsane dohIne tapeluM ApyuM ke pharIthI peTanuM darda vizeSa vadhavA lAgyuM. rastAmAM to sAyale piyaramAM je pramANe duHkhatuM hatuM tethI kaMIpaNa vadhyuM nahIM. paNa have ghare pahoMcyA pachI dUdha dohavuM vagere sArI rIte badhu kAma patI gayuM ke bALakanA janma mATenuM peTanuM darda upaDyuM. gharavALAoe dAyaNane bolAvI ane sArI rIte bene putrane janma Apyo. 365 52makRpALudeva to badhuM jANe che A banAva banyA pachI badhAne mAna thayuM ke sAhebajI paramakRpALudeva badhuM ja jANe che. bApujIne (sobhAgyabhAIne) sAhebajI pratye bhagavAna jevI zraddhA che te ekadama sAcI che. zrI maNilAla rAyacaMda gAMdhI boTAda zrI kRpAnAtha paramakRpALu zrImad sAhebajI zrI rAyacaMdabhAInA samAgamamAM boTAdavALA maNilAla rAyacaMda kevI rIte AvyA ane zuM khulAsA thayA tenI yAda-patrikA nIce mujaba lakhI che. temAM koI vismRtithI zabdaphera tathA bhASAphera lakhANuM hoya tenI kSamA cAhuM chuM. lakhanAra-maNilAla rAyacaMda bALa vairAgye saMsAra choDI sAdhu thavAnI bhAvanA prathamathI keTalIka vakhata huM upAsare sAdhujI pAse jato Avato ane koI koI vakhate dharmasaMbaMghI ane vairAgyAdika saMbaMdhI pustako vAMcato, temaja bIjA keTalAka sAdhAraNa kAraNothI jIvane viSe bALavairAgya utpanna thayo hato ane ema thayuM ke A saMsAra choDI sAdhujInA veSe dIkSA ghAraNa karavI. evo vicAra karI saMvat 1947nA zrAvaNa suda-1nA divase gharanA vaDIlo ane sagAM saMbaMdhIo sarvanI lAgaNI dubhAvI chUpI rIte huM boTAdathI bhAgyo. pachavADe pakaDavA mATe AvyA. ane ghoLA sTezanathI pakaDI boTAda lAvyA. sau snehIoe mane saMsAramAM rAkhavA mATe dAkhalA dRSTAMto ApyA, paraMtu dabAIne rokANo, paNa mana vidvala rahyA karatuM. tevI rIte pharI saM.1948nA zrAvaNa sudI-1nA roja chUpI rIte bhAgyo te upara mujaba amadAvAdathI pakaDAyo ane boTAda Avyo. te vakhate paNa sarve saMbaMghIoe dIkSA nahIM levA mATe vAtacIto karI, paraMtu mana zAMta bilakula thayuM nahotuM, ane lAga Avye pAchuM bhAgavuM che, evA vicAra thayA karatA hatA. dIkSA levA vAraMvAra nAsabhAga maTe to moTo upakAra thaze A daramyAna sAyalA nivAsI pUjya zrI saubhAgyabhAI saMvat 1948nA zrAvaNa vadamAM boTAda AvyA. koInA taraphathI teozrIne evI sUcanA ApavAmAM AvI haze ke maNilAla dIkSA levAnA vicAramAM vAraMvAra nAsabhAga kare che, te vicAra teno badalAya ane sthira manathI rahe tema karI Apazo to moTo upakAra thaze. ema anumAna mArA samajavAmAM Ave che; kemake saubhAgyabhAI mane oLakhatA
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 366 nahotA chatAM amArI dukAne pote AvyA ane vAtacItanA prasaMgamAM mArI oLakhANa karI. pachI te divase sAMjanA pote gAma bahAra pharavAne bahAne bahAra cAlyA, tyAre mane sAthe AvavA kahyuM, tethI huM temanI sAthe gAmanI bahAra gayo. cAlatAM prasaMgamAM vAta lAvI teo bolyA ke- huM bhAgIne AvuM ane ApaNe dIkSA laIe saMsAra bahu duHkhadAyI che, saMsAra jUTho che, mAre dIkSA levA icchA che, paraMtu avasthA vRddha che; to mArI joDe koI dIkSA lenAra nIkaLe to madada ThIka maLe." te sAMbhaLI meM turata ja kahI dIdhuM ke "mArI e ja icchA che, ane huM be vakhata eTalA mATe chUpI rIte ghara choDI bhAgI gayo hato. Apano vicAra cokkasa hoya to Apa kaho te vakhate ahIMthI bhAgI bIje gAma chUpI rIte rahuM ane tyAM Apa paghAro pachI ApaNe dIkSA laIe." sAthe siddhAMtanA jANakAra vidvAna hoya to ThIka pachI pote keTalIka bIjI vAto karI mAruM mana zAMta karyuM ane kAle vicAra karI nakkI karIzuM mATe AvatI kAle tuM A jagyAe Avaje. bIje divase maLavAnuM thatAM zrI saubhAgyabhAIe kahyuM ke ApaNe dIkSA levAno vicAra to nakkI karyo che, huM vRddha chuM, tuM nAnI uMmarano che eTale ThIka che. paNa ApaNe siddhAMta vagere bahu jANatA nathI. to sAthe eka vidvAna maLe to ThIka. to mArA ghAravA pramANe muMbaImAM eka rAyacaMdabhAI kavi che. temane paNa saMsAra tyAga karavAnI icchA che, to te temanA upara eka kAgaLa lakha ke amArA beno vicAra A pramANe dIkSA levAno thayo che, mATe Apano vicAra hoya to traNe jaNA sAthe dIkSA laIe. ApaNe koInI bhAMjagaDamAM zA mATe paDavuM? lakhanAra-rAyacaMdabhAI kavi koNa che te huM oLakhato nathI. ane te moTA mANasa hoya ane ApaNA kAgaLa upara kAMI dhyAna paNa nA Ape. vaLI temane temanA AtmAnuM kalyANa karavuM haze to temanI marajImAM Avaze tema karaze. ApaNe koInI bhAMjagaDamAM zA mATe paDavuM joIe? rAyacaMdabhAI kavi bhalA ane vidvAna mANasa che saubhAgyabhAI--rAyacaMdabhAI kavi bahu bhalA mANasa che, vidvAna ane sArA che. mAruM nAma ApI tuM kAgaLa lakha. muMbaInuM ThekANuM A pramANe che. jarUra javAba Apaze. jo javAba nahIM Ape to pachI tuM kahIza tema karIzuM. ApanI dIkSA levAnI icchA hoya to khulAso lakhazo A uparathI meM kRpALuzrIne muMbaI patra evI matalabano lakhyo ke mAre dIkSA levAnI icchA che ane saubhAgyabhAI paNa e matane maLatA thayA che. temaNe ApanuM nAma ApyuM che. mATe ApanI jo dIkSA levAnI icchA hoya to khulAso lakhazo. tenA javAbamAM patrAMka 401 zrImad rAjacaMdra graMthamAM chapAyela che te maLyo temAM -
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ 367 zrImad ane maNilAla rAyacaMda gAMdhI kroghAdi durguNo tyAga karavArUpa prathama dIkSA ghAraNa karavI jIvane viSe vairAgya utpanna thavo e moTo guNa jANIe chIe. paraMtu vyAvahArika veSa badalI dIkSA ghAraNa karavI e vRttine hAla kSobha (samAveza) karavA jevI che. ane krodhAdi durguNo tyAga karavArUpa dIkSA ghAraNa karavI ane jIve zuM karavuM bAkI rahyuM che tathA japa, tapAdi karelA niSphaLa thayA che teno zo hetu che. vagere vAraMvAra vicAra karavA jevuM che. e vagere matalabano savistAra patra Avyo. je patranI nakala tamone ApI che. mAruM mana palaTAI gayuM che. have Apane dIkSA levI hoya to ApanI icchA te patra AvatAM ja jANe ke darzana thayAM barobara thayuM ane mana taddana zAMta thaI gayuM, ane huM potAnI meLe ja zrI saubhAgyabhAI pAse gayo ane kahyuM ke sAhebajIno patra Aje mane maLyo che, mAruM mana palaTAI gayuM che. dIkSA levAno vicAra baMdha thayo che, mATe Apane dIkSA levI hoya to ApanI icchA, paNa A patra vAMcavA jevo che, ema kahI patra vaMcAvyo. kevo sarasa patra che mAruM mana paNa zAMta thaI gayuM zrI saubhAgyabhAIe patra vAMcI kahyuM ke jo A patra kevo sarasa Avyo che. emanuM lakhavuM barAbara che. mAruM mana paNa zAMta thaI gayuM. emaNe patramAM lakhyA pramANe A bAju AvavuM thaze tyAre rUbarU maLavuM thaze ane te prasaMge vizeSa khulAso thaze. mATe jarUra meLApa thaze tethI have zAMtapaNAthI raheje. Apane maLavA hukama hoya to chAnI rIte AvuM pachI zrI saubhAgyabhAI zrI sAyale padhAryA. dIkSA levAnA vicArathI to mana zAMta thayuM, paNa sAhebajIne jaldI maLavuM tema mana vakhate vakhate Atura thayA kare. jethI thoDA divase eka bIjo patra lakhyo ke "ApanA patrathI mana zAMta thayuM che, paNa ApanI sevAmAM AvIne vizeSa rahevAnI icchA che, paNa vaDIlo taraphathI rajA maLe tema nathI. mATe hukama hoya to chAnI rIte AvuM." vagere matalabathI patra lakhyo tenA javAbamAM- vaDIlonI viruddha thaI AvavuM nahIM tamAro patra pahoMcyo che. amArA samAgamamAM AvavA tamArI vizeSa icchA jANI, paNa vaDIlonI viruddha thaIne AvavuM nahIM. amAruM te pradezamAM AvavuM thaze tyAre thavAyogya thaI raheze. A bhAvano patra maLyo te patra zrImad rAjacaMdra graMthamAM patrAMka 407mAM chapAyela che. mArA manano khulAso vagara kahyuM kare to anAja khape te pachI saMvat 1951nI sAlamAM sAhebajI zrI haDamatIyA boTAda pAse paghAryA. sAthe zrI saubhAgyabhAI, zrI DuMgarazIbhAI gosaLIyA tathA zrI lIMmaDInA mumukSu bhAIo hatA. mane boTAdamAM trIje divase khabara maLyAM; paraMtu te vakhate mArA vaDIla bhAvanagara gayelA hovAthI bhAvanagara patra lakhI haDamatIyA javAnI rajA maMgAvI. javAbamAM mArA vaDIle lakhyuM ke amo boTAda AvyA pachI tene haDamatIyA mokalIzuM. e patra vAMcI gharanI meDI upara besI bahu dilagIra thaI gayo ane AMkhamAMthI AMsu nIkaLI gayAM. te vakhate mAtra huM ekalo hato. pachI hiMmata rAkhI bIjo patra rajA meLavavA lakhyo. javAbamAM
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-pre2ka prasaMgo 368 haDamatIyA javAnI hA AvI, be-cAra saMbaMdhIo sAthe laI javA jaNAvyuM tethI ghaNI khuzI sAthe rAtanI mIkSa gADImAM javA taiyAra thayo. taiyAra thatI vakhate manamAM dRDha pratijJAthI nizcaya karyo ke mArA vagara kahyu sAhebajI mArA manano khulAso kare to ja anAja khape. phakta eka pANI pIvAnI chUTa rAkhI hatI. maNilAla tArA mATe baghAne rajA ApuM chuM pachI haDamatIyA savAramAM huM pahoMcyo. tyAM bahAra kUvAnI pAse sAhebajI sAthe paccIseka mumukSuo beThA hatA. tyAM jaI page lAgI saunI pachavADe besI gayo. thoDIvAra sAhebajIe mArA sAmuM joyA karyuM. pachI tarata tyAMthI UThI jyAM utAro hato tyAM gayA. tyAM ghaNA mANaso vAraMvAra Ava-jAva karatA hatA. pachI chevaTe zrI saubhAgyabhAI AvyA. temane sAhebajIe kahyuM ke hamaNAM bIje beso. eTale zrI saubhAgyabhAI UThI tarata ravAnA thayA. ema bIjA eka be bhAIone paNa rajA ApI. pachI meM vicAra karyo ke ApaNe vagara kIdhe UThI cAlyA javuM joIe tethI huM paNa UThI cAlavA maMDyo. eTale pUjyazrIe kahyuM ke 'maNilAla, tuM kema jAya che? tArA mATe to A baghAne rajA ApuM chuM. eTale huM beTho. tyAM vaLI be-cAra jaNA bIjA AvyA. eTale sAhebajI pote UThyA ane kahyuM ke bahAra cAlo. pachI makAnanI khaDakI pAse pahoMcyA. tyAM bhAIzrI kezavalAla nathubhAIe dUdhano pyAlo laI sAhebajIne pIvA mATe AmaMtraNa karyuM. lagabhaga be miniTa tyAM UbhA rahyA. maNilAle dRDha pratijJA karI che pUjyazrIe kahyuM--dUdha pIvAno vakhata rahyo nathI, kemake jamavAno TAIma thavA Avyo che ane A maNilAle boTAdathI cAlatI vakhate dRDha pratijJA karI che ke mArA manano khulAso mArA vagara bolye karI Ape te pachI mAre anAja khape. to te mANasa jamavA bese nahIM tyAM sudhI ApaNAthI kevI rIte besI zakAya? mATe teno khulAso veLAsara karavo ThIka che. tyAMthI pachI bahAra cAlatA thayA. thoDe cheTe gayA. pachavADe huM tathA bIjA traNa-cAra mumukSuo sAthe cAlatA hatA. daramyAna sAhebajIe pAchuM vALI joyuM. pUjyazrI--badhAnuM sAthe kAma nathI. sau UbhA rahyA eTale huM paNa Ubho rahyo. pUjyazrI--maNilAla, tuM cAla. pachI amo cAlatA-cAlatA Azare eka mAIla dUra gayA. te vakhate huM kAMIpaNa bolyA vagara cAlato hato. tArA gharanI meDI upara ekalo besI royo? pUjyazrI--maNilAla, tAre haDamatAle AvavuM hatuM ane te viSe teM tArA vaDIla pAse 2jA meLavavA bhAvanagara kAgaLa lakhelA, prathama javAbamAM nA AvavAthI tuM zA mATe dilagIra thayo, ane tArA gharanI meDI upara ekalo besI royo? tane ame 1948nI sAlanA patrathI jaNAvyuM hatuM ke eTalAmAM amAruM najIkamAM AvavAnuM thaze te vakhate samAgama thaze te vAta cokkasa hatI, tethI tAre dilagIra thavAnuM kAMI kAraNa nahotuM. tAre ahIM AvavAnuM nimitta hatuM. lakhanAra--sAhebajI, Apa najIkamAM padhAryA chatAM mane darzanano lAbha na thAya to mArA jevo nirbhAgI koNa? evA vicArathI mane AMsu AvI gayA hatA.
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ 369 zrImad ane maNilAla rAyacaMda gAMdhI thayelA doSono vAraMvAra pazcAttApa ane navI bhUlo thavA na devI / eTalI vAta karyA pachI meM je kAMI kukRtyo karelA te sarve taddana khullI rIte jema pitAnI sAme nAnuM bALaka nAgu thaIne nAce tema spaSTa rIte gunA jAhera karyA ane ghaNo royo, ane kahyuM ke "he kRpALu! A baghA mArA gunA mApha karo." pUjyazrI-karelA gunAno pazcAttApa karavo ane pharI navI bhUlo na thavA devI e uttama che. thayelA doSono vAraMvAra pastAvo karavo e mAphI thavAno hetu thAya che. tAre saMsAra bhogavavAnuM haju nimitta che lakhanAra-ApanI sevAmAM have kAyama rahevA mAro vicAra che ane have ahIMthI ghera javA bilakula vicAra nathI. mATe sAthe ja rahevA hukama karo. pUjyazrI-tema bane nahIM. hajI tAre saMsAra bhogavavAnuM ane pharajaMdo (bALako) thavAnuM nimitta che. mATe amArA samAgamamAM kAyama sAthe rahevAnuM koI vAte banaze nahIM. aMtaryAmI prabhue mArI tamAma guma bhUlo jaNAvI te pachI tyAMthI pAchA pharatAM keTalIeka gupta vAto ke je mArA eka sivAya koI paNa jANatuM nathI, te vAta patra upara paNa mUkI zakato nathI, te tamAma kRpALuzrIe potAnI meLe sarve mane kahI batAvI. te sAthe yogya zikhAmaNo ApI. e deraka bAbata kRpALuzrIe potAnI meLe pragaTa karI. phakta huM hAjI ke nAjI eTalo ja javAba Apato. tyAMthI pAchA pharI gAmanI najIka pAdarAmAM eka ghaNuM karI lImaDAnuM jhADa hatuM tyAM AvI UbhA rahyA. pUjyazrI-maNilAla, ahIM besIzuM? lakhanAra-hAjI, jema AjJA. pachI tyAM beThA ane gharma-upadezanI vAto karatAM daramyAna - kRpALudevano aMtaraAzaya ema hoya ke jJAna-pipAsA jAgI che? pUjyazrI-maNilAla, tane bhUkha lAgI che? khAvAnI icchA thaI che? khAvuM che? meM ema jANyuM ke mane bALaka jANI jamavAne mATe pUche che eTale kahyuM-nAjI, hajI pA aDagho kalAka moDuM thAya to kAMI utAvaLa jevuM nathI. pUjyazrI-bhAvi. ANaMdajInI kuzaMkA dUra karIe? Ama vAta cAlatI hatI tevAmAM boTAdanA rahevAsI bhAvasAra ANaMdajI morArajI umara varSa Azare 55 nI hatI. teo te ja divase darzana karavA AvelA, ane te phakta amArI ane tenI najara paDI zake teTale dUra gAmane jhAMpe UbhA UbhA kAMI vicAra karatA hatA te daramyAna : - pUjyazrI-maNilAla, pelA UbhA che te koNa che? bhAvasAra. enuM nAma ANaMdajI che. e mANasa enA manamAM evo vicAra kare che ke rAyacaMda kavi maNilAlane dIkSA levAno bogha kare che. mATe boTAda jaIne ratanazI gAMghI tathA rAyacaMda gAMghIne vAta karavI che. to tene ahIM bolAvI tenI zaMkA dUra karIe to tane kAMI aDacaNa che?
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 370 lakhanAra-jI, Ape kahyuM te ja pramANe tenuM nAma ThAma che. ApanI AjJA hoya to tene bolAvuM. mane kAMI aDacaNa nathI. pUjyazrI-to bhale tene bUma pADIne bolAva. lakhanAra-o ANaMdajI morArajI! ahIM Avo. ema bUma pADatAM te sAMbhaLI tarata AvyA. ANaMdajI-sAhebajI, namaskAra che. pUjyazrI-tame bhAvasAra cho? tamAruM nAma ANaMdajI che? ANaMdajI-hAjI. pUjyazrI tamArA manane viSe zI kalpanA thAya che? ANaMdajI--nAjI, kAMI nahIM. pUjyazrI-nahIM, nahIM. khuzIthI kaho. temAM amone kAMI khoTuM lAgavAnuM nathI. jIva evI bhramaNAthI ja rakhaDe che, ane tema saune thAya che, mATe kaho. ANaMdajI-nAjI, kaMI kalpanA thaI nathI. Ape mArA mananI vAta jANI. mArI bhUla thaI, mAphI mAMgu chuM pUjyazrI-jUThuM zA mATe bolo cho? tame sAme UbhA evo vicAra karatA hatA ke rAyacaMda kavi maNilAlane dIkSA levAno bogha kare che, mATe boTAda jaI ratanazI gAMghI tathA rAyacaMda gAMghIne kahI devuM che. kaho, e vAta kharI che? ANaMdajI-aho, sAhebajI, mArI bahu bhUla thaI. Ape kIdhuM te sarve vAta satya che. Ape mArA mananI vAta jANI. mArI bhUla thaI. mAphI mAguM chuM. Apa to moTA puruSa cho Apa halakI zikhAmaNa Apo ja nahIM. pUjyazrI-temAM amAre mApha karavA jevuM kAMI che nahIM. kemake jIva AvI khoTI kalpanAthI bhUlo paDyo che. tamo je ATha prazno pUchavA ghArIne AvelA cho teno A eka ja javAba che. kevI jAtanA praznono kevI jAtano javAba Apyo te hamaNAM yAda nathI. ghaNA sAghuo na ApI zakyA evo khulAso ApanAthI maLyo ANaMdajI-sAhebajI, Apane ghanya che. ghaNA ghaNA sAghuoe paNa mane joIe tevo khulAso Apyo nahoto. ApanI pAsethI mane sarve khulAsA maLI gayA. mArAthI ApanI koI prakAre AzAtanA thaI hoya tenI kSamA mAguM chuM. maNilAlane sAthe besavAnI jagyA karo pachI keTalIka vAto gharmasaMbaMghI cAlI. ane utAre AvyA. paDakhenA eka oraDAmAM sAhebajI, DuMgarazIbhAI, zrI saubhAgyabhAI vagere jamavA beThA. jagyA nahIM hovAthI huM beTho nahIM ane aMdara rasoI pIrasAI taiyAra thayuM. mArA manane viSe kalpanA UThI ke sAhebajI sAthe besIne jamavAnuM thAya to bahu AnaMda Ave. tema mana Atura thavA mAMDyuM.
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane maNilAla rAyacaMda gAMthI pUjyazrI--jamavAnuM zarU thaI zake tema nathI. maNilAlanuM mana bahAra beThA beThA Atura thAya che, sAthe besI jamavAnI icchA kare che, mATe tene ahIM sAthe besavAno mAraga karo. 371 sAhebajI moDhe bolI eka roTalI apAve to AnaMda thAya turata eka bhAI mane aMdara jamavA mATe teDI gayA, jamavA besADyo ane jamavAnuM zarU karyuM. jamatAM jamatAM pharI vicAra thayo ke sAhebajI ApaNane Agraha karI potAne moDhe bolI eka roTalI levAnuM kahe to bahu AnaMda thAya. pUjyazrIe ekabhAIne hukama karyo ke eka roTalI lAvo ane maNilAlane pIraso ane ghI sAkara khUba Apo. mArA taraphathI sAhebajI jamaNa svIkAre to huM kRtArtha thAuM e pramANe ghArelI murAda pAra paDI. pachI sAMje evo vicAra thayo ke mArA taraphathI sAhebajI jamaNa svIkAre to huM kRtArtha thAuM. paNa kone kahevAnuM haze te khabara nahIM. tethI sarve mumukSu bhAIo pAse araja karI. paNa chevaTe keTalAke mazkarImAM kahyuM ke tAre to sAhebajI sAthe oLakhANa thaI che to temane ja jaIne kahe. pachI meM sAhebajI pAse jaI vinaMtI karI. pUjyazrI--ethI zuM vizeSa che? evA javAbathI mArI AMkhamAM AMsu AvI gayA. pUjyazrI--bhale kabula 2AkhIzuM. maNilAlanI sevAnI bhAvanA phaLI eTale umaMgamAM AvI sarve mumukSubhAIo pAse gayo ane kahyuM ke kAle mArA vatI jamaNa kabula rAkhaze. te pachI Azare nava vAge rAtre sUI rahevA mATe gayA. tyAM thoDIvAra dharmacarcAnI vAto cAlI pachI sAhebajI eka DholiyA upara sUtA eTale cAra pAMca mumukSubhAIo sevAbhakti karavA paga cAMpatA beThA. temanI pAse meM najIka jaI ghImethI kahyuM ke sevA karavAno lAbha mane Apo. tyAre bIjA bhAIo kahe tame paDakhe beso. te uparathI manamAM bahu kheda thayo ke A sarve bhAIone to ghaNI vakhata lAbha maLe che. paNa mane koI vakhata darzana thayA ane A lAbha nahIM maLe. tema vicAra karatAM vadhAre dIlagIra thaI gayo. pUjyazrI--tame sau eka bAju beso. maNilAlanI icchA che to ka2vA do. sAhebajI pAse sUvAnuM thAya to bahu AnaMda thAya eTale sau kore khasI gayA, ane bahu AnaMdathI yathAzakti sevA karI. sau sUI gayA ane pachI thoDhIvAre joDenA bIjA makAnamAM sarve bhAIo sUtA hatA tyAM mane sUvA teDI gayA. paNa tyAM huM sUto nahIM ane vicAra karyo ke sAhebajInI pAse sUvAnuM thAya to bahu AnaMda thAya, paNa hukama vinA mArAthI kema javAya? ema vicAra karatAM manamAM bahu kheda karyA karato hato. tyAM to je ThekANe sAhebajI sUtA hatA tyAMthI eka mumukSubhAI phAnasa laI teDavA AvyA ane kahyuM ke maNilAla, cAlo. tamane sAhebajI yAda kare che. tamAre sUvA mATe sAhebajInI pAse nakkI karyuM che. eTale huM turata umaMgathI te makAne gayo, ane sAhebajInI joDamAM nIce pathArI karelI hatI tyAM
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 372 sUto. rAtanA traNa cAra vakhata jAgI sAhebajIne joto temAM eka vakhata rAtanA Azare cAra vAgyAno samaya thatAM jAgyo ane joyuM to sAhebajI DholIyA upara beThA hatA. meM darzana karyA. jJAnI jJAnAmRta pAve paNa bhAva na samajAyo pUjyazrI-maNilAla, jAgyo? lakhanAra-hAjI. pUjyazrI-tAre pANI pIvuM che? tarasa lAgI che? pANI pAvuM? mane manamAM ema vicAra thayo ke jo huM atyAre pANI pIvAnuM kahIza to sAhebajI kaheze ke tuM dIkSA kevI rIte pALI zakata? vaLI pote pANI pAvAnuM kahe che to ApaNAthI temane pANI pAvAnuM kema kahI zakAya? ema vicAra karI kahyuM-nAjI. atyAre pANI pIvuM nathI sUraja Ugaze tyAre pIza. pUjyazrI-bhAvi baLavAna. upayoga sadAya jAgRta rAkhavo pachI sAhebajI sUI gayA. tema huM paNa sUI gayo. ane thoDIvAre pAcho ekadama jAgyo ane sAhebajIne DholIyA upara dIThA nahIM. bahAra vADAmAM gayA haze ema ghArI huM jovA gayo ane pAcho Avyo? tyAre DholIyA upara beThA dIThA. tethI kahyuM ke Apa kyAM paghAryA hatA? meM Apane bhALyA nahIM tethI bahAra gotavA gayo. temAM kAMI mArI bhUla thaI gaNAya? pUjyazrI-nA, tema nahIM. paNa rAgabhAvathI ane upayoga-zUnyatAne kAraNe tema thAya. upayoga sadAyane mATe jAgRta rAkhavo e uttama che. A vagere keTalIka vAtacIta thayA pachI bIje divase bapore bahAra gayA. saunI sAthe huM paNa gayo. gharmacarcAnI vAto be kalAka sudhI cAlI. pachI ghaNuM karI bIje divase rANapura sarve AvyA ane sAhebajI vaDhavANanI gADImAM paghAryA ane huM boTAda Avyo. te pachI pharI samAgama thayela nathI. upara mujaba hakIkta yAda karI lakhela che. temAM koI zabdaphera karela nathI. zrI rAyacaMda ratanazI gAMdhI boTAda lakhanAra-gAMghI rAyacaMda ratanazI. saMvat 1949nA poSamAM athavA to mAha mAsamAM muMbaI gayelo tyAre darzana thayelA. (muMbaImAM bahArakoTa) praznottara thayA pUjyazrI-kayAMthI AvyA? lakhanAra-boTAdathI Avyo. pUjyazrI-kayA sTezanethI Utaryo? lakhanAra-grAnTa roDa. pUjyazrIenuM zuM eMghANa? lakhanAra-e nAmathI e sTezana oLakhAya che. pUjyazrI-tyAMthI kyAM Avyo? lakhanAra-trAMbA kAMTA pAse.
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ 373 zrImad ane rAyacaMda ratanazI gAMthI pUjyazrI-tyAM trAMbA kAMTo hato? lakhanAra-te na hato, paNa evA nAmathI te ThekANuM oLakhAya che. pUjyazrI-pachI kyAM Avyo? lakhanAra-kavi rAyacaMdabhAInA mALAmAM Avyo. pUjyazrI--e bhIMto UbhI che te mALo kahevAya? bArI bAraNAM che te mALo kahevAya? te kayo mALo kahevAya? lakhanAra-bhato te bhIMto che, bArIbAraNAM te lAkaDAMnA kahevAya. paNa phalANA ghaNIno mALo te phalANo te uparathI huM kahuM chuM. pUjyazrI-tamAruM nAma zuM che? lakhanAra-rAyacaMda. pUjyazrI-mAthuM te rAyacaMda, moDhuM te rAyacaMda, hAthapaga te rAyacaMda, kayo rAyacaMda? lakhanAra--e nAmathI bolAve tyAre huM javAba ApuM chuM. pUjyazrI-mRSAvAda bolavAnA sAthujIne paccakhANa hoya to AtmA anAmI che tene nAmathI bolAve to jUThuM bolyAno doSa lAge ke zI rIte? lakhanAra-huM javAba na ApI zakyo. kharuM brahmacarya ke kharo covihAra kone kahevAya? pUjyazrI brahmacarya vrata cothuM vrata kahevAya. tenA paccakhANa karanArane strI nA sevavI. te ja bAghA gaNAya ke zI rIte? lakhanAra-strI nahIM sevavI te ja bAghA gaNAya. pUjyazrI-manovRtti aDola rAkhe to ja brahmacarya kahevAya. to ja te abhaMga paccakhANa kahevAya. pUjyazrI covihAra zI rIte kahevAya? lakhanAra-rAtre annapANI mukhavAsa vagere khape nahIM tene covihAra kahevAya. pUjyazrI covihAranA paccakhANamAM brahmacarya paNa pAchuM joIe to abhaMga covihAra kahevAya. tArA manamAM vahema che paNa tema nathI e vagere vAtacIta thatAM daramyAna koI paragAmavALo mANasa Avyo, te vakhate sAheba tathA huM be jaNa beThA hatA, bIjuM koI nahotuM. Azare savAre nava vAgyAno vakhata hato. sAhebajIe te mANasane kahyuM ke beso, hamaNAM bahAragAma gayelA dukAnanA mANaso Avaze. pachI mArA manamAM zaMkA thaI ke haju sAhebajIne lobha lAgyo che. pachI thoDIvAre sAhebajI bolyA pUjyazrI-tArA manamAM je vahema che tema nathI, paNa bahAragAmavALo mANasa Avyo ane ApaNe koI na bolAvIe to tenA manamAM ochuM lAge e ja kAraNathI kahyuM. vagara jaNAvyuM sTezane levA kevI rIte AvyA? mAre muMbaIthI nIkaLavAnuM hatuM tyAre temanI pAse gayo, tyAre mane be copaDI ApI; temAM eka mokSamALA tathA bIjI eka copaDI ApI. te dararoja vAMcavA bhalAmaNa karI. tyAra pachI saMvat 195ra athavA saMvat 1953nA mAha mAsamAM huM amadAvAda rU vecavAnA kAma prasaMge gayo hato. tyAM be-cAra divasa rokAI huM mIkSAmAM besI boTAda tarapha Avato hato. tyAre sAyananA
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo rahIza zA zivalAla suMdarajI vaDhavANa kempa sTezane mArI sAme AvyA ane gADImAMthI mane utArI sAthe teDI gayA. meM temane pUchyuM ke tamone agara bIjA koIne mArA AvavAnA samAcAra kAMI kahyA na hatA chatAM tame mArI sAme sTezane levA AvyA te kevI rIte? sAhebajIe jJAnabaLe jaNAvyuM tethI levA Avyo tyAre zivalAla kahe ke zrI vavANiyAnA rahIza rAyacaMdabhAI morabIthI muMbaI javA mATe AvyA hatA. lIMbaDI darabAranA utAre sarve bhegA thayA hatA. te vakhate huM paNa hAjara hato. temAM kezavalAla nathubhAIe rAyacaMdabhAIne kahyuM ke "Ajano divasa rokAo to boTAdathI rAyacaMdane tAra karI teDAvuM, darzananI abhilASA ghaNI che." te vakhate rAyacaMdabhAI kahe ke "rAyacaMda amadAvAda che, Aje mIkSA gADImAM kempamAM Avaze." ema sabhA vacce rAyacaMdabhAI bolyA hatA, te meM sAMbhaLyuM hatuM. tethI tamArI sAmo sTezane Avyo chuM. lakhanAra-sAhebajI che ke muMbaI paghAryA? zivalAla-Aje melamAM muMbaI paghAryA. te gADI rastAmAM tamone sAmI maLI haze. lakhanAra-mane khabara nahIM, nikara rastAmAM cAlatI gADIe huM darzana karata. zivalAla-rokavAvALAe ghaNo Agraha karyo paNa muMbaI utAvaLanuM kAma hatuM tethI melamAM gayA. tuM kAle Avyo hato? saMvat 1957nA mAha mAsamAM vaDhavANa kempamAM Azare be divasa rahyo hato. te vakhate zrImadjI (sAhebajI) kempamAM hatA. pahele divase Azare 11 vAgyAthI huM be kalAka beTho, paNa darzana thayAM nahIM. zarIra nabaLuM hatuM. pachI bIje divase bhAIzrI kezavalAla hukamacaMda lIMbaDInA rahIza AvyA. teo mane kahe ke Avo. pachI sAhebajInI AjJA laI mane darzana karAvyA. huM oraDAmAM gayo tyAre kahe ke tuM kAle Avyo hato? huM hAtha joDI Ubho rahyo. kalyANano avasara Avela che, lAbha vakhatovakhata levo pUjyazrI-vAraMvAra A manuSya janma maLavo bahu durlabha che. vAraMvAra uttarAdhyayana tathA yogavAsiSTha vagere AtmasAghana vAMcavA vakhata meLavavo. avasara javA devo nahIM. kalyANa karavAno vakhata najIka Avela che. mATe lAbha vakhatovakhata levo. pachI huM namaskAra karI page lAgyo. upara mujaba smRtimAM yAda lAvI lakhyuM che. temAM kAMI bhUlacUka thaI hoya to tenA mATe kSamA mAMgu chuM. zrI hemacaMdabhAI chaganalAla mAstara IDara zrImadjI zAMti sthaLonI zogha mATe IDara paghAryA | saMvat 195rathI saMvat 1956 daramyAna DaoN. prANajIvanadAsa jagajIvanadAsa mahetA, IDara sTeTanA cIpha meDikala oNphisara tarIke hatA. teo zrImad rAjacaMdranA kAkA sasarA thatA hatA ane snehI paNa hatA.
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ DaoN. prANajIvanadAsa jagajIvanadAsa
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemacaMdabhAI vasanajI | zrImad rAjacaMdra zrI cAMpazIbhAI parabata mAMgarolanA zrI nemacaMdabhAI vasanajIe mokSamALAnI prathamavRtti chapAvavA madada karI hatI.
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane hemacaMdabhAI mAstara zrImad zAMtisthaLonI zodhamAM hatA ane IDaramAM zAMtinAM ghaNAM sthaLo hovAnuM DaoN. prANajIvanadAse temane jaNAveluM tethI saMvat 1953nA vaizAkha-jeThamAM zrImad dazeka divasa mATe prathama IDara AvelA. te vakhate killA upara zAMtinAtha bhagavAnanA darzana karavA gayelA ane bhurAbAvAnuM Asana, raNamalanI cokI, karanAtha mahAdevanuM sthaLa, mahAkALezvaranI guphA, caMdanaguphA, ghanezvaranI TekarI vagere jovA gayelA. 375 zrImadbhu ekAMta sthaLomAM besI vAMcatA-vicAratA saMvat 1955nA mAgasaramAM teozrI bIjIvAra padhAryA tyAre lagabhaga doDha mahino rahyA hatA. te vakhate digaMbara bhaMDAramAMthI 'dravyasaMgraha'nI prata tathA 'daza yati lakSaNa dharma'nI prata laI AvelA. madhyAhne gaDha upara devadarzana karyA bAda teo daza yati dharma vagere amAI TUMka rUThI rANInuM mALiyuM kahevAya che, tyAM jaI ekAMtamAM besI vAMcatA. sAMje cAra vAgye tyAMthI nIce UtaratA ane jaMgalamAM paththara para besIne 'uttarAdhyayana', 'sUyagaDAMga', 'dazavaikAlika' vagerenA mULa sUtrono mukhapATha svAghyAya karatA. pachI nIce AvI hAla jyAM DuMgara pAse zaheramAM kuMDa che, tyAM ispitAla hatI ane pAse ja DaoN. prANajIvanadAsano baMgalo hato tyAM sAMje jamatA hatA. jyAre DuMgara upara javAnuM na hoya tyAre baMgalAnI pAchaLa najIkamAM caMdanaguphA che tyAM besIne vicAratA hatA. zrImadbhunA darzana samAgama arthe munio IDara padhAryA ziyALAmAM teozrInI hAjarI daramyAna munizrI lallujI, zrI devakaraNajI, zrI mohanalAlajI, zrI lakhamIcaMdajI vagere sAta munio atre temanA darzana-samAgama arthe padhAryA hatA ane aThavADiyuM rokAyA hatA. zrI lallujI Adi traNa muniono utAro prathama upAzrayamAM ane pachIthI vakIla vIracaMda udecaMdane tyAM hato. zrI devakaraNajI Adi cAra munio pAchaLathI AvelA, teo rAmadvArAmAM UtaryA hatA. prAMtijanA raNachoDalAla nAme sarakArI nokarImAM hatA, teoe munionA utArAnI tajavIja karI hatI. AMbA nIce munione zrImadbhuno Agama upadeza munione zrImadbhuno meLApa sAMje cAra vAgye thato hato. ghaNI vakhata baravAInI TekarI (ghaMTIyA pahADa) jatAM rastAmAM gharA pAse moTo AMbo hato tyAM munione zrImadbhu AgamanA sUtrono upadeza ApatA hatA. tathA dravyasaMgraha Adi graMthono abhyAsa karavA bhalAmaNa karatA hatA. DuMgaro ane guphAo batAvavA zrImadbhu sAthe mane mokalatAM DaoN. prANajIvanadAsane tyAM huM prathamathI jato hato. teo DuMgarAo tathA guphAo batAvavA zrImadbhunI sAthe mane mokalatA hatA. ema paricaya thavAthI teo jyAre Ave tyAre ghaNI vakhata sAthe javAnuM banatuM. teozrI mArI pAse stavana vagere gavarAvatA. saMvat 1953mAM mArI uMmara paMdara varSanI hatI. munione upadeza karatA te mArA sAMbhaLavAmAM Avato hato. te vakhate hiMmatanagara chelluM sTezana hatuM. guphAo ane TekarIo upara besI gAthAono raNakAra zrImadbhu trIjI vakhata IDara te ja sAlanA vaizAkha vadamAM padhAryA hatA. te vakhate atre bAra divasa rahelA ne jAde jAde sthaLe guphAomAM, ghaMTIyA paththara uparanI TekarIe jyAM anukULa paDe tyAM jaI ekAMtamAM
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo WE nI vicAra karatA hatA. ane dravyasaMgrahanI gAthAo " mukmada mA rajja" vagere bolatA hatA. - DaoN. prANajIvanadAsa zrImadjInI sAravAramAM chevaTa sughI rahyA e rIte zrImad DaoN. prANajIvanadAsane tyAM IDara traNa vakhata paghAryA hatA. tyAre mane teozrInA paricayano lAbha maLyo hato. DaoN. prANajIvanadAse saMvat 1956mAM IDaranI sarvisa choDI zrIjInI preraNAthI raMgUna jaI jhaverAtanI peDhI zarU karI hatI. pachI saMvat 1957mAM pAchA AvI zrImadjInI sAravAramAM chevaTa sudhI rahyA hatA. zrImadjInI ramaNatA AtmAmAM huM zrImadjI sAthe pharato paNa temanI kaMI oLakhANa paDelI nahIM, chatAM teo ghaNA abhyAsI che ema thayela ane 1955mAM mArI uMmara sattara varSanI hatI tyAre mane lAgela ke zrImadjInI ramaNatA AtmAmAM che. teozrIe gAma derAsara saMbaMdhI mAhitI pUchI tyAre huM temane ciMtAmaNi derAsaramAM laI gayo. pratimA saMbaMdhI meM pUchyuM tyAre zrImadjIe TuMkANamAM kahyuM sArI che. zrImajI pattharanI pratimA samAna savA kalAka dhyAnamAM UbhA rahyA pachI gaDha uparanA derAsaramAM gayA. derAsaramAM khaMDera jevA khADA hatA. gabhArAmAM aMghAruM ghaNuM hatuM. zrImadjI darzana karI dhyAna gharI UbhA rahyA. meM ghAreluM ke thoDIvAramAM teo besI jaze ke bahAra nIkaLaze, paNa zrImadjI to jANe pattharanI pratimA hoya tenI mAphaka lagabhaga savA kalAka UbhA rahyA. temano zvAsa cAle che ke nahIM te paNa jonArane khabara na paDe tevI rIte UbhA rahela. huM to thoDIvAra thaI eTale thAka lAgavAthI besI gayela. A pachI zrImadjIe koI sArI besavA jevI jagyA hoya te mATe pUchyuM tyAre huM pAchaLanA bAraNethI guphAmAM laI gayo. zrImadjI dhyAna karavA guphAmAM paghAratA guphAmAM javA mATe rasto hato nahIM. moTA paththara kUdIne javAnuM hatuM. zrImadjI to phulanI mAphaka kUdI gayA. mane thayuM ke jarUra paDye zrImadjImAM halakuM bhAre zarIra karavAnI zakti che. guphAmAM pesatAM oTalo che. zrImadjI jyAre kAMI vAMcavAnuM hoya tyAre avAranavAra A oTalA upara birAjatA ane dhyAna karavuM hoya tyAre eka bIjI guphA che tyAM paghAratA hatA. pahelAM guphAnuM bAraNuM moTuM hatuM. vAgha paNa aMdara pesI jato. have tenuM bAraNuM nAnuM karela che. "aba hama amara bhaye na mareMge' e pada pAMcavAra gavaDAvyuM zrImadjIe mane kaMI pada gAvAnuM kahyuM. tyAre bIjI guphAmAM meM aba hama amara bhaye na mareMge e pada gAyuM. A pada zrImadjIe mArI pAse judA judA prasaMge pAMca vakhata gavaDAvyuM hatuM. savAre gaDha upara AvelA ane bAra vAgyA sudhI tyAM rahela. tethI mane vikalpa thayo ke moDuM thayuM che ane mArA mAtuzrI jamavA mATe phikara karatA haze. te vikalpa zrImadjIne jaNAvyo tyAre temaNe IzArAthI kahyuM ke kAMI phIkara karavI nahIM. zrImadjI jyAre cAlatA tyAre sapATAbaMgha cAlatA hatA. zrImadjI traNa vAgyA sughI bolatA nahIM zrImadjI savAre bahAra nIkaLe tyAre zAstranI prata sAthe rAkhatA tathA sUyagaDAMga sUtra ke uttarAdhyayana
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ 377 zrImad ane hemacaMdabhAI mAstara sUtranI gAthAo bolatA athavA dhyAnamAM rahetA ke vicAratA hatA. te vakhate koInI sAthe bolatA nahIM. baporanA traNa vAgyA pachI bolatA ane gAmamAM AvyA pachI muddala bolatA nahIM. te vakhate gAmanI bahAra jhADI ghaNI hatI, atyAre evuM kaMI nathI. zrImadjIe daivI bhASAmAM yogI sAthe vAta karI zrImadjI sAthe huM eka divase bhUrA bAvAnI guphAmAM gayo. te vakhate eka yogI tyAM rahetA hatA. zrImadjI paththara para birAjyA paNa yogIe sAmuM joyuM nahIM. poNA kalAka pachI temanA sAmuM joyuM. pachI zrImadjIe daivI bhASAmAM temanI sAthe kaMI vAta karI. tyAMthI nIkaLyA pachI meM pUchyuM tyAre temaNe kahyuM chokarAMone samaja paDe tema nathI. digaMbarI sAdhuonI chatrI najIka Avela guphA mahAkAlezvaranI guphAmAM zrImadjI gayelA tyAre meM niraMjana nAtha moMhe kaise milone' e pada temane bolI saMbhaLAvyuM hatuM. mahAkAlezvaranI guphAmAM Aje ghaNo pheraphAra thayela che. A guphA jyAM digaMbarI sAghuonI chatrI che tenI najIkamAM Avela che. zrImadjI traNa vAge pahADomAMthI AvI pANI pItA zrImadjI savAre 10 vAge jamI letA. jamIne gharanI bahAra nIkaLI jatA hatA. zrI saubhAgyabhAInA bhANeja ThAkarazIbhAI jerAbhAIne zrImadjIe kahI rAkhela tethI teo traNa vAge AMbA AgaLa pANI laIne AvI jatA hatA. zrImajI A samaye pahADomAMthI AvatA hatA. A pustaka vAMcI javAnuM nathI paNa vicAravAnuM che mane zrImadjIe eka vakhata daza lakSaNa gharmanuM pustaka ApeluM. tenA sAta pAnA hatA. te meM UbhA UbhA vAMcI lIghA ane te pustaka pAchuM ApyuM tyAre zrImadjIe mane hasatAM kahyuM-vAMcI lAvyA? A pustaka vAMcI javAnuM nathI paNa vicAravAnuM che. zrImadjIne meM pahelI vakhata Aje hasatA joyA. zrImadjI kaDakaDATa sUtro bole mArA karatAM vardhamAna nAmanA vakIla 10 varSa uMmare moTA hatA. zrImajI koInI sAthe vAta karatA nahIM. koIne maLatA nahIM. tethI vardhamAna vakIla mArI pAse mAhitI meLavatA. meM vardhamAna vakIlane kaheluM ke zrImadjI to kaDakaDATa dazavaikAlika, uttarAdhyayana sUtra vagere bole che. tethI vakIlane samAgamanI ghaNI icchA thaI ane pAchaLa pAchaLa javA lAgyA. vakIla zrImadane prazna karatA paNa teozrI kaMI javAba ApatA nahIM. vakIle jANyuM ke mane daza lakSaNa gharmanuM pustaka ApyuM che tene mATe temaNe mAgaNI karI paNa zrImad jIe te ApyuM nahIM. game te kALe moha, mAna jAya to mokSa hatheLImAM eka divasa vakIle prazna karelo ke "A kALamAM mokSa hoya?" zrImadjIe javAba Apelo ke "moha, mAna jAya to mokSa thAya. game te kALe paNa jo A jAya to mokSa hatheLImAM che." jIva mAtra covIse kalAka AhAra le che. A vAta yogIonA anubhavanI zrImadjI ghaNo thoDo AhAra letA. meM pUcheluM ke ATalo thoDo AhAra levAthI kema jIvI zakAya?
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 378 tyAre temaNe jaNAvyuM ke jIva mAtra jamavA bese tyAre ja AhAra le che tevuM nathI; covIse kalAka AhAra le che. A vAta yogIonA anubhavanI che. kamAna tUTavAthI cAvI UtarI jAya tema AyuSya karma pUruM thAya. eka bhIlane mArI nAkhavAno prasaMga banela. tyAre meM zrImadjIne pUcheluM ke zuM AnuM AyuSya ochuM thayuM haze? tyAre javAbamAM kahyuM ke ghaDiyALanI cAvI covIsa kalAkanI ApI hoya paNa kamAna tUTavAthI covIsa kalAkanI kriyA thoDA samayamAM ja thaI jAya che, tema AyuSyanuM paNa che. AtmAnA pradezone luMchAyane nIkaLelI vANI asara kare mane jAte anubhava che ke zrImadjI bolatA tyAre temanA vacanonI adbhuta asara thatI. zrImadjInI vAta karatA mane ghaNo ullAsa Ave che. temano saMkalpa karatAM saTuruSano paryAya pratyakSa thAya che. zrImadjInA mukhamAMthI "bhagavAna mahAvIra' nAma uccAraNa te amRta samAna zrImadjI jyAre "bhagavAna mahAvIranuM nAma uccAratA tyAre ghaNA ja madhura svare te uccAraNa karatA. te vakhate jANe temanI AMkhamAMthI amRtano rasa vaheto hoya tema lAgatuM. zrImadjIe kahyuM-tAre hAthe uddhAra thaze. gaDha uparanA derAsarathI bahAra nIkaLatAM zrImadjIe traNa vakhata pITha thAbaDIne mane kahyuM ke "tAre hAthe uddhAra thaze mArI pAse kAMI paisA hatA nahIM tethI temaNe zuM kahevAnuM hatuM te huM barAbara samajela nahIM. paNa te Aje samajAya che; kAraNa teo paghArelA tyAre derAsaramAM khADA hatA, aMdara moTA jhADa Ugela hatA. vAva AgaLa vaDa hato. tyAM ghaNI vakhata vAgha besI raheto. pUjA karavA mATe nIcethI pUjArI upara jato tyAre vAgha beThela hoya to pUjArI pUjA karyA vinA nIce UtarI jato. mULanAyakajI jema hatA tema ja che keTalAMka varSa pachI mane lokoe derAsara sudhAravA mATe paisA ApyA ane te badhuM kAma mArA hAthe thayuM. Aje bhavya derAsara thayela che. be lAkha upara sughI rakama kharcAI gaI che. A saMbaMghI lekha daravAjAmAM pesatAM mUkela che. derAsaranI hAlanI sthiti joIne mane zrImadjIe kahela ke "tArA hAthe uddhAra thaze" teno artha Aje spaSTa samajAya che. derAsaramAM kaMIka pheraphAra karela che. paNa mULa nAyakajI jema hatA tema ja che. temAM kaMI pheraphAra karyo nathI. kAraNa A bAbata abhiprAya levA mATe pATaNavALA hiMmata vijayane baghAe bolAvelA. temaNe kaheluM ke mULa nAyakajIne pheravazo nahIM, nahIM to tIrtha viccheda jaze. tethI mULanAyakajI jema hatA tema ja che. rIMchano upadrava bhayaMkara hoya che zrImadjI sAthe gaDha upara derAsara jato tyAre mane Agho Ubho rAkhI, joIne pachI AvavAnuM kahetA. A vakhate rIMchano paNa upadrava hato. rIMchano upadrava bhayaMkara hoya che. te ghUMka uDADe che. koInuM maraNa rIMchathI thayuM hoya to te bahu trAsadAyaka hoya che. eka vakhata bhUrA bAvAnI guphAe jatAM raNamalanI cokI AgaLa eka rIMchano prasaMga banelo. te vakhate zrImadjIe mane Ubho rAkhela ane rIMcha gayA pachI AvavAnuM jaNAvela.
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ 379 ( zrImad ane hemacaMdabhAI mAstara mokSanI icchA hoya to ghanAdinI lAlacamAM lapaTAvuM nahIM / mane nAnapaNathI mokSanI icchA hatI. devagatinI icchA thatI nahIM. eka divase temane meM e viSe pUcheluM tyAre temaNe kaheluM ke draSTAMta tarIke samajo ke amadAvAda mokSa che. koIne IDarathI amadAvAda javuM hoya to IDara ane amadAvAda vaccenA gAmo rastAmAM Ave, paNa jene amadAvAda javuM che te vaccenA gAma upara dhyAna Apato nathI. tema mokSe jatAM riddhi siddhio to Ave paNa temAM te lapaTAto nathI. tema kahI mane jaNAvyuM ke-ghanAdinI lAlacamAM lapaTAvuM nahIM. mokSanA sukhanuM varNana zrImadjIe abhuta karyuM mokSanuM sukha kevuM haze? te bAbata meM ghaNI vakhata temane pUchela paNa kaMI javAba maLela nahIM. paNa eka divase te saMbaMghI zrImadjIe bolavAnuM zarU karyuM ane eka ghArA savA kalAka tenuM varNana karyuM. A sAMbhaLI mane je AnaMda thayelo teno vacanamAM khyAla ApI zakato nathI, paNa eTaluM kahuM chuM ke Avo AnaMda jiMdagImAM pharIthI meM anubhavyo nathI. Aje paNa jyAre A prasaMganI smRti Ave che tyAre AnaMda anubhavAya che paNa zabdomAM te darzAvI zakato nathI. "guru bina jJAna na upaje, guru bina mile na bheda' guru vinA jJAna hoya nahIM. te uparathI mane vItelI eka hakIkata kahuM. mane yogano zokha hato. tethI yogIone maLato. mane damano roga hato. tethI roga maTADavA mATe meM haThayogano abhyAsa karyo paNa te mAtra svArtha mATe. eka vakhate yogI pAse sAMbhaLI gayo ke sUrya sAme jovAnuM "trATaka" karavAthI rAtre paNa soyanuM nAkuM dekhAya tevuM AMkhanuM teja vadhe che. tethI sUrya sAme jovAno prayoga potAnI meLe zarU karyo. paNa tenuM pariNAma e AvyuM ke AMkhe dekhAvAnuM samULaguM baMgha thaI gayuM. ghaNA DaoNkTaranI salAha lIdhI paNa koI kaMI upAya batAvI zakyuM nahIM. baghAe kahyuM ke AMkhamAM kaMI nathI. thoDA mAsa pachI je yogI pAsethI trATakanuM sAMbhaLeluM te yogI IDara AvyA. tene badhI hakIkta kahI. tyAre temaNe pUchyuM ke keTalA vAge sUraja sAmuM jotA hatA? meM kahyuM ke mArA manamAM ema thayuM ke huM teja sUraja sAme jouM jethI vaghAre teja Ave, tethI huM bapore 12 vAge joto hato. yogIe kahyuM ke te ja bhUla thaI che. sUryanI sAme savAre vahelA jovuM joIe. mane te pachI thayuM ke anubhavI gurunI madada vinA koI prayoga karavo nahIM. pachI yogIe mane caMdramA sAmuM jovAnuM kahyuM. te meM cha mahinA sudhI karyuM. tethI eka AMkhe dekhAvA lAgyuM paNa bIjI AMkha sugharI nahIM. zrImadjInI AjJAmAM kalyANa mAnyuM zrImadjIe mArA haThayoganI parIkSA paNa karela. temanI salAhathI te haThayogamAM jatA aTakI, temanA kahyA pramANe vartavAno lakSa rAkhyo. zrImadjIe mane "jJAnArNava bhaNavAnI bhalAmaNa karI hatI. zrImadjI pAMca vAge pahADamAMthI Ave che munizrI lallujI (prabhuzrIjI) IDara AvyA tyAre pahelA mane maLyA, kAraNa apAsarAnI cAvI mArI
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo pAse rahetI hatI tethI munizrIe zrImadbhu saMbaMdhI hakIkata pUchI tyAre meM kahyuM ke temanA saMbaMdhI koIne vAta karavAnI nA kahI che. tethI meM gAmamAM paNa koIne kaMI jaNAvyuM nathI. paNa munizrInA premabharyA AgrahathI meM zrImadbhune rahevAnuM makAna dUrathI dekhADyuM ane kahyuM ke teo bahArathI sAMje pAMca vAge Ave che. tyAM sudhI pahADamAM ja rahe che. 380 munizrI lallujIe zrImadjInA darzana sAthe ghaNA ja namaskAra karyA munizrIe to temanA darzana karavAnI sAthe ghaNA namaskAra karyA. mane A dekhAva joI ghaNI navAI lAgela ke munizrI sAdhunA vezamAM ane zrImadbhu gRhastha vezamAM. meM zrImadbhune A bAbata pUchela tyAre temaNe jaNAvyuM ke muni bhoLA che tethI tema kare che; paNa namaskAra vigere je kare che te amane gamatu nathI. munizrIne zrImadbhunI mAhitI mArI pAsethI maLatI meM munizrIne upAzrayamAM utAro Apelo tenuM kAraNa teo jaina hatA. bAkI to sthAnakavAsI sAdhu kevA hoya tenI paNa mane khabara na hatI. gAmamAM eka ja sthAnakavAsInuM ghara hatuM. munizrI mArI sAthe bahu vahAlapa rAkhatA. kAraNa zrImadbhu saMbaMdhI kAMI paNa mAhitI joItI hoya to te mArI pAsethI ja maLe tema hatuM mATe. mane zrImadbhue nA pADela mATe gAmamAM koIne vAta karela nahIM tethI teo saMbaMdhI gAmamAM koI kaMI jANatuM nahotuM. 'kakkA kara sadguruno saMga, hRdaya kamaLamAM lAge raMga' zrImadbhujIe munizrIne pUchyuM ke kakko tamane yAda che? munizrI pAse pustaka hatuM nahIM. paNa mArI pAse te kAvyanuM pustaka hatuM tethI meM lAvI ApyuM. kakkA saMbaMdhI mane evuM mAhAtmya rahI gayuM ke te saMbaMghI huM ghaNAne pUchato. ekavAra bahu jJAnanI vAta karatA evA sAdhune meM pUchyuM ke tame kakko bhaNyA cho ke nahIM? sAdhune A vAta sAMbhaLI kaMI khoTuM lAgyuM. paNa pachI jyAre meM temane kakko vAMcI saMbhaLAvyo tyAre te samajI gayA ane temanuM lakSa pharI gayuM. zrImadbhue munione 'dravyasaMgraha'nA artha saMbhaLAvyA zrImadbhue munizrInA AvatAM pahelAM mane 'dravyasaMgraha' bhaNavA kahela. pachI munizrI IDara AvyA tyAre temane dravyasaMgrahanA artha kahI saMbhaLAvyA hatA. zrImadbhue je kahyuM te mAre maMtrarUpa che meM kahyuM mana cAra gaNuM uchaLe che. tyAre temaNe zrI AnaMdaghanajIkRta zrI kuMthunAtha bhagavAnanuM stavana jaNAvI kahyuM, tenI upara vicAra karajo. meM kahyuM zuM karavuM? temaNe rasto batAvyo, prayogo batAvyA ane kahyuM utAvaLa na karo, dhIre dhIre AnaMda maLaze. zrImadbhue mane je kaMI kahyuM te mAre maMtrarUpa che. zrImadbhunA vacano TheTha mokSe pahoMcADe evA che huM koI mahAtmA pAse jato nathI. meM zrImadbhunI evI zraddhA pakaDI che ke teoe maMtrarUpI je vacano kahyAM che, te TheTha mokSe pahoMcADe tema che. mane lAgatuM hatuM ke zrImadbhu siMha puruSa che. emanA prabhAvathI bhAva pharI zakatA, saMkalpa badalAI jatA. temanI AMkhamAM camatkArIpaNuM hatu. zuddha paramANuno pravAha nIkaLato. badhAnuM mULa brahmacarya ane tenI sAdhanA mATe zrImadbhu lakSa karAvatA.
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ 381 zrImad ane hemacaMdabhAI mAstara bane teTalo kALa AtmabhAvamAM rahe tyAre uddhAra thAya "aMdara pUchavuM." A samajAvavA teozrI kasturIyA mRganuM drazaMta ApatA. bane teTalo kALa saMvarabhAvamAM rahevuM, eTale ke AtmabhAvamAM. mAIla dekhADanAra patthara mAIla sTona kahevAya che. te sthira rahe che. tema mULa svabhAva satvaguNamAM rahe tyAre AtmAno uddhAra thAya che. "laghutA sAcavavI, mAna zatru che." bahu puNya kerAnuM pada moDhe karavA kahyuM. mane mATe kuMthunAtha bhagavAnanuM stavana ane zama mATe zAMtinAthajInuM stavana moMDhe karavA jaNAvyuM. deha mAtra saMyama mATe che. deha saMyama mATe che. "mAtra deha te saMyama hetu hoya jo." A lITI apUrva avasaramAMthI kahela. "vAgoLavuM bhaNeluM vicAravuM." dehAtIta-A zabdo mAre mATe maMtrarUpa che. cilAtIputranuM draSTAMta ApatA. guNaThANA kramArohaNanuM pustaka vAMcavAthI, guNaThANA saMbaMdhI prazno karato. zrImajI dAkhalA ApI samajAvatA. temAM bhAraMDa pakSIno dAkhalo apramatta dazA mATe Apela. vAceluM ke mukhapATha kareluM khUba vicAravuM bahu puNya kerA puMjathI" e padamAMthI A gAthA vicAravA kahela ke- "huM koNa chuM? kyAMthI thayo? zuM svarUpa che mAruM kharuM? konA saMbaMdhe vaLagaNA che? rAkhuM ke e paraharuM? enA vicAra vivekapUrvaka, zAMta bhAve jo karyA, to sarva Atmika jJAnanAM siddhAMtatattva anubhavyAM."4 zrImadjIe kahyuM ke kasturIyA mRganI mAphaka ThekaDAM nahIM mArato. chevaTe meM sAghana mAMgyuM. tyAre uparano javAba Apela ane vaghArA mATe aMdara pUchajo ema jaNAveluM. vinayathI jJAna, jJAnathI zraddhA ane tethI vartanamAM Ave che. daza lakSaNa gharmamAM mRdutA, bhadritA, saralatA mATe vinaya joIe. vinayathI jJAna eTale jANavApaNuM, tethI darzana eTale zraddhA ane tethI caraNa eTale amalamAM mUkavApaNuM Ave. e traNeya Ave to avyAbAda mokSa thAya. AgamamAM kAMI ochuM nathI, badhuMya che zrImadjIe mane pUchyuM viSTAmAM ratna paDyuM hoya to zuM karavuM? meM kahyuM laI levuM. teno dAkhalo ApIne teozrIe kahyuM ke vADAmAM rahevuM paDe teno vAMgho nahIM, paNa jyAMthI sAruM maLe tyAMthI grahaNa karI levuM. zrImadjIe mane vedAMta vagere pustako vicAravAnuM kahela, paNa chevaTe jaNAveluM ke AgamamAM kaMI ochuM nathI. tyAga, vairAgya, upazama, bhakti e yogyatA che teozrIe kahela-yogyatA vinA ApeluM ajIrNarUpa thAya che. A pustako ApyA che te yogyatAe phaLIbhUta thaze. "aghikArI thazo to adhikAra prApta thaze' jaina siddhAMta vicAraNIya che, vAMcavA mAtra nathI, vicAra karajo.
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382 zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo zrIkRSNa potAno dhyeya cUkyA vinA nirlepapaNe kartavya karatA meM zrImadjIne pUcheluM ke-zrIkRSNane batrIsa hajAra strIo hatI. te viSe rahasyarUpe jaNAvyuM ke teo dhyeya tarapha doDatA. dhyeya cUkyA sivAya kartavya karatAM nirlepa rahetA. mArI uMmara nAnI hatI, tethI mane samajaNa paDe tevI rIte dAkhalA ApI baghI vAta kahetA. bhAva Avyo khoTo, tethI Avyo ToTo" "bhAva" zabda samajAvatA teoe dAkhalo Apela. zeThane rUA.100/- nukasAnI AvI tyAre koIe pUchyuM zeTha kema Avyo ToTo? tyAre zeTha kahe-bhAva Avyo khoTo, tethI Avyo ToTo." A kALamAM maryAdAno lopa thaI gayo -nahIM maryAdA gharma maryAdA viSe teozrI kahetA ke have maryAdA rahI nathI. zvAsocchavAsa, paramAtmAnA nAma vinA na jAya tema karavuM zrImadjIe kahela ke covIsa kalAkanI 2,16,000 vipaLa thAya. zvAsocchavAsa, paramAtmAnA nAma vinA na jAya tema karavuM. khAtAMpItAM, laghuzaMkAe jatAM paNa tema rahevuM joIe. meM kahyuM laghuzaMkAe jatAM paramAtmAnuM nAma saMbhAratA AzAtanA nahIM thAya? zrImadjI kahe nA, tame game te kriyA karatA ho paNa tamAruM dhyeya paramAtmA tarapha hovuM joIe. zAstro vicAravAnI AjJA. zrImadjIe nIcenA pustako vicAravA kahela -(1)dravyasaMgraha(2) maNiratnamALA (3) AtmaghArAnA pustakamAMthI bahirmAtmA, aMtaraAtmA ane paramAtmA upara manana karavuM. (4) pudgala gItA moMDhe karavI. (5) AlApa paddhati (6) yogazAstra (7) yogavAsiSTha (8) vicArasAgara (9) jJAnArNava (10) ratnakaraMDa zrAvakAcAra (11) karma payaDI (12) daza lakSaNa gharma (13) kakko (14) bRhad kAvya dohana ane (15) upamiti bhava prapaMca vicAravA jaNAvela. zrImadjI brahmacarya upara ghaNo bhAra ApatA IDaramAM TAvara sthAnamAM be sabhA maLatI, nAnA tathA moTA mATe. te vakhate carcA thatI. temAM huM bhAga leto. eka vakhate meM "brahmacarya"upara bhASaNa ApyuM hatuM. tenA mATenA poInTasa zrImadjIe mane jaNAvyA hatA. teozrI brahmacarya upara ghaNo bhAra mUkatA. temaNe kaheluM ke teramA saikA sughI RSio 25 varSanI uMmara sudhI chokarAMone bhaNAvA mATe rAkhatA. temanI pAse khetI vigere badhuM kAma karAvatA. dravya ane bhAva brahmacaryanuM svarUpa AtmaghArA pustakamAMthI brahmacaryanuM svarUpa - dravya brahmacarya : mana, vacana, kAyAthI eka aNu paNa strI saMbaMdhI vicAra na Ave te. bhAva brahmacarya brahmanI aMdara caryA kare che, AtmAmAM rahe te. - brahmacarya gharmano pAyo che; tenA upara ghara caNAya zrImajI brahmacarya tathA mUrtipUjA mATe ghaNuM kahetA. khAsa karIne kahetA ke brahmacarya e pAyo che.
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ 383 zrImad ane hemacaMdabhAI mAstara tenA para ghara caNAya. DaoN. sthAnakavAsI hovAthI derAsara darzana karavA jatA nahIM. zrImadjI sAthe derAsaramAM darzana karavA gayA hatA. DaoN.ne zrImadjIe kaheluM ke tamAro uddhAra IDaramAM nathI. tethI teo raMguna gayelA. pachI temanI Arthika sthiti ghaNI sArI thaI hatI. zrImadjI kahe-klorophorma vagara kAma karo zrImajI aMdara hatA. ane DaoN. bahAra hatA. te vakhate eka saMnyAsI DaoN. pAse AvyA. temane hAthe khIlI thaI hatI. tethI DaoNkTare AMgaLI kapAvavAnI salAha ApI. saMnyAsIe hA kahI. DaoNkTare klorophorma mATe kahyuM. tyAre temaNe nA pADI. A kAraNathI DaoN. ane saMnyAsI vacce hA nA kAnIthI vAtacItanI garabaDa cAlI. tevAmAM zrImadjI aMdarathI bahAra AvyA ane DokTarane kahyuM ke "kAma karo." DaoNkTare oparezana zarU karyuM. je hAtha upara oparezana karavAnuM hatuM te hAtha temaNe Tebala upara mUkyo ane bIjA hAthe temaNe pustaka vAMcavA mAMDyuM. oparezana pUruM thayuM tyAre temaNe hAtha sAmuM joyuM. tyAM sudhI te pustaka vAMcatA rahyA. zrImajIne je pustaka joIe te nIkaLe IDaramAM digaMbara saMpradAyanA pustaka bhaMDAranuM sarasvatI bhaMDAra evuM nAma hatuM. te vakhate rAjyamAM vIracaMdabhAI khAnagI khAtAmAM nokarI karatA hatA. temanI bhalAmaNathI zrImajIne bhaMDAra jovAnI rajA maLela. bapore be vAge zrImadjI, huM ane vIracaMdabhAI bhaMDAra AgaLa gayA. tyAM amIcaMda zeThanA gumAstA cAvI lAvyA. pustakonuM lIsTa hatuM nahIM. pustako kapaDAmAM bAMdhelA hatA. pahelAMnA vakhatamAM pustako kAgaLanA DabbAmAM rAkhavAmAM AvatA. pachIthI lAkaDAnA DabbAmAM rAkhatA. bhaMDAramAM karNATaka lIpInA paNa pustako hatA. zrImadjIe lAkaDAnA DabbAmAMthI dravyasaMgraha lIdhuM. te divase baghA maLI traNa pustaka lIdhAM. bIjAM puruSArthasiddhiupAya ane trIjAM daza lakSaNa gharma. tene mATe vIracaMdabhAIe geraMTI Apela. paMdara divasa pachI zrImajI bIjIvAra bhaMDAramAM AvyA tyAre gommasAra ane jJAnArNavanA pAnA lIghA hatA. bIjI vakhata zrImadjI, huM ane cAvIvALA hatA. zrImadjI bhaMDAra AgaLa UbhA rahe ane temane je pustaka joItuM hoya te nIkaLe. zrImadjIno mahArAjA sAthe poNo kalAka vArtAlApa naDiyAdavALA chabAbhAI vigere sAMje DaoN.prANajIvanane tyAM bhegA thatA. huM rAtre chabAbhAIne tyAM vedAMtanA pustako vAMcavA jato ane koI vakhate temane tyAM ja sUI raheto. chabAbhAIe zrImadjI saMbaMdhI mahArAjA sAhebane vAta karela. mahArAjA te vakhate bAdala mahelamAM rahetA hatA. te mahela atyAre khaMDera thayela che. mahArAjA sAheba cAra vAgyA pachI besatA. te vakhate zrImadjI paghArelA ane lagabhaga poNo kalAka temanI sAthe birAjyA hatA. IDaranA marahUma mahArAjA sAhebe temanI eka be vakhata mulAkAta lIdhelI. te daramyAna jJAnavArtA thayelI teno sAra "dezI rAjya' nAmanA mAsikamAM I.sa.1928mAM prasiddha thayo che te nIce pramANe che - rAjethI te narakezrI' no yogya khulAso zrImadjIe karyo "mahArAjA kahe-lokomAM kahevata che ke "rAjezrI te narakezrI' eno artha zuM?
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 384 zrImade kahyuM-rAjapadavI prApta thavI e pUrvanA puNya ane tapobaLanuM phaLa che. tenA be prakAra che : eka "puNyAnubaMdhI puNya' ane bIjuM pApAnubaMdhI puNya." puNyAnubaMdhI puNyanA phaLarUpa prApta thayelI rAjapadavI ghAraNa karanAra sadA sattvaguNa praghAna rahI, potAnI rAjasattAno sadupayoga karI, prajAno pote eka mAnIto nokara che evI bhAvanA rAkhI puNya karmo ja upArjana kare che. tathA pApAnubaMdhI puNyanA phaLarUpa rAjasattA ghAraNa karanAra rajatamoguNa-praghAna rahI, rAjasattA bhogavavAmAM indriyaArAmI banI prajA taraphathI potAnI pharajo bhUlI jAya che; arthAta aneka prakAranA aghama jAtanA karo prajA upara nAkhI pApakarmo upArjana kare che. A be prakAranA nRpatio paikI pahelI paMktinA AgaLa vaghI cakravartI, indra Adi devaloka sughI caDhe che ane bIjA prakAranA nIce narakagatine prApta thAya che, temane "rAjezrI te narakezrI' e kahevata lAgu paDe che. A kaLiyugamAM moTe bhAge "rAjezrI te narakezI' jevA hoya che A kaLiyuga che. temAM pahelA prakAranA nRpatio thavA durlabha che. bIjA prakAranI vibhUtivALA ja ghaNuM karIne hoya che. tethI A kahevata A yugamAM pracalita che; te baghAne lAgu paDI zake nahIM. phakta ApakhudI sattA bhogavanAra, prajAne pIDI, rAjyanuM dravya kumArge vAparanAra rAjAone ja A lAgu paDe che. bhagavAna mahAvIra ane gautamAdi gaNagharo ahIM vicaryAno bhAsa thAya che mahArAjA kahe-A IDara pradeza saMbaMghI ApanA zA vicAro che? zrImade kahyuM-A pradezanA aitihAsika prAcIna sthAna jotAM te mane asalanI-temAM vasanArAonI pUrNa vijayI sthiti ane temanA Arthika, naitika ane AdhyAtmika unnatino purAvo Ape che.jAo tamAro IDarIyo gaDha, te uparanAM jaina derAsaro, rUkhI rANInuM mALiyuM, raNamalanI cokI, mahAtmAonI guphAo ane auSadhi vanaspati A badhuM alaukika khyAla Ape che. jina tIrthakaronI chellI covIsInA pahelA AdinAtha (RSabhadeva-kesarIAi) ane chellA mahAvIra svAmInA nAma Ape sAMbhaLyA haze. jinazAsanane pUrNapaNe prakAza karanAra A chellA tIrthakara ane teonA ziSya gautama Adi gaNagharo ahIM vicarelAno bhAsa thAya che. teonA ziSyo nirvANane pAmyA; temAMno eka pAchaLa rahI gayelo jeno janma A kALamAM thayelo che. tenAthI ghaNA jIvonuM kalyANa thavAno saMbhava che. ame bhagavAna mahAvIranA aMtima ziSya hatA chApAmAM uparanI vigata che. temAM eka pAchaLa rahI gayelAno janma A kALamAM thayelo che, te koNa haze? teno pote khulAso karela che. te vigata ahIM pUrI karuM chuM. uttarasaMDAmAM taddana ekAMtamAM rahelAM te vakhate zrImadjIe motIlAla bhAvasArane kaheluM ke "tame pramAdamAM zuM paDI rahyA cho? vartamAnamAM mArga evo kAMTAthI bharyo che ke te kAMTA khaseDatAM amane je zrama veThavo paDyo che, te amAro AtmA jANe che. jo vartamAnamAM jJAnI hota to ame temanI pUMThe pUMThe cAlyA jAta, paNa tamane pratyakSa jJAnIno joga che, chatAM evA yogathI jAgrata thatA nathI. pramAda dUra karo, jAgrata thAo. ame jyAre vIraprabhunA chellA ziSya hatA te vakhatamAM laghuzaMkA jeTalo pramAda karavAthI amAre ATalA bhava karavA paDyA. paNa jIvone atyaMta pramAda chatAM bilakula kALajI nathI. jIvone pratyakSa jJAnI puruSonuM oLakhANa thavuM ghaNuM ja durlabha che.
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ 385 zrImad ane bhagubhAI zrImadjInI kharekhara oLakhANa munizrI lallujIne thaI che ke prasaMgopAta jaNAvuM chuM ke zrImadjInA samAgamamAM Avela baghAmAM koIne kharekharI ) oLakhANa zrImadjInI thaI hoya to te munizrI lallujI che. teo IDaramAM hatA tyAre bhaktimAM eTalA baghA lIna rahetA ke teo gocarI levA javAnuM ja bhUlI jatA, moDA jatAM, je vakhate baghA jamI rahyA hoya tethI temane gocarI paNa muzkelIthI maLatI. | munizrI lallujInI bhaktimaya dazAnI smRti Aje paNa ullAsa Ape che zrImadjIe munizrIne digaMbarI chatrIo saMbaMdhI kaMI kahyuM haze jethI digaMbarI chatrI upara je zilAlekha che tenI nakala temaNe lIdhela. munizrIne je apAsarAmAM utAro Apela te paNa Aje ghaNo moTo karavAmAM Avela che. paNa je sthaLe mane munizrIno samAgama thato te sthaLa najare paDatAM Aje paNa mane temanA pUrNa bhaktinA udgAro, temanI zrImadjI pratyenI bhakti tathA temanA vairAgyanI chApa je paDela te mane smRtimAM Ave che tathA munizrInA guNagAna karatAM Aje paNa ghaNo ullAsa Ave che. zrImadjIe kahyuM-mAna ane daMbha jIvane pADe che mATe khAsa kALajI rAkhavI chevaTamAM zrImadjIe mane khAsa cetAvela ke mAna ane daMbha jIvane pADe che. e be doSa pesI na jAya tenI khAsa kALajI rAkhavI. tethI te saMbaMdhI koI bhaktibhAvavALo ke ullAsI hoya tenI AgaLa ja vAta karuM chuM. bAkI bIje A bAbata bolavAnuM baMdha rAkhela che. utAvaLI cAlathI pate tema nathI. doDavAnI jarUra che. atyaMta puruSArtha joIe zrImad rAjacaMdra bahu jhapATAbaMgha IDaranA pahADomAM cAlatA. te vakhate temanI sAthe pharavA jatAM meM kaheluM ke tamAruM pAMkhaDI jevuM zarIra che ne ATalI utAvaLe cAlo cho to pattharomAM kyAMka paDI javAze. tyAre temaNe uttara Apyo ke ATalAthI pate tema nathI; doDavAnI jarUra che. A lAkSaNika uttara pramANe temanA AtmonnatinA vikAsanI paNa tvarita gati temanA vacanamAM tarI Ave che. zrI bhagubhAI godhAvI zrI goghAvIvALA pUjya bhAIzrI bhagubhAI "zrImAna rAjacaMda deva'nA samAgamamAM AvelA te prasaMge je kAMI zravaNa kareluM te hAlamAM smRtimAM rahela te pramANe utAro karAvela che - ame to bALa chIe, mahAtmA puruSa to muMbaImAM che saMvat 1954nI sAlamAM amadAvAdamAM zrI vanamALIbhAI tathA zrI popaTabhAI munizrI lallujI svAmI pAse gayA hatA. tyAM vAtacItanA prasaMge munizrI lallujI svAmIe jaNAvyuM ke amo to bALa chIe, mahAtmA puruSa to muMbaImAM gRhasthaveSamAM birAjamAna che. teozrI pAse jAo to paramArtha lAbhanI prApti thaze. satsamAgamathI paramakRpALudeva pratye prIti utpanna thaI A vakhatanI vAtacItathI bhAIzrI vanamALIbhAIne paramakRpALudeva pratye prema Avyo hato. tyAra
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 386 pachI bhAIzrI vanamALIdAsa atre goghAvI AvyA. temanI sAthe amo tathA bhAIzrI popaTalAla pItAMbaradAsa vagere hamezAM bhegA thatA ane ATha dRSTinI sakjhAya tathA zrI AnaMdaghanajIkRta covIzI vagere artha sahita vAMcatA ane paramakRpALudeva saMbaMghI vAtacIta karatA hatA. tethI mane paramakRpALudeva pratye kAMIka prIti utpanna thaI hatI. huM jyAM samajyo hato tyAM barAbara samajyo hato A vakhatamAM zrI pUjya caMdrazekhara sUri atre paghAryA hatA. te vyAkhyAnamAM AtmA viSe vAta karatA hatA. bhAIzrI vanamALIdAse zrI pUjyane pUchyuM ke anaMtAnubaMghI krogha, mAna, mAyA ane lobhanuM svarUpa samajAvo. tyAre zrI pUjya barAbara rIte kahI saMbhaLAvyuM. jethI bhAIzrI vanamALIdAsa bolyA ke huM jyAM samajyo hato tyAM yathArtha samajyo hato ane Aja roja Ape yathArtha kahI saMbhaLAvyuM. tyAre zrI pUjya pUchyuM ke kyAM samajyA hatA? tyAre bhAIzrI vanamALIdAse kahyuM ke vavANiyA baMdaranA rahevAsI mahAtmA zrI rAjacaMdrajI pAse samajyo hato. zrImad rAjacaMdra eka ja divya ratna che tyAre zrI pUjya jaNAvyuM ke vartamAna zvetAMbara-digaMbara ane tapA-DhuMDhIyA vagere gacchomAM maLI vasa lAkha mANasa sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAo che. te sarvemAM uttamottama zrImad rAjacaMdradeva eka ja divya ratna che, teozrI eka ja mahAnapuruSa che; vagere paramakRpALudevanI stavanA karatA hatA. te vakhate bhAIzrI vanamALIdAse zrIpUjyane jaNAvyuM ke Ape A eka ja mahAna puruSa che ema zA AdhAre kahyuM? tyAre zrIpUjya jaNAvyuM ke teozrInA patro vAMcavA parathI ema kahI zakuM chuM ke vartamAnamAM Avo puruSa (paramakRpALudeva) A eka ja che. paramakRpALudevanA darzana lAbhanI icchA te sAMbhaLI mane paramakRpALudeva pratye ghaNo ja prema-ullAsa utpanna thayo ane tIvra icchA thaI ke A mahAtmApuruSanA darzanano lAbha mane kyAre maLaze. zrI pUjya jaNAvyuM hatuM ke amAre pAlItANe javuM che, paraMtu prathama A mahAtmA puruSa pAse javuM che. tyArabAda pAlItANe jaIzuM. saMghanA loko vAto karatA hatA ke zrIpUjyane cAlIza hajAra zloka mukhapAThe che. hiMdustAnamAM mukhyapaNe traNa paMDito gaNAya che; temAMnA A eka zrIpUjya che. mahApuruSone maLavAmAM koInI aTakAyata cAlaze nahIM bhAIzrI vanamALIdAse mArA upara amadAvAdathI eka patra lakhyo ke paramakRpALudevazrI atre paghAravAnA che mATe tamo turata Avazo jethI darzanano lAbha maLI zakaze. tevA samAcArathI tema ja prathamathI te icchA utpanna thaI hatI jethI amadAvAda javA mATe taiyAra thayo. te vakhate bairAMo mane nahIM javA devA mATe rokavA maMDyA tyAre meM jaNAvyuM ke A kAmamAM zA mATe rokANa kare che? A kAmamAM amo tamArA baMghAyelA nathI, ane amo javAmAM aTakavAnA nathI ema kahI te divase amadAvAda gayo. paramakRpALudevazrI bIje divase amadAvAda paghAryA hatA.
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ 387 zrImad ane bhagubhAI bhakti vagere kriyA karavI nahIM, to suguru kema kahI zakAya? ) zrI paramakRpALudeva pAse zrI zAMtisAgara mahArAjanA zrAvako daza-bAranA Azare AvyA hatA. teo prazno pUchavA mATe AvyA hatA, paraMtu teonA bolavA pahelAM ja paramakRpALudeve teone kIdhuM ke koIpaNa vrata-pacakhANa karo cho? tyAre teoe kIdhuM ke samati thayA vinA vrata-pacakhANa thAya nahIM. tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke tamo jinezvara bhagavAnanI bhakti karo cho? tyAre teoe kIdhuM ke nA. tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke tyAre tamane tamArA gurue kAMI paNa karavAnuM batAvela nathI, to tamAre sarvene savAramAM UThIne rAtrI paDe tyAM sudhImAM kAMI paNa karavAnuM nahIM, ane sAMsArika vyavahAramAM ja paDI rahevuM ema tamArA gurue batAvyuM che. jo tema batAvyuM hoya to bhale, amo tevA guruone suguru nahIM kahI zakIe-vagere keTalIka vAtacIta teonI sAthe thaI hatI. tyArabAda paramakRpALudeva bIjA haoNlamAM paghAryA ane AvelA zrAvako UThIne cAlyA gayA. - tamAre baghAM sAghana karavA paramakRpALudeva IDara paghAravAnA hatA. jethI amo sarve sTezane gayA. tyAM meM paramakRpALudevane pUchyuM ke huM je je sAghana karuM chuM te karuM ke kema? tyAre teozrIe jaNAvyuM ke tamAre te baghAya sAghana karavAM.. sagraMtho vAMcavAnI AjJA prathama amadAvAdamAM paramakRpALudevano samAgama thayo tyAre meM AjJA mAgI ke mAre zuM vAMcavuM? tyAre teozrIe ATha dRSTinI sajhAya, zAMtasughArasa, adhyAtmakalpadruma tathA upamitibhavaprapaMca e cAra pustako vAMcavA-vicAravA AjJA ApI hatI. vagara pUSe praznonA samAdhAna meM keTalAMka praznonuM samAghAna karavA pUchavA ghAreluM paNa mArA vagara pUchyuM, paramakRpALudeva bogha detA hatA temAM sarve ghArelA praznono khulAso AvI gayo hato. temaja bIjA keTalAMka bhAIoe paNa pUchavA ghArelA praznonA khulAsA boghamAM ja AvI javAthI sarvenA mananuM samAghAna thayuM hatuM. AkhI rAta upadezadhvani cAlI. pharIthI paramakRpALudevano samAgama zrI amadAvAdamAM haThIbhAI zeThanI vADIe thayo. tyAM teozrInA mukhethI upadezadhvani AkhI rAta cAlI hatI. sarvenA mana ghaNA ja ullAsita thayA ane jANe sAMbhaLyA ja karIe ema sarvane thayuM hatuM. jaLakAyanA jIvo paNa dubhAya nahIM tevI anukaMpA savAre paramakRpALudeva dizAe javA mATe paghAryA tyAre huM tathA bhAIzrI pocAlAla, bhAIzrI sukhalAlabhAI, bhAIzrI velasIbhAI tathA bhAIzrI nagInabhAI vagere bhAIo sAthe hatA. teozrI dizAe jaI pAchA paghAryA tyAre hAthapaga dhovarAvavA mATe meM pANI reDavA mAMDyuM. te vakhate paramakRpALudeva hAthapagano upayoga evI rIte karatA hatA ke jANe jaLakAyanA jIvo dubhAya nahIM. tevI jIvonI anukaMpA joI mane temaja bIjA AvelA bhAIone paNa Azcarya thayuM hatuM. vaLI A pANInA jIvo paNa mahat
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo puNyavAna ke satpuruSanA zaraNe javAthI zAMti pAmyA evA vicAro thayA hatA. koIpaNa kriyAnuM utthApakapaNuM amArAmAM hoya nahIM paramakRpALudevano prathama samAgama thayA pachI jyAre huM godhAvI gayo tyAM sAdhuo paramakRpALudevanI niMdA karatA hatA. te sarve vAto meM paramakRpALudeva pAse AvI vidita karI. paNa te vAto viruddha kAMI na kahetA jaNAvyuM ke koIpaNa kriyAnuM utthApakapaNuM amArAmAM hoya nahIM. sarve kriyAo karavAnI ja che. paraMtu jemAM durAgraha baMdhAya ke khoTI vAsanAo baMghAya; te baMghanano tyAga karavAno amAro hetu che. jyAM chUTavAnuM che tyAM ja jIva baMghana pAme to pachI bIjA kayA sthAne chUTavAno vakhata Avaze? evA hetue kahevAnuM thAya che. paraMtu koI jherarUpa dRSTithI jotAM arthano anartha karI viparItapaNe samaje, temAM amo zuM karIe? tyArapachI trIjI vakhate paramakRpALudevano samAgama lAbha zrI amadAvAdamAM AgAkhAnanA baMgale, chellA eka divasa maLI zakyo hato. 388 kAdava sAthe bhaLeluM sonuM agniparIkSA vaDe zuddha thAya bIje divase amadAvAda vizA zrImALI jJAtinA loko bhAIzrI popaTalAla mohakamacaMdane mATe tathA bhAIzrI puMjAbhAI hIrAcaMdane mATe jJAtinA vyavahArathI dUra karavA mATe ekaThA thavAnA hatA ane thayA hatA, ane bhAIzrI popaTalAlabhAIne tathA bhAIzrI puMjAbhAIne te lokoe keTalIka vAtacIta karI satAvyA hatA. paramakRpALudeva zrI muMbaI tarapha padhAryA tyAre bhAIzrI popaTalAlabhAIne jaNAvyuM ke jema tamone anukULa lAge tema vartazo. kAdava sAthe sonuM bhaLeluM che to agnimAM paDyA sivAya cokhkhuM thaze nahIM, mATe tamone jema anukULa Ave tema vartajo. 52makRpALudeva pAse to baMdhanathI chUTavAnI ja vAta che ravivAranA divase bhAI hIrAcaMda kakalabhAI tathA temanA bhAIzrI bAlAbhAI pAMjarApoLanA upAzraye sabhA ekaThI maLe che tyAM gayA hatA. tyAMthI te banne bhAIo rAtre daza vAgatAnA sumAre amo jyAM sutA hatA tyAM amArI pAse AvyA. te vakhate bhAI hIrAcaMda vAta karatA hatA ke atre A traNa sAdhuoe AvIne nyAtamAM jhaghaDA-tophAna ghAlavAnA upAyo karyA che. tyAre bhAI pocAlAle jaNAvyuM ke tamo ATalI vAta to ghyAnamAM rAkhajo ke A loko AvI rItanA jhaghaDAtophAna macAve che temAM ApaNane to moTo lAbha maLI zake che ke paramakRpALudeva pratye vRDha nizcaya thato jAya che. kAraNa ke A sAdhuo AvA jhaghaDAklezo karAvI kaSAyanuM sevana kare che ane karAve che ane ApaNA paramakRpALudeva pAse to baMdhanathI chUTavA sivAya kAMIpaNa jaNAtuM nathI, te ApaNA sarvene pratyakSa anubhava thayo che, mATe te loko AnA karatAM paNa game tevI ApattiomAM nAkhavAnA vicAro dhAre topaNa paramakRpALudeva pratyeno je prabhutvabhAva aMtaramAM vaselo che temAM kiMcitmAtra paNa pheraphAra karAvI zake tema nathI; paraMtu vadhAre dRDhatva karAve che. mATe eka rIte to te lokono upakAra mAnavA jevuM che--vagere vAtacIta karI hatI. tyArapachI paramakRpALudevano pharI samAgama thayo nathI. upara jaNAvelI saghaLI hakIkato meM mArI smRti pramANe lakhela che, je lakhavAmAM kAMIpaNa bhUla thaI hoya tene mATe kSamA icchuM chuM.
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ 389 zrI puMjAbhAI somezvara bhaTTa kheDA zrImad rAjacaMdrajI saMvat 1954nA azvina mAsamAM kheDe pathArelA tyAre teozrIno samAgama thayelo. temAMnA traNa prasaMgo mane khAsa yAda che, te meM paMcadazInI TIkAnuM pustaka chapAvyuM che temAM jaNAvelA che. AtmA che? anubhavathI kahIe chIe ke AtmA che temanI sAthe prathama samAgama thayo tyAre mArA cittanI sthiti ghaNI ja asthira hatI. AtmA che ke nathI? che, to kevo che? te saMbaMdhI mAruM citta ghaNuM vyAkuLa rahetuM. tevAmAM mane khabara maLI ke koI jaina jJAnI kheDAmAM rA.bA. narasIrAmanA baMgalAmAM utarelA che. eka sAMje temane maLavA mATe gayo. te vakhate teo pharavA gayelA. tethI huM teo je mArge gayelA te mArge gayo. AgaLa jatAM aMdhAruM thayuM hatuM. aMghArAmAM sAdA kapaDAM paherela zAMta puruSane sAme AvatAM joI meM ghAryuM ke teo ja haze. pAse jaI meM temane pUchyuM ke, ApanI sAthe cAluM? eka kSaNa vicAra karI temaNe kahyuM, "cAlo." pachI meM mArA mananI sthiti kahIne pUchyuM, prazna : "AtmA che?" zrImad uttara dIghoH "hA, AtmA che." praznaH "anubhavathI kaho cho ke AtmA che?" uttara : "hA, anubhavathI kahIe chIe ke AtmA che. sAkaranA svAdanuM varNana na thaI zake. te to anubhavagocara che; temaja AtmAnuM varNana na thaI zake. te paNa anubhavagocara che, paNa te che ja." jIvo aneka che. praznaH "jIva eka che ke aneka? ApanA anubhavano uttara icchuM chuM." uttara : "jIvo aneka che." jaDa evA karma kharekhara che, kahevA mAtra nathI prazna: "jaDa, karma, e vastutaH che? ke mAyika che?" uttara: "jaDa, karma e vastutaH che. mAyika nathI." hA, punarjanma che prazna: "punarjanma che?" uttara: "hA, punarjanma che." Izvara jagatakartA nathI praznaH "vedAMtane mAnya mAyika IzvaranuM astitva Apa mAno cho?" uttara : "nA." pratibiMba amuka tattvanuM baneluM che prazna: "darpaNamAM paDatuM pratibiMba te mAtra khAlI dekhAya che ke koI tattvanuM baneluM che?"
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 390 uttara: "darpaNamAM paDatuM pratibiMba khAlI dekhAva nathI. te amuka tattvanuM baneluM che." satyavaktA jevI vANI upara mane zraddhA thaI temanuM kahevuM mane satyavaktAnA jevuM lAgyuM, ane temanA bolavA upara mane zraddhA thaI. te saMbaMdhI carcA karatAM ame baMgalAmAM AvI pahoMcyA. temanI vAta uparathI mane jaNAyuM ke jIva che, jIvo aneka che, karma che, punarjanma che, vagere bAbato teo anubhavathI mAnatA hatA. AtmAonI abhedatA ane mAyika IzvaranuM astitva e siddhAMto temane mAnya na hatA. mArI vacanakAyA sthira thaI jAo evI zrImadjInI bhAvanA bIje prasaMge huM gayo tyAre zrIjI eka pustaka vAMcatA hatA. temanI vRtti ghaNI ja zAMta jaNAtI hatI. pustakamAMthI eka zlokane vAraMvAra kahI batAvyo. teno bhAvArtha evo hato ke, mAruM citta evuM zAMta thaI jAo, mArA cittanI vRttio eTale darajju zAMta thaI jAo ke koI mRga paNa enA zIMga mane ghase, mane joI nAsI na jAya. A prasaMga samajAvatAM temane ghaNo ja AnaMda Avato hato. ane te vAta temaNe vAraMvAra vAMcIne mane samajAvI. e rIte pustaka vAMcavAno ane mRganuM draSTAMta samajAvavAno prasaMga cAlato hato-daramyAna baMgalAnA mAlika rA.bA.narasIrAma AvyA. huM paNa temanA ja eka makAnamAM ghaNA varasathI rahuM chuM. tethI temanI sAthe mAre ghaNo paricaya hato. teo vedAMtI hatA. zrImadjIe mauna rahevuM yogya ghArI sAmAne ja bolavA dIdhuM zrImajI paNa vedAMtamAM mAnatA haze ema ghArI temaNe te prasaMge AtmAnA abheda saMbaMdhI vAta kADhI ane abhedatA upara vivecana karavA mAMDyuM. huM tarata ja joI zakyo ke e vAta zrImad mAnya nathI, tethI jarA smita karIne teo mArA sAmuM joI rahyA. huM paNa temano Azaya samajI temanA sAmuM joI rahyo. na to zrImada rA.bA.nA kahevAne anumodana ApyuM ke na kAMI nA kahI, paNa cUpa ja rahyA. mane spaSTa lAgyuM ke je vRddha puruSanA baMgalAmAM teo UtaryA hatA temane mAThuM lAge tevuM kAMI na bolAya to sAruM, evo temano bhAva jaNAto hato. ane huM paNa e ja matalabathI kAMI bolyo nahIM. ane rA.bA.ne pote je bolavuM hoya te bolavA dIdhuM. khAnagI praznono ukela chevaTe jyAre kheDethI vidAya thavAnA hatA tyAre temanI sAthe khAnagI vAtacIta karavA keTalAka prazno lakhIne gayelo. te prazno vAMcI joyA ane bolyA ke adhikAra pramANe javAba ApIza. tenA javAba ApyA pachI temaNe kaheluM ke, hAla A vAta koIne kahevI nahIM. koInI sAthe sneha bAMghavo pasaMda nahIM, kemake kalyANamAM te vikSeparUpa teozrI ghaNI ja zAMta prakRtinA hatA. temane koInI sAthe sneha bAMghavo bilakula pasaMda na hato. kemake sneha eka jAtano vikSepa che, tethI tenAthI bahu DaratA. teo satyavaktA hatA. te to temanA vacanathI ja hRdayamAM khAtarI thaI jatI hatI. temanA samAgamathI mane prathama zraddhA thaI ke AtmA che, ane te jANavA prayatna karavo joIe.
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sukhalAlabhAI chaganalAla saMghavI
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ 391 zrI maMgaLadAsabhAI bharUca zrI bharUcavALA bhAIzrI maMgaLadAsabhAIne paramakRpALudevano samAgama thayela te saMbaMdhI potAnI smRtimAM rahela te pramANe saMvat 1959nA vaizAkha vada 4nA dine utAro karAvela che. avaghAnanI atizaya jJAnazakti zrI paramakRpALudeva saMvat 1946nA comAsAmAM bharUca paghArelA. tyAre zA. anupacaMdabhAI malakacaMdabhAIne tyAM UtaryA hatA. te vakhate muni vIra vijaya tathA munizrI kAMtivijayajInuM comAsuM ahIM hatuM. hamezAM paramakRpALudeva sAthe gharmacarcA cAlatI hatI. eka vakhata tyAM paramakRpALudeve avaghAna karyA hatA. keTalA karyA tenI smRti rahela nathI. Azare daza-paMdara karyA hatA. te vakhate huM hAjara hato. avaghAnamAM eka aMgrejI zabdo meM lIghA hatA. avaghAna karyA pachI mane lAgyuM ke A atizaya jJAnazakti che; kAraNa ke bhASAnuM jJAna teone aMgrejInuM nahotuM, chatAM tenA zabdo barAbara rIte avaghAna karyA tyAre kahI batAvyA hatA. paramakRpALudeva khorAka ghaNo ja ocho vAparatA keTalAka mANasonA tathA mArA ane mArA bhAInA janmAkSara karI ApyA hatA. amAre ghera jamavA paghAryA hatA. khorAkamAM dUgha, purI ane zAka jamyA hatA. khorAka ghaNo ja ocho vAparatA hatA. teozrInI jJAnazakti ghaNI ja tIvra lAgatI hatI. amo acaMbo pAmatA hatA ke A saghaLuM zI rIte smRtimAM rahetuM haze? paramakRpALudeve munizrIne jaNAvela ke khATA, gaLyA tathA cIkaNA padArtho vizeSa khAvA nahIM. teozrI derAsaramAM paghAryA hatA. tyAM anaMtanAtha bhagavAnanI stutino zloka bolyA hatA. paramakRpALudevano prathama samAgama thayo te ja vakhatathI teozrI jJAnI puruSa che evo bhAsa thayo hato, ane hAla paNa tevI ja zraddhA che. zrI sukhalAla chaganalAla saMghavI viramagAma paramakRpALudeva pratye parama bhaktibhAva pragaTyo pUjyazrI sukhalAlabhAI tIvra prajJAvaMta zAMtaguNa gaMbhIra hatA. pUrva saMskAranA baLathI zrI sukhalAlabhAIne zrImadjInA darzana thatAM ja Aja sayuruSa che, paramezvaratulya pUjya che evo bhaktibhAva pragaTI UThyo hato. viramagAmamAM te mIlamAM nokarI karatA hatA. paramakRpALuzrI temane tyAM traNa divasa rahyA hatA. tIvra jijJAsu zrI sukhalAlabhAIe teozrIno bogha tathA satsamAgamano apUrva lAbha lIgho hato. rasAsvAdano temaNe tyAga karyo hato. vacanAmRta patrAMka 952, 953 zrI sukhalAlabhAI upara lakhAyela che. bharUca mIlamAM te nokarI chevaTanA varSo sudhI karatA hatA.
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo sukhalAlabhAIe koI jAtano parigraha rAkhyo nahoto teo bole tyAre vANImAM eTalI badhI mIThAza ke bolyA kare to sAruM ema thAya. emane koI jAtano parigraha rAkhyo na hato. moTI mIlanA menejara hatA. paisA bhegA karavA hota to ghaNA thAta. paNa tema karyuM nahIM, paNa satsaMga karatA. 392 nidrA nivAravAnA boghavaDe sukhalAlabhAInI nidrA cAlI gaI pU.sakhalAlabhAIe vasomAM zrI paramakRpALudeva bahAra pharIne padhAryA ane birAjyA eTale tyAM AvIne UbhA UbhA prazna karyo ke he prabhu ? mane nidrA bahu herAna kare che te kema TaLe? tyAM paramakRpALudeve bodhamA jaNAvyuM ke mUrchita avasthAmAM A jIva anAdikALathI rakhaDyo che. cauda pUrvaghArI paNa pramAdavaze pAchA paDyA che. 'nidrAdi prakRti anAdi vairI che te prati kSatriyabhAve vartavuM, tene apamAna devuM, te chatAM na mAne to tene krura thaI upazamAvavI, te chatAM na mAne to khyAlamAM rAkhI vakhata Avye tene mArI nAkhavI, Ama zUra kSatriya bhAve vartavuM, jethI vairIno parAbhava thaI samAdhisukha thAya. Ama aneka prakAre prakRtio kSaya ka2vAno bodha sAMjanA cha vAgethI savAranA cha vAgyA sudhI cAlyo hato. bodhanI eTalI bathI badhAne asara thaI hatI ke sukhalAlabhAInI to mULamAMthI nidrA cAlI gaI. AkhI rAta thayelA satsaMgano mahimA gAyo sANaMdanA vanamALIdAsabhAIe turata ja munizrI pAse upAzraye jaIne kahevA mAMDyuM ke Aje to puSkarAvartano megha sArI rAta varSo. amane haLavA phula karI dIdhA. bhAra mAthethI gayo hoya tema lAge che, vigere satsaMgano mahimA gAyo hato. 'huM mArA paramakRpALu prabhunAM ghyAnamAM lIna thAuM chuM' pleganA kAraNe sukhalAlabhAIe bharUcamAM deha choDyo hato. temane deha choDavAnI khabara paDI gaI hatI ke Aje bAra vAge huM javAno chuM. savAre gharanAne kahI dIdhuM ke tame badhA jamI lyo, pachI savAranA dasa vAge kahyuM ke mane ahIM khATalAthI nIce besADo.' sAme kRpALudevano citrapaTa hato. have mane koI bolAvazo nahIM, huM mArA paramakRpALu prabhunA dhyAnamAM lIna thAuM chuM.'' ema kahI Asana para padmAsanavALI sthiratAthI beThA. pleganI gaMbhIra vedanA chatAM dasathI bAra vAgyA sudhI eka ja vRttie ane eka ja dhyAnamAM zAMtabhAve temaNe dehano tyAga karyo hato. "satsaMga saMjIvanImAMthI zrI bhagavAnabhAI 2NachoDabhAI dharamapura 'zrI ravajIbhAI paMcANabhAInI mULa jagyA tathA tenI AsapAsanI ghaNI jagyA vecAtI laI zrImad rAjacaMdrajInA janmasthAnamAM pU.zrI raNachoDabhAInA suputra zrI bhagavAnabhAIe zrI javalabahena (zrImadnA putrI)nI preraNAthI 'zrImad rAjacaMdra janma-bhuvana" nAmanuM bhavya makAna baMdhAvyuM che. jemAM jinAlaya, gurumaMdira, vyAkhyAna haoNla tathA dharmazALAno samAveza thAya che. saM.1999nA Aso suda 10ne roja zilAropaNa thayela ane udghATana saM.2000nA kArtika suda pUrNimAne roja morabInA
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavAnabhAI raNachoDabhAI
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad ane AtmArAmajI mahArAja mahArAjA zrI lakhagharajI bApunA zubha haste thayela che, ane paramakRpALudevanI ArasanI pratimAnI pratiSThA pU. zrI brahmacArIjInA zubha haste thayela che. 393 zrImad rAjacaMdrajIne sAta varSanI uMmare je bAvaLanA jhADa upara jAtismaraNa jJAna thayeluM, te jagyA rAjakoTavALA zrI rasikalAla mahetAe vecAtI laI tyAM zrImad rAjacaMdra jAtismaraNa jJAna prakAza maMdira baMdhAvyuM che. temAM saM.2008nA Aso vada 8 ne roja zrImad rAjacaMdranI ArasanI kAusagga mudrAnI pratimA sthApana karavAmAM AvI che. saM.2022mAM janmabhuvananI sAme atithigRha ane bhojanazALA bAMdhavAmAM AvI che.'' -zrImad rAjacaMdra ardha zatAbdI smAraka graMthamAMthI zrI AtmArAmajI mahArAja AtmArAmajI mahArAja atyaMta tIvrakSayopazamI, jinAgama, vedAMtAdi zAstronA athAga abhyAsI hatA. paMjAbamAM nAnapaNamAM sthAnakavAsI saMpradAyamAM dIkSA, janma paMjAbamAM kSatriya rajapUta kuLamAM thayelo. Apa jo dIkSA grahaNa karo to mArgano parama udyota thAya saMvat 1944mAM amadAvAdamAM zeTha dalapatabhAI bhagubhAInA upAzrayamAM AtmArAmajI mahArAja rahetA hatA. te ja arasAmAM paramakRpALu zrI mokSamALA chapAvavA mATe amadAvAda paghArelA, TaMkazALamAM zeTha umAbhAIne ghera paramakRpALudeva be mahinA rahyA hatA. zeTha pannAlAlanA mAtuzrI caMcaLabA atyaMta bhaktimAna hatAM. caMcaLabAe zrI paramakRpALudevanI sevAno sAro lAbha lIdho hato. paramakRpALudevano apUrva graMtharatna zrI mokSamALA AtmArAmajI mahArAja sAhebanA vAMcavAmAM AvatAM temane e graMthanA kartApuruSane maLavAnI icchA thaI, AtmArAmajI mahArAja sAhebe saMdezo mokalyo ke ApaNe eka vakhata maLIe. paramakRpALudeve javAba mokalyo ke "ame maLavA AvIzuM.'' tyArapachI paramakRpALudeva AtmArAmajI mahArAjane maLyA. AtmArAmajI mahArAja te vakhate vizeSyAvazyaka bhASya vicAratA hatA. e graMtha parama gahana che. zrI paramakRpALudeva sAthe AtmArAmajI mahArAje e gahana graMthamAM Avela sUkSma tattvanI carcA karI, tyAM zrI paramakRpALudeve evA to adbhuta khulAsA karyA ke AtmArAmajI mahArAja paramakRpALudevanI atyaMta tIvra pAragAmI prajJA joIne saMtoSa pAmyA ane bolyA ke Apa dIkSA grahaNa karo to mArgano pa2ma udyota thAya. "ame e ja vicAramAM chIe" zrI paramakRpALudeve javAba Apyo ke--ame e ja vicAramAM chIe." prathama samAgame traNa-cAra klAka jJAnavArtA cAlI hatI. te pachI pharIthI be vakhata samAgama thayela. e traNe samAgama vakhate zrI kAntivijayajI mahArAja, zrI haMsavijayajI mahArAja, zrI zAntivijayajI mahArAja Adi sAdhuo hAjara hatA. ema zrI kAntivijayajI mahArAja tathA zrI haMsavijayajI mahArAjanA mukhethI sAMbhaLyuM che. -satsaMga saMjIvanImAMthI
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo DaoNkTara kApaDIyA sAheba vagara pUce dareka praznanA khulAsA karyAM DaoNkTara kApaDIyA sAheba pU.vaNArasIbApAne maLelA te vAta karatA hatA ke ame lIMbaDI vaDhavANa kempa rANapura vigere cAra gAmanA mahAjana maLIne sAyalA gayelA. tyAM pUjya sobhAgyabhAIe amane AvakAra Apyo. amo zAstramAMthI 21 prazno kADhIne zrImadbhune pUchavA gayelA. te vakhate amone abhimAna hatuM ke ATalI nAnI uMmaranA zrImadbhu te zuM jANatA haze? ke sobhAgya zAha tenA vakhANa kare che! ame to keTalAka zAstra jANIe chIe eTale prazno lakhIne laI gayelA. te kAgaLa ame pAghaDInI aMdara bharAvelo hato. paramakRpALudeva pAse amo gayA ane hAtha joDI beThA. be miniTa badhA mauna besI rahyA, koI kAMI pUchI zakyuM nahIM. pachI kRpALudeve kahyu kAMI pUchavuM hoya to pUcho paNa amo ekabIjAnI sAmuM joyA karIe paNa teozrInA prabhAvathI koI bolI zakyA nahIM. tyArabAda thoDIvAre kRpALudeve amArA praznonA javAba vagara pUchyuM dareka praznanA khulAsA karyA. badhA acaMbo pAmyA, navAI lAgI ke temaNe ApaNAM mananI vAta zI rIte jANI? mane to temanA adbhuta prabhAvanI asara khUba rahI. tyArathI meM dAsatvabhAve vaMdana karI temane prabhu tarIke svIkAryA che. satsaMga saMjIvanImAMthI 394 zrI maphAbhAI kallola paramakRpALudevanA darzana thayA te hajI bhulAtA nathI zrI maphAbhAI kallolavALA zrI vaDave AvatA ane satsaMga arthe rahetA. kRpALudevanA darzananI nAnI uMmaramAM je chApa paDelI tenI ullAsathI teo vAta karatA ane prasannatAthI jaNAvatA ke zrI paramakRpALudeva kalola padhArelA. tyAM eka divasa sthiratA karela. bIje divase muMbaI padhAravAnA hatA. sTezana para mArA bA vigere vaLAvavA gayA. huM nizALethI ghera Avyo to mArA bA sTezana para gayelA eTale huM sIgho sTezane sAhebajInA darzana karavA gayo. jevo sTezane paga mUkyo tevI ja gADInI sisoTI vAgI ane gADI UpaDI. huM doDato doDato DabA tarapha javA lAgyo. tyAM to kRpALudeve jANI lIdhuM ane bArImAMthI mukhamudrA bahAra karI mArI sAmuM joyuM ane hAtha UMco pote karyo. te meM barAbara najara meLavI darzana karyAM. te jyAM sughI dekhAyA tyAM sudhI DabAnI pAchaLa doDato rahyo. te vakhate je amI dRSTi paDI che te hajI evI ne evI najara AgaLa tare che, mane je darzana thayAM te hajI bhUlAtA nathI. mArI moTI uMmara thayA pachI vacanAmRta patrAMka 313 ''jJAnInA AtmAne avalokIe chIe ne tema thaIe chIe.'' e mArA aMtaramAM sthira thayuM che. teno huM roja pATha karuM chuM. e mane bahu game che. -satsaMga saMjIvanImAMthI
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ 395 zrI divALIbena thanArA gAma ghanArAmAM paramakRpALudevanA banevI zrI catrabhuja becaranA putrI divALIbena rahetA hatA. paramakRpALudeve teone nIcenA 13 bodha vacano kahela te roja yAda karatA hatA. 13 bodha vacano (1) he jIva tuM koNa chuM? (2) zA mATe bhame che? (3) tArI pAse ja che. (4) icchArahita thA. (5) AkRtimAM bhAna na bhUla. (6) aMtaradRSTi khola. (7) satsaMgamAM rahe. (8) dehadRSTi mUkI de. (9) AtmasvarUpa jo. (10) ahaM mamane mAra. (11) jyAM laghutA tyAM prabhutA. (12) koIne nirAza na kara. (13) abheda svarUpa akhaMDa pravAha. paramakRpALudeve uparanA vAkyo traNavAra bolAvyA ane yAda rahI gayA divALIbena pote kahe che ke huM phakta cha varSanI hatI. mArA pUjya mAmA (paramakRpALudeva) morabI padhAryA hatA ne huM tyAM hatI tyAre uparanA vacanAmRto mane traNavAra bolAvyA. te emanI kRpAthI mane mukhapAThe rahI gayA che. te ema banyuM ke ekavAra koIno tAra Avyo tethI mane nIcethI upara mAmAne bolAvA mokalI. tyAM ghaNA bhAIo beThA hatA. huM dAdarAnA pagathiA caDhIne dAdaramAM ja UbhI rahI tyAM mAmA nIce UtaryA ane mAro hAtha pakaDI mane UbhI rAkhI pachI uparanA vAkyo mane traNa vakhata bolAvyA hatA. te mane cokkasa sAMbhare che. te mane tarata ja yAda rahI gayA. ane hajI sudhI 70 varSa thayA chatAM bhulAI gayA nathI. -satsaMga saMjIvanImAMthI zrI jalubena kIlAbhAI khaMbhAta paramakRpALudevanI vacanalabdhinA pratApe mane vAMcatA AvaDI gayuM zrI jalubA (zrI kIlAbhAInA dharmapatnI) jaNAve che ke zrI paramakRpALudeva khaMbhAta padhAryA tyAre amo beno zrI paramakRpALudevanA darzana karavA gayA. te vakhate zAMtamudrAmAM birAjyA hatA. amo namaskAra karIne beThA. amane prazna pUchavo hato paNa kAMI bolI zakyA nahIM. evo emano pratApa paDyo. thoDIvAra bAda zrI paramakRpALudeve pUchyuM ke tamone vAMcatA AvaDe che? tyAM meja para bhAvanAbodha graMtha paDela hato te amane ApI kahyuM ke 'vAMco.' tyAre ame ekabIjAnI sAmuM joyA karIe, kemake amo bhaNelA nahIM jethI amane vAMcatA AvaDatuM na hatuM. pharIthI kRpALudeve kahyuM, kholIne vAMco, AvaDaze. eTale meM (zrI jalubAe) hiMmata karI prabhu para vizvAsa rAkhI pustaka laIne kholyuM--bhikhArIno kheda e pATha nIkaLyo. pachI huM to kRpALudevanI sAmuM joIne akSara upara AMgaLI mUkI mUkIne vAMcatI hatI ke e-kabhi-khArI hato. pachI paramakRpALudeve kahyuM ke basa, jAva 'AvaDaze-vAMcajo.' temanI vacanalabdhinA pratApe temanI vANIno atizaya prabhAva paDyo ane pachIthI mane bhAvanAbodha, mokSamALA vi.vAMcatA AvaDI gayuM. zALAmAM na
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 396 paNa jatI ane mokSamALAnA pATha mukhapATha karyA hatA. zrI vacanAmRtajI chapAyA bAda te paNa vAMcI zakatI hatI. satsaMga saMjIvanImAMthI zrI anupacaMdabhAI malakacaMda bharUca saMghamAM koI najare na dekhAtAM paramakRpALudevane samAdhimaraNa mATe vinaMtI karI bharUcanA eka anupacaMdajI nAmanA vaNika gharmAtmA jIvane paramakRpALudevano pratyakSa yoga thayelo. temane tyAM sAMsArika vyApArika kAraNe paramakRpALudevane javuM thayeluM. te vakhate temane AtmahitamAM preravA teozrIne vRtti udbhavelI, paNa temanuM pravartana matamatAMtaranA AgrahavALuM jANI, hAla sUcanothI temane joIe tevo lAbha nahIM thaI zake ema jANI, vRtti saMkSepI lIdhelI. pachI temane koI bhAre maMdavADa Avyo ane samAdhimaraNanI bhAvanA jAgI tyAre koNa mane samAdhimaraNa karAvaze e vicAre temaNe badhe najara nAkhI paNa koI sAdhu, sAdhvI ke zrAvaka tevAM najare temanA gacchamAM jaNAyAM nahIM paraMtu paramakRpALudevanI adbhuta zaktino kaMIka paricaya temane thayelo tethI temane samAdhimaraNa mATe vinaMtI karI. tenA uttaramAM teozrIe eka patra lakhyo che te patrAMka 702 temaja patrAMka 706 e banne patro vAraMvAra vAMcI bane to mukhapATha karavA bhalAmaNa cheja. - boghAmRta bhAga-3 (pR.571) pa.pU.prabhuzrIjInA hAthe temanI samAdhimaNanI bhAvanA phaLI zrI anupacaMdabhAI pAlItANAnA gaDha upara caDhatA hatA. te vakhate pa.pU.prabhuzrIjInuM comAsuM pAlItANAmAM hatuM. teozrI gaDha uparathI darzana karI nIce UtaratA hatA tyAre rastAmAM anupacaMdabhAIne cakkara AvavAthI beThelA dIThA. temanI tabiyata asvastha jANI pa.pU.prabhuzrIjIe kahyuM ke-paramakRpALudeve jaNAvela vIsa doharA yAda che? tyAre temaNe hA kahI. tyAre pa.pU.prabhuzrIjIe kahyuM ke te bolo. anupacaMdabhAI bolyA. pharI bolo, pharI bolo ema traNa vAra bolatA bolatA ja temano deha chUTI gayo. ema paramakRpALudeva pratye karela samAdhimaraNanI bhAvanA pa.pU.prabhuzrIjInA hAthe phaLI. chUTaka prasaMgo zrImad pratye atUTa zraddhA eka vakhata aMbAlAlabhAIne kRpALudeve pUchyuM ke A taLAvamAM pANI keTaluM UMDu che? ema pUchyuM ke tarata ja aMbAlAlabhAIe ekadama kudIne taLAvamAM paDavA mAMDyuM ke tarata ja kRpALudeve hAtha jhAlyo ne pakaDI rAkhyA. tevI AzAvaza vRtti temanI hatI. satsaMga saMjIvanImAMthI duSkALanI AgAhI paramakRpALudeva morabImAM birAjatA hatA. tyAre makAnanI bArImAMthI AkAzamAM eka vAdaLI jatI joIne paramakRpALudeve kahyuM ke "Rtune sanipAta thayo che. e varSamAM chappanIo bhayaMkara duSkALa dezamAM
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ 397 zrImad ane chUTaka prasaMgo paDyo. hajAro mANaso-pazuo mRtyu pAmyA, dezamAM hAhAkAra macI gayo. te vakhate paramakRpALudeve duSkALamAM mANasone tathA pazuone rAhata thAya te mATe raMgUnathI ghAsa lAvavAnA prayatna karyA hatA, je apragaTa patra che, jemAM paramakRpALudevanI aMtaravyathA ane dayA-karuNA sAthe paramArthanI bhAvanA ane divya boghanA darzana thAya che. bhUlo batAvI samAghAnA paramakRpALudeva kahe "jJAnI sadA jAgRta rahe e uparathI eka bhAI paramakRpALudeva jyAre UMghI gayA hatA tyAre thoDe dUra pustaka laI vAMcavA beThA, jANI joIne bhUlo karI kAgaLamAM noMghavA lAgyA. pachI eka divasa paramakRpALudevane e bhAIe kahyuM ke-"jJAnI sadA jAgRta rahe." to Apa UMghI gayA hatA tyAre meM zuM bhUlo karI te kaho. paramakRpALudeva kahe-kAgaLa kADha, te teM noMdhelI che, ane nahIM noMdhelI te ATalI bhUlo che. gosaLIyAnuM poTaluM taryuM uMdela gAmanA pAdare bhAgoLe) gharmazALA ane taLAva hatA. tyAM paramakRpALudeva, pU.sobhAgyabhAI, pU.DuMgarazIbhAI gosaLIyA tathA keTalAka mumukSuo beThA hatA. tyAM eka yogano abhyAsI Avyo. e bhAIe paramakRpALudevane kahyuM ke ApaNe yoga viSe carcA karIzuM. paramakRpALudeva kahe "pelA rahyA." ema kahI gosaLIyA pAse mokalyo. gosaLIyAe te bhAIne pUchyuM ke carcA karavI che ke prayoga karavo che? e bhAI kahe mane prayoga na AvaDe. eTale e cAlyo gayo. pachI mumukSuoe paramakRpALudevane pUchyuM ke gosaLIyAe prayoganI celenja pheMkI, to zuM te karI zakata? eTale paramakRpALudeve hA kahI. pachI eka pacheDImAM zrI gosaLIyAne besADyA ane poTaluM bAMdhyuM, te taLAvamAM pheMkyuM. e poTaluM taratuM taratuM sAme kinAre gayuM. pachI zrI gosaLIyA khabhe korI pacheDI nAkhI pAchA AvyA. . gADI moDI thaI. paramakRpALudeve karela agAuthI AgAhI paramakRpALudeva bahAragAma javAnA hatA. tyAre temaNe jemanA ghera javAnuM hatuM temane paramakRpALudeve patramAM lakhyuM hatuM ke huM 12 vAge gADImAM UtarIza. paNa jemanA ghare javAnuM hatuM te bhAIne ema thayuM ke paramakRpALudevane gADIno samaya barAbara khabara nathI. paraMtu te divase paramakRpALudeva 12 vAge ja tyAM UtaryA. gADI 12 vAge ja AvI. ame pherA pharatA nathI paNa TALIe chIe zrImad rAjacaMdra lagna vakhate trIjo phero pharatA hatA tyAre benAmAMthI koI bolyuM ke A trIjo phero phare che. tyAre zrImade kahyuM -ame pherA pharatA nathI; pherA TALIe chIe. vAgha pANI pIvA Avaze gabharAzo nahIM mArA phuvA zrI TokarazI mahetA ane chaganabhAI bannene zrI paramakRpALudeva zrI IDaranA pahADa upara laI gayelA. tyAM eka zilA para bannene besADI kahyuM ke-A sAme rastethI eka vAgha pANI pIvA nIkaLaze. tamo gabharAzo nahIM ne ahIM besI rahejo. 'sAmI guphAmAM huM jauM te eka kalAka pachI
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra-preraka prasaMgo 398 AvIza, tamo bhaya na pAmatA. ema kahI hAthavaDe lakSmaNarekhA teo baMnenA pharatI karI cAlyA gayA. pachI thoDIvAre vAghane jatA joyo paNa paramagurunA pratApe bhaya pAmyA vinA besI rahyA. vAgha pANI pIne zAMtithI cAlyo gayo. - (pU.javalabAe lakhAvela prasaMga) zrI kIlAbhAI ema jaNAvatA hatA ke mane lImaDIvALA ThAkarazIbhAI laheracaMdabhAI ema kahetA hatA ke jyAre paramakRpALudevanI sAthe IDaragaDha gayela tyAre pahelI TuMke caDyA bAda tyAM vAgha, siMha, rIMcha vagerenI vastI jaNAI ane janAvaronA hADapIMjaro paDelA najare joyA. jethI mane bhaya thayo. AgaLa jatAM acakAyo ane meM paramakRpALudeva pratye jaNAvyuM ke sAhebajI? huM to AgaLa nahIM AvI zakuM mane to bhaya lAge che. tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke tamane jokhama thAya teno ame vImo utArIe chIe. to paNa bhayano mAryo huM jaI zakyo nahIM. jyAre paramakRpALudeva tamAma kapaDAM utArI phakta paMcIyuM paherI AgaLa cAlyA. AgaLa gayA bAda eka guphAmAM praveza karyo, ane tyAM kayotsarga dazAe birAjamAna thayA ema sAmethI joyuM hatuM. pachIthI huM jyAre sAhebajI pAse gayo tyAre mane jaNAvyuM ke tamoe evI mAnyatA karI ke mAruM che te jatuM raheze ane amoe ema cokkasa nirNaya karela che ke amAruM che te amArI pAse ja rahevAnuM che te kadI javAnuM nathI. deha to para vastu che te jyAre tyAre paNa paDavAno che. vigere bogha karI bhaya TALyo hato. satsaMga saMjIvanImAMthI kRpALudeva naDiyAdamAM hatA tyAre eka vakhate potAno koTa utArIne eka bhAIne Apyo ane kahyuM ke jevI rIte ame A koTa ApIe chIe, tevI rIte A deha choDIne javAnA chIe. AtmA dehathI bhinna che, evuM jene thayuM che tene deha choDatAM koTa utAryA jevuM lAge che. - bothAmRta bhAga-1 pR.90 kRpALudeve AgalA bhavamAM digaMbara dIkSA pALI hatI ema kahevAya che. te bhAvamAM paNa emanuM nAma rAjacaMdra hatuM. A bhavamAM pahelAM to kRpALudevanuM nAma bIjuM ApyuM hatuM (lakSmIcaMda ke abhecaMda), paNa pote ja traNa cAra varSanA thayA tyArathI potAnuM nAma "rAyacaMda' rakhAvyuM, ane lekha vageremAM "rAjacaMdra lakhatA tethI "zrImad rAjacaMdra' nAma kAyama thayuM. - boghAmRta bhAga 1 (pR.283) javalabena-paramakRpALudevanA thaI gayA pachI pacAsa varSa gharmanI unnati koNa karanAra che? ane temane pragaTamAM koNa lAvanAra che? pUjyazrI-je paramakRpALudevane Izvaratulya mAnI temanI bhaktimAM joDAyA che. bAkInA baghA to temane pragaTamAM lAvanAra na kahevAya, paNa DhAMkanAra kahevAya. paramakRpALudeve jaNAvyuM che ke ame mahAvIra svAmInuM hRdaya zuM hatuM te jANIe chIe, tema kRpALudevanAM vacano uparathI game te artha karI vAta thatI hoya, paNa kRpALudevanuM hRdaya zuM hatuM te je jANe te ja temane pragaTamAM lAvI zake tema che. bo.bhA.1 (pR:21)
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ 399 zrI laghurAjasvAmIkRta prazasti ('zrI sadguruprasAda'mAMthI) dhyAnamUlaM gurumUrtiH pUjAmUlaM gurupadaM / maMtramUlaM guruvAkyaM mokSamUlaM gurukRpA // jenI kRpAthI jIva anaMta saMsAra oLaMgI parIta saMsArI ke samIpa-muktigAmI thAya che, jenA vacanane aMgIkAra karavAthI sahaja zuddha AtmasvarUpa sahajamAtramAM pragaTe che ane jenA ekeka vAkyamAM, ekeka zabdamAM anaMta Agama rahyAM che, evA pratyakSa satpuruSanI kRpA-prasAdI jagatanuM kalyANa karo. ananya zaraNanA ApanAra evA zrI sadguru zrImad rAjacaMdrano samAgama koI mahapuNyanA udayathI vi.saM. 1946 thI thayo. tyArathI te atizayazALI zrI gurudevanI je niraMtara kRpA A raMka ziSya upara vartyA kare che tenI vyAkhyA karavAne azakti che. parama mAhAtmyavaMta A pratyakSa satpuruSano A pAmarane yoga thayo na hota to mithyAmArganI prarUpaNA ane AgrahathI anaMta saMsAra vadhArI pUrvanI amUlya kamANIrUpa manuSyabhava niSphaLa vahyo jAta; te uparAMta durlabhabodhipaNuM pAmI mAThI gatimAM keTaloya kALa paribhramaNa karavuM paData. anaMta doSanuM bhAjana A jIva satpuruSanA zaraNa vinA zI rIte UMco Avata? aparamArthane viSe paramArthanA dRDha AgraharUpa aneka sUkSma bhulabhulAmaNInA prasaMgo dekhADI A dAsanA doSo dUra karavAmAM e Asa puruSano parama satsaMga tathA uttama bogha prabaLa upakAraka banelA che; teno pratyupakAra vALavA huM sarvathA asamartha chuM. huM to mane te puruSano dAsAnudAsa alpa sAdhaka samajuM chuM. mAtra mArI yogyatAnI khAmIne lIdhe e parama puruSanA preraka tattvano pUrepUro lAbha na laI zakAyo teno kheda che. to paNa saMjIvanI auSadha samAna mRtane sajIvana kare tevAM temanAM prabaLa puruSArtha jAgrata karanAra vacanonuM mAhAtmya vizeSa vizeSa bhAsavAnI sAthe TheTha mokSe laI jAya tevI samyak samaja-darzana te puruSa ane tenA boghanI pratItithI prApta thAya che; e A duSama-kaLikALamAM AzcaryakArI avalaMbana che. poNoso varSa jeTaluM A AyuSya pahoMcyuM to mokSamArgano marma pragaTa karanAra e mahApuruSe kahelAM vacano yathArtha phaLIbhUta thayelA dekhAyAM. prema pratIti vardhamAna thaye te sadgurunuM mAhAtmya ane AzrayanuM svarUpa tathA sArthakapaNuM atyaMta aparokSa satya dekhAya che. saMvat 1987 caitra pUrNimA guruvAra tA. 2-4-1931 "zuM prabhu caraNa kane gharuM, AtmAthI sau hIna; te to prabhue Apiyo, vartu caraNAthIna." parama mAhAtmyavaMta sadguru zrImad rAjacaMdradevanAM vacanomAM tallInatA zraddhA jene prApta thaI che ke thaze tenuM mahad bhAgya che. te bhavya jIva alpa kALamAM mokSa pAmavA yogya che. temanA patro tathA kAvyo saraLa bhASAmAM hovA chatAM gahana viSayonI samRddhithI bharapUra che, mATe avazya manana karavA yogya che, smaravA yogya che, bhAvavA yogya che, anubhavavA yogya che. li. zrI sadgururAjanA caraNakamaLano upAsaka laghutama ziSya laghu zrImad rAjacaMdra Azrama, agAsa
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 thAyanA (prabhAtiyuM) he kRpALu prabhu, Apajo ATaluM, anya nA ApanI pAsa yAcuM, satya nigraMthatA, eka nirmaLadazA, zuddha caitanyatA nA cUMkuM huM; sakaLa saMsAramAM sAra kaMI hoya to dhyeya A ATalo acaLa ghAruM, Apane Azraye, janmajaMjALane chedI, nizaMka, nirdoSa thAuM. he kRpALu prabhu 1 svapara ciMtA karI citta caMcaLa rahe, nA Thare gharmano marma ghArI, draSTi mithyA vaLI jJAna mithyA tathA tevI pravRttimAM vRtti mArI; tehane TALIne satya darzana, ane jJAna samya tathAvirati ghAruM, doSane TALIne guNane ghArIne vinayathI puSTatA nitya pAmuM. he kRpALu prabhu2 kAma kroghAdi nirmULa jethI bane ApanA boghathI prazama pAmuM, sarva abhilASano nAza karI, mokSanI eka AzA sadA ura ghAruM; kALa anaMtathI karma phUTI rahyo te thakI thAkI nirveda veduM, Apa sama saMtanI vANImAM lInatA sAthe AsthA gharuM uramAM huM. he kRpALu prabhu03 Ama, AtmA taNI ghAta thatI TALavA, sarva pratye dayA zuddha ghAruM, kALa kaLi che, rahuM cetato nitya huM, svAmI bhakti viSe citta mAruM; duHkha-sukha vAdaLAM zveta ne zAmaLAM, kalpanArUpa - nA koI sAcuM, ApanI jyAM kRpA muja manamAM vasI, zuddha dhyAne ahoniza rAcuM. he kRpALu prabhu 4 - zrI brahmacArIjI
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ 401 zrI vavANiyA janmabhUmi-mahimA aMtara ati ulluse ho ke janmabhUmi nIrakhI, mumukSu - manane ho ke kalyANaka sarakhI. pazcima bhAratanI paTarANI, purI vavANiyA bahu vakhaNANI; jananI A vIranI lekhANI, guru rAjacaMdre svaAkarANI. aMtara0 mumukSuH 1 saurASTra vijayavaMtuM tujathI, gaNa jema nizA zo~udayathI; maMdira | manohara jo dUrathI, sura-vimAna sama e le parakhI. aMtara mumukSu 2 jinamaMdira saha gurumaMdira A, karuNAmUrti guru rAja mahA; caraNe mana lIna rahoya sadA, darzana zivasukhanI vAnagI A. aMtara mumukSu. 3 prabhu! pUrva kamANI bahu lAvyA, vaLI sarva kaLA gharauM ahIM AvyA; zrI devamA mana mahalAvyA, zrI rAjacaMdra ama mana bhAvyA. aMtara0 mumukSu 4 aho! kizorakALe bhava bhALyA, susmRti paDadA saghaLA TALyA; zrutanayane sahu gharmoM bhALyA, samyakdarzana guNa sahu pALyA. aMtara0 mumukSu. 5 prabhu! satya dharmane utkraravA, azarIrI - bhAva sadA varavA; ajJAna kalaMka mahA haravA, karI dehanI Ape nA 52vA. aMtara mumukSu. 6 tame sat puruSArtha sadA karatA, kharI niSkAraNa karuNA gharatA, vaLI mokSamArga-kaMTaka haratA, ama sama nirbaLane uddharatA. aMtara mumukSu 7 vhAlA zrImad sadguru, ura vasajo, pratibaMdha badhA ama dUra karajo; ama aNasamajaNa saghaLI harajo, bhakti mukti pada ura gharajo. aMtara0 mumukSu 8 * zrI brahmacArIjI
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 paramakRpALu zrImad rAjacaMdra jAtismaraNajJAnanI utpatti mahAvIra maMgala caraNa, rAjaprabhue dITha; pAse bAvaLa thaDa hatuM, zAkhA nIca phaMTAya; rAjacaMdra pratyakSanI pratIti munie kIgha. 1 nAnA paga tyAM TekavI, caDhI gayA guru rAya. 18 te munivara samakitanAM caraNa upAsaka bhAva; vikaTa mokSano paMtha zuM kAMTAthI bharapUra! parokSathI pratyakSano lAbha thavAno dAva. 2 niSphaTaka darzAvavA, vaNika banyA zuM zUra! 19 zakti zizamAM prerajo, guNa gAvA gururAya; DALa upara rahIne ThaThuM, maDaduM citA mAMhya; bALaka kerI bAthamAM, Abha sakaLa zuM mAya? 3 bhaDa bhaDa citA lAgatI, zoka chavAyo tyAMya. 20 paNa muja bALa manoratho, loka viSe nahi mAya; AvA narane bALatAM, ura kaMpe nahi kema? sadaguru jJAnI sArathi, hRdaye raho sadAya. 4 zA mATe AvuM thayuM? maravuM saune tema?" 21 devadivALI dina teM, janmI pAvana kIgha; sAta varSanI vaya viSe, priyajana maraNa vicAra; ogaNIse covIsanI, vikrama saMvata titha. 5 prere prazna apUrva zuM janma, maraNa saMsAra? 22 divya smaraNa devA kuMkhe, vara suta ravajI naMda; citA baLatI dekhIne, jAgyA ko. saMskAra; bhavasAgara kaccha Ugyo, rAjacaMdra sukhakaMda. 6 citA-kALanI ciMtanA, cetavaNI denAra. 23 kevaLajJAna ravi taNI, sAmagrI rahIM sAra; ghArA e vairAgyanI, kare karma-paTa dUra; ravivAra avatAra dina, svayaMbuddha avatAra. 7 pragaTyuM jAtismaraNa tyAM, vadhyuM jJAna jaLapUra. 24 vavANiyAnA vANiyA, gaNaghara guNa gharanAra; jAtismaraNe jANiyA, bhava navaso niraghAra. 8 bhavabhava bhava gharavA paDyA, gharI rAga ne dveSa; jAtismaraNa kathA janma maraNanA duHkhanA dIThAM citra vizeSa. 25 amIcaMda le hetathI, roja roja saMbhALa; nija cetana A ekalo, race deha saMsAra; eka divasa sApe DasyA, karyo kALa tatkALa. 9 aghUrA kAma mUkI jaze, thaze navo avatAra. 26 sAta varSanA rAja tyAM, gayA pitAmaha pAsa; mamatA mAyA tyAM karI, kare karma jaMjALa; "amIcaMda gujarI gayA?" pUchyuM ghara vizvAsa. 10 sukhadukha cagaDoLe caDhI, kare deha saMbhALa. 27 bALaka bhaya pAme gaNI, vaDIla uDAve vAta; dehAdithI bhinna nA, bhAsyo jIMva ko kALa; "roMDho karI le ghera jaI," kahe tAtanA tAta. 11 tethI mithyA mohamAM, gayo anaMto kALa. 28 pAko pautra nahi cUkyo, kare prazna para prazna; digaMbara derAsare, bhUlezvaranI pAsa; prathama maraNa suNI jAgiyA, dAdA bhajatA kRSNa. 12 siddha-avagAhana sanmukhe, padamazInI sAtha. 29 Akhara kharuM kahevuM paDyuM, pharI jijJAsA thAya; navaso bhava jANyA viSe, pUchelI je vAta; "gujarI javuM te zuM haze?" dAdA kahe "jIMva jAya, 13 teno uttara svamukhe dIgho hato sAkSAt. 30 have nahIM te hAlaze, nahIM bolaze bola; putra-lakSaNa pAraNe loka vAyakA ema; khAze nahi pIze nahIM, zarIra Dhola sama pola. 14 zakti vaDe virAjatAM, bALa rAja paNa tema. 31 mATe masANa bhUmimAM taLAva kere tIra; | (soraThA) maDadu bALA, nAhIna, karazuM zuci zarIra." 15 A aMdAnI vAta. saNajo sAheba dekhatA: smazAnamAM zaba laI gayA, sAthe gayA ghaNAya; nahi mujamAM tAkAta, vizvAse vaLagI rahyo. 32 vaDIlanA DarathI nahIM, rAjathI sAtha javAya. 16 alaukika Apa pratApa, ArAghaka mULamArganA; thoDI vAra gharamAM ghUmI, taLAva kAMThe jAya; kaLikALa saMtApa, saguru yoga-baLe TaLe. 33 dUrathI dekhAyuM nahi, kare sarva zuM tyAMya. 17 zrI brahmacArIjI
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ 403 aMtarlIpikA samaka parama kRtarUpa caraNakamaLano parimala prasarAvo; jaya-jayakAra zrI rAjaguruno vizva vistAro; - -paramaguru parimala prasarAvo, -paramaguru viSe vistAro. 4 ramaNa ratnatraya rAjanuM, nizadina dilamAM ho; caMdana taru cophera taru te caMdana guNaghArI; -paramaguru nizadina dilamAM ho. 1 -paramaguru caMdana guNaghArI, maraNa sudhI samaraNa manamAM ho, zaraNa sadA bhAvuM; dravya sakaLa samajAvI, dIghA bhakto uddhArI; -paramaguru zaraNa sadA bhAvuM; -paramaguru bhakto uddhArI. 5 gururAja zrI rAjacaMdranA caraNe citta lAvuM; pArzva prabhu sama samatA tArI sevaka-ura Avo; -paramaguru caraNe citta lAvuM. 2 -paramaguru sevaka-ura Avo, ruSa, tuSa tajIne "mASa tuSa'sama, zraddhA ArAdhuM; sevA zuddha caitanya svAmInI, prere zuddha bhAvo; -paramaguru zraddhA ArAdhuM, -paramaguru prere zuddha bhAvo. 6 zrI sanAtana satya tattva sadguru saMge sAdhuM; che chevaTanI A ja araja je dayALu dila lAvo; -paramaguru saMge sAvuM. 3 -paramaguru dayALu dila lAvo; rAga haNI vitarAga bhAvathI bhavasAgara tAro; | jItI karma akSayapada pAmuM, sevAphaLa lahAvo; -paramaguru bhavasAgara tAro, -paramaguru sevAphaLa lhAvo. 7. zrI brahmacArIjI
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 zrImad rAjacaMdra prabhunuM aMtima kAvya pravacana samudra biMdumAM, UlaTI Ave ema; zrI jina paramAtmane namaH pUrva caudanI labdhinuM, udAharaNa paNa tema. 7 (1) icche che je jogI jana, anaMta sukhasvarUpa; viSaya vikAra sahita je, rahyA matinA yoga; mULa zuddha te Atmapada, sayogI jinasvarUpa. 1 pariNAmanI viSamatA, tene yoga ayoga. 8 AtmasvabhAva agamya te, avalaMbana AghAra; maMda viSaya ne saraLatA, saha AjJA suvicAra; jinapadathI darzAviyo, teha svarUpa prakAra. 2 karuNA komaLatAdi guNa, prathama bhUmikA ghAra. 9 jinapada nijapada ekatA, bhedabhAva nahIM kAMI; rokyA zabdAdika viSaya, saMyama sAghana rAga; lakSa thavAne tehano, kahyAM zAstra sukhadAI. 3 jagata ISTa nahi AtmathI, madhya pAtra mahAbhAgya. 10 jina pravacana durgamyatA, thAke ati matimAna; nahi tRSNA jIvyAtaNI, maraNa yoga nahIM kSobha; avalaMbana zrI sadguru, sugama ane sukhakhANa. 4 | mahApAtra te mArganA, parama yoga jitalobha. 11 upAsanA jinacaraNanI, atizaya bhaktisahita; | (2) Abe bahu samadezamAM, chAyA jAya samAI; munijana saMgati rati ati, saMyama yoga ghaTita. 5 | AvyuM tema svabhAvamAM, mana svarUpa paNa jAI. 1 guNapramoda atizaya rahe, rahe aMtarmukha yoga | Upaje moha vikalpathI, samasta A saMsAra; prApti zrI sadguru vaDe, jina darzana anuyoga. 6 ' aMtarmukha avalokatAM, vilaya thatAM nahi vAra. 2 (3) sukha ghAma anaMta susaMta cahI, dina rAtra rahe tadhyAnamahIM; parazAMti anaMta sughAmaya je, praNamuM pada te vara te jaya te. 1 zrImad rAjacaMdra patrAMka 954 rAjakoTa, caitra suda 9, 1957 1. pAThAntara 'ullasI'.