Book Title: Manavtana Mulya
Author(s): Chitrabhanu
Publisher: Navbharat Sahitya Mandir Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004507/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavatAnI mUlyA citrabhAnuM o nal Jain Ed For Private & Personal use only vi b rary.org Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavatAnAM mUlya citrabhAnu navabhArata sAhitya maMdira 134, prinsesa sTrITa, muMbaI 400 002 derAsara pAse, gAMdhI roDa, amadAvAda 380 001 202, paeNlikana hAusa, naTarAja TaoNkIjha pAse Azrama roDa, amadAvAda 380 009 E-mail : info@navbharatonline.com Visit us at : www.navbharatonline.com ' Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MANAVATANAN MOOLYA by Chitrabhanu Published by Navbharat Sahitya Mandir Ahmedabad-1 & Mumbai-2 Visit us at : www.navbharatonline.com E-mail : info@navbharatonline.com (c) citrabhAnu prathama AvRtti : me, 2008 kiMmata : rU. 300-00 prakAzaka : azoka dhanajIbhAI zAha navabhArata sAhitya maMdira 134, prinsesa sTrITa muMbaI 400 002 derAsara pAse, gAMdhI roDa amadAvAda 380 001 TAipa seTiMga : prinTa poiTa, 23, 4tho mALa ilorA kaoNma. senTara, amadAvAda - 1 mudraka : prinTa kona pa5, saradAra paTela inDasTriyala esTeTa, e-vana hoTalanI sAme, zAhavADInI bAjumAM, Isanapura, nArola, amadAvAda 382 443 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA jIvana eka parama rahasya che. sadIothI, aMtahIna kALathI jJAnIo, vijJAnIo, tattvajJAnIo, sAdhako, upAsako ane na jANe kaMI keTalA RSi-munio jIvananA parama rahasyane pichANAvA. pAmavA.. sparzavA mathe che. svAnataH sukhAya prAraMbhAyelI e zodhanI yAtrA daramyAna je meLave che.. je maLe che... e badhuM "gamatAno karIe gulAla' e abhIpsA sAthe sahujana hitAya, bahujana sukhAya... sarvajana sahAya e vaheMcatA hoya che. jJAna khIlave te jJAnI kahevAya. jJAna keLave te jJAnI kahevAya. chellI sadInA AvA zreSTha jJAnIjanonI zreNImAM eka nAma anAyAse UbharI Ave che ane e nAma che citrabhAnuM ! 26-7-1922nA rUparAjendra tarIke AraMbhAyelI emanI jIvanayAtrA 9-12-194ranA divase jainadIkSAmAM caMdraprabhasAgara muni tarIke pariNamI. - parivartana anivArya che, zAzvata che. pratyeka vastu badalAya che. pachI e vyakti hoya ke vastu hoya... sthiti hoya ke paristhiti hoya. paNa parivartana e pratyeka paLanI prakriyA che ! parivartanamAM ArohaNa paNa hoya ane avarohaNa paNa hoya. parivartanamAM vikAsanI kSitijo eka pachI eka kamaLanI pAMdaDIonI jema khIlatI jAya... ane UrdhvarohaNanI yAtrA AraMbhAya... paNa jo dizA avaLI hoya.. UMdhI hoya to avarohaNanI UMDI khINa tarapha paNa jIvana dhakelAI jAya ! vikAsanA badale brAsa tarapha dorI jAya ! citrabhAnujInA pratyeka parivartane emane navo prakAza cIMdhyo che. vaicArika ane vyavahArika pAsAMonA parivartanathI emanuM AMtarajagata to vaibhavI banyuM che ja, sAthe sAthe emaNe potAnA AsapAsane paNa UrjasvI banAvyuM che. ojasvI karyuM che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSA grahaNa karyA bAda emaNe tapa-tyAga-svAdhyAya-dhyAnanI sAthe sAthe svapara kalyANanI pravRttiono yajJa mAMDyo ! pravacano, vArtAlApa, saMbodhana, mArgadarzana, dhyAnanA prayogo, dhArmika ane sAmAjika saMskArIkaraNanA prayogo, jelanA kedIone uddhodhana, zikSaNasaMsthAnomAM yuvAone saMbodhana, jaina jainetara parvonA prasaMgoe hajAro... lAkhonI medanIne preraNA ApatAM pravacano, A uparAMta mAnavarAhatanAM kAryo.... vagere anekavidha pravRttiono emAM samAveza hato. dezanA ja nahIM... dUra dUra pradeza ane videzanA jijJAsuo paNa emanA satsaMga mATe utsuka rahetA. sAdhako sAthenI saMgoSThi ane zAsako sAthe paNa avAranavAra saMvAda sarjIne emaNe ghaNAM satkAryo karAvyAM. katalakhAnA baMdha karAvavA jevI pAyAnI jIvadayAnI Alabela paNa emaNe pokArI che. 1970mAM sahu prathama vakhata emaNe jInIvA khAte Ayojita dvitIya AdhyAtmika zikhara pariSadamAM bhAga levAno nirNaya karyo. ane e videzapravAsanI sAthe ja jabaradasta parivartana emanA jIvanamAM AvyuM.... saMpradAyamAM saMgopAIne rahelA citrabhAnu have saMpradAnanI bhUmikAe pahoMcIne vizvanA khUNe khUNe prabhu mahAvIranI vANIne pahoMcADavAno bhekha AdarI le che ! AvA vakhate apratima virodha, asahakAra ane apamAnanA prasaMgo UbhA thayA.... paNa sAthe sAthe ghanazyAmadAsa biralA basaMtakumAra biralA ane evA aneka mahAnubhAvo emanA paDakhe aDIkhama UbhA rahyA. gaMgAnAM guNagAna karavAM... enuM pUjana arcana karavuM e alaga vAta che ane e gaMgAne dharatI para lAvIne sAmAnya jana sudhI pahoMcADavI e bhagIratha kArya che! citrabhAnujInI bahumukhI pratibhAne deza-pradezanA sImADAthI pelepAra videzanI dharatI para phelAvavAmAM aneka jJAta-ajJAta lokoe tarpaNa karyuM. 1970mAM jInIvA khAte bIjI AdhyAtmika zikhara pariSada [2nd Spirtual Summit Conference] 1971mAM hArvarDa-amerikA khAte trIjI AdhyAtmika zikhara pariSada, 1973mAM nyUyaoNrka-amerikAnA yunAiTeDa nezansanA khaMDamAM UN ChapelmAM prathamavAra mahAvIra jayaMtInI ujavaNI. 1979mAM amerikAmAM jaina senTaranI sthApanA... amerikAmAM rahetA... bhaNatA... kArya karatA jaina yuvakone jagADyA.. jainadharma pratye abhimukha karyA. ane jainadharmanI pravRttio mATe 4 jaina senTaronI sthApanA karI. 1980mAM jainA -- JAINAnI sthApanA karIne amerikAnA jenone eka tAMtaNe bAMdhyA. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2001mAM amerikAnA itihAsamAM pahelIvAra amerikAnI pratinidhi sabhA (US House of Representatives]Hi 44 helder gr14 geid uil prArthanA karI... jaina samAja, jainadharma mATe A eka gaurava ane garimAnI vAta banI. sAthe sAthe amerikA, yuropa, AphrikA, hoMgakoMga, siMgApora, maleziyA, bajIyama, jApAna vagere aneka dezomAM pharIne prabhu mahAvIranA siddhAMto ahiMsA, aparigraha, anekAMtavAdano prasAra karyo... ane jainadharma sAcA arthamAM vizvadharma banyo. ahiMsaka jIvanapaddhati, zAkAhAranA pracAra mATe anavarata prayatnazIla rahyA. savA lAkha jaino uparAMta lAkho videzI loko saMpUrNapaNe zAkAhAra ane vijJAna tarapha vaLyA. 1970mAM videzanI dharatI upara citrabhAnujIe pragaTAvelI dharmapracAranI A mazAlamAM tyAra bAda bhAratanA aneka saMto, tyAgIo, jJAnIoe tela pUrIne ene prajvalita rAkhI che. jANe ke emaNe dharmapracAra mATenAM dvAra ughADyAM. A badhA AyAmo emanA prabhAvazALI vyaktitvanA, emanI antaryAtrAnI vikAsayAtrAnAM pariNAma che. jIvananA A tamAma paDAvone vaTAvatA eo zabdo ane bhASAnA saphaLa vAhaka banyA che. ghaNuMbadhuM bolyA... ghaNuMbadhuM lakhyuM... vakhatovakhata pustakarUpe, sAmayikomAM, chApAMomAM, megejhinomAM badhuM chapAtuM rahyuM. eo lokone preraNA mATe tIrthasamAna banI gayA. emanuM sAhitya preraNAnI gaMgotrI banI gayuM ! lagabhaga 1980 sudhInI sAlanuM emanuM samagra gujarAtI sAhitya have saMpuTarUpe - 4 pustako rUpe graMthastha thayuM che. navabhArata sAhitya maMdiravALA zrI dhanajIbhAI tathA emanA parivAranA atyaMta Agraha... vinaMtI ane satata prayAsonA paripAkarUpe A sAhityasaMpuTa 1400thI vadhAre pAnAMomAM patharAIne upalabdha bane che. A samagra sAhitya mAnavajAta mATenI emanI karuNA... emano prema... kalyANa-kAmanA... tathA jIvana pratyeno samAdara chalakAI Ave che. jAke 1980 pachInAM pravacano, ciMtana...Alekhana vagerenI to ApaNe hajI paNa pratIkSA karavI rahI. nizcitapaNe emanA vicAro vAcakane jhakajhoraze... sAcI dizA cIMdhaze... mArganI zodhamAM nIkaLelA sAdhako mATe dIvAdAMDInI garaja sAraze. (M. A., M. Phill., D. H. E.) pro. rameza eca. bhojaka Wilson College MVM 7. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ f U.S. House of Representatives CERTIFICATE 00012 This certification of recognition and appreciation & presented is GURUDEV SHREE CHITRABHANUJI Founder, Jain Meditation International Center New York, New York www gave the opaling proxy St & salon of the u.s. Itouse of Representatives, The Capital, Washington, D.C., OR MAY 22, 2001. Suomen 2388 (E) Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA mAnavatAnAM mUlya 1. vikAsanI pyAsa 2. AMtaravaibhava 3. bhUlane kema sudhAravI ? 4. sonuM potAne pittaLa mAne tenuM zuM ? 5. mAnavatAnAM mUlya . amaratvano AsvAda 7. vartamAnamAM jIvana 8. saMkalpathI saphaLatA have to jAgo ! 9. have to jAgo ! 10. sukhanI zodhamAM 11. jAga, o sapUta ! 12. dharma kahevo kone ? 13. mAnavatAnAM sopAna 14. cAra maMgaLa 15. saumya prakRti 13. jIvanamAM dharma 17. divyadRSTi 18. AtmajAgRti 19. jIvanazikSaNa 20. gaupUjA 21. Adarza zikSaka 22. dharmaratna 114 118 125 165 19 172 195 205. 221 2 27. 230 236 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 252 0 281 jaDa-cetananuM bhedajJAna 23. jaDa ane cetanazaktinA bhedanuM jJAna 24. AMtaradarzana 25. svasiddhi 26. karmanA kAnUnamAM tamAro phALo zo ? 27. tamArAM kaMpanInuM rUpAMtara pUrNASTaka 28. pUrNASTaka (1) 29. pUrNASTaka (2) 30. pUrNASTaka (3) 31. pUrNASTaka (4) 32. pUrNASTaka (5) 33. pUrNASTaka (9) 34. pUrNASTaka (7) 35. pUrNASTaka (8) bhAratanI eka virala vibhUti 33. bhAratanI eka virala vibhUti 37. jAga, o mahAvIranA sapUta ratnatrayI 38. ratnatrayI 39. tejano lisoTo baMdhana ane mukti 40. baMdhana ane mukti AvatI kAlanA nAgarikone 41. AvatI kAlanA nAgarikone 291 297 303 312 321 330 341 346 3pa9 366 371 389 393 417 (8) Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oG - - - -- -- -- ----- -- -- bhAnavatAnAM mUlya .__x......................92 &er se_2_.. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. vikAsanI pyAsa gatyau: pratyuvaira: reva fma: | adha: kUpasya khanakaH UrdhvaM prAsAdakArakaH / / stAmAM be dazya joyAM. keTalAka - kaDiyAo bhegA thaI eka makAna bAMdhI rahyA hatA, keTalAka majUro kUvo khodI rahyA hatA. banne potAnAM mana ane tanane upayogamAM laI rahyA hatA, paNa bannenAM sarjana judAM hatAM. makAna bAMdhanArA, prAsAda sarjana karanArA kaDiyAo jema jema makAna bAMdhatA gayA tema tema te upara ne upara prakAzamAM, AkAzamAM AgaLa vadhatA gayA, kUvo khodanArA majUro jema jema khADo khodatA gayA tema tema te nIce ne nIce, aMdhakAramAM UMDA ne UMDA UtaratA gayA. zrama banne kare che paNa zramanI prerakarUpa ke sAdhanA bhinna che ane pariNAma paNa juduM " che. eka zramathI avakAzamAM javAya che, prakAza prati prayANa che, bIjAnA zramathI khADo khodAya che, nIce javAya che, A aMdhakAramAM javAya che. - - mAnavatAnAM mUlya che ? Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasanA jIvanamAM AvuM ja kAMIka jovA maLe che. mANasano je vicAra che. karma che, kriyA che, vartana che enA vaDe dhAre to prAsAda bAMdhI, avakAzamAM ane prakAzamAM e jaI zake; ane bIjI rIte vALe to e khADo khodI adhogAmI bane che. mahApuruSoe kahyuM : 'svaireva karmabhi:' mANasa Urdhvagati ke adhogati pAmato hoya to e bIjA koIne lIdhe nahi paNa potAnA ja karmathI, potAnI ja kriyAthI pAme che, potAnA ja manathI jIvanamAM UrdhvagAmI ke adhogAmI banavAno AdhAra ApaNAM mana upara che, karma upara che, ApaNI karaNI upara che. manuSya e mAtra hADa, cAma ane lohInuM khokhuM nathI, enI pAse koI divya vastu che, jeno AMta2vaibhava anaMta che. e vaibhava ta2pha mANasanI dRSTi jAya, e vaibhavane jANe, to manuSya potAnA karmane sAmAnya, nimna ane arthahIna gaNIne jIvanane nirAzAmaya banAvI beTho che ene badale e potAnA jIvanane samRddha, suMdara ane AzAvaMta banAvI zake che. moTA bhAganA mAnavIo potAnI jIvanacaryAne vaitaruM samaje che; jIvana maLyuM che to pUruM karavuM, kAMI na karIe to jIvana jAya kema ! ema samajI potAnA jIvanakAryane sAmAnya ane nirmAlya banAvI bese che. A AMtaravaibhavanI vAta tamane samajAI jAya to pachI tamArI pratyeka kriyAmAM khAvAnI hoya ke sUvAnI, paribhramaNanI hoya ke pravAsanI, premanI hoya ke prabhutAnI tamane ema ja lAgaze ke A kriyA dvArA huM mArI yAtrAmAM AgaLa vadhuM chuM, huM jIvanaprAsAda nirmANa karI zakuM chuM. A deha dvArA prakAza ane avakAzane pAmI zakuM chuM. A dehamAM prabhuno potAno nivAsa che. dInabaMdhu enDrayujha iMglaeNnDanI zerIe zerIe pharatA ane je dArU pItA hoya, jugAra ramatA hoya emane samajAvavA ane sudhAravA prayatna karatA. laMDananI eka galImAM eka jugArI dArUDiyo hato jene samajAvavA mATe dInabaMdhu roja jatA. 64 mitra ! A tane zobhe ?'' e roja kahetA. eka vakhata pelAe ciDAIne kahyuM : '"huM tamane hAtha joDuM chuM, tamAro upadeza baMdha karo, mane tamArA bhagavAnamAM jarAya vizvAsa nathI. to pachI roja A ne A vAta zuM karavA karo cho ?'' dInabaMdhue eTalI ja zraddhA ane zAMtithI kahyuM : "tArI vAta sAcI che. tane bhagavAnamAM vizvAsa nathI; paNa bhagavAnane tArAmAM vizvAsa che ja. teM bhagavAnamAMthI vizvAsa gumAvyo che paNa bhagavAne hajI tArAmAMthI vizvAsa nathI gumAvyo !'' pelo to A sAMbhaLI vicAramAM ja paDI gayo. eNe -- 4 * mAnavatAnAM mUlya Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyuM : "pharI bolo to !" "meM tane kahyuM nahIM ke tane bhagavAnamAM vizvAsa nathI paNa bhagavAnane tArAmAM vizvAsa che ja." "hajI vizvAsa che ? mArAmAM ? jugArImAM ? dArUDiyAmAM vizvAsa che ?" "hA, prabhu jANe che, aMdarano prakAza jANe che ke hajAro varSa jUnA aMdhakAramAM paNa prakAzano saMbhava che. guphAmAM bhale hajAro varSa jUnuM aMdhAruM hoya paNa prakAza kadI hArato nathI. prakAza pahoMce ne ajavALuM prasarI jAya che. prakAzane potAnA ajavALAmAM zraddhA che. aMdhakAra game teTalo nibiDa hoya to paNa Akhara e aMdhakAra che." mANasanA hRdayamAM game teTaluM aMdhAruM hoya, jIvana game eTaluM nimna hoya, game teTalAM vyasano hoya, kharAbIo bharelI hoya tema chatAM paramAtmAne vizvAsa che ke game tevo kharAba mAnavI paNa eka divasa prakAzanA paMthe AvavAno che." A ja kAraNe jJAnIne, divyatAnA anubhavIne, mAnavInA AMtaravaibhava upara vizvAsa che. mANasa bahArathI game teTalo kharAba thaI jAya to paNa enI aMdara eka evuM suMdara tattva paDyuM che je ene sadA cetave che. meM corone joyA che. e hRdaya khole tyAre sAMbhaLavA jevuM hoya che. mahArAja ! ame saMtone page paDIe chIe saMta kevA sAdA ane saraLa. kAraNa ke amane manamAM thAya che ke amAre saMtAvuM paDe che, amAruM jIvana kharAba che, ame e lokone lUMTIe chIe, je Apane lUMTe che. e loko zaheramAM lUTe che to ame ene jaMgalamAM lUMTIe chIe; e loko divase lUMTe che to ame loko rAtanA lUMTIe chIe. paNa tyAga joIne amArA hRdayamAM ahobhAva jAge che." cora jevA corone paNa A anubhUti che, je sArI vastune cAhe che. duniyAmAM tamane evo koI mANasa nahIM maLe jenA jIvanamAM ekavAra paNa AMtaravaibhavanA anubhavanI abhIpsA na jAgI hoya ! A abhIpsAne ja ApaNe jagADavAnI che; pradIpta karavAnI che. A abhIpsAne jema jema poSaNa maLatuM jAya, preraNA maLatI jAya tema tema e vadhAre ne vadhAre pradIpta ane prajvalita bane che. pradIpta ane prajvalita abhIpsA e ja ApaNA samagra jIvananI AzAnuM dRSTibiMdu che. A satya mAnavIne samajAI jAya to jIvana jIvavA jevuM lAge, jIvananuM dhyeya jaDI jAya to jIvana jIvavA jevuM lAge. abhIpsAnI zikhA-pyAsa vadhatI ja jAya ke "mArAmAM chupAyelo je AMtaravaibhava che ane huM kaI rIte pragaTAvuM !" ApaNAmAM je suMdara tattva che, e bhulAI gayuM che. duniyAnI bhabhakAvALI vastuo sAthe mAnasika rIte evA joDAI gayA chIe ke e mAnavatAnAM mUlya : 5 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joDANa ane Tevane kAraNe je parama jIvana ApaNane dekhAvuM joIe te dekhAtuM nathI ane enI sAthe saMbaMdha joDAvo joIe e ApaNe joDI zakatA nathI. plaganuM joDANa vidyutapravAhathI juduM paDI jAya to balba hovA chatAM tyAM prakAza thato nathI. plaga jyAre mahAna vidyuta pravAha sAthe joDAya che to e nAnakaDo balba prakAzathI jhagamagI UThe che. balba nAnakaDo che, emAM mAtra sAmAnya tAMbAnA ja tAra che; paNa jyAre enuM joDANa vIjaLI (Electricity) sAthe thAya che ke tarata enAmAM tejano saMcAra thAya che. je tAra sAme tame joI zakatA hatA tenI sAme have mITa paNa mAMDI zakatA nathI. e prakAzathI tamArI AMkha aMjAI jAya che. balba ahIM che paNa enuM joDANa mahAna pAvara hAusa sAthe thayuM ane pAvara hAusanuM samagra teja A balbamAM AvI gayuM. ApaNuM sthULa jIvana balba jevuM che. e parama prakAzanI sAthe joDAya to prakAzathI sabhara banI jAya. mANasa jyAre A parama prakAza sAthenuM joDANa gumAvI bese che tyAre te eka sAmAnya mANasa bane che. pachI to AhAra, nidrA, bhoga ane parigrahano Dhagalo vadhArI prasiddhi meLavavAnI doDAdoDamAM ja e enuM jIvana samApta kare che. ApaNI jIvanayAtrA e mAtra pacAsa ke so varSano gALo nathI, A to eka visAmo che. ApaNI yAtrA anaMtathI zarU thaI che ane ApaNuM prayAsa anaMta prati che. mAnavajIvana sittera varSanuM hoya ke so varSanuM hoya paNa e eka ArAma levAnuM sthAna che, e yAtrAno aMta nathI. Longfellowe kahyuM : "Dust thou art and dust returnest Was not spoken of the soul" miTTImAMthI sarajAyo, maLaze miTTInI mAMhyae kIdhuM kAyA kAje, AtmAne mRtyu hoya. dhULamAMthI Avyo ane dhULamAM maLI javAno, e vAta AtmA mATe nathI kahI. e vAta to dehane lAgu paDe che. AtmAne to satata AgaLa vadhavAnuM che, e to yAtrika che. jyAM sudhI ApaNI jyota nirmaLa ane ujjavaLa na bane tyAM sudhI A yAtrA cAlu rahevAnI. A jyota divya banatAM aMtaramAM je alaukika zAMti, sukha ane AnaMdanI anubhUti thAya te varNavI na jAya. te mATe sAdhanAnI jarUra paDe che. tame jANo cho ke mahine pAMcasothI hajAra rUpiyA meLavavA mATe chavvIsa divasa sudhI zeThanI oNphise barAbara dasathI sAMjanA cha sudhI kAma karavuM paDe 6 * mAnavatAnAM mUlyo Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. tyAre AkhA mahinAmAM zuM maLe che ? mAtra pAMcaso ke hajAra rUpiyA. ApaNe paramajIvananI prApti karavAnI che. ene mATe kAMI karavAnuM nahi ? emane ema paramAtmAnI prApti thaI jAya ! mAnavI chalanAmAM paDyo che. jarUra paDe tyAre tahevArane divase maMdire jAya, dayAthI ke lokalAjanA bhayathI maMdire jAya, lAlasAthI bhagavAna mane thoDuM dAna de ane saMtoSa meLave. A saMtoSa to eka jAtanI UMdha che. jAgRta banIne vicAro to khyAla Avaze ke kharekhara, zuM ATalethI jIvanadarzana thaze ? jIvanane sparyA vinA jIvanadarzana kema thAya ? tilakanA pUtaLAno prasaMga yAda Ave che. muMbaInI myunisipAliTIe nakkI karyuM ke copATI upara tilakanuM pUtaLuM mUkavuM. ghaNA zilpIone bolAvyA, emAMthI eka zilpI, jeNe ghaNAM varSo sudhI sAdhanA karelI tenI pasaMdagI karI ane tene A kAma soMpyuM. zilpIe pahelAM tilakanuM mATInuM Model banAvyuM. sudharAIe be sabhyone Model jovA mokalyA. AvyA tilakanuM pUtaLuM joyuM, moDhuM joyuM, samasta AkRti joI, khuza thayA. Abehuba jANe zrI tilaka ja UbhA joI lo. pachI bemAMthI eka pUtaLAnI khUba najIka Avyo. zilpIe kahyuM aDazo nahi, mATInuM che." " "AnA trIsa hajAra rUpiyA ?" "A to dhoLe divase lUMTa, pUtaLAnAM trIsa hajAra ?" "korporeTare kahyuM. zilpIne hasavuM AvyuM. mATIne mApanArA mANaso sAdhanAno satkAra kema karI zake ?' zilpIe kahyuM : "tame je paisA Apo cho e mATInA ke bronjhanA nahi, paNa sAdhanAnA che. mATImAM mAnavIno mULa AbehUba AkAra ANavAnI sAdhanAno A satkAra che. sAdhanA amUlI che. tame gaI kAle voTa laIne cUMTAyA cho, tamane mATInAM mUlya karatAM AvaDe, sAdhanAnA zramano satkAra tame zuM samajo ?' bIjA sabhya kSamA mAgI : "A to amastI vAta che, gerasamajUtInI vAta nathI paNa mANasa pote zuM laIne Avyo che e batAvI Ape che. tame kRti jovA nahi, prakRti batAvavA AvyA." mANasa ghaNIvAra bahu dhULa dRSTithI jue che. mANasanAM kapaDAM, dAgInA, hodo, DigrI dekhAya; paNa emAM kaI mahattA bharelI che ane e mahattAne pAmavA eNe kevI ekalAe sAdhanA karI che tene samajanArA duniyAmAM bahu thoDA che. vikAsa karato karato mANasa kevo mahAmAnava banI zake che, e vicAravAnuM che. A vicAra aMdara Utarato jAya, ApaNI manovRSTimAM enuM darzana thatuM jAya to AjanuM je jIvana jivAya che enA karatAM zreSTha jIvana jIvavAnI manamAM abhIpsA jAge. je divasathI A abhIpsA jAge, bhUkha jAge mAnavatAnAM mUlya : 7 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te divasathI jANavuM ke jIvana navuM parivartana laI rahyuM che. vikAsanI pyAsamAM navajIvananuM sarjana che. mALI bIjane mATImAM vAve, khAtara nAkhe, pahelovahelo phaNago phUTe tyAre mALI samajI jAya ke have AmAMthI vRkSa banavAnuM che. ghaNAnA jIvanamAM to bIja ja vavAyAM nathI, ane bagIcAnA svAmI thaI beThA che. alabatta, UgyAM haze thoriyA, kAMTALAM jhADa ke sugaMdha vagaranAM kareNa. ene moTo bagIco mAnI beThA che. thoriyA, kAMTALAM jhADa ke karaNa e bagIco che ? navajIvana have zarU thAya che. abhIpsA jAgatAM sAmAnya jIvana jIvavuM ja na game, asAmAnyatAnI bhUkha jAge che. pArthiva nahi, apArthiva banavuM che. A sthaLa jIvanamAM divyatva pragaTAvavuM che. jIvananI dharatImAM saguNanAM bIja vAvyAM hoya to ja suMdara choDa bane. bhAvanAnI A kaMpaLa jema jema vadhatI jAya tema tema vRtti ane dRSTi badalAtI jAya. thoDA vakhata pahelAM vinobA bhAvene maLavA eka amerikana AvelA. vAtavAtamAM emaNe kahyuM : "tame to padayAtrA karo cho paNa amerikA to eTaluM badhuM pragati karI rahyuM che ke AvatAM varSomAM evAM moTAM totiMga makAno taiyAra thaze jemAM jIvananI jarUriyAto e bilDiMgamAMthI ja pUrI thaze. 80me mALe janmelo bALaka 80 varSa jIve topaNa ene nIce UtaravAnI jarU2 na paDe evI sagavaDa ame karI ApavAnA chIe. keTalo vikAsa ! kevA adyatana sAdhanothI e bilDiMga samRddha hovuM joIe enI kalpanA tame ja karo !" vinobAe hasIne eka ja vAkya kahyuM : "80 varSa sudhI jIve ane 80 varSa sudhInA jIvanamAM e janmelA mANasane jIvanabhara nIce UtaravAno prasaMga paNa na Ave evI racanA jo tame karI zako to eTaluM jarA karI lo ke mANasa jyAre mArI jAya tyAre paNa ene nIce utAravo na paDe; enI kabara paNa upara banAvo. je 80 varSa sudhI nIce Utare nahi tene bicArAne have chelle marI gayA pachI zA mATe utAravo paDe ! je mATImAMthI janmelo mAnavI e mATIne aDe nahi, jIve tyAM sudhI e mATIthI judo rahe ane jyAre maravAno divasa Ave tyAre ja e mATI pAse jAya to A saMskRti che ke vikRti ? Aje dRSTibiMdu badalAyuM che, loko gaganacuMbI Skyscrapers ane adyatana sAdhano tarapha doDI rahyA che. huM sAdhanono virodhI nathI paNa sAdhya bhulAI na jAya eno vicAraka 8 * mAnavatAnAM mUlya Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chuM. sAdhanonI bhabhakamAM sAdhya cakAI na jAya ! je mANasa sAdhanomAM aTavAI jAya che ane sAdhyane bhUlI jAya che enA hAthamAM mAtra sAdhana rahe che. sAdhya vagaranA sAdhakanuM jIvana niSphaLa bane che. mAruM kahevuM eTaluM ja che, A sAdhanono upayoga tamArA sAdhya mATe karo. tame tamArA sAdhya tarapha vadhAre vegathI, vadhAre ekAgratAthI AgaLa vadhI zako e mATe ja tamArAM AjanAM A adyatana sAdhanono upayoga karo, jethI tamAruM sAdhya najIka AvI zake. mANasane e sadA lakSya hovuM joIe ke mAre jIvanamAM koIka sAdhya che. je mANasane sAdhyano khyAla na hoya ane mAtra sAdhano ja bhegAM karyA kare to evI paNa paLa Ave ke sAdhano bhegAM thaIne sAdhakane dATI de. dabAyelo mANasa UMce kema AvI zake ? mANasane ema thAya che ke ATalo vyavasAya, ATalo udyoga, kevI rIte huM bahAra AvuM ? paNa thayuM zuM ? je sAdhano sukha mATe hatAM e sAdhanoe ene evo paravaza banAvI dIdho ke have e jo sAdhano na choDe to e ja nahi (Nowhere) jevo thaI jAya, kyAMyano na rahe. ene thAya have karavuM zuM ? keTalAka loko pUche che : "A badhA bhabhakAne lIdhe to ame chIe. A badhuM cAlyuM jAya to ame ja maTI jaIe." eno artha e thayo ke sAdhano vadhatAM vadhatAM eTalAM badhAM vadhI gayAM ke khuda sAdhakane potAne ja dabAvI dIdho. A to kevI gajabanI vAta ke nokarI eTalA badhA vadhI jAya ke zeThane ja rahevA mATe rUma na rahe. je sAdhano ApaNAM sukha mATe, sagavaDa mATe hatAM te ja baMdhana ane du:kharUpa bane. pUjAmAM ho ke japamAM, jAtrAe jAo ke jJAnavArtA sAMbhaLavA jAo, tyAre paNa sAdhano vacce AvI DokiyuM karI jAya; e zuM sUcave che ? sAdhyane gumAvI mAtra sAdhanono saMgraha karavAmAM ja samagra jIvana pUruM karyuM. varSonA vadhavA sAthe AMtaravaibhava dhIme dhIme kSINa thato rahyo che. sAdhaka, sAdhana ane sAdhya A traNeno vicAra karavAno che. sAdhaka mANasa che, sAdhana ene maLelA jagatanA padArtho che ane je tarapha javAnuM che e sAdhya che. sAdhanone vakhoDavAmAM samaya bagADazo nahi. keTalAka loko vijJAnanAM sAdhanone vakhoDatA ja hoya che. "are ! vijJAnanAM sAdhanoe satyAnAza vALyuM !" kahIne sAdhanone niMde. sAdhana kharAba nathI, sAdhanano upayoga karanAra sAdhaka koNa che enA upara bahu AdhAra rahe che. mAnavatAnAM mUlya + 9 WWW.jainelibrary.org Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijJAna zuM che ? vijJAna to mAtra vastumAM raheluM tattva secret batAve che. upayoganI rIta sAthe ene kAMI lAgevaLage nahi. vidyuta eka zakti che. tame eno sadupayoga karo to tamane prakAza Ape. paNa durupayoga karo to tamane jalAvI paNa nAkhe. vidyuta zuM che ane kema utpanna thAya che te batAvavAnuM kAma vijJAnanuM che. sArAM sAdhanono kharAba upayoga thAya ane kharAba sAdhanono sAro upayoga paNa thAya. ghaNAM mANaso ema ja mAnI beThA che ke sAdhana ja kharAba che. jo sAdhana kharAba na hota to sAdhakane vAMdho na Avata. A eka samajaphera che. enA ja kAraNe sAdhaka potAne sudhAravAne badale covIse kalAka sAdhanone ja vakhoDyA kare che. tamane ja pUchuM : "zuM dharmanAM sAdhano mArAmArImAM kAma nathI lAgatAM ?" sAdhanono jo durupayoga karavo hoya to dharmanAM sAdhanono paNa thaI zake. pAkA pUMThAmAM bAMdheluM, dharmanuM pustaka hoya ane AvezamAM AvIne koInA upara ethI ghA kare to zuM enAthI mAthAmAM lohI nIkaLavAno saMbhava nathI ? copaDI ahiMsAnAM pravacanonI che paNa ghA kare to ethI paNa hiMsA thAya ne ? evI ja rIte tamArA hAthamAM dharmanuM sAdhana hoya ane krodhamAM AvI ene chUTuM pheMko to e sAdhana vaDe mANasanA marI javAno paNa saMbhava che. aDhI hajAra varSa pahelAMno eka dAkhalo che. rANI prabhAvatI pUjAnI sAmagrI laIne pUjA karavA jAya che. jatAM pahelAM dAsI pAse pUjAnAM zveta kapaDAM magAve che. rANI krodhamAM hatI eTale ene lAla dekhAya che. rANIe dAsI upara krodhamAM AvI hAthamAM rahela darpaNano chUTo ghA karyo, dAsI tyAM ja DhaLI gaI. pUjAnuM sAdhana hiMsAnuM kAraNa banI gayuM. sAdhana karatAM sAdhaka koNa che e juo. sAdhakanI dRSTi mahattvanI che. muMbaImAM eka kAcanuM kArakhAnuM cAlatuM hatuM. mazInarImAM kAMIka bagaDyuM ane mazIna baMdha paDI gayuM. mazIna jyAMthI lIdhuM hatuM tyAM tarata khabara ApI. jarmana kaMpanIe eroplenamAM iMjiniyarane mokalyo. e Avyo, mazIna tapAsyuM, sAta divasamAM mazIna cAlu karI ApyuM, kArakhAnuM cAlu thayuM. jatI vakhate kArakhAnAnA mAlike iMjiniyarane moTI bakSisa dharI. iMjiniyara kahe : "AbhAra, mAre ApanI bakSisa nahi joIe." "kema ?" "tamArI bakSisa lauM to mAruM mana lobhiyuM thaI jAya, lAlacu thaI jAya. mane to mArI kaMpanI taraphathI pagAra maLe ja che. eroplenanuM bhADuM, ahIM 10 ka mAnavatAnAM mUlya Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoTelamAM rahevAno kharca, badhuM ja maLe che. je pagAra lauM chuM e mATe mAre kAma karavAnuM che." udyogapati sajjana hato, ene vadhu jANavAnI icchA thaI. pUchyuM : "mane e na samajAyuM. AmAM lAlacu kema thavAya ?" Ijanare kahyuM : "Aje tame mane bakSisa dharI paNa kAle bIje ThekANe huM kaMpanI taraphathI jAuM ane mAno ke mane bakSisa na Ape to te vakhate manamAM vicAra Ave ke pelo udyogapati sAro hato, moTI bakSisa ApI ane A udyogapati to kaMjUsa che, ANe kAMI ja na dharyuM ! mArA manamAM eka jAtano khoTo vicAra AvI jAya, mana khoTuM paDI jAya." pagane khAlI caDhI jAya to e cAlato nathI, tema manane khAlI caDhI jAya to e paNa cAlatuM nathI, nakAmuM thaI jAya che. jonArane thAya ke A bhAInA paga to barAbara che, kema UbhA thatA nathI ? paNa aMdara khAlI caDhI gaI che, cAlatAM lathaDiyAM khAze enI bahAranAne kyAMthI khabara ! mananI vAta paNa bhAI, evI ja che. manane khAlI caDhI gaI che e to jAgRta sAdhaka hoya te ja jANe. iMjiniyaranA uttaramAM manana che. bakSisa levA mAMDe to kAryamAM kuzaLatA lAvavA mATe nahi, paNa bakSisa mATe ja kAma karato thaI jAya. je mANasa dRSTi sAme mAtra paisA rAkhe, potAnuM kartavya na rAkhe ema mANasa paisAno jevo jaDa ane nakAmo banI jAya che. paiso nahi, tamAro prema e bahu moTI vastu sAdhaka jAgRta hoya to sAdhana game eTalAM pralobhaka hoya paNa pralobhanamAM Ave nahi. jAgRta manavALo mANasa AgaLa ne AgaLa vadhI zake tame kaho cho ke zuM karIe ? jamAno badalAI gayo che ! paNa mANasa pote keTalo sthira che, keTalo jAgRta che eno vicAra pote na kare ane jIvanabhara mAtra sAdhanone ja vakhoDyA kare to sAdhana to eka jAya ane bIjuM Ave. sAdhana vinA mANasa kadI paNa rahI zakato nathI. mana jAgRta ane skUrtivALuM hoya to jema phuvArAmAMthI pANI chUTe ema enA manamAM suMdara vicAronA phUvArA chUTyA kare. rAtanA UThe ke prabhAtanA jAge enA manamAM suMdara vicAronI skUrti che. e kone lIdhe ? jAgRtine lIdhe. jAgRta sAdhakane khyAla hoya ke mAruM sAdhya A che. mAruM sAdhya divya mAnavatAnAM mUlya : 11 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana che. huM je kAma karuM chuM e kAmanI badhI ja prakriyAo mArA jIvananI sAthe paraMparAomAM AvavAnI che. eka mAne cAra putro haze to darekanI icchA, darekanI jIvanarIta, darekanA bhAva judA haze. enuM kAraNa zuM che ? gatajanmathI e je saMskAro laIne Avelo che e saMskAro pramANe e bane che. : keTalIka vAra moTo putra kharAba hoya ane nAno putra sAro hoya. mahAbhAratano eka prasaMga che. zukadevane vyAsa kahe che H tuM saMsAramAM 2he, saMsArano anubhava kara ane pachI tyAga kara. paNa zukadeva sAMbhaLatA nathI ane cAlyA jAya che. putrane pakaDavA vyAsajI pAchaLa doDI rahyA che. rastAmAM sarovara Ave che. sarovaranA kinAre keTalIka kanyAo snAna karI rahI che. zukadevajI AgaLa cAlyA jAya che, enI pAchaLa thoDe dUra vyAsajI AvI rahyA che. zukadevajI sarovara pAsethI pasAra thayA, kanyAo snAna karatI ja rahI. paNa vyAsa tyAM AvyA eTale pelI kanyAoe jaladI kapaDAM paherI lIdhAM, aMga DhAMkI lIdhuM. vyAse A banne prasaMgo joyA. emane thayuM : mAro yuvAna dIkaro pasAra thayo to A kanyAoe kapaDAM paheryAM nahi ane mArA jevA vRddhane joI vastro kema paheryAM ? putra to pAcho na vaLyo eTale emaNe pAchA vaLatAM kanyAone pUchyuM : "jyAre mAro putra jato hato tyAre tame ni:zaMka banIne snAna karatAM hatAM paNa mane joI tame kapaDAM kema paherI lIdhAM ?'' A sAMbhaLIne eka kanyA hasI paDI. pUchyuM : "tamane khoTuM nahi lAge ?' '"nA, nahi lAge." ''vikArono saMbaMdha varSo sAthe nahi paNa viveka sAthe che.'' "ame tamane pUchIe. tamane kevI rIte khabara paDI ke zukadeva gayA tyAre ame kapaDAM nahotAM paheryAM ane tame AvyA tyAre paheryAM ? tame ja kaho ? tamArI najara kyAM hatI ?'' "zukadevanA aMtaramAM jyota jAgI, viveka jAgyo, vikAra mATe A mAnavadeha nathI; vicAra mATe che. enI dRSTi aMtarmukha hatI. zukadevane amArI sAme naja2 nAkhavAno paNa samaya na hato. paNa tamArA manamAM kAMIka juduM ja rame che.'' vyAsane khyAla AvI gayo. sukhadeva eTale je sukhano deva che, ene mana jIvana vikAra mATe nahi, vikAsa mATe che. varSo vadhatAM vikAro ghaTe ema nathI, viveka vadhatAM vikAro ghaTe. vivekano A dIpaka prajvalita thAya che tyAre ja khyAla Ave che ke A jIvana, A 12 : mAnavatAnAM mUlya Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAtrA, A janma, vikAsa mATe che. AMtaravaibhavane pAmavA mATe che. enI ja siddhi mATe che. jyAre sAdhya jaDI jAya che pachI sAdhaka sAdhanonI paravA karyA vinA sAdhya tarapha AgaLa vadhato jAya che. mANasa sAdhaka che, duniyAnA badhA padArtho sAdhana che ane divya jIvana e sAdhya che. sAdhaka A sAdhanano upayoga kevI rIte kare ke jethI e potAnA sAdhya tarapha AgaLa vadhI zake ene mATenuM A ciMtana che. mAnavatAnAM mUlya * 13 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. AMtaravaibhava 1 jA nuSya ane pazune pArakhavAnI rIta - judI che. pazunI kiMmata enA bAhya dekhAvathI, enI ummarathI, enI dUdha ApavAnI zaktithI thAya che. paNa manuSyanI P kiMmata bahArathI nahi paNa enA AMtarika jIvananAM mUlyothI, enA vicAra, uccAra ane AcArathI thAya che. kapaDAM ane DigrI uparathI mANasanuM chemApa nathI nIkaLatuM. jene AMtarika darzana nathI e mANasa jema jema DigrIo meLavato jAya, bahAranAM kapaDAM ke veSa " badalato jAya tema tema chalanAnuM pratIka 4 banato jAya che. enAthI samAjane avarNanIya nukasAna thAya che. vaibhava be prakAranA che : bAhya ane AMtarika. keTalAka mANasone eka ja vaibhava ja dekhAya che paNa je ciMtananI najIka che, vikAsakramamAM AgaLa vadhelA che; jemanI abhIpsA ucca prakAranI che emane bIjA prakArano vaibhava paNa dekhAya che. pahelo 14 * mAnavatAnAM mUlya Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazya (Visible) che, bIjo adazya (Invisible) che. keTalIka vAra mANasa sAmAnya lAge, zarIra upara alaMkAromAM kaMI ja na hoya tema chatAM enA samAgamamAM Avo, enAM jIvanamUlyonuM zravaNa karo, enAM UMDANamAM avalokana karo to thAya ke jIvananuM jhaverAta to ahIM ja paDyuM che. A jhaverAta maLI jAya to A duniyA to suMdara bane paNa AvanArI navI duniyA paNa suMdara banI jAya. je potAnA jIvanane suMdara banAve che e jatAM jatAM duniyAne paNa suMdara banAvIne jAya che. A saMsArane suMdara naMdanavana banAvavA mATe dareka mANase mALI banIne potAnA manamAM sArA vicAranAM bIja vAvI maitrIthI mahekatuM upavana banAvavuM joIe. gaI kAlanI peDhInA premano ApaNe ATalo badho lAbha uThAvyo hoya to AvatI kAlanI peDhI mATe ApaNe kAMIka to karIne javuM joIe ne ? enuM nAma ja tarpaNa che, zrAddha che. pitA pAsethI lIdheluM che to dIkaro have navI peDhI mATe kAMI kare e ja kharuM zrAddha che. kAgaDAone jamADavA, bharelAM peTane vadhAre bharavAM e kAMI zrAddha che ? vartamAnanA mAnavIne huM bhUtakALa ane bhaviSyakALa vacceno eka maNako - link kahuM chuM. e potAnA jIvana dvArA bhUtakALanA vArasAne ujjavaLa banAve che ane AvatI kAlanA mArga para prakAza pAthare che. bhUtakALa pAsethI meLavyuM e AcarI batAve che ane AcaraNa dvArA AvatI kAlanI peDhIne preraNA Apato jAya che. manuSya mAtra dehane poSavA, indriyone tRpta karavA, potAnuM ghara bharavA mATe nathI Avyo; eNe to kAMI ApavAnuM che. e kyAre bane ? jenuM AMtarika jIvana vaibhavapUrNa, samRddha hoya e mAnava ja duniyAne kAMIka ApIne jAya che, e ja lokasmRtimAM ciraMjIva bane che. AvAM keTalAMya ajJAta naranArIo haze jemanAM jIvanacaritra nathI lakhAyAM paNa jemanAM AcAra, vicAra ane uccAranA prakAze Aje mAnavajAta zAMtithI, sukhathI jIvI rahI che. mArTina lyuthara kiMganuM khUna thayuM ane lokonI lAgaNIo uzkerAI gaI. tophAne caDhyA, AganA bhaDakA thayA, hiMsAnuM tAMDava racAyuM. tyAre AMsubhInI AMkhe enI patnIe Telivijhana upara AvIne amerikanone be ja bola kahyAM : "mArTina lyuthara kiMge duniyAne kahyuM hatuM ke "ahiMsAthI duniyAmAM zAMti Avaze ane e ahiMsA khAtara joIe to mArA prANa ApIza.' prANa ApIne paNa eNe ahiMsAnI zaktinuM darzana karAvyuM, ahiMsA mATe ja e jIvana jIvyo ane mAnavatAnAM mUlya * 15 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e mATe ja jIvana samApta karyuM. enA upAsako, tame, hiMsA karIne enA AtmAnI viruddha jaI rahyA cho, enA AtmAne zAMti kema maLaze ? ene je pasaMda nahotuM e kAma karI enA cAhaka tame kema banI zako ?' ane A zabdoe to jAdu karyo. hiMsaka vAtAvaraNa ekadama zAMta banI gayuM. je AMtarika vaibhavathI jIve te enI sAthe rahenArane paNa enA sadguNanI suvAsathI bharI de che. mANasa cAlyo jAya paNa enI pAchaLa e maitrInI saurabha mUkato jAya che. A enI samRddhi che. AMtarika vaibhava e bahu divya vastu che. emAM veranI sAme vera nathI, veranI sAme prema che. e vicAre che jeNe kharAba karyuM enAmAM ajJAna hatuM eTale duSTatA AcarI; huM sAro houM to mAre ene prema ne maitrIno dAkhalo mArA jIvanamAMthI Apavo joIe. eka prabuddhe sarasa vAta kahI : "lohIthI kharaDAyelAM kapaDAMne lohIthI dhovA prayatna karazo to ujjvaLa nahIM bane. ene to premanAM vArithI dhovAnAM che." durguNone sadguNathI svaccha karavAnA che. A saguNa pratye manamAM abhiruci, mAna ane ahobhAva jAgavAM joIe. sadguNanI pUjA sAthe sadguNamAM rahelI zakti ApaNA jIvanamAM pragaTavI joIe. sadguNanI pUjA ghaNA kare che. paNa AcaraNamAM nathI, kAraNa ke sadguNamAM zraddhA nathI. eTale ja mAne che, paNa evuM AcaraNa nathI. jevI rIte mUrtinI AratI utAre paNa bhagavAna jevA banavAno prayatna na kare, evuM ja sadguNa mATe bane che. pUjA eTale sadguNamAM rahelA sAmarthya mATe hRdayamAM abhiruci ane zraddhA. zraddhA sadguNanI zaktimAM ane sanmAna pratIkane. kharAbamAM kharAba loko paNa ema kahetA hoya che ja ke A to saMta che, sadguNI che paNa manathI mAnatA hoya che ke sadguNI eTale sAmarthya vagarano, emAM zuM che ? vicAromAM dvidhA che, mAna sadguNanuM ane AcaraNa durguNanuM. alabatta keTalIka vAra evuM bane che, koIka kSaNomAM sadguNa nirbaLa dekhAya, durguNanI sAme hArato ane ghavAto paNa dekhAya paNa tame tAtkAlika tarapha nahi, jaikAlika tarapha juo. keTalIka vastuo tAtkAlika jItI jAya che paNa traikAlika dRSTie enI hAra hoya che. Temporary ane permanent vacce A aMtara che. 16 * mAnavatAnAM mUlya Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAthuM dukhatuM hoya ane enAsinanI goLI laI lo to kadAca e kSaNa pUrato mAthAno dukhAvo baMdha jAya paNa ethI roga nathI maTato. roganuM mULa kyAM che ? ativicAra karyo tethI ke vicAromAM gharSaNa UbhuM thayuM tethI ? koInI sAthe kalaha karyo tethI ke IrSyAne lIdhe manamAM baLatarA UbhI thaI tethI ? koInuM zubha joIne manamAM azubha vicAra jAgyo tethI ke khorAkanA niyamono bhaMga karyo tethI ?'' A zodhavAne badale enAsinanI goLIthI patAvo to lAMbe gALe pharI Uthalo mAraze ja. ema durguNamAM tAtkAlika sahAya ApavAnI zakti che paNa cirakALa nahi. becAra vAra saphaLatA maLI jAya paNa aMte to te niSphaLa jAya ja che. durguNo duniyAmAM phAvatA dekhAze, moTI gADIo lAvatA dekhAze, pratiSThA ane hAratorA paNa apAvatA dekhAze, paNa e tAtkAlika che. lokone tAtkAlika zaktiono moha che eTale traikAlika zaktio sAme dRSTi jatI nathI. jeo AMtaravaibhavanA svAmI che teo tAtkAlika lAbha letA hovA chatAM emanI asIma zraddhA vaikAlika tarapha che. loko jyAre hiMsaka yajJa, somapAna ane dyUtamAM cakacUra banyA hatA tyAre eka dharmagurue potAnA ziSyone kahyuM : "juo, Aje cArebAju somapAna, hiMsA, dyUta badhuM vadhI gayuM che enI sAme tamAruM cAritramaya ane tapomaya jIvana ja kAma lAgaze. pustako mokalavAthI nahIM, tamArA javAthI prakAza patharAze.'' - mAtra pustakothI mANasa sudharI jato hota to hindustAnanA dareka chApAmAM dara aThavADiye eka pAnuM dharmane mATe rAkheluM hoya che. to roja chApAM vAMcanArA badhA ja mANaso sArA thaI gayA hota ! ekaluM vAcana kAMI kAma karatuM nathI. e vyasana banI ya che. enAmAM vAcanazakti reading capacity vadhI jAya paNa pAcanazakti digestive capacity ochI thaI jAya. je AcaraNa dvArA parivartana Ave che e mAtra bhASaNothI ke lakhANothI nathI AvatuM. bhagavAna mahAvI2 ane buddhanA samayamAM je parivartana dekhAyAM enuM kAraNa jIvaMta AcaraNavALI Adarza vyakti loko samakSa UbhI hatI. cUMTAvA mATe netAo sadAcAra, satya ane pavitratAnI vAto kare che paNa AcaraNa sAthe ene zuM lAgevaLage ? Drinking wine ane preaching water. vAto zuddha jaLanI kare, mAnavatAnAM mUlya * 17 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAntamAM madyapAna e jIvanamAM parivartana nathI lAvI zakatuM. je satu puruSo che, sadAcArI che enA AcaraNano pratidhvani emanI pAchaLa AvanArAomAM paDe che, dhvanino ja pratidhvani che. AcaraNano ja paDagho paDavAno che. eka dharmagurue kahyuM "ahiMsAno pracAra karavA dUra dUranA pradezomAM javAnuM che. DuMgarALa pradezanI pelI pAra pagapALA javAnuM che. pratikULatAne sAthI samajIne javAnuM che. eka ziSya Ubho thayo, namana karyuM ane kahyuM : "gurudeva ! mane AjJA Apo." "vatsa ! A pravAsa e tapazcaryA che. mArgamAM ghasAro eTalo lAgaze ke tArAM jIvananAM 25 varSa ochAM thaI jaze." A vArtAlApa bagIcAmAM cAlI rahyo hato. bAjumAM gulAbanA choDa para eka sukumAra puSpa khIlyuM hatuM. ziSya kAMI na bolatAM mAtra najara pelA puSpa para mAMDI. guru samajI gayA. kahyuM : "jA vatsa ! huM tane AzIrvAda ApuM chuM." buddha dharmano karuNAno saMdezo cIna sudhI pahoMcADanAra A gulAbasaMta bhale thoDAM ocho varSa jIvyo paNa bIjAne dharma dvArA jivADI ane jIvI gayo, amara thaI gayo. puSya keTaluM jIve che ? paNa jeTaluM jIve che eTalAmAM suvAsa, sukumAratA ane sauMdarya sarajIne e cAlyuM jAya che. thoDuM jIvavA chatAM e aMtarano vaibhava vahAvI jAya che. jIvana keTaluM nahi, kavuM. puSpano AMtaravaibhava che suvAsa, sukamAratA ane sauMdarya. e samaje che ke AMtaravaibhava vahAvyA pachI mazIna ane davAo para vadhAre jIvavAnI icchA e jIvananI mUcha che. A vicAra jIvanamAM Ave to samAjanA vRddha, prAjJa, anubhavI puruSono lAbha gharane, samAjane, dezane maLe. paNa mANasa ema vicAra kare ke yuvAnImAM paisA pedA nathI karI zakyo ane have taka maLI che to huM saMcaya karI dIkarAone deto jAuM, peDhIne vadhu samRddha karato jAuM. to e mANasa dIkarAone paisAne badale durguNo ja Apato jAya che. jIvananI aMtima bhUmikAnA pratyAghAto samAjanA mAnasa upara paDe ja che. zuM puSpa ApI zake enA karatAM mANasa vadhAre na ApI zake ? puSpa to eka ja sthAnamAM Ape che paNa mANasa to yAtrI, pravAsI che. e potAnA vicAronI suvAsa, AcaraNanI sukumAratA ane jIvananuM sauMdarya jyAM jAya tyAM ApI zake che. keTalAya puruSo jIvaMta pustakAlaya jevA hoya che, emanuM AcaraNa 18 ki mAnavatAnAM mUlya Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdarzarUpa hoya che. AvA puruSo jyAM jAya tyAM potAnA AMtaravaibhavane vahAvatA hoya che. je vaibhava dazya che e sahunI najare Ave che paNa je adazya che ene jovA mATe to dhyAnanI sahAyatA levI paDe che. suvAsa ane saguNa dazya nathI, najare paDatAM nathI paNa jenI indriyo saceta che te mANI zake che. dhyAnamAM AMtaravaibhava jANI zakAya. ApaNuM sUkSma tattva amuka paLomAM ApaNane sUcanA Ape che, ApaNA manane dore che, mArA jIvanamAM eka evo prasaMga hato jemAM mAna hatuM, sthAna hatuM, AgevAno utsukatAthI sanmAna ApatA hatA. mana paNa lalacAtuM hatuM, paNa cetanAe cetavyo : "nA" pADI to jIvananI eka vikaTa ghaTanA TaLI gaI. dekhAtA sukhanI pAchaLa lAMbA kALanuM du:kha AvI rahyuM che e vicArazuddhi, dhyAna vinA kema dekhAya ? je jAgRta che e ja ene sAMbhaLe che ane e avAjane AdhAre AgaLa vadhe che. mahApuruSone jyAre vicAromAM garabaDa lAgI tyAre kahyuM : mane upavAsa karavA do. mauna karavA do, Atma-AlocanA karavA do, jovA do ke bhUla kyAM che." ane A rIte teo zodhI kADhatA ke aMtaranA avAje je kahyuM enI viruddhamAM karyuM tethI garabaDa thaI. paNa bIjo eka varga evo che je A tattvane dabAvavAno, miTAvavAno upAya le che - dArU, kAma ke koI vyasana. A vastuo avAjane dAbI de che. mANasa dArUnuM zaraNuM zA mATe le che ? cokkasa mAnajo ke kharAba kAma mATe enuM aMdaranuM tattva nA pADatuM hoya che, kahetuM hoya che : "tuM kyAM jaI rahyo che ? tArA AcArane mUkIne, tArA kuTuMbane mUkIne, tArI vizvAsu vyaktione mUkIne tuM kyAM jAya che ?" tarata pyAlI bhare, peTamAM ThAlave ane jyotane bujhAvI nAkhe, have e avAja zuM kahevAno che ? dabAI gayo. avAja ene parezAna na kare eno A upAya che. jyota jhAMkhI paDatAM dAnava ane mAnavamAM kAMI phera raheto nathI. dAnavane paNa bhUla mATe aphasosa nathI ane vyasanane AdhIna banelAne paNa aphasosa nathI. banne eka ja bhUmikA upara che. aMtara eTaluM ja che ke dAnava mAnavanA vezamAM phare che. dharmano svAMga paNa paherI le che. jAgela tattvane baMdha na karI zakAya to enA upara AvaraNa to jarUra mAnavatAnAM mUlya : 19 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAvI zakAya. e AvaraNa zuM che ? nazo. TaoNlsTaoNya eka vArtAmAM lakhe che. eka mANase enI patnInuM khUna karavAno vicAra karyo. rAtanA patnI bharanidrAmAM sUtI hatI, pati to khUna karavAnA vicAromAM jAgRta hato. hAthamAM sAdhana laIne e patnI pAse gayo. e to bharanidrAmAM poDhelI hatI. nirdoSa moTuM joyuM ane vicAra Avyo : "eNe mAro zuM gunho karyo che ? mAtra mane kharAba mArge jatAM aTakAve che; paNa eno mArA para keTalo badho vizvAsa che ke huM ene mAravAno vicAra karI rahyo chuM evo vicAra mAtra paNa ene Avato nathI. AvI nirdoSa strIne kevI rIte mArI zakuM ?" Ama aMdarathI avAja Avyo. charo saMtADIne pAcho laI gayo. pachI eNe bIDI saLagAvI. vyasanathI vivekabuddhine dhumADAnA goTAmAM mUMjhavI nAkhI. have e pharI Ubho thayo ane charo hulAvI dIdho. vyasana avAjane kevo gUMgaLAvI de che ? Aja to sigAreTa ane dArU samAjamAM sudhArAnuM sthAna laIne beThAM che. e na le te vediyo ! A pravAhamAM mANaso potAnA svAsthane bhUlI jAya che, kensarano bhoga bane paNa sigareTa nA choDe. vyasana maraNanuM dvAra che. koIka koIka vAra evuM paNa bane ke ghaNA patharA bhegA thaI jAya to hirAnuM teja dabAI jAya, kAraNa ke patharAonI bahumatI thaI, hIro ekalo paDI gayo. khUna mANase nathI karyuM paNa vyasane karyuM che. jyAM sudhI e mANasa hato tyAM sudhI e khUna na karI zakyo paNa jyAre mANasa maTI gayo tyAre ja e khUna karI zakyo. jyAM sudhI mANasa "mANasa' che tyAM sudhI e kharAba kAma nahi karI zake paNa jyAre aMdarano "mANasa" marI jAya che tyAre ja e AvuM kAMIka karavA taiyAra thAya che. jIvanadraSTAo kahe che : "mANasa kadI haMmezA mATe kharAba hoI zake ja nahi. mANasamAM amane zraddhA che. paNa jyAre koI kharAba kAma kare che tyAre e mANasa nathI hoto; pazutattva Ave che ane kAma karI bese che. jevuM e tattva jAya che ke pazcAttApa zarU thAya; "meM bahu khoTuM karyuM.' nabaLI paLomAM bhUla thaI jAya che. rAtre sUtAM pahelAM zAMta ane prasanna thaI prArthanA karo e nabaLI paLa ane kanya yAda Ave, ane kahe : "bhagavAna ! mane kSamA karo, mArAthI bhUla thaI gaI. pharI AvI bhUla nahi 20 * mAnavatAnAM mUlya Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya.'' vicAro, kSamA karo ema kahenAra koNa ? ane peluM kRtya karanAra koNa ? jyAM pAcho mANasa Avyo eTale kahe che ke kSamA karo. paNa jyAre e kAma karyuM tyAre e mANasa nahoto. mANasa AvezamAM AvIne kAMI karI bese che tyAre e mANasa ja nathI. hoto. AMtaravaibhava eTale svanuM darzana. A darzana thatAM samajAya che ke mANasamAM eka evuM tattva che je suMdara, suvAsita ane zAzvata che. cintana ane dhyAna vinA A tattva jhAMkhuM thayuM che. bahArathI meLavelI bhautika vastuo vacce ApaNo khudA DhaMkAI gayo che. jIvananI suMdaratA dekhAtI nathI, pote potAne joto nathI ane pote svane bahAra zodhe che. taka gayA pachI mANasa game teTalo pazcAttApa kare paNa ene kAMI maLatuM nathI, mAnavabhavamAM maLelI A taka AvA vAtAvaraNathI DhaMkAI na jAya mATe maLelAM sAdhano sAdhakane sAdhyanI dizAmAM laI jAya che ke nahi emAM jAgRta rahevAnuM che. sAdhana sAdhana che e kharAba nathI. sAdhaka sAdhanano upayoga karI jANe to jagatanAM badhAM ja sAdhano enA vikAsanAM sahAyaka tattva banI jAya che. je aMda2 ekAgra nathI banato, ekacitta nathI banato, saMgItamaya ane saMvAdamaya nathI banato te koI ja sarjana nathI karI zakato. duniyAnA moTA vaijJAnikoe jIvanane mojamajAha karavAmAM, sinemA, nATaka ane klabomAM khalAsa nahotuM karyuM. tenA ja pariNAme A navasarjana che. AinsTAInane potAnI dhUnamAM be mahinA sudhI dADhI karavAno khyAla paNa nahoto Avyo. mATe ApaNe mAtra sAdhana tarapha ja na joIe, sAdhaka tarapha joIe, vizvabharanAM saMzodhakonI zodhanAM pariNAmono mAtra upabhoga ja karyA karIe ane vaLataramAM vizvajIvanane kAMI ja na ApIe to ApaNe devAdAra banIne nathI jatA ? ApaNA eka eka divasanA jIvanamAM asaMkhya jIvonuM jIvanadAna che. ApaNo jIvanapravAsa calAvavA ApaNe hiMsA ghaTADIe ane jIvadayA vadhArIe. dhikkArane jIvanamAMthI bahAra kADhI, premane mananA aNue aNumAM ghUMTIe, maitrInA prakAzathI veranA aMdhakArane kADhI jIvana pratye Adara keLavIe . sAdhaka prabuddha hoya to bahAranAM sAdhano aMda2nA jIvanane ghaDavAmAM kevo madadagAra bane che e vicArIe. khetIvADInA pAkanA pradarzanamAM eka kheDUte eka suMdara phaLa mUkyuM hatuM. mAnavatAnAM mUlya : 21 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUrathI juo to pANIno kUMjo lAge. kokane thAya khetIvADInA pradarzanamAM kuMbhAre banAvelA kUMjAnuM zuM kAma paDyuM ? paNa najIka AvatAM khyAla Avyo ke e kuMbha nathI, Jug nathI paNa eka koLuM hatuM. badhAne Azcarya thayuM. badhI jAtanA AkAro thAya paNa koLAmAM kuMbhano AkAra kevI rIte ? kheDUtane pUchyuM to kahyuM: meM akhataro experiment karyo. kALuM nAnuM hatuM tyAre kUMjAmAM mUkI dIdhuM. dhIme dhIme peluM aMdara vadhatuM gayuM. vadhatAM vadhatAM jyAre eno vikAsa growth pUro thavA Avyo tyAre kuMbha uparanuM paDa Outer shell toDI nAkhyuM. aMdarathI kUMjA jevuM koLuM nIkaLyuM. ApaNA jIvanane zuM A siddhAMta lAgu paDato nathI ? mANasa potAnA vicAronI kedamAM kedI che. mAnyatAonI jaMjIro ene mukta thavA detI nathI. mAnyatAo bahAra che. mANasa aMdara che. pote ja potAne pittaLa mAne to ene sonuM koNa banAvI zake ? vicAro ja maryAdita hoya, emAM jo amaMgaLa tattva bhareluM hoya, emAM nimnatA paDelI hoya to mANasa koI divasa UMce nahi jaI zake, kAraNa ke bahAra rahelI vastu aMdara rahelI vastune dabAve che, ene AkAra Ape che. vicAro jo UMcA hoya to vyaktitva khIle che. vyaktitvanI upara vicArono kuMbha che, e ja AvaraNa banIne AkAra ApI rahyo che. tamane evo koI mANasa nahi maLe je potAnA vicAro karatAM AgaLa gayo hoya. vicAronI maryAdAmAM ja mAnasa moTuM thAya che. mANasa vicArone ghaDe che, pachI vicAro ja mANasane bAMdhI le che. A eka anyonya yuktivALo nyAya che. pote ja karelA vicAro bahAra AvIne cokiyAta thaIne UbhA rahe che. vicAra jeTalA pramANamAM hoya eTalA ja pramANamAM mANasa bahAra jaI zake, AgaLa vadhI zake. zeTha koI anADI cokiyAtane pasaMda karI nokara rAkhe ane kahe : "tAre have A bAraNA upara UbhA rahevAnuM che; koIneya bahAra javA devAno nathI ane bahAravALAne aMdara AvavA devAno nathI." hukama karyo eTale e dvArapALa banIne Ubho rahe. pachI zeTha kahe : "mAre bahAra javuM che." to kahe : "nahi javA dauM" "kema ?" "tame ja mane hukama karyo che. huM vaphAdAra nokara chuM. AjJApAlana pahelAM." ema tame je vicAra karo cho e ja vicAro tamArA dvArapALa banI jAya che, cokiyAta banI jAya che. bahAra javA na de, aMdara AvavA na de. mANasa vicAra kare ane vicAra mANasane potAnAmAM pUrI rAkhe. saMpradAyomAM purAIne 22 che. mAnavatAnAM mUlya Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ salAmatI mAne che e tattva mATe nahi, saMpradAya mATe jIve che. saMpradAya pachI dharmano hoya ke prAMtano, bhASAno hoya ke mAnyatAno. e baMdhana che, beDI che. ghaNAkharA mANaso amuka vicAro nakkI kare che, pachI enI bahAra jaI zakatA nathI. jyAM sudhI bahAra na jAya tyAM sudhI bahAra rahelA prakAzapUrNa anaMta jagatanuM ene darzana kyAMthI thAya ? keTalAka mANaso sudhAraka hovAno, vicA2ka hovAno dAvo kare che paNa avasara AvatAM e tyAMnA tyAM ja hoya. bahAra javAno dekhAva kare paNa jaI na zake. jora kare che paNa pelA vicAro khUba joradAra hoya che. haMmezAM zeTha karatAM cokiyAta pahelavAna hoya che. zeTha jora karavA jAya to e bAvaDAthI pakaDI besADI de : 'besI jAo zeTha !'' zeTha zuM kare ? pelo moTo cha hAthano ane A nAnakaDo mANasa, pakaDIne besADI de. tamArA vicAro eTalA baLavAna banI jAya che ke tame AMkha baMdha karI dhyAnamAM paramAtmAnA dvAre pahoMcavA prayANa karo tyAM pelA jUnA rIDhA vicAro roke : ahIMthI AgaLa nahi javAya. tame kaho : mAre bahAra javuM che, paNa tyAM pelA baMdha dvAranI dIvAlo sAme Ave, sAme aMdhAruM Ave, tamAruM mana zUnya banI jAya, tamane kAMI ja na jaDe. mAnasika bhUmikA evI thAya ke tame aMdara ne aMdara gUMgaLAI jAva. pachI eka ja rasto rahe. dhyAna nathI dharavuM. jyAre jyAre dhyAnamArga para prayANa karuM chuM tyAre na AvavAnA vicAro Ave che, mUMjhavaNa UbhI thAya che, gabharAmaNa thAya che, cena paDatuM nathI, ekaluM aMdhAruM ja aMdhAruM, infinite darknesss dekhAya che." prakAzane pradezanI maryAdA nathI ke saMpradAya nathI. pavanane koI paMtha ke jJAti nathI. pANIne koI sImA ke bhASAnuM baMdhana nathI. pRthvI saune AdhAra Ape che. prakAza, pavana, pANI ane pRthvIne AdhAre jIvato mANasa, mANasano duzmana kema ? kAraNa zuM ? tamArI mAnyatA AsapAsa cAre bAjuthI mAnyatAe tamane pUrI dIdhA che, anaMta tarapha prayANa karatA mANasane vicA2nI saMkucitatAe maryAdita karI mUkyo che. mukhya vAta zuM che ? vicAro che. vicAronI eka duniyA che. kArya ane bhASAnI duniyA dekhAya paNa vicAronI duniyA adRzya che; je nathI dekhAtI paNa kArya ane bhASA ane karanAra, vicAra karanAra koNa che ? AtmA che. AtmA jeTalA pramANamAM zuddha ane zubha tattva hoya eTalA pramANamAM e zubha tattva bhASAmAM ane AcaraNamAM Ave. ghaNA mANaso kharAba kAma karavA nathI mAgatA, icchatA hoya, 'ame mAnavatAnAM mUlya * 23 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAruM ja karIe.' paNa jIvanamAM evI paLa AvIne UbhI rahe che, kharAba karI nAkhe che. kharAba thaI gayA pachI ekalA paDatAM manamAM thAya ke A nahotuM karavuM, karavA jevuM nahotuM paNa thaI gayuM. pachI pazcAttApa paNa kare. dharma ane adharma samajAvavA zrIkRSNa duryodhana pAse AvyA. dRSTAnta ApI ghaNuM samajAvyuM. kRSNa bolI rahyA eTale duryodhane kahyuM : "jAnAmi dharmama na ca me pravattiH jAnAmi adharmama na ca me nivRtti / kenA Dapi devena nadi sthitenaH yathA niyuktoDasmi tathA karomi " "tame je dharma kahevA mAgo cho e huM jANuM chuM paNa e mArge huM jaI zakato nathI. adharma zuM che te huM jANuM chuM paNa emAMthI huM pAcho vaLI zakato nathI. haiyAmAM evuM "kAMIka' che jenA dhakkAthI A badhuM karye ja jAuM chuM. haiye koI vRtti beThelI che je mane dore che ane evI kSaNa AvatAM e pramANe huM karI nAkhuM chuM." duryodhane je kahyuM e kadAca tame paNa kahI zako. "tame je badhuM kahevA mAgo che e amane paNa khabara che. zuM ame amArA chokarAone zikhAmaNa ApavA besIe chIe tyAre sArI zikhAmaNa nathI ApatA ? ame to icchIe chIe ke amAro dIkaro satyavAdI harizcaMdra thAya." paNa koI maLavA AveluM hoya ane na maLavuM hoya to dIkarAne kahI devAya : "jA, jaIne kahI Ava ke bApAjI ghare nathI." eka yugala mArI pAse AvyuM. patnIne dekhatAM e kahe : mane dArUnI gaMdha Ave che, havethI huM e nahi lauM. mahinA pachI emanAM patnI phariyAda karatAM AvyAM : "e to cAlu thaI gayA pAchA !" bhAIne bolAvIne pUchyuM : "zuM A vAta kharI che ?" bhAIe kahyuM : "huM tamane kharuM kahuM chuM. atyAre mane thAya che ke e kharAbamAM kharAba, gaMdI vastu che. paNa jyAre mitro maLe, klabamAM bhegA thaIe ane e dabANa kare : "dosta ! le ne have !" ane huM pyAlI peTamAM nAkhI dauM chuM. nAkhyA pachI bhAna nathI rahetuM. paNa jyAre ahIM AvuM chuM, tamane maLuM chuM, tyAre thAya che ke A khoTuM thAya che." A kSaNa, je kSaNamAM mANasa nirbaLa bane che e kema Ave che ? AvuM kAma mANasathI kema thAya che ? mANasa pote nathI karavA mAgato chatAM karI bese che. zA mATe karI bese che ? potAnI icchA viruddha kare che enuM kAraNa zuM ? zodhavAnuM A ja che, research AnI ja karavAnI che. je nathI karavA 24 * mAnavatAnAM mUlya Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAgato chatAM ene e karavuM paDe che. koka vAra je nathI cAhato e cAhI le che. evAM kAma tarapha taNAIne, kheMcAIne cAlyo jAya che. koI paNa kAma ekadama nathI thatuM. dareka kAryanuM background che, pArzvabhUmikA e vicAra che. ajJAna manamAM juduM ja tattva paDyuM che. e ajJAta cittamAM vicAro chupAIne beThA che. jIvanamAM paLa evI AvatAM chupAIne beThelA vicAronA dabANane lIdhe mANasa aNadhAryuM kAma karI bese che. vizleSaNa karazo, UMDANamAM UtarIne ciMtana karazo to lAgaze ke tame je kArya karI rahyA cho enI pAchaLa tamArA ajJAta manamAM, ajJAta bhUmikAmAM paDelo vicAra che e tamane ko'kavAra evI rIte prere che, dore che, dhakko mAre che ke tame vagara vicAryuM ja eka kAma karI nAkho cho. sAMkaDA daravAjAmAMthI bahAra nIkaLavA pacIsa mANaso UbhA hoya ane tamArI AgaLa koI sajjana Ubho hoya. sahune bahAra nIkaLavuM hoya, utAvaLa hoya emAM dhakko lAge ane AgaLa Ubhelo sajjana paDI jAya. e dhakko koNe mAryo ? tame mAryo ? nA, tame nathI mAryo paNa pAchaLa UbhelAmAMthI koIke dhakko mAryo, e tamane vAgyo, tamAro sajjanane vAgyo ane e UthalIne paDI gayo. mANasa pote paDavA nathI mAgato paNa pAchaLathI dhakko AvI jatAM e samatulA (balance) gumAve che ane paDe che evI rIte vicArono dhakko cAlyo Ave che ane e nabaLAM kArya tarapha, kharAba bhASA tarapha, kharAba vartana tarapha DhaLI paDe che. mATe tame bahAranA kAryane ke dekhAvane badalavAno prayatna karo, bhASAne sudhAravAno prayatna karo te pahelAM vicArone sudhAravAno prayatna karo. vicAro kArya ane bhASAnA janaka che. janmadAtA che. vicAro badalAtAM kArya badalAI jAya che. vicAra badalAya che sArA saMgathI, sArA vAMcanathI, sArA vAtAvaraNathI ane dhyAnamAM potAnA paricayathI, dhyAnamAM jJAna thAya ke dekhAuM chuM e huM nathI, deha che, indriyo che, rUpI che te dekhAya che. huM arUpI chuM, huM kAcamAM kema dekhAuM, huM to AMkhanI bArI pAchaLa chuM. A indriya dvArA huM dekhuM chuM, huM caitanya chuM. jemAM jJAna eTale jANavuM, darzana eTale mAnavuM ane cAritra eTale mANavuM - A mAro AMtaravaibhava che. huM daridra ke duHkhI nathI. AMtaravaibhava mAro zAzvata AnaMda che. mAnavatAnAM mUlya = 25 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. bhUlane kema sudhAravI ? ziyAnA eka rAjAne suMdara, * 5 dekhAvaDo rAjakumAra che paNa e che jarAka kUbaDo che. rAjAe moTA moTA che vaidone bolAvyA, khUba davAo karI, paNa 1 aMte saune lAgyuM ke A khUMdha maTADI zakAya che tevI nathI. evAmAM eka zilpI Avyo. eNe kahyuM "huM maTADI dauM." rAjakumAranA jevuM ja AbehUba che. enA jevuM ja suMdara UMcuM pUtaLuM banAvyuM; moTuM, AkAra badhuM ja jANe jIvaMta { rAjakumAra. paNa jarAka pheraphAra hato. A pUtaLuM TaTTAra UbhuM hatuM. zilpIe rAjAne huM kahyuM : rAjakumAre mAtra eTaluM ja karavAnuM che ke roja A pUtaLAnI sAme dasa miniTa baDa UbhA rahe ane vicAra kare : A mAruM pUtaLuM che, AnI sAme barAbara TaTTAra huM kema Ubho na rahuM ? rAjakumAra roja dasa miniTa pUtaLA AgaLa TaTTAra Ubho rahevA prayatna kare che ane aMdara ne aMdara, manomana prayatna kare. 26 jAnavatAnAM mUlya WWW.jainelibrary.org Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema karatAM karatAM dhIme dhIme kUbaDo Ubho rahevAne badale e TaTTAra Ubho rahevA lAgyo. rAjakumAra jyAre 25 varSano thayo tyAre sIdho TaTTAra tall, straight pelA pUtaLAnI jema ja Ubho rahevA lAgyo. Only ten minutes a day. rojanI dasa miniTa, bIjuM kAMI nahi. tamArI khoDane sudhAravA mATe, khUdhane sudhAravA mATe, sIdhA banavA mATe divasanI mAtra dasa miniTa ja ApavAnI che. niyamita dhyAnanI A dasa miniTa jIvananI dizA badalI deze. tamane sAmAyika tarapha laI jaze. dasa-dasa miniTanA prayatnathI rAjakumAranI khoDa nIkaLI gaI tema mANasa, paNa potAnA vicAronI quality koTine, prakArane jue, vicArone prakAza Ape, vicArone UrdhvagAmI banAve, jAgRta kare to aMtaramAM je duniyA UbhI karavA mAge che e jarUra UbhI karI zake. - tamArA vicAro nIce na cAlyA jAya, koInuM kharAba karatA na thaI jAya, emAM amaMgala tattva AvI na jAya eTaluM ja dhyAna rAkhavAnuM che. rAjakumAra jarAka jo vaLI gayo to pAcho kUbaDo rAjakumAra Hunchback Prince thaI javAno. paNa jene TaTTAra thavuM hoya eNe to potAnA zuddha tattva sAme TaTTAra UbhA rahevAnuM che. TaTTAra UbhA rahetAM rahetAM TaTTAra thaI javAya. mANasane asatya, amaMgala ane abhadra vastuo gamatI hoya to enuM mULa kAraNa vAsanAthI raMgAyelA enA vicAro che. sArI vAtanI copaDIo keTalI khape che ane gaMdI vAtanI kevI UpaDe che ? keTalIka vAra sArA dekhAtA mANaso gaMdAM lakhANo vAMcatA hoya che. mANasanuM mana kharAba tarapha jaladI DhaLI jAya che. koInI bIbhatsa vAta thatI hoya, tame bahu utAvaLamAM ho tema chatAM jarA UbhA rahI javAyane ? AvI vAto game che ane jaladI bhulAtI nathI. keTalAka AvI vAto thatI hoya, koInA anAcAranI vAto thatI hoya to kahe : "jANI levA do, jANyuM hoya to kAma lAgaze." - zuM kAma lAgaze ? vicArone saDAvavA mATe ? AvuM jANeluM kAma nathI lAgatuM, nukasAna kare che, vicAronI duniyAmAM kharAba vastu nAkhI de che. dUdhanA pAtramAM tejAbanuM ekAda TIpuM nAkhI de to zuM thAya ? TIpuM eka ja che paNa dUdha badhuM phATI jAya, paNa e ja dUdhamAM chAzanAM be TIpAM paDe to kevuM sarasa dahIM bane, jAmI jAya. dUdha tamAruM che, bahAranuM meLavaNa zuM Ave che e jovAnuM che. huM ogaNIsa varSano hato tyAre mArA pitAe eka sarasa vAta mAnavatAnAM mUlya 4 27 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batAvelI. e dIvAsaLInI peTI lAvyA. mane vizvAsa hato ke e bIDI nathI ja pItA. tema chatAM temaNe A dIvAsaLInI peTI kema kADhI ? emaNe dIvAsaLI saLagAvI, enAthI kAgaLano TukaDo saLagAvyo. mane kahyuM "joyuM ? A kAgaLane saLagAvatAM pahelAM dIvAsaLIne potAne saLagI javuM paDyuM. bIjAne bALatAM pahelAM potAnuM moDhuM ene bALI nAkhavuM paDayuM. je dIvAsaLI potAnA moDhAne kALuM nahi kare e koIneya bALI zake nahi. ATaluM tuM dhyAna rAkhaje, have tAre jyAM javuM hoya tyAM jA. je karavuM hoya te vicArIne karaje." emaNe to gajabanI vAta karI nAkhI, jIvanano Akho pATha ApI dIdho, je vAtane samajAvavA keTalAM zAstro lakhAyAM e vAta match boxnI nAnakaDI dIvAsaLImAM kahI nAkhI. huM to vicArato ja rahyo A vAte to mArA vicAronI duniyA badalI. vAta sAva sAcI che. duniyAne kharAba karavA pahelAM potAnA moDhAne kharAba karavuM paDe che, duniyAne jalAvatAM pahelAM potAne jalI javuM paDe che. koIne kALo cItaratAM vicAra ane vANIne kALI karavI paDe che. lagA sako to bAga lagAo, Aga lagAnA mata sIkho jalA sako to dIpa jalAo dila ko jalAnA mata sIkho // je hiMsA kare che e potAnA prema ane maitrInI AtmahiMsA karyA vinA bIjAnI hiMsA nathI karI zako. bhagavAne kahyuM : "tuM bIjAnI nahi paNa khuda tArI ja hiMsA kare che. tuM bIjAne nahi paNa khuda tane ja nukasAna kare che.' A duniyAmAM sukha lAvavuM hoya to ekalI vAtothI nahi bane. aMdarathI palaTo lAvavo paDaze. dharmanI bhASAmAM ArtadhyAna ane raudradhyAnane tyajavAM paDaze. karmabaMdhanano prAraMbha vicArathI thAya che ane karmabaMdhanane lIdhe ja AtmA durgatimAM jAya che. dharmanI A kaThina bhASA dIvAsaLInI bhASAmAM saraLa dekhAya che paNa satya eka ja che. vicAromAM palaTo lAvyA vinA bahAra kadI palaTo lAvI zakAto nathI. vicAromAM palaTo kema Ave ? prayatna karo to jarUra Ave. kaThina che paNa azakya nathI, Teva ghaNA vakhatanI che, vicAro ane saMskAro UMDA UtarI gayA che. eka vidvAne sAcuM ja kahyuM ke mANasanI Teva elastic che; vajana roller nIce dabAvo, sIdhI karavA prayatna karo paNa roller kADhI lo eTale e Teva 28 * mAnavatAnAM mUlya Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULa svabhAvamAM AvIne UbhI rahe. mATe ja satata zravaNa, manana, dhyAna, ciMtana A badhAM sAdhanonI pratiSThA. - sAdhaka taiyAra hoya to ja sAdhanano upayoga thAya, sAdhaka pramAdI ke ALasu hoya to sAdhana sAme paDyAM hoya to paNa zuM vaLe ? jo mAtra mALAthI ja mokSa maLato hota to mALA vecanArA badhA ja mokSe jAta. sAdhana to sAme ja paDyAM che. gaNyA kare che, karato kAMI nathI. jevI rIte bALakane suMdara Tevo pADIe chIe ane dhIme dhIme moTuM karIe chIe tema tamArA vicArone Teva pADIne moTA karo. koI evo aNasamaju mANasa nahi maLe je dIkarAne moTo karavA patnIne kahe tuM be hAtha pakaDa ane huM be paga pakaDuM ane kheMcIe, jaladI moTo karI nAkhIe. "ema e moTo nahi thAya, marI jaze." suMdara vicAro ekadama bahAra nathI AvatA eno paNa vikAsa - growth thAya che. ene UgavA do. tamAruM kAma khAtara ApavAnuM che, sArA vicAranuM zravaNa e poSaNa - nourishment che, e tamArA vicArone khorAkarUpe ane khAtararUpe maLe che. ahIM je zravaNa karyuM e khAlI jatuM nathI, e khorAkanuM kAma karI ja rahyuM che. A jIvanane puSTa karaze ja. jene jIvanamAM AgaLa vadhavuM che, jIvanane suMdara banAvavuM che, potAnA AMtaravaibhavane vadhAravo che eNe pahelAM potAnA vicArone palaTAvavAnA che. vicAromAM traNa tattvo lAvavAnAM che. satya, zubha ane suMdara - truth, goodness ane beauty A traNe vicAronuM surUpa che. ApaNA vicAromAM satya ramatuM hoya to jIvana satyamaya bane. paNa vicAro asatya hoya ane uparathI AvaraNa satyanuM karavA jAva to daMbha bane. aMdaranuM vyaktitva bahAra AvavA prayatna kare ane tame uparathI AcaraNanuM dabANa karo to daMbhanI vikriyA sivAya zuM thAya ? abrAhama liMkananA jIvanano eka prasaMga che. eNe vakIlAtanI zarUAta karI tyAre vAraMbhamAM gharAka ochA AvatA paNa eNe nakkI karyuM : mArA dhaMdhAne huM mArA vicAra ane AcArathI suMdara banAvIza. dhaMdho kharAba nathI. je mANasa dhaMdhAne apanAve che enA upara dhaMdhAnI pratiSThA ane kIrtino AdhAra che. dareka dhaMdhAmAM kharAba tattva maLI AvavAnuM ane UrdhvagAmI tattva maLI AvavAnuM. pachI e vakIla hoya, DaoNkTara, enjiniyara hoya ke vyApArI hoya ke sAdhu hoya. dhaMdho nahi paNa dhaMdho mAnavatAnAM mUlya 29 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ calAvanAra vyakti koNa che enA upara dhaMdhAnI pratiSThA AdhArita che. liMkane nakkI karyuM : "mAro dhaMdho mane nIce nahi pADe paNa huM dhaMdhAne UMce lAvIza." emanI pAse eka mANasa Avyo : "mAre eka mANasa pAsethI aDhI DaoNlara levAnA che. e mATe tamAre mAro kesa laDavAno che." "aDhI DaoNlara ?" "hA, aDhI DaoNlara. mAre enuM abhimAna toDavuM che. aDhI DaoNlarano prazna nathI paNa e mAthuM UMcuM rAkhIne phare che, mane sAme maLe to namatoya nathI. e mArI bAjumAM ja rahe che, meM ene aDhI Dolara ApyA hatA paNa e have ApI zake tema nathI." liMkane kesa lIdho ane pachI pelAne bolAvyo, pUchyuM to kahe : "sAheba, huM to garIba mANasa chuM. meM to ene aDhI DaoNlara kyAranAya ApI dIdhA. mane namAvavA mATe mArA upara kesa karavA mAge che." asIlane bolAvIne likane kahyuM : "huM tamAro kesa laDIza kharo paNa mArI phI jANo cho ne ?" "keTalI phI ?" "dasa DaoNlara." "aDhI DaoNlaranA kesa mATe dasa DaoNlaranI phI ?" mANasanA manamAM abhimAna ane moTAIno pavana bharAya pachI e game te ApavA ke phanA karavA taiyAra ja hoya che. "kabUla che, paNa, e mANasa paisA ApI zake ema nathI eTale e jelamAM ja javo joIe." dasa DaoNlara laI kesanI hakIkata laI ene chUTo karyo. liMkane pelA garIba pADozIne bolAvyo : "le, A pAMca DaoNlara laI jA. AmAMthI aDhI DaoNlara ene ApI enI pAsethI rasIda laI mane ApI jaje, jA." pelo rAjI thato pAMca DaoNlara laI pelAne bAraNe Ubho rahyo : "zeTha, A tamArA aDhI DaoNlara laI lo ane mane rasIda lakhI Apo. mAre tamArI sAme laDavuM nathI. huM garIba mANasa tamane kema pahoMcuM ?" rasIda laI jaI liMkanane ApI. bIje divase pelA asIla zeTha gADImAM AvyA, "vakIla sAheba ! have ApaNe kesa nathI laDavo." "kema ?" "have javA do." liMkane pelI rasIda ApI ane kahyuM : "A lo rasIda." "tamArI pAse ?" "hA huM vakIla chuM, laDAvavA mATe nahi, samAdhAna compromise karAvavA mATe. huM lokone lUMTavA mATe nahi, nyAya batAvavA mATe chuM. ahaMkArane poSavA mATe nahi paNa garIbone bacAvavA mATe chuM." 30 * mAnavatAnAM mUlya Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasa vicAra karato thaI gayo : "likana, tamArA jevo vakIla to ko'ka ja maLe. AvA mANaso Avaze to ja A dhaMdhAnI ane samAjanI pratiSThA vadhaze." jUThA mANasono pakSa levo, emane bacAvavA, emanI vakIlAta karavI emAM to potAnI buddhino vyabhicAra karI mANasa dhIme dhIme nIce ane nIce cAlyo jAya che. pAMca-pacIsa varSe evA mANaso pAse paisA ghaNA thaI jAya che paNa e | vicAronA taLiye beThelA hoya che. evA ghaNAya che je paisAthI UMcA, vicArothI nIcA hoya che. emanA jIvanamAM samatolapaNuM ja nahi. saMvAda vinA te kAMI jIvana che ? mANasa nIcA vicAro karyA kare, halakA vicAromAM jIvyA kare to dhIme dhIme e vAmaNo ja thAya ne ! bahArathI moTo lAge paNa aMdarathI vAmaNo ja hoya. duniyA moTo jANe paNa aMdaranI duniyA du:khI hoya. zAMti maLatI na hoya. manamAM parezAnI hoya. vicAromAM satya tattva AvavuM joIe. tame satyanI paDakhe UbhA raho. dasa DaoNlara maLatA hoya ke lAkha maLatA hoya paNa pakSa satyano hovo joIe. asatyanI dalAlI karatAM karatAM mANasa khuda asatyamaya banI jAya che. bIjuM zubha tattva vizvanuM bhaluM thAo e vicAre manobhUmi karuNAbhInI thavI joIe. A saundarya maitrInuM che. jIvamAtramAM rahela potAnA jevA AtmAnAM darzananuM che. vizvavAtsalyanuM che. ethI ja satya ane zubhanA saMskAro tIvra bane che tyAre mANasanA vicAro UrdhvagAmI bane che ane A UMcAIe ene suMdara tattvanuM pavitra darzana thAya che. mANasanA vyaktitvamAM, bhASAmAM, vicAromAM, kartavyamAM, jIvanacaryAnA ekeeka maroDamAM suMdaratA dekhAya che. prakRtinA pAsAmAM saundaryadarzana thAya ane e suMdaratAne joIne jonAranI AMkho bhInI thAya. kavivara TAgore bagIcAmAM pharatAM pharatAM khIleluM phUla joyuM. phUla jotAM jotAM emanI AMkha bhInI thaI gaI. "he prakRti ! teM A duniyAne kevI suMdara bheTa ApI che. mATImAMthI utpanna thanArA tattvamAM suvAsa, sukumAratA ane saundarya che. e ja prakRtino bALaka huM, mArAmAM azubha ane bIjA vicAro kema AvI zake ?" azru dhasI AvyAM. maitrIpUrNa ane saundaryasabhara gItAMjali pragaTI. bhagavAna mahAvIra ane buddhanA samayano prasaMga che. prasenajita rAjAe saMyama levAno vicAra karyo. badhe ThekANe pharIpharIne AvyA. sAdhuone, yogIone mAnavatAnAM mUlya : 31 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLI AvyA. kahyuM : "mAre sAdhu thavuM che, zramaNa thavuM che." badhA sAdhuo kahe : "Avo, amAre tyAM Avo." rAjAe kahyuM : "mArI eka zarata che. jenA AzramanuM AMgaNuM moTuM haze eno huM ziSya thavAno." sAdhuo A bhASA na samajI zakyA. emaNe to AsapAsanI jamIna levA ja mAMDI, kharIdavA ja mAMDI ane potAnA AzramanA AMgaNAne vizALa ane virATa karavA lAgI gayA. eka varSa pachI rAjA nIkaLyA. e kahe : "mAre tyAM pacAsa vIghAMnuM AMgaNa che." bIjo kahe : "mAre tyAM pAMcaso vIghAMnuM." badhe pharIpharIne e zramaNa bhagavAna pAse AvyA. pUchyuM : "tamArI pAse? tamAruM AMgaNuM keTaluM che ?" prabhunA mukha para caMdrazItala smita AvyuM ane kahyuM : "prasenajita ! jene vADa bAMdhI mAruM ane pArakuM kahI maryAdita karI kalaha karI zAnti khovI paDe ane gajathI mApavuM paDe evuM AMgaNuM amAruM nathI. ahIMthI ghoDA para besI doDo, AkhI jiMdagI sudhI tame doDo, ane tema chatAM paNa jeno cheDo na Ave te AMgaNuM amAruM che. amAro Azrama ane amArA AzramanuM AMgaNuM "vasudhaiva kuTuMbakam' che. AkhI pRthvI amArI che. A vizva amAruM AMgaNuM che. "prasenajita, amArA AzramanuM AMgaNuM jovA to tAre AMkha badalavI paDaze. A saMkucita najara anaMta - infinite - ne nahi joI zake. A AMkho maryAdita che. maryAdita amaryAditane kema joI zake ?" prasenajita emanA caraNomAM besI gayA. kahyuM : "bhagavanuM ! vAta sAcI che. jemaNe jamInane vadhArI, makAnone vadhAryA e to gayA, parigrahathI DUbI gayA." tamArI ATalI ja duniyA che. bAkInI duniyA amArI nathI. jagatathI tame judA paDyA, jagatanA pravAhothI tame kapAI gayA, vizvabhAvano lAbha tamane have kyAMthI maLe ? vicAramAM anaMtanI vizALatA AvatAM emAM A traNe tattvono udaya thAya che. paheluM satya, bIjuM zubha ane trIjuM saundarya. paNa ghaNA kahe che : "cAlo vicAromAM, amArA magajamAM satya, zubha ane saundaryane rAkhIzuM paNa jIvana jIvavuM che to amane asatyane jANavA do, azubhane jovA do ane asuMdara zuM che eno anubhava karI levA do. jyAM sudhI anubhava na karIe tyAM sudhI vastusthiti samajAtI nathI. padArthano sAco 32 - mAnavatAnAM mUlya Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava karavA mATe A anubhava paNa karI laIe." ApaNe vicArIe : tamane evo koI mANasa maLaze je joto hoya nIce ane caDato hoya upa2 ? taLeTI tarapha moDhuM rAkhIne zikhara tarapha javAno prayatna kare, e zikhare nahi pahoMce paNa nIce gabaDI paDavAno. je vicAromAM asatya, azubha ane asuMdara rAkhe che enA jIvanamAM satya, ziva ane sauMdarya mATe jagyA kyAM che ? tamAre duniyAmAM je lAvavAnuM che, jenuM sarjana karavuM che, ene pahelAM manosRSTimAM lAvavuM paDaze. jema jema manosRSTimAM e khIlatuM jaze tema tema bahAranI duniyAmAM enuM parivartana AvatuM jaze. bahAranA hajAro hathoDAthI paNa na sudharI zake e jo aMdarathI parivartana ANe to bahAranI badhI sRSTi sahaja rIte palaTAvI zake. vicAronI zodha karanAro ja kharo krAMtikAraka che. krAMti eTale zuM ? eka rAjyane khatama karI navuM rAjya lAvavuM, lAMbA kapaDAmAMthI TUMkAM (mini) kapaDAM paheravAM, hAthathI khAtA hoIe tenA badale charI kAMTAthI khAvuM - e krAnti che ? sAta varSa pahelAM eka bhAI bhUlezvaramAM rahetA hatA te hamaNAM phaleTamAM rahevA AvyA che. e kahe : "mahArAjazrI ! tame joyuM ? huM pahelAM hato e nathI. krAMti thaI, ghara ane jIvana badhuM ja badalAI gayuM che. Avo ane juo." meM pUchyuM : "thayuM zuM ? kahe : "ame bhUlezvaramAMthI sIdhA ahIM blaoNkamAM AvI gayA. nAnA nAnA oraDAone badale vizALa oraDA, badhuM Adhunika maoNDarna pharnicara, oraDe oraDe ghaDiyALo, TI.vI., viDiyo, paheravezamAM, khAvAmAM badhe ja krAMti." krAMti' zabda keTalo sasto banI gayo che ! jhArane mArI baoNlzavijhama lAvavuM ane loko bhale "krAMti' kahe paNa sAcI kAMti mANasanA mAnasanA palaTAthI Ave che. aMdarano palaTo karo to bahAranA jIvananA pravAhono palaTo sahaja thaI jAya. aMdaranA palaTA sAthe bahArano palaTo thAya ja. Aje eNlopathImAM, vaidakIya kSetromAM ke mAnasazAstramAM zuM kahe che ? vicAro badalo. keTalIya mAMdagIonuM nidAna X-RaymAM nahi maLe te vicAromAM maLaze. mAnavatAnAM mUlya che 33 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicArothI thAkI gayo e kahe ke huM bImAra chuM. ane bImArInA vicArone lIdhe dhIme dhIme bImArIo vadhatI ja jAya. bhagavAna mahAvIra, bhagavAna buddha e badhI mahAna vyaktioe aMdaranI duniyAmAM parivartana ApyuM ane bahAranuM badhuM palaTAI gayuM. gADIne bIje mArge vALavI hoya to nIce UtarIne cAre TAyarane pheravavAnI jarUra nathI; steeringne jarAka vaLAMka Apo, badalo ane cAra paiDAM e rIte pharI jaze. A DrAiviMgano anubhava e ja vicArono anubhava che. vicAronuM steering jenA hAthamAM barobara che e je dizAmAM jIvanapravAhane badalavA mAge che e dizAmAM e parivartana lAvI zake che. uparanI duniyAmAM javuM hoya to nIcI bAjunA vicArone jovAnuM baMdha karavuM joIe, evA mitrone maLavAnuM baMdha karavuM joIe. satya, zubha ane sauMdaryanA vicAronuM dhyAna ja mANasane UrdhvagAmI banAve che. 34 4 mAnavatAnAM mUlya Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. sonuM potAne pittaLa mAne tenuM zuM ? >&>4 >&>4 jagatamAM je kAMI ApaNAthI sarjana ke visarjana vAstavika bane che enI kalpanA pahelAM e vicAra AkAra le che. citrakAranA manamAM vicAronuM eka rekhAcitra AkAra le che ane pachI ja e pIMchI hAthamAM le che ane phalaka (canvas) upara cItaravAnuM zarU kare che. zilpInA manamAM AkRti AkAra le che tyAre ja ene paththaramAM kaMDArIne AkAra Ape che. sarjana pahelAM manobhUmikAmAM thAya che, pachI jagatamAM dekhAya che. je dRzya che enI pAchaLa adRzya kAma karI rahyuM che. je dekhAtuM nathI e kAraNa che ane je dekhAya che e enuM kArya che. kAraNa zAzvata che, kArya parivartanazIla transient. pIMchI vaDe dorAyeluM citra nAza thAya paNa jeNe citranuM manamAM sarjana karyuM te Atmazakti koI divasa naSTa thavAnI nathI. je sukhI banyA, samRddhivAna banyA, mAnavatAnAM mUlya * 35 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama kakSA prApta karI e pahelAM vicAronI duniyAmAM taiyAra thayA. mANasano A ja AMtaravaibhava che jene sukhI banavuM che, AnaMdamaya banavuM che e potAnA vicAromAM evo bane. ene lAgavuM joIe ke huM AnaMdamaya chuM. jyAM sudhI potAnA vicAromAM pote AnaMdamaya che eno anubhava na kare e ja dhUnamAM jyAM sudhI e vicAre nahi tyAM sudhI e AnaMdamaya kema banI zake ? eka vAra huM marInaDrAiva dariyAnI pALe cAlyo jato hato. sAmenA makAnamAM chaThe mALe kUtaro Ubho Ubho bhasato hato. pAchaLa vaLIne joyuM to mArI pAchaLa eka garIba kUtaruM cAlyuM AvatuM hatuM. ene joI pelo chachuM mALethI bhasyA kare, kAraNa ke e ajJAnI che. eTale e du:khI che. ene AnaMda nathI. bhale e dariyAnI sAme beThelo che, moTA makAnamAM beThelo che, karoDapatinI kAramAM sAMje pharavA jAya che, paNa ene potAnuM jJAna nathI. zeThanI khurazI agara gADI upara, jyAM munIma paNa na besI zake tyAM besI zake eTaluM mAna ane sthAna maLeluM che enuM bhAna bicArA e kUtarAne nathI. ene khabara nathI ke huM karoDapatino sAthI - companion chuM. ema jyAM sudhI mANasa aMdara nakkI nahi kare ke huM sukhI chuM tyAM sudhI ene koI sakhI nahi banAvI zake. tame ene paisA Apo, dAgInA Apo, hIrA ne pannA Apo, moTAmAM moTI gADI ane UMcAmAM UMco flat Apo, sArAmAM sArI sagavaDa Apo paNa e du:khI zA mATe ? ene khabara ja nathI ke aMdara koNa birAje che ! e to mAne che ke huM duHkhI chuM, pApI chuM. mAnavInA mana upara evA vicAro ThasAvI devAmAM Ave che ke tuM pApI cho, adharmI cho, pApathI bharelo cho. tArA pApamAMthI tane bhagavAna Ave to ja choDAvI zake eTale ja to loko avatAra mATe prArthanA kare che paNa avatAra AvIne Ubho rahe che tyAre kahe ke tame amArI vacce kema AvyA ? ame to pApI chIe ja; have tame amArAmAM AvyA to tame paNa pApI, ame tamane khatama karIzuM. mANase vicAro badalavAnI jarUra che, vicAromAM navI daSTi lAvavAnI che. bhagavAna svarUpa evo huM AtmA, pApI kema ? bhagavAna mahAvIre kahyuM : tuM bhagavAna che, tuM bhUlI gayo che eTale bIjI rIte AcarI rahyo che. tuM bhagavAna che e jo yAda karIza, samajI laIza to te nirbaLatAmAMthI Ubho thaIza. mANasa upara ladAyelA khoTA saMskAro, pApI na hovA chatAM potAne pApI mAne che. 36 9 mAnavatAnAM mUlya Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je potAnI jAtane pApI mAne che e game teTalI DUbakIo mAre to paNa ujjvaLa, nirmaLa, komaLa, svaccha ane pavitra nahi banI zake. je kALA cazmAM pahere ene AkhuM jagata kALuM dekhAya che. Aje pApanA, bhayanA mAryA sau marI rahyA che. tAva Ave to TI.bI.no vicAra, gaLAmAM du:khe to kaeNnsarano vicAra Ave. jAgrata bano, cetatA bhale raho paNa bhayabhIta na bano. bhayane lIdhe jiMdagImAMthI AzA ane utsAha cAlyAM jAya che ane je karavAnuM che e ja rahI jAya che. sArAmAM sAro mANasa nakArAtmaka vicArothI hatAza bane che. e jyotiSIne janmotrI batAve. jyotiSI kahe ke grahadazA kharAba che. pelo nirAza thaIne AvIne besI jAya. pUcho : kema ? to kahe hamaNAM kaIM ja nathI karavuM, graho pratikULa che. stars against che. potAnI icchAzakti (Willpower) gumAvI dIdhI, potanAmAM zraddhA hatI e gumAvI dIdhI dhIme dhIme bhayane lIdhe, nirbaLatAne lIdhe e aMdarathI khavAto jAya che. jatAM jatAM duniyAne paNa e cepa Apato jAya che. je nirbaLa che e mAtra e jyAM jAya tyAM khuda nirbaLa nathI paNa AkhA gharane, samAjane, prajAne nirbaLa sthAna ke vezane lIdhe mANasonA netA banI gayA che. aMdara khAlI che. bahAra dekhAva che. huM pApI chuM huM du:khI chuM mane bhaya che, A roga bhayaMkara che, A cepI roga che. huM e yAda ApavA mAguM che ke tuM AnaMdamaya cho paNa tArA AnaMdamaya svarUpa upara AvaraNa che. AnaMda tArAmAM che paNa tuM joto nathI, kAraNa ke teM du:khano pacheDo oDhyo che tArA manamAM, tArA vicAromAM, tArI bhAvanAomAM satata du:kha ane du:khano paDachAyo che. mANasa je jAtanA vicAro aMdara kare che tevuM dhImedhIme bahAra thaI jAya che. citrakAranA manamAM aMdara habasInI vicArarekhA hoya to enA citramAM habasI sivAya bIjuM kAMI nahi hoya. je monalisanA vicAra kare che enA phalaka upara monAlisAnuM rahasyamaya sAndarya ane smita AvyA vinA nahi rahe. ema jenA manamAM du:khanuM ja citra che e sukhI bane kevI rIte ? hajAro DaoNkTa2 Ave, mAnavazAstranA niSNAto Ave ke pachI philasUpho Ave paNa e kahe ke huM pApI, huM du:khI chuM to DaoNkTara zuM kare ? hA, kadAca ene iMjekzana daIne e bebhAna karI zake eTalI vAra e bhUlI mAnavatAnAM mUlya 37 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya. ene ArAma maLe paNa jevo e jAge ke tarata vicAre ke huM duHkhI chuM. duHkhano vicAra mANasanA manamAM ghara karI gayo che. e vicArane kADhavA mATe enI sAme sAro vicAra mUkavAno che. huM AnaMdamaya chuM. duHkha e to bahArano vicAra che, lokoe besADelo vicAra che. tame jo sukhI thavA mAgatA ho, kevaLa sukhI thavA mAgatA ho to AjathI ja thaI zako ema cho. paNa loko pote sukhI thavA nathI mAgatA, bIjAnI apekSAe sukhI thavA mAge che. pote jo sukhI thavA mAge to banI zake paNa badhA lokonI najaramAM sukhI bane e kema banI zake ? lokonI apekSA tamArA hAthamAM nathI ane lokonA sukha mATe tamAro abhiprAya bahu vadhAre paDato che. guNonI bAbatamAM nahi, dunyavI vastuo mATe bIjAnI pAse ekAdI gADI hoya ke moTuM makAna hoya to tame mAno ke ohohoho ! enI pAse keTaluM badhuM che, A mANasa keTalo sukhI che ! have enI apekSAe tame sukhI kevI rIte bano ? tamane game teTaluM sukha maLe chatAM tame tamAruM ochuM ja mAnavAnA ane bIjAnuM vadhAre ja mAnavAnA. eTale tamAruM mAnasika, laghutAgraMthijanya du:kha cAlu ja rahevAnuM. paNa tame manathI nakkI karo ke mAre enA jevA nathI thavuM. mAre khAvA dhAna ane rahevA sthAna che. AmAM rahelA sattvane, tattvane, jJAnane vikasAvuM. mAre nirapekSa sukhI thavuM che. keTalAka kahe che Happiness is relative - sukha sApekSa che; sAcuM. bIjAnA upara AdhAra rAkho cho tyAre sApekSa (relative) che, paNa jyAre tame svataMtra banI jAo cho tyAre (Relative) nIkaLI jAya che. pachI tame tamArI rIte sukhI banavA mAgo cho. je ghaDIe A vicAra jAgyo, pachI je nAnI nAnI vAto bIjAne herAna karatI hoya che tene to gaNakArazo nahi. jIvana pratyenuM tamAruM darzana ja badalAI gayuM haze. kudaratamAM thoDuM anukULa ane pratikULa cAlyA ja kare. eno A svabhAva che. e svabhAvamAM thoDuM goThavIne mANase adjust - anukULa thaI zAMtithI jIvavAnuM che. - ravivAre taiyAra thAo ane vyAkhyAnamAM AvavAne samaye varasAda Avyo to tame zuM kaho ? atyAre A varasAda kyAMthI AvI paDyo ? varasAde to herAna karI nAkhyA, varSARtumAM varasAda Ave che to herAna thAo cho ke varasAda nathI Avato to herAna thAo cho e vicAryuM ? mANasane tAtkAlika sagavaDa joIe che. enI pAse chatrI nathI. ene gharamAMthI TaeNksImAM besavuM che. tyAM sudhI varasAda Ubho rahI jAya to enAM kapaDAM 38 - mAnavatAnAM mUlya Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhIMjAI na jAya ! keTalo svArthI ! potAnI sagavaDa sAcavavA, potAnAM kapaDAM baMgalAmAMthI nIkaLI gADImAM bese tyAM sudhImAM bhIjAI na jAya mATe varasAda na Ave ema icchavuM ? paNa e varasAda na Ave to keTalAya loko du:khI banI jAya, dezanI paristhiti zuM thaI jAya enA vicAra ene nahi Ave ! pravacanamAM AvatAM jarAka kapaDAM bhInAM thayAM eTale enI to majA bagaDI gaI ? beTho beTho jIva bALyA kare. enuM mana pravacananA ciMtanamAM nahi, kapaDAMmAM che. bahAra nIkaLe, pUcho : "sAbhaLyuM ke ?" "are, sAbhaLyuM zuM ? AvatAM A kapaDAM bhIMjAI gayAM, huM to du:khI du:khI thaI gayo !" eNe nAnI-zI vAtamAMthI kevuM moTuM du:kha UbhuM karI nAkhyuM. gharamAM lagna hoya, sAMje satkAra-samAraMbha (reception) hoya e vakhate vAdaLAM AvI jAya to e du:khI du:khI thaI jAya. have AkhuM reception bagaDI javAnuM. ene vicAra nahi Ave ke mAruM reception ekanuM bagaDI javAnuM paNa badhA lokonuM varSa sudharI javAnuM. varSAnI loko to pratIkSA karatA ja hoya che. mANasa jyAM sudhI Ama bahAranI nAnI nAnI vAto para kUdAkUda kare tyAM sudhI e koI paNa sAdhanamAM, sagavaDamAM ke saMjogomAM sukhI nahi banI zake. eka bhikhArI eka jhADanA nIce eka ja ThekANe besIne 21 varSathI bhIkha mAgato hato. enA manamAM hatuM ke huM eka divasa paisAdAra banIza, moTara lAvIza ane gADImAM besIne gAmanA lokone batAvIza. eka divasa bhikhArI marI gayo. gAmaDuM hatuM. badhAM bhegAM thayAM. badhAe kahyuM : jagyAe A ja patharA upara besIne eNe ekavIsa varSa sudhI bhIkha mAgI che, to have ene A ja jagyAe dATIe. ene dATavA UMDo khADo khodyo to e ja paththaranI nIcethI moTo khajAno nIkaLyo ? je jagyAe besIne ekavIsa varSa sudhI sukhanAM phAMphAM mAryAM, paisA mATe valakhAM mAryA ane marI gayo tyAM ja khajAno hato. jarAka khoDyuM hota to A khajAno ene ja maLata. ghaNA mANaso sukha ane zAMtinA khajAnA upara ja beThelA hoya che. upara besIne roja vicAre : "eka divasa huM jarUra zAMti meLavIza. I shall live a happy life." bicAro sukhanA sthAna upara besIne sukhanI bhIkha mAgyA karato hoya che. jiMdagIbhara sukha, sukhanA vicAro karato du:khamAM ja marI jAya ! je vastune mATe bahAra phAMphAM mArIe chIe, je mATe tIrthomAM zodhIe chIe e vastu bIje kyAMya nathI, ApaNAmAM ja paDelI che. paNa pelA bhikhArIne khabara nahi mAnavatAnAM mUlya : 39 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke jyAM huM ekavIsa varSathI beThelo chuM enA nIce ja khajAno paDelo che. A jIvane paNa khabara nathI ke sukha ane zAMti bahAra nahi paNa aMdara bharelI che. jema pelo bhikhArI khADo khode nahi ema A aMdara jAya nahi, vicAra kare nahi, aMdara DUbakI mAre nahi. jo DUbakI mAre to sukha ja sukha. alabatta, zarIranI mAMdagI AvI jAya, asahAya vedanA paNa thAya tema chatAM zAMta rahI zako ane kaho : kAMI nahi, zarIra becena che paNa thoDI prArthanA karIza, zAMtithI bhogavIza. thoDuMka vAMcana karIza, svajano sAthe besIne sArI vAta karIza ema karIne A mAMdagIno samaya vitAvIza. paNa rADo nAkhIne, ciMtA karIne, utpAta karIne bagADIza to nahIM ja. mAMdagI eTale zuM ? tana ane mananI bhUlonI sajA. svastha jIvana jIvI zAMti kevI rIte levI e ja dharme batAvyuM che. maryA pachI zAMti maLe ema batAvato dharma e dharma ja nathI. dharma to kahe che ke jIvatAM zAMti na mANe, AnaMdano anubhava na kare, vicAromAM suMdaratA na lAve e mANasa maryA pachI A badhuM kevI rIte lAvI zakaze ? keTalAka kahe : "tame jojo to kharA ! eka divasa evuM jIvIza jANe svarga." meM kahyuM : je Aja nathI jIvato te kyAre jIvavAno ? je bhaviSyamAM karavAnI dRSTi rAkhIne beTho che e vartamAnamAM potAnI pAse je kSaNo che eno pelA bhikhArInI jema durupayoga karI rahyo che. Tevo badalavAnI che. vicArone sudhAravAnA che. verane choDavAnuM che. maitrI keLavavAnI che. sukha aMdara zodhavAnuM che. zodhavA mATe jyAM sudhI A vicAra tamArA mananA UMDANamAM bese nahi tyAM sudhI AgaLa nahi vadhI zakAya. gADI tyAM ja aTakI jAya che. gADInAM AgalAM paiDAM AgaLa moTo pathara mUkI do ane pachI gADIne cAlu karo to gADI start jarUra thAya paNa AgaLa vadhe nahi ema ApaNe ApaNA vikAsanA mArgamAM pahelAM ja eka duHkhano patharo mUkI dIdho che. mAnI lIdhuM che ke huM pApI chuM, huM dukhI chuM. khalAsa ! have AgaLa nahi vadhI zakAya. jyotane cImanI sAthe kAM sarakhAvo ? aMdaranI jyota to UjaLI ja che, cImanI kALI thaI gaI che. cImanIne jyotanI sAthe eka na karo. cImanI e mana che, vAsanA che, vRtti che tyAM meza jAmI jAya che. jyotane to koI aDatuM nathI. jyotane je aDavA jAya e jalI jAya che. Apa sahumAM AtmAnI jyota che ene koI kALI karI zake ema nathI. je AMkha dvArA vizvasauMdaryane jue che, vANI dvArA vidyA banIne vahe 40 * mAnavatAnAM mUlya Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, maitrIthI baMdhutva sarje che, e jyota zuddha che, nirmaLa che; e kharAba kema hoI zake ? cImanI upara caDelI mezane lUchavAnI che. cImanIne pAradarzaka karI aMdaranI jyotanA prakAzane bahAra lAvavAno che. zaizavamAM mArA zikSake mane eka suvAkya gokhavA ApeluM : Sow a thought and reap an action. tuM tArI manobhUmimAM eka suMdara vicAranuM bIja vAvIza to emAMthI suMdara kAryano mola Utaraze. je jAtanA vicAro rAkhIza e jAtanuM kArya Ugaze. duniyAnI saphare blevaskI (Lady. Blavatsky) nIkaLyAM tyAre sAthe thoDAM suMdara phUlanAM bIja laIne nIkaLyAM. jyAM jyAM koI sArI jamIna jue, suMdara bagIco jue ke tarata te bIja kADhI tyAM vere. koke pUchayuM : "A zuM karo cho ?" suMdara phaLo ane phUlonA bIjane vAvuM chuM." "paNa e Ugaze kyAre, ene tame jovA Avazo kyAre ?" hasIne kahyuM : "evuM kharuM ke je kAMI karIe e joIe to ja enuM phaLa maLe ? jene mATe karIe e jue to ja ApaNe kArya kareluM kahevAya ?" ApaNAM sukRtyo kadI niSphaLa jatAM nathI. je kAMI sAruM karIne jAo cho e jiMdagIbhara AzIrvAda Ape che. e aMtaranA AzIrvAdanAM AMdolano (vibrations) adazya duniyAmAMthI vahelA-moDAM ApaNane pahoMcatAM hoya che. thoDA samaya pahelAM kiDanInA roganA niSNAta eka amerikana AvelA. ghaNA kuzaLa. emanI salAha ane madada levA keTalAka dhanavAno doDAdoDa karavA lAgyA paNa samaya thoDo hovAthI appointment ApI zakatA nahi. e je. je. haoNspiTalanI mulAkAte gayA. tyAM khoDa sAthe janmeluM doDha varSanuM bALaka hatuM. DaoNkTaranuM dhyAna kheMcAyuM. jaladI javAnuM hatuM chatAM emanuM aMtara dravI gayuM. e nirAdhAra bALakanuM emaNe pote ja oparezana karyuM. traNa kalAka cAlyuM. sarasa oNparezana thayuM ane bALakanI khoDa nIkaLI gaI. emane phI ApavA koNa gayuM ? A mAnavatAno pukAra ! A bALakanA pitAe ja mane A vAta karelI ane vAta pUrI thatAM avakAzamAM hAtha joDIne kahyuM : "e jyAM hoya tyAM enuM bhaluM thajo." DaoNkTare A sAMbhaLyuM nathI, A ajANyuM nathI paNa zuM enA aMtaranA uddagAra tyAM nathI pahoMcyA ? A pahoMce e pahelAM ja emaNe to meLavI lIdhA. paNa ghaNA to kahe : "A takatI upara mAruM nAma lakho to huM paisA ApuM." kevo sodo ! have navo pATha zIkhavAno che. je dRzya che e asthAyI che ane je mAnavatAnAM mUlya : 41 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adazya che e zAzvata che. dazya A deha che, adazya cetanA che. adazya vastuonuM rahasya tamane samajAya to tamane lAge ke vicAronA taraMgo, bhAvanAnAM tattvo, aMdarathI UchaLatI vRttio jIva ane jagatane pahoMcyA vinA rahetAM nathI. je bIja vAvIe chIe enAM phaLa ane phUla jovAM ja joIe ? are ! kalpanAno paNa AnaMda che. vicArono paNa AnaMda che, bIja vAvyAno paNa AnaMda che. tamAre tamArA vicAronA kyArAmAM suMdara vicArane vAvavAno che. vicAra vAvo cho ane kArya bane che tamArI dareka kriyA pAchaLa bhAva kAma kare che. jenA vicAro kharAba hoya paNa kArya sAruM dekhAtuM haze to tyAM daMbha haze, e kAma bahu lAMbu nahIM cAle. je prakAranA tame vicAra karo cho e ja jIvana bane che. pachI bhagavAna pAse jAo, guru pAse jAo ke yAtrAoe jAo, game tyAM jAo, tamArA vicAro aMdara UgI ja rahyA che. collog 4231 sow an action and reap a habit. mANasa moTe bhAge Teva pramANe jIvI rahyo che. sArI Tevo sArA mArge laI jAya che. kharAba Tevane lIdhe e nakAmo bane che. niyamita UThavAnI, prArthanA karavAnI, sArA vicAro karavAnI, sAruM bolavAnI, sAruM AcaraNa lAvavAnI Teva pADavI hoya to kArya vAvo. satata karAtAM kArya Teva banI jAya che. pachI sahaja rIte ja ema jivAya. ghaNA pathArImAMthI UThe, zuddha thAya, hAtha joDI paramAtmAnA prakAza sAthe ekatAra thaI jAya, aMtara kholIne prakAzane AvakAre. A zuM che ? A habit - Teva che ? keTalAkane kaho : prArthanAmAM Avo. to zuM kahe ? "are, A to mAthAnA dukhAvA jevI vAta che. AjanA A Adhunika jamAnAmAM samayanI jyAM kheMca che tyAM nakAmI vAto mATe samaya kyAM che ? vakhatanI mArAmArI hoya tyAM AMkho baMdha karIne besavuM ?" ene mAthuM du:khe che, kAraNa ke ene Teva nathI. thoDIka vAramAM ja e becena ane herAna thaI javAno. vicAramAMthI kArya UbhuM thAya ane kAryamAMthI Teva UbhI thAya. TevathI kAma saheluM thaI jAya che. jemaNe sArI Tevo pADI che emanA jIvanamAM bhalAI sahaja banI gaI 42 pAnavatAnAM mUlya Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. pachI emane dhyAna paNa karavuM nathI paDatuM, thaI jAya che. koIne bIDI pIvI paDe che. chIkaNI suMghavI paDe che, cahA pIvI paDe che. A badhI Teva che. ema sArA vicAro karavAnI, sArA bhAvo pheMkavAnI, sAruM jovAnI, kharAba tattvone pheMkI devAnI paNa Teva che. sItAphaLa lAvo cho tyAre zuM karo cho ? uparanAM photarAM pheMko cho, aMdaranA biyAM paNa pheMko cho ane vacceno mAla khAI jAva cho. sItAphaLamAM keTaluM badhuM pheMkI devuM paDe che tema chatAM paNa khAnArA laI Ave che. lenAra vicArato nathI ke ATaluM badhuM pheMkI devuM paDe che ane khAvAnuM to basa ATaluM jIvanamAM A zIkhavAnuM che, saMsAra sItAphaLa jevo che. tamane badhA ja sArA dekhAya evuM nahIM bane. badhuM sAruM ja maLaze ema paNa nahIM mAno, kAraNa ke tame khuda pote ja eTalA badhA sArA nathI. jo tame soLa AnI sArA ho to to vAta judI che, paNa jarA tapAsI juo ! 14 kereTanuM sonuM 22 kereTanA sonAnI TIkA kare. alle 42132 Sow a habit and reap a character. a Bot jIvananuM baMdhAraNa che, jIvananuM astitva che. TevamAMthI svAbhAvika rIte cAritra ghaDAya che. cothuM caraNa : Sow a character and reap a destiny. cAritranI vAvaNI karo to bhAgyanuM nirmANa thaze. tamAruM bhAgya e pelo bicAro jozI zuM jovAno ? tame tamAruM cAritra jANo cho. bhAgya tamArA hAthamAM ja che. vicArane vAvIne AcaraNa lIdhuM, AcaraNane vAvIne Teva lIdhI, Tevane vAvIne cAritra ghaDyuM ane cAritrane vAvIne bhAvinuM nirmANa karyuM. tamArA bhAgyanA nirmAtA tame ja banyAne ? tamArA sarjanahAra tamArA sivAya koNa che? vAvo vicAra ke "huM AnaMdamaya chuM, caitanya chuM, suMdara chuM. tarata tamArA moDhA para thoDAM thoDAM AnaMdanAM kiraNo dekhAze. moDhA upara ekavAra AnaMda dekhAze eTale dhIme dhIme AnaMdamAM rahevAnI Teva paDaze. tamArI AMkhomAM, tamArA zabdomAM, tamArA mukha para AnaMda ja dekhAze. pachI tamAruM AkhuM ghaDatara AnaMdamaya banI jaze. satveSu maMtrI guNISa pramoda, kliSTaSa jIveSa kRpA paratvam | mAdhyastha bhAve vitarIta vRtto sadA mamAtmA vidadhAtu deva che. bhagavAne kahyuM : je dharmadhyAna ane zukladhyAnamAM rahe che e navA karmamaLano saMcaya karato nathI ane jUnA maLano kSaya kare che. dharmadhyAna ane mAnavatAnAM mUlya * 43 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zukladhyAna zuM che ? sadA pramodabhAvamAM ane AnaMdabhAvamAM rahevAnuM. sArAne joIne tamArA pramodano uchALo Ave ane du:khIne joIne karuNAnuM jharaNuM vahe. cetanA ane citta maitrIthI prasanna hoya to dharmadhyAna ane zukladhyAnathI jIvana raMgAI jAya ane samatA-sabhara mAdhyastha mANe. duniyAmAM je kAMI sAruM agara kharAba dekhAya che e sarjana pahelAM mANasanI manobhUmimAM thAya che. manobhUmimAM je thAya che e adRzya che paNa e ja sAcuM che. A adRzya jagatamAM jenI vAvaNI karIe chIe enuM ja pariNAma eka yA bIjI rIte jagatamAM dazyamAna thAya che. jagatane AnaMdarUpa jovuM hoya, tamAre AnaMdarUpa banavuM hoya to pahelAM tamArI manobhUmine eka ja vicArathI bharI do. huM AnaMdamaya chuM. AnaMdamAMthI prAdurbhAva che ane AnaMdamAM ja mArI pUrNa nirvANa, samAdhi che. 44 * mAnavatAnAM mUlya Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. mAnavatAnAM mUlya 5) ka bhAI maLavA AvyA tyAre khUba * jo rAjI rAjI hatA. emanA kAMDe eka zuM ghaDiyALa hatuM. emanuM DAyala khUba ja AkarSaka hatuM. khuzInuM kAraNa pUchyuM, to kahe : "bArasonuM omeganuM ghaDiyALa mane ke mAtra poNA basomAM maLI gayuM. - bIjA divase emanA ghaDiyALI che mitrane batAvavA gayA. eNe kholyuM, joyuM, e bolI UThyo : "bhalA mANasa, A mazIna mULa to banAvaTI che. pUrA pacIsanuM paNa nathI! ' hA, DAyala omegAnuM che. eka aThavADiyuM cAle to tAruM bhAgya." che e pAcho mArI pAse Avyo, "huM che to banI gayo. sAva banI gayo." "paNa mULa zuM thayuM ? gaI kAla rAjI hato Aje ( nArAja palameM tolA palameM mAsA." - mazIna banAvaTI nIkaLyuM, paccIsanuM paNa nathI." jIvanamAM paNa AvuM ja che. bahAranuM jIvana DAyala che. aMdaranuM jIvana oo mazIna che. je mANaso DAyala upara mohI mAnavatAnAM mUlya : 45 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDe che e mazIna sAme jotA paNa nathI. emanA hAthamAM DAyala rahe che paNa mazIna badalAI gayuM hoya che. sArI vastu vasAvavI haze to DAyalanI sAthe mazInane paNa jotAM zIkhavuM paDaze. mazInanI parakha anivArya che. mAnavajIvanane suMdara banAvavuM hoya to bhautika vastuonI jema parakha ane kALajI karo cho tema AdhyAtmika vastuonI paNa karo. tanane jANo cho tema manane paNa jANo. tana e DAyala che. mana e mazIna che. mananI racanA (mechanism) nahi jANo to hAthamAM DAyala rahI jaze ane mazIna sAva hoMThiyuM AvI jaze. AMcakAnI sAthe baMdha paDI jaze. jIvanamAM eka AMcako lAgatAM hRdayano humalo jAya che ne ? pachI cha aThavADiyAM sudhI ArAma ! eka eka AMcako sahana karI zakatuM nathI. tanano vyAyAma che tema manano paNa vyAyAma che. ethI mana AghAtakSama (Shockproof) thavuM joIe. ghaDiyALa zokaprUpha hoya che ne ? paNa paheranArane keTalA AMcakA lAgavAno saMbhava che ? dhAryuM na hoya e banI jAya, dhAryuM hoya e sarakI jAya, kalpanA na karI hoya e jovuM paDe, karelI kalpanA dhULamAM maLI jAya ane je bIjAnA gharamAM na joyuM e potAnA ja gharamAM banI jAya tyAre manamAM ema thAya, have jIvIne zuM kAma che ? jIvanamAM have zuM majA che ? A STi khoTI che. tame koIne mATe jIvavA nathI AvyA. tame mAtra lokone pALavA mATe, poSavA mATe, khavaDAvavA mATe, kIrti vadhA2vA mATe, bheguM karIne ApavA mATe nathI AvyA. paNa aMdarano vikAsa sAdhavA mATe ane aMtaranI yAtrA pUrNa karavA mATe AvelA cho. e vikAsano vicAra na karo ane mAtra bahAranuM sAcavavAmAM rahI jAo to je maLyuM che te khalAsa thaI jAya ane je meLavavAnuM che e ja rahI jAya. ene taiyAra karavAnA che. jiMdagIno mArga ekasarakho nathI. ahIM koI rakSaNa karavAnuM nathI. tArAM kAryo e ja tArAM rakSaka che. sAdhanAthI tana ane manane ghaDavAnuM che. game tevo AMcako lAgI jAya tyAre saMbhALIne tame kahI zako : vAMdho nahIM, evuM paNa bane. bIjAne tyAM bane e mAre tyAM paNa banI jAya. bIjAnI jema atyAre huM aMtarathI kAyara ke du:khI banI mArAM karmomAM zraddhA gumAvI jyAM tyAM bhIkha mAgato nahIM pharuM. meM mArI aMtaranI duniyA A paLa mATe taiyAra karI che. sArI ghaDiyALanI kiMmata DAyala uparathI nahi paNa enA mazIna uparathI, 46 * mAnavatAnAM mUlya hArTa eNTeka thaI hA, A hRdaya Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enAM yaMtronI racanA u52thI, enI jhINavaTa uparathI thAya che. mUlyavAna ane sArI vastune barAbara tapAsIne, enI parIkSA karIne ja bajAramAM mUkavAmAM Ave che. nahitara kaMpanInuM nAma badanAma thAya. subconscious mind jevI rIte kaMpanIno mAlika badhI rIte parIkSA (test) karIne ghaDiyALone bajAramAM mUke che tevI ja rIte manane jJAna dvArA, dhyAna dvArA, cittanA vizleSaNa dvArA, tapazcaryA dvArA, sAdhanA dvArA taiyAra karIne vizvamAM viharavAnuM che. Aje A suSupta mana nabaLA vicAronuM vicAro nAnapaNathI ApavAmAM AvyA che. keTalAMka sukhImAM sukhI mAbApa dIkarAne ke dIkarIne du:khImAM du:khI banAvI de che. ene je tAlIma ApavI joIe te nathI ApI zakatAM. kaThoratA ane du:kho paNa amuka pramANamAM jiMdagImAM khAtaranuM kAma kare che. zikAra banI gayuM che. nabaLA jUnA jamAnAnI A vAta che. jayapuramAM eka zikSaka kSatriya kumArane bhaNAvatA. e khUba ja prAmANikatAthI bhaNAvatA. vidyArthImAM bhUla dekhAya ane homavarka na karyuM hoya to bhaNAvatI vakhate ko'ka vAra 15 miniTa to ko'ka vAra aDadho kalAka ene paga upara Ubho rAkhI pATha pUro karAvatA. zikSA ane parIkSAnI e ghaNI rIto vAparatA. vidyArthI sarasa taiyAra thaI jato. tyAMnA rAjAne saMtAna na hovAthI eNe dUranA sagAnA A chokarAne vijayane dattaka laI gAdI upara besADyo. - gAdI upara AvyA pachI navA rAjAe pelA zikSakane bolAvIne kahyuM : "have mAro vAro che. tame mane mAryo, eka paga upara Ubho rAkhyo ane zikSA karI te huM bhUlyo nathI. mArI AMkhamAMthI AMsu paDatAM hatAM tyAre paNa mAro pATha pUro karAvatA.' -- zikSake hasIne kahyuM : "badalo levo hoya to bhale lo. paNa jo mane khabara paDI hota ke tame rAjA thavAnA cho to huM AnA karatAM paNa vadhAre zikSA karata ane zista zIkhavata. mane khabara nahi ke tamane AvI moTI sattA maLavAnI che. tame prajAnA pAlanahAra banavAnA cho.'' jo prajAnA pAlanahAra banavAnA hoya ene jIvananI badhI ja zikSA ane dIkSA ApIne enI dRSTine vyApaka ane pUrNa vyavahAru banAvavI joIe. je ghaDAmAM amRta bharavAnuM che e ghaDo ja pAko na hoya to amRta paNa DhaLe ane dhaDo paNa jAya. sAcAM mAtA-pitA koNa che ? je potAnAM saMtAnone taiyAra karavA mATe nAnapaNathI ja dhyAna Ape. bALakanA ja nahi, potAnA AcAra ane vicAra mAnavatAnAM mUlya * 47 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskArI banAve. keTalAMka mAbApa, bALako moTAM thayAM pachI ene sudhAravA jAya paNa tyAre ghaNuM moDuM thaI gayuM hoya che. mANasane sagavaDoe nahi, paNa sAdhanAe mahAna banAvyo che. sAdhanAthI sabaLa banela mana game evA prasaMgomAM aNanama rahI zake che. suSapta manamAM jeTalA pramANamAM sahana karavAnI zakti vadhe che eTalA pramANamAM e mANasa mahAna bane che. ApaNuM zikSaNa paNa kevuM che ? maravAnA ja vicAro Ape; nirbaLatA poSe, huM marI javAno chuM, mArAthI zuM thavAnuM ? mATIno mANasa karI karIne zuM karI zake tema che ? AvA nabaLA vicAro jenA jIvanamAM che te citta prasannatAnAM AnaMdabharyA svapno paNa kyAMthI sevI zake ? keTalAMka DAyala dekhAvamAM sAmAnya hoya paNa kAma sabaLa rIte kare. lAlabahAdura zAstrI vaDApradhAna thayA tyAre ghaNA kahetA ke A zuM karaze ? enuM DAyala sAmAnya dekhAtuM hatuM, paNa mazIna sarasa hatuM. gAMdhIjI, saoNkreTisa e badhAM AvAM DAyala hatAM, paNa emanAM mazIna eTalAM majabUta (sound) hatAM ke duniyAnA game evA AMcakA lAgI gayA chatAM e bagaDyAM nahotAM. potAne sudhAravAnI vAta AvatAM ghaNAM kahe ke have pAkA ghaDe kaMI navA kAMThA caDI zake ? AjanA jamAnAmAM hRdaya badalI (heart transplanting) zakAya to jUnA ghaDAne navA kAMThAno zuM vAMdho Ave ? A eka nabaLI mAnasika vRtti che. have amArAmAM kaMI parivartana nahi thAya. mAnI lIdhuM. mANasa pote jyAM potAne mATI mAnato thAya pachI ene sonuM koNa banAvI zake ? jIvananI chellI paLa sudhI sudhArAne avakAza che. vicArone badalavAnI zakti che. jiMdagInI chellI paLa sudhI huM vizvazALAno chAtra chuM, abhyAsa karavA mATe utsuka chuM. A saMkalpa karI juo, pachI juo ke tamAruM mana kevuM yuvAna che, tamArI smaraNazakti kevI vadhe che ! pachI tame mATInA koDiyAne nahi, tane jotA thazo. jyota pILI ke kALI nathI. jyotane koI raMga nathI. duniyAmAM game tyAM jAo, dIvo saLagAvo paNa jyotano raMga eka ja haze. hindustAnano mANasa hoya ke AphrikAno; paNa badhA eka ja jyota laIne beThA che. cImanIo judI judI hoI zake che. e cImanIonA raMga judA hoI zake che. je jAtanuM tela aMdara baLe che e jAtanA raMga upara caDatA jAya che. AtmAnuM AnaMda svarUpa kadI pApa svarUpa nathI banI zakatuM. pApa svarUpa 48 mAnavatAnAM mUlya Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koNa bane che ? mana. manane lIdhe jIvanamAM pApavRtti praveze che ane ene lIdhe laghutAgraMthi (inferiority complex) baMdhAya che. baheno nAnI hoya tyArathI ja emanA manamAM bharavAmAM Ave che ke ApaNe chokarInI jAta kahevAIe, ApaNAthI A na thAya, ApaNI cAre bAju bhaya che. e bAI pacAsa, sATha ke sittera varSanI thAya topaNa ema ja mAne ke ApaNe to strInI jAta, nabaLI jAta kahevAIe. sItAe rAvaNa jevA rAvaNane kevo javAba Apelo ! e paNa strI hatI. paNa te jamAno svayaMvarano hato. puruSa strIne nahi paNa strI puruSane pasaMda karatI. rAvaNe sItAne kahyuM : "vidhie bhUla karI ke tArA jevI rUparamaNIne jaMgalamAM pharanArA rAma jevAne soMpI dIdhI. tAre pAMdaDAM upara sUvAnuM hoya, valkala paheravAnAM hoya ? phaLa khAvAnAM ane jaMgalamAM jIvavAnuM hoya ? A vidhinI bhUlane huM sudhAravA mAguM chuM. tane sonAnI laMkAthI zobhAvIza, suMdara vastro ane uttama bhojanathI satkArIza, tane sAmrAjyapade mahArANI karI besADIza." sItAe zuM kahyuM ? "rAvaNa, tane khabara nathI, tuM kAgaDo che, eThuM koNa khAya ? kAgaDA ane kUtarAo. tuM eThuM khAvA nIkaLyo che. tArI jAtane tuM rAmanI sAthe sarakhAve che ? tArI bahena zUrpaNakhAe AvIne rAmane ghaNI vinaMtI karI paNa rAme enI sAme paNa nathI joyuM. rAma jaMgalamAM phare che, jamIna upara sUve che. paNa eMThavADa nathI khAtA. rAvaNa, badhAmAM tuM vAmaNo che, rAma virATa che." rAvaNane celenja karavAnI zakti kyAMthI AvI ? A aMdaranI zakti che, ApaNA badhAmAM che. tame jo suvarNa nahi bano to tamane koI banAvI zake ema nathI. tame jo tamArI cImanI nahi mAMjo to koI AvIne mAMjI zake ema nathI. ApaNe svAdhyAyamAM, pravacana zravaNa karavAmAM, dhyAna dharavAmAM zuM karIe chIe ? cImanI tarapha nahIM, jyota tarapha ekAgra banIe chIe. enI ujjavaLatAno khyAla Ave che. ghaNAkharA mANaso AtmAnI A tejomaya jyotane joI zakatA nathI, enA sAme UbhA rahI zakatA nathI. loko zarIrane dhue che paNa manathI zarUAta kare to bahu majA Ave. vyAkhyAna pahelAMnI ApaNI A prArthanA mana dhovA mATe che. mAnavatAnAM mUlya - 49 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya to e che ane citta zAMta thAya. tame bahArathI Avo to keTalAka ADAavaLA vicAro laIne Avo, vAto laIne Avo, ciMtA laIne Avo. jarAka prArthanA karo. mana dhovAI jAya, vAto ane vAsanAno maLa nIkaLI jAya ane citta zAMta thAya. jamIna sarakhI thAya to enA upara sarjana thAya. samUhaprArthanA pachI mana zAMta thatAM ApaNAmAM ekAgratA Ave. caitanya tarapha, paramajyota tarapha, najara nAkhatAM ullAsa Ave. AtmAnuM darzana thAya. Aje tamArAM mana azAnta che. manamAM bhaya che. rAtre tamane bhayajanaka svapno Ave che. tame tamane pANImAM DUbI maratAM juo. tamane jaMgalanAM janAvaro khAI jatAM juo - A badhAM svapno kema ? manamAM beThelA bhaya che. bhayane kADhI nAkho. pachI pANImAM tame tamane DUbatAM nahi taratAM jozo ne jaMgalamAM janAvaro tamane khAtAM nahi prema karatAM dekhAze. manamAM AnaMdamaya svarUpanuM adhiSThAna thatAM ja pratyeka prasaMga tamane judI rIte ja dekhAze. paristhitinA svAmI banazo ke dAsa ? paristhitinA svAmImAM tAkAta che, e hiMmatathI kahe che : A paristhitine huM kAbUmAM (control) rAkhIza. paristhitino dAsa zuM kahe ? arerere ! mArAthI zuM thAya ? yuddha kharAba che. hiMsA e hiMsA ja che. lohiyALa che paNa A vAta vakhANavA karatAM vicAravA jevI che. bIjA vizvayuddhamAM jarmanInuM lazkara joIne iMglenDanA vaDA pramukha cembaraleInanI chAtI besI gaI. pArlamenTamAM AvIne kahyuM : "ApaNe to khalAsa thaI gayA. have nahi jItI zakIe, ApaNuM kAMI nahi vaLe." enuM mana taiyAra na hatuM, thAkI gayo hato. sAmethI carcila Ubho thayo "are, emAM zuM che ? ApaNe kAMI kama chIe ?' jemAM eka hAra joI, bIjAe emAM ja jIta joI. ghaNAkharA paristhitinA dAsa banIne ene AdhIna banIne paristhitinA pravAhamAM taNAI rahyA che. je taNAya che e nadInA pravAhamAM taNAto taNAto mahAsAgaramAM pheMkAI jAya che. je tare che, mahenata kare che e ja kinAre pahoMce che. paristhitimAM taNAyA ja karIzuM to zoka, ciMtA, duHkha ane durgatimAM pheMkAI jaIzuM. paNa taravAno prayatna karIzuM to jarUra pAra UtarIzuM. 50 * mAnavatAnAM mUlya Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alabatta bAvaDAM du:khaze, pANInAM mojAMmAM jabaradasta dhakkA khAvA paDaze. gulAMTo paNa khAvI paDaze, paNa kinAre jarUra pahoMcAze. puruSArthathI taiyAra thayela caitanya jema mAne che ke huM AnaMdamaya chuM tema mAne che ke huM jJAnamaya paNa chuM. ghaNAkharA mAne che ke ApaNe to ajJAnI, ApaNe kAMI ja jANatA nathI, bhaNIe eTaluM jANIe bAkI ApaNAmAM zuM paDyuM che ! huM abhaNa chuM, huM ajJAnI chuM, huM tuccha chuM.' A vicAronuM pariNAma zuM AvyuM ? Aje koI kahe to tarata javAba maLaze "huM bhUlI jaIza, mane bahu yAda rahetuM nathI. lakhI levA do." je potAne ajJAnI ane bhUlakaNo mAne che ane A vicArone ghara karavA de che e lakhI topaNa ene yAda nathI rahetuM. lakhyuM che e yAda karAvavA mATe paNa ene kokanI jarUra paDe ! eka prophesare nakkI karyuM ke mAre koI divasa koInA lagnamAM na javuM. eno mitra ene lagnamAM ja maLyo, pUchayuM : "tame ahIM kyAMthI ?" "are ! huM to bhUlI ja gayo ke mAre lagnamAM nathI javAnuM. tame kahyuM tyAre yAda AvyuM !' nA, tame have navo vicAra karo. jJAnano svAmI chuM. mArI aMdara anaMta jJAna paDeluM che; mAre ene bahAra lAvavuM che. hIrAmAM teja che to mArI aMdara jJAnano prakAza che. Aje e DhaMkAI gayo che, ene ja bahAra lAvavAno che. kevI rIte bahAra lAvazo ? cakamakanI aMdara agni paDyo che. cakamaka hAthamAM lezo to kAMI nahi dekhAya. paNa ghasavA mAMDazo to emAMthI agninI zakti bahAra Avaze. ApaNAmAM jJAna che, enI upara mohanuM AvaraNa che. jema jema prayatna karatA jaIe tema tema AvaraNa ghasAtuM jAya ane aMdaranuM jJAnateja bahAra AvatuM jAya, jJAna bahArathI nahi, aMdarathI Ave che. jevI rIte TeliphonamAM eka bAjuthI bIjI bAju avAja saMbhaLAya che ema mANasanA manamAM pravAha ane aMtarapravAhanAM UchaLelAM mojAM sAmA kinAre pahoMce che. je caitanyanI zakti upara dRSTi rAkhI kAma kare che, anaMta zaktiono svAmI evo AtmA potAnAmAM tema ja sahumAM birAjamAna che evI mAnavatAnAM mUlya 1 pa1 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhUtithI je pravRtti kare che enAmAM aMtaHsphuraNA (Intution) vadhAre tIvratAthI kAma kare che. potAnA manamAM thatA vicArono dhvani sAmAnA manamAM thAya che ane potAne kahevAnI vAta sAmAnA mukhathI kahevAI jAya che. sAmAne kahI javAnuM kAma koNa kare che ? ApaNuM jJAnamaya caitanya. A jJAna ghaNI rIte AviSkAra le che. vidyA meLavavAthI, prayatna ka2vAthI, ekanI eka vAta upara ekAgratA karavAthI. zaizavakALamAM amArA zikSaka amane kahetA : Give maximum strain to your brain and everything will be clear. bane eTaluM manane ekAgra karo ane tamane javAba maLI jaze. loko khAvAnuM jeTaluM pasaMda kare che eTaluM vicAravAnuM nathI karatA. khAvAnuM traNavAra joIe paNa vicAravAnuM eka vAramAM patI jatuM hoya to kevuM sAruM ? kahe ke amArA vatI tame ja vicArI lo, tame je kahezo e barAbara ja haze. Less to stomach and more to brain. peTane ochuM ane magajane vadhAre. atyAre duniyAmAM UMdhuM cAlI rahyuM che. peTane khUba ane magaja khAlI. zarIra moTuM thAya ane magaja nAnuM thAya, khalAsa thaI jAya eTale ja to mananA roganA DaoNkTarono rAphaDo vadhato ja jAya che. magaja khAlI thatuM jAya ane zarIra vadhatuM jAya pachI sthiti zuM thAya ? ekAgratA e zakti che, e jeTalA pramANamAM vadhe teTalA pramANamAM caitanyanI jJAnazakti bahAra Ave. dhyAna e jJAna meLavavAnuM sAdhana che. dhyAna sAdhya nathI, jJAna sAdhya che. dhyAna sAdhana che, sAdhyane pragaTa kare che. jema jema tame dhyAna dharatA jAo tema tema jJAna AvatuM jAya che. ApaNo AtmA pote ja jJAnI che. jJAnamaya che, jJAnasvarUpa che. e jJAnane ApaNe pote pAmI zakIe e mATe dhyAna e sAdhana che. jema nIcethI upara AvavA mATe nisaraNI che ema jJAnanI duniyAmAM pahoMcavA mATe dhyAna e paNa nisaraNI che. dhyAnanI nisaraNI dvArA jJAnAnaMda mahelamAM praveza karavAno che. sI. vI. rAmananA pitAe ghAsanAM taNakhalAM bhegAM karIne dIkarAne bolAvyo ane kahyuM : "beTA ! A taNakhalAM upara sUryakiraNa paDe che paNa baLe che ?'' 52 * mAnavatAnAM mUlya Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "nA." pachI e aMdarathI magnifying glass laI AvyA, ane enA para sUryanAM kiraNone kendrita karyA. tyAM to ghAsanA taNakhalAM saLagI UThyAM. pitAe kahyuM : "joyuM ? sUryanAM kiraNo to tyAM ja hatAM paNa vikharAyelAM hatA. A magnifying glasse zuM karyuM ? kiraNone ekAgra karyA. ekatA, ekAgratA zakti che. zaktie A taNakhalAMne bALI nAkhyAM." Akho divasa sUrya tapyA kare paNa e ghAsane bALaze nahi paNa pAMca miniTa jo tame sUryanAM kiraNone kendrita karo to ghAsanI gaMjI paNa saLagI jAya. pitAe putrane kahyuM : "tuM je kAMI kAma kare te ekAgratAthI kara, to emAMthI zakti pedA thaze." tamArI zakti vikharAyelI che, eTale e vahI jAya che. badhA kahe che pANI maLatuM nathI paNa cAre bAju naLa khullA hoya ne pANI cAlyuM jAya to jyAre pANI joIe tyAre na ja maLe ne ? tamArI zakti paNa Aje ema ja vahI rahI che. Akho divasa jovAmAM, sAMbhaLavAmAM, bolavAmAM, ciMtA karavAmAM, pArako bhAra uThAvavAmAM, lokonI paMcAta karavAmAM zaktio naSTa thaI rahI che. pachI joIe tyAre kyAMthI maLe ? A zaktione kendrita karavAnI che, ekAgra thavAnuM che. jema jema zaktio saMcita thatI jAya che tema tema tamAruM svAmitva pragaTa thAya che. zALAmAM badhA vidyArthIo bhaNavA jAya che. badhAne eka ja zikSaka bhaNAve, eka ja pustakamAMthI bhaNAve chatAM eka vidyArthI pharsTa klAsa, eka sekanDa klAsa, eka tharDa klAsa ane ko'ka to vaLI UDI ja jAya che. zuM zikSake pakSapAta karyo ? zuM pustako judAM hatAM ? nA. pahelA naMbare Avyo eNe ekAgratAthI bhaNavAno prayatna karyo ane aMdaranI zaktio bahAra AvI. jo jJAna bahArathI AvatuM hota to copaDIothI, zikSakathI, zALAthI badhA ja vidyArthIo parIkSAmAM ekasarakhA uttIrNa thAta. paNa pustako eka hovA chatAM, zikSaka eka hovA chatAM vidyArthIonA abhyAsanI aMdara aMtara paDatuM jAya che - enuM kAraNa AMtarika zaktiono vikAsa judo che. jJAna aMdara che, bahAranAM sAdhano, bahAranAM nimitto ene madada kare che. God helps those who help themselves - aMdarano bhagavAna ene madada kare che je potAnI jAtane, pote madada karavA taiyAra thAya che. je potAnI jAtane taiyAra karavA mAgatA nathI ane bhagavAna paNa madada mAnavatAnAM mUlya : 53 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI karato. tame beThelA ho, pagamAM khAlI AvI jAya, UbhA thavA prayatna karo paNa UbhA na thaI zako to bAjuvALo zuM hAtha nathI Apato ? e jANe che ke tame UbhA thavA mAgo cho eTale hAtha Ape che. paNa tame ArAmathI beThA ho to koI AvIne nahi kahe ke cAlo tamane UbhA karuM. je pote upara AvavA mAgatA hoya emane ja adRzya zakti madada kare che, paNa pote ja UbhA thavA nathI mAgatA emane duniyAnI koI zakti ke vyakti madada karatI nathI. jyAre dhyAnamAM besIe chIe, ekAgra banIne vicAra karIe chIe, ApaNe vizvabaLane nimaMtrIe chIe ane svAgatathI baLa Ave che. Isapa gulAma hato. enA mAlikane eka divasa vicAra Avyo ? gAmamAM sAco mANasa koNa che ? koNa potAnI jAtane madada karavA mAge che ?' e gAmanA kUve eka sAMkaDo rasto jato hato. tyAM eNe rAtre khADo khoghavIne aMdara azaraphInI nAnI thelI mukAvI ane enI upara moTo jabarajasta patharo mukAvI dIdho. vahelI savArathI mAlika bAjunI havelImAM beTho beTho badhAne joyA kare. pANI bharavA jatAM AvatAM strI-puruSo Thokara khAya ane gALo de ane babaDyA kare : 2stA vacce kayA nAlAyake A patharo nAkhyo ? koI vaLI sAruM dekhato hoya to bAjumAM thaIne cAlyo jAya. ghaNAe Thokara khAdhI, ghaNA gabaDyA, keTalAke gALa dIdhI, keTalAka bAjumAM thaIne cAlyA gayA. eTalAmAM Isapa pANI bharavA nIkaLyo. eNe joyuM ke rastAmAM moTo patharo paDyo che. thayuM "kokane vAgaze to ?" vAsaNa nIce mUkI patharAne halAvavA lAgyo. patharo moTo hato. bAjumAMthI janArane eNe vinavyA : "dosta ! jarA madada karazo ? hAtha Apazo ?" kema ? ame kAMI maphatamAM majUrI karanArA chIe ?" Isape jora karI eka joradAra AMcako mAryo, tyAM to patharo UchaLIne bAjumAM jaI paDyo. khADAmAM joyuM to azaraphInI thelI. - Isapa hasI paDyo : "sAruM thayuM pelo madade na Avyo !' eTalAmAM enA mAlika AvyA : "Isapa, A azaraphIo tArI che, AjathI tuM mArI gulAmImAMthI mukta. A gAmamAM mANasa koNa che te jovuM hatuM.' loko kevA edI che ? paDI javuM kabUla che, du:kha sahana karavuM kabUla che paNa koIne puruSArtha karavo nathI. zrama vinA siddhi saMbhave ? pa4 ke mAnavatAnAM mUlya Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANaso ghaNA che paNa "mANasa" kyAM che ? puruSArtha vinA puruSa kevo? "mANasa" ja puruSArthanI aMdaranI zaktione bahAra lAve che. pelA paththarane khaseDavAnI jarUra che. ALasano patharo khaseDazo to jJAnanI azaraphIo tamAre mATe pratIkSA kare ja che. abhizApa devAthI Thokaro maLaze, jJAnanI azaraphIo nahi. mAnavatAnAM mUlya : papa Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. amaratvano AsvAda Nasa paramAtmAnI nAnI AvRtti che. e potAnA sukhadu:khano sarjaka zuM che. eno vicAra ja enA uccAra ane AcArane AkAra Ape che. enuM caritranirmANa enA ja vicAranuM pariNAma che. ApaNe mAnava chIe. ApaNe zuM vicAravuM e vicAravAnuM che. huM cetanA zakti chuM. zakti avinAzI che. zaktino nAza nathI. zakti traNe kALamAM zakti ja rahe che. mArA A dehanI sthitinA kAraNe emAM bharatI ke oTa Ave. utsAha ke hatAzA Ave. zarIra nirbaLa ke sabaLa lAge paNa A badhA A mArAmAM thatA pheraphAro che. pudgala eTale purAvuM ane gaLavuM. A zarIra pudgalanA paramANuonuM banyuM che. mArA ja vicArabhAvothI taiyAra thayeluM mAruM ja A che sarjana che. ApaNe je kaMI vicArIe chIe te chuM. dhIre dhIre ApaNI bhASAmAM ane AcaraNamAM AkAra le che. vicAra bIja pa6 mAnavatAnAM mUlya Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. uccAra enuM phUla che ane AcAra tenuM phaLa che. mANasano janma e tenA pUrvajanmanA vicAra, uccAra ane AcAranI ja abhivyakti che. mANasa sArA vicAra kare to e sAra thAya ane kharAba vicAra kare to e kharAba thAya. mANasa kAcanA glAsa jevo che. aMdara je raMganuM pANI hoya te bahAra dekhAya. eTale AjathI ApaNe je banavuM hoya te vicArIe. "huM bhUlI jAuM chuM, bhUlakaNo chuM. huM nirbaLa chuM." AvA nirbaLa vicArane lIdhe nirbaLatA AvatI jAya - smRti ochI thatI jAya. magaja kAcuM thatuM jAya. huM bhUlI jaIza e vicAra ja ApaNane bhulAvI de che. pUrNa zraddhAthI vicAro ke "zA mATe huM bhUluM ? mArI pAse suMdara magaja che, evI koI vAta nathI je mane yAda na rahe, nakAmI vAto yAda rahe che to kAmanI vAto yAda kema na rahe ? huM jJAnasvarUpa ja chuM. jJAna e mArA AtmAno guNa che." Ama AtmavizvAsa (confidence) vadhato jaze tema tema tamAruM AtmaphuraNa (intution) paNa vadhatuM jaze. surya pahelAM aruNa Ave tema kArya pahelAM kAraNa Ave che. Aje mANasanuM vAMcana vadhAre che, vastuono saMgraha khUba che, mAhitI khUba bhegI karI che paNa AMtaraskUraNA kSINa thaI rahI che. eTale e joSIo upara, khoTA tAMtriko upara, jAdumaMtra karIne camatkAra karanArA bAvAo upara, samayane anurUpa mIThuM mIThuM bolanArA dhUrto upara vadhAre AdhAra rAkhe che. tamAro hAtha joIne e joSIo zuM kahevAnA ? enAmAM jo jIvana bhAkhavAnI zakti hota to e AvA pAMca-pacAsa rUpiyA mATe tamArA hAtha jovAno ane tamArI janmotrInAM kAgaLiyAM vAMcavAno vyavasAya karata kharA ? pote ja duHkhI che te tamane sukhI kema kare ? huM jJAnasvarUpa caitanya chuM, e baLavAna vicAranA dhyAna agnimAM AvatA jUnA ajJAnanA saMskAro baLI jaze ane aMdara rahelo jJAnano prakAza bahAra Avato dekhAze. nirbaLatA, thAka, kaMTALo, satata AvatI ALasa - AnuM mULa kAraNa zuM che ? AtmazaktinuM vismaraNa ane zArIrika azaktinuM smaraNa. eka divasa mAthuM du:khe to bIje divase paga, trIje divase zarIra du:khe to cothe divase becenI. manathI svIkArI lIdhelI A paristhiti che. mAnavatAnAM mUlya : pa7 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA to svaccha che, taMdurasta che, ene koI roga nathI. rogano saMbaMdha zarIra sAthe ane mana sAthe che, zaktino saMbaMdha AtmA sAthe che. jema jema tame dehapradhAna banatA jAo cho tema tema nirbaLa ane rogI bano cho. mana nirbaLa thayA pachI to tame rogamAMthI UMcA ja AvI zakatA nathI. roga Akhara to mananI paristhiti ja che. tamane khUba ja krodha Avyo hoya, koInA upara khUba khijAI gayA ho, krodhanI tame jabarajasta tANa anubhavI hoya ane e ja kalahanA vAtAvaraNamAM rAtre tame sUI jAo. savAranA UTho tyAre satata dukhAvAthI mAthuM phATI jatuM hoya tyAre tame kaho ke rAtanA zaradI lAgI gaI eTale mAthuM phATe che ! paNa tame bhUlI gayA ke mAthAno dukhAvo zaradIne lIdhe nahi paNa gaI kAlanA krodhane lIdhe che. krodhanI avasthAmAM jJAnataMtuone vadhAre jora ApyuM, khUba dabAvyAM, tANyA, prezara vadhyuM, hRdayanA dhabakArA vadhyA, blaDa sarkyulezanamAM krodhanuM jhera bhaLyuM ene lIdhe mAthAno roga thayo. e krodha na kare, samatA rAkhe, kahevA lAyaka vAta eka-be zabdomAM premathI kahI de to A sthiti kyAMthI janme ? buddha para krodhI thaI, jematema bolI devadatta thAkI gayo tyAre buddha zuM kahyuM ? "tArI vAta pUrI thaI gaI hoya to pANI pI le." amerikAmAM DaoN. meyo (Dr. Mayo) ane emanA mitre bhegA maLIne vizvavikhyAta Mayo InstitutenI sthApanA karI. eka vAra be mitro vacce matabheda thayo, mitra krodhamAM Avyo ane AvezamAM AvIne na bolavAnA zabdo bolavA lAgyo. pAMca-dasa miniTa bolyo, aMte thAkyo : "huM ATaluM badhuM boluM chuM to tuM kema bolato nathI ?" DaoN. meyoe hasIne kahyuM : "One mad man is enough in this room." "A oraDAmAM eka ja gAMDo basa che." be gAMDA bhegA thAya to ja dhAMdhala thAya. je krodhanA AvezamAM AvIne potAnuM samatolapaNuM - balance - gumAve che e paristhitine AdhIna banIne paristhitithI ja dabAI jAya che. e gAMDo na kahevAya to zuM kahevAya ? paristhitine AdhIna nathI banavAnuM paNa paristhitine AdhIna banAvavAnI che. - traNa prakAranA mANaso che. eka prakAranA paristhitine AdhIna banIne vicAre ke saMyogo je bAju laI jAya te bAju gayA vinA cAle tema nathI. 58 * mAnavatAnAM mUlya Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Man is creature of circumstances - Relazili ich of jIvyA kare. paristhitinA pravAhamAM taNAyA kare. enI gaNatarI kAMI nathI. duniyAmAM evA lAkho janme che ane mare che; emanA janmano, jIvanano ke maraNano koI artha nathI. bIjo prakAra vicAre ke mAre paristhitiomAM taNAvuM nathI. paNa paristhitinI bahAra nIkaLI javuM che. e pANInA pravAhamAM taNAvA nathI mAgato tema sAmA pravAhe javAnI enAmAM pUratI zakti nathI eTale e bahAra nIkaLI kinAre jaIne besI jAya che. trIjo vicAre che ke mAre to paristhitinI sAme thaIne paNa pele pAra javuM che. duniyA paNa jotI rahe ke paristhitinA pravAhamAM taNAyA vinA e bAhubaLa tarIne bahAra AvI gayo. je paristhitine tarIne sAme kinAre jAya te ja mAna, sanmAna ane Adarane pAtra ja nahi jIvaMta preraNA bane che. tame jarAka mAthuM UMcuM karazo, sAruM kAma karavA nIkaLazo to tamArI vAto karanArA, virodha uThAvanArA, pAchaLathI vakhoDanArA ghaNA UbhA thavAnA, kAraNa ke moTA bhAganA mANaso ToLAmAM jIve che. eve samaye zuM hArI jazo ? zuM ema kahezo ke huM zuM karuM ? sahu virodhamAM UbhA rahyA; sahu sAme thaI gayA; koInA sAtha nathI to huM jIvanamAM AgaLa kema vadhuM ? kavi TAgore zuM kahyuM ? "tArI jo hAka suNI koI nA Ave to ekalo jAne re." tArI sAthamAM koI na Ave, tArAM dUra dUranAM svapnAM samajavA mATe sAmA mANaso pAse hRdaya ane buddhi na paNa hoya toya tuM ekalo nIkaLI paDaje. svajano ane mitro sadA sAtha Ape ja evI apekSA na rAkhazo. zubhecchA mAtra eTalI ja rAkhavI ke sAtha Ape to sArI vAta che; paNa badhAne badhA sAtha Ape ja evuM jIvanamAM nathI banatuM. vaLI svajano ane saMbaMdhIone paNa ApaNA jeTalI samaja ane zakti na paNa hoya. eka kuTuMbamAM traNa bhAIo hoya; eka DAhyo, bIjo madhyama to trIjo vaLI sAva ja bhoLo ke dhUnI hoya. jo eka kuTuMbamAM ja AvuM bane to saMsAramAM zA mATe na bane ? zA mAnavatAnAM mUlya pa9 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe mAnI levuM ke badhAno sAtha ane sathavAro maLe to ja jIvanamAM AgaLa vadhI zakAya ? jeNe AsapAsanA mANasonA abhiprAyo (Opinion) pUchavAmAM ja jIvana pUruM karyuM tenA jIvanamAM kadI pragati thAya ? satata ciMtana karo, "mArAmAM anaMta zaktio paDI che, ene bahAra lAvavA mATe mAre prayatna karavAno che virodhanAM tattvo baLavAna hoya tyAre ja AgaLa vadhavAmAM majhA Ave che. kAma karo tyAre thoDAka lokono gaNagaNATa hoya to cokkasa jANajo ke tamArA kAmamAM bhalIvAra che. pataMga sAmI havAmAM khUba ja upara jAya. mANasamAM kAMIka che to sAme virodha Ubho thAya che. jene jIvanano pataMga upara caDhAvavo che, dUra dUra laI javo che ene paristhitino sAmo pavana jarUra joIe. tamArI sAme koI kahenAra na hoya, bhUla kADhanAra na hoya to tame koI kAma bhUla vinAnuM vyavasthita karI zakatA nathI. taNAyA vinA tarI jAya te ja duniyAmAM preraNA banI jAya che. zarIrano nahi, AtmAno vicAra karavAno. mArA AtmAmAM anaMta zaktio paDI che. zarIrane laI janAra, vega ApanAra Akhara to AtmA che, aMdara beThelI Atmika vidyuta zakti che. je ghaDIe mana thAke che, tyAre zarIra thAkI ja jAya che. tamane jamavA mATe bolAve, manabhAvatI vAnagIo pIrase, koLiyo hAthamAM lo ane tamArA yajamAna tamane apamAnajanaka zabda kahe, pachI juo jamavAmAM keTalI majA Ave che ? thALImAM bhAvatI vastuo che paNa manane AghAta lAgyo pachI bhojanamAM majA nathI AvatI, bhojana nIrasa thaI jAya che. zarIra tyAM che, jIbha tyAM che, khAnAra moDhuM tyAM che, vAnagIo sAme ja paDI che paNa aMdaranuM tattva bagaDyuM eTale A badhuM ja nApasaMda. jIvanano moTo AdhAra mana upara che, AtmA upara che. A vAta bhUlIne loko covIse kalAka zarIra upara ja dhyAna Ape che. punaH vicAravuM ghaTe : huM zaktiono svAmI Avo nirbaLa kema banI gayo ? dhAruM te karI zakuM evo atyAre huM dareka bAbatamAM zaMkA ane vahemathI kema gherAI gayo ? mANasanuM mana keTaluM nirbaLa banI gayuM che ? rajAomAM kyAM javuM te 60 - mAnavatAnAM mUlya Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe paNa nirNaya na laI zake. kahe : lAvo, have ApaNe ciThThIo nAkhIe, ciThThIo nAkhavI paDe e vicArazaktinuM apamAna nathI ? nAnapaNathI ja tamArA magajamAM AsapAsanA sau ThasAvatA AvyA che : tuM zuM karavAno ? tuM zuM samaje ? tArAthI kAMI nahi thAya, besI jA." tame zALAmAM jAo tyAM jene jIvananuM darzana nathI evA mAtra bI.e. thayelA zikSako zuM bhaNAve ? "besI jA, tuM nahi samaje. tane zuM AvaDavAnuM che ? ThoTha, besI jA." pachI guruono vAro Ave. "tame saMsArI loko pApamAM paDelA, ajJAnI. tame AtmAnI bAbatamAM zuM jANo ? saMsAranA kIcaDamAM paDelA svarganI vAto zuM jANo ? tamArA A kIcaDa para jIve, majhA kare, prasiddhi meLave ane tamane ja nIce nAkhe ane nirbaLatA ane hInatAno upadeza Ape. pachI samAjamAM jyAM jyAM kAma karavA jAya tyAM paNa e ja paDaghA paDe, evuM ja sAMbhaLavA maLe. A ajJAnamaya jherI vAtAvaraNa manane evuM nirbaLa, vahemI, zaMkAzIla. thAkeluM, azakta, ajJAnI karI nAkhe ke mANasa aMdarathI khalAsa thaI jAya ane udAtta kaMI vicArI ja na zake. e kAma kare paNa sAMje enI avasthA to juo ? thAkelo, kaMTALelo, gharamAM koI bolAve to kahe : "bolAvazo nahi. jotA nathI ? Akho divasa kAma karI karIne marI gayo." bhalA AdamI, tuM maravA mATe kAma kare che ke jIvana jIvavA mATe ? tamAruM pratyeka kArya tamArA jIvanano AnaMda hovo joIe. pratyeka pravRtti manane prasannatApUrvaka upara uThAve evI hovI joIe pravRtti AnaMda na ApatI hoya to pravRttine AnaMdamaya banAvo. je moLuM che emAM AnaMdanI mIThAza reDavAthI e madhura banI jAya che. rasa reDIne kAma karo pachI e kAryamAM thAka nahi paNa utsAha Ave. utsAhamAM mANasa zubha dhyAnamAM rahe, pachI karmabaMdhana kyAMthI ? dukhI, thAkelo, kAma karatAM karatAM zoka karanAro mANasa je kAMI kAma kare che emAM e karma bAMdhe. "zoke saMsAra vadhe ghaNo, zoka narkanI khANa.' kAma karatAM karatAM mANasane mukta banavAnuM che. satata prazna pUchavAno che : "mArI pravRtti ane jIvananA dRSTikoNa tarapha laI jAya che ?" pacAsa varSa pahelAMnI vAta che. eka jhaverI kuTuMba dhaMdho sameTI dezamAM javAnuM hatuM paNa pitAnI icchA dIkarAne jhaverAtanA dhaMdhAmAM rAkhavAnI hatI. mAnavatAnAM mUlya : 61 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkarAne sArAmAM sAro jhaverI banAvavA, dhaMdhAmAM taiyAra karavA, potAnA anubhavI mitrane soMpyo ane e dezamAM gayA. "AjathI mArA pitAne sthAne Apa cho, Apa jema kahezo tema huM karIza." jhaverIe kahyuM : "A jhADu le, dukAna barAbara kacaro kADhI sApha kara." yuvAnane kSaNabhara vicAra AvI gayo, "zuM huM ahIM jhADa kADhavA rahyo chuM ?" paNa vaDIlanI AjJA mAnIne AkhI dukAna barAbara sApha karI. tyAM jhaverIe pharI kahyuM : "A kacaro bahAra nahi; A DabbAmAM nAkhavAno." bIjA divase paNa e ja kahyuM : "tAre A ja kAma karavAnuM. dukAna cokhkhI karavAnI, kacaro kADhavAno, barAbara cokhkho nIkaLavo joIe. e kacaro bahAra phekavAno nahi paNa A DabbAmAM nAkhavAno." Ama karatAM cha mahinA nIkaLI gayA. cha mahinA sudhI yuvAna pAse AvuM sAmAnya kAma karAvyuM. dukAna sApha karavAnI, kacaro kADhavAno, DabbAmAM nAkhavAno. koI koI vAra baporanA samaya maLe tyAre hIrA batAve. eka divasa vaDIle yuvAnane bolAvyo. "pelo Dabbo laI Ava." "kayo Dabbo ?" "kacarAno." Dabbo lAvyo. "A Tebala para UMdho kara." "kacaro ?" hA, huM jema kahuM tema kara." pachI sArA jhINA cALaNAthI cALavA beTho. dhIme dhIme kacaro caLAI gayo. thoDA nAnA nAnA hIrA kacarAmAMthI nIkaLI AvyA ! vaDIle kahyuM : "jhaverInuM paheluM kAma A che : kacaro kema kADhavo. jhaverIno dhaMdho ja evo che ke game teTalI cokasAIthI hIrA jato hoya to paNa ekAdo hIro game tyAre UDI jAya, lapasI jAya, hAthathI sarI jAya, jhaverIne tyAMnA kacarAmAM paNa hIro hoya. je A nAnA kAmamAM dhyAna rAkhI zake te ja cIvaTathI bIjAmAM dhyAna rAkhI zake, AgaLa vadhI zake." "zrama karyA vinA AgaLa vadhI zakAtuM nathI A pATha paNa mAre tane zIkhavavo hato." - jhaverAtanA dhaMdhAmAM niSNAta banyA pachI potAno jIvanaprasaMga lakhatAM e lakhe che : "mane kacaro kADhavAnuM kahyuM tyAre mArA vaDIla mane kaDavA lAgyA hatA. paNa Aje emano upakAra huM kaI rIte vyakta karuM ? emaNe pAyAnuM jJAna ApyuM to huM ATalo AgaLa vadhyo !" kacarAmAMthI hIro zodho to hIrAmAMthI tame zuM na zodho ? 62 * mAnavatAnAM mUlya Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaNelA yuvAnonA manamAM eka mAnyatA baMdhAI jAya che : "AvuM nAnuM kAma mArAthI kema thAya ? mArA jevo mANasa kacaro kADhe ?" eTale ja savAre so so daMDa-beThaka karanArA yuvAno pitAne pANIno glAsa bharIne ApatAM zaramAya che. potAnA mATe eka glAsa mATe nokarane bUma mAre, hukama kare. "pANI lAvavAnuM kAma huM kema karuM ? e kAma nokaranuM !" eNe kAmane halakuM mAnyuM. kharI rIte kAma halakuM nathI, enA vicAro halakA che. jenA vicAro halakA che e ja mAne ke A kAma moTuM ane A kAma nAnuM. mANasane je kaMI kArya maLyuM hoya te dvArA ene upara AvavAnuM che. enA kAryanuM lakSya pUrNatA hovuM ghaTe. jIvanamAM A dRSTi AvatAM kAryamAM saMgItano anubhava thavAno. kArya dvArA vikAsanAM padacihnonuM darzana thavAnuM. je mANasa ekAgratApUrvaka kAma karato nathI e jIvananI koI paNa bAbatamAM AgaLa vadhI zakato nathI. bALapaNanI e kavitA sAMbhare che ? Work while work and play while play. bhaNavA bese tyAre bhaNavA mAMDaje ane ramavA bese tyAre ramavA mAMDaje. rame tyAre bhaNavAno vicAra na karato ane bhaNe tyAre ramavAno vicAra na karato. bALakonI zikhAmaNa prauDhane paNa eTalI ja upayogI che. mANasa eka kAma karatAM karatAM bIjo vicAra kare che. pUjA karatAM karatAM dukAnano vicAra kare ane mALA pheravatAM zAka samAravAno vicAra kare. vicArazaktine eka dizAmAM vALavAnI Adata nathI. A paddhati na hovAne lIdhe je kArya karavuM joIe e pUrNa nathI karato ane na karavAnA kAryano vicAra karavA mAMDe che. enA paDaghA vyApAramAM, vAtomAM ane jIvanamAM paDe che. A vicArane vikasAvI manamAM daDha karavAno che ke huM zaktimaya chuM, AtmavizvAsathI dhAruM te karI zakuM. mAruM zarIra che. te eka uttama sAdhana che; paNa aMdara kAma karanAra mAruM caitanya che. enI preraNA pramANe ja A zarIra kAma kare che. eka ati vRddha puruSa hatA. khATalAmAMthI UbhA thavuM hoya to ya nokara UbhA kare to ja UbhA thaI zake evI parAdhIna avasthA hatI. dharma saMbhaLAvavA huM gayo tyAre beThA paNa na thaI zakyA eTalA mAMdA ane azakta hatA. eka divasa e gharamAM Aga lAgI, bUmAbUma thaI. tamane Azcarya thAya evI A mAnavatAnAM mUlya 63 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAta che. traNa mALanA dAdarA UtarIne pahelA nIce AvanAra hoya to e dAdA hatA ! je khATalAmAMthI Ubho na thaI zake e traNa dAdarA UtarIne kevI rIte AvI zake ? enuM kAraNa zarIra nahi, AtmA che. AtmavIrya anaMta che, e spharatAM mana taiyAra thaI gayuM. mAMdo chuM e bhulAI gayuM. hukama karyo "cAla' eTale pachI zarIrane to cAlavuM ja paDyuM, doDavuM ja rahyuM. A zarIra bIjuM kAMI ja nathI. zarIra eka paMcabhUtanuM mizraNa che. e paMcabhUtanA tattvanuM je saMcAlana kare che, ene ciMtana Ape che, e dvArA je kAma le che eno to abhyAsa paNa karatA nathI. eno abhyAsa vadhatAM khyAlamAM Avaze ke A paMcabhUtanA mizraNa pAchaLa eka addabhuta tAkAta kAma karI rahI che. A caitanya je rIte dore che e rIte A zarIra jAya che. zarIrane bahAranA sAdhana tarIke rAkho ane sAcavo paNa aMdara kAma karI rahelI zakti sabaLa ja rahe ane nirbaLa na bane e vicAravAnuM che. saMskArone lIdhe, vAtAvaraNane lIdhe ane paristhitine lIdhe mana nirmaLa bane che. paristhiti mana upara savAra thAya tyAre sAvadhAna banIne vicAra karavo ke A paristhitine dabAvIne upara kema AvavuM ! ane tame prayatna karo to palaTo jarUra Ave. zilpIonI duniyAmAM jenuM nAma gaNAya che evA vizvavikhyAta mAIkala enjalo (Michel Angelo)nA jIvanano A prasaMga che. ghaNAM zilpo karyA. aMte IzanuM eka apUrva zilpa banAvavA eNe svapna sevyuM. te mATe mAsUma nirdoSa, jenI AMkhomAM prema ane maitrInA bhAva bharelA hoya evI AkRtinI jarUra hatI. AvA bALakanI zodhamAM doDha varSa nIkaLI gayuM. eka divasa eka bALaka ramatuM dekhAyuM. ene vAMkaDiyA vALa hatA, suMdara AMkho hatI, moDhA upara prabhutAno prakAza hato. enI AkRti suMdara ane saumya hatI. bALakane jotAM ja ene thayuM ke IzanuM rUpa paththaramAM kaMDAravA mATe A bALaka yogya che. mAtAne kahyuM : "kaho eTalA paisA ApuM paNa tame tamArA bALakane laIne Avo, mArI sAme besADo, huM A saumya AkRtine paththaramAM kaMDAravA mAguM chuM." mAtA kabUla thaI, zilpa taiyAra thayuM, ChristnI nirdoSatA ane mAnavatA jIvaMta banyAM. ghaNAM varSo vItI gayAM. mAIkalane thayuM jevI rIte IzunI suMdara pratimA sarajI evI ja rIte enI sAme have jenI AMkhamAM vizvAsaghAtInuM khunnasa hoya ane moM para DAku jevo bhAva hoya evA juDAsa JudasnI AkRti taiyAra karuM. 64 - mAnavatAnAM mUlya Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra varSa pachI eka evo ja mANasa jaDI Avyo. dArUDiyo, jugArI ane vAsanAthI cakacUra. paccIsa varSano e yuvAna hato. zilpIe zilpanI vAta karI, yuvAne hA kahI. juDAsanI AkRti taiyAra thaI ane zilpAe pradarzanamAM A katine pelI IzanI pratimAnI bAjumAM mUkI. yuvAne banne AkRtio joI. IzunI ane juDAsanI AkRti jotAM jotAM eno bhUtakALa sAMbharyo, mana bharAI AvyuM. AMkhamAMthI azrunI dhArA vahI rahI. AMsuthI AMkho dhovAI tyAre enI e ja AMkho saumya ane karuNALu banI gaI. mAIkala joyA ja kare : "A zuM thayuM ? jenI AMkho krUratAthI bharI hatI, jenI AMkhomAM dayAno chAMTo paNa na hato e AMkho ATalI saumya ! ATalI mRdu !" yuvAna to pazcAttApathI dhrusake dhrusake raDI ja rahyo. mAIkala najIka Avyo. khabhe hAtha mUkIne kahyuM : "bhAI ! raDe che kema ?' yuvAne javAba Apyo "A Izune tame kaMDAryo che te bIjuM koI nathI paNa huM pote ja chuM. e vakhate huM kevo nirdoSa hato, mAtAnI sAthe Avyo hato, ahIM besADIne tame mArI AkRti dorI hatI. A bAra varSanA gALAmAM kharAba saMgate huM kevo banI gayo ? dArUDiyo banyo, vyasanI banI gayo, jugArI ane anAcArI banyo. rUpa ane lAlasAnI pAchaLa doDI doDIne pazu banyo. Aje huM corI karI zakuM chuM, kharAba najara nAkhI zakuM chuM, nIca ane adhama vizvAsaghAta paNa hasIne karI zakuM chuM. aMtarAtmA mane have DaMkhato nathI. paNa Aje A be AkRtio jotAM huM juDAsa chuM te ja huM Izu hato teno khyAla Ave che. Izu juDAsa kema banI zake che ane juDAsa Izu kema banI zake che e ja joyA karuM chuM, bIjuM kAMI nahi mAruM ja tattva mane kema nIca banAvI zake che ane nIce lAvI zake che ane mAruM ja tattva mane kema UrdhvagAmI banAvI upara lAvI zake che e beno jema jema vicAra karato jAuM chuM tema tema mAruM hRdaya bharAI Ave che, pazcAttApathI huM baLI jAuM chuM." mAIkale kahyuM : mAro zrama Aje saphaLa thayo che. meM to mAtra paththaramAM AkRti kaMDArI hatI paNa Aje mane tArAthI jIvaMta prabhunuM darzana thayuM che ke bhagavAna ane zayatAna kyAMya nathI, aMdara che. mANasa ja krAisTa che ane mANasa ja juDAsa che. yAda AvyuM : "The kingdom of Heaven is within you." mAnavatAnAM mUlya + 65 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre huM A kAvIra paNa tyAre huM mahAvIra svarganuM sAmrAjya bahAra nathI, tArAmAM ja che. tuM dhAre to svarga racI zake ane bhUlo to jIvanane naraka paNa banAvI zake. naraka ane svarga banAvanAra A zarIra nahi, AMkho ke iMdriyo nahi paNa ApaNe khuda chIe. AtmavizvAsa ane jAgRti AMtaravaibhava che. krAisTa paNa mArAmAM che ane rAma paNa mArAmAM che; bhagavAna mahAvIra paNa mArAmAM che ane bhagavAna buddha paNa mArAmAM che. jyAre huM ahiMsA, saMyama ane karuNAbharyuM jIvana jIvuM chuM tyAre huM mahAvIra chuM ane jyAre huM hiMsA, vilAsa ane krUratAbharyuM jIvana jIvuM chuM tyAre huM gozAlaka, uttamatA ane adhamatA A eka dRSTi che, paristhiti che. Ano pUrNa khyAla AvatAM ApaNAmAM je phuraNA Ave, skUrti janme, huM zA mATe Avo na banuM ? mArI A zreSTha zaktione huM zA mATe bahAra na lAvuM ? AtmavizvAsa vinAno mANasa kahe : huM zuM karIza ? mArAthI zuM banI zakaze ? huM nirbaLa mANasa karI karIne zuM karavAno ? dariyAnI bhInI havAmAM jema zekelo pApaDa havAI jAya che tema nirbaLa vicAromAM utsAha ThaMDo paDI, marI jAya che. tamArAmAM eka baLavaMta jIvaMta tattva che teno je divase tamane anubhava thAya te divase tame jAgyA kahevAo, jyAM sudhI A vicAra na jAge tyAM sudhI mana UMdhe che. "anaMta zaktionI zakyatA mArAmAM paDI che,' 'huM dhAruM te karI zakuM." A khyAla Avyo ane navaprabhAta thayuM. UMghavuM ane jAgavuM eno saMbaMdha AMkho sAthe ja nathI, kharI rIte to vicAro sAthe ja dharAve. AMkha khullI hovA chatAM ghaNA vicAromAM nathI UMghatA ? bagIcAmAM koyala ane kAgaDo athaDAI paDyAM. athaDAIne banne jhADa upara jaIne beThAM. kAgaDAe "kA, kA' karIne potAnA karkaza avAjathI vAtAvaraNane karkaza karI nAkhyuM tyAre pelI koyala vicAre che : kAgaDAne bhUlathI mArI cAMca to nahi lAgI hoya ne ? ene zAMti ApavA mATe lAva madhura gIta gAuM; mIThA avAjathI vAtAvaraNane madhura ane saMgItamaya banAvuM. jhADa nIce beThelo kavi vicAre che : mANasa kAgaDo ke koyala ? e dhAre te banI zake. madhura avAjathI vAtAvaraNane gUMjatuM karI zake ane potAnA 66 mAnavatAnAM mUlya Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalahabharyAM svabhAvathI jyAM jyAM jAya tyAM vAtAvaraNane ciMtAmaya ane baLatarAbharyuM paNa banAvI zake. A kAma koNa kare che ? bhAgyana! u52 doSa na dezo, koIka mane karAvI rahyuM che ema paNa na kahezo. ema karanAra mANasa pote ja che. zA mATe mane AvakAra nathI maLatAM e vicArI mANase pote potAnI zaktione vikasAvavI joIe, potAnA cAritrane suMdara banAvavuM joIe ane jIvanamAM koyalanI madhuratA lAvavI joIe. : ghaNAkharA mANaso jUnI Teva pramANe ja kahetA hoya che have zuM pheraphAra thavAno che ? jema cAlyuM tema cAlavA do. have navI vastu AvI zake tema nathI ane jUnI mArAthI kaMI chUTe ema nathI. ghaNuM jIvana vahI gayuM ne thoDuM rahyuM che te paNa ema ne ema pUruM thaI javA do. sUkA lAkaDAne gaMdo mAro to suMvALuM na thAya ? paoNliza karo to enAmAM cakacakATa na Ave ? ane enuM suMdara pharnicara na bane ? ApaNuM jIvana zuM sUkA lAkaDAthI paNa gayuM ? ene vicArano ane ciMtanano raMdo mAre to jIvanamAM parivartana kema na Ave ? aMdaranI zaktiono AviSkAra kema na thAya ? A zaktio aMdara birAjamAna che, bahArathI AvelI ke lAdelI nathI, AtmAno mULa svabhAva che. enA astitvamAM A zaktionuM astitva che. mAnavatAnAM mUlya * 67 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. vartamAnamAM jIvana 1 ka bhA pApI nathI. je mAne che ke "huM pApI che. tenI sAme jaina darzane bIjo vicAra Apyo. te pApI hoI zake che ja nahi, jo tuM khuda pApI hoya, tArI buniyAda jo pApanI hoya ane pApa e ja che tAruM jIvana ane sarjana hoya to tane prakAzanI pyAsa kema ? prabhuno prema kema ? paramAtmA kema banI zake ? jeno tANAvANo pApano ja hoya e kApaDa pApanuM ja hovuM joIe, paNa nA, tAro tANAvANo to darzana ane jJAnano che * eTale pApa tArAthI para che, bahArathI AvIne bhaLeluM che.' "huM marI javAno' ema mAnanAranI sAme bIjuM satya A che : tuM marato ja nathI, duniyAmAM evuM koI ja tattva nathI je tane khatama karI zake. plega, kensara, TI.bI, A badhA roga zarIrane thAya che, tane nahIM, AtmAne nahIM. mATe ja ghaNAne mUkIne AvIe, 68 - mAnavatAnAM mUlya Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smazAnamAM mUkIne AvIe, maratAM joIe tema chatAM gabharAIne jIvavAno vicAra mAMDI nathI vALatA. hasIne jIvIe chIe, kAraNa ke aMdara beTheluM tattva kahe che bhale koIne bALI Avyo, kabaramAM ghaTI Avyo, Tower of SilencemAM mUkI Avyo paNa huM marato nathI. manuSyanA jIvanamAM be jAtanI vicAradhArAo vahI rahI che : AMkhathI dekhI zakAya che ke loko marI rahyA che, paNa vyaktimAM rahela AtmAne lAgatuM nathI ke huM marI javAno chuM. jo ema lAge huM marI javAno to rAtanA UMgha ja nahi Ave. koIne paisA cUkavavAnA hoya, ceka lakhI Apo ane Agale divase khabara paDe ke beMkamAM balance nathI to AkhI rAta UMgha Ave che ? koI kahe ke tamane TI.bI. thayo che to keTalo gabharATa chUTe che ? UMgha UDI jAya che ke nahi ? to, badhAne vidAya ApIne AvanAro jIve che, hase che, khuzIthI jIve che, enuM kAraNa e ke zarIramAM beThalo jANe che ke jagatamAM mRtyu dekhAya che paNa AtmAmAM amRtatva paDeluM che. A amRtatvanI suSupta mana (subconscious mind)mAM rahelI zraddhAne kAraNe, AtmAne thaI gayelI pratItine kAraNe ja bIjA maratA hovA chatAM pote marI javAno che ema nathI mAnato. ilekTrika thAMbhalA UbhA karatA pahelAM khADA kare, pachI thAMbhalo mUkI AsapAsa mATI, kAMkarA, patharA mUkI cAra jaNA bhegA thaI thAMbhalAne khUba jorathI halAve. zA mATe halAve ? kyAMka jarA paNa kAcuM, DhIluM rahI na jAya, nahitara rAhadArInA jIvanuM jokhama, halAvI halAvIne khADo jarAka DhIlo thAya eTale vaLI patharA nAkhe kAMkarA bhare ane pharI halAve. ema karatAM karatAM evo majabUta karI nAkhe ke covIsa jaNA halAve toya macaka na Ape. evI ja rIte dharmanA thAMbhalAne paNa haiyAmAM ropo. vicAraNA karIne, prazno pUchIne ene halAvatA jAo, tamane pUrNa khAtarI thavI joIe ke huM je mArge jaI rahyo chuM e mArga sAco e ja mArga sAco che. tarka ane cintanabharyA prazno pUchavAthI mANasa sAco dharmI bane che. je dharma tarka karavAnI nA pADe che, prazno pUchavAnI manA kare che e tamane ajANyA kUvAmAM utAravAnI vAta kare che. zaMkA na karo ane ema ne ema svIkArI (accept) lo to jIvanamAM ko'ka evI paLa AvatAM AMcako lAgaze, ane zraddhAnuM tattva bahAra nIkaLI jaze. tame khAlI banI jazo. mAnavatAnAM mUlya * 69 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkA karyA vinA, prazno pUchyA vinA, jANyA vinA, dharmane svIkAranAra zuM sAco dharma che ? tejAbamAM mUkyA vinA, kasoTI upara caDhAvyA vinA, barAbara joyA vinA je sonuM le che tene koI pUche : A sonuM che ? e uparathI kadAca "hA" kaheze paNa tarata manamAM zaMkA UbhI thavAnI. "meM barAbara tapAsa to karAvI nathI, kadAca rolDa golDa paNa hoya." paNa je barAbara tapAsa karIne le che e to AtmavizvAsathI kahe che : meM barAbara tapAsa karIne lIdhuM che, emAM mane jarAya zaMkA nathI. prazna thAya ke jo huM AnaMdamaya chuM, amara chuM to Aje huM du:khI kema chuM ane maraNano bhaya kema che ? enuM kAraNa jaDano saMga che. pugalanI bhAgIdArI che. sonAnI khANamAM sonuM ane dhULa sAthe maLelAM che, anAdikALathI sAthe ja che. chatAM, sonuM sonuM che ane dhULa dhULa che. sAthe rahevA chatAM potAnA mULa svabhAvane gumAvyo nathI. bannenuM vyaktitva bhinna che. hA, puruSArthathI dhULane dhoIdhoIne zuddha karatAM dhULa eka bAju jAya che ane sonuM hAthamAM Ave che. A Akho eka puruSArtha, kriyA-prayoga che. evI rIte ApaNo AtmA anAdikALa Time ImmemorialthI jaDanI sAthe, karmanI sAthe, vAsanA ane vRttionI sAthe maLelo che chatAM teNe potAnuM svataMtra vyaktitva nathI gumAvyuM. enAmAM rahelA guNo (Quality)ne bahAra kADhavA hoya, enuM zuddha svarUpa pragaTAvavuM hoya to prayatna karIne enI sAthenuM jaDa tattva dUra karavuM paDaze. zuddha karyA vinA khANamAMthI nIkaLelI dhULane sonAnA bhAve vecavA bese to koNa le ? mATe puruSArtha to karavo ja rahyo. eka philasUphe jIvananI cAra bhUmikA ApI che. bhUla kare te mAnava, bhUla karIne hase te dAnava, bhUla karIne pazcAttApa kare te sajjana ane bhUlomAMthI prayatnapUrvaka kUdako mArI bahAra Ave te mahAmAnava. bhUla kare e mAnavI che. e game teTalo sAvadhAna hoya, jAgRti rAkhato hoya, chatAM kyAMka to akasmAta thavAno. eTale ja vImA kaMpanIo AvI rahI che. vImA kaMpanIo zuM batAve che? mANasanuM dhyAna game teTaluM hovA chatAM paNa e jIvanamAM bhUlano saMbhava che. 70 % mAnavatAnAM mUlya Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanadraSTA bhUlone karuNAbharI najarathI jue che ? mAnava, bhUla thaI gaI che, ene mAre hAtha ApI uThAvavAno che. kIcaDa khUba thayo hoya, jamIna lIsI hoya tyAre pahelavAna paNa lapasI jAya. nabaLI paLomAM sArA sArA mANaso pralobhanamAM AvI jAya che. e pralobhana pachI paisAnuM hoya ke sattAnuM, padavInuM hoya ke pazutAnuM, patananI paLamAM mANasa nirbaLa ane ni:sattva hoya che. pleToe prazna karyo : mANasa prAmANika che paNa te kyAM sudhI ? jyAM sudhI tame enI kiMmata cUkavatA nathI, tyAM sudhI. tame kiMmata cUkavo pachI prAmANika keTalo prAmANika che te juo. moTA hoddA para rahelAne pAMca hajAra rUpiyA Apo, e lAMca nahi le. kahe : uThAvI jAo, mane lAMca ApavA AvyA cho ? paTAvALAne bolAve, polIsa pAse pakaDAve. chApAmAM Ave, jagajAhera kare, "kevo prAmANika amaladAra ! pAMca hajArane Thokara mArI." bIjA jaIne pacAsanI ophara kare. pelo kahe : tuM mane jANato nathI ? sI.AI.DI.ne bolAvI pakaDAve. hajI prAmANikatAnI kiMmata cUkavI nathI. jarA AgaLa vadho. koI pAMca lAkha rUpiyA laIne Ave ane kahe : "sAheba, tamAro pagAra keTalo ?" "be hajAra." "vAru, tame nokarI karIne keTalAM varSamAM pAMca lAkha rUpiyA meLavI zakazo ? vicAra karI juo. vicAra karo, bIjuM kAMI nahi." pAMca lAkha rUpiyAnuM vajana vadhatuM jAya. prAmANikatAnuM palluM upara jatuM dekhAya. bicArI prAmANikatA vecAI jAya. pAMca hajAramAM nahi, pacAsa hajAramAM nahi, pAMca lAkha prAmANikatAne kharIdI zake ! mANasa prAmANika che' eno artha e enI prAmANikatAnI kiMmata cUkavanAro hajI sudhI ene maLyo nathI. mUlya cUkavanAra maLe chatAM paNa na caLe to mAnavuM ke ene AtmAnA astitvanI pratIti thaI che. sAmAnya rIte tame bahu sArA cho paNa tamArI sArapanI barAbarImAM UbhI rahI zake evI koI vastu jIvanamAM nathI AvI eTale sArA ! tamArI pAse lAkha rUpiyAno hIro hoya ane ene koI dasa hajAra Ape to zuM kaho ? "cAla cAla, have Ubho thaI jA." AgaLa vadhatAM navANuM hajAranI koI vAta kare tyAM paNa tame kahI zako : mane navANuM hajAranI offer mAnavatAnAM mUlya + 71 WWW.jainelibrary.org Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI paNa meM ene Ubho rahevA na dIdho. paNa ema kadI bane ke "savA lAkha ApavA Avyo hato tema chatAM paNa meM nA pADI !' pralobhana oLaMgIne bahAra Ave tyAre jANavuM ke enAmAM AtmazraddhAno ane parama prakAzano dIvo prajvalI rahyo che. enI AsapAsa have game evAM pralobhano Ave paNa potAnI nIti ane prAmANikatAne choDavA taiyAra nathI. evA paNa mANaso che je gharAka pAsethI pUrA paisA le paNa kApaDa evuM padharAve ke dhue tyAre rUe. paisAnA pralobhana khAtara halakI vastu padharAvavA badala pazcAttApa nathI paNa abhimAnathI chAtI phulAve che. trIjo prakAra che, je bhUla karIne pazcAttApa kare che. meM A bahu khoTuM karyuM evo tApa anubhave te sajjana che. | durguNamAMthI bahAra AvI zakato nathI paNa AvavAnI tAlAvelI che. manamAM du:khI che, potAnI nabaLAIo mATe jAgRta che, pharIthI nabaLAone vaza thaIne bhUla na thAya e mATe sajAga che paNa nabaLI paLomAM nabaLAo sAme jhUkI jAya che. manamAM rahela nirbaLatAnAM tattvo sAme baLavo che. e name che, paDI jAya che paNa enA mananA UMDANamAM UbhA thavAnI tamannA che. bhale paDI gayo, paNa paDI rahevAnuM nathI, UbhA thaI javAnuM che. Ubho nahi thAuM to pAchaLathI AvatA dhakkA nIce cagadAI jaIza. paNa je bhUlamAMthI chalAMga mArIne bahAra nIkaLI Ave che e to mahAmAnava che. AvA mAnavothI mAnavajAta UjaLI che ne emanAmAMthI preraNA meLavAya che. keneDAnA bagIcAmAM jhADa nIce eka jugArI yuvAna beTho beTho vicArI rahyo hato. jugArI mitro maLyA, bhaNavAmAM mana na lAgyuM, mAbApe je thoDA paisA mokalyA te meM vyasanomAM emanA ema kharcI nAkhyA. have AmAMthI huM bahAra kevI rIte AvuM ? jIvanathI thAkelo yuvAna vicAra karatAM karatAM ADo paDyo. pAse nAnI-zI suvAkyonI eka copaDI paDI hatI. tenuM pAnuM kholyuM. vAkya vAMcyuM : "dUranA aspaSTa bhaviSya tarapha najara karI aphasosa kare che enA karatAM najIkanA spaSTa padArtho sAme najara karIne AjanI paLamAM Ubho thaI jA. atyAranI A paLamAM ja Ubho thaI jA. je paLa tArA hAthamAM che e paLane 72 * mAnavatAnAM mUlya Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tuM vaTAva, dhanya banAva." yuvAne vAMcyuM ane jAgRta thayo. Ubho thaI gayo ane kAme lAgyo. dhIme dhIme AgaLa vadhato vadhato e DaoNkTara thayo. iMglenDamAM saMsthAo sthApI ane sarano ene ilkAba maLyo. sara viliyama volsakaranuM jIvanacaritra lakhAyuM. vyasanomAM paDelo, badIomAM DUbelo, jugArIomAM samaya pasAra karanAro pacIsa varSano A yuvAna eka vAkya vAMcI Ubho thaI gayo. evuM jIvana jIvyo te 1464 pAnAMnI tenI jIvanakathA lakhavAmAM AvI. jugArInA jIvana mATe ATalAM badhAM pAnAM rokyAM ! e kevuM jIvana jIvyo ? mAtra vartamAnane joIne AgaLa vadhato gayo. manamAM eka ja saMkalpa karyo : jema bane tema huM vartamAnane, Ajane sarasa rIte jIvIza. mANaso bhaviSyanuM Ayojana kare che paNa vartamAnanI kSaNone nabaLAIothI bharIne beThA che. bhaviSya mATe vicAro bahu sArA paNa vartamAnanI vAto karo to kahe : atyAre javA do, bhaviSyamAM amAre ghaNAM sArAM sArAM kAmo karavAM che. ghaDapaNamAM amAre A ja karavAnuM che. dhanapatio zuM kahe : amArA thoDA (problems) prazno che e patI jAya pachI dAna karavuM che, ArAma levo che, sevA karavI che. pUcho : atyAre ? kahe : nahi, hamaNAM nahi, bhaviSyamAM. pAgalane khabara nathI ke bhaviSyanI paLa konA hAthamAM che ? mANasanA hAthamAM vartamAnanI jIvaMta paLa che temAM kaMI karato nathI. ane je nathI te mATe bhAvinAM svapnAM seve che. UMghamAM ja jIvana pUruM kare che. AjanI paLa gaI kAle bhaviSya hatI ane e ja paLa AvatIkAle bhUtakALa thaI javAnI che. gaI kAle je bhaviSya hatI te paLa ane AvatI kAle bhUtakALa thanArI paLa atyAre to tamArA hAthamAM jIvaMta vartamAna ja che. A paLa ja upayogamAM na lo, A paLamAM jo sAvadhAna na bano, A paLamAM nabaLAImAMthI bahAra na AvI zako to mAnI lejo ke tame tamane chetaro cho. mAtra divAsvapnamAM samayane vitAvo cho. je atyAre nathI Avato e kadI nathI AvI zakato. atyAre ene vicAra Avyo, enAmAM baLa che. sArA vicAra karI zake che ane manamAM abhIpsA jAgI che. e samaye bahAra na Ave to pharI to e kyAre AvavAno che ? je paLa sAme AvIne UbhI che e spaSTa che. tamArA hAthamAM che. bhaviSya game teTaluM suMdara hoya paNa aspaSTa che, hajI tamArA hAthamAM nathI. mAnavatAnAM mUlya : 73 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khalAsa thaI gayelA, daTAI gayelA bhUtakALane yAda karIne paNa have zuM karavAnuM che ? atyAre rezana maLatuM hoya tyAM karoDapati pitAne yAda karyo zuM vaLe ? atyAre to rezananI dukAne lAinamAM Ubho rahIza to rezana maLavAnuM. pitA karoDapati hatA e yAda karIne ghare besavAthI rezana nahi maLe, je daTAI gayuM che ene daTAI javA do. paNa je vartamAna che, je jIvaMta che e ApaNA hAthamAM che. vartamAnamAM je banavuM hoya e banI zake tema che kAraNa ke enAmAM cetanA bharelI che. je kAMI kArya karavAnuM che emAM hRdaya reDavuM paDe che. jemAM hRdaya reDo cho e jIvanamAM amRta banI jAya che. jIvanano premI jAgRtimAM jIve. Ajane huM suMdara banAvuM, huM mArI Ajane bagaDavA nahi dauM. koI kharAba bolaze to huM e kacarAne kAnamAM nahi javA dauM, mArI sAme garama thaze to enI sAme huM ThaMDI tAkAtathI kAma laIza, mArI niMdA karaze ane e sAcI haze to sudhArI laIza ane khoTI haze to jaze kacarAnI TopalImAM, mArA manamAM nahi javA dauM.' ArtadhyAna ane raudradhyAna e kharAba ane ciMtAjanaka vicAro che. A vicAro AtmAnA kAcane dhUMdhaLo ane melo kare che. mATe kharAba vicAra nahi, nabaLA vicAra nahi, koI pratye dhikkAra nahi ne IrSyA paNa nahi. A rIte vicArI eka eka karI divaso badhA suMdara banAvavA. pachI to Teva paDavAnI, Aje sArA raho to kAla paNa sArA rahevAnA, kAle sArA to pachI parama divase sArA. sArA rahevAnI Teva paDI jAya. eka pitAe dIkarAne khUba bhaNAvyo, sarasa rIte taiyAra karyo. eka divasa abhyAsakhaMDamAM beThAM beThAM dIkaro vicAre che : jIvanamAM keTalI vastuo upayoga che, enuM lisTa banAvuM. pahelAM lakhyuM taMdurastI - zarIra svastha joIe, paNa koI cAhanAra na hoya to taMdurastIbharyuM jIvana paNa zuSka lAge mATe prema paNa joIe. mANasa priyajanane cAhato hoya paNa khAvAnuM na hoya, rahevA makAna na hoya to mANasa du:khI thaI jAya, AnaMda UDI jAya mATe saMpatti paNa joIe. saMpatti hoya paNa jIvananI gatAgama na hoya to pazu jevo lAge mATe AvaData joIe. AvaData hoya paNa zakti na hoya to namAlAmAM khape eTale thoDI zakti paNa hovI joIe. ekalI zaktithI gharamAM sukha kyAMthI ? eTale sArAM 74 mAnavatAnAM mUlya WWW.jainelibrary.org Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chokarAMo paNa joIe. A badhuM hoya paNa gAmamAM koI jANe nahi ke pUche nahi eTale A badhAnI sAthe kIrti paNa hovI joIe. have vadhAre AmAM kAMI umerI zakAya tema nathI. jIvananI anivArya jarUriyAto ATalI ja che. manamAM vicAryuM : jIvana aMge mArI samajadArI kevI suMdara ane ucca che, te lAva; huM mArA pitAjIne batAvuM. pUchuM, have AmAM kAMI umeravA jevuM che ? lisTa laIne chAtI phulAvato phulAvato pitA pAse Avyo. lisTa ApyuM, pUchyuM : pitAjI, duniyAmAM A sivAya bIjI koI vastu meLavavAnI bAkI che ? pitAjI lisTa joI gayA. barAbara che, paNa...!'' hoziyAra dIkaro vicAra karavA lAgyo. pitAe kahyuM "beTA, dhyAna rAkhaje, huM je kahuM chuM e be zabdo na hoya to A badhuM nakAmuM che, A pheMkI devAnuM che." ''pitAjI' evI kaI vastu che ?'' eka ja vAkya lakhyuM : mananI zAMti ! 'manamAM zAMti na hoya to dhanavAna ane buddhimAna mANaso paNa herAna thaIne pharatA hoya che. magajamAM zAMti na hoya to priyajana paNa na game. paiso hoya paNa zAMti na hoya to e raghavAyo thaI pharyA kare. zAMti vagaranI AvaData paNa zuM kAma Ave ? "sattA game teTalI hoya paNa enI sAme ene uthalAvI pADavAnA prapaMco cAlatA hoya to e sattA, e hoddo ene zAMti Ape kharAM ? AkhI duniyAmAM kIrti hoya paNa manamAM zAMti na hoya to vizvavyApI kIrti paNa sukha nathI ApatI ! "beTA, tuM deza ane paradezamAM bhaNyo, huM nathI bhaNyo, paNa ATaluM kahevA mAguM chuM badhuM lakha paNa pahelAM mananI zAMti (Peace of mind) lakha. badhuM joIe e barAbara paNa mananI zAMti joIe. mananI zAMti hoya to A badhuM kAma lAge. e na hoya to A badhuM kAMI ja kAma na lAge." vAta sAcI che, muddAnI vAta ja rahI gaI. sIvatAM pahelAM gAMTha vALavAnuM bhUlI jAya to AkhuM sIveluM nIkaLI ja jAya. darajIno dIkaro pahelAM zuM zIkhe ? pahelAM gAMTha vALe, pachI sIve. ema jIvanamAM badhuM maLe paNa mananI zAMti na hoya to badhuM hovA chatAM paNa e sukhethI jIvI zakato nathI. mAnavatAnAM mUlya * 75 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsanAo, vRttio ane vikArone lIdhe mananI zAMti DahoLAI jAya che. A jIvananI yAtrA mananI zAMti meLavavA mATe ja che ne ? AtmAne karmamAMthI mukta karavA mATe ja A vicAramALA che ne ? 76 * mAnavatAnAM mUlya Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. saMkalpathI saphaLatA 4 thI maranA kaptAne jAhera karyuM : * sTImara UpaDI rahI che, jene zuM besavuM hoya te besI jAya." baMdara para che UbhelA musApharo besavA gayA tyAM eka prazna pUchyo : "A sTImara kayA baMdare jaI rahI che ?" kaptAne kahyuM : AvI vAto zuM karo cho ? sTImara kyAM javAnI che e che. jANavAnI zI jarUra ? tame tamAre besI jAo. jyAM javAze tyAM jaIzuM, pahoMcAze to pahoMcIzuM, jene besavuM hoya ene mATe - sTImara taiyAra che. kyAM javAnuM e to mane zuM paNa khabara nathI." A sTImara badhI ja sagavaDovALI bU che, emAM erakanDizana paNa che, are ! | maphatanA bhAve besavA maLe che chatAM emAM jUo musApharI karavA koNa taiyAra thaze ? sahu ja kaheze : "kaptAnane ja khabara nathI ke A # sTImara huM kayA baMdare laI javAno chuM, to baeNDa emAM to mUrkha besavA taiyAra thaze ?" mAnavatAnAM mUlya ke 77 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavanA musApharane e ja pUchuM chuM 'tuM kyAM javAno che ? DigrIo meLavI rahyo che, paisA bhegA karI rahyo che, moTAM moTAM totiMga makAno bAMdhI rahyo che, rojanI navI navI zodhakhoLa karI rahyo che. divasa-rAta doDAdoDa karI rahyo che; tuM A badhuM karI rahyo che paNa baMdhu, kahe to, tArI A sTImara kayA baMdara tarapha jaI rahI che ?'' kyAM pahoMcavAnuM che e khabara nathI tema chatAM musApharI cAlu che, khaDakonI vacce thaIne, moTAM mojAMo ane tophAnonI vacce cAlI ja jAya che. eno kaptAna madamAM, pramAdamAM kevo cakacUra che ! kahe che : "jyAM jAya tyAM javA do, koI baMdara maLI jAya to ThIka che. nahi maLe to khaDakanI sAthe athaDAIne yAtrA pUrI karIzuM. bhagavAna karaze te kharuM, Izvara icchA baliyasI. takadIramAM lakhyuM haze te thaze.'' bhagavAna jema ka2ze tema ja karavAnuM hoya to pachI tuM zuM karavAno ? to kahe : "huM to je gorakhadhaMdhA karI rahyo chuM, asatya bolI rahyo chuM, lokone zIzAmAM utArI rahyo chuM, sAcA-khoTAM karI banAvaTa karI paisA bhegA karI rahyo chuM e ja karavAno." "tArA jIvananuM zuM ?' to pAcho kaheze: "bhagavAna jANe.'' A nAdAna kaptAna ATalethI nathI aTakato. kahe che : bhagavAne je rIte goThavyuM haze e pramANe thaze. vidhinA lekha to kaMI badalAtA haze ? jANe vidhinA hAthamAM badhuM ane mANasanA hAthamAM kAMI nahi ! mANasa potAne kevo arthahIna mAnato thaI gayo che ! sAva ghasAI gayelAM, nirbaLa vAkyo bolatAM bolatAM mANasa potAno puruSArtha gumAvI bese che, balahIna banI jAya che. jIvanayAtrA jo A rIte ja pUrI karavAnI hoya, nirAzAnAM vAkyo ja jo bolavAnAM hoya to jene zastro chedI zakatA nathI, pANI bhIMjavI zakatuM nathI. pavana sUkavI zakato nathI ane pAvaka bALI zakato nathI evA aMdara beThelA jyotisvarUpa AtmAnI zaktino koI artha nathI ! AnaMdamaya, sukhamaya, zAzvatamaya, evo samartha kaptAna tamArAmAM hovA chatAM tame ema ja kahyA karazo ke bhagavAna kare te kharuM, takadIramAM lakheluM te kAMI have badalavAnuM che ? saMsAranI bAbatamAM badalAvI zako ane AtmAnI bAbatamAM kAMI nahi ? mAla ApavAno sodo karyo hoya ane bhAva vadhI jAya to tame tarata le-veca karI do che. kyAMka pravAse javAnA ho ane khabara paDe ke javAthI nukasAna 78 * mAnavatAnAM mUlya Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavAnuM che to javAnuM mAMDI vALo cho. tame jarUra paDe tyAM badalo cho ane badalI zako cho. jyAM anukULa na paDe, phAyadAmAM na hoya tyAM badalAya paNa jIvananI yAtrAmAM puruSArtha vaDe sukAna na badalAya ? mAtra nirAzA ane nirutsAha. Ama kema ? kAraNa ke huM tane jANato nathI. tArA jIvananuM nirmANa koI bIjI vyaktinA hAthamAM che ja nahi. tuM ja tAro nirmAtA che, tuM ja tAro ghaDavaiyo che. Man himself is responsible for his own future. ulahti kAryonI javAbadArI to potAnI ja che. bIjAo to mAtra nimitta bane che. mAnavajIvana eTale jAgRti ane javAbadArInI dora hAthamAM levAnI paLa che. je ghaDIe A satya samajAI jaze, pachI tame ja kahezo : "mArA jIvanane kharAba karanAro jo houM to huM chuM, to sAro karanAro zA mATe na bane ? huM bIjAne zA mATe doSa dauM ? meM mArI jAtane evA saMjogomAM mUkI to e saMjogone kAraNe huM nimna koTimAM cAlyo gayo. to have huM mArI jAtane emAMthI uThAvIne UMce kema na lAvuM ?" bhagavAnano artha zuM ? bhaga eTale jJAna-teja, vAna eTale svAmI. jJAna-tejanA svAmI pAse jJAnaprakAzanI khAsa laIne jaIe jethI prakAzanI prakriyA thAya. bhagavAna pAse bhikSA mAgavA nahi paNa bhAvanAnI bheTa dharavA jaIe chIe. ahaMnA samarpaNamAM ja AtmajJAna pragaTe che. AtmAmAM ja rahelA paramAtmAnuM darzana thAya che. ahaMkAranA himAcalane gALanAra du:khanI uSmA che paNa AtmajJAna to e ahaMkAranA himAlayanuM astitva miTAvI de che. AtmajJAna nathI eTale du:kha sahana karavAnI zakti nathI. jarAka du:kha Ave ane tarata UMghanI goLIo laI UMghI jAya, duHkhanuM kAraNa na zodhe. manamAM mUMjhavaNa UbhI thAya to ene ukelavAne badale bhUlavA zarAba le. thoDIkavAra bhramanI gulAbI duniyAmAM pharI Ave, svapnonI duniyAmAM vicare, sUI jAya. savAra paDe, bhAre AMkha khole tyAre e ja mUMjhavaNa DokiyAM kare. bhUlavAno prayatna karyo paNa bhUlI nathI zakyo. thoDIka vAra mATe hakIkata jarA dUra dhakelI zakyo paNa ene maTADI na zakyo. tamAre bhUlavuM che ke miTAvavuM che ? zAMtithI besIne kema na vicAro : du:khanuM kAraNa koNa ? du:kha kema AvyuM ? kyAMthI AvyuM ?' mAnavatAnAM mUlya + 79 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddha sonuM dhULa sAthe maLI gayuM tema nirbaLa pAradarzaka AtmA karma sAthe baMdhAyo. AkhuM vizva pudgalonA jhINA paramANuothI bhareluM che. AMkho jene jovA mATe samartha nathI evA abajo aNuo najara samakSa doDI rahyA che. ene jovA sUkSmadarzaka kAca (magnifying glass)nI madada levI paDe che. tema chatAM e sUkSma paramANuo dRSTinA avalokananA vyApAramAM avarodhaka nathI banatA. vacce anaMta paramANuo hovA chatAM mANasa ekabIjAne joI zake che. tamArA komaLa UjaLA ne zveta dekhAtA hAtha para roganA asaMkhya jaMtuo che, aNuo che, mATe ja cikitsako hAtha cokhkhA rAkhe che, emanAM hathiyArone jaMturahita (sterilize) kare che. sArA ke kharAba vicAre AkarSita karela paramANuono samUha e karma che. A karma paramANu sUryane vAdaLa DhAMke tema AtmajJAnane DhAMke che. jIvo ane pudgalonA paramANuonuM mizraNa enuM nAma te vizva. karma zuM cIja che ? tame sAme je kAma karo cho e karma nathI, e to kArya che. tamArI sArI ane kharAba pravRttionuM pariNAma (result) e karma. tame vicAra karatA ho tyAre e vicAranI prakriyA (process) sAthe tamArA AtmAmAM karmabaMdhana cAlyA ja kare che. mANasa je jAtanA vicAro kare che e jAtanI asara tenA zarIramAM thAya che ne ? mAravAnI vRtti jAge to krodha Ave, lohI garama thAya. dAMta pIsavA mAMDe ane ene anurUpa hAthanI ceSTA paNa thAya. tevI ja rIte jIvananI zAMta paLomAM bhUtakALanuM madhura smaraNa tAjuM thatAM ekalA ekalA ja malakAI javAya, hoTho upara AchuM AchuM hAsya camakI jAya. e paLe svajana ke mitra AvI caDhe. pUche : "kema ekalA ekalA malakAo cho ?" paNa manamAM je vicAro cAle che enuM pratibiMba (reflection) AMkhomAM, hoTho upara ane sArAye caherA upara AvyA vinA rahetuM nathI. je aMdarathI ghavAyo hoya, jenuM apamAna thayuM hoya ane tame lagnaprasaMgamAM laI jAo. badhA hasatA hoya eTale e paNa dhakko mArIne, prayatna karIne hAsya bahAra lAvavA mathAmaNa kare paNa sahaja skUrtinuM mukta hAsya doDI nahi Ave. dhakko mAravo paDe, hoTha pahoLA karavA paDe, gAla kheMcavA paDe. kahe : tuM bahAra Ava. A hAsya batAvavA mATe che, mANavA mATe nahi. bahAra che, aMdara nathI. 80 mAnavatAnAM mUlya Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catura samajI jAya che. pUche : "kema tame du:khI cho ?" kahe : "nA, nA kAMI nathI." "kAMI nathI, kAMI nathI' ema bhale kahe paNa ene "kAMIka' to che ja. mATe to sahaja skUrtinuM mukta hAsya e nathI karI zakato. vicArane lIdhe enI prakRtimAM palaTo Ave che. vicAronI prakriyA ghaNI UMDI che. lohacuMbaka jevI che, lohacuMbakano TukaDo jema lohanI jhINI rajakaNone kheMcI le, aTakAvI de che tevI prakriyA vicAronI che. eka bhAI mArI pAse AvyA, kahe : pUjyazrI, meM evI siddhi prApta karI che ke huM hAtha UMco karuM ne A ghaDiyALa baMdha thaI jAya. e bhAI ghaDiyALa najIka UbhA rahyA, aMdara gayA ane bahAra AvyA, ane ghaDiyALa baMdha thaI gayuM. adUbhUta camatkAra ! beThelA badhA bolI UThyA. meM kahyuM : "khissAmAM lohacuMbaka to laIne nathI AvyA ne ?" kahe : "nA, nA," jyAM keDamAM tapAsavAnI vAta thaI tyAM pelA bhAIe cAlatI ja pakaDI. lohacuMbake ghaDiyALanA bhAga (Part)ne sthagita karI dIdho. A camatkAra pAchaLa, AvA dhUtAruo pAchaLa ghaNA doDI rahyA che. hAthamAMthI rAkha kADhe to badhA jovA doDe. are bhAI ! dharatImAM rAkha kyAM ochI che te have adhdharathI rAkha kADhavAnI jarUra paDI ? jyAM AvA camatkAra pAchaLanI doTa che tyAM samajaNa kyAMthI ? camakAra samajane ja roke che. camatkAra AvatA prakAza, prajJA ane puruSArtha ochAM thaI jAya. camatkAra e ajJAnanI ja sudharelI AvRtti che. camatkAra karanAro ajJAnI che ke enI pAchaLa doDanAro ? ghaNIvAra bhaNelA jeTalA ajJAnI banI doDe che eTalA to abhaNa paNa nathI doDatA. jeNe vicAra karavAnI zakti bAjumAM mUkI dIdhI e mANasa maTI mazIna thaI gayo. duniyAmAM camatkAra jevuM kAMI nathI. je vastu hotI nathI, te kadI AvI zakatI nathI, lAvI zakAtI nathI ane je lAve che eNe ene evI kaLAthI. kyAMka chupAvI che je tame joI zakatA nathI. eTale ja tame ene daivI vastu kaho cho, ane pachI to enI pAchaLa kalpanAnI dora chUTI ja mUko cho. mAnavatAnAM mUlya : 81 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mananI prakriyA lohacuMbaka jevI che. AtmAnI sAkSIe mana vicAra kare che. mana vicArIne je dizAmAM paDyuM te pramANe rAga ane dveSa baMdhAyA. manamAM cAlatA rAga ane dveSa e ja lohacuMbaka. rAga ane dveSa thayA, lohacuMbaka AvyuM ane vizvamAMthI jhINA (karmarUpI) paramANuone svasaMcAlita rIte (automatically) kheMcavAnuM zarU karyuM. je paramANuo kheMcAIne aMdara AvyA, AtmAne sparSA ane AtmA sAthe baMdhAtA gayA e karma. jainadarzanamAM karmano artha kriyA nahi, pariNAma che. sArA ane kharAba vicAra karIne vizvamAMthI je paramANuo (atoms)ne AtmAe pakaDavA e karma. jyAM sudhI A karma khare nahi tyAM sudhI AtmA karmamAMthI mukta bane nahi, tyAM sudhI enI ja asaramAM AtmA ane manane rahevuM paDe. paNa jevI enI asara kAyama mATe nIkaLI gaI tyAM AtmA sahaja banI gayo, mULa svarUpane pAmI gayo. A karma che to ja janma-maraNanI ghaTamALa che. manamAM sArA ke kharAba je vicAra Ave che, te enA sajAtIya paramANuone kheMcI lAve che. sArA vicAranuM phaLa puNya che ane kharAba vicAranuM phaLa pApa che. rAga ane dveSanA lohacuMbaka dvArA jevA sajAtIya 52mANuo pakaDAya tyAM ene anurUpa janma thAya, rUpa maLe, AyuSya nakkI thAya, smRti vadhe ane sAruM ke kharAba karavAnI zakti prApta thAya. sArA vicAro karyA hoya, e vicArone sukRtyo dvArA AkAra Apyo hoya to suMdara zarIra maLe, taMdurasta mana maLe, jyAM jAya tyAM AvakAra maLe, jIvanamAM AgaLa vadhavA mATe preraNA maLe. paNa manamAM koIne mAravAno vicAra karyo hoya tyAM dveSano janma thayo. A dveSanuM lohacuMbaka pApanA paramANuone kheMcavAnuM kAma zarU kare. pachI to vizvamAM rahelAM pApanA kharAba paramANuone saMgrahye ja jAya. jyAM sudhI dveSa manane bALyA kare tyAM sudhI e kharAba paramANuone kheMcyA ja kare, A kharAba paramANuo AtmAnI AsapAsa gherAtA jAya tema sArA vicAra karavAnI, sArAM kAryo karavAnI Atmazakti dhIme dhIme kSINa thatI jAya. ema mANasa je azubha kare che enI tarata asara nathI thatI, ene paNa vipAkano samaya, paripakva thavA mATe thoDo samaya lAge che. pachI ja enuM pariNAma (result) jaNAya che. ghaNIvAra A janmamAM kareluM karma dhIme dhIme prasaratAM AvatA janmamAM enI asara jaNAya che. 82 * mAnavatAnAM mUlya Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAMje sUtAM pahelAM lIdhelI UMghanI goLI UMghI gayA pachI vadhAre UMgha nathI ApatI? hA, koIkavAra karma tIvra hoya to A bhavamAM paNa enI asa2 jaNAya. dareka karma potapotAnI rIte, potAnA svabhAva pramANe vyakta thAya che, udayamAM Ave che. koIne rUpa maLe to paiso nathI maLato ane jene dhananI rAzi maLe enAthI rUpa risAI jAya che. eka yuvAna karoDapatine kahetA sAMbhaLelA, 'mAre mAthe A TAla paDI gaI che. ane mAre tyAM kAma karatA mANasone A uMmare paNa kALA vALano jaththo che . koInI pAse rUpa che to koInI pAse cAturya che; koInI pAse dhana che to koInI pAse buddhino vaibhava che; koInI pAse zarIranuM sAmarthya che to koInI pAse prajJAnI smRti che. A badhuM Ama kema ? zuM bhagavAna pakSapAtI (partial) che ? koIne rUpasuMdara banAve to koIne kadarUpo ? koIne eMzI varSa bakSe to koIne cAlIza ? koIne tavaMgara banAve to koIne raMka ? dareka mANasa AvavA-javAno (Round trip ticket) pAsa laIne Ave che. je pakSapAta kare e bhagavAna hoI zake nahi. bhagavAnane pakSapAta kevo ? ApaNe je karyuM, ApaNe je vAvyuM te ja laNavAnuM. zrI lAlabahAdura zAstrInI AyuSyanI dorI tUTI to raziyAnA paMdara DaoNkTara ke vaijJAniko paNa laMbAvI na zakyA, sAMdhI na zakyA. saMdhAvavAnuM hoya to sAMdhavAnuM nimitta maLI jAya paNa jo tUTavAnuM ja hoya to uttama nimitta paNa na maLe. jIvananI yAtrA je divase samApta thavAnI hatI te ja divase samApta thaI. A karmavAda che, enI sAme IzvaravAda paNa che. emAM Izvara ja vizvano kartAbhartA manAya che. paNa mANasa ghaNo ustAda che. e IzvaravAdamAM mAne paNa che ane nathI paNa mAnato. svArthanAM kAma hoya, potAnAthI thAya evAM saphaLatAnAM kAma hoya tyAre bhagavAnane yAda paNa nathI karato. paNa jyAM musIbata AvI, du:kha tUTI paDyuM tyAM jhaTa daIne bhagavAnane lAvIne vacamAM mUkI de. koI pitAe hajI sudhI kaMkotarImAM ema nathI lakhyuM ke 4: "amArA putranAM lagna bhagavAna kare che.'' nA, tyAM to lakhe ke "amArA ciraMjIva chagananAM lagna ame pUname nakkI karyAM che." bhagavAne nahi, tyAM bhagavAnanI mAnavatAnAM mUlya * 83 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zI jarU2 ? kAraNa ke lagnotsava che, zahanAIo vAgavAnI che, moTAI dekhADavAnI che. vaibhavanuM pradarzana karavAnuM che. chAtI phulAvIne maMDapamAM pharavAnuM che, 'dIkarAno bApa che nA ?' paNa jyAre koI marI jAya tyAre zuM lakhe ? "bhagavAnane gamyuM te kharuM". maravAnI vAta koNa mAthe le ? na davA ApanAro mAthe le, na injekzana ApanAro mAthe le, na snehI le ke na mitra le. koI kahetAM koI na le. badhAM eka avAje kahe, 'bhagavAnane gamyuM te kharuM.' janmotsavamAM, lagnamAM, AraMbha-samAraMbhamAM potAnuM nAma ane mRtyu thAya tyAM bicArA bhagavAnanuM nAma ! kema bhAI ? bhagavAnane AvI rIte vacce kema lAvo cho ? ane te paNa kharAba kAmamAM ? pUcho : 'paisA kema kamAyo ?' kahe : "amerikAnA vizvavidyAlayamAM vyApAra ane arthazAstra karyA che. "Business Administrationno Special course lIdho hato, ghaNI hoziyArI ane AvaDatathI dhaMdho karyo to paiso Avyo. "jyAre devALuM phUMke che tyAre pUcho : "devALuM kema kADhavuM ?'' kahe : "bhagavAnane ema gamyuM, huM zuM karuM ?' bhagavAnane bolAve paNa jarUra paDe tyAre ja. bhagavAna ApaNA prANomAM che, bhAvamAM che, paNa mANasane bhagavAnamAM zraddhA nathI, jarUra pUrato eno upayoga ja karavo che. e to bhagavAnane paNa chetarI zake che. Man is rational animal. mANasa dareka vastune buddhithI siddha karI ApavA mAge che. khoTa karIne paNa buddhithI nyAya Ape jyAM vyartha tarkavAda che tyAM karmavAda kyAMthI ? paNa jo karmavAda samajAya to jIvana malina thAya ja kema ? jo gaI kAle bhUla karI, kharAba sobatamAM AvIne ke ajJAnamAM rahIne koIne nukasAna karyuM, karma bAMdhyuM to A janmamAM bhogavavuM ja paDe. paNa 'bhogavavuM ja paDe' ema nathI. kSamA mAgI pazcAttApa karI ane tapanA baLathI e pharmane bALI paNa zakAya. korTamAM kesa cAlyo ane gunegArane phAMsInI sajA phaTakArI devAmAM AvI paNa e zuM korTanI chellI sajA che ? nA, enI upara vaDI adAlata che tyAM hArI jAya to enI upara suprIma korTa che. ema gayA janmamAM je karma bAMdhyAM e AtmAnI AsapAsa jarU2 baMdhAI 84 * mAnavatAnAM mUlya Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayAM paNa jo e suSupta (dormant) avasthAmAM hoya, haju eno udaya na thayo hoya to te avasthAne abAdhAkALa kahevAmAM Ave che. evI avasthAmAM tame jo prayatna karo, jAgI jAo, prabaLa puruSArtha karo to e pApano Dhagalo baLI paNa jAya. cIkaNAM nahi evA karmane puruSArthathI pheravIne mAnavI jIvana palaTAvI zake che. amerikAmAM raoNkaphelara eka vAra mAMdA paDyA. zarIramAM khUba saNakA mAre. niSNAtone bolAvyA. davAo karI, iMjakzano lIdhAM paNa saNakA ochA na thAya. DaoNkTaronuM mAnavuM hatuM ke oNparezana karavAthI kadAca AMkha gumAvavAno vAro Ave. AzvAsana ApavA sahu Ave paNa dardamAM bhAga koNa pADe ? eka rAtrie jyAre snehIo ane svajano zAMtithI UMghI gayA hatA tyAre raoNkaphelara dardathI khUba pIDAtA hatA. emane vicAra Avyo : "huM mAnato hato ke dhanathI duniyAne jhukAvI zakAya che, AkhA vizvane caraNe namAvI zakAya che paNa e ja dhana mAruM zArIrika du:kha dUra nathI karI zakatuM. saNakA mAre che ane mAruM mAthuM phATI jAya che. have zuM karuM ? sahana thatuM nathI. "jo mAruM dhana mane AvA du:khamAMthI bacAvI zakatuM nathI to dhana pAchaLa mAre ghelA thaI zAne maravuM ? manamAM saMkalpa karyo : jo huM sAro thAuM to garIbo mATe moTAmAM moTI haoNspiTala kholuM, huM dhanapati chuM eTale davAo laI zakuM chuM, UMghanI goLIo kharIdI zakuM chuM ane thoDA samaya mATe dardane vIsarI zakuM chuM, paNa jemanI pAse koI ja sAdhana nathI e kevA taraphaDatA haze ? prArthanA karI aMdara rahelI Atmazaktine jAgRta karI, sabaLa saMkalpa karyo ane jIvanamAM palaTo Avyo. aMdarathI saMkalpanuM cakra phare ane AsapAsanA vAtAvaraNamAM palaTo AvI jAya, saMkalpavALA puruSo mahAna banyA che. e duniyAmAM adbhuta palaTo lAvI zakyA che. raoNkaphelare saMkalpa karyo : huM sAro thAuM ane lokonI sevA karuM, loko mATe paisA kharacuM, saMsthAo kholuM. savAra paDI ane raoNkaphelare saMkalpane sAkAra karyo vacce chUTe hAthe dAna devAnuM zarU karyuM. enA nAme cAlatI saMsthAo Aje vizvavikhyAta che. mAnavatAnAM mUlya * 85 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ icchAzakti (Will powerthI) sAdhanAthI, sabaLa vicArathI, azAtAnuM karma palaTAI gayuM. azAMtimAMthI zAMtimAM AvyA. manamAM zubha saMkalpanuM bIja vAvI. saMkalpamAM zakti che. saMkalpamAM bhagavAnanuM darzana che. A prakAzamAM aMdhakAra, nabaLA vicAra nahi Take, sAruM kAma ja thavAnuM. navI saMkalpazaktithI tamArAmAM evuM baLa Ave, evI tAkAta Ave ke kharAba karma baLI jAya ane du:kha ApanAra tattva sukhamAM palaTAI jAya. abAdhAkALamAM - karma haju udayamAM na AvyuM hoya tyAre sArA vicAro, sArA saMkalpo, sAruM vAtAvaraNa, sArA mitro maLe to e mANasa kharAba karmane sArAM karI zake. apaMga avasthAmAM pratikULa dazAmAM saMkalpabaLa keLavyuM to pratikULa kevuM anukULa banI gayuM te helana kelaranA jIvanamAM jovA jevuM che. suMdara dRSTivALA, sArA zravaNavALA ane vAcALone emanA gAmamAM paNa ghaNAM oLakhatA nathI ane helana kelara (Helen Kellar) jevI aMdha, baherI ane gUMgI strIne AkhI duniyA oLakhe ! ene maLavAmAM sau gaurava anubhave ! kAraNa zuM ? pratikULatAmAM paNa manobaLa vaDe bIjI zaktione e bahAra lAvI zakI. AMkha gaI e nikAcita karma hatuM, cIkaNuM karyu hatuM, e mATe kAMI zakya nahotuM. paNa eNe parizramathI bIjI zaktio khIlavI. apaMgatA upara vijaya meLavIne siddha karyuM ke AtmazaktinuM sAmrAjya kevuM prabaLa che ! Atmazaktino khyAla Avaze pachI "bhagavAna jyAM laI jaze tyAM jaIza', "takadaramAM je lakhyuM haze te thaze', evAM nirbaLa vAkya nahi bolo. pachI to prArthanAnI bheTa dharazo. "prabhu ! tamArA prakAzanuM abhivAdana. tamArA prakAzamAM vairya hAryA vinA saMkalpabaLathI du:kha oLaMgI jaIza. "rasto kApavAnuM kAma mAruM che. mAro rasto jo huM nahi kApuM to bIjuM koNa kApaze ?" loko vimAnanI vATa joIne beThA che. jo narasiMha mahetA mATe vimAna AvyuM to mAre mATe kema nahi ? huM game tevA dhaMdhA karuM paNa eka vAra tilaka karI dhUna lagAvIza to vimAna jarUra Avaze. "eraNa kI corI kare, diye soya ko dAna; upara caDha kara dekhato, kaba Ave vimAna ?" mAnane kADhyA vinA vimAna nahi Ave. jIvananA paramatattvone jANIne tamAre mATe zuM zakya che, zuM karI zakAya tema che te jANI lo. A rUpaka vicAravA jevuM che. rAjya choDyA pachI bhartuhari beThA beThA 86 * mAnavatAnAM mUlya Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ godaDI sIvI rahyA hatA tyAM sAMja paDI gaI. soya dorAmAMthI sarakI gaI. uMmarane lIdhe AMkhonuM teja ochuM thaI gayuM. prakAza ocho hato. bhartRharine soya parovavI hatI. eTalAmAM tyAMthI lakSmI devI pasAra thatAM hatAM. pUchyuM : 'bhartRhari ! A zuM phATalI godaDI sAMdho cho ? lo A navI rezamI godaDI laI lo.' bhatRhirae kahyuM : 'mAre tamArI godaDI nathI joItI. mAre to mArI ja godaDI sIvavI che.' devIe kahyuM : "huM khAlI hAthe kema jAuM ? bolo, tamAre zuM joIe che ? kaMIka to mAMgo ja.'' 'lo, A soyamAM doro parovI Apo !'' "zuM kaho cho ? mAMgI mAMgIne A mAMgyuM ?' devIe pUchyuM : "tamAre sukha nathI joItuM ?'' bhartRharie kahyuM : "je citta aMtarayAmImAM lAgI prasanna thaI gayuM che ene pharI pAchAM sukhasAhebI, bhoga maLe to sukhanI eSaNAmAM mana tRSNAmAM lAgI jAya, aMtarayAmImAM lAgeluM mana sukhanI eSaNAmAM lapase to upara janAruM mana nIce AvI jAya. A godaDI ThIka che, sIvatAM sIvatAM aMtarayAmImAM huM DUbI gayo chuM. to zA mATe sukhanI eSaNAmAM manane javA dauM ? vastuo Ave che paNa aMte azAMti mUkIne jAya che. mAre azAMti nathI joItI, mAre A phATelI godaDI majAnI che. na ene koI levA Ave ke na ene mATe koIne icchA thAya; na ene mATe mArAmArI ke na ene mATe koI jhaghaDA.' bhale A rUpaka kathA che paNa enI pAchaLa vicAra che, ciMtana che. prApta paristhitimAM sukha ane saMtoSa mAnI prayatnathI prArabdhane jagADe to mANasa jarU2 upa2 AvI zake. paristhitine preraNA banAvI zake. paristhitine palaTAvavAnI che ane e kAma Izvarane nathI soMpavAnuM, tamAre ka2vAnuM che. bhagavAna bolatA hota to kaheta ke tane ATaluM badhuM maLyuM che. have kAma kara. Akho divasa maMdiromAM bhIkha ane madada zuM mAgyA kare che ? nA, have madada nahi, puruSArtha. have sTImara game te baMdare nahi jAya paNa nizcita baMdare ja javAnI. kaptAnane jAgrata karavAno che, sAvadhAna kaptAne baMdara ane dizA sAme rAkhavAnAM che. vizALa samudranA kinAre keTalAM baMdaro che ane kaye kaye baMdare tAre javAnI zakyatA nathI. je kaptAna sAme sarasa chart hoya, e dizAmAM naukAyaMtra goThavI dhIme mAnavatAnAM mUlya * 87 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhIme e dizAmAM AgaLa vadhato jAya che. rAta ane divasa paMtha kapAto jAya ane baMdara najIka AvatuM jAya. karmavAda samajAya pachI divaso jAya, varSo jAya ane AtmA enA dhyeya tarapha najIka ane najIka Avato jAya. enA jIvanamAM nirbaLatA nahi, sabaLatA che. tenA vicAromAM nirmAlyatA nahi, saMkalpabaLanuM darzana che. jyAM saMkalpa che, tyAM ja sAphalya che. 88 * mAnavatAnAM mUlya Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 06 ----- -- ------------ ----- have to jAgo ! have to jAgo ! bexi ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. have to jAgo ! 4 thI ghatA ho to jAgo. beThA ho to have UbhA thAo. huM UbhA ho to have gatimAna bano. gatimAna ho to have kAryadakSa bano. ema "jAgo" zabda manuSyane kartavyadharma tarapha AgaLa vadhavAnI preraNA ApanAra maMtra che. jAgo ! zabda jema cetavaNI ApanAra che, tema enI pUrve rahelo "to' atisUcaka che, jene duniyAmAM tera maNano to kahevAmAM Ave che. have to jAgo - A sAmUhika vAkya ema ghoSaNA kare che ke, hada thaI, khUba aMtara paDI gayuM, keTalo badho pramAda? khUba UMdhyA, have jAgo ! pramAda choDo. ApaNAmAM ghara karIne beThelI ALasane choDo ne jIvananI sAdhanA karavAmAM tatpara banI jAo, kAraNa ke, jenuM mUlyAMkana na & thAya evuM mAnavatAbharyuM, ane vizvamAM va sahaja prApta na thAya evuM uttama mAnavajIvana tamane maLyuM che, to ene have to jAgo ! ka 91 WWW.jainelibrary.org Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saphaLa karo. pramAda karazo to paDe che ke have to jAgo ! A mahAmUluM dhana hArI besazo. mATe ja kahevuM mahAnubhAvo ! AjanA vyAkhyAnano viSaya che have to jAgo !' A vAkya jo gaMbhIratApUrvaka vicArAya to AjanA doDha kalAkanA vaktRtvanuM rahasya sahaja rIte pAmI zakAya. have to jAgo AmAM 'jAgo, zabda zuM sUcave che ? A zabda cAnaka caDhAvanAro che. AvuM uttama je mAnavajIvana maLyuM che te svArthanA kuMDALAmAM rahI aLasiyAnI jema jIvavA ane ma2vA mATe nathI; paNa jIvanane amara banAvavA mATe maLyuM che. Aje tame kevI pavitra bhUmimAM janma lIdho che, eno to vicAra karo. AryAvartamAM, uttama kuLamAM ne dhArmika kuTuMbamAM ke jenA mATe tame gaurava laI rahyA cho, ane 'ame brAhmaNa chIe, ame kSatriya chIe, ame Nika chIe' ema gauravapUrvaka bolatA pharo cho, paNa huM tamane ja pUchuM chuM ke bolavA mAtrathI mahattva zuM ! mahattva che kartavyaparAyaNatAnuM, sadAcArI vartananuM ane pratibhAsaMpanna jIvananuM. mahAna kahevAthI mahAna na banAya , 'mahAna' kahevA mAtrathI mahAna na banAya. enA mATe mahAna kArya karavuM paDe, jIvanane tevuM banAvavuM paDe. pittaLa potAne sonuM kahe teTalA mAtrathI te sonuM nathI thaI jatuM. enA caLakATa uparathI enI koI kiMmata AMke to e thApa thAya. sonAne to tejAbano tApa khamavo paDe, kasoTIe caDhavuM paDe, agniparIkSAmAM uttIrNa thavuM paDe, ane chatAM kALuM na paDe te sonuM; tema manuSya paNa potAnI jAtane agniparIkSAmAM mUkI, kasoTIe caDhAvavI joIe ane temAM uttIrNa bane to ja e jAtivAna kahevAya ane mahAna gaNAya. emAM zaktihIna thAya e zI rIte pAlave ? kartavya karI mahattA siddha karavI paDaze, ane jagatane paDakAra karavo paDaze ke jIvananA pratyeka prakAranA vAtAvaraNamAM paNa kartavya mATe ame taiyAra chIe ! game tevA samaye ame cAritryathI DagIzuM nahi, dhyeyathI smuta thaIzuM nahi, amArA Adarzane prANAnte paNa choDIzuM nahi. A rIte mahattA siddha karavA tamArI taiyArI nahi hoya to bhale UMca jJAtionAM nAma bolatAM pharo paNa mAnavA koI taiyAra nahi thAya. mANasa sAro ke kharAba; UMca ke nIca e zabdathI nahi, AcaraNathI siddha thAya che. tame paNa ucca ho to sArA AcaraNathI ane pavitratAthI tamane potAne tame mahAna puravAra karo. 92 : mAnavatAnAM mUlya Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNo be hajAra varSano itihAsa ApaNe na jAgavAne kAraNe ghaNuM gumAvyuM che. be hajAra varSano itihAsa tapAsazo to jaNAze ke ApaNe keTalA gabaDI gayA chIe. eka vAra vihaMgAvalokana karI juo to paristhiti samajAze. eka divasa romanI saMskRti paNa ApaNI saMskRti pAse jhAMkhI lAgatI. A saMskRti mATe romamAM paNa gaurava hatuM, dezaparadezanA pravAsIo A saMskRtinA mukta kaMThe guNagAna karatA, te ja saMskRti Aje mRta:prAya ane jANe chello zvAsozvAsa letI hoya ema lAge che. Aje tame kaI dizAmAM AvI pahoMcyA cho ? kALI cAmaDImAM bhayaMkara gorA ! AryonA zarIramAM anAryono AtmA peTho. saMta-mahaMtonI A gauravavantI bhArata bhUmimAM Aje jIvananI kiMmata nathI, dharmanI kaMI gaNanA nathI, tattvajJAnanI kaMI paDI nathI A zuM kahevAya ? ApaNA yuvAnone yuropanAM parvata, nadI ne taLAvo vagere kaMThastha kharAM, paNa gaMgA, yamunA ke sarasvatInuM prabhavasthAna ke vilIna thavAnuM sthAna kyAM e khabara na maLe. are bahAranA badhA tattvaciMtakonAM nAma bolI janArane enA potAnA AsapAsamAM thayelA jIvanadraSTAonAM nAma paNa na AvaDe. A keTalI zocanIya sthiti gaNAya ? AkhA vizvanuM jJAna meLavo paNa gharanuM jJAna pahelAM meLavo e mAruM kahevuM che. gharanuM jJAna na meLavavAne kAraNe ApaNA ja yuvAno dvArA ApaNI saMskRti bhUMsAtI jAya che ne bahAranI saMskRti navapallavita thAya che. mATe kahevuM paDe che ke khUba UMghyA ! bahu UMghanAro UMghamAM paNa lavAro kare che, evI ja ApaNI paNa dazA che. UMDo vicAra karAya to samajAya ke saMskRti aMge tamAruM bolavuM paNa bakavAsarUpa che. tamArA AgevAno keTalIka vAra AryAvartanAM guNagAna kare che, paNa te pUrNa rIte samajyA vagara ane jIvanamAM utAryA vagara mAtra upara uparathI zabdonA sAthiyA pUrI jAya che jenI kiMmata UMghamAM thatA lavArA karatAM jarAye vadhAre na AMkI zakAya. mATe jAgo ! ApaNane maLelA AdhyAtmika ne sAMskRtika vArasAnI kiMmata samajo, to ja maLelA A uttama mAnavainmanI mahattA aMkAze. brahmacarya AjanA pravacananI prAbhUmikA ApaNe vicArI gayA. have mukhya viSayano vicAra karIe. A deza brahmacaryanA puMjarUpa hato, saMyamanI carcA ghara ghara thatI. brahmacarya e ja dhana ane sarvasva manAtuM, kAraNa ke A badhA sadguNonuM brahmacarya e mULa che ! ene khovAthI temaja vilAsa ane moja have to jAgo ! : 93 LIS Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zokhanAM sevanathI Aryadeza patana pAmyo che. A dezanuM kSAtrateja vagere sarvatra AdarzarUpa hatAM. e baLa, e dIrdhAyuSitA, e zaurya, e vIratA ane dIrgha cintana Adi Aje emAMnuM kaMI zokhuMya maLatuM nathI. enuM kAraNa ApaNe saMyamane choDyo ane asaMyamane svIkAryo te che. viSaya, vilAsa ne vikAranAM sAdhano Aje ghaNA pramANamAM ahIM pesI gayAM che. vyasano ane kuTevo mATe to kahevuM ja zuM ? huM tamane pUchuM chuM ke, A dezamAM cAnI zI jarUra ? iMglenDa Adi ThaMDA pradezamAM to samajyA paNa A samazItoSNa dezamAM enI zI jarUra ? cAne laIne A hiMdamAM keTalI bekArI vadhI ? mAtra rUpiyA kamAnAra mANasa paNa traNa-cAra AnA cAmAM vApare, A kaI dazA ? AjanA krAntikArI yuvAnane, cA vinA UMdha na UDe ! moM para sarakhI na Ave, jANe cA devIno mAnIto gulAma ! bhale tame kadAca cA pItA ho, paNa enA vinA cAle ja nahi, UMgha na UDe, TAMTiyA ghasavA paDe - e kaI sthiti kahevAya ? ApaNA bApa-dAdA cA vinA ghoryA ja karatA hatA ane ApaNe cA pIne jAgIe chIe, ema to nathI ne ? vyasana ane saMyama tame zAntithI, huM je kahuM chuM tenA para vicAra karo. Aje vyasanone lIdhe kevI saMyamahIna sthiti thaI che teno vicAra karo. manano, vANIno ke cakSuno ekeno pUrNa saMyama che kharo ? tame tamArI jAtane bhale svataMtra mAnatA ho paNa vAstavika rIte svataMtra cho kharA ? indriyono gulAma e AjhAda nahi paNa baMdIvAna che. viSayono dAsa e svataMtra nahi paNa parataMtra che. vikAro pAchaLa ghasaDAIne saMyamahIna jIvana banAvavuM e unnati nathI paNa avanati che. paNa tame tamArA aMtarane pUcho ke tame Aje mAlika cho ke gulAma ? vAsanAonA dAsa banI svataMtratAnI vAto karavI e keTaluM hAsyAspada gaNAya ! svataMtratAno hakka vAtothI nahi, paNa guNa ane lAyakAtathI meLavavo joIe. pAzcAtya saMskRti ema kahe che ke, hakka e mAnavIne janmasiddha che ! paNa porvAtya saMskRti ema kahe che ke, hakka yogyatAthI - lAyakAtathI prApta thAya che, A be vaccenuM aMtara samajavA jevuM che. eka janmAMdha chokaro paribhramaNa svAtaMtrya mAMge to eno pitA ene paribhramaNa svAtaMtryano haka Ape kharo ? koI kajiyALo ane gALo denAro mANasa vANIsvAtaMtryano haka mAMge to ene apAya kharo ? ane apAya to roja keTalA kajiyA thAya ? nAdAna bALakane matasvAtaMtryano hakka apAya kharo ? vyabhicArIne AcArasvAtaMtryano hakka apAya kharo ? mUrkhane vicArasvAtaMtrya apAya kharuM ? tAtparya e che ke 94 * mAnavatAnAM mUlya Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayogyanA hAthamAM hakkanuM mahAna zastra na apAya. ayogyanA hAthamAM gayelI vastu lAbhane badale hAnikAraka nIvaDe. vAnaranA hAthamAM rahelI talavAranI jema vastu suMdara hoya to paNa ghaNI vAra saMganA yoge bhayaMkara thaI jAya che. ghI jevI poSaka vastu paNa so vakhata dhovAya eTale jhera banI jAya che. AthI paurvAtya saMskRtinuM kahevuM che ke svataMtratAno hakka yogyane hoya, ayogyane nahi ! indriyo para saMyama na rAkho ane svataMtratAnI vAto karo emAM zuM vaLe ? saMyama vagara to svataMtra mANasa paNa parataMtra banI gayA. pRthvIrAja svataMtra maTI parataMtra banyo, zAthI ? saMyama gumAvyo ne saMyuktAnA mohamAM ghelo banyo tethI ! suMdara citra mATe zuddha bhUmi joIe brahmacarya e evo guNa che ke enI pAchaLa badhA guNo taNAIne Ave che, jIvanazuddhi enAthI thAya che. sAdhanA enAthI sadhAya che. dUranI vAta to javA do, paNa A duniyAmAM paNa naiSThika brahmacArIne joIne sau koI namI paDe che. badhA enA para vizvAsa rAkhe che, loko ene vaMdanIya ane pUjanIya gaNe che. brahmacarya e mahAna zakti che. e vinA jIvana cetanAhIna gaNAya. eka vidvAne kahyuM che ke : 'Strength is life and weakness is death.' brahmacaryanI zakti e jIvana che, ane vIryahIna-zaktihIna jIvana e mRtyu che ! vikasita phUlanI khuzbothI bhamarAo jema kheMcAIne Ave che, tema brahmacaryathI paNa bIjA guNo kheMcAIne Ave che. sUrya Uge eTale loko kAme lAgI ja jAya che, tema brahmacaryarUpI tejasvI sUrya Uge eTale bIjA sadguNo enI meLe ApaNA jIvanamAM pravezI kAma karavA maMDI paDe che. tamAre sadguNone jIvanamAM vasAvavA hoya to bhUmi zuddha karo. Aje huM ahIM bhUmi zuddha karavA Avyo chuM, jhADu laI kacaro vALavA Avyo chuM. kayo kacaro ? viSaya ane vilAsano kacaro. tene Aje mAre saMyamanA jhADuthI kADhavAno che. tamane kAMI vAMdho to nathI ne ? (je haoNlamAM vyAkhyAna cAlatuM hatuM e haoNlanI bhoMya sAme AMgaLI cIMdhI mahArAjazrIe kahyuM) A haoNlamAM kacaro kADhyA vinA tame jAjama bichAvo kharA ? pahelAM tame kacaro sApha karAvyo pachI upara jAjama pAtharI. paNa ema ne ema azuddha bhUmi 52 jAjama nAkhI hoya to zuM pariNAma Ave ? dhULa ja UDe ne ? duniyAmAM koI have to jAgo ! * 95 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAro mANasa ukaraDe khATalo nAkhIne sUze ? nahi ja, bhale taLAI rezamanI hoya, paNa tyAM na suvAya, kAraNa ke durgadha mAre, tema prAmANikatA, sajjanatA, bhrAtRtva Adi guNone lAvavA mATe prathama saMyama joIe. e guNonA nivAsa mATe bhUmikA zuddha joIe. kALI, melI, khADA-TekarAvALI bhIMta para citrakAra pAse citra dorAvIne kahIe ke citra sAruM nathI. emAM eno doSa nathI. doSa bhUmino che. dIvAla cokhkhI joIe. kharAba bhIMta para to sAro citrakAra paNa citra na dorI zake. telathI kharaDAyelAM melAM vastro para raMgAro paNa sAro raMga zI rIte karI zake ? tAtparya e ke dIvAla suMdara hoya to citra suMdara thAya. vastra cokhyuM hoya to raMga caDhe, jIvana vizuddha hoya to saguNo vikase ! brahmacArI satyakAmI hoya jenAmAM brahmacarya nahi hoya tenAmAM bIjA game tevA guNo haze to paNa te niSphaLa javAnA. suvarNavasaMtamAlatI poSaka che. sATha ke sittera rUpiye tolAnA bhAvanI che; paNa maravA paDelAne te apAya ? ane beAnI bhAra Apo to be miniTa moDo maravAno haze te UlaTo vahelo maraze, kemake enAmAM pacAvavAnI zakti nathI. lAyakAta vinA sArI vastu paNa viparIta pariNAmane lAvanArI nIvaDe che. yuvako ane yuvatIo mATe A vAta ati jarU2nI che. brahmacaryanA khamIra vinA saddaguNanI e game eTalI vAto kare, to paNa e vAto niSphaLa ane vaMdhya che, vAyaDI ane vyartha che. eka divasa evo hato ke AryAvartanuM pratyeka ghara brahmacaryanA brahmadhvanithI guMjatuM hatuM. vAtAvaraNa saMyamamaya hatuM, paNa Aje hAlata judI che. brahmacaryanAM nIra osaratAM jAya che. raste dazyo kevAM ? brahmacaryanuM khUna karI nAkhe tevAM ! skUla-kaoNlejanuM vilAsathI bhabhakatuM vAtAvaraNa joIne saMyamI vidyArthIne to trAsa ja chUTe ! sAhitya AjanAM chabIgharomAM naTa-naTInA hAvabhAvo, sinemanA rUperI paradA para bhajavAtAM bhayaMkara dazyo ane naphaTAInI hada Ave tyAM sudhI paherAtI veSabhUSAo brahmacaryane pADanAra nathI to bIjuM zuM che ? pustakanA vAcanathI jJAna maLe paNa AjanAM pragaTa thatAM pustako to jANe praNayatrikoNanAM citro ! novelo eTale vilAsanI pyAlIo ! AvuM sAhitya UgatAM yuvAno ane yuvatIo vAMce to enA saMyamamAM to pULo ja mukAya ne ? 96 mAnavatAnAM mUlya Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citro tamArA gharamAM citro kevAM che ? navayauvanAnAM vastro corAtAM hoya evAM citro. evuM citra devanuM hoya to paNa sadAcAranuM patana karanAruM che. hoya to pheMkI do. naTa-naTInAM citro TAMgyAM hoya to phagAvI dejo. phoTA rAkho to saMtanA, jJAnInA, dhyAnInA ke koI vItarAga tapasvInA rAkho. A to chabIo rAkhI che naTa-naTInI ! prabhAte UThIne darzana konAM karavAnAM ? naTa ane naTIonAM ne ? mATe kahuM chuM ke bhUmikA evI rAkho ke jeno paDagho paDe. brahmacarya haze to sAcA AjhAda banaze. Ama bhautika rIte AjhAda thayA chIe, paNa AjhAdInI kharI lahejata kyAMya dekhAya che ? mukha para glAni zAthI ? brahmacarya hoya to moM para teja camakatuM hoya ane bIjA guNo sahajabhAve AvI vase, A vAta yAda karo. Adarza mATe maratAM zIkho A dezanI nArIo paNa kevI pavitra hatI ? mahAna satI sItAne yAda karo. traNa khaMDano dhaNI rAvaNa enA caraNomAM paDato hato, paNa e mahAdevIe enAM pralobhanone Thokara mAryA. rAvaNa eTale koNa ? ene tyAM kevA vaibhavo ! acchA acchA rAjAo jenI sevA kare, indra jenI pAse hAjara rahe ane jenI sattA sArvabhauma gaNAya evA rAvaNe sItAne kahyuM : "tuM zA mATe bhaTakatA rAmaDA pAchaLa barabAda thAya che ? enI sAthe vanamAM bhaTakavAnuM, jamIna para sUvAnuM ane sUkAM phaLa khAvAnAM, enA karatAM mArI icchAne tAbe thA to he mAninI ! huM tane mArI priya paTarANI banAvuM ane tArI tamAma icchAone pUrNa karavAnuM A khatapatra tArAM caraNomAM dharuM !" vicAro ! eka bAju rakhaDatA rAma ane bheMkAra vanajaMgala, bIjI bAju caraNomAM namato rAvaNa ane saMpattithI chalakAtuM rAjya ! paNa sItAe - ziyaLavatI sItAe, e badhI saMpattine Thokara mArIne kahyuM : dhikkAra ho tArA traNa khaMDanA vaibhavane ! tArI saMpatti vizALa che, virATa che, paNa tAro AtmA vAmaNo che. rAmanI saMpatti tane thoDI dekhAtI haze paNa eno AtmA mahAna che, virATa che ! rAma te rAma che, enI sAthe tArI jAtane sarakhAvatAM tane zarama kema nathI AvatI ? kyAM sAgara ne kyAM khAbociyuM ! tAruM moM paNa mAre nathI jovuM, ane tArI vAteya mAre nathI sAMbhaLavI !' saMyamanuM A kevuM Adarza dRSTAnta che ! vAte vAte chUTAcheDAnI vAto karanArAone jarA kahejo ke rAmAyaNamAM eka zAnta najara pheravI Ave. sItA ne aMjanA jevI e nArIo ucca Adarza mATe khapI janArAM sAcAM ratno hatAM. barnArDa zaoNe paNa ThIka ja kahyuM che : have to jAgo ! - 97 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'The Secret of happiness is being used up for a purpose recognized by yourself as a mighty one.' koI mahAna hetu mATenI vIratvabharI jIvanasAdhanAmAM ja sukhanuM rahasya che. sAco AnaMda joIto hoya to saMyamanI sAdhanAmAM lAgI jAo. vilAsa-pradhAna vRttiono parityAga karo. ttiwta ! nAgrata ! pramAdanI UMghamAMthI jAgo ane UbhA thAo ! haiyAnA vicAronuM dazya jhaDapAya to ? jIvanamAM sabhAvanA na hoya, mana upara saMyama na hoya, indriyo para kAbU na hoya to e jIvana naraka jevuM durgadhI bane che. hADa, cAma ne mAMsa to naramAMya hoya ne nAramAMya hoya, e bemAM pharaka zo ? zreSThatA che saMyamI jIvanathI. saMyamI jIvana mahAna che. udarapUrti to zvAna paNa kare che. A saMsAramAM mAnavInI mahattA je kAMIka adhika che te saMyamathI ! saMyama vagaranuM jIvana mIThA vinAnA anAja jevuM moLuM che. jIvanamAM vAstavika rIte saguNanI suvAsa Ave pachI gabharAmaNa kaMI nathI. saMyama e gulAbanuM phUla che. e tamArI pAse haze to tamane sugaMdha Apaze ne tamArA samAgamamAM AvanAraneya sugaMdha Apaze. A vAtano mananI sAthe ekAntamAM vicAra karI jojo. A kAMI koIne kahevAnI vAta nathI, hRdayanI vAta che. | vijJAne badhI jAtanI zodha karI, phoTA pADavAnA kaeNmerA zodhyA paNa mananA phoTA pADavAnI zodha hajI sudhI thaI nathI. hRdayanA vicAro jhaDapavAno kemero jo ke haju zodhAyo nathI, paNa mAno ke evo kaeNmerA nIkaLe ane tamArA gupta vicAronA phoTA levAya to tamane lAge che ke tamArI pAse koI bese ? are, sago bhAI paNa pAsethI bhAgI jAya bhAgI ! mANasonA anicchanIya vicAro e phoTAmAM prinTa thAya to sago bApa paNa ema kahe ke AnA AvA vikata vicAro ? are, sAruM che ke evA kaeNmerA haju sudhI nIkaLyA nathI. jema AMtaraDAnA phoTA levAya tema vicAronA phoTA levAya to duniyA ja eka vagara paisAnuM prasiddha nATaka banI jAya ! bIjI eka vAta. mANasanI chAtImAM che to mAMsanA locA; paNa mAno ke chAtImAM vIzavIza tolA sonuM bharyuM hoya ane jAhera thAya ke jema, chIpamAM motI, hAthInA kuMbhasthaLamAM muktAphaLa, mRganI ghUMTImAM kastUrI che, tema mANasanA kalejAmAM sonuM che to enuM pariNAma kevuM Ave ? mANasa ekalo pharI zake kharo ? rAtre bahAra nIkaLI zake kharo ? mANasa mANasane jIvato rahevA de kharo ? A to sAruM thayuM ke kalejAmAM suvarNa mUkyuM nahi, nahitara AjanI saMyamahIna bhAvanAvALA vAtAvaraNamAM to julama thaI jAta ! 98 mAnavatAnAM mUlya Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dila e arIso che Aje jagatamAM kleza, avizvAsa Adi durguNa dekhAya che, te ApaNI bhAvanAono paDagho che. ApaNA hRdayamAM vizvanAM prANIo mATe kalyANabuddhi hoya to vizvanA pratyeka mAnavIne ApaNA mATe sadbuddhi hoya. paNa ApaNA hRdayamAM tArA-mArApaNAnI ja vRtti ramatI hoya to bIjA loko ApaNA mATe kalyANa kema icche ? bhAvanAono paDagho paDyA vinA raheto nathI. A siddhAnta para tamane eka prasaMga saMbhaLAvuM. eka vakhatanI A vAta che. eka kheDUtanA khetaramAMthI eka carU nIkaLyo. kheDUta hato to garIba paNa pramANika ! Avo carU nIkaLe to Aje pramANikatA kevI jaLavAya ? paNa kheDUte to vicAryuM : "jamInano mAlika rAjA gaNAya to khetaramAMthI nIkaLelA carUno mAlika paNa rAjA gaNAya. huM to jamIna kheDuM eTale khetIthI pAkela anAjano ja mAlika." ema vicArI e rAjAne carU ApavA gayo. rAjAne namIne eNe kahyuM : "mahArAja ! mArA khetaramAMthI sonAmahorathI bharelo A carU nIkaLyo che, ane te Apano gaNAya. Apa eno svIkAra karo." rAjAe eno asvIkAra karatAM kahyuM : "nA, bhAI ! e khetara to tane vecAyeluM che mATe eno mAlika tuM gaNAya." carU tyAM ja rahyo. Aje Avo sonAmahorothI bharelo carU maLe to ? are, paNa maLe ja zAno ? bhAgya vinA evuM kAMI maLatuM nathI. eka kavie kahyuM che ? 'pade pade nidhAnAni yojane rasakUpikA / bhAgyahInA na pazyanti bahuratnA vasundharA / ' Dagale Dagale dhana che. yojane yojane rasakUpikA che; pRthvI to bahu ratnovALI che paNa bhAgyahInane na maLe; na dekhAya. eka rAtre rAjAne vicAra Avyo. "meM bhUla karI ke meM carU meM na lIdho. kheDUte to kahyuM hatuM ke, mAlika tame cho. vAta paNa kharI che. pRthvIno mAlika huM eTale kSetrano mAlika paNa huM. savAre carU bhaMDAramAM mukAvI daIza." te ja samaye kheDUtane paNa vicAra Avyo, "meM bhUla karI ke huM carUne mUkI Avyo. bhalA rAjAe to kahyuM ja hatuM ke jenA khetaramAMthI je vastu nIkaLe teno mAlika che. paNa huM bhUlyo. cAla, savAra thavA AvyuM che. jaIne e carU. upADI AvuM." ema vicAra karI e laI gayo. savAre rAjasabhAmAM rAjA jue to carU na maLe ? pUchyuM, tapAsa karI, eTale jANavA maLyuM ke carU kheDUta laI gayo che. eTale kheDUtane bolAvyo ane laI javAnuM kAraNa pUchyuM. have to jAgo ! * 99 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kheDUte page paDI namratAthI kahyuM : "mahArAja ! Ape to te ja divase laI javAnuM kahyuM hatuM. paNa meM mUrkhAe nahotuM mAnyuM. pachI vicAra karatAM ApanI vAta kharI lAgI. khetara meM vecAtuM lIdhuM che mATe mAlika huM chuM. ane tethI huM laI gayo chuM.'' rAjAnI tamAma dalIlane toDI e cAlato thayo. ante dharmarAjAne vicAra karatAM samajAyuM ke mArI ja buddhi bhraSTa thaI enuM ja A pariNAma ! prajAno mAla haDapa karavAnI mArA dilamAM icchA thaI, eTale Ano vicAra paNa palaTAyo AnI bhAvanA paNa badalANI kemake bhAvanAno paDagho paDyA vinA raheto nathI. dila e to arIso che. AtmA paramAtmA kyAre bane ? Aje to A dRSTAMtanuM citra pratyakSa che, prAyaH pradhAnathI mAMDIne sAmAnya prajAjana, tamAma, ekabIjAne utArI pADavAnI, chetaravAnI, ThagavAnI, potAnI jALamAM phasAvavAnI ane zIzAmAM utAravAnI ramata ramI rahyA che. A sthitimAM puruSomAM sAcuM puruSatva ane strIomAM sAcuM strItva lAvavuM hoya to naitika bhAvanAno udaya mAMge che. manuSya ke strImAM sAcuM puruSatva ke sAcuM strItva tyAre ja Ave che ke jyAre utkaTa bhAvanAno teonAmAM udaya thAya che ke, jenAmAM A bhAvanAno udaya na thAya tenA mATe to kavie kahyuM che : 'manuSya peja mRzvaranti' manuSyane jyAre mRganI sAthe kavie sarakhAvyA, tyAre mRgalAMoe paNa vAMdho lIdho: ame evA nathI. pazu viphare to zuM kare ? ekAda bene jarA IjA kare, paNa mAnavI viphare to ? mAnavI to yojanApUrvaka, buddhipUrvaka sAmAnuM kAsaLa kADhe, duniyAmAM kAMI bAkI na rahevA de, khedAnamedAna karI nAkhe. manuSya jo saMyamI hoya to te mahAna che : bhAvino phirasto che, vizvano uddhAraka che, paramAtmAnuM pratIka che. paNa AjanI havAe ApaNA ghaNAkharA dezavAsIonAM haiyAM paNa kALamIMDha paththara jevAM banAvI mUkyAM che. na maLe prema, na maLe mamatA, na maLe hamadardI, sAmAnAM du:kha-darda joI haiyAmAM AMsu AvavAM joIe, paNa Aje to paDozIne ke sagA bhAIne khAvAnAM sAMsA hoya ane pote dUdhapAka pUrI uDAvatA hoya ! A kaI dazA che, te vicArI lo. kevI UMgha ! jarA vicArI juo ! tamane kevo kuMbhakarNanI nidrA vaLagI che ? kuMbhakarNa mATe kahevAya che ke Dhola vAgatA tyAre e cha mahine jAgato. tyAre mAre paNa tamArI AgaLa cAra ke cha mahinA upadezanAM Dhola vagADavAnAM ne ? ThIka che, Aja jAhera-rajA che, dukAno baMdha che, mahArAja ThIka bole che, 100 mAnavatAnAM mUlya Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMbhaLavAthI vaitvakaLA khIlaze, varasAdamAM kyAM javuM, ema vicArIne to A hajAro mANaso nathI AvyA ne ? tamAre tamAruM jIvana palaTavAnuM che, jIvanamAM saMyamano raMga lAvavAno che. mahAna netA, payagambara vagere je mahAna thayA che te saMyamathI thayA che. ApaNe ApaNA AtmAne paramAtmA banAvavAno che, paNa ApaNo AtmA paramAtmA kyAre bane ? niSThApUrvakano saMyama Ave to ne ! sthira bano Aja to vAta e che ke sAMbhaLavuM koIne nathI. darekane potAnA vicAro bIjAne ThasAvavA che. mATe ja to Aje aLasiyAnI jema, vAdevAda nIkaLI paDyA che. vAta tyAM sudhI vadhI che ke somo jo potAnA vicAro jhIlavAsAMbhaLavA taiyAra na thAya to hAtha upADatAM paNa vicAra na kare. dhArAzAstrI nyAyAdhIzane potAnA vicAro jaNAve, paNa kAMI sTeja upara dhasI jaIne ke bocI pakaDIne samajAve kharo ? paNa huM jANuM chuM ke AjanA navAnavA vAdanA himAyatIonA vicAro sthira nathI, UMDA ciMtanamAMthI pragaTelA nathI, mAtra pustako vAMcIne bhADUtI uchInA lIdhelA vicAro ja che ! ane e bhADUtI vicAro parANe ThasAvavAno prayatna thAya che. keTaluM hAsyAspada che ? tamArA vicAro jo maulika ane suMdara hoya to jagatanA cokamAM mUko. suMdara haze to eno jarUra svIkAra thaze ane na svIkAra thAya to uzkerAI javAnI kaMI jarUra nathI. UMDA UtarIne vicAra karo ke mArA vicAramAM zuM doSa che ke loko svIkAratA nathI. paNa A vastu kyAre bane ? jo mana para saMyama hoya ane cittanI sthiratA hoya to. e vinA eTalI dhIraja paNa na Ave ane sAraasArano vicAra paNa na Ave. kAMTo sthira hoya to mApa (tola) nIkaLe, paNa kAMTo hAlatA-cAlato caMcaLa hoya to mApa na nIkaLe tema citta sthira hoya to mahApuruSonAM vacana sAMbhaLavAmAM rasa ane AsvAda Ave, tenI asara thAya, ane potAnA vicAramAM rahelI truTIo paNa jaNAya, mATe cittanI sthiratA hoya to A jIvana svarga bane. asaMyama ne patana saMyamanA zuddha arIsAmAM pachI pramANikatA vagere guNo emAM pratibiMbita thAya. bhUmikA azuddha hoya tyAM sadgaNono vAsa hoya kharo ke ? AjanI sthiti have to jAgo ! - 101 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapAso. kAyama eka dhyAnathI lAMbo samaya pUjA vagere karanAranuM paNa tyAMthI bahAra nIkaLyA pachInuM jIvana tapAso. covIza kalAkanuM TAima Tebala tapAso. duniyAmAM lagabhaga badhe apramANika tarIke ja enI chApa haze ! keTaluM du:khada ! pahelAMnA samayano iMglaeNnDano eka dAkhalo ApuM : eka chApAno pheriyo doDhaso chApAM laIne vecavA nIkaLyo. ene aNadhAryuM gharanuM kAma AvI paDyuM, ane ghare javuM paDe tema hatuM. have jo tema kare to chApAM vecAya nahi. samaya gayA pachI koNa le ? eTale e Tebala para e doDhaso chApAM mUkato gayo, pAse paisA mATe peTI paNa mUkato gayo. grAhakone sUcanA mATe chApAnI kiMmata lakhI eka ciThThI mUkI gayo. ghera jaI kAma patAvI e Avyo tyAre tamAma chApAM khapI gayelAM. grAhako e laI gayelA ane peTImAM paisA paNa pUrepUrA nAkhI gayelA. kevI bhavya pramANikatA ! ahIMno koI pheriyo jo Avo akhataro kare to zuM pariNAma Ave ? are, peTI paNa rahevA de kharA ? ApaNe haju Arya maTI anArya thayA nathI, paNa ApaNe pUrajozathI e tarapha dhasI rahyA chIe, ane e pUrane aTakAvanAra hoya to te mAtra saMyama ja che. pazvimanA tajavA lAyaka saMskAronuM ApaNe anukaraNa karyuM ane aMgIkRta karavA lAyaka guNonuM apamAna karyuM. tenuM kevuM bhayaMkara pariNAma AvyuM teno A dAkhalo che. hiMdano eka vidyArthI jApAna bhaNavA gayo. tyAM eka pustakanI jarUra paDI. pustaka tyAMnA eka prasiddha pustakAlayamAM hatuM. paNa e ghaNuM kImatI hatuM. A vidyArthI e pustaka pustakAlayamAMthI laI Avyo ane vAMcyuM. temAM mahattvanAM cAra citro hatAM. enA manamAM hatuM ke tevAM citro banAvI laIzuM, paNa e banAvavAM azakya lAgyAM. ane enAthI e na banAvI zakAyAM. manamAM thayuM ke citranAM cAra pAnAM taphaDAvavA de ne ? inkamaTaeNksa khAtAne chetaravA navA copaDA karavA, copaDAmAM ghAlamela karavI; e badhuM thAya che ne ? e ja mahArathIono A putra hato ne ! eTale ene vicAra Avyo; "caudaso pAnAMnA graMthamAMthI cAra pAnAM taphaDAvavAmAM zuM vAMdho ? koNa jue che ?'' eNe pAnAM phADI lIdhAM, ane graMtha pAcho pustakAlayamAM ApI Avyo. paNa pApa kadI chupAya che ? pApa chupAye nA chUpe, chUpe to moTA bhAga; dAbI dUbI nA rahe, rUI lapeTI Aga. 102 * mAnavatAnAM mUlya Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUthI lapaDAyelI Agane game eTalI dabAvI rAkhe to paNa bhaDako thayA vinA rahe ja nahi. pAparUpI Aga paNa bALyA vinA rahetI nathI. e vidyArthI graMtha ApI AvyA pachI traNa mAsa pasAra thaI gayA. eka divasa eno jApAnIsa mitra ene tyAM Avyo. pelo kaMI kAme bahAra gayo, ane A mitra potAnA mitrane tyAM zuM suMdara sAhitya che, te pheMdavA lAgyo. pheMdatAM phaMdatAM eNe pelAM cAra citro joyAM. eNe vicAra karyo ke AnI pAse A citro kyAMthI ? A to pelA prasiddha pustakanAM citro che, ane e pustaka to A pustakAlaya sivAya kyAMya na maLe. ema vicArI citro tyAM mUkI, eNe pustakAlayamAM tapAsa karI, to jaNAyuM ke traNa mAsa pahelAM eno mitra pustaka laI gayelo, ane emAMthI citro phADI lIdhelAM. te mitre pustakAlayanA adhikArIne A vAta jaNAvI ane adhikArIe tapAsa karI e citro pAchAM meLavyAM. paNa tame jANIne khuza (?) thazo ke, e pachI tyAM evo eka dhAro thayo ke, "hiMdustAnanA koI vidyArthIne A pustakAlayamAMthI pustaka ApavuM nahi.' kevo niyama ! saMyama vinA pramANikatA ATalI hade palAyana thaI che mATe kahevuM paDe che ke, have to ceto. vizvanA kacarAne gharamAM ghAlavo che ? tame jagatane sudhAravAnI moTI moTI vAto karI samayane barabAda na karo. hamaNAM eka varSane mATe, mAtra eka ja varSane mATe, tame bIjAne sudhAravAnuM mAMDI vALo ane mAtra tamArI jAtane ja sudhAro. pachI juo ke pariNAma kevuM Ave che ? "All are good if we are good.' jAtane sudhAryA vinA bIjAne sudhAravA jazo to tameya bagaDazo ne tamArA samAgamamAM AvanArane paNa bagADazo. mATe tame tamArA sthAna para sthira thAo. grIsavAsI ArkimIDIjha kaheto ke, "mane TekA mATe hAthamAM eka daMDa maLe ane Ubho rahevA mATe pRthvI bahAra koI sthira sthAna maLe to huM AkhA vizvanuM parivartana karI zakuM." are re, A mANasane AkhA jIvanamAM evuM sthira sthAna maLyuM nahi, te mATe enA para dayA Ave che : paNa huM tamane kahuM chuM ke, tamane to evuM sthira sthAna Aje paNa maLI zake tema che ane te che tamAro AtmA ! AtmAnA sthira sthAna para saMyamano daMDa hAthamAM laIne, UbhA thaI jAo, huM tamane kahuM chuM ke, saMyamanA AdhArathI tame AkhA jagatane pheravI zakazo. pachI koInI tAkAta nathI ke tamane koI halAvI zake ke DolAvI zake ! sarvano mAlika AtmA che. have to jAgo ! 9 103 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hakIkata che mitro ! A gappa nathI. kalpanA nathI paNa hakIkata che. bhagavAna mahAvIre saMyamanA daMDathI jagata AkhAmAM parivartana ANyuM, ane maulika jIvananI dRSTi ApI ! paNa Ama kAma emaNe kyAre karyuM ? kevI rIte karyuM ? pahelAM emaNe potAnI jAtano kacaro dUra karyo, pachI mahollAno, pachI gAmano, pachI dezano ane pachI vizvano ! paNa Aje to potAnI jAtano vicAra karyA vinA AMtararASTrIya duniyAno kacaro kADhavAnI dhUna saune lAgI che. phaeNzananA nAme vizvano kacaro kADhIne potAnA dezamAM ghAlavo, dezano kacaro tAlukAmAM, tAlukAno kacaro gAmamAM, gAmano kacaro mahollAmAM ane mahollAno kacaro potAnA gharamAM, chelle potAnA jIvanamAM. kaho kevI bhavya vyuharacanA ! gharano kacaro dariyAmAM nAkhavAne badale vizvano kacaro gharamAM nAkhanArane bAhoza mAnavA ke behoza ? zubha zarUAta potAnI jAtathI ja thavI joIe. vANI nahi vartana jAtane sudhAravA mATe ghaNuM sahana karavuM paDaze, aMtaramAM DUbakI mAravI paDaze, potAnI suMvALI vRttione khaseDavI paDaze. paLepaLa sAvadhAna rahevuM paDaze ane UMcAmAM UMcAM pralobhano AvI paDe to paNa ene phagAvI devAM paDaze. mAtra vAto kare kAMI nahi vaLe. bolanAra to meM ghaNAya pravacanakArone joyA che, evAone mATe A vAta nathI. A to prakAzane jIvanamAM utAranAra sAdhakanI vAta che. zrI sayAjIrAva mahArAjanI adhyakSatAmAM eka bhAI, eka jAhera sabhAmAM "ahiMsA" e viSaya para doDha kalAka sudhI ghaNuM sAruM bolyA. e vaktavya sAMbhaLI sabhA stabdha thaI gaI. sabhA enA pravacanathI prabhAvita thaI gaI. unALAno divasa hato, vaktAnA zarIre pasIno pasIno thaI gayo hato. pasIno lUchavA mATe eNe khIsAmAMthI rUmAla kADhayo. tyAM rUmAla sAthe khIsAmAM raheluM IMDuM paNa tarata UchaLI bahAra AvyuM, ane paDyuM vyAsapITha para ! zrI sayAjIrAva gAyakavADa vicakSaNa hatA. emane upasaMhAra karavAno hato. emaNe kahyuM, "A bhAI ahiMsA para sAruM bolyA che. bolavAnI chaTA ane zakti sArAM che paNa hiMdustAnanI barabAdI AvA vaktAoe karI che, je bole che tenI virodhI dizAmAM ja emanuM jIvana hoya che !" A sAMbhaLI vaktA ne sabhA sau TharI gayAM. matalaba ke AvA vaktAo asara na upajAvI zake, sthAyI suvAna na phelAvI zake. jIvanamAM AcAra joIe, saMyama joIe. UMcA UMcA maMca para hajAronI 104 * mAnavatAnAM mUlya Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ medanI pAse tyAganI vANI uccAranAra pote pacAsa hajAranI moTaramAM besI haMkArI jato hoya to enI sthAyI asara keTalI thAya, te tame ja samajI zako tema cho. ApaNe AjanA vyAkhyAnamAM be vAta karI : saMyama ane sadAcArapUrvakanI pramANikatA ! pramANikatA e prasiddha che. enA para adhika vivecananI jarUra nathI. paNa saMyama e mAnavajIvanano pAyo che. saMyama haze to pramANikatA enI meLe Avaze, mATe mRtyune na icchatA ho ane amaratAne cAhatA ho to jheravALA annanI jema asaMyama-svecchAcArane choDo ne saMyama svIkAro. Aje keTalAka kahe che ke "Religion is humbug - dharma gappa che." paNa huM emane kahuM chuM ke You are humbug, because you do not know what religion is ! - tame gappa cho, kAraNa ke dharma zuM che, e tame jANatA nathI, dharma zuM che e jANyA vinA kahevuM ke dharma juThTho che, enA jevuM gappa bIjuM kayuM hoI zake ? kAraNa ke dharma e bIjuM kAMI nathI, paNa saMyama e ja dharma che. ahiMsAne saMyamapUrvakano dharma bhavya che, Adarza che. sukha-zAntine denAra che, duHkha-dAridrane kApanAra che ane jIvanamAM suvAsane phelAvanAra che. AvA mahAna dharmane tamArA hRdaya-maMdiramAM padharAvavo hoya to pAyAne majabUta karo, bhUmikAne zuddha karo. AjanA vyAkhyAnamAM yuropa ke jApAnanAM keTalAMka dRSTAMto ApyAM che, e uparathI tame ema na mAnatA ke mane bhAratavAsIomAM azraddhA che. mane to mAnavajAtamAM pUrNa zraddhA che. vIranI vANI kahe che ke ekavIza hajAra varSa sudhI dharmanI patAkA bharatAdikamAM pharakavAnI che ! eTale mAnavInA ujvaLa bhAvi mATe mArI tIvra jhaMkhanA che, eTale ja pUrNa zraddhAthI huM kahuM chuM ke saMyamanI jAgRti e ja sAcI jAgRti che. vyaktino, samAjano, dezano ke vizvano uddhAra karavo hoya to saMyama pahelAM joIze to tame atyArathI ja saMyamanI sAdhanA mATe AtmAne saMyamita karI tamArI pavitra sAdhanAmAM lAgI jAo. saMyamano prakAza ApaNA anaMtanA paMthane ajavALo evI bhAvanApUrvaka AjanuM vyAkhyAna pUrNa karavAmAM Ave che. gujarAta yunivarsiTImAM saphaLatApUrvaka uttIrNa thayela vidyArthIone saMbodhana have to jAgo ! * 105 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. sukhanI zodhamAM 1 ja gatamAM dareka prANI jIvanabhara | i sukhanI jhaMkhanA kare che. e prApya sukhane prApta karavA mAnavI jagatamAM ekeeka khUNe pharI vaLe che, ne e sukha prApta karavA mATe AkAza-pAtALa eka karato hoya che, chatAM e sAcuM sukha meLavI zakato nathI, kAraNa ke manuSya sAcA sukhanI spaSTa vyAkhyA samajI zakyo nathI. sAcA sukhanuM kalpanAcitra enI pAse che spaSTa nathI. ane enuM spaSTa citra na hovAne kAraNe ja mAnavI Aje duHkhI che. Aje jagatamAM mahAna gaNAtA mAnavIne paNa pUchI juo ke sAcuM sukha tamane che. sAMpaDyuM che ? sAcA sukhano AsvAda tame - karyo che ? tyAre pratyuttara eka ja maLaze. ke bhAI, tamArI jema ame paNa sukhanI zodhamAM ja chIe, paNa sAcuM sukha haju ja sudhI to meLavI zakyA nathI. eTale A rIte mANasa hajAro ne lAkho varSothI sAcA sukhane pAmavA paribhramaNa kare che; pravAsa 106 : mAnavatAnAM mUlya Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kheDe che, vipatti sahe che, chatAM sAcuM sukha meLavI zakyo nathI. atRpta icchA sAcuM sukha meLavavA mATe mana, vacana ane kAyA e traNa mahAna ane adbhuta sAdhano che. sukhanuM sAdhana jagatamAM kyAMya zodhavAnI jarUra nathI, e to ApaNI pAse ja che. mana, vacana ane kAyAno vivekapUrvaka upayoga karavAmAM Ave to e dvArA adbhuta sAcuM sukha pAmI zakAya, ne eno vivekavihoNo durupayoga thAya to ApaNA ja hAthe du:khanA DuMgarA khaDakAI jAya. ATalAM varSone aMte paNa mANasa sukha meLavI zakyo nathI. enuM kAraNa e ja che ke saMpattimAM ane vipattimAM mana, vacana ne kAyAnA yogano sumeLa rAkhI zakyo nathI. sukhamAM unmatta banyo ne du:khamAM mUMjhAI gayo. A dvidhAbharI vRttine lIdhe ja mANasanuM jIvana sukhavihoNuM ne asamatola banyuM che. sukha meLavavA icchatA prAthamika sAdhake saMpattimAM khUba utsAhamAM AvI ghelA na banavuM, ane vipattimAM gabharAIne kartavyahIna ke vivekahIna na banavuM, paNa teno aDaga ne aDola rahI sAmano karavo. dukha e paNa ujjavaLa jIvana-vastranI eka kALI kinAra che. jIvananuM eka paDakhuM che, ema mAnI jIvanamAM samatolapaNuM jALavavuM joIe. jIvanamAM vicAraNApUrvaka samatolapaNuM jaLavAya to ja manuSya sukhI thaI zake. paNa kamabhAgye mANasanI sukhanI icchA mRgajaLa jevI che. mRga jema unALAnA divasomAM dhagadhagatA tApamAM pANI pIvA mATe valakhAM mAre che, ane mRgajaLa joI ene meLavavA doDe che : chatAM pANInuM eka bindu paNa meLavI zakatuM nathI, ane maraNane zaraNa thAya che : tema mANasa paNa jagatamAM dhanika mANasanuM mAtra bAhya sukha joI emAM ja sAcA sukhanI kalpanA karI, e meLavavA mATe jIvanabhara doTa mUke che. chatAM pariNAme nathI to e meLavato bAhya sukha ke nathI jALavI zakato potAnuM mULasthAna. jIvanabhara e sukha zodhavA bhamyA ja kare che. eka icchA pUrNa na thAya tyAM to bIjA sukhanI icchA janmI jAya che. bIjI icchA pUrNa karavA mANasa prayatna kare che ne ardhavATe jAya che tyAM vaLI koI trIjI ja kalpanA Ave che. Ama mANasa e apUrNa sukhane pUrNa karavAnI vyartha jhaMkhanAmAM jIvana veDaphI nAkhe che. ghaNAne, pAse kAMI na hoya tyAre lAkha meLavavAnI icchA jAge che, lAkha maLe eTale daza lAkha meLavavA prayatna kare che, dasa lAkha maLe eTale keDa meLavavA valakhAM mAre, ne breDa maLe eTale dasa kreDa meLavavA TaLavaLe - Ama icchAonI ghaTamALa cAlyA ja kare, paNa icchAono anna na Ave. have to jAgo ! * 107 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atRpta mAnasane lIdhe mAnavIne sAcuM sukha na maLe, e sahaja che. paiso e ja Adarza che ne paisAmAM ja sAcuM sukha chupAyeluM che, evuM mAnasa ne siddhAMta ghaDAI jAya eTale kahevuM ja paDe, ke tamArI sukhanI kalpanAo bhrAmaka ne khoTI che, avAstavika ne asiddhAntika che, e kalpanAnI dharamULathI krAnti ka2vAnI jarUra che, e vinA mAnavajAta sukhanI zodhamAM jiMdagI hArI besaze. jagatamAM sukhanAM svapna sevanArA vividha prakAranA manuSyo vase che. koIne khUba ja dhana meLavavAnI icchA hoya che; to koIne putra meLavavAnI jhaMkhanA hoya che, koIne priyajana meLavavAno talasATa hoya che, koIne kIrti prApta karavAnI abhilASA hoya che, to koIne sattAnuM siMhAsana prApta karavAnI mahecchA hoya che. aihika sukhanI, AvI kSaNika eSaNAo hoya che, tema sAthe sAthe aneka prakAranI arthahIna cintAo paNa vaselI hoya che. vidyAnA kSetramAM hoya to koI baeNrisTara agara koI moTI DigrI meLave to bIjAne adekhAI Ave che, vepAranA kSetramAM hoya to koI khUba paisAdAra toya agara vepAramAM phAvI jAya to bIjAne IrSA thAya che. rAjakAraNamAM hoya to koI pradhAna thAya agara UMcA hoddA para jAya to bIjAne baLatarA thAya che. tyAgavihoNI sAdhu-saMsthAmAM hoya to koI pUjAya agara lokamAnya thAya tyAre anyane e joIne aMgaaMgamAM agana lAge che ema mANasa jema vAstavika sukha samajI zakato nathI, ne meLavI zakato nathI; tema anyanuM bAhya sukha zAntithI joI paNa zakato nathI. mAnavInI dRSTi Aje vikRta banI che, eNe sukhane jovA mATe paherelAM cazmAM sAva UMdhA che, e UMdhA cazmAne lIdhe sukhane joI zakato nathI ne duHkhano vicAra sarakho paNa karI zakato nathI. dAdaro UtaranAra jema nIce joIne Utare to e sukhethI dAdara UtarI jAya che, tema saMsAramAM sukhapUrvaka jIvavuM hoya to ApaNathI nIcI kakSAnA garIbo kaI rIte jIvana jIve che te jovAnI jarUra che. UMce joIne dAdara UtaranAra jema gabaDyA vinA raheto nathI, tema potAnAthI sukhI koNa che e ja joyA karanAra mANasa paNa sukhI banI zakato nathI, te duHkhI thAya che. jIvana paMthamAM gabaDI jAya che, mATe sAcA sukhane zodhanAra mANase duHkhI jagata upara paNa eka vA2 naja2 nAkhavAnI jarUra che. jagata Aje du:khathI bhareluM che. keTalAya evA manuSyo che ke jeo peTano khADo pUravA mATe divasabhara kALI majUrI kare che, chatAM e manuSyo peTa pUratuM khAvAnuM anna paNa meLavI zakatA nathI. zarIra DhAMkavA mATe pUratAM - 108 * mAnavatAnAM mUlya Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastro paNa meLavI zakatA nathI, mAMdagImAM ribAtA hoya chatAM davAnuM eka bindu paNa meLavI zakatA nathI, nirAdhAra rakhaDatA hoya chatAM rahevA eka jhUMpaDuM paNa pAmI zakatA nathI. are ! kUtarAne to 2hevA bakhola hoya, paNa keTalAka mANasone to Aje rahevA e paNa nathI. upara AkAza ne nIce dharatI ! AvAM dRzyo jovA chatAM, emanA duHkhano vicAra sarakho karyA vinA dareka mANasa potAnA ja du:khanI vAta kahe che. bIjAnI garIbI ne bIjAnA duHkhano vicAra na hovAne kAraNe, samRddha mANasa paNa bhikhArInA jevI dIna vAto karato najare paDe che. teve samaye manamAM thAya ke A pote samRddha hovA chatAM potAnI jAtane sukhI nathI banAvI zakato, to bIjAne sukhI banAve zI rIte ? ane evA pAsethI sukhanI AzA rakhAya paNa zI rIte ? AjanuM ApaNuM A dekhAtuM sukha e lagnaprasaMga para uchInA lAvelA dAgInA jevuM che. A bhADUtI sukhane lIdhe ApaNe unmatta banyA chIe; paNa ApaNe jIvanamAM UMDo vicAra ka2vo joIe, ke A ApaNI pAse AvelI vastuo potAnI che ke mAgI lAvelI che ? jo mAgI lAvelI hoya to A garva zA mATe ? A kSaNabhaMgura vastuo 52 mustAka thaIne jIvana hArI na javAya, mATe ApaNe ApaNA AtmAne eka sIdho prazna pUchavo joIe, ApaNe je mAna meLavIe chIe, je pratiSThA prApta karIe chIe, te zuM ApaNA Atmika vyaktitvanA prabhAvathI meLavIe chIe ? to nakAramAM ja uttara Avaze. ApaNI koI prazaMsA kare ke koI khUba vakhANa kare eTale ApaNI chAtI gajagaja pahoLI thAya che, ne manamAM galIpacI thAya che. paNa UMDo vicAra karatAM mAlUma paDaze ke e badhI vastuo bahA2nI che. bAhya ADaMbarane lIdhe mAna ne sthAna maLe che, e vastuo ApaNI nathI. ApaNI pAsethI kyAre jatI 2he teno bharoso paNa nathI; mATe mANase evI rIte pUrNatA, pratiSThA, sukha ne AnaMda meLavavAM joIe ke A badhI kSaNika vastuo kadAca cAlI jAya to paNa mAdArasAI haMmezAM dIpatI rahe ane ApaNA sukhane duHkhano paTa na lAge. Aje mANasa je bhautika suMdara padArtho jue che, te te meLavavA yatna kare che, ane emAM ja pUrNa AnaMda mAne che; paraMtu enAM pariNAmonI bhayaMkaratAno vicAra kadI karato nathI. icchAo ne AzAonA pUramAM mANasa jIvanabhara taNAye ja jAya che e pravAhamAM taNAto mANasa potAnA dhArelA sthAne pahoMcI zakato nathI, sevelA Adarzane pAmI zakato nathI, ne bhADUtI mANasanI jema jIvana pUruM kare che. have to jAgo ! x 109 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mitro ! sAcA sukhanI zodhamAM nIkaLyA cho to khUba gaMbhIra banI vicAra karo. bAhya vastuo tamane vAstavika zAnti Apaze kharI ? ADaMbarathI meLavelI pratiSThA ne pUjA tamArI vidAya veLAe mukha para smitanI surakhI lAvaze kharI ? bolo, tame sukha meLavavA khUba varSo khacyuM che ane haju kharco cho. A prasaMge huM tamane eka prasaMga yAda karAvuM, je jagamazahUra che. eka vakhata evo hato ke hiTalaranAM mAna ane sthAnanI jagatanA sattAdhIzone IrSA AvatI, e ja hiTalarano Aje patto paNa nathI. thoDAM ja varSa pUrve e AkhA vizvane dhrujAvato hato. enI pAse lAkhkho raNavIra yoddhAo hatA, mahAna mutsaddIo hatA, marda senAnIo hatA, ajoDa yUharacayitAo hatA, ciMtaka pracArako hatA, ane enI pAse anekavidha Adhunika yuddhanI vizALa ne virATa sAmagrI hatI. enA vacana para AkhuM jarmanI potAnuM UnuM UnuM lohI reDavA taiyAra hatuM. jagata kahetuM ke hiTalarano jaya ja hoya, parAjaya to svapnamAM paNa na hoya ! paNa e ja jagatane sAMbhaLavuM paDyuM ne jovuM paDyuM ke jagatano e ajoDa sattAdhIza hiTalara ghaDInA chaThThA bhAgamAM kyAMya pheMkAI gayo enuM Aje vizvanA paTa para nAmanizAna paNa nathI - enuM nAma bhUMsAI gayuM. enI pAchaLa enA smaraNanI eka khAMbhI UbhI karanAra paNa koI nathI. kaho, je sukhane mATe loko IrSAnI aganamAM baLatA hatA, e hiTalara ane enuM sukha kyAM gayAM ? duniyAnA koI paNa mANasane kahevuM ja paDaze, e sukha potAnuM na hatuM, paNa pArakuM hatuM. mAgI lAveluM hatuM - kSaNabhaMgura hatuM - saMdhyAnA raMga jevuM alpajIvI hatuM ! raDatA AvyA paNa hasatA jAo eka kavi kahe che : "jaba tuma Aye jagatameM, jagata hasata tuma rota; aba karaNI aisI karI, tuma hasata jaga rota." A cAra paMktio para jarA vicAra karo. ApaNe jagatamAM AvyA, janma lIdho tyAre raDatA hatA, te vakhate ApaNo nirdoSa kALa hato. nirdoSa jIvanane lIdhe ApaNe zuM karIe chIe, e ApaNe jANatA nahotA, ApaNe zA mATe AvyA chIe ? sukha zuM ? ne vAstavika sukhanAM svapnAM zAM ? e ApaNe sthaLa rIte samajatA nahotA eTale raDatA hatA. e samaye nirdoSa bALakone joI gharanAM ne gAmanAM mANaso hasatAM hatAM, kAraNa ke zeThane tyAM 110 * mAnavatAnAM mUlya Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putra janme eTale AnaMdajanya hAsya ja hoya ne ? paNa have to ApaNe samajaNA thayA, vicAraka thayA, vepArI thayA, prauDha buddhivALA thayA. have duniyA e rIte choDavI ke ApaNA moM para saddhartavyonuM ne jiMdagI saphaLa karyAnuM smita hoya, AnaMda hoya, saMtoSanI rekhA moM para UpasatI hoya, saMtoSano prakAza moM para caLakATa mArato hoya ane ApaNAM sakartavyo ane saguNone yAda karI loko azruno pravAha vahAvatA hoya. A rIte maraNa thAya to jANavuM ke jiMdagI meLavI to keLavI ! paNa te samaye hAya, hAya ! mAruM zuM thaze ? mArI milakatanuM zuM thaze ? mArA kuTuMbanuM zuM thaze ? evA jo denyatAbharyA zabdo ne uddagAra nIkaLyA to samajavuM ke jiMdagI meLavI paNa keLavI nahi. ane keLavyA vinAnI jiMdagI to dIrgha hoya to paNa vadhya ja che. tattvacintaka kahe che : jema mANasa jUnAM kapaDAM choDe ne navAM kapaDAM pahere che, tema mAnava jIrNa zarIra choDIne nUtana zarIra dhAraNa kare che. jema jUnAM vastro choDIne navAM kapaDAM paheratAM mANasane AnaMda Ave che, tema jIrNa zarIra choDatAM ne navA zarIrane dhAraNa karatAM paNa AnaMda thavo joIe, sAcA sukhanuM lakSaNa A ja che. jUnuM zarIra eTale anAdino A saMsAra ane nUtana zarIra eTale Adi anaMta mokSa ! Avo apUrva mokSa meLavatAM jIvananA sAcA pravAsIne to AnaMda ja thAya, kAraNa ke enuM bhavabhramaNa TaLe che, paNa loko Aje maraNathI gabharAya che, enuM kAraNa e che ke e jANe che ke jIvanamAM kAMI sAcI vastu meLavI nathI, kAMI sadkartavya karyuM nathI, dAna dIdhuM nathI, ziyaLa pALyuM nathI, tapa karyA nathI, ne bhAvanA bhAvI nathI, eTale ahIMthI marIne bIjI gatimAM gayA eTale A badhuM khalAsa ! navuM vastra to nahIM maLe, paNa A jUnuM vastra paNa nahIM rahe, ane nirAdhAra rIte narakamAM ne tiryaMcamAM bhaTakavuM paDaze ne tApamAM ughADA TaLaTaLavuM paDaze. A ja kAraNe mANaso maraNathI gabharAya che. mANasa pAse sattA, siMhAsana ke kroDa rUpiyA hoya to paNa e Atmika vaibhava vinA sukhI hoto nathI. bahAra e bhale sukhI dekhAto hoya paNa enA AMtarika jIvanamAM azAMtino dAvAnaLa saLagato hoya che, cintAo enA para gIdhaDAMnI jema bhamatI hoya che, e phaphaDATa enA haiyAne kIDAnI jema korI khAto hoya che, mATe ja kahuM chuM ke AjanI tamArI sukhanI kalpanA avAstavikatAmAMthI janmelI che. have to jAgo ! * 111 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukha paisA ke vastumAM nahIM, paNa ApaNA hRdayamAM hovuM joIe. ApaNA hRdayamAM sukha haze, to jagatanI dareka vastu AnaMdanA bajAra jevI lAgaze. eTale ja jIvanazodhakoe kahyuM ke ApaNo AnaMda ApaNA haiyAmAM poDhelo che, ApaNA haiyAmAM AnaMdanuM sarovara bhareluM paDyuM che ! paNa anya mana e joI zakatuM nathI, ne taraNuM banI AkhA vizvamAM AnaMda-jaLa pIvA doDe che, jema kasturI mRganI pUMTImAM ja hoya che, paNa e jANatuM nathI, tethI AkhA vanamAM bhaTake che. je dizAthI pavana Ave che e dizA tarapha doDe che, ane mAne che ke e dizAmAM kasturI haze, paNa kharI rIte te enI potAnI pAse ja che. Aje AkhA vizvamAM paNa Ama ja banI rahyuM che. jagata, bahAra sukha zodhe che, paNa aMtaramAM to kadI talAza karatuM ja nathI. sAcuM sukha meLavavuM hoya to bAhya padArthomAMthI mana vALavuM joIe, indriyo para vijaya meLavavo joIe, jIvanamaMthana karavuM joIe. citta sthira banAvavuM joIe ane mananA vadhatA vegane aTakAvavA AtmanirIkSaNa karavuM joIe. A rIte sAdhanA karIzuM to ja ApaNe sAcuM sukha meLavI zakIzuM. Ajano cepI roga Atmika sukhane pUrNa rIte nahIM samajanAra jApAnIsoe paNa iMdriyajaya mATe aneka prayogo karyA che. jApAnanA Tokiyo zaheranA traNa daravAjA para traNa mahAkAya vAMdarAMnAM pUtaLAM mUkyAM che. e traNe pUtaLAM iMdriyajayano bodhapATha Ape che. eka vAMdarAe AMkha baMdha karI che. AMkha baMdha karIne e ema kahevA mAMge che, ke sArI vastuo jojo, ane kharAba vastuo jovAno prasaMga Ave to mArI jema AMkha baMdha karajo. bIjA vAMdarAe potAnA kAna baMdha karyA che, e ema cetave che ke sArI vAta sAMbhaLavAno prasaMga Ave to sAMbhaLajo, ane kharAba vAta sAMbhaLavAnI veLA Ave to mArI jema kAna baMdha karajo. trIjA vAMdarAe potAnuM moDhuM baMdha karyuM che. e ema sUcave che ke sAruM bolavuM, ane kharAba bolavAno prasaMga Ave ke niMdA karavAnI veLA Ave to mArI jema moM baMdha karI mauna sevavuM. bAhya rIte A traNe iMdriyo para vijaya meLavanAra paNa sukha meLave che. to saMpUrNa rIte iMdriyo para kAbU AvI jAya to sAcuM sukha maLe emAM Azcarya paNa zuM che ? paNa Aje lokone jidvA-iMdriya para kAbU nathI. niMdA karavAnI Teva paDI gaI che, Aje ekanuM vATe, AvatI kAle bIjAnuM vATe, parama divase trIjAnuM vATe. Ama vATa, vATa, ne vATa basa vATavAnI ja Teva paDI che ! 112 * mAnavatAnAM mUlya Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa koInA sadguNa gAvA ke prazaMsA karavI enI to Teva ja nathI. yAda rAkhajo ke niMdA e bahu ja bUrI cIja che. niMdA e Ajano eka jAtano mAnasika cepI roga che. mANasa jema niMdA karato jAya tema e roga abhivRddhi pAmato jAya. kharajavuM thayuM hoya che tene vAraMvAra caLa Ave che. je mANasa jema jema khaNato jAya che tema tema caLa ghaTavAne badale vadhatI jAya che; tevI ja rIte niMdAne mATe paNa kahI zakAya. khUjalIvALo ghaNuM khaNIne aMte vikRta bane che; tema niMdaka paNa pArakI niMdA karI potAnA jIvanane vikRta banAve che. khUjalI thaI hoya tyAre nAnA chokarAone hAthe lUgaDAM bAMdho cho ne ? tema have niMdakanA moDhe paNa kapaDAnA pATA bAMdhavAnI jarUra che, kAraNa ke niMdako paNa bALakanI jema ajJAna che. niMdako niMdA karIne sukha meLavatA nathI, paNa sukha khoI rahyA che mATe sukhanA zodhakoe vAcA Adi iMdriyo para kAbU - vijaya meLavavA prayatna karavo joIe. tame joI gayA ke iMdriyo para saMyama ne bAhya vastuono tyAga, A be vastuo dvArA sukhano sAkSAtkAra thAya che. emAM paNa tyAgathI je jIvanatRpti thAya che te alaukika che. e mATe prabhuzrI mahAvIradevanuM jIvana ApaNane dRSTAMtarUpa che. te ja rIte zrI rAmacaMdrajIno jIvanaprasaMga AdarzarUpa che. A prasaMga bhavya chatAM karuNa che ! tyAgano A prasaMga sAMbhaLatAM ApaNAM haiyAM bharAI jAya che, ne nayana AMsuthI chalakAI jAya che; paNa AmAMthI to ApaNe preraNA levAnI che. A prasaMga ApaNane e ja sUcave che ke AzA-abhilASAne kacaDIne paNa je tyAga kare, te ucca AdarzanA zikhare pahoMce che. jo AzA ke abhilASA vinA ja saMpUrNa tyAga karAya, to to pachI pUchavuM ja zuM ? A prasaMga gaMbhIra rIte vicAro. sukha rAjyamAM hatuM ke vanamAM ? bhogamAM hatuM ke tyAgamAM ? siMhAsanamAM hatuM ke haiyAmAM ? haiyAmAM AnaMda na hota to rAmanuM te ja kSaNe hRdaya baMdha paDI jAta, paNa evuM kAMI na thayuM. paNa UlaTo sApa kAMcaLI utArIne cAlyo jAya tema rAjyamoha choDI e vanamAM cAlatA thayA, kAraNa ke e jANatA hatA ke tyAga jo haiyAmAM haze to jIvana sadA sukhathI chalochala bhareluM ja raheze. mATe kahuM chuM ke iMdriyo para kAbu meLavavAthI AtmA zAnta bane che, ne tyAga karavAthI AtmA nirlepa bane che - A be ajoDa sAdhanonA pratApe AtmA, AtmAmAM ja sukhano khajAno jue che. have to jAgo ! - 113 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. jAga, o sapUta ! Ao pratApI pUrvajonA sapUta ! jAga ! " IJ Ubho thaI jA ! jarA AMkha huM kholIne to jo ! tArI ja najara sAme che dIna, hina anAtha ne garIba mAnava anna vinA TaLavaLatA hoya, tyAre tuM traNa TaMka te suMdara ne svAdiSTa bhojana, ThaMDe kaleje kema ArogI zake ? tArI bAjumAM ja vasatA tArA bhAMDuone lAja DhAMkavA pUratuM vastra na 9 maLatuM hoya tyAre te dayAvAna kahevAto, suMdara vastromAM sajja banI mahAlI kema " zake ? tArA ja bhAIo verajhera, dveSanI A mahAjavALAmAM saLagatA hoya tyAre tuM oDa vilAsa ne vinodanI mAdaka zayyAmAM poDhI kema zake ? A jotAM tAruM khUna Aje $ vilAsanI jaDatAthI ThaMDuM paDI gayuM che, ema ja tane nathI lAgatuM ? tuM tArA punita pitA . zrI mahAvIranA siddhAntono droha to nathI 114 * mAnavatAnAM mUlya Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karato ne ? tArA hAthe AvuM krUra pApa thAya e huM icchato nathI. huM icchuM chuM tArA amara vijayane ! kAraNa ke te jaina che tArI pAse be pAMkho che : ahiMsA ane satya ! A be pAMkho kapAI jatAM tuM jaina maTI "jana" banI jaIza ! tArI zobhA A be divya pAMkhomAM ja che. A be mAtrA tane zreSTha banAvanArI che ! tane gaganavihArI banAvanArI che ! A ahisA ne satyanI pAMkhothI tuM hiMsAnA bhaDakAthI saLagatI duniyA para paribhramaNa karI zakIza, vizvane prema ne zAntino saMdeza pAThavI zakIza, zAntino dUta banI zakIza, mATe sAvadhAna thA ! A be pAMkho kapAI gaI to samajaje ke tuM paMgu che, laMgaDo che. tArI A be priya pAMkho pramAdathI rakhe kapAI na jAya, mATe jAgRta bana ! jhokAM khAvAM choDI de ! Ama bagAsAM khAdhe ne nirmAlya jIvana jIve mukti nahi maLe ! mukti meLavanAra zrI mahAvIrane tuM yAda kara. eNe kevAM mahAna zubha kAryo karyA hatAM ! jo jeNe vairyapUrvaka nara-pizAcano sAmano karI, bhayabhItane nirbhaya banAvI ane mAnavamAM rahelI akhUTa zaktino paraco batAvI mahAvIrapada prApta karyuM hatuM. jeNe sAMvatsarika dAna daI, aDhaLaka saMpatti varSAvI ane dIna, hIna, anAtha ne garIbone yathAyogya dAna vaDe sukhI banAvI - dAnavIrapada vibhUSita karyuM hatuM. jeNe vaibhavothI chalakAtAM rAjamaMdirone choDI, potAnA pyArA priyajanothI vikhUTA paDI, ane mahAmohano parAjaya karI tyAgavIrapada suzobhita karyuM hatuM. jeNe girikandarAomAM dhyAnamagna rahI, vAsanAono nAza karI ane iMdriyo para vijaya meLavI - zUravIrapada zobhAvyuM hatuM. jeNe ahiMsA, satya, asteya, saMyama ane akiMcanatvane potAnA jIvanamAM vaNI, eno ja pracAra AjIvana karI ane mAnavatAnI soDama mahekAvI - dharmavIrapada alaMkata karyuM hatuM. e ja naravIrano te putra ! jenA nAmathI preraNAno dIpaka pragaTe, e mahAvIrano putra banI, tuM Ama nirmAlya jIvana jIve, tane zobhe kharuM ! UTha ! prANavAna thA ! tArA nirmAlya jIvanamAM mahAprANa phUMka ! tArA dhvanithI dizAo kaMpI jAya evI jayaghoSaNA kara ! pApanA paDadA cirAI jAya evuM teja tArI AMkhomAM lAva ! himmata ne utsAhathI Age kadama bhara ! tArI adamya zaktiono paraco jagatane have to jAgo ! * 115 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batAva! prabhu mahAvIranA siddhAntone aNanama nizcayapUrvaka jIvanamAM utArI, emane amara banAva ! khAlI vAyaDI vAto nA kara. AcAravihoNAM bhASaNothI kAMI vaLe tema nathI. evAM nirmAlya bhASaNo sAMbhaLI-sAMbhaLIne prajA trAsI gaI che ! mATe lAMbA-pahoLA hAtha karavA mUkI de ane evuM AcaraNa karI batAva ke tAruM nirmaLa caritra joI duniyA daMga banI jAya ! kaDaka zista keLava. jIvana-vikAsamAM naDatara karatI vAsanAo sAme baLavo pokAra. vAsanAono samULago nAza kara ! A tArA vikAsanA mArgamAM antarAya karanArane ukheDIne pheMkI de. jarA paNa gabharAIza nahi. koIthI aMjAto nahi. koInI ze'mAM taNAto nahi ! jA ! eka paLanI paNa vAra karyA vinA ahiMsA ne satyanA siddhAntone vizvamAM vikasAvavAnA tArA A mahAkAryamAM lAgI jA. paNa yAda rAkhaje ! naitika saMyamathI barAbara kamara kasIne ja A mArge prayANa karaje. saMyamamAM jarA paNa zithilatA na pravezI jAya te mATe pUrNa kALajI rAkhaje. vAsanAo tArA para vijaya na meLavI jAya te mATe cAritranI majabUta killebaMdhI karIne, avirata jAgRtipUrvaka jIvana-vikAsanA A mahApaMthe viharaje. vIjaLInA jhabakArA thAya ke vipattinA vaMToLiyA vAya; brahmAMDanA kAna phoDI nAMkhe evA kaDAkA-bhaDAkA thAya ke pralayanA meghanI garjanAo thAya; toya tArA nizcita paMthane choDIza nahi. nizcita karelA dhyeyane pahoMcatA pahelAM eka DagaluM paNa mArgathI khasavuM e mahApApa che. e divya saMdezane bhUlato nahi ! vizvamAM evI koI zakti nathI ke je tArA nizcita dhyeyathI tane calita kare; tArI virATa zaktio joI sAgara paNa tane mArga Apaze ! A kalpanA nathI. vAkapaTutA ke lekhanakaLA nathI; paNa kevaLa satya che, nakkara che, vAstavika che. AvuM banyuM che, bane che ane banaze. mAtra zraddhAnI ja AvazyakatA che. vijayazrI AtmazraddhAvAna mahAmAnavane ja vare che. A mArgamAM kAMTA paNa che ne kIcaDa paNa che; kAMTAthI kaMTALI na javAya ane kIcaDamAM khUpI na javAya te mATe saceta raheje. vipattinA samayamAM yAda karaje tArA AtmAnI anaMta virATa zaktione ! tArI vIra-garjanAothI vipattio kaMpI UThaze, iMdriyo dhrujI UThaze, vAsanAo baLIne khAkha thaze, aMdhakAra nAza pAmaze, anaMta prakAzathI jhaLahaLato dIpaka tArA paMthamAM prakAza pAtharaze ane prakRti madhura smita karI tAruM susvAgatam karaze ! 116 * mAnavatAnAM mUlya Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pyArA amRtanA bhoktA Atman ! adhika tane zuM kahuM ? tAruM virATa rUpa vizvane dekhADa ! vahAlA zaktionA bhaMDAra Atmana ! tArI zaktionA bhaMDAramAMnuM eka amUlya ratna vizvanA cogAnamAM muka ! prakAzamAM viharanAra priya Atman ! tArA zAzvata prakAzanuM eka pAkiraNa A vizva para pheMka ! vizva tArA javalaMta prakAza mATe jhaMkhI rahyuM vIra sapUta A kAma nahi kare to pachI koNa karaze ? mATe Aje ja dIpAvalInA patitapAvana divase aNanama nizcayapUrvaka bhara kadama vijayakUca bhaNI ! have to jAgo ! 9 117 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- 12, dharma kahevo kone ? Nasa savAramAM dAMta sApha karI maArasImAM moDhuM jue che. bapore jamIne bajAramAM jatI vakhate paNa mukhane darpaNamAM joIne bajAramAM jAya che, ne sAMje bajAramAMthI AvIne paNa kAcamAM potAnA mukhaDAne dhArI dhArIne jue che. A jahemata zA mATe ? mANasane ema che ke mArA moM upara kyAMya DAgha to nathI lAgyone ? ane huM pote kevo dekhAuM chuM ? paNa ArasImAM mukha jotI vakhate koIneya evo vicAra nathI Avato ke A ArasImAM dekhAuM chuM te huM nathI, paNa jonAra e huM chuM. A dekhAya che, te pratibimba mArA AtmAnuM nathI, paNa zarIranuM che, ArasImAM dekhAya che e mAla nathI, paNa bAradAna che. zarIranA sauMdaryane huM mAruM sauMdarya mAnI beTho chuM. ane mAruM sauMdarya huM vIsarI gayo chuM. je zarIra nAzavaMta che, ahIM ja jene mUkIne javAnuM che, je baLI javAnuM che, 118 : mAnavatAnAM mUlya Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkha thaIne UDI javAnuM che, enA avalokanamAM kalAkonA kalAko nIkaLI jAya che; ane je AtmA zAzvata che, karelA karmano bhoktA che, enA mATe ApaNane jarA vicAra sarakhoya na Ave; A kevuM Azcarya ? anAja kevuM che eno vicAra Avato nathI ane photarAM mATe mAthAkUTa thaI rahI che. zarIra upara lAgelA DAghane jue che, paNa AtmA para lAgelA | DAghano vicAra kema Avato nathI ? zarIrano DAgha to pANI ne sAbuthI dhoI zakAze, paNa AtmA para lAgelA DAgha to ApaNA lohInA AMsuthI paNa nahi dhovAya ! moM upara lAgelA DAghane batAvanAra ArasI to aneka ThekANe maLaze, paNa AtmA para lAgelA DAghane cIMdhanAra - batAvanAra koNa ? potAnA mukhanI kadarUpatA mATe mANasa zaramAya che, e kadarUpatAne TALavA aneka prayatno kare che, paNa AtmAnI kadarUpatA paLe paLa vadhI rahI che, ane A kadarUpA mukhane laI huM vibhunA pavitra dhAmamAM kaI rIte jaIza, enA mATe cittA karanArA keTalA che ? jyAM anannA nirmaLa AtmAo birAje che, evA siddhonA pavitra dhAmamAM javA mATe A AtmA lAyaka che kharo ? ArasImAM je mukha dhArI dhArIne jovAya che, e sukha upara vizvAsaghAta, asatya, asaMyama, anItinA keTalA apavitra DAgha lAgelA che ? chatAM mAnavI garva karIne phare che ? potAnA sthaLa sauMdaryane ArasImAM joI malakAya che ! aMtaranuM rUpa, AtmAnuM sauMdarya ane pavitra jIvananuM lAvaNya bhulAyuM, enuM ja A duHkhada pariNAma che. eTalA mATe ja jIvanadraSTAo kahe che : "bhAI ! tAre ArasImAM moM jovuM hoya to jo; paNa sAthe sAthe AtmAnuM avalokana paNa karato jA. AtmAnuM nirIkSaNa vadhatAM A sthULa rUpanuM AkarSaNa ghaTaze, ane A sthaLanuM vAtAvaraNa ghaTatAM AtmAnuM sauMdarya vikasaze. 'pratyahaM pratyavekSeta, narazcacaritamAtmanaH / kiM nu me pazubhistulyaM, kiM nu satpuruSairiti ? / / roja prabhAte mANase potAnA cAritryanuM, potAnA vahetA jIvananuM avalokana karavuM joIe. jovuM joIe ke mAruM jIvana pazu jevuM che ke puruSa jevuM ? puruSonuM jIvana kevuM nirmaLa che ne mAruM jIvana kevuM malina che ? A saMsAranI phUlavADImAM mAruM jIvana gulAbanA phUla jevuM suvAsita che, ke lasaNa jevuM durgadhathI bhareluM ? A jagatamAM janmIne meM AzIrvAda meLavyA che ke zApa ? A duniyAmAMthI vidAya letI vakhate mArA mukha upara AMsu haze have to jAgo ! = 119 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke hAsya ? huM ahIM zuM karavA Avyo hato ne zuM karI rahyo chuM ? huM kyAMthI Avyo hato ne kyAM javAno chuM ? mAruM svarUpa kevuM che ne huM Aje kevuM mAnuM chuM ? AvA prazno UMDANamAMthI jAge to ja mANasane potAnI sthitinuM bhAna thAya ke huM manuSya chuM. manuSyatvane zobhe evuM jIvana mAre jIvavAnuM che ane A zarIra dvArA ja mAre mukti meLavavAnI che. mane suMdara mAnavadeha maLela che, tA buddhi maLI che, anyanI vedanA samajavA yogya komaLa hRdaya maLyuM che, AvI suMdara vastuone huM kema veDaphI zakuM ? pazu jevuM jIvana jIvavA kAMI A mahAmUlI jiMdagI nathI maLI. AtmAne nirmaLa karavAno, jIvanane sugaMdhathI bharI devAno zubha avasara sAMpaDyo che. keTakeTalA tyAgI puruSoe A mAnavajIvananI gauravagAthAo gAI che, te zA mATe ? tyAgIoe A dehamAM zuM vizeSatA nihALI ? A dehamAM emane zuM bhavyatA bhAsI ? zA mATe pazuone ane manuSyone eka ja kakSAe na mUkyAM ? zuM baMnemAM jIvana nathI ? che ja tema ja baMnene AhAra nidrAbhaya ne kAmanI samAna lAgaNI nathI ? te paNa che ja. to pachI baMne vacce bheda zA mATe ? to pachI mAnavIne uccakakSAe mUkyo ane pazune nIcI kakSAe zA mATe mUkyAM ? jJAnIone zuM A mAnavadehano moha hato ? nA, teone A dehanI kiMmata to kaMI ja nathI. paNa kiMmata che eka dharmanI; ane te dharma A mAnavadeha dvArA ja zakya che. eTale AtmAne ajavALanAra dharmane lIdhe A dehanI kiMmata paNa vadhI ane mAnavajIvananI gauravagAthAo gavANI. dharma mAnavajIvanane tejasvI banAve che. dharma A jIvanamAM saMskAranA prANa phUMke che. dharma mANasane UrdhvagAmI banAve che, ane enI devatvanA siMhAsana para pratiSThA kare che. dharmavihoNuM jIvana e to AtmA vagaranA zarIra jevuM che ke jemAM na hoya nUra ke na hoya prakAza; na hoya prANa ke na hoya pavitratA, jIvanamAM prANa ne pavitratA reDanAra dharma ja che. tyAre ApaNane vicAra Avaze ke dharma jo jIvanamAM Avo vyApaka che, to te dekhAto kema nathI ? bhUkha lAge tyAre dharma khAvA kAma lAgato nathI, tarasa lAgI hoya tyAre dharma pIvA kAma lAgato nathI, TADha vAya tyAre dharma oDhavA kAma lAgato nathI, devuM cUkavavuM hoya to te devA peTe ApavA kAma lAgato nathI ane vyavahAramAM koI vastunA vinimayamAM paNa dharma upayogamAM Avato nathI; to pachI dharmanuM mahattva zuM ? 120 * mAnavatAnAM mUlya Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A praznA uttaramAM jJAnIo jaNAve che ke, dharma e to jhADanAM mULiyAM jevo che. mULiyAM phaLanI jema khAvAmAM kAma lAgatAM nathI. jhADamAM bIjAM aMgonI jema bahAra dekhAtAM nathI. te dhULamAM daTAyelAM-chupAyelAM hoya che; chatAM e na hoya to TakI rahevAnI tAkAta jhADamAM nathI ja. vRkSo phaLe che, khIle che, mIThAM phaLo Ape che. A badhI bAhya dekhAtI kriyAono AdhAra to mULiyAM che. A dharma pazuone sAMpaDyo nathI, eTale e kaniSTha che, hIna che. manuSya A dharmane pAmIne zreSTha ane baDabhAgI thayo che. A dharmathI mAnavadeha gauravAnvita che ! dharmanI AvI prazaMsA sAMbhaLI sahana prazna thAya che ke tyAre dharma kahevo kone ? sau potapotAnA janmagata ane jAtigata kriyAkAMDone dharma kahe che ane e ja dharmanA nAme laDe che; azAnti UbhI kare che ane mAnavane mAnavatAthI dUra laI jAya che. zuM Ane dharma kahevo ? A praznanuM samAdhAna jaina darzane bahu sArI rIte karyuM che, dharmanuM lakSaNa bAMdhIne mAnavajAtane eka suMdara satya pIrasyuM che, ane dharmanA rahasyane thoDA ja zabdomAM vyakta karyuM che. maitrI, pramoda, kAruNya ne madhyastha-bhAva e dharmanAM cAra lakSaNa che. A bhAvanAothI yukta je kriyAo thAya te dharma. dharmanuM paheluM lakSaNa che maitrIbhAva. 'maitrIbhAvanuM pavitra jharaNuM, muja haiyAmAM vahyA kare; zubha thAo A sakala vizvanuM, evI bhAvanA nitya rahe.' je manuSyanA hRdayamAM dharmanA aMkura phUTyA hoya, tene AkhuM jagata mitrothI bhareluM lAge, tene AkhuM vizva premamaya lAge. jenA haiyAmAM prema hoya, maitrI hoya, tenuM haiyuM zuM bolatuM hoya ? huM bhale du:khI thayo, thAuM; paNa bIjAne Avo vakhata na Avo. mArA sarvasvanA bhoge paNa bIjA AtmAo tRpta thAo, sarva prANIo baMdhanathI mukta bano. sau doSahIna bano. sau svataMtra bano. parAdhIna koI na raho. A maitrIbhAvanA pachI dharmanA bIjA lakSaNamAM pramodabhAvanA Ave che. 'guNathI bharelA guNIjana dekhI, haiyuM mAruM nRtya kare; e saMtonA caraNakamalamAM, muja jIvananuM ardhya rahe.' A bhAvanAno janma mahAtmAonA bahumAnamAMthI thAya che. A pramodabhAvanAnA raMgathI raMgAyelA haiyAvALo mANasa mahApuruSone joI AnaMda pAme, jagatane maMgaLamaya paMthe laI jatA saMtone joI, A bhAvanAvALuM haiyuM nAcavA have to jAgo ! 121 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMDe. ene ema thAya ke A satpuruSo ja jagatane kalyANano mArga batAvanArA che. A bhomiyAo vinA bhava-vanamAM bhUlA paDelAone mArga koNa cIMdhe ? A saMsArarUpa marubhUmimAM A sajjano ja zILI chAyA ApanAra vRkSo jevA che. pramodabhAvavALo mANasa AvA puruSone joI emanA caraNomAM DhaLI paDe. tame tamArA mATe A bhAva vicArI jojo. tame mitro sAthe vaTathI cAlyA jatA ho, ane mArgamAM saMtanAM darzana thAya to emanA pagamAM paDo kharA ? mArgamAM emanA pagamAM paDatAM zarama Ave, ane amaladArane, koI vaDA adhikArIne jhUkIne namana karatAM zarama na Ave ! sattA ane zrImaMtAI AgaLa mANasa jhUkI paDato hoya ane saMyama ane tyAga AgaLa mANasa akkaDa thaIne cAlato hoya to mAnavuM ke tenA hRdayamAM pramodabhAvanuM devALuM che. e pachI dharmanuM trIjuM lakSaNa che kAruNyabhAva. 'dIna, krUra ne dharmavihoNA, dekhI dilamAM darda rahe; karuNAbhInI AMkhomAMthI, azruno zubha srota vahe.' jenA haiyAmAM karuNAbhAva vikAsa pAmelo hoya enuM haiyuM jagatanA jIvo mATe sahAnubhUtithI chalakAtuM hoya che, te bIjAMnAM du:khone potAnAM duHkho mAne ane e duHkhone dUra karavA satata prayatna kare che. dIna AtmA pratye e haiyAnI sahAnubhUti batAve che. dharmavihoNA ane krUra AtmAone joI enuM hRdaya dayA banI jAya che, ane ene thAya che ke A jIvo bApaDA pApa karIne durgatimAM cAlyA jaze ! Aja to sattA ne zrImaMtAInA ghamaMDamAM koInuMya sAMbhaLatA nathI, koI du:khInI sAme paNa jotA nathI, paNa emanuM puNya paravArI jaze tyAre A jIvonuM zuM thaze ? te vakhate emano AdhAra koNa ? Aje je hasatAM hasatAM pApo karI rahyA che, e pApo rotAM paNa nahi chUTe. je kUvAmAMthI A mANaso tuccha AnaMdanuM pANI ulecI rahyA che, e kUvo to aMte UnAM AMsuthI bharavo paDaze. jagatanI dRSTie dekhAtA AjanA A sukhI jIvo, e AvatIkAlanA du:khI jIvo che Avo karuNAbharyo vicAra AvatAM, kAruNya bhAvavALAnuM haiyuM bharAI Ave che, ane enAM nayanomAMthI AMsunI dhArA vahevA lAgI jAya che. dharmanuM cothuM lakSaNa te madhyasthabhAva. - 'mArga bhUlelA jIvanapathikane, mArga cIMdhavA Ubho rahuM; kare upekSA e mArganI, toya samatA citta dharuM.' A bhAvanAvALo mANasa pApanA kIcaDamAM paDatA mAnavIne bacAvavA 122 : mAnavatAnAM mUlya Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayatna kare, paNa pote bIjAne pApI banAvavAnuM nimitta to na ja bane. adharmanA mArge jatA koI paNa prANIne zakya hoya tyAM sudhI e aTakAve, mArga 'bhUlelAne mArga cIMdhe, paNa mArga cIMdhavA jAya ene avaLe mArge janAro kahe: tane koNe DAhyo karyo che ? tuM tAruM kAma karane, ame amAruM phoDI laIzuM. tAre amArAmAM paDavAnI jarUra nathI. tArI salAha amAre nathI joItI." toya madhyastha bhAvavALo enA para krodha na kare. DUbatAne tAravA prayatna kare paNa sAmAM DUbato mANasa na tare to ene UMDA pANImAM dhakko to na ja mAre je manuSya A cAra bhAvanApUrvaka jIvananI kriyA karato hoya, enAmAM svArthabuddhi ke paravaMcanA kema hoI zake ? e to ema ja mAnato hoya ke huM A duniyAmAM Avyo chuM mAnavatAnI suvAsa phelAvavA. to pachI mArAthI to jarA paNa bUruM kema thAya ? jagatanA bhalAmAM ja mAruM bhaluM che. jagatamAM azAMti hoya to huM zAMtithI kaI rIte jIvI zakuM ? huM jema sukha, zAMti ane AbAdI icchuM chuM, tema bIjAne paNa enI ja tRSNA che, to mAruM atyAre kartavya e che ke - bIjAne zAMti ApavI ane bIjAne azAMti na thAya e rIte mAre jIvavuM. jagatanI azAMtimAM mAro phALo na hovo joIe. jagata duHkhI hoya tyAre huM eza-ArAmamAM kema jIvI zake ? mAnavajAta saMkaTamAM sapaDAyelI hoya tyAre huM chupAIne mArI jAtanuM rakSaNa kaI rIte karI zakuM ? mAre to jhaMpalAvavuM joIe, mArA bhAIonuM rakSaNa karavuM joIe. A samaye huM mArI jAtanuM vilopana karI, saunA kalyANa mATe khapI jAuM to ja huM sAco dharmI. para-sevA e ja AtmasevA che. arpaNa e ja mAruM kartavya che. ethI ja mAruM kalyANa thavAnuM che jyAM maitrI, pramoda kAruNya ane mAdhyasthabhAva ramatA hoya tyAM mAna, apamAna, stuti ke niMdA koInI kaMI ja paDI na hoya. e koI divasa prazaMsAthI phulAya nahi ane apamAnathI mUMjhAya nahi. ene potAnA arpaNano ja AtmasaMtoSa hoya. ene bIjAnA matanI, bIjAnI prazaMsAnI jarUra na hoya. te koI divasa aTake nahi, thAke nahi. e ema ja mAne ke huM mArA AtmasaMtoSa mATe karuM chuM, AmAM huM zuM mahAna karI rahyo chuM ? are, jaDa paNa maitrI kare, jAta samarpaNa kare, to pachI huM cetana ATaluM paNa na karI dUdha ane pANInI maitrI kevI bhavya che ? dUdhe potAno ujvaLa raMga pANIne Apyo ane pANIe potAnI jAtane dUdhamAM vilopana karI. baMne eka banyAM. dUdha e dUdha na rahyuM ne pANI e pANI na rahyuM. maitrIbhAvano artha ja have to jAgo ! * 123 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatA che. ekatAmAM bheda na hoya, bhinnapaNuM na hoya. have dUdha cUlA para caDhe tyAre dUdha garama thatuM jAya che, tema pANI baLatuM jAya; kAraNa ke pANI mAne che ke eNe mane raMga Apyo to mAre enI khAtara baLavuM joIe. ane pANI baLavA lAge che - baLI jAya che; tyAre dUdha vicAre che; mAre mATe pANIe prANa ApyA to mAre enI pAchaLa baLI maravuM joIe ane pachI e Ubharo thaI agnimAM jhaMpalAve che; mitra pAchaLa baLI maravA taiyAra thAya che. tyAre mANasa zuM kare che ? dUdhamAM pANI reDe che. mitrane pAmatAM dUdhano Ubharo zAMta banI jAya che - Ubharo besI jAya che ane pachI mANaso tarata ja dUdhane cUlA uparathI utArI le che. A jaDanI maitrI ! jaDa jevI vastu paNa maitrIbhAva keLavyA pachI sarvasva arpaNa karavA tatpara bane che, to ApaNe to cetana kahevAIe. ApaNe vicAra karavAnI jarUra che ke ApaNAmAM Avo maitrIbhAva Avyo ? kadI AvI tyAganI bhAvanA janmI ? mATe ja cintako kahe che ke, dharmanuM paheluM pagathiyuM maitrI che. A maitrIno udaya thayA pachI ApaNe game tevuM kArya mahAna kArya karIzuM toya ApaNAmAM "aham' nahi Ave. ema ja thaze ke, A to mAruM kartavya che, ane mAnava tarIke huM mArAM kartavyo karuM chuM. AvI kartavyabhAvanAne jagADavA mATe, prabhAte Atmacintana ne jIvanacintana karavuM joIe ane kAcanI ArasImAM mukhaDAne jovA karatAM mahApuruSonA cAritryarUpI ArasImAM AtmAnuM saundarya avalokavuM; e ja kalyANano mArga che. 124 * mAnavatAnAM mUlya Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. mAnavatAnAM sopAna - appA ceva dameabbo, appA hu khalu duddamo / appA daMto suhI hoi asiM loe parattha ya / / -uttarAdhyayana sUtram [potAnA AtmAne ja damavo joIe, ene rAga ane dveSamAMthI upazAtta karavo joIe, kema ke bAkI badhAnA jaya thaI zake - AtmA ja kharekhara durjaya che. dAtta AtmA ja A lokamAM ane paralokamAM sukhI thAya che.]. che, navabhava e eka evuM sthAna che ke bU nA ene eka cheDe pazatA ane bIje cheDe devatva. mANasa vivekapUrvaka prasthAna kare to e deva bane ane viveka bhUle to e chuM pazu ! mANasa pazutA bhaNI na lapasI jAya, che. e mATe jIvanadraSTAoe mAnavatAnAM amuka sopAna nizcita karyo che. mANasa jAgRtipUrvaka e sopAne caDhe to e sopAna " dvArA prakAzane pAmI zake. sopAna eTale pagathiyAM. sopAna A konAM ? mAnavatAnAM, pazutAnAM nahi, cha pazutAnAM sopAna na hoya, eno to khADo have to jAgo ! 125 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya, patana hoya. utthAna to mAnavatAnuM hoya; to pachI e mAnavatAnuM mUlyAMkana karatAM to ApaNane AvaDavuM joIe ne ? enuM mUlyAMkana karatAM na AvaDe to e mAnavabhavano phero niSphaLa jAya. A bhavano phero niSphaLa na jAya ane saphaLa thAya e mATe mAnavabhavanI nisaraNInAM sopAna caDhavAnI jarUra che. mAnavatAnuM eka paNa sopAna je mAnavI caDhyo nathI, evo mAnavI bAhya dRSTie mANasa dekhAvA chatAM aMtaramAM to pazutAnuM pradarzana ja bharIne beTho hoya che. pazutAnuM pradarzana potAnA jIvanamAM na bharAI jAya e mATe mANase satata jAgRtipUrvaka potAnA jIvananuM ane kartavyonuM avalokana karavuM joIe. mANase mANasAInA guNo vaDe A duniyAne mAnavatAthI bharelI banAvavAnI che. daityonI duniyA banAvavAnI nathI. mAnava jyAM vasato hoya tyAM to havAmAM paNa phUlanI jema mAnavatAnI suvAsa hoya; paNa Aje ApaNA kamabhAgye jagatamAM mAnavatAnA aMzo ochA thaI rahyA che. bhagavAna mahAvIranI ahiMsAthI bharelA jagatanA citra sAthe AjanA vijJAnathI ghAtaka banelA jagatanA citrane sarakhAvI jojo ! mANasAInA dIvA jo baLatA haze to A citra jotAM ja hRdaya dhrUjI UThaze. jagatanuM citra AjanA jagatanuM dRzya keTaluM bihAmaNuM che ? keTalAka zrImaMto aihika sukhamAM ja magna banI, jIvananA udAtta tattvane bhUlI beThA che. sattAdhIzo sattAnA ghenamAM mUrjIita thaI udghATana kriyAmAMthI UMcA AvatA nathI. keTalAka dharmaguruo potAnA mATe maTha-maMdira banAvavAnI dhUnamAM jyAM tyAM bhamI rahyA che. madhyamavarga jIvananirvAhanI cakkImAM pisAI rahyo che. vijJAnanAM bihAmaNAM sAdhano lAkhkho mAnavIone mRtyunA moMmAM dhakelI rahyAM che; azAMti DAkaNanI jema AMkho kADhI mAnavInI sAme ghUrakI rahI che AvA viSama samayamAM mAnavatAnAM tattvone vikasAve evA upadezakanI, e upadezane jIvanamAM vaNanAra jijJAsu zrotAonI, koI paNa samaya karatAM Aje vadhAremAM vadhAre jarUra che jo ke AjakAla vyAkhyAno cAre bAju thAya che. pravacana saptAha goThavAya che. loko hajAronA pramANamAM sAMbhaLe paNa che. ghaNI vAra to sAMbhaLanAra ane saMbhaLAvanArano hetu dilane DolAvavAno, manane bahekAvavAno, jagatamAM khyAti meLavavAno ane vANInA jAduthI mANasone mUrchita karavAno hoya che, ema AjanA pravAha parathI tamane nathI lAgatuM ? 126 * mAnavatAnAM mUlya Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcA upadezako ane sAcA jijJAsu zrotAo ATalA badhA hoya to jagatanuM citra AvuM hoya ? AvI svArthanI AMdhI hoya kharI ? eTale ja prazna thAya che ke upadezane jIvana sudhAravA mATe sAMbhaLanArA sAcA jijJAsu zrotA keTalA ? keTalAka Agamo ane zAstrono abhyAsa kare che, paNa te jIvana sudhAravAnI buddhithI kare che ke pachI emAMthI paNa vijJAnanA mArakaNA prayogo karavA mATe kare che ? kahevAya che ke zAstro jarmanImAM gayAM, tyAM vaMcANAM, zodhANAM ane emAthI aNuvAda ane paramANuvAda siddha karyo, aMte emAMthI nIkaLyo to eTama bomba (atombomb) ne ? zAstrono paNa kevo upayoga ? je sarjanahAra hatuM tene ja saMhAraka banAvyuM ? kAraNa ke mAnava mAnavatAnA sAme morace jaIne Ubho che. sAmA morace UbhelA mAnavane mAnavatAnI nikaTamAM lAvavAnA sAdhano jIvanadraSTAo ApaNane cIMdhI gayAM che. e sAdhanono vicAra A prasaMge karavAno che. krame krame e sopAna dvArA, e sAdhana dvArA mAnavatAnA siMhAsana para ArUDha thavAnuM che. mAnavatAnA siMhAsana para caDavAnAM cAra sopAna che. zUratA, paMDitAI, vaktApaNuM ane dAtApaNuM ! A cAra nAma sAMbhaLI tame malakAI na jatA. manamAM ema na mAnatA ke be-cArane mArI zakuM chuM, mATe huM zuro chuM, thoDuM bhaNyo chuM, eTale paMDita chuM, bolatAM AvaDe che, mATe vaktA chuM ane thoDuM dAna dauM chuM eTale dAtA chuM. ane mahArAje kahelAM cAre sopAna huM caDhI gayo chuM. eTale mAnavatAnA mahAsiMhAnane mATe yogya che. na raNe vijayAcchUro'dhyayanAnna ca paNDita:, na vaktA vAkpaTutvena, na dAtA cArthadAnataH / indriyANAM jaye zUra; dharmaM carati paNDitaH; satyavAdI bhaved vaktA, dAtA bhUtahite rataH / / raNamAM jItI Ave e zUro nahi, bhaNavA mAtrathI e paMDita nahi, bhASaNa karavAmAM kuzaLa hoya eTalA mAtrathI vaktA nahi ane je mAtra dAna ja daI jAya eTalA mAtrathI dAtA nahi paNa je indriyone jIte te zUravIra; je dharmane Acare te paMDita; je satyathI pavitra banelI vANIne uccAre te vaktA ane prANIonA hitamAM Asakta hoya - abhayadAna Apato hoya - te dAtA; A cAra guNomAMthI kayA guNamAM ApaNe pragati karI che, teno ahIM vicAra karavAno che. TVTi Tye zUra: | have to jAgo ! - 127 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagatane jItavuM saheluM che, jagata para pazubaLathI sAmrAjya calAvavuM e paNa saheluM che; paNa indriyo para vijaya meLavavo, indriyo para AtmAnuM sAmrAjya calAvavuM e kaThina nahi, paNa ati duSkara che. sAco vijayI, te dezane jItanAro nahi, paNa indriyo ane manane jItanAro che. indriyo jenA kAbUmAM nathI, mana jenA hAthamAM nathI, ene vijayI kema kahevAya ? e to parAjita, parataMtra gaNAya. mANasa mAne che ke huM bhogane bhogavuM chuM; paNa kharI rIte bhogo mANasane bhogavI rahyA che. mANasa cA pIto hoya che tyAre cAne amRta mAnI garvathI kahe che ke, "huM cA pIuM chuM." paNa paccIsa varSa pachI zakti kSINa thatAM khabara paDe che ke nA, huM cA nahoto pIto, paNa cA mane pI rahyo hato. huM cAne AdhIna hato. bIDI pInArA paNa ghaNI vAra tAnamAM AvI kahe che ke - ame bIDInI majA mANIe chIe. bIDI e to svarganI sIDI che ! AvuM bolanArAonuM vRddhAvasthAmAM haiyuM khavAI jAya che ane AkhI rAta kheM khU karI UMdhe nahi ane pADozIne UMghavA paNa de nahi, tyAre ene khabara paDe che ke bIDInI majA huM nahoto mANato, paNa bIDI mArA kALajAnI majA mANatI hatI. Aja svataMtratAnA nAmanI bAMga pokAranArA to ghaNA maLe che; paNa svataMtratA e kayA paMkhInuM nAma che e to mane samajAvo ! jIvana para jarA kAbU rAkhavo nahi ne chAtI ThokIne svataMtratAnI vAto karavI che ? mANasanI AMkho apavitra rUpa ane ajIThA lAvaNyane mATe talasatI hoya; jIbha bhaThyaabhakSyano vicAra karyA vinA judI judI vAnagIo cAkhavA talasATa karatI hoya; kAna na sAMbhaLavA lAyaka vAto ane niMdAo sAMbhaLavA taiyAra hoya; cAmaDI apavitra ane suMvALA sparzI mATe jhaMkhanA karatI hoya; mana bIjAnuM bhUMDuM ciMtavatuM hoya; nAkane suMdara suvAsa ApavA mATe kudaratanAM dIdhelAM komaLa puSpono kaccaraghANa kADhato hoya. nAdirazAhe mANasanAM mAthAM kApI jema thAMbhalAmAM maDhyAM, tema mANasa paNa suMdara phUlone choDathI chUTAM karI phUladAnImAM maDhato hoya, durgadha kahI garIbIthI dUra bhAgato hoya, to kaI rIte mAnavuM ke mANase indriyone jItI che ane e svataMtra banyo che ? A to sAruM che ke mANasanA haiyAmAM sAmAnA vicAro jovAnI bArI nathI. evI bArI hota to kevuM pariNAma Avata ? mANasa chappana iMcano Dagalo paherI, zAha thaI AgaLa besI zake che, te besI zakata kharo ? mANasanA vicAro e bArI dvArA bIjA mANasane dekhAta to mANasa mAnava 128 * mAnavatAnAM mUlya Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAgata ke dAnava ? e dRSTie to haiyAmAM vicAro jovAnI bArI na karIne kudarate mAnavajAtanI lAja rAkhI che ne ? mANasa kevo krUra banyo che, teno eka dAkhalo tamane ApuM. thoDA divasa para huM eka bhAIne baMgale AhAra levA gayo hato. enA baMgalAnA dIvAnakhAnAnI dIvAla para haraNa ane rojhanAM ziMgaDAM zobhA mATe TAMgyAM hatAM. A joI ane thayuM : 'mANasa kevo krUra banyo che ! potAnA gharane zaNagAravA mATe haraNa ane rojha jevAM nirdoSa prANIone mArIne enA ziMgaDAMthI gRhazobhAne vadhAre che ane potAnI jAtane kalArasika kahevaDAve che ! mANasa vivekazakti khoI, svArthI banI, indriyonA pravAhamAM taNAI ane AtmAnI anaMta AnaMdamaya zakti para pANI pheravyuM che. AtmAnA sAmarthyane haNanAra vAsanA che. vAsanAnAM vastroe AtmAnAM prakAzane DhAMkyo che. A ja kAraNe vAsanAnA sAmrAjyamAM AtmAne ghaNA pichAnatA paNa nathI, pichAnatA hoya to paNa e mATe sacitta nathI. AtmAne nIrakhe, enA sAmarthyane pArakhe, to ene samRddhithI chalakAtA rAjAdhirAjano vaibhava paNa tuccha lAge. e zvAnanI jema sattAdhIzonI ane zrImaMtonI khoTI khuzAmata na kare. tamane khabara haze ke barnArDa zoe bhagavAna mahAvIranA kalyANaka vakhate zeksapiyaranuM mahAvAkya uccArI kahyuM hatuM : Give me that man who is not passion's slave and I will wear him in my heart's core. [mane evo mANasa Apo ke jeNe indriyone jItI hoya, je vAsanAnoviSayono gulAma na hoya, tene huM mArA haiyAmAM UMDAmAM UMDA khUNAmAM padharAvIza.] barnArDa zaoNnuM A vAkya keTaluM bhavya che ! e kahe che ke mArA haiyAnA dIvAnakhAnAmAM zahenazAhanI chabI nahi TAMguM, paNa indriyone jItanAranI chabI TAMgIza. vAha ! kevI mAMgaNI ! huM tamane pUchuM : tame tamArA dilanA dIvAnakhAnAmAM konI chabI TAMgI che ? rAmanI ke ramAnI ? dharmanI ke dhananI ? vAtsalyanI ke vAsanAnI ? javA do. e tame nahi kaho toya cAlaze. paNa e vAta cokkasa che ke dilanuM dIvAnakhAnuM chabI vinA khAlI to kadI nahi ja rahe. tame vikAsanI chabI nahi TAMgo to vinAzanI chabI enI meLe TiMgAI jaze. vinAzanI chabI pasaMda na hoya to vikAsanI chabI lAvo ane vikAsanI chabI lAvavA mATe vAsanA para vijaya meLavo ! have to jAgo ! * 129 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sikaMdaranA dilamAM UpaselI vinAzanI bhayaMkara chabIne bhUMsI nAkhavAno vicAra I.sa. pUrve 325mAM eNrisToTalane Avelo. mesiDonIAnA mahAna vijayI sikaMdare digvijaya karavA prayANa karyuM ane bhArata bhaNI kUca AdarI; tyAre tenA guru eNrisToTale ene jIvananI mahattAnuM bhAna karAvavA enI pAse eka mAgaNI karI. 'yadi jo ho sake rAjana ! to jainI guru ko le AnA / 'jinoMne jJAnako pAkara gahare tattvo ko jAnA / yuddhane aMte paMjAbathI pAchA pharatAM sikaMdare erisToTale mAMgaNI karelA sAdhunI zodha karAvI. zodha karavA enA sainiko cAre tarapha pharI vaLyA. ghaNI zodha pachI eka nadIkinAre beThelA ane AtmasamAdhimAM DUbelA eka masta sAdhu maLI AvyA. sainikoe kahyuM : "mahArAja ! cAlo, jaladI karo. digvijayI sikaMdara tamane yAda kare che, tamAruM kAma to thaI gayuM ! are, tamAro uddhAra thaI gayo, jaladI karo, jaladI." tame vicAra karI juo. sikaMdara saMtano zuM uddhAra karavAno hato ? paNa A to rahyA dAsa ! e to ema ja mAne ke sikaMdara jene premathI yAda kare, tenuM bhAgya UghaDI gayuM. tamane paNa ahIMnA koI pradhAna A rIte bolAvI mAnapAna Ape to khuza khuza thaI jAone ? ane badhe kahetA pharo ne ke, mAre to pradhAna sAthe dostI che ! huM Ama karuM ne tema karuM, paNa A to masta sAdhu hatA. erisToTale jANIne ja AvA sAdhuone lAvavAnI mAgaNI karI che. ghaDIkamAM rIjhe ne ghaDImAM khIje to te saMta kema kahevAya ? e to meru parvatanI jema aDola hoya. megha gaMbhIra vANImAM saMte kahyuM : siMkadara koNa che, te huM jANato nathI. tame kaho cho ke, e digvijayI che to AnaMdanI vAta che; paNa mahAna vijetAne mAro eka namra prazna pUchajo : tame digvijaya to karyo paNa indriyavijaya karyo ? indriyono vijaya karyo hoya to tamArA caraNomAM AvavA huM taiyAra chuM; paNa jo mAtra jagatane ja jItyuM hoya, to mAre AvavAnI kaMI jarUra nathI.' sikaMdarane AtmA zuM vastu che enI khabara na hatI. ene to vizvavijayanI dhUna lAgI hatI. e dhUnamAM ja e pAgala banyo hato. AvA dhUnIne AtmacintA mATe ke AtmajAgarikA mATe samaya kyAMthI hoya ? 130 : mAnavatAnAM mUlya Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhautikatAnA raMge raMgAyelA sikaMdarane saMte puchAvelo prazna sAva ja nUtana lAgyo. ene to ema ja thayuM ke, potAnuM nAma sAMbhaLI bhalabhalA yoddhAo paNa jhUkI paDe, tyAM A vaLI koNa ke je sAme thaI prazna pUche che ? rAjAo maLyA, mahArAjAo maLyA, vIra paNa maLyA ane dhIra paNa maLyA, paNa Avo paDakAra karanAra to haju sudhI koI nahotuM maLyuM. prazna karanAranuM kevuM sAmarthya ? ane Ano prazna ? e to vaLI sAva ja vicitra ! ane chatAM keTalo UMDo, gaMbhIra ne hRdayasparzI ? eTale e jAte ja muni pAse pahoMcyo. munino premALa dharmalAbha sAMbhaLatAM ja enA hRdayamAM bhAvanAnuM pUra AvyuM. "saMta ! Apa mArI sAthe padhAro. ati mAnathI huM Apane mArA dezamAM laI jaIza. vijayayAtrAnA prasthAna kALe mArA guru eNrisToTale jaina saMtane sAthe lAvavAnI mAMgaNI karI hatI to Apa padhAro. suMdara vAhano, bhavya mahelo, AnaMdathI UbharAtAM upavano, hIrA, mANeka, motI... je joIe te Apane mATe taiyAra che. mAtra tame mArI sAthe cAlo.' | vijayanA garvathI chalakAyelo yoddho eka pachI eka zabda uccAravA lAgyo. keTalAka zrImaMto ane sattAdhIzo ema ja mAne ke paisAthI ne sattAthI badhuM kharIdI zakAya che. emAM saMto thoDA ja bAkI rahe che ? e lokonI vAta zuM karavA karIe ? tamArI ja mAnyatAno vicAra karone ? tameya ema ja mAno cho ne ke dhanathI dharma ne svarga badhuM meLavI zakIzuM, mATe dhana bheguM karo, Aha! mohanA sAmrAjya jagata upara kevo ghero ghAlyo che ? paNa ahIM to munie potAno dharma samajAvyo, dhana, vAhana, vaibhava, vanitA vagereno sparza paNa na karAya, evI zravaNadharmanI maryAdA samajAvI, ane potAnA dharmakSetra ane kAryakSetrane choDI tyAM na AvavAnI makkamatA jaNAvI. paNa sikaMdara jenuM nAma ! e zeno mAne ? eno garva chaMcheDAyo. AjJA AgaLa dharma kevo ne maryAdA kevI ? dharatIne dhrujAvI nAMkhe evA sattAvAhaka zabdomAM sikaMdara pragaTyo. "mahArAja ! dharma ne maryAdA e to nirbaLonuM AzvAsana che. e upadeza koI zaktihInane Apajo. atyAre huM maryAdA ane dharma sAMbhaLavA nathI Avyo. paNa tamane levA Avyo chuM. tamAre AvavuM ja paDaze. mArI AjJAno anAdara ke pratIkAra karanAra rAjAdhirAja paNa dhULamAM maLI gayA, e tame jANo cho ? tame mane nA kahezo to tamArI zuM sthiti thaze teno vicAra tame karyo che ?..." have to jAgo ! = 131 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eno hAtha sonAnA mUThAthI camakatI talavAra para gayo ane tejasvI talavAra myAnamAMthI bahAra nIkaLI. cAMdanI jevuM zAMta ne madhura smita karI AtmazraddhAthI jhaLahaLatA zabdomAM munie kahyuM, "sikaMdara, digvijayI sikaMdara ! jarA zAMta thAo. A samarAMgaNa nathI, paNa samatAMgaNa che ! ane talavAra to rAjana ! zarIrane chede, paNa tamArI sAme to AtmA che, AtmA zastrothI chedAto nathI, pANIthI bhIMjAto nathI, pavanathI sukAto nathI, ne pracaMDa agninI jvALAothI paNa dAjhato nathI. AtmA to amara che. nAza pAme e to A zarIra che rAjana ? zAzvata AtmAne azAzvata talavAra kaI rIte kApI zake ?" jIvanamAM kadI nahi sAMbhaLelI saMtanI ajeya vANI sAMbhaLatAM sikaMdaranuM hRdaya AtmAnI alaukika duniyAmAM viharavA lAgyuM. AtmAnI pracaMDa zaktinuM bhAna ene thavA lAgyuM. mRtyunA guru jevA A saMtanA zabdo sAMbhaLatAM, enA hAthamAMthI talavAra sarI gaI. samarAMgaNanA moracA para eNe maraNiyA thaI ghumatA lAkho vIra yoddhA joyA hatA; paNa mRtyunA maMDapamAM paNa A saMtanA mukha para amaratAnI je kAnti UpasI AvI, te to sAva ja alaukika hatI. AnI sAthe jANe koInIya sarakhAmaNI na thAya ! A zabdo gaMbhIratAthI vicAravA jevA che. AvA maraNopasarganA viSama samaye paNa muni kevo nirbhaya upadeza Ape che ? kAraNa ke emaNe indriyonA viSayane jItI, AtmasvarUpa jANyuM che. indriyonA vijetAne maraNa dhrujAvI zakatuM nathI, ethI to maraNa pote ja ghUje che ! maraNano bhaya vadhyo che, maraNanuM nAma sAMbhaLIne kaMpe che; kAraNa ke amaratAnI vAta bhulAI ane kAyAnI mAyA vadhI. kAyAnI mamatAe mANasane pAmara banAvyo che, sattvahIna banAvyo che ane hiMsaka bhAvanAthI taraboLa banAvyo che. jeNe amaratAnAM gIta gAyAM che. e to viSama vipattimAM paNa nirbhaya ne vAtsalyabharyo hoya. caMDakauzika nAga jyAre cAre bAju potAnI viSadRSTi pheMkato hato ane prANIono saMhAra karato hato tyAre premadRSTi laI prabhu mahAvIra tyAM pahoMcyA. emane jotAM ja viSadhara dhasI Avyo. kuMphADo mArI, prabhunA caraNe jorathI DaMkha mArI dUra bhAgyo. enA manamAM ema ja hatuM ke, hamaNAM mAM kAtila jherathI mUrzita thaI A mANasa mArA para gabaDaze paNa tyAM to prabhue emanI amIbharI premadRSTi e viSadhara para varSAvI ane bolyA : "o caMDakauzika ! jarA samaja ! bUjha ! tuM koNa hato, teno to tuM vicAra kara. tuM to eka vakhata pavitra sAdhu hato, paNa krodha karavAthI ane 132 - mAnavatAnAM mUlya Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ premanI dRSTi khovAthI tuM marIne sApa thayo. maitrInI dRSTi khoIne jherI dRSTi keLavI, eTale tuM saMta maTI sarpa thayo !'' bhagavAna mahAvIranI premanA prakAzathI bharelI amaravANI sAMbhaLI sarpane paNa AtmajJAna thayuM. eNe jherane vamI amRtano mArga lIdho. sarva samarpaNa karI, anazana svIkArI, amaratvane pAmyo. "Aha ! premano kevo prabhAva ! premanA sAmrAjyamAM koI vairI nathI, koI jherI nathI, koI adhama nathI, koI uttama nathI, koI ucca nathI, koI nIca nathI ! tyAM to kevaLa nirbhayatA ane vAtsalyano prakAza vilase che ! munie kahyuM : sikaMdara ! mAnavI mRtyuthI gabharAya che, kAraNa ke eNe indriyavijaya karyo nathI. jo eNe indriyone jItI ja hoya to te ema ja kahe : anantanA pravezadvAre, mRtyu to paricArikA, je jIrNa vastro paraharIne, navInane paherAvatI; e mRtyuthI ke mAnavI ! tuM kAM kare ? tuM zAM Dare ?" mRtyu Ave to AvavA do. e navAM navAM vastro paherAvanArI suMdara sevikA che. ene joI gabharAo cho zA mATe ? paNa A suMdarI tene ja navAM ne suMdara vastro paherAve che ke jeNe jIvanamAM kaMIka sArAM kAryo karyAM hoya, jeNe saMyama pALyo hoya, premanI havA phelAvI hoya, vAtsalyano prakAza pAtharyo hoya. evo mANasa to mRtyu-kumArikAne jotAM AnaMda pAmavAno, paNa jeNe indriyone jItI nathI, vera-jherano dAvAnaLa pragaTAvyo che, evo mANasa to mRtyunuM nAma sAMbhaLatAM ja kaMpI javAno dhrUjI UThavAno ! tame maraNathI gabharAo che ke nirbhaya cho ? jo gabharAtA ho to e bhayanuM kAraNa zodhI kADho. satkartavyono abhAva ane indriyagaNanI svacchandatA to mRtyunA bhayanuM kAraNa nathI ne ? e sivAya bIjuM zuM hoI zake ? saMtanAM A prabhAvazALI vIra vacano sAMbhaLI sikaMdara emanA caraNomAM DhaLI paDyo. eNe kahyuM, "have mane samajAya che ke mArA gurue jaina sAdhunI mAgaNI kema karI ! mArA abhimAnane gALavA ja emaNe bhalAmaNa karI hatI. AtmA mATe dehane phUla karanArA vIro paNa A vizvamAM che ema ApanAM darzana pahelAM mane koIe kahyuM hota to huM na mAnata. paNa Aja ApanAM darzanathI to e satyanI mane khAtrI thaI che. ApanA milanathI mane samajAyuM ke jagatane jItanAra karatAM paNa indriyone jItanAra mahAna che vIra te ja kahevAya che ke, je vAsanAno gulAma nahi, zUravIra che ! dhIra ne paNa je saMtoSanuM saMtAna - --- have to jAgo ! * 133 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. Apa mane kaMIka evo saMdeza Apo, je laI huM mArI mAbhoma tarapha jAuM, ane e amara saMdeza mArA jIvanamAM utArI, e divya saMdeza mArA dezabAMdhavone pahoMcADuM !." joyuM, tyAgano prabhAva kevo che ? sikaMdara jevo ghamaMDI paNa tyAga AgaLa jhUkI paDyo. vizvanI evI koI tAkAta nathI, je tyAga sAme paDakAra kare ! sUryano udaya thatAM jema aMdhakAranA DuMgarA paNa ogaLI jAya, tema tyAgano mahimA pragaTatAM, bhogIo enI AgaLa ogaLI jAya ! ane tethI ja koIneya nahi namanAro akkaDa sikaMdara namra banI saMtanA caraNomAM DhaLI paDyo. enA AtmAnAM dvAra UghaDI gayAM, ane upadeza grahaNa karavA yogya banyo. tamAre paNa upadeza sAMbhaLavA mATe AvI namratA ane jijJAsA keLavavI joIe ne ? namratA ane jijJAsA vinAnA zrotAne upadeza saMbhaLAvavo e to UMdhA ghaDA para pANI reDavA jevuM che, ethI baMnene nukasAna thAya. pANI niSphaLa jAya ne ghaDo khAlI ne khAlI rahe. jo ke A to vivakSAe vAta che, nahitara vaktAne to ekAMte lAbha ja che. e to eka kalAka nirjarA ja karato hoya che. paNa sAdhAraNa rIte vyAkhyAnakAre paNa sabhAnirIkSaNa to karavuM ja rahyuM ke - AmAM konI keTalI pAtratA che ? pAtratAno prabhAva koI ajaba che ! pANI ekanuM eka ja che, paNa pAtranA bhedathI pariNAma juduM Ave che, svAti nakSatranuM pANI chIpamAM paDe to motI thAya, phaLadrupa bhUmimAM paDe to sAruM anAja thAya, ne sarpanA moMmAM paDe to jhera thAya. pAtrA'pAtraviveko'sti, dhenupannagayoriva / / tRNAt saMjAyate kSIraH, kSIrAt saMjAyate viSam / / pAtra ane apAtranuM keTaluM aMtara che, te batAvavA mATe A eka subhASita ja basa che. gAyane tRNa-ghAsa khavaDAvo to tenuM dUdha thAya ane sarpane dUdha pAo to tenuM haLAhaLa jhera thAya ! pAtrano kevo prabhAva ! | munie paNa sikaMdaramAM have namratA ane jijJAsA dvArA pAtratA joI, ane kahyuM, "tame je ApI na zako to tamAre levuM nahi... !" muninuM A rahasyapUrNa vAkya emane na samajAyuM, eTale sikaMdare kahyuM : "huM A mahAvAkyano artha samajI zakyo nathI eTale kRpA karI Apa mane vistArathI samajAvo." 134 4 mAnavatAnAM mUlya Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karuNApUrvaka saMte kahyuM : rAjana ! koInuM lUMTeluM dhana tame ene pAchuM ApI zako cho, koInuM jhUMTaveluM rAjya paNa tame pAchuM arpI zako cho; paNa koInA lIdhelA prANa tame pAchA ApI zako kharA ? je prANa devAno adhikAra tamane nathI te prANa levAno adhikAra paNa tamane nathI. mANasa badhI vastuo ApI zake che, paNa e jIvana koIneya ApI zakato nathI, to pachI bIjAnAM jIvana yuddhanA bahAnAthI levAno hakka tamane koNe Apyo... ?" saMtanAM A vacano sAMbhaLI eno AtmA nAcI UThyo. yuddhavirAma ane ahiMsAno mahAmaMtra ene A vacanomAM dekhAyo. ane ahiMsaka jIvana jIvavAnI pratijJA laI munine prema ane bahumAnathI namana karI, e potAnA deza bhaNI UpaDyo. eNrisToTale sikaMdarane pUchyuM : "kema, meM maMgAvelI vastu lAvyA ? na lAvI zakyA ne ? bhAI ! mAre e saMtane ahIM lAvavA nahotA, paNa mAre to tamAruM ghena utAravuM hatuM. sattA ne zrImaMtAIthI jagatanI bIjI koI paNa vastu kharIdI zakAtI hoya to paNa, tyAga to nathI ja kharIdI zakAto. sattA ne zrImaMtAI AgaLa bIjI koI paNa vastu pIgaLI zake, paNa tyAga ja eka unnata ane aNanama rahI zake che. sarva vastune bhaya che, paNa tyAga eka ja abhaya che.' eNrisToTalanI A vAta sAMbhaLI sikaMdara emane bheTI paDyo. (2) dharmaM carati paNDitaH saMta ane sikaMdaranA A prasaMga dvArA iMdriyone jIte te zUra, A vAta ApaNe vicArI gayA. have Ave che. paMDita. paMDita koNa ? zAstra bhaNe, zloko popaTanI jema bolI jAya ke bhaDabhaDa saMskRta bolavA mAMDe eTalA mAtrathI te paMDita na kahevAya. paMDita te ja kahevAya che ke je dharmane vivekapUrvaka Acarato hoya, potAnI pharaja je samajato hoya, ane atyAre potAnuM prApta kartavya zuM che, eno vicAra karI, ayogyane choDI yogyano Adara karato hoya; te paMDita kahevAya. Avo paMDita A duniyAnA bhogamAM rAce kharo ? e vilAsanAM sAdhano meLavI nAce kharo ? e jagatanI saMpattimAM nAce ema tame mAno cho ? tyAre sAco paMDita A duniyAne zuM mAnee ? sAco paMDita A duniyAne eka vizALa musApharakhAnuM mAne. A musApharakhAnAmAM roja lAkho Ave che ane lAkho jAya che. mANasa mAne che; huM kaMIka chuM. e huM-padanA ghamaMDamAM DolanArA paNa dhULamAM maLI gayA. jeo have to jAgo ! * 135 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka phUMka mArI jagatanI rAkha karI zakatA hatA, emanI rAkha Aje zodhIye jaDatI nathI. jagatanA game tevA sattAdhIza ke dhanavAna mANasane paNa A jagatamAMthI javAnuM che e to nakkI che ne ? mANasa moTo che, mATe kaMI mRtyu enI vATa joIne UbhuM rahevAnuM nathI. mRtyunI gADI to rAtadivasa cAlatI ja jAya che. ane je enA jhapATAmAM Ave, tene upADatI ja jAya che. jagatanI gADI to moTA mANasanI zaramane lIdhe kadAca thaMbhAvI zakAya, paNa A mRtyunI gADIne game evo sattAdhIza paNa thaMbhAvI zake ema tamane lAge che ? tamAro paiso mRtyunI gADIne eka sekanDa (Second) paNa nahi rokI zake. ema mAthe DolAve nahi cAle. jarA spaSTa zabdomAM kaho, to A sAmAnya mANasone paNa khabara paDe ke, A zeTha ATalA zrImaMta hovA chatAM paNa kahe che ke, amAro paiso ne amArI AvaData amane bacAvaze to nahi. paNa eno sadupayoga na thayo to amane kheMcIne narkamAM laI jaze. kema A vAta kharI che ne ? sukhI mANasoe to vaLI A vAta upara khUba vicAra karavo joIe. saMsAra e musApharakhAnuM che. ahIM game eTaluM bheguM karIzuM toya choDyA vinA chUTako nathI. huM A vaibhavane nahIM choDuM to e mane choDaze. hasatAM hasatAM nahi tajuM to raDatAM raDatAM tajavuM paDaze." bApaDA thaIne choDavA karatAM bahAdura thaIne choDo ne ! jethI loko paNa tamArI pAchaLa ema kahe ke kharo bhaDano dIkaro nIkaLyo. bhogoe ene nathI choDyo paNa eNe bhogone lAta mArI. dhanya che AnA DahApaNane ! saMsAramAM rahyo paNa emAM phasAyo nahi. dhana maLyuM paNa emAM mUMjhAyo nahi. saMsArane musApharakhAnuM mAnI nIkaLI gayo ! raghukulano tyAga zrIrAmanA vanavAsanI vAta to jagaprasiddha che ne ? rAmAyaNano e karuNa chatAM sohAmaNo prasaMga vicAravA jevo che. AkhI ayodhyAmAM AnaMdanI havA jAmI che. zrIrAmacaMdrajInA rAjyAbhiSekanI taiyArI ghaNA ja utsAhapUrvaka paurajano karI rahyA che. A utsava ekalA rAjAno nahi, paNa prajAno paNa kharo. kAraNa ke AvA bhalA kumAranA rAjyAbhiSekathI prajAne zAnti ne sukha maLavAnAM che. eTale AjanI jema kevaLa rAjyane ja kharce utsavo nahotA thatA, prajAnAM tana, mana ane dhana paNa emAM maLatAM, eTale e utsavano AnaMda koI ora ja Avato ! A samaye zrI rAma zRMgAragRhamAM vastrAlaMkAra paherI rahyA che. hAthamAM hIrAthI jaDelo mugaTa letAM e vicAra kare che : A mugaTanA bhArane vahana 136 * mAnavatAnAM mUlya Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavA huM samartha chuM kharo ? Aja huM nAgarika chuM, AvatI kAle huM rAjA thaIza, ane AkhI ayodhyAnI javAbadArIno bojo mArA zire Avaze. to A vizALa javAbadArInA bhArane upADavA huM samartha chuM kharo ? rAjyAbhiSekanA AnaMdabharyA prasaMge, gaMbhIra banI zrIrAma vicAra kare che, AvA prasaMge potAnI javAbadArI ne lAyakAtano vicAra karyA vinA AjakAla sattAnI paDApaDI mATe loko je doDAdoDa kare che, enuM A klezamaya pariNAma che. saune sattA joIe che, zaktino ke saMyamano vicAra koIneya karavo nathI. jyAM sattAnI ja bhUkha jAge tyAM kevuM kAramuM pariNAma Ave, teno ja ahIM vicAra karavAno che. je samaye zrIrAma potAnA kartavyanI vicAraNA karI rahyA che, te ja prasaMge kekethI potAnA tuccha svArthano vicAra kare che. zrI dazarathajI paNa Aje AnaMdamAM che, potAnA lAyaka putrano rAjyAbhiSeka thavAno che, pote Aja divasa sudhI upADelI rAjyadharA potAnA yogya uttarAdhikArIne khAMdhe mukAya che. enI khuzAlImAM e manamAM malakAya che. pote mukta bane che ane yogyanA hAthamAM rAjyano dora soMpAya che. rAjyanI dRSTie jIvanano A chello prasaMga zAttithI patI jAya, to pote have jIvananA uttarArdhamAM pUrNa AtmasAdhanA karI zake, ema e mAne che. zrI dazarathajI suMdara vastra paherI mahelamAMthI bahAra nIkaLavA jAya che, tyAM bAraNAmAM ja kaikeyI AvI UbhAM rahyAM. A catura strIe Aje soLe zaNagAra sajyA che. mANasane matta banAvI de evo eno zRMgAra che. svArthanI madirAthI enI masta AMkho ghUmI rahI che; sauMdaryanuM AkarSaNa vRddha upara paNa zuM kAma kare che te tame vicArI jojo. jJAnIo kahe che ke, pralobhanakArI padArthothI dUra raho, eno mArakaNo svabhAva jato nathI. jhera te jhera che. te vRddhaneya mAre ne yuvAnaneya mAre, bhaNelAone mAre ane abhaNaneya mAre. je khAya te mare ! ghaNA kahe che ne, ke ame to have vRddha thayA. amArI indriyo zithila thaI, have amane viSayanI bhUkha na jAge. ame to have anAsakta chIe - paNa huM kahuM chuM ke, javA do e daMbhane ! tame kevA anAsakta cho te jJAnIo ane mAnasazAstrIothI ajANyuM nathI. pAMca indriyonA trevIsa viSayo ane baso ne bAvana vikAromAM magna rahevuM ane pachI anAsaktinI vAto karavI ! keTalAka vRddho mATe kahevAya che ke, zArIrika zithilatAne lIdhe bAhya have to jAgo ! << 137 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSTie zAnta dekhAtA hoya, paNa sinemAmAM ke nATakamAM jAya eTale naTIone joIne veMtaveMta UMcA thaI jAya ! nIrakhIne A bUDhAonI anAsakti ! vRddha thavA chatAM vAsanA na jAya to e AkhA kuLane kumArge laI jAya. jema vALa dhoLA thatA jAya tema haiyuM paNa dhoLuM thavuM joIe. zrI dazarathajI upadeza sAMbhaLyA pachI paNa virAgI banyA che. emaNe potAnA haiyAne keLavyuM che, eTale e vicAra karatA Ave che, ke have rAjyano bhAra utArI huM haLavo banuM, ne saMyamanI sAdhanA karuM e ja prasaMge bAraNAmA UbhelAM kaikeyIne joI emaNe pUchyuM : kAM bAraNAmAM kema ? Aje tame udAsa kAM jaNAo cho ? Aja to AnaMdano divasa che. je joIe te mAMgo. Aje kaMI ja moghuM nathI.' tyAre kaikeyIe kahyuM : 'zuM mAguM ? mAre bIjuM mAMgavAnuM zuM hoya ? tamArI jema mAro bharata paNa tyAganA raMge raMgAyo che. mArA hAthamAMthI to pati ne putra baMne jAya che, eTale putrane rokavAno mArga eka ja che. rAmane badale bharatano rAjyAbhiSeka karo, ane tame lagnakALe ApeluM vacana pALo e ja prArthanA.' kaikeyInAM vacano sAMbhaLatAM zrI dazarathajIne potAnI chAtI para moTI zilA paDI hoya evo kAramo AghAta thayo. AnaMda UDI gayo. lohI thIjI gayuM. ekadama mUrchA AvI ne dharaNI 52 DhaLatAM kahyuM. "tathAstu..." mohanuM sAmrAjya koI ajaba che. moha e vairAgyavAsita haiyAMonA baMdhane paNa toDI nAMkhe che. nAvika sAvadhAna na rahe to kinAre AvelI naukAne paNa mohanA mArakaNA vAyarA madhadariye kheMcI jAya ! zrI dazarathajInI mUrchAnA duHkhada samAcAra antaHpuranA mANase zrI rAmacandrajIne ApyA. A samAcAra sAMbhaLatAM vinayI zrI rAma stabdha banyA. A vakhate zrI rAmacandrajIne eka ja vicAra Avyo : 'mAruM kartavya zuM ? mAro dharma zuM ? putra tarIkenI mArI pharaja zuM ? pitAjInI icchA e ja mArI icchA. pitAjInA vacananuM pAlana karavuM e ja suputrano dharma ! pitAnA vacanano bhaMga kare te putra nahi paNa paththara ! e sapUta nahi paNa kapUta !' paMDitAIbharyo A dIrgha vicAra karI, emaNe tejathI jhaLAMhaLAM thato ratnamugaTa hAthamAMthI nIce mUkyo ane vicAra karyo ke, "huM jyAM sudhI ayodhyAmAM houM, tyAM sudhI bharatano rAjyAbhiSeka thAya nahi, ane e rAjyane svIkAre paNa nahi. ane e rAjya na svIkAre to pitAjInA vacananuM pAlana kaI rIte thAya ? ane vacanabhaMga jevuM bIjuM pApa paNa kayuM ? vacanabhaMga jevo 138 * mAnavatAnAM mUlya Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo droha paNa kayo ? e vacanabhaMganA pApamAM huM nimitta bane ? e kadI na bane. basa, tyAre rAjya choDI vanamAM jAuM, ane bharatano mArga niSkarTaka banAvuM. pitAjInI pratijJA akhaMDa raho." karuNAdri vIra mAtA zrI kauzalyAjInA pavitra AzIrvAda laI zrI rAmacaMdrajI cAlI nIkaLyA. AgaLa zrI rAma, pAchaLa puNyavatI zrI sItAjI ane enI pAchaLa zrI lakSmaNajI - A trimUrtine jaMgalanI vATe jatI joI ayodhyAnAM naranArIo rudana karavA lAgyAM. AMkhomAMthI AMsunI dhArA vahevA lAgI. AnaMdabharyA sUrane cheDatI zaraNAIo baMdha paDI. zokanuM vAtAvaraNa jAmatuM gayuM. prajAnA hRdayanA baMdhane toDI nAkhe evI viyoganI vAMsaLI vAgavA lAgI. prajA zrIrAmanI pAchaLa cAlI nIkaLI. tyAre zrI rAme saune premathI samajAvIne pAchA vALyA ane e vana bhaNI cAlI nIkaLyA. dharma koNa AcarI zake ? paMDita hoya te. paMDita dharmano ne kartavyano vicAra kare, jyAre mUrkha hakkanI mAthAkUTa kare che. zuM zrI rAma dhArata to rAjyanA mAlika na banI zakata ? e AjanA lokonI jema kahetA ke "cAlo cUMTaNI karo. matadAna karAvo. bahumatI kone maLe che ? mane ke bharatane ? meM prajAno prema keTalo saMpAdana karyo che enI mAre kasoTI karavI che." ema kahI zrI rAme cUMTaNI jaMgamAM jhaMpalAvyuM hota to ? to zuM thAta ? Aja cUMTaNIvALAo pratye je najarathI prajA jue che, e ja najarathI zrIrAmane paNa prajA nIrakhata ! bIjI eka vAta vicAro. zuM zrI rAma ema na kahI zakata ke "A DosAnI buddhi to have bhraSTa thaI gaI che. eNe zuM karavA bIjI patnI karI ? ane zuM karavA AvuM vagara vicAryuM vacana ApyuM ? eNe ApyuM che to e jANe. mArA hakkanA rAjane bharatane ApanAra e koNa ? e bUDhAnA vacanane pALavA huM kaMI baMdhAyo nathI." AvI dalIla karI hota to ? paNa e jamAnAmAM AjanA jevA svArthI vakIlo nahotA. e jamAnAmAM AjanA jeTalI hakkanI mArAmArI nahotI. saune potAnA dharmanI paDI hatI, saune potAnuM kartavya yAda AvatuM hatuM. zrI rAmacaMdrajI to eka ja vAta samajatA hatA ke tyAga karavo e mAro dharma che. pitAnA vacanane abhaMga rAkhavuM e mAruM kartavya che. A kartavyaniSThAnI asara zrI sItAjI para paNa paDI. ane eTale ja emaNe paNa potAnA patinA kAna na bhaMbheryA. emaNe vicAryuM : "patine pagale cAlI nIkaLavuM e satIno dharma ! patinA sukhe sukhI ane patinA duHkhe duHkhI have to jAgo ! * 139 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya te satI ! satI tarIke mAre atyAre bIjuM kaMI ja ka2vAnuM na hoya. patino mArga e ja mAro mArga ! zrI lakSmaNajIne thayuM : vaDIla bhAI vanamAM jAya ne huM ahIM paDyo rahuM ? e ghora araNyamAM bhAI-bhAbhInI sevAno apUrva avasara mane pharI nahi maLe ! guNiyala bhAIno viyoga kema veThAya ? ane zrI lakSmaNajI paNa sAthe cAlI nIkaLyA. joyuM ne ? saue potapotAno dharma kevo bajAvyo ? tame tamArI dukAna A rIte bhAIne ApIne cAlI nIkaLo to tamane tamArI patnI zuM kahe ? tamAre ghera patnI to hazene ? jo ke tamAro e svabhAva jotAM tame kaMI AvuM arpaNa karo ema lAgatuM nathI, chatAM paNa dhAro ke A upadeza sAMbhaLyA pachI tame kaMIka evuM arpaNa karI beso to e samAcAra sAMbhaLI tamArI strI prasanna thAya ke rAMdhelA roTalA paNa cUlAmAM pheMkI moDhuM caDhAvI besI jAya ? A prasaMga cAle che tyAre saue potAnA gharanI sthiti paNa vicAravI to joIe ne ? zrI bharatajI bahAragAma che. tyAMthI temane bolAvavAmAM Ave che. AvIne bharatajI mAtA kaikeyIne praNAma karavA jAya che. putrane AzIrvAda ApatAM kaikeyIe AnaMdathI kahyuM, "vatsa ! tArI mAtA tArA hitanI keTalI cintA kare che ! AjanI vAta sAMbhaLatAM tuM harSathI nAcI UThavAno. Aja meM mArA varadAnanI mAMgaNI tArA pitA pAse karI lIdhI che. have rAjyAbhiSeka rAmano nahi, paNa tAro thavAno." zrI bharate kahyuM, "mA, mA ! tuM A zuM bole che ? ikSvAku kuLamAM A svArthAMdhatA kevI ? tane haju mArAmAM ane zrIrAmamAM bheda lAge che ? mA, huM mAnato hato ke tuM mArI kalyANakArI mAtA che, paNa Aje meM jANyuM ke tuM mAtAnA vezamAM pUrvanuM vera levA Avela koI veraNa che ! Aha ! A uttama kuLamAM svArtha ane sattAnI durgaMdha kevI ! mA, tuM tAro dharma cUkI. svArthamAM aMdha banI, teM mArA jIvanamAM jhera reDyuM. dhikkAra ho svArthAMdhatAne !'' ATaluM kahetAM kahetAM to e mUrchAne pAmyA. dAsa-dAsIo doDI AvyAM. caMdananuM vilepana ane gulAbajaLanuM siMcana emanA para karavA lAgyAM. A prasaMga cAle che tyAre, ApaNA haiyAMne paNa jarA tapAsavAnI jarUra che. AvA sukhada samAcAra AjanI koI mAtAe AjanA koI yuvAnane ApyA hoya to yuvAna zuM kahe ? AvI vAta sAMbhaLI mAtAne Thapako devAnI vAta to dUra rahI, paNa sAMbhaLIne ja nAcavA mAMDe. harSathI pulakita thato e kahe, "heM ! rAjya mane maLaze ?'' 140 * mAnavatAnAM mUlya Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama bolatAM bolatAM enI DAgaLI ja casakI jAya ne ? rAjyAbhiSekanI vAta dUra rahe ane gAMDAonA davAkhAnA bhegA karavAnI dhamAlamAM UtaravuM paDe ne ? kAraNa ke Aje saune sattAnI lAlasA jAgI che. e anyanuM paDAvIne bhogavavAnI lAlasAvALAne pahelAM to e maLe nahi, maLe to Take nahi ane Take to bhogavI zake nahi. Aja jagatamAM jozo to thoDIzI saMpatti mATe sagA bhAIo korTe caDe che. varSo sudhI laDe che. vakIlo, solisiTaro ane baeNrisTaronAM ghara bhare che, pote phanA thaI jAya paNa namatuM jarAya na Ape ! AnuM kAraNa e ja ke sau potapotAno dharma bhUlyA che. dharmane Acare te paMDita ane dharmane cUke te mUrkha, zuM bharatane bhASAnuM nATaka bhajavatAM nahotuM AvaDatuM ? e prajAne ema na kahI zakata ke, prajAjano ! huM zrI rAmacaMdrajInA viyogathI ati duHkhI chuM, mAre rAjyanI kaMI paDI nathI, paNa zuM karuM ? mArI mAtAe AvI pharaja pADI che, eTale rAjyano A kAMTALo mugaTa mAre anicchAe paNa vahana karavo paDe che !" AvI bhASAnI bhavAI zuM bharatajI na karI zakata ? ane rAjya na pacAvI zakata ? paNa bharatajI dhUrta nahotA. dhUrta hoya te ja AvI ramato rame ! eka kavie kahyu che : sukhkhaM padmadalAkAraM vAcA caMdanazIlatA / hRdayaM kartarItulyaM trividhaM dhUrtalakSaNam / / daMbhIo kevuM nATaka bhajave che, te AmAM kahyuM che. moM kevuM ThAvakuM rAkhe, to kahe che ke saumya kamaLa jevuM rAkhe, ane vANI to caMdanathIya zItaLa; paNa hRdaya ? hRdaya to kahe che ke kAtara joI lo kAtara ! jyAM jAya tyAM dhIme rahI kApavAnI ja vAta kare. ekanA be kare. benA cAra kare ane cAranA ATha kare. bhAgalA sivAya vAta ja nahi. chatAM moMthI to saMpa ane ekatAnI ja vAta karatA hoya ! koI sabhAmAM tame gayA ho to tamane khyAla haze ke sabhAnA pramukha kahe , "huM A ucca siMhAsana mATe lAyaka nathI, paNa tame mane A javAbadArIbharyuM sthAna soMpyuM che to mitronA Agrahane huM kema nakArI zakuM ?' Ama bolanAra vyaktine e sabhAnA pramukha na banAvyo hoya to, e sabhAnuM kevuM duHkhada pariNAma Ave e mATe kahevAnI jarUriyAta kharI ? tame ja kaho. tame to AvI ghaNI ghaNI sabhAo joI che. have to jAgo ! * 141 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema raNasaMgrAmamAM yoddhAnI myAnamAMthI camakatI talavAra nIkaLe tema enA mukhamAMthI paNa tIkhI ne tamatamatI jherI vANI ja nIkaLe ne ? vANInI talavAra evI vIMjhe ke sabhAnA TukaDeTukaDA thaI jAya ne ? ghaNI vAra to AvA daMbhIo, "mArAmAM kaMI nathI." ema kahI jagatane chetare che, ane ADakatarI rIte ema sUcave che ke, je che te amArAmAM che ane amArAmAM je nathI te jagatamAM kyAMya nathI. paNa bharatajI AvA na hatA. e to mahApuruSa hatA. mUcha UtarI eTale zrI bharate pUchayuM : "zrI rAma kyAM che ?' uttara maLyo : "e to vanamAM cAlyA jAya che !' A zabdo sAMbhaLatAM ja emanuM hRdaya dhrUjI UThya, ane zrIrAmane maLavA, e ayodhyAnI UbhI zerIe doDavA lAgyA. ughADA pagavALA ane vikharAyelA vALavALA bharatane lokonI AMsubhInI AMkho joI ja rahI. zuM emano bhAI pratyeno zuddha prema ! zuM emano tyAga ! ayodhyAnI sUnI zerIomAMthI eka ja avAja Avato hato. AnuM nAma bhrAtRbhAva ! sagA bhAI na hovA chatAM kevo addabhuta prema ! zrI bharata to zrIrAmanI pAchaLa doDyA ja jatA hatA. dUrathI zrI bharatane jotAM ja zrIrAmanuM hRdaya bharAI AvyuM. vArtA ja mRna gumAra te enuM nAma. kartavyane paMthe kaThora rIte cAlanAra kRtanizcayavALA zrI rAmanuM hRdaya bhAInA sneha AgaLa mINa jevuM banI gayuM. bharate potAnuM mAthuM jevuM zrIrAmanA caraNe mUkyuM. te ja paLe zrIrAma bharatane UMcakIne haiyehaiyu daLAya e rIte bheTI paDyA. baMne bhAIonI AMkhomAMthI AMsunAM jharaNAM vahevA lAgyAM. baMne dilomAM ekabIjA mATe addabhuta lAgaNIo chalakAtI hatI. A pavitra UrmionA sAgarane jhIlavA to samartha kavinuM pAtra paNa nAnuM paDe. e milanamAM kevA bhAvanAnA taraMgo UchaLe ! arasaparasa ema ja thAya ke, ame ekabIjAmAM samAI jaIe. A premabhInA dazyane jonAra zrI lakSmaNa ane zrI sItAjInI AMkho paNa dhanya banI haze ne ? zrI lakSmaNajI manamAM ema bolyA haze : jAo maiyA, pyAre bhaiyA, rahegA nAma tumhArA, jaba taka camake cAMda sitAre, camake nAma tumhArA." kaho, tame ja kaho, baMdhuo ! A virala dazyane jotAM mAtA dharatIne keTalo AnaMda thayo haze ? A gharaDI dharatI mAtAnA haiyAmAM potAnA kupAtra saMtAnonA verajheranA keTakeTalA dAvAnaLo baLatA haze, emAM A vAtsalyabhInA 142 4 mAnavatAnAM mUlya Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daye mAtA dharatIne kevI apUrva zAnti ApI haze ? kaho dharatI tyAre kevI hariyALI ne navapallavita banI haze ? bhAIbhAI vaccenA vAtsalyano A AnaMdakaToro pIne to A vRddha dharatI paNa tyAre navayauvanA banI gaI haze nA? ene paNa ema thayuM haze ke, nA, nA, mArA badhA saMtAno kupAtra nathI, AvA supAtra paNa che ! AMkhanAM AMsu lUchIne zrI bharate kahyuM : "baMdho ! Apa A zuM karo cho ? mane ahIM ekalo mukI Apa vanamAM jazo ? tamArA viyoge huM kaI rIte rahI zakIza ? Apa vanamAM taDakAmAM bhamatA ho tyAre huM mahelanI zILI chAyAmAM AnaMda karuM ? Apa jaMgalamAM sUkAM phaLaphUla para AjIvikA calAvatA ho tyAre huM uttama rasavALAM bhojana karuM ? Apa jamIna ane ghAsa para ALoTatA ho tyAre huM palaMgamAM ane zayyAmAM poDhe ? bhAI, o pyArA bhAI ! AvuM kadI banyuM che ? zuM tame mane ATalo halako mAnyo ? zuM tamane mane rAjyano lobhI mAnyo ? bhAI, tamArA vinA A ayodhyAnuM to zuM paNa traNa bhuvananuM rAjya maLe to paNa huM ene tuccha mAnuM !" bharatajI thobhyA ane vaLI AgaLa bolyA : mAruM mana to saMyamanA raMge raMgAyuM che, A rAjyanA kIcaDamAM mane kAM nAMkho ? kRpA karI Apa ayodhyAmAM padhAro ane mane mArA mArge javAnI anujJA Apo !" e pachI zrIrAme emane ghaNI rIte samajAvyA paNa e na mAnyA. e vakhate zrIrAmanA haiyAmAM kartavya ane lAgaNIonuM kaMTha yuddha jAmyuM hatuM. eka bAju bhAIno nirmaLa prema, mAtAnI mIThI mamatA, snehIonI lAgaNIbharI hUMpha - A sau kheMcI rahyAM hatAM. bIjI bAju kartavyano kaThora paMtha hato. prema, mamatA ane lAgaNIo...saune kacaDI kartavyanA kaThora paMthe javAnuM hatuM. zrIrAma samajatA hatA ke Aja huM pote ja je kartavyano pATha nahi bhaNuM to pachI bhaviSyamAM mArA kuTuMbIone kartavyano pATha kaI rIte bhaNAvI zakIza? mamatAthI Ardra banelA haiyA para kumaLI lAgaNIonAM bANonI asara tIvra thAya che, paNa jeNe kartavyane bakhtara paheryuM hoya che, e to AvA AkarA ghA paNa mamatAthI sahI le che, ane kartavyane paMthe AgaLa vadhe che. paNa je asamartha che e to kumaLI lAgaNIomAM kheMcI jAya che, ane emAM ja aTavAI paDe che. kartavyane kaThora banI svIkAre che, teno vikAsa thAya che, ane je taraMgomAM taNAya che, teno vinAza thAya che ! have to jAgo ! * 143 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAme kartavyano kaThora paMtha svIkAratAM kahyuM : 'bhAI, vahAlA bharata ! tArAthI vikhUTA paDatAM mane keTaluM du:kha thAya che, e huM atyAre nahi varNavuM. huM to tane atyAre kaThora banI AjJA karuM chuM. nAnA bhAIe moTA bhAInI yogya AjJA mAnavI joIe, A raghukuLanI maryAdA che. to huM AjJA karuM chuM ke pitAjInA vacanane akhaMDa rAkhavA mATe tAre A mArga svIkAryA sivAya chUTako nathI. huM pAcho na AvuM tyAM sudhI, mArI gerahAjarImAM, tAre ayodhyAnuM siMhAsana sAcavavuM ane rAjyadhurAne tAre vahana karavI, e mArI AjJA che.' ATaluM bolatAM bolatAM to zrI rAmanA haiyAnA baMdha tUTI rahyA hatA. emano AMkhanA khUNAomAM be AMsu chalakAyAM ane zrI bharatanA mastaka upara paDyAM. vanabhaNI javA DagalAM upADatA zrI rAmanAM caraNomAM mAthuM mUkI zrI bharate karuNa svare kahyuM, "bhAI, pyArA bhAI ! raghukuLanI maryAdA jANuM chuM ane AjJA gurubAmata dhanIyA e nItivacanane huM jANuM chuM. paNa snehane adhIna baneluM haiyuM kAbUmAM rahetuM nathI." mAnavInA mananuM mApa AvA prasaMge ja nIkaLe che. vAtomAM to ghaNA bhAI potAnA bhAIo mATe zubhecchAo vyakta karatA hoya che, paNa jyAre tyAgano Avo koIka viSama prasaMga Ave che tyAre enA bhrAtRpremanI kasoTI thAya che. hamaNAM ahIM TIpa karIe ane emAM mAtra rUpiyA noMdhAvavAnA ja hoya ane bharavAnA na hoya to TIpa keTale pahoMce ? lAkha, kroDa ke abaja kaMI mApa 2he kharuM ? kAraNa ke rUpiyA lakhAvavAmAM koNa kaMjUsa bane ? bharavAnA hoya to ciMtA che ne ? tema bhrAtRbhAva, vizvavAtsalya, nirdoSa prema vagere zabdo vAparavA sahelA che, paNa jyAre kasoTI 52 caDe che, tyAre ja enI kimmata thAya che. Aje zabdo soMghA banyA che, kartavya moMghuM banyuM che; kartavyano dIvaDo pragaTaze to ja prakAza maLaze. kartavya vinAnAM bhASaNothI to che enA karatAM adhAruM vadhaze, ema AjanA yuganAM AMdolano parathI lAge che. hRdayanA UMDANamAM kotarAI jAya evI gaMbhIra vANIthI zrIrAme kahyuM : "bhAI ! huM jANuM chuM ke prema baLavAna che. paNa e tuM kema bhUlI jAya che ke prema karatAM paNa kartavya mahAna che ! kartavyanI vedI para premanuM balidAna ApavuM emAM ja mAnavanI mahattA che. dharmasamara meM kabhI bhUla kara, dhairya nahIM khonA hogA, vajaprahAra bhale zira para ho, kintu nahIM ronA hogA.' 144 : mAnavatAnAM mUlya Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "mATe kahuM chuM ke zoka karyA vinA kartavyanA paMthe lAgI jA." A vacano sAMbhaLatAM zrI bharatathI na rahevAyuM. emano AtmA mamatAthI dravI UThyo. emaNe kahyuM, "bhAI ! A vAta huM jANuM chuM paNa mAnavInuM mana e nirmaLatAnA paramANuothI ghaDAyeluM che. eTale kokavAra e dravI jAya che, chatAM huM ApanI AjJA zirovaMdya gaNuM chuM. Apa mane rAjyadhurA vahana karavAnI AjJA karo cho to huM paNa pratijJA karuM chuM ke A ayodhyAnA mahAna siMhAsana para huM nahi besuM : paNa zrIrAmanI pavitra pAdukAo birAjaze. rAjyAbhiSeka bhAratano nahi, paNa zrIrAmanA caraNanI cAkhaDIono thaze. AjathI bhArata eka rAjA tarIke nahi, paNa zrI rAmanA caraNonI pAdukAonI AjJA uThAvanAra sevaka tarIke raheze." ema kahI AMsu nItaratI AMkhe zrI bharate zrI rAmanA paganI cAkhaDIo kheMcI lIdhI. (ahIM sabhAmAM tALIonA gaDagaDATa thatAM pravacanakAre kahyuM, tame zAMta thAo. tALIo na pADo. zAMtithI sAMbhaLo. A to tamane lAgaNIono uchALo Avyo che, eTale tame tamAro harSa vyakta karo cho. A prasaMga upara to tamAre tALIo pADavA karatAM, UMDo vicAra karavAnI jarUra che. ApaNA jIvanamAM Avo bhrAtRbhAva ane sAco tyAga AvI jAya to Aja saMsAra je saLagato lAge che ene badale e svarganuM naMdanavana banI jAya. kalahanA aMgArA jharatA A saMsAramAM premadharmanAM AvAM sudhAbiMduo varSavA mAMDe to saMsAra kevo madhura ane bhavya lAge ? paNa viSaya ane sattAnA kIDAoe A saMsAramAM artha ane kAmanA aMgArA bharIne A saMsArane dAvAnaLa jevo banAvI dIdho che. jIvanadraSTAo kahe che ke tame A saMsAramAM naMdanavana jovA icchatA ho to A saMsArane eka musApharakhAnuM samajIne jIvo. raho tyAM sudhI to sau maitrI ne premabharyA saMbaMdhothI raho ane javAnI paLa Ave to gabharAo nahi, ane mRtyune paNa kaho - "dosta ! kaMI ja vAMdho nathI. huM taiyAra ja chuM. cAlo, have vilaMba karavAnI kaMI ja jarUra nathI." bolo, mRtyu mATenI AvI taiyArI che ? nathI. kAraNa ? kAraNa ke mANasa jIvanano dharma samajyo nathI. dharma samajyo hoya to e kahe ke, maraNa e to prakRti che, ane janma e ja vikRti che. mRtyu ke je prakRti che, svabhAva che, ethI gabharAvuM zA mATe ? je anivArya che tethI Dare zuM vaLe ? mRtyu have to jAgo ! * 145 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na joItuM hoya to janmane aTakAvo. ane janmane aTakAvavA mATe jIvanano dharma samajo. je mANasa manuSya banavA chatAM potAno dharma samajato nathI te kevo kahevAya ? sabhAmAMthI avAja Avyo: "pazu jevo.'' ane pazumAMya bhayaMkara siMha jevo ja kaho ne ! siMha sAthe mANasanI sarakhAmaNI karuM to tame bahAra jaIne mAre mATe zuM kaho ? kahone ke mANasa jevA mANasane jaMgalI siMha sAthe sarakhAvyo. paNa game te kaho teno mane vAMdho nathI. Aja to huM tamAre ja moDhe kabUla karAvavAno chuM ke dharmane bhUle to mANasa siMha jevo krUra kharo ke nahi ? mANase siMhane traNa halakAM vizeSaNo ApyAM : jaMgalI, hiMsaka ane krUra. ane enA ja pratispardhI traNa zreSTha vizeSaNo potAnI jAta mATe vAparyAM che. : zaherI, ahiMsaka ane saumya. paNa A vizeSaNo konA mATe keTalAM sArthaka che, eno vicAra to karavo ja rahyo ne ? siMha zikAra kyAre kare ? bhUkhyo thAya tyAre. bhUkha na hoya to e koInoya zikAra na kare. enI bAjumAM thaIne eka nAnuM bALaka pasAra thAya toya enI sAme e mITa paNa na mAMDe, kAraNa ke enuM peTa bhareluM che. peTa bhareluM hoya to vyartha zikAra zA mATe kare ? kAraNa ke ene saMgraha karavAnI jarUra nathI. have tame siMhanI sAme manuSyane mUko, ane manuSyano vicAra karo. manuSya zikAra kyAre kare ? bhUkhyo hoya to ja e zikAra kare ke peTa bhareluM hoya toye e jagatane lUMTyA ja kare ? Aje lokone nicovanArA, kALAbajAra karanArA, vastuono aparimita saMgraha karanArAM, bajArane UMco-nIco karanArA zuM badhA bhUkhyA che ? lokone cUsI karoDonA mAlika banyA chatAM lUMTa aTakatI nathI. jema dhana vadhatuM jAya tema zikArI vRtti vikasatI jAya. AnuM kAraNa zuM ? kAraNa ke, mANasane peTa nathI bharavuM, paNa moTA paTArA bharavA che. chatAM ApaNe kahIe chIe ke mANasa zaherI che ane siMha jaMgalI che ! saMtoSamAM magna rahenAro siMha jaMgalI gaNAya ane asaMtoSathI jagatane lUMTanAra mANasa zaherI gaNAya ? have bIjI vAta 52 Avo, siMha zikAra kyAre kare ? jyAre khUba bhUkha lAgI hoya tyAre paNa e zikAra kono kare ? nAnakaDA UMdara ke sasalAno 146 * mAnavatAnAM mUlya Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e zikAra kare ema mAno cho ? nA, nA. e nAnA kSudra prANIono zikAra kadI na kare. e potAnA soDiyA hoya evAM prANIono ja zikAra kare. madonmatta hAthI ke evAM moTAM prANIone ja pakaDe. have, manuSya kono zikAra kare ? zuM potAnA jevA samRddha mANasane e chetarI zake kharo ? e to koI bhoLA nirdoSa ane ochuM bhaNelAne chetaravAno. potAthI moTA mANasano zikAra karavA jAya to enA dAMta khATA thaI jAya ! evA moTAnA tejamAM to mANasa pataMgiyuM thaIne paDato hoya che. evAno zikAra karavA jAya to e pote ja eno zikAra thaI jAya. mANasa to potAnAthI je Utarato hoya, ene ja zIzAmAM utAravAno ane bhoLAne chetarI manamAM malakAvAno, chatAM Azcarya to juo mANasa ahiMsaka ane siMha hiMsaka. halakA jaMtu para trApa nahi mAranAro siMha bhayaMkara gaNAya ane nAnA nAnA mANasone ja chetaravAmAM bahAdurI mAnanAro mANasa dayALu gaNAya. have trIjI vAta. siMha zikAra kyAre kare, e jANyuM, zikAra kono kare, e paNa jANyuM, have zikAra kaI rIte kare, e vicArIe. siMha aNadhAryo koInAya para na trATake. tyAre e kaI rIte trATake ? pahelAM e garjanA kare, trADa nAkhe, pUchaDuM pachADe, sAmAne cetavaNI Ape, ane sAvadhAna karI pachI e trATake ! jyAre mANasa, sAmA mANasane chetarato hoya tyAre cetavaNI Ape kharo ? e gharAkane ema kahe kharo ke, "amAre tyAM asatya bolAya che, navo mAla batAvI jUno mAla apAya che. kALabajAra karAya che. amAre tyAM AvanAre sAvadhAna thaIne AvavAnI jarU2 che." ema kahenAro vepArI tamane koI maLyo ? jo ke nahi hoya ema na kahevAya. paNa hoya to evA keTalA ? evo koI A sabhAmAM che kharo ? nathI. tyAre vepArI potAnI dukAna para zuM rAkhe che ? pramANikatAnAM pATiyAM, saMta-mahAtmAonA phoTA, mahAna netAonI chabIo A badhuM zA mATe ? ahiMsAmAM jarAya na mAnato hoya, ahiMsAnA eka paNa siddhAntane na pALato hovA chatAM khAdI paherIne pharato hoya che, A badhuM zA mATe ? lokonA dila para pramANikatAnI chApa besADavA mATe ne ? ane pramANikatAnI chApa paDyA pachI mANasa, mANasanI sAthe vAto karato hoya tyAre moDhAmAMthI sAkara jharatI hoya evuM bolato hoya che. mAdakatAnI evI bhUrakI chAMTe ke sAmo mANasa e vANInA ghenamAMthI jAgI ja na zake. mANasa potAnA gharAkane samajAvatAM zuM kahe che ? 'are bhAI ! huM te have to jAgo ! * 147 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jUThuM boluM kharo ? bhAI, jUThuM bolIne keTalA bhava kADhavA che ? ApaNe to sAcuM bolIe, eka ja bhAva, ane huM khoTuM kaheto houM to bhAInA gaLAnA sama !" ema kahI gharAkanA gaLe hAtha nAkhe, paNa ene kyAM khabara che ke bhAI marI jAya to A bhAIne to nahAvA-nicovavAnuMya nathI. ene to mAtra dhaMdhAdArI sama ja khAvA che ne ? A rIte mANasa manamAM kaMIka ghATa ghaDato hoya, vacanamAM vaLI kaMI juduM bolato hoya, ane kAyAthI vaLI trIjuM karato hoya, chatAM daMbha karanAra mANasa saumya gaNAya ane cetavaNI ApI zikAra karanAro siMha krUra gaNAya ! A sarakhAmaNI karIne huM zuM kahevA mAguM che, e tamArA dhyAnamAM AvyuM ja haze. huM AkhI mAnavajAtane siMha sAthe nathI sarakhAvato, paNa je dharma bhUlyA che, evAonI A vAta che. je potAnA dharmane samaje che, jemane potAnA kartavyanuM bhAna che, te to mAnavakoTimAM deva che. paNa je dharmane bhUle che, kartavyane yAda karatA nathI, vivekane choDe che, te to A siMha karatAM koI rIte zreSTha nathI ja. bhale e zaherI, ahiMsaka ke saumya kahevAtA hoya. vizeSaNonI mahattA nathI paNa vizeSaNone anurUpa jIvana jIvanAranI ja mahattA che. Ama juo, A ghaDiyALa TakorA mArIne kahI rahI che ke - samaya thaI gayo che, eTale huM AjanA pravacanano upasaMhAra karuM chuM. AjanA pravacanamAM ApaNe mAnavatAnAM cAra sopAnamAMthI be sopAnano vicAra ghaNA ja vistArathI karI gayA. paheluM sopAna te indriyavijaya. indriyone jItanAra te zUra. ane zUra bane che, te bIjA sopAna para caDhI paMDita bane. paMDita vAtoDiyo na hoya paNa dharmanuM AcaraNa karanAro hoya. mIThAIo gaNAvavA karatAM eka sUkA roTalAne pIrasavAmAM mAnanAro hoya te paMDita ! paMDita vANIvilAsamAM na mAne paNa AcaraNane mAne ! mAnavatAnuM trIjuM sopAna te vaktA. satyathI pavitra thayelI vANIne vade te vaktA. cothuM sopAna te dAtA. dAtA koNa ? prANInA hitane cittavato hoya, jIva mAtranA kalyANamAM jenuM mana ramatuM hoya ane abhayadAnane Apato hoya te dAtA. indriyo para kAbU meLavo, manomalane dUra karo, dharmanuM AcaraNa karo ane A saMsAramAM mAnavatAnI saurabha mahekAvo e ja zubhecchA. 148 ke mAnavatAnAM mUlya Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) satya girirAjanA koI unnata zikhara upara caDhavuM hoya to ekadama kUdako mArI upara na javAya paNa krame krame sopAna dvArA upara pahoMcAya, tema mAnavatAnA unnata zikhare pahoMcavA mATe paNa jJAnIoe cAra sopAna nakkI karyAM che : zUra, paMDita, vaktA ne dAtA. jenAmAM zaurya hoya te zUra, jenAmAM pAMDitya hoya te paMDita, jenAmAM vaktRtva hoya ke vaktA, jenAmAM dAtRtva hoya te dAtA. gayA pravacanamAM vicArI gayA ke raNamAM jIte te zUra nahi, paNa indriyone jIte te zUra. zAstro bhaNI jAya te paMDita nahi, paNa dharmane Acare te paMDita. tevI ja rIte vANIvilAsa karanAro e vaktA nahi paNa satyane uccAre te vaktA. Padlock iMglaeNnDamAM eka saMsthA che. satyanA siddhAntanI sabhA Society. A maMDaLamAM umarAva kuTuMbathI mAMDIne garIba kuLamAM janmelo mANasa paNa sabhya thaI zake che. e maMDaLanI vizeSatA e che ke enA niyamone nahi pALanAra vaDApradhAnane paNa mAna na maLe, jyAre enA niyamone pALanAra eka sAmAnya vyaktine paNa mAna maLe, evuM enuM baMdhAraNa che, ane enA baMdhAraNIya siddhAnto anusAra je varte te ja eno sabhya gaNAya. A maMDaLanA sabhyo to muThThIbhara ja che, paNa je che te pUrepUrA kasAyelA che. emAM dAkhala thanAre ATalI prAthamika vidhi karavAnI hoya che. tyAM eka cAMdInuM tALuM ne sonAnI kUMcI che. sabhya thanAre e tALAne traNavAra ughADavAnuM ne traNa vAra baMdha karavAnuM hoya che. A rIta ApaNane keTalI vicitra lAge ? paNa ApaNe jo UMDA UtarIzuM to ApaNane khabara paDaze ke A ughADa-vAsa karavAnI pAchaLa kevo bhavya uddeza che ! tALuM vAsanAro Avo saMkalpa kare che : AjathI huM manathI koInuMya bUruM cittavavAnuM baMdha karuM chuM, vacanathI koInuMya kharAba bolavAnuM baMdha karuM chuM, ne kAyAthI koInuMya kharAba nahi karavAnI pratijJA lauM chuM. cAMdInA tALAne sonAnI cAvIthI baMdha karuM chuM. eTale cAMdI jevA ujjvaLa mukhane huM pratijJAnI suvarNakUMcIthI baMdha karuM chuM. A mukharUpI tALuM tyAre ja UghaDaze ke jyAre AmAMthI satyanI ke prazaMsAnI vANI Tapakaze. asat ke niMdA mATe to A mukha have pachI baMdha che. mArAM nayana satyane joze, asatyane nahi. mArA kAna satyane - have to jAgo ! * 149 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMbhaLaze, asatyane nahi. mArI jIbha satyane TapakAvaze, asatyane nahi ! manathI, vacanathI, kAyAthI koInuM bhaluM thaze to karIza; bhaluM na thAya to kaMI nahi; paNa koInuM bUruM to nahi ja karuM. A ja vAtane bhAratanA tejasvI saMto hajAro varSathI potAnA jIvana dvArA kahetA AvyA che. 'vacana-ratana mukha koTaDI, cUpa kara dIje tALa; gharAka hoya to bolIe, vANI vacana rasALa.' vacana e to ratna che. mukha e A mahAmUlAM ratnone rAkhavAnI tijorI che. ratna kaMI jema tema ane jyAM tyAM rakhAya ? e to baMdha tijorImAM ja zobhe. paNa tijorI sadAkALa kaMI baMdha rakhAya ? gharAka Ave, koI kharIdanAra Ave, koI sAro pArakhuM Ave to tijorI kholavI ja paDe. paNa kholyA pachI to e ratno evI rIte saccAIthI batAvavAM ke jonAra DolI UThe, e vacanaratnamAM priyatAnA pAsA hoya, hitaciMtanano AkAra hoya, satyanAM prakAzita kiraNo hoya, to jonAra paNa vAhavAha pokArI jAya ! huM kahuM chuM ke satya, tathya ne pathyathI bhareluM ApaNuM vacana hoya to, enI AgaLa kohinUra hIro paNa kaMI ja visAtamAM nathI ! ghaNA vakhata pahelAM Agama-sAhityamAM vANInA ATha guNo meM vAMcyA hatA. mane thayuM ke A ATha guNothI yukta ApaNAM vacana hoya, to to A saMsAramAMya zAntinuM svarga UbhuM thAya ! te ATha guNane huM ApanI AgaLa mUkuM chuM. vANIno pahelo guNa te madhuram. ApaNuM bolavuM evuM hovuM joIe ke jemAMthI madhuratA Tapake, mIThAza jhare, vANImAMthI sauMdarya nItare. sAMbhaLanAranA kAna paNa e priya vacana pharI pharI sAMbhaLavA talase. vAta ekanI eka ja hoya. paNa eka mANasa evI mIThAzathI rajU kare ke sAMbhaLanAra AnaMdathI DolI jAya. jyAre e vAta bIjo evA kaTu zabdamAM mUke ke sAMbhaLanAra hasato hoya to raDI paDe. madhura zabdomAM mAtAne kahyuM hoya ke : 'kema cho mArI mA ?' to mAtA khuza thaIne kaheze ke, 'Avane mArA bhA.' paNa e ja vAta kaTu zabdamAM kahI hoya ke : kema cho mArA bApanI vahu ?' to uttara maLaze ke, 'tAruM kALajuM khAuM ?' zabdomAM kevo jAdu che ? eka ja vAta rajU karavAmAM paNa keTaluM aMtara ? kavie kahyuM che : 150 * mAnavatAnAM mUlya Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zabada zabada tU kyA kare ? zabada ko hAtha na pAMva; eka zabada auSadha kare, eka zabada kare ghAva." zabdane hAtha ke paga bhale nathI, paNa enAmAM evI tAkAta che ke suMdara rIte eno upayoga thayo hoya to te e dAjhelA haiyAnA ghA para malamapaTTAnuM kAma kare, paNa e ja zabda aNaghaDa rIte vAparyo hoya to koInA dilamAM na hoya toya jakhama Ubho kare. eTalA mATe to ApaNI vANI madhura hovI joIe. madhuratAnuM to samajyA, paNa madhuratAnA nAme khuzAmata AvI jAya to ? to to julama thAya. e vANI ja patananuM sAdhana thAya. na bolavAne ThekANe bole, ane bolavAne ThekANe mauna thaI jAya to kevuM ayogya thAya ? eTale vANIno bIjo guNa che, nipuNam. vacana jema madhura hoya tema sAthosAtha nipuNa paNa hovuM joIe. jenI vANImAM nipuNatA hoya te khoTI khuzAmata kare nahi. koInI khoTI ze'mAM taNAya nahi ane koI banAvavA Ave to avasare ene cetavyA vinA paNa rahe nahi. eka phUlaNajI pati vAraMvAra potAnI patnI AgaLa potAnAM kuLa, jAti, gaurava ane kuTuMbanAM vakhANa karato, AthI strI kaMTALI jatI. eka vAra patie pUchyuM : "mArAM sagAo para tAro prema kevo che ?' nipuNa zabdomAM patnIe uttara vALyo : "prANanAtha ! ApanAM sagAo para mAro prema kAM na hoya ? huM to mArI sAsu karatAMya ApanI sAsune vadhAre cAhuM chuM !" A madhura chatAM nipuNa uttara sAMbhaLyA pachI enA patine thaI gayuM ke ahIMthI khoTI baDAI ke khuzAmata sAMbhaLavA nahi maLe. A uttaramAM madhuratA ne nipuNatAnuM mizraNa che. trIjo guNa che : ratIm | stotram eTale thoDuM. bolavuM kharuM paNa thoDuM bolavuM. jarUra pUratuM ja bolavuM. bahu bola bola karanAranA vacananI kiMmata hotI nathI. bahu bhASaNo karanAra, jyAM tyAM ne jyAre tyAre zikhAmaNa denAra vAcALamAM khapI jAya che. enA para lokone vizvAsa besato nathI. e bole to loko ene zAntithI sAMbhaLe nahi. ane sAMbhaLe to enA para vizvAsa bese nahi, mATe thoDuM bolavuM, jarUra paDe tyAre bolavuM ane thoDA zabdomAM ghaNuM kahetAM zIkhavuM. eka prasaMga mane yAda Ave che. muMbaImAM pU. AgamoddhAraka AcArya mahArAja zrI sAgarAnandasUrIzvarajI mahArAjane vaMdana karavA eka gRhastha AvyA have to jAgo ! = 151 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA. be mALa caDhIne pelA bhAI upara AvyA. AvanAranuM za2I2 jarA bhAre hatuM. e hAMphI gayA. vaMdana karyA pachI smita karI emaNe kahyuM 'sAheba, Apa to bahu ja UMce birAjo cho ?' mahArAjazrIe smita karI mArmika uttara vALyo: hA bhAI ! ame UMce chIe eTale ja to tame vaMdanA karavA Avo cho !' A vAkyamA zleSa hato. ame sadguNanA siMhAsana para chIe eTale tame vaMdanA karo cho. sadguNo na hoya to ahIM koNa Ave ? A TUMkA uttarathI paNa ApaNuM mana AnaMda pAme che, kAraNa ke A uttaramAM madhuratA, nipuNatA ne alpatAnuM sapramANa saMmizraNa che ! kAryApatitam cotho guNa te khAsa kaMI kArya hoya to ja bolavuM, nahi to mauna rahevuM. maunathI vANInuM mUlya vadhe che. maunathI vANImAM cintana Ave che. maunathI vacanamAM teja Ave che, ane mauna pachI pragaTelI vANImAM koI ajaba jusso hoya che. evI vANI sAMbhaLavA ghaNAM haiyAM talasatAM hoya che. pAzcAtya paddhatine laIne Aja keTalAka, koI ThekANe khANuM le toya bhASaNa jhIMke. jyAre raziyAmAM sTelina jarUra vagara kadI na bole. enuM pariNAma e AvyuM ke ApaNA AgevAnone sAMbhaLavA koI taiyAra nathI, tyAre sTelina kyAre zuM bolaze e mATe loko sAMbhaLavA talasI rahyA che ! mATe kArya vinA nakAmI vAta na karavI. vyavahAramAM paNa ApaNane ghaNA mANaso evA jovA maLe che ke jemane bolavAnuM na maLe to Apharo caDhe ! bole tyAre ja jaMpa vaLe. e bole tyAre enI vAtamAM na hoya mAthuM ke na hoya paga. jema Ave tema ADe dhaDe pheMke rAkhe ! aMte sAMbhaLanAranA manamAM thAya ke A balA kyAre jAya ? mATe jarUra pUratuM bolavuM. garvarahitam ApaNI vANI garvavihoNI hovI joIe. vAtavAtamAM ApabaDAI ka2vI, potAnI ja vAta AgaLa dharavI, pote zuM karyuM ane zuM nathI karyuM enuM laMbANathI vivecana karavuM A badhuM abhimAnanuM sUcaka che. jyAre mANasa ApabaDAI karato hoya che, tyAre vivekI sAMbhaLanAra to enA para manamAM hasato hoya che, paNa jAtaprazaMsAmAM paDelA mANasanuM e sAme dhyAna hotuM nathI. potAnI prazaMsAmAM paDelo mANasa vivekazakti khoI beTho hoya che, ane avivekI mANasa sAmA mANasane samajavA jeTalo zaktizALI kyAMthI thAya ? abhimAnI mANasa kevo vivekazUnya bane che teno tamane eka dAkhalo ApuM. dAdAbhAI navarojI iMglaeNnDamAM eka vAra tyAMnA umarAvo sAthe khANuM letA hatA. sArA sArA buddhizALI mANasoe e prasaMge hAjarI ApI hatI. - 152 * mAnavatAnAM mUlya Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtavAtamAM eka vAta upara jarA vadhAre paDatI carcA thaI. emAM dAdAbhAIe potAno mata darzAvyo. tyAM beThelAM eka bAjue abhimAnabharyA zabdomAM TIkA karatAM kahyuM: 'What these ugly and black Indians can understand about it ?" (kadarUpA ane kALA hindustAnIo A bAbatamAM zuM samaje ?) A sAMbhaLI dAdAbhAI navarojajIe khIsAmAMthI ArasI kADhI, e bAnunA mukha AgaLa dharI namratAthI kahyuM : 'You can see Your face in it.' (tame tamAruM moTuM AmAM joI zako cho, kAraNa ke A strInA mukha karatAM potAnuM ujjavaLa ne pratibhAsaMpanna mukha ja enI kALAza ne kadarUpatA puravAra karavA pUratuM hatuM. AthI sI hasI paDyAM. vivekI mANase to kAma ja evuM karavuM joIe ke jethI enuM kAma ja enI prazaMsA kare. mANasane potAne to bolavAnI jarUra na paDe. abhimAna karatAM namratApUrvaka mUkavAmAM AvelI vAtane loko zAMtithI sAMbhaLe che. bolanAra namra rIte bolato hoya to enI pratye lokone sahAnubhUti pragaTe che, ane bolanAranA zabdo sAmAnA haiyAmAM soMsarA UtarI jAya che. namra vANI e vAcAno alaMkAra che. matuccha - vANI tuccha na hovI joIe. vANImAM prauDhatA, gaMbhIratA ane sahRdayatA hovI joIe. Aja ApaNAM gharomAM kevI tuccha vANI bolAI rahI che ? gALo, tochaDAI ne asabhyatAthI chalakAtAM AjanAM gharo jouM chuM, tyAre hRdayane lobha thAya che. ucca kahevAtA mANasonAM gharo paNa Aja kevAM saMskArahIna banatAM jAya che ? AryAvartanAM gharomAM patnI patine "Aryaputra' deva" "nAtha' kahIne saMbodhatI ane pati patnIne devI' kahIne saMbodhato. enA badale Aja tochaDAIbhaya ayogya saMbodhanothI gRho gAjI rahyAM che. bApa dIkarAne khoLAmAM besADI ramADato hoya ane bALakane ramADatAM ramADatAM lADamAM bApa kahe che : "mAro sALo bahu tophAnI." huM ene pUchuM chuM ke "bhAI ! A chokaro tAro sALo kyAre thayo ? kaI rIte thayo ?" tyAre kaheze ke, "huM to amasto ja boluM chuM. Ama bolAya che !' paNa pote zuM bole che, enuM ene bhAna nathI. chokarAnA kAnamAM grAmINatAnuM kevuM jhera reDAya che eno ene khyAla nathI. chokarI pANInuM beDuM bharIne AvatI hoya ane Thokara vAge ne beDuM phUTI jAya to mA e dIkarIne kevAM halakAM ne tuccha zabdothI Thapako ApavAnI zarUAta kare ? huM nahi kahuM. tame ja kaho. have tame nahi kaho toya cAlaze, manamAM sau samaje che. mULa vAta to e che ke - ApaNA have to jAgo ! A 153 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdomAM tucchata vadhI gaI che. Aja sudharelA mANaso paNa kevuM tuccha bole che, te A praznottarI parathI samajAze. eka zeThe nokarane tucchatAthI kahyuM : "sAlA ! tArAmAM jarAya akkala nathI." nokare namratAthI uttara vALyo : "vAta sAcI che, zeTha ! mArAmAM akkala nathI ja. mArAmAM akkala hota to huM tamAre tyAM nokarI na karata, paNa tamane mAre tyAM nokara rAkhata !' bolo, AmAM bolanAre zuM sAra kADho ? enA karatAM tuccha-halakAM vacano na uccAyAM hota to kevuM mAna raheta ? tuccha vANIthI mitra hoya toya zatra thAya, jyAre atuccha ane sabhyatAbharyA vArtAlApathI zatru hoya toya mitra thaI jAya. pUrvasaMvanitam - je bolavuM te saMkalanApUrvaka ne pUratuM vicArIne bolavuM. vicAranA gaLaNAthI gALIne kADheluM vacana atiramaNIya hoya che, ne bolelA vacanane pheravavAno prasaMga Avato nathI. bolatAM pahelAM vicAra karo ke A sthAnamAM A bolavA jevuM che ke nahi ? A bolIza to tenuM pariNAma zuM Avaze ? mArA bolavAno zo uddeza che ? ane je boluM chuM tenI tenI keTalI asara thaze ? - A rIte pahelAM vyavasthita karIne ke vicAra karIne uccArela vAkya dhArI asara karI jAya. are ! evuM vacana to ratna karatAMya vadhI jAya. zabada sarIkhA dhana nahi, jo koI jAne bola, hIrA to dAme mile, zabada na Ave mola !" eka kavi kahe che ke : bolatAM AvaDe to vacananuM teja hIrAnA tejaneya jhAMkhuM pADe. paNa zarata eTalI ke vicArIne bolavuM. A rIte vicArIne bolanAranI vANImAM adharma to hoya ja kyAMthI ? eTale vANIno AThamo guNa te dharmasaMyukta ! gharmasaMyuma - ApaNI vANImAM dharma hovo joIe. vANI e pavitra vastu che, IzvaranA jeTalI ja pAvana che. eno durupayoga kema thAya ? huM tamane ja pUchuM chuM ke tamArI vANI Aje pavitra che kharI ? tame zabdane brahma jANI uccAro cho ? jo tamArI vANImAM niMdA hoya, dhikkAra hoya, tiraskAra ke pakSapAta hoya to tamArI vANI pavitra kaI rIte gaNAya ? dharmasaMyukta kaI rIte manAya ? tamane koI sAmo maLe to enI prazaMsA karo, enAM guNagAna karo, enI vAhavAha pokAro ane e jAya ke tarata enuM khodavAnuM cAlu kara, e kyAMno 154 * mAnavatAnAM mUlya Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAya ? koInAya na jAyelA ke na jANelA doSonuM varNana karavuM, emAM rasa levo, emAM saMmati ApavI, A badho vANIno vyabhicAra nathI ? Aje koI be mitro maLe to gAmanI niMdA kare - emAM koI trIjo bhaLe to e paNa e bemAM bhaLI niMdaka-maMDaLa vadhAre. ema karatAM e traNamAMthI eka cAlyo jAya, to turata e banne bhegA thaI, janAranI niMdA karavA maMDI paDavAnA. A te kevI vANI ? are re ! zuM A vANI A mATe maLI che ? Ama jo adharmayukta vANIno vyApAra cAlaze to mANasanA vacana para vizvAsa koNa karaze ? prajJa mANasa to Avo vANIvilAsa sAMbhaLI samajI jAya ke je mANasa bIjAnI gerahAjarImAM enI niMdA kare che, te mArI gerahAjarImAM mArI niMdA kAM na kare ? Avo DahApaNabharyo vicAra karanAra mANasa AvAono mitra rahe kharo ? AvA mANasane koI sAro mANasa dhArI nyAya toLavA besADe to e nyAya paNa kevo Ape ? enI vANImAMthI e ja nIkaLe ke, mAruM mArA bApanuM, ne tAruM mAruM sahiyAruM ! dharmayukta vANI kone kahevAya ane dharmayukta vANIvALo mANasa kevo niSpakSapAtI ane nIDara hoya, teno eka suMdara dAkhalo itihAsamAM che. eka rAjA dhanurvidyA zIkhato hato. rAjAnA hAthathI ajANamAM eka bANa chUTyuM ane eka nirdoSa mANasane vAgatAM e ghAyala thayo. ghAyalanI mAtAe AnI phariyAda tyAMnA vaDA nyAyAdhIza pAse karI. te jamAnAmAM rAjyanuM rakSaNa jema kSatriyonA hAthamAM hatuM, tema nyAya ane prajAnI salAmatInuM khAtuM prAmANika evA dharmAdhikArIonA hAthamAM hatuM. ane e dharmAdhikArI puruSa vaDA-nyAyAdhIza gaNAtA. nyAyane vaphAdAra evA nyAyAdhIze rAjAne nyAyAlayamAM hAjara thavAno AjJApatra mokalyo. rAjA Avyo tyAre ene ucca sthAna para besADavAne badale gunegAranA pAMjarAmAM UbhA rahevAnI eNe sUcanA karI. A dRzya sau joI ja rahyA. rAjAe potAno guno kabUla karyo. eNe amuka daMDa karI rAjAne mukta karyo, ane pachI nyAyAlayanI bahAra AvI nyAyAdhIze ati namratAthI rAjAne namana karyuM. AthI rAjA khUba prasanna thayA, ane pote saMtADI rAkhelI nAnI talavAra batAvatAM kahyuM : "nyAyAlayanA AjJApatrane mAna ApI huM adAlatamAM hAjara thayo, paNa mane ema lAgyuM hota ke dharma ne nyAyathI tamArI vANI vegaLI che, to A talavArathI tamAro ziraccheda ahIM ja karI nAMkhata. paNa tamArI dharma ne nyAyamaya vANIthI mane AnaMda thAya have to jAgo ! * 155 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, ne tamArA jevA nyAyAdhIzathI huM garva lauM chuM ke mArA rAjyamAM rAjA karatAMya nyAyane prathama mAna ApanArA dharmaniSTha nyAyAdhIza che !' te ja ghaDIe pote jhabbAmAM saMtADI rAkhelI soTI batAvatAM nyAyAdhIze kahyuM : "rAjana ! sAruM thayuM ke tame adAlatane mAna ApyuM ane mAro nyAya mAnya rAkhyo. nahi to huM sogana khAIne kahuM chuM ke tame nyAyane Thokara mArI hota to, huM A soTIthI tamArA baraDAthI khabara ahIM ja laI leta. sAruM thayuM ke ApaNane bannene sabuddhi sUjhI !" vAha A kevo nyAya ? kevI dharmamaya vANI ? A prasaMge zuM kahe che? ApaNI vANImAM dharma joIe, nyAya joIe, satya ane pavitra joIe. koIneya ApaNI vANIthI anyAya na thaI jAya evI kALajI rAkhI vastRtva karanArA keTalA ? AvA vicAraka vaktA hoya to prajAmAM keTalI zAMti ne kalyANakAmanA hoya ? eTale A ATha guNothI yukta vANI bole te vaktA, nahi to bakatA - labADa ! mAtra bhASaNa sAruM karI jAya, vANI zuddha bolI jAya, eTalA mAtrathI jJAnIo ene vaktA nathI kahetA. ema to kAzImAM evA keTalAka vidvAno che ke je bolavAmAM vyAkaraNanI eka azuddhi Ave to jIbha kApavA hAthamAM cakhuM laIne beThA hoya. paNa e ja paMDito gaMgAnA ghATa para jAya tyAre gAyatrIno jApa karatA jAya ne mAchaluM dekhAya to loTAmAM nAMkhatA jAya. emane pUcho ke A loTAmAM zuM che to kaheze : "jaLaDoDI'. AvA mAtra vAcALa paMDito potAnuM ke enA samAgamamAM AvanAranuM zuM kalyANa kare ? evI ja hAlata che AjanI vidyApIThonA snAtakonI ! A jJAnano vANIvilAsa janakalyANa mATe nathI vadhyo paNa lokone chetaravA mATe ane abhaNone AMjavA mATe vadhyo che. eTale Aje mANasa vANIno upayoga potAnA vicArone vyakta karavA mATe nahi, paNa potAnA vicArone chupAvavA mATe karI rahyo che. mANasanI vANImAM satya na hoya ane jUTha hoya to enI bIjI sajA to thavAnI hoya tyAre thAya, paNa pratyakSa sajA to e maLe ke - e sAcuM bolato hoya tyAre paNa loko ene khoTuM mAne che ! e sogana khAIne kaheto hoya toya enA vacana para lokone vizvAsa na bese ! mATe vANI pavitra joIe ane e vANIne pavitra rAkhavA mATe tapa joIe. jema AcArane zuddha rAkhavA mATe tapa, vicArone zuddha ne svastha rAkhavA mATe tapa, tema uccArane zuddha ane pavitra rAkhavA mATe vANInuM tapa karavuM joIe. 156 4 mAnavatAnAM mUlya Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuDhegakaraM vAkyaM, satyaM priyAhiMta ca yat / svAdhyAyAbhyasanaM caiva, vAGmayaM tapa ucyate / / vANI evI hoya ke sAMbhaLanArane uga na hoya, satya chatAM madhura ne hitakara hoya, UMDA cintana ane abhyAsamAMthI pragaTelI hoya - A vANInuM tapa ! AvA tapathI mANasa e sAco mANasa bane che. tapa vinAnI, cintana vinAnI, abhyAsa vinAnI karkaza vANI to pazuo paNa bolI zake che. emAM mANasa bolIne zuM vadhAre kare che ? A huM ekalo ja nathI kaheto ho ! gItA paNa kahe che ke mANasanI vANI pAchaLa tapazcaryA hoya. tapazcaryAvihoNI vANI to pazunI hoya ! eka jUnA vakhatanI vAta che. jyAre mANaso ATalA cAlAka ne jUThAbolA nahotA. paNa bhadra ne sAcAbolA hatA. te vakhate eka gRhasthane tyAM saMta padhAryA. paNa A gharanAM mAlika strI-puruSa bahArathI ghaNAM suMdara ane bhalAM lAgatAM hatAM paNa aMdarathI sAva ja beDoLa ! eka mahinAnA paricayathI saMta trAsI gayA. e gharamAM satya, cittana, svAdhyAya, madhuratA kaMI ja na maLe. ekalA bAhya vaibhavanA ADaMbarano kolAhala hato. saMte mahinA pachI vidAya vakhate AzIrvAda ApatAM kahyuM : "mANasa banajo !" puruSa dhamAliyo hato. eNe A vAkya para jarAya vicAra na karyo, paNa strI bhAre cakora hatI, e pAmI gaI. eNe patine pUchyuM : ApaNe mANasa nathI ? zuM Dhora chIe ? saMte "mANasa banajo" ema zA mATe kahyuM ? A sAMbhaLI puruSane paNa jarA vicAra Avyo. vAta sAcI hatI. saMte Ama kAM kahyuM ? eNe manamAM gAMTha vALI, e pharI maLaze tyAre pUchIza. koI paNa vacana upara UMDANathI vicAra karIe to ja vaktAnI vANIno mahimA samajAya, nahi to zravaNa mAtra eka vyasana banI jAya. vyasanI mANasa pravRtti kare kharo paNa emAMthI prakAza na meLave : prakAza to UMDA ciMtanathI ja maLe. be varSa pachI pharI saMta padhAryA tyAre pelI strIe pUchyuM : "mahArAja ! mANasa thajo eno artha zuM ? zuM ame Dhora chIe ?" saMte potAnI pAse eka kAca to te ApatAM kahyuM : "lo A kAca, A evo adbhuta che ke enA uparanA bhAgamAM jozo to tame mANasa dekhAzo ane aMdaranA bhAgamAM jozo to tame je cho te dekhAze." strIe kAcanA aMdaranA bhAgamAM joyuM ne e camakI. "kAM ?" patie pUchyuM. strIe bhaDakIne kahyuM. "o bApa re ! huM to AmAM kUtarI dekhAuM chuM, have to jAgo ! = 157 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane zerInA nAkA para UbhI rahIne bhasI rahI chuM. hAya re ? huM kUtarI ?" utAvaLiyA puruSe kahyuM : "Ama lAva; mane jovA de." ane potAnI jAtane jotAM ja eNe rADa pADI. "are, A zuM ? huM gadheDo ? ukaraDA upara Ubho rahI bhUkanAra huM gardabha ? are, mahArAja ! julama karyo ! tame amane Ama janAvara kAM banAvo ?" saMte kahyuM : "bhalA mANaso ! AmAM huM zuM karuM ! tame je rIte jIvo cho te rIte AmAM dekhAo cho ! mANasa bahArano AkAra game te meLavI zake, paNa aMdara kUtarA jevo che ke mANasa jevo, te ja kharo prazna che. je manathI satyane pujato nathI, satyane uccArato nathI, satyane Acarato nathI ane jenAM mana ne vAcAno meLa nathI te manuSya hovA chatAM paNa che. te bhASaNa karato nathI paNa bhase che, bolato nathI paNa bake che !" AjanuM vyAkhyAna eTale vANInA tapanI vicAraNA. jIvana gaMbhIra vicAraNA mAMge che. bahAra tame game te ho, huM e aMge kaMI jANavA nathI mAMgato, tame aMdara Avo, aMdara tame koNa cho te mane kaho. satyano jhabbo to paheryo paNa e jhabbA nIce zuM che te mane kahezo ? bolo, mArA bhAIo ! bolo ! Aje nahi bolo to kyAre bolazo ? mana ne vANIno sumeLa che ke kumeLa ? mana ne vANIe ApaNA jIvanane saMgItamaya banAvyuM che ke besUruM? jIvanamAM zuM che, AnaMda ke aphasosa ? koIne gUmaDAM thayAM hoya ane bhAre koTa paherIne pharato hoya to kone khabara paDe ke A kapaDAM nIce gUmaDAM khadabadI rahyAM che ? gUmaDAM bhale bahAra na dekhAya paNa aMdara to pIDA thAya ne caLa UpaDe ne ? lohI nIkaLe ne ? tamane koI divasa asatyanuM gUmaDuM khaTake che kharuM ? enI pIDA thAya che kharI ? asatyanI pIDA jarAya nathI thatI ? kAMI nahi, Aja nahi thAya to maratI vakhate A citro najara sAme khaDAM thaze. bhUtAvaLanI jema nAcya karaze ane asatyavAdIone mUMjhavI mAraze. paNa jo ApaNA jIvanamAM satyano sUrya camakato haze to aMdhakArano jarAya bhaya nathI. ApaNe koI nAnakaDI vastu khoI besIe chIe tyAre keTalo badho aphasosa thAya che ? eka rUpiyo khovAI gayo hoya to keTalI ciMtA thAya ? paNa Aje ApaNo AtmA Akho ne Akho asatyamAM khovAI gayo che, eno jarAya vicAra Avato nathI. A kevuM Azcarya ! AjakAla keTalAka bhoLA mANaso Ave che ane kahe che : "kAMIka maMtra batAvo, kaMIka siddha thAya evo jApa dekhADo. Apane vacanasiddhi AvaDe che.' 158 mAnavatAnAM mUlya Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM kahu chuM ke : are, bhoLA jIvo ! Ama bhrAntimAM khoTA kAM bhamo cho ? priya, pathya ane satya e vacanasiddhino maMtra che ! satyanA prakAzathI jhaLahaLatuM sumadhura hitavacana e rAmabANa che; e aphara che. jene vAge te viMdhAyA vinA na rahe. e vacana jenA dilamAM pese tyAM prakAzanA dIvaDA pragaTe !' AjanuM vyAkhyAna samApta karatAM eTaluM ja kahuM chuM ke satyavAvI bhavet vavattA ! sAco vaktA te che ke jenI vANImAMthI satyano prakAza jhare che ! Not only with our lips but if from our lives ekalA hoThamAMthI nIkaLatA zabdothI nahi, paNa ApaNA jIvanamAMthI pragaTatA satyanA tejathI ApaNI vANIne raMgI sAcA vaktA banIe ! (4) dAtA mAnavatAnAM sopAna aMge ApaNe traNa sopAnanuM vivecana karI gayA. Aje cothA sopAnano vicAra karavAno che. cintako zabdanA UMDANamAM kevuM rahasya mUke che te juo. e kahe che ke na dAtA arthadAnataH kevaLa dhana vAparavA mAtrathI dAtA nathI banAtuM ane mAtra paisA kharcavAthI dAtA thaI zakAtuM hoya to vAttA mati vA navA dAtA hoya ke na paNa hoya, Avo gaMbhIra bhAva na kaheta. -- -- cintako jANe che ke kIrti mATe, gayelI pratiSThA pAchI meLavavA mATe, potAnAM apakRtyone dAnanA paDadA nIce DhAMkavA mATe, ane keTalAka puNyathI pApa ThelAya evA bhAvathI paNa dAna karanArA che. AvI bhAvanA dAna pAchaLa 2matI hoya to e dAna na kahevAya. yAda rAkhajo. kevaLa paisAthI AtmAnI ekeya vastu kharIdI zakAtI nathI. dhanathI cetanajyotanuM eka paNa kiraNa pAmI zakAtuM nathI. dhanathI mAna maLaze, sanmAna maLaze, pUjA maLaze, pratiSThA maLaze, kIrti maLaze, are ! jaDa jagatanI kadAca badhI vastuo maLaze, paNa AtmajyotanuM kiraNa dhanathI maLavuM muzkela che. e Atmajyota meLavavA mATe dhana sAthe mana paNa joIe. AjakAla jyAM tyAM samAjamAM apAtAM mAnapatro ane dIvAlo para coMTelI kumakuma patrikAone jozo to lAgaze, ke Aja dhanathI kIrti keTalI sastI maLe che tenuM A pradarzana che. keTalIka kumakuma patrikAo vAMcuM chuM tyAre to mAthuM zaramathI nIcuM namI jAya che. manamAM ema thAya che ke AvA moTA AcAryo AvA nAnA mANasone AvAM moTAM vizeSaNo Ape che ! AkhI have to jAgo ! * 159 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jiMdagI sudhI na karavAnAM kAmo karIne thoDA paisA ekAda occhava pAchaLa vAparI nAkhyA eTale emane AvAM vizeSaNo ApavAnAM ? A gRhastho mATe je vizeSaNo vAparyA che, teTalA gurSo temanAmAM hoya to huM kahuM chuM ke mokSa emanAthI jarAya dUra nathI. emane have bIjuM kaMI ja karavAnI jarUra nathI. e vizeSaNo jotAM to e tarI gayAM che ema ja lAge ! paNa huM Apane ja pUchuM chuM ke A badhA vAparelA ilakAbo Apane sAcA lAge che ? jenA mATe nararatna ane dAnavIra jevA zabdo vaparAya che, ene tyAM eka bhUkhyo mAnavI jAya to ene eka TaMka paNa premathI bhojana maLe kharuM ? sabhAmAMthI : "bhojana to na maLe, paNa gALo to maLe ne ?" tame paNa ThIka kahyuM. zuM maLe ? gALo ! ane evA mATe vaLI AvAM vizeSaNo ? kevA dAnavIra ne kevA nararatna ! ane A vizeSaNa ApanArAonAM vizeSaNo joyAM ke ? ardhI kaMkotrI to emAM ja bharAI jAya che ! A ilakAba ja eTalA badhA che ke AmAM nAma zadhavA jAo to nAma paNa na jaDe. paNa A ilakAbadhArIo ema kAcA gurunA celA nathI. teo jANe che ke hanumAnajInA pUchaDA jevI A padavIomAM ApaNuM nAma aTavAI jaze. eTalA mATe emaNe vAMcanArane vAMcavA mATe sagavaDa karI ApI che; potAnAM nAma bolDa (moTA) akSaramAM ne bIjA raMgamAM chApyAM che ! e jANe che ke padavIomAM nAma aTavAI javAnI saMbhAvanA che ! ane keTalIka patrikAomAM to vaLI phoTA mukAvyA che. aMte A phoTAvALI patrikAomAM to gAMThiyA ne caTaNI baMdhAze, ne gaTaramAM paDIne saDaze. AzAtanAnI hada thaIne ! AvAone Aje kahenAra koNa ? A nirNAyaka sainya kyAM jaze e khabara paDatI nathI. mane to bhaya lAge che ke kyAMka nIce na UtarI jAya ! jema eka naukAmAM so nAviko beThA hoya ane so potAne ThIka paDe tema halesAM mAre to naukAnI je dazA thAya evI dazA Aja A samAjanI che ! AvI dhamAlamAM dAtA zodhyAya jaDe ? A to sau kIrti mATe lUMTAlUMTa karavA nIkaLelA bahAduro che ! dAna lenArA UMcA sAde pelA kALAbajAriyAonAM vakhANa kare ane pelA samAjane lUMTavAnI dhUnamAM paDelA A mahAnubhAvonA guNagAna gAya. eTale pariNAme baMne - ochuM bhaNelA guruo ane samAjane lUMTanArA vepArIo - samAjamAM mAna ne pratiSThA meLavI jAya. bhoLA loko AmAM zuM samaje ? eka subhASita yAda Ave che : 160 * mAnavatAnAM mUlya Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uSTrakANAM vivAhe tu gardabhA vedapAThakAH / parasparaM prazaMsanti aho rUpaM aho dhvaniH ||1|| UMTabhAInA lagnamAM gadhdhAbhAI gora banyA. gora kahe : 'vAha ! UMTanuM kevuM suMdara rUpa che !' UMTa kahe : 'vAha ! gadhdhAjIno kevo mITho dhvani che!' AvI A samAjanI dazA che. AvA vAtAvaraNamAM gupta dAna denAra dAtA kyAMthI pAke ? sAdharmikone Teko ApanArA, emano hAtha jhAlI upara caDhAvanArA ane potAnA garIba bhAInI Arthika rIte pITha thAbaDanArA A kAraNane lIdhe vAtAvaraNamAMthI bahu ja alpa maLavAnA. A dAtAono ghaNo paiso to vAjAvALA, benDavALA, presavALA are raMgaberaMgI moTI moTI kumakuma patrikA chApavAvALA cAvI jAya che. be divasa vAha vAha thAya ane pachI havA havA thaI jAya ! pahelAMnA jamAnAmAM mANasane pADavA mATe svargalokamAMthI menakA ne apsarAo AvatI, have e nathI AvatI, kAraNa ke emane joI mANaso gAMDA thaI jAya ! eTale AjanA yugamAM menakA ne apsarA kIrti ne prazaMsAnA rUpamAM Ave che, ane mANasane pADI de che. Aja mANasanI jarA prazaMsA karo eTale phulAIne phuggo thaI javAno. vidvAno AvAone sAcA arthamAM dAtA nathI kahetA. tyAre dAtA koNa ? vArtA mUrtei rataH / prANImAtranA kalyANamAM jenuM mana rame che, te dAtA. haiyAnA UMDANamAMthI pragaTelI jIvadayAnI bhAvanAvALo dAtA. eTale ja abhayadAna uttama che, utkRSTa che. AvI dAtRtvanI bhAvanA pragaTyA pachI potAnA prabhAvathI, potAnA baLathI ke potAnA adhikArathI koIneya bhaya na thAya enI kALajI rAkhe. tamArA hAthamAM to eka soTI hoya toya hAtha sIdho na rahe ! kAM e soTI jhADa para viMjhAya, kAM kUtarAnA baraDAmAM paDe, kAM koI rastAmAM jatA Dhora para pharI vaLe. eka soTI paNa na pacAvI zakAya to baMdUka ke talavAra to kaI rIte pacAvI zako ? jJAnIo kahe che : sAcA dAtAnI AsapAsa to evI havA hoya ke sau abhayano mukta AnaMda mANatA hoya ! caitanyadevanuM nAma to tame sAMbhaLyuM haze ! mArgAnusArImAM paNa kevA guNo hoya che e huM kahevA mAguM chuM. caitanyadeva ane rudhanAtha ziromaNi baMne sahAdhyAyI ane baMne pAchA mitra, dostI evI ke jANe puSpa ne parimala. kadI chUTA na paDe. athavA ema kahIe to cAle-- "mittara aisA kIjiye, jo DhAla sarIkhA hoya; sukha meM pIche paDa rahe, duHkhameM ApyuM hoya. have to jAgo ! * 161 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharo mitra DhAlanuM kAma kare, sukhamAM pAchaLa hoya, duHkhamAM ghA jhIlavA AgaLa hoya. tamArA mitro sukhamAM ne mahephilamAM AgaLa hoya ne duHkhamAM ne saMkaTamAM bhAgI jAya ! evA mitro mAla khAvA hAjara thAya, mAra vakhate adazya thAya. eTale mitrone paNa cUMTavA paDe che. jene tene mitra na karAya. - raghunAthe nyAyazAstra para eka suMdara TIkA lakhI, ane caitanyadevane batAvI. eNe mitranA kAryanI prazaMsA karatAM kahyuM : "adbhuta che. AthI raghunAtha manamAM malakAyA. emane thayuM, A TIkA mane jagatamAM prakhyAta banAvaze, mArI kIrti bhAratabharamAM phelAze. te arasAmAM caitanyadeva paNa nyAya para TIkA lakhatA hatA. emanI bhAvanA khyAti meLavavAnI na hatI, emane prazaMsAnI paDI na hatI. e to kartavyabuddhithI lakhe jatA hatA. eka divasanI sAMje, raghunAtha caitanyane ghera AvyA tyAre te TIkA lakhI rahyA hatA. raghue pUchyuM : "mitra, zuM lakhe che ?' sahRdayI caitanya nyAyanAM pAnAM mitranA hAthamAM ApatAM kahyuM : "ApaNI pUrve thayelA vidvAnoe vAvelAM vidyAnA vRkSanAM phaLa ApaNe khAdhAM. ApaNe paNa thoDAM bIja vAvatA jaIe je AvatI kAlanI peDhIne khAvA kAma lAge.' raghunAtha jema jema eka pachI eka lITI vAMcatA gayA tema tema emano jIva adhdhara thato gayo. emanA mukhanI lAlI UDI gaI. moM sapheda pUNI jevuM thaI gayuM. ciMtAmagna raghunAthane joI emaNe pUchyuM : "kema ? ATalA UMDA vicAramAM UtarI gayo ?" svastha thatAM raghunAthe kahyuM : "have mArI TIkAne to kUtarAMya nahi sUMghe! tArI A pAMDityapUrNa TIkA AgaLa mArI TIkA zuM hisAbamAM ? huM mAnato hato ke mArI TIkAthI huM khyAtanAma thaIza, paNa A jotAM lAge che ke e eka kalpanA ja hatI. mitra ! tuM A graMthathI amara banI jaIza." ema kahI potAnA zramane viphaLa thato joI, raghunAthe eka UMDo nizvAsa mUkyo. caitanyane vicAra Avyo : "amara to koNa thayuM che ? nAma teno nAza che. meM A prayatna kalyANa mATe kartavyabuddhithI karyo che : paNa mArA ja mitranI kIrtine e haNato hoya, ene ja e bhayajanaka dekhAto hoya to mAre A prayatna na karavo. eka pUrNimAnI rAte baMne mitro jalavihAra karavA nIkaLyA hatA. hoDI saritAnI chAtI para ramI rahI hatI. baMne vAtoe caDhyA. eTalAmAM caitanya bagalamAMthI eka pothI kADhI ane jANe potAnA nAjuka haiyAne, jaLamAM padharAvato na hoya e rIte grantha pANImAM padharAvI dIdho ! 16ra * mAnavatAnAM mUlya Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raghunAthe pUchyuM ! "mitra ! A zuM karyuM ?" karuNAThuM smita karI caitanyadeve kahyuM : "je grantha mArA mitranA kIrticandrane rAhu banI gaLI jato hoya te zA kAmano ? raghu ! ApaNe to bALagoThiyA. tuM jANe che ke huM saunA bhalAnI bhAvanAmAM ramuM chuM. ane mitranuM ja bhaluM na karI zakuM to bIjAnuM bhaluM to huM zuM karI zakuM ? je graMthe tArA dila para ghA karyo e graMthano meM pANImAM ghA karyo..." arpaNanA A dazya para pUnamano cAMda cAMdanI varSAvI rahyo hato. AMkhamAM AvelAM AMsune lUchatAM rUghanAthe kahyuM : "mitra, teM to julama karyo. tAro varSono zrama pANImAM gayo. paNa tArI A jagatavyApI kIrti.. ?" "raghu ! kIrtinI khAkhane je zarIre coLI jANe te ja kaMIka karI zake. kIrtino moha choDyA vinA kalyANa nathI. mArI kIrti koInAya mATe bhayarUpa hoya to e kIrtithI saryuM !" A sAMbhaLI raghunAtha enA caraNomAM DhaLI paDyA. "caitanyadeva ! teM ja kharuM meLavyuM. meM to kevaLa TIkAo ja karI che. ame pUjAIzuM. tame aNaprIDyA rahezo, paNa pUjAnArA taLiye jaze, ane aNaprIchaLyA tarI jaze....' A prasaMga ApaNane kSaNabhara vicAra karatA karI mUke che. ApaNe ApaNA vartamAna jIvana sAthe A prasaMgane sarakhAvIe to ApaNuM jIvana kevuM vAmaNuM lAge ! ApaNe jyAM jaIe tyAM bhaya ja Ubho karIe chIe. ApaNI vANImAM abhaya nathI, ApaNA vartanamAM abhaya nathI, ApaNA haiyAmAM abhaya nathI. cAre bAju bhayanuM sAmrAjya pravartI rahyuM che. ApaNA samAgamamAM AvanAra ApaNo bhaya rAkhe ane sAmAnA samAgamamAM jatAM ApaNe bhaya rAkhIe. A rIte arasaparasa bhaya ne avizvAsa UbhAM che. kharI rIte A bhaya hovo na joIe. prANI ane mAnavI vacce to abhaya, ane vizvAsa hovo joIe ! bhagavAnanAM ghaNAM vizeSaNomAM eka vizeSaNa che - amathakathI. kevuM suMdara che, A vizeSaNa ! bhagavAna abhayanA denArA che. duzmananeya bhagavAna taraphathI bhaya nahi, kUra prANI paNa bhagavAna pAse abhaya thaIne Ave. eTale bhagavAna sAcA arthamAM dAtA che. ApaNe emanA ja bhakta chIe, paNa ApaNe dAtA nahi, paNa khAtA - jenuM maLe tenuM khAdhe ja jaIe. bhagavAna badhuMya jANe che. zuM karyuM, zuM kare che, ne zuM karaze. badhuMya jANavA chatAM enAthI bhaya nahi, khUna karIne gayelo khUnI paNa dayA mATe prabhu pAse jAya to prabhu sabhA vacce ema na kahe ke "alyA khUnI ! tuM ahIM kema have to jAgo ! * 163 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avyo ? e karuNAsAgara to enA upara paNa kSamA ane abhayanI dRSTi ja nAkhavAnA. eTale pApI paNa emanI pAse bhaya vinA jaI zake che. jyAre tamArI dazA kevI che ? koIkanI jarA sarakhIya vAta jANatA ho, to dama mAratA pharo; kahI daIza hoM, huM tAruM badhuMya jANuM . tArI coTI mArA hAthamAM che. ema kahetA jAo ne tamAro svArtha emanI pAsethI kaDhAvatA jAo. taravAra jevI tIkhI vANI hoya, khAbociyA jevuM zuddha hRdaya hoya, kAgaDA jevI doSa gaveSaka dRSTi hoya, ane ziyALa jevI svArthasAdhu buddhi hoya, evA mANaso abhayadAnane jIvanamAM kaI rIte lAvI zake ? evA mANasanuM mana prANImAtranA kalyANamAM rame ema tamane lAge che ? evA mANaso mATe to ema ja kahevAya ke bIjAnuM bhaluM na kare to kAMI nahi paNa koInuM bUruM na kare toya sAruM ! abhaya mATe joIe arpaNanuM zaurya, dharmabhAvathI taraboLa hRdaya, nirbhaya satyamita vaktavya, ane haiyAnI utkaTa udAratA - A guNo Ave tyAre mANasa dAtA bane che. jeNe sAcA dAnano itihAsa sarjyo che, te AvA guNovALA hatA. eTale ja A subhASitamAM kahevAmAM AvyuM che ke : AvA prakAranA dAtA hoya ke na paNa hoya ! nahi to bhAva vinA paisA veranAra dAtAonI kyAM khoTa che ? sAmAnya rIte dhana vAparanArA ghaNA maLaze, paNa AvA jagatakalyANamAM rAcanArA, saunA bhalAmAM khuza thanArA bahu ochA haze. jIvanazilpIonI icchA ApaNane sAcA arthamAM dAtA banAvavAnI che. mArI najara atyAre ghaDiyALa para jAya che. e kahe che ke samayanI maryAdA thaI gaI che. have huM mArA viSayane vadhAre na laMbAvatAM eTaluM ja kahIza : saunuM kalyANa thAo. sau ekabIjAnA kalyANamAM lAgI raho. saunA doSa naSTa thAo. jIvamAtra sukhanI duniyAmAM saphara karo. A pavitra bhAvanAnI naukAmAM ApaNe ApaNI jIvanayAtrA vyatIta karIe evI zubhecchA. 164 = mAnavatAnAM mUlya Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. cAra maMgaLa * cattAri paramaMgANi, dullahANiha jaMtuNo / mANusattaM suI saddhA, saMjamammi a vIriaM // -uttarAdhyayana sUtra cAra sAdhano to jIvane maLavA ghaNAM ja muzkela che. mAnavatA, dharmazravaNa, zraddhA ne saMyamamAM vIryano - parAkramano - upayoga. vidAya veLAe pitA jema potAnA 4 suputrone chellI vAranI bhalAmaNa kare che, * tema bhagavAna mahAvIre pAvApurImAM deha choDatAM pahelAM mAnavajAtane A cAra aMgo kahyAM. $ "mahAnubhAvo ! A vizvamAM A cAra aMga parama maMgaLa che : manuSyatva, zAstranuM zravaNa, zraddhA ane saMyamamAM puruSArtha." mahattA manuSyajanmanI nahi, manuSyatvanI che. manuSyatva vinA A manuSyajanma bhayarUpa che. Aje vizvamAM have to jAgo ! * 15 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyo to abajonI saMkhyAmAM che, paNa manuSyatva na hovAne lIdhe, ATalA vijJAnanAM sAdhano hovA chatAM, azAMti che, hiMsA che, bhaya che. catura mANasa potAnA cAturyathI anyane chetarI rahyo che. baLavAna mANasa potAnA baLanA pratApe bIjAne dabAvI rahyo che. sattAvAna mANasa potAnI sattAthI sAmAne nirdaya rIte kacaDI rahyo che. zrImaMta mANasa paNa potAnA dhananA jore mANasane gulAma gaNI kharIdI rahyo che. A badhuM banI rahyuM che, kAraNa ke manuSyatva naSTa thaI rahyuM che. manuSyatva e gulAbanuM phUla che. phUlane uSNa jaLamAM ukALazo, to e pANIne gulAbajaLa banAvaze, ene ukaraDA para pheMkazo to e tyAM paDyuM paDyuM suvAsa prasarAvaze. ene koI suMdarI veNImAM gUMthaze toya e tyAM zobhAmAM abhivRddhi karaze, ane koI bhakta ene prabhunA mastaka para caDhAvaze toya te eTalI ja namratAthI saurabha mahekAvaze. ene game te sthAnamAM mUko, paNa e potAno dharma nahi cUke. manuSyamAM manuSyatva jIvaMta hoya che, tyAre e paNa sumananI jema mahekatuM hoya che. e jo catura hoya to bhoLA mANasane buddhibharI salAha Ape, e lekhaka hoya to ziSTa sAhitya sarjIne samAjane sanmArge vALe, e baLavAna hoya to nirbaLanuM rakSaNa kare, e sattAvAna hoya to prajAne sahAyatA Ape, ne dhanavAna hoya to e nirdhanano mitra bane; kAraNa ke enuM manuSyatva ene AvAM sArAM kAryo karavA avirata preratuM ja hoya che. sUryano prakAza jagatane lokavyavahAramAM prere che, tema manuSyatva bhalAInI pravRttimAM prere che. sUryanA prakAzamAM prANIsamUha abhaya hoya che. tema manuSyatvanA prakAzamAM mANasano pratyeka vyavahAra abhaya hoya. Aje tame jozo to manuSya sAmA manuSyathI cetIne dUra dUra cAle che; kAraNa ke manuSyatvano hrAsa thayo che. mATe manuSyajanmane maMgaLamaya banAvavA manuSyatvanI punaH pratiSThA karo. bIjuM maMgala che zAstranuM zravaNa. manuSyatvano vikAsa karavAmAM zravaNa khUba sahAyaka bane che. mANasanuM mana pANI jevuM che. e sadA nIcANavALA pradezamAM jatuM hoya che. emAM paNa jo DhALa maLI jAya to pUchavuM ja zuM ! eno vega dviguNita thaI javAno khUba vegathI nIce javAnuM. mANasanuM mana nIce jaI ja rahyuM hatuM, emAM vAsanAthI bhabhUkatuM raMgIluM vAtAvaraNa maLyuM. mANasane unmatta banAve evAM nirlajja nRtyo vadhyAM. Dagale ne pagale vilAsI gItonuM zravaNa vadhyuM, ane mana vadhAre ne vadhAre adhogAmI banyuM. 166 * mAnavatAnAM mUlya --- - Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvA saMyogomAM nIce lapasatA manane UMce laI janAra hoya to te sanzAstranuM zravaNa che. jema paMpathI pANI UMce jAya che tema mahAna puruSonAM jIvanazravaNathI mANasanuM mana UrdhvagAmI thAya che ane jenuM mana pavitra hoya che, te ja AnaMdamAM rahI zake che. AnaMda jagatanI vastuomAM nathI, paNa nirmaLa manamAM che. manamAM nIcatA hoya, apavitratA hoya, aMdhakAra hoya, tyAre to aneka sAdhano hovA chatAM paNa tene nirbhaya AnaMda maLato nathI ane keTalIka vAra to UMDe UMDe vedanAnA daMzathI mANasa pIDAto hoya che. ahIM bhagavAne vAcana karatAM zravaNa eTalA mATe kahyuM che, ethI cAritrazIla puruSanA sAMnidhyano lAbha maLe. enI vANImAMthI nItaratI cAritryanI uSmA zrotAnA haiyAne bharI de. ziyALAmAM agni para lakhela vivecana vAMcavAthI uSmA nathI maLatI, paNa agninA sAMnidhyathI ja uSmA maLe che, tema pustakanA vAcanamAtrathI ApaNAmAM parivartana nathI AvatuM, paNa cAritryavAna puruSonI upAsanAthI ApaNA jIvanamAM tyAganI bhAvanA Ave che ane e Adarza mAnavInI chApa, upadezanI sAthe sAthe ApaNA haiyA para aMkita thAya che. ahIM eka vAta khUba sUcaka che. ApaNe jene sAMbhaLIe te tyAgI hovo joIe. tyAgI eTale mAtra kapaDAM badalAvIne beThelo nahi, paNa niHspRhI ne saMyamI. evAM niHspRhI puruSanA mukhamAMthI nIkaLela vANI nirmaLa jaLanuM kAma kare che. pANIthI jema zarIrano ne vastrono maLa dUra thAya che, tema AvI vANIthI ApaNA AtmA para caDhelA maLano kSaya thAya che. trIjuM maMgaLa te zraddhA. zraddhA e mAnavInuM parama dhana che. mANasa pAse jo zraddhAnI mUDI hoya to ja e jIvanamAM pragati karI zake che. jyAre zraddhA khUTe che, tyAre mAnavapragati thaMbhe che. jIvananA viSama ne vikaTa paMthamAM mANasa zraddhAnA pAtheyathI ja AgaLa vadhI zake che, buddhi kuMThita thAya che, tyAM zraddhA mArga kare che. zraddhAno A jevo tevo vijaya nathI. mANasa koI paNa vastuno prAraMbha tyAM kare che, jyAM ene e vastu pratye zraddhA hoya. paNa e vastu pratye zraddhA kyAre jAge ! jyAre ene potAnA jIvanamAM zraddhA hoya, paNa ene e jIvanamAM zraddhA tyAre ja jAge jyAre ene potAnA AtmAnA astitvamAM asIma zraddhA hoya. Avo AtmazraddhAvAna mANasa AkhA jagata sAme bAtha bhIDI zake. have to jAgo ! 107 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM maMgala te saMyamamAM puruSArtha. mANasa dhana raLavAmAM, ene sAcavavAmAM, vilAsa vadhAravAmAM puruSArtha kare che, paNa saMyamanI vAtamAM e puruSArthahIna banI jAya che. bhagavAna kahe che : "tuM tAro puruSArtha bhogamAM nahi, tyAgamAM kara." bheguM karavAnuM kAma to eka bhikhArI paNa karI zake che, emAM puruSanI mahattA zI ! eka bhikhArI pAse be DabalAM hoya ne mArgamAM trIjuM DabaluM maLe to, ene e jhoLImAM nAkhavAno, bheguM karavAnuM ane bhogavavAnuM kArya to bhikhArI paNa karI zake. mahattA tyAganI che. tyAga mATe amIrI joIe. mahAna hRdaya joIe, prakAzamaya dRSTi joIe. saMyama ekadama nathI Avato. indriyonA ghoDA tophAnI che. emane vaza karavA jevo prabaLa puruSArtha joIe ! emanA moMmAM saMyamanI lagAma na hoya, to te ApaNA jIvanane kyAMya phagAvI de, kAraNa jagata pralobhanothI bhareluM che. AvA pralobhanabharyA jIvanarathane salAmata rIte laI javo hoya to saMyama vinA kema cAle ? ghaNA mANaso kuzaLa hovA chatAM jIvanamAM AgaLa vadhI zakatA nathI, emane zaktio maLI hovA chatAM aMtima vijaya maLato nathI, enuM kAraNa e ja che ke, e saMyamamAM nirbaLa hoya che ethI emanI sAdhanA mAtra vyartha jAya che." mATe mAnavajIvanane vijayavaMtu banAvavA tamArI zaktione, tamArI AvaDatane, tamArI buddhine, tamArA puruSArthane saMyamamAM joDo. mAnavajIvananI parama maMgaLa evI A cAra vAta bhagavAne zrI uttarAdhyayana sUtramAM kahI che. Aja jagatamAM azAntino dAvAnaLa pragaTyo che. zAttinI vAto mAtra havAmAM ja che. vAstavika jagatamAM to baddhizALI mANasane paNa koI mArga dekhAto nathI. cAre bAju AganA bhaDakA che. evA TANe mArA? "mANasa' banavA mATe ne zAntinI duniyA UbhI karavA mATe paNa A maMgaLa satyano pracAra sAhityamAM karavo rahyo ane A aMgone AcAramAM vaNavAM rahyAM. 178 * mAnavatAnAM mUlya For Private & Personal Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sau mya prakRti e evo guNa che ke e jenI prakRtimAM vaNAyo hoya tene jema zAMti Ape che, tema tenA samAgamamAM AvanArane paNa zAMti ApanAra bane che. A guNa AkhA saMsArane sukhamaya banAvanAra che, madhurI havA phelAvanAra che ane IMDha baMdhAI gayelI mithyA mAnyatAne kevI rIte gALavI teno ukela karanAra paNa A saumya prakRti nAmano guNa ja che. sAmA mANasanI kAMIka bhUlane lIdhe, tene jotAM, tamane aNagamo utpanna thAya, chatAM tame tene taka Apo. jema tamane haiyuM, lAgaNI, bhAvanA che, tema tene paNa te badhuM che. kadAca teNe bhUlathI agara saMsAranA saMyogonI viSamatAne lIdhe kaMIka kharAba kArya karyuM hoya to paNa tame tene eka vAra jarU2 kSamA Apo. jema sAgaranI aMdara bharatI-oTa Ave che, tema mAnavInI bhAvanAomAM paNa bharatI-oTa Ave che. jema tame pote have to jAgo ! * 169 15. saumya prakRti Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAMIka bhUla karI hoya ane tamane pazcAttApa thAya, ane pachI ema thAya ke mane A take mAphI Ape, ane sajA na kare to sAruM, tema sAmo mANasa paNa pazcAttApa karIne tamArI pAsethI mAphI icche che, nahi ke sajA. mAnavInI mahAna kSati jo koI hoya to te A che : manuSya jeTalo potAno guno, pote karelI bhUla chupAvavAne icche che, te karatAM sAmA mAnavIno guno, teNe karelI bhUla, pragaTa karavAmAM anekagaNo Atura hoya che, paNa UMDA UtarIne vicAra karazo to mAlUma paDaze ke, jema tamAruM haiyuM kSamA mATe jhaMkhe che tema, sAmA mANasane paNa tamArA jevI ja jhaMkhanA rahe che; enI A AMkho paNa kSamAnI bhUkha mAMgatI hoya che. jenAmAM sAmA mANasanA haiyAne dilane pArakhavAnI zakti nathI te mAnavI nathI. e mAnavajIvana jIvavAne paNa lAyaka nathI ! tema tame paNa koInA saMjogono vicAra na karI zakatA ho, sAmAnI lAgaNInI kadara na karI jANatA ho to tame paNa dAnavonI koTimAM ja gaNAo. itihAsanuM avalokana karazo to evA aneka dAkhalAo maLaze, je ghaNI bhayaMkara bhUlo karavA chatAM koI suMdara taka maLatAM sudharI gayA, unnatinA zikhare pahoMcI gayA; A vAta dhyAnamAM rAkhI tame vartanamAM sAmA mATe evI bhAvanA keLavo ke Aje e bhalo bUro hoya paNa kAle mArA sahavAsathI jarU2 sudharaze ane te mATe tame tamArA hRdayanA daravAjA kholI tenI vAta sAMbhaLo, tene mATe tamArA haiyAmAM je gAMTha baMdhAI gaI hoya tene dUra karo, ane tene jAte ja sudharavAnI taka Apo, tene anutApa karavAno avasara Apo; to te jarU2 sudharaze. -- sAmA mANasanI vAta sAMbhaLatAM tame jAgrata jarU2 raho, cetatA jarU2 raho, sAcA-khoTAnI pArakha karatA raho; paNa sAMbhaLo to jarUra ! amAvAsyAnI ghora aMdhArI rajanImAM paNa tA2lA hoya che ke nahi ? tenuM thoDuM ghaNuM paNa teja kharuM ke nahi ? te tA2lAne bharose paNa tenI sAme mITa mAMDo; tenA pApI hRdayamAM tAraliyA jeTaluM sattva to jarUra haze ! e kALA haiyAmAM paNa eka divasa caMdra jarUra Ugaze, pUrNa kaLAe khIlI nIkaLaze. A dRSTi keLavIne tame tene taka ApavAmAM udAra bano. tamArI jAta mATe jevo vicAra karo cho, tevo sAmA mANasa mATe paNa vicAra karo. ApaNe ema na mAnI levuM joIe ke huM suvarNamAMthI ghaDAyelo chuM ane bIjA pittaLamAMthI, bIjA badhA kharAba ane huM eka ja sAro chuM; AvI kadAgrahI dRSTi jo tamArA jIvanamAM vyApaka banI gaI to tame saMsAramAM AgaLa vadhI zakavAnA nathI. 170 x mAnavatAnAM mUlya Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAka kahe che ke, sagA bApanA vacana upara paNa vizvAsa na karavo, vizvAsathI DagaluM bharavAlAyaka A pRthvI rahI nathI. duniyA evI che ke avasare khasI jAya ! AvI mAnyatAvALo mAnavI potAnA AtmAne AgaLa vadhArI zakato nathI. huM ema nathI kaheto ke koInA para tame saMpUrNa vizvAsa mUkI do; huM to eTaluM ja kahuM chuM ke jAgRtipUrvakano vizvAsa to tame jarUra rAkho. jAgRtipUrvakanA prakAzanI aMdara jIvavuM e jIvananI koI ora lahejata che, enI madhuratA alaukika che. jyAre premanuM vAtAvaraNa vizvAsanI suvAsathI mizrita bane che, tyAre ApaNuM jIvana koI alaukika banI jAya che. Aje ApaNe avizvAsane lIdhe ja satya ne asatya, hiMsA ane ahiMsA daivI saMpatti ne AsurI saMpatti, pAzavatA ne mAnavatA vagerene pUrNa rIte samajI zakatA nathI, saMsAramAM prakAza pAtharI zakatA nathI, ane AtmAne unnata banAvI zakatA nathI. avizvAsanA aMdhArAne lIdhe ja sAmA mANasanA hRdayamAM je avizvAsanuM aMdhAruM hoya che te ApaNA hRdayamAM pesI jAya che. saumya prakRti nAmanA guNano svabhAva prakAza che. ane te AvatA aMdhakArane aTakAve che, roke che, teno avarodha kare che. saumya prakRti nAmano sadguNa e ApaNane udghoSaNA karIne kahe che ke, sahiSNu bano, ne saMsAramAM kaDavA ghUMTaDA gaLI jatAM zIkho; eTaluM ja nahi paNa jheranA ghaDA pItAM paNa zIkho. saMsArane jo zAMtiyama, premamaya ane bhAvanAmaya banAvavo hoya to A saumya prakRti nAmanA guNanI suvAsa jIvanamAM mahekAvI do ! have to jAgo ! - 171 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. jIvanamAM dharma + dharmasya phalamicchanti, dharmaM necchanti mAnavA: X phalaM pApasya necchanti, pApaM kurvanti sAdarAH $ mANaso dharmanuM phaLa-pariNAma icche che, paNa temane dharma Acaravo nathI. ene che pApanuM phaLa joItuM nathI, chatAM pApa Akho * divasa premapUrvaka kare ja jAya che ! vana vyavahAramAM dharmanI agatya zI jI che, teno Aje ahIM vicAra karavAno che. jagata AkhuM AbAdI, A sukhazAMti AnaMda ane saMpattinI icchA kare. che che, paNa te maLe zAthI ? kAraNano vicAra koI karatuM nathI ! kArya joIe che, paNa kAraNa nathI joItuM ! paNa e bane kema ? dharma satyanuM vRkSa che, ane sukha dharmanuM phaLa che, phaLa kone kahevAya ? jhADane hoya, jhADa $ vAvIe nahi to phaLanI prApti kyAMthI thAya? kerIo joIe che, paNa AMbo * vAvavo nathI. dharmanuM phaLa meLavavuM che, paNa 172 mAnavatAnAM mUlya Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma Acaravo nathI, to phaLa kevI rIte maLe ? pApanuM phaLa barabAdI, duHkha, azAnti, zoka ane daridratA che. pApaM kurvanti sAdarA: covIse kalAka pApamAM racyApacyA rahevuM che, pApanI pravRtti karavI che, pApamaya jIvana jIvavuM che, ane puNyanA phaLanI AzA rAkhavI che, te kevI rIte bane ? gamAra paNa evo vicAra nahi kare ke bAvaLanAM bI vAvIe ane AMbo UgI nIkaLe ! jIvanamAM pApanuM paribaLa che : vANI, vartana ane vAcana mukhyatve vilAsa taraphI che, ane phariyAda karIe chIe ke sukha maLatuM nathI ! paNa sukha Ave kyAMthI ? sukha joItuM hoya to dharmamaya jIvana banAvo; paNa dharmanI vAta Ave tyAM to kahezo ke phurasada nathI. paNa yAda rAkhajo ke, eka divasa tamAre parANe anicchAe paNa phurasada kADhavI paDaze, ane te aMtima paLe, tamAruM ghara game teTalA vaibhavathI chalakAtuM haze toye te AkaruM lAgaze, bhAre paDaze. A ja sukhanAM sAdhano e vakhate bhayaMkara lAgaze. Aje ahIM paNa keTalAya evA bAhya dRSTie sukhI dekhAtA mANaso haze, jemanA aMtarane duHkhano koI gupta kIDo satata korI khAto haze ! masAlo nAkhI dUdhapAka banAvyo hoya, aMdarathI sugaMdhI mahepha AvatI hoya, tene pIvA moM sudhI kaToro laI jaIe tyAM koI kahe ke emAM jheranAM be biMduo paDyAM che, to ApaNe tarata e kaToro pheMkI daIe chIe, tene pItA nathI, zuM kAraNa ? kAraNa e ke vastu suMdara che, tenA prati prIti paNa che, paNa te preya che tevI zreya nathI; vastu suMdara hovA chatAM mArI nAkhe tevI te cIja che. tema jyAM jyAM dharma nathI tyAM tyAM badhuM hoya to paNa jheramizrita che. dharma vinA jIvanamAM sukha nahi, zAMti nahi. jema zarIra sAruM na hoya to game teTalo paiso hoya to paNa mANasane cena paDatuM nathI, tema jIvanamAM dharma na hoya to bahAranI game tevI vastuo paNa AtmAne zAMti ApI zakatI nathI. aMtara ujjaDa che jagata para najara nAMkho ! bahArathI sukhI dekhAtA mAnavIo aMtarathI baLI rahelA jaNAze ! temane bahA2thI jonArA koI bhale kahe ke, 'bhAI ! tame to parama sukhI cho.' paNa sAMbhaLanAranuM aMtara jANatuM hoya che ke temanA aMtaramAM keTalA kAMTA bharyA che ! potAnI pIDA pote ja jANe. kapaDAM utAre tyAre zarIra paranAM gUmaDAM dekhAya. bahArathI te sau koI kahe che ke, bhAI dasa lAkhanA dhaNI che, babbe moTaro che, ane AlIzAna baMgalo che. zo vaibhava che !' have to jAgo ! : 173 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa ekAntamAM ene pUchazo to kaheze ke, A badhuM che, paNa bhAIlA ! aMtarano bAga ujjaDa che. aMtarane to A ukaraDo lAge che.' jIvanamAM dharmanuM saMgIta nathI tethI ja bahAra ne aMtaramAM bheda che. tame chApAmAM vAMcyuM haze. eka karoDapati vimAnanA akasmAtamAM marI gayo. e ghaNo vaibhavazALI hato, potAnI AvaDatathI eNe paisAno to Dhaga karyo hato, ane jhaverAtanI peTIo bharI e bahAragAma vimAnamAM jato hato. rastAmAM vimAna saLagyuM, ane AkAzamAM e paNa saLagyo. dharatI ane AkAza vacce enuM karuNa mRtyu thayuM. A sukha ! maratI vakhate bhagavAnanuM nAma saMbhaLAvanAra paNa koI na maLe ! ane hAya ! hAya ! karato vacamAM ja marI paDe. AvAM karuNa mRtyuo sAMbhaLIe chIe tyAre kamakamATI chUTe che. keTalAka rastAmAM gAtA gAtA jAya che : 'duniyA kI majA le lo, duniyA tumhArI hai" paNa huM kahuM chuM ke duniyA tamAma pUrvajo ke mahAna cakravartIonI paNa nathI thaI, to tamArI kaI rIte thavAnI che ? tamArA pUrvajo paNa 'mAruM mAruM' karatAM marI gayA. e zuM laIne gayA ? kaI vastuo sAthe gaI ? hA, je sArAM kAryo karyAM te jarUra sAthe gayAM, bAkI to mAthe pApano bhAra ja. namirAjanuM dRSTAMta tamane khabara che ke pApano udaya Ave che tyAre madhura vastuo paNa amadhura lAge che. koyalano madhura Tahuko paNa kAramo lAge che. namirAja keTalA vaibhavazALI hatA ? e mahArAjavIne vaibhavano pAra nahi. aMtaHpura paNa suMdarIothI bhareluM paNa eka divasa enA dehamAM bhayaMkara roga phATI nIkaLyo. zarIra jvaranI jvALAomAM tapavA lAgyuM. e saLagatAM aMgo para caMdana vilepana karavA mATe enI yauvanavaMtI patnIo caMdana ghasavA beThI. suMdarIonA hAthe ratnanAM kaMkaNa hatAM. je ratnakaMkaNa ane nUpura jhaMkAranAM kavioe bhArobhAra vakhANa karyAM che, jenA zravaNathI hRdaya nAcI UThe ane dilamAM raNakAra jAge; e ja kaMkaNano madhura avAja Aje zULanI jema mirAjanA kAnamAM bhoMkAya che. e kahe che ke 'A karkaza avAja kyAMthI Ave che ?' eka vAra jene sAMbhaLavAnI e jhaMkhanA karato hato te ja Aje ene gamato nathI; kAraNa ke zarIramAM sukha nathI. pApano udaya thAya tyAre tenuM pariNAma du:kha te samaye vaibhavamAM zAnti na dekhAya te sahaja che. maMtrIe kahyuM : 'A avAja kaMkaNano che.' nimarAja kahe : 'mane A karNakaTu avAja gamato nathI.' strIoe eka eka kaMkaNa kADhI nAMkhyuM ane caMdana ghasavA lAgI. thoDI 174 * mAnavatAnAM mUlya Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAra thaI ane nimarAje pUchyuM : 'kema ! have avAja kema thato nathI ?' maMtrIe kahyuM : 'kaMkaNa bene badale eka thavAthI.' ekamAM zAnti, bemAM azAnti ApaNe zIkhyA chIene ! ekaDe eka ane bagaDe be. eno artha zo ? be thAya eTale bagaDe. mirAjane mAMdagImAM kaMkaNamAMthI paNa AtmAnA ekatvanuM bhAna thayuM ane AtmajJAnI thayA. samAdhi-maraNa vidAyaveLAe anekamAMthI AtmA eka ja rahevAno, saune pAchaLa mUkI e AgaLa vadhavAno. A paLa ghaNI ja kaparI hoya che. jIvananA marmane bhedI nAMkhe evI A paLa hoya che. A samaye prabhunuM nAma kone moDhe caDhe ? jeNe sArAM kAryo karyAM hoya, jeNe jIvanamAM prakAzano vicAra karyo hoya, te mANasa AvA samaye prabhunuM smaraNa karI zake. AkhI jiMdagI je ghUMTyuM haze, te aMtasamaye AvIne UbhuM raheze, paNa jeNe jIvanabhara pApano, aMdhakArano vicAra karyo hoya, tene koI 'namo arihaMtANaM' saMbhaLAve toye sAMbhaLavuM na game; kemake jiMdagImAM te aMge prema keLavyo nathI, tenuM mahattva ene samajAyuM nathI; eTale chellI paLe e nAmanuM smaraNa karavuM paNa AkaruM lAge che. mRtyunI nobata vAgatI hoya tyAre prabhu-nAmanI baMsarI kyAMthI saMbhaLAya ? mRtyunI bhayaMkara kalpanAomAM eno AtmA gUMgaLAto hoya tyAM zAMti kyAMthI hoya ? samAdhi kevI rIte maLe ? bhagavAna pAse roja caityavaMdana karatA ho, ne je sUtra bolatA hoya, teno artha samajatA ho, to Ubara paDe ke ApaNe 'jaya vIyarAyamAM zI mAMgaNI karIe chIe ! dhana nahi, strI nahi, putra-putrI nahi, paNa samAdhi-maraNanI prArthanA karIe chIe. sahimarAM prabhu, mAre kAMI na joIe ! mane samAdhi-maraNa maLo. zAMtibharyuM prazAnta mRtyu maLo. Aha ! jJAnIoe mRtyune paNa satkAryuM ! enI paNa mAgaNI karI ! jJAnInI mRtyu mATe paNa kevI taiyArI ! game te ghaDIe javAnuM che to dareka mANase jIvananI taiyArI karI rAkhavI joIe. vepArI to DAhyA kahevAya. pANI pahelAM pALa bAMdhe. tame kahezo amane vepAramAM samajaNa paDe. AmAM samaja na paDe. paNa jJAnIo kahe che paNa samaje ja chUTako che. nahi samajo to aMtasamaya bagaDI jaze. Ane have to jAgo ! : 175 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vastupALa ne tejapALa paNa tamArI jema saMsArI hatA, paNa emanuM jIvana dharmamaya hatuM. emaNe emano vaibhava AbunAM saMgemaramaramAM ne ArasamAM korIne emanA vaibhavane, emanA jIvanane, amara banAvyuM. emanuM mRtyu thayuM, paNa te kyAM ? jANe yAtrAne bahAne maraNanI sAme gayA ? emaNe mRtyune paNa zaramAvyuM. evo ja prasaMge gujarAtanA mahAmaMtrI zrI udayanano che. emanuM vIramRtyu vicAravA jevuM che. gujarAtane enI pUrI pichAna nathI. zrI munazI jevA keTalAka lekhakoe aitihAsika sAhityane anyAya karyo che. itihAsanAM tejasvI pAtrone potAnI manasvI vRttiothI raMgIne potAnA mAnasanuM pradarzana bharyuM che. pratApI pAtronI pavitratA sAmAnya mAnasamAM AvatI ja nathI. mahAmaMtrI udayanane zrI ka. mA. munazIe potAnI navalakathAomAM sAva haNA cItaryA che. emanI e navalakathAomAM jANItI aMgrejI navalakathAonI punarAvRttio jevI che. emAM je je pAtro hatAM te te pAtro potAnI navalamAM khaDAM karavAM, ne ene itihAsano AbhAsa ApavA emaNe solaMkI yuga pasaMda karyo ane e vakhatanAM pAtrone manaphAvatAM goThavIne game te rIte ghaDyAM che. teoe eka prasaMge jAhera karyuM hatuM ke muMjAlane ThekANe pahelAM zAMtu mUkyo hato, paNa pachI pheravI nAkhyo. maMjarI emanI kalpanAnuM pAtra che ! Ama emaNe navalakathAno rasa jamAvavA gujarAtanAM pratibhAzALI pAtrono khurado karI nAkhyo che. itihAsanA satyane bhraSTa karyuM che. A vakhate eka bharavADanuM dRSTAMta yAda Ave che. strI-puruSa nadI UtaratAM hatAM. strIe potAnA page suMdara meMdI mUkI hatI. puruSane eno moha hato. strIne page pANI na aDe e mATe eNe strIne avaLI pakaDI. mAthuM nIce ne paga upara. strI pANI pIne marI gaI, paNa pelA puruSe kahyuM : bhale jIva gayo. paNa raMga to rahyo." Ama gujarAtanA A jANItA navalakathAkAre navalakathAono "TesTa' jALavavA keTalAMya mahApratApI pAtrono khurado karI nAkhyo che. AjanA udAra yugamAM zrI munazI jevAe e pAtrone nyAya ApI potAnA apakRtyanuM prAyazcitta karavuM ghaTe. A to e prAsaMgika vAta thaI. have ApaNe mULa vAta para AvIe. gurjara itihAsanA ghaDavaiyAomAM mahAmaMtrI udayananuM sthAna anupama che. eMzI varSanA mahAyoddhA zrI udayana mRtyuzadhyA para poDhayA che. samarAMgaNanI e bhUmi che. emaNe saurASTra para kaparo vijaya to meLavyo che, 176 - mAnavatAnAM mUlya Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa deha ghAthI jarjarita thayo che. vidAya veLAe emane gurudarzananI pyAsa jAgI. jeNe samagra jIvanamAM deva-guru-dharmanI upAsanA karI che, tene te atyAre kema vIsarI zake ? emaNe kahyuM : "mane eka ja icchA che. prabhunuM nAma saMbhaLAvanAra koI tyAgInA sAMnidhyamAM mAro deha choDuM.' A samarabhUmimAM tyAgI sAdhu lAvavA kyAMthI ? raNamedAnamAM eka taragALo hato. eNe sAdhuno veza bhajavavA hA kahI. e sAdhuno veza paherI hAja2 thayo ane dUrathI ja dharmalAbha kahI Ubho rahyo. mahAmaMtrI zrI udayana sAdhune jotAM ja pathArImAMthI ardhA beThA thaI gayA. emanI AMkhomAM premanAM jhaLajhaLiyAM AvyAM. emane thayuM, mAruM keTaluM puNya ke aMtasamaye AvA tyAgI mahAtmAnAM mane darzana thayAM. emaNe caraNaraja lIdhI. pelAe 'namo arihaMtALam' saMbhaLAvyuM. mahAmaMtrInuM mAthuM namyuM. emaNe chelluM zaraNa lIdhuM. 'rihaMta zaramAM pavadhnami' arihaMtane zaraNe jAuM chuM. aisI dazA ho bhagavAna, jaba prANa tanase nIkale, gururAja ho nikaTameM, aura dharma ho mere ghaTameM. jIvana dharmamaya ne pavitra hoya to e ja samaye guru yAda Ave. mahAmaMtrI zrI udayane prabhunuM nAma japatAM mRtyunuM zaraNa lIdhuM. e pachI rAjya taraphathI taragALAne sAruM inAma ApavA mAMDyuM. tyAre teNe teno asvIkAra karatAM kahyuM : "nA, dravya mAre na khape. je vezanAM darzanathI mahAmaMtrI jevAnuM maraNa sudharyuM, je vezanA caraNomAM zrI udayana jevA mahAmaMtrI paNa name, evo pAvanakArI pavitra veza maLavA chatAM huM choDuM to mArA jevo durbhAgI koNa ? mane tyAganA paMthe javA do. huM koI jJAnIgurunA zaraNamAM jaI, zAstrano abhyAsa karI, cAritra pALI mArA jIvanane dhanya banAvIza. mane javA do "arihaMta zaranuM vavajJAnaM." : " veza laIne bhajavatAM AvaDavo joIe. tame paNa manuSya-bhavano veza bhajavo cho ne ? chappana iMcano Dagalo pahe2vA mAtrathI kAMI manuSya na thavAya. bahAranA vezamAM sau sArA dekhAya che, sArA dekhAvAno prayatna paNa kare che; paNa kharekhara sArA thavAne keTalA prayatna kare che ? phoTo paDAvavA jAo tyAre kevA dekhAo cho ? bahAra suMdara ane aMdara bagADa, A kyAM sudhI cAlaze ? aMte prabhunA darabAramAM to aMdaranuM bahAra AvyA vinA nahi rahe ne ? kudarate ApaNI chAtImAM vicAro jovAnI bArI nathI mUkI. evI bArI hoya to zuM pariNAma Ave ? pola badhI UdhaDI ja jAya ne ? badhA dAvapeca have to jAgo ! * 177 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dekhAvA lAge ne ! tamArA dilamAM koNa 2me che, ane kevA vicAro Ave che, e badhuM dekhAya to pachI tamAro koI saMga paNa na kare ! peTano chokaro paNa kahe ke tame dUra raho, strI paNa saMbhaLAvI de ke tame kevA cho, te have joI lIdhA. pati paNa kahI de ke tuM kevI satI che, te samajAI gayuM. paNa sAruM che ke evI bArI nathI, paNa duniyA na jue to kAMI nahi. anaMta siddho to jue che ne ! prabhu ApaNAM kAryono sAkSI che; mATe manuSyatvanI chabIne dharmanI phremathI mo. eka kavi kahe che : 'narabhava nagara sohAmaNuM pAmIne karaje vepAra.' corAzI lAkhanA pherAmAM A narabhava nagara anupama che. manuSya-deharUpI uttama baMdara maLyuM che. jIvana evuM banAvo ke game te paLe mRtyu Ave to paNa mukha para prasannatA hoya. Aje to aMtasamaye davAkhAne laI jAya, tyAM abhakSya ane apeya davA pIne mRtyu pAme ? davA pIne koI amara thayuM che ke ? amaratvane Are amaratva kyAM che ? davA ane DaoNkTaro amara nahi banAvI zake. amaratva mATe eka rUpaka che. devoe ghaNA kaSTa amRta zodhyuM, paNa rAkhavuM kyAM ke jethI te mAnavajAtane hAtha paDe nahi ? 1. eka deve kahyuM : "parvatanI Toca para mUko." javAba maLyo "je mAnava mAunTa eNvaresTane sara karI zake te kayA zikhare na pahoMce ?' tyAre saMtADavuM kyAM ? bIjA deve kahyuM : "parvatanI guphAmAM ke khINamAM saMtADo." uttara maLyo : "je mANasoe mAIlo UMDI khINo ane khANo khodI, telanA kUvA ane pAtALakUvA khodyA, te guphAone rahevA deze kharA ?'' eTalAmAM eka vibudha bolyo : "amRtane eve sthAne mUko ke jyAM mANasane zodhavAnuM mana na thAya....jeno vicAra sarakhoya na Ave.' eTale amRtane mANasanA haiyAmAM mUkyuM. te divasathI mANasa bahAra sarvatra amaratvane zodhato phare che, paNa aMta2mAM, potAnA haiyAmAM to tapAsato ja nathI. enI sAme ja che, enI ja upara paga mUkI e AgaLa vadhe che ! jJAnIo A vAtane sAdI bhASAmAM samajAve che : 'jema vana DhUMDhe mRga kastUrIyo, levA mRgamada gaMdha.' haraNanI DUMTImAM kastUrI che, paNa e tyAM zodhatuM nathI, je dizAmAMthI pavana Ave che, e dizA bhaNI doTa mUke che ! tema amRta 178 : mAnavatAnAM mUlya Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNI pAse che, paNa ApaNe aMtaramAM DUbakI mAratA nathI, ane jyAM tyAM zodhatA pharIe chIe. loko dharmane bAhyAcAramAM zodhI rahyA che. maMdiromAM jaI jorazorathI ghaMTa vagADyA kare che, jANe bhagavAnane jagADatA na hoya ! saune bAhya dharma joIe che, aMtaradharma adazya thato jAya che. are bhAI ! sAco dharma aMdara che, mATe aMdara Avo. Aja vijJAna vadhyuM che, paNa Atma-vijJAna vinA badhuM nakAmuM che. e duniyAnuM badhuM apAvaze, paNa amaratva nahi apAve. amRta AtmAmAMthI ja pragaTavAnuM che. deha bhale paDe, paNa AtmA nathI paDavAno. A dRSTi AjanA vijJAnamAM kyAM che ! - zrI sAgarajI mahArAja mAMdA hatA. bhaktoe DaoNkTarane bolAvyA. mahArAjazrInI chellI sthiti hatI. DokaTare tapAsIne khAnagImAM jaI eka bhAIne kahyuM, "sIriyasa che." mahArAjazrInA kAne A zabdo paDyA. emaNe kahyuM, "are bhalA DaoNkTara ! A vAtane khUNAmAM jaIne zuM kaho cho ? have bhaya kyAM che, ke gabharAvAnuM hoya ? samarAMgaNanA maraNiyA laDavaiyAne mRtyuno bhaya kevo ? e laDavA mATe to nIkaLyo che. ame mRtyunI sAme jaMga khelavA to sAdhu thayA chIe." A sAMbhaLI sau namI paDyA. mRtyunI chellI paLe paNa kevuM bairya ! mRtyu pratye kevI beparavAI ! kiMmata dehanI nahi, paNa AtmAnI che ! e mATe eka suMdara dRSTAMta ApuM. jIvananAM mUlya eka kaMjUsa karoDapatinuM zaba smazAnamAM paDyuM hatuM. e smazAna nadIne kinAre hatuM. A vahetI nadInA kinAre eka yogI beThA hatA. eTalAmAM eka bhUkhya ziyALa pelA zaba pAse AvyuM, ane zaba para tarApa mArI. tyAM yogI bolyA : "ra re navU ! mugdha mukya sahasI nI nIcuM vadhu ziyALa ! rahevA de, rahevA de. A nIca deha che. enI kAyA nidAne pAtra che, ene khAIza to tArI buddhi paNa bhraSTa thaI jaze.' ziyALe kahyuM : "bApu ! mane khUba bhUkha lAgI che. huM bIjuM kAMI nahi khAuM, huM to mAtra enA hAtha ja khAIza. yogI kahe : "hAtha na khavAya, kAraNa ke to navanita - A hAtha have to jAgo ! ka 179 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAnathI vegaLA rahyA che. A hAthe dAna karyuM nathI. A hAthathI eNe lUMTa ja calAvI che. A hAthathI eNe noTanAM baMDalo ja bhegAM karyAM che. kevI rIte bhegAM karyAM che, tenI tane khabara che ? lUMTIne, phasAvIne, ajJAnamAM rAkhIne, vizvAsaghAta karIne bhegAM karyAM che.' A vAta vicAravA jevI che. bheguM to karyuM paNa sAthe zuM AvavAnuM ? pAchaLa mUkIne javA mATe keTalAM pApo thaI rahyAM che ? puNyano sUrya tape che, tyAM sudhI paisAno prakAza Ave che, e AthamatAM AtmAnuM zuM ? jaba laga tere puNya kA, AyA nahIM karAra, taba laga sabakucha mApha hai, gunA karo hajAra. jyAM sudhI puNya che, tyAM sudhI dhamadhokAra cAle. UMdhuM nAkhazo toya sIdhuM paDaze. puNyano karAra pUro thaze, eTale pApano vAro Avaze. pachI savaLuM karazo toya avaLuM paDaze. lakSmIne rAkhavA mAgazo toya te tALI daIne cAlI jaze. atyAre tamArI pAse che, tyAre tame vAparo, nahi to lakSmI tamArI pAse kaI rIte Take ? Aje to lokonI vRtti evI thaI che ke, huM AkhA gAmanuM khAuM, mAruM khAya enuM nakhoda jAya. AvI vRtti hoya tyAM udAratA kema saMbhave ? AvA mANaso kadAca dAna kare to te paNa kIrti mATe. pAMca hajAra rUpiyA kharcIne bIje divase kyAM jue ? chApAmAM. chApAmAM potAnA samAcAra ane phoTA na jue to peTamAM goTA ja UpaDe ne ! dAna eka prakArano vyApAra na banavo joIe. dAnavIra puruSoe pAlitANAmAM maMdironuM nagara UbhuM karyuM, paNa kyAMya nAma na maLe. Aja to eka 'paTa' karAve toya aMdara nAma kotarAve ! ane ekaluM potAnuM ke potAnA pitAnuM nahi. paNa gha2mAM hoya te badhAMnuM. zuM kIrtibhUkha ? tame kahezo : 'ame amArA paisA ApIe to badalo na mAgIe?' paNa huM tamane pUchuM chuM ke tame A paisA lAvyA kyAMthI ? garIbo pAsethI ne ? to jemanA che, temane Apo cho, temAM ATalA zAnA phulAo cho ? eka ThekANe Tekaro che, eno artha e ja ke bIje ThekANe khADo paDyo che ! pahelAMnA jamAnAmAM sukhI mANaso gharamAMthI nIkaLatA tyAre apaMga mANaso temanI vATa joIne besatA. phUlA, laMgaDA, AMdhaLAonuM e poSaNa karatA, ane khissAmAM sonAmahoro paNa rAkhatA. jarUriyAtavALA sArA 180 mAnavatAnAM mUlya Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasane joI sonAmahorothI khIsuM paNa bharI detA. evA dAtAo gayA. Aja to kevA rahyA; te kavi kahe che dAtA dAtA mara gaye, raha gaye makhkhIcUsa, lene dene meM kucha nahi, laDane meM majabUta.' Aja to A moTono mahimA jAgyo che. moTaranI AgaLa koI garIba Ave to kacarAI mare, ane pAchaLa paDe to dhumADAnA goTA maLe. garIbo dhaniko pAse AzA na rAkhe to konI pAse rAkhe ? koI garIba zrImaMtanA baMgalA pAse jAya to bhaiyo cora jANI dhakkA mAre. jo ke keTalAka sArA zrImaMto hoya che, paNa te keTalA ? AMgaLInA veDhA para Ave eTalA ja ne ? bhIkha mAgavA AvanAra to bhikSA mAMge che, ane jANe ADakataro tamane upadeza paNa de che, "zeTha, gayA bhavamAM amArI pAse paNa tamArA jevo ja vaibhava hato. saMpatti hatI paNa ame na ApyuM eTale amAre tamAre tyAM mAgavA AvavAno vAro Avyo, tame Aje nahi Apo to AvatA bhave tamAre paNa amArI jema ja mAMgavuM paDaze, mATe Apo...' A hAtha dAnathI zobhe che, kaMkaNa ke ghaDiyALathI nahi, hAthathI dAna na apAyuM to e ziyALa jevA pazunA khAvAnA kAmamAM paNa nahi Ave. cAMdA to kAgaDo paNa joI zake yogIe jyAre ziyALane kahyuM ke A mRtadehanA hAthe dAna karyuM nathI, paNa lUMTa karI che; mATe A be hAtha khAvA lAyaka nathI, tyAre ziyALe kahyuM : "AnA be kAna khAuM ?'' A yogI kahe : ''nahi, kAna paNa nahi. zrutipaTI sArazrutidrohiLau kAne dharmakathA sAMbhaLI nathI. darzanakathA A kAnane sparzI nathI. teNe to vilAsI gANAM zAMtithI sAMbhaLyAM che, duniyAnA nyUjha sAMbhaLyA che, AtmAnA nyUjha sAMbhaLavAnI ene phurasada nathI maLI. kAnane rAjakathA sAMbhaLavI game. dezakathA sAMbhaLavAmAM rasa Ave. khAvApIvAnI vAtamAM bhojanakathAmAM kAna savaLA thaI jAya ane strIkathA Ave tyAM to temAM tallIna thaI jAya, ekAgra banI jAya: paNa nItikathA kADho to bhAIne jhokAM Ave, ALasa caDhe. kahe ke samaya nathI. kadAca koI prasaMgamAM na chUTake sAMbhaLavA besI jAya to evA zAhukAra ke jarAya sAthe laIne na jAya ! sAMbhaLeluM badhuM ja tyAM mUkI jAya ! laI jAya to coramAM khape ne ! have to jAgo ! A 181 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnI vAta eka kalAka paNa sAMbhaLavA mATe samaya na maLe to mANasAI kaI rIte Ave ? mAnavatA kaI rIte jAge ? Atmaprabodha kaI rIte thAya ? trevIsa kalAka A kAnamAM duniyAnuM jhera reDAI rahyuM che. e jherane dhonAra koI hoya to vItarAganI A pavitra vANI che. A vANInAM pANI na maLe to AtmAnI malinatA kaI rIte TaLe ? Akho divasa duniyAmAM jozo to niMdA sivAya kAMI na maLe. cAra mANasa bhegA thAya to niMdA karavAnA. prazaMsA koInAya moDhe Ave che ? AkhA divasamAM tame keTalA mANasanA saddaguNa juo cho ? ane durguNa keTalAnA juo cho ? tamArA dhyAnamAM pahelo guNa Ave che ke avaguNa ? cAMdA jovAnuM kAma to kAgaDA paNa karI zake che; e ja kAma mAnavInI dRSTi karaze to mAnavInI mahattA zI ? pApIonAM pApo ja pApIone mAraze. enI niMdA karI tame zuM karavA tamArA AtmAne malina karo cho ? yAda rAkhajo ke niMdA paNa dArU jevI mAdaka vastu che. eno kepha caDhyA pachI mANasa cUpa rahI zakato ja nathI. pachI to e vagara bolAvyo, vinA pUchuye paNa jenA tenA avarNavAda-niMdA bolato pharavAno. jUnI kahevata hatI : cAra maLe coTalA, toDI nAkhe oTalA, have e kahevatane pheravavI paDaze. bahenone gharanI javAbadArIne lIdhe oTalA toDavAnI phurasada rahI nathI. have to puruSo ja bhegA thaIne cUMTaNImAM ne umedavArImAM oTalA toDatA hoya che. eTale cAra maLe coTalI to toDI nAkhe (ko'kanI) roTalI ! savArathI UThIne prabhunuM nAma levAne badale oTalA para chApAM laIne besI jAya, ane dAtaNa karatAM karatAM chApuM vAMcato jAya ane AkhI duniyAnuM jANe pote na jANato hoya ema vAMcato jAya ! be-pAMca enI pAse besIne AvI vAto sAMbhaLI manamAM DolatA jAya. are, AvI kAramI kALI kathAo sAMbhaLavA mATe A kAna maLyA che ? patrakArono dharma A sthaLe eTaluM kahevuM joIe. Aje keTalAka patrakAro paNa potAno dharma bhUlyA che. prajAne zuM pIrasavuM e patrakAranA viveka upara AdhAra rAkhe che. patrakAra vivekI hoya to prajAne tArI zake. prajAne mahAna banAvI zake ane prajA unnata bhAvanAmaya bane evuM sAttvika sAhitya pIrasI zake. Aje upadezakonuM sthAna chApAMoe lIdhuM che. upadezako khUNAmAM che, patra jAheramAM che, prajAmAnasa upara patranI asara jevI tevI nathI. e dhAre te karI zake, 182 - mAnavatAnAM mUlya Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale patrakAranI prajJA paNa viveka mAge che; tema vAcakanI pAse paNa vivekano cIpiyo hoya to, e grahaNa karavA lAyaka grahaNa kare, ne niMgha temaja ayogya hoya tene jatuM kare. Avo viveka haze to A kAna dhanya thaze, nahi to A kAna ziyALanA khAvAnA kAmamAMya nahi Ave. sauMdaryanA azvano savAra koNa thaI zake ? joyuM ? yogIe hAthane niMgha gaNyA, pavitra zravaNa vinAnA kAnane ayogya kahyA, tyAre ziyALe pUchyuM, 'to AMkha khAuM ?' yogI kahe : "netre sAdhuvitonena rahite A AMkhoe sAdhupuruSonAM darzana nathI karyAM; sAdhupuruSo ene gamyA ja nathI. satapuruSone sAme AvatA joI eNe AMkha ADI karI che. A AMkhoe strIonAM udbhaTa rUpa jovAmAM ja janmAro kADhyo. rUpamAM, raMgamAM, saundaryamAM A AMkho khUMcI gaI. je vastune jovAnI nA pADI tyAM A nayano TharyAM, ane jyAM nayanone TharavAnuM kahyuM tyAMthI khasyAM.'' - tame rastA parathI pasAra thAo cho tyAre juo cho ne ? mANasonI AMkho ThekANe hoya che kharI ? e kevI ADI-avaLI bhaTake che ? keTalIka vAra to A AMkho evA evA sthAnamAM tallIna thaI jAya che ke koInI sAthe athaDAya tyAre ja ene bhAna Ave, ethI ja to akasmAto (Accidents) vadhyA che ? dekhatA AMdhaLAonI saMkhyA Aje ochI nathI, AvA aMdhone sAcAM saundaryadarzana kyAMthI lAdhe ? saMyamanI lagAma jenA hAthamAM hoya te ja saundaryanA azva upara caDhI zake. A AMkhone cAmaDInA rUpano saundaryano kevo rasa che te juo. ciMtanAtmaka sAhitya vAMcatAM AMkhanI pApaNo para UMdha caDhI bese, paNa sinemA ke nATakamAM jhokAM Ave kharAM ? enuM kAraNa e ja ke AMkhamA vikAra che, vikArane vikArI vastu ja game. sauMdarya kAMTo nathI : phUla che. eka kavie kahyu che : Beauty is to admire and not to touch if it is touched it is spoiled.' saundarya prazaMsAbharelI dRSTithI jovA mATe che. sparzavA mATe nathI. sparzatAM nAza pAme. paNa te kayuM saundarya ? A cAmaDAmAM vaseluM ke prakRtimAM vaNAyeluM ? dehadezavAsI saundaryane DhUMDhanArI AMkho pApI che AvI AMkho eka sthAnathI bIje sthAne athaDAyA ja karavAnI. ene sthiratA kyAMthI hoya ? AtmadezavAsI have to jAgo ! 183 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saundarya mATe kahevAya che zuddham pAvi saundaryam - e saundarya zuddha che, pApane nahi sparzeluM te pavitra che. ApaNA mahAkavi kahe che. o rasatarasyA bALa, rasanI rIta na bhUlazo ! prabhue bAMdhI pALa, rasasAgaranI puNyathI." cAmaDAnI rUpakaDI pUtaLIonI zodhamAM jyAM sudhI AMkho pachADA khAtI hoya tyAM sudhI tenAmAM saundaryarasa upAsikA zuddha cetanA che ema kema kahevAya ? huM kahuM chuM, saundaryanA bhakta banajo. ene pUjajo. paNa te saundarya Atmika hovuM joIe. yAda rAkhajo saundarya kAMTo nathI, phUla che. enAM darzanathI ghA na vAge, paNa hRdaya suvAsita thAya. DaMkha lAge tyAM saundarya nathI paNa vAsanA che. sinemA jaIne AvyA pachI haiyuM nirmaLa ne haLavuM nathI banatuM, paNa vikalponA bhArathI bhAre bane che, jyAre vItarAganAM darzanathI mana vikalpothI mukta banI haLavuM ne suvAsita bane che. eTale kavie kahyuM che : akhiyana meM avikArA jinaMdA, terI akhiyanameM avikArA, zAMta ruci paramANu nipAyA, tuja mudrA manohArA. he bhagavAna ! tArI AMkhomAM adhikAra che, kAraNa ke zAMta ane pavitra paramANuothI ghaDAyelI tArI manohara mudrAmAM vikAra kyAMthI hoya ? amArI AMkho vikArI che; kAraNa ke rAga ane dveSanA apavitra paramANuothI ghaDAyelA amArA dehamAM avikAra kyAMthI hoya ? amArA vikAranA aMdhakArane tArAM darzananI jyotamAM ame bALavA mATe AvyA chIe. ene tuM bALI nAkha ane amane paNa avikArI banAva. ApaNI AMkhomAM zuM bharyuM che te ApaNane dekhAtuM nathI. jema moM para DAgha hoya paNa ApaNane na dekhAya, arIso maLe to ja ApaNe ApaNA mukha para rahelA DAghane joI zakIe. tema AgamazAstrano arIso maLe to ApaNI AMkhomAM rahelA vikArane ApaNe joI zakIe, paNa ApaNane te jovAnI phurasada nathI. mohanI mahAprasAda madirA pIne ApaNo AtmA cakacUra banyo che; ghelo banyo che. ghenamAM e potAnA doSano Topalo bIjA para DhoLe che. eka mANasane amadAvAdathI muMbaI javuM hatuM. eNe muMbaInI TikiTa kaDhAvI ane pleTaphorma para Avyo, te dArU pIne cakacUra banyo hato. kephamAM kaI gADImAM besavuM enuM ene bhAna na rahyuM. te Abu bhaNI jatI gADImAM 184 mAnavatAnAM mUlya Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caDhI beTho. gADI UpaDI. mahesANA AvatAM TikiTa-cekara Avyo, eNe TikiTa mAMgI. TikiTa joI eNe kahyuM, "A tamArI TikiTa to muMbaInI che, ane tame to dilhI melamAM beThA cho. tame bhUlyA cho !'' A sAMbhaLI pelo dArUDiyo tADUkyo : "huM bhUluM ? huM to barAbara joIne ja beTho chuM. paNa tamArA DrAivare dArU pIdho lAge che. e muMbaI laI javAne badale gADI A bAju laI Avyo che, ene nIce utAro ane kaho ke gADI pAchI muMbaI bhaNI hAMke.'' vicAro ! dArU koNe pIdho hato ? AvI dazA jagatanI che ! pote bhUlonI AMdhImAM aTavAI gayuM che ane bIjAnI bhUlo zodhI rahyuM che. kephamAM potAne potAnA gAmanI khabara nathI. ApaNuM gAma e A phAnI duniyA nathI. ahIM to alpa samaya mATe AvyA chIe, ahIM visAmo lIdhA pachI ahIMthI AgaLa vadhavAnuM che. ApaNuM dhAma dUra che, u52 che, sUrya ne caMdranIye pelI pAra che, jyAM sUryano prakAza paNa jhAMkho lAge evA prakAzamaya, saundaryamaya, mokSapradezano nivAsI ApaNo A AtmA che. eno vicAra svapnamAM paNa Ave che ? eka gAmamAM eka bhAIe prazna karyo, tyAM mokSamAM khAI-pIne vAto karavAnI kharI ke nahi ?" meM kahyuM : "tyAM vAto kevI ? tyAM to ApaNo AtmA anaMta jJAnamayaprakAzamaya hoya che. vItarAgane vAto kevI ?'' tyAre pharI prazna karyo, "to pachI vAto vinA amAro samaya kaI rIte pasAra thAya ? ame to mUMjhAI jaIe...'' mane vicAra Avyo ke je loko vAta vinA rahI zakatA nathI, ghoMghATa vinA jIvI zakatA nathI, kolAhala vinA temane potAnuM jIvana zUnya lAge che, AvA mANasone A mokSanI anaMta prakAzamaya pradezanI kalpanAya kyAMthI Ave ? kephamAM kadI svastha vicAra Avato ja nathI, mohano paNa kepha che, AmAM AtmAnI sahaja ne vAstavika dRSTino vikAsa kyAMthI hoya ? AtmAnI naisargika dRSTi jAge to samajAya ke AtmA ja eka evI cIja che jene agni bALI na zake, pavana sUkavI na zake, talavA2 chedI na zake, pANI bhIMjavI na zake. e vinA snAne pavitra che, ane AbhUSaNo vinA paNa suMdaratama che. AvA AtmasaundaryanuM ekAduM kiraNa paNa maLe to A dRSTi dhanya bane. e vinA to A AMkha ziyALane khAvA mATe paNa khAvA yogya nathI. yogIe have to jAgo ! * 185 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAtha, kAna ane AMkha khAvAnI nA kahI, tyAre ziyALe kahyuM : "to A be paga khAuM ?" yogI kahe : "pAvI na tIrthanatau / bhAI, paga paNa khAIza nahi, kAraNa ke e tIrthe gayA nathI. kadAca koIkavAra tIrthe jAya to paNa ghoDAgADImAM, moTaramAM ke DoLImAM. bIjAne mAthe potAno bhAra nAkhI tIrthe gayA tethI zuM vaLyuM ? potAnA snehI AvavAnA che, ema jANavA maLe ane vAhana na hoya to page cAlIne paNa sAme jAya. savAre pharavA javAnuM walking mATe javAnuM hoya to mAIlo sudhI cAle. koI AsAmI pheIla thaI javAnI che, ema sAMbhaLe to adharAte paNa vAhana vinA tyAM doDI jAya, paNa yAtrAe jatAM thAka lAge. paisAnuM nAma Ave tyA pagamAM jora Ave. prabhunuM nAma Ave tyAM kaMTALo Ave. zarIrane zrama ApyA vinA, page cAlIne gayA vinA, yAtrAno pUrNa lAbha kaI rIte maLe ? AjakAla yAtrAnAM dhAmo, tIrthasthAno ane dharmasthAno ayogya AtmAone lIdhe karmasthAno banI rahyAM che. tyA jAya eTale na khAvAnuM khAya, na pIvAnuM pIe, jugAra 2me ane lahera kare. tame tIrthasthAnomAM rahelI dharmazALAonI oraDIo jozo to tamane lAgaze : kyAMka bIDInAM ThUMThAM paDyAM haze, kyAMka sigAreTano kacaro paDyo haze, dIvAla para pAnanI picakArIo mArelI haze ane AvanAra sapUtonAM nAma kolasAnA kALA akSaromAM kotarelAM haze ! A oraDIo ApaNI zucitA ne saMskAritAnI pArAzIzI samI che. A badhuM banI rahyuM che, kAraNa ke jIvanamAM dharma nathI. dharmane lokoe maMdiramAM ja pUrI rAkhyo che. ene have bahAra lAvo. jIvanamAM lAvo. mANasa jema jame che rasoDAmAM, paNa e khorAkane pacAve che bajAramAM. pacAvavA mATe rasoDAmAM ja besI rahevuM paDatuM nathI, tema mANase upAzraya ne maMdiromAMthI dharmane grahaNa karI, eno upayoga vyavahAramAM bajAromAM karavo joIe. dharmane maMdiramAM ja na rakhAya. dharma jIvanamAM, vyavahAramAM ane vartanamAM Avaze to ja eno mahimA vadhaze, to ja e dhanya thaze. to ja e jIvaMta banaze. sAcI yAtrA konuM nAma ? thoDAM varSo pahelAMnI A vAta che, jyAre loko yAtrA vAhanamAM nahi, paNa pagapALI karatA hatA, te divasanI A vAta che. eka zeTha takhatagaDhathI pAlitANAnI yAtrAe gayA. sAthe emanAM patnI paNa hatAM. baMne jaNa lAMbo pravAsa karI pAlitANA pahoMcyAM. girirAja upara cAlIne caDhyAM ne devanagarInAM - 186 mAnavatAnAM mUlya Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana karyA. prabhunAM darzanathI emano AtmA nAcI UThyo. je vastu ghaNAM kaSTa pachI lAMbe gALe maLe tenuM mahattva koI ora hoya che. zeThe paNa ghaNA pravAsa pachI jIvanamAM prathamavAra ja AdIzvara prabhune joyA. emano AtmA DolI UThyo. AnaMdamAM DolatAM zeTha maMdiranI bahAra nIkaLyA, tyAM eka sAdhuno bheTo thayo. zeThe emane paNa premathI namana karyuM. sAdhue pUchyuM: "zeTha, tame dUrathI yAtrAe AvyA dekhAo cho ?" zeThe be hAtha joDI "hA kahI. sAdhue kahyuM : "tame darzana karyA, have to tame tamArA gAma bhegA thazo, paNa darzananI mIThI yAda haiyAmAM kaI rIte rAkhazo ? jo A pavitra sthaLamAM koI niyama lo, koI saMbhAraNuM lo, to koIka mIThI smRti haiyAmAM sadAkALa TakI rahe, bAkI paththara upADIne to majUro paNa A tIrtha upara Ave che. emane thoDo ja yAtrAno lAbha maLavAno hato ? yAtrA to te ke jenI mIThI yAda ApaNA jIvanane koI sadguNathI bharI de !" raMgamaMDapamAM prabhunI sAme UbhA rahIne ja zeThe sAdhunAM vacana sAMbhaLyAM. emane A vacano mIThAM lAgyAM. emaNe kahyuM : "ApanI vAta sAcI che. devanAM darzana thayAM. gurunAM vacanAmRto paNa sAbhaLavA maLyAM. have eka niyama lauM to dharma paNa jIvanamAM Ave... to gurudeva ! mane niyama Apo. game tevA prasaMgamAM paNa mAre krodha na karavo. je krodhe mArA jIvanane kaTu banAvyuM, e krodhane ahIM AvyA chatAM paNa na choDuM to yAtrAno artha zo ? krodhane ahIM mUkato jAuM ane premanI havA ahIMthI leto jAuM; e ja yAtrAnI smRti." sAdhue kahyuM : "zeTha, jojo. hoM ! niyama to lo cho, paNa e tUTe nahi. pratijJA levI sahelI che, pALavI ghaNI kaThina che. ghaNA pratijJA levAmAM siMha jevA zUrA banI jAya che. pALavAmAM ziyALa jevA kAyara............" nA ! gurudeva ! nA. evuM nahi bane. dehanA TukaDA thaze toya niyama nahi tUTe." daDhatAnuM teja AMkhamAM lAvI zeThe kahyuM. zeTha A mIThI smRti laI, yAtrA karI potAne gAma AvyA. e jamAnAmAM AvI yAtrA karI AvanArano kuTuMbIjana AkhA gAmane jamaNa Apato. sau snehapUrvaka sahabhojana karatA ane yAtrAnI pavitra havA AkhA gAmamAM chavAI jatI. A zeThane eka bhatrIjo hato. eNe potAnA kAkAnI A saphaLa yAtrA nimitte gAmane bhojana ApavAno nirNaya karyo. paNa eNe jyAre kAkAnA niyamanI vAta sAMbhaLI tyAre ene kutUhala thayuM. kAkA eka kalAka paNa krodha have to jAgo ! 187 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinA rahI zake ? krodha choDe to pachI e kAkA zenA ? AkhuM gAma jANe che. krodha eTale kAkA, ane kAkA eTale ja krodha. eNe manamAM nakkI karyuM ke jouM to kharo ke kAkA kevI rIte niyama pALe che ? saunI vacce kAkAnuM svarUpa pragaTa karAvuM to ja huM kharo bhatrIjo . bhatrIjAe AkhA gAmamAM jamavAnAM notarAM pheravyAM, paNa potAnA kAkAnA gharano TALo karAvyo. kAkAne tyAM notaruM na ApyuM. sAMje grAmajano thALI vATako laI jamavA javA lAgyA, tyAre zeTha paNa javAnI taiyArI karavA lAgyA. zeThANI chaMcheDAI gayAM : "vagara notare jamavA jatAM zaramAtA nathI ? bhUkhaDI bArasanI jema A cAlyA.' zeTha to premanI havA laIne AvyA hatA. emaNe hasIne kahyuM, "tArI buddhine paNa dhanyavAda che. are gharamAM te vaLI notarAM zAM, ne nimaMtraNa zAM ? ApaNe kyAM pArakAM chIe ? ApaNI yAtrA nimitte to A prItibhojana che ! cAla, cAla have nimaMtraNavALI !'' zeThANI babaDatI babaDatI pAchaLa cAlI. vADInI DelImAM eno bhatrIjo saunuM svAgata karI rahyo hato kAkAne jotAM ja e pUMTha karIne Ubho rahyo. zeTha enI pAse thaIne pasAra thaI gayA. AgaLa jatAM zeThANIe kahyuM : "joyuM ? nimaMtraNa vinA AvyA to kevI phajetI thaI ? saunuM e mAnapUrvaka svAgata karI rahyo che, ApaNane 'Avo' eTaluMya kahyuM ? e gAmane jamADe che, tamArI to sAmuMya joto nathI. jAo tamAre javuM hoya to, huM to A cAlI...'' bhatrIjo dUra Ubho Ubho A vArtAlApa sAMbhaLI rahyo hato. enI AMkha bIjI bAju hatI, kAna ahIM hatA. zeThe kahyuM, "tIrtha jaI AvI, paNa tuM to AvI ja rahI. ekalo mANasa keTalAnuM dhyAna rAkhe ? jotI nathI, e keTalI dhamAlamAM che. e to ApaNuM bALaka kahevAya. cAla have.'' bhatrIjAe kAkAne sAMbhaLyA. enuM haiyuM namI paDyuM, paNa ene eka vadhAre kasoTI karavAnuM mana thayuM. eNe jaIne kAkAnI thALImAM lADavA pIrasavAne badale eka goLa pANo mUkyo. zeThe UMcuM joyuM. AsapAsa beThelA sau hasI paDyA. dUrathI zeThANIe A apamAnajanaka dRzya joyuM ane e saLagI UThI. paNa zeTha to tIrthathI viveka ne prema laIne AvyA hatA. pratijJAnI mUDI e ema javA de ? emaNe potAno ja kAna pakaDatAM kahyuM : "mArA bhANAmAM pakavAna na zobhe. pANo ja zobhe. huM vRddha chatAMya 188 * mAnavatAnAM mUlya Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArAmAM eTaloya viveka na Avyo ke gAmanA mANaso pahelAM jame, gharanAM mANaso chelle jame. gharano thaIne huM pahelo beTho, e mArI bhUla teM ThIka sudhArI.'' ema kahI emaNe pIrasavAnuM kamaMDala hAthamAM lIdhuM. bhatrIjAnI AMkhamAM AMsu dhasI AvyAM. kAkAnA caraNomAM e DhaLI paDyo. emanI pavitra caraNaraja letAM eNe kahyuM : "kAkA ! Ape sAcI yAtrA karI. Apa krodhane zetruMjI nadInA nirmaLa nI2mAM dhoI AvyA. Apa tyAMthI kSamA ane premanuM amRta laIne AvyA. mane thayuM ke kaDavI tuMbaDIne gaMgAmAM snAna karAvavA mAtrathI enI kaDavAza na jAya. paNa nA, mArI bhUla che. pArasamaNino sparza thAya to lokhaMDa paNa sonuM thAya che. Apane darzanano sparza barAbara thayo che. ApanI A premayAtrA dhanya che. mane kSamA Apo.'' jamanArAoe jyAre A premakathA sAMbhaLI tyAre to emanA bhojananI mIThAzamAM koI apUrvatA AvI vasI. yuddhanA lohIno paiso Avyo ziyALa vicAra kare che : "to have mAre khAvuM zuM ? hAtha, kAna, AMkha ne paga badhuM ja apavitra che, to lAva, peTa khAuM. mane kakaDIne bhUkha lAgI che. bhUkhathI mArA prANa jAya che.' tyAM yogI bolyA : "bhaIlA, prANa jatA hoya to javA deje, paNa A mANasanuM peTa khAIza nahi, kAraNa ke peTa to anyAyathI, atyAcArathI meLavelA anItinA dravyathI bhareluM che. A peTa khAIza to tArI buddhi bhraSTa thaze. pachI tuM tArA jAtabhAIone madada nahi kare, jAtabhAIthI dUra bhAgIza. tuM bIjAonI sAthe to luccAI kare che, pachI to tuM jAtabhAIne, tArA kuTuMbane paNa nahi choDe. mATe A anyAyanA dravyathI bhareluM peTa khAvuM rahevA de.' sAdhuomAM dveSanuM kAraNa anItinuM khAnAra mANasanI prakRtimAM paNa vikRti Ave che. e sagAbhAIo sAthe paNa kalaha kare che, vaMcanA kare che. AjakAla sAdhuo paNa aMdara aMdara kalaha karatA hoya che, kAraNa ke emanA pAtramAM A anna paDe eTalI buddhimAM vikRti Ave nahi to sAdhuomAM verajhera, dveSa, kalaha, kusaMpa hoya zAnAM ? emanAmAM to maitrI hovI joIe, paNa maitrIthI bharelA sAdhuo Aje keTalA durlabha che ? sAdhu sAdhune joI dUra bhAgatA hoya to jANajo ke anna tevuM mana che. have to jAgo ! * 189 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIre dIkSA laI vihAra karyo. pahele ja divase e potAnA pitAnA mitra eka tApasanA Azrame AvI caDyA. tApasane jotAM ja prabhunA haiyAmAM premanI choLa UchaLI, e baMne hAtha pahoLA karI haiyehaiyuM dabAya e rIte ekabIjAne bheTI paDyA. prabhu to mahAna sAdhu che. pelo sAmAnya tApasa che, chatAM kevo prema ? sAdhunuM darzana e ja puNya che. sAdhuo to haratApharatA (jaMgama) tIrtha samA che, paNa te kayA sAdhu ? je tyAgI hoya, brahmacArI hoya, maitrIbhAvathI chalakAtA hoya, evA sAdhune namanathI ApaNAmAM jarUra namratA ne sabhyatA Ave. AjanA yugamAM loko be hAtha joDIne namana karatAM bhUlyA. daMDavata praNAma karatAM bhUlyA, ane namaskAra paNa bhUlatA jAya che. have to dUrathIsalAmathI (Salute) patAve che. A yuddhanA anAjathI mANasanuM mAnasa bagaDyuM che. mANasa mANasathI dUra bhAge che. mANasa ekabIjAne maLe che to vacce avizvAsano paDado rAkhIne ja maLe che. mANasanA mAnasamAM pApa AvyuM che, eTale mANasa mAne che ke dUra rahevAmAM ja sAra che. keTalAka kahe che : "bhAI ! cetIne cAlavAno A jamAno che.' Aha ! mAnavatAnI pratiSThA gaI, have ApaNI pAse rahyuM zuM ? mANasamAM keTalo avizvAsa jAgyo che te tamane nIcenA prasaMga parathI khyAla Avaze. eka chokaro dIvAla para beTho hato. eno pitA nIce Ubho rahI kahI rahyo hato, "beTA ! uparathI ThekaDo mAra, huM tane jhIlI laIza. jarAya gabharAIza nahi, huM nIce Ubho chuM ne ! tAre DaravAnuM hoya nahi. cAla kUdako mAra joIe.'' chokaro mUMjhAto hato. ene bIka hatI. tyAM pharI enA bApe kahyuM, 'are, Dare che zAno ? tuM paDatuM mUkIza evo ja tane huM jhIlI laIza.' ane chokarAe bhUsako mAryo. eno bApa tyAMthI khasI gayo. chokarAne jarAka vAgyuM. eNe bApanI sAme joyuM. bApe kahyuM : "meM tane bhUsako nathI marAvyo, paNa jIvanabhara yAda rahe tevI lAkha rUpiyAnI zikhAmaNa ApI che. sagA bApanA vacana 52 paNa vizvAsa ka2vA jevo A jamAno nathI. koInA AdhAra ke koInA vacana para, koI paNa kAma karIza to hAthapaga bhAMgI jaze. tuM upara paDIza ema lAgatAM tAro bApa paNa khasI gayo, tyAM bIjo to khasI jAya emAM navAI zI ? mATe koInAya AdhAre bhUsako na mArIza. zatru sAthe paNa evI rIte vartaje ke koI vAra maitrI ka2vAno prasaMga Ave toya vAMdho na Ave, ane mitra sAthe paNa evI rIte 190 * mAnavatAnAM mUlya Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartaje ke koI vAra e tAro zatru banI jAya toya tane muzkelImAM na mUkI zake. koIneya haiyuM na Apato.'' Aje jIvana kevuM che tenuM A pratyakSa dRSTAMta che. mAnavInA mananAM dvAra Aja khullAM nathI. paNa biDAyelAM che enAmAM prakAza AvI zakato nathI, ane aMdarano aMdhakAra bahAra jato nathI. mANasa maLe che, vAto kare che, sAthe khAya che, pIe che. ekabIjA sAthe premagoSThi kare che. paNa vacce dIvAla-paDado che. prakAza nathI, timira che. AvA saMjogomAM mAnavatAnI jyota ekabIjAnA haiyAmAM kaI rIte pahoMcI zake ? zuM thAya, dravya evuM AvyuM ? kALAM bajArono, yuddhanA atyAcArono, vizvAsaghAtano paiso Avyo, eTale mAnavI mAnavatAvihoNo banyo. mANasa have khavaDAvIne nathI khAto, paNa lUMTIne ekAntamAM besI ekalo khAya che. tyAM sAdharmika vAtsalya ke sahabhojananI to vAta ja kyAM rahI ? atithine bhojana ApavAnI vAta, Aja to keTalAkane kalpanAsRSTi jevI lAge che, chatAM ApaNuM bhAgya ke AvI havAmAM paNa vAtsalyathI bharelA, maitrIthI chalakAtA haiyAvALA mAnavo maLI Ave che. evAone jouM chuM tyAre mAthuM emanA caraNamAM namI paDe che. thoDAM varSo pahelAM muMbaInI nizALanA be zikSako keTalAka prazno pUchavA AvelA. amAro vArtAlApa cAlato hato. meM e prasaMgane uddezIne zrIrAma ane bharatanuM nAma lIdhuM, tyAM pelA bIjA bhAIe kahyuM : "A bhAIne A yuganA bharata kahIe toya khoTuM nathI. evo emano tyAga che. emanI uMmara 45 varSanI che. e apariNIta che, brahmacArI che. potAnA bhAInA kuTuMba khAtara emaNe jIvanabhara brahmacarya pALavAnI pratijJA karI che.' mane emanI vAta jANavAnI jijJAsA thaI. meM emane ja pUchyuM : "A vAtanuM rahasya zuM che ?'' emaNe namratAthI kahyuM, "evo koI mahAna tyAga meM karyo nathI. A bhAI mArA mitra che eTale prazaMsA kare che. meM to mArI pharaja bajAvI che. ame be bhAIo hatA. mArA moTA bhAIe keTalAMya duHkha ne kaSTa veThI mane bhaNAvyo, pustako levA mATe ne Tarma phI bharavA mATe paNa paisA amArI pAse na hatA, tyAre mahinAo sudhI eka TaMka bhUkhyA rahI emaNe mane bhaNAvyo. emane yAda karuM chuM eTale thAya che, e keTalA mahAna hatA ? "AjathI vIsa varSa pahelAM hullaDamAM e aNadhAryA mRtyu pAmyA. pAchaLa cAra bALako ane bhAbhI rahyAM. AjIvikA mATe koI sAdhana na hatuM. sau nirAdhAra thaI gayAM. e vakhate huM amadAvAdamAM bhaNAvato hato. e ja varSamAM have to jAgo ! * 191 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArAM lagna thavAnAM hatAM. bhAvinAM madhura svapna mane kheMcI rahyAM hatAM. bIjI bAju mArA bhAInuM nirAdhAra kuTuMba hatuM. mAre zuM karavuM ? huM lagna karuM to mane maLatA so rUpiyA mArA saMsAramAM ja pUrA thAya. bhAbhI ane bALakonuM zuM ? je bhAIe mane parasevo pADIne, bhUkhe rahIne, du:khanI zilA haiyA para laIne bhaNAvyo, enI gerahAjarImAM enAM bALako rajhaLe, bhUkhe mare, zikSaNa vinA rahe ? ane e huM joyA karuM ? huM lagna karIne AnaMda mANuM ne mArA bhAInuM kuTuMba bhIkha mAMge to mArI mAnavatA na lAje ? jeNe mane popyo ane zikSaNa ApyuM, enA kuTuMbane poSavuM ane zikSaNa ApavuM e zuM mAro dharma na hato ? paNa e kyAre bane ? huM lagna na karuM to ! meM tarata ja nirNaya lIdho. guru pAse jaIne prabhunI sAkSIe AjIvana brahmacarya pALavAnI pratijJA lIdhI. ApanA jevAnA AzIrvAdathI Aja sudhI to niyama paLAyo che, ane have to bahota gaI, thoDI rahI. "mArA bhAInuM kuTuMba mArI sAthe ja che. moTI dIkarIne to paraNAvI. mArA bhAIno moTo dIkaro ema. e.mAM che. e mArA vacanane devatalya gaNI mArI sevA kare che. evI sevA ane evI bhakti to huM jouM chuM ke sago putra paNa pitAnI nathI karato. meM niSThAthI kartavyapAlana karyuM to eno badalo mane so gaNo maLyo che. Aja huM keTalo badho sukhI chuM ! mane thAya che, bIjuM koI mahAna kArya bhale meM nathI karyuM, paNa kartavyapAlana to jarUra karyuM che." laghutAmAM prabhutA vase, prabhutA se prabhu dUra je mANasa kartavyanI keDI para cAle che tenuM jIvana phUla jevuM suvAsita, suvikasita temaja praphulla hoya che. paNa je kartavyane barAbara samajato nathI tenuM jIvana kevuM hoya che te ApaNe joI rahyA chIe. ziyALe yogIne pUchyuM : "to A maDadAnuM mAthuM khAuM ?' yogIe kahyuM, "nA, bhAI, nA ! A mANasanuM mAthuM paNa khAvA lAyaka nathI. kAraNa ke garve tuM ziT: | garvathI AnuM mAthuM sadA UMcuM ja rahyuM che, e kyAMye namyuM nathI. hA, adhikArIo AgaLa eNe mAthuM ghasyuM haze, dhanavAnone namana paNa karyAM haze, paNa deva AgaLa, guru AgaLa ane dharma AgaLa to e akkaDa ja rahyuM che. potAne ghera AvanAranI sAme e namratAthI kadI gayo nathI. potAne tyAM AvelA atithiono eNe namratApUrvaka satkAra paNa karyo nathI, ane potAnA gurujano AgaLa paNa e akasDa thaIne cAlyo che." laghutAmAM kesa kartavyanI paNa je kartavya 192 mAnavatAnAM mUlya Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasamAM jema jema lAyakAta AvatI jAya, tema tema enAmAM namratA AvavI joIe. AMbAnA jhADane jema jema phaLa AvatAM jAya tema tema te name che. namratAmAM ja enI mahattA rahelI che. eTale ApaNe kahIe chIe, "laghutA meM prabhutA vase, prabhutA se prabhu dUra." lAyaka mANasa kevA namra hoya che ane alpa sattvavALA kevA uddhata hoya che, eno eka prasaMga mane yAda Ave che. ame aMdherImAM cAturmAsa hatA. amArA najIkanA baMgalAmAM grejyueTa thayelA eka bhAI rahe. paNa emanAmAM abhimAna to mAya nahi. e cAle tyAre akkaDa, gharethI nIkaLe tyAre enI cAla paNa jovA jevI. tADa vaLe to e vaLe. amArA sAdhuo sAme maLe to bhAI moDhuM maraDIne cAle. ene thAya ke A to badhA pRthvI upara bhArabhUta ! A sAdhuo zuM kAmanA ? maphatanuM khAya ane pharyA kare ! eka divasa gammata thaI. huM eka bhAIne baMgale AhAra levA gayelo, tyAM e baMgalAnA mAlike mArI sAthe jJAnagoSThi mAMDI. vAto cAlatI hatI, eTalAmAM pelA akkaDabhAI AvyA. zeThane jotAM ja e ekadama namra banI gayA. zeThane khUba ja sabhyatAthI salAma karI. zeThe kahyuM : "ATaluM moDuM ! nokarI karo cho ke hajAmata ?" pelAe ati namratAthI ane dInatAthI kahyuM : "sAheba, Aje jarA moDuM thaI gayuM. mApha karo. havethI AvI bhUla nahi thAya !" ane emanA izArA pramANe e kAme lAgI gayA. meM pUchyuM : "A bhAIne keTalo pagAra Apo cho ?" uttara maLyo "doDhaso." mane manamAM thayuM, doDhaso mATe ATalI dInatA ? ATalI kAkalUdIbharI vinaMtI ? jyAre bhogane roga jANI lAta mAranAra tyAgIone joI akkaDa bane ane dhanavAnanI AgaLa dIna bane tyAre droNAcAryanuM vacana yAda Ave che. nAM rAsI vayama - ame dhananA dAsa chIe, dharmanA nahi ! dhananI AgaLa to sau name. roTalo ApanAra AgaLa to kUtaruM paNa nRtya kare. mANasa paNa ekalA peTa poSanArane ja name, ane mahApuruSonI kadara na kare, vaDIlono vinaya na sAcave, adhyApako pratye Adara na dAkhave to enI mAnavatA kaI rIte vikase ? namratA mATe vastupALano prasaMga vicAravA jevo che. pAlitANAnI yAtrAe nIkaLelo saMgha mahAmaMtrI zrIvAstupALanA gAmamAM Avyo. emaNe saprema saMghane bhojananuM nimaMtraNa ApyuM. saMgha potAnA ghera Avyo tyAre emanA haiyAmAM harSa mAya nahi. suvarNanA thALa ane suvarNanI jhArI laI have to jAgo ! rada 193 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAraNA pAse mahAmaMtrI pote ja saMghanA paganuM prakSAlana karavA beThA. zrI vastupALa saMghamAM AvanAra pratyeka vyaktine premathI namana karI enAM caraNa dhue. ane mahAsenApati tejapALa atithine aMdara laI jAya, A rIte samasta saMghanA paga dhotAM emanA zarIra para parasevAnI dhAra vahevA lAgI. nokaroe kahyuM : "mAlika ! A kAma amane soMpo. thoDA bAkI rahyA che, emanA paga ame dhoIzuM. ApanA zarIra para parasevAnI dhArA vahI rahI che; Apane thAka lAgyo haze.' mahAmaMtrI vastupALe Apelo uttara kadI na bhulAya tevo che : "are thAka ! thAka to janmojanmano UtarI gayo. tamane A parasevAnI dhA2A lAge che, paNa mane to A premanI dhArA lAge che. tIrthane sparzI AvelA mAnavInA paga dhovAnuM saubhAgya mane kyAre maLe ? A dhArAnI buMdebuMdamAM vAtsalya, prema ne matrI bharelAM che !'' AvA mahAna mANasomAM paNa kevI unnata bhAvanA hatI ! mAnava pratye kevuM sanmAna hatuM ! kevI unnata bhAvanA hatI ! mAnavajIvana ekalA dhanathI mahAna nathI banatuM. "Greatness does not consist in Riches" mahattA dhananI nahi; mananI che. A pravacanamAM ApaNe joI gayA ke, je hAthe dAna dIdhuM nathI. je kAne sacano sAMbhaLyAM nathI, je AMkhe tyAganAM darzana karyAM nathI, je page tIrthanI yAtrA karI nathI, je peTamAM nyAyanuM pramANikatAnuM dravya gayuM nathI, ane je mastaka gurujanonAM caraNamAM namyuM nathI, te deha to mAre mATe paNa lAyaka nathI, ema jANI ziyALa bhUkhyuM cAlyuM gayuM. A sAMbhaLI vicAre Ave che. ApaNA jIvanamAM dharma na hoya to ApaNuM jIvana paNa arthahIna gaNAya. jIvanamAM dharma hoya to ja jIvananI mahattA che. Apa sau A pravacana para khUba gaMbhIratAthI vicAra karajo, ane jIvanamAM rUDhino nahi, paNa AcaraNano, marelo nahi paNa jIvato dharma lAvI jIvanane prakAzamaya banAvo e zubhecchA... 194 : mAnavatAnAM mUlya Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. divyadRSTi + sarvatra sarvasya sadA pravRtti-1khasya nAzAya sutrocca hetara ! tathApi duHkhaM na vinAzabheti sukhaM na vacAra mane sthiratvam // - dhe sonI rojanI pravRtti duHkhanA nAza mATe ane sukhanI prApti mATe che, chatAM duHkhano nAza thato nathI ane sukha sadA TakatuM nathI. ja bhayanI chAyA Aje sarvatra bhaya che. bhaya vinAno mANasa virala dekhAya che. mAnavajAta jANe bhayanA sAgaramAM DUbI rahI che, ane havAmAM paNa bhayano phaphaDATa che. mukhathI je ghaNA kahe che : "amAre konI bIka che ? ame to nirbhaya chIe." paNa e to vAcA bole che. hRdaya zuM kahe che ? hRdaya ema kahI zake kharuM ke, mane koInoya bhaya che nathI ? vAcA jyAre abhayanI vANI uccAratI hoya che, tyAre paNa hRdaya to bU dhrujatuM hoya che, ane bhayanA oLA jotuM * hoya che. have to jAgo ! - 15 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhogIne rogano bhaya che. bhoga pachI roga to nahi Ave ne ? e phaphaDATamAM bhogamAM paNa zoka dekhAya che. dhanavAnone corano bhaya che, TaeNksano bhaya che, agnino bhaya che, sAmyavAdano bhaya che, pradhAnone sattA cAlI na jAya teno bhaya che. vidvAnane parAjayano bhaya che. guNavAnane durjanono bhaya dekhAya che. hA, vairAgya eka evI vastu che, jene koInoya bhaya nathI. vairAgI to mRtyu sAme paNa moraco mAMDI zake. vairAga thoDo paNa haiyAmAM hoya to mANasa abhayano AnaMda mANI zake. mANasa ATalo Darapoka, kAyara ane bhIru dekhAya che, enuM kAraNa e ke ene jaDa vastuomAM Asakti che. enuM moM siMha jevuM che, paNa haiyuM ziyALa jevuM che. mANasa hRdayathI siMha jevo zUro kaI rIte thaI zake te vicAravAnuM che. kabATamAM vastu mUkelI hoya tyAre paNa cAvI ApaNA hAthamAM na hoya to vastu joIe tyAre na maLe. rasoDAmAM suMdara vAnagI banAvelI hoya, enI soDama bahAra AvatI hoya, paNa rasoiyo tALuM daI cAvI laI bahAra cAlyo gayo hota, to vastu ApaNI hovA chatAM avasare ApaNane maLatI nathI. koI vastu prApta karavA enI cAvI hAthamAM joIe. amaratva abhayanA oraDAmAM che. paNa abhayanI cAvI je vItarAgatA che te ApaNI pAse nathI. vItarAgatA vinA abhayanAM dvAra kaI rIte khUle ? ApaNe rAganA hAthamAM ramI rahyA chIe. parAdhIna chIe. svAdhIna nathI, ane svAdhInatA vinA sukha svapnaya kyAM che ? dhAro ke tame seIpha DipaoNjhiTa volTamAM rUpiyAnI thelIo mUkI che. rUpiyAnI tamAre ekadama jarUra paDI. gherathI levA nIkaLyA, paNa rastAmAM hullaDa phATI nIkaLyuM, to seIphamAM mUkelA tamArA rUpiyA avasare tamAre zA kAmanA ? parAdhInatAnA kAraNe vastu tamArI nathI. Aje ApaNe nirbhaya thaIne pharIe chIe paNa te abhaya ApaNo nathI, bIjAne lIdhe abhaya chIe. jema pAkistAna amerikAnA baLa upara kUde che, paNa te potAnuM nathI, pArakuM che, ane pArakA baLa upara jhajhUmanAra kAyara che. tema maiyA ne cokIdArothI abhaya meLavanAra nirbhaya thaI pharanArA paNa kAyara che; abhaya aMtarathI bano. eka kavi kahe che : prANa jAye deha taja ke, Aja thI yA bhale hI kala, na mujako doSa do koI, ki thA Darapoka maranekA. jyAM sudhI aMtaramAM bhaya che tyAM sudhI mANasathI kAMI ja thaI zake nahi. amaratvane mA DagaluM bharavuM hoya to abhaya thavuM joIe. Aja kAla reDiyo para paNa zrI AnaMdaghanajInuM pada Ave che : 196 - mAnavatAnAM mUlya Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aba hama amara bhaye na mareMge. A mahAna gIta reDiyo para Ave eTale ema na mAnatA ke gharamAM amaratvanuM guMjana thaI gayuM che ! A gIta haiyAmAM guMjavuM joIe. haiyAmAM e tyAre ja guMje ke jyAre mANasanuM mana vItaLAtA tarapha DhaLe. siMhaNanuM dUdha suvarNanA pAtramAM ja Take. ThIkarAmAM lo to pAtra paNa phUTe ane dUdha paNa jAya. lAyakAtavALA pAtramAM ja yogya vastu Take che. Aja to jANe badhA mahAna thaI gayA che. badhA ja potAnI jAtane pAtra mAne che. pacAsa hajAranI moTaramAM besIne Ave ane vairAganI, tyAganI saMyamanI vAto UMcA maMca parathI lalakAre. pote mevA mIThAI uDAve ane lokone zakariyAnA loTano upayoga karavAnI, ane eka TaMka bhUkhe rahevAnI bhalAmaNa kare. AvA AcArahIna, vicArahIna, mANasono zaMbhumeLo bhego thavAne kAraNe ja keTalIka mahAna saMsthAonI paNa badanAmI thaI rahI che. thoDA sAcA mANaso je karI zakaze, te khoTA lAkho bhegA thaIne paNa nahi karI zake. kAcA ghaDAmAM pANI bharIe to ghaDo phUTe ne pANI nakAmuM jAya, mATe ene pAko thavA do. agnimAM-bhaThThImAM tapavA do. pachI TakorA mArIne lo. evA pAtramAM je vastu mUkazo te dIpI nIkaLaze. A pAtratAne pichAnavA dRSTi joIe, AMkha joIe. tame kahezo ke "AMkha to che ane tethI ja to ame joI zakIe chIe." sAcI vAta che, ApaNI pAse AMkha che, paNa te cAmaDAnI che. satyane jANavA mATe AtmAnI AMkha joIe. divya nayana joIe. mahAtmA zrI AnaMdaghanajI gAya che : carmanayane karI mArga joto, bhUlyo sakala saMsAra; jeNe nayane karI mArga joIe, nayana te divya vicAra. AtmAnI AMkha vinA cAmaDAnI AMkhathI jIvanapaMtha zodhanAra mAnavI Aja bhUlyo che. mAtra carmanayanathI ja jIvanapaMthane zodhanArano aMte vinipAta thAya che. aMtaranI, AMkha vinAnA mANasanI mane eka vAta yAda Ave che. aMtaranAda bhAvanagaramAM "aMtaranAda" upara meM vyAkhyAna ApeluM. e vyAkhyAna sAMbhaLyA pachI eka paricita bhAI maLavA AvyA. mane kahe : "mahArAjazrI, Apa aMtaranAdane to mAno cho ne ? e nAdane anusaravuM e mAnavIno dharma che ne ?" meM 'hA' kahI. tyAre e kahe : "mAre paNa aMtaramAMthI avAja Ave che." meM pUchyuM : "avAja zuM kahe che ?" e kahe : "lagna karavAnuM." mane have to jAgo ! - 197 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarA Azcarya thayuM. meM kahyuM : "tame to paraNelA cho ne ?'' e kahe : "hA, e kharuM paNa bIjI vAra paraNavAno avAja Ave che. pahelAMnI patnImAM kAMI ja nathI. nathI rUpa, nathI guNa, nathI jJAna ke nathI sauMdarya ' meM kahyuM : "e tamArA aMtarano avAja nathI, paNa zetAnano che. tame baMnenA avAjane jANatA nathI eTale A goTALo Ubho thayo che. aMtaranAda hota to te ema ja kaheta ke, je che emAM saMtoSa mAna ane tArAmAM kAMI viziSTa tattva hoya to te abhaNa nArImAM reDIne ene ja guNavatI, jJAnavatI, ne saMskAravatI banAva !' mArI A vAtanI emanA para keTalI asara thaI te huM jANato nathI, paNa emaNe mArI AgaLa to kabUla karyuM ke e zetAnano avAja paNa hoI zake. - divya dRSTino abhAva mANasane kevo banAvI mUke che ! jIvanamAM saMyama hoya, AMkhamAM avikAra hoya, indriyo upara kAbU hoya ane manamAM makkamatA hoya tyAre ja divyatA prApta thAya che ane AvI divyatAvALA mAnavInA aMtarano avAja e ja aMtaranAda. bilvamaMgaLa sAdhu thayo, paNa e enI priyA ciMtAmaNine na bhUlyo. e pratyeka vastumAM ciMtAmaNine ja jovA lAgyo. jaLamAM, sthaLamAM AkAzamAM ane phUlamAM paNa ene enI priyA ja dekhAvA lAgI. bhagavAnanI mUrtimAM paNa e potAnI preyasIne ja joto. ethI e trAsyo. ene lAgyuM, potAnI dRSTimAM pApa che, AMkho paravaza che. ane eka divasa eNe potAnI AMkho phoDI nAkhI, suradAsa banyo ane aMtaranI AMkho lIdhI. AMkhomAM divyatA na hoya to e na karAvavAnuM paNa karAve. je dRSTi mANasane hevAna banAve, ene te dRSTi kema kahevAya ? vikRti Ave to pavitra rUpane paNa e pApabhAvathI jue, koInuM sukha joI IrSA kare, bIjAne AnaMdI joI baLyA kare, ane pote pApanA mArge jAya. AMkho to tAruM, khADo Ave to bacAve. AMkho hovA chatAM khADAmAM paDe to enA karatAM to aMdhanI lAkaDI sArI. AMdhaLo mANasa lAkaDInA AdhAre khADAmAM paDato to bace ne ? tame dekhatA cho, tame koInI sAthe athaDAI paDo to sAmo mANasa zuM kahe ? 'juo cho ke nahi ?'' AMdhaLo hoya ane koInI sAthe athaDAya to e ThapakAne pAtra nahi, UlaTo dayAne pAtra "bApaDo dekhato nathI' ema kahI enA upara karuNA Ave. paNa tame dekhatA athaDAo to gunegAra kharAne ? AMkhovALo mANasa vikAronA khADAmAM paDe, viSayo sAthe athaDAIne AtmAnA 198 : mAnavatAnAM mUlya Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUrecUrA karI nAMkhe to kahevuM paDe, ne ke dRSTivALo hovA chatAM aMdha che ! A aMdhatA kyAre jAya ? jyAre emAM divyatAnAM aMjana thAya tyAre. A aMjana aMjAyA pachI ApaNe A jIvanamAM je vastu zodhavA nIkaLyA chIe te vastu maLatAM vAra na lAge. ApaNA mArgadarzaka paNa divya dRSTivALA hovA joIe. tame artha ane kAmamAM racyApacyA rahelA guruo pAse mArgadarzana mAgo to e zuM Ape ? e ja bApaDA mArga bhUlyA che tyAM e bIjAne zuM cIMdhe ? AMdhaLA netAne cUMTanAra prajA khADAmAM ja paDe ne ? guru tyAgI joIe, artha ane kAmathI alipta joIe. narasiMha mahetAe paNa kahyuM che ke : "kaMcana ane kAminI, cokI ADI zyAmanI." eTale guru cUMTavAmAM paNa viveka joIe. evo viveka hoya to sadgurune pAmI zakIe ane kuguruothI bacI zakIe. Aje jagatamAM kuguruono rAphaDo phATyo che. eTale gurune pichANavAmAM paNa viveka joIe. magaja eka bagIco rastA upara thaIne ApaNe pasAra thatA hoIe to hajAro vastuo ApaNA jovAmAM Ave. joyelI badhI vastuo magajamAM bharI rAkhIe to ApaNuM magaja eka nakAmo kacaro bharavAnI vakhAra thaI jAya ane pariNAme emAM aMdhakAra ane kSudra jaMtuo bharAI jAya. ApaNuM magaja vakhAra banAvavA jeTaluM sastuM to nathI ja, mATe joyelI vastuomAM grahaNa ane tyAgano viveka joIe. yogya vastuno Adara ane ayogyano tyAga. mALI jema choDavAne rope che, ane nakAmA choDavAone ukheDI nAMkhIne bagIcAne nayanamanoha2 ane suMdara banAve che, tema ApaNA magajane paNa eka suMdara bagIco banAvavo joIe. paNa suMdara bagIco vAto karethI banI jAya ? ApaNe paNa mALInI jema sArA vicAronA choDavAo magajanA kyArAomAM ropIe ane kharAbane dUra karIe to e bane. pachI e sthAnamAM kevI zAMti maLe ? kevo AnaMda Ave ? kevI surabhinI choLo UchaLe ? pachI ApaNane e sthaLamAM azAMtino anubhava thAya kharo ? e sthaLamAM to ApaNe ThaMDA, zAMta ane pulakita thaI viharavAnA. paNa ApaNe ApaNA A suMdara bagIcAne nakAmA vicAro bharI araNyamAM pheravI nAkhyo che, jyAM ekalA jatAM ApaNane potAne paNa kSobha thAya che. jANe cAre bAju bhayanA bhaNakArA vAgatA na hoya ! jANe AmathI Avaze ke temathI Avaze ! Aja mANasanuM magaja suMdara bagIco maTI bhayAnaka araNya banyuM che; tyAM phUla ane bulabula nathI, paNa kAMTA ane kAgaDA che; tyAM premanI khuzabo nathI, paNa pApanI badabo chUTe che. have to jAgo ! * 199 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasamAM divyatA Ave to enI dRSTimAM phera paDI jAya che. e sAruM ane kharAba pArakhI zake che. eka dazya eka gAma bahAra sarovaranI pALe eka navajuvAna strInuM zaba paDyuM hatuM. enA zarIra para aneka alaMkAro hatA, mukha para zAMti hatI. jANe pragADha UMghamAM na hoya, ema e paDI hatI ! A musAphara strInuM zaba jovA AkhuM gAma bheguM thayuM. pahelAM eka coranI najara enA para paDI. enA manamAM thayuM - huM moDo paDyo, jo pahelAM Avyo hota to kevuM sAruM thAta ! ATalA badhA alaMkAro maLyA hota to be-pAMca varasanI pIDA TaLI jAta." te samaye kAmI vicArI rahyo hato - "zuM matta yauvana che ! jIvatI maLI hota to janmAro saphaLa thaI jAta !" dUradUra eka ziyALa saMtAIne joI rahyuM hatuM, e vicAratuM hatuM : "A zabane mUkIne A loko cAlyA jAya to kevuM sAruM ! keTaluM moTuM zarIra ! sAta divasa peTa bharIne khAuM toye na khUTe !' tyAM thaIne eka guru-ziSya cAlyA jatA hatA emaNe joyuM ane gurue potAnA ziSyane kahyuM : "vatsa ! joyuM, jagata kevuM nazvara che ! A yauvananA vaibhavathI chalakAto deha paNa aNadhAryo DhaLI paDyo ! enA haiyAmAM keTakeTalA koDa haze ! paNa te badhA apUrNa ja rahyA. prANImAtrane aNadhArI A mahAyAtrA AdaravI paDe che. A tanano garva nakAmo che, A dehanuM abhimAna khoTuM che. ApaNI taMdurastI che tyAM sudhI saMyamanI sAdhanA karI levI. kALa koInAya para kRpA karavAno nathI." ema vicArI te tyAgane paMthe AgaLa vadhyA. A uparathI samajAze ke vastu eka ja che, paNa cArenAM dRSTibiMdu judAM che. cAra jaNamAMthI saMtanI AMkhamAM divyatA hovAne kAraNe je zarIra kAmIne kAma tarapha preratuM hatuM, te ja zarIra tyAgIne vairAgya ane ciMtananuM preraNAdhAma binyuM hatuM. ApaNI dRSTi maMgaLamaya hovI joIe. bilvamaMgaLanI jema dRSTine khovAnI jarUra nathI. dRSTi ghaNI ja upayogI vastu che. mAtra emAM divyatA lAvavAnI che. divyatAvALI dRSTi jagatamAM AzIrvAda samAna che. savAra jema tophAnI ghoDAne keLavIne kAbUmAM le che, paNa tene mArI nAkhato nathI, kAraNa ke aMte e ja ghoDo kAma ApavAno che, tema ApaNe paNa ApaNI svacchaMda indriyone keLavIne saMyamamAM lAvavAnI che. eno nAza karavAnI jarU2 nathI. nAza kare nahi cAle. indriyo ghaNI ja mahattvavALI che. 200 mAnavatAnAM mUlya Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAruM kahevuM to eTaluM ja che ke ene vazamAM rAkho. e vazamAM nahi hoya to jIvanarathane vAsanAnI khINamAM kheMcI jaze. pachI nIkaLavuM muzkela thaze. e kAbUmAM haze to ja kAma Apaze. ApaNI indriyo ne mana Akho divasa kaI pravRttimAM magna rahe che ? pahelAM ene sAruM game ke kharAba ? chApAmAM paNa koI vicArakanuM pravacana AvyuM haze to tame nahi vAMco. paNa koI kharAba samAcAra haze, to pahelAM vAMcI kADhazo, koI pUche ke, "A suMdara pravacana mUkI A kharAba samAcAra pahelAM kema vAMco cho ?" to tame bacAvamAM uttara zuM Apo ? "kharAba jANI lIdhuM hoya to ApaNAthI kharAba thAya nahi mATe !" paNa A uttara sAco che ? ema nathI kaheto ke, mAruM mana ja adhogAmI che, eTale ene AvI vAto vadhAre game che. ApaNe je bIjAmAM jovA prayatna karIe te ApaNAmAM che. ApaNe je bIjAnI niMdA karIe chIe, te ApaNA jIvanamAM ja beThuM che." prasiddha mAnasazAstrI nIla kahe che : "We hate in others what we dislike in ourselves." chApAMomAM ke vAtomAM mANasa te ja zodhe che, je potAnAmAM che. je mANasamAM suMdara tattvo hoya te sArI vastu tarapha ja AkarSAya. jenAmAM nirbaLatAo che, te nirbaLatAnI vAto ja vAMcavAno. ene sArI vAto kahezo toya nahi game, kAraNa ke suMdara ne sAtvika vastu pacAvavAnI enAmAM zakti ja nathI. manane vicArano khorAka joIe che. e bhUkhyuM kadI nahi ja rahI zake, ene kAMIka to joIze ja. e svastha haze to suMdara khorAka leze. mAMdaluM haze to kharAba vicArono khorAka leze. vAsanAnuM dhummasa madharAte koI divasa tame jANo cho ? jAgo to zuM vicAra karo ? UMgha kema AvatI nathI, e ja ne ? jIvanano vicAra kadI Ave che ? A sukhanI AhlAdaka cAMdanI to paMdara divasamAM pUrI thaze, pachI zuM ? jIvanamAM prakAza TakI rahe evuM kAMI meLavyuM che ? evuM jo kAMI na ja meLavyuM hoya, to A jIvanano artha zuM ? satya, pramANikatA, brahmacarya, potAnAM kartavyonI niSThA - AmAMthI kAMI ja meLavyuM na hoya to zAzvata prakAza jIvanamAM kaI rIte Avaze? AvA vicAro ApaNane rAtre AvatA nathI. UMgha na Ave to vicArIe ke UMgha kema AvatI nathI ? A te kaMI vicAra che ? paNa mANasane saddavicAro jaladI nathI AvatA, kAraNa ke enI buddhinI AsapAsa vAsanA, ane ajJAnanuM dhummasa jAmyuM che. t have to jAgo ! - 201 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divya dRSTi parvatanI Toca para ApaNe caDhatA hoIe ne upara dhummasa jAmyuM hoya, tyAre sAme AvatI vyaktine paNa ApaNe joI nathI zakatA. keTalIka vAra athaDAI paNa paDIe chIe. dhummasamAM najIkanI vastu paNa na dekhAya. madhyAhnano sUrya tape tyAre dhummasa UDe ne vastu dekhAya. tema ApaNA jIvanamAM paNa saMyama ane jJAnano sUrya tape to prakAza Ave ane dekhAya. je paramAtmAne ApaNe dUra mAnIe chIe te to sAva najIka che. pachI samajAya ke-- huM mane oLakhI zakuM to ja paramAtmAne oLakhI zakuM. paNa Aja to huM potAne ja oLakhato nathI. svarUpanI vismRti kevI thaI che enA para ko'ke kahelI eka ramUjI vAta sAMbhare che. eka zIkha musApharIe UpaDyo. eNe pharsTa klAsanI TikiTa lIdhI ane jIvanamAM pahelavahelo pharsTa klAsanA DabbAmAM beTho. thoDI vAra pachI ene hAjata mATe saMDAsamAM javAnI jarUra jaNAI. eNe bAraNuM ughADyuM. tyAM sAme ja kAca hato. e kAcamAM enuM pratibiMba paDyuM. ene lAgyuM ke aMdara koI che. eTale bAraNuM baMdha karI e potAnI jagA para besI gayo. pAMca-daza miniTa karatAM kalAka thayo paNa koI nIkaLe nahi. aMdara koI hoya to nIkaLe ne ? thoDI vAra e pratIkSA karato beTho, tyAM ene jhokuM AvI gayuM. pachI jAgyo eTale ene lAgyuM ke have to te bahAra nIkaLI gayo haze. pAchuM bAraNuM kholyuM to sAme ja mANasa dekhAyo. ATalI vArathI A mANasa aMdara bharAI beTho che, eTale jarUra koI badamAza haze ema jANI eNe TikiTacekarane bUma pADI. AvanAra paNa AnA jevo ja buddhino jarA duzmana hato. eNe badhI vAta sAMbhaLI. pachI bAraNuM ughADyuM to potAnA ja jevo relave heTavALo mANasa aMdara dekhAyo. eNe jhaTa pAchuM bAraNuM baMdha karatAM kahyuM : "yaha aMdara to hamAre sTApha kA AdamI hai, unako hama kucha bhI nahIM kaha sakate, tuma bAju ke kampArTamenTamAM jA sakate ho.'' A vAta 2mUjI lAge che, kema ? potAnA ja pratibiMbane kAcamAM nahi oLakhanAra A baMne mUrkha lAge che, kharuMne ? paNa ApaNe paNa ApaNuM svarUpa kyAM oLakhIe chIe ? ApaNA potAnA svabhAvanuM, potAnI vRttionuM, potAnA mAnasanuM ApaNane potAne ja bhAna nathI. bIjAnI vRttiono ane vicArono ApaNe jeTalo abhyAsa karIe chIe, eTalo ApaNo potAno abhyAsa kyAre karyo che ? 202 * mAnavatAnAM mUlya Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMkhamAM motiyo Ave to mANasa potAnA svajanane paNa oLakhI zakato nathI. koI kuzaLa DaoNkaTara maLe, motiyo utAre ane yogya cazmA maLe, to e joI zake, tema mANasanI AMkha para vikArano motiyo Avyo hoya, to e potAnA svarUpane kaI rIte joI zake ? saddaguruno yoga maLe, e vikAranA motiyAne utAre, jJAnanuM aMjana kare, divyacakSu maLe, to samajAya ke AtmA mATe deha che, deha mATe AtmA nathI ja. deha mATe vastro che, vastro mATe deha nathI. mANasane lAge ke vastro vinA dehane phAyado thavAno che, to e avasare vastrane paNa phagAvI de che. tema jyAre AtmAne ema lAge ke A dehanA arpaNathI AtmAne lAbha che. to dehanA arpaNamAM paNa AtmAne AnaMda Ave. ApaNe arpaNano Akho itihAsa vAMcIzuM to lAgaze ke ApaNI pAchaLa AvI koI mahAna ne divya bhAvanA ja kAma karI rahI hatI. A dRSTi AvyA pachI mANasa pAmara nathI raheto. enAmAM navuM baLa, navuM teja, navo jusso Ave che. A baLa dehanuM nahi paNa AtmAnuM che. hAthI dehanI apekSAe ghaNo baLavAna hoya che. dasa siha bhegA thAya toya hAthInA sthaLa baLane na pahoMcI zake. eTalo hAthI baLavAna hoya chatAM eka ja siMhanI garjanA dasa hAthIne DhIlA karI de che. ghaNI vAra to enI trADa sAMbhaLI hAthI jIva laI nAse che, enuM kAraNa e ja ke siMhanI cetanAmAM pauruSa che. e hAthInI pracaMDatAno vicAra ja karato nathI. e potAnA baLa upara mustAka che. e potAnI zaktithI sajAga che. hAthI baLavAna hovA chatAM haiyAno kAyara che. e siMhanI garjanA sAMbhaLatAM ja hiMmata hArI jAya che. enA zarIramAMthI parasevo jharavA mAMDe che. A takano lAbha laI siMha enA gaMDasthaLa para kUdI paDe che ane pahADa jevA hAthIne paNa DhALI de che. A baLa mananuM che. A dRSTAnta parathI samajAze ke mana zuM kAma kare che ? eka kavi kahe che : mana ke hAre hAra che, mana ke jIte jIta, mana caDhAve cAkaDe, mana banAve nIca." mana varALa jevuM che. varALanA saMcayathI enjina jema lAkho mANasanA bojAne kheMcI jAya che, tema mananI saMcita zaktithI paNa dhAryuM kArya karI zakAya che. A manane baLavAna banAvavAnuM sAdhana eka ja che - abhaya. have to jAgo ! = 203 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenuM mana abhaya che, tene mana jagatamAM evuM koI paNa kArya nathI ke je te na karI zake. A abhaya tyAre ja Ave ke jyAre ApaNI daSTimAM divyatA Ave. to have ApaNe eka ja kArya karavAnuM che. dRSTine divya banAvavAnuM. AtmA ane indriyonI bhinnatAnA jJAnamAMthI ApaNI dRSTimAM divyatA pragaTe ane e dvArA ApaNAM aMtara abhayanA AnaMdathI sabhara bane e ja prArthanA. 204 mAnavatAnAM mUlya Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. AtmajAgRti vibheSi yadi saMsArAd mokSaprAptiM ca kAMkSasi / tadendriyajayaM kartuM sphoraya sphArapauruSam / / -jJAnasAra ta, sanAnI duniyAthI tuM jo gabharAto yA hoya ane muktinI mahAsamAdhi jo icchato hoya to tArI indriyone jItavA tArA aphATa parAkramabharyA pauruSano tuM upayoga kara. sUiryanAM sonerI kiraNo kamaLanA hRdayane jagADe che ane enI pAMkhaDIone vikasAve che, tema bhagavAna mahAvIranAM jJAnavacano paNa tamArA AtmAne jagADo ane AtmAnI pAMkhaDIone vikasAvo, evI zubhecchApUrvaka AjanA vyAkhyAnano huM prAraMbha karIza.] tejano taNakho je mANasane AtmA vize zraddhA hoya ja che, tene ja Atmonnatino vicAra Ave che che teno ja AtmA jAge che, paNa AtmAnI je ja jene jANa nathI, AtmAne je samajato ba nathI, agara AtmAnI jene zraddhA nathI, have to jAgo ! * 205 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene Atmonnatino vicAra kyAMthI Ave ? teno AtmA kema jAge ! je mANasa kevaLa jaDa vastuonI mohakatAmAM magna rahe che, tene AtmA kevo baLavAna che e nahi samajAya. ane jene AtmAnI tAkAtano khyAla nathI te mRta jIvana jIve che. Aje evAM mRtajIvanonI saMkhyA vadhI rahI che. e mRta jIvanamAM cetanAnA prANa phUMkvA mATe ja AjanA saMbodhanano viSaya rAkhyo che - AtmajAgRti. ApaNane evA keTalAya mANaso maLe che, jemane potAnA zabdomAM vizvAsa nathI, vANImAM zraddhA nathI, jIvanamAM teja ke tAkAta nathI; e nirmAlyanI jema kahe : "mArAthI A kAma kema thaze ? A kAma to khUba agharuM che." A nirmAlya zabdo koNa bolAve che ? dehabhAva bolAve che. AtmabhAnavALA AvuM kadI na bole. cetanAvaMtanI vANImAM to tenAM kiraNo camakatAM hoya che. tAkAtanA taNakhA jharatA hoya che. raghuvaMzamAM kAlidAse lakhyuM che. raghuvaMzanAM bALako evAM hatAM je zezare 34myasta-vidyAnAM bAlyakALamAM ja AtmavidyAnuM siMcana pAmatAM hatAM e kaI vidyA ? peTa bharavAnI nahi. paisA bhegA karavAnI nahi. e vidyA to kIDI-maMkoDAne paNa AvaDe che. e paNa gaLapaNa maLe tyAM doDI jAya. AmaMtraNanI paNa rAha na jue ! ame beThA hatA tyAM eka vAra kIDIo UbharAI. eka bhAIe tenI AsapAsa rAkha nAMkhI. eTale thoDI vAramAM te cAlI gaI. kIDIone lAgyuM ke ahIM rasa nathI, rAkha che. rasavRttine poSavAmAM to kIDIo paNa pAvaradhI che. mANasanI viziSTatA peTa bharavAnI vidyAmAM nathI. enI viziSTatA aMdhakAramAMthI prakAzamAM laI jAya, e vidyA prApta karavAmAM che. prAcInakALamAM zizune nAnapaNathI ja evA vicAromAM ucheravAmAM AvatuM, jethI teno AtmA sadA jAgrata raheto. nirAzAjanaka ke nirmAlya vAto emanI AgaLa uccAravAmAM AvatI ja nahi. rAmacandrajI yauvanane AMgaNe ramatA hatA te samaye cInanuM sainya mithilA para caDI AvyuM. janake potAnA mitra zrI dazaratha pAse sahAyatA mAgI ane kahevaDAvyuM : "tamArA vIraputra zrI rAma ane lakSmaNane sainya sAthe amArI vahAre mokalo. zrI dazaratha jarA thaMbhyA, mamatAne lIdhe vicAranA vaMToLiyAmAM e aTavAI gayA. e jaMgalI ne kadAvara mANaso sAthe A bALako kevI rIte laDaze ? chatAM e bolyA nahi. manamAM ja vicAratA hatA, paNa rAma pitAno 206 % mAnavatAnAM mUlya Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azaya samajI gayA. emaNe kahyuM : "pitAjI ! zuM siMhanuM nAnuM baccuM moTA hAthInA gaMDasthaLane bhedI zakatuM nathI ? bAkara baccAM lAkha, lAkhe bicArAM, siMhaNa baccuM, eka, eke hajArA. A vIratAbharyo uttara sAMbhaLatAM ja dazarathano bhrama TaLI gayo. banne kumAro dhanuSyabANa laI mithilA gayA. zatruone harAvI, vijayapatAkA pharakAvI, gauravapUrvaka ghera AvyA. A khamIra kyAMthI AvyuM ? e bahArathI nathI AvyuM. aMdara ja che. ene jAgRta karavAnI jarUra che. AtmAmAM anaMta zakti che, e bhAna thatAM, e koIthI nahi gabharAya, koInAthIya nahi aMjAya. Aje mAbApa bALakane vIra banAvavAne badale kAyara banAve che. bALaka raDatuM hoya ne UMghatuM na hoya to, "jo bAvo Avyo, pakaDI jaze." AvAM bhIrutAbharyA vAkyo saMbhaLAve che. AthI bALakanI chAtI besI jAya che. pachI e moTo thAya, bahAra bahAdura dekhAya, paNa aMdarathI Darapoka hoya. AvAM mANaso nAgarika tarIke nakAmA. bAyalA nAgarikothI dezanuM paNa rakSaNa na thAya, to AtmAnuM kalyANa to kyAMthI thAya ? mANasanI keTalI tAkAta che, eno pratyakSa dAkhalo lo. eTama bomba bhayaMkara che. hAIDrojana baoNmba ethI paNa bhayaMkara che. enAmAM saMhAranI anaMta zakti che. ratana doDha ratalano baoNmba lAkho mAnavIono saMhAra karI zake che. mAIlonA vistArane ujjaDa karI zake che. eka nAnakaDA bombamAM ATalI zakti che, paNa ene zodhanAra to manuSya ja che ne ? to vicArI juo, mAnavInA sarjanamAM paNa ATalI apratima zakti che, to enA sarjaka evA mAnavInA AtmAmAM keTalI zakti hovI joIe ? jaDane AviskRta karanAra cetanAmAM pratibhA na hota to A amaryAda zakti AviSkata kema pAmata ? AtmAnI apratima tAkAtanuM A javalaMta dRSTAMta che. amaratAno saMdeza AtmAnI A anaMta zaktione jeNe jANI ane jeNe kendrita karI teNe potAnI prabhutA meLavI, te ja prabuddha thayA, bhagavAna thayA, saMsArathI te pAra pAmyA. je mANasa prakRtinAM nirmaLa tattvothI Dare che. are, pote ekAMtamAM dhyAna dharatAM paNa Dare che, ane potAnI ja bIka potAne lAge che, te mANasa mahAtmA have to jAgo ! * 207 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to ThIka, paNa mANasa tarIke paNa lAyaka kaI rIte gaNAya ? mANasa Avo bhIru thaI jAya che, kAraNa ke bAlyakALamAM ene AtmavidyA maLI nathI. AtmAnI amaratAno saMdeza maLyo nathI. mAbApe enA dehanuM bharaNapoSaNa karyuM, paNa AtmAnuM poSaNa na karyuM. dehanuM poSaNa to kUtarAM bilADAM paNa kare che. mAnavInuM gaurava bALakonA mAtra dehanuM poSaNa karavAmAM ja nathI. mANasanuM gaurava potAnA saMtAnane saMskArI ne tejasvI banAvavAmAM che. mArI A vAta tamane Aje kadAca kaDavI lAgaze, paNa te satya che. vicArI jojo. Aja nahi to kAle jarUra samajAze. madAlasA potAnA bALakane pAraNAmAM jhulAvatAM paNa gAtI : siddho si vRddhoDasi niraMganokasi | vatsa ! tuM siddha cho. siddhio tArAmAM che. tuM buddha cho. buddhi-prajJA tArAmAM che. te niraMjana cho. tane koI vAsanAne raMge raMgI zake tema nathI, tuM mukta cho. tane bAMdhanAra A vizvamAM ekeya tattva nathI. tuM svataMtra cho, mukta cho. hAlaraDAmAM ja je bALakane AvuM muktinuM gIta sAMbhaLavA maLe, te yuvAna tejasvI, tyAgI ke pratApI kema na bane ? Ajano yuvAna e AzAnI jyota nathI, paNa nirAzAno dariyo che. enAmAM jIvananI khumArI nathI, paNa vAsanAnI bImArI che. je dezanA yuvAno vilAsI vAtAvaraNamAM Uchare che, te dezanI prajA dhImedhIme nirvIrya thaI jAya che. prajAne mahAna banAvavA yuvAno sAme Adarza joIe. emanI sAme saMyamanAM pratIko joIe. jyAM emane ghaDavAmAM Ave che, emane keLavaNI ApavAmAM Ave che, e sthAno kevAM hovAM joIe ? tyAM vilAsa ane vikAranI havA hoya te pAlave ? paNa Aja tame jozo to vidyAmaMdiramAM paNa kaTa ane vaTa sivAya vAta nathI. ApaNe kaoNlejone vidyAmaMdiro kahIe chIe, paNa maMdirane anukULa saMyama ane pavitratAthI bhareluM vAtAvaraNa che ? ane keLavaNI zA mATe levAmAM Ave che, tenuM dhyeya-citra paNa vidyArthIo samakSa kyAM che ? "jJAnastha ane viratiH " jJAnanuM phaLa vRttiono virAma che. jJAna maLe to virAma Avavo joIe, paNa Aje evuM dekhAya che ? vidyArthIomAM zista ne sabhyatA che Aje mANasa vRttiothI viramavA mATe nathI bhaNato, paNa vRttionA tAMtaNA karoLiyAnI mAphaka vadhAre ne vadhAre kaI rIte kADhI zakAya e mATe bhaNe che. sIdhI bhASAmAM kahIe to ema kahI zakAya ke guno karIne chupAvavo kema, asatyane satya banAvavuM kema, e mATenuM kauTilya zAstra bhaNe che. 208 4 mAnavatAnAM mUlya Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka bhAIne meM pUchyuM : "tamArA abhyAsanuM dhyeya zuM ?' e kahe : "sAheba, dhyeya vaLI zuM ? AjakAla kAyadA vadhI paDyA che. bhaNIe nahi to e kAyadAomAMthI bArI kyAMthI jaDe ? havenA jamAnAmAM vakIlonA AdhAre jivAya ema nathI, jAte ja jANavuM joIe; nahi to raLIe temAthI aDadho bhAga to vakIlo khAI jAya. jAte zIkhyA hoIe to ja kAyadAnA phAyadA maLe.'' paNa joyuM. A keLavaNI ! mANasa bhaNe che zA mATe ? corI karavA mATe, cora banavA, potAnI ja sarakAranI AMkhamAM dhULa nAMkhavA. paisA raLavA che, TaeNksa Tax bharavo nathI. paiso potAnA mojazokhamAM kharcavo che, paNa bIjAnA hAthamAM javA devo nathI. A vidyArthI mANasa mukta bane ke baMdhAya ? je eka zreSTha nAgarika banavAne ayogya che, te zreSTha jIvana mATe yogya kaI rIte gaNAya ? mRtyune jIte te vidhA eka bhAI inTaranI parIkSA ApI rajAmAM ghera AvyA. e arasAmAM bahAragAmathI emane tyAM eka mahemAna AvyA. e mahAna cintaka hatA. vidyArthInA pitA potAnA putrane bapore cintakanI pAse lAvyA ane potAnA putranA abhyAsanI vAta karI. cintake pUchyuM : "zuM bhaNo cho ?" "sAheba, inTaranI parIkSA ApIne AvuM chuM." "have zuM karazo ?'" ''bI. e. thaIza.'' "pachI zuM karazo ?" 'pachI jo pharsTa kalAsa Avaze to vilAyata jaIza ane ema. e. thaIza." "ema. e. thaIne pachI zuM karazo ?" "koI sArI nokarI meLavIza.'' kr pelA ciMtaka to AgaLa ja vadhI rahyA hatA. emaNe pUchyuM : "pachI ? : pelo vidyArthI jarA thaMbhyo. ene thayuM, A zuM pUche che ? paNa uttara ApyA vinA ene cAle tema na hatuM, eTale eNe kahI nAMkhyuM : "pachI prabhutAmAM pagalAM mAMDIzuM.' cintake "prabhutAmAM pagalAM' A zabda cAvyo. zabda to ghaNo sAro che. pazutA mATe vadhAremAM vadhAre chUTa meLavanArA paNa A ja zabda vAparatA hoya che. cintake pUchyuM : "ThIka, pachI zuM ? vidyArthIe kahyuM : "pachI vaLI zuM ? gharaDA thaIzuM." cintakane potAnA praznano dora barAbara hAthamAM Avato lAgyo. eTale dhImethI pUchyuM. "pachI zuM ?'' pelo vidyArthI mUMjhAI gayo. thoDo akaLAyo, eNe enA pitA sAme joyuM. enA pitA paNa vicAromAM taNAtA hatA. have pachI zuM ?..... enA pitAnI AMkhamAM paNa praznArtha hato. eTale vidyArthIe kahI nAMkhyuM : "pachI marI jaIzuM.' have to jAgo ! * 209 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cintake kahyuM : "barAbara huM e ja kahevA mAMgato hato. ATalA abhyAsa pachI, ATalI pravRtti pachI, ATalI sAdhanA pachI paNa maravAnuM ? maravA mATe ATaluM badhuM karavAnuM ? maravuM ja hoya to ATalo abhyAsa na karo, dezATana na karo to paNa marI zakAya che. zuM abhaNa nathI maratA ? abhaNa paNa karI zake che. vidyAvAna to ema kaheze ke - pachI amara banIza, mRtyu sAme yuddha karIza, vRttio para vijaya meLavIza, jIvanamAM prema, prakAza ane zraddhAne bharIza, ane mRtyune tarI jaIza. vidyA to mRtyune jItavA mATe che. eka kavi kahe che : hasI mRtyumukhe dhasavAnuM ja de, dhasI mRtyumukhe hasavAnuM vidyAvAnamAM jIvananI khumArI joIe. sukhamAM ke duHkhamAM, saMpattimAM ke vipattimAM, saMyogamAM ke viyogamAM potAnA AtmAnI ane potAnA mananI mastI na gumAve te ja abhyAsI, te ja vidyAvAna. prakRtinA rahasyane jANanAra mANasa unALo AvatAM akaLAto nathI. ziyALo AvatAM phariyAda nathI karato; ke varSAkALa AvatAM babaDATa karato nathI. e jANe che ke A to vrata trastanA khela che. ziyALAmAM TADha paDe che, paNa ghauM ne kapAsa emAM ja taiyAra thAya che. varSomAM vRSTi thAya ane kIcaDa thAya paNa juvAra bAjarI emAM ja pAke che. unALAmAM taDako paDe che paNa mIThI kerIo ane rAyaNa e RtumAM ja pAke che, tema duHkha, vipatti, viyoga paNa mANasane ghaDavA Ave che. ethI mANasanI kasoTI thAya che. mANasanuM hIra AvA saMyogomAM ja pragaTe che. sAco abhyAsI duHkhane paNa kudaratanI priya bheTa mAnI hasatA mukhe enuM svAgata kare che. e samajato hoya che ke AjanuM du:kha e mArI gaI kAlanI bhUlanuM ja pariNAma che. eka bhUlane sudhAravI hoya to bIjI navI bhUla na karavI, duHkha vakhate aphasosa karavo e jUnI bhUlamAM navI bhUlano umero karavA barAbara che. batuno khela paNa keTalAka mANaso A vAtano vicAra karyA vinA kevaLa phariyAda ja karatA pharatA hoya che. varasAda Ave to kahe : "Aha ! zuM varasAda che ! baMdha thato ja nathI. mArI nAkhyA." TADha paDe tyAre kahe : "zuM TADha paDe che ! cAmaDAM cirAI gayAM." tApa paDe tyAre kahe : "taDako paDe che kAMI taDako ! dharatI to bhaDake baLI rahI che !" Ama rodaNAM ja royA kare; paNa A to RtunA khela che, ema na samaje. tame keTalAka mANaso paNa jIvana aMge rodaNAM ja rotA hoya che. koI putra mATe, to koI patnI mATe; koI dhana mATe to 210 * mAnavatAnAM mUlya Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI dhaMdhA mATe. paNa phariyAda karyA vinA ja puruSArtha karavo joIe, ema na vicAre. AvA saMyogomAM mANasane sAcI vidyA maLe to ja mANasa jIvananAM tattvone sparzI zake ane du:khanA tApane, paNa jIvananA ghauM pakavavAnuM sAdhana mAnI, ene satkArI zake. viSama prasaMgomAMthI paNa kAMIka bodha meLavI jIvanane ghaDI zake. ApaNuM koI svajana marI jAya che, tyAre ApaNane keTalo badho zoka thAya che ! ApaNuM mana duHkhanA agAdha sAgaramAM kevuM DUbI jAya che. ! paNa te prasaMge ApaNe svastha citte vicArIe ke A zoka zAthI Avyo ? zA kAraNe Avyo ? gAmamAM ATalAM marI jAya che, chatAM AMkhe eka AMsu paNa nathI AvatuM ane atyAre A AMsuono sAgara kema chalakAI gayo ? mRtyu e ja jo aniSTa ane duHkhanuM kAraNa hoya to gAmamAM koI mRtyu pAme che, tyAre zoka kema ApaNane gherI vaLato nathI ? mahollAmAM koI marI gayuM hovA chatAM te divase bhojanamAM miSTAnna AvyuM hoya toya bhojana karatAM zoka thato nathI ane potAnuM svajana jatAM hRdaya raDe che, enuM kAraNa zuM ? enuM kAraNa che ke, ene je vyakti pratye rAga hato, jenA taraphathI "kAMIka" maLatuM hatuM. te have baMdha thayuM che, te have maLavAnuM nathI, eTale e raDe che, paNa e kone mATe raDe che ? janAra vyakti mATe nahi, paNa e vyakti taraphathI je maLatuM hatuM, tene mATe. eTale ke potAnA artha mATe raDe che ane e artha mANasane bIjI koI vyakti taraphathI maLato hoya to te zoka zamI jAya che. dhIme dhIme zokamAM oTa Ave che, ane mANasa mULa sthitie AvI jAya che. hA, Ama chatAM sneha jevI eka pavitra ane cirasmaraNIya vastu paNa duniyAmAM che, je artha ane kAmanI nahi, cetanAnI bhUkhI che. A bhUkha eka AtmajyotamAMthI janmelI che, bIjI koI vyakti pAsethI te maLatI nathI. jyAMthI e pragaTe che, tyAM ja e vilIna thAya che. eTale AvA prasaMgomAM mANasanA haiyA para zokanI chAyA ghaNI gherI thaI jAya che ane AvA keTalAka prasaMgomAM to mANasa kAM jJAnI bane, kAM unmatta bane; jJAnI vicAre ke mAruM priyajana eka evA pravAse UpaDyuM che ke jyAM aMte mAre paNa javAnuM ja che, e pahelAM gayela che, huM pachI jaIza, ema vicArI samAdhAna meLavI le che. jyAre ajJAnIne thAya che. have zuM thaze ? khela khalAsa ! bAjI bagaDI gaI. mAre jIvanabhara jhUravAnuM. have kyAM maLavAnA chIe ? jIvana zUnya thaI gayuM. ane evA vicAromAM ajJAnatA ane unmattatA vadhatI jAya che. have to jAgo ! % 211 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A baMne prasaMgomAM priyajana to baMnee gumAvela che; paNa eka samAdhAna meLave che, bIjo jhUre che. kavi jIbrAna kahe che : ""When you are sorrowful, look again in your heart, and you shall see that in truth you are weeping for that which has been you delight." jyAre tamane zoka lAge tyAre vaLI tamArA hRdayamAM jojo. ane tamane jaNAze ke sAce ja tame jene mATe raDI rahyA cho te tamArA harSano viSaya hato, eTale je harSa Ape e zoka Ape ja. e zokane TALavAno mArga eka ja che, ane te AtmAnuM jJAna ane prakRtinuM UMDANa ! AtmajJAna thatAM zoka kevo haLavo thAya che enuM A eka jvalaMta dRSTAMta tamArI sAme mUkuM chuM. zokanA taLiye zAnti zANI sumati bhagavAna zrI mahAvIranI vANI sAMbhaLavA gaI hatI, eno pati AtmArAma bahAra gayo hato. enA baMne yuvAna putro taLAvamAM khAna karavA gayA hatA. sumatie vyAkhyAnamAM sAMbhaLyuM : "jyAM saMyoga che, tyAM viyoga che. AtmA sivAya jagatanI pratyeka vastu vikhUTI paDe che. Aje ApaNe jenA mATe hasIe chIe, te ja vastu AvatI kAle raDAve che. AnaMda ane zoka eka ja trAjavAnAM be pallAM che. anaMta samAdhino mArga eka ja che. mohano tyAga ! A mohano tyAga janme che, AtmAnI ekalatAnA jJAnamAMthI." sumatie A upadezane potAnA haiyAnI dAbaDImAM jhIlyo. eno vicAra karatI, ene jIvanamAM vaNavA mathatI, e ghera AvI, tyAM ekAeka samAcAra maLyA : enA nahAvA gayelA baMne dIkarA DUbI maryA che. pahelAM eka nahAvA paDyo, paNa e to kIcaDamAM khUMcato jaNAyo. ene kADhavo bIjo gayo, paNa e khUMcato chokaro bIjAne bAjhayo ane baMne DULyA." juvAnajodha be dIkarA jAya to kaI mAtAnuM haiyuM zokamAM na DUbe ? samatinA haiyAnA kaTake kaTakA thavA lAgyA. e zokana jhaMjhAvAtamAM gherAI gaI, ene mUcha AvI, ane e dharatI para DhaLI paDI. thoDI vAre e mUcha UtaratAM enA haiyA para jJAnavacano AvavA lAgyAM. jyAMthI AnaMda Ave che, tyAM ja zoka hoya che, ane e zokanA taLiyAmAM ja zAMti hoya che. zokane ulecI nAMkho, zAMti tyAM ja jaDaze. 212 mAnavatAnAM mUlya Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumatino zoka dhImedhIme ulecAto gayo ane e UMDI ne UMDI UtaratI gaI, jyAM jIvananI parama zAMti hatI ! eNe potAnA baMne putronA dehane pathArImAM padharAvyA; emanA para zveta vastra oDhADyuM, ane patinI pratIkSA karatI e vicAramAM DUbI gaI. AtmArAme DelImAM paga mUkyo ane eno AnaMda UDI gayo, ene vAtAvaraNamAM kAMIka zokanI havA lAgI. roja e ghera Avato tyAre enI patnI hasatA mukhe enuM svAgata karatI paNa Aje to e udAsa hatI. AtmArAme pUchyuM : "kema ? Ama udAsa kema ? zuM thayuM che ? tuM to jANe gharamAM zokano sAgara lAvI che !" kAMI nathI. e to paDozI sAthe jarA kalaha thayo che." zokanA bhArathI namelI pAMpaNone UMcI karatAM sumatie kahyuM. AtmArAmane Azcarya thayuM. sumatino svabhAva e jANato hato. AkhuM gAma garama thAya toye enI AMkhamAM zItaLatAno sAgara laherAyo hoya evI e zAMta hatI, ane evI ja e zANI paNa hatI. AtmArAme gabharAIne pUchyuM : "evuM te zuM thayuM ke tAre kajiyo karavo paDyo ?" "kAMI nahi. vIsa divasa para ApaNA dinezanAM lagna hatAM, tyAre huM pADozIne tyAMthI be ratnakaMkaNa paheravA lAvI hatI. Aje e mAMgavA AvyAM. meM na ApyAM, eTale bolavuM thayuM, ane kalaha vadhyo." sumati ATaluM dhairyapUrvaka bolI gaI paNa enA avAjamAM jarA viSAdanI chAyA hatI. "tuMye kharI che. pArakAM kaMkaNa kyAM sudhI rakhAya ? eno mAlika mAgavA Ave tyAre ApI devAM ja joIe ne ! tArA jevI zANI strI AvI vAta para kalaha kare to thaI rahyuM nA ? koI jANe toya hase evI A vAta che. jA, jA, jaladI ApI Ava." ene UbhI karatAM AtmArAme mITho Thapako Apyo. jarA UbhA to raho. tame ApI AvavAnuM to kaho cho, paNa mane e keTalAM game che ! mAruM mana emAM keTaluM rame che, e tame jANo cho ? kevAM suMdara e ratnakaMkaNa che ! eno ghATa, enI jhINI jhINI kArIgarI, jenI joDa na jaDe ! ane enAM ratno paNa kevAM tejasvI che ? nAtha, mane to e pAchAM ApavAnuM mana ja nathI thatuM. manamAM thAya che, ke rAkhI lau. pachI je thavAnuM haze te thaze. kajiyo to kajiyo ! ATaluM kahetAM kahetAM to sumatinuM hRdaya bharAI AvyuM. enI pAse jJAna hatuM, chatAM viSAda kAMI ocho na hato ! have to jAgo ! 213 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "paNa Aje tane thayuM che zuM ? tuM pAgala to nathI thaIne ! are, tuM A zuM bolI rahI che ? je vastu pArakI che te keTalA divasa rakhAya ? enA 52 mamatA karavI, ene potAnI mAnavI ane "mArI" kahI zoka karavo e ajJAnatA nahi to bIjuM zuM che ? pArakI vastu to jema vahelI apAya tema sAruM." zikhAmaNa ApatAM AtmArAme kahyuM. sumati UbhI thaI. eNe patino hAtha jhAlyo, eno hAtha dhrUjato hato. ene tammara AvI gayAM hatAM. enI chAtI para bhAra hato. paNa 'zramaNa bhagavAna mahAvIra''nA jJAnanA bola enA AtmAne AzvAsana ApI rahyA hatA. e patine aMdara dorI gaI. phUla jevAM potAnAM be bALakonA mRtadeha para oDhADeluM zveta vastra eNe UMcakI lIdhuM ane jJAnanA prakAzathI prabuddha banelI sumatie kahyuM : "nAtha ! A ApaNAM be ratnakaMkaNa, eka soLa varSanuM, bIjuM vIsa varSanuM. Aja sudhI ApaNe emane rAkhyAM, sAcavyAM, paNa Aje emano samaya pUro thayo, ane emaNe emano mArga lIdho. ApaNe emanA na hatA, e ApaNA na hatA. thoDA samaya mATe ApaNane e maLyA hatA. have emane nisarganA khoLAmAM zAMtipUrvaka dharavAM e ApaNuM kartavya che. enI pAchaLa zoka ane rudana karavAM vyartha che, gayelI vastu AMsuthI paNa pAchI maLatI nathI. maunanI zAMtimAM ApaNe emane vidAya ApIe." AtmArAma to A joI tyAM ja Dhagalo thaI gayo. thoDI kSaNa mATe tyAM gaMbhIra stabdhatA chavAI gaI, gharamAM, havAmAM, vAtAvaraNamAM, badhe ja stabdhatA hatI. aMte e pitAnI AMkhamAM AMsunuM pUra dhasI AvyuM. eNe AMsunA paDadAmAMthI joyuM to sumatinI AMkhamAM paNa be motI jevAM AMsu hatAM; paNa enA para jIvananI UMDI samajaNanAM ujjvaLa kiraNo prakAzI rahyAM hatAM. zraddhAnI jyota A prasaMga parathI samajI zakAya che ke, AtmAnI jAgRti zuM kAma kare che ! jeno AtmA jAgrata che teja zoka 52, moha para vijaya meLave che. paNa je jIvanamAM hAre che, mUMjhAya che, tenuM kAraNa AtmajJAnano abhAva che, ane tethI ja vipatti ke aMtarAya AvatAM e thaMbhI jAya che, gabharAI jAya che, ane dhyeyamAMthI vicalita thaI, bIjA mArga bhaNI vaLe che. paNa je mANasa aMtaHpreraNAthI prerAIne kArya kare che, jIvanane samajIne jIve che, e game tevA viparIta saMjogomAM paNa jenA 52 pUrNa vizvAsa rAkhyo 214 * mAnavatAnAM mUlya Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya, evo sAthI sAtha choDIne cAlyo jAya, evA saMjogomAM paNa vairyane khoyA vinA, bhaya rAkhyA vinA, AgaLa vadhye ja jAya che. AtmajJAnI, lokonA abhiprAyanA AdhAre nahi, paNa potAnA AtmAnA abhiprAyanA AdhAre AgaLa vadhe che. e to kahe che : "lokone hasavuM hoya to hasavA do, bakavuM hoya to bakavA do; paNa mAro paMtha aphara che." ene potAnA pratyeka pagalAmAM zraddhA hoya che. ene potAnI pratyeka kriyAmAM niSThA hoya che, ane pote svIkArela dhyeya pAchaLa samarpita thavAno enAmAM adamya utsAha hoya che. AvI vyakti mATe kahI zakAya ke : In the long run he shell be happy & prosperous. paNa je mANasa kArya kare che, paNa enA pariNAmanI javAbadArI letAM gabharAya che, e saphaLa kema thAya ? ene phUla joIe che, paNa kAMTA nathI khAvA. ane kAMTA vAge che tyAre ene dUra karavA mATe e jyAM tyAM prArthanA karato phare che. sahanazIlatA ane sAdhanA vinA siddhi thatI nathI, e vAtane jANe mAnavI kSaNabhara bhUlI jAya che. sokreTisa to prArthanA karatAM kahetA : "bhagavAna, huM eka ja mAguM chuM. ayogya vastu huM mAguM to paNa tuM ApIza nahi ane yogya vastu huM na mAguM to paNa tuM Apaje ja." mANasa jo A rIte vicAre to ene du:khamAMya sukha lAge, ene thAya ke gUmaDuM pAkyuM che, to enuM oparezana - operation - anivArya che. vedanA vekyA vinA darda kema maTe ? vedanAne vekyA vinA vipatti kema TaLe ? zrI zreNika narakamAM paNa mAnasika zAMti anubhave che. dehane vedanA thaI rahI che, zarIramAM Aga che, paNa AtmAmAM zItaLatA che, kAraNa ke e samaje che ke jeNe karyA che te bhogave che. A dehe bIjAne duHkha dIdhAM che, to Aje ene duHkha maLe che, eNe bIjAne bALyA che, to Aje e pote baLe che. emAM mAre zuM ? AtmA, e dehathI nyAro che. khIMTIe koTa TAMgyo hoya, e saLagI UThe, baLIne khAkha thaI jAya to enA mAlikane nukasAna thAya, paNa e dAjhe to nahi ne ? kAraNa ke deha koTathI bhinna che. tema AtmA paNa dehathI bhinna che. paNa Aje ajJAnane lIdhe AtmAno prakAza A dehathI DhaMkAI gayo che. kALanA vikarALa paMjAmAM dhvaMsa thatI vastuone joIne zeksapiyara kahe Ruin hath t'aught me thus to ruminate. That time will come and take my Love away. This thought is us a death which can not choose. But weep to have that which it fears to lose. have to jAgo ! * 215 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinAze mane A rIte vicAra karatAM zIkhavyuM che, ke kALa Avaze ne mArI priyatamAne paNa mArAthI dUdha laI jaze. A vicAra eka mRtyu samAna che, ke jene mATe rudana sivAya bIjo koI mArga nathI, kAraNa ke je vastu teNe prApta karI che tene gumAvavAno tene sadA bhaya rahe che. arpaNano Ataza prakRti ane mAnavahRdayanI mahattAne gAnArI A mahAkavi paNa ahIM kevo gamagIna che ! AvI gamagInImAM zAMti koNa Ape ? araNya jevI ekalatAmAM AzvAsana koNa Ape ? mANasa samyagadarzana dvArA jIvananA AvA duHkhada prasaMgone paNa eka judI ja dRSTithI, eka judA ja bhAvathI AvakArI zake. mane yAda che, AjathI lagabhaga paMdara varSa pahelAM eka vAra ame mitro nAsika paryaTana mATe gayelA, tyAM rastAmAM rogISTha dazAmAM eka sAdhu beTho hato. tenA zarIra paranAM gUmaDAM para kIDA khadabadatA hatA. kIDA eTalA badhA hatA ke gUmaDAMmAMthI gabaDIne nIce paDe. paNa pelo sAdhu bahu jabaro ! nIce gabaDelA e kIDAne UMcakIne gumaDA para mUkatAM kahe : "are, bAhara kahAM jAtA hai ? baiTha Idhara, bAhara bhUkhA mara jAyagA." AvI rIte gUmaDAM khadabade che, chatAM e masta che. enI mastInuM kAraNa e ja che ke duHkhane svecchApUrvaka svIkAravAnuM enI pAse AtmAnuM darzana che. bhagatasiMhane phAMsIe caDAvatAM pahelAM mAphI mAgavA samajAvyA, paNa eNe to dezAbhimAnanI mastImAM ema ja kahyuM : "koI paNa dezano nAgarika potAnA dezanI AjhAdI mATe je kare che te ja meM mArA deza mATe karyuM che ane te barAbara che." ema kahI phAMsInA doraDAne paNa phUlanI mALA gaNIne e bheTI paDyA. AvI phanAgIrI ane AvI khumArI mANasamAM kyAre Ave ? koI paNa udAtta hetu mATe mANasa nirNaya kare che, tyAre ja enAmAM arpaNano Avo Ataza pragaTe che. A mastI, A Ataza, rUpiyAthI ke sattAthI nathI maLato, paNa AtmAnI pramANika niSThAmAMthI pragaTe che. ane te prasaMge mRtyuno paNa eka prakArano AnaMda mANI zakAya che - mALo choDI anaMta gaganamAM UDatA paMkhI jevo. mAnavI ane mALo AtmapaMkhI ! tuM gaganavihArI che, anaMta AkAzamAM UDanAra tuM mukta paMkhI che. mALAmAM tuM vase che, paNa mALo e tuM nathI. mALo tArAthI bhinna 216 = mAnavatAnAM mUlya Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. tuM tArA mALAne svaccha ne suMdara rAkhaje. kAMTA-jhAMkharAM lAvIne tArA mALAmAM na bharato. nahi to avasare tuM ja emAM bharAI jaIza. UDavA dhArIza tyAre nahi UDI zake. ane tArA mALAnAM dvAra paNa moTAM rAkhaje ke jethI UDatI vakhate tArI pAMkhone IjA na thAya. mANaso IMTa cUnAthI ghara bAMdhe che. paMkhIo mALo ghAsathI bAMdhe che - dehane rahevAno mALo iMTa, cUnA ne mATIthI baMdhAya. paNa re, ApaNA AtmAno mALo kayo ? A deha e AtmAno mALo che. paMkhI jema mALAne mUkIne UDe che, ane mANasa baMgalAne choDIne bahAra viharavA jAya che, tema AtmA A dehane choDIne paralokanA pravAse UpaDe che. paMkhIne mALo sAthe nathI Avato. mANasane baMgalo sAthe nathI Avato, tema AtmAne A deha sAthe nathI jato, chatAM paMkhIne ane mANasane kevI mamatA che ? eka bhAIne pUchyuM : "A baMgalo kono che ?" eNe potAnI chAtI para hAtha mUkatAM garvathI kahyuM : "mAro che, Apa jotA nathI ? baMgalA para mAruM ja nAma che !" ema kahI eNe takatI sAme AMgaLI cIMdhI, paNa A bhoLA jIvane vicAra paNa nathI Avato ke A kyAM tAro che ? tArA dAdA mUkIne gayA, tArA bApA mUkIne gayA, ane have thoDA divasamAM tuMya mUkIne javAno. tArA sagA dIkarA paNa tAro agnisaMskAra A baMgalAnA kaMpAunDamAM nahi karavA de. tane to UMcakIne jamAlapura bheLo karaze ! chatAM makAna joI malakAya che, ane kahe che, "A mAro baMgalo che !" AvI mamatAvALA mANaso karatAM to paMkhI sArAM ke samaya Ave, Asakti rAkhyA vinA mALo mUkIne UDI jAya. mANasa potAnA mALA mATe keTalI musIbata uThAve che ? TukaDA jamIna mATe kevAM verajhera bAMdhe che ? mALAnI ciMtAmAM vidAya veLAe ApaNuM AtmapaMkhI ja aTavAI jAya che. mANasa jAge to ciMtA bhAge. mANasane khyAla Avavo joIe ke enA dehamAM koI mahAna vase che, Izvara vase che, paramAtmA vAsa kare che. Avo vicAra Ave to mANasa kevo nirbhaya rahe ? enA moM para abhayanuM kevuM teja camakatuM hoya ? atyAre mANasanI evI sthiti che ke eka pradhAna sAthe vAta karavI hoya toya enA hAtha dhruje, ane jIbhano loco vaLI jAya. joke Avo mANasa paNa potAnA nokara AgaLa ke potAnA Azrita AgaLa to dama mArato hoya che, paNa ethI kAMI tejasvitA AvI gaI ema na kahevAya. have to jAgo ! * 217 WWW.jainelibrary.org Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasane pichAnavAnI rIta e sabhyatA che. je sabhyatAthI eka pradhAna sAthe varto; e ja sabhyatAthI tamArA nokara sAthe paNa varto; ane je gaurava tamArA mANaso AgaLa batAvo e ja gaurava eka pradhAna sAthe paNa rAkho. valasADanA sTezane eka yuropiyana pharsTa klAsano Akho Dabbo rokIne beTho hato, je koI e DabbAmAM besavA Ave enI sAme e ghUrakIne pUche : Who are you ? tame koNa cho ? yuropiyanano A prazna sAMbhaLatAM ja AvanAra bhAge. evAmAM eka AtmagauravavAna yuvAna Avyo. eNe bAraNuM ughADyuM. tyAM pelo ghUrakyo : Who are your ? yuvAne zAMtithI kahyuM : I am your father huM tAro bApa chuM. pelo yuropiyana khuza thaI gayo. eNe kahyuM : Come in. pelA yuvAnane potAnI pAse besADatAM eNe kahyuM : tamArA jevA gauravavALA ane nirbhaya mitranI mAre jarUra hatI; kAraNa ke bIkaNa, nirmAlya ane DarapokanI sAthe besavAmAM paNa pApa che. kAyaranI maitrI nakAmI; ethI saMskAra na Ave, saMyama paNa na Ave, ane pratiSThA paNa na maLe. sobata uttamanI joIe. ApaNAthI adhika guNasaMpanna mANasanI sobata karIe to enA guNa ApavAmAM Ave ane adhamanI sobata karIe to ApaNA guNa jAya, ane enI adhamatA ApaNAmAM Ave. saDelA pAna sAthe mUkelAM sArAM pAna paNa saDe che ane e tAjAM pAnane paNa DAgha lagADe che. ApaNA AtmAnI paNa e ja dazA che, viSayavAsanA ane vRttionA saMgathI e potAnuM svarUpa, potAnI zakti ane potAno prakAza bhUlI gayo che. siMha ane gheTAM eka siMhaNanuM baccuM hatuM. enI mA ene janma ApI tarata maraNa pAmI. mAvihoNA A siMhabALane eka bharavADa UMcakI lAvyo ane potAnAM gheTAMnI sAthe ene paNa vADAmAM pUryuM. dUdha para e moTuM thavA lAgyuM; gheTAM-bakarAM jaMgalamAM caravA jAya tyAre A paNa emanI sAthe jAya. e badhAMnI sAthe evuM to haLI gayuM ke potAne paNa, teomAMnuM eka mAne, ane beM beM kare. bharavADa sisakArA kare tyAre gheTAM sAthe te paNa bharavADa pAchaLa doDe. siMhaNanuM paDakhuM sevyuM hota, mukta jaMgalamAM UcharyuM hota, ane siMhaNanA dUdhane pAmyuM hota to e garjanA karI svataMtra rIte vanavihAra karI zakata, paNa A to gheTAM sAthe 2meluM. AmAM zaurya ke zakti kema pragaTe ? eka vA2 saritAkinAre A gheTAM pANI pI rahyAM hatAM tyAre parvatanI guphAmAMthI koI siMha bahAra Avyo, ane parvatanI Toca para AvI eNe garjanA karI, trADa sAMbhaLI gheTAM ne bharavADa to jIva laI nAThAM. A siMhabALa paNa 218 * mAnavatAnAM mUlya Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ doDyuM; eNe doDatAM doDatAM pAchuM vALIne joyuM, tyAM baMnenI AMkho maLI. Toca para rahelAM siMhane thayuM ke A to mAro jAta bhAI che. siMha gheTAnA ToLAmAM kema ? A mArAthI kema Dare che ? eNe garjanA karI kahyuM : "vicAra kara. | doDa nahi. ApaNe eka ja kuLanA chIe. tAre mArAthI DaravAnuM nA hoya, tuM paNa mArI jema garjanA karI zake, trADa nAMkhI zake, pUchaDuM pachADI zake, ane mukta rIte A jaMgalamAM viharI zake; jo tuM tane oLakhe to !" paNa ema kAMI e mAne ? varSothI ghara karIne beThelI vAta eka kSaNamAM kAMI nIkaLI jAya ? e to nAThuM ane gheTAnAM ToLAM bheguM thaI gayuM. paNa pelA siMhanA chellA zabdonA paDaghA enA magajamAM ramavA lAgyA. "tuM tane oLakha. garjanA karavA prayatna karI jo." A zabdo enA manamAMthI kemeya khase nahi, eNe avAja karavA prayatna Adaryo, paNa beM beM avAja nIkaLyo. ghaNA kALanA gheTAnA sahavAsathI e potAno avAja khoI beThuM hatuM. eka sAMje saritAkinAre e siMhabALa pANI pIvA gayuM. tyAre teNe potAnuM pratibiMba pANImAM joyuM, to potAnuM zarIra A gheTAM jevuM nahi, paNa pelA siMha jevuM lAgyuM. have ene siMhanA zabdomAM vizvAsa beTho. eNe prayatna Adaryo. eka vAra - be vAra - traNa vAra, ane enA avAjamAM raNako Avyo. gheTAM bhaDakyAM. bhAgavA lAgyAM, siMhamAM AtmavizvAsa pragaTyo. eNe jarA jora karyuM. tyAM bharavADa ane gheTAnAM kALajAM phADI nAkhe evI garjanA enA avAjamAMthI pragaTI. bharavADa ne gheTAM have UbhAM rahe ? siMhe potAnA svarUpane oLakhyuM, to te vanarAja thayo, mukta thayo. tame paNa tamArA svarUpane oLakho. jIvananA unnata zikhara para caDhI garjanA karo. sihavRtti keLavo. tamArI AsapAsa ghero ghAlIne beThela vAsanAnAM bakarAM bhAgavA mAMDaze. tamArI trADa sAMbhaLI lAlasA to jIva laI doDaze. Aja sudhI iMdriyonA sahavAsamAM rahIne AtmA potAnuM svarUpa, potAnI zakti, potAno zA ta prakAza badhuM ja bhUlI gayo che, ane iMdriyonI preraNAthI vAsanA pAchaLa paravaza banIne doDe che, ene jagADo. jIvanadraSTAo ApaNane saMbodhe che. jAgo ane juo, tame koNa cho ? tamArAmAM adamya zakti chupAyelI che ! tame dhAro te karI zako, je duniyAmAM mahAna thayA te tamArAmAMnA ja eka hatA. bhagavAna zrI neminAthane zrI kRSNa pUchyuM tyAre, ane bhagavAna zrI mahAvIrane magadhapati zreNike pUchyuM tyAre, emaNe A ja uttara Apyo hato; tamAro AtmA paNa mArA jevo ja che, ane mArA jevuM ja sthAna tamane maLavAnuM che, paNa Aja tamAro AtmA karmone have to jAgo ! 219 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhIna che, eTalI ja bhinnatA che. karmanA ane vRttionA kSaye ApaNe samAna chIe - siddha - buddha - mukta. baMdhuo, A pravacanano upasaMhAra karatAM eka ja vAta have kahevAnI che; tame tamArI iMdriyono, tamArA manano, tamArI yauvanavaMtI zaktiono ane tamArI buddhino e rIte upayoga karajo ke jethI tamAro AtmA Aja jyAM che, tyAMthI AvatI kAle eka kadama AgaLa hoya, ane tamArA pratyeka navaprabhAtamAM AtmajAgRtibharI pragati hoya ! 220 * mAnavatAnAM mUlya Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -?8B+ mAtA vairI pitA zatruH yena bAlo na pAThyate / na zobhate sabhAmadhye, maMsamadhye bako yathA || 19. jIvanazikSaNa Ne potAnA saMtAnane jIvanazikSaNa ApyuM nathI, te mAtA verI che, ane pitA zatru che. je haMsonI sabhAmAM jema kAgaDo zobhato nathI, tema jIvarnazakSaNane nahi pAmela saMtAna paNa evI sabhAmAM zobhatuM nathI. eka pravacanano prAraMbha prasaMgakathAthI karIza. thoDAM varSo pahelAMnI vAta che. eka vRddha rastAnI eka bAju AMbo ropI rahyo hato. tyAM thaIne be saMnyAsI pasAra thayA, emaNe joyuM ke poNoso varSano vRddha vRkSa ropI rahyo che. emane hasavuM AvyuM. emaNe kahyuM, "DosA, tamane A zI mAyA lAgI che ? Aja vAvo cho te vRkSa Ugaze kyAre ane enAM phaLa tame khAzo kyAre ?'' vRddhe namaNuM hasIne uttara Apyo, te have to jAgo ! * 221 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to hRdayamAM sadA kotarI rAkhavA jevo che. "bhAI, mArganI banne bAjue UbhelAM vRkSo ApaNA pUrvajoe vAvyAM, to enI chAyA ane enAM phaLano lAbha ApaNane maLyo. have Aje ApaNe vAvIne jaIzuM to eno lAbha AvatI kAlanI peDhIne maLaze. ApaNe gaIkAla pAsethI kAMIka lIdhuM hoya to, AvatI kAlane ApaNe kAMIka ApavuM joIe. Ama karavuM e mAyA nathI, paNa mAnavatA A prasaMga AjanA prasaMgane anurUpa che. samAjano ApaNA upara ghaNo upakAra che. ApaNe je keLavaNI lIdhI che, tenI pAchaLa keTalAya vRddhono zrama che, AtmatyAga che. huM jyAre vRddhone jouM chuM, tyAre AMbo vAvanAra vRddha mane yAda Ave che. Aje keLavaNI pAmelA, keLavAyelA A kAryanI pAchaLa tyAga ApanArAono vicAra karI pote bhoga na Ape to keLavaNI nahi lAje ? imAratano AdhAra enA raMga-rogAnathI nathI, paNa enA pAyAmAM purAyelA patharA, cUnA ane IMTothI che. imAratanI majabUtAI jema pAyAne AbhArI che, tema ApaNI unnati, Aja sudhI A pravRtti pAchaLa jeNe bhoga Apyo che, tene AbhArI che. AMbo ropanAra tenA phaLanI AzA vinA tenI bhAvI peDhInA bhalA mATe vAve che, tema ApaNe paNa bhAvI peDhInA bhalA mATe kaMI karavuM joIe; to ja samAja utkarSane mArge AgaLa vadhe. eka jyotano prakAza bIjAne ApatAM javuM, ke jethI e jyotanI paraMparA akhaMDa rahe. Aje huM joI rahyo chuM ke, jJAtimAM ja nahi, paNa samAja, ke dezamAM ke rAjyamAM - jyAM juo tyAM vRddho yuvAnonI adAthI kAma karI rahyA che. 5. javAharalAlajI ane zrI vinobAjI yuvAnone zaramAve evA jussAthI AgaLa vadhI rahyA che. yuvAnoe emAMthI protsAhana meLavavuM joIe, e ja rIte jJAnanI parabamAMthI jeNe lAbha lIdho hoya, teNe A kAryane AgaLa vadhAravA potAno hisso ApatAM AgaLa vadhavuM joIe. enuM nAma ja sAco vAraso che. siMha joIe, gheTAM nahi ! loko AjanI keLavaNIne vakhoDe che, vidyApIThone bhAMDe che, paNa kharI rIte e keLavaNI kharAba nathI, paNa emAM peThelAM dUSaNoe A paristhiti UbhI karI che. A dUSaNone TALavA yuvAnoe kammara kasavI joIe; saMskAra ane saMyamanuM havAmAna UbhuM karavuM joIe. 222 mAnavatAnAM mUlya Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritra e amAruM jIvana che, AzA e amAro prANa che, ane jIvananI svacchatA e amAruM sarvasva che, ema jyAre vidyArthIone lAgaze, tyAre loko keLavaNIne vakhANaze, ane Aje je keLavaNI vakhoDAya che, te prazaMsAne pAtra banaze. ATalAM ATalAM varSothI tame A pravRtti calAvo cho; paNa prathama kakSAe Ave evA keTalA taiyA2 thayA ? jenuM nAma AMgaLIne Terave AvatuM hoya evo eka paNa taiyAra na thayo hoya, to vicAravuM ghaTe ke ApaNe tyAM siMha taiyAra thayAM che ke gheTAM ? prAcIna bhAratanI puNyatIrtha jevI takSazilA, nAlaMdA ane vallabhInI vidyApIThonuM smaraNa karatAM ApaNuM hRdaya gauravathI chalakAI jAya che. jJAnanA puMja ane tejanA phuvArA jevA cAritravAna vidyArthIothI ApaNo deza, ApaNo dharma, ApaNo samAja ane ApaNo itihAsa UjaLo che. cInanA mahAyAtrI hyuyenazAMga jevAne emano ullekha, potAnI smRtinoMdhamAM karavo paDyo che. AjanA keTalAka yuvAno to vALa, kapaDAM ane bUTanI TApaTIpamAMthI ja UMcA nathI AvatA. AvA yuvAno paNa prathama kakSAe to AvatA ja hoya che. paNa zAmAM ? sinemA ane nATakanAM naTa-naTIonI pasaMdagI karavAmAM ! Ama kahIne huM mArA yuvAna mitrone utArI nathI pADato; huM to emane jAgrata karavA mAguM chuM, cetAvavA mAguM chuM. AvatI kAla upara mane pUrNa vizvAsa ane AzA che; kAraNa ke A yugamAM paNa AtmaarpaNa ane saMyamathI zobhatA keTalAye bhaNelA ApaNI najara samakSa che, je ApaNI zraddhA ane AzAnA pratIka che. huM to eTaluM ja kahuM chuM ke dUSaNone dUra karI keLavaNIne niSkalaMkita banAvo. jJAtivAdamAM keTalAMya dUSaNo ane durguNo peThA che, jeno itihAsa lAMbo che. chatAM enA phAyadA paNa eTalA ja che. dUSaNone dUra karI, ApaNe e dvArA lAbha uThAvavAno che. Aje vidyArthIone cha mAsanI phInI ATalI moTI rakamo apAya che, ane vidyArthIone adhyayanamAM je sahAyatA maLe che te jJAtinI saMsthAne AbhArI che. huM toDavA karatAM joDavAmAM mAnanAro chuM, eTale je che, temAMthI sAruM levAnuM che, ane kharAbane choDavAnuM che. tame jagatane sudhA2vA mAgo cho ? bhale sudhAro. paNa tame jyAM cho tyAMthI zarUAta karo. tame tamArA gherathI kacaro kADhavAnI zarUAta karo. gharane vALI, kacaro ghara bahAra laI jAo. pachI zerIno kacaro gAma bahAra laI have to jAgo ! * 223 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAo, ane gAmano kacaro dezabahAra laI jAo. dezano kacaro duniyAnI bahAra laI jAo, ane aMte ene dariyAmAM pheMkI do. paNa Aje to duniyA vAmamArge cAle che, UMdhe mArge cAle che. mane yAda che ke dezamAM laData cAlatI hatI tyAre keTalAye yuvAno hAthamAM jhADu laI Akho bajAra vALI AvatA, paNa enI mA mAMdI hoya ane gharanuM AMgaNuM vALavAnuM hoya to nA kahI cAlavA mAMDatA. te vakhate sevA jANe phaeNzana hatI. AvA mANaso duniyAno kacaro vALavA nIkaLe; e kacaro potAnA dezamAM lAve, dezano potAnA gAmamAM, gAmano potAnA mahollAmAM ane mahollAno potAnA gharamAM lAve. AnuM nAma ja vAma-mArga ? huM to kahuM chuM ke pahelAM tamArI jAtane sudhAro. pachI ghara ane jJAtine sudhAro; e rIte cAre bAjuthI sudhAro Avaze to ApaNo dharma, samAja ane deza jarUra mahAna ane baLavAna banaze. kAma AjanI keLavaNI jIvanane mArgadarzaka tyAre ja bane ke jyAre e keLavaNIne dharmanuM mArgadarzana hoya. keLavaNIkAroe dharmane Adho mUkyo che. AvA saMjogomAM yuvAnomAM dharmanuM teja Ave kyAMthI ? eTale have A jJAtioe ane samAje upADI levAnuM che. ane dharmanuM havAmAna UbhuM karavAnuM che. eka rIte sudharelI vyakti aneka rIte upayogI thaze, kAraNa ke eka ja mANasane jIvananAM keTalAM aMgo che ? dharmanI dRSTie dhArmika che, jJAtinI dRSTie jJAtijana che, samAjanI dRSTie sAmAjika che, dezanI dRSTie rASTrIya che ane jIvananI dRSTie vyakti che. A rIte koI paNa jJAtino eka saMskArI ane saMyamI mANasa dharma, samAja deza ane jIvanane gauravarUpa thaI paDe che, ane enI saMskArachAyA samagra vartuLa upara paDe che. paNa Aje ApaNI AsapAsanI havAmAM amaratvanI bhAvanA kyAM che ? e bhAvanA sAcA dhArmika zikSaNathI lAvI zakAya. AdhyAtmika vicAra vinA e amaratvano khyAla koNa Ape ? AdhyAtmika jJAna ja jIvananI asmitA pragaTAvI zake, eTale dunvayI jJAna sAthe AdhyAtmika jJAna paNa maLo ema ApaNe icchIe. hamaNAM eka bhAI bolyA : "dAna denArA ghaNA che, paNa levA janAra nathI.' A vAkya zeThazrI kastUrabhAIe thoDA divasa pahelAM uccAryuM hatuM. emano anubhava sAco che, paNa sAthe sAthe e paNa sAcuM che ke jevAM tevAM takalAdI kAryo UbhAM karavAthI paisA nathI maLatA. kArya sAcuM joIe, nakkara joIe, ane e kAryanI pAchaLa kArya karanAra sAco AtmA joIe. AtmA 224 * mAnavatAnAM mUlya Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAco haze to sahAyatA eka nahi to bIjethI paNa maLI raheze. kArya kadI nahi aTake A prasaMge je eka vAta yAda Ave che te e che ke keTalAka lakSmInaMdano potAnA paisAne vilAsanA mArge vAparI rahyA che; jenA pApe samAjanI saMskAritAno dhvaMsa thaI rahyo che. paiso sAthe mArge na vaparAya ane kharAba mArge vaparAya, vilAsane mArge kharacAya to jANajo ke e anyAya ane mAnavazoSaNamAMthI Avela che, ane jenI pAse hoya teno vinAza karyA vagara nahi rahe. tame joyuM ne, ke rAjAonAM rAjya gayAM; to A khoTI rIte Avato ane khoTI rIte jato paiso kevI rIte Takaze ? A sivAya ahIM smazAnanI sAme ja ikSmaTeksa ophisa che e sUcave che ke duniyAmAM vAparIne Avo. sArA kAmamAM nahi vAparo to Death Duty ahIM bharavI paDaze, jamAno kevo Avyo ! mANasa zAMtithI marI paNa na zake ! maratI vakhate TaeNksa ane maryA pachI paNa Teksa ! paisA hAthe na vAparavAnuM A pariNAma. baMgALamAM bhAratendra harizcaMdra nAmanA eka dhanapati thaI gayA. e udAratApUrvaka paiso vAparatA. emanA svajano ane mitroe kahyuM : "tame paisAne pANInI jema jema vAparo cho ?" emaNe hasIne uttara Apyo : "A saMpatti mArA bApane ane mArA dAdAne khAI gaI. mane paNa e khAvA mAgatI hatI. paNa meM vicAryuM ke e mane khAI jAya te pahelAM huM ja ene khAI jAuM." huM paNa Apane e ja salAha ApuM, ke e tamane khAI jAya e pahelAM tame ene khAI jAo. ane ema karavAthI tame eka sAmAnya saMpattinA bIjamAMthI mahAna saMpattinA amara vRkSane UbhuM karazo ke jene kALa paNa nahi khAI zake. A sivAya mAre Apane khAsa vAta kahevAnI che ke AvA kAryomAM moTAmAM moTuM bhayasthAna to moTAInuM che. eka mANasa kAma kare tyAre bIjo vicAre ke e mane kyAM pUchIne kare che ? karavA do ene ! huM paNa jouM chuM ke e kevI rIte kare che ? ema vicArI kAma karanArane sahAyatA ApavAne badale ene toDavA prayatna kare; kAM enA kAmamAM aMtarAya nAkhe, ane e rIte potAnI mahattA batAve. paNa yAda rAkhajo ke kSaNabharanI mANasanI ahamUnI tucchatAthI mANasano vikAsa nathI thato, paNa vinAza thAya che. ekabIjAnA pUraka bano, ekabIjAne Teko Apo, ane ekabIjAne AgaLa vadhAro. jyAM saMpa hoya che, tyAM jaMpa have to jAgo ! 4 225 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. Unity is Strength. eka tAMtaNo hoya to tUTI jAya; paNa tAMtaNAno samudAya hoya to doraDuM bane, ane te hAthIne paNa bAMdhI zake. eka IMTa hoya to tUTI-phUTI jAya, paNa IMTo samudAyamAM goThavAya to bhavya makAna bane, ane hajArone Azraya ApI zake. UnanA eka dorAthI zarIra DhaMkAtuM nathI; paNa ekabIjAmAM gUMthAya che tyAre te vastra bane che, ane mAnavIne DhAMke che. ziziramAM paNa hUMpha Ape che. Apa sau paNa AvI jAhera pravRttiomAM ekabIjAnI truTIo dhyAnamAM na letAM guNone dhyAnamAM laI saMpathI, sahakArathI kArya karazo, to jarUra pragati sAdhazo. aMte Apa saune eka ja kahevAnuM che ke attaranuM pUmaDuM jema vAtAvaraNane suvAsathI bhare che, tema Apa paNa ApanA jIvanane satkAryonI suvAsathI bharo evI zubhecchA. 226 ja mAnavatAnAM mUlya Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. gaupUjA >> ga jIvana che [13-3-54nA divase, muMbaI rAjya gauzALA pAMjarApoLa saMghanA trIjA adhivezana ne gozALAnA pradarzana prasaMge hajAronI mAnavamedanI samakSa vaDodarAnA nyAyamaMdiramAM ApeluM bhASaNa.] baheno ane bhAIo ! ka saMvardhana ne prANIrakSAnA kAryamAM A jIvana arpaNa karanArA mahAnubhAvo che A viSayamAM mArI pahelAM ghaNuM kahI gayA ja che, chatAM sau bhAIono Agraha che ke mAre ' paNa kAMIka kahevuM, to huM ApanI AgaLa || mArI vyathA varNavIza. AryAvartanA mANaso gAyanI pUjA chuM kare che, enA kapALe kumakumano cAMllo kare che, enuM pUchaDuM AMkha lagADe che, paNa e ja gAya potAnuM peTa ukaraDe bhare che. galIe galIe bhamI, eMThavADa khAI potAno udaranirvAha kare che ! A gaupUjA che kaI jAtanI ? dUdha pIvuM che, paNa sevA karavI nathI. gAya dUdha ApatI baMdha thaI gu jAya ke jAya kasAIkhAne ! huM pUchuM chuM ke have to jAgo ! 227 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnuM dUdha pInAra, enAthI potAnI zarIrane poSanAra, enA vaDe sazakta bananAra ane enAthI jIvana meLavanAra, e ja mAtAnI upekSA karanArane Apa sapUta kahezo ke kapUta ? ene uttama kahezo ke adhama ? tevI ja rIte gAyanuM dUdha pInAra, ane vasUkI jatAM enI upekSA karanAra, ene kasAIkhAne mokalanAra e kevo kahevAya ? gAyo - nirdoSa prANIo - Aje kasAIkhAnAmAM kapAI rahyAM che ? gomAMsa chaDecoka vecAI rahyuM che. zuM A ApaNI AjhAdI ? e nirdoSa pazuonI vedanAbharI AMkho sAme to juo ? emanI mUkavedanA koNa sAMbhaLe tema che ? vAto kare kaMI ja nahi vaLe. pratijJA karo. ghera ghera eka peTI rAkho. savAre UThI e peTImAM kaMIka nAMkhIne pachI nitya kAryo karavAM joIe, bhale eka paiso nAMkho. paNa sau A niyama pALe to bAra mahine keTalI moTI rakama bhegI thAya ? e rakama AvI pAMjarApoLane aMjalirUpe, arNarUpe arpo. e ja sAcuM gaupUjana che ! emane kasAIkhAne jatI aTakAvavI e ja sAcI pUjA che ! ghaNA kahe che : gAyanA pUchaDAmAM tetrIsa karoDa devatA che eno artha zo ? tetrIsa karoDa devatA eTale tetrIsa karoDa mAnava. dUdha, chAza, ghIthI e tetrIsa karoDa mAnavone poSe che. pazudhana para mANasanA jIvanano AdhAra che. eTale gaurakSAno TUMko lAkSaNika artha indriyarakSA thAya che. gaupAlana eTale indriyapAlana, kAraNa ke gAyanA gorasathI indriyo sazakta ane sateja rahe paNa ekaluM gaupAlana karIne aTakI javAnuM nathI. mAnavadharma ethIye AgaLa jAya che. gAyone pALavI ane bIjAM prANIone katalakhAne javA devAM e to svArthadharma thayo. gAya dUdha Ape che, eTale ene poSavI, ane bIjAM prANIo upayogI nathI, eTale enA pratye upekSA karavI, e mAnavane zobhe kharuM ? svArthamAM dAnavatA che, paramArthamAM mAnavatA che. mAnavadharmanA upAsaka abrAhama liMkana mane yAda Ave che. e amerikAnA pramukha hatA. eka vakhata e pArlamenTamAM jaI rahyA hatA. gADI jhaDapathI jaI rahI hatI. emanI najara kIcaDamAM kheMcI gayelA eka Dukkara para paDI. e kIcaDamAM taraphaDI rahyuM hatuM, cIso pADI rahyuM hatuM. liMkane gADI UbhI rAkhI, Dukkara tarapha doTa mUkI, kIcaDamAM khUMpI gayelA e nirAdhAra pazune emaNe ajaba rIte ugArI lIdhuM ! paNa eno sUTa kIcaDamAM kharaDAI gayo. pharI ghera jaI kapaDAM badalavA jeTalo samaya nahoto. pArlamenTano samaya thaI gayo hato ane samayanI niyamitatA mATe to liMkana prasiddha hatA. e sIdhA 228 % mAnavatAnAM Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhAgRhamAM AvyA. sabhyoe gADIvAnane pUchayuM : pramukhanAM kapaDAM Ama kIcaDamAM kyAM kharaDAyAM ? gADIvAnanI vAta sAMbhaLI sau Azcarya pAmI gayA. vAha ! Avo dayALa ! badhA maLIne liMkanane mAna ApatAM kahevA lAgyA : "Apa kharekhara dayALu cho. Apane dhanyavAda che. Ape Dukkarano uddhAra karyo... !" paNa prazaMsakone adhavaccethI aTakAvIne liMkane Apelo uttara haiyAmAM korI rAkhavo jevo che : "basa, basa, vyartha mArI prazaMsA na karazo. meM koInAya para dayA karI nathI. tema meM koIno uddhAra paNa karyo nathI. meM to mArA haiyAmAM bhoMkAyelA kAMTAno ja uddhAra karyo che. kIcaDamAM taraphaDatA Dukkarane joI mArA haiyAmAM kAMTo vAgyo. mArI vedanAnA kAMTAne kADhavA mATe mAre Dukkarane kADhyA vinA cAle tema na hatuM. kAMTo kADhavAno kaMIka upAya to levo ja paDe ne..." mAnavatAbharyo A uttara sAMbhaLI sau namI paDyA. bhAratanA koI saMtano dAkhalo na ApatAM, meM amerikAnA pramukhano dAkhalo Apyo, kAraNa ke ApaNA rAjyabaMdhAraNanuM khokhuM amerikAnuM che. vAtAvaraNamAM amerikAnI havA bharI che. e havAe ja A prANInAzanI havA phelAvI che. tyAre vicAravAnI AvazyakatA e che ke jaDavAdanI havAmAM paNa e mAnavI kevI kumaLI lAgaNI dharAvatA hatA ! jyAre adhyAtmavAdanI havAvALA dezamAM katalakhAnAM UbharAI rahyAM che, e zuM sUcave che ? vicArajo mAnavatA hoya to.... have to jAgo ! : 229 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21. Adarza zikSaka + jahA kharo caMdaNabhAravAhI bhArassa bhAgI na * huM caMdrAsa ! evaM khu nANI caraNeNa hINo nANassa bhAgI che ? huM sugag || -upadezamALA , vI rIte caMdananA lAkaDAne upADIne 10 janAra gadheDAne eno bhAra maLe che, $ paNa caMdananI suvAsa ke zItaLatA maLatI nathI, tema sadAcaraNa vinA mAtra jJAnane dhAraNa karanArane paNa jJAnano bhAra maLe che, paNa sadgati-Urdhvagati nathI maLatI ! Aje ApaNe "Adarza zikSaka" saMbaMdhI vicAra karavAno che. ApaNA pratyekanA hRdayamAM je je bhAvanAo jAge 2 che, je je Urmio divya jIvananA sarjana te mATe jhaMkhanA seve che, teno paDagho paDe che, ane aMte te kAryamAM AkAra pAme che. zuM Adarza eTale arIso. arIsAmAM ApaNuM mukha joI zakAya, paraMtu jo e arIso, gaMdo, malina ke DAghAvALo hoya to temAM 230 = mAnavatAnAM mUlya Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNuM pratibiMba spaSTa dekhAtuM nathI. pratibiMbane svaccha ane nirmaLa arIso ja jhIlI zake. e pramANe ApaNuM jIvana paNa pavitra, svaccha ane niSkalaMka hovuM joIe. koI paNa mANasa ApaNuM jIvana tapAse to tene ApaNAmAM kAMI UNapa na dekhAvI joIe. ApaNA jIvanamAMthI ene prakAza maLavo joIe, ane enAthI enuM jIvana prakAzamaya banI javuM joIe. ApaNA jIvanamAMthI sApha tattvo ene maLavAM joIe, nabaLAM nahi. bhaviSyanA nAgariko taiyAra karanAra zikSakonuM jIvana A dRSTie pavitra ane niSkalaMka hovuM joIe. loMgapheloe kahyuM che ke ""Lives of great men all remind us, We can make our lives sublime, And, departing leave behind us Footprints on the sands of time." moTA mANasonI jiMdagI jIvananI mahattAne saMbhArI Ape che ke jethI ApaNe ApaNA jIvanane UrdhvagAmI banAvI zakIe ane A jagatamAMthI vidAya letI vakhate kALanI retI para ApaNAM zubha kAryonI pagalIo mUkatA jaIe ke jene AdhAre bhUlA paDelA ApaNA baMdhuo jIvana-paMthamAM hiMmatapUrvaka AgaLa vadhI zake. evA moTA mANasanA pagale jaIzuM to A bhavasAgaranA vamaLamAM bhUlA paDatAM mArga maLaze. A jIvana ati gUDha che. jIvana sahelAIthI jIvI javAya evuM nathI. aneka muzkelIo, AMTIghUMTI ane duHkhanI UMDI khINo oLaMgavI paDaze, ane te vakhate AdarzonuM bhAthuM ApaNI pAse haze, to ja A jIvanapaMthane vaTAvI zakAze. dareka mANase potAnA Adarzo nakkI karI levA joIe - aMte e ja kAma lAgaze. ApaNe badhA bhIMta upara sUtro lakhIe chIe, paNa e sUtranuM rahasya jIvanamAM utAravuM joIe. jema enjinanI pAchaLa Dabbo doDI Ave che, tema ApaNA jIvanarUpI DabbAne AdarzarUpI enjina lagADavuM jarUrI che ke jethI jIvanamAM vega Ave, ane e pragati kare. eka ThekANe kahyuM che ke satya e to prakAza che. daza hajAra varSanuM aMdhAruM hoya chatAM tyAM jo eka dIvAsaLI saLagAvavAmAM Ave to tatkALa aMdhakAra dUra thaI jAya che. vrata e paNa prakAza che. e Ave to ja svacchaMdatAnuM aMdhAruM jAya. A prakAzanA AgamanathI ApaNAmAMthI dAnavatA nAza pAmaze ane mAnavatA Avaze, kAraNa ke mAnavI divya cetanAvaMta prANI che. eNe potAnA jIvanamAMthI mAnavatAnI havA pedA karavI joIe. have to jAgo ! ka 231 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atyAre je zikSaNa apAI rahyuM che, te keTaleka aMze jagatane chetaranAruM lUMTanAruM che, corI karanArI vRtti keLave evuM che. manuSya jema vadhAre bhaNelo tema te vadhu prapaMcI ane vadhu kAvAdAvAvALo bane che AjanA keTalAka vakIlo, baeNrisTaro ane nyAyAdhIzone jojo. te kahe che ke corI karIne Avo, ke khUna karIne Avo; paNa sAthe nANAMnI kothaLI letA Avo ! tamAro bacAva karavA ame beThA ja chIe. zuM A jIvana che ? bhagavAna mahAvIra svAmIe kahyuM che ke jema gadheDo caMdananAM lAkaDAM upADI jato hoya to tene kAMI sugaMdhI maLatI nathI, paNa bhAra ja maLe che, tema sadAcAra vinA, mAtra jJAnano boja upADIne pharanAra paNa eka prakArano gadheDo ja che. ApaNI pAse je jJAna che, teno sadupayoga na karIe, to te ApaNane ane jagatanA lokone zA kAmanuM ? koLiyo anya jIvane phasAvavA mATe jALa 2ce che, mAkhI ke bIjAM jaMtune temAM phasAve che, paNa chevaTe pote paNa emAM ja phasAI jAya che : AjanuM zikSaNa paNa enI jema phasAve evuM ja che ne ? "sA vidyA yA vimuksce" A sUtra je dIvAla upara che tene tame tamArA dilanI dIvAla upara kotaro. je keLavaNI mANasane potAnA jIvanano bhAra bIjA upara nAkhIne jIvatAM zIkhave, te keLavaNI paNa nathI ane te lenAra keLavAyelo mANasa paNa nathI. jIvanamAM ochAmAM ochI jarUriyAta rAkho, sAduM jIvana jIvo, UMcA vicAra rAkho, sAdo khorAka lo, ane ucca jIvana banAvo ema je zikhavADe tenuM nAma ja tAlIma. e kahe che ke magaja dvArA nahi paNa jIvana dvArA jIvana jIvatAM zIkho. A yaMtrayugamAM to magajane paNa tasdI na ApavI paDe evAM yaMtro zodhAyAM che. yaMtra u52 hajAro rakamanA saravALA, bAdabAkI, guNAkAra, bhAgAkAra thAya che. A kAma saheluM nathI, kaThina che; paNa A kaThina kArya vinA ApaNo Aro nathI, ApaNane zAMti paNa nathI. mANasa potAnA paga para Ubho rahetAM zIkhe, ane koInA paNa AdhAra vinA jIvI zake, e ja pAyAnI keLavaNI. aMgrejI keLavaNI to vela jevI che; ene jhADano Teko joIe, paraMtu buniyAdI keLavaNI to vaDanA jhADa jevI che tene TekAnI jarU2 nathI, te anyane chAMyaDo Ape che, pakSIo tathA mAnavone vizrAma Ape che. AtmAnI jarUriyAta jema jJAna, saMyama ane tapa che, tema ApaNA 232 * mAnavatAnAM mUlya -- Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvananI mukhya jarUriyAta traNa che : anna, vastra ane oTalo. e sivAya tamAma jarUriyAta vadhArAnI che; bojArUpa che; mATe jIvanamAM je khoTI jarUriyAta dekhAya che tene poSaNa na Apo; tene vadhAro nahi. jarUriyAta ghaTADo. hAtimatAIe eka vAra mijabAnI ApI. temAM AkhuM gAma AvyuM; paNa eka kaThiyAro na Avyo. sAMje kaThiyAro tene maLyo tyAre tene hAtimatAIe pUchyuM : "kema bhAI, AkhuM gAma jamavA AvyuM; toye tame na AvyA ?" kaThiyArAe kahyuM : "jenA bAhu salAmata che; teNe hAtimatAIne tyAM zuM kAma javuM joIe ?" e pachI eka vAra hAtimatAIne koIe pUchyuM : dAtA koNa ?" eNe uttara vALyo : "kaThiyAro. kAraNa ke jene potAne mATe bIjAnI pAse hAtha dharavo paDato nathI te ja zreSTha dAtA." je mANasane bIjAnI vastu levAnI jarUra paDe te parAvalaMbI che. je svAvalaMbI che te koIne lUMTato nathI; ane koInIya spRhA rAkhato nathI. A prakAranuM jIvana jIvanAra koInI paNa sAme aNanama mastake Ubho rahI zake che. sAduM jIvana jIvanAro niSkalaMka hoya che. evuM jIvana jIvIe to Abhane AMbe evuM unnata mAthuM rAkhI zakIe. mahAtmA AnaMdaghanajI kahe che ke jema kUtaro AzA dhAraNa karIne ghera ghera bhaTake che; tema vadhAre jarUriyAtavALo mANasa paNa TheraThera bhaTakato hoya che; paraMtu svAvalaMbI koInA ghare jato nathI. pahelAM gAmaDAMnA loko potAnAM bALakone zikSaNa apAvatA; tenA badalAmAM zikSaNa ApanArane bhikSA ke dakSiNA ApatA. paNa tenuM sthAna samAjamAM gurunuM hatuM. Aje to prophesaro paNa paMtajI gaNAya che. te vakhate zikSaNa ApanAra vyakti niHspRhI hatI. Aje to gAmaDe gAmaDe ane zahera zaheramAM skUla-kaoNlejamAM zikSaNa apAI rahyuM che, paNa te bhADUtI. A zikSaNa bhADUtI dhAvamAtA bALakane ramADe evuM che. emAM sneha nathI, vAtsalya nathI, mamatA nathI. mAtra badalo levAnI bhAvanA che. vadhAre levuM che ane thoDuM ApavuM che. hamaNAM yuropamAMthI thoDI baheno bhAratamAM AvI che. teo ahIM rahIne bhAratanA kuTuMbajIvanano anubhava le che, ane ahIMnA kuTuMbajIvanano khyAla meLave che. teo mane maLavA AvyAM tyAre kahe ke "yuropamAM to vRddho mATe alAyadAM makAno taiyAra hoya che, tyAM temane rAkhavAmAM Ave che." A vAta kevI vicitra lAge che ! mANasamAM jyAM sudhI rasakasa rahe, tyAM sudhI tene cUsI have to jAgo ! 9 233 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laI pachI tene vRddhagRha Old housemAM mokalI Apavo ! kevI khoTI bhAvanA ! sAcuM zikSaNa nahi Ave to mane lAge che ke bhAratamAM paNa kadAca evo vakhata Ave ! ANaMdanA vallabhavidyAnagaramAM mAre eka bhAI sAthe vAtacIta thaI. te bhAIe kahyuM : "Izvara kema dekhAto nathI ?" A prazna sAMbhaLI mane eka cintake Apelo uttara yAda Avyo. pachI meM kahyuM, "tame A kAgaLa upara Izvara zabda lakho.' pachI meM kahyuM : "AnA upara eka rUpiyo mUko." ane eNe khissAmAMthI rUpiyo kADhyo ane enA upara mUkyo. meM pUchyuM : "have Izvara kyAM che ?'' eNe kahyuM : "Izvara rUpiyA nIce daTAI gayo che.' basa A ja vAta che. Izvara paramAtmA dhana nIce daTAI gayo che. A ja rIte paisAnI nIce jema bhagavAna dabAI gayo tema keLavaNI nIce mANasa daTAI gayo che. Aja samAjamAM sau koI paisA pAchaLa paDyA che. jenI pAse paisA vadhAre hoya tene samAjamAM vadhAre mAna maLe che. AvA dhanalobhI karatAM pazu vadhAre sArAM. te potAnA jIvana sudhI maunapaNe sevA bajAve che, ane maryA pachI paNa tenAM cAmaDAM, zIMgaDAM, hADakAM vagerethI kAMIka ApatAM jAya che. mANasanuM zuM kAma lAge che ! zikSako Adhunika bhAratanA ghaDavaiyA che; tenA para saue mITa mAMDI che. tenI pAse je bALako zikSaNa ke saMskAra meLavavA Ave che teone evuM zikSaNa ApavuM joIe ke zikSaNa lenArane thAya ke jema ApaNA zikSaka, jIvana jIvI gayA; tema ame paNa amAruM jIvana vitAvIe. zikSake dhULamAMthI mAnava banAvavAno che. eka vakhate koIe mATInA ghaDAne pUchyuM, "ghaDA, tArI kiMmata keTalI ?'' javAba maLyo : "be AnA." basa, be ja AnA ?" "hA, be AnA.'' ghaDo kahevA lAgyo. mArI kiMmata be ja AnA kema che te sAMbhaLo. prathama huM DhekuM hatuM (DhekuM nAnyatara jAti). kuMbhAra mane gadheDA 52 nAMkhI potAne ghera laI gayo. tyAM huM mATI banI (nArI jAti) kuMbhAre mane khUMdI piMDa banAvI cAka para mUkyo, ne puSkaLa ghUmarI lIdhI. eTale mAro AkAra thayo. keTaloka bhAga temAMthI kApI nAkhI mane taDakAmAM mUkyo. huM puruSa banyo (ghaDo). kuMbhAre mane agnimAM nAMkhyo; temAM je kAcA ghaDA hatA te phUTI gayA. je phUTyA tenAM ThIkarAM thayAM. ThIkarAM zuM kAma lAge che te tame jANo cho ? kacaro ulecavAM. tema je kAcA mANasa che tenI paNa e ja dazA thAya. have bAkInA je sAMgopAMga rahyA temane kuMbhAra laI Avyo. ane rastA para pradarzana bharyuM. tene 234 : mAnavatAnAM mUlya Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baheno kaMI ema ne ema le che ? letAM pahelAM TakorA lagAve che. TakorAmAM huM pAsa thayo. to mArI kiMmata thaI. mUlya bhale be AnA che, paNa mAruM sthAna kyAM che ? strInA mAthA upara; sauthI UMce." A vAta kahIne huM e kahevA mAMguM chuM ke je Adarza zikSaka haze te UMce sthAne birAjaze, nahi to ThIkarAM che ja. have to jAgo ! * 235 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22. dharmaratna 3 , lyavAna hIro sonAnI vIMTImAM ja . zobhe. pittaLa tene mATe apAtra che, chuM tema ApaNuM mana suvarNa jevuM zuddha hoya to e ja dharmaratna emAM zobhe. mATe dharmaratna thI prApta karavA pahelAM pAtratA keLavo. ApaNuM che. mana saMyamavihoNuM hoya to e apAtra gaNAya. to prazna udbhave che ke, zuM ApaNe apAtra chIe ? nA, ApaNe A duniyAmAM che kadAca apAtra na paNa hoIe, paNa - jJAnInI duniyAmAM pravezavA mATe to mahApuruSoe cIMdhelI pAtratA meLavavI paDaze che ja; kAraNa ke duniyAnI dRSTie pAtra banelo mANasa ghaNI vAra jJAnIonI dRSTie apAtra paNa Thare che; ane pAtratA meLavavA pharIthI ekaDo ghUMTavo paDe. Atmika pAtratA sattAthI, vaibhavanI vipulatAthI ke che dhanathI nathI maLatI, Atmika pAtratA vAsanAnA vijayathI, satsamAgamathI, garvanA nAzathI ane yogya vacananA vyavahArathI maLe che; ane A vastuono AdhAra 236 * mAnavatAnAM mUlya Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hRdayanI sUkSma bhAvanA para che, dhULa vastu para nathI ja. keTalIka vAra evuM paNa jovA maLe che, karoDo rUpiyAnA mAlikamAM je pAtratA hotI nathI te eka nirdhanamAM jovA maLe che. e bahArathI sAmAnya ne nirdhana dekhAto mANasa aMdara rAtadivasa vAsanA sAme yuddha karato hoya che. e yuddha e ja enI pAtratA. pAtra mANasa to ajANatAM paNa AvelA krodhane, mAyAne ke lobhane potAnA haiyAmAM vadhAre samaya TakavA deto nathI. durjananA snehanI jema enA kaSAyo paNa kSaNajIvI hoya che ? A aMdaranI pAtratA lAvavA mATe manuSya pote ja potAnA cokIdAra banavuM paDe che, kAraNa ke dareka kriyAnI pAchaLa mananI zuddhinuM mahattva che, durguNo aMtaramAM ja thANuM nAkhIne paDyA che. A durguNone kADhavAnI ane navA na pravezI jAya tene mATe mANasane bamaNI mahenata levI paDe che. navA durguNo mANasomAM kyAre pravezI jAya te kahevuM muzkela che, tethI dareka manuSya mahApuruSonI sevA karI, emanI pAsethI zAstrazravaNa karavuM joIe. zAstrazravaNa mANasane durguNa tarapha jato roke che, enA para AvatA vAsanAnA dabANane e aTakAve che, ane mANasane savicAramAM rAkhe che. mANasa sAruM sAMbhaLe to ene vicAra paNa sArA Ave. kharAba vAMce - vicAre to ene nabaLA vicAra Ave. sobata tevI asara. ghoDAne gadheDAnI sAthe bAMdhyo hoya to bhUMkatAM bhale na zIkhe, paNa lAta mAratAM to jarU2 zIkhe. ukaraDA pAse besIe to badabo Ave ane bagIcAmAM besIe to khuzabu Ave. durjana sAthe besIe to adhamatA Ave, sajjana sAthe maitrI hoya to uttamatA Ave. Aja mANasone uttama sAdhuonI sobata gamatI nathI, kAraNa ke aMtaramAM roga che. aMdara roga hoya tyAM bAhya upacAra nakAmA nIvaDe che. vAsanA e aMdarano roga che. apavitra tattvo harahaMmezAM ApaNI AsapAsa cakkara laI rahyAM che. e nirbaLa paLanI pratIkSA kare che. samaya maLatAM e AtmA para caDhI bese che. enI sAme mANasa jAgRta hoya to enuM kAMI ja nathI cAlatuM. paNa e apavitra tattvo mANasane ghenamAM nAkhe che, ene gAphela banAvI DhALI pADe che. A ghenanI sAme rakSaNa ApanAra satsaMga che. A satsaMga pachI bIjI vAta te garvane gALavAnI che. jema soDAvoTaranI zIzImAM goLI hoya che, tema mANasamAM paNa garvanI goLI hoya che. A have to jAgo ! = 237 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ goLIne lIdhe aMdaranuM aMdhAruM bahAra jatuM nathI ane bahA2no prakAza aMdara AvI zakato nathI. garva gaLe to prakAza maLe. A goLIne gALavA mATe AtmAmAM laghutA lAvavI, mahApuruSone vaMdana karavuM, emanI nizrAmAM rahevuM, emanA pratye sadbhAva batAvavo; A garvane gALavAnA upAya che. mANasa satsaMga karato hoya, garvane gALavA satata prayatna karato hoya to enI vANI kevI hoya ? evA mANasanI vANImAM satya hoya, pathya hoya, ane madhu hoya. satya eTale prakAza ApanArI pathya eTale yogyatA bharelI madhu eTale priyakAriNI. AvI vANIvALo mAnavI dharmaratnane mATe kharekhara pAtra gaNAya. 238 * mAnavatAnAM mUlya Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -------------------------- p`iyt s-ldddi Regis// ` ` ` ` ` ` 3 ` ` ` ` d Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23. jaDa ane cetanazaktinA bhedanuM jJAna vizva jaDa ane cetananuM ghara che. A jIvana mATe baMnenI bhAgIdArI zuM jarUrI che. cetananA saMsargathI jaDa jIvaMta bane che. manane vicAra, kAnane zravaNa, AMkhone dRzya, nAkane sugaMdha, jIbhane svAda che ane zarIrane sparza koNa karAve che ? A ekamAtra cetanA che. cetanA vinA magaja ane pAMca indriyo A badhA jIvanarahita che ane kAryazIlatArahita banI jAya che. badhAM bAhya rUponI pachavADe agocara koI tattva che. jIvana-arpaNa karanAra A adazya tattvane zuM nAma ApavuM ? saMskRtamAM Ane AtmA kahe che. aMgrejImAM sola, ja spiriTa, selpha, DivAina lAipha kahevAya che. kharI rIte A badhA aMgrejI zabdo | AtmAno pUrNa artha batAvI zakatA nathI. zabda sAMbhaLatAM prANapata jIvaMta zaktino artha pragaTa thavo joIe. tethI ja mArA vArtAlApamAM huM vAraMvAra "cetanAzakti' bU zabdano upayoga karI "AtmA, sola jaDa-cetananuM bhedajJAna : 241 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spiriTa, athavA selpha pAchaLanI maulika zakti samajAvavA prayatna karuM chuM. "cetanA" ne vadhu spaSTa samajIe - sAmAnya rIte teno artha e thAya ke je indriyo dvArA vastune jANI zake che. tenI bIjI vyAkhyA "cetana mana' paNa che. paNa huM je artha kahevA mAguM chuM ke A badhI vyAkhyAo karatAM vizALa che. ApaNAmAMnA darekamAM cetanA che, je cetanAtmaka jAgRti che, upayoga che. A pravacanono paNa e ja hetu che ke, AtmAne ApaNA sauthI najIkanA sAthI tarIke jANavo, anubhavavo. A jAgRti mAnavacetanA para avataravI joIe. jyAre ApaNe AtmA ane padArtha vacceno bheda samajI zakIzuM, tyAre ApaNe cetanAno anubhava karI zakIzuM. prAcIna RSionA zabdomAM : koI zastra tene kApI zakatuM nathI, koI agni tene bALI zakato nathI, koI sAgara tene DubADI zakato nathI, to koI vAyu tene sUkavI zakato nathI, te AtmA che amara-zAzvata AtmA che. have ApaNe vizvamAM kAma karatI bilakula judA ja prakAranI (1) cetana (2) jaDa athavA pudgala zaktiono abhyAsa karIzuM. A tattvajJAnamAM padArthanA nAnAmAM nAnA sUkSmamAM sUkSma bhAgane "paramANu' kahevAya che. ghaNA paramANuo bhegA thAya, tyAre "aNu" bane che, ane ghaNA aNuo bhegA thAya, tyAre skaMda bane che. enA ja deza-pradeza bhegA thAya tyAre bhautika duniyAmAM dekhAtA bAhya zArIrika svarUpo bane che. aNu e jaDa zakti che. teno svabhAva "maLavuM ane kharavuM che. A prakriyA niraMtara cAle che. ghaDiyALanA lolakanI jema satata gati ane sthiti vacce jhUlyA kare che. A rIte teo ekabIjA sAthe athaDAya che, jethI spaMdano utpanna thAya che. AthI bhinna AtmA athavA cetanAzakti jIvaMta che. tenAmAM nizcita sarjanazakti che. jenAthI aNuonI bhautika duniyAnI vyavasthAmAM parivartana Ave che. AtmA ane jaDa padArthanuM saMmilana eTale, saMsAra. A baMne bhegAM maLI AkhA vizvanuM baMdhAraNa ghaDe che. ApaNe jyAre e samajIe ke pUrvanI saMskRti AtmAnuM rahasya khoLe che, ane pazcimanI saMskRti padArthanuM rahasya khoLe che, tyAre ja ApaNuM anekAntapUrNa jJAna pUrNa thaI zake. ApaNe jo eka ja bAju joIe to ApaNI 242 * mAnavatAnAM mUlya Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSTi bhrAmaka bane che. jeo aNuthI AgaLa kazuM joI zakatA nathI, teo phakta bhautika siddhio mATe ja puruSArtha kare che. ane jyAMthI zarUAta karI hatI te utpatti ane layanI prakriyAmAM goLa goLa pharyA kare che. mAnavane yaMtravat gaNI teo potAnA vinAzane notare che. e ja rIte jeo khAlI AtmAnI ja vAto kare ane puruSArthanI upekSA kare che teo nimna stara para jIvana vitAve che, pragati prati udAsIna bane che ane du:khI jIvo prati kaThora bane che. kAdavamAM janma pAmavo e karmanuM phaLa che, emAM gurutA paNa nathI ane laghutA paNa nathI, paraMtu emAMthI kamaLa banavuM e ja enI mahattA che. jIvavA mATe AtmA ane pudgala padArtha e baMnenI jarUra che. A baMne vacce saMtulananI AvazyakatA che. ApaNe ApaNA kendramAM besI AtmA ane aNu baMnenuM nirIkSaNa karavuM jarUrI che. prajJAcakSuthI ApaNI jAtane tapAsatAM ApaNane e samajAze ke ApaNe vyUhagrahita nathI yA pavitra paNa nathI, paNa hRdayanI vizALatA ane cetanAnA vikAsa prati AgaLa vadhanAra musAphara chIe. A saMtulanano anubhava kevI rIte karavo ? pudgala para AdhyAtmika AtmAno prakAza veravo, dhyAna dvArA kendra ane vartuLanuM jJAna meLavavuM, jaDa ane cetanano bheda samajavo. te samajAyA pachI gatinuM viSacakra nahi paNa pragatinI cokkasa dizA prApta thaze. pachI A rIte ApaNI cetanAzakti potAnI aMtima zuddhi prati jhaDapathI gati karI zakaze. AtmA ane pudgala vaccenA, saMbaMdhanI samajaNane vikasita karavAthI, AtmAnI zAzvata anaMta zaktio sAthe dhyAna dvArA susaMvAditA pragaTAvavAthI ApaNe ApaNI jAtanI ane samagra vizvakuTuMbanA ane saghaLA jIvonI sevA karI zakIzuM. jAgarUka mana yA zAMta jAgRti rUpa saMtulana dhyAna dainika jIvanamAM pragaTavuM e ApaNA vyaktigata svabhAva para AdhArita che. cetanAzakti ane jaDa zakti vacceno taphAvata kema mAlUma paDe che ? A baMne vacceno zo saMbaMdha ? A praznono pratyuttara meLavavA mATe sAco sAdhaka samaje che ke mAtra bauddhika pRthakkaraNa ane tarkathI Ano ukela lAvI na zakAya. te jANe che ke mana padArthanuM sUkSma ane ucca svarUpa che paNa te potAthI 52 evA bIje cheDe joI zakatuM nathI. mana haMmezAM pRthakkaraNa karI bhautika kakSAe ja nirNaya laI zake che. sAdhaka, dRzya padArthanI pelI bAju javA mAMge che. te samaje ke mananuM vizva mukhyatve zabdo ane dalIlo, carcAo ane avataraNo para AdhArita che. te jANe che ke mana zabdonI mAyAjALamAM phasAya che ane chatAM pote ema mAnI jaDa-cetananuM bhedajJAna * 243 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ le che ke "mane koI ucca tattvanI jhAMkhI thaI che" paNa vAstavika rIte AMtaradarzanane badale te navA navA koyaDA UbhA kare che. potAnI sAthe saMmata na thAya tevAone 'nAstika' 'kAphara' vagere upanAmo Ape che. mana haMmezAM bAhya-rUpa AkArone vaLage che, ane ethI para hoya tene duzmana gaNe che. A rIte dharmajhanUnI loko jeo prema ane susaMvAditAnA cAhaka hovAno dAvo kare che, teo ja dhikkAra ane gharSaNa phelAve che. itihAsamAM jotAM sauthI vadhu yuddho dharmanA nAme thayAM che. rUpanI duniyAmAM saMgharSa hovAno ja. tyAM be mata vacce TakarAva thavAno ja. manano anubhava paNa pudgalanuM ja sarjana che. tene bhale AdhyAtmika anubhavano cahero paherAvo, te bhale sUkSma dekhAtuM hoya tema chatAM paNa te bhautika padArthanuM bIjuM svarUpa che. jyAre mana zabdo, tarka, zAstra, dalIlo, bAhya rUpa-AkArane tame tamArI jiMdagI para zAsana ka2vA do cho, tyAre cittAtIta padArthonuM saundarya ane bhavyatA jovA tame mukta hotA nathI. tethI jeo manathI para thavA icche che teo bAhya carcAomAM paDavA karatAM aMtarmukha bane che te aMtarmukhatA nahi paNa AtmanirIkSaNa che, jenAthI Atmazuddhi thAya che. -- A AtmavizleSaNathI tame tamArA vicAro, saMbaMdho, icchAo, Asaktio, lAgaNIo ane kalpanAo taTasthatApUrvaka tapAsI zako cho. te hitakArI che ke ahitakArI teno nirNaya laI hitakArIno AvakA2mAM ane ahitakArIno tyAga karavAno puruSArtha kheDI vijayI banI sAcA sukhI banI zako cho. A nirIkSaNamAM kazuMka camatkArika bane che. jAgRtino prakAza vadhe che ane jUnAM azubha tattvo dUra thAya che. navAM AvatAM nathI. krodhano taNakho, IrSyAnI cinagArI, lobhanuM bhArepaNuM, ghamaMDano uchALo, mAyA, chetarapiMDInuM mojuM, vagere. koIpaNa khaMDanAtmaka azubha tattva praveza kare ke turata ja jJAnano prakAza jhaLahaLI UThe che. ane tame pAchaLanuM nirIkSaNa karI aMdhakAra dUra na thAya tyAM sudhI thobhI javArUpa pratikramaNa karI, karelI bhUlonuM prAyazcitta karI zako cho. tenAthI lAgela malinatAne dUra karI zako cho. A rIte jAgRti ane svanirIkSaNanI satata prakriyAthI eka nUtana jAgRtinuM prabhAta udita thAya che. have mana AtmA para koI paNa prakAre niyaMtraNa karI zakatuM nathI. have AtmA mana 52 adhikAra calAve che. AtmAnA anaMta sahaja guNo pragaTavA lAge che. 244 : mAnavatAnAM mUlya Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetana ane jaDa zaktinuM varNana aneka prakAre thaI zake che. cetanano sahaja guNa che cetanAtmaka jAgRti. cetanA bhale bAhya dRSTie dazya na hoya, paNa cetanA jyAM hoya che tyAM dareka jIvavALA padArthamAM vikAsa hoya che. eka nAno vanaspatino choDa paNa zvAsocchavAsanI kriyA kare che. vikAsa pAme che ane saDe paNa che. A badhI kriyAonuM mULa kAraNa jIva che. vanaspatinA choDane pANI pAvAmAM na Ave to te karamAI jAya che. karuNAthI karI tame pANI pAva to te pAcho khIlI UThe che. mAtRvRkSane vaLagI rahela eka navA aMkurane juo. te jema jema vikase tema tema tenA kada, prakRti ane raMga badalAyA kare che. koIka vakhata tenI zarUAta gulAbI nasothI thAya che je paripakva thatAM lIlo raMga dhAraNa karI tAjI sugaMdha Ape che. vRkSanI sAthe saMlagna hoya tyAM sudhI te khIleluM ane jIvaMta rahe che, paNa eka vakhata te vRkSathI chUTuM paDI jAya eTale te karamAI jAya che. te jIva vagaranuM nirjIva thaI jAya che. teno jIva cAlyo gayo hoya che ane bAhya jaDa kalevara mAtra rahI jAya che. vanaspatimAM yA pazumAM cetanatattva manuSya jeTaluM vikAsa pAmyuM na hoya, khUba alpa hoya chatAM te jIvatattva to che ja. A lokomAM jIvana hota to teo halanacalana thA vikAsa na karI zakata. jIvanacakranI prakriyA badhAmAM ekasarakhI che. zarIramAMthI A cetanatattva jyAre vidAya le che, tyAre zarIra eka khAlI khokhuM, jaDa padArtha banI jAya che. cetanAzakti je AtmAnA nAme jANItI che tenI mukhya kakSA che cetanA. jyAM cetanA nathI tyAM tyAM jaDa padArtha, pudgala rahe che, jeno svabhAva purAvuM ane khAlI thavuM ema che. dA.ta. pRthvI, pANI, agni, vAyu vagerenAM bAhya rUpo rALa jevAM che. jaDa padArthomAM cetanA nathI. paNa teo pAse raMga, rUpa, sugaMdha ane sparza jevA guNo che. jaDanAM spaMdanono anubhava karI zakAya che. bhautika vizvanA gaNitane teo AdhIna che. karkazathI mRdu temanI zreNI che. karkaza padArtha dekhAya che, anubhavI zakAya che, paNa sUkSma padArtha dekhAto nathI, anubhavI zakAya che. dA.ta. lAkho aNuo ane paramANuo havAmAM adRzya rIte ghUme che. AmAMnA keTalAka amIbA (amoeba), bekTariyA, ane vAIrasamAM kharekhara cetanA hoya che. jyAre bIjA sUkA aNu-paramANu nirjIva hoya che. keTalIka vakhata jaDa padArthomAM paNa eTalI badhI zakti hoya che ke teo manuSyanA mAnasika starane DhAMkI zake, badalI zake ane bIjI rIte prabhAvita jaDa-cetananuM bhedajJAna + 24pa Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI zake. dA.ta. dArU, gAMjo-bhAMga, aphINa ane bIjA mAdaka padArtho. eka vakhata A nazo zarIramAM pravezyo eTale turaMta ja te zarIra ane mana para asara kare che, magajanA taMtuone bALI mUke che, te parivartanamAM AtmAnI mULa sthiti punaH prApta karavI lagabhaga azakya bane che. AtmAnAM spaMdano kadI paNa bhautika padArthathI baMdhAya nahi, prabhAvita thAya nahi thA tenA niyaMtraNamAM Ave nahi. paNa ajJAna, lobha, krodha vagere. malina bhautika pradhAna bhAvonI saMgatamAM cetananI zakti DhaMkAI jAya che - AvarAI jAya che. ApaNuM kharuM kAma A ja che ke manane zuddha karavuM. mAnavacetananA jhaLahaLatA prakAzanuM pratibiMba pADe evuM mana taiyAra karavuM. AtmA zarIramAM hoya tyAM sudhI teNe A ja kArya karavAnuM che. samyaka jJAnanA ajavALAmAM, dhyAnanA satata abhyAsathI AtmAnAM AvaraNo haTI jAya che. AtmA mananI khaMDanAtmaka dazAne utpanna karatAM malina spaMdanono nAza karI zake che. khaMDanAtmakatAne badale sarjanAtmakatA Ave che ane aMte cetananAM abhautika ane amApya spaMdano temanI bhautika zaktithI bahAra phelAI samagra vizvanA jIvone AvarI le che. eka vakhata AtmAnA taraMgo ATalI UMcI kakSAe zuddha thAya, pachI te zuddha zaktinAM prakAzavaMta kiraNo banI jAya che. mana to mAtra A mahAna zaktinuM eka alpAMza che. jema sUrya potAnAM kiraNo prasArI duniyAne garamI Ape che, puSTa kare che, tema zuddha AtmA potAnA samasta kendramAMthI vizvapremanAM kiraNa prasArI jIvanane zAMti ane sukhathI puSTa kare che. - dRzya padArtha uparAMta jaDa zaktinAM bIjAM cAra adazya tattvo che. te badhAM amUrta tattvo kahevAya che ane te che gati, sthiti, avakAza tathA kALa. AtmA ane padArtha baMne A duniyAmAM A cAranA saMbaMdhamAM rahI kAma kare che. gati ane sthiti ekAntara prakriyAne janma Ape che je A bhautika duniyAmAM saMtulana jALave che. mAtra gati hoya to AkarSaNa na hoya, ane mAtra sthitithI koI halanacalana na hoya. A baMne siddhAMto AtmA ane padArtha baMnenI gati ane sthiratA mATe paraspara sahakArI kAraNo che. gati ane sthiti vacce je aNuonuM satata sarjana thAya che te A prakriyAnuM pariNAma che. A baMne ekabIjA sAthe athaDAya che ane cInanA ghaMTanI jema AghAta-pratyAghAtanA AghoSa utpanna kare che. anaMtakALa sudhI ekabIjAthI chUTA paDavuM, bhegA thavuM evA aNuparamANunA svabhAvamAM prakRtinAM tattvonuM cakra satata pharyA kare che. jaDa prakriyAmAM gatinuM dhyeya gaLavuM ane purAvuM e sivAya bIjuM kAMI 246 * mAnavatAnAM mUlya Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. paNa cetana pAse dizA che. cetanAzakti dIpakanI jyotinI jema UrdhvagAmI che. te potAnA zikhara para na pahoMce tyAM sudhI UMce caDhavAnI koziza kare che. jyAre cetanA gati kare che tyAre te potAnA svarUpanuM saMpUrNa jJAna, premALa zAMta svabhAva vagere guNo pragaTa karavAnI dizA pakaDe che. upara javAnI prakriyA sauthI UMcuM zikhara pUrNatA-kevaLajJAna-kevaLadarzana-kevaLacAritra siddhazilA upara pahoMcyA pachI ja aTake che. jIvanI vizva pratyenI potAnI karmanA leNadeNanI javAbadArIo pUrI karavI joIe, ane hRdayanI badhI karkaza dhArane mRdu banAvavI joIe. A prAcIna tattvajJAna mujaba AkAzatattva te che je badhI vastuone rahevAno, temanI prakRti mujaba gati ane vikAsa karavAno avakAza Ape che. AkAzano artha bAhya temaja AMtarika avakAza - AMtarika jIvanathI vAkepha thavAya che. tamArA zvAsano sparza karo eTale AkAzano sparza thAya. maitrI vRddhi, pAmatAM vizALa AkAzamAMthI AvatI zAMtino tame aMdarathI anubhava karI zako cho. A lAgaNIthI tamAruM AkhuM zarIra bharAI jAya che. tethI svAbhAvika rIte tame zarIranI maryAdAone vaTAvI jaI zako cho. ane tamArI AjubAju vistAra pAmatA AkAzanuM sarjana karI zako cho. AtmapragatinuM ahita karanAra dIvAlo, aMtarAyo, bAhya rUponI Asakti tame toDI nAMkhI tamArI jAtane jIvana sAthe bhaLI jatI joI zako cho. tame tamArI jAta ane badhA siddha jIvo sAthe jIvaMta saMbaMdha anubhavI zako cho. jAgRtimAM kolAhala adazya thAya che. saMgharSa karavA jevuM koI nimitta nathI. virodhAbhAsI dRSTibiMduo vacce koI yuddha thatuM nathI. tame anaMta AkAzamAM bhaLI jAva cho. jIvo sAthe maitrIno anubhava e A tattvajJAna zIkhavADe che. pachI tamAruM vyaktitva tamane avibhAjya ane avinAzI lAge che. tamAruM AkAza vizvavyApI bane che. jyAre tame A anubhavAtIta kakSAe pahoMco cho, tyAre tame kALane mApI zakatA nathI. joI zakatA nathI, ane zarIranI maryAdAo cAlI jAya che. kALa ane zarIranuM taMtra ane sattA tamane gulAmImAM rAkhI zakatAM nathI. jema sUryane mATe "aMdhakAra" jevuM koI baMdhanakAraka tattva nathI, tema tame jyAre tamArA svabhAvamAM ho tyAre koI baMdhana hoI zakatuM nathI. tamArA amara tattvano tamane anubhava thato hoya che. bhautika hayAtInI kakSAe ja kALanI hayAtI pariNAmarUpe dekhAya che. kALa e tamArA naya arthAt dRSTinI apekSAe sApekSa che. tamane gamatAM kAryomAM jaDa-cetananuM bhedajJAna : 247 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaya TUMko thaI jAya che, jyAre aNagamatI pravRttiomAM kALa lAMbo dekhAya che. tethI tame jIvanane kaI dRSTithI juo cho te khabara paDe, pachI kALanI hayAtI che ke nahi te vize koI jhaghaDo raheto nathI. padArtha, gati, sthiti, AkAza ane kALanuM jJAna meLavyA pachI tamAre e samajavuM paDaze ke aMdarano rahenAra ja cetana che dRSTi badalAtAM samajAze ke A pAMca tattvo to tenA AdhyAtmika vikAsamAM sahAyaka tattvo che. A jANyA pachI baMdhana toDI hetathI hetupUrNa dizAmAM pragati karAya te mATenI dareka prakriyAnuM jAgRtipUrvaka nirIkSaNa karI zakazo. tame te ja mArganI pasaMdagI karazo, je tamArI pragatimAM sahAyaka thaze. te samyak haze to tamArA dhyeya prati tame pracaMDa dRDha saMkalpa sAthe AgaLa vadhazo. cetanAnI zakti A rIte ekAgra banI pragati kare che. tame duniyAmAM goLa goLa pharyA nahi karo, pachI tame duniyA sAthe karuNApUrNa saMbaMdhothI vikAsa sAdhI zakazo. jaDa ane cetana e baMne zakti vacce gADha saMbaMdha che. photarAM ane anAja, phUla ane sugaMdha, mATI ane sonuM jevo teno saMbaMdha che. cetanazakti puNyarUpI jaDa zaktinI madadathI mAnava bane che. anAdikALathI teo sAthe gati karI potAno saMsAra sarje che. A baMne zaktinA guNone jALavavA chatAM temanI bhAgIdArI tyAre ja samajI zakAya ke jyAre ApaNe AMtara anubhavamAM UMDA jaI saMbaMdha ane jIvananA kAryane jANIe. H,O tathA oNksijananA guNone jANavA chatAM baMnene bhegA karyA sivAya pANI na bane te ja rIte dhyAnamAM jaI tame cetanAnA kendrano sparza karo to ja tamane anubhava thaze ke, "A cetanA ja che, bIjuM kazuM nathI. ane te huM pote ja chuM.' pachI tame zAstrArtha-vAdavivAda-zuSka carcAo nahi karo. A zabdAtIta kendra sudhI na pahoMco tyAM sudhI tame avirata puruSArtha karyA ja karazo. pachI tamane lAgaze ke jene huM mAruM mAnato hato te to mAtra uparanuM kocaluM ja che. kharuM pakSI to aMdara che. sAmAnya rIte vyaktione ApaNe bAhyanAma, rUpa-uparanA kocalA parathI oLakhIe chIe, paNa aMdaranA paMkhIne oLakhatAM ja nathI. aMdara UMDANamAM gayA sivAya A AtmArUpa pakSInuM darzana paNa kema thAya. eka vakhata A UMDo anubhava thAya, pachI cetanAzakti ane jaDazakti vacceno saMbaMdha spaSTa samajAya. jyAM sudhI IMDuM ane aMdarano jIva sAthe che, tyAM sudhI ja bhAgIdArI che. jyAM sudhI pAMdaDuM jhADa para che, tyAM sudhI cetanA bAhya jIvaMta rUpathI oLakhAya che paNa jyAre IMDuM phoDI pakSI UDI jAya, 248 * mAnavatAnAM mUlya Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRkSamAMthI pAMdaDuM chUTuM paDI jAya, pachI jIva bIjI dizAmAM jAya che. IMDuM ane sUkuM pAMdaDuM vilaya thAya ane aMdaranA jIva UrdhvagAmI bane che. aMte ApaNe e samajIe chIe ke "mArI aMdara evuM eka tattva che je mAruM samagra jIvana ghaDe che." bAhya dRSTie ema lAge che ke magaja bahu kAma kare che. paNa kharI rIte magaja paNa eka yaMtra che, tenI pAchaLanuM mana e moTara jevuM che. paNa A badhAno mukhya sUtradhAra - ijanera, saMcAlaka jIvatattva che. A cetanAzakti jyAre magajane choDI jAya che tyAre ja samajAya che ke magaja to mazIna che. e bagaDI paNa jAya ane roga paNa thAya, e baMdha paNa paDe, tenuM pRthakkaraNa karI rogane zodhI zakAya che, paNa teno hetu zodhI zakAto nathI, kAraNa ke tene mATe eka paNa prayogazALA nathI, kAraNa ke jIva-cetanAzakti arUpI che. jIvanaghaDatara karanAra spaMdano cetanAzakti ane jaDazakti baMne saMyukta rIte kema joDAya che te have joIe. jyAre mana svaccha, pAradarzaka ane zuddha na hoya, tyAre te kaMpano kare che. tenuM kAraNa mAnasika, lAgaNIvazatA ke zArIrika harakato yA nakArAtmaka sthiti hoya che. amuka AghAta yA pratyAghAtanI sthitimAM pachI bhalene krodha, mAna, mAyA, lobha, IrSA, zoka yA Asakti vagere. malina bhAvo AkarSe. mana AjubAjunA vAtAvaraNamAM zAntino bhaMga kare che. te khaMDanAtmaka azubha kaMpana pheMke che. A kaMpano pAchAM evA ja bIjA jaDa aNu ane paramANuo vizvamAMthI AkarSe che je AtmAne coMTI tenI zuddha dRSTine Avare che. A tattvajJAna pramANe A jaDa aNu-paramANuone "karma' kahevAya che. A vijJAna mujaba A karmo tamArAM rUpa, AkRti, UMcAI, cAmaDI, zuddhi, janmasthaLa, Arogya vagere nakkI kare che. cetanAzakti mananI amuka avasthAonuM vistaraNa karIne vizvamAMthI rUpa, rasa, sparza, gaMdhanA aNuparamANune AkarSe che. je bhautika dRSTie vyaktinuM svataMtra ghaDatara kare che. A karmonA kAraNe ja koI paNa be vyakti ekasarakhI hoI zakatI nathI. tamArI lAgaNIonAM kaMpano kevI rIte kArya kare che te jANyA pachI tame bIjA koIne doSa nahi Apo. tame tamArI vAsanAone kAraNe, nahi ke bIjA koInA kAraNe karmone AkarSo cho. pUrve mANaso bhagavAna yA devone pakSapAtI hoya tema temane AzIrvAda yA zApa ApavA mATe javAbadAra gaNatA. AdikAlIna manuSya potAnAM AMtarika azubha spaMdano ane bhayomAMthI janmela karmone na samajatAM ene ja deva ke Izvara mAnI tenA para AdhAra rAkhato. jaDa-cetananuM bhedajJAna * 249 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kaMpano AghAta-pratyAghAta yA paraspara prabhAvita thavAmAM kArya kare che, tamAruM bAhya rUpa tamArAM potAnAM kaMpanoe vizvamAMthI kheMcela aNu-paramANunuM pariNAma che te jANyA bAda tamane pratIti thaze ke tamArA bhAgyanA tame pote ghaDavaiyA cho. tamArA vahANanA tame pote ja kaptAna cho, pachI tamAruM jIvanaghaDatara tame tamArA hAthamAM lezo. pachI tame joI zakazo ke krodha ja krodhane, bhaya ja bhayane, lobha ja lobhane kevI rIte AkarSe che, arthAt jevuM vAvo tevuM laNo. mananA jevA vicAra tevAM kaMpano tevAM karmo baMdhAya ane tevAM pariNAmo Ave. eka vakhata tame zakti tenAM kaMpano ane karmone anubhavathI samajo, pachI tamArI dRSTi badalAI jaze ane te sAthe tamArAM kaMpano paNa badalAI jaze. A kaMpano pravAhI ane parivartanazIla che. tamArI aMdara rahela mAnasika, ane zArIrika lAgaNIonI vRttio sAthe vyaktigata rUpa ane jIvanapaddhatino saMbaMdha karazo eTale vinAzakArI spaMdanomAMthI tame sarjanAtmaka spaMdano kema thaI zake te vize vicArI zakazo. tamAre zuM thavuM che tenI tamane khabara paDaze, ane tame tamArI bhAvi kArakirdI nakkI karI zakazo. - - spaMdano-kaMpano satata badalAyA kare che. te satata pravAhI rahe che te jIvaMta jIvane darzAve che. ahIM tamArI svataMtratA che. mahAna AzA che. jema prakAza meghadhanuSyamAM prasare che tema zakti badhAM jIvaMta svarUpomAM UMDI UtarI jAya che. AtmAnI zakti aNu para ekAgra karavAthI azubha kaMpanone zubha kaMpanomAM pheravI zakAya che, jethI doSo guNamAM pheravAI jAya che. A rIte zubha ane zuddha spaMdanomAMthI puSTi pAmela tamAruM AtmarUpI kamaLa vikasaze, ane UrdhvamArgI banaze. jema jema tame tamArI aMdara UMDA jazo, tema tema tame vadhu saMtulita ane kendrita thazo. tame aMdara jema saMgIna thazo tema tamArA svabhAvanI jAgRti ane zAMti vadhu ne vadhu bahAra paNa prakAzaze. tame jyAre tamArA vicAronuM, icchAonuM, lAgaNIonuM ane AMtarabhAvonuM nirIkSaNa karazo tyAre camatkAra thaze. jAgRti vadhaze ane azubha malina tattvo nAza pAmaze. tamane e pratIta thavuM joIe ke tamAruM mana tamAruM niyaMtraNa karI zakatuM nathI. AtmA manane kAbUmAM rAkhI zake che. AtmA pAse jIvaMta zakti che. UMDI jAgRti ane bIjA ghaNA maulika guNo che. AtmAnI Urdhvagati utkRSTa zikhara para pahoMcyA pachI ja sthira thAya 250 : mAnavatAnAM mUlya Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. te che siddhazilA. paNa A mATe teNe dhyeyapUrti karavI joIe. jIvo prati potAnI javAbadArI pUrI karavI joIe ane hRdayanI tIvra dhArAone mRdu banAvavI joIe. jIvananI pratyeka pravRtti tamArAM baMdhana toDavA ane nizcita hetupUrNa dizAmAM pragati karAvanAra hovI joIe. jyAre tame pragatikAraka paMthanI pasaMdagI karazo, tyAre dhyeya prati pragatinI tamane dRDha pratIti avazya thaze. - cetanazakti paNa jaDanA sAthathI A vizvamAM kAryazIla bane che. anAdikALathI teo sAthe je kare che te ja AkhA vizvamAM pragaTa thAya che. kaMpano satata parivartanazIla, pravAhI che, ane jIvaMta jIvanAM pratIko che. ahIM ja tamArI svataMtratA che. mahAna AzA che ke aNu para AtmAnA prakAzane ekAgra karIne tame vinAzAtmaka kaMpanone khaseDI sarjanAtmaka kaMpanonI tamArI bhAvi musApharI nakkI karI zakazo. vizvamAM sauthI zreSTha prANI manuSya che. teNe bhautika siddhio dvArA caMdrane spardho ane Atmasiddhi dvArA mokSa meLavyo. Aje mAnavI jyAre kSaNika bhautika sukhane meLave che tyAre AtmAnA anaMta AnaMdane meLavI zakato nathI. mAnavI AkhA jagata sAthe saMbaMdha bAMdhavAnI AMdhaLI doTamAM potAnI jAta sAtheno saMbaMdha khoI beTho che. AkhA jagatane oLakhavAnI tAlAvelImAM mAnavI potAnA ja svarUpane bhUlI gayo che. potAnA svarUpane pAmavA mATe A jaDa ane cetanano bheda samajavo jarUrI che. jaDa-cetananuM bhedajJAna 251 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24. AMtaradarzana 0 re eka bALaka kheDUtane jamInanI * tyA aMdara khADo khodI bIja vAvI $ upara mATI tathA pANI nAMkhato jue che, tyAre aNasamajathI te ema mAne che ke A bIjano vinAza thaI gayo. tene e kalpanA paNa na Ave ke jamInanI aMdara bhaMDAreluM A bIja, A jamInane phoDIne eka vRkSa $ banI phUla Apaze, paNa anubhavI mANasa A hakIkatane barAbara samaje che. A bIja Ugaze, e tame zenAthI jANo cho ? ane bALakane AnI kema khabara nathI ? te che anubhava. moTAne anubhava che, bALakane anubhava nathI. AvI ja rIte samyaphadRSTi ane mithyAdRSTi vacce taphAvata che. jJAnIne mRtyu | bhayajanaka lAgatuM nathI, kAraNa ke te jANe che ke zAzvata pharatA kALacakramAM padArtho parivartanazIla che ane AtmA amara che. 8 daSTi vagaranA ajJAnIne pelA bALakanI mAphaka mRtyu e jIvanano aMta lAge che. 2para ja mAnavatAnAM mUlya Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva pratye tenI dRSTi ja nathI, ane tethI "A bhava mIThA to parabhava koNe dIThA" mAnI potAnA jIvana ne vikAramaya banAvI jIve che, ane mRtyu AvatAM azAMta banI rokakaLa karI mUke che. mRtyu samaye ajJAnI zokAtura bane che ane AMsu vahAve che. ApaNAM vahAlAMno viyoga thAya che te samaye AjaMda ane zoka karatAM ApaNe vicArIe ke mRtyu pAmanAra, ApaNI bAhya carmacakSu AgaLathI adRzya thayA che, paraMtu samagra lokamAMthI nahi. atre tenuM zarIra nakAmuM banyuM paNa teno AtmA to vizvamAM che ja. ApaNo prema tenA nAzavaMta zarIra para hato ke zAzvata evA AtmA para ! zarIra para prema hota to te zarIra to ahIM zaba rUpe che - pachI AjhaMda zA mATe ? ane zarIranuM saMcAlana karanAra AtmA para ApaNo prema hoya to te AtmAe bIje ucca sthAnamAM janma laI lIdho che. A tattvajJAna samajyA pachI ApaNI dRSTi vizALa banatAM ApaNe ApaNI jAtane pUchIzuM "zuM gayuM ? mAtra bAhya rUpapadArtha. sonAnA dAgIno bhAMgI nAMkho ke gALI mUko, bAhya AkAra javAno. mULa sonuM to e ja svarUpamAM rahevAnuM, jemAMthI bIjo suMdara dAgIno banavAno." AtmAnI anaMta musApharImAM ApaNe A jIvanamAM alpa samaya mATe A bhavamAM AvyA chIe. A ApaNo kAyamI mukAma nathI. ApaNI dhyeyapUrti mATe A nAzavaMta zarIrano pUrepUro upayoga karI levAno che. ApaNe ema vicAravuM joIe ke ApaNA svajananuM mRtyu thayuM ane te potAnA dhyeyanI pUrti mATe bIje kyAMka gayA che. tamAro tenI sAtheno saMbaMdha, RNAnubaMdha bAkI haze to bIjA bhavamAM paNa rahevAno che. tethI tenA para sAco prema hoya to tene tamArAM zuddhazubha ane pavitra AMdolano mokalatA raho. tamArA AMsa tene pahoMcavAnAM nathI. paNa tamArAM A zubha-zuddha spaMdano - AMdolano jarUra pahoMcavAnAM. dareka bIjamAM, dareka rUpamAM zAzvatatAnAM sAtatyane tAdazya juo. A ja siddhAnta ApaNane potAne lAgu pADo. bAhya rUpa-zarIra saDaze, nAza pAmaze, paNa dareka zarIra yA rUpanA kendramAM kazuMka zAzvata che. ane te che cetanAzakti. mA zaktinuM pragaTIkaraNa AraMbhaveLAe nAnakaDA bIjamAM joyuM tema tenI zani joI zakIe chIe. tenuM phUTavuM eTaluM badhuM joradAra hoya che ke te kaThaNa pRthvIne paNa phoDI zake che. vikAsa mATe tenI icchAzakti eTalI badhI prabaLa hoya che ke tene DhAMkatI pRthvIne phADIne upara AvI zake che, zA mATe ? kAraNa ke tenI pAse cetanAzakti che. ApaNe mAnavo paNa jo ApaNAmAM parAkASThAnA vikAsane - yogya cetanAzaktine barAbara oLakhI laIe, to jIvanavikAsanI jaDa-cetananuM bhedajJAna + rapa3 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakriyAmAM ApaNane DhAMkI detI karmasattAne pheMkI daI zakIe chIe. boja lAgatI gulAmInI beDImAM rAkhatI rUno Dhagalo game teTalo moTo hoya paNa temAM saLagatI dIvAsaLIno eka taNakho mAtra paDI jAya toye kSaNamAtramAM te baLIne bhasma thaI jAya che, tema AtmAnI anaMta zaktine AvaranAra karmonA Dhaga game teTalA moTA hoya paNa cetanAzakti jyAre prabaLa banI teno nAza kare che, tyAre AtmA karmarahita pUrNa svarUpane pAme che. A dRSTi prApta thAya to tamAruM jIvana badalAI jaze, tamAruM jIvana jaLapravAha jevuM nirmaLa, sadA vahetuM ane praphullita raheze, kAraNa ke utkrAMtinI zreSTha kakSArUpa mAnavajIvanamAM tame tamArI vAstavikatA sAthe saMparka karI zakyA cho; tamAro zAzvata svabhAva joI zakyA cho. tamArA 'sva' sAthe saMbaMdha joDI zakyA cho. A rahasya jyAre tamane mAtra mAnasika yA saMkalparUpe nahi paNa anubhavathI pratIta thaze, tyAre badhI ciMtAo ane bhayo tamArAthI dUra bhAgaze. jema eka dhanika Rtu pramANe ghara badale tema tema judA dezo, havA, upagraho, paristhiti, yA janmomAM pharatA ho paNa tamane tyAre paNa ema ja lAgaze ke tame kyAM gayA nathI. tame phakta bAhya khoLiyuM badalyuM che. tame to enA e ja cho. tame jene 'huM ' kaho cho te mAtra nAma che. 'te' yA 'teNI'nI jema 'huM' paNa eka bAhya rUpa che. jyAre tame ema kaho cho ke meM gaIkAle kAma karyuM te ja rIte Aje karIza tyAre tamAro 'huM' phakta samayanI apekSAe che. A badhA 'huM'mAM tame nathI. jema tUTelA arIsAnA TukaDAomAM aneka pratibiMba dekhAya tema tamArI judI judI zrImaMta, garIba, krodhI, zokAtura, sukhI-duHkhI vigere avasthAonAM aneka rUpo bane che. 'huM' tamArAM maulika guNo batAvatuM nathI. te badhAM baMdhano che. sukha ane du:kha, caDatI-paDatI A badhuM samayanI maryAdAmAM parivartanazIla che. te Ave che, ne jAya che. jyAre ApaNe jIvanane prayogAtmaka kakSA 52 laI jaIe chIe, tyAre ApaNe e jANI zakIe chIe ke ApaNI cetanAzakti jIvanamAM judAM judAM pagathiyAM parathI pasAra thAya che. jene ApaNe kanyA, vRddhA, bImAra, mRtyu pAmatA mAnavI kahIe chIe, te badhI arIsAmAM dekhAtI avasthAo che. ApaNe ApaNI jAtane tenA zAzvata svabhAvamAM kema joI nathI ? A aMdhApAnuM kAraNa phakta AvaraNa karanArAM karmo che, jenAthI ApaNe ApaNA asalI 254 * mAnavatAnAM mUlya Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svabhAva vacceno taphAvata samajI nathI zakatAM. ApaNe ApaNI bAhya kSaNika avasthAone ApaNI asalI sthiti mAnI beThA chIe A ja mithyAtva che. A taphAvata, A bhedajJAna samajAya e ja sAcuM samakita che. sAcuM dhyAna paNa tyAre ja zarU thayuM gaNAya, jyAre tame nirbhayatAthI kahI zako che "huM AtmA chuM. ajara amara avinAzI AtmA chuM. A bAhya saMyogo "huM' nathI." kharo "huM' A che - jemAM kyAMya ahaM nathI. darpaNamAM dekhAtA "huM" e badhA bAhya saMyogo, paristhitio rUpo-baMdhano hatAM - ane te kSaNika cIjone potAnI mAnI lIdhelI hatI. have tame samajI zako cho ke rahevAnuM ghara jUnuM thayuM eTale aMdara rahenAra jUno thato nathI. have tame jaDa padArthomAM rahetA AtmAno alaga anubhava karI zako cho. have prazna e thAya che ke zA mATe ApaNI AjubAju amuka ja zakti patharAya che. bIjI jAtanI kema nahi ? AnuM eka ja kAraNa che ke ApaNI amuka prakAranI icchAothI utpanna thayela jaDa spaMdano temAMthI pariNamatAM bAhya rUpa bane che. have tamArA vize tamArI mAnyatA badalAI jaze. tame A samajaNa pUrve ema mAnatA hatA ke koIe mArA saMyogo-paristhitionuM sarjana karyuM che. have tame ema kahezo ke mArA bhAgyanuM nirmANa meM karyuM che ane karI rahyo chuM. "ApaNe ApaNA bhAgyanA ghaDavaiyA chIe." A vAta ajJAnInA manane gabharAvI mUkaze. mana AvuM svataMtra, ucca sthAna svIkAravA TevAyeluM nathI, tethI A javAbadArImAMthI chaTakI jAya che. te to tenI purANI rUDhicusta Teva mujaba varte che. jUnI rUDhio ane pUrvagrahonuM utthApana saheluM nathI. dA.ta. bhAratamAM jJAtivAdano kAnUnathI cheda karyo hovA chatAM hajI prajAno moTo bhAga aspRzyatA ane temanI laghutAgraMthinI gulAmI choDI zakato nathI. have ApaNane e samajAyuM che ke samasta cauda rAjaloka ApaNuM che - samasta AkAzagaMgA ApaNI che ane ApaNe (AtmA) koI paNa jAtanA vighna vinA eka jagyAethI bIje, eka upagrahathI bIjA upagrahamAM pharI zakIe chIe. ApaNA praveza para kyAMya pratibaMdha nathI. zA mATe ? kAraNa ke AkhuM brahmAMDa cetanAzakti mATe che. AkhuM vizva AtmAnA pragaTIkaraNanI parIkSAbhUmi che. ApaNI icchA, AkAMkSA, daSTi, jIvana, adhyavasAyo mujaba ApaNe ApaNA samagra bAhya saMyogo jevA ke rUpa, janmasthaLa, kuTuMba vagere pasaMda karIe chIe. jyAM sudhI "huM amara AtmA chuM." evuM dRDhapaNe hRdayathI pratIta na thAya, jaDa-cetananuM bhedajJAna = 255 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava na thAya tyAM sudhI AtmAnI maulika asalI - mukta avasthAno khyAla paNa nahi Ave. AtmAno svabhAva svataMtratAmAM rahevAno che. jaDanI bhAgIdArImAM rahevAthI AtmA yA cetanAzakti potAnA vikAsanI kakSA ane UMDANanA dhyAna mujaba A muktinI vividha kakSAono anubhava karI zakaze nahi, dhyAnamAM ApaNe ApaNI jAtane ApaNI divyatAnA arIsArUpa banAvIe chIe. ApaNe evI anubhUti karIe chIe. vizvanuM sarjana koI vyaktie karyuM nathI. paNa kAryakAraNanI vyavasthita prakriyA che jenA para Izvarano paNa kAbU nathI. "vAvo tevuM Uge"no akhaMDa vaijJAnika niyama che. A prakriyA kaI che ? ApaNI cetanAnI sthiti mujaba te zakti kAM to AkarSaNa yA vikarSaNa karaze, athavA to A baMne dhruvonI pAra jaze. AtmAnA prAkRtika svabhAva mujaba cetanA A baMne dhruvothI upara gayelI che ane te sthitimAM te khaMDanAtmaka yA sarjanAtmaka bemAMthI koI ja jAtanAM kaMpano utpanna karatI nathI. je mAnavI evI ucca sthitie pahoMcyo nathI, te haju amuka avasthAmAM AkarSaNa ane vikarSaNanI sthitimAM rahe che. tenI kakSA mujaba vicAro utpanna thAya che ane A vicAro amuka jAtanAM kArmika pugalo AkarSe che. AtmAne coMTela A kArmika rajanI ghanatA ne guNavattA mujaba mANasa pravRtti kare che. jyAre mANasa e jANe che ke vicAra paNa pudgala che, tyAre mAnavajAta mATe eka navA yugano udaya thAya che. jema vidyuta saMcAlita pravezadvAra AgaLa mANasanI hAjarI mAtrathI koI evA paramANuo utpanna thAya che ke jenAthI hAra ApoApa khUlI jAya che, te ja rIte AtmA vicAra kare eTale tarata ja te vicAro pudgalanA rUpamAM bahAra pheMkAya che, je Aje to vijJAne paNa siddha karyuM che. A vicAronAM rUpa kevI rIte joI zakAya ? vidyuta pudgala che, chatAM dekhAtI nathI. te ja rIte vicAro paNa pugala hovA chatAM carmacakSuthI adazya che. tema chatAM vicAronAM je pariNAmo dekhAya che - anubhavAya che te parathI vicAranuM anumAna thAya che. ApaNI khAmIo, mAMdagI, pIDA, zoka-dilagIrIathavA prasannatA, sukha vagere. badhuM ApaNA vicAronuM ja pariNAma che. vAstavika rIte to zArIrika kAryo karatAM vicAronI zakti anekagaNI che. zarIravargaNAnA pudgala karatAM manovargaNAnA pudgalo anekagaNA zaktizALI che. A jJAnanA udayathI loko potAnI vicArasaraNImAM krAMti lAvaze. tamArI rapa6 mAnavatAnAM mUlyA Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAna paristhitinuM mULa kAraNa bIjuM koI nahi, paNa tame pote ja cho. tamArA vicAro, icchAo ane mananAM pariNAmo te mATe javAbadAra che. tamArAM pariNAmo dvArA karmone tame AmaMtryA che ane te mujaba tamane bAhya saMyogo, paristhitio maLI che. ApaNe pariNAmo karatAM temanAM mULa kAraNone siMhavRttithI zodhavAM joIe. ApaNe e barAbara samajI levuM joIe ke ApaNI AsapAsa je banI rahyuM che teno sIdho saMbaMdha ApaNI potAnI jAta sAthe che. koI paNa sarjana mATe ApaNI janmasiddhi maulika zakti oLakhAvI joIe. ApaNe Aje potAnI jAtane strI yA puruSa, UMcA yA nIcA, sapheda yA kALA, zikSita yA gamAra mAnIe chIe, te badhuM ApaNuM potAnuM banAveluM che. ApaNI khAmI mATe ApaNe bhagavAnane doSa ApI na zakIe. ApaNe mAtra eTaluM ja kahI zakIe ke "jIvananI eka prakriyA che. A prakriyAmAM pratyeka AtmA, eka yA bIjI rIte, AkarSaNa yA vikarSaNanAM kaMpanomAM, ajJAnanA aMdhakAramAM yA jJAnanA prakAzamAM te te prakAre rUpa ne ghaDe che." A hakIkata samajyA pachI ApaNI koI paNa bAhya paristhiti mATe ApaNe bIjA para doSAropaNa karI na zakIe. ApaNe pote ja tene mATe javAbadAra chIe. A samaja daDhapaNe hRdayamAM besI jAya to pachI ApaNA mananA ApaNe ati jAgRta cokIdAra banI jaIe, jethI eka paNa azubha vicAra aMdara pesI na jAya, kAraNa ke have ApaNane e dRDha pratIti thaI gaI che ke ApaNe je koI vicAra manamAM javA daIzuM tenA para kompyuTaranI mAphaka pariNAma Avaze. AMtarika zakti ane javAbadArInI A samajathI, A ja kSaNathI nUtana ujjvaLa bhAvi ghaDavAnuM zarU karI daIzuM. ApaNA vicArone zaktizALI banAvavA mana, vacana ane kAyAmAM saMtulana joIe ane A traNeya cetanAzaktinI uccamAM ucca kakSA sAthe susaMvAditA joIe. A sivAya sAro umadA vicAra Ave paNa tenuM joItuM phaLa na Ave. dA.ta. eka mANasa ema vicAre ke "mAre lAMbuM jIvavuM che'' paNa jo te anya jIvone potAnAM mana-vacana ane kAyAthI trAsa Ape to kaI rIte te lAMbA AyuSyanI karmarajane AkarSanAra zubha kaMpano ne AkarSI zake ? tenAM mana, vacana ane kAyA traNeya bIjAne sukha-zAtAthI rahevA de to ja tene lAbuM AyuSya baMdhAya. ghaNA ema kahe che ke ''huM Akho divasa prArthanA ane dhyAna dharuM chuM chatAM koI pariNAma dekhAtuM nathI.'' zA mATe AvuM bane che ? kAraNa ke jaDa-cetananuM bhedajJAna x 257 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAromAM dvidhA che. jyAre vicAra mujaba vartana thatuM nathI tyAre visaMvAditA thavAthI sarjanAtmaka zubha adhyavasAya marI jAya che. vartanamAM khAmI e tamArA vikAsane roke che. koI mANasane tame madadanuM vacana Apo ane pachI aNInI paLe tame teno amala na karo to sau prathama nukasAna tamane potAne ja thAya che. tamArA bhaviSyamAM tame ja vizvAsabhaMgano duHkhada prasaMga A prasaMgathI tame ja sarSo cho. tamArAmAM tame A jANo tyAre tamArI jAtane kaho ke "mArA jIvanane huM TukaDAomAM vaheMcI nAMkhavA mAMgato nathI. mAre evuM jIvana jIvavuM ke jyAM mana-vacana ane kAyAnI pravRttiomAM ekavAkyatA hoya. ajJAna manano e svabhAva che ke tenI sAme ja padArtha paDyo hoya tevo AkAra dhAraNa kare. jevuM biMba tevuM pratibiMba. jeno upayoga tevo AkAra. jo padArtha indriyone AkarSe to mana tenI prApti mATe taDape che. tene je joIe te maLe to kSaNika sukha paNa anubhave che. dunvayI daSTie AnuM nAma sukha che. icchita vastu nA maLe to tenI tRSNA bhaDake baLe che, jenuM pariNAma hatAzA ane udAsInatAmAM Ave che. AnuM bIjuM nAma duHkha che. AvAM sukha ane duHkha baMne kSaNika che - je viSaya-kaSAyanA gulAma mananAM utpAdana che. AvuM mana kacarApeTI jevuM che. jemAM jIrNa, nakAmI vastuo, ahitakAraka vicAro ane icchAo bhare ja jAya che. jyAM sudhI AtmajAgRtino prakAza manane maLato nathI, tyAM sudhI te satata kaMpana karyA kare che. ane rAga-dveSanAM kaMpano pheMkyA kare che. potAne mATe AkAro saryA kare che. mAtra AhAra, nidrA, bhaya ane maithunanI saMjJAomAM aTavAyelAM pazuo karatAM A kakSAe ajAgrata mANasanI cetanAmAM bhAgye ja koI taphAvata hoya che, arthAt mAnava ane pazuo baMne A cAra saMjJAnI gulAmImAM lagabhaga sarakhAM hoya che. jyAre mAnavamana nirAza banI jAya che, tyAre tenI dazA ekendriya jIva jevI bhAre ane gati vagaranI thaI jAya che. paNa ApaNe badhA utkrAMtinA patha paranA musAphara chIe. AtmAno e svabhAva che ke upara UThavuM. cetanano e svabhAva che ke vadhu ne vadhu khullA thavuM, upara UThavuM. ekendriyathI zarU karI te sauthI utkRSTa vizvacetanA bane tyAM sudhI te vikAsa karatI ja rahe che. ekendriyanI cetanA bahArathI gatihIna dekhAvA chatAM tenAmAM alpAMze paNa cetanA to che ja. ApaNe joyuM ke nAnAmAM nAnA bIjamAM paNa cetanAzakti che. jamInamAM vavAyA pahelAM te gADha nidrAmAM 258 - mAnavatAnAM mUlya Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che, paNa vavAyA bAda tene havA-pANI maLatAM te jamInane phADI UgI nIkaLe che, upara Ave che. vyaktigata cetanA jIvananA svAbhAvika krama ane sahanazIlatAmAMthI pasAra thAya che. vividha spaMdanonA satata saMparkamAM Ave che. jUnAM rUpo choDI navAM rUpo satata dhAraNa kare che ane chevaTe te mAnavacetanAnI kakSAe athavA "huM koNa chuM" e samajavAnI kakSAe pahoMce che. mAnava sivAya bIjA koI jIvane A prazna thato nathI. mAnavImAM Avo prazna utpanna thAya, tyAre samajI levuM ke tenA "sva'nI zodhanI musApharI zarU thaI gaI. tenI pragati zarU thaI gaI. tenuM mana jJAnanI khojamAM paDyuM ane AtmAne jAgRta thavAnI dizAmAM teno sadupayoga thavA lAgyo. jyAre cetanAzakti potAnI jAta vize jAgRta thAya che tyAre te potAnA manane azubha bhAva prati jatAM roke che. jyAre akasmAta, mAMdagI, mRtyu, viSaya-kaSAya bharyA pAponA vicAro aTake che, tyAre azubha karma baMdhAtAM nathI ane tethI kharAba pariNAmo paNa AvatAM nathI. have mana AtmAnuM ahita karavAne badale hita kare che. have mana jaDa ane cetana, AtmA ane zarIra vaccenuM viSTikAra bane che. have te AtmA sAthe joDAyela hovAthI tenA prakAzanuM pratibiMba pADe che. A rIte jyAre mana cetanAzaktinuM lenAra ane vahana karanAra bane che tyAre te cetanAnA jJAna, svIkAra, bodha, darzana ane yAdadAsta vagere guNo dvArA pragaTa thAya che. maMtranA prayoga dvArA kSaNabhara mana zAMta thAya che, zAntimAM karma tathA kaMpanInA vijJAnanI prakAzavaMta samaja paripakva thAya che tyAre ApaNe zarIra, vacana ane manathI pele pAra jaI AtmAnA maulika satyano anubhava karI zakIe chIe. UMDA dhyAnamAM upara jaNAvela guNonuM pragaTIkaraNa samAnArtha thaI jAya che ane tema chatAM A anubhava zabdAtIta banI jAya che. mana-vacana-kAyAthI jema upara jaIe tema jJAnI pUrvajoe zabdomAM jaNAvela Atmarasano anubhava karI zakIe chIe. AtmAe AtmAne AtmA vaDe mohatyAgathI jANI zakAya. AvuM ja jANe te ja tenuM jJAna, darzana ane cAritra che. bAramI sadInA eka mahAna jaina tattvaciMtakanA kahevA anusAra yogano artha samyapha jJAna, samyak darzana ane samyapha cAritrarUpa e traNa ratno aMtima muktinAM mULa che. A traNa ratno eTale zuM ? hemacaMdrAcArya teno javAba ApatAM lakhe che : jaDa-cetananuM bhedajJAna 2pa9 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "prAjJa puruSano AtmA svayaM samyapha jJAna, samyaka darzana ane samyaka cAritra che - arthAtu zAzvat mithyAtva-mAyAjALa-bhrama adRzya thavAthI AtmAmAM AtmAthI AtmAnI oLakhANa thavI. AtmA AtmAne jue che. AtmA AtmAne anubhave che. AtmarUpa sUryano udaya thAya che, tyAre ajJAnarUpa aMdhakAra, mAyAjALa vagereno kAyama mATe vilaya karI potAnA svabhAvarUpa sAthe ekAkAra thaI aMtima mukti prApta kare che. tamane A anubhava thAya tyAre "huM koNa chuM ? mArA kayA guNo che ? mArI kharI saMpatti kaI ?" vagere praznonA barAbara javAba meLavI zako cho, jenAthI tamArI cetanAnI anaMta zakti pragaTa thatI jAya che. pachI tame pratIta karI zakazo ke "huM svayaM cetanA chuM. pUrNa AnaMda chuM. zAzvatatA chuM." have tame jozo ke jyAM ane jyAre tamane koI paNa prakAre cetanAno anubhava thAya tyAre te tame pote ja cho, ane jyAM cetanAno anubhava nathI, tyAM tame nathI. pachI tame saMpatti-sattA-dhana-kIrti, nAma, pAtro vagere bAhya jaDa cIjone potAnI nahi gaNo. AvI cIjothI AkarSAzo nahi. sukha ane duHkhanA dhruvo vacce AMTApherA nahi karo. pachI tame tamArA svabhAvamAM rahI sAcuM sukha anubhavI zakazo. A sAco AnaMda tamane tamArA kendramAM laI jAya che ane tamArA caherA para prasannatA pragaTAve che. te nathI hAsya yA AMsu, Aveza ke zoka, rAga yA dveSa - te saMtulana haze, utkRSTa AnaMda haze. eka vakhata tame tamArI jAtane zarIra nahi paNa AtmA mAno ane pachI juo tamArI jAgRtino udaya thaze. janma ane mRtyu to jaDa padArthanI utpatti ane laya che. mRtyu mAtra bAhya kalevaranI badalI che. paNa aMdaranI cetanA to aparivartanIya ane amara che. jaDamAM je parivartana Ave che te anivArya che ane te jyAre Ave tyAre tene tame AvakAro cho, kAraNa ke parivartanathI ja jIvana nIrogI ane tAjuM rahe che. vahetuM pANI jema nirmaLa rahe che, baMdhiyAra pANI gaMdhAI UThe che. tethI tamArA jIvanane vahevA do. pachI koI bhaya nathI. vahevAmAM ja tamAro vikAsa che. tame jyAre tamArI cetanAzakti zAzvata, zAMta ane jIvaMta anaMta zaktione oLakhazo, tyAre tamane te ucca kakSAmAM laI jaze ane pachI tame nirbhaya banI tenuM dhyAna dharI zakazo. 260 * mAnavatAnAM mUlya Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have ApaNe ApaNA AtmAno anubhava karIe. meM sarjana karela mArA zarIranA kendramAM "sva" che. A "sva" e zarIra, puruSa yA strI, lAgaNI yA vicAra, bhUtakALanI yAda mA bhAvinI yojanA, kSaNika sukha yA duHkha, rAga yA dveSanAM kaMpano nathI. mAtra mAro AtmA che - je sukhadAyI ane amara che." dareka bIjamAM, dareka rUpamAM zAzvatatA satata cAle che. te ja rIte ApaNI jAtamAM juo. bAhya rU5-AkAra bagaDI jAya yA nAza pAme paNa kendramAM evuM koI tattva che je parivartanIya che. A che cetanAzakti. darpaNamAM dekhAto "huM" vAstavika nathI. te to baMdhana che. tame A ahitakara saMyogone tamArA mAnI lIdhA che. have tenI pele pAra jaI ahaM vinAnA "sva'ne oLakho. sAcuM dhyAna tyAre ja zarU thayuM gaNAya jyAre tamane tamArA hRdayanA UMDANamAM ema besI jAya ke "A cetanAzakti e ja "huM' chuM, jeno kadI vinAza karI zakAto nathI." AkhuM vizva cetanAzakti mATe che. AtmAnA pragaTIkaraNa mATe ja vizva kasoTI kSetra che. jIvananI eka prakriyA che. A prakriyAmAM eka yA bIjI rIte dareka AtmAM rAga thA dveSanAM kaMpanomAM, ajJAnanA aMdhakAramAM yA prajJAnA prakAzamAM potAnA bAhya rUpanuM ghaDatara kare che. janmasthaLa, kuTuMba, zarIra vagere bAhya saMyogonuM sarjana kare che. jaDa-cetananuM bhedajJAna : 261 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25. svasiddhi | NI bharavAnA vAsaNamAM eka paNa pATha chidra hoya, to temAM game teTalI vAra pANI bharavAmAM Ave to paNa temAMthI che pANI nIkaLI ja javAnuM. manane mATe paNa " evuM nathI ? prakRti potAnI aNamola che ane asaMkhya upahAronI ApaNI upara je satata varSA kare che, paNa jo manamAM chidro paDelAM hoya to te A suMdara bheTono che svIkAra zI rIte karI zake ? te sadA adhuruM yA khAlI ja rahevAnuM. ApaNI vicArasaraNImAM koNa chidra pADe che ? te che ApaNI maryAdAo ane dIvAlo, gamA-aNagamAo, dhRNA, A AkAMkSAo, vistaraNo, hakIkata vagaranA - nirNayo. eka ja zabdamAM kahIe to te karma' prakRti che. te niSpakSa che. tene koIne mATe paNa bhedabhAva nathI. sUrya badhA para ekasarakho prakAza pAthare che, varasAda badhe ekasarakho varase che, havA badhAne ekasarakho prANavAyu Ape che, tema chatAM jema kamaLAvALo badhuM pILuM ja dekhe tema 262 ke mAnavatAnAM mUlya Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNA ajJAnathI ApaNe vizvanuM sAcuM saundarya joI zakatA nathI. prakRtinuM asIma saundarya ApaNI AgaLathI pasAra thaI jAya che paNa ApaNe teno lAbha laI zakatA nathI. mananAM A chidro kevI rIte pUrI devAM ? teno javAba che pauSadha karo. arthAt tamArA mana para ghaNAM chidro pADanAra ghaNI azubha pravRttiothI "pAchA haThI, te ghA pUravA AtmAnI samIpa jAva. dhyAnanI UMDI zAMti prApta karavA thoDAka kalAka, thoDAka divaso, thoDAMka aThavADiyAM alaga phALavo. ApaNAmAMnA ghaNAne khabara nathI ke ApaNI aMdaranA ghAmAMthI lohI vahI rahyuM che. bahAranA ghA maTADavA ApaNe bAhya pATApiMDI karI che. davAo lIdhI che. mananA AnaMda mATe ApaNe nirarthaka manoraMjanano upabhoga karIe chIe ane evI bIjI ghaNI pravRttimAM mazagUla rahIe chIe. ApaNe jyAM sudhI yuvAna ane nIrogI rahIe tyAM sudhI A kSaNika "pIDAnAzaka" upAyothI thatI kSatine joI zakatA nathI. paNa eka samaya evo Ave che ke jyAre ApaNe adhomukhI banIe chIe, kAraNa ke aMdara pokaLatA, brooding nabaLAI ane thAka che. samaya evo Avaze, jyAre ApaNe vAstavika paristhitino sAmano karavo ja paDaze. ApaNAM ghA-pIDAnuM mULa zodhI teno rAmabANa ilAja karavo paDaze. espIrInathI, kaLatuM mAthuM kSaNika maTADavuM e ApaNane nahIM pAlave. aMdaranI nabaLAI mATe AMkha-mIMcAmaNAM karavAM paNa nahi pAlave. A mATe nIcenA upAyo batAvyA che : pratikramaNa-mAyAjALathI pAchA haThI tamArI vAstavika cetanAnAM darzana karo. vizvanA badhA dezonA bhUtakALa ane vartamAnanA kharA prAjJa puruSoe temanAM divasarAta potAnA AMtaranirIkSaNa, samaja ane dhyAnamAM gALyAM, temanAM aMtaranA avAje zabdonuM rUpa pakaDI ApaNane AMtaradRSTi ane paripakva jJAna ApyuM. temanI anaMta karuNAmAMthI janmelA temanA upadezoe ApaNane preraNA ane unnati ApI. A mahApuruSoe zuM joyuM ? badhA jIvomAM zAzvata suMdara, zAMta ekatA sAdhanAra cetanAzakti joI. te zuM samajyA ? te e samajyA ke vizva eka komyuTara jevuM che, jemAM ApaNAM badhAM AMdolano ane kaMpano noMdhAya che. tenA kaMpana mujaba te sUkSma aNune AkarSe che. A aNuomAMthI ApaNA vicAro, bhASA ane AkAMkSAo ghaDAya che. A rIte prAcIna prAjJa puruSo mANasanA jaDa-cetananuM bhedajJAna : 263 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roganuM nidAna karI zakatA ke darda bahArathI AvatuM nathI paNa te aMdaranA koI tattvanA kAraNe Ave che ane te che ApaNAM potAnAM ja khaMDanAtmaka kaMpano. mananAM chidro pUrIne ApaNI jAtane pUrNa banAvavA traNa rastA che. (1) pratIti Realize (2) punaHprApti Recover (3) jIvanamAM utAravuM - -- Retain. -- tame je cho tene barAbara samajo. tame dareka vyakti brahmAMDanI eka laghuduniyA cho. adRzyane oLakhatAM pahelAM dRzyane jovAnI zarUAta karo. arUpIne anubhavatA pahelAM rUpI padArthanA rUpanI oLakha karo. rUpI padArtha tarIke tame vizvanAM tattvone jevAM che tevAM juo. tamArAM hADakAM, nakha, cAmaDI, dAMta, vALa vagere zarIranA bhAgo pRthvItattva che. tamArAM AMsu, lALa, parasevo, lohI vagere pravAhI tattvo jaLatattvo che. rAsAyaNika prakriyAo jevI ke pAcanazakti zarIranI garamI vagere agnitattva che. zvAsozvAsa vAyutattva che. tethI je bahAra che te ja aMdara che. duniyAthI judA nathI. tamArI aMdara je rUpa juo cho te ja rUpa brahmAMDanuM sUkSma svarUpe che. prAcIna jaina tADapatravALAM zAstromAM kalAkAroe brahmAMDanuM svarUpa mANasa jevuM batAvyuM che. vyakti ane samaSTi vaccenA A UMDA saMbaMdhane lIdhe ja RtuonuM parivartana thAya che. bahAra ThaMDI hoya che to ApaNane ThaMDaka lAge che, bahAra garamI hoya to ApaNe paNa satata garamI anubhavIe chIe, jema prakRtinAM svarUpomAM satata parivartana che tema ApaNA rUpamAM paNa satata parivartana che. A parivartananuM rahasya zuM che ? Rtucakra pAchaLa kayo niyama kAma karI rahyo che ? punarjIvita karavAno ane tAjA rahevAno, pANIne tAjA rahevA mATe bharatI ane oTamAM mojAMnuM vahevuM jarUrI che, tevuM ja jIvananA vaheNanuM vahevuM jarUrI che. - prakRtinA niyamone anukULa thavA badhA padArtho parivartanane mAnya kare che. ApaNe vRkSo pAsethI paNa zIkhI zakIe. pAnakhara RtumAM teo pAMdaDAMne kharavAM de che. teo virodha karatAM nathI. A prakriyA, virecana, upavAsa, zuddhikaraNa ane chedanI kriyA che. nUtana prApti mATe jIrNane choDavAnuM che. tyAM zoka yA pIDA nahIM, UMDI dhIraja che. UMDuM DahApaNa che. teo jANe che ke uparathI pAMdaDAM kharavA chatAM aMdara jIvanatattva kAyama che. mULiyAmAM uSmA ane ArdratA che. zoka ke ciMtA zA mATe ? navAM pAMdaDAM joItAM hoya to jUnAMne choDavAM ja paDaze." te ja rIte jo sadA tAjA rahevuM hoya to nUtana prApti mATe jagyA ka2vI paDaze. tamArA jIvanamAMthI dareka RtumAM nakAmAM tattvone nIkaLI javA do, 264 * mAnavatAnAM mUlya Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharavAnI kriyA thavA do. dareka kSaNe tame vicArone sUkAM pAMdaDAMnI mAphaka kheravI nAMkho ane yogya-kSetra-kALa-bhAva sApekSa nUtana vicArasaraNI ane bhAvone jIvanamAM praveza mATe dvAra khullAM mUko, to ja tame vistAra ane vikAsa karI zakazo, vizva sAthenA saMbaMdho satata racanAtmaka, grahaNazIla ane saMbhAvanAzIla rAkhI zakazo. pUrvanI saMskRtinA upadezamAM mukhya siddhAnta che nirAsakti - anAsakti. A kayuM tattvajJAna che. RtunI sAthe saMvAdIpaNe jIvavAnI kalA che. teno sAda e che ke A kSetro je saMgata che - jarUrI che te A ja kSaNa mATe yogya che, paNa bIjI paLe te saMgata na paNa hoya. Ama chatAM badalAyelA saMjogomAM paNa tame jUnA vicAro - rUDhione ahitakArI hoya toya vaLagI raho te che Asakti. jyAre tame vastane vaLagI paDo cho. tyAre te vastu te kSaNe saMgata che ke nahi te tame jANatA nathI. A Asakti be vastumAM pariName che. (1) tene vaLagI rahevAmAM taNAva thAya ane (2) choDI devAmAM zoka thAya che. te jAya to javA do. Rtu parivartana sAthe anukULa thaI jAva. anAsakta mAnapUrvaka tyAga kare che. pAnakhara&tamAM pAMdaDAM khare tyAre te jANe nAcatAM hoya tema lAge che tema tame paNa, jAya che teno AnaMdathI tyAga karo. A ja sAcI anAsakti che. prAptimAM jema AnaMda che tema tenA tyAgamAM paNa AnaMda hovo joIe. Ama chatAM jo Apazo nahi to maLaze paNa nahi. A eka saMgIna gaNita che. jyAre tame saMtulana sAthe, AnaMdapUrvaka Apo, tyAga karo tyAre tamArI dRSTine AMsu avarodhI zakatAM nathI - pIDA ane kheda pIDI zakatAM nathI. koI mANasa ApaNane choDIne bahAra jato hoya tyAre ApaNe tene vidAya ApIe chIe, zubhAziSa ApIe chIe, tema vastu jAya tyAre AnaMdathI vidAya Apo. vaLagI rahevuM ahitakAraka che. tenAthI janAra vyakti ane tamArI zAMti ema baMne tame khuo cho ane tenA badalAmAM tamane khaMDanAtmaka-ahitakara spaMdano sivAya bIjuM kazuM ja maLatuM nathI. tamArA svane meLavavA jIvananA evA tattvajJAnanuM ciMtana karo jethI mananI jUnI ahitakara Tevo badalI zakAya. tamArI jAtane kaho, "vRkSo jo pAMdaDAM kharavA de che to zA mATe huM tema na karuM !" dareka vicArane juo. ane jAtane pUcho, "A vicAra bhUtakALanI che ? Aje tenI upayogitA che ?" tenI upayogitA vartamAnamAM na hoya ane chatAM tame tene vaLagI raho jaDa-cetananuM bhedajJAna : 2pa Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to tame Rtu mujaba jIvatA nathI. tamane lAge che tamAruM mana purANIbinajarU2I ahitakA2ka yAdanA jaMgalamAM ja rahevA mAMge che to tamArI jAtane kahI anubhava karo ke, "huM jIvanacakranI bahAra jAuM chuM, kAraNa ke huM vItI gayelA bhUtakALanA nirarthaka binaupayogI padArtho-vicArone vaLagI rahyo chuM, bhUtakALe mane je phaLa ApavAnuM hatuM te ApI dIdhuM che, have tene zA mATe cITakI rahevuM ?' A svanirIkSaNathI tame tamArI sAthe aikyamAM joDAva cho, tamAre dRDha nizcaya karavAno che ke, "mAre AgaLa javuM che.' bhUtakALanI gAMTha choDI do to ghaNI sArI vastuo tamane AvatIkAla mATe satkAravA taiyAra che. prakRtimAM vasaMtaRtu ziyALAmAM ja Ave che. vRkSo mATe pAnakhara RtumAM tame jene vaMdhyatva-niSphaLatA gaNo cho te kharI rIte nUtananA janma mATeno suvarNa avasara che. A samaya, tamArI samaja UMDI UtarI jAya tenI vicAraNA mATeno che. vasaMtaRtu-nUtana janma AvyA pUrveno samaya saMkrAntino che. kavizrI ravIndranAtha TAgore eka suMdara sAdazya dRSTAMta ApyuM che. ApaNe mAtAnA stanane dhAvatA bALaka jevA chIe. jyAre mAtA jue che ke eka stanamAM dUdha khalAsa thaI gayuM che, tyAre te bALakane te stanathI vikhUTuM pADI bIjA stana 52 laI jAya che. eka stananA viyoganI kSaNamAM bALaka raDatuM hoya che, paNa A pheraphArathI mAtAnA bIjA stanamAMthI tAjuM ane vadhu pramANamAM dUdha maLavAnuM che tenuM ene jJAna nathI. tyAM sudhI ja te raDe che. A rIte tame samajI zakazo ke purANI, binajarUrI, ahitakAraka vicAranI Tevo tamane kevA du:khI banAve che ! vartamAna kSaNane tame bhUtakALa sAthe sarakhAvo cho ! to pachI jIvananI tAjagIno AnaMda nahi maLe. A rIte bhUtakALane jaDa rIte vaLagI rahevAthI vartamAna kSaNano AnaMda lUMTI zakAto nathI. ane tamArA saMparkamAM AvatA anya loko paNa tamArAthI eTalA mATe kaMTALe che. ke tame haMmezAM jIrNa thaI gayela, binaupayogI bhUtakALane saMbhArI rodaNAM raDo cho. pachI tamane bIjA koI tamArA jevo ja maLe to tame baMne ekabIjAne kheMcatANa karI nIcAM pADo cho. parivartana ane kaMpanonuM tattvajJAna tamArI jIvanapaddhati badalI nAMkhe che. tamArI cetanAnI kakSAnA aMte samAnakakSAnI cetanAvALAne AkarSe che. tethI tamArI cetanAnuM UrdhvakaraNa thAya che. mAtra bolavAthI nUtana jIvana pragaTI na zake. te AvI zake mAtra nUtana vicAraNA nUtana kaMpanomAMthI. navAM kaMpano pragaTAvavA jUnAM kaMpanone kADhI 266 * mAnavatAnAM mUlya Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUko. kacaro pheMkI do. tamArI jAtane kaho, "mAre have binaupayogI, purANA vicAro, vidhvaMsaka yAdadAsta yA baMdhanakAraka vicAro nathI joItA.'' manane khAlI karavAthI te halakuM bane che. paNa A purANA vicAro mAyAvI che. jatAM pahelAM te tamane chetaravA prayatna kare che. tame jo kALajI na rAkho to te tamArI cetanA para navA kArI ghA karaze. khajAnAnI oLakha na hoya to tenI icchA paNa nahi thAya. tenI prApti mATe puruSArtha nahi thAya. zarUAtane ja tame aMta mAno to pragati kyAMthI thAya ? A mATe tamArAmAM tamane aDaga zraddhA hovI joIe. Aja sudhI tame tamArI jAta sivAya bIjA badhA devadevIomAM-mUrtiomAM vizvAsa rAkhyo che, paNa have tamane samajAya che tamArA hAthamAM eka amUlya ratna che. have jarU2 che phakta tenA parano mela kADhavAnI ane asala caLakATa pragaTa karavAnI. A nahi karo to te ghaNA melathI AvarAyela kharabacaDo paththara banI jaze. mATe he mAnava, tArI jAtane zodha. tamArI jAtane kaho, "atyAre huM kharabacaDo hIro chuM, paNa mane khAtarI che ke mArI aMdara jhaLahaLato prakAza che, suSupta zakti che. teno sparza karI mArA asala tejane mAre pragaTa karavAnuM che." Avo vizvAsa pragaTe pachI pragati zarU thAya che. "upaniSada" "upa' eTale najIka ane "niSada" eTale besavuM. tamArA ja AtmAnI pAse besavuM. bIjA koInI pAse besavAnuM nathI. bIjAnI pAse besavuM hoya to tevAnI pAse beso ke je tamAro mela dUra karI pAliza karI tamAruM asalI hIra-teja pragaTAve. gurunAM kapaDAM pahere teTalA mAtrathI guru thavAtuM nathI. je ajJAna dUra kare te guru eka vakhata tamAro AtmA parathI kacaro kADhI nAMkho. eTale tame tamArA potAnA guru banI javAnA. eka rAjAne zikArano bahu zokha hato. eka vakhata te potAnA mahelanA jharUkhAmAM saMdhyAkALe Ubho hato. varSARtu hovAnA kAraNe saptaraMgI suMdara meghadhanuSya racAyeluM hatuM. prakRtinA A saundaryathI tene khUba AnaMda thayo. A kSaNika sukhane medhadhanuSanA raMgonI upamA ApavAmAM Ave che. meghadhanuSanA raMgo vikharAI gayA. sarvatra aMdhakAra vyApI gayo. 'tejIne Takoro ghaNo che. prajJAvAna puruSone alpa nimitta paNa bodha ApI jAya che. AvA apratima saundaryano vilaya ane aMdhakAranuM avataravuM A nimittathI rAjAe vicAryuM, "mAruM jIvana paNa zuM AvuM nathI ? huM kSaNika sukhamAM AnaMda pAmato hato, paNa te saMdhyAnA raMga-medhadhanuSya jevuM nathI ? paLe paLe mAruM maraNa thaI jaDa-cetananuM bhedajJAna * 267 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahyuM che. vItI gayeluM AyuSya pAchuM AvavAnuM nathI. yuvAnInA raMgo vikharAI jAya te pahelAM mAre cetI javuM joIe. manuSyajIvananI saphaLatA mATe mAre kAMIka karI levuM joIe." rAjA eTalA badhA UMDA AtmaciMtanamAM UtarI gayo ke teNe tyAM ne tyAM ja potAnI pUrvanI kuTevo-vyasano choDI dIdhAM. sUryAstanAM vikharAtA raMge tenA AtmAne jAgRta karyo hato. jenAthI tenA jIvananuM UrdhvakaraNa thaI gayuM. A prasaMga sUryAsta temano guru banyo. dhyAna A che. cetanAnuM saMpUrNa zuddhikaraNa - aMdara rahelI vizvavyApI avinAzI suSupta zaktinuM pragaTIkaraNa. mana paranA jaDa AvaraNo dUra karI aMdaranI suSupta zaktino saMparka karavAthI tamane anubhava thaze ke cetanazakti padArthane cetanano sparza karAve che. jo te cetana ApI zakatI hoya to te zA mATe bhautika padArthavAsanAonI gulAma bane ? arUpI rUpanI uparanI bhUmikA hoya che. tethI ja te rUpIne jIvana ApI zake che. upaniSadamAM eka suMdara kathA che. bAra varSanA abhyAsa pachI gurukuLamAMthI eka vidyArthI potAnA pitAne tyAM ghera Ave che. te pitAne kahe che, "he pitA, meM ghaNA prayogo karyA, paNa AtmA kyAMya dekhAyo nahi." pitAe javAba Apyo, "vaDanA jhADanuM phaLa lAvI tene phoDI nAMkha. temAM rahelAM hajAro bIjomAM vRkSa kyAM che te batAva." putre pratyuttara Apyo, "vRkSane janma ApanAra tattva adazya che. te kema dekhAya ?" pitAe kahyuM, "hA, barAbara che. te ja rIte tene jIvana ApanAra tattvane paNa koI paNa sAdhanathI na batAvI zakAya, na mApI zakAya. AtmA arUpI che, tema chatAM te dRzya vizvane zakti Ape che. badhA dRzya padArthomAM te vyApe tyAre ja te badhA jIvaMta banI kArya karI zake che. A zakti e "tuM" ane "huM' chIe. A samajaNa Ave tyAre dhyAnano hetu samajAya che. tamArI aMdara rahela arUpInA saMsargamAM AvavuM. tene oLakhavuM. pachI ja e dRSTi Ave che ke tamArI zaktizALI cetanA tamArI potAnI ja khaMDanAtmakatAthI AvarAyelI che, jethI teno vikAsa thato nathI. teno prakAza dekhAto nathI, tenI zakti anubhavAtI nathI. A zodha pachI tamArA mitra koNa ane zatru koNa tenuM jJAna thaze. tamArI 268 * mAnavatAnAM mUlya Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakti AvanAra viSaya-kaSAya tamane zatru lAgaze. tamArI zakti pragaTAvavAmAM madadarUpa thanAra samyak jJAna-darzana-cAritra tamArA sAcA mitra che tenI pratIti thaze. tamAruM asalI nUra pragaTa karavAnI prakriyA satata cAlu rAkhavI paDaze. AtmAnI anaMta zaktine AvaranAra AvaraNono nAza satata karavo paDaze. dhyAnanuM A sAcuM phaLa che ane te che karmono nAza. eka kustIbAjane paga para IjA thAya to tenA para plAsTara pATo lagAvavo paDe. paNa pATo choDyA pachI te turata ja cAlI zakato nathI. te mATe tene mAliza karavI paDe - cAlavAnI kasarata dhIre dhIre karavI paDe. A rIte AtmAnI zakti pragaTAvavA paNa dhIraja rAkhI prakriyA satata karavI paDe. jainadarzanamAM eka siddhAMta che "ko mANe kahe, cale mANe cale, nijamAno nirjayae" kArya zarU thayuM eTale pUruM thayuM. cAlavA mAMDyuM eTale maMjila maLavAnI. tema karmanirjarAnI zarUAta thaI eTale AtmA zuddha thavAno ja. eka vakhata karma dvArA AtmAne thayelA ghAne dharmarUpa havA ne prakAza maLavAM zarU thayAM, eTale AtmA avazya nIrogI thavAno. mananuM pokaLa ane zaMkAnuM nirAkaraNa thAya' ane temAM sarjanAtmaka vicAro bharavAmAM Ave to AtmazuddhinuM kArya bahu saraLa bane. jJAna vinA AcaraNa kema thAya ? roganA nidAna vinA ilAja kema thAya? ane ilAja vinA roga kema jAya ? ane roga na jAya tyAM sudhI nIrogI kema banAya ? A prakriyA mATe manane dhyAnanA prakAzathI bharI, ApaNI vicAraNAmAM paDela kANAM jJAna, samaja ane anubhavathI bharavAM paDaze. eka vakhata lezamAtra zaMkA vinA tamane zraddhA thaI jAya ke tamArI aMdara ja saundarya, satya, zakti ane sukhanuM samagra vizva racAyeluM che, tyAra pachI tamArA AtmAnI anaMta zakti pragaTAvI zakazo. je tamAruM che te tamAruM banI bahAra pragaTa thaze. jaDa-cetananuM bhedajJAna 5 269 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. karmanA kAnUnamAM tamAro phALo zo ? vizvamAM ApaNuM sthAna kyAM che che tenI khabara na paDe to ApaNI jAta sAthe saMbaMdha kema bAMdhI zakIe ? ja lAgaNI, aham, nAma, zarIra - ? dehabhAvamAMthI baMdhAyela ApaNA "huM'thI pelI pAra jovAnI ApaNI dRSTi vizALa banI na hoya to ApaNA "sva'no anubhava zuM karavAnI najIka paNa kema AvI zakIzuM ? dhyAnanI prakriyA dvArA ApaNA vAstavika "sva"nI najIka AvI zakIe. A maMjila para pahoMcyA pachI ja ApaNI amaratAnuM ApaNane bhAna thAya che. A zuM anubhavanA abhAvamAM ApaNA jIvanano koI saMgIna pAyo naMkhAto nathI. dhyAnanuM dhyeya che sukhanA mULa sudhI javAnuM. jyAM bhayane koI avakAza nathI, jyAM prakAzavaMta jIvana ja jhabake che, tyAM ApaNI sAtheno A rIte saMbaMdha baMdhAya. che. A anubhava dvArA ApaNane e samajAya che " ke "huM" hato, "huM chuM" ane "huM" 270 * mAnavatAnAM mUlya Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahevAno che. A tattvanI samajaNa thayA bAda ja unnatinI prakriyA zarU thAya. DArvinano siddhAMta mAtra bhautika kakSAe hatI. ApaNo siddhAMta AdhyAtmika kakSAe racAyela che. mAnavabhava prApta thayA pahelAM vyaktigata AtmA ekathI bIjI kakSA para pragati karI vadhu ne vadhu indriyo prApta karato jAya che. pRthvI, pANI, vAyu, vanaspati ane agninA jIvo pAse mAtra sparzanI ja indriya hoya che. jIva jema pragati karato jAya tema sparza uparAMta svAda umerAtAM, te be indriya jIva bane che, pachI gaMdhanI indriya umerAtAM te traNa indriyovALo bane che, dRSTi maLatAM cAra indriyavALo ane chelle zravaNanI indriya umerAtAM te paMcendriya jIva bane che. pachI te AdivAsI buddhizALI ane jAgrata mAnava banI AtmAno vikAsa uttarottara vikAsa sAdhe che. ApaNe "huM chuM"thI zarUAta karI, "huM koNa chuM ?" pUchIe chIe. utkrAntimAM mAnavanuM A paheluM pagathiyuM che. A viveka pazu ane mAnava vacceno pharaka samajAve che. ApaNe mAnavabhavamAM zA mATe AvyA chIe ? zuM ApaNe mAtra AhAra, bhaya, nidrA, maithuna ane parigraha, krodha, mAna, mAyA ane lobha, loka ane oghasaMjJAnI gulAmI karavA "A bhava mIThA to parabhava koNe dIThA ?" samajI viSayabhoganA jaMtu banavA AvyA chIe ? mAnavajIvana durlabha che. tenI eka eka kSaNa amUlya che. tene AvI rIte veDaphI nAMkhavAnI ! A kSaNono vadhumAM vadhu sadupayoga upayoga ane jAgRtimAM karavAno che. tethI ja "huM koNa chuM ?" te ghaNo zaktizALI ane pragatizIla prazna che. tenA javAbanI zodhathI mANasanI vicAravAnI zakti rU5 chaThThI indriya pragaTa thAya che. A prazna para satata vicAra karavAthI kSayopazama thatAM bombanA dhaDAkAnI mAphaka AvaraNo baLI jAya che. jIvana arthapUrNa banAvI AgaLa ne AgaLa pragati karAve che. A sAdhanAmAM tamArI pragati kadAca bAhya dRSTithI na dekhAya, paNa tame tamArA AMtaramanamAM UMDe ne UMDe khodI UMDA saMskAra pADI azubha AMdolanone dUra karI zubha AMdolanathI tene samRddha banAvo cho, ApaNe e joyuM ke cetanA bhautika padArthamAMthI pragaTa thatI nathI, paNa cetanAthI padArtho kAryazIla banI zake che. jema dUdha pANIne dUdhano raMga ApI banne ekarasa bane che, tema jIva ane padArtha evA eka banI jAya che ke bannene alaga oLakhavA paNa muzkela banI jAya che. jaDa-cetananuM bhedajJAna * 271 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A tattvajJAna mujaba anAdikALathI AtmA ane padArtha ekabIjA sAthe maLI rahelA che. mAnavathI nIcI jAtanA jIvomAM jema mATI vanaspatine dabAvI de che tema padArtha pradhAna banI tenA AtmAne bhAre ane malina banAve che. mAnava mATe jIva ane padArtha ekabIjA sAthe bhAgIdArImAM jIve che. AdhyAtmika vikAsa mATenI mAnavanI maulika zaktinI jema jema vadhu jANa thAya che tema tema AtmA padArthano mAlika thato jAya che, ane teno AtmazuddhinA sAdhana tarIke sadupayoga karato jAya che. jyAre Atmazuddhi vadhI jAya che, tyAre te zarIrano dharmasAdhana tarIke upayoga karI cetanAne pUrNa banAve che. have vizva sAthe ApaNA AMtarasaMbaMdhanI dRSTie AtmA ane padArtha vaccenA zaktizALI saMbaMdhane tapAsIe. nAnAmAM nAnAthI moTAmAM moTA bAhya rUpa-AkAramAM eka kSaNa yA eka divasa jeTalo alpa samaya pasAra karavAmAM paNa ApaNane vizvanI madadanI jarUra paDe che. AkhuM vizva ApaNane je kAMI maLe tenuM rUpAMtara ane UrdhIkaraNa karavAnI jIvanamAM zakti che. havA zvAsa bane che. khorAkamAMthI lohI ane bIjA kozANu bane che, jenAthI ApaNe jIvI zakIe chIe. eka kozANumAMthI vizva sAtheno ApaNo saMbaMdha zarU thayo. ApaNe jyAre e samajIe ke vizvanI sahAya vinA ApaNI unnati thaI na hota, yA eka paNa divasa jIvI na zakata, tyAre ApaNAmAMthI kazuM nIkaLI jAya che, ogaLI jAya che, te bAda vizva sAthenA ApaNA saMbaMdho saraLa ane svAbhAvika banI jAya che. pachI ApaNe koI paNa kArya prazaMsA yA AbhAra yA bIjuM koI vaLatara meLavavA nathI karatA, koInI para upakAra karavAnI buddhi rAkhatA nathI, paNa kartavyarUpe te karIe chIe. pachI ApaNe darekane bIjA pAsethI madada Teko ane saMpreraNA meLavato joIe chIe, jethI ApaNe vizva sAthe paraspara sahakArathI vartIe chIe. pU. umAsvAtijIe tattvArthasUtramAM lakhyuM che, "parasparopagraho jIvAnAm jIvo paraspara upakAraka banI ekabIjAnA vikAsamAM sahAyaka bane che. A prAcIna sUkti bahu ja suMdara rIte vizvamAM ApaNuM sthAna kyAM che, ane bIjA jIvo sAthe ApaNo kevo saMbaMdha che te samajAve che. ApaNA bhautika temaja AdhyAtmika jIvana ane vikAsamAM keTalA badhA jIvono phALo che, tenuM ApaNane jJAna karAve che. te samajAve che ke jyAM Apo tyAM Ave ja che. tethI ja dAnane sarvazreSTha bacata kahI che. A baMne bhegAM thAya tyAre ja vikAsa thAya che. 272 : mAnavatAnAM mUlya Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe je meLavIe tyAM koI paNa jAtanA hetu vagara vaLatara ApavuM ja paDe. kevI rIte ? prathama ApaNI asala jAtane jANavI ane pachI ApaNA AtmA ane bIjA badhA jIvo vacce pula bAMdhavo. A pula kevI rIte bAMdhavo ? ciMtana-dhyAnathI ane pachI potAnI jAtane prazno pUchavAnA, "mAre kharekhara zuM joIe che ? keTaluM joIe che ?" sau prathama tamane sauthI vadhu pasaMda zuM che ? tamane zuM maLe to tame sukhI thAo ? ane pachI A ja tattvo vizva sudhI vistAro. pachI tamArI jAtane kaho, "mAre thoDIka savagaDa joIe. rahevAnuM ghara, khAvA mATe pauSTika khorAka, anukULa preraNA, madhura hAsya, uSmAbharI lAgaNIo." pachI pUcho, "mAre je joIe che te anya jIvone ApavA huM taiyAra chuM ?" ApaNe zuM icchIe chIe ? sukha ! svataMtratA ! to pachI ApaNe A ja tattvo bIjAne ApavA kema taiyAra nathI ? A vicAraNAthI vizvanI sAthe vizALa AMtarasaMbaMdhomAM ApaNe vahetA thaI zakIzuM. A pachI eka evI samaja pragaTa thaze, tyAre ApaNane ema lAgaze ke koI paNa vyakti ema nahIM bolI zake ke, mAre duniyAnI kazI paDI nathI. koI paNa vyakti saMpUrNa svataMtra nathI yA paravaza nathI, paNa AdhyAtmika vikAsanA vizvamAM sau ekabIjA para AdhArita che. have AMdolanonI kathA upara A paraspara AdhArano siddhAMta samajI ApaNA jIvananI dareka kSaNe AMdolano dvArA cetanAzakti vahana karavAnI zakti ApaNe anubhavIe chIe, jema khorAka zarIramAM gayA pachI zakti bane che, tema sarjanAtmaka AMdolanovALI vyakti yA nimittanA saMparkamAM AvatAM tame paNa prasanna thAo cho. Ane badale tame koI udAsa-zokAtura dIvela pIdhA jevA moDhAvALAne maLo tyAre tame paNa thAkelA ane zaktihIna banI jAva cho. tamane ema lAge che ke tamane thAka lAgyo che, paNa kharI rIte sAmI vyakti pAsethI tame kevA prakAranAM AMdolana meLavIne thAkyA cho. AMdolanono siddhAnta samajyA pachI ApaNane e samajAya che ke zA mATe keTalAka mANaso jhaDapathI pragati karI vikAsa sAdhe che tyAre keTalAka tyAM ne tyAM ja rahe che. ane kyAreka pIchehaTha karI patana paNa pAme che. kaMpano tamane AgaLa vadhArI zake yA pAchA pADI zake tethI tamAre tamArI jAtane pUchavuM joIe ke, "zuM huM anicchanIya AMdolano grahaNa karuM chuM ? A AMdolano mane prabhAvita na kare te mATe huM zuM karuM chuM ?" tame tamArA ajJAta mananA jaDa-cetananuM bhedajJAna : 273 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikAra banavAthI bacI zako to AvAM azubha khaMDanAtmaka AMdolanonI gulAmImAMthI bacI zako. - have tame tamAruM kArya ane jIvana tapAso. tamAruM kAma tanane prasannatA Ape che ke tame tenAthI thAkI jAo cho ? tamArI pravRttio tamArA anubhavone vyApaka banAve che ke tame mAtra peTa bharavA jIvo cho ? tame AnaMdathI jIvana jIvo cho ke mAtra TakI rahevA badhI zakti veDaphI nAMkho cho ? - ghaNA loko kRtrima uttejanA meLavavA nIkoTIna, kephIna, pepa pIlsa, gAMjo-carasa, menDeka, dArU, vhIskI vagere mAdaka padArtho vyabhicAra-jugAra jevAM vyasanono Azraya le che. A mATe temanA pratye dhRNA karavA jevuM paNa nathI. game tema karI jIvana jIvavA teo AvuM kare che. A nazA vinA teo jIvI zake tema nathI, kAraNa ke temane haMmezA khaMDanAtmaka AMdolano ja maLyAM kare che. ApaNAmAMnA dareke aMdara UMDA UtarI jovuM joIe ke AvI vRttio ApaNAmAM paNa che ke kema ? sAttvika jIvana jIvavA sAttvika AMdolano meLavavAM atyaMta jarUrI che, ane A mATe jIvanamAM parivartana lAvavuM paDaze. A parivartana kevI rIte lAvavuM ? (1) vizvamAM je banAvo svataMtra rIte banI rahyA che, temAM tamAro zo phALo che, te be vacceno saMbaMdha zodhI kADho. (2) bIjA para doSAropaNa - dhRNA baMdha karI, tamArI paristhiti mATe tamArI potAnI javAbadArI mAnya karo. (3) vartamAnanuM sAruM yA kharAba vartana pUrvenAM karmonAM kAraNe che. A bhUtakALanA mRta paDachAyAthI hAro nahi. vartamAnane jIvaMta banAvo. tamAruM jIvana tamArA hAthamAM laI tenI anaMta sarjanAtmaka zaktino anubhava karo. prathama pagalAmAM vizvanuM taMtra jovAnuM che. tenA potAnA paNa niyamo che, ane te barAbara kAma kare che, temAM koI bhUla, pakSapAta yA maherabAnI cAlI zakatAM nathI. sUryodaya ane sUryAsta, bharatI ane oTa, RtuonAM parivartananI jema te taMtra ati niyamita che. ApaNane je akasmAtarUpa lAge che tenI pAchaLa koI nizcita kAraNa che. hakIkata e che ke asaMkhya bhavomAM ajJAnadazAmAM A cetanAe utkrAntikramamAM aneka zarIro grahaNa karyA ane mUkyAM. pachI eka samaya Avyo : jyAre A prakriyA jAgRta dazAmAM thavA mAMDI, te samaye ApaNI samagra bAhya paristhitionuM nirmANa ApaNe pote karyuM. prakriyA A rIte kAma kare che : rAga ane dveSanI paLomAM ApaNe azubha khaMDanAtmaka athavA zubha sarjanAtmaka AMdolano vizvamAM pheMkIe chIe, ane tenAM 274 * mAnavatAnAM mUlya Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaLa bhogavavA te pramANe ApaNe bIjo janma laIe chIe. ApaNA upayoga yA jAtinI kakSA mujaba ApaNe vizvamAMthI te prakAranAM AMdolano grahaNa karIe chIe. ApaNe je azubha-khaMDanAtmaka AMdolano pheMkyAM haze to ApaNane duHkha ane pIDA maLaze. ApaNe jo zubha sarjanAtmaka AMdolano pheMkyAM haze to paDaghAnI mAphaka sukha ane AnaMda pAchAM pharaze. A AMdolano paDaghAnI mAphaka pAchAM pharI AtmA para te prakAranI karmaja coMTADI te te prakAranAM pariNAmo pragaTAvaze. A AMdolano pUrvanA aneka bhavonAM hoya, A ja bhavanAM pUrvabhAganAM hoya athavA to gaIkAlanAM paNa hoya. paNa te ApaNe je pheMkelAM che. tethI ApaNane te te prakAranAM phaLa Ape che. A zubha-azubha paDaghAthI karmagAMTha yA saMbaMdho baMdhAya che. paNa evo koI bhUtakALa nathI ke je ApaNAM bhAvi nakkI karI zake. AdhyAtmika vikAsa mATe vartamAna kSaNa e ja mahAmUlyavAna che. ApaNA bhUtakALanAM AMdolanothI amuka gAMTho baMdhAI che, jene pUrNa karavA - choDavA - yA nAza karavA vartamAnakALa ja upayogI che. vartamAna jIvananI zI kiMmata che ? ApaNe e kevI rIte kahI zakIe ke vartamAnamAM badhuM zakya che ! Ano uttara e che ke jIve bAMdhelAM karma jIva ja choDI zake che yA tenuM rUpAMtaraNa yA saMkramaNa karI zake che pUrvanA azubhakhaMDanAtmaka karmono nAza vartamAnanA zukla dhyAnanAM sarjanAtmaka AMdolanothI thaI zake che. vartamAnamAM zuddha bhAvanAothI pUrvanAM azubha-zubhamAM saMkramaNa thaI zake che. (karma udayamAM na AvyA hoya, sattAmAM hoya to ja A saMkramaNakaraNa karI zakAya che.) dhyAnamAM Ano anubhava thavo joIe. A bauddhika anubhava nathI. jyAM tarkano aMta Ave che. tyAM ja adhyAtmanI zarUAta thAya che. pUrvajanmanAM karmo aneka rIte aneka saMbaMdhomAM vyakta thAya che. A saMkramaNa anubhavagamya che tene tarkathI samajAvavAM zakya nathI. dA. ta. mAtA bALakane janma Ape ke tarata ja tene bALaka mATe prema utpanna thAya che. tenA stanamAM raktane sthAne dUdha UbharAya che. mAbApa eka bALakarUpI ajANyA AgaMtaka mATe sarvasva nyochAvara karavA taiyAra thAya che. preyasI priyatama mATe mRtyune varavA taiyAra thAya che, eraporTa para acAnaka eka ajANyA mAnavIne maLavAthI prathama paricayamAM prema baMdhAI jAya che; je kuTuMbIjana karatAM paNa vadhu vahAlA lAge che. A badhuM anubhavagamya che. jaDa-cetananuM meMdajJAna * 275 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvuM kema bane che ! eka vyakti prati rAga ane bIjI prati keSa ! hRdayanI vAtone tarka samajAvI na zake. pAskale kahyuM ke, "mAnavo nadImAM taratAM lAkaDAnA TukaDA jevA nathI, je ghaDImAM maLe ne ghaDImAM chUTA paDI jAya." mananI maryAdita zaktine kAraNe teo A saMbaMdha samajI na zake ane tema chatAM evuM koI tattva che je keTalAkane premathI joDe che ane keTalAkane paraspara vera karAve che. Heart has a reason which Reason cannot define. jyAre tamAruM hRdaya bhAvanA kare che tyAre te kaMpano kare che. tamane tamArA jIvananuM dhyeya A hRdaya samajAve che. tethI hRdayane satata sAMbhaLo. A AMtara avAjanA zravaNathI tamAro abhuta vikAsa thaze. bhAratanA eka kuTuMbano nabIro amerikAmAM abhyAsa karatAM tyAM eka amerikana kanyA sAthe prema thavAthI tyAM ja paraNI gayo vara ane vadhU baMne bhArata AvyAM. tenAM kuTuMbIoe teno dekhAva, UMcAI, vartaNUka vagere joI TIkA karatAM kahyuM, "A tArI kevI pasaMdagI che ?" kaI jAtanI chokarI che !" putre javAba Apyo, "tene jovA tamAre mArI cakSudaSTi joIze. mArI dRSTi vinA tame tene joI nahi zako." gharaDAM mAbApa Ano marma samajyA nahi. eka vakhata teo mane maLyAM ane pUchayuM, "amAro putra zuM kahevA mAMge che ? tenI AMkho amAre kema levI ? amArI AMkhomAM kaMI khAmI che ? amArI AMkho tenA jevI nathI ?" A prazna saMbaMdhano karmanA udayamAM AvatAM kaMpanono che. kazuMka joDe che. kazuMka toDe che. hRdayanuM joDANa hoya tyAM vikAsa thAya che. te ekabIjAnI khAmI calAvI le che. teo racanAtmaka karmasaMbaMdhamAM joDAya che Asakti ane lAlasAthI nahIM, paNa parasparanAM vikAsanA vinAzamAM kAM vinAzanA vikAsamAM sahAyaka thavA mATe, A rIte karmonA vilaya mATe AvAM joDANa karanAra karmo vikAsano suMdara mArga bane che. mitra, bhAgIdAra, zikSaka, bALaka vagere. ekabIjAno hAtha pakaDavAthI ApaNo vikAsa thAya che. ApaNA saMbaMdhono vizvamAM banatA banAvomAM keTalo phALo hoya che te bAbatamAM prAcIna tattvajJAna mujaba zuM rahasya che te have samajIe. dA.ta. eka mANasane jJAna pratye napharata che. jJAnI, jJAnanAM sAdhano tene gamatAM nathI. A aNagamAnAM AMdolanothI te jJAnane AvaranArAM karmone kheMce che. A karmone "jJAnAvaraNIya karma' kahevAya che... A karmabaMdha samaye tenI aNagamAnI tIvratA, maMdatA ane sthiti mujaba evAM gADha, madhyama yA maMda karmo 276 - mAnavatAnAM mUlyo Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhAya che. jenAthI bIjA bhavamAM tenI buddhi ati maMda hoya che. mUrkha jevo paNa banI zake che. je mANasa karuNAthI premathI bIjA jIvone sahAya kare che, te zAtAvedanIya karma bAMdhe che, jenAthI bIjA bhavamAM janmathI cArebAju tenA para sukhazAMtinI varSA thAya che. Avo mANasa badhe bahumAnane pAtra paNa bane che. bIjI bAju je mANasa bIjAne dhikkArI temane nukasAna pahoMcADe che te azAtA-vedanIya karma bAMdhe che, tathA bIjA bhavamAM tene pIDA-du:kha bheTe che. loko tene dhikkAre che. bhale pachI te A bhavamAM loko mATe ghaNAM sevAnAM kAryo karato hoya. vadhArAmAM je mANasa mAtra bIjAne pIDA pahoMcADato nathI, paNa vagara kAraNe bIjAnuM jIvana paNa harI le che. dA.ta. zikArI mAtra pIDAmAM pariNamanArAM bhayaMkara karmo ja bAMdhato nathI, paNa sAthe sAthe alpAyu paNa bAMdhe che. jIvonA prati maitrI ane karuNA upajAvanAra abhayadAnI zAtA vedanIya dIrghAyu bAMdhe che. tamAruM zarIra suMdara hoya paNa bIjA kadarUpAnI mazkarI karo, tenA prati zabdo, saMjJAo, ThaThThA-mazkarIo, hAsya yA ghRNA karo to tenAthI azubha zarIra baMdhAvanAra karmone tame AmaMtraNa Apo cho. tame svanirIkSaNa karo. tamArAmAM koI khAmI dekhAya to tame tamArI jAtane kaho ke "pUrve meM ajJAnavaza koInI mazkarI karI bIjAne pIDA pahoMcADI che. mArI khAmI mArA pUrvanAM AvAM azubha karmone lIdhe che.' tame amuka mAbApane tyAM janmyA. zA mATe ? tenuM paNa kAraNa che, kAraNa ke koI kArya kAraNa vagara thaI na zake. A mAbApa tamArI pasaMdagInAM che yA temanI pasaMdagInuM tame pAtra cho. pUrvabhavanA saMbaMdho para AdhArita A UMca yA nIca gotra hoI zake. pUrvano saMbaMdha jo pIDAjanaka haze to teno badalo levA tame AvyA cho, athavA to mAbApanA puNye pUrvakarmonA uttararUpe tame sevA ka2vA AvyA cho. sauthI mahattvanuM che tamAruM jIvanasvapna. tamArA ghaDataranI A prathama mATI che. tamArA viziSTa vicAro, bhASA, kAryonA AdhAre arthAt pUrvanI mana-vacana kAyAnI pravRttithI baMdhAyela karmo anusAra tamane A bhavamAM evuM kuTuMba maLaze jyAM tamAruM pUrvabhavanuM jIvanasvapna siddha thaze. A kAraNone lIdhe ja A vizvamAM tamArI kAMpI jevI bIjI kArbana vyakti kyAMya maLaze nahi ! jaDa-cetananuM bhedajJAna * 277 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamAruM jIvanasvapna jeTaluM tamArA hRdayamAM UMDuM UtaryuM hoya teTaluM ja jIvana pratyenA jIvaMta abhigamanI ane svapnasiddhinI najIka AvI zakAya che. dA.ta. je AtmAo ghaNA lAMbA samaya sudhI traNa-cAra bhava sudhI jagatanA badhA AtmAone duHkha, pIDA, hiMsAmAMthI bacAvavA, temane dharmarasiyAM karavAnI utkaTa bhAvanA rAkhe che ke temano aNuaNu A bhAvanAthI raMgAI jAya che. karuNA ane dayAnAM A suMdara kaMpanothI teo potAnI badhI azubha bhAvanAo, ane karmono nAza kare che. dhIre dhIre temanI cetanA badhA jIvone madada karavAnI ane sukhI jovAnI bhAvanAthI samRddha banI jAya che. AvA AtmAone pachI bhAre cIkaNAM karmono baMdha thaI zakato nathI. temanAM zubha kaMpano-karmothI teo nIrogI-samRddha-zaktizALI mAbApane tyAM janma le che. garbha dhAraNa karanAra mAtA paNa atyaMta prabhAvazALI hoya che. bALakano dareka koSANu eTalo badho lohacuMbakIya ane zaktizALI hoya che ke temanA mAtra saMparkamAM AvanAra vyaktino bhAvollAsathI uddhAra thAya che. A bhavamAM A bALakano avAja madhura hoya che, bhASAprabhutva hoya che, vyaktitva prabhAvazALI hoya che, jethI temanuM svapna badhA jIvone duHkhamAMthI bacAvI prakAza tarapha lAvavAnuM sahaja-saraLa rIte siddha thAya che. mAnavajAta mATe A duniyAmAM kazuM azakya nathI. A vijJAnayugamAM navI navI zodho karanAra mAnavI caMdra upara paga paNa mUkI zake che. je camatkArI zodho thaI che, te badhuM mAnavacetanA ane tenI zaktine AbhArI che. je koI AdhyAtmika pragati anubhavAya che te ApaNI vikAsanI icchA ane bIjAne madada karavAnI bhAvanAnuM pariNAma che. paNa keTalIka vAra junI Tevo pAMgare che ane dhyAnamAM vighna nAMkhI tenAM zubha kaMpano harI le che. dhyAnamAM janmela nUtana sukha-zAMti, utsAha, jAgRti vagere guNo pAchA dabAI jAya che. tethI sauthI vadhu jarUra che potAnAmAM akhUTa zraddhA ane samaja. tamArI jAtane satata kaho ke : "bIjA koI te kArya karI zake to huM zA mATe nahi !'' zAMtithI sAmAyikamAM vicAro ke je "huM'" pelA ajJAta vyaktitvamAM hato te ja "huM" have jJAnathI-puruSArthathI vicArI zakuM evI kakSAmAM Avyo chuM. ''huM A na karI zakuM" e bahAranA ane samAjanA prabhAve pUrvagrahapIDita e nabaLo nakArAtmaka vicAra che. A aMtarAya toDavA pravAhanI sAme taro ane kaho ke, "huM karI zakIza. huM A zubha kArya karavA ane pUrvenAM azubha kaMpanono nAza ka2vA samartha chuM.'' potAno mAtra vicAra karavAnI pravRttionA pRthakkaraNathI ane nakArAtmaka TevonA vizleSaNathI azubha tattvono nAza saraLa bane che. 278 * mAnavatAnAM mUlya Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamAre je kaMpanI na joItAM hoya je tamane ahitakAraka lAgatAM hoya tene grahaNa karavA tamane koNa pharaja pADI zake ? bIjuM koI nahi, te mAtra tame eka ja cho. azubha kaMpano tamArAmAM ghara karI beThAM che, kAraNa ke te tamane ahitakAraka lAgatAM nathI. tene tame kADhI mUkavA puruSArtha karyo nathI. jyAre tame samajazo ke, "huM koNa chuM" ane "huM te karI zakIza" tyAre tamArAmAM addabhuta zakti pragaTe che. bIjA para doSAropaNa karavAne badale tame pote tenI javAbadArI lo cho. have tame jUnAM azubha kaMpanono vilaya karavA zubha kaMpanonA upayoganI kalA jANo cho. tamArA manamAM evA vicAro hoya ke je tamane ciMtA karAvatA hoya, tamane gamatA na hoya - tene yogya zabdomAM blekaborDa para lakho. pachI. sapheda pATiyA para tamAre je saMgIna racanAtmaka cIjo joItI hoya tenI yAdI lakho. pachI kALA pATiyA paranI eka eka lITI bhUMsatA jAva ane sapheda pATiyA para lakhelI lITIo pUrI ekAgratApUrvaka vAMcI te tamane maLI rahI che tevuM kalpanAcitra magajamAM lAvo. A rIte tamArI cetanAnI dizA saMpUrNa badalAI jaze. jyAre tamAre zuM joIe che tenuM citra spaSTa thaI jAya, tyAre anicchanIya citra prati AkarSaNa nahi thAya. jyAre tamArI jAtane jANo, tyAre tamArI talAza zI che te paNa khabara paDaze ane te pachI bIjAnI icchAo paNa mAluma paDaze. potAnI jAtane jANyA vinA bIjAne kema jANI zakAya : yogazAstramAM lakhyuM che ke : jyAre tamArAmAM rahela AtmAnuM tamane jJAna thAya, tyAre ja bIjAnA AtmAnuM jJAna thaze. badhI jIvo sukha icche che, koIne duHkha gamatuM nathI. tethI tamane jevuM game tevuM bIjA pratye varto. tamane na game tevuM bIjA prati na Acarazo. eka vakhata enI besanTa bhAratamAM AvyAM. temane eka phUla bahu gamatuM hatuM. tethI te jyAM jyAM gayAM tyAM te phUlanAM bIjo vAvyAM. te kahetAM ke "huM tamArI sAme be ke traNa divasa rahI, have tamArA gharamAM mArA premanA pratIkarUpe atipriya A phUla vAvavuM che." ane loko eka kUMDuM, thoDuMka khAtara ane pANI lAvatA ane enI besanTa temAM A phUlanAM bIjo vAvatAM. A rIte madrAsa, muMbaI, beMgalora vagere sthaLoe jyAM gayAM tyAM A bIjo phUTyAM. choDa thayA ne phUlo AvyAM ne sugaMdha phelAvI. Ano eka ja saMdeza che, tame je cAho cho te bIjAne Apo. jaDa-cetananuM bhedajJAna * 279 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tethI thoDAka samaya mATe mauna rAkhI tamAruM jIvanasvapna zuM che te zodho. tame jyAre tamArA svapna sAthe ekarasa thAva cho, tyAre A svapna sAkAra karavA mATenAM zubha spaMdanonI zakti meLavo cho. pUrvapuNyathI maLelI samRddhino bIjA jarUratavALA jIvone lAbha ApavAthI bhautika yA AdhyAtmika azubha svArthodha vRttino valaya thAya che. badhAM parivartanonI aMdara rahelA aparivartanIya tattva sAthenA saMparkathI tame badhAnI sAthe saMbaMdha bAMdhI zakazo. tamArA svArthI "huM"mAMthI nIkaLI javAthI AkhA vizvamAM tame vistarI jazo. samasta vizva tamAruM kuTuMba thaze. 280 ke mAnavatAnAM mUlya Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. tamArAM kaMpanonuM rUpAMtara | me koI reDiyo sTezana para bolavA ' jAva, tyAre tyAM eka lAlabattI hoya zuM che, je tamane eka sUcana kare che ke tame have "AkAzavANI' para cho. pachI tame je 9 kAMI tyAM bolo te cAre dizAmAM prasarI jAya ane lAkho loko tene sAMbhaLI zake che. Teliphona, reDiyo, Telivijhana ane bIjI zodhothI baso varSa pahelAM je camatkArarUpa lAgatuM hatuM tene vaijJAnikoe - puravAra karyuM che ke zabdane koI avarodha nathI. zabda sAgara pAra jaI zake che, ane tamArA dhvanino paDagho tame paNa sAMbhaLI zako cho. tamArI praticchAyA Telivijhana mAraphata aneka mAIlo sudhI dUra, vagara avarodhe jaI zake che, ane tame paNa te joI zako cho. vizvamAM jyAM jyAM zabda ane citrane grahaNa karanAra reDiyo-Telivijhana vagere sAdhano hoya tyAM A vyavahAra cAle che. je baMDa bolAya te saMbhaLAya che. je dekhAya te lAkhkho mAIla dUra jaI zake che. jaDa-cetananuM bhedajJAna : 281 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janmathI ApaNe reDiyo sTezanamAM chIe. paNa jIvanamAM koI lAlabattI nathI. jIvanamAM mAtra zabda yA praticchAyA saphara kare che tevuM nathI, paNa tame je kaMI vicAro te paNa vizvamAM prasarI ghUmIne paDaghAnI mAphaka pAchuM phare che. ApaNe jo vizvamAMthI suMdaratA meLavavI hoya to maitrIpUrNa zubha vicAro prasAravA joIe, ApaNe jo azubha kaMpano pheMkIe to sArAM kaMpanI ane zAnti zI rIte maLe ? ApaNI azubha bhAvanAnAM azubha phaLa maLe emAM navAI jevuM zuM che ? jema zabda, citra vagere meLavavA yogya reDiyo sTezana yA TelivijhananI cenala yA naMbara meLavavA paDe, tema vizvamAMthI suMdara kaMpano meLavavA paNa yogya kendrono sparza karavo paDe. A mATe ApaNAmAM rasa ane buddhi ane jarUrI che. ApaNAmAM badhI zakti che, paNa jema yogya saMcAlaka vinA yaMtra na cAle tema ApaNI zaktine pragaTa karavA yogya rastA para cAlavuM paDe, jIvananuM ApaNuM A ja dhyeya che, ApaNI maulika zaktine kevI rIte pragaTa karavI ! karma vijJAna e vizva ane svanA UMDA dRSTAonA jIvaMta anubhava para racAyeluM vijJAna che. mAtra zraddhA nahi, paNa tamArA potAnA anubhavathI A tattvajJAnane kasavAnuM che. karmanI prakriyA A che : jyAre tamane rAga yA daiSa thAya, tyAre kaMpana utpanna thAya che, je vizvamAM prasaratAM karmarajane AkarSI tamArA para coMTADe che, ane tamArI spaSTa dRSTine Avare che. TeparekorDaranA rekorDiMga heDa para kacaro hoya to Tepano avAja barAbara na saMbhaLAya, tevI ja sthiti tamArA AtmAnI thAya che. A karmabaMdhana tamArI zuddha cetanAne AvarI tenA saMparkanA anubhavane aTakAve che. A karmarajanI - baMdhananI ghanatA yA maMdatAno AdhAra tamArA kaSAyonI ghanatA yA maMdatA para AdhAra rAkhe che. A karmabaMdhanathI ghaNA zArIrika ane mAnasika rogo utpanna thAya che. A karmo zuM che ? vizvamAMthI kheMcelI karmaja AtmA sAthe coMTe eTale te karma bane che. A prakriyA ati sUkSma che. cetanA sAthe A karmaja tyAre ja coMTe jyAre AtmA pramAdamAM hoya, jAgRta na hoya. pramAda avasthAmAM rAga yA veSa utpanna thAya che. rAga kevI rIte utpanna thAya che ! premanuM jyAre vAsanAmAM rUpAMtara thAya che tyAre te prema raheto nathI. zarIra-rUpanuM AkarSaNa e vAsanA che. AtmAnA guNonuM AkarSaNa e prema che. vAsanA baMdhanarUpa banI ghUNAmAM pariName che. 282 4 mAnavatAnAM mUlya Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Asakti parigraha karAve che - jyAre tamArAmAM UMDI parigrahavRtti hoya che tyAre tame bIjI vyaktine khissAmAM rAkhavAnI vastu mAnI tenI svataMtratA jhUMTavI lo cho... tenuM vyaktitva miTAvI daI tamArI icchAnuM ramakaDuM banAvavA mAMgo cho. tamAruM premapAtra bIjI koI tamArI aNagamatI vyakti sAthe vAta na kare, tevuM tame iccho cho. zatruno zatru tamAro mitra bane che. zatruno mitra tamAro mitra banI zakato nathI. tethI tamArI aMdha icchAo dvArA tame bIjAne juo cho, mATInI jema tame tene ghATa ghaDavA mAMgo cho. tamAruM kahyuM na kare tyAM turaMta ja tamane dhikkAra utpanna thAya che. krodha utpanna thAya che. tame tamArA premapAtrane mukta rIte jIvavA na do to tenAthI teno vikAsa paNa rUMdhAI jAya che. mANasa bhUlomAMthI zIkhe che. vikAsa mATe judI judI jAtanAM duHkho sahana karavo jarUrI che. sarvavikAsamAM svArthatyAga, sahanazIlatA anivArya che. grejyueTa thavA mATe ramatagamata, manoraMjana vagere mUkI devAM paDe che. mAtA garbhadhAraNa karI mAtRtvano AnaMda meLavavA mATe prasava vedanA vagere keTaluM badhuM sahana kare che ! Asaktirahita prema mATe potAno ahaM, pazuvRtti parigrahavRtti vagere ghaNuM choDavuM paDe che. tethI je kaMpanI ane karmanuM vijJAna jANe che te loko tenAthI ajJAta loko karatAM judI rIte jIve che. te jANe che ke aMdaranA kaSAyo kaMpano utpanna kare che, je karmabaMdha kare che. tethI teo mukhyatve jIvanamAM "saMvara' - karmabaMdhane aTakAvavAno pracaMDa puruSArtha kare che. tethI jema reDiyo sTezana yA TI.vI. sTezana upara mAIka AgaLa Ubhelo mANasa bolatAM pahelAM, ceSTA karatAM pahelAM zAntithI vicAre che, tema duniyAmAM mANasa mana-vacana-kAyAnI koI paNa pravRtti karatAM pahelAM kevo karmabaMdha thaze te vicAre che, kAraNa ke A baMdha mujaba tene phaLa maLavAnuM che. jevAM saMvedano pheMko tevAM pAchAM phare che. bhAvanA tenuM phaLa. eka kathA A siddhAntane vadhu spaSTa karaze. eka prauDha strI potAnI yuvAna dIkarI sAthe dasa mAIla dUra eka gAmamAM sagAMvahAlAMne maLavA jatI hatI. ghaNuM cAlyA pachI chokarI thAkI gaI. A vakhate rastAmAM eka mANasa UMTa para besIne Avyo. prauDhAe A UMTasavArane tenI chokarIne UMTa para besADI sagAnA gAme pahoMcADavA vinaMtI karI. UMTasavArane e vakhate A mAMgaNI na gamI eTale chokarIne UMTa para besADavA inkAra karyo, ane tyAMthI te AgaLa vadhyo. thoDAka samayamAM te mANasano vicAra badalAI gayo. tene vicAra Avyo jaDa-cetananuM bhedajJAna : 283 WWW.jainelibrary.org Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke "huM kevo mUrkha chuM ke AvI suMdara kanyA ane tenAM mUlyavAna ghareNAM baMne javA dIdhAM ? UMTa para besADI hota to A baMneno lAbha maLI zakata. pAcho jaI kanyAne laI AvuM." A daramiyAna pelI prauDhAnA vicAro paNa badalAyA. teneya vicAra Avyo ke "huM kevI mUrkha ke AvA ajANyA mANasa sAthe ghareNAM paherAvela mArI suMdara yuvAna putrIne mokalavAnuM meM vicAryuM ? AvI mUrkhAIthI zuM ne zuM na thAta !'' tyAM AgaLa jatAM UMTasavAre A yuvAna kanyAne UMTa para besADI laI javAnI taiyArI batAvI. pelI proDhAe hasIne javAba Apyo ke, "tane kahI gayo te mane kahI gayo !" tane je vicAra Avyo teno mane aNasAra thaI gayo ! pahelAM meM 'hA' kahI tyAre teM 'nA' kahI, te vakhate ApaNe baMne prAmANika hatAM. paNa have tArA manamAM pApa bharAyuM che, jethI mArA manamAM paNa zaMkA janmI che." je mANasa prakRtino niyama samajato nathI, te potAnI hArane AmaMtre che. ekAMtanI kSaNomAM ApaNe azubha vicAro karIe chIe jenuM manana vadhatAM te evAM cIkaNAM bane che ke jeno nAza kaThina che. tenAM phaLa bhogavavAM ja paDe. A vizvamAM dareka kSaNe 'kaMpano' utpanna thAya che. vastuonuM parivartana thAya che. tethI ja UMcAmAM UMcu dhyAna AtmajAgRti che. A jAgRtimAM tame game te pravRtti karatA ho chatAM tamAruM 'dhyAna' upayogamAM che, tamArI dareka pravRttithI kayA prakAranAM kaMpano UbhAM thAya che tenI tamane satata jAgRti che. AvI satata jAgRtithI jIvana AnaMdanI prakriyA bane che, samRddhano patha bane che. samRddhi eTale zuM ? samRddhi eTale aMtarAtmAnA avAja pramANe mukta rahIne jIvavAnI svataMtratA. tamAre jenI para kAbU meLavavo hoya teno kAbU meLavavo, bIjAne racanAtmaka rIte prabhAvita karavA, ane tamArA taMtrane nIrogI vicArothI bharavuM, vizvano niyama garIbIno nathI. ApaNe jo zArIrika, mAnasika yA AdhyAtmika dRSTithI daridra lAgatAM hoIe to, tenuM kAraNa ApaNA jIvana ane vicAra pratyenA ApaNA abhigamamAM kAMIka khAmI che. A tattvajJAna ApaNane bIjA koInI kRpA, maherabAnI yA pakSapAta para AdhAra rAkhavAnI manA kare che. A siddhAMta sUrya ane varasAdanA jevo che. sUrya ane varasAda badhA mATe che, pachI "mArA bhagavAna, tamAruM svarga, huM tamane sAMbhaLuM to mArA bhagavAna nAkhuza thaze." vagere. saMkucitatA mATe avakAza ja na rahe. je svargamAM jhaghaDA ane pakSapAta hoya tyAM kevI duHkhada sthiti thAya ! 84 * mAnavatAnAM mUlya Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe e kema samajatA nathI ke ApaNe pote ja mAnasika vibhAgo UbhA karyA che. A matabhedomAM kaTTara jhanUnavAdI, saMpradAyonAM, dharmone nAme thatAM hiMsaka yuddhonAM kAraNo e che ke ApaNe varasAda, pavana ane sUryaprakAzanI sarvavyApakatA ane niSpakSatA samajyA nathI. ApaNe e samajyA nathI ke vizvanAM spaMdano badhA mATe ekasarakhAM khullAM che. ApaNe A spaMdanonA samudramAM, ApaNAM zaDha kholI nAva calAvavI joIe. ApaNA manane khulluM mUkI, satata jAgrata banIe to vizvanA harahaMmeza taiyAra AzIrvAdonA pavanathI ApaNI nAvane sAme kinAre AnaMdathI laI jaI zakIe. ApaNI dRSTi badalAya to ApaNI grahaNazakta paNa vadhI jAya. A ja sAcI samyag dRSTi che. bhagavAna mahAvIre jyArathI rAjya, sagAMvahAlAM badhAMno tyAga karyo, tyArathI te rAga-dveSarahita thaI nirbhayatAthI rahevA lAgyA. temanI dazA pUrNa saMtulananI hatI. teo premathI samRddha hatA. loko temane pUje ke dhikkAre, niMde ke prazaMsA kare temaNe potAnA jIvananI hareka kSaNa premapUrNa banAvI dIdhI. premane temaNe jIvanano prakriyA-prayoga banAvyo. eka vakhata bhagavAna mahAvIra pAvihAra karatA hatA tyAre rastAmAM eka bharavADe temane rokyA ane kahyuM ke, ''ahIMthI A dizAmAM AgaLa na jazo, kAraNa ke tyAM eka bhayaMkara viSadhara sarpa rahe che, ane Aja sudhImAM tyAM janAra badhAne teNe mArI nAMkhyA che." bhagavAna mahAvIra to nirbhaya hatA. temaNe vizvamaitrI upara dhyAna ekAgra karyuM ane vicAryuM ke mArA jIva pratyenA premanI A uttama kasoTI che. mArA samagra koSANuomAM A prema vyApta che ke kema te mane jovA do. nahIM to mArAM tattvajJAna, dhyAna, sAdhanA ane tapasyAno zo artha che !'' teo bharavADanI vAta para dhyAna nA ApatAM AgaLa vadhyA. eka jhADa taLe eka moTo rAphaDo hato, jyAM A caMDakauzika nAmano sApa raheto hato. mANasanI gaMdha pArakhI te rAphaDAmAMthI bahAra Avyo. bIjA mANaso to A joIne DarIne bhAgI jAya, tyAM pUrNa premathI bharela mahAvIra UbhA rahyA. teo temanI AMkhamAMthI premanAM zuddha bhAva spaMdano varasAvatA hatA. tema chatAM krodhI sarpe temanA page bhayaMkara DaMkha mAryo, paNa lohI nIkaLavAnI jagyAe pagamAMthI dUdha nIkaLyuM. sarpa A joI Azcarya pAmyo. jo mAtAnA eka bALaka pratyenA premathI tenA stanamAM lohInuM dUdhamAM rUpAMtara thAya che, to pachI mahAvIra to vizvanA, samagra jIvonA mAtA samAna hatA. temanI rageragamAM vizvanI samagra jIvarAzi prati vAtsalya bhareluM hatuM. tethI pagamAMthI lohIne badale dUdha ja nIkaLe ne ! jaDa-cetananuM bhedajJAna : 285 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIre sarpane kahyuM , "o caMDakauzika - jAgrata thA. tArA krodhathI tuM sarpa banyo che. have zAMta thA." ApaNe krodha karIe to krodhanAM kaMpano prasare che, tethI sAmI vyaktine paNa krodha thAya che. mahAvIre premanI nadI vahAvI to Avo bhayaMkara sarpa paNa zAMta thaI gayo. vicAranAM kaMpano zarIranA koSANuo para asara kare che. tamAre nIrogI jIvana jIvavuM hoya to zubha vicAro karo - zubha kaMpano prasAro. tamArA kendramAM premanuM lohacuMbaka che, tethI vizvabharamAM prasarI rahela zubha kaMpano tame grahaNa karI zako cho. A grahaNa-prakriyA mATenI jAgRti joIe. arthAt, sArI bhASAmAM tamArA mana-vacana-kAyAnI pravRtti evI hovI joIe ke jethI tame zubha kaMpano prasArI, zubha karmabaMdha karI puNyanA udaya samaye bIjAne paNa sukhazAMttimAM sahAyaka bano. tethI have ApaNe e jANI zakIe ke ApaNAmAM je icchAo utpanna thAya che te kharekhara zubha che ke azubha ! A jAgRtimAM samajAya ke azubha eTale AtmAne sva-para ahitakArI hoya. dA.ta. krodha, dhikkAra, IrSyA, saMgharSa, Asakti, mAyA, prapaMca, ghamaMDa vagere. jenAthI azubha kaMpano utpanna thaI azubha karmaja kheMcI azubha karmabaMdha thAya tenAthI zArIrika, mAnasika, AdhyAtmika ema savagI patana thAya. AtmAnI anaMta zaktinI oLakhANa sudhdhAM na thAya. AtmAmAM anaMta zakti che, A azubha karmabaMdha tene Avare che. azubha karmabaMdha lokhaMDanI beDI jevA che, jene toDavA khUba muzkela che. te ja rIte zubha karmabaMdha paNa che to beDI, paNa te che sonAnI. tenAthI bAhya sukha-sagavaDa, zAtA maLe che ane Asakti chUTatAM te tUTI jAya che. paNa te zubha tyAre ja banI zake jyAre teno upayoga dhikkArane sthAne prema, IrSAne sthAne guNaprazaMsA, krUratAne badale karuNA ane pramAdane sthAne jAgRtine pragaTAve. sonAnI beDIno sadupayoga thAya to sukhazAnti Ape, paNa jo durupayoga thAya to duHkhI banAve. paropakAra e zreSTha sadupayoga che. have A kamara AtmA sAthe coMTI jAya te pahelAM ApaNe zuM karI zakIe ? prathama upAya che saMvara, karmapravAha AvI che. azubha vicArone UgatA ja TALI do. gati ja na karavA do, nahIM to te bhayaMkara pApa karAvaze. bIjo upAya che nirjarA. eno artha che kamarajanuM bASpIbhavana karavuM, khaMkherI 286 * mAnavatAnAM mUlya Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAkhavuM, bALI mUkavuM. ajJAnamAM karmabaMdha thaI jAya to jyAre paNa khabara paDe tyAre teno jAgRtipUrvaka-saMkalpapUrvaka nAza karavo. tame tamArI jAtane kaho, "A vicAra mArAmAM ghara karI jaze to huM kadI sukhI thaI nahi zakuM. jema bhUlathI paNa bAvaLanAM bIja jamInamAM paDI jAya to kAMTALA bAvaLanuM jhADa Uge che tema karma coMTyA bAda bhayaMkara pariNAmo lAve che. tethI ja jJAnIoe kahyuM che ke, "baMdha samaye cetIe, udaye zo saMtApa ?" arthAt karmabaMdha samaye ja AtmAe khUba jAgrata rahevuM paDe. tethI pApanA azubha vicAra samaye tenA mULamAM javAya. tame agninI bhaThThInI jema tIvra rIte jAgrata thaI A karmabaMdhane bALI zakazo. jainadarzananA svAdhyAya, ucca vicAro, adhyavasAyo, prAyazcitta, dhyAna, vinaya vagerene paNa karmabaMdhane nAza karanAra tIvra tapa kahyuM che, jenAthI jUnA azubha tattva baLI jAya che. dhyAna to mahAanala che. tethI saMvara ane nirjarA A be upAyothI cetanAzaktinI gulAmImAMthI, karmabaMdhanamAMthI mukta thaI zake che. taLAvanA jUnA-gaMdA pANIne sUkavI devAmAM Ave, pachI pALa bAMdhavAmAM Ave, pachI svaccha nahera mAraphata navuM tAjuM zuddha sugaMdhI pANI aMdara dAkhala karavAmAM Ave tevI A kriyA che. jainadarzanano sAra A be zabdomAM kahevo hoya to te che "saMvara ane nirjarA." A prakriyAthI tamAruM zarIra AtmAne rahevA mATenuM eka pavitra, suMdara maMdira banI jaze. pachI tamAruM mana e mithyA tarko, dhRNA ane azubha vicAronuM saMkulita saMgrahasthAna nahIM bane. tame svayaM divya puruSa banI jazo. vizvanA saghaLA AzIrvAda, vagara AmaMtraNe sAme pagale kheMcAI Avaze. tamAro AtmA vizvapremathI samRddha banI jaze. karmavijJAna samajavAmAM Ave to vyakti potAnA bhAgyano ghaDavaiyo banI zake. tenA muddA nIce mujaba che : zubha vicAra ja karo. zubha kaMpano pheMko jethI baMdha thAya to sva-parahitakArI zubhaveda ja thAya. Ane zAstrIya paribhASAmAM puNyAnubaMdhI puNya kahe che, puNyanA udayathI sarvAgI bAhya atyaMtara sukha-zAMti maLe ane teno upayoga paNa sva-para-hitakArI pravRttiomAM ja thAya, jethI punaH zubha puNya ja baMdhAya. mana-vacana-kAyAthI zubha pravRtti thAya tyAM tenI vAraMvAra anumodanA prazaMsA karI teno anubaMdha pADI tene cIkaNI banAvo, jethI puNya paNa cIkaNuM baMdhAya. A ja rIte mana-vacana-kAyAnI azubha pravRtti, pramAda yA ajJAnathI jaDa-cetananuM bhedajJAna - 287 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI jAya to niMdA gaha karI tene maMda pADo, khatama karI nAMkho, jethI pApano nAza thAya. azubha karma baMdhAI gayuM hoya paNa te udayamAM AvyuM na hoya tyAM sudhImAM tene zubha vicAra-pravRtti dvArA azubhane zubhamAM pheravI zakAya che. satata zubha pravRtti karanArane 'zULIno ghA soyathI jAya !'' e A rIte bane che. jIvanasAga2nI naukAne calAvavA jAgRtirUpa zaDha kholI nAMkhavA joIe. ApaNA mananI bArIo khullI rAkhI vizvanA AzIrvAdone pravezavA do. ApaNe jyAre mAnasika aMtarAyo toDI nAMkhIe, mithyA dRSTine tilAMjali ApIe tyAre ja vizvamAM ghUmI rahela zubha AMdolano ApaNAmAM pravezI zake. tamArA priyapAtrane mukta rIte kArya na ka2vA devAthI tame tamArI jAtanI yA tenI pragati thavA detA nathI. sarva prakAranA vikAsamAM sahana karavuM ja paDe, tyAga karavo ja paDe. Asaktirahita prema karavA vyaktie potAno ahaM, pazutA ane parigrahavRtti choDavAM ja paDe. mATe zubhanI icchA rAkhatAM pahelAM azubhane choDavAnI taiyArI rAkhavI joIe. 288 : mAnavatAnAM mUlya Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ---- -- - - - -- - - - OM pUSTi se_r___________________ &x8 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28. pUrNASTaka (1) aindrazrIsukhamagnena, lIlAlagnamivAkhilam / saccidAnandapUrNena, pUrNa jagadavekSyate / / che tvane zodhavA zAMti, ekAMta ane sthiratAnI anivArya AvazyakatA che. jeTalI vizALatA eTalo ja prakAza ane eTalI ja havA maLe che, tattvagaveSaNane sudra, maryAdita, saMkucita mana kAma na lAge, mana ane vicAranI vizALatA ja kAma lAge. manane manana dvArA vizALa karavA ane vicArone vyApaka karavA jJAnasAra jevo graMtha jarU2 sahAyaka bane. A graMthano prAraMbha ja pUrNathI thAya che. ApaNane pratIti thAya ke huM pUrNa chuM to ApaNI apUrNa pratyenI doTa ochI thAya. jyAM sudhI ApaNI oLakha ApaNane thAya nahi tyAM sudhI ApaNI vastune sAcavavA mATenI abhiruci paNa na jAge. prathama aSTakamAM AtmAnI pUrNatAno khyAla ApavAmAM Avyo che. pUrNASTaka - 291 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dareka zaktinuM bIjamaMtra hoya che, e zaktine nimaMtravA bIjamaMtra kAma lAge che. "G" e sarasvatIno bIjamaMtra che. mAtA sarasvatI devIne nimaMtraNa ApIne graMthakAra AgaLa vadhe che. teno bIjo artha A paNa thAya. bhautika sukhanI chellAmAM chellI parAkASThA eTale indra. paNa e indraneya AMtarika zrI-lakSmI che ke nahi te to eka prazna ja che. ahIM to AMtarika zrInI vAta cAle che. eTale cetanAnI AMtarika lakSmInA sukhamAM magna evo A AtmA pUrNa ja jue. ApaNo AtmA kevo che ? AMtarika zrInA sukhamAM masta che. e sAmAnya ke tuccha nathI. AMtarika zrI ApaNA AtmAmAM bharelI che paNa e zrInI kone anubhUti thAya che ? je AtmA sat, cit ane AnaMdanI pUrNa anubhUti svamAM kare che tene thAya che. A traNa zabdo ApaNA AtmAnI oLakha Ape che. te kevo che ? tAruM svarUpa zuM che ? sat, cit ane AnaMda e mAruM rUpa che, mAruM svarUpa che. mArAmAM e che ane huM eno svAmI chuM. mANasa jyAre potAnuM svarUpa bhUlI jAya che tyAre e bIjI ja vastune vaLagI paDe che. je vastuno mANasa lAMbA kALathI vicAra karato hoya te dhImedhIme evo thaI jAya che. huM sat chuM, zAzvata chuM. vizvanI badhI vastuo badalAI jAya toya huM nahi badalAuM, badhI vastuo jalI jAya toya huM nahi jaluM, badhuM khatama thaI jAya tyAre paNa huM rahevAno. satune koI naSTa karI zakatuM nathI, bhAMgI zakatuM nathI, khalAsa karI zakatuM nathI, mArI zakatuM nathI. traNe kALamAM rahe tenuM nAma satuM. kevI rIte rahe ? AkAra badalAI jAya; deha badalAI jAya; nAma, gAma ane mukAma badalAI jAya paNa sat rahe. AtmA A zarIramAMthI gayo paNa kyAM gayo ? eka ThekANethI gayo, paNa bIje ThekANe thayo ! vizvamAMthI nathI gayo. cauda rAjalokamAM ja che. A jagatamAM ApaNe A badhuM navuM sagapaNa UbhuM karyuM che. bALapaNathI e zIkhavADavAmAM Ave che. A eka AropaNa che, ApaNe A badhuM laI beThA chIe. A saMskAra dhIredhIre tIvra banI gayA che. saMskArane kAraNe ApaNe e dehamaya banI gayA chIe, ane eTale ja Akho dahADo maryA karIe chIe; jAtanA nAme, gAmanA nAme, komanA nAme, ke paMthanA nAme. 292 eka mAnavatAnAM mUlya Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je divase AtmA sat che, zAzvata che, rahevAno che e samajAya pachI svajananA mRtyumAM paNa navAI na lAge. e jANI gayo ke janma pahelAM paNa jIvana hatuM ane maraNa pachI paNa jIvana che. jIvana maratuM nathI, deha mare che. jIvana to zAzvata che e je jANe che ene kAMI aphasosa nathI. je ghaDIe tame A samajI jAo pachI tamane AMcako lAge ja nahi. saMsAranA banAvothI vadhAre vairAgya Ave. AMcako ke AghAta lAge evA banAvo bane, tyAre cetanA vadhAre prAjJa bane. manamAM thAya ke jJAnIo je kahetA hatA e sAcuM paDyuM. atyAra sudhI pustakiyuM jJAna hatuM, have mane darzana thayuM. huM sat chuM, maravAno nathI, A viveka jAgatAM A dehanI mamatAne kA2Ne Aje je du:kha thAya che te dUra thaze. khyAla Avaze ke AtmAnuM svarUpa dehathI juduM ja che. je maryo che te janma levAno ja che. maryo eTale kAMI jato nathI rahyo. "pAcho thayo', ahIMthI gayo paNa kyAMka pAcho thaI gayo, bIje ThekANe janma laI lIdho, emAM du:khI thavAnuM zuM ? satno anubhava thAya eTale jIvana pratyenI mUrchA ochI thAya ane mRtyuno bhaya nIkaLI jAya. sonuM e sat che. dAgInAne bhAMgI nAkho, ogALI nAkho paNa sonuM to rahe ja ne ? jUno dAgIno toDAvI navo banAvo. jUnuM gayuM, navuM thayuM paNa sonuM to rahyuM ja. sonuM traNe kALamAM che. ema ApaNA deha badalAtA jAya che. janma-janmAMtaramAM anaMta AkAra letA AvyA, paNa aMdaranuM tattva te ja taTastha svarUpe che. mULatattvano sparza thatAM huM kevo ke kevI nathI rahetuM. AtmA svastha che. pu: eTale zahera ane uSa eTale vasavuM. potAmAM vase te puruSa. AtmA strI nathI. puruSa nathI, nAnyatara nathI. AtmA to AtmA che. AtmAne puruSa kahyo che eTale puruSano AkAra nahi. AtmAnA guNone khIlavavA mATe, vikasAvavA mATe, meLavavA mATe je koI vyakti prayatna kare e puruSArthavAna vyakti puruSa kahevAya che. AtmAnA guNo mATe puruSArtha kare te puruSa. je koI AtmA mahenata kare, AtmA tarapha javA mATe udyamavaMta bane, potAnA puruSArthane prakaTa kare e badhA ja puruSa kahevAya che. AnaMdadhanajIe ThIka ja kahyuM : "jeNe teM jItyA re teNe huM jItIyo, puruSa kISyo muja nAma ?" he bhagavAna, je kaSAyane, je kAmane teM jItI lIdhA enAthI to huM jitAI gayo chuM; to pachI mAruM nAma puruSa zenuM ? pUrNASTaka * 293 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene tame jItyA ene huM jatuM to puruSa kahevAuM. A puruSArtha pragaTatAM, sAmAnya mANasa asAmAnya banI jAya. ApaNe saguNamAM saMkoca pAmyA ane mahApuruSo saguNamAM vistAra pAmyA che. jema jema saguNano vistAra karatA jaIe tema tema aMdarathI moTAI AvatI jAya. moTAI mATe bhIkha mAgavI nathI paDatI. mAgelI moTAI cirakALa nahi rahe. satu pachI Ave che cit, cit eTale jJAna. huM ajJAnI nathI. ajJAna to eka AvaraNa che. ajJAna e mohanI parAkASThAonuM pariNAma che. jyAre jyAre ajJAna vadhI jAya che tyAre smRti sarakI jAya che. cittamAM UbhI thatI vikalatA sAme paDelI vastune paNa jovA detI nathI. jeTalA jeTalA athaDAya che e vikalatAvALA mANaso che. svastha to joIne Ave. vicArIne cAle. A vikalatAne dUra karavA mULa svarUpane samajavAnuM che. huM jJAnamaya chuM, ajJAnanuM AvaraNa bahAranuM che. jyota kALI nathI paNa cImanI kALI thaI che. camanI upara meza lAgI che. AtmA upara jJAnAvaraNIyanI meza caDhI che. jema jema jJAnAvaraNIya karma caDhatAM jAya tema tema caitanyanI jJAnanI zakti DhaMkAtI jAya, ane e jJAnanI zakti jeTalI jeTalI DhaMkAtI jAya tema tema mANasane lAge ke huM ajJAnI chuM. Christianity kahe che : "tuM pApI che ane jagatano tAraNahAra tane pApamAMthI mukta karaze." jaina darzana kahe che : "tuM cinmaya cho, jJAnamaya cho, prakAzamaya cho, paramAtmA cho." huM to jJAnI chuM e pratIti thatAM vAnaraveDA nIkaLI javAnA, vyasano bhAgI javAnAM. tuM to jJAnathI bharelo chuM, tuM pApI zeno ? pApI to pelI cImanI che, ene toDI nAkha, vAsanAone kADhI nAkha, vRttione choDI nAkha, manane zuddha kara. karma e AvaraNa che. AtmA e karma nathI. karma jaDa che, AtmA caitanya che. caitanya ane jaDane bhAgIdArI thaI che. A bhAgIdArI ja nukasAnakAraka AtmA AnaMdasvarUpa che. ApaNI aMdara to AnaMda ja AnaMda che. paNa koI bahAranuM AvIne kAMI kahe eTale duHkha thAya che, duHkha bahArathI Ave che. e aMdara nathI. 294 * mAnavatAnAM mUlya Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tame zAMtithI beThA hoya ane bahArathI tAramAM (TeligrAmamAM) kharAba samAcAra Ave ane tame du:khI thaI jAo. bahAranI vastu AvI ane du:kha UbhuM thayuM, du:kha badhuM bahAra che. aMdara to AnaMda che. bahAranA dhakkAo ane 52nA AMcakAe tame na lo to tame sadA AnaMdamAM cho. je mANasa bahu bahAra nathI raheto ane sadA aMdara rahe che te ja sukhI che. duniyAnA bahAranA viSAdamaya ane du:khamaya samAcAra AvIne AnandapUrNa cetanAne du:khapUrNa banAvI de che. sat, cit ane AnaMdathI pUrNa evA AtmAne AkhuM jagata pUrNa lAge che. pote pUrNa che eTale jagata AkhAne jJAna, darzana ane caritramAM UMcuM AvatuM hoya tevuM pUrNa dekhe; paNa atyAre karmavaza banI bALaceSTA karatuM lIlAmAM lAgyuM hoya, evuM ene dekhAya. rAjAno dIkaro nAno hoya tyAre dhULamAM rame paNa jharUkhAmAMthI joto rAjA to jANe ja che ke gAmanAM bALako sAthe dhULamAM 2mato A kuMvara ja mArA siMhAsana upara birAjavAno che. ema je saccidAnaMdathI pUrNa che emane samagra jagata lIlAmAM lAgeluM na hoya tema lAge che. koI kAmamAM to koI krodhamAM; koI mohamAM to koI mAyAmAM; koI vinodamAM to koI vikAramAM jIvo 2mI rahyA che. paNa mULe to badhA sat, cit ane AnaMdathI pUrNa che. tamArAmAM pUrNatA hoya to AkhuM jagata tamane pUrNa dekhAya, tamArAmAM apUrNatA hoya to jagata khAmIothI, truTIothI, doSothI ja bhareluM lAge, kyAMya sAruM na dekhAya. saMsArane joI jIva bALavA jevuM nathI. jagatamAM pUrNa paNa che ane apUrNa paNa che. je pUrNa che te UghaDI gayeluM che, je apUrNa che te DhaMkAyeluM che. AtmAnA guNo jema jema UghaDatA jAya tema tema pUrNa banato jAya, jema jema AtmAnA guNo DhaMkAtA jAya tema tema apUrNa banato jAya. apUrNa dhULathI DhaMkAI gayo che, dhULa khaMkherIne Ubho thAya to e paNa pUrNa che, quality e ja che, phera avasthAno che. eTale ja pUrNa mAne che ke eka divasa badhA ja mAre paMthe AvavAnA che. mokSe janArA, sarvajJa thanArA, tIrthaMkara thanArA AtmAo A khANamAMthI ja bahAra Ave che, uparathI nahi Ave. pUrNASTaka * 295 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evI koI paLa AvatAM Ajano kharAbamAM kharAba mANasa kAle sAro thaI jAya. ApaNane khabara nathI ke kayo AtmA, kayA prabhAtanI kaI kSaNe jAgI javAno che. e jovAnI zakti apUrNamAM nathI. je sat, cit ane AnaMdathI paripUrNa hoya tene ja A pUrNatA dekhAya. bAkI kAgaDAne to cAMdA sivAya zuM dekhAya ? to evuM kema na bane ke ApaNe badhA Aje krodhamAM, mohamAM, mAnamAM, mamatAmAM paDelA bALakonI jema dhULamAM ALoTatA AtmAo divasa paramAtmAnA paMthe prayANa karIe ? koIka pUrNa AtmAnI kevaLazrInA sukhamAM magna ane darzana, jJAna ane cAritrathI evA saccidAnaMdathI paripUrNa AtmAne AkhuM jagata jANe lIlAmAM lAgyuM na hoya tevuM pUrNa lAge. 296 * mAnavatAnAM mUlya Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29. pUrNASTaka (2) pUrNatA yA paropAdheH, sA yAcitakamaNDanam / yA tu svAbhAvikI saiva jAtyaratnavimAnibhA / / che , rNatA be prakAranI che, bhautika ane 1. AdhyAtmika. bhautika pUrNatA dekhAya * che, AdhyAtmika sthaLa buddhithI dekhAtI nathI. je dekhAtI hoya enI pAchaLa duniyA doDe che, je dekhAtI nathI e lokonA samAjamAM che jaladI nathI UtaratI. dekhAya che enI kiMmata bahu sthULa * che, je nathI dekhAtI enI kiMmata sUkSma che. rUpiyAnuM paracUraNa bheguM karo to Akho hAtha bharAI jAya, hajAranI noTa hAthamAM hoya to khabareya na paDe. bALakane je hajAranI noTa ApavA jAo to kaheze ke mAre kAgaLiyuM nathI joItuM ! mane be AnA Apo. mAre AisakrIma kenDI levI che ! ene hajAranI noTa nakAmI che. e be che AnImAM rAjI che. jene mAtra viSayomAM; AhAra, deg nidrA, bhayamAM jIvana pUruM karavuM che ene pUrNASTaka = 297 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe AdhyAtmika vAto hajAranI noTa jevI che. paNa hajAranI noTanA cAhako paNa che ja. ene tame be AnA Apo to pheMkI deze ane kaheze huM kAMI AisakrIma kenDI cUsuM evo bALaka nathI. A varga AgaLa nidrAnI, bhoganI, tRSNAnI vAta karo to ene kaMTALo Ave, ene thAya emAM che zuM ? e to pazuo paNa karI zake che. huM e mATe nathI janmyo, mAro janma zreSTha hetu mATe che. A vAta jene samajAI jAya che e zarIranI tRSNA jenAthI pUrI thAya evA viSayo ane vikAromAM ja jIvanane pUruM karatA nathI. be prakAranA mANasa che. be prakAranI pUrNatAnA cAhaka che. AdhyAtmika ane bhautika, bhautika pUrNatA pArakI upAdhithI ladAyelI che jyAre AdhyAtmika pUrNatA svAbhAvika che. pArakI upAdhithI UbhI thayelI pUrNatA mAgI lAvelAM ghareNAM jevI che. rUpa, yauvana, dhana, aizvarya, sattA, pratiSThA, padavI A badhI bahAranI upAdhio che. bIjAo de to tamane maLe. ghaDIbhara mANasa enAthI sAro lAge. zyAmamAM zyAma mANasa paNa make-up kare tyAre prakAzanA jhagamagATamAM suMdara lAge; vAmaNo mANasa paNa minisTara bane to bIje dahADe chApAmAM phoTAo Ave; A badhI, vizeSaNothI UbhI thayelI pUrNatA che. mAgI lAvelo dAgIno game teTalo suMdara hoya to paNa parakIya cIja che. ene sAcavavAnI bahu bIka rahe che, Akho divasa hAtha gaLA upara ja rahe, sAcA hIrAno hAra koIno lAvyA hoya ane ekAduM naMga paDI jAya to tamArI maitrImAM ja viSanAM biMdu paDe, saMbaMdhanI mIThAza kaDavAzamAM pheravAI jAya. eka divasanI zobhA khAtara jIvanabhara rovAnuM UbhuM thAya. dAgInAothI sarasa dekhAze paNa manamAM zAMti ke nirbhayatA nahi hoya, e muktithI vicArI nahi zake; kAraNa ke aMdara to dhabakArA thayA ja kare che ke koIne khabara na paDI jAya, koI kahI na jAya ! varSo pahelAMnI vAta che, gAmaDAmAM ghasAI gayelA nagarazeThane tyAM lagnaprasaMga Avyo. zeThane thayuM : ThaThero to ka2vo joIe. potAnI pAse hoya nahi ane pomp rAkhavo emAM duHkha bahu thAya. zeThe badhethI AbhUSaNo bhegAM karavA mAMDyAM, eka hajAmane tyAM rAjAe ApelI jarInI kImatI zAla hatI, zeThe e mAgI lIdhI ane kahyuM : "paNa koIne kaheto nahi." dIkarAne zAla oDhADI, moTo varaghoDo kADhyo, badhA kahevA lAgyA 'bhAMgyuM topaNa bharUca ! zeTha khalAsa thaI gayA toya aMdarathI jUnI jUnI vastuo kevI nIkaLe che ? 298 * mAnavatAnAM mUlya Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAla kevI sarasa che ?" hajAmane paNa varaghoDAmAM nimaMtraNa ApeluM. e kAna daIne sAMbhaLe, hajAmathI rahevAyuM nahi, bolI UThyo, "zAla sArI che ? ApaNI che, zeThane ApI che, paNa tamAre koIne vAta nahi karavI. meM zeThane vacana ApeluM che ke huM koIne nahi kahuM," ema kaheto e AkhA varaghoDAmAM pharI vaLyo ! bAhya upAdhithI e sAro lAge paNa ene to ciMtA rahyA kare. pArakI vastuonI rAtadivasa ciMtA rahe. koI laI na jAya, daMDI na jAya, khAI na jAya. svajanothI sAvadhAna rahe. bApane thAya ke dIkaro lakSmI khAI na jAya, bhAIne thAya ke mAro bhAI paisA haDapa karI na jAya. paisAthI sukhI dekhAya, paNa tamane khabara nathI ke enI ciMtA keTalI moTI che ? A to mRgajaLa jevuM che. sAruM che ke karoDAdhipati ane abajopatinI AMtarika duniyAmAM tamane praveza maLato tyI aMdara jAo, UMDA Utaro, aMdara ekabIjA mATenI lAgaNIonuM vizleSaNa karo, ekabIjA mATe Ubho thato tiraskAra juo ane svArthanI lUMTAlUMTa juo to lAge ke ApaNe kharAba nathI; paNa lakSmI, sattA, ane prabhutA AvIne mANasanAM manane judAM pADI nAkhe che. mANaso kadI kharAba nathI. jevA garIba hoya evA ja zrImaMta hoya. mANaso badhA sarakhA ja che. doSa mANasa karatAM vastuno vadhAre che. je vastu ApaNI pAse Ave che e vastune lIdhe jIvanamAM viSa AvI jAya che. keTalIka vAra sAmAnya sthitimAM je sukha hoya che, e vastuo bhegI thatAM cAlyuM jAya che. vastu tarapha sahu kendrita thAya pachI vyakti tarapha konuM lakSa jAya ? bahArathI ANelI pUrNatA pachI e rUpanI hoya, sattAnI hoya, DigrInI hoya ke padavInI hoya - e upAdhirUpa che. manamAM satata ciMtA rahe, harIphAI karIne emAM koI AgaLa nIkaLI na jAya enI ja ciMtA rahe. A ciMtAne lIdhe bahAranI pUrNatAne mAgI lAvelAM ghareNA jevI kahI che. paNa mANasanI svAbhAvika pUrNatA, aMdaranI pUrNatA e jAtivaMta ratnanI prabhA jevI che. jAtivaMta ratnanA cUrecUrA karo, kaTakA karo paNa dareka kaTakAnI aMdara jAtivaMta ratnanI kAMti, vibhA bharelI ja hoya che. aMtaranA guNonI pUrNatA AvI ja che. mANasanI pAse je Atmika jJAna che, e bhADUtI ke mAgI lAveluM nathI, koIe ApyuM paNa nathI ane koI corI jAya ema paNa nathI. mATe ja tattvajJAnIo. vinA alaMkAre paNa jagatamAM zobhe che. pUrNASTaka * 299 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e kahe batAvavA na A bAju jAo, loka ? koI bApa. vidvatvaM ca nRpatvaM ca naiva tulyaM kadAcana / svadeze pUjyate rAjA vidvAn sarvatra pUjyate / / rAjA to potAnA dezamAM pujAya, paNa vidvAna to duniyAnA game te cheDe jAya paNa e pujAya. vidyAnI upAsanA karavA mATe sarva taiyAra che. jJAnanI A zakti che. dasADAnA mArA comAsAmAM darabAra sAheba Ave, dIvAna Ave, nagarazeTha Ave eTale gAmanA badhA ja Ave. rAjA Ave ne AkhuM sabhAgRha UbhuM thaI jAya. tyAMthI huM amadAvAda gayo ane darabAra tyAM maLavA AvyA. poLomAM pharI pharIne thAkyA, aMte eka kalAka pachI upAzraye AvyA. kahe : "Apane zodhavAmAM kalAka nIkaLI gayo." meM pUchyuM : "kema ? koI batAvavA na AvyuM ?" "eka kahe : "DAbI bAju jAo," bIjo kahe : "jamaNI bAju jAo koI batAvavA na Ave." meM kahyuM : "tame to darabArazrI cho ne ?" e kahe, "darabAra dasADAnA, ahIM koNa pUche ?' keTalAka mANaso koI ThekANe everything hoya, badhAthI pujAya, puchAya. tyAMthI thoDeka dUra jAya eTale something thoDAka emaNe jANe. ethI dUra jAya eTale nothing koI ja na jANe. dhananI, sattAnI sapratiSThAnI A maryAdA che. premamAMthI, vAtsalyamAMthI, ekabIjAnA bhAIcArAmAMthI, dharmamAMthI, samajaNamAMthI AvatI pUrNatA amaryAda che. A badhI aMdaranI vastuo che. emAM kAMI aNasamaja nahi, upadrava nahi. aMdaranI pUrNatA Ave che samajaNathI. be samartha, jJAnI paMDita baMdhuo rahetA hatA. vRddhAvasthAmAM eke kahyuM, jamIna che, paiso che e vaheMcI chokarAMone ApI daIe, jethI chokarAMo zAMtithI rahe." moTAbhAIne traNa dIkarA ane nAnAbhAIne eka dIkaro, moTAbhAIe vaheMcaNI karI, barAbara aDadhA be bhAga pADyA, kahyuM : "aDadhI lakSmI tArAne, aDadhI mArAne." nAnAbhAIe kahyuM : "Aja sudhI tamArA nyAya para mane vizvAsa hato, paNa Aja mane duHkha thayuM che." moTo DaghAI gayo, "mArI vaheMcaNImAM anyAya ?'' nAnAbhAIe kahyuM : "bhAI, A vaheMcaNI tamArA ke mArA mATe nathI. A vaheMcaNI konA mATe che ? chokarAonA bhAganI vaheMcaNI che. milakatanA cAra bhAga thavA joIe. tame be bhAga kevI rIte karyA ? judA ApaNe nahi, dIkarAo paDe che, enA cAra bhAga thAya to ja nyAya thAya.' 300 mAnavatAnAM mUlya Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAM AvI aMdaranI samajaNa Ave che tyAM maLelI lakSmI choDavAmAM paNa AnaMda Ave che. samaju mANasa vicAre ke huM bahAra jaIne dAna karuM, to gharamAM vaheMcaNI vakhate zA mATe dveSa karavo ? aMdaranI samajaNa aMdaranuM jJAna rananI prabhA jevuM che; A jJAnaprakAzathI A lokamAMya ajavALuM thAya. A loka bagaDyo che. jhaghaDA thAya che. aMdara aMdara loko bAjhe che, eka khoLAmAM UcharelA bhAIo sattA, dhana, padavIo Ave tyAre judA paDI jAya che, kAraNa ke aMdaranI samaja nathI, aMdarano Avo koI prakAza pragaTyo nathI. aMdaranI pUrNatA e potAnI pUrNatA che, e potAnA hRdayanA pUrva AkAzamAM ja udaya pAme che. jyAM A jJAnano udaya thayo tyAM vyaktimAM truTIo, bhUlo joIne paNa karuNA Avaze. ajJAna e pakkaDa che. jJAna e mukti che. du:kha kyAM che ? pakaDavAmAM, choDavuM te sukhI thayo. prabhu mahAvIre ziSyone A ja vAta kahI : "je pakaDI rAkhe che e duHkhI thAya che, choDe che e sukhI thAya che." ziSya A vAtane yAda karato AhAra levA jAya che. eka vAta jyAM sudhI haiye jace nahi, tyAM sudhI bahu vAtone na pakaDavI. eka vAtane ghUMTyA karIe to e vAta ApaNI banI jAya che. ekano kabajo karyA pachI bIjAnI vAta. ziSya A vAkya vicArato vicArato jAya che. rastAmAM eka hADakAno TukaDo paDyo hato, enA upara paMdara kUtarAM tUTI paDyAM. eka jabarajasta kutarAe hADakuM moDhAmAM lIdhuM to bAkInA cauda eka thaI enA para tUTI paDyAM. pelo kUtaro herAna herAna thaI gayo, thAkI gayo. hADakuM mUkIne khUNAmAM Avyo. tyAM caudamAMnA ja eke hADakuM pakaDayuM. eTale tera enA para tUTI paDyA, eNe paNa thAkIne hADakuM mUkyuM. khUNAmAM bhAgyo, have je hADakAno kaTako pakaDe enA upara bAkInAM tUTI paDatAM. hADakuM pakaDe e gayo. bAkInAM eka. lUMTamAM je mitra e ja vaheMcaNImAM verI. levAnuM Ave to eka, vaheMcavAnuM Ave tyAM jhaghaDo. AdhyAtmika puruSane jJAnanI, cAritranI, suvicAronI, bhaktinI, zubha kAryo karyAnI pUrNatAno saMtoSa che. A kAryonI to harIphAImAM paNa majA Ave. duniyAnI vastuonI harIphAImAM jhaghaDo thAya paNa AtmAnI vAtamAM to AnaMda thAya. ArAdhanA sAthe karatAM kevo apUrva AlAda thAya che ! paNa pUrNATaka : 301 WWW.jainelibrary.org Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamArI jema bIjA koIne paisA maLI jAya to tamane kevuM thAya ? huM thayo evo e kema thaI gayo ? have enAmAM ane mArAmAM phera zuM ? bhautika vastuo prApta thatAM IrSA ane paraspara sUkSma tiraskAra jAge ja. paryuSaNamAM pratikramaNa karo, micchAmi dukkaDa do, paNa manamAMthI kAMI nIkaLatuM nathI, moDhAmAMthI ghaNuM nIkaLe che. manamAMthI viSa, dhikkAra ane tiraskAra dUra karavA to pUrNatA ja kAma lAge. aMdaranI pUrNatA Ave che tyAre bIjAe zuM karyuM te nathI jovAtuM paNa meM zuM karyuM te jovAya che. thoDAM varSo pahelAM be zaMkarAcAryo maThanA adhipati koNa ? - e mATe korTe gayA. nyAyAdhIze pUchayuM : "AvI nAnI ane tathya vastu mATe zuM karavA laDo cho ?" kahe : "hakkano prazna che." pelAe hasIne kahyuM : "e to AtmAnI vastuthI para che. AtmA mATe kaMI karavuM nathI ane gAdI mATe laDavuM che ?" choDe te jyAM bese tyAM gAdI UbhI thAya. tamane tamArAmAM vizvAsa hoya to AvA so maTho UbhA karI zako. paNa mANasane moha che, kAraNa ke mANasane potAnAmAM vizvAsa nathI. tame tamArI bhUla zodhavAne badale vicAro cho : sAmo mANasa kema kSamA mAgato nathI ? e kema sudharato nathI ? e bhUla kema kabUla karato nathI ?" sAmAne to hajI upadeza Utaryo nathI, sAmo hajI samajyo nathI, paNa tuM to samajyo che ne ! je apekSA rAkhe enA karatAM te jo samajyo to tuM ja zarU kare to zuM khoTuM ?" chelle tamane evuM na thAya ke je vastune huM rAkhavA mAgato hato e to choDavI paDe che ane je levAnI hatI e to bhUlI ja gayo. lAMbI musApharIe jatI vakhate peka karelA DabbAomAMthI laI javAno rahI jAya ane rAkhavAno laI javAya to kevI paristhiti UbhI thAya ? mArgamAM bhUkha lAge tyAre Dabbo kholo ane emAMthI pUrI, khAkharAne badale daLAvavA mATe kADhelA ghauM nIkaLe to kevI hAlata thAya ? tema A AtmA paNa mAtra puNyanA udaye maLelI A bhautika pUrNatAmAM ja rAce ane ratnanI kAMti jevI Atmika pUrNatA prApta na kare to paralokamAM pastAvuM paDe ne ? 302 = mAnavatAnAM mUlya Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. pUrNASTaka (3) avAstavI vikalpaiH syAt pUchatADarijIfmaH | pUrNAnandastu bhagavAMstimitodadhisannibhaH / / AS kalpo ane vikalpothI, manamAM ja AvatA sArA ane kharAba taraMgothI ApaNI aMdaranI sthiratA, zAMti ane svasthatA DahoLAI jAya che. jIvana eka dariyo banI jAya che jemAM bharatI ane oTanAM tophAno cAlyA karatAM hoya che. taraMgomAM taLiyuM na dekhAya. jIvanamAM saMkalpa ane vikalpanA taraMga ja taraMga hoya tyAM svanuM darzana kyAMthI thAya? pANI pAradarzaka hovA chatAM taraMgo hoya tyAre enuM tala na dekhAya. evI ja rIte Ubharo Ave che tyAre mApa nIkaLatuM nathI. mArA pitAzrIe kahelo A prasaMga che. e nAnA hatA, gharamAM cAra bheMzo hatI; mArAM dAdImA savAre dUdha dohavA bese tyAre loTo laIne e jatA. dAdImA dUdha bharIne pUrNASTaka - 303 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApatAM, meDI upara jaIne e pIvA besatA. eTalI vAramAM uparanAM badhAM phINa besI jatAM, bharelo loTo poNo thaI jato. loTo bharIne dUdha kema na ApyuM ema kahI emaNe eka vAra loTo pachADyo; tyAre dAdImAe kaheluM : "dIkarA ! phINa hoya tyAre mApa nIkaLatuM nathI. loTo khAlI thAya tyAre pAcho Ape to bharI ApuM paNa Ubharo hoya tyAre mApa kema nIkaLe ?" ApaNA ciMtanamAM A vacana anubhavane sahakAra Ape che. Ubharo hoya tyAre mApa kema nIkaLe ? goTA hoya tyAM mananuM to zuM, dUdhanuM paNa mApa nIkaLatuM nathI; mANasa kyAM che e khabara paDatI nathI. vastu che enA karatAM cogaNI dekhAya che. paNa jyAre Ubho besI jAya che, phINa besI jAya che tyAre ja e vastunuM spaSTa darzana thAya che. jyAM sudhI Ubharo che tyAM sudhI vastunuM mApa nahi nIkaLe. ahIM vikalpa zabda vAparyo che. vikalpa e taraMga che. taraMga Ave che tyAre taLiyuM dekhAtuM nathI. taraMga DahoLANane lIdhe Ave che. simeMTathI bAMdhelo jaLakuMDa hoya, tame nAhavA gayA ho ane AMgaLImAMthI hIrAnI vIMTI sarakI emAM paDI jAya ane pANI taraMgavALuM hoya, taraMgo cAlatA ja hoya to taLiye paDelI vIMTI paNa dekhAtI nathI. vIMTI kADhavA mATe kAM to jaLakuMDa khAlI karavo paDe agara to pANIne sthira karavuM paDe. pANI pAradarzaka hoya ane taraMgo zamI jAya to taLiye paDelI vIMTI tarata dekhAya. vIMTI tyAM che, pANI paNa cokhuM che, dekhanArI AMkho paNa tyAM che, tema chatAM dekhAtuM nathI, kAraNa ke vacce taraMgo che. ema ApaNA khajAnAmAM jJAna, darzana ane cAritrarUpI traNa ratno che, dekhanAro AtmA che, jovuM che, paNa taraMgonA aMtarAya obstaclene lIdhe dekhAtuM nathI. eka taraMga jAya tyAM bIjo Ave, bIjo jAya tyAM trIjo Ave. taraMga taraMgane lAve che. bhagavAnanI bhaktimAM ke mALAnA japamAM, pustakanA vAcanamAM ke dhyAnanI ekAgratAmAM, DahoLANa kone lIdhe thAya che ? taraMgone lIdhe ja ne ? prabhuno vicAra karo tyAM oNphisano taraMga, mALAmAM milano taraMga, paramAtmAmAM pagArano taraMga ema aneka taraMgo eka pachI eka AvyA ja kare. jema jema taraMga avasthA vadhatI jAya tema mana azAMta banatuM jAya che. mananI azAMti samagra zarIra upara asara kare che. tamane thAka lAge che. sAMja thAya eTale zarIra tUTe che, kema tUTe che ? A zarIramAM tUTavA jevuM kAMI nathI. 304 = mAnavatAnAM mUlya Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAM sudhI cAle tyAM sudhI cAle, na cAle tyAre lAMbuM thaI jAya. paNa zarIramAM thAka lAge che, bagAsAM Ave che, kaMTALo Ave che. enuM kAraNa zuM che ? manane je dizAmAM javuM che, ene ekasarakhI dizA maLatI nathI, mArgamAM avarodha AvyA kare che, ghaDIe ghaDIe ene TakarAvuM paDe che, ThukarAvuM paDe che, athaDAvuM paDe che. je vegavaMtI gatithI jAya che e ja vegathI pAchA AvavuM paDe che. manane bahu dhakkA lAge che. koI vAra dIkarA taraphathI lAge, kone kaho ? koI vAra patnI taraphathI lAge tyAre thAya ke A pacAsa varSe chUTAcheDA paNa kema levAya ? koI vAra bhAgIdArathI icchA viruddha thAya, mana asvastha thaI jAya. Ama ghaNI ghaNI AdhAtonI thapATo lAgatI hoya che, e thapATone lIdhe thAkI jAo cho. moDhuM lAla 2AkhavA mATe duniyAmAM bolo, haso, khuzI karo paNa e hAsya aMdarathI nathI AvatuM. aMdara to asvasthatA che, aMdara taraMgonI hAramALA che. mANasa game tyAM jAya paNa du:kha sAthe ja che. jeTalI bhautika upAdhio vadhAre, eTalAM mAna, sanmAna ane pratiSThA vadhAre. paNa e bicAro jANato hoya che ke huM aMdarathI keTalo du:khI chuM. koIne kaheto nathI, kahevAthI mobho status ochuM thAya. duniyAmAM du:khane sAMbhaLIne AMsu vahAvanArA thoDA che, pAchaLathI hasI lenArA ghaNA che. manamAM du:kho paDyAM che, azAMti che. emAM paNa keTalAkane to duHkha che, azAMti che enI khabara ja nathI. savA2thI UThIne doDa lagAve. ene to yAda paNa na Ave ke huM chuM. yAda Ave ke na Ave, paNa mananI upara to badhI ja asaro thatI ja jAya che. mana Tepa-rekorDara jevuM che. jANatAM ke ajANatAM game te bolo; zuM bolo cho enI khabara hoya ke na hoya tenI sAthe Tepa-rekorDara tape-recorder ne kAMI levA-devA nathI. e to enuM kAma kare jAya che, e to badhuM ja pakaDavAnuM. e nathI vicAratuM ke A zabda bAda karavo ane A pakaDI levo. viveka karavAnuM kAma enuM nathI. koI kahetuM hoya ke mana nathI, to e aNasamaja che. mana nAmanI zakti bahu jabarajasta che. mAnavIne AgaLapAchaLa kudAvanAra mana che. mana nathI ema kahe ene AtmAnuM jJAna ja nathI. mana zaktizALI che, paNa AtmAnI dRSTie UtaratuM subordinate che. jyAM sudhI AtmA jAgrata na thAya tyAM sudhI mananI zakti bahu kAma kare che. pUrNASTaka 305 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agI nA jAvarAmAM che duniyAnA badhA banAvonI asara mana upara paDatI jAya che. e sukharUpe hoya ke du:kharUpe; AnaMdarUpe ke zokarUpe; asaro cAlu ja che. eno saMgraha tamArAM divasabharanAM kAryo upara paDyA kare che. mANaso bahAragAma havA khAvA jAya che. tyAMthI ghaNI vAra svastha thaIne Ave che, kAraNa ke tyAM tAra nahi, TapAla nahi, bajAranAM lapharAM nahi, anicchanIya vAta nahi, koInuM vyavahArika dabANa nahi, mANasa potAnI rIte jIvI zake. mana relax thAya che eTale skUrti Ave che, moDhA upara sarakhI Ave che. mana svataMtra vAtAvaraNamAM rahe che, mANasa taMdurasta thaIne Ave che. tyAM potAne, potAnA vicArone anukULa jIvana jIvavAnI sagavaDatA maLe che. Ave tyAre loko pUche : kema, havA khAI AvyA ? to zuM havA bIje ThekANe nahotI ? havA to uttarathI dakSiNa doDyA ja kare che. havA badhe che, paNa e havA jhIlavA mATe mananI je avasthA joItI hatI e avasthA ahIM nahotI. ahIM potAnA vicArone anurUpa jIvana jIvavAnI sagavaDatA nathI. gharathI nIkaLe, oNphise jAya, be-cAra TapAla jue, emAM koI pILuM kAgaLiyuM Ave, mana khATuM thaI jAya. ATaluM badhuM assessment? sukhane badale du:khano anubhava thAya; khAdheluM, zAMti ane AnaMda badhuM baLI jAya. jene pAMcathI sAta hajAra rUpiyA raLIne rahevAnuM che ane dhanapationA du:khanI bhayaMkara bhaThThI kevI cAle che enI kalpanA paNa nathI. indriyo upara keTaluM dabANa AvatuM haze ? AkhA zarIranI avasthA, mAnasika avasthA ja upset thaI jAya. ciMtakoe A avasthA joI ane kahyuM - je amArA mAnasika vAtAvaraNane naSTa kare e vAta ja nahi joIe. sukhethI jIvazuM. cAritryapadanI pUjAnI eka kaDI Ave che : "Na pare paTa khaMDa choDIne cakravartI paNa variyo, e cAritra akSaya sukha kAraNa, te meM cittamAM ghariyo." cakravartIone paNa A tophAnonI anubhUti thaI, taraMgonI thapATo khAdhI ane joI lIdhuM ke AmAM sukha nathI. emane anubhava thayo eTale cha khaMDanI samRddhine paNa taNakhaluM samajIne choDI dIdhI ane manamAM eka ja prArthanA karI ke akSaya sukha ApanAra cAritrya e ja parama jIvana che. 306 * mAnavatAnAM mUlya Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnI samaje che ke jemAM lokone sukha dekhAya che emAM mAre potAne mATe to du:kha ja che. ghaNI vastu lokone dekhADavA mATe che, potAne mATe nahi. unALAmAM baheno dAgInA pahere, loko rAjI thAya paNa paheranArAne khabara che ke aMdara keTalo parasevo thaI rahyo che. huM nAno hato tyAre mArA pitAjIe mane navA bhAre bUTa apAvyAM, ane eka jANItI vyaktinA lagna samAraMbhamAM mane sAthe laI gayA. mane aMdara DaMkha vAgyA ja karato hato. mane thayuM, A bUTa kADhIne aDavANo pharuM, paNa bApujI kahe : "kevA bhAre bUTa che ! A te kaDhAtA haze ?' huM aMdara dubhAto hato. loko mArA bUTa sAme jue ane kahe, kevI sarasa joDa paherIne Avyo che ! paNa mane khabara ke aMdara zuM thaI rahyuM hatuM. keTalIka vAra bIjAnA sukhanuM kAraNa potAnA duHkhanuM kAraNa banI jAya che. bahAra sAruM dekhAya paNa aMdara zuM hoya che e to je anubhave che te ja jANe che. dunyavI sAdhanonI pUrNatA, lokonI dRSTimAM dekhAtI pUrNatA AvI ja che. taraMgothI sAgara subdha thAya tyAre e kSubdhatAne lIdhe bharatI khUba dekhAya paNa emAM svasthatA nathI; ema ghaNAnA jIvanamAM bharatI dekhAya paNa svasthatA na hoya. rUpiyA udhAra lAvI gharano koI prasaMga Ujave tyAre e khuza khuza lAge. lokone maLe, hAtha milAve, svAgata kare. badhuM pUruM thayA pachI AiskrImanuM bIla, maMDapanuM bIla cUkavatAM manamAM thAya : "A lokoe mAro mAtra jIva ja bAkI rahevA dIdho che. mane kharcAvIne khokhuM karI nAkhyo." gamAra paisA udhAra laI lagnamAM kharacato hoya tyAre vicAre nahi ke pacIsa varSa sudhI paisA cUkavatAMcUkavatAM dama nIkaLI jaze. sAgaramAM Urmine lIdhe khAlI bharatI dekhAya che ema be-cAra divasanA vikalponA taraMgone lIdhe bharatI dekhAya paNa aMte du:kha to ekalAne ja anubhavavuM paDe. pAchaLathI duHkhano A anubhava karatAM karatAM ene saMsAranA svarUpanuM jJAna thAya paNa kharuM, paNa e jJAna lAMbuM rahetuM nathI. tamane koI divasa vairAgya nathI Avyo e huM nathI mAnato. saMsArIne vairAgya kAI dahADo na Ave e to accherU kahevAya. mitro, mitro na rahyA; mArI kone paDI che : huM kevI rIte sahana karuM chuM e to huM ja jANuM chuM, ema vicArI bharyA bharyA kuTuMba vacce ekalatAno anubhava keTalAyane thato hoya che. pUrNASTaka * 307 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa e ekalatA kevI che ? ghoDo caMdI khAtAM khAtAM kAMkaro Ave ane camakI jAya. be ghaDI cAvavAnuM baMdha karI de. jIbha pheravIne kAMkaro kADhI pAcho caMdI khAvA maMDI jAya. pachI ene yAda paNa na Ave ke kAMkaro Avyo hato. evI rIte koIka vAra tamane saMsAra kaDavo lAge, du:khathI bharelo lAge ane vairAgya Ave, paNa jyAM e kAMkaro nIkaLI gayo eTale pAcho hato tevo ne tevo. pUcho ke kAMI thayuM hatuM ? nahi, e to badhuM bhulAI gayuM. bhulAI gayuM eno artha e nathI ke pharIthI nahi Ave. saMsAramAM sukha karatAM du:kha vadhAre che. jema pRthvImAM jamIna karatAM pANI vadhAre che ema saMsAramAM sukhano bhAga thoDo che; du:khano bhAga moTo che. e game tyAMthI chAlaka mArIne AvI jAya che. eTale ja satata jAgRtimAM rahevAnuM che, svasthatAthI vicAra karavAno che. je bahAranI pUrNatA rUpe prasiddhi ane padArtho maLyAM che e bhale maLyAM, vAMdho nathI; paNa huM enAthI alipta rahuM ema jAgrata rahevuM joIe. alipta rahIza to sukhanA divasamAM AnaMdathI rahI zakIza ane duHkhanA divasamAM mUMjhAIza nahi. evA kaparA samayamAM paNa svasthatA TakI raheze. taraMgo vagaranA sthira sarovaranAM zAMta pANI, bilorI kAcanA jevAM pAradarzaka hoya. enA kinAre beso toya emAM tamAruM pratibiMba dekhAya. ema jyAre mananA taraMgo zAMta thaI jAya che, ane jIvana bilorI kAca jevuM banI jAya che tyAre je AnaMda aMdarathI Ave che e avarNanIya che. enI anubhUti thatAM mANasa manamAM ne manamAM malakAya. zAMta taraMga vagaranA sarova2nA jevI avasthA mANasanA cittamAM thAya che tyAre ja aMdarano malakATa Ave che. A avasthA utpanna karatAM ghaNI vAra lAge che, ene mATe satata mahenata karavI paDe che, jAgrata rahevuM paDe che. ekavAra dizA jaDavI joIe, lAgavuM joIe ke huM have AgaLa vadhI zakIza. patnInA kahevAthI pati vyAkhyAnamAM Ave paNa ene rasa nathI, thAya ke cAlI jAuM, bhAgI jAuM. ema karatAM karatAM ene rasa paDI jAya, pachI kahevuM paDatuM nathI ke cAlo vyAkhyAnamAM. pachI to kahe che ke huM ja jAuM chuM. rasto jaDI jAya, jIvananI zAMtino mArga maLI jAya pachI bIjI game teTalI vastuo tamArA mArgamAM Ave, tame nahi paDo. keTalIka vastuomAM sukhanuM darzana thAya paNa hoya nahi, keTalAkamAM jaladI dekhAya nahi paNa hoya che ja. evI rIte pratiSThA ane prasiddhirUpa padArthomAM 308 * mAnavatAnAM mUlya Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtinuM darzana thAya paNa anubhava karavA jAo to lAMbe gALe lAge ke emAM mAtra du:kha ja che. duniyAmAM ghaNAya pujAya che, puchAya che bhautika padArthothI. paNa e uparathI, dekhAtA banAvothI saMsAranuM mApa na kADhazo, saMsAramAM dareka vastunI amuka prasaMge jarUra paDe, paNa enI jarUriyAta e vAta pUratI maryAdita che, enA uparathI enI mahattA na aMkAya. rastA uparathI pasAra thatA eka rAjAe eka ThekANe gaMdakI paDelI joI. chaganane bolAvyo, kacaro sApha karavA kahyuM. ghare jaIne chagana patnIne kahevA lAgyo ke mArA vinA rAjAne cAlatuM nathI. huM to mArI dhUnamAM cAlyo jato hato tyAM rAjAe pote ja mane bolAvyo. mane rAjAnI zuM paDI che ? chagana mAnI beTho ke e anivArya indispensable che, paNa rAjAe bolAvIne kahyuM zuM ? "A kacaro kADhI nAkha', eTale duniyAmAM koI koI vAra chagananI paNa jarUra paDe che. paNa enA uparathI e mAnI le ke mArA vinA rAjA jIvI na zake to e harijananI vAta barAbara nathI. duniyAmAM bhautika padArthonI jarUra paDe che paNa keTalI ? mATe ja dareka vastunuM valuation karo. enI kiMmata kyAM sudhI ? tame ene zAzvata mUlya - eternal value - Apo cho emAM ja dharmano virodha che. jJAnIo ema nathI kahetA ke potAnI kismata kAMI ja nathI, kAyAnI kismata kAMI ja nathI, pAMca indriyo maLI che ene naSTa karI nAkho. emaNe badhAnI kimata -- value - gaNI che. paiso puNyathI maLe che. emane ema nathI maLato. puNya e sArAM kRtyonuM pariNAma che. paNa e puNyathI maLelA paisAne mokSanI nisaraNI na mAnIza. jIva mokSe jAya che tyAre puNya ane pApa banne pAchAM vaLI jAya che, eTale puNayanI paNa maryAdA - limit - batAvI. tamane je vastu maLI che e bahu kAmanI che; paNa kyAM sudhI kAmanI che eTaluM samajo. tame enI maryAdA - limit - bhUlI gayA cho ane zAzvata mAnIne beThA, tyAM ja bhUla khAdhI. jJAnIoe kahyuM ke pAMca indriyo mahApuNyathI maLe che. sAthe sAthe ema kahyuM ke pAMca indriyone vALatAM zIkho. "pacIdiya saMvaraNo' e indriyone khalAsa na karazo, e indriyo kAmanI che. jIvadayA pALavA AMkha jevuM uttama sAdhana eka paNa nathI, uttamamAM uttama jIva hoya paNa e aMdha hoya to dIkSA ene na apAya, kAraNa ke dIkSAmAM mukhya uddeza jIvadayA pALavAno che ane AtmasAdhanAmAM nirbhara rahevAno che. pUrNASTaka = 309 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ indriyonI kiMmata mahApuruSoe AMkelI che. indriyo sAdhanA mATe che paNa e indriyonuM lAlanapAlana karo, badhI ja chUTa Apo to e indriyo vikAsakramamAM sAthI thavAne badale avarodhaka bane. mATe mahApuNya kerA puMjathI maLela A deha ane pAMca indriyono uttama rIte upayoga thAya te jovAnuM che. jaMgalamAMthI eka philasUpha doDato Avato hato tyAM sAme be vepArIo maLyA. pUchyuM, "zuM che aMdara ? vAgha che, rIMcha che ?" philasUphe kahyuM, mANasamAra che." vepArIone thayuM ke A mANasamAra koI navA prakAranuM jAnavara haze. e sAvadhAnIpUrvaka jhADInI aMdara gayA to moTI sonAnI pATa paDI hatI. emane thayuM ? philasUpha gAMDo lAge che. sonAnI pATane mANasamAra kahe che. sukhanuM sAdhana joI banne gAMDA thaI gayA. philasUphe judI dRSTithI joyuM, vepArIoe judI dRSTithI joyuM. jevo mANasa evI enI vastunI kiMmata. vepArIonA manamAM vikalpo zarU thayA. pATa UMcakavA gayA paNa khUba bhAre nIkaLI. baporanA be vAgyA hatA, laI jAya to gAmamAM sahune khabara paDe ane upADavAnI tAkAta nahotI. nakkI karyuM ke eka gAmamAM jaI hathoDI, chINI laIne AvavuM. pATanA traNa kaTakA karI gAmamAM laI javI. chINI Ave te pahelAM ja A bannenA vicAromAM bhaMgANa paDyuM. eka gAmamAM gayo, bIjo pATa AgaLa beTho. gAmamAM gayo tene vicAra Avyo : AvaDI moTI pArTInA be bhAga thAya to mArA bhAgamAM zuM Ave ? AkhI pATa maLI jAya to kAma thaI jAya ne ? bajAramAMthI mIThAI lIdhI, emAM somala bheLavI dIdhuM. chINI, hathoDo ane mIThAI laIne e Avyo. pelA vepArIne thayuM ke sAMjano samaya thavA Avyo che, bAjumAM kUvo che, nirjana ekAnta che, mIThAI khAdhA pachI pANI pIvAnA bahAne kUvA AgaLa jaI dhakko mAruM to e TaLe ane AkhI ja pATa hoIyAM karI jAuM. cAlAkI cAlAkIne janmAve che. eke jhera khavaDAvyuM to bIjAe pANInA bahAne kUvAmAM dhakko mAryo. eka kUvAmAM maryo to bIjo viSa caDhavAthI maryo. bIje divase philasUpha tapAsa karavA nIkaLyo to eka kUvAmAM ane bIjo sonAnI pATa upara marelo paDelo. philasUphane thayuM, A sonAne sAdhana mAnyuM hota ane AtmAne sAdhya mAnyuM hota to kaheta ke thoDuM tuM khA ane thoDuMka huM paNa khAuM. nItithI vaheMcIne khAIe. paNa lakSmImAM, vaibhavamAM AvI buddhi rahevI bahu muzkela che. dharmayugamAM kaikeyIne rAjya mATe abhIpsA jAge to saMsAranA sAmAnya mANasone AvI tRSNA jAge emAM zuM navAI ? 310 * mAnavatAnAM mUlya Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa jene A jJAna thAya che, tenA manamAMthI bhautika padArtho mATenI lAlasA nIkaLI jAya che. ene thAya ke UrmiothI AvelI A pUrNatA e kRtrima che, banAvaTI che. eka nabaLo vicAra Avyo eTale pachI nabaLA vicAronI paraMparA zarU thaI jAya che. nAvamAM eka kANuM paDyuM pachI to pANI aMdarathI AvyA ja kare che. eka bhAI kahe : '"A te kevuM vicitra ! mArA zayanakhaMDamAM meM A khIMTI mArI che te ahIM rahevAnI ane huM cAlyo javAno !" vAta sAcI che. ATalI mamatAthI bhegI karelI vastuo mUkI detAM parasevo chUTe che. paNa te parAyI vastu che eTale mUkavI ja paDe. paNa jo jJAnasAranI A vAta pacI jAya to mRtyu Ave to jarAya asvastha thayA vinA kahe, "huM taiyAra chuM.' A jJAna lohImAM avatarI jAya. cetanAmAM UtarI jAya to saMsArasAgara tarI javAya. duniyAnI mUDI mRtyuthI DarAve che, jJAnano khajAno Ave pachI koInAthI gabharAvAnuM nathI. A eka mAnasika manoyatna che. A zravaNa karatAM karatAM ApaNAmAM rahelI pUrNatAno anubhava karIe to saMsAra paNa madhura bane. sAdhanonI kimmata samajanAra pUrNa bane che tyAre aMdarathI AnaMda UbharAya che ane nizcaLa taraMga vagaranA sthira evA sAgara-sarovara jevI mAnasika bhUmikA prApta thAya che. sAgarane kinAre jaLa jyAM chIcharAM hoya tyAM khUba taraMgo dekhAya te sAgaranuM vAstavika darzana nathI. zAMta ane svastha e hoya tyAre ja enI pUrNatAnuM sAcuM darzana thAya che. taraMga vagaranI nizcala avasthA e ja pUrNAnaMda svarUpa AtmAnI svasthatA che. pUrNASTaka * 311 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38<++++ 31. pUrNASTaka (4) jAgarti jJAnadRSTizcet tRSNAkRSNAhijAGgulI / pUrNAnandasya tat kiM syAd dainyavRzcikavedanA || t, cit ane AnaMdano anubhava sa karanAra AtmA Aje jagatamAM asat, ajJAna ane du:khano anubhava karI rahyo che enuM kAraNa zuM che ? svarUpanuM vismaraNa thayuM che. svarUpanuM vismaraNa e ja du:kha ane svarUpanuM smaraNa e ja sukha. A zloka svarUpanuM smaraNa karAve che. tuM koNa cho ? pUrNAnanda cho. paNa tuM madirAnA nazAmAM AvI gayo che ane tAro svabhAva, tAruM ghara, badhuM ja bhUlI gayo che. tAro nazo UtarI jAya to tane khabara paDe ke tuM koNa cho. eka vAra eka khAnadAna gharano, sukhI gharano chokaro gADImAM Avato hato. e kAbU khoI beTho. gADI athaDAI ane e UchaLIne khADAmAM paDyo. bhAgyayoge kAMI khAsa vAgyuM nahi. khADAmAM paDyo paNa 312 * mAnavatAnAM mUlya Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAchA UbhA thavAnI zakti nahi. vicAravAnI paNa zakti nahi. e ja vakhate huM tyAMthI pasAra thato hato. ene Ubho karavA prayatna karyo, paNa Ubho thAya zeno ? dArUnI tIvra gaMdhathI moM gaMdhAtuM hatuM. pUchyuM, javAba to e zuM Ape ? paNa ene ja khabara nahi : "huM kyAM chuM !" khUba madirApAna kareluM eTale bApaDo svanuM bhAna ja bhUlI gayo. ene jema madirAno kepha caDhyo hato tema mANasane Aje mohano kepha cakyo che, ane game tyAM ALoTyA kare, game tema bolyA kare, game tema varyA kare, moDhAmAMthI na zobhe evA zabdo cAlyA Ave. moDhAmAM niMdA, vAtomAM gaMdakI, AMkhamAM IrSyA, AnuM kAraNa zuM ? mohano kepha caDhyo che, nahitara jenAmAM paramAtmA birAjamAna che evo mANasa Avo kema ? mANasa pote kharAba nathI, nazo kharAba che. eka ciMtake ThIka ja kahyuM : "jitvA modI-kama-marAM, unmatta-mUta nati" mohanI pramAda rUpI AkarI madirA pIne mAnava unmatta banyo che. ene potAnI avasthAnuM bhAna nathI. e na jovAnuM jue che, na bolavAnuM bole che ane na karavAnuM kare che. ene bhAna ja nathI. A bhAna kema Ave ? jJAnadRSTi UghaDI jAya to. tRSNArUpI kALI nAgaNa samasta duniyAne DaMkhI rahI che. emAMya vArdhakyamAM enuM jora vadhI jAya che. vArdhakyamAM khAvAnI, pacAvavAnI, jovAnI, cAlavAnI - A badhI zaktio ghaTatI jAya, paNa tRSNA vadhatI jAya. thAya ke mArA putra mATe bheguM karuM, pautro mATe mUkI jAuM. bicAro pautrono vicAra kare che, potAno nahi. AnA jevo gamAra koNa ? je, avasthA thavA chatAM paNa potAno vicAra na kare tene zuM kahevuM ? tuM poTalAM bAMdhIne ApIne jAya paNa enuM bhAgya nahi hoya to rahevAnuM nathI ane tuM nahi Ape toya enuM bhAgya haze to e bhUkhyo rahevAno nathI. tame nathI joyuM ? bApA mALA baMdhAvI gayA, kahetA gayA : "beTA ! mALAnuM bhADuM khAjo." paNa e ja mALA gIre mukAyA ane beTA bhADAnI oraDImAM rahe che. ane bIjI bAju thoDAM varSo pUrve nAnI oraDImAM rahenArA, moTA phaleTamAM rahe che. jIvananA be pAsAM che, bhAgyanA prakAra che. A tattvajJAna jANyA pachI tamArA vinA pAchaLanA du:khI thaze e pUrNASTaka - 313 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azraddhA nIkaLI jaze. jevuM bhAgyanuM nirmANa haze evuM ja thavAnuM che. koI koIne jivADI zakatuM nathI. jene karmavAda upara vizvAsa che e potAnA chokarAone apaMga mAnavAnI bhUla kadI karato nathI. ghaNAMkharAM mA-bApa dIkarAone apaMga kare che agara mAnI beThAM che, mArAM chokarAMnuM zuM thaze ?" zuM lUlAM-laMgaDAM che ? Aje to lUlAM-laMgaDAM paNa jIvI rahyA che. jyAre Ane to pAMce indriyo che, te zuM karavA enI ciMtA karyA kare che ? jene potAnAmAM vizvAsa nathI ene jagatamAM kyAMya vizvAsa nathI. nakkI karo ke bhAgya pramANe, karma pramANe thavAnuM che; leNadeNa pramANe bhogavavAnuM che. RNAnubaMdha pUrA thatAM badhuM samApta. A vizvAsa utpanna thAya pachI pote bIjAnA vicAre herAna thato nathI. juvAnImAM raLavAnI zakti hoya paNa ghaDapaNamAM e zakti ochI thatAM bheguM karavAnI Asakti vadhe. tRSNAne jJAnIoe kALI nAgaNa kahI che. bIjA sarpanI pakaDamAMthI mANasa kadAca chUTI jAya paNa kALI nAgaNanA bharaDAmAMthI na chuTAya. enA bharaDAmAMthI chUTavAno mArga che : jAMguli maMtra. madArIo pAse jAMguli nAmano maMtra hoya che. A maMtranA prabhAvathI sarpa vaza thaI jAya che ane karaDyo hoya to enuM jhera UtarI jAya. tRSNArUpI kALI nAgaNane vaza karavA mATe jAgrata jJAnadRSTi e jAMguli maMtranuM kAma kare che. A jAgrata jJAnadRSTi zuM che ? mANasane vicAra Ave ke mArI vAsanA A vastuomAM rahI jaze to bhaTakIne, pharIne, rakhaDIne pAchA ahIM AvavuM paDaze; mAruM bhavabhramaNa vadhI jaze; tRSNAnA tAMtaNe taNAvuM paDaze. jIvane vAraMvAra janma levA paDe che, enuM kAraNa che : tRSNA. mokSe jAya che emane janma levA nathI paDatA, kAraNa ke emanI tRSNA chUTI gaI che. janma levAnuM kAraNa tRSNAnuM doraDuM che. e mANasane pAcho laI Ave che. dharmasAdhanAthI tRSNAnuM doraDuM toDavAnuM che. e doraDuM tUTe to ja mANasa mukta bane. doraDuM na chUTe to halesAM mAravAM nakAmAM che. kAzIthI be paMDyAo naukAmAM besIne bIje gAma javA nIkaLyA. dasa mAIla dUra javAnuM hatuM. cAMdanI rAta hatI. emane thayuM : lAva, jarA bhAMga pIe. gaMgAmAMthI pANI lIdhuM, bhAMga pIsI, ane bebe loTA bharI pI gayA. pachI halesAM mAravAnuM zarU karyuM. AkhI rAta halesAM mAryA. savAranA pAMca vAgyA, ghATa upara lokonI avarajavara zarU thaI. bhAMgano kepha paNa UtaravA 314 4 mAnavatAnAM mUlyo Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avyo hato. thayuM ke cAlo gAma AvI gayuM. paNa joyuM to paricita mANaso dekhAyA, ghATa paNa e ja lAgyo. pUchyuM : "A kayo ghATa che ?'' koIe kahyuM : "kema bhUlI gayA ? kAzIno dazAzvamedha ghATa che." "are, tyAMthI ja to ame beThA hatA ! AkhI rAta nAva calAvI, halesAM mAryAM tenuM zuM ?' doraDuM ja nahotuM choDyuM ! naukA pravAhamAM taNAI na jAya mATe so hAthanA doraDAthI ene ghATa sAthe bAMdhavAmAM Ave che. naukA phare kharI paNa so hAthamAM ja. gAMTha na choDe to naukA kema AgaLa vadhe ? mANaso pravacano sAMbhaLe che; samatAnI vAto kare che; AtmAnI carcA kare che; paNa doraDuM na choDe. kahe : "tame halesAM mArI juo, vAMdho nathI. ame ahIM ja chIe.' doraDuM bAMdhIne AvyA chIe, baMdA khase ja nahi. halesAM mAranAro rAjI thAya ke naukA cAle che, paNa AgaLa vadhe che ? ke mAtra cakkara ja mAryA kare che ? doraDuM toDavAnuM che, tRSNAnuM doraDuM choDavAnuM che. jyAM sudhI e mamatvanA ghATanI sAthe baMdhAyuM che tyAM sudhI zrama karo, mahenata karo paNa naukA koI divya bhUmi prati AgaLa na vadhI zake, kinAro choDI na zake. kadIka to vicAra karo ? pacAsa varSamAM keTalAM sAmAyika karyAM ? keTalI pUjAo karI ? keTalI jAtrAo karI ? haju paNa koI kaMI kahe to kevA krodhathI chaMcheDAI jAo cho ? koI jarAka apamAna kare to bhagavAna upara, maMdira upara, kahenAra upara ane pravacana upara kevAM risAmaNAM AvI jAya che ? A badhuM to emanuM ema paDyuM che, kAraNa ke doraDAM choDyAM nathI. doraDAM choDavAM nathI to sAme gAma kema pahoMcAze ? tRSNAnAM doraDAMnA kAraNe jIvo tyAM ne tyAM ja paribhramaNa karo che. zravaNa karatAM karatAM gharamAM jenI sAthe jIvatA hoIe enA svabhAva jANI levA. je aDadho gAMDA jevo hoya enI sAthe zuM karavA carcAmAM Utaro cho ? svabhAva jANIne kalaha ke AtmAne udvega thAya evA nimittamAM na UtaravuM. jIva kaSAyamAM Ave che tyAre bhAna rahetuM nathI. e eTalo AvezamAM AvI jAya che ke bIjAne to zuM, potAne nukasAna karI bese che. je potAne nukasAna karI bese e bIjAne nukasAna kema na kare ? "mAruM ke maruM; kAM huM nahi, kAM tuM nahi,'' phiTa jevI kaSAyonI hAlata che. e vakhate kAMI ja khabara na paDe. pUrNASTaka 315 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMdiramAM hoya ke pravacanamAM; AvezamAM e Ubho thaI jAya, na karavAnuM karI bese. jItavAnuM kone che ? kaSAyone. dharmanuM zravaNa karyA pachI game te vyakti maLe paNa tamAre eka ja vicAra karavAno : "samatAthI sahana karI karma khapAvavAno A avasara che." paNa mRtyuno, bhAgI javAno, kaMTALI javAno ke jIvanane jhera karavAno vicAra kadI na karavo. game tyAM jazo paNa jyAM sudhI karma pUrAM nathI thayAM, devuM cUkavAyuM nathI tyAM sudhI e tamane nahi choDe. bIjA bhavamAM paNa pIcho pakaDaze. devuM to cUkavavuM ja paDaze. je maravAno, kaMTALIne ApaghAta karavAno vicAra kare che, UMghanI goLIo levAno vicAra kare che ene A jJAnadRSTi maLI nathI. dharmanuM zravaNa karatAM karatAM jenI jJAnadRSTi jAgatI hoya ene du:khamAM paNa jIvana jIvavAnuM baLa Ave che. jema jema sahana karatA jAo ema tapovRddhi thatI jAya. kaSAya to jJAnI ane ajJAnI badhAne AvavAnA. jyAM sudhI saMsAramAM che tyAM sudhI badhA kaSAyo mANasanA manamAM beThA che. koI kahetuM hoya ke mane kaSAya nathI, to kAM e daMbhI che, kAM ajJAnI. daMbhI jUThAthI svIkArato nathI, ajJAnI jANato nathI. je kaSAyo tamArAmAM beThA che, e ja kaSAyo sAdhumAM beThA che. paNa sAdhu zuM kare ? samajAvI, paTAvIne zAMta karI besADI de. jJAnadRSTi ahIM sahAyaka bane che. pitta aMdara paDyuM hoya tyAM sudhI vAMdho nahi; paNa upara AvI jAya tyAre mAthuM caDhe, UlaTI Ave. kaSAyo paNa upara AvatAM A muzIbata UbhI thAya. jyAre jyAre kaSAyo udayamAM Ave tyAre eTaluM na vicAro ? A kaSAya kema Avyo ? A jJAnadRSTi che. eka gharamAM sAsuvahu krodhamAM AvI na bolavAnuM bole, banne laDhI paDe. vahue pADozIne vAta karI, pUchyuM : "evo koI maMtra che jethI mArI sAsunuM magaja zAMta thaI jAya ?'' namo arihaMtANaMno maMtra Apyo ane kahyuM : "maMtra sAro che paNa sAthe pathya pALavuM paDaze. jyAM sudhI tArI sAsunuM magaja garama rahe tyAM sudhI moDhAmAM ThaMDA pANIno kogaLo bharI rAkhavo : moDhAmAM pANI ane manamAM namo arihaMtANaM. tArA moDhAmAM rahelA ThaMDA pANIne lIdhe sAsunA 316 * mAnavatAnAM mUlya Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magajamAM ThaMDaka Avaze ane krodha zAMta thaze." pelI bAI bhaNelI na hatI paNa zraddhALu hatI. sAsu bolavAnuM zarU kare eTale doDIne moDhAmAM ThaMDuM pANI rAkhe ane manamAM maMtra zarU kare. sAsu bolI bolIne thAkI jAya. kahe, "tame to kevAM patharA jevAM cho ? ATaluM badhuM kahyuM topaNa bolatAM nathI ! jAo, tamArI sAthe mAthAphoDa koNa kare ?" jevAM sAsu ThaMDAM thaIne bese eTale pelI bAI moTuM khAlI kare. pachI pADozIne kahe ke tAro maMtra bahu jabaro che; have to sAsu bolIbolIne ThaMDAM thaI jAya che. ene khabara nahi ke moDhAmAM pANI hoya tyAre bolAya ja nahi. jhaghaDo karavo hoya to be joIe, ekalo mANasa krodha kare to gAMDAmAM khape. kaSAyanA samayamAM uttara nahi Apavo e ja sArI vAta che. jene kaSAya Ave ene khabara nathI hotI. enI sAthe ApaNe paNa kaSAyamAM AvI jaIe to ApaNI hAlata paNa sAmA jevI ja thAya ne ? e paLa nIkaLI jAya pachI bIjI paLe kaSAya karanAro bIjI sthitimAM ja hoya che. ene pazcAttApa thAya. meM ATaluM kahI nAkhyuM ! AvuM kahI nAkhyuM, na bolavAnuM bolyo !" kAMI nahi. ene e vakhate khabara nahotI. na bolavAnuM bolyo ! paNa ene ATaluM samajAyuM e paNa samajanI zarUAta che. japa karanAre tapa karavAnuM che. tapa karanArane japa phaLe che. kayuM tapa ? jJAnadRSTinuM tapa. jJAnadRSTi e moTAmAM moTuM tapa che. enA jevuM tapa ekeya nathI. badhI ja pravRttinA mULamAM jJAnadRSTi hovI joIe. jJAnadRSTi lagADo to vastu tamane judI lAgavAnI. jyAM saMsAra judo lAgyo pachI tame bhale saMsAramAM raho paNa kartavyathI raho, jAgatA raho, javAbadArIthI raho, adhdhara raho, kIcaDamAM DUbo nahi. tamArA badhA praznono uttara jJAnadRSTi che. jagatamAM be ja tattva che : AtmA ane karma. badhA caitanya e AtmA che, jaDa e karma che ane karma ane AtmAnA joDANane lIdhe saMsAra che. kAMI gUMca che ja nahi. jJAnadaSTi Ave che ane jIva A tattvano vicAra karato thAya che. pachI dareka pravRtti kare paNa e jaLakamaLanI mAphaka alipta rahI saMsAranuM A rIte avalokana karato AgaLa vadhe che ane jIvanayAtrA suMdara rIte pUrI kare che. varSo to pUrAM thavAnAM, raDatAM raDatAM ke hasatAM hasatAM, mAthAM kUTatAM ke arthavihIna carcA karatAM. jo divaso pUrA ja thavAnA che to zA mATe du:khI thaIne pUrA karavA ? jAgRtimAM prabuddha thaI divasa kADhIe to e divasa samatAmAM jAya. pUrNASTaka = 317 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatAnI samajaNa Ave enA jevuM sukha koI nathI. khAvA roTalo maLe, paheravA kapaDAM maLe, rahevA oTalo maLe ene bIjuM koI dukha hoya to e UbhuM kareluM du:kha che. A traNa dehanI jarUriyAtanAM du:kha che. A traNa hoya tema chatAM paNa jo du:kha hoya to e ajJAnamAMthI janmelA mohanuM che. loko A ajJAnane kAraNe vastuono abhAva kalpI duHkhI thatA hoya che. jJAnadRSTi AvatAM A bhautika du:kho paNa ochAM thatAM jAya. aMdarathI sukha AvatuM jAya. e vicAre : cAlo, zarIra DhAMkavA vastra che, rahevA makAna che, khAvA roTalo che; have mAla pANIne yAda karI A roTalAno AnaMda zAne gumAvavo ? sukhano vicAra karo to tRSNA ochI thatI jAya. bAkI to A tRSNAno khADo bharatA jAo ema UMDo Utarato jAya. eka bhAIe zerabajAramAM navANuM lAkha banAvelA paNa karoDapati banavAnI abhilASA. gAmanA lokoe ghaNuM samajAvyA paNa na mAnyA. kahe : navANuM lAkha UbhA karyA to eka lAkha zuM hisAbamAM ? jojo, huM karoDapati thaIne AvuM chuM." eka lAkha levA jatAM navANuM lAkha mUkIne AvyA. jenAM kabATo noTonI thokaDIothI bharelAM rahetAM ene mahino kema calAvavo e prazna Ubho thayo; zUnya - round figure - karavA jatAM pote ja zUnya - round - thaI gayA. saMsAra eka cakkI che. vyasanI ke veThiyo potAnI sAdhanA mATe samaya na meLavI zake te jarAka mAnI zakAya. paNa zeThiyo thaIne kahe ke zuM karuM, samaya maLato nathI. to A anukULa sAdhanono artha zo ? sukhI mANasa to dharma vadhAre karI zake ! A jJAna, zravaNa, ciMtana vAraMvAra kyAM maLavAnuM che ? jJAnanI gaMgA jarUra vahe paNa sAMbhaLanAranuM ja bhAgya na hoya tenuM zuM ? jyAre svAdhyAya, ciMtanano lAbha maLe tyAre e na cUko. jJAnathI, dhyAnathI je potAnA cittane taiyAra kare che enI tRSNA ochI thatI jAya che. je jAgrata che e pUrNAnaMdI che, ene dInatA rUpI vIMchaNa nI vedanA thAya ja kema ? dInatA e vIMchaNa che. ochuM AvatAM mANasanA manamAM ne manamAM DaMkhanI vedanA thAya. tame madhyama varganA ho, sagAne tyAM lagnamAM jAo, tame gaLAmAM sAmAnya mALA paherI hoya ane lagnamAM AvelA tamArA sukhI snehIe hIrAno 318 * mAnavatAnAM mUlya Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAra paheryo hoya to tame lagnamAM pharo paNa jIva aMdara baLyA kare, "Ano hAra kevo caLake che ane mAro hAra ?" - bhAgyayoge paMgatamAM chelle besavuM paDe tyAre to thAya ja ke mArI pAse dAgInA nahi, paisA nahi eTale chelle jagyA maLI. e beTho beTho khAya kharo paNa jIva baLyA kare, DaMkha lAgyA kare, du:kha thayA kare. A du:kha mAtra du:khInuM ja che evuM nathI. vadhAre sukhInuM paNa duHkha che. tamArA sukhanuM koI cokkasa dhoraNa nathI. e mAtra bIjA sAthenI sarakhAmaNI ja che. jeNe mUlyo mAtra saMpattithI karyA che evo lAkhopati karoDapati AgaLa phikko lAge. ane evo karoDapati abajapati AgaLa ziyAviyAM thAya. jhUkIne kahe ame zuM hisAbamAM ? kAraNa ke e AtmAnI vAta jANato nathI. gAmaDAmAM raheto lAkhano dhaNI zaheramAM Ave, milamAlika jue ane dIna thaI jAya. milamAlika enA karatAM vadhu dhanavAnane jue to enI mila ene milaDI lAge. ane e dhanavAna amerikA jAya ane tyAM raoNkaphelara - Rockefeller - ne jue, enuM helikopTara - helicopter - jue ane thAya ke ApaNA jIvanamAM zuM majA che ? zuM sukha che ? dhanavAna kahevAto A jIva du:khI thaI jAya. bApaDo bIjAnAM sukha joI joIne du:khI thAya. e du:khamAM, e tRSNAmAM herAna thAya. marInaDrAivanI pALa upara beThA beThA ghaNA jIva bALyA kare, "A hA hA ! marInaDrAiva para rahenArA kevA sukhI che, moTI lAiTo dekhAya, badhuM moTuM dekhAya." paNa e moTA gharamAM nAnI vastuo mATe kevo kajiyo thAya e zuM jANe ? gharamAM pAMca gADI ane sAta membaro. ekane bahAra javA gADI na maLe to dhamAla thAya, kajiyo thAya. zuM kahe ? "tame gADI laI jAo ane amAre TeksImAM maravAnuM ?" TaeNksImAM jAya paNa kahe ke mAravAnuM ! jene gADI ja nathI e to cAlatA cAlatA AvI gayA, koI jhaghaDo ja nahi. jyAM sudhI jJAna na Ave, samaja na Ave tyAM sudhI dInatArUpI vIMchaNanA jhINA jhINA DaMkha vAgyA ja kare. sarpa karaDe to mANasane jhera caDhe, mUcha Ave, bebhAna thaI jAya, bole nahi. pachI vIMchI karaDe to dhAMdhaladhamAla karI nAkhe. jene tRSNA lAgI e badhAnuM haDapa karavAno vicAra kare, paNa jene diInatArUpI vIMchaNa karaDe e aMdarathI, nAnI nAnI vAta mATe jIva bALyA kare. pUrNASTaka - 319 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ene eka yA bIjI rIte khoTuM lAgatuM ja hoya. dhAro ke ravivAre tame tamArA sukhI sagAne maLavA jAo. paga mUko ane bhAgyayoge e bicArAne bahAra javAnuM hoya, eTale "mApha karajo', kahI tamArI sAthe UtarI paDe. tame zuM kaho ? ''ApaNI pAse paisA nathI eTale cahAnuM pANI sarakhuM paNa na pAyuM !'' ghare Avo, du:khI thAo, e mANasa pratye dhikkAra jAge. thAya ke paisAdAronAM moDhAM kALAM. ravivArano holIDe hoLIDemAM pheravAI jAya ne ? ema kema mAnavuM ke eNe jANI joIne cahA nathI pAI ? ahIM syAdvAdano upayoga ka2vAno che. syAdvAdanI dRSTi hoya to kaheze : "haze, e paNa koIka vAra bicAro du:khI hoya, mAre zuM kAma che ? meM mAruM kartavya bajAvyuM.' moDhA upara kaTutAnI rekhA UpasI na Ave, dInatAnA DaMkhathI DaMkhAyelA na ho to koIka divasa e jarUra pAcho AvIne kaheze : "e divase tame mAre tyAM AvyA paNa utAvaLa hovAthI mAre nIkaLI javuM paDyuM, svAgata paNa na karyuM, mApha karazo." e kyAre bane ? jo tamArA moDhA upara dInatAno DaMkha na dekhAya to. tRSNArUpI kALI nAgaNanA jherane utAranAra jAMguli maMtra samAna jJAnadRSTi jenI jAgrata che evA pUrNAnandIne dInatArUpI vIMchInA DaMkhanI vedanA thAya ja kema ? 320 * mAnavatAnAM mUlya Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32. pUrNASTaka (5) pUryante yena-kRpaNA stadupekSaiva pUrNatA / pUrNAnandasudhAsnigdhA, dRSTireSA manISiNAm / / : dIna na bana. tAre dIna banavAnuM che koI kAraNa nathI. tane garIba, kaMgAla ke nirdhana koNa kahI zake ? tuM to dhanapatino paNa dhanapati cho; tuM to adbhuta saMpattino svAmI cho; paNa tArI saMpattinuM tane bhAna nathI, tArI saMpatti zuM che e tuM samajyo nathI eTale tane lAge che ke tArI pAse kAMI nathI. paNa tane jo e saMpattino khyAla AvI jAya to tuM koInI AgaLa dIna ke raMka nahi bane, manamAM ochuM nahi ANe. puNyanI prakRti kevI vividha che ! zALIbhadrane tyAM rAjA zreNika Ave che, nokaronA khaMDamAM ArasanI jaLataraMgavALI lAdIo jotAM zreNikane saMzaya paDyo : A pANI che ke paththara. e jANavA mATe eNe vIMTI mArI. vIMTI athaDAIne pAchI AvI tyAre jANyuM ke A pUrNASTaka 321 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANI nahi, ArasanI zilAo che. e upara jAya che. zALIbhadranI mA zALIbhadrane nIce bolAve che. enuM zarIra pArijAtaka jevuM sukumAra che. anaMta samRddhi che. ghaDIbhara zreNikane thayuM : "huM A magadhano rAjA, je nathI mANato e zAlIbhadranA sevako mANe che !" tyAM ene bhagavAna mahAvIra yAda AvyA. emaNe kahelI puNyanI vividhatAnI vAta sAMbharI AvI. karmanI prakRtionA bhinna bhinna prakAro te AnuM nAma. puNya bhogavavAnI prakRtio judI che. koI rAjA banI jAya paNa zAtAvedanIya sukha na anubhavI zake ane koI zAtAvedanIya anubhavato hoya paNa rAjA na hoya. ekane bhogAvaLI puNyanuM sukha che, bIjAne rAjyanuM anuzAsana karavAnuM parAghAta nAmanuM karma che. zreNike vicAra karyo : "mane anuzAsananuM, hukama karavAnuM puNya maLyuM che, je zALIbhadrane nathI maLyuM. ane enI pAse vaibhavanA upabhoganuM puNya che te mArI pAse nathI. enI duniyAmAM e samRddha che, mArI duniyAmAM huM samRddha chuM." manamAM baLatA nahi, IrSyA nahi. eTale ja zALIbhadrane lUMTIne rAjyabhaMDAra bharavAno vicAra ene na Avyo. - Aje A jJAna vagaranA, adhyAtma vagaranA bhUkhyAone bolAvo to tamArA du:khanuM kAraNa ja bane ne ? paNa je karmavAdane jANato hoya e duniyAmAM rahe kharo paNa tRpta hoya. dharma samajAI jAya to jIvananI dizA badalAI jAya. duniyAmAM kaMjUsane kRpaNa kahevAya paNa ahIM maMda buddhivALo kRpaNa kahevAya. e rAtadivasa sAcuM-jUThuM karIne, ArtadhyAna karIne, mitrone dago daIne, bIjAne mATe paiso bhego kare ane potAne mATe durgatinuM bhAtuM bAMdhe enA jevo kamaakkala bIjo koNa ? mAkhIonI jema gunaguna karI madhapUDo taiyAra kare ane koI rIMcha AvI, hAtha mArIne badhuM laI jAya, badhuM khAI jAya; evo AtmA kRpaNa nahi to bIjuM zuM kahevAya ? sAcAM mA-bApa to chokarAMone sarasa ucca keLavaNI Ape, saMskAro Ape ane kahe : "have tame tamAruM bhAgya nirmANa karo, pApathI bheguM kareluM tamane ApIne mAre tamane durgatimAM nathI mokalavA." - kRpaNo zAnI apekSA karatA hoya che ? dhananI. pArakI vastu maLe te kAma lAgaze mAnI pUratA jAya, bharatA jAya, potAnI jAtane sukhI mAnatA jAya, paNa jJAnIo kahe che ke jenAthI kapaNa potAne bharAto mAne che, pUrNa mAne che, gaDha jItI gayo mAne che enI te upekSA kara, kapaNa mAne che te bhrama che. e gaDhamAM jaze tyAre khabara paDaze ke gaDha che ke gata ! 322 : mAnavatAnAM mUlya Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAsu jyAre vahune laIne gharamAM Ave che tyAre kUdatAM hoya che, 'AhAhA ! jANe gaDha jItI AvyAM !'' khUba rAjI hoya. bAra mahinA pachI juo, karyo ane kevo gaDha jItI AvyAM ? jenAthI e mAne ke purAI gayA, bharAI gayA, sukhI thayA enAthI koI purAtuM nathI. paulika vastuothI koI pUrNa banyuM che kharuM ? aMtaranI pUrNatA zuM che ? jenAthI kamaakkalavALA mANaso 'bharAI bharAI gayA' ema mAne che enI upekSA karavI, enI sAme negligent banavuM, indifferent banavuM, e ja pUrNa banavAnI suMdara ane TUMkI rIta che. manathI je apUrNa che e potAne maLyuM teno to vicAra ja nahi kare, paNa na hoya teno ja satata vicAra karaze. "AnI pAse ATaluM badhuM che, kevo sukhI che ! mArI pAse kAMI nathI.'' "are bhAI ! tane enA sukhanI zI khabara ? e eka roTalI khAI zakato nathI ane tuM pAMca roTalI khAI jAya che ! ene khAtAM pahelAM injekSana injection khAvuM paDe che, tuM to vagara vicAre jhApaTe ja rAkhe che.'' thoDoka vicAra kara. tane keTaluM sarasa zarIra maLyuM che. maLelI anukULatAno vicAra karazo to lAgaze ke kaMIka puNya karyuM to ATaluM maLyuM. have jo puNya ane pApano kSaya thaI jAya to to sIdho mokSe ja pahoMcI jAuM, ApaNane mokSamAM pahoMcavAnI parama zakti maLI che, dharma karavAnI anukULa sAmagrI maLI che; ApaNA jevuM bhAgyazALI koNa ? dharmasahita, duniyAmAM dAsa banavuM kabUla che, paNa dharmavarjita karoDapati banavuM nakAmuM che. dharmavarjita karoDapati marIne durgatie jAya jyAre dharmasahita nokarI ka2nA2o sadgatie jAya. tamAruM puNya judI prakRtinuM hoya ane tame koInA sukhanI jhaMkhanA karo, to enA jevuM maLe nahi ane tame tamArA jevA raho nahi. "bIjAnA anukaraNamAM bIjAnA jevA thavAtuM nathI ane je che te rahevAtuM nathI.' kAgaDo mora banavA bese to te mora banI zakato nathI ane kAgaDAnI duniyAmAM praveza meLavI zakato nathI. mATe mANase pote potAnI avasthAno vicAra karavo joIe. bIjAnA dhananI apekSA ka2vI enA karatAM upekSA karavI sArI. tamArAmAM Aje bIjAnI apekSA che. apekSAne lIdhe AkhuM jIvana kaTu banI gayuM che. darekanI pAse apekSA. 'A mane praNAma kema karato nathI, mane bolAvato kema nathI, te AmaMtraNa mokalato kema nathI ?' pelo pUrNASTaka * 323 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvatra ekalI apekSA ja che. patnI ema icche che ke pati mAre mATe alaMkAra lAve, pati ema icche ke huM raLIne AvuM tyAre e mane sneha ane hAsyathI kema na AvakAre ? gharaDAM icche ke chokarAo amAro paDyo bola jhIle ane sAsu icche ke vahu mAro khyAla rAkhe. A apekSAo pUrI thatI nathI, dhAryuM thatuM nathI. eTale aMdara krodhano, viSano ane kaSAyano dAvAnaLa saLagavA mAMDe che. "kRSanI chAyA kUpa samANI icchA tema saba bhAMgI." jhADanI chAyA pathikane maLe, kUvAnI chAyA koIne na maLe, emAM ja pUrI thAya. tema apekSA paNa aMdara pUrI thAya. mANasa manamAM taraMgo UbhA kare ane e taraMgonI hAramALAmAM jIvana pUruM thaI jAya. jenAthI duniyA pUrNa thavA mAge che enI upekSA karatAM zIkhazo to tamArA manamAM kadApi baLatarA UbhI nahi thAya. saMtoSI ane sukhI rahI zakazo. bIjAnAM sukhane joIne tamArI AMkhomAM amI UbharAze. je satya ane asatya; sAcuM ane khoTuM; zAzvata ane azAzvatano viveka karI zake ene manISI, prAjJa kahevAya. enI ddaSTi kevI hoya ? kRpaNo jenI jhaMkhanA karatA hoya enI apekSA nahi, upekSA. enI dRSTi pUrNAnaMdanI sudhAthI mRdu banI gaI hoya che, mIThI ane sukumAra banI gaI hoya che, bhAvAtmaka ane snehArdra banI gaI hoya che. jema baLatI AMkhomAM mA AvIne kAjala AMje ane emAM ThaMDaka vaLe tema pUrNAnaMdanI dRSTi nayanomAM Ave ane amRta jevI ThaMDaka vaLe. AvI AMkhomAM zItaLatA ane snigdhatA hoya. e samajato hoya che ke vizvamAM je vividhatA dekhAya che e sahu sahunA puNyano prakAza che. judAM judAM karmone lIdhe judI judI vyaktio vikAsa pAmI rahI che. ekasarakhuM vyaktitva koInuM nahi maLe. bApa jevo dIkaro dekhAya kharo paNa svabhAvamAM nahi. ema ja jo hota tIrthaMkaranA badhA putro tIrthaMkara ane gAMdhIjInA badhA dIkarA gAMdhIjI banI gayA hota, paNa evuM kadI banatuM nathI. puNyanA cAra prakAra che, mAtAnA sadAcAranA puNyathI saMtAna saMskArI bane, pitAnA buddhinA puNyathI putra kuzaLa bane, kuLanA udAratAnA puNyathI saMtAna udAradila bane ane AtmAnA potAnA puNyathI eno paraloka sudharI jAya. 324 * mAnavatAnAM mUlya Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeno A bhava nathI sudharyo teno parabhava kevI rIte sudhare ? paNa sudharavuM eTale badhA paisAdAra thaI jAya, moTA hoddA upara AvI jAya ema nathI samajavAnuM. paiso Avyo, moTAI AvI, pratiSThA meLavI e badhuM bahAranuM che, ethI aMdaranI jAgRti kyAMthI Ave ? dRSTi aMdarathI snigdha-amIbharI thAya pachI jagatane joIne, jagatanI vibhUtimattAne joIne manamAM AnaMda thAya. vicAra Ave : bhagavAne puNya keTalA prakAranuM batAvyuM che ! emAM keTalI vividhatA che ! cAra baheno hoya; eka karoDapatine tyAM jAya, bIjI madhyama vargamAM, trIjI mahine mAMDa pUruM kare ane cothI divasanuM paNa mAMDa meLave. badhI ja baheno, paNa puNyanI prakRti judI. jJAnIne A vAta samajAya. alabatta ! puNyanI prakRtimAM phera che; koIne tyAM vadhAro to koIne tyAM ghaTADo; e to saMsAramAM cAlyA karaze paNa AtmAmAM kAMI phera nathI. A jJAnadRSTi Ave to A paLa, A divasa, A jIvana saMtoSathI sudhare. jenAmAM A jJAnadRSTi che ene A maMdiro, zAstro, upAzraya, jJAna ane darzana kAma lAge. jene nathI ene kAMI kAma na lAge. e bhale pravacana zravaNa kare paNa gharamAM praveze eTale jevo hato tevo ne tevo ja. eka ajJAnI roja gharamAM jhaghaDA kare, laDhe. e jAtrAe javA taiyAra thayo. enA jJAnI mitre kahyuM : "tame jAtrAe jAo cho to eka kAma na karo ? A tuMbaDuM letA jazo ? jyAM jyAM jAo tyAM bhagavAnanAM darzana A tuMbaDAne karAvajo ane pavitra nadIonAM pANImAM snAna karAvajo, jethI A tuMbaDuM chappana tIrtha jaIne Ave. pachI Ane samArIne enuM zAka banAvIne khAIzuM to amArAmAM sadbuddhi Avaze.'' ajJAnI tuMbaDuM laIne gayo. gaMgA, yamunA, sarasvatI, godAvarI badhe havaDAvyuM, darzana karAvyAM. pharato pharato himAlayathI haradvAra sudhInA pavitra dhAmomAM e pharI Avyo, tuMbaDAne paNa phe2vI Avyo. yAtrAthI pAcho Avyo eTale mitre jamavAnuM nimaMtraNa ApyuM. tuMbaDAne samArIne zAka banAvyuM. moDhAmAM mUkyuM to moDhuM kaDavuM kaDavuM thaI gayuM. thU thU karavA lAgyo. mitrane kahyuM : "bhAI ! pANI Apo, mAre moDhuM cokhkhuM karavuM che. zAka karatAM pahelAM koIe cAkhyuM paNa nahi ?'' mitre kahyuM : "bhAI ! emAM jovAnuM zuM hoya ? bajAramAMthI lAvyA ho to jovAnuM hoya paNa A to chappana tIrthanI yAtrA karI pUrNASTaka * 325 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AveluM, darzana karI AveluM, pavitra nadIomAM snAna karI AveluM, paryaTana karI AveluM tuMbaDuM che. AmAM tapAsavAnuM zuM ?'' yAtrAe jaI AvelA ajJAnIe jJAnabharyo javAba Apyo : "darzana ane snAna to bahArathI karAvyAM ethI aMdarano bhAga kevI rIte sudhare ?'' tyAre mitre kahyuM : "aMdaranI dRSTi nahi palaTAya, tRSNA ochI nahi thAya to bahAra game tyAM game teTalAM tIrthe jaI AvIzuM paNa aMda2no svabhAva nahi palaTAya.' zAka kaDavuM hoya to bhojananI majA mAre ema jIvana kaDavuM hoya (dRSTi vikRta hoya) to jIvananI majA mAre. svabhAvane palaTAvavAno che, e palaTAya che tyAM jIvana juduM bane che. jIvanamAM jIvavAnI paNa majA Ave che. ApaNe A duniyAmAM janmyA, te duniyAne banAvavA mATe nathI AvyA. ApaNe ApaNA vikAsa mATe AvyA chIe. ThIka che, meLo Ubho thaI gayo, paNa e dhyeya nathI. ahIMthI pAlitANA jAo, musApharI karatAM TreinamAM pAMca-dasa mitro banI jAya. jAtrA mATe sAthe caDho, jAtrA karo paNa UtaravAno samaya thatAM tame koInI vATa nathI jotA. jAtrAmAM badhA bhegA, paNa potAnuM sTezana AvatAM sahu sahunA bistarA laI UtarI javAnA. A AtmA vizvayAtrAmAM ekalo Avyo hato ane badhA maLI gayA. koI pati rUpe Ave, koI patnI rUpe Ave, koI mA rUpe Ave. badhAM bhegAM thayAM. tame A yAtrAnA pravAsI cho, badhAnI sAthe mITho, kumAzabharyo, pramANikatA ane niSThAbharyo saMbaMdha rAkho, jethI chUTA paDIne pAchAM kyAMka maLo to e saMbhAre, "kema ? ApaNe kyAMka maLyA hatA ne ?" emanI sAthe dagAbAjI ke luccAI karo to kaheze ke A to khissAkAtaru, pAlitANAmAM maLyo hato te che. ApaNe pahelAM maLyA hatA, Aje maLyA chIe ane pharIthI kyAMka maLavAnA chIe. sahunI sAthe sArI rIte vartyA hazo to ekabIjAne jotAMnI sAthe AtmAmAM ullAsa thavAno. ekane joIne AnaMda thAya, bIjAne joIne du:kha thAya, kAraNa ? jenI sAthe gayA janmamAM sArI rIte vartyA ene joIne manamAM ullAsa, AnaMda ane bhAva jAge. jenI sAthe sArI rIte nathI vartyA ene joIne thAya. A kyAM ?'' e kaMTALAjanaka lAge. mANasamAM phera nathI. mANase bAMdhelA puNya ane pApanAM pariNAmone lIdhe ekane joIne ullAsa thAya, bIjAne joIne dhikkAra chUTe. evuM paNa bane ke 326 : mAnavatAnAM mUlya Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka gharamAM koI koInA mATe kAMI na kare ane bahAra hajAronuM kare. eka kaMjUsa mANasa ahIMthI pAyadhunI javuM hoya to cAlIne jAya paNa ene ekanI sAthe evI leNadeNa ke ene jarUra hoya to e pacIsa rUpiyA kADhIne ApI de, e bhAI kahe : "mahArAja ! game te hoya paNa ene jouM chuM ane ApavAnuM mana thaI jAya che. enI garIbI kaho, kahevAtI rIta kaho paNa e mAge to ApI ja dauM. kadAca meM gayA janmamAM enI pAsethI lIdhuM haze, bAkI huM amasto eka paiso paNa vAparato nathI." mANasa koI koIne nathI Apato. Ape che te mAtra leNadArane ja Ape jJAnIoe kahyuM : "sneha, vera te kAraNe dekhI paraspara hoya." pUrvajanmanA puNyane lIdhe sneha utpanna thAya, pApane lIdhe dveSa utpanna thAya. tame jene mATe karo cho e kAMI enA upara upakAra nathI karatA ! eNe kAMIka ApeluM eTale tame ene mATe karo cho. jIvanapravAsamAM sahu sAthe sarasa vartana rAkhatAM rAkhatAM aMdara dhyAna rAkhavuM ke huM javAno chuM. A jIvanamAM ekalo Avyo chuM; lokone rAjI karavA, loko pAsethI prazaMsA meLavavA ke mAnapatra levA nathI jamyo. kartavyanI keDI para mAre cAlyA javAnuM che. vikAsa e jIvanano hetu che. vikAsa karatAM karatAM pUrNatAne pAmIe to ApaNA snehIone paNa eno lAbha maLe. kadAca prazna thAya ke A to selfish motive kahevAya, svArthavRtti kahevAya. tamAruM ja karI lo, bIjAnuM kAMI nahi ! AtmArthI svArthI kharo paNa, e ja kharo paramArthI bane che. sAruM jIvana jIve, nItithI jIve, pramANikatA hoya, svajanone sArA mArge laI jAya ane enA jIvananA prakAzathI AsapAsanA svajanonAM jIvanane raMgI nAkhe. e zuM sAco paramArthI nathI ? paNa jenA potAnA ja jIvanamAM kAMI na hoya to e sAthIone, patnI, putrane zuM ApavAno che ? jIvana suMdara banAvI, jIvananI suMdaratAno lAbha svajanone maLe e mATe vikAsano vicAra che. huM A jagatamAM vikAsa karavA Avyo chuM. sahu AtmA potapotAnI samajanA prakAza pramANe vikAsa karI rahyA che. jagata vividhatAthI bhareluM che. jeTalA jIvo che eTalA puNyanI prakRtinA bheda che. saMsAramAM ekasarakhA be mANaso nahi maLe; bahArathI dekhAya paNa vigatathI jovA jAo to ekasarakhA nahi maLe. pUrNASTaka * 327 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sI.AI.DI.ne abhaNa mANasonI levAmAM AvatI aMgUThAnI chApa (thumb impression) viSe pUchyuM to kahe : "mArA jIvanamAM pacAsa hajAra cora, DAku ane khUnInI thumb impression lIdhI che paNa ekeya print Aja sudhI bIjAnI sAthe maLatI nathI AvI." nAnA-zA aMgUThAmAM ATalo phera to AkAra, vicAra ane svabhAvamAM phera kema na hoya ? paNa tame to ema ja kaho cho, "mArA jevo tuM thA." e kevI rIte bane ? sahu potapotAnA karma pramANe bane che. A dRSTi kone Ave che ? je vicAra kare che tene maLe che. badhAne nathI maLatI. A sAMbhaLe ghaNA, paNa jenuM puNya hoya e ja sAco manISI bane che. e sAMbhaLIne vicAre : "je zravaNa karyuM enI sAthe mAro saMbaMdha zuM che ?" vicAranA dore dore e cAlyo jAya, je manISI nathI emano doro tUTI jAya. eka dahADo raMgamAM AvI jAya paNa be-cAra divase jevo hato tevo ne tevo. je manISI che e vicAranA vikAsakramamAM AgaLa vadhe che. sarvane A dRSTi nathI maLatI. je vicAra kare tene ja AvI AMtaradRSTi maLe che. jyAM AMtaradaSTi maLI tyAM bAhyadRSTino raMga judo lAge. bahAranI najara cAmaDAnI che, aMdaranI najara AtmAnI che. yAtrAe saMgha jato hato, emanI sAthe eka aMdha bhAI paNa cAlyo jato hato. ko'ke pUchayuM : "tuM kayAM Ave che ?" "ApanI sAthe yAtrAe." "are, ame to bhagavAnanAM darzana karavA jaIe chIe ane tuM to AMdhaLo...tuM zuM jovAno ?" je kahevAnuM hoya te ja kaho paNa yogya rIte kaho. ghaNI vAra AMdhaLo kahenArA dekhatA nathI hotA. aMdhabhAI samaju hatA, AMtaradRSTi khUlI hatI. eNe kahyuM : "huM bhagavAnane nahi jouM paNa bhagavAna to mane joze ne ! mArI A sthaLa AMkhomAM bhagavAna nahi Ave paNa huM to bhagavAnanI divya najaramAM AvI jaIza ne ? huM bhagavAnanI najaromAM vasavA mAguM chuM." ApaNA manamAM bhagavAna vase te karatAM ApaNe bhagavAnanA manamAM vasI jaIe e bahu moTI vAta che. bhagavAnanA manamAM vasavuM e kAMI nAnIsUnI vAta nathI. A AMtaradRSTi che. ApaNe bhagavAnanI najaromAM AvIe, bhagavAnanI AMkhomAM vasIe, emanA caraNomAM ApaNuM sthAna hoya evuM jIvana jIvIe to ja tyAM sthAna maLe. 328 - mAnavatAnAM mUlya Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ birabala garIba hato. e akabara pAse gayo. sarasa vAto karI. akabarane prasanna karyo. akabare pUchyuM : "zuM joIe che ?'' birabale kahyuM : "bIjuM kAMI nahi, Apa jyAre siMhAsana upara besavA jAo tyAre kAnamAM ATaluM na kaho ke alyA birabala, kema che ?"" Apano tuMkAro mAre mana khUba che." akabara kahe : "are, AmAM tAruM zuM vaLavAnuM ? kahe to thoDA paisA ApuM.'' birabale kahyuM : "jahAMpanAha ! roTalA karatAM mana tRpta thAya e bahu moTI vAta che.'' akabare "hA pADI. e rathamAMthI UtarI siMhAsana upara besavA jAya tyAre e pUche, "birabala ! kema che ?'' AvuM be-cAra divasa cAlyuM. dhIme dhIme gAmamAM vAta prasarI gaI. birabala bAdazAhano mAnIto che, rAjA siMhAsana upara besatAM pahelAM ene ja pUche : "kema che ?'" enuM sthAna bAdazAhanA manamAM keTaluM moTuM haze ! sau birabalane bolAvavA lAgyA. zrImaMto, moTA sAmaMto sau birabalane salAma bhare. "jene bAdazAha jAhe2mAM pUche ene ekAMtamAM to keTalA maLatA haze ? ApaNI vAta kare to ApaNuM kAma thAya. enI maherabAnI meLavo. akabaranI maherabAnI nahi maLe paNa birabalanI to jarUra maLI zake.' dhIme dhIme e moTo thavA lAgyo, bheTo AvavA lAgI. akabarane thayuM : "mAganArA ghaNA AvyA paNa birabale kAMI ja na mAgyuM. eka maherabAnI ja mAgI.'' paNa kharI rIte eNe to ghaNuM mAgI lIdhuM. eka divasa akabare birabalane pUchyuM : "birabala ! meM tane kAMI ApyuM nathI tema chatAM tuM masta kema rahe che ?'' "jahAMpanAha ! tamArI najaromAM AvI gayo, eTale gAmanI najaromAM vasI gayo.'' AnuM nAma AMtaradRSTi. pUrNAnaMdanI sudhA eTale amRtathI snigdha banelI, sukumAra, bhAvAtmaka banelI dRSTi manISInI che. A dRSTimAM pUrNatA che, A dRSTimAM divyatA che. pUrNASTaka x 329 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33. pUrNASTaka (6) apUrNaH pUrNatAmeti, pUryamANastu hIyate / pUrNAnandasvabhovo'yaM, jagadadbhutadAyakaH / / ma anAdikALathI ApaNA AtmAnI sAthe hatAM ane che. ghaNAnA manamAM ke prazna thAya che : jo karma AtmAne lAgyAM, to lAgatAM pahelAM AtmA kevo hato ? che ane e zuddha AtmAne karmo zA mATe lAgyAM ? AtmA jo nirmaLa ane zuddha hato che to AtmAne karma lAgavAnI zI jarUra * paDI ? ane A vAta svIkArIe to mokSe 1 gayA pachI, zuddha thayA pachI paNa pAchAM 6 AtmAne karmo nahi lAge ? uttara A che : karmo AtmAne je lAgyAM nathI paNa lAgelAM ja hatAM. 'lAgyAM' ' eTale nizcita samaya, amuka point of ime nakkI karavAmAM Ave che. paNa 'lAgelAM ja hatAM' ema kahetAM anAdikALa $ infinite timeno ullekha thAya che. AtmA che ane karma anaMtakALathI nigodamAM maLelAM ja paDyAM hatAM. ema na ja kahevAya ke amuka 330 mAnavatAnAM mUlya Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaye karma ane AtmA bhegAM thayAM. bhegAM ja hatAM ema svIkArIne AgaLa vadhavAnuM che. tame sonAnI khANa (goldmine)mAM jAo to tyAMthI nIkaLatI camakatI 2ja joIne tamane nahi lAge ke A sonuM che. sarasa che. tamane to ema ja thAya ke ghare vAsaNa mAMjavA kAma lAgaze. adhikArI kaheze : "bhAI sAheba ! A kAMI dhULa nathI. A to sonuM che." kaI avasthAmAM che ? dhULanI avasthAmAM che, gross elementnI sAthe sonuM maLeluM che. koI pUche ke kyAre maLyuM ? keTalAM hajAra varSa pahelAM maLyuM ? koNe meLavyuM ? zA mATe meLavyuM ? to zuM uttara maLaze ? sonuM dhULanI sAthe anAdikALathI bheguM hatuM ja, je samayane maryAdA ja na ApI zakAya. jevI rIte sonuM dhULanI sAthe maLeluM che ema AtmA karmanI sAthe maLelo che. koI pUche ke 'AtmAno janma kyAre thayo ? keTalAM karoDa varSa pahelAM thayo ?' e bicArAne philasUphInI kAMI khabara ja nathI. vijJAnano A eka siddhAMta che : jeno janma thayo enuM mRtyu thavAnuM ja. ApaNe kahIe chIe ke AtmA amara che to pachI AtmAne janma kyAMthI ? AtmAne koIe banAvyo nathI. jyAM banAvyo ema svIkAryuM tyAM eno aMta samajI ja levAno. jenuM sarjana thAya enuM visarjana thavAnuM ja. sarjana visarjana e eka vastunA be cheDA che. je AtmAno vinAza nathI enuM sarjana koNe karyuM ? construction = ane destruction A karmanI asarane lIdhe mANasanI vRttiomAM pheraphAra thAya che. karma nacAvata tema hI nAcata." = - A instinct koNa Ape che ? vRttio koNa UbhI kare che ? icchAo kema utpanna thAya che ? AtmA 52 ATha karmanI asara che ane dareka karmanuM pariNAma ane rUpAntara (result ane manufestation) judAM judAM che. dareka karma potAnA udaya pramANe manane nacAve che. tame karmanA hAthamAM AvI gayA pachI karmanA izArA pramANe ja tamAre nAcavuM paDe che. eka vAra tame vAhananuM selection karyuM, nakkI karyuM pachI vAhananA hAthamAM tame AvI jAo cho. TrenamAM besI gayA ane adhavacce taraMga Ave ke sTezana AvatAM pahelAM ja mAre UtarI javuM che to tame nahi UtarI zako, bIjA sTezana sudhI javuM ja paDaze. vacce gADI UbhI na 2he. tame ema kaho ke mArA manamAM thayuM ke lAva, vagaDAmAM UtarI jAuM, eTale meM sAMkaLa kheMcI. to kAM daMDa bharavAnuM kahe, pUrNASTaka 331 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAM gAMDAmAM khapI haoNspiTala bhegA thavuM paDe ! kalpanA AvI eTale kAMI adhavacce UtarAya ? tame plenamAM beThA, plena AkAzamAM UDavA lAge ane tame kaho I don't, like it, mane nathI gamatuM. mAre UtarI javuM che to nahi cAle. tamArA ekanI khAtara plena nIce nahi Utare. juo, paisA tame ApyA che, plena tame pasaMda karyuM che paNa beThA pachI tame ene AdhIna banI gayA. pachI tamAruM kAMI ja na cAle. evI rIte A jIva karmarUpI vAhanamAM goThavAI jAya che pachI karma pramANe uDDayana karavuM paDe che. tame kaho ke A nahi cAle to te nahi cAle, tamAre calAvavuM ja paDaze. A karmanI bhinna bhinna prakRtio che, enI pariNatio e ja instinct che. To be or not to be thavuM ke na thavuM, e prazranamAM ja AkhuM jIvana pUruM thaI jAya che. cittanI svasthatA, mananI samaja ane jIvanano tAga nathI maLyo e ja AvA prazno kare che. paNa karmavAda samajAI jAya to tamane To be astitvano anubhava thAya, Not to beno prazna ja nathI. jyAM caitanya dhabakAra karatuM hoya tyAM Not to beno prazna Ave ja kyAMthI ? jIvana jyAre koI instinct pramANe, koI vRti pramANe, koI dhakkA pramANe kAma karatuM hoya tyAre enI pAchaLa ATha karmomAMthI ekAduM karma kAma karI rahyuM hoya che. ajJAna hoya tyAre jANavuM ke jJAnAvaraNIya karma kAma kare che, bhUkha khUba lAgI hoya tyAre vedanIya karma kAma karatuM hoya che, vAsanAomAM mana bahu doDatuM hoya to vedohanIyano udaya samajavo. A karmonI prakRti shades judI judI che. eka eka karma mANasane kevI vicAraNAmAM ane jIvananI judI judI paristhitimAM mUkI de che ! AkhuM jagata karmanI asara influence pramANe kAma karatuM lAge che. hamaNAM amerikAmAM navuM drink nIkaLyuM che, 'ela esa DI' kahevAya che. Hippies khUba le che. e lIdhA pachI judA judA vicAronAM uDDayano Ave. paMdarame mALe beThelAne pINuM lIdhA pachI thAya ke huM pakSI thaI gayo chuM, A gagana mArA UDavA mATe che. ema karIne bArI AgaLathI hAtha lAMbA karI kahe : "A Uco'', e kyAM jAya ? TheTha nIce A jagata mRdu lAge, judA raMgothI raMgAyuM dekhAya, - 332 * mAnavatAnAM mUlya taLiyAmAM. keTalAkane vaLI havAmAna suvAsita lAge Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane padArtho pAradarzaka dekhAya. mana judI ja bhUmikAmAM jAya. pINAnI asara nIce AvatAM mAnavI pAgala bane che. e ene na karavAnuM prere che, dore che, ane kyAMka laI jAya che. e vakhate e vyakti je bhUla kare che, e vyakti nathI karatI paNa enA upara pelA pINAnI asara che eTale e kare che. ene khabara nathI ke drink enI pAse A karAve che. ema A jIva pelAM karmanI asarane lIdhe na karavAnuM kare che. ghaNAne ema thAya ke A na karuM, A sAruM nathI, choDavA lAyaka che. paNa e ghaDI AvatAM e karI bese che. enAthI thaI jAya che. kema thAya che ? je jAtanAM karma karyA che e jAtanI instinct UbhI thAya che. sArAmAM sAro mANasa gAMDA jevI vAto karavA lAge che. Avo DAhyo, Avo prajJa, AvI nAdAna ceSTA kema kare che ? e nAdAna ceSTA sAro mANasa nathI karato paNa enAmAM raheluM karma ene e rIte karAvI rahyuM che. koIka vAra enuM AyuSya pUruM thavAnuM hoya tyAre sArAmAM sAro ane DAhyAmAM DAhyo mANasa nAnI vAtamAM ApaghAtano vicAra karI bese che. baLavAna nimitta maLI jAya to e bacI paNa jAya che. upAdAna hovA chatAM nimittanI mahattA ane zreSThatA gaNavAmAM AvI che. bAkI karmano udaya to AvavAno ja. e vakhate dhyAna rAkhI vicAra karavo rahyo ke Avo udaya kema Avyo ? jJAnanI jAgRtimAM kayuM karma kevI rIte AvIne kaI rIte kAma karAvI rahyuM che enI samajaNa Ave che. ane e samajaNane kAraNe vicAra karato thAya ke A audoyika bhAvonI asara nIce mane kevA kevA vicAro AvI rahyA che ! mArA jevA mANasane AvA vicAro kema ? jyAre e audoyika bhAvanI asara pUrI thAya che. tyAre e pAcho mULa svabhAvamAM, jJAnamAM AvIne Ubho rahe che. AtmA jema jema karmathI vadhAre ladAya che tema tema saMsAramAM vadhAre paribhramaNa karato phare che, jema jema enAM karma ochAM thatAM jAya che tema tema e haLavo ane garavo banato jAya che. rAmAe aMdara A kharAba jaDa karma tattva bharI rAkheluM che eTale ja e apUrNa che. rastAno bhikhArI potAnI jhoLImAM kAgaLanA DUcA bhare, DabalAM bhare, paNa enI kiMmata - value jovA jAo to kAMI nathI. sonI noTa nAnakaDI hoya paNa e kevI kImatI ? pastInA DhagaleDhagalA mUko to paNa enI kiMmata na thAya. ema ApaNe keTaluM badhuM bheguM karyuM, paNa te pastI jevuM, dekhAya khUba paNa pUrNASTaka = 333 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma kAMI nahi lAge. hamaNAM UpaDavAno vAro Ave to badhuM mUkIne javuM paDe. Ama ne Ama rahI jAya. e TaLavaLato rahe, dekhato rahe, dubhAto rahe paNa ene kAma na lAge. eNe evuM bheguM karyuM che jene jIvanabhara sAcavavAnI ciMtA ane jAya tyAre sAthe kAMI na Ave. enI ciMtA keTalI ? aparigrahIne kevuM sukha ! sADA nave to UMghI jAya. tamane UMgha kema nathI AvatI ? ciMtA che. kAle zuM Avaze ? paisA kema goThavavA ? kyAM rokavA ? kyAM vyAja vadhAre maLaze ? jemAM invest karavA mAguM chuM e kaMpanI DUbI jAya evI to nathI ne ? e khAdhamAM jAya to mArA badhA zaeNro DUbI jAya. kaMpanIno eka zaeNra levo hoya to AkhI kaMpanInuM bajeTa ane balance sheet joI jAya. enAMmaeNnejiMga DirekTara koNa vagere badhuM vicAre. eka mATe keTalAnI ciMtA ? jene hajAronA ane lAkhonA zaeNra rAkhavA paDatA ze ene zuM sukhiyo kahevo ? hA, tame ene sukhI mAno cho ! koIke ThIka ja kahyuM : bahota vaNaja, bahota beTiyAM, do nArI bharathAra, usako kyA aba mArIe, mAra rahyA kiratAra. jene ghaNA vepAra hoya, gAmegAma ghaNI peDhIo hoya ene bicArAne to kiratAra pote ja mArI rahyo che; evAne tamAre mAravAnI zI jarUra che ? paNa tame to ati vyApAra karanArane sukhI mAno cho, paNa enA mana upara, enA jJAnataMtuo upara keTalI tANa paDI rahI hoya che enI to tamane kalpanAye zenI hoya ? jIvana na tUTyuM hoya topaNa tUTI jAya. A padArthane sAcavavAmAM, enI vyavasthA karavAmAM, AkhI jiMdagI upAdhi ka2vI paDe ane khUbInI vAta e che ke mRtyu Ave to be miniTamAM badhuM mUkIne cAlyA javuM paDe. badhuM Investment cAlyuM jAya ! A jIve keTaluM badhuM bheguM karyuM, keTalI badhI ciMtA karI, chatAM e bicAro apUrNa ja rahyo. have karavAnuM zuM che . je bahArathI bharyuM che te bahAra kADhavAnuM che. sonAne dhULathI juduM pADavAnuM che, AtmAne karmathI judo pADavAno che. AtmAnA eka eka pradezamAM anaMta karma bharAI gayAM che. AtmA jema jema karmathI bharAto jAya, vAsanAthI ladAto jAya tema tema e kSINa thato jAya che. karmavAsanAthI tene judo pADo to e zuddha thAya. sonAne dhULathI juduM pADo to zuddha suvarNa thAya. malina sonuM hoya ke AtmA, eno zuddha bhAva nahi 334 * mAnavatAnAM mUlya Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave. jeTalA pramANamAM azuddha tattva maLeluM che eTalI enI kiMmata ochI. jeTalA pramANamAM zuddha tattva vadhatuM jAya eTalI enI kiMmata vadhatI jAya. ApaNo AtmA jeTalA pramANamAM vAsanAothI, vRttiothI, vikArothI, karmathI, parigrahathI, saMgrahathI bharelo hoya teTalA pramANamAM adhyAtma dRSTie enI kiMmata ochI thatI jAya. duniyA konI kiMmata AMke che te na jozo. e to game tenI game te kiMmata kare ke kahe, paNa AdhyAtmika jagatamAM to je vAsanAthI apUrNa che e ja pUrNa che. konAthI apUrNa ? karmathI apUrNa. jenAM karma kharI gayAM, je karmathI zuddha thayo ane je karma vagarano banI gayo te ja pUrNatA pAmI gayo ! jevo hAtha choDo ke tarata e paTTIo tUTI jAya ane badhuM bahAra nIkaLI Ave. evI ja ApaNI mAnasika avasthA che. sArI sArI vAto aMdara rahI zakatI nathI, tarata bhulAI jAya che ane kharAba vAto eTalI badhI che ke bahAra nIkaLatI nathI. bhagavAnanI pAse zA mATe jaIe chIe ? kAraNa ke e pUrNa che. je kAMI emane karmanuM devuM cUkavavAnuM hatuM te emaNe cUkavI dIdhuM. emaNe kahyuM : laI lo.' tame jyAre cukavavA beso tyAre leNadAro hAjara ja hoya. zAhukAra pAse levA jAya paNa pArTI khalAsa ja thaI hoya to loko zuM kahe ? "have enI pAse zuM che ? nakAmo peTrolano kharaco thaze. hamaNAM paisA Ape tema nathI." jevI lokone khabara paDe ke AsAmI cUkavavA taiyAra che to leNadAro doDAdoDa karI mUke. "cAlo, have e devA mATe taiyAra thayo che to ApaNuM leNuM ApaNe pahelAM laI laIe." je mANasa karmanA devAthI chUTo thavA mAge che enI pAse kama levA Ave che, "mAruM pahelAM ApI do." je dharmanA mArge jAya tene bahu musIbata paDe che, je sAce mArge jAya tene bahu du:kha paDe ane je AtmAne mArge jAya tene na dhArelI vipattio AvIne kasoTI kare che. tyAre loko zuM kahe ? "juo, dharmIne ghare dhADa paDI ane pApIne ghare peMDA." vAta sAcI che. prAmANikane ApavuM che ane devALiyAne ApavuM nathI. A to taiyAra thaI gayo che "laI lo, have huM jAuM chuM, huM AkhA vizva (gravitation)nA karmanA niyamamAMthI chUTo thavA mAguM chuM." bhagavAna mahAvIra trIza varSa gRhasthAzramamAM rahyA, tyAM sagavaDa ane sukhanI choLo UchaLatI hatI. paNa je divase dIkSA lIdhI te rAtathI ja upadravo pUrNASTaka * 33pa Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarU thayA. sADAbAra varSa sudhI AkarI kasoTI thaI. nirmaLa thayA, mukta thayA, to dukhane badale AnaMdarUpa banI gayA. eka DozImA karmavAdamAM samaje nahi ane AvIne kahe : "bicArA mahAvIra to du:khI du:khI thaI gayA." ene bhagavAna upara dayA AvI ! gharamAM trIza varSa sudhI rahyA tyAM sudhI du:kha na paDyuM ane bicArA sAdhu thayA eTale du:khI ja du:khI." tripRSTha vAsudevanA bhavamAM emaNe nokaranA kAnamAM sIsuM reDAvyuM hatuM te karma jhabakIne AvyuM. "lAva, Aja huM tamArA kAnamAM khIlA nAkhuM." bhagavAna samatA rAkhe che. "le tuM paNa laI jA. tuM khIlA nathI mArato, devuM le che." devuM ja devAnuM hatuM, bAkI kAMI nahi. na manamAM dveSa, na dhikkAra ke na tiraskAra ! ApaNane to eka kIDI karaDe ane UMcA-nIcA thaI jaIe. sAmAyika nahi karI zako, mALA nahi gaNI zako. dhyAnamAM ho ane pahele navakAre kIDI caTake to zuM tame traNa navakAra sudhI kIDIne lohI pIvA dezo ? TAima bahu lAMbo nathI paNa tame keTalI dhIraja rAkhI zako ? tame to kaho "zubhasya zIghram." pahelAM ene kADho ! jema jema karmathI prabhu khAlI thatA gayA tema tema pUrNa banatA gayA. pUrNatAnI A eka navI viziSTatA che. je AtmA karmathI apUrNa bane che, badhAM ja karmone khaMkherI nAkhe che, aMdara bharelAM karmone kADhI nAkhe che te aMdarathI pUrNa thato jAya che. mATe ja verajherane, jUnA lezone kADhI nAkho. koI yAda karAve to kaho : have e vAtane javA do. bhUlI jAo. jhaghaDA thayA hatA, thayA haze, kaI sAlamAM thayA hatA ? 1960mAM thayA hatA, to atyAre 1968 cAle che, ATha varSa thaI gayAM. evo kayo mUrkha haze je jUnA ghAne kApo karIne pAcho jIvato kare ? loko jUnI jUnI vAto ja yAda karatA hoya che. AmaNe mane Ama kahyuM, ApaNe mAruM apamAna karyuM." AvI jUnI vAto magajamAM bharIbharIne ApaNe skUrtimaya, suMdara, tAjI vAto vasAvI zakatA nathI. suMdara tAjI vAtone lAvavA ane vasAvavA A saDelI vastuone kADhavI paDaze. - tamAre koInI sAthe pAcho sAro saMbaMdha thayo hoya to bIjA AvIne yAda karAve : "tame enI sAthe besatA thaI gayA ? tamAre to enI sAthe 336 % mAnavatAnAM mUlya Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhaghaDA thayA hatA ne ? bhUlI gayA ?" zuM evuM viSapAna karAvanArA nathI ? paNa je DAhyA che e to kahe : "bhUlI jAo.' jeTalA herAna karanArA che e badhAya leNiyAto che. jo leNiyAta na hoya to tamAro ane eno bheTo thAya ja kema ? tamAre ane ene saMyoga thAya ja kema ? leNiyAta che to saMyoga che. leNiyAtone je levuM hoya te bhale laI jAya; paNa tame tamArA mananI sthiratA rAkho. e vakhate vadhAre dveSa, vadhAre tiraskAra, vadhAre klezanI pastI AtmAmAM na bharo to ja sArI vastu mATe tyAM avakAza raheze. je khAlI che, jeno karmano kacaro nIkaLI gayo che e AnaMdathI pUrNa che. dveSathI apUrNa eTale premAnandI pUrNa ! eka kUvAmAMthI gAmanA mANaso pANI ane kacaro kADhatA hatA, kUvAne khAlI karatA hatA. pUchyuM : "zuM karo cho ?" 'kUvAne suMdara pANIthI bharavo che." pUchyuM : "kevI rIte ?" kahe : "A kacaro, gaMduM pANI ame ulecIne kADhI nAkhIzuM to pAtALakUvAmAMthI navo pravAha (flow) phUTaze. jyAM sudhI A kacaro che ane gaMduM pANI che tyAM sudhI pAtALanuM navuM pANI aMdara nahi Ave.' nirmaLa pANI Ave kyAre ? kacaro, gaMduM pANI nIkaLe tyAre; apUrNa thAya tyAre pUrNa thAya. kacaro kADhyA vinA chUTako nathI. kacaro rAkhavo ane pUrNa banavuM e be kadI banatuM nathI. vera rAkhavuM, dhikkAra rAkhavo ane dharma karavo e kadI nahi banI zake. jene dharmI banavuM che ene to badhuM ja kADhavuM joIe, khAlI thavuM joIe. apUrNa thayo eTale pUrNatA aMdarathI UbharAze. paNa jo tame pUravA mAMDazo, bahA2thI bharavA mAMDazo, uparathI kacaro nAkhavA mAMDazo to dhIme dhIme ochuM thaze, kSaya thaze ane adhUruM thaI jaze. je aMdarathI pUrNa banIne AnaMdasvarUpa banyA che e pUrNAnaMda AtmAono A adbhuta svabhAva che. adbhuta zA mATe ? kAraNa ke jagatamAM AvuM kadI banyuM nathI, jagatamAM to kAMI juduM ja bane che. jagatamAM vastuothI bharAyelo mANasa pUrNa kahevAya che jyAre ahIM apUrNa mANasa pUrNa bane che. A vAta jagatamAM adbhuta ane AzcaryakAraka che. ApaNo atyAra sudhIno abhyAsa, saMskAra ane vicAra, duniyAmAM je bharelo che, vadhAre sAdhanavALo che ene pUrNa kahe che. loko zuM kahe che ? "tamane zuM khAmI che ? tame to pUrepUrA sukhI cho." sukhI to kharA paNa pUrepUrA sukhI ! pUrNASTaka %0 337 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , , chA atyAra sudhI jamaNA hAthe lakhatA AvyA cho, have DAbA hAthe lakhavAnI jarUriyAta UbhI thAya to zuM thAya ? akSara jaladI paDatA nathI ane paDe to akSaro sIdhA AvatA nathI. ema atyAra sudhInI bharavAnI, saMgharavAnI Teva, rastAmAM DabaluM paDyuM hoya toya ko'kavAra kAma lAgaze samajIne vINavAnI Teva che ene choDavI paDaze. saMgrahanI vRttimAMthI nIkaLavuM paDaze. AtmA jema jema vRttio, viSayo ane vAsanAothI bharAto jAya tema tema e potAnA svabhAvane ocho karato jAya che. vAsanA, vRttio, vicArothI khAlI thAya to ja aMdarathI bharAya. khAlI AtmA bharAI jAya che ane bharAyelo AtmA khAlI thAya che. duniyAnA dareka dharmamAM, bhASAmAM sArA mANaso thayA che. sArA mANaso na hoya to e deza, e prajA jIvI ja na zake. aMdaranI pUrNatA bahAranA vaibhavanA bhabhakAno upahAsa kare che. mAnavI evI kakSAe pahoMce che tyAre sonuM paNa emanI AgaLa zaramAI jAya che. prabhunA caraNomAM sonuM paNa ALoTatuM hatuM, kahe : "mArA upara paga mUko to huM paNa dhanya thaI jAuM." jeNe badhuM choDyuM enA caraNa AgaLa kamaLa paNa sonAnAM thaI gayAM. AtmAnI A bhUmikA che. A bhUmikAno sparza thatAM sonA pratyenI mUcha, mamatA nIkaLatAM vAra nahi lAge. - bharata mahArAje bharAvelI suvarNa ane ratnanI pratimAone guphAmAM mUkavI paDI. zA mATe ? lokonAM mana bhagavAnane jovAne badale ratna ane sonAne jovA lAgyAM. bhagavAnane ja loko vecI khAvA taiyAra thayA. lokomAM akkala nathI. pharI pAchA sonA-cAMdInA bhagavAna banAvavA lAgyA. paisA adhdharanA Ave eTale buddhi paNa sadhdhara thavAne badale adhdhara thAya. derAsaramAM corono vadhAro kare. pachI chApAmAM Ave ke bhagavAna corAI gayA. bhagavAna nathI corAyA, sonuM ane cAMdI corAyAM che. bhagavAna te kadI corAtA haze ? bhagavAnane coranAro to tarI jAya. paNa e to sonA-cAMdIno cora che. arabastAnamAM rAbiyA nAmanI sajjanabAIne paramAtmAmAM khUba vizvAsa. eno niyama ke rojanuM joIe eTaluM rAkhe, bAkInuM ApI de; saMgraha nahi, saMgraha kare to levAvALA Ave. jyAM saMgraha tyAM kIDIo. 338 * mAnavatAnAM mUlya Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka dhanikane thayuM ke rAbiyA 'bicArI' bahu garIba che, roja bhagavAnanuM nAma le che paNa bicArInI garIbI TaLatI nathI. azaraphIothI bharelI, jarInI nAnI thelI laIne e rAbiyAne bAraNe Avyo. vicAra Avyo 'Ane ApavI kema ?' enI hiMmata ja na cAle. rAbiyAnAM teja, ekAgratA ane prasannatA AgaLa e pote ja nAno lAgavA lAgyo. enI AgaLa A vastu dha2vI kema ? eTalAmAM rAbiyAnA aMtevAsIne Avato joyo. eNe pUchyuM "zAhukAra, Apa ahIM kema UbhA cho ?" "bhAI ! mAre A bheTa dharavI che, rAbiyAne A azaraphIo dharavI che. mAruM A kAma tame na karo ?'' eNe hA kahI ane aMdara ApavA gayo. : praNAma karI rAbiyAne kahyuM : "rAbiyA ! Apane eka dhanavAna zeTha kAMIka bheTa dharavA mAge che." "zuM bheTa dharavA mAge che ? AtmAnI kAMI vAta Ape che ? koI navo saMdezo lAvyo che ? mArA manamAM vaselAnI koI vAta che ?'' "nA nA, e to eka nAnI azaraphIonI thelI laIne Avyo che.' rAbiyAe kahyuM : "tuM ATalA divasathI mArI pAse Ave che chatAM mane samajato nathI ? azaraphIo rAkhIza to coro AvavA mAMDaze. pachI ahIM AvanAra lokonI AMkhamAM prabhuno prema nahi; paiso haze; zraddhA nahi, sonuM haze. "tuM sAMbhaLa ?, je bhagavAnane nathI mAnatA, je IzvaranA virodhI che emane paNa khAvA-oDhavA ane rahevA maLe che to je covIse kalAka bhagavAnanA guNa gAya che, enA caraNomAM jeNe potAnuM jIvana ApI dIdhuM che ene zuM khAvA, pIvA ane rahevA nahi maLe ? nathI mAnatA ene jo maLe che to huM to ene mAnanAra chuM ! mane nahi maLe evo mAre avizvAsa zA mATe rAkhavo joIe ?'' AvI asIma zraddhA keTalI sAdhanA pachI Ave che ? AvI zraddhAno udaya thayA pachI vAto paNa enI, vicAraNA paNa enI, svapnAM paNa enAM. jIvanamAM ko'ka evI paLo to AvI haze jyAre thayuM haze ke have kAle zuM karIza ? pachI baeNnkanA paisA bharavAnA hoya ke koI AsAmInA paisA cUkavavAnA hoya; ghare lagna prasaMga Avyo hoya ke koI sArA prasaMge koIne ApavAnuM hoya. tamane ema kadIka to thayuM ja haze ke kAle zuM karIzuM ? koNa jANe kema, rAtanA agara savAranA koI Ave ane tamane e vastu ApI jAya. tame zuM kaho ? 'bhagavAne lAja rAkhI.' tamArAmAM tamane pUrepUro vizvAsa haze to e vizvAsa vastune kheMcIne, lAvIne tamArI AgaLa mUkI deze. pUrNASTaka * 339 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa mANasa pAse evo vizvAsa nathI. dareka bAbatamAM zaMkA, dareka kAma zaMkAthI ja zarU karavAmAM Ave to te pAra kema Utare ? zaMkA ane kaMkA e to darzanAcAranA aticAra gaNavAmAM AvyA che. je kAMI kAma karo te zraddhAthI karo to ja tame jarU2 pAra UtarI jAo. tarka nukasAna paNa karyuM che, koI bAbatamAM e daDhatAthI vizvAsa ja karI zakato nathI. badhI bAbatamAM bhayathI vicAre, "A thaze ke nahi thAya ?" "nahi thAya' e vAkya chelle Ave che eTale lagabhaga chelluM vAkya ja UbhuM rahe. paNa je nakkI karIne jAya che, "thaze ja' ene saphaLatA maLyA vinA rahetI nathI. A zaMkAonA kacarAne kADhIne khAlI thAo, apUrNa bano to zraddhA aMdara AvIne nivAsasthAna karaze. jyAM zraddhA AvIne vasI tyAM pAra vinAno prakAza che. - Aje eTalA badhA maMtro zarU thayA che ke mULa tattva ja cAlI gayuM. ko'ka devalAno gaNe, ko'ka devalIno gaNe. ema karatAM mULa maMtra "namo arihaMtANa"nI zraddhA cAlI gaI. ene khabara nathI ke duniyAnA badhA ja devo ane devIo arihaMtanA, jeNe aMdaranA zatruone haNI nAkhyA che tenA caraNonuM prakSAlana karI rahyA che. jenA caraNomAM devadevIo besIne ArAdhanA kare e arihaMta tamArA manamAM vasyo che ? to bIjA devadevIonI zI jarUra ? paNa ApaNane ema ke "namo arihaMtANaM' e to common maMtra che, ApaNane to special maMtra joIe. have e special maMtra kyAMthI kADhavo ? eTale bApaDA mahArAjo AgaLa pAchaLa OM hI AvuM kAMIka goThavIne Ape ke laI jA, A tAre mATe special maMtra. mANasane zraddhA ApavAnI che. jema daradI DaoNkTaranI pAse jAya ane kahe : "sAheba, A davA kAmanI nathI, bIjI Apo." DokTara zuM kare ? bIjo raMga nAkhI Ape, bIjuM kare paNa zuM ? mane lAge che ke navakAra jevo zaktizALI ane mahAmaMtra eke nathI. roja evI zraddhAthI gaNo ane kaho : "A ja mAruM sarvasva che." jyAM arihaMtane nAme na thAya to bIjAnA nAme zuM thaI zake ? paNa e vasI javuM joIe. jyAM sudhI zaMkA paDI che tyAM sudhI siddhi thatI nathI. siddhi ane zaMkAne saMbaMdha ja nathI. jyAre zaMkA kADhI nAkho cho tyAre ja siddhi avatare che. pahelAM tame zaMkAne ane viSayonA kacarAne kADhI nAkho. eTale apUrNa banazo. jyAM apUrNa banyA pachI pUrNa banavAmAM vAra nathI lAgatI. 340 % mAnavatAnAM mUlya Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ++++ 34. pUrNASTaka (7) parasvatva kRtonmAthA bhUnAthA nyUnatekSiNa / svasvatvasukhapUrNasya, nyUnatA na harerapi / / je pArakuM che ene potAnuM mAne, enA upara svAmitvano adhikAra kare, ene potAnAmAM samAvI de ane pArakAmAM pote ekarUpa banI jAya, A che unmAda avasthA. jyAM sudhI pote potAnI avasthAmAM hoya tyAM sudhI e svastha che paNa jyAM pArakI vastumAM svatvano ane svAmitvano adhikAra Ave eTale unmAda utpanna thAya. khaccara upara nAnI pAlakhImAM viThobAnI pratimA goThavI bhakto eka maMdirathI bIje maMdira laI jaI rahyA hatA. bajAra Ave tyAM badhA dukAnadAro praNAma karavA UbhA thAya. vAjAM vAge, Dhola vAge ane cAre bAjuthI zeThiyAo UtarI UtarIne darzana karavA Ave. khaccarane thayuM : ATalA ATalA loko mArI AgaLa cAle, Dhola, nagArAM vAgI rahyAM che, are, mArI pUrNASTaka * 341 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to mane kiMmata ja nahotI, mArA to bhAva jabarA che ! khaccara raMgamAM AvI gayuM. Dhola vAgatuM jAya ane khaccaranA paga tAla purAvatA jAya. khaccara khaccara na rahyuM. tyAM maMdira AvyuM, pratimAne utArI khaccarane chUTuM karyuM. khaccara to chAtI kADhatuM bajAramAM gayuM. cAlo, pelA vepArIone tyAM jAuM, manabhAvatI vastumAM moDhuM nAkhyuM ane peTa bharIne khAI lauM. moDhuM nAkhyuM tyAM to dukAnadAro mAravA ja mAMDyA. have khaccarane khAvA de ? khaccara e na samajyu ke Dhola vAgatAM hatAM, vaMdana thatAM hatAM e sanmAna tane na hatuM, tArA upara je tattva hatuM tene hatuM. tuM judo hato, e tattva juduM hatuM. viThobAnI pratimA tArA upara hatI. tuM kyAM viThobA hato ? tamArI pAse paiso Ave. sattA Ave ke je. pI. (J.P)nI padavI Ave to loko savArathI sahI karAvavA Ave. tamane thAya "vAha vAha ! mAre tyAM to lokonI katAra lAge che !" manamAM unmAda AvI jAya. are bhAI ! koI tArAM darzane nathI AvatuM. zA mATe Ave che ? tArI pAse je pharaphariyuM tane sarakAra taraphathI maLyuM che tene lIdhe Ave che. vastu ane pote, A bene judAM pADavAM joIe. judAM pADI zakatA nathI - jIvananI ajJAnatA tyAM ja che. pArakAne maLatuM mAna potAne mAnI le che. pahelAMnI A vAta che. garIba bhAI, bahenane tyAM gayo. bahene jema tema jamADIne ravAnA karyo. bhAI dhaMdho karavA bahAragAma gayo. dhanavAna thayo. pAchA vaLatAM bahenane tyAM gayo. bahene umaLakAbhera svAgata karyuM. sanmAna karyuM. jamatI vakhate bhAIe bhANA AgaLa gInIo goThavI. bahene pUchyuM : "tuM A zuM kare che ?" "kema ? jemane mATe A bhojana che temane goThavuM chuM. A mane kyAM che ? traNa varSa pahelAM paNa huM ja hato tyAre roTaloya pUro nahoto. Aje pAMca pakavAna, mIThAIo che A badhuM gInIone nathI ? sonAmahoro ! tame peTa bharIne khAo, tamAre mATe Aje rasavaMtI rasoI che, mAre mATe to roTalo hato." ko'kavAra ko'ka vastune lIdhe mAna maLe, sanmAna maLe, pujAya, puchAya. paNa A jIva kevo ajJAnI ! e mAnI le : "oho, mAro bhAva keTalo badho ! zuM mAna maLI rahyuM che !" manamAM phulAya, chAtI kADhIne phare. emAM kadIka koI apamAna, kare, bolAve nahi to joI lo enuM moTuM ! tamArI sAme paNa nahi jue. mAruM apamAna ? mAna ke apamAna tane hatuM ja kyAM ? paisA hatA, paisAne mAna hatuM. paisA gayA, tuM to pAcho eno e ja. paisA gayA, mAna gayuM to have apamAna sivAya zuM rahyuM ? 342 * mAnavatAnAM mUlya Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArakI vastu upara A jIva mamatva AropaNa kare che. jema jema ene potAnI banAvato jAya che tema tema bhUkha UghaDatI jAya che. pachI e bhUnAtha hoya ke rAjAone rAjA hoya paNa ene badhe nyUnatA dekhAya, manamAM ochuM lAge. potAnA rAjyamAM, potAnI vastuomAM badhe ochuM lAge. mArI pAse keTaluM badhuM ochuM che, pelAnI pAse keTaluM badhuM che ! eka rAjA moTuM lazkara laIne yuddha karavA nIkaLyo. rastAmAM eka masta ciMtaka beTho hato. rAjAe praNAma karyAM. ciMtake UMcuM joyuM, "rAjana ! kyAM cAlyA ?'' "bIjA deza upara caDhAI karavA.' "zA mATe ?'' 'vijaya meLavavA.'' '"pachI zuM karazo ?'' 'bIjo deza jItavA nIkaLaza." "tyAMthI kyAM jazo ?'' ''tyAMthI AgaLa vadhato jaIza." "ATalA badhA dezo jItyA pachI zuM karazo ?" "pachI ArAma karIza. pachI chellA divasomAM zAMtithI jIvanayAtrA pUrI karIza.' ciMtake hasIne kahyuM : "ATaluM yuddha karIne, ATalA mANasono saMhAra karIne, ATalI lohInI nadIo vahAvIne pachI paNa zAMti levAnA ho to AjathI ja zAMti kema letA nathI ? Aje tamArI zAMtine tamArA sivAya koNa naSTa kare che ? tamAre atyAre zuM ochuM che ? khAvA bhojana che, moTo rAjya bhaMDAra che, rahevA mahela che, zarIra DhAMkavA suMdara vastro che to pachI tamArI zAMtimAM koNa ADuM Ave che ?'' 'vaLI zuM tamane khAtarI che ke tame jIta meLavIne pAchA Avazo ja ?'' rAjA to AgaLa vadhyo, yuddha karyuM. yuddhamAM e mAryo gayo. mahelamAM zAMti na maLI to zAMti ene raNanA smazAnamAM maLI. mANasamAM rahelI nyUnatAnI dRSTine lIdhe e AkhI jiMdagI sudhI doDAdoDa kare che. e nathI doDato paNa enAmAM ochapa che, e doDAve che. zuM nyUna che e ene khabara nathI. paNa nyUnatA satata lAgyA kare che. potAnA mApano potAne ja khyAla nathI. tame muMbaI AvyA tyAre zuM vicAra hato ? pacAsa hajAra rUpiyA maLI jAya, 2hevA mATe Dabala rUma maLI jAya to sarasa, zAMtithI jIvazuM. Aje pacAsa hajAra upara keTalAya mIMDAM vadhI gayAM paNa zAMti nathI. mANasa mAne che ke mArA jeTalI akkala koInAmAM nathI ane sAmA mANasanA jeTalo paiso potAnI pAse nathI. paisAmAM ochA ane akkalamAM vadhAre. nAnuM bALaka zuM kahe ? "pappA, tame nahi samajo. mammI, tuM zuM karavA mAthAphoDa kare che ? tuM A bAbata nahi samaje.'' pUrNASTaka * 343 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "hA bhAI ! tuM ja badhuM samaje che, ame nahi samajIe." A vAta paisAmAM hoya to sArI che. paNa nA, paisAmAM UMdhuM che. tyAM to huM garIba chuM, A keTalo paisAdAra ! amArI pAse to mAMDa lAkha rUpiyo haze. bIjAnI gaNatarImAM potAne nAcIja mAnI lIdho che. potAnI bAbatamAM nyUnatAne ja jue, ochuM ja dekhAya. lagnanA receptionmAM tame joyuM haze ? sarasa hIrAnA hAra paherIne bAI AvI hoya paNa enI najara potAnA hAra upara nahi, paNa bIjAnA hAra upara hoya - "eNe kevo sarasa kImatI hAra paheryo che !' "pArake bhANe lADavo moTo." bIje ThekANe vastu sarasa dekhAya, tamAre ghera kAMI paNa na lAge. Ama laghutAgraMthi (Inferiority complex) vadhe. A laghutAnI ciMtAmAM AkhI jiMdagImAM kadI aMdaranI pUrNatAno anubhava ja na kare. pArakI vastuone potAnI banAvIne, enA upara mamatva rAkhIne bhUnAtha banI gayA, duniyAnI dRSTie moTA banI gayA, paNa aMdara nyUnatA ja che. aDhAra varSa pahelAMnI vAta che. huM eka gAmaDAmAM hato. tyAM eka musalamAna bhAI TinanA DabbAo repair kare. sAMje pAchA AvatAM e rastAmAM maLe. hAtha joDe. pUchuM, "miyAM, kaisA hai ?" kahe, "allAkI barakata hai." AkhA divasamAM e rUpiyA, savA rUpiyAthI vadhAre nahoto kamAto. paNa enA vicAromAM barakata hatI, vRddhi hatI. tamane ? rojanA pacIsa-pacAsamAM paNa barakata na lAge. koI pUche : kema cho ?" zuM kaho ! "marI gayA ! sarakAre mArI nAkhyA." mukhamAM AnaMdano zabda nahi. sAruM che, zuM khoTuM che ? khAvA anna che, paheravA vastro che, rahevA makAna che. AthI vadhAre zuM joIe ? nAma kahenArA keTalA ? puNiyAnI mUDI keTalI ? sADAbAra dokaDA, paNa masta. be AnAmAM barakata, AnaMda ja AnaMda. bhagavAnanI vANI sAMbhaLe, bhakti kare, pravacana sAMbhaLe ane sAdharmika bhakti paNa kare. khavaDAvIne khAya. e sADAbAra dokaDAmAM masta ! tamane sADAbAra rokaDA maLe toya phariyAda ! A harIphAInA yugamAM mANasa doDI doDIne kayA raNamAM khalAsa nahi thAya e ja prazna che. Aje AnI sAthe harIphAI to kAle pelAnI sAthe. 344 mAnavatAnAM mUlya Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatAnuM sukha, zAMtinuM sukha, mananI aMdara rahelA saMtoSanuM sukha. A sukha konuM che ? tamAruM che. - AMtarika guNo jema jema AvatA jaze, aMdara khIlatA jaze tema tema svatvanA sukhathI pUrNa banatA jazo. pachI iMdranI samRddhi jovAthI paNa tamane manamAM nyUnatA nahi lAge. pachI thaze, iMdranI saMpatti hoya topaNa mAre zuM ? huM to mArI saMpattimAM masta chuM. potAnA sukhamAM pUrNa thAya pachI ene koInIya saMpatti aDatI nathI. AtmAne paramAtmAno sparza thatAM krodha, mAna, ahaMkAra ane tRSNAmAM jhaMkhatuM zarIra paramAtmAmAM lIna banI evuM ekarasa bane che ke AtmA ja paramAtmarUpa suvarNanI zuddhatA anubhave che. jenuM jIvana divyatAnA sparze suvarNa banyuM nathI e rAjA hovA chatAM nyUnatA anubhave che, jyAre svanA sukhamAM pUrNa banelA AtmAne kyAMya nyUnatA dekhAtI nathI. tamArAmAM je bhagavaMta svarUpa che eno anubhava karo. pArakI vastune potAnI mAnIne je rAjA banyA che te rAjA banavA chatAM temanA manamAM UNapa ane hRdayamAM bhikSuka vRtti che. sukhI, pUrNa sukhI te ja che je svasattAmAM svastha che. pUrNASTaka * 345 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35. pUrNASTaka (8) kRSNe pakSe parikSINe, zukle ca samudaJcati / dyotante sakalAdhyakSaH, pUrNAnandavidhoH kalAH / / A paNe AtmAnA uttaraguNo vize sAmAnya jANatA hoIe paNa mULa guNo vize ajJAna chIe. ApaNe mULane choDIne DALone pakaDIe chIe. DALo game teTalI moTI hoya paNa mULanI barAbara na thAya. AtmAnA mULa guNo jANavAthI, uttaraguNo jIvanamAM sahaja rIte ja AvatA jAya. mULa guNono khyAla AvatAM nIti, sadAcAra to sahaja banI jAya. ene mATe bahArathI ladAyelA sarakAranA kAyadAono koI artha nathI. aMdaranI jAgRtithI e vicAre che : huM svarUpe pUrNa zuddha hovA chatAM A kevA dhaMdhA karI rahyo chuM ? potAnA gunhAthI potAne ja zarama Ave evI paristhiti jyAM sudhI utpanna na thAya tyAM sudhI bahAranA kAyadAono zuM artha ? 346 * mAnavatAnAM mUlya Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahArathI sArA thavA mAMDIe tyAM ja du:kha UbhuM thAya che. aMdara palaTo Ave nahi to bahAranI vastu keTalIka cAle ? bImAra mANasane sArAM kapaDAM paherAvIe, kolana-voTara chAMTIne, pAvaDara copaDIne tAjAmAjo karI besADIe to e kolana-vaoNTara ane pAvaDaranI surakhI kyAM sudhI rahevAnI ? bImArI aMdara paDelI che, palaTo aMdara lAvavAno che. samAjamAM bIjuM badhuM ghaNuM vadhI gayuM paNa aMdaranA palaTAno abhAva che. eTale ja devadevIo khUba vadhyAM che, devatA guma thayA che. devatA guma thAya tyAre ja devadevIo potAnuM sthAna jamAve. devatA eka ja hoya - niSThA. devadevI aneka hoya - zaMkAo. jene ekanuM jJAna thayuM te aneka jANe paNa jene ekano khyAla nathI te anekamAM aTavAI jAya che. AtmAnuM mULa svarUpa zuM ? saccidAnaMda. e A bhUlI gayo ane bAhya vastuo enI AsapAsa cAre bAjuthI pharI vaLI. bAhya vastuono saMgraha vadhato ja gayo. lokoe tArI vastaonAM vakhANa karyA ane te mAnI lIdhuM ke A ja sukha che. lokoe tane bhoLavyo, tuM bhoLavAI gayo. Thaga zuM kare ? bALakanA hAthamAM pAMca-pacIsa cokaleTa pakaDAvI de ane dhIme rahIne enA hAthamAMthI sonAnuM kaDuM sarakAvI le. hAthamAM candy ke cokaleTa AvI eTale bALaka rAjI rAjI thAya, kUdato kUto jAya, ghare AvI kahe : mammI, juo, huM keTalI badhI candy lAvyo ! mammI jue ke candy AvI paNa kaDuM sarakI gayuM. bALakanI jema A jIva vastuo bhegI kare, rAjI rAjI thAya. oho! keTalA paisA, keTaluM dhana, keTalI samRddhi, keTalI kIrti ! muMbaI Avyo tyAre dorI loTo hato, bIjuM kAMI nahi ane Aje...rAjI rAjI thAya. muMbaI Avyo tyAranI vAta yAda kare, AjanI avasthA sAthe sarakhAve, potAnA baeNnkanA ekAunTane joI ghelA ghelo thAya. badhuM AvyuM paNa kAMDAmAMthI jJAna, darzana ane cAritryanuM karyuM to sarakI gayuM. bhegI karelI candy ane cokaleTo to ogaLI javAnI. A havA ja evI che e badhAne ja lAgu paDe. pachI e sAdhu hoya ke saMsArI; upAdhyAya hoya ke AcArya; A zaradInI havA badhAne lAge. pudgalaprAptinA pravAhamAM badhA ja taNAya. ApaNo na taNAIe to zuM kahe ? pUrNASTaka * 347 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamane vahevArano khyAla nathI, ekalA nizcayamAM ja beThA cho. vyavahAramAM jema cAlatuM hoya ema karo. pravAhanI sAmA na thAo." cAre bAju pudagalanI ja mahattA, Ice cream candynI ja pratiSThA. mULa vastu ja guma. ApaNe mULa vastune zodhavAnI che, jANavAnI che. amAsamAMthI pUrNimA prati prayANa karavAnuM che. kRSNa pakSanuM aMdhAriyuM kSINa thatAM ane zukla pakSanA ajavALiyAno udaya thatAM sarva jagata samakSa pUrNAnaMdarUpI caMdramAnI kaLA soLe kaLAe khIlI UThe che. duniyAmAM kRSNapakSa eTale caMdramAnI kaLAno dhIre dhIre asta ane zuklapakSa eTale caMdramAnI kaLAno dhIre dhIre udaya. jaina tattvajJAnamAM A vAta AtmAnA guNane lAgu paDe che. jenA bhavabhramaNanI maryAdA hajI nakkI na thaI hoya evA prakAranA jIvane kRSNapakSavALo jIva kahevAya. jyArathI samyakatva thAya, hRdayamAM samajaNabharI zraddhAno prakAza thAya, tyArathI e zuklapakSI kahevAya. abajo maNa aMdhArA karatAM ratIbhAra prakAza vadhI jAya. mithyAtvagheryA hRdayamAM AtmajJAnano eka taNakho pragaTe e samyaktva. samyaktva tarAmanA bhede pAMca prakAranAM che. pAMca prakAramAMthI game te samyakatva hoya paNa e taNakho aMdhArAbharI guphAmAM ajavALuM kare che. bhoLAnAthe zuM gAyuM ? "eka ja de cinagArI." eka cinagArI maLe to badho ja kacaro saLagI jAya, paNa cinagArI kyAM che ?" gAmaDAmAM dIvAsaLI na hoya to zuM kare ? paDozamAM cUlo cAlato hoya to emAMthI chANAmAM eka aMgAro laI Ave, enAthI AkhAya gharanI rasoI thAya. eka taNakho Ave to jIvana AkhuM uSmAthI bharAI jAya. he mahAnala ! he paramAtmA ! tArI pAse pUrNa samyaktva-sAyika samyaktva che enAmAMthI mAtra eka taNakho mAguM chuM. A cinagArI na maLe to badhuM maLyuM, na maLyA barAbara che, ane e maLI jAya ane kadAca duniyAnI harIphAImAM AgaLa na nIkaLo toya kaMI vAMdho nahi. je mATe AvyA hatA te to maLI gayuM ! A samyaktvanI anubhUti pachI ja janma-maraNanA pherA nakkI thAya. A samyaktva pachI game evo pApI hoya topaNa e ardhapudgala parAvartamAM to mokSe jAya ja. 348 * mAnavatAnAM mUlya Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgalaparAvarta eTale A cauda rAjalokamAM jIva eka ThekANethI marIne, bhamIne pAcho enI bAjumAM Ave, ema karatAM karatAM cauda rAjalokanuM cakkara pUruM kare tyAre eka pudgala-parAvarta. copATImAM janma lIdho pachI pAyadhunImAM janma le ema nahi, paNa copATImAM je ThekANe janma lIdho enI bAjumAM hajAro bhava bhamIbhamIne Ave ane tyAM janma le, ema karatAM karatAM cauda rAjalokanA badhA pradezo pUrA kare tyAre eka cakkara pUruM thAya. habakI javA jevI vAta che ! paNa nA. samyaktva thAya pachI e jIvanA bhava nakkI thAya. samyaktva thayA pachI vadhAremAM vadhAre ardhapudgala-parAvartamAM to A jIva mokSe javAno ja. koI jIva pragatinA mArge tIvratAthI jato hoya, sAdhanA utkRSTa karato hoya to sAta ke ATha bhavamAM paNa mokSe jAya, nahitara chevaTe ardhapudgalaparAvartamAM to jAya, jAya ane jarUra jAya. AvuM samyaktva jene thAya e jIvane zuklapakSI kahevAya. je ghaDIthI AtmAmAM A jAtanI samyaktvanI anubhUti thaI te samayathI e zuklapakSamAM AgaLa vadhI rahyo che. ene Aja sudhI pudgalanI mamatA hatI, havethI AtmAnI samajaNa zarU thaI. AtmAnI samajaNa eTale pudgala mUkI ja de ema nathI, kAraNa ke jyAre badhAM karmo pUrAM thAya tyAre ja AtmA pudgalanI pakaDamAMthI chUTI zake. paNa samajaNa AvatAM hRdayamAM dRDha saMkalpa le, e jagatamAM 2he kharo, paNa judI dRSTithI rahe. Asakti ane anAsaktino A vicAra cAle che, tyAre thoDA samaya para banelo eka prasaMga yAda Ave che. moTI uMmaranA eka bhAI plenamAM AvI rahyA hatA. havAmAna kharAba thatAM plenanAM ups ane downs vadhI gayAM. plena ekAeka upara jAya ane tarata 4 nIce jAya. Pilot sAvadhAna chatAM bhayabhIta banI gayo, parasevo parasevo chUTe, mRtyu najIka dekhAyuM. plenamAM beThelA A bhAIe thoDAMka vyAkhyAna sAMbhaLelAM, anubhavarasano ghUMTaDo pIdhelo. vicAravA lAgyA : atyAre bUmo pADavI nakAmI che. koI ja bacAvI zake tema nathI, bacAvanAro pote ja muzkelImAM mukAI gayo che. bIjuM koI yAda AvatuM nathI. pUrNASTaka 349 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMtanuM zaraNuM lIdhuM. je thavAnuM hoya te thAya. he prabhu ! A zarIra tAre caraNe soMpI dauM chuM. tArA sivAya mAruM bIjuM koI nathI, zaraNAgati svIkArI jIvanane samarpita karI nAkhyuM. prabhunA smaraNamAM ne smaraNamAM jANe UMDI guphAmAM UtaratA hoya tema e UMDe ne UMDe UtaravA lAgyA. zAMtimAM aMdara UtarI gayA. aMdara anubhUti thaI, jANe mRtyune aDI AvyA. sADA pAMca-cha phITanA mANasamAM aMdara abajo phITanuM UMDANa paDyuM che. fathomless che, enuM mApa kADhavuM ja azakya che. e zaraNAgatimAM deha sAtheno saMbaMdha tUTI gayo ane paramatattva sAthe saMbaMdha joDAI gayo. A mAnasika anubhUti adbhuta hatI. thoDIka kSaNomAM havAmAna sudharI gayuM. plena barAbara UThavA lAgyuM. AMkha kholI to cetavaNI (warning)nI lAla nizAnI (light) baMdha thaI gaI hatI. badhuM ja barAbara cAlatuM hatuM. plena nIce UtaryuM ane e bhAI badhAM kAmane paDatAM mUkI sIdhA mArI pAse AvyA. emanA mukha para anubhavanI surakhI koI judI ja hatI. "mahArAjazrI ! jIvanano eka navo anubhava thayo. tame vyAkhyAnamAM ghaNI vAra aMdara UtaravAnI vAta karI hatI, 52mAtmAnI sAthe joDANa ka2vAnI vAta karI hatI, paNa mArA manamAM besatuM nahotuM, 'kevI rIte e anubhava thAya ?' Aje eno ja anubhava thayo. anubhava jhAMkho na paDe, smRtimAMthI sarakI na jAya eTale badhAM kAma bAjumAM mUkIne huM ApanI pAse doDI Avyo. "Aje mane samajAyuM ke jIvanamAM koI kAma mahattvanuM (important) nathI, game teTalA mahattvanAM kAma hoya paNa jo vimAna tUTI gayuM to e adhUrAM kAmanuM zuM thAta ? AjathI meM nakkI karyuM che ke duniyAmAM koI kAma AtmAnAM kAma karatAM mahattvanuM nathI. mAre je karavAnuM che e mArI zAMti mATe karavAnuM che. koI kahe ke A kAma mahattvanuM che, enA vagara rahI zakAya ema nathI to kahIza, 'nA, evuM nathI. sulehanuM mahattvabharyuM kAma ka2nA2A, zAMti sthApavA mATe janArA saMyukta rASTranA maMtrI Dag HammarskjoldnuM plena tUTatAM mRtyu thayuM. to enI jagyAe bIjA AvIne UbhA rahyA. emanuM kAma bIjAe hAthamAM lIdhuM. mATe A jagatamAM koI kAma evuM anivArya to nathI ja e mane samajAyuM. Aja sudhI huM mAnato hato ke mArA vinA mArI oNphisamAM zuM thaze ? 350 * mAnavatAnAM mUlya Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM nahi jAuM to bahAranA call koNa leze ? ceko para sahI koNa karaze ? dhaMdho koNa saMbhALaze ? paNa jo vimAna tUTI gayuM hota to A badhuM karavA koNa AvavAnuM hatuM ? mArI jAtane huM je rIte khoTI mahattA Apato hato e garvano vicAra nIkaLI gayo. plenamAM jyAre badhA gabharAyA, bUmAbUma karavA lAgyA tyAre AtmA aMge meM je sAMbhaLyuM hatuM, vAMcyuM hatuM te yAda AvyuM. "AvI paLa AvatAM aMdara kema UtaravuM e samajAyuM. vIjaLInI jema e vicAra camakyo. bUmAbUma karavA karatAM paramatattvane pakaDIne aMdara kema na UtaravuM ? e ekatva bhAvanAmAM eTalo aMdara gayo ke jeno sparza nahoto karyo eno sparza thayo. jeno mAtra vicAra ja karyo hato enI anubhUti thaI. anubhavanI je duniyAmAM paga paNa nahoto mUkyo tyAM Akho ne Akho pahoMcI gayo. ekAgratAthI dIvAlo toDIne amaratvanA dvAra sudhI pahoMcI gayo. "Aja sudhI mRtyune bhayaMkara mAnato hato, mRtyunI bIka lAgatI hatI, e bIka ja na rahI. samajAyuM ke mRtyu bIjuM kAMI nathI paNa eka adazya (unseen) mahAsAgaramAM ahIM DUbakI mArIne kyAMka nIkaLI javAnuM che. taranAro jANe che kyAMka DUbakI mAre ane kyAMka nIkaLI jAya. vacceno pacIsa hAthano paTa emano ema viMdhAI jAya. ko'kane thAya ke ahIM DUbakI mArIne kyAM gayo ? paNa DUbakI mAranAro jANe che. UMDANamAM gayo, aMdara tarIne bahAra nIkaLI gayo. mRtyu e bIjuM kAMI nathI, A pArathI pele pAra javAnuM che. - "ApaNe sahu A jagatamAM DUbakI mArIe chIe ane bIje ThekANe nIkaLIe chIe. jenI short sight che ene dekhAtuM nathI. paNa e to Aghe nIkaLI gayo. bahu dUra gayo, narI AMkhethI na dekhAya, e jovA mATe dUrabIna joIe. A dUrabIna koNa che ? "prabhuno sparza e ja dUrabIna che. dUrabIna batAve che ke koI marI gayuM nathI. badhAye beThA che, mAtra sthAna badalAI gayuM che. "meM ciMtA karavAnuM choDI dIdhuM. A jJAna AvyuM. anubhava thayo ane ciMtA cAlI nIkaLI. ekAgra banyo, UMDANamAM Utaryo, mRtyune sparzavA gayo to mRtyunuM ja mRtyu thayuM." pUrNASTaka * 351 WWW.jainelibrary.org Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjanA tarkavAdanA yugamAM paramAtmA pratyenuM samarpaNa aMdhazraddhA (blind faith) lAge. paNa tarkanI amuka maryAdA che. evI paNa jagyA Ave che jyAM takanI dIvAlo tUTI jAya che ane zraddhA sAthe joDANa thAya che. anubhUti thAya ke ahIM tarka kAma lAge tema nathI. jyAM sudhI buddhi cAlatI hoya, vastune buddhithI grahaNa karI zakAtI hoya tyAM sudhI tarka karo e sArI vAta che, paNa jIvanamAM evI kSaNa Ave jyAM tarka nathI karAto, bolavAnuM baMdha thaI jAya che, tyAM mAtra anubhava ja rahe che. AvI anubhavanI kSaNa jIvanamAM kyAre Ave ? vipattio AvyA vinA A dehamAM rahelAM tarkanAM baMdhano tUTatAM nathI. mATe ja kahyuM che ke keTalIka vAra vipattio saMpattio banI jAya che, Hardships are blessings in disguise. ekalI saMpatti bahu kharAba che, ekaluM sukha bahu nukasAnakAraka che, ekalo paisA mANasane gAMDo karI mUke che. A badhuM thoDuM thoDuM Ave to sAruM. kerI khAo cho to sAthe kArelAM nathI khAtAM ? nahitara ekalI kerIthI peTamAM karamiyAM ja janme. - balbane lempamAM lagADavo hoya to saoNkeTamAM goLa pheravavo paDe che. jyAM sudhI centre maLe nahi tyAM sudhI pheravyA karo. pheravatA pheravatAM joDAI jAya tyAM tarata prakAza thAya. jIvanamAM badhA ja divaso sarakhA nathI hotA. koI eka evI paLa Ave che ane e paLamAM AtmAnuM paramAtmA sAthe joDANa thAya. e paLane prApta karavA mATeno ja A prayatna che. ahIM roja Avo cho. doDAdoDIne Avo cho. roja derAsara javAnuM, roja pravacana zravaNa karavAnAM, manana karavAnuM, zA mATe ? e paLa mATe ke je paLamAM A balba sokeTamAM besI jAya ! kendra maLe to prakAza thAya. Aje keTalI badhI ciMtA laIne beThA cho. sAmayika karo paNa jIva zAkamAM hoya. dhyAna dharavA beso ane zAkano vicAra karo to paramAtmA pAse kevI rIte jaI zako ? AvI ghaNI vAto laIne beThA cho. nakAmI vAto magajamAMthI kADhyA vinA sArI vastu nahi Ave. manamAM dhikkAra che, dAvapeca che, verajhera che. A badhuM laIne bhagavAna pAse kevI rIte javAya ? 352 mAnavatAnAM mUlya Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a bikI mA jaga thAya te A dAvapeca ane pUrvagrahanI dIvAlo toDavA ekAgra thavAnuM che. ekAgratAthI dIvAlo toDavAnI che. koI paNa vAtane vIMdhavI hoya to emAM UMDe UtaravuM paDe che, enA upara ekAgra thavuM paDe che. ekAgratA jeTalI vadhatI jAya eTaluM bahAranuM hArda samajAtuM jAya. UMDANamAM UtaryA vinA tyAM sudhI nathI pahoMcAtuM. The longest journey is the journey inwards. badhe pahoMcAya paNa aMtaranI musApharI sahuthI lAMbI che. tyAM ekAgratA ane ekacitta vinA na pahoMcAya. A anubhUtino viSaya che, zabdono nahi. jJAnasAra sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM anubhavavAnuM che, vivecana nathI karavAnuM. bahAranuM badhuM sameTI laIne anubhava karIe, DUbakI mArIe to ja taLiye pahoMcAya ane motI pamAya. zuklapakSano udaya thAya tema aMdhakAra kSINa thAya. prakAza sAme aMdhAruM UbhuM paNa rahI na zake. samyakatvanA udaya sAthe mithyAtva kSINa thAya. dhIre dhIre prakAza vadhato ja jAya. AtmAno mArga utAvaLiyAono nathI. e mArga bahu zAMtino, bahu dhIrajano che. AtmajJAna prazAnta sAgara che. koI kahe ke AtmajJAna ekadama thaI jAya to ene kahejo ke sUrya paNa dhIme dhIme Uge che. bAra vAge jeTalo prakhara tApa hoya che e savArano jo cha vAge hoya to prakAzanI tIvratAthI loko AMdhaLA thaI jAya. divALIno divasa hato. AkhI rAta aMdhakAramAM ane prabhunA nAmasmaraNamAM vitAvI. vahelI savAre maMdiramAM darzana karavA gayA to tyAM eTalI badhI Tyuba lAiTo cAlu karelI ke amane tenAM tammara AvyAM ane AMkho kaMI ja na jue. AtmajJAnano prakAza ekadama thAya to mANasa gAMDo thaI jAya, e jhIlI na zake. dhIme dhIme e prakAza ApavAmAM Ave; zAMtithI udaya pAme to e nAnakaDA taNakhAmAMthI mahAna jyoti bane. pUrNAnaMdarUpI caMdranI kaLA dhIme dhIme khIlatI jAya che. bIjanI kaLA khIlatI dekhAya che, paNa ekame kaLA nathI ema na mAnazo. kaLA to ekame paNa che, paNa e kaLA eTalI sUkSma che ke loko joI zakatA nathI ane bIjanI kaLA badhAne dekhAya che. pUrNASTaka + 353 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ame nAnA hatA tyAre bIjanA caMdranAM darzana avazya karatA. eka rAtre bIjano caMdra jarA suMdara dekhAyo. huM mArI phoIno hAtha kheMcIne bahAra Avyo. kahyuM : "phaIbA, juo bIjano caMdra." phaIbA kahe : "bhAI ! mane to kyAMya dekhAto nathI. kyAM che ?" AMkho khUba kholI paNa dekhAya zAno ? emane motiyo Avyo hato. ema ja ajJAnano motiyo hoya tyAre AtmAno candra paNa ajJAnIne kyAMthI dekhAya ? ekamathI zarU thatI bIjarekhA pUrNimA AvatAM soLe kaLAe pUrNa khIle. ema koIkavAra ApaNAmAM udaya thayo hoya paNa ApaNane na dekhAya. paNa eTaluM cokkasa ke e ApaNAmAM che ane eTale ja enA tarapha ApaNI abhiruci che. pUjA karavA gayA ho ane bAjumAM pravacana cAlatuM hoya. thAya, lAva sAMbhaLuM to kharo ! sAMbhaLavAnuM mana kema thayuM ? kAraNa ke ekamanI kaLA che. ene khabara nathI ke huM AtmA mATe sAMbhaLuM chuM, paNa enAmAM e ruci che. eTale ja e tarapha mana kheMcAya che. jyArathI kheMcANa A bAju thAya che tyArathI anubhUti zarU thAya che. jema pUrNAnaMdarUpI caMdranI kaLA dhIme dhIme vadhatI jAya che, ekamano caMdra vadhatAM vadhatAM pUrNa prakAza pAthare che ema pUrNatAne paMthe prayANa karato AtmA pUrNa thAya che, saMpUrNa caMdra bane che, e ja kevaLa jJAna che, e vakhate enAM badhAM dvAra khUlI gayAM hoya. pUrNimAnA caMdrane eka paNa kALI kinArI che ? badhI ja rUperI ane prakAzathI bharelI, prakAza maDhelI. ApaNo AtmA pUrNa kSAyika samyaktvano dhaNI bane tyAre AtmAmAM e ja pUrNatA Ave che. vAsanAonI badhI ja kALI kinAro naSTa thAya che. bhagavAnanuM jJAna, bhagavAnano prakAza e mAtra enA pUrato ja nahoto. jeTalA jeTalA emanA samAgamamAM Avata, emanA sAnidhyamAM vasatA, emanI vANInuM pAna karatA e badhAne lAgatuM ke A AtmA saMpUrNa vikAsa pAmelo che, A khIlelo pUrNacaMdra che. je koI AvatAM te ekAgra banI prabhunI vANI sAMbhaLatA. ekadA eka vRddhA mAthe bhAro laIne khetarathI AvI rahI hatI. bhAro vajanadAra hato eTale e thAkI gaI hatI. evAmAM prabhunI vANInA sUra enA kAnamAM paDyA, aMdara UtaryA, enA manane bhAvI gayA. enuM mana kahevA 354 * mAnavatAnAM mUlya Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAgyuM : lAva, sAMbhaLI levA de. bhAra to jiMdagIno che. AvI madhura vANI pharI kyAre sAMbhaLavA maLaze ? - mAjI ekarUpa banIne sAMbhaLavA lAgyAM. e bhUlI gayAM ke mAthe bhAro che. jyAre dezanA pUrI thaI tyAM bhAra lAgavA mAMDyo. are ! huM bhAro UMcakIne ja sAMbhaLatI hatI ? vitarAgarUpa pUrNacaMdranI caMdrikAnA A jAdu sakala-adhyakSa che ne ? Aje paNa tame sukhI gharanA, erakaMDizananA jIvo jJAnasAra vahAluM lAgatAM bhIMsAIne beso cho ne ? A guphA jevA khaMDamAM besIne paNa sAMbhaLavA taiyAra cho. A mahApuruSanI vANIno prabhAva che. bIje ThekANe javAnuM hoya to eka divasamAM tobA tobA pokArI UTho. paNa A jJAnarasane lIdhe sahana karatAM sukha thAya che, sahana karavAmAM karmanI nirjarA thAya che. pudgala to rojanuM che, ene thoDI agavaDa bhale paDe, paNa prabhunI vANI kyAM vAraMvAra sAMbhaLavA maLe che ! upAdhyAyajI mahArAja kevaLajJAnI nahotA, chatAM emanI vANImAM ATalo badho AnaMda Ave, to kevaLajJAnInI vANImAM to zuMnuM zuM bharyuM haze ! jarA kalpI to juo. je vANI mAlakoSamAM vahetI hoya te vANI hRdayane kevuM jakaDI rAkhatI haze ! pUrNAnaMdanI kaLA badhAnA dekhatAM khIle che ane badhAne dekhatAM e khIle che - emAM phera che. bAvIsa varSanA bhAI beThA beThA sArI ane DAhI vAto karatA hatA tyAM bIjA bhAI AvyA. vAtavAtamAM kahyuM : "meM bIDI pItAM tane joyo." "huM !" "hA." yuvAna je bhAI bIDI nahotA pItA evo dekhAva karatA hatA paNa vyasanI hatA. gabharAI gayA. eNe corIthI bIDI pIdhI hatI, manamAM phaphaDATa Ubho thayo. kabUla karyuM. page paDIne kahyuM : "tame mahArAjazrIne kahezo nahi. mArAM mAbApa tyAM roja janArAM che, e emane kaheze to mAruM zuM thaze ?" pUchyuM : "tame mane kyAM joyo ?" bIjA bhAIe hasIne kahyuM ke meM bIDI pItAM tane joyo hato. huM pote bIDI pIto hato e vakhate meM tane joyo.' tuM bIDI pIto hato ema nahotuM kahyuM, paNa meM bIDI pItAM pItAM tane joyo ema kahyuM. vAkya eka ja che paNa artha bhinna che. chokaro pakaDAI gayo. sahunA dekhatAM kaLA khIle che ane kaLA khIlatAM e sahune jue che. pUrNASTaka * 3papa Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnI kaLA pUrNa khIle tyAre sahunA dekhatAM khIle, sahu ene jue. paNa e AtmA sahune dekhato thaI jAya. sahu kema jIve che ? zuM vicAre che ? pudgalano zuM svabhAva che ? kRSNapakSa kSINa thatAM zuklapakSano udaya thAya che ane jagata samakSa A pUrNAnaMdano caMdra saMpUrNa teja jyotsnAthI khIlI UThe che. jJAnasAranA sparzathI Apa sauno kRSNapakSa zuklapakSamAM pheravAo ane pUrNAnandanI anubhUti karo e prArthanA.... 356 : mAnavatAnAM mUlya Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ----------- ------------ } bhAratanI me virata vibhUti ra _sexxxx_x_x-x--x--x--x-50 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36. bhAratanI eka virala vibhUti hiM sAnA bhaDakAthI saLagatI duniyA para, vilAsamagna duniyA para, pApathI khadabadatI duniyA 52, caitra suda terasanA punita divase eka ajoDa bALakevibhUtie avatAra lIdho. AMkhamAM amRta, mukhakamaLa para madhura smita, haiyAmAM karuNA ane AtmAmAM akhaMDa vizvavAtsalya bharIne avatarelI A virala vibhUtine joI, duniyA daMga banI gaI. virala-vibhUtinA AgamanathI duHkhiyArI duniyA 52 sukhanI gulAbI havAno saMcAra thayo. vasaMtanI kAmaNagArI kokilA AmravRkSanI zAkhA para AnaMda ne ullAsathI jhUlA jhUlatI, maMjula dhvanithI TahukA karavA lAgI. kuMjanI ghaTAomAMthI manohara pakSIo manojJa-gIta gAvA lAgyAM, zubhra vastradhAriNI saritA, pUrNa svAsthyathI jhaDapabhera madhura hAsya karatI, sAgara bhaNI dhasavA lAgI, vizALa AkAzamAM paribhramaNa karatA dIvAnAthano komaLa prakAza-puMja, dharA bhAratanI eka virala vibhUti * 359 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A para varSavA lAgyo, ane avirata narakanI yAtanA bhogavatAM pIDita haiyAM, zAnti ane sukhanA mukta vAtAvaraNamAM viharavA lAgyAM, vAtAvaraNa kAMIka alaukika hatuM ! A virala vibhUtino avatAra thatAM, svayaM devendro emanAM darzanArthe AvyA, mahAna bhUpAlo aMjalipUrvaka emanI sAme zira jhukAvIne, namana karavA lAgyA; aneka mAnavo emanI sevAmAM hAjara thayA ane vizvano vaibhava emanA caraNomAM khaDakAvA lAgyo. e divasomAM emanA yauvanano raMga jAmyo. saMsArano raMga paNa khIlyo ane priyadarzanA jevuM saMskArI saMtAna paNa janmyuM, paNa A badhuM e virala vibhUtine mana puNyarUpI rogane nAza karavA mATe auSadharUpa ja hatuM. Ama karatAM trIza varSanAM vA'NAM to vIjaLInA camakArAnI peThe vahI gayAM. mAnavIne sukhanA divaso keTalA sohAmaNA lAge che ! duniyAnA sadbhAgyanA eka manohara prabhAte, A virala vibhUtie vaibhavathI UbharAtAM rAjamaMdirono ane vahAlasoyAM snehIono tyAga karIne, mahAbhiniSkramaNa karyuM; kAraNa ke duniyA emane du:khathI chalakAtI dekhANI. duniyA jyAre duHkhathI ribAtI hoya tyAre A komaLa haiyuM sukhamAM kema vilasI zake ? A virala vibhUtinA vasamA viyoganI vedhaka vAMsaLI vAgI ane kSatriyakuMDa gAmanA upavanamAM eka ajoDa karuNa dRzya jAmyuM. A dRzya A jIvanasamarpaka virala vibhUtinI vasamI vidAyanuM hatuM. A dRzya anAtha haiyAMonI komaLa lAgaNIothI chalakAtuM hatuM. A dRzya vacce hRdayavidA2ka gherAM DUsakAM ane sAcAM AMsu paNa hatAM, hA ! AkarI vidAya komaLatApUrvaka bhajavAtI hatI. A vidAyanA dRzyamAMthI vAtsalya ane karuNAnI dhArA TapakatI hatI. A vasamI vidAyanI vAMsaLImAMthI haiyAne hacamacAvI mUke evA karuNa ane vedhaka sUro vAraMvAra AvI nAjuka haiyAMone vyathita karatA hatA. potAnA laghu bAMdhavanuM A mahAbhiniSkramaNa navirdhananA vAtsalyapUrNa haiyAne valovI nAMkhatuM hatuM. jIvanamAM kSaNa mAtra paNa chUTo nahi paDanAra potAno laghubAMdhava Aje sadAne mATe gRhatyAga kare che. kharekhara, mAnavInI priya vastu jAya che tyAre enA jIvananuM sarvasva letI ja jAya che ! trIsa varSa sudhI saurabhavALAM taruvaronI zItaLa chAyAmAM viharanAra mAnavI, akhaMDa-agni jharatA taDakAmAM tape, puSponI nAjuka zayyAmAM poDhanAra 360 * mAnavatAnAM mUlya Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavI, kaMTaka para kadama bhare, lAkhonI salAma jhIlanAra mAnavI, raMka AryonAM apamAna sahe; A kArya keTaluM kaparuM che ? e to anubhavInuM haiyuM ja vedI zake - te A virala vibhUtinuM haiyuM ja ! svayaM indra mahArAjAe mukta kaMThe prazaMsA karI - "Aje bhAratavarSamAM eka virala vibhUti che ke je maraNathI gabharAtI nathI ane jIvanathI harSa pAmatI nathI, jene sukhanAM manojJa sAdhano khuza karI zakatAM nathI ane du:khanAM krUra sAdhano mUMjhavI zakatAM nathI. e mahAvibhUtinI divya tapazcaryA Aje vizvamAM ajoDa che !' A prazaMsAmAM koI sAmAnya mAnavInA tyAga, tapa ane pairyanI kevaLa atizayokti karavAmAM AvI che, ema tyAM sabhAmAM beThelA IrSALu saMgame mAnI lIdhuM, ane sAthe-sAthe nizcaya karIne UThyo ke, e pAmara mAnavIne tyAga, tapa ane vairyamAMthI calita karIne, indranI prazaMsAne asatya banAvuM. A nizcaya karatAM ja saMgama deva maTI dAnava banyo, ane e virala vibhUti pAse Avyo. siMhanuM rUpa dhAraNa karI mAnavahaiyAone vidArI nAkhe evI siMhagarjanAo karI joI, pralayakALanA meghanuM rUpa dhAraNa karI vIjaLIonA kaDAkAbhaDAkA karI brahmAMDanA kAna phADI nAkhe evA avAjonA akhatarAo paNa karI joyA; ane chelle sarvazaktio kendrita karI, bhayaMkara rAkSasanuM rUpa dhAraNa karI, e virala vibhUti para trATakavAno prayoga paNa karI joyo; paNa e badhuM niSphaLa nIvaDyuM ! AvA pralayanA jhaMjhAvAta ane cakravAta vacce paNa temano vairya-dIpaka acala rIte jhaLahaLato joI, saMgama daMga thaI gayo. enA abhimAnanA cUrecUrA thaI gayA. abhimAna gaLatAM ja potAne, AcarelA pApano pazcAttApa thavA lAgyo. e virala vibhUti pratye AcarelA ayogya vartanathI enA haiyAmAM pazcAttApano bhaDako bhabhUkI UThyo ane potAnI jAtane dhikkArato e vibhUtinA caraNomAM paDI, aMjalipUrvaka dIna svare kSamA mAMgavA lAgyo. prabho ! Apa zUravIra cho, dhIra cho, gaMbhIra cho, ApanuM Atmika baLa anupama che. Apano tyAga, tapa ane vairya ajoDa che ! ApanI joDa A vizvamAM lAdhe tema nathI. ApanI prazaMsA indra karI, paNa huM adhama e na mAnI zakyo ane ApanI parIkSA karavA mATe Avyo; paNa Aje mane pUrNa satya samajAyuM ke, mArA jevA adhamo potAnA mananI kaluSitatAthI ja ApanA bhAratanI eka virala vibhUti * 361 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevA mahAmAnavanA guNo samajI zakatA nathI ane IrSA ane abhimAnathI potAnI jAtane mahAna manAvavAno prayatna karatAM paribhramaNa kare che. Apa jagatanA pitA cho, Apa jagaccharaNa cho, vizvabaMdhu cho, jagadAdhAra cho, adhamoddhAraka cho, ane tAraka cho. he karuNAsAgara ! mArA aparAdhanI kSamA karo. huM nIca chuM - adhama chuM - pApI chuM. mAro uddhAra ApanA ja hAthamAM che, nAtha ! mATe mane tAro ! ! !" AvA aghora ane bhayaMkara aparAdha karanArA saMgama para paNa vizvavikhyAta A virala vibhUtie to potAnI amRta-jharatI AMkhomAMthI karUNAnI varSA ja AraMbhI ! emanI vairAgya-jharatI AMkhomAMthI vAtsalyanuM jharaNuM jharavA lAgyuM. e punita jharaNAmAM snAna karI, bhAre haiye saMgama potAnA sthAna bhaNI saMcaryo ! saMgame karelAM aneka duHkho vekyA pachI pharI emaNe Arya ane anAryavajabhUmi bhaNI vihAra Adaryo. sADA bAra varSa sudhI maunapaNe ghora tapazcaryA karI. A divasomAM emanA para aneka viSama vipattinAM vAdaLAM eka pachI eka tUTavA lAgyAM, chatAM emaNe vairya, sahiSNutA ane zAntipUrvaka emane prasannamukhe AvakAra Apyo. Ama aneka yAtanAonA dAvAnaLamAM A tejasvI virala vibhUtinAM karmo baLIne rAkha thayAM ane emano anaMta sUryanA prakAzathI camakato AtmA prakAzI UThyo. kaivalyajJAna vyApI rahyuM ane aMdhakArano nitAtta nAza thayo. pUrNa AtmAnA prakAzathI dizAo vilasI rahI. A raLiyAmaNA samaye emanA mukhakamaLa para akhaMDa ane nirdoSa AnaMda, vizva vAtsalya ane prazAnta gAMbhIryano triveNI saMgama jAmyo ! sADA bAra varSa sudhI sevelA maunanuM divya teja A virala vibhUtinA zarIranA romAMco dvArA phuvArAnI jema vasuMdharA para prakAza pAtharI rahyuM. varSone aMte emano megha-gaMbhIra maMjula dhvani sAMbhaLIne zuM devo ke zuM dAnavo, zuM mAnavo ke zuM ajJa prANIo; badhAM emanI nikaTamAM AvavA lAgyAM. emano upadeza sAMbhaLavA e badhAM adhIra banyAM. A virala vibhUtie megha-dhArAnI peThe upadeza prAraMbhyo - mahAnubhAvo ! jAgo ! vilAsanI mIThI nidrAmAM kema poDhyA cho ? tamAruM Atmika dhana lUMTAI rahyuM che. krodha, mAna, mAyA ane lobha A cAra mahAna dhUrta che. e tamane mohinI madirAnuM pAna karAvI, tamArA ja hAthe tamArI amUlya 362 - mAnavatAnAM mUlya Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpattino nAza karAvI rahyA che mATe ceto ! sAvadhAna bano ! jAgarUka bano ! ane e dhUrtono sAmano karo." "nAtha ! A sacoTa upadeza sAMbhaLI bhakto hAtha joDI kahevA lAgyA Apa zaktimAna cho. Apa A dhUrtono sAmano karI zako cho. paNa ame nirbaLa chIe, dhUrto sabaLa che; amArAthI emano sAmano kema thaI zake ? amArA mATe A kArya kaThina che, kaparuM che, agharuM che. Apa to samartha cho. ApanI sarakhAmaNI amArAthI kema thAya ?" lokonI dInatAbharI vANI sAMbhaLI, e vibhUtie vIraghoSaNA karI "mahAnubhAvo ! AvI dayAjanaka vAcA na uccAro. zatruo pAse AvI nirbaLa vAto karazo to e tamAro nAza karaze. huM pratyakSa joI rahyo chuM - ke tamAro AtmA baLavAna che, vIryavAna che, anaMta zaktiono bhaMDAra che. tamAro ane mAro AtmA zaktinI dRSTie samAna che. mAtra pharaka eTalo ja che ke tamArA pa2 karmano kacaro che, ane mArA AtmA parathI e kacaro dUra thayo che. tame paNa prayatna karI e karmanA kacarAne dUra karo ane pUrNa prakAzI bano. kAyaratA choDI marda bano. khaDakanI peThe aDaga raho. krodha vagere zatruonI sAme baLavo pokAro. huM tamane samarAMgaNamAM vijaya meLavavAnI vyUharacanA batAvuM." A maMjula vANI sAMbhaLI loko prasanna banyA. jIvanavikAsanI nUtana dRSTi jANavA mATe badhA utsuka banyA. - kadI na bhulAya tevo manohara svara tyAM guMjI rahyo "he devone paNa priya jano ! A jIvana kevuM kSaNabhaMgura che teno jarA vicAra karo. yauvana puSpanI jema karamAI janAruM asthAyI che. saMpatti vIjaLInA camakArAnI peThe kSaNika che. vaibhavo saMdhyAnA raMganI jema asthira che. saMyogo maMdiranI dhvajAnI peThe acaLa che. AyuSya pANInA parapoTAnI jema azAzvata che. saMsAramAM mAtra dharma ja eka evo che ke je sthAyI-acala-zAzvata che. A uttama dharma pALavA mATe dharmAMdhatAne choDavI ja paDaze. dharmAMdhatAne choDyA vinA satya dharma maLavo muzkela to zuM paNa azakya che ! dharmAndhatAe satya dharmane guMgaLAvI nAkhyo che, mAnavone aMdha banAvyA che. A aMdhatAmAMthI kalaha ane kaMkAsanuM sarjana thayuM che. A dharmAMdhatAthI mahAyuddho thayAM che. mAnavI mAnavIno zatru thayo che. A ja aMdhatAne lIdhe jJAna paNa ajJAnamAM pheravAI gayuM che. hiMsA paNa ahiMsAne nAme pragaTI che. pApa paNa puNyanA nAme jIvatuM thayuM che. adharma paNa dharmane bahAne pragaTa thayo che, mATe satya dharma meLavavAno amogha upAya batAvuM chuM te pramAda tyajI sAMbhaLo ! bhAratanI eka virala vibhUti 363 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana-vikAsano amUlya upAya anekAMtavAda che. anekAntavAdanI kasoTI para dharmanI parIkSA suMdara rIte thaI zake che. mATe jIvanamAM anekAntavAda keLavo. enA vaDe vizvAtmaksa keLavo. eka ekano samanvaya sAdho, anekAnta e pUrNa dRSTi che. enA vaDe vizvamAM rahelAM satya tattvonuM gaveSaNa karo. anekAntavAda e sAco nyAyAdhIza che ! e ja vizvane niSpakSapAta sAco ane pUrNa nyAya Apaze. e asatyanA kALA paDadAne cIrI nAMkhaze ane satyanAM darzana karAvaze. A anekAntavAdane syAdvAda kaho ke sApekSavAda kaho, badhuM eka ja che. A anekAntavAdanI dRSTi jyAM sudhI jIvanamAM nahi Ave tyAM sudhI mAnavIno vikAsa thaMbhelo ja che, evo mAro svAnubhava che !'' anekAntavAdano A bhavya siddhAMta sAMbhaLI lokonAM haiyA AnaMdathI vikasI UThyAM. A nUtana dRSTi pratyekane AdaraNIya lAgI. tethI ja lokonA mukhamAMthI A zabdo sarI paDyA. "kevI vizALa bhAvanA ! kevI vizALa dRSTi ! deva ! Apa dhanya cho. Ape je pUrNa prakAza meLavyo che te adbhuta che ! Apa ApanI vANInuM amRta-jharaNuM A saMtapta saMsAra para avirata vahetuM rAkho, evI amArI namra vinaMtI che, deva !'' A vibhUtino rUperI ghaMTaDInA jevo madhura dhvani punaH guMjI rahyo "bhAgyazALIo ! huM je kahI gayo te jIvanadRSTinI vAta karI gayo vicAravAnI vAta kahI gayo. have AcAranI vAta kahuM chuM. vicAramAM jema anekAntavAdane sthAna che, tema AcAramAM ahiMsAne sthAna che. ahiMsA e suMdara saritA che, aneka dRSita haiyAM enA jaLathI tarasa chipAve che. ahiMsA e setu che, ke je be vikhUTAM dveSI haiyAMone joDe che. ahiMsA e gulAbanuM phUla che, je potAnI mAdaka saurabhathI jagatane praphullita kare che. ahiMsA e vasaMtanI koyala che, je potAnA madhura saMgItathI hiMsAnA trAsathI trasita dilaDAMone pramudita kare che. ahiMsA e ja vizvazAMtino amogha upAya che. ahiMsA vinA vizvamAM zAMtinuM sAmrAjya sthApavAno bIjo ekeya upAya nathI ja. ahiMsAnI amara caMdrikA ja vizva upara amRta varSAvaze. hiMsAnA pApe ja eka mAnavI bIjA mAnavIne jaLonI jema cUsI rahyo che. hiMsAnI bhAvanAe eka rASTra bIjA rASTrane kacaDI rahyuM che. hiMsaka mAnase ja vizvamAM atyAcAranI hoLI saLagAvI che. hiMsAnAM sAmrAjyoe mAnavIne pIDita, vyathita ane dalita banAvyo che. hiMsaka dharmo nirdoSa pazuono bhoga laI rahyA che, mATe AcAramAM ahiMsA keLavo. dharmanA nAme homAtAM pazuonuM rakSaNa karo. jAtivAdanA nAme dhikkArAtA dalita vargano uddhAra karo. ahiMsA 364 * mAnavatAnAM mUlya Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e amRta che. enuM tame pAna jarUra karo ! tame amara banazo. bIjAone enuM pAna karAvo to dukhiyArI duniyA para sukhanI gulAbI havAno saMcAra thaze." A preraNAdAyaka uddaghoSaNAthI bhaktomAM joma AvyuM. caitanyanA dhabakArA thavA lAgyA. vIjaLInI jema emanA jIvanamAM anekAntavAda ane ahiMsAno pravAha vahevA lAgyo. durAgrahanI gAMTho gaLavA lAgI. vaimanasya to baLIne khAkha thaI gayuM. nirbaLo sabaLa banyA. bIkaNo bahAdura banyA, muDadAlo paNa marda banyA. zuM vANIno virala prabhAva ! ane Ama sAkSAtkAranI siddhi dvArA jIvanamAM koI alaukika sarjanalIlA sarjAtI gaI. tyAMthI A virala vibhUtie vihAra karyo. gAmaDe gAmaDe pharI vaLyA. gAmegAma mAnavamaherAmaNa UbharAto ! emanAM darzana ane upadezathI mAnavo ane bhAratabhUmi pAvana thatI. pUrA traNa dAyakAo sudhI akhaMDa upadezanuM jharaNuM vahAvI bhAratamAM zAntinuM sAmrAjya sthApyuM. ahiMsAjaLanuM siMcana karyuM. satyanAM vRkSo ropyAM. asteyanA kyArA banAvyA. saMyamanA choDavAo para saMtoSanAM anekavarNa puSpo vikasI UThyAM. A khaMDera bhAratane mohaka nandanavanamAM pheravI nAkhavAnuM A bhagIratha kArya, A virala vibhUtie potAnA ja vidyamAna kALamAM, akhaMDa sAdhanAo dvArA karI batAvyuM - e bhAratanuM ahobhAgya ! paNa durbhAgyanI eka evI rajanI AvI ke jemAM A lakSaprakAzI, ojasvI dIpaka, pAvApura nagarImAM mAjhama rAte, ekAeka bujhAI gayo - nirvANa pAmyo. jJAnano svAbhAvika dIpaka bujhAtAM vizvamAM ajJAna-aMdhakAra vyApavA lAgyo. e aMdhakArane dUra karavA kRtrima dIpaka pragaTAvavA paDyA ane loko ene kahevA lAgyA - divALI... dI-5-Ava-li.' o virala vibhUti vibhu mahAvIra ! tAruM madhura nAma Aje paNa mAnavahaiyAMnI amara vINAnA tAra jhaNajhaNI rahyuM che ! bhAratanI eka virala vibhUti * 36pa Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37. jAga, o mahAvIranA sapUta mahAvIranA saMtAna ! jAga ! Ubho thaI jA ! jarA AMkha kholIne jo ! tArI ja najara sAme dIna, hIna, anAtha ne garIba mAnavo anna . vinA TaLavaLatA hoya, tyAre te traNa TaMka suMdara ne svAdiSTa bhojana, ThaMDe kaleje kema " ArogI zake ? tArI bAjumAM ja vasatAM tArAM bhAMDuone lAja DhAMkavA pUratuM paNa vastra na maLatuM hoya, tyAre tuM dayAvAna kahevAto, suMdara vastromAM sajja banI ke mahAlI kema zake ? tArA ja bhAIo vera jhera ne dveSanI mahAjvALAmAM saLagatA hoya, tyAre te vilAsa ne vinodanI mAdaka zayAmAM kema poDhI zake ? A jotAM tAruM khUna Aje vilAsanI jaDatAthI ThaMDuM paDI gayuM che, ema tane nathI lAgatuM ? tuM tArA punita pitA zrI mahAvIranA siddhAntono droha to nathI karato ne ? tArA hAthe AvuM kUra pApa thAya, e huM icchato nathI. huM je icchuM chuM tArA amara vijayane ! kAraNa ke te jaina che ! tArI pAse be pAMkho che: ahiMsA ane satyanI ! A 366 * mAnavatAnAM mUlya Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be pAMkho kapAI jatAM tuM jaina maTI '"jana" banI jaIza ! tArI zobhA A be divya pAMkhomAM ja che. A be mAtrA tane zreSTha banAvanArI che ! tane gaganavihArI banAvanArI che ! A ahiMsA ne satyanI pAMkhothI tuM hiMsAnA bhaDakAthI saLagatI duniyA para paribhramaNa karI zakIza, vizvane prema ne zAntino saMdeza pAThavI zakIza. zAntino dUta banI zakIza, mATe sAvadhAna thA ! A be pAMkho kapAI gaI to samajaje ke tuM paMguM che, laMgaDo che, tArI A be priya pAMkho pramAdathI rakhe kapAI jAya ! mATe jAgrata bana ! jhokAM khAvAM choDI de! Ama bagAsAM khAdhe ne nirmAlya jIvana jIve mukti nahi maLe ! mukti meLavanAra zrI mahAvIrane tuM yAda kara. emaNe kevAM mahAna zubha kAryo karyAM hatAM ! jo-- jemaNe dhairyapUrvaka nara-pizAcano sAmano karI, bhayabhItane nirbhIka banAvI ane mAnavamAM rahelI akhUTa zaktino paraco batAvI mahAvIra pada prApta karyuM hatuM. jemaNe sAMvaccharika dAna daI, aDhaLaka saMpatti varSAvI ane dIna, hIna, anAtha ne garIbone yathAyogya dAna vaDe sukhI banAvI dAnavIra pada vibhUSita karyuM hatuM ! jemaNe vaibhavothI chalakAtAM rAjamaMdirone choDI, potAnA khArA priyajanothI vikhUTA paDI ane mahAmohano parAjaya karI tyAgavIra pada suzobhita karyuM hatuM. jemaNe girikandarAomAM dhyAnamagna rahI, vAsanAono nAza karI ane indriyo para vijaya meLavI zUravIra pada zobhAvyuM hatuM ! jemaNe ahiMsA, satya, asteya, saMyama ne akiMcanatvane potAnA jIvanamAM vaNI, eno ja pracAra AjIvana karI ane mAnavatAnI soDama mahekAvI dharmavIra pa6 alaMkRta karyuM hatuM ! e ja naravIrano tuM putra ! jemanA nAmathI preraNAno dIpaka pragaTe e mahAvIrano putra banI, tuM Ama nirmAlya jIvana jIve, e tane zobhe kharuM ? UTha ! prANavAna thA ! tArA nirmAlya jIvanamAM mahAprANa phUMka ! tArA dhvanithI dizAo kaMpI jAya evI jayaghoSaNA ka2 ! pApanA paDadA cirAI jAya evuM teja tArI AMkhomAM lAva. hiMmata ne utsAhathI Agekadama bhara ! tArI adamya zaktiono paraco jagatane batAva ! prabhu mahAvIranA siddhAntone aNanama nizcayapUrvaka jIvanamAM utArI emane amara banAva ! khAlI vAyaDI vAto nA kara. AcaraNavihoNAM bhASaNothI kAMI vaLe tema nathI. evAM nirmAlya bhASaNo sAMbhaLI sAMbhaLIne prajA trAsI gaI che ! mATe lAMbA-pahoLA hAtha karavA mUkI de ane evuM AcaraNa karI batAva ke tAruM nirmaLa cAritra joI duniyA diMga banI jAya ! kaDaka zista keLava ! jIvana-vikAsamAM naDatara karatI vAsanAo sAme baLavo pokAra ! vAsanAono samULago nAza kara ! A tArA vikAsanA mArgamAM antarAya karanArane ukheDIne pheMkI de ! jarA paNa gabharAIza nahi ! koIthI bhAratanI eka virala vibhUti * 367 -- Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMjAto nahi ! koInI ze'mAM taNAto nahi ! jA ! eka paLanI paNa vAra karyA vinA ahiMsA ne satyanA siddhAntone vizvamAM vikasAvavAnA tArA A mahAkAryamAM lAgI jA. paNa yAda rAkhaje ! naitika saMyamathI kammara barAbara kasIne ja A mArge prayANa karaje, saMyamamAM jarA paNa zithilatA na pravezI jAya te mATe pUrNa kALajI rAkhaje. vAsanAo tArA para vijaya na meLavI jAya te mATe cAritranI majabUta killebaMdhI karIne, avirata jAgRtipUrvaka jIvana-vikAsanA A mahApaMthe viharaje ! vIjaLInA jhabakArA thAya ke vipattinA vaMToLiyA vAya; brahmAMDanA kAna phoDI nAMkhe evA kaDAkA-bhaDAkA thAya ke pralayanA meghanI garjanAo thAya; toya tArA nizcita paMthane choDIza nahi, nizcita karelA dhyeyane pahoMcatAM pahelAM eka DagaluM paNa mArgathI khasavuM e mahApApa che, e divya saMdezane bhUlato nahi ! vizvamAM evI koI zakti nathI je tArA nizcita dhyeyathI tane calita kare ! duniyAmAM evI koI vastu nathI, je tane tArA mArgathI bhraSTa kare ! tArI ugra tamannA joI, pahADa paNa tArA mArgamAMthI khasI jaze ! tArI virATa zakti joI, sAgara paNa tane mArga Apaze ! tAro daDha saMkalpa joI, siMha jevA rAjAdhirAjo paNa caraNamAM ALoTaze ne tArA aMgarakSaka banaze. A kalpanA nathI, vAkpaTutA ke lekhanakaLA nathI; paNa kevaLa satya che, nakkara che, vAstavika che ! AvuM banyuM che, bane che ane banaze. mAtra zraddhAnI ja AvazyakatA che ! vijayazrI AtmazraddhAvAna mahAmAnavane ja vare che ! A mArgamAM kAMTA paNa che ane kIcaDa paNa che. kAMTAthI kaMTALI na javAya ane kIcaDamAM kheMcI na javAya te mATe saceta raheje. vipattinA samayamAM yAda karaje tArA AtmAnI anaMta virATa zaktione ! tArI vIra-garjanAthI vipattio kaMpI UThaze, indriyo dhrujI UThaze, vAsanAo baLIne khAkha thaze, andhakAra nAza pAmaze, ananta prakAzathI jhaLahaLato dIpaka tArA paMthamAM prakAza pAtharaze ane prakRti madhura smita karI, tAruM susvAgatam karaze ! pyArA amRtanA bhoktA AtmAnuM ! adhika tane zuM kahuM ? have tAruM virATarUpa vizvane dekhADa joIe ! vahAlA zaktionA bhaMDAra Atman ! tArA zaktionA bhaMDAramAMnuM eka amUlya ratna vizvanA cogAnamAM mUka joIe ! priya prakAzamAM viharanAra Atman ! tArA zAzvata prakAzanuM eka kapAkiraNa A vizva para pheMka joIe ! vizva, tArA jvalaMta prakAza mATe jhaMkhI rahyuM che, vIrano sapUta A kAma nahi kare to pachI koNa karaze ? mATe Aje ja dIpAvalInA patitapAvana divase aNanama nizcayapUrvaka bhara kadama vijayakUca bhaNI ! 368 * mAnavatAnAM mUlya Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3C OG ratnatrayI h H h h s h hn h h Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >>>$** navajIvana e guNaratnonI khANa ma che. emAM darzana, jJAna ane cAritra e traNa to parama tejathI camakatAM jANe mahAratno che. ApaNe A traNa divasanI pravacanamALAmAM A guNono anubhava karavAno che. hIro paNa che to paththara ja ne ! khAya to marI javAya, pAse rAkhe to Dara rahe ane vAgI jAya to lohI kADhe evA paththara jevA hIrAthI paNa loko AnaMda mANe che; to AdhyAtmika hIro AdhyAtmika ratna maLatAM to mANasane keTalo AnaMda thavo joIe ? bhagavAna mahAvIre AdhyAtmika vastune A jaDa ratno sAthe zA mATe sarakhAvI ? AdhyAtmika guNa AgaLa ratno zuM hisAbamAM ? chatAM sarakhAmaNI karI che. duniyAmAM jema cAMdI, sonuM ne jhaverAta karatAM ratno kImatI che, tema adhyAtmamAM A sadguNo jene maLI jAya te dhanavAna banI jAya che, teno janma saphaLa thaI jAya che. parama zAMtimAM ratnatrayI 371 38. ratnatrayI -- Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ birAjamAna thavuM hoya to samyagu darzana, jJAna ane cAritryanI anubhUti anivArya che. pUrNa vItarAga dazAno jeNe anubhava karyo che tevA bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke, traNa guNano mArga sahaja che. samyagu darzana e svanuM darzana che. samyaguM jJAna e sva-para prakAzaka ajavALuM che. samyagu cAritra e svamAM ramaNatAno AnaMda che. A dhana apUrva dhana che. A guNa-ratnatrayI na maLe to badhuM maLavA chatAM manuSyajanmano AMTo niSphaLa jAya che. je meLavIne mUkI devuM paDe te meLavyA chatAM na meLavavA barAbara che. raMgUnamAM jeo karoDapati hatA temanA paisA tyAMnI sarakAre paDAvI lIdhA. teo ahIM AvyA to khAvAnA paNa phAMphA ! to e karoDa zuM kAmanA ? game teTaluM raLe paNa sAthe na laI zake te raLyuM na raLyA barobara che. A janmamAM ApaNe khUba bheguM karIe paNa ahIMthI jaIe tyAre kAMI paNa sAthe nahi laI jaI zakIe to bheguM karyuM na bheguM karyA barAbara che. mahApuruSo kahe che ke evuM bheguM karo je tame sAthe laI zako. teo ema nathI kahetA ke choDI do. dharma nathI kaheto ke choDI do. dharma to kahe che ke meLavI lo. jeTaluM bharAya eTaluM bharo. Avo avasara pharI jIvanamAM nahi maLe. evuM bheguM karo ke badhI vastu chUTI jAya paNa je meLaveluM che te na chUTe. dharmamAM prAptinI vAta che, choDavAnI nahi; levAnI vAta che, tyAganI nahi. tamAre sAruM, UMcuM levuM hoya to halakuM choDavuM paDe. caNAne choDo to hIrAthI mUThI bharI zako. UMcI vastu levI hoya to tucchane choDo. AnaMdanI prApti mATe kaSAyone choDyA vinA kema cAle ? bhogamAM jIva hoya to prabhuno yoga kema thAya ? caNA choDyA vinA hIrA kema maLe ? sAdhano siddhino nirNaya kare che. zuddha sAdhano dvArA citta zuddha thAya, ane zuddhithI siddhi prApta thAya. kapaDuM sAbuthI dhuo to UjaLuM thAya paNa aMdhArAmAM sAbu jevo dekhAto kolaso laIne koI ghasaghasa kare to kapaDuM kALuM thAya ke UjaLuM ? pachI tamane kapaDuM keTaluM ghaso cho te nathI puchAtuM; paNa sAdhana kayuM vAparyuM hatuM te puchAya che. mahenata keTalI karI te nahi paNa sAdhana kayAM vAparyA che te puchAya che. sAdhana nabaLAM to mahenata nakAmI. zuddhi mATe suMdaramAM suMdara sAdhana joIe. sAdhana halakuM ke nabaLuM hoya to zuddhi jarA paNa na thAya. zuddhi ane siddhino AdhAra sAdhana para che. 372 ka mAnavatAnAM mUlya Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmanuM kSetra gagana karatAM vizALa che. aMta na Ave eTalo vizALa eno rAjamArga che. AtmAno mArga anaMta che, to sAdhano paNa asaMkhya che. ApaNe cUMTelA A traNa sAdhanono vicAra karIe. je sAdhano dvArA zuddhi thAya ane zuddhi eTale ja siddhi. samyagdarzana, samyag jJAna ane samyag cAritra e sAdhana che. mokSa e ApaNuM sAdhya che. samyagdarzana zI cIja che ? e eka prakAranI ruci che, pyAsa che. sudhA che. koI vastu joIe ane gamI jAya, manamAM coMTI jAya, joyA pachI vastunI lagana lAgI jAya; thAya ke A vastu kevI rIte prApta karuM, kevA prayatnathI meLavuM. A dilanI laganane '"samyag darzana' kahe che. AtmAnI lagana lAge, AtmA mATe ruci jAge; thAya ke A badhuM kharuM paNa aMdara rahelAne pAmuM nahi. huM ane khudane ja jANuM nahi, zodhuM nahi to A janmano artha zo ? aMdaranI jhAMkhI karo. pote tenA tarapha AkarSAI jAya tenuM nAma samyag darzana. bajAramAM thoDA paisA laIne nIkaLyA ne tyAM tamane koI kImatI vastu gamI jAya, tamArA dilamAM vastu bhAvI jAya; thAya ke kharIdIne ja rahIza. paNa tamArI pAse pUrA paisA nathI, tame dukAnadArane kaho cho : 'mAre mATe A rahevA de. game tema karIne paisA bhegA karIza. mArI khAtara tuM A vastu vecIza nahi.' eka vastu gamI jAya tene mATe A kevI tAlAvelI ! adhyAtma mATe AvI ja ruci pragaTavI joIe. enI pAchaLa duniyA, paisA, saMsAra ke jIvana badhuM ja raMgAI jAya che. tyAga karanArane jeNe ghara vagere choDyAM che ene koI evI vastu gamI gaI che, jenI AgaLa A badhI vastu nAcIja lAge che. jene AtmAnI pasaMdagI thAya, darzanano sparza thAya e cAritra pAme. tene mana duniyAnI vastuno tyAga sahaja vAta che. je vastu game che te vastu pAchaLa koI vastuno tyAga karavAmAM muzkelI nathI. AtmAnI jhAMkhI thAya to tyAga, tyAga ja na lAge. tyArano bhAra na lAge. girirAje potAnA traNa varSanA bhAIne upADI caDhatI bAra varSanI bALAne pUchyuM : "chorI ! tane Ano bhAra nathI lAgato ?'' eNe hasIne zuM kahyuM ? "e to mAro bhAI che.'' ratnatrayI 393 --- Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka vastunI sAcI prIti lAge to bIjI vastu sahaja chUTI jAya. koI vepArIne upavAsa karavAnuM kaho to kahe ke mArAthI na bane. paNa jyAre gharAkI jAmI hoya ne khAvAno samaya nA maLe to upavAsa paNa thaI jAya. je loko ekaTANuM paNa nA kare tene upavAsa karatA joyA che ne ? vastu gamI jAya pachI sahanazIlatAno prazna ja nathI. bhUkhanA badalAmAM ene evuM kAMIka maLe che, jyAM bhUkha nathI rahetI. je tyAga kare che, upavAsa kare che, tene aMdarano AsvAda maLe che; hajAro annanA dANAne vanaspatinA jIvone abhaya ApyAnI prasannatA che. ene tapazcaryA sahaja lAge che. svAdhyAya temaja ciMtanamAM upavAsa karanArane e yAda ja nathI AvatuM ke Aje meM khAdhuM nathI. vastu pratye lagana vinA je karazo te bhArarUpa ja lAgaze. lagana eTale vastumAM vastuno rasa. je vastu priya lAge tene mATe game teTaluM karo paNa te sahaja thavAnuM. mA jyAre vahAlathI dIkarIne kAMI Ape che tyAre e kahetI nathI ke meM tyAga karyo che. AtmA mATe karo pachI ahaMkArano prazna ja kyAM rahyo ? rANakapura kudaratanA khoLAmAM AveluM ramaNIya dhAma che. aravallInA pahADonA khoLAmAM maMdira beThuM che. dharaNAzAne evI to kevI lagana lAgI haze ke jeNe jaMgalamAM jaIne e maMdira UbhuM karyuM ! Aje to lokone dareka ThekANe potAnI takhtI joIe; jyAre A maMdirano bAMdhanAra zodhyo jaDato nathI. dharaNAzA koNa e khabara nathI paDatI. maMdiramAM 1444 thAMbhalA che. temAM eka thAMbhalA para be nAnI AkRtio hAtha joDIne UbhI che. jANe kahI rahI che: 'ame kAMI karI zakyA nathI.' jenA jIrNodvAramAM ja 13 lAkha rUpiyA lAgyA to tenA bAMdhakAmamAM keTalo kharca lAgyo haze tenI kalpanA karo ! chatAM, kyAMya baMdhAvanAranuM nAma dekhAtuM nathI. hAtha joDelAM patipatnImAMthI namratA nItare che. bhagavAnanI lagana lAgI hoya te ema ja kahe ne ke je joyuM che tenI AgaLa ame je karyuM che te zI visAtamAM che ? darzana eTale ruci. tenI prApti vinA becenI lAge. bhagavAnanA bhakto pAgala lAge kAraNa ke e potAnAmAM khovAI gayA che, satanI pAchaLa pAgala thayA che, vAto karatAM paNa ene bhagavAnanuM smaraNa Ave che. jJAna ane cAritra darzana vagara nabaLAM che. pahelAM darzana thavuM joIe, bhagavAnane joIne manamAM ahobhAgya lAgavuM joIe. thAya ke A bhagavAna mArA AtmAnuM pUrNarUpa che. kaSAyone lIdhe temano adhUro aMza huM chuM. to huM pUrNanA dhyAnathI pUrNa banuM evI lagana, evI ruci mane sahaja pragaTe. 374 * mAnavatAnAM mUlya Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMdiramAM bhagavAna kAMI ema ja nathI dekhAtA. aMdara bhUkha lAgavI joIe; to ja bhagavAna aMdara paNa dekhAya. jeTalI bhUkha tIvra eTalI rasoI mIThI, jeTalI bhUkha ochI teTalI rasoI phikkI. huM AtmA : anaMta zaktino svAmI : A dehamAM samAIne nAnakaDI duniyAmAM kema bharAI beTho chuM ? huM, ke je A janmanI pahelAM paNa hato, ane A maraNanI pachI paNa rahevAno chuM te maravAnI bhItimAM kema gabharAI beTho chuM ! mRtyu konuM ? dehanuM ke AtmAnuM ? deha mare, AtmA tare; deha paDe, AtmA caDhe. evA zAzvata AtmAnI zraddhA e ja samyagU darzana...A samyagu darzanathI to jIvana abhayano anubhava kare. cANakya nAno hato. ene ghera sAdhu mAdhukarI mATe AvyA. bALakanA dAMta joIne sAdhunA moM para suMdara smita AvyuM. mAe kAraNa pUchyuM. sAdhue bALakanA dAMta joIne kahyuM ke, A bALaka samarthamAM samartha samrATa thavAno hoya evAM cihano che. mA dharmiSTha hatI. thayuM ke, samrATa thavuM e eka bhavanI vAta che paNa samrATa thatAM saMhAra karI durgatie javuM e bhavobhavanI vAta che. enA karatAM samrATa na thAya to zuM khoTuM ? mAe kAnasa laI dAMta ghasI kADhacA. bALakane khuba du:kha thayuM. mA bALaka mATe A bhavanuM nahi paNa bhavobhavanuM hita icche che. bALakanA AtmAnA hita mATe mAe hRdaya kaThora karyuM. cANakya samrATa na thayo paNa pachI samrATano sarjaka jarUra thayo. ApaNe bALakanuM zreya icchatA hoIe to jIvanamAMthI cUMTI ghUMTIne sArI vAto kahIe. bALakanuM mana komaLa, sukumAra, nirdoSa hoya che. sArI vAto mUkatAM bALakanA manamAM svapno UbhAM thAya che. dareka bALaka AgaLa kAMI ne kAMI Adarza mUkIe. e Adarza enA manamAM vicAra sarje. bALako AgaLa sArI vAta na mUkIe, suMdara Adarza na mUkIe eTale nirdoSa bALaka sinemAmAMthI nakala kare che, kharAba zIkhe che. A svajano gayA janmamAM hatAM, A janmamAM che, AvatA janmamAM rahevAnAM che. A janmamAM Avela nehInuM sAruM karIe to AvatA janma paNa teo UMcA Ave. - bALakonA manamAM suMdara vicAronAM bIja vAvavAthI temanI manobhUmi para te vRkSa banIne upara Ave che. mAtApitAnuM zuddha jIvana preraNA Ape che. kadAca tamAruM kahyuM nahi mAne. paNa anukaraNa jarUra karavAnA. Adarza jIvana jIvo eTale tamArAmAMthI anukaraNa karaze ja. pahelA suMdara mana, pachI ja dhana, Aje mana ochuM, paNa dhana vadhAre che. ratnatrayI ka 375 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne vA vize ane huM eka vAra koI samaju mANasa sukha ane duHkhamAM samAna rahe. paisAthI ahaMkArI na bane, nirdhanatAmAM dIna ane kaMgALa na bane. sAdhanonI vipulatAmAM eTalI ja namratA ane sAdAI rahe te A dRSTino ja prabhAva che. carotaramAM vihAra karatAM eka dhanADhya bhAI maLyA. temanA kapALamAM moTo ghA hato. garIbAImAMthI zrImaMta thayA hatA. sAdAIthI rahe ane paisA dAna vageremAM vApare. emanA kapALanA ghA vize pUchatAM temaNe kahyuM ke, "A ghA mAro guru che, teNe gurunuM kAma karyuM che. nAnapaNamAM huM eka dhanavAnanA makAnanI bAjumAM raheto hato. dhanavAnanA dIkarA ramavA Ave tyAre koI vAra khissAmAMthI cokaleTa vagere kADhIne khAya ane koI vAra mane Ape. eka vAra temanI mAe ApavAnI nA kahevAthI mane na ApI. huM ghera jaI raDavA lAgyo. mAe ghaNuM samajAvyo paNa meM haTha pakaDI. mAe dhanavAnane hAtha joDIne kahyuM ke tame tamArAM chokarAMone gharamAM game te khavaDAvo paNa bahAra jaIne amArAM chokarAMnA dekhatAM khAya ne e joIne amArAM chokarAM amArI pAse mAge ne amane herAna kare e ThIka nahi. A sAMbhaLI zeThANI to garama thaI gaI. kahe : "mArAM chokarAM bajAramAM ane zerImAM badhe phAve te khAze. tuM mane kahenAra koNa ?" ema kahI mArI mAne bahAra kADhI, huM samajyo ke mA aMdara cokaleTa levA gayelI che. mA nIkaLI eTale meM cokaleTa mAMgI. mAne duHkha thayeluM, apamAna thayeluM eTale mArI A mAgaNIthI gusse thaI, ne bAjumAM paththara paDelo te upADI mArA para ghA karyo. mane lAgyuM, lohInI dhArA nIkaLI, mAne ghaNuM duHkha thayuM ne huM pharIthI mAgavAnuM bhUlI gayo. moTo thayo, paisAdAra thayo, paNa ghA rahI gayo. roja arIsAmAM mo jotAM ghA yAda Ave che. enI pAchaLa rahelI jiMdagInI vAta yAda Ave che. e ghA jANe kaheto hoya che : bIjAnAM sukhe tArA kapALamAM ghA karyo paNa have tAruM sukha bIjA koInA kapALamAM ghA na kare te dhyAna rAkhaje. meM mArA ghAmAMthI A pATha lIdho, meM ene mAro guru mAnyo." dareka mANase e vicAravAnuM che ke ApaNuM AdhyAtmika sukha bALakane paNa kema maLe. evuM jJAna ene kema prApta thAya jethI koIkanA kapALamAM e ghA karI na bese, samAjane nukasAna na karI bese. A javAbadArInI vAta che. e mATe pahelAM ApaNane evuM darzana thavuM joIe, evI laganI lAgavI joIe ke jethI AtmA zuddha bane. A AtmA sarvamAM che, gayA janmamAM hato, A janmamAM che ane haju pravAsa cAlu ja che, evuM jJAna thAya. 376 4 mAnavatAnAM mUlya Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upavAsa, dhyAna, tapa je karo cho te AtmAnI nirmaLatA mATe che, kAraNa ke ema karatAM karatAM zuddhino anubhava thAya che. AtmA che evI pratIti thaI e darzananI zarUAtanuM lakSaNa che. mokSa maLyo eTale darzananI pUrNAhuti. AtmAnI oLakha eTale darzanano prAraMbha; ane karmothI AtmAnI mukti e darzananI pUrNAhuti. tame mAtra A dehane ja oLakho cho - AtmAne bhUlIne. AtmAnI oLakhANa na thAya tyAM sudhI kaMI nathI. je potAne ja na oLakhe, huM AtmA chuM, jyotirmaya chuM, traNa kALamAM maravAno nathI na jANe te bIjAne caitanyarUpe kevI rIte oLakhe ? je potAne ja jaDarUpe jue, ane mAne ke pote paMcabhUtanuM pUtaLuM che te potAnAM sagAMone paNa paMcabhUtanAM pUtaLAM ja samaje ne ? je potAne AtmArUpe oLakhe che te ja adhyAtmanI oLakha dvArA jagatamAM caitanyano dhabakAra jue che. ene ema thAya ke badhAmAM mArA jevo AtmA paDyo che. jenAmAM AtmajJAna nathI tenA du:khano pAra nathI. AvA mANaso mAtra zarIrane oLakhe che ane zarIramAM thoDuM kharAba thAya to tene duHkha thAya bhAratIya saMskRti kahe che ke strI-puruSa lagnamAM paNa e vAta bhUlavAnI nathI ke mAtra saMsAranA tuccha bhoga mATe A joDANa nathI, paNa dhIme dhIme mokSamArganA sAthI thavA joDAyA chIe. A bhAratIya saMskRtimAM pati mAMdo thAya ke apaMga thayA to nibhAvavAnI bhAvanA che. patnI bImAra thAya ke lAMbI mAMdagImAM AvI jAya toya pati enI kALajI karUNApUrvaka leto ja rahe che. jyAM dharma nathI tyAM pati lAMbo samaya mAMdo rahe to chUTAcheDA levAya che, kAraNa ke paMcabhUtanAM pUtaLAM sukha na maLatAM chUTAM ja paDe ne ! AtmAnI oLakhANa thatAM saMsAra anAsaktivALo ane ucca vicAraNAnuM dhAma bane che. atyAre loko tuccha svArtha mATe bhegAM thayAM che. UNapa AvI to tame tamAre raste ane huM mAre raste. baMnenA rastA judA. paNa AtmAnI oLakhathI to baMne ekabIjAne mATe sahana kare che. aMjanA satIne patino viyoga 22 varSa rahyo. pavanaMjaya sAme jue ke nahi paNa bAI kahe ke, A to zarIranI vAta che; cAlo saMyama paLAze; te chatAM enA AtmAne huM tArIza. 22 varSe jyAre pavanaMjayanI AMkha UghaDe che tyAre pazcAttApa thAya che. raDe che. kahe che ke, "huM duSTa hato." patnI kahe che ke, "tame duSTa hatA ja nahi. jo duSTa hatA to AMsa kyAMthI ? have to duSTatA paNa dhovAI gaI." jANe ke 22 varSamAM kAMI banyuM ja nathI. AvI vAta AtmAnI oLakhANathI thAya. ratnatrayI x 377 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnatrayInI tripuTI jIvanamAM AvI jAya, oLakha thAya to saMsAra judo ja bane. pachI tame sAthe raho paNa Urdhvagatie pahoMcavA sadA tatpara raho. AtmAnI oLakhANa pachI navame bhave rAjula ane nema mokSa pAmyAM. neme jyAre rAjulane paraNavAnI nA kahI tyAre rAjula tenI bahenapaNIne kahe che, "e bhale hAtha para hAtha na mUke, paNa mAthA para to hAtha mUkaze ne ?'' A AtmAnI oLakhANa che. AtmA che e jAtanI samajaNa thAya tyAre darzanano prAraMbha thAya. e mArge sAdhanA karatAM karatAM AtmAkarmamAthI mukta thAya. AtmA kaSAya ane viSayathI mukta thayo. eTale darzananuM kAma pUrNa thayuM. AtmA mATe talasATa, bhUkha te samyagdarzana. huM cetana chuM e darzana. jyAM sudhI darzana nathI, tyAM sudhI huM zarIra chuM; darzana thAya eTale huM AtmA chuM. lAge che. AtmajJAnIne zarIrane sukhaduHkhanA AghAta-pratyAghAta sukhaduHkhanA AghAta-pratyAghAta nathI lAgatA. AtmA svAmI che, deha dAsa che. AtmAe zarIra dhAraNa karyuM che. zarIra dhAraNa karanAra svAmI dhAre tyAre dehane phagAvI zakavAnI svataMtratA dharAve che. jema koI mAlika kahe che A nokara che; tema AtmA kahe ke A mAruM zarIra che. 'mArA'no artha mArAthI bhinna ema thAya che. ekatA hoya to te saMbaMdhanI che. saMbaMdha tUTatAM AtmA judo ane deha judo. saMbaMdha pUro thayo eTale duHkha paNa dUra thayuM. ghaNAya evA sukumAra zarIravALA mANaso che, jemanAthI jarIye tApa sahana na thAya, paNa saMbaMdha pUro thatAM AtmA AgaLa vadhe che, pachI pAchaLa rahelA zarIrane bALavAmAM Ave che; ane chatAM e phariyAda kare ke mArAthI tApa sahana nahi thAya ! A vAta vivekadRSTithI vicAravAnI che mRtyu pachI nahi paNa jIvatAM samajavAnI che; draSTA banI A vastune jovAnI che. draSTAnI dRSTi maLatAM tame Aje jene sva mAno cho te 52 lAgaze. vastumAMthI svatva nIkaLI jatAM nirmamatvanI zAnti maLaze. pachI za2I2 para duHkha thatuM dekhAze, paNa duHkhano sparza nahi thAya. draSTA banI jonArane duHkha paDe kharuM, paNa sparze nahi. A prayoga bahu vA2 ka2vo paDaze. prAraMbhamAM kaThina lAgaze paNa dhIre dhIre dRSTi khIlatAM bhinnatAnuM jJAna vadhatuM jaze. prayoga vagara AgaLa nahi vadhAya. prasannatApUrvaka upavAsa karatA ane upavAsa karI prasannatA mANatA 378 * mAnatAnAM mUlya Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhakone tame joyA ? bhUkhyA chatAM prasanna. bhUkha lAge paNa sparze nahi. aMdaranI jAgRtinuM A jIvaMta pariNAma che. samyaktvanI A eka bhUmikA che, jenAthI citta sthitaprajJa thaI jAya che. saMpattinI jema vipattine paNa e svIkAre che. evI bhUmikAe pahoMcelo AtmA sasmita kaheze; taraMgo game teTalA Ave paNa naukA taravA taiyAra che. saMpattinI bharatI Ave ke vipattinI oTa, paNa amArI naukA to taravAnI ja. jIvana che to sukha ane du:kha AvavAnAM ja kAraNa ke jIvanano e mArga che. ApaNI AsapAsa badhA jJAnI nathI. ApaNe ghaNAghaNA ajJAnIothI gherAyelA chIe. ghaNI vAra mahAnamAM mahAna puruSone emanA jIvanakALa daramiyAna emanA gharanAM paNa emane nathI oLakhI zakatAM, e aNaprIchyAM ja rahI jAya che. ema ja lAge ke gharanA mANaso jANe dharmazALAmAM AvI rahelA musApharonI jema vase che. jJAnaddaSTine kA2Ne ekabIjAthI alipta rahetAM hoya to temanI A jaLakamaLavat sthiti vize samajI zakAya, paNa A to ajJAnanA mAryA ajANyA rahe che. ApaNAM priyamAM priya svajano paNa ApaNane aMdarathI nahi paNa bAhya dRSTithI jue che. aMdarathI jovA mATe to AMkha joIe. je potAne ja na jue te sAmAnA AtmAne kema jue ? AmAM mAtra sAmAno ja vAMka nathI. jema e tamane nathI joI zakatA tema tame paNa tamArA svajanane aMtaradRSTithI nathI joI zakatA. ajJAnIonI A kevI viSamatAbharI ekalatA che ? samyag darzanathI AtmadRSTi khUle pachI mAnavI dehane nahi, dehadhArIne jue che; zarIrane nahi, AtmAne jue che. bhautika jJAna vastuono saMgraha karAve che, AtmAnuM jJAna saMgrahamAMthI mukta karAve che. vijJAnathI prApta thayela sAdhano baMdhanakA2ka bane che, jyAre AtmajJAnathI prApta sAdhano baMdhanamAMthI mukta thavAmAM sahAyaka thAya che. A jJAna e samyag jJAna che. eka naukAmAM ATha pravAsI che. e sau yuvAna ane bhaNelA che. dareka judA judA viSayamAM snAtaka thayelA che. nAva pANImAM taratI AgaLa jaI rahI che. aDadhe paTe gayA pachI koIe pUchyuM ke, keTalA vAgyA haze ? javAba ApavAne badale sau yuvAna mazkarI karavA nAvikane ja pUche che : "bhAI, tArI ghaDiyALamAM keTalA vAgyA che !'' nAvika kahe : "mane vAMcatAM ja AvaDatuM nathI tyAM ghaDiyALa rAkhIne zuM karuM ?' sau bolI UThe che: "tArI aDadhI jiMdagI pANImAM gaI. vAMcatAM paNa na AvaDe ?'' thoDI vAramAM zahera najIka AvatuM ratnatrayI 379 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dekhAyuM. TAvaramAM TakorA paDe che. yuvAno pelA nAvikane pUche che: "vAMcatAM to na AvaDe paNa barAbara gaNatAM to AvaDe che ne ? gaNa joIe, keTalA TakorA thayA ?" "bhAIo, mane gaNatAMya barAbara nathI AvaDatuM." tyAre sau khaDakhaDATa hasI paDyA ane kahe : "tArI poNI jiMdagI pANImAM gaI." thoDI vAra pachI uparavAsathI pUra AvatuM dekhAyuM. nAvike jAhera karyuM ? "pUranuM khUba jora che ! pUra AvI pahoMcatAM naukA kadAca gulAMTa paNa khAI jAya. tamane taratAM AvaDe che ?" koIne taratAM AvaDatuM nahotuM. eTalAmAM pUra AvyuM. nAva DUbavA lAgI. nAvikathI na rahevAyuM. eNe kahyuM : "mArI poNI jiMdagI pANImAM gaI, paNa pA bacI jaze; jyAre tamArI to have AkhI jiMdagI pANImAM javAnI. ahIM taravAnA jJAna sivAya bIjuM badhuM jJAna nakAmuM A vAta saune lAgu paDe che. tamane bIjuM badhuM jJAna che, badhI rIte hoziyAra cho, A badhuM kharuM, paNa saMsArasAgaramAM kema tarI javuM te AvaDe che ? jJAnIo kahe : bhavasAgarane kema tarI javo te jANe te jJAnI. jJAnanI be zAkhA che : viSayapratibhAsa ane AtmasparzI. jJAna bhADe maLe. skUla ane kaoNlejamAM paNa maLe. AtmasparzI jJAna bhADe nathI maLatuM; ene mATe aMdara DUbakI mAravI paDe che, pote potAne prazna karI, potAne jANavo paDe che. AvA jJAnavALo duniyAmAM vasatAM jema hase che tema duniyAne choDato jAya che tyAre paNa hasato hasato choDI zake che. bhagavAna mahAvIre deha choDatAM pahelAM soLa praharanI chellI dezanA ApelI. temane thayuM ke mArI pAse je che te saune Apato jAuM. jJAnanA khajAnA jevuM uttarAdhyayanasUtra mAnavajAtane ApyuM. A sudhAnI vRSTiprasaMge paNa temanA mukhakamaLa para kevo AhalAda hato ! emane ema ja thatuM haze ne ke jatAM jatAM jagatanAM hRdayanA pyAlA jJAnathI chalakAvI jAuM ! jene maratAM AvaDe te jIvyo kahevAya. eka tattvajJAnIe kahyuM cheH akasmAtane bAda karatAM mane kaho ke koNa kema marI gayo, to huM kahIza ke e kema jIvI gayo, maraNa e jIvananuM saravaiyuM che. akasmAtamAM pUrvajanmanuM karma cAlyuM paNa AvatuM hoya eTale emAM mANasanuM kaMI na cAle. paNa te sivAya sAmAnya rIte to jIvana jevuM jivAya tevuM ja mRtyu thAya. jIvanano vaLa mRtyunA cheDAmAM che. | vivekI mANasa jIvanano cheDo suMdara kema thAya teno ja vicAra kare che. eTalA mATe A samyanuM darzana pachI samyapha jJAnanI jarUra che. AtmA zuM che, 380 * mAnavatAnAM mUlya Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kyAM javAno che, kevI rIte karmathI bhAre thAya che, kema mukta thAya ane amRtatattvano bhoktA bane te jANavAnuM che. yAjJavalkya AtmasAdhanA karavA araNyamAM jatAM pahelAM potAnI badhI saMpatti vaheMce che. A joI patnI maitreyIe temane pUchyuM : "Apa mane paNa zuM A saMpatti ja ApavA mAMgo cho ? ane jo e ApavA jevI vastu hoya to Apa ene tajavA kema tatpara banyA cho ? AnAthI mane amRtanuM tattva maLavAnuM kharuM ? jenAthI amRta na maLe te laIne huM zuM karuM ? je lIdhA pachI choDavuM paDe te lIdhuM paNa zA kAmanuM ? mane to tame je sAdhanAthI Atmatattva pAmavAnA cho e batAvo.'' A AtmajJAna pAmavA zAntinI paLomAM cintana karavAnuM che. zAnta vAtAvaraNamAM ja taLiye rahelI vastu dekhAya che, dhAMdhalamAM kaMI na dekhAya. tame dhyAna karavA beso cho tyAre paNa tamArI AgaLa-pAchaLa kheMcatANa hoya che. tamArA mana para keTaluM badhuM dabANa che ? sukhImAM sukhI mANasa paNa A dabANathI mukta nathI. Avo mANasa zAMtinI lahejata kema mANI zake ? vadhAre sAdhana eTale vadhAre doDa ! re, khAvAmAMya zAnti na hoya to svAdhyAya mATe to hoya ja kyAMthI ? tame sukhI cho ? sukha zuM che ? sukha eTale zAnti. tamane zAnti che ? jyAM sudhI zAnti na saMbhave tyAM sudhI vastunuM darzana kema thAya ? snAna karatAM pANInA hojamAM taLiye jaI paDelI hIrAnI vIMTI pANImAM taraMgo hoya to na dekhAya. pANI nirmaLa thAya ane taraMga zAnta thAya to ja dekhAya. tema hRdayanI vastu paNa kyAre dekhAya ? citta zuddha thAya ane zAnta thAya tyAre. ajJAnInuM kAma taraMgo vadhAravAnuM che, jJAnInuM kAma taraMgo zAnta karavAnuM che. jeTalA taraMgo ochA teTalI zAnti vadhAre. jeTalI vastu vadhAre teTalA taraMgo vadhAre. ghaNI vAra to Akho mANasa ja emAM daTAI jAya che. vastuo mANasane upara lAvavA mATe hoya, nahi ke ene DhAMkI devA. jema pelA ajJAnI bhakto bhagavAnanI pUjA karavAne badale bhagavAnane ja phUlothI DhAMkI de che, tema mANasa vastuothI upara AvavAne badale pote ja vastuothI DhaMkAI jAya che. A badhAM Means che, End nathI. sAdhana che, sAdhya nathI. sAdhana ane sAdhyano bheda samajAtAM tame ja tamane pUchazo : huM mAro zeTha chuM ke nokara chuM ? ratnatrayI * 381 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtAvaraNa mANasanI paristhiti para nirbhara che. mANasa nirbaLa to vAtAvaraNa baLavAna. mANasa sabaLa to vAtAvaraNa nirbaLa. pachI vAtAvaraNa mANasane nahi, mANasa vAtAvaraNane badale che. tamArI zAntinA bhoge tame kaMI ja na karo. svAdhyAyanI majA zAntimAM che. svanuM adhyAyana te svAdhyAya. A svanuM adhyayana zAnti vinA kema thAya ? taraMgovihoNA zAnta jaLamAM jema spaSTa pratibiMba paDe che tema nirvikArI ane vikalpavihoNA zAnta ane svaccha cittamAM 'huM koNa'no anubhava-prakAza jhilAya che. "huM koNa chuM' eno anubhava nathI eTale ja loko paradatta nAmanA mohamAM phasAyA che. nAmanA mATe mANasa parezAna parezAna thaI jAya che. ghaNI vAra to e nAmanI A bhUkhane tRpta karavA dharmasthAnomAM ane sAdhusaMto pAse paNa jato hoya che. tyAM dharma karato karato paNa potAnuM nAma kema vadhe te ADakatarI rIte joto rahe che. nAmanI mahattA eTalI badhI che ke maraNapathArIe paDelA mANasanuM nAma bole eTale e AMkha ughADe. te vakhate gharanA koI yAda na Ave paNa potAnuM nAma to yAda Ave ja. vicArI juo : nAma janmathI nathI lAvyA; nAma pADeluM che, ApeluM che, bIjAe dIdheluM che; chatAM te mANasanA manane kevuM vaLagyuM che ! uchInI vastu para keTalo moha ! je sAdhaka AtmalakSI AtmalakSI che, te koIpaNa prakAranI padavIthI rAjI nahi thAya. tene nAmathI nahi, rAmathI kAma che. enuM nAma bhUMsAI jAya toya ene duHkha na thAya. e jANe che ke huM to anAmI chuM. nAma koIe ApyuM hatuM ane emaNe ja bhUMsI nAMkhyuM. nAnI nAnI vAtamAM loko akaLAI jAya che. AtmanA ajJAnane lIdhe mANaso ALA mananA thaI gayA che. emane nAnI nAnI vAtamAM apamAna lAge. jarIkamAM nArAja thaI jAya. paNa e bhUlI jAya che ke je potAnI jAtanuM ja gaurava na samaje te tamane gaurava kyAMthI Ape ? je potAne samaje che te ja bIjAne samajavA kaMIpha saphaLa thaI zake che. eka jAhera pravacanamAM pravacana zarU thatAM pahelAM, eka AgevAna bhAI mArI oLakha ApavA UbhA thayA. mane manamAM thayuM : pahelAM tuM tArI oLakha to Apa. jenI oLakha ApavAnI che tenI koI ApatuM nathI; bAradAnanI ja vAto kare che, mAlane to koI pUchatuM ja nathI ? koI ApaNA mATe bole to vicAravuM ke ThIka che, e mArA vizeno bAMdhelo emano abhiprAya che; mArI oLakhANa nathI. abhiprAya badhA 382 * mAnavatAnAM mUlya Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ carmacakSunA che, oLakha divya nayananI che. divya nayanamAM huM koNa chuM tenI jANa che. e jJAnadRSTi che. A dRSTinA vikAsa pachI loko pUche to potAnuM nAma jarUra batAve, paNa aMdarathI nyAro rahe emAM Asakta na thaI jAya. A dRSTi AvatAM saMpradAyono moha enI meLe ja vilIna thaI jaze. ekatA mAtra bhASaNothI nahi, samajaNathI Ave che. AtmAnI sAcI samaja vadhatAM gaccha ane phirakAonAM baMdhana enI meLe ja tUTI jaze. jhADa moTuM thAya to vADa 2he ? are, ghaNI vAra to jhADano vistAra vADane toDI nAkhe che ! AtmAnI samaja vinAnI ekatA e upa2nI ekatA che. nIce nAmano moha to chupAIne beTho ja che; nAmanAnI jarAka taka maLatAM e ekatAmAM taDa paDatAM vAra nahi lAge ! ajJAnIonI ekatA pANIthI bAMdhelA retInA lADu jevI che. tApa paDatAM e chUTA paDyA vinA nahi rahe. -- samayak jJAnanI dRSTi ja koI ora che; emAM sahaja saMpa zuddha prema che. A dRSTimAM AtmAnuM joDANa che. nAma ogaLI gayuM che. basa, pachI AtmAonI premamaya sRSTi ja che, Atmamilanano parama rasa che, AtmadRSTi rasezvara che. tamane kAcamAM jovAnI kaLA AvaDe che ? tame tamane barAbara juo cho ? aMdara koNa dekhAya che ? AtmA dekhAya che ke zarIranuM pratibiMba dekhAya che ? aMdara dekhAya che te tuM nathI; tuM to, nathI dekhAto te tuM che. zarIra dekhAya che, paNa te dekhI zakatuM nathI. te to zarIranI aMdara, AMkhanI bArInI pAchaLa beTho che, kAcanI sAme to pUtaLuM UbhuM che. pUtaLuM pote potAne joI zakatuM nathI. AtmA prayANa karI jatAM A pUtaLuM thoDuM ja potAne jovA kAcanI sAme UbhuM thavAnuM che ? pelo je nirAkAra che te A AkArane joI rahyo che. AkAra badalAyA kare che. nAnAmAMthI moTo thAya, moTAmAMthI vRddha thAya; vRddha thatAM ghasAIne kSaya thAya ! yauvanamAM mAMsathI lasalasatI kAyA ghaDapaNamAM muThThIbhara hADakAMmAM pheravAI jAya che ne ? A badhI vadhaghaTa che. vadhaghaTa eTale pudgala. pudgalanI vyAkhyA ja e ke purAvavuM ane gaLavuM. bharAya, khAlI thAya. kevI rIte bharAya ane kevI rIte khAlI thAya te vicAro eTale pudgalanI asAratA ane caMcaLatA samajAze. koIe pUcheluM ke zarIra ane AtmAne judAM kema jANavAM ? pUchanAra bhAI sukhI hatA. jyAM jAya tyAM kaeNmero to temanI pAse hoya ja. phoTAnA bhAre zokhIna. ratnatrayI x 383 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meM kahyuM : jenI vadhaghaTa - kSaya ane vRddhi thAya te zarIra; ane je sadA zAzvata, akSayI te AtmA. tame tamArA phoTA pADyA karo cho paNa zaizavathI Aja sudhInA vividha phoTAone kramazaH goThavI, koIka divasa vicAra to karo ke AmAM huM koNa ? A bAbo ke yuvAna ? tamane khyAla Avaze. ke A je divasarAta badalAyA kare che ane vadhaghaTa thayA kare che te huM nathI; A to mArI avasthA che. huM to avasthAthI para chuM. sthira chuM. pelA masta AtmAe gAyuM che - jUnuM to thayuM re devaLa jUnuM to thayuM; mAro haMsalo nAno ne devaLa jUnuM to thayuM. haMsalo nAno che - e to e ja che - paNa A dehadevaLa jUnuM thayuM che. A samajaNe ja yogIo sadA masta rahe che. temane ghaDapaNa Ave, paNa sparze nahi. mRtyu Ave to kahe : "cAlo, have navA ghare jaIe." A anubhava thAya to AnaMdanI suvAsa letAM letAM jivAya ane jIvatAM jIvatAM AnaMdanI suvAsa phelAvAya. Ama mANasanuM jIvana preraNArUpa banavuM joIe. jenuM jIvana preraNArUpa nathI tene to enA putro paNa premathI yAda nathI karatA; ane kahe che: "paisA mUkI gayA emAM zuM navAI karI gayA ? sAthe laI javAtA hota to eka paiso paNa rahevA na deta. zuM kare ? laI na javAya eTale mUkI ja jAyane ?" saMskAra vagaranAM gharomAM to putra-putrIo mAtApitAne page lAgatAMya zaramAya. vAraso joIe che, vartana nahi; paiso joIe che, mAbApano prema nahi. sArAM kAma to karavAM nathI. preraNArUpa banavuM nathI. loko ene yAda kare te mATe e jyAM jAya tyAM dharmazALAmAM paNa kALA kolasAthI potAnuM nAma lakhe. nAma UjaLuM karavAne badale kALuM karyuM. nAma dIvAla para nahi, paNa hRdayamAM rahe che, kolasAthI nahi, paNa preraNAmaya jIvanathI lokasmRtimAM amara thavAya prabhAte pratikramaNamAM bolAtI bharatezvaranI stutimAM konAM nAma gavAya che ? bharata, sItA vagere. satA ane satIo potAnA akalaMka zIlanA tejathI Aja paNa jIvaMta che. emanA yazanAmano raNako traNe bhuvanamAM prabhAtanA maMgaLamaya vAtAvaraNamAM guMje che. preraNAdAyI jIvana "sva" ane "para" baMne mATe kalyANaprada che. - jJAnanA prakAzathI jeo jIvana jIve che, teo prakAza dvArA jIvana ane mRtyu baMnene jANe che eTale e abhaya che. A janma pahelAM paNa jIvana hatuM 384 * mAnavatAnAM mUlya Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane AvanAra mRtyu pachI paNa jIvana rahevAnuM che. A kinAre paNa jIvana che ane sAme kinAre paNa jIvana che. vacce janma-maraNano pravAha che. karmavAsanAne lIdhe A AtmAne janmamaraNanA cakrAvAmAM paribhramaNa karavuM paDe che. jema koI tuMbaDA para kIcaDanA thara jAmyA hoya to te kIcaDanA kAraNe eTalA samaya pUratuM pANImAM DUbe, paNa uparano kIcaDa ane kacaro dUra karo eTale e tarata adhdhara Ave ane pANInI sapATI upara AvI taravA lAge. AtmA paNa vAsanA ane karmanA kIcaDane kAraNe janmamaraNanI saritAmAM DUbe che. e vAsanA dUra thatAM AtmA eka kSaNamAM upara Ave. ene upara lAvavo nathI paDato, e Ave ja. upara AvavuM e ja eno svabhAva che. dIpakanI jyotano svabhAva ja che upara javuM che. dIvAne UMdho karo paNa jyota UMdhI nahi thAya. jyotano svabhAva nIce javAno che ja nahi. e to upara ja jAya. samyag darzana e AtmAnI ruci che. samyak jJAna e AtmAnI samajaNa che, samyak caritra e AtmAno anubhavarasa che. A chellI bhUmikAmAM prazna, prazna nathI raheto, uttara bane che. guMjana, guMjana nathI rahetuM, tRpti bane che. bhramara ane phUlamAM A traNe bhUmikAnuM darzana thAya che. koI eka bagIcAmAM suMdara evuM phUla khIlyuM che. bhramarane enI suvAsa Ave che, suvAsa AvatAM ja e phUla amuka dizAe AvelA bagIcAmAM hovuM joIe evI ene jhAMkhI thAya che A thayuM darzana. have bhramara UDato UDato je bagIcAmAMthI phUlanI suvAsa Ave che tyAM pahoMce che, phUla kyAM che e zodhI kADhe che A thayuM jJAna. pachI phUlanI aMdara e rasapAna karavA besI jAya che. na uDDayana che, na guMjana che. mAtra cUsavAnI mannatA che. zAnta ane magna banI madhapAna karavAmAM lIna thaI jAya che A thayuM cAritra. cAritra AtmatattvanI ramaNatA che. - - A tasya eva aham tattvajJAnanI je bIjI eka paddhati che e rIte tasyevAm: huM teno ja chuM tavaivAham : huM tAro ja chuM tava eva aham tvam eva aham tvamevAE : tuM e ja huM chuM cAritra. darzanamAM sAdhaka 52mAtmAnA pratyakSa milanathI ajANa che. Apta puruSanA kahevAthI ene zraddhA thaI che. A prathama bhUmikAmAM zraddhALu AtmA kahe che : huM teno chuM. AmAM pote prathama puruSamAM che. bhagavAna trIjA puruSamAM che. bhagavAnane joyo nathI paNa enA vize sAMbhaLyuM che. pachI Ave che dvitIya bhUmikA, pahelAmAM darzana hatuM. have jJAna thayuM che. - ratnatrayI * 385 - - jJAna. - vAta vicArIeH darzana. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhune joyA che. e sAme ja che eTale kahe che huM tAro ja chuM. pote prathama puruSamAM che. bhagavAna have bIjA puruSamAM che. najIka Avyo che. tuM e huM ja chuM A trIjI bhUmikA che. pote ane paramAtmA baMne prathama puruSamAM AvI gayA. bhagavAnamAM je guNo che te badhA potAnAmAM che enI ene dRDha pratIti thaI che. eTale AtmaramaNatAmAM kahe che : tuM e huM ja chuM. - dRSTAnta tarIke gAmaDAnI koI kanyAnAM zaheranA koI dhanavAna yuvaka sAthe vivAha thayA hatA, vevizALa mAbApe nakkI karyuM hoya, kanyAe yuvakane joyo na hoya ane sakhIomAM vAta nIkaLe to kahe : huM tenI ja chuM, joyA pachI ema kahe: huM tArI ja chuM. lagna thayA pachI gharanI svAminI banIne kahe che: tuM e huM ja chuM. e ja rIte koI zeThane ghaNI dukAno hoya, gAmegAma enI zAkhA hoya. ane enI koI zAkhAmAM koI navo nokarIe rahe ane pUche to kahe : huM zeThano mANasa chuM. zeThane joyA pachI kahe : huM tamAro ja chuM ane AgaLa vadhatAM nokaramAMthI munIma thAya, munImamAMthI zeThano ATha AnImAM bhAgIdAra thaI zeThanA jevo thaI jAya. zeThamAM ane enAmAM bheda na rahe tyAre kahe ne ke tame te ja huM chuM ! darzana e ja AtmAnI jhAMkhI che, jJAna e AtmAnI samaja che. cAritra e AtmAnI 2maNatA che pUrNa ekatA che. sUphInI mane eka kavitA yAda Ave che. eka Azaka che. e potAnI priyAne tyAM jAya che. priyAnuM ghara dUra che. chatAM e tyAM pahoMcI jAya che. sAMje jaI e bAraNA upara TakorA mAre che. aMdarathI avAja Ave che: "koNa che ?'' Azake javAba vALyo, "huM chuM." aMdarathI uttara Avyo. "A sthAna nAnuM che, AmAM huMnI jagyA nathI !'' dvAra na khUlyuM. e cAlI gayo. jaMgalanA ekAntamAM jaI beTho. enuM mana dhIre dhIre zAnta paDyuM. caMcaLatA zamI gaI. mana paranuM DhAMkaNuM UghaDI gayuM. aMdarathI ja ene javAba maLyo. e javAbamAM je tattva samAyuM hatuM te samajAtAM e hasI paDyo. Ubho thayo ane Avyo pharI e priyAne dvAre. TakorA mArI e pratIkSA karato Ubho ja rahyo. aMdarathI pharI e ja prazna : "koNa che ?'' javAba vALyo : "tuM che.' dvAra khUlyuM. tuM te je svayaM cho te A ja che. A ane te judAM nathI. bindu nAnuM dekhAya che paNa sindhuthI judI jAtanuM nathI. are, bindu eTale ja sindhu ! binduo na hota to sindhu saMbhavata kema ? AtmA na hota to paramAtmA 386 * mAnavatAnAM mUlya Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avata kyAMthI ? vAtano ke carcAno A viSaya nathI. A to anubhavano AnaMda che. vAsanAnA vyasanamAM lapaTAyelA manane muktinI majhA nahi samajAya, e baMdhAyelA jaMtane AtmasvAtaMtryamAMthI UchaLatI UrmionI AhalAdakatA sparze paNa kema ? nAhI-dhoIne svaccha banelA mANasane jarAka dhULanI raja aDatAM paNa becenI thAya, paNa dhULa ane ukaraDAmAM ja ALoTatAM prANIne snAna karI zuddha thavAno vicAra sarakhoya sparze ? zakti caMcaLatAmAM nahi, saMyamamAM che, avAjomAM nahi, aMtaramAM che. aMtaramAM UtarIne juo ke aMdara kevo prazAnta zaktino strota vahI rahyo che ! Atom - aNu phUTatAM aMdarathI zakti pragaTe che tema ahaMnuM kocaluM phUTatAM aMdarathI svayaM pragaTe che. ahiMnA kocalAmAM svayaM chupAyela che. ahaM kyAre phUTe ? aMdara UMDA Utaro tyAre. loko ahaMnA nALiyerane dAMta vatI toDI svAda levA cAhe che. paNa bahAra kaMI nathI. je che te koparuM aMdara che. nALiyeranuM uparanuM kocaluM tUTe to ja aMdaranuM mIThuM pANI maLe. ahaM DhAMkaNa che, svayaM tattva che; ahaM pratiSThA ke ahaMkAra che, e koIe ApeluM che, pArakuM che. svayaM koIe ApeluM nathI. e pote svayaMsiddha che. ahIM beDI che, svayaM mukti che. ahaM oLakhANa ApavA mAge che ke huM koNa chuM, jyAre svayaM oLakhANa bhUMsavA mAMge che. eka sAdhu pAse traNa mitro AvyA. emane sAdhanA karavI hatI. sAdhue pUchyuM : "tame koNa cho ?" pahelAe kahyuM : "huM ? rAja kuMvara chuM. vIza gAmano svAmI che." "basa !" sAdhue bIjAne pUchyuM : "tame koNa cho ?" "huM ? huM nagarazreSThIno putra chuM. eka karoDa rUpiyA mArA pitA pAse che. huM teno ekano eka putra chuM. mAruM sthAna gharamAM advitIya che." sAdhue trIjAne pUchyuM : "ane tame ? tame koNa cho ?" trIjAe hAtha joDI namratAthI kahyuM: "prabho ! huM jANato hota ke huM koNa chuM to ahIM ApanI pAse zAne Avata ? Apa ja batAvo ke huM zuM chuM ? huM koNa chuM ? kAraNa ke, huM svayaMne bhUlI gayo chuM. badhAnI sAthe nAma ane dhAmamAM purAyo chuM.' sAdhue jANyuM : A traNamAM A ja sAdhaka che. zAntimAM svayaMne pAmavA A Avyo che. pelA be to nAma ane ane dhAmavALA che. ekanI pAse paisAno ratnatrayI 387 WWW.jainelibrary.org Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahaM che, bIjAnI pAse pratiSThAno. A ahaM to svayaMne Avare che padavI ane pratiSThAmAM ja prasannatA mAnato mANasa prabhutAne kema pAme ? caitanyanI cAritryaramaNatA eTale prApti nahi, tRpti. bhagavAna mahAvIra gRhatyAga karI jaI rahyA che tyAre nandIvardhane emane kahyuM : "bhAI ! rAjapATa choDI jaMgalamAM javA karatAM A rAjya zuM khoTuM che ?' bhagavAna mahAvI2nI AMkho AkAza prati UMcI thaI ane tRptino pamarATa prasarAvatAM emaNe kahyuM : "baMdhu ! jenuM sAmrAjya gaganathIya UMcuM che, te A dhULamAM samaya kema vitAve ? je potAnA AtmA para rAjya ka2vA Avyo che te anyanAM zarIra para rAjya karavA kema rokAya ?.......' A zabdo kayAM UMDANomAMthI Ave che ? jyAM vAsanAbharI buddhi DokiyuM karavA paNa himmata nathI karI zakatI evAM UMDANomAM A samaja paDI che. madhanI prApti pachI to madhukara paNa bhaTakavuM mUkIne tRptinI lInatA mANe che ! A lInatA e ja jIvananA parama AnaMdanI prAptibharI pUrti che. e pAmavuM e ja A mAnavajIvanano parama hetu che, uddeza che. muktinI A bhUmikA pAmavA prabhue ApaNane traNa sAdhana batAvyAM : darzana, jJAna ane cAritra. AtmAnI jhAMkhI eTale darzana, AtmAnI samaja eTale jJAna. AtmAnI 2maNatA eTale cAritrya; A traNamAMthI eka paNa apUrNa hoya to mukti na saMbhave. haraDAM-beDAM-AmaLAM eTale triphaLA. tema darzana-jJAna-cAritranI paripUrNa prApti eTale mukti. A pUrNanI prApti Apa saune A ratnatrayInI pUrNatAthI thAo e ja mahecchA. 388 * mAnavatAnAM mUlya Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >&>4 +>&>84+>&>*&*+}*** ne eka vRddhanI yAda Ave che. eMsI A varSanI uMmara hatI. ane rastAnI eka paDakhe khADo khodIne te eka AMbo vAvI rahyA hatA. koIke jaIne pUchyuM : "dAdA, tame A zuM karo cho ?'' dAdAe kahyuM : "huM AMbo vAvuM chuM.' 39. tejano lisoTo ko'ka TIkhaLI mANasa hato eNe mazkarI karI : "are, dAdA tamane te A kevI mAyA lAgI che ! A AMbo vAvo kyAre, e Uge kyAre, enAM phaLa Ave kyAre ane tame khAo kyAre ?" pelA vRddhe kahyuM : ''bhAI, A mAyA nathI, A to mAnave je arpaNa karyuM che te arpaNanuM A tarpaNa che.' pelAne kAMI samajaNa na paDI eTale kahyuM : "eTale zuM ?'' emaNe kahyuM : "rastA upara je AMbo che te mArA purogAmIoe vAvelo che. tenI chAyA Aje huM mANuM chuM. enI ratnatrayI 389 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kerI huM khAuM chuM. tyAre mane thayuM ke huM paNa ekAda AMbo vAvato jAuM ke jethI bhAvimAM AvanArI je peDhI che ene chAyA maLe. ApaNe bIjAne lAbha ApavAno che." amAsanI rAtre tame joyuM haze ke AkAzamAM eka tAro jo khare che to te tejano lisoTo mUkI jAya che. e ja rIte tame bhale khUba mahAna mAnavI na banI zako; paraMtu tamArA vartuLamAM, tamArA samAjamAM, tamArA mitramaMDaLamAM, eka tejano lisoTo mUkIne jAo, ke je mAnavahRdayamAM prakAza pAthare. 390 - mAnavatAnAM mUlya Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ter ------------------------------ baMdhana ane mukti &er of `@ ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *+?&*+*&*** 40. baMdhana ane mukti jano divasa eka rIte to mArA A mATe paNa eka ciMtanano divasa che, kAraNa ke, Aje huM eka evA sthAne Avyo chuM ke je sthAna mane vadhAre UMDANathI, vadhAre gahanatAthI ane vadhAre sthira temaja sthita banIne vicAra karavA prere che. jIvananAM keTalAMka sthaLo ja evAM hoya che, keTalIka bhUmi ja evI hoya che ke je, mANasane jIvananA gaMbhIra prazno tarapha dore che. ApaNe jANIe chIe ke saMyogonI asara, mANasanA mana upara kevI tIvra thAya che. jyAM raMga rAganuM vAtAvaraNa UDatuM hoya, jyAM cAre bAju hAsyanI mahephilo jAmI hoya, jyAM tophAna ane unmAda cAlatAM hoya, tyAM thaIne mAnavI pasAra thato hoya che tyAre, tenI upara paNa e vAtAvaraNanI asara thAya che. e ja mAnavI koIka vAra davAkhAnA baMdhana ane mukti * 393 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAse thaIne pasAra thAya che tyAre, vyathAthI pIDAtA bImAra mANasonA khATalA tyAM jue che, emanI cIso sAMbhaLe che, emanA ArtanAda sAMbhaLe che, ane enA hRdayamAM eka karuNApUrNa vicAra AvI jAya che ke jIvana eTale zuM ? A ja ?' bImArInuM A dRzya jonAra mANasa, anya kALe bhale unmAdabharyo hoya, tophAnabharyo hoya, dharatIne dhamadhamAvI cAlato hoya, paNa te vakhate to e tyAM jarAka narama bane che. ene vicAra Ave che ke Akhare mAnavInI A kAyA e to roganuM ghara che. rogo nathI AvyA tyAM sudhI e ThIka che. paNa e Ave che tyAre e nathI jotuM sattAdhIzone ke nathI jotuM zrImaMtone; nathI jotuM moTA mANasane ke nathI jotuM pahelavAnane. e vyaktine oLakhavA besatuM nathI, ke A koNa che ? e to jyAre Ave che tyAre bhalabhalAne Ama DhALI de che. evI ja rIte lagnano maMDapa hoya, lagnanAM gIto gavAtAM hoya ane vRddha mANasa paNa tyAM thaIne pasAra thAya to tenA smRtipaTa para kSaNabhara to potAnA lagnanA divasonI smRti AvI jAya che, ane e vRddha paNa paLabhara to AnaMdamAM ane AnaMdanAM pelAM gItomAM taraboLa banI jAya che. Ama lagnanuM paNa eka viziSTa vAtAvaraNa hoya che. e ja rIte jelanuM paNa AgavuM vAtAvaraNa hoya che; AMsunuM paNa eka maulika vAtAvaraNa hoya che. huM mAnuM chuM ke davAkhAnAnA, lagnanA, saMsAranA ane unmAdanA vAtAvaraNa karatAM, A vAtAvaraNa ghaNI rIte juduM che, viziSTa che, vicArapreraka che. ahIMnA A totiMga daravAjAmAM jyAre huM peTho, tyAre mane prathama vicAra e Avyo ke aMdaranA kedIo jevA, ApaNe badhA paNa zuM kedIo ja nathI ? kharekhara, koIka mANasa dIvAlanI pAchaLa kedI che, to koIka vAsanAnI pAchaLa kedI che. vicAra karatAM samajAya tema che ke dIvAlanI keda karatAM, vAsanAnI ane veranI A keda vadhu jabbara keda che. dIvAlanI kedamAMthI to varSo pachI paNa mANasanI mukti thAya che, pAMcapaccIsa varSe paNa mAnavI emAMthI chUTIne potAnA ghera bhego thAya che, paraMtu je vAsanAnI jelamAM purAyo che, je veranAM jheranI vRttionI jaMjIramAM jakaDAyo che, tene mukti maLavI, e bahu muzkela vAta che. e jela ane e jaMjIra, sAce ja mAnavI mATe bahu jabbara ane jAlima che. 394 mAnavatAnAM mUlya Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahAra Ave chejaI lagAma nathI. evA ApaNAM je ughAma ta A jaMjIra ekalA saMsArI mATe ane sAmAnya mAnavI mATe ja muzkela ane AkarI che, evuM nathI. sAdhuo mATe paNa, ahaMkAra ane saMpradAyanI vRttiomAMthI chUTavuM e eka bahu AkarI tapazcaryA che. ane eTalA mATe ja mahApuruSoe kahyuM che ke duniyAmAM bIjI keda to kyAMya nathI; kharI keda jo hoya to te ApaNA vicAro ane ApaNI vRttionI ja che. Akhare, eka rIte vicAra karIe to tamane A kedamAM dhakelanAra paNa bIjuM koNa che ? tamArI vRttio, bephAma vRttio ja ne ? ApaNI je aniyaMtrita vAsanAo che, ApaNAM je uddAma tophAno che tenI upara saMyamanI koI lagAma nathI. ethI, jyAre pramANa karatAM e vadhAre bahAra Ave che, tyAre tenA upara mANasa pote paNa niyaMtraNa rAkhI zakato nathI, niyaMtraNa karavA mATe pote asamartha banI jAya che. tyAre bahAranuM tattva AvIne enuM e niyaMtraNa kare che. samAjane jo sukhethI calAvavo hoya, samAjamAM rahela pratyeka vyaktine nirbhaya ane zAntithI jIvavA devI hoya, to saunI aMdara rahelI A vRttione niyaMtrita banAvavI ja paDaze. vRttiono A pravAha saMyamAtmaka banIne vaheze, to ja samAja zreyomaya banaze. bAkI to jyAre vRttio udAma banI jAya che, mukta banI jAya che, svacchaMdI banI jAya che, enI upara jyAre koIpaNa jAtanuM potAnuM niyaMtraNa rahetuM nathI. tyAre e uddAma vRttione niyaMtraNamAM lAvavA mATe, samAja ane rAjya vicAra kare che ane e rIte, AvAM judAM judAM prakAranAM bAhya niyaMtraNo enI upara Ave che. A rIte AvatAM bahAranAM niyaMtraNone ApaNe jela kahIe chIe. davAkhAnAM kahIe chIe, ane aMdaranAM niyaMtraNone ApaNe saMyama kahIe chIe. je mAnavI saMyama vaDe potAnI vRttionuM niyaMtraNa karI zake che, tene koIpaNa mAnavI, koI paNa rIte, kaMI paNa karI zakatuM nathI; ene koI parAdhIna paNa banAvI zakatuM nathI. Avo mANasa baMdhAyelo hovA chatAM svataMtra che. enA pagamAM beDIo hoya to paNa, e anaMta AkAzamAM UDanAro svataMtra mAnavI che. Aje ahIM tame je sthaLamAM cho tyAM, eka divasa mahAtmA gAMdhIjI kedI tarIke hatA. bahAranI dRSTie e jo ke kedI hatA, paraMtu aMtarathI rAjI hatA, kAraNa ke emaNe potAnI vRttio para saMyama keLavyo hato. e kahetA hatA ke huM jelamAM nahi, mahelamAM chuM. eTale ApaNe e vicAra karavAno che ke ApaNI baMdhana ane mukti - 395 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRttioe ApaNane kevA parAdhIna banAvI dIdhA che ! huM to mAnuM chuM ke ahIM beThelo dareka mANasa kedI che; ahIM beThelo dareka mAnavI parAdhIna che; ahIM beThelo dareka mAnavI AvI jaMjIromAM purAyelo che. Ama mAnIne ja, ahIM beThelA dareka bhAI-bahene A pravacana sAMbhaLavAnuM che. A pravacana A jelanA kedIbhAIone mATe ja che ema na mAnazo; e to badhI jAtanA kedIo mATe che. huM to mArI jAtane - mane potAne paNa AvI vRttionA kedIomAMno eka gaNuM chuM. paNa e kayA arthamAM kedI ! veramAM, vicAronI saMkucitatAmAM, vRttiomAM ! A dehanI aMdara keda thayelo AtmA, zuM zuM nathI anubhavato ? zuM zuM sahana nathI karato ? Aje ApaNe e vicAravAnuM che ke mAnava eTale koNa ? enI keda eTale zuM ? e kedI kema banyo ? ane e bhayaMkara kedamAMthI have e kevI rIte mukta banI zake ? mAnava pAse traNa vastuo che : eka che deha, bIjuM che mana ane trIjo che AtmA. ApaNA badhAyanI aMdara A traNa vastuo che: deha, mana ane AtmA. A traNeno khorAka, A traNeno svabhAva, A traNenI tAsIra judA judA prakAranI che. tananI tAsIra judI che, mananI tAsIra judI che ane AtmAnI tAsIra judI che. tanano khorAka judo che, manano khorAka judo che, AtmAno khorAka judo che. paNa ApaNe A khorAkane judo pADI zakatA nathI ane bheLaseLa calAvI laIe chIe; tethI ja roga utpanna thAya che. ApaNe jo ene judAM pADIe to ApaNane khyAla Ave ke e traNamAMthI kaI ghaDIe koNa khorAka mAge che ane kaI ghaDIe koNa khorAka le che. tame vicArazo to jaNAze ke mAnavIno deha viSaya-pradhAna che, mana mAnavatA-pradhAna che, ane AtmA divyatA-pradhAna che. mAnava, jyAre deha-pradhAna hoya tyAre pudgala pradhAna hoya che; mAnava 399 % mAnavatAnAM mUlya Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre mana-pradhAna hoya che tyAre e mAnavatAthI bharelo hoya che, ane mAnava, jyAre Atma-sAmrAjyamAM viharato hoya che, tyAre e divyatA-pradhAna hoya che. eTale enAmAM A traNa tattvo paDelAM che; eka tattva pAzavatAnuM, bIjuM tattva mAnavatAnuM ane trIjuM tattva divyatAnuM. mAnavImAM jyAre dehanI vRtti jAge che, tyAre viSayonuM pudgalanuM tattva prAdhAnya laI le che. pariNAma e Ave che ke deha je mAge te ene ApavA mATe, te kAme lAgI jAya che. ane pachI to tame jANo cho ke eka vAra pAzavatAnuM A sAmrAjya jyAM chavAI jAya che, pachI to A deha, potAnI pAMca indriyo dvArA na karavAnAM kAmo kare che. dAkhalA tarIke, mAnavIe AMkhe na jovAnuM joyuM ane pachI AMkhanI e pipAsA bujhAvavA, na karavAnuM karyuM. mANasanA AvA aniyaMtrita vyavahArane samAja sahI zakato nathI. eTale samAja ene pITe che, pakaDe che ane sarakArane AdhIna karI kahe che ke, A mANase AMkhane kAbUmAM nathI rAkhI; samAjamAM eNe vyabhicAra agara durAcArano mArga Adaryo che; enI AMkha kAbUmAM Ave eTalA mATe, thoDA divasa ene A dIvAla pAchaLa rAkho ane sajAnI lagAma dvArA ene ThekANe lAvo. - AvI ja rIte, koIne kaMIka khAvAnuM mana thAya che. mIThAI joI enA moMmAM pANI chUTe che. te vakhate tene tarata ema thAya che ke 'huM A laI lauM ?' paNa jo enAmAM manana hoya to tarata ja vicAra Ave, ke mArI pAse paisA na hoya to levAya ja kema ? Ane badale, koI mANasa ema vicAra kare ke "kaMI nahi, pelo bahAra gayo che; lAvane thoDI mIThAI laI lauM !" ane e levA jatAM jo e pakaDAya to samAja kaheze ke enI jIbha enA kAbUmAM nathI; jIbhano doravAyelo eno hAtha e levA jAya che eTale, hAthanA ane jIbhanA doSathI enA dehane daMDa maLe che. A rIte jo ApaNe vicAra karIzuM to ApaNane A sajA karAvanAruM koNa che, te ApaNane tarata jaDI Avaze. tame joI zakazo ke ApaNI dehajanya, aniyaMtrita vRtti ja ApaNane A sajA karAve che; ApaNA dehamAM paDelAM dAnavatAnAM A lakSaNo ja ApaNane Ama herAna kare che. paNa ApaNe jo enA upara kAbU meLavI zakIe to huM mAnato nathI ke duniyAmAM ApaNane pachI koI paNa herAna karI zake. baMdhana ane mukti * 397 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale, ApaNe e vAtanuM dhyAna rAkhavAnuM che ke A pAMca indriyo ke je ApaNA dehanAM sAdhano che, temanI pAsethI deha kAma le che. koI vAra e AMkha pAsethI kAma le che, koIka vAra e moDhA pAsethI kAma le che; koIka vAra e kAna pAsethI kAma le che; koIka vAra e nAka pAsethI kAma le che; ane koIka vAra e hAtha pAsethI kAma le che; Ama A pAMce indriyo, kharI rIte to ApaNAmAM rahelI vRttionA mAtra nokaro che. bIjuM tatva che - mana A mananuM mULa lakSaNa mAnavatA che. paraMtu koIka vAra jyAre mAnavInI mAnavatA poDhI jAya che, tyAre mana ardha-jAgRta avasthAmAM hoya che. eTale ke, jIvananI evI sImA upara e hoya che ke e kALe A bAju dhakko vAge to A bAju para paDe, ane pelI bAju jarAka dhakko vAge to te bAju paDe. Ama, mana jyAre jAgRta na hoya, mananI pAse jyAre mAnavatAno viveka na hoya. mana jyAre nidrA-avasthAmAM hoya, te vakhate peluM pAzavatAnuM tattva, mana dvArA kAma levA mAMDe che ane mana e tarapha DhaLI jAya che, ane vaza banI jAya che. paNa je lokonI pAse sArAM pustakonuM vAMcana che, je lokonI pAse mahApuruSonAM vacanonuM baLa che. jemanI pAse suMdara evA vicAro che, te loko jAgatA che. temanI indriyo jo emanI pAse kAMI mAMgaNI karaze to emanuM manana tarata kaheze : "tAre joIe che e vAta kharI; paraMtu te je rIte laIza e rIte to sajA mAre sahana karavI paDaze; eTale mArAthI e nahi bane." Ama manane jo e samajAve, to pelI indriyo samajI jaze ke A mANasa to jAge che, eTale ApaNe ahIM nahi cAle ane Ama e ApoApa zAnta thaI jaze. eTale sauthI pahelAM to ApaNe e samajI levAnuM che ke je dehajanya tattvo che, te pAzavatAnAM tattvo che. e jyAre jyAre tamArI pAse koI paNa jAtanI mAMgaNI kare tyAre tame ene pUchajo ke A mAgaNI huM pUrI to karuM paNa enuM pariNAma zuM ? tame jo ATalo prazna ene karazo to tame avaLe mArge aTavAI jatAM aTakI jazo eTale koI paNa vicAra Ave, ene amalamAM mUkatAM pahelAM gaLatAM zIkho. jo tame vicArane gaLazo to kacaro bAju para rahI jaze ane vicAra zuddha thaze. pachI tame samAjamAM kalyANamaya, maMgalamaya 398 * mAnavatAnAM mUlya Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane zAntimaya vyakti banI jazo. paNa jo vicArane gaLe nahi ane AvelA vicArane tarata ja amalamAM mUkI de to ene aneka herAnagati ane duHkha sahana karavAM paDe che. manake hAre hAra hai, mana ke jite jIta mana caDAve svarga meM, mana banAve nIca." AtmAno khorAka eTale prema, maitrI, kSamA, kAruNya ane mAdhyastha. paraMtu A AtmA Aje evI dIvAlonI pAchaLa kerdI che ke eno khorAka ene maLato nathI. pAMca indriyonAM bArI-bAraNAMmAMthI je khorAka Ave che te ja ene Aje levo paDe che. A khorAka AtmAne svastha rahevA nathI deto. eTale ApaNI prathama AvazyakatA e che ke karmakAMDa ane vRttionI dIvAlamAM purAyela, AtmAnI divyatAne punaH pratiSThita karavI. e na bhUlatA ke jIvana eka divasa ahIM ja pUruM thaI javAnuM che. to tame pUchazo ke mAnavI zA mATe ahIM Avelo che ? enI je divyatA che, enuM je prakAzamaya tattva che, enuM je premamaya tattva che tene pUrNa kakSAe vikasAvavA mATe ja mAnava ahIM Avyo che. A tattvone pUrNa kakSAe vikasAvavAnI prabaLa icchAvALo mAnava, bhale game tyAM jIvato hoya e kadAca vanavagaDAmAM jIvato hoya, e kadAca zahe2mAM jIvato hoya, e kadAca gAmaDAmAM jIvato hoya. e kadAca dIvAlonI pAchaLa jIvato hoya ke e kadAca dIvAlonI bahAra jIvato hoya A divyatA vikasAvavAnuM kAma badhe ThekANe zakya che; ene mATe mAtra jAgRti joIe. mAnavI jyAM hoya tyAM vasIne paNa prema, kSamA, kAruNya, maitrI, mAdhyastha A badhA sadguNone jo keLavavA mAMDe to dhIme dhIme dehabhAvamAMthI e mukta banato jAya che. eka sAdhu hatA. eka gAmamAM e vyAkhyAna ApatA hatA. vyAkhyAnomAM, AtmA ane dehanI e vAto karatA, eTale loko emanuM A tattvajJAna rasapUrvaka sAMbhaLatA hatA. eka zeTha paNa dararoja e sAMbhaLavA jatA. emane tyAM eka suMdara popaTa hato. popaTane vicAra Avyo : 'mahArAja badhAyane mATe muktinI vAto saMbhaLAve che, to pachI mArI muktinI vAta kema na jANI lauM ? huM paNa eka piMjarAmAM purAyeluM paMkhI chuM, dehamAMthI chUTavAnI vAta to dUranI thaI, paraMtu A pAMjarAmAMthI zI rIte chUTavuM ? baMdhana ane mukti * 399 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale pelA zeThane kathAmAM jatI vakhate popaTe kahyuM : "zeTha, eka kAma na karo ?" zeThe kahyuM : "zuM ?' popaTe kahyuM : "tame jAo tyAre pelA sAdhune pUchajo ke mukti kema pamAya ? baMdhanamAMthI chuTAya kema ?" pelA zeThe vicAra karyo : "Avo vicAra mane nathI Avato ane popaTane kema Ave che ?" zeThane Aja sudhI khabara nahotI ke jene vRttio jela jevI lAge che; emane ja chUTavAnuM mana thAya che... jyAre keTalAka TevAI gayelA loko to dehanI kedamAM rahevAmAM ja AnaMda mAnatA hoya che; emane e keda ja nathI lAgatI. pachI chUTavAno vicAra Ave kyAMthI ? bhagavAna mahAvIra potAnA rAjamahelanAM vaibhava ane svajanone choDIne kema cAlI nIkaLyA ? eTalA mATe ja, ke emane lAgyuM ke A vRttionI keda, bahu AkarI vastu che. enI jaMjIro bahu kaparI hoya che. emAMthI chUTavuM e ja mAnavajIvanano artha che; ane jo huM chUTo thaIza to bIjAne paNa e mArga batAvI zakIza. eTale rAgadveSanI kaparI kedamAMthI chUTavA, e dUra dUranA vanavagaDAmAM gayA, ane dveSa temaja rAganI sAMkaLomAMthI chUTavAnI sAdhanA AdarI. pelA popaTe puchAvelo prazna laIne zeTha to vyAkhyAnamAM gayA. sabhA beThI hatI. sau dhyAnathI sAMbhaLatA hatA. vyAkhyAna pUruM thayuM eTale pelA zeThe sAdhu pAse jaIne pUchyuM : "mahArAja zrI ! mukti kema maLe ?" mahArAje pUchyuM : A prazna kono che ? tamArI to nathI ja lAgato...tamane to Avo prazna pUchavAnuM sUjhe paNa kyAMthI ? tamane to tamArA vaibhavamAMthI koI tamane mukti apAvanAra maLe to paNa na game. kaho, A prazna kono che ?" zeThe kahyuM : mahArAja ! A prazna mAro nathI, mArA popaTano che." zuM kahyuM ? tamArA popaTano A prazna che ?' ATaluM sAMbhaLIne mahArAja to jyAM hatAM tyAM ja DhaLI paDyA. e mUcha khAIne DhaLI paDyA eTale zeThe to paMkho nAMkhyo; A karyuM ne te karyuM. ene thayuM ke A te kevo prazna ? prazna sAMbhaLIne A sAdhune zuM thaI gayuM ?... zeTha to gabharAI gayA. A badhuM zuM thaI gayuM ? 400 * mAnavatAnAM mUlya Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjane jarA bhAna AvatAM zeTha to cAlatA thayA. ene ema thayuM ke loko jANaze to vaLI kaheze ke zeThe mahArAjane bebhAna karI dIdhA, eTale khasI jAuM... nakAmo huM A duniyAmAM badanAma thaIza; eTale bhAguM. zeTha to nAThA. duniyAmAM badhA loko guno karIne pachI chUTI javA mAMgatA hoya che. paNa emAMthI keTalAka loko pakaDAI jAya che, ane keTalAka loko nathI pakaDAtA; chatAM Akhare to cora eTale cora ! ane ApaNe ahIM beThelAmAMthI koNa Avo cora nahi hoya ? Aje duniyAmAM je pakaDAI jAya che te ja cora tarIke gaNAya che, ane je nathI pakaDAtA, te zAhukAra banIne phare che. ApaNe badhA Aje potapotAnI jelanI dIvAlomAM kedInI jema beThA chIe. ApaNe jo AvA chAnA gunAo karyA hoya, to ApaNe paNa ApaNI jAte ja paMdareka divasanI sajA khamavI joIe. ApaNe jaIne jela suprinTenDanTane kahevuM joIe ke "amane paNa thoDA divasa mATe ahIM pUrI rAkho. amane paNa ahIM sajA bhogavavA do, ke jethI ame jyAre bahAra jaIe tyAre amane paNa khyAlamAM rahe ke amuka gunAo ame karyA hatA, ane ame amuka sajA khamI hatI. paNa lAgatuM nathI ke koI icchApUrvaka, AvI sajAono svIkAra kare. eTale A zeTha paNa gunegAra Tha2vAnI bIke nAsI gayA. pelA mahArAja to bhAnamAM ja hatA. pelA zeTha gayA eTale e UbhA thaI gayA. zeTha ghera gayA eTale popaTe pUchyuM : "zeTha ! mAro prazna pUchyo ?'' eTale zeTha kahe : "are tAro prazna to evo apazukaniyALa ke meM sAdhune e pUchyo to tyAM ja e to bebhAna thaI gayA...na hAle ke na cAle. kharekhara tAro prazna bahu kharAba hato.'' paNa pelo popaTa to samajI gayo ke eNe mAgelo uttara emAM ja rahelo che. pachI to sAMja thaI eTale pelA popaTe paNa ema ja karyuM...AMkha baMdha karIne e DhaLI paDyo. na khAvAnuM, na pIvAnuM na bolavAnuM pAMjarAmAM maDadA jevo thaIne e paDI rahyo. zeTha bahArathI AvyA ne ene bebhAna joyo ane bolAvavA mAMDyA. '"bola, rAma rAma' zeThane potAne to rAmanuM nAma nathI bolavuM paNa pelA popaTa pAse e bolAve che. zeThe pelA popaTane bolAvavAnA ghaNA prayatna to karyo, paraMtu e to DhaLI paDelo hato. baMdhana ane mukti * 401 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeTha vicAramAM paDyA ke A popaTane zuM thaI gayuM che ? pAMjarAmAM joyuM to khAvAnuM ema ne ema hatuM; pIvAnuM pANI paNa ema ne ema hatuM. zeThane lAgyuM ke popaTe khAdhuM nathI, pIdhuM nathI, eTale nakkI popaTa marI ja gayo lAge che. eTale zeThe pAMjarAnuM bAraNuM kholyuM ane marelo mAnIne popaTane pheMkI dIdho. marelo popaTa mAre zuM kAmano ?" popaTa jevo bahAra pheMkAyo ke eNe svataMtratAno zvAsa lIdho ane tarata ja e pAMkho phaphaDAvavA mAMDyo. zeTha acaraja pAmyA : "alyA, zuM thayuM tane ? pAcho jIvato kyAMthI thayo ?" popaTe kahyuM : "sAheba, tame pelA gurunAM vAkyono artha nathI samajyA ! huM tamane e ja batAvavA mAMguM chuM ke mArA gurue to mane ema kahyuM ke duniyAmAMthI chUTavAno mArga e che ke tamArI je chUTI indriyo che, je baLavAna indriyo che, je mukta indriyo che, e indriyone UMghADI do, e indriyone kAbUmAM lo." ane ema kahI mukta paMkhI UDI gayuM. ApaNo AtmA paNa Aje Ama dehamAM purAyelo che; kAraNa ke e indriyonA kahevA pramANe nAce che, kUde che ane tophAne caDhelo rahe che. eTale ApaNe jo ApaNI indriyone gopavIe, ughADI daIe to ja e ApaNA kalyANano mArga bane. ApaNI AMkha jo kahe ke mAre kharAbamAM kharAba jovuM che, to ApaNe e kahI devuM joIe ke huM tane e nathI jovA devAno. Ama karazo to pachI indriyo tamane koI baMdhanamAM bAMdhI zakaze nahi. ApaNuM moTuM jo kahe ke, mAre A khAvuM che ne te khAvuM che; to ApaNe kahI devuM joIe ke huM tane evuM game tevuM khAvA devAno nathI. je khAvAnuM yogya haze te ja khavAze. zarIra jo kahe ke mAre amuka jAtanA bhoga joIe che. to ApaNe ene kahI devuM ke tenI prApti mATe mAre nIce UtaravuM paDaze eTale tane e nahi maLe; kAraNa ke dehanI vadhu sagavaDo, AtmAnA hitamAM nathI hotI. jyAre jyAre indriyo tamArI pAse koI mAgaNI mUke, tyAre tame jo mananathI indriyone keLavatA jazo to tame jozo ke indriyo jema jema saMyamita thaze tema tema AtmA mukti anubhavavA mAMDaze, praphullatA anubhavaze. 402 * mAnavatAnAM mUlyA Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAne bAMdhanAruM tattva, duniyAmAM kyAMya nathI; e to ApaNI aMdara paDyuM che. ApaNI aMdara paDelI vRttione ApaNe saMyamita karI zakatA nathI ene pariNAme ja ApaNe herAna thavuM paDe che. ApaNe jo ApaNI vRttione keLavI zakIe, ene AjJAMkita banAvI daIe ane kahIe ke tamAre amArA kAbUmAM rahevAnuM che, to koInIya tAkAta nathI ke ApaNI sAme koI AMgaLI paNa UMcI karI zake. paraMtu ApaNe to Aje vRttionuM kahyuM karavAmAM ja mAnIe chIe; AtmAnI vAtane adhdharatAla jevI mAnIe chIe. eka rIte A jela paNa eka jAtanuM davAkhAnuM ja che. jo mANasa khAvApIvAmAM dhyAna na Ape ane je te apathya khAya to mAMdo paDI, e davAkhAnAmAM jAya; tema ja mANasa potAnI indriyone kAbumAM na rAkhI, jema tema varte to e AvI sarakArI jelamAM jAya. pachI eno roga maTI jAya, mANasa svastha ane taMdurasta thaI jAya eTale A davAkhAnAmAMthI eNe chUTA thavAnuM. vicArI juo : je mAnavI indriyo ane manane sAcavato nathI, ene ja jela ane davAkhAnAMonI sajA sahevI paDe che; bIjAne nahi. mANasane jyAre krodha Ave tyAre jo e vicAra kare ke, huM mArA upara krodhane savAra nahi thavA dauM, huM ja krodha upara savAra thaIza. avivekI ane aNaghaDa mANasane krodha Ave che tyAre enA hAthamAM je hoya che te laI e sAmAne chUTuM mAre che. emAM jo koIne vicitra rIte vAgI jAya to mANasa marI paNa jAya che. pachI pAMca-pacAsa mANaso bhegA thaI jAya che, ane kahe che ke "A mANase khUna karyuM." jarAka vicAro A khUna koNe karyuM ? mANase ? nA. mANasa khUna nathI karI zakato. mANasa krodhamAM mANasAI khoI bese che tyAre krodhanA A AvezamAM ghA kare che. krodhamAM jyAre Avyo tyAre ene e DAmI na zakyo, kAbUmAM na rAkhI zakyo, to e krodha mANasa upara caDhI beTho ane ene pariNAme AkhI jiMdagI sudhI ene sahana karavuM paDyuM. tamane kedamAM purAvanAra, bALabaccAMthI vikhUTA paDAvanAra koNa che ? A tamAro krodha. e Ave tyAre ApaNe jo kAbU rAkhIe, e Ave tyAre ApaNe nIDara banIne ene kahIe ke tuM Avyo to bhale Avyo, paraMtu tene have bahAra nIkaLavA devo ke nahi, e to mArA hAthanI vAta che ne ! tane bahAra nahi baMdhana ane mukti * 403 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javA dauM, "uvasameNa haNe kohaM." - upazamathI krodhane haNo. krodha Ave tyAre kevo vikRta thaI jAya che ! enI AMkha lAla thAya, dAMta kacakacAve. mUThI vALI mAravA doDe - A badho krodhano AviSkAra che. ane Avo krodha kone nathI Avato ? jJAnIone paNa Ave che, ane bIjAne paNa Ave che paNa jJAnI tyAre kahe che ke Avyo che to bhale Avyo, paNa have jarA nIce besI jA; tuM Avyo che te meM joyo. jo bahAra nIkaLIza to amane badhAne te herAna karI mUkIza. Ama jJAnIo potAnA krodhane samajAve che, samajathI krodha nIce besI jAya che, zamI jAya che. ApaNA mAnanuM paNa AvuM che. "huM moTo"no savAla ghaNo utpAta macAve che. gAmamAM eka mAnavI potAne moTo mAnato hoya ne koIka bIjo mANasa vAta vAtamAM ene kahe - "tuM zeno moTo ?' to emAMthI kadAca bhaDako thAya, bolAcAlI thAya, mArAmArI thAya, enA hAthamAM hoya teno e chUTo ghA kare ane emAMthI kadAca bhayAnaka paristhiti paNa sarjAya. eTale ApaNe joyuM ke aMdarathI pelo "huM" Ave che ane badhe aMdhAdhUMdhI phelAve che. "huM moTo"nA savAlamAMthI evI moTI dhamAla UbhI thaI jAya che ke ghaNI vakhata to emAMthI gAmanA sarapaMca ke paMcanAM mAthAM paNa UDI jAya che. Ave vakhate sarakAranA mANasa AvIne kahe che ke bhAI, hamaNAM tame jarA jarA mAMdA thaI gayA cho; hamaNAM tamane mAnano roga lAgu paDyo che, eTale jyAM sudhI tamAro e roga maTe nahi, tyAM sudhI thoDA divasa - have tame A jelamAM beso, ke jethI tamAro krodha, tamArA ahaMno Aveza jarA nIce bese. AvI ja rIte tamane kadAca ema thAya ke A mANasa pAse AvI sarasa vastu che, to mArI pAse paNa evI sarasa vastu hovI joIe. Ave vakhate mANasamAM lobhano roga Ave che. A roga Ave che eTale amuka vastu meLavavAnI mANasane tAlAvelI lAge che. e maLe tema na hoya, enA takadIramAM na hoya, e mATenA saMjogo na hoya toya e lobhI mANasa to ema ja vicAravAno ke game tema karIne e paDAvI lauM, meLavI lauM ne bhogavuM. A rIte paDAvI levAno vicAra lobhano che; lobha AgevAna bane che tyAre pAMcepAMca indriyo enI sAthe kAme lAgI jAya che. AMkha cAre bAju jue che ke koI jotuM to nathI ne ? kAna dhyAna rAkhe che ke koI AvatuM to nathI 404 ja mAnavatAnAM mUlya WWW.jainelibrary.org Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne ? hAtha saLavaLe che ke jhaTa laI lauM ? paga utAvaLa kare che ke laIne jhaTa bhAgI jAuM. Ama e badhAya tyAM kAme lAgI jAya che. A badhuM konA kahevAthI ? pelA lobhanA kahevAthI. lobhanA kahevAthI vastu paDAvI levA janAra jyAre pakaDAI jAya che, tyAre daMDa kone maLe che ? A zarIramAM vaselA AtmAne, gaganavihArI ApaNA caitanyane. ApaNA zarIramAM krodha, mAna, mAyA, lobha vagere badhAM beThAM che, paNa e barAbara saMtAIne, ane ApaNAM potIkAM thaIne beThAM che. mANasa temane joI zakato nathI, ane tethI e potIkAM ja ApaNane chevaTe herAna parezAna karI nAMkhe che. eTale mitro ! ApaNe have vicAra karavAno che ke ApaNuM A mAna, ApaNo lobha, ApaNI mAyA, ApaNo krodha je badhAM ApaNAmAM ghara karIne beThAM che tene dUra karavAM. A badhAM pAzavI tattvo che e pAzavI tattvo mAnavImAM besI jaIne enI pAse evAM kharAba kAma karAve che ke aMdaranuM ApaNuM devatva potAnA devatvane bhUlI jAya che. A tattvajJAna samajAve che ke vRttio ApaNA kAbUmAM hoya che tyAre ApaNe mahAtmA chIe. e ja vRttio chUTI ane aniyaMtrita hoya che tyAre ApaNe pApAtmA banIe chIe. indriyonuM saMvaraNa karI, vRttione zAnta karI svane pUchIe ke "atyAre huM koNa chuM ?" mahAtmA ke pApAtmA ? A samajavA mATe mane eka vAta yAda Ave che ? kAzIrAja ane kauzalarAjanI A vAta che. kAzIrAja moTo rAjavI hato ne kozalarAja nAnakaDo rAjavI hato. kozalarAja Ama to nAnakaDo rAjavI hato, paraMtu enI pAse aMdaranI suMdaratA, divyatA vizeSa hatI. e rAjA, rAjya karavA karatAMya, lokonI aMdara sUtela divyatAnuM rakSaNa karavAmAM vadhu mAnato hato. potAnA cittanI cImanI kadIya kALI na thAya enI saMbhALa rAkhI e maitrInA prakAzamAM Avato. enA rAjyamAM prema, maitrI, kSamA, kAruNya, vAtsalya Adi guNo eNe baMdhana ane mukti ke 40pa Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA phelAvI dIdhA hatA ke sau koI mukta kaMThe kahetuM : "rAjA hoya to Avo ja hoya." mANasanA saddaguNo kadI chAnA rahetA nathI. mAnavInA dilamAM je suvAsa hoya che e kAMI DhAMkI rahetI nathI. e to bahAra Ave ja, ane enI prazaMsAnI sugaMdha cArebAju prasarI jAya che. kAzI rAja zakti, saMpattimAM ghaNo moTo rAjavI hato. e vicAre che ke rAjya mAruM moTuM, sattA mArI moTI, saMpatti mArI moTI, ane vakhANa thAya kozalarAjanAM ? e kema cAle ? paNa kAzIrAjane bhAna nahotuM ke loko paisAne mAna nathI ApatA; ane ApatA haze toye kadAca bahArathI, upara uparanuM ApatA haze, paraMtu aMtara to sAcuM name che saguNane - satkarmane. mAnavImAM raheluM caitanya - divyatattva to sadgaNane ja name che. e sadgaNanuM bhakta che, kAzIrAje joyuM ke enA prajAjano paNa kozalarAjanAM ja guNo gAya che; eTale e akaLAyo. ene thayuM, A kozalarAjane have vaccethI TALI nAkhavo joIe. A ahaMnA madamAM moTuM sainya taiyAra karI eNe kozalarAja upara caDhAI karI. A vakhate kozalarAje potAnI prajAne bolAvIne kahyuM : "mitro, prajAjano, huM tamArAmAMno ja eka chuM ane e rIte tamArAmAM prema, kAruNya, dayA, maitrI ane vAtsalya phelAvavAno mAro dharma hato ane te mujaba huM karato hato. paNa kAzIrAjane evuM mana thayuM che ke A kAma have e AvIne kare; eTale jo koI bIjuM AvIne AvuM sAruM kAma karatuM hoya to mAre ene e soMpavuM joIe; AthI huM have chUTo thAuM chuM. mAre laDIne ane prajAnuM lohI reDAvIne rAjya nathI karavuM." A eka nAnakaDI vArtAno tame vicAra karo. emAM kSamA ane premanI vAta rahelI che. ApaNA AtmAmAM je divyatva paDeluM che enI A vAtamAM oLakhANa che. prajAjano to rAjAnI A vAta sAMbhaLIne kahe : "rAjanuM, tamAre mATe, tamArI khAtara to amArAM mAthAM ApavA ame taiyAra chIe. hukama Apo. ame kozalarAja sAme laDI laIe." kozalarAje kahyuM : "mitro ! prema ane kSamA koI divasa koInAM mAthAM mAMgatAM nathI. e to premathI potAnuM arpaNa kare che. 406 * mAnavatAnAM mUlyA Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jene rAjya joItuM hoya, jene sattA joItI hoya e rAjA mAthAM mAge? mAre kAMI joItuM nathI huM to tamAro sevaka hato." prajAnI AMsubhInI AMkho vacce thaI kozalarAja rAjya choDIne cAlyA gayA. kAzIrAjanA hAthamAM sattA AvI. emaNe rAjyanI lagAma potAnA hAthamAM lIdhI. potAnI khUba vAhavAha thAya, evA ghaNA ghaNA prayatno eNe karavA mAMDyA. eka divasa moDI rAte, chUpA veze e pharavA nIkaLyA. loko ene mATe zI vAto kare che, e jANavAnI ene icchA jAgI. eNe eka sthaLe be-cAra mANasone vAto karatAM sAMbhaLyA : "kozalarAja jevo bIjo rAjavI jagatamAM thavAno nathI. enI kSamA, eno prema, enI karuNA - e to kharekhara adbhuta hatAM. - kAzIrAja vicAre che : "meM rAjya laI lIdhuM, meM sattA chInavI lIdhI, chatAM rAtrinA hRdayamAM jema caMdra vase che ema, prajAnA hRdayamAM hajI kozalarAja ja vase che, mane to koI ja saMbhAratuM nathI." mANasanA moDhAne bolatuM karavuM hoya to thoDAka rUpiyA pheMkazo to e bolatuM thaI jaze. kIDiyAruM bheguM karavuM hoya to muThThIbhara khAMDa basa che, paraMtu ApaNe to dilane bolatuM karavAnuM che. koI mANasanA dilane bolatuM karavuM hoya to prema ane sevA, maitrI ane kSamA, ahiMsA ane tyAga, A cha vastuo joIe. A cha saguNo mAnavInA dilane bolatuM, gAtuM karI de che. kozalarAjanA saguNoe prajAnA, mAnavInA mana para kAbU meLavelo hato. kAzIrAjathI A sahana thayuM nahi. eTale savAramAM pAchA AvIne eNe hukama karyo, "je koI mANasa kozalarAjane jIvato agara marelo hAjara karaze, ene eka hajAra sonAmahora inAma ApavAmAM Avaze." eNe manamAM nakkI karyuM ke kozalarAjanuM mAthuM duniyAmAMthI uDADI devuM, enuM astitva ja miTAvI dauM pachI to duniyAmAM mArI ja nAmanA thaze ne ! sAdAIthI svAzrayI zramabharyuM jIvana vitAvavA kozalarAja to rAjyamAMthI cAlI jaI, jaMgalamAM lAkaDAM phADe che, lAkaDAnA bhArA laI jaI vece che. pAMcapacIsa paisA lAve che, ane saMtoSathI jIvanayAtrA calAve che. enI rANI roTalA baMdhana ane mukti * 407 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banAve che. koI bhUkhyo ane AMgaNe Ave to tene baTakuM ApIne pachI e beu jaNa premathI khAya che, ane zAntithI rahe che. rAjA eka vAra rANIne pUche che : "kaho rANI, ApaNe sukhI chIe ke duHkhI ?" rANI kahe che ke ApaNe duHkhI zAnAM ? A suMdara prakRti patharAyelI che; A zItaLa jharaNAM vahe che; nirdoSa haraNAM che; vRkSono suMdara chAMyaDo che; zarIrane poSavA mATe roTalo maLI rahe che, deha DhAMkavA mATe vastra che; bAkI mAnavIne vadhu zuM joIe ?" rANI jANatI hatI ke bahAranAM sAdhano to lokone rAjI karavA mATe che; bAkI zarIrane poSavA mATe roTalo hoya; DhAMkavA mATe vastra hoya ane besavA mATe oTalo hoya, to bahu thaI gayuM. je mANasone bIjI ghaNI vastuo joIe che, e herAna-parezAna thAya che. pachI ene mATe e bhagavAnane chetare che, AtmAne chetare che, dezane chetare che, mAnavatAne chetare che, ane vastuonA saMgrahano moTo Dhagalo kare che. patnIno javAba sAMbhaLI kozalarAja rAjI thayA; emaNe kahyuM : "kharekhara, ApaNe sukhI chIe. tArA jevI zANI, premALa ane zIlavaMtI sahacarIthI huM vadhAre sukhI chuM. ApaNe vaLI bIjuM zuM joIe ?" pati-patnI beya jaNAM Ama vAta kare che, eTalAmAM koIka kaThiyAro Ave che ane kahe che : "bhAI, Aje gAmamAM eka DhaMDhero piTAyo che; tame e sAMbhaLyo ke nahi ?" kozalarAje pUchyuM : "zeno DhaMDhero piTAyo che ?" javAba maLyo : kozalarAjane lAvI Ape ene eka hajAra sonAmahora maLaze." zabdo kAnamAM paDatAMveMta ja kozalarAjane manamAM vicAra Avyo : "are, mArI haju paNa eka hajAra mahora jeTalI kiMmata che ! ThIka che, ko'ka vAra jarUra paDaze tyAre ApaNe e paNa vaTAvI laIzuM." je mANasa premathI jIvanAro hoya che, enuM jIvana gaganamAM UMce rahelAM vAdaLa jevuM hoya che. e varSe che, ane dharatI ane duniyA navapallavita thaI jAya che. je loko duniyAmAM amara banavA AvyA hoya che e loko jANe che ke duniyAnI badhI vastuo hovA chatAM paNa, ApaNuM je caitanya che, ApaNo je AtmA che. e vadhu mahAna vastu che. eTalA ja mATe kozalarAje manathI nakkI karyuM ke avasara Avaze tyAre A paNa vaTAvazuM. 408 4 mAnavatAnAM mUlya Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e to icche che ke evo divasa kyAre Ave ke maratAM maratAM paNa koIkanA kalyANamAM huM nimitta banI jauM. jIvanamAM koIkanuM kalyANa karI javuM e divyatAnI vRtti che. bIjAnuM khAI javuM e dAnavavRtti che. ApaNA jIvanagharamAM DAbe paDakhe ane jamaNe paDakhe A banne vRttio beThelI che. divyatA paNa ahIM che, dAnavatA paNa ahIM che. koIne zodhavA mATe bIje kyAMya javAnI jarU2 nathI. pratyeka mAnavInA mananI aMdara Avo eka devatA beTho che. pariNAme, jenA mananI aMdara devatA beTho che e vicAra kare che ke evI ghaDI kyAre Ave ke potAnA jIvanane ApI daI paNa anyanA jIvanane zAnti ApIe ? zubha bhAvamAM 2matA kozalarAja divaso pasAra kare che. vicAra karo ke eka rAjavI vanavagaDAmAM jAya che, potAnA kuTuMbane choDe che, badhAyathI vikhUTo paDIne jIve che. zA mATe ? prema mATe, kSamA mATe, kAruNya mATe ane ahiMsA mATe. aMte eka divasa eka dUrano mANasa cAlyo cAlyo tyAM Ave che. lAkaDAno bhAro laIne jatAM kozalarAjane eNe pUchyuM : 'kaThiyArA bhAI, kozala dezano rasto kayo ?' kozalarAje pUchyuM : "kema bhAI ? zuM kAma che enuM ?' pelo kahe : 'mAre kauzala dezamAM javuM che ane mahArAja kozalarAjane maLavuM che.' kozala2Ajane Azcarya thayuM : 'kauzalarAjane maLavuM che ? tAre vaLI emanuM te evuM zuM kAma che ?'' e kahe : "huM bahu garIba chuM. mArA para devuM ghaNuM thaI gayuM che. mArI pAse khAvAnuM nathI. emAM vaLI mArI dIkarInAM lagna AvyAM che, ane mAre eka so sonAmahora joIe che. meM ema sAMbhaLyuM che ke kozalarAja evA udAra che ke ke koIneya khAlI hAthe pAchA kADhatA nathI. eTale mAre kozalarAjanI pAse madada mAMgavA javuM che. mane kozala dezano rasto batAvo ne !'' kozalarAja A zabdo sAMbhaLIne vicAravA lAgyA : aho, mArA nAme ATalo ATalo paMtha kheDIne je mANasa Ave che, e jo tyAM jaIne sAMbhaLaze ke kozalarAja to che nahi to ene keTalo viSAda thaze; keTalI nirAzA Avaze ? kharekhara, Ane mATe mAre kAMIka karavuM joIe. eNe lAkaDAno bhAro baMdhana ane mukti * 409 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIce mUkI dIdho ane kahyuM : "cAla bhAI, tAre so sonAmahoro joIe che ne ? huM tane eka hajAra sonAmahora apAvuM." "huM ! zuM hajAra sonAmahora ?!" kozalarAje kahyuM : "hA." pelAe kahyuM : "to huM dhanya dhanya thaI jaIza." utAvaLe pagale kozalarAja rANI pAse AvyA ane kahyuM: "rANI, have huM jAuM chuM. mane rajA Apo." rANI kahe : "kyAM jAo cho ?" to kahe : A mANasane so sonAmahoro joIe che. e bicAro duHkhI che. khAvAnuMya enI pAse nathI. e mArA nAme Avelo che. mArA mATenuM hajAra sonAmahoranuM inAma huM ene apAvI dauM, eTale enuM kalyANa thaze. Akhara to A deha eka vAra khatama thavAno ja che ne ! Ameya ene eka vAra bALI to nAkhavo ja che ne ! to pachI koIkanuM bhaluM karIne marI jAuM emAM ja kharo AnaMda nathI ? rANI ! mane rajA Apo." rANInI AMkhamAM AMsu AvI gayAM. eNe kahyuM : "vAha ! vAha ! mArA pati, arpaNanuM AvuM saMgIta sarje ene huM svArtha ane mohathI besUruM kema banAvuM ? svAmInAtha ! tamArA A kAryamAM huM zubhecchA pAThavuM chuM. jarUra paDe to huM paNa balidAna ApIne koIkanuM kalyANa karIza; sidhAvo, tamane mArI vidAya che." kozalarAja pelAne laIne kAzIrAjanI sabhAmAM ja gayA. kAzIrAja sabhAmAM beThela che, tyAM kozalarAja jaIne UbhA rahe che, ane namana kare che. kAzIrAja pUche che: "kyAMthI Ave che tuM ?" mAthe dhULa coMTelI che, kapaDuM phATeluM che, kaThiyArAnA vezamAM che. Aje enA para rAjavIno tAja ke AkAra nathI eTale kAzIrAja ene oLakhatA nathI. pUche che "tuM koNa che ?" kozalarAje kahyuM : "jene mATe tame hajAra sonAmahoranuM inAma jAhera karyuM che te huM pote. have Apa eka hajAra sonAmahora A mANasane Apo ane Apane je joIe te laI lyo." "tame koNa kozalarAja ?..." kAzIrAja Abho banI siMhAsana parathI Ubho ja thaI gayo..heM tame pote kozalarAja ? ane tame jAte ja zuM mAthuM ApavA ahIM AvyA cho ? Ama zA mATe ?" kozalarAje namratAthI kahyuM : A mAnavI garIba che, nirdhana che, ene dhana joIe che, jyAre bIjI bAju 410 ne mAnavatAnAM mUlya Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamAre mAruM mAthuM joIe che. mAre koIka divasa maravAnuM to che ja, paraMtu game tema vanamAM marI jAuM enAM karatAM, maratAM maratAM paNa jo anyane sahAyaka thaIne marI jAuM to huM ema samajIza ke jIvananI chellI paLa paNa prakAzamAM pUrI thaI. Apa A mAthuM lo ane A mAnavIne eka hajAra sonAmahora ApI do." duniyAmAM evo koI mAnavI nathI ke jenuM hRdaya kadI na pIgaLe. evI koI rAta nathI, jemAM eka paNa tAro na hoya. Akhare to kAzIrAja paNa mAnavI hato. kAzIrAjanuM hRdaya pIgaLI gayuM. "kozalarAja ! tame dhanya cho." kAzIrAja siMhAsana choDI pAse AvyA ane ekadama kozalarAjane premabhInA nayane bheTI paDyA. "tamArI udAratA, tamArI kSamA, tamAruM kAruNya, tamAro prema kharekhara adbhuta che. Aje A mATe tamArI mAnavatAne huM namuM chuM. tame A siMhAsana upara beso. "mAre have A siMhAsanane zuM karavuM che ? enA vinA paNa huM sukhI chuM." kozalarAje kahyuM : " icchA to evI che prajAjana banIne saunI sevA karuM. vicArI joyuM ke duniyAmAM karoDapatine paNa eka dahADo smazAnamAM sUvAnuM che, ane jhUMpaDAmAM rahIne saMtoSathI roTalo khAnArane paNa e ja smazAnamAM sUvAnuM che. A garIbI-amIrI to thoDA divasanI mananI vAta che. mAnavI janme che tyAre ughADo Ave che, jAya che tyAre paNa e dazAmAM ja hoya che. vaccenuM A badhuM mana ane mAnyatAnuM tophAna che, ane A tophAna paNa Akhara to pUruM thavAnuM ja che. A samaja pachI mAre rAjya-sattAno moha zo ?" kAzIrAja sAcA samajabharyA hRdaya-parivartanathI dravita thaI kozalarAjane premathI pharI bheTI paDe che. banne mitro bane che. kSamA ane premanI surabhi sarjAya che. bhagavAna mahAvIranA jamAnAmAM A prasaMgathI eka navI havA prasare che. jagate tyAre joyuM - mAnavI mAnavanuM dila, arpaNa ane nirdabha tyAgathI jItI jAya che. ApaNo kalAka have pUro thayo che. bIjI vadhAre moTI tattvajJAnanI vAta to zuM che ? mane to eTalo ja vicAra Avyo ke zAntithI ekAdI vAta karuM. je vAta tamArA magajamAM rahe ane jyAre tamAre ghera pAchA javAno vakhata Ave baMdhana ane mukti ke 411 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre, tame e vAtane sAthe letA jAva. tame jyAre ghera jazo tyAre tamArA magajamAM bIjI paNa keTalIka vAto haze; thoDAka mANaso tarapha tamane dveSa paNa haze; jemaNe tamane ahIM mokalyA emAMthI koIke sAkSI ApI haze, koIke sahakAra Apyo haze, te badhAnI sAme tamArA dilamAM Sa haze, kaTutA haze, vera levAnI vRtti haze. tamane ema paNa haze ke jeNe jeNe mane jela mokalavA mAM sAtha Apyo te badhAnI bahAra jaIne khabara lauM, ahIMthI chUTyA pachI eno paNa dahADo barAbara sarakho karuM. moTAbhAge mAnavInuM mana AvA rAgadveSamAM ja saghaya ramatuM hoya che, ane emAM tame paNa kaMI apavAda nathI. paNa huM tamane ema kahyuM ke Ane badale tame vicAra karo ke tamane ahIM mokalanAra e mANaso nathI, e sAkSIo nathI, e sarakAra nathI, ke e polIsa paNa nathI. tamane ahIM mokalanAra to jIvanamAM rahelI tamArI potAnI pAzavatA che. e na bhUlazo ke vyakti pratye vera rAkhazo to verathI jhera vadhaze; tame e DAghane premathI dhoI. ane ahIMthI bahAra jajo. A badhuM vicArIne tame paNa kozalarAjanA jevo prema keLavo. jyAre tame ahIMthI jAva tyAre manane dhoIne jajo, nirmaLa karIne jajo, ane ahIMthI jAva tyAre ahIMnI bheTa tarIke tame vAtsalya, prema, karuNA ane kSamA, ahiMsA, dayA, sevA ane sadbhAvanA laIne jajo, ane je loko tamane ahIM mokalavAmAM bhAga bhajavI beThA hoya temane kahejo. ke ame tyAM jaIne evo eka maMtra laIne AvyA chIe ke tamane ame kSamA ApIe chIe; tame amArA mATe je karyuM hoya te bhale karyuM, paraMtu ame to have tamArA mATe bhaluM ja karavA icchIe chIe. ahIM tamAre tyAM huM moTaramAM besIne nahIM khAvyo ane tamane upadeza daIne moTaramAM bhAgI javAno paNa nathI. padayAtrA karIne ahIM Avyo chuM, A ATha mAIlanA pravAsanuM mahenatANuM, bIjuM kAMI nahIM, mAtra mArI A vAta tame yAda rAkhajo. kozalarAjanA prasaMganI yAda dilamAM saMgrahI rAkhajo. ahIMthI chUTA thAo ane pachI prasaMga Ubho thAya tyAre, tame tamArA magajamAM pharI kadI evI kalpanA na lAvazo ke kAzIrAjanI jema phalANAe mane herAna karyo che. tame to kozalarAja ja banajo ane sarvane kSamA Apajo. Ama karazo to tame anubhavazo ke tamArA AtmAmAM je peluM divyatva paDyuM para ja mAnavatAnAM mUlya Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che e kevI suMdara rIte khIlI UThe che ! ema na mAnazo ke AvA divyatvano dAvo mAtra bhaNelAono che; AvA divyatvano dAvo DigrIvALAono che; divyatvano dAvo sAdhuono che, ke AvA divyatvano dAvo koI sattAdhIzono ja che. e adhikAra mAnavamAtrano che. bAkI to badhAya vRttionA gulAma che, parAdhIna che. badhAe emAMthI ja chUTavAnuM che; je AtmA emAMthI chUTe che e divya bane che. eTale A divyatva A mAnavajIvanamAM ja vikasAvavAnuM che. ApaNe Aje joyuM ke A mAnavajIvananuM sarjana, traNenA ekIkaraNamAMthI thayuM che. A traNa eTale deha, mana ane AtmA. dehathI dAnavatA jItIe. manathI mAnavatA pragaTAvIe. AtmA caitanyathI-divyatA mANIe. eka cheDe pAzavatA che, bIje cheDe divyatA che. ApaNe pAzavatAmAMthI chUTI divyatA bhaNI prayANa karavAnuM che. vacce ApaNI mAnavatAno pula che, setu che. ApaNe saue e mArge pragati karavAnI che ane divyatvanuM che teja che, teno jIvanamAM sAkSAtkAra karavAno che. ApaNI A nAnakaDI pAMca-pacAsa so varSanI jiMdagI che temAM, ApaNe divyatvanI jhAMkhI karIe e ApaNuM mukhya kArya che. mAnavInI aMdarano je prakAzamaya khaMDa che, te sadA baMdha hoya che. e khaMDane ughADavAnI cAvI eTale A prema. A maitrI. tame sau e cAvI lagADo ane juo ke aMdarano khaMDa khUlI jAya che ke nahi ? enA prakAzathI tame AnaMdita thAo cho ke nahi ? e khaMDamAM divyatAnuM evuM sarasa sAmrAjya che, e khaMDamAM evI sarasa prakAzanI jyota che, ke je mAnavI jIvanamAM maitrI keLave che te ja eno e AlAda anubhavI zake che, ene mANI zake che. jemaNe e prakAzane dITho nathI, e ja dAnavatAmAM ramI rahyA che. tame e khaMDa kholo. e khaMDa bIje kyAMya nathI, tamArA mananI aMdara ja che. Aje ApanI samakSa je thoDIka vAto karI te vAtane khUba gaMbhIratAthI pUrI zAntithI, karuNatAthI vicArajo. Ano vadhu vicAra karatAM tamane jaNAze ke duniyAmAM jAtajAtanAM saMgIta che, paNa A mAnavatAnuM saMgIta, divyatAnuM saMgIta, maitrI ane kSamAnuM saMgIta baMdhana ane mukti che 413 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa vizvamAM lAvavAnI jarUra che jo ApaNe pRthvIne svarga banAvavI haze to ahIM beThelA ATalA badhA bAMdhavomAMthI koIka bAMdhavane paNa A vAta sparzaze, to huM samajIza ke mane AjanA zramanuM mAruM pUruM mahenatANuM maLI gayuM che. huM paNa AjanA divasane mArA jIvanano dhanya divasa, eka maMgaLamAM maMgaLa divasa samajIza. eTale, AjanA divasa mATe koI mAro AbhAra na mAne, kAraNa ke mane ahIM laI AvanArano ja huM kharo AbhArI chuM. ekabIjAnI sAthe ApaNI vAto thaI. ApaNe ekabIjAne maLyA. dUra dUranA mAnavo ekabIjAnI sAthe maLe, ekabIjA sAthe mAnavatAnI vAta kare, evI taka apAvanArano ApaNe AbhAra mAnavAno che. kSamA ane maitrInI vAta jIvanamAM utArI ApaNe ekabIjAno AbhAra mAnIe. tamArI vidAya letAM ane tamArAthI dUra thatAM, mane vRttionI keda sAMbhare che. tame thoDAM varSo pachI A kedamAMthI chUTI jazo, paNa jIvananI vRttionI kemAthI chUTavuM ati kaThaNa che. e jelamAMthI ApaNe sau kema jaladI chUTIe, e bhAva jAgRtinA A prakAzamAM mAnavIne jAge to Ajano A prasaMga avismaraNIya dhanya thaI jAya. jI [noMdhaH 'baMdhana ane mukti' A viSaya upara tA. 7-3-60nA divase amadAvAda-sAbaramatInI senTrala jelamAM hajAro kedIonI samakSa ApeluM yAdagAra pravacano 414 * mAnavatAnAM mUlya Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvatI kAlanA nAgarikone ___ . _ Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41. AvatI kAlanA nAgarikone je 30 mI jAnyuArI, gAMdhIjInI zihIdIno divasa che. ghaNA kahe che ke, Ajano divasa che. pavitra che, paraMtu huM to ene pavitra karatAMya vadhu mahattvanA - AtmasaMzodhananA divasa tarIke oLakhuM chuM. ja A eka evo divasa che, ke je che divase dezanA sapUtanuM lohI reDAyuM che. dezanA mahAna vIranA prANanuM balidAna apAyuM che. eTale bhAratanA itihAsamAM Ajano divasa e to lohIthI raMgAyelo $ divasa che. AvatI kAlanA je kharekharA nAgariko che, dezanuM bhAvi sukAna jemanA hAthamAM AvavAnuM che, te vidyArthIo Aje AtmasaMzodhana kare, UMDI vicAraNA kare ke jeNe dezanI AjhAdI mATe ATaATalI jahemata uThAvI, ATaATalA prayatna karyA, che te vyaktine paNa Akhare goLIe vIMdhAvuM * paDe che ! AvatI kAlanA nAgarikone - 417 Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharekhara, A deza mATe A keTalI badhI karuNa vAta che ! A rIte vicArIzuM to ApaNane samajAze ke A eka evo divasa che ke jenI kamanasIbI sAthe ApaNA traNaso ne sATha divasomAMthI koI paNa divasane sarakhAvI zakAya tema nathI. evo e raktapipAsu divasa che ane vadhu zaramAvanArI bInA to e che ke, dezanI AjhAdI khAtara jAtane ghasI nAkhanAra vyaktine goLIe mAranAra paNa ApaNAmAMno ja eka - ApaNo ja mAnavabaMdhu hato ! Ama kema banyuM haze ? UMDo vicAra karIne A savAlano javAba zodhIzuM to samajAze ke ApaNA AMtarika kalaho, ApaNI AMtarika saMkucitatAo ane ApaNA sudra temaja sAmAnya vicAroe ja A bhayAnaka divasanI pUrvabhUmikAnuM sarjana karyuM che. ghuvaDa jema sUryano prakAza jhIlI zakatuM nathI tema ApaNI kSudratA ane saMkucitatA paNa mahApuruSonA vizALa ane udAra vicArone jhIlavA asamartha che. duniyAmAM TheraThera AvuM ja banyuM che. jyAre jyAre koI navo krAMtikArI puruSa jagatane AMgaNe Avyo che tyAre tyAre eka yA bIjI rIte prajAe ene vIMdhyo che ke pachI bhale pAchaLathI ene pUjyo hoya. jagatanA itihAsanAM pAnAM uthalAvazo to jaNAze ke sokreTisane ethensamAM jherano pyAlo maLyo che; bhagavAna mahAvIranA kAnamAM khIlA marAyA che; mIrAMne jhera apAyuM che; abrAhama liMkananuM paNa balidAna levAyuM che ane evI ja rIte chelle chelle mahAtmAjIne mATe paNa evI ja bInA banI che. A uparathI eka vicAra to evo paNa Ave che ke, jagata Aje e vIrone eTalA mATe ja pUje che ke, te Aje ApaNI sAme nathI. Aje paNa jo te ApaNI sAme Ave to, Aje paNa kadAca emane goLI jhIlavAno ja vAro Ave. jaoNna oNpha ArkanuM nATaka lakhatI vakhate jyorja barnArDa zaoNe paNa AvI ja vAta karI che. te lakhe che ke, je prajA Aje jana oNpha Arkane pUjI rahI che te ja prajAnI sAme pharIthI paNa jo jona oNpha Arka Ave to, pharIthI paNa pUjA karanArI prajA ene bALI mUke to e Azcarya nahIM gaNAya ! uparanI vAta uparathI ema lAge che ke, jyAre ApaNI sAme jhagamagatA tejano sUrya Ave che tyAre enAM teja jhIlavA mATe ApaNe asamartha nIvaDIe 418 - mAnavatAnAM mUlya Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chIe. tyAre e AMjI detA tenA pujane haTAvavA mATe ApaNe eka yA bIjo mArga laIe chIe. Aja sudhI badhe, basa, AvuM ja banyuM che. Ama thatuM aTakAvI na zakAya ? A aniSTanuM punarAvartana thatuM aTakAvavA mATe ApaNe sau AtmasaMzodhana karIe, AtmasamIkSA karIe, AtmaparIkSaNa karIe. mitro, tame sau nAnakaDA cho, ane haju bhaNo cho. chatAM A savAla tamArI pAse eTalA mATe mUkyo che ke, AvatI kAla, deza, dharma samAja e badhuM tamArA hAthamAM che. AvatI kAlanuM, A dezanuM, dharmanuM, ane samAjanuM sukAna Akhare tamArA vinA koNa saMbhALavAnuM che ? - tamArA pAyAmAM Aje je vicAro paDelA haze te ja AvatIkAle pAMgaravAnA che. A vicAronAM bIja sArAM haze to te bIja AvatI kAle vaTavRkSa banaze. e vRkSa ApaNA deza, samAja temaja dharmane chAyA Apaze, phaLa Apaze ane madhurAM pariNAmo Apaze. eTale, Aje huM je vicAra ApanI samakSa mUkuM chuM te dhyAna daIne sAMbhaLajo, temaja ekAgra banIne vicArajo ke A divase eka samartha puruSanuM lohI reDAyuM hovA chatAM paNa, ApaNA dezamAMthI je badIo ochI thavI joIe, je anIti aTakI javI joIe, te saghaLuM akabaMdha rahIne ApaNane saune parezAna karI rahyuM che. samajAtuM nathI ke jagata hajI AvAM keTalAM balidAna mAge che; ane keTakeTalAM balidAna apAze tyAre ApaNe A badIo, A saMkucitatA, A anIti ne rAgadveSanA viSavartanamAMthI bahAra nIkaLI zakIzuM ! mahApuruSanuM balidAna jo ApaNe mATe jIvanaparivartana lAvanAruM preraka na bane to pachI ApaNe ApaNI jAtane mAnava tarIke oLakhAvavA mATe lAyaka gaNAIe kharA ? eka pachI eka balidAna devAtAM jAya che, ane chatAM ApaNe "TheranA Thera' UbhA rahIne AnaMda mAnyA karIe chIe, e ApaNI mAnavatA mATe kharekhara eka kamanasIba ane zocanIya bInA che. je loko "mutsadI' kahevAtA hoya, jeo potAnI jAtane duniyAnA DAhyAo'mAM khapAvatA hoya, je loko manamAM hasatA hoya ane bahAra raDavAno AvatI kAlanA nAgarikone 6 419 Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dekhAva karatA hoya temanI vAto javA do. temane mAre kazuM kahevAnuM nathI. mAre to mArA mananI vAta tamane kahevI che, kAraNa ke tame Aje saraLa cho, nikhAlasa cho, tamArA manamAM hajI duniyAnI ramatanA dAvapeca AvyA nathI. "mana sAkara tamAre Aje vicAravAnuM che ke, ApaNA deza mATe tamAre have zuM karavAnuM che. AjanA divase ApaNe ApaNA zubha mATeno thoDA paNa saMkalpa karIe. mananI aMdara je badI che tene haTAvavA mATe Aje jo ApaNe nirNaya karIzuM to ja Ajano divasa ApaNe mATe pavitra banaze bAkI to, Ajano divasa pavitra nathI; kAraNa ke e zokano divasa che, gamagInIno divasa che. kharI rIte kahuM to Aje to zrAddhano divasa che. kaho, A zrAddhanA divase tame zuM Apazo ? huM to icchuM ke AjathI tame tamArA durguNonuM balidAna Apo. ane tamArA sadguNo emanA smaraNamAM tarpaNarUpe arpaNa karo. ane nakkI karo ke AjathI ame saguNo keLavIzuM, ane durgaNone dezanikAla karIzuM, dehanikAla karIzuM. ATaluM nakkI karyA pachI e saguNone keLavavA mATe temaja durguNone dezanikAla karavA mATe zo mArga levo te savAla ApaNI sAme Ubho thAya che. tenA uttararUpe nIcenI be-traNa vAta Apa samakSa rajU karuM chuM. AjanA pravacananI zarUAtamAM meM eka zloka rajU karyo hato : jAnanti kecid na tu kartumIzA: kartu kSamA ye na ca te vidanti / jAnanti tattvaM prabhavanti kartuna te ke'pi loke viralA bhavanti / / A zlokamAM kavi kahe che ke, ghaNA loko jANakAra hoya che, paraMtu te karI zakatA nathI. jyAre ghaNA bhAIo karavA mATe samartha hoya che; paNa kaMI jANatA nathI hotA. jIvananuM tattva jANe ane te pramANe amalamAM mUke tevA mANaso to vizvamAM bahu virala - bahu thoDA hoya che. eka bAju AMdhaLA che, ane bIjI bAju laMgaDA che. je loko abhaNe che te loko aMdha che, kAraNa ke temanI pAse jJAnanAM netra nathI. jo loko jANakAra-bhaNelA-jJAnanA netravALA che te laMgaDA che; kAraNa ke, jANyA pramANe karI zakatA nathI. AcAramAM mUkI zakatA nathI. Aje gAmaDAnA abhaNa ane ajJAna mANaso manamAM kaMIka karavAnI bhAvanA laIne beThA che, paraMtu zuM karavuM, ane kayA mArge javuM enI dizA emane sUjhatI nathI. jyAre bIjI bAju, ApaNA bhaNelA varga pAse aneka DIgrIo 420 * mAnavatAnAM mUlya Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. vyAkhyAnanA maMca para besIne jIvana jIvavAnI rItonI anekavidha suMdara vAto e karI zake che, paraMtu e AcAramAM mUkI zakato nathI; kAraNa ke, AcAramAM e paMgu che. ane tethI moTI moTI vAto karanAro e varga potAnAM vyasanonI, anAvazyaka jarUriyAtonI ane mojazokhanA vicAronI cuMgAlamAMthI bahAra nIkaLI zakato nathI. thoDA divasa pahelAMno ja eka banAva tamane kahuM. moDhAmAM sigAreTa rAkhIne dama kheMcatA kheMcatA eka prophesara sAmethI cAlyA AvatA hatA. huM paNa dhIme dhIme cAlyo Avato hato. pelA prophesara sigAreTanA "TaeNsamAM masta hatA. AthI sAmethI cAlyA AvatA mane temaNe joyo nahi, ane mArI sAthe athaDAI paDyA. pachI mane kahyuM : "sorI." meM kahyuM : "kaMI nahi. e to ajANatAM athaDAI paDAya. emAM kaMI vAMdhA jevuM nathI, paraMtu mane to tamane joIne "saoNrI' thAya che." ema kema ?' utsukatAthI temaNe pUchyuM. meM kahyuM : "rastA vacce AMdhaLA to athaDAya, paraMtu jyAre dekhatA athaDAya tyAre vadhAre karuNatA chavAya. AMdhaLo athaDAya ene to dorI zakAya; paraMtu dekhato athaDAya ene kema dorI zakAya ? kaho, Apa zuM karo cho ?' prophesara chuM,' gauravapUrvaka temaNe kahyuM. meM kahyuM : "prophesaranA moDhAmAM A sigAreTa zobhe kharI ?! tame jo sigAreTa pIzo to vidyArthIone saMskAradhana kyAMthI Apazo ? Aje tame sigAreTa pItA hazo to tamArA vidyArthIo cirUTa pItA thaze, kAraNa ke celo to guru karatAMya savAyo ja hoyane ?!" e bhAI jarA lobha pAmyA ane cAlyA gayA, paraMtu, mane UMDI gamagInImAM mUkatA gayA ke ApaNI kahevAtI keLavaNI Aje kyAM jaI rahI che ? saMskAra ApavAnI javAbadArI jenA zire che te adhyApaka-vargamAM ja saMskAra nahi hoya to e vidyArthIone kyAMthI Apazo ? Aje ApaNe evA mANasonI jarUra che ke, teo jeTaluM jANatA hoya teTaluM karavA mATe, amalamAM mUkavA mATe samartha hoya. AvA prakAranA mANasothI ja deza UMco AvavAno che. ekalA jJAna ke vAcanathI deza UMco nahi Ave. AvatI kAlanA nAgarikone 421 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amadAvAdanA eka bhAI mArI pAse AvIne mane kahevA lAgyA : 'mahArAja, meM khUba pustako vAMcyAM che. mANekalAla jeThAlAla (ema. je.)nI AkhI lAibrerI huM pUrI karI gayo chuM.' ATalI vAta karyA pachI emaNe gajavAmAM chIMkaNInI DabI kADhI ane eka saDAko tANyo. pachI khissAmAMthI gaMdo rUmAla kADhI nAka sApha karyuM. mane thayuM, mANekalAla jeThAlAlanI AkhI lAibrerI pUrI karI che, chatAM temanuM chIMkaNInuM vyasana na chUTyuM ! eTale meM temane kahyuM : 'tame to mANekalAla jeThAlAlanI lAibrerInAM pustako vAMcI AvyA cho, to tamane huM eka vAta pUchuM. kaho, tame lAibrerInuM kabATa to joyuM che ne ? ene pAyA keTalA che ?' eNe kahyuM : 'cAra.' 'e cAra pAyAnA kabATamAM jema copaDA bharyA che tema A be paga upara rahelA magajamAM paNa tame copaDA bharI rAkhyA che. eTale vAMcavA chatAM vyasana na chUTe to tamAruM A magaja paNa be pagavALuM be pAyAvALuM kabATa ja gaNAyane ?' jema pelA kabATamAM copaDIo bharelI che tema A magajamAM paNa copaDIo bharelI che. copaDIo magajamAM bharavI enuM nAma vidyA nathI; copaDIonA jJAna ke jIvanamAM utAravuM e ja sAcI vidyA che. * lAibrerIe kabATa bharyuM ane ApaNe ApaNuM magaja bharyuM, e banne sarakhAM che. kAraNa ke kabATa jema copaDIonA jJAnane AcaraNamAM mUkatuM nathI, tema ApaNe paNa ApaNA magajamAM bharelA jJAnane AcaraNamAM mUkatA nathI. AvuM jJAna zA khapanuM ? e to gadheDA para caMdana lAdavA jevuM thayuM ! upADIne phare, paNa ene suvAsa ke zItaLatA kazuMya na sparze. mitro, tame mAtra bhaNyA karazo, ane pustako vAcyAM karazo temaja parIkSAmAM pAsa thayA karazo to, eTaluM ja tamArA jIvanakSetra mATe pUratuM nathI. vidyAno hetu kevaLa bhaNavA mATe, pustako vAMcavA mATe, ke parIkSAmAM pAsa thaIne DIgrI meLavavA mATe to nathI ja. vidyAno hetu to jIvanane baMdhanamAMthI choDAvavA mATeno che. eTalA mATe to ApaNe tyAM vidyAno mudrAlekha sA vidyA yA vimuye che. tamA2I vidyA jo tamane baMdhanamAMthI na choDAve, vilAsa temaja vikAromAMthI 422 : mAnavatAnAM mUlya Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na choDAve to e sAcI vidyA nathI. vidyA to enuM nAma che ke, jenAthI vicAra sudhare, uccAra sudhare ane AcAra sudhare. bhaNelo mANasa to ene kahevAya che, jenA vicAra suMdara hoya, jenA uccAra suMdara hoya, jenA AcAra suMdara hoya. bagIcAmAM jema phUla khIle che tema bhaNelA mANasanA magajamAM paNa vicAronAM puSpa khIlavAM joIe. enA magajamAM ukaraDo nahi, badI nahi, durgadha nahi, suMdara suvAsa hovI joIe. sAco vidyArthI to enuM nAma che, jenA vicAromAM paNa badI na hoya. bajAramAMthI kharIdI lAveluM keLuM ke jAmaphaLa saDeluM nIkaLaze to zuM te tame khAI jazo ? nA, to to tarata ja tame ene kApazo, ane eno saDelo bhAga pheMkI dezo. to pachI, tamArA vicAromAM Avelo saDo kema dUra karatA nathI ? A paNa eka ajAyabInI vAta che ke, mANaso saDelAM phaLane kApIne pheMkI de che, jyAre saDelA vicArone to saMgharI rAkhe che ane vadhAre ne vadhAre saDavA de che. Aje to jeno vicAra vadhAre saDelo hoya che te vadhAre malakAya che ke, huM mArA vicArone kevA gupta rAkhI zakuM chuM ! tamArA vicAro to evA hovA joIe ke koI paNa jANe toya tamane vAMdho na hoya. sAruM che ke, Aje mANasonA zarIranI ja philma laI zakIe chIe; paraMtu mananI ke vicAronI philma laI zakAtI nathI. nahi to mANasa ekabIjAnI paDakhe zAMtithI ke premathI besI ja na zakata. mAnavInuM magaja jo bagIcAnA jevuM suMdara ane suvAsita na hoya, ane temAM aneka jAtanI badIo ane kharAbIo khadabadatI hoya to e zAMti kyAMthI pAme, AnaMda kyAMthI meLave ? A thaI vicAranI vAta. have ApaNe uccAranI vAta upara AvIe. tamArA vicAromAM vaseluM mAdhurya tamArA uccAromAM paNa vasavuM joIe. tamArA uccAromAM kaTutA haze, asabhyatA haze, tucchatA haze, ane aNachAjatA bhAvo haze to e tamArA vicArone zobhA ApanArA nahi nIvaDe. uccAra to tamArA vicAronuM vAhana che. eTale, vAhana para besanAra vyakti paNa pavitra hovI joIe, ane vahana karanAra vastu paNa pavitra hovI joIe. vicAra ane uccAra jo suMdara ane suyogya hoya to kharekhara arjuna ane kRSNanI joDI jAme. AvatI kAlanA nAgarikone ja 423 Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamArA vicArarUpI arjunane uccArarUpI 2thamAM besADo, ne tenI lagAma vivekarUpI kRSNanA hAthamAM soMpI do. ane pachI tame juo ke jIvana samarAMgaNamAM duttirUpa kauravo para kevo vijaya thAya che. eTale vicAra ane uccAra beya madhura hovA joIe. tamArA AcAramAM eTalI spaSTatA hovI joIe, eTalI suMdaratA hovI joIe ke jANe pAradarzaka sphaTika joI lo. jenI pAse vicAra suMdara che, jenI pAse uccAra suMdara che, ane jenI pAse AcAra suMdara che evo manuSya ja jagatamAM kaMI karI zake che. mAnavI kaMI aLasiyuM banavA mATe A jagatamAM nathI Avyo. mAnava tarIke gauravabharyuM jIvana jIvavA mATe e Avyo che. A duniyA para tamArA prakAzanI chabI mUkI javA mATe tame AvyA cho. tame kevaLa mINabattI jevA nA banazo ke je kalAkanI aMdara samApta thaI jAya. tame to mazAla jevA bano, ke je AkhIya rAta prakAza pAtharyA ja kare. ane aMdhakArane prakAzathI raMgI de. jagatane ujAsa ApanArI mazAla jevA banavuM haze to ApaNe vicAra, uccAra ane AcAra traNeya sudhAravA paDaze. e traNeya jo sudharI jaze to tamArAmAM eka prakAranI viziSTatA Avaze, madhuratA Avaze, ane saumyatA Avaze. tamane yAda haze, kadAca tamArAM pAThyapustakomAM vAMcavAmAM AvyuM paNa haze, evI eka nAnakaDI prasaMgakathA AnA anusaMdhAnamAM ahIM ApuM chuM. gopAlakRSNa gokhale tyAre zALAmAM abhyAsa karatA hatA. eka divasa zikSake gherathI daza dAkhalA gaNI lAvavAnuM gharakAma ApyuM. ghera AvIne gokhalee dAkhalA gaNavA mAMDayA. nava dAkhalA karI zakyA. dazamo na phAvyo, eTale moTAbhAInI madada laIne gaNyo. bIje divase zALAmAM sau vidyArthIoe gharakAma batAvavA mAMDyuM, tema gokhalee paNa dAkhalA batAvyA. koInA cAra kharA hatA, koInA cha-sAta kharA hatA, paraMtu gokhalenA to dazedaza dAkhalA kharA hatA. tethI zikSaka khUba prasanna thayA. temaNe gokhalene zAbAzI ApI, eTaluM ja nahi umaLakAbhera eka rUpiyo inAmamAM Apyo. ane kahyuM, "tuM badhA ja dAkhalA barAbara gaNI lAvyo che, tethI huM tArA upara prasanna thayo chuM. eTale A inAma ApuM chuM." 424 : mAnavatAnAM mUlya Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ inAma levA mATe e hAtha lAMbo karI na zakayA. eTale te saMkoca pAme che ema mAnIne zikSake temano hAtha kheMcI, te hAthamAM rUpiyo mUkyo. kharI rIte to zikSakanuM inAma meLIne koI paNa vidyArthInuM haiyuM harakhathI nAcI UThavuM joIe, paraMtu gokhale to gamagIna banI gayA. emanI AMkhamAM jhaLajhaLiyAM doDI AvyAM. inAma meLavatI vakhate azru sAratA vidyArthIne joIne zikSakane Azcarya thayuM. emaNe pUchyuM : 'gokhale, Ama kema, atyAre to tAre khuza thavuM joIe, tenA badale A nArAjI ane AMsu zAne ? javAba ApatI vakhate gokhalenuM haiyuM vadhAre bharAI AvyuM : "sAheba, tame mArA upara vizvAsa mUkIne mane inAma Apo cho, paraMtu huM te inAmane lAyaka nathI. tame mArA adhyApaka cho. huM tamArI pAse vidyA levA Avyo chuM. paraMtu, huM to tamane chetarI rahyo chuM. tamArI AgaLa asatya bolI rahyo chuM ane to paNa tame evA mahAna cho ke, mane asatya karanArAne puraskAra ApI rahyA cho.'' zikSakanuM Azcarya bevaDAyuM. "bola, kevI rIte ?" Ape je daza dAkhalA gaNavA ApyA hatA, temAMthI meM to nava dAkhalA ja gaNyA che. eka dAkhalo to meM mArA moTAbhAInI madadathI gaNelo che. eTale darzadaza dAkhalA meM gaNelA nathI. bIjAnI madada laIne Avelo chuM, ane chatAM meM evo AbhAsa Ubho karyo ke jANe meM ja badhA dAkhalA gaNyA che. eTale meM to tamane chetaryA che. huM inAmane lAyaka bilakula nathI.' ATaluM kahetA gokhalethI DUsakuM devAI gayuM. DUsakuM detA gokhalenI pITha para zikSake mAyALu hAtha pheravyo ane kahyuM : "gokhale, Aje huM tane tArA dAkhalA mATe inAma nathI Apato, paNa tArI saccAI mATe inAma ApuM chuM, tArI pramANikatA mATe inAma ApuM chuM. tArA jevA vidyArthIo ja dezamAM nAma kADhaze." Ama kahIne zikSake eka rUpiyAne badale pAMca rUpiyAnuM inAma ApyuM, ane vadhumAM kahyuM : "dAkhalAo mATe inAma meLavavuM to saheluM che, paraMtu prAmANikatA ane satya mATe AvA nIDara ane AgrahI rahevuM duniyAmAM bahu muzkela che.'' A nAnakaDo gokhale A nIDaratAne lIdhe dezano kevo jabaradasta mAnavI banyo che te to sau koI jANe che. AvatI kAlanA nAgarikone * 425 Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale ja Apane kahuM chuM ke, je guNo bhaviSyamAM vikasAvavAnA che te tame atyArathI ja vikasAvavA mAMDo, ane durguNane pravezavAnAM saghaLAM dvAra baMdha karI do. A samayamAM jo ekAdI badI paNa jIvanamAM pesI jaze, ekAdo durguNa paNa jo bIjanA rUpamAM ropAI jaze, ekAda kharAba vicAra paNa jo manamAM pravezI UThaze to, moTA thayA pachI aneka prayatne paNa tenAthI bacI nahi zako. nAnapaNamAM ghara ghAlI beThelI badIone dUra karavA mATe jabbara jogI agara jAdugara paNa kAmayAba nIvaDato nathI. manamAM eka vicAra peTho, eTale e vRkSa banavAno ane dilanI dIvAlo toDIne bahAra nIkaLavAno ja. eTale ApaNe to bAlyavayamAMthI ja vicAra, uccAra ane AcArane zuddha, suMdara ane spaSTa banAvavA mATe sAvaceta rahIzuM to ja vidyAne kharekharI rIte dIpAvI zakIzuM. A mATe ja 'sA vidyA yA vimuktaye' e mudrAlekha dvArA mukti mATenI vidyA meLavavAno Adeza apAyo che. mukti mATenI vidyA meLave e ja duniyAmAM gauravapUrvaka jIvI zake che. Ama vicAra, uccAra ne AcArane ekatAlamAM rAkhI jagatamAM gauravabhera jIvavA mATe traNa muddAo tarapha tamAre khAsa dhyAna ApavuM joIe. A traNa muddAo eTale abhaya-puruSArtha-saMyama. huM jANuM chuM ke, darekedareka muddo kalAkonA kalAko laI zake tema che. paNa mAre to badhI vAto eka kalAkanA poNA bhAgamAM ja kahevAnI che. eTale atyAre to tenI AchIpAtaLI rUparekhA ja ApanI ja ApanI samakSa rajU karIza, ke jethI ApaNe samajI zakIe ke, A traNa vastuo jo ApaNI pAse hoya o jIvanakSetramAM ApaNe kevA saphaLa banI zakIe ane jIvanadhyeya sAdhI zakIe. tenI AchIpAtaLI rUparekhA ja ApanI samakSa ahIM rajU karuM chuM. eka kavie kahyuM che : If you are an angle, Descend to manhood, If you are an animal, Ascend to manhood; But be the man. Man is the master of all the cosmos. kavi kahe che ke, jo tuM deva hoya to amAre devano khapa nathI nIco UtarIne tuM mAnavatAnI bhUmikA 52 Ava. jo tuM pazu hoya to pazutAmAMthI 426 . mAnavatAnAM mUlya Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ubho thA; ane mAnavatAnI vyAsapITha para Ava. kAraNa, mAnava to devothI adhika ane pazuothI zreSTha che. samasta vizvamAM mAnava ja indriyo para sAmrAjya phelAvI zake che. A mAnava banavA mATe ja abhaya, puruSArtha ane saMyamanI jarUra che. pahelI vAta ApaNe abhayanI karIe. sAco mANasa pApa sivAya koI paNa vAtathI koI paNa ThekANe bhaya pAmato nathI. e sarvadA abhaya hoya che, kAraNa ke bhaya tyAM ja Ave che, jyAM pApa hoya che. haripurA koMgresa pachI gAMdhIjIne chellI vAra maLIne bAraDolImAM chUTA paDavAno prasaMga Avyo tyAre meM pUchyuM : "bApujI, mAre mATe kaMI Adeza ? mAre jIvanamAM zuM karavuM ? emaNe mAtra ATaluM ja kahyuM : "Live in light - prakAzamAM jIvo." basa A eka ja Adezane najara sAme rAkhIne huM nIkaLI paDyo. emanA A Adeza pAchaLano dhvani e hato ke sarvadA prakAzamAM jIvo. prakAzamAM jIvanArane duniyAmAM koI jAtano bhaya naDavAno nathI. bhaya tene che, je aMdhArAmAM vase che. tamArI pAse jo pApa nathI, jo kaMI khoTuM AcaraNa nathI, to tamAre duniyAmAM koIthI DaravAnI jarUra nathI. Aje mAnavI Darato rahe che, chUpo phare che, vAta saMtADavA mAgato hoya che; kAraNa ke enA manamAM pApa che. jyAM sudhI niSpApa nahi thavAya tyAM sudhI abhaya nahi banAya; ane abhaya nahi thavAya tyAM sudhI ApaNI AMkhamAM teja nahi Ave, ApaNI vANImAM prakAza nahi Ave. eTale, Aje sauthI pahelI vAta to e che ke, ApaNA dezane, samAjane ane dharmane UMco lAvavo hoya to saue abhaya banavuM paDaze. Aje sauthI pahelI ane anivArya AvazyakatA abhayanI che. paNa e abhaya Aje kyAM che ? abhayanA abhAvanI eka namUnedAra ramUjI vAta tamane kahuM. muMbaIthI amadAvAda AvatI eka TrenanA pharsTa klAsamAM eka yuropiyana beTho hato. e DabAmAM koI pharsTa klAsano pesenjara besavA Ave to e ghUrakIne pUche : "Who are you ?' - koNa che tuM ? AvatI kAlanA nAgarikone * 427 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eno ghUrakATa ane AMkhonA DoLA joI besavA AvanAra phaphaDI UThe. ane pharsTa klAsanI TikiTa hovA chatAM pAcho bhAgI jAya. dareka sTezane lagabhaga AvuM bane. eTalAmAM valasADa AvyuM. yuropiyanavALA DabAmAM besavA mATe eka vidyArthI Avyo. bAraNuM kholavA jAya tyAM pelA yuropiyane ghurakATa karyo : "Who are you?' - koNa che tuM ? pelo vidyArthI vicAra, uccAra ane AcAranI ekalatAvALo hato. enA haiyAmAM abhaya birAjelo hato. potAnI pAse pharsTa klAsanI TikiTa hatI. pote pharsTa klAsano kAyadesara pesenjara hato; chatAM potAnI sAtheno yuropiyanano vartAva aghaTita ane avivekI hato. AthI e yuropiyanane ThekANe lAvavA eNe kahyuM : "I am the first class passenger." - huM pharsTa klAsano musAphara chuM. A nirbhayatA joI yuropiyana DaghAI gayo. sAthe sAthe prasanna paNa thayo. Please come in." - aMdara Avo kahIne aMdara bolAvyo. pachI ene thAbaDyo ane kahyuM, "zAbAza ! dhanya che tArI nirbhayatAne. huM cheka muMbaIthI AvuM chuM ne jouM chuM ke, hindustAnamAM mANaso keTalA marda che. je koI caDhavA Ave temane mAtra nirbhayatAnI kasoTI karavA mATe ja huM pUchato ane DarAvato hato. eTale te to mane jotAM ja bhAge ! pachI mane thayuM ke AvA kAyara mANaso sAthe besIne samaya pasAra karavo enA karatAM to emane utArIne bhagADavA e sArI vAta che. paraMtu, tuM eka bahAdura maLyo kharo ! jenI pAse kAyadesara TikiTa che, je mANase paisA kharcelA che, e mANasane mArA jevo dhRSTatAthI pUche ke Who are you? to ene pUchavAno zo adhikAra che ? jeNe pharsTa klAsanI TikiTanA paisA cUkavyA che te pharsTa klAsamAM besavA mATe ApoApa hakadAra che. ene pachI DaravAnI zI jarUra ? paNa, je mANasamAM nirmAlyatA paDI hoya e mANasa sAmano karI zakato nathI. uparanI hakIkata yuropiyananI nikhAlasatA ane pelA vidyArthInI nirbhayatA mATe mAna upajAve te zI che. vaLI, eka vAta e paNa mahattvanI che ke, jyAM pApa che, svArtha che tyAM ja bhaya che. A abhaya kyAMthI utpanna thAya che ? 428 : mAnavatAnAM mUlya Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamArA nyAyamAMthI, tamArI prAmANikatAmAMthI, tamArA satyamAMthI, tamArA satyamAMthI, tamArA sadAcAramAMthI e utpanna thAya che. jyAM sudhI tamArA jIvanamAM nyAya, prAmANikatA, satya ane sadAcAra nahi hoya tyAM sudhI tamArAmAM abhayanuM tattva kadI nahi pragaTe. have bIjI vAta che, puruSArthanI. Aje ApaNe eTalA badhA paMgu banyA chIe, eTalA badhA parAvalaMbI banyA chIe, indriyone eTalI badhI zithila banAvI beThA chIe ke, Aje ApaNane badhuM maphatamAM joIe che. sastAmAM sastuM joIe che. sahelAmAM sahelI rIte joIe che. parasevo pADIne meLavavAmAM ApaNane nAnama dekhAya che. AvI hINapatabharI manodazA ApaNA hiMdustAnanAM moTAMothI mAMDIne nAnAMo sudhI evI vicitra rIte pesI gaI che ke, lagabhaga saune zrama karyA vinA meLavavuM che. hamaNAM mArI pAse paradezanA be mitro roja abhyAsa mATe Ave che. temane meM pUchyuM : 'hiMdustAnamAM tame zuM joyuM ?' to kahe ke : 'hiMdustAnamAM ame ALasa joI !' meM Azcarya sAthe kahyuM : 'e zuM kaho cho ?!' to kahe : 'hA, bIju badhuM ghaNuMya che. ahIM je che te duniyAmAM bIje kyAMya nathI. paraMtu sAthe sAthe, ahIM jevI ALasa che tevI ALasa paNa duniyAmAM bIje kyAMya nathI. amArA dezamAM to ame jo ArAmathI beThelA hoIe, ane nokarane kahIe ke, 'pANIno pyAlo bharI lAva' to e nokarane mATe paNa zaramajanaka gaNAya ane amAre mATe paNa zaramajanaka gaNAya. amAre tyAM nokara pANInA glAsa dhoIne temaja sApha karIne yogya sthaLe goThavI de kharA, paraMtu pIvA mATenuM pANI to amAre UbhA thaIne ja levAnuM hoya. jyAre ahIM to gAdI para paDyA paDyA ja 'eya rAmA ? kyAM gayo ?' ema sAta vAra bUmo pADyA pachI AThamA avAje rAmo Ave, eTale eka-be suNAve ane pachI kahe ke, pANI lAva, pANI, atyAra sudhI kyAM marI gayo hato ? sAMbhaLato nathI ? have kharI rIte juo to pANI bAjumAM paDyuM hoya. jeTaluM dhAMTAne du:kha Ape eTaluM hAthane agara pagane du:kha ApyuM hoya, to kazI upAdhi hoya kharI ?' zrama vagara meLavavAnI badI ApaNAmAM evI pesI gaI ke, ApaNo nAnAmAM nAno vidyArthI paNa koInI kaoNpI kema karI levI, ane corI karIne parIkSAmAM pAsa kevI rIte thavuM tenA rastAo zodhavA mAMDyo che. AvatI kAlanA nAgarikone * 429 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvA prakAranA vidyArthIo bhale pAsa thatA hoya, paraMtu meTrikamAM Ave che tyAre pachI AMkhamAMthI jAte to AMsu pADe che; paraMtu moTAonI pAse paNa paDAve che. mitro, tame AjathI nakkI karo ke svargamAMthI devatA AvIne paNa kahe ke huM tamane meTrikamAM pAsa karAvI dauM to, tame e devatAne kahezo ke amAre to amArA parizramathI, amArI mahenatathI, amArI buddhithI pAsa thavuM che." Aje AvI bhAvanA bhAgye ja koI vidyArthImAM vase che. Aje to kaoNpI karavI, corI karavI e sahelI vAta thaI gaI che. vidyA meLavavI che, paNa vagara mahenate e kema bane ? somAMthI pAMtrIsa TakA pAsa mArka lAvavAnA hoya to corI karavI paDe. kaoNpI karavI paDe e keTaluM hINapatabharyuM gaNAya ? have to pAMtrIsa TakAnuM dhoraNa paNa kahe che ke, vidyArthIone vadhAre paDe che ke, eTale teo mAgaNI kare che ke, pAMtrIsane badale pacIsa TakAnuM dhoraNa rAkhavuM joIe. tamane je zikhavADavAmAM Ave teno trIjo bhAga paNa tamane jo AvaDe nahi, to pachI zikSaNano artha zo ? koI rasoiyo AvIne kahe ke huM so roTalIo banAvIza, temAM pacIsa roTalI sArI banAvIza, ane bAkInI roTalIomAMthI keTalIka kAcI haze, ane bAkInI baLelI haze; to tame evA rasoiyAne Ubho rahevA do kharA ? somAMthI pAMtrIsa TakA mArka Ave eTale saMtoSa mAnanAro vidyArthI jo DaoNkTara haze to pAMtrIsa TakAno DaoNkTara haze. so daradImAMthI pAMtrIsane bacAvaze, ane bAkInAne kadAca ThekANe karaze. ane jo enjiniyara thaze to so pulamAMthI pAMtrIsa pula sArA bAMdhaze, ane bAkInA pulomAM gAbaDAM paDaze. e jo zikSaka haze to enA so vidyArthIomAMthI pAMtrIseka vidyArthIo jIvanakSetre saphaLa thAze, ane bAkInA nApAsa thaze. eTale mitro, mArI to e vinaMti che ke, jo pAMtrIsa TakA mArka Ave ane pAsa thaI javAya to AMkhamAMthI AMsu vahAvIne khUba raDo. pAMtrIsa TakA mArka lAvIne pAsa thanAro kharI rIte pAsa nathI thato, nApAsa ja thAya che. vidyArthInI tamannA to pahele naMbare pAsa thavAnI hovI joIe. ane te mATe tenI pAse prabaLa puruSArtha hovo joIe. 430 * mAnavatAnAM mUlya Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnA anusaMdhAnamAM huM tamane eka sarasa nAnakaDI vAta kahuM. tamane gamI jAya evI e vAta che. eka vAra evuM banyuM ke jamavA beThA hatA tyAM bhANAmAM lADu sAthe vaDAM pIrasAyAM, te vakhate eka prazna Ubho thayo : vaDA karatAM lADu moTA hovA chatAM vaDAne "vaDuM' - moTuM kema kahevAmAM AvatuM haze ? koIke vaLI "vaDAne pUchayuM paNa kharuM ? loko tane "vaDuM" kema kahe che ?' tyAre vaDAe potAnI ApavItI kahevA mAMDI : pahele the hama marda, mardase nAra kahAye, kara gaMgAme snAna, mela saba dUra karAye; kara paththara se yuddha, ghAva barachI ke khAya, nIkala bhaye jaba pAra, Aja hama baDe kahAve. vaDuM kahe che ke, sauthI pahelAM huM maganA rUpamAM hato. puruSa-avasthAmAM hato. te pachI "vaDuM' banavA mATe mAre be paththara vacce bharaDAvuM paDyuM. A rIte bharaDAvAne lIdhe mArI jAtanA TukaDA thaI gayA. tyAre mArA e Atmabhogane yogya rIte sanmAnavAne badale lokoe manI nArIvAcaka nAma "dALa" kahIne saMbodhavA mAMDyuM. tyAra bAda lAMbA samaya sudhI mAre pANImAM bhIMjAvuM paDyuM. eTale, mArI badhI ja cAmaDI "photarAM'nA rUpamAM chUTI paDI gaI ane mAruM aMga ekadama narama thaI gayuM. A pachI mAre paththara sAthe kharekharuM yuddha karavuM paDyuM. paraMtu mAruM gajuM keTaluM ? be paththara vacce huM barAbara vaTAI gayuM. mAruM astitva ja lagabhaga bhUMsAI gayuM. tyAra bAda mArI e hAlata hajI ochI bhUMDI hoya tema aMgeaMgamAM agana UThe evA maracA-mIThAnA masAlA sAthe mane bheLavavAmAM AvyuM. pachI UkaLatA telamAM taLavAmAM AvyuM, ane aNIdAra sayAnA bhAlAno mAra sahana karavo paDyo. ATaluM badhuM thayuM tyAre puruSavAcaka magane badale nArIvAcaka "dALa'e nAmathI saMbodhana karIne mAruM apamAna karanAruM jagata have mane "vaDuM' kahIne mAna ApavA mAMDyuM che.' tamAre vidyArthIone paNa duniyAmAM mahAna banavuM haze to ghaNuMbadhuM sahana karavuM paDaze ane jIvanakSetre anekavidha yuddho laDavAM paDaze. AvatI kAlanA nAgarikone 431 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu A sahanazIlatA ane jIvanakSetre vijayI banavA mATenuM laDAyaka khamIra, jIvanamAM abhyAsa ane puruSArtha nahi hoya to kyAMthI Avaze ? ta. je kaMI kAma karo temAM puruSArthane AgaLa rAkho, pachI prayatna karo, ane juo ke tamane saphaLatA maLe che ke nahi. yAda rAkhajo ke jIvanakSetre kAyara mAnavIne mATe saphaLatAnI kyAMya saMbhAvanA nathI. tamAre jIvanayuddha jIvatuM hoya, ane mAnavatAne vikasAvavI hoya to tamArA hRdayamAM abhaya joIze ane prayatnamAM puruSArtha joIze. ApaNe trIjI vAta upara AvIe : e che saMyama. A mATe huM tamane khAsa vinavavAno chuM. mitro, jyAre tame abhyAsa mATe, kaMI upayogI vAta sAMbhaLavA mATe beThA ho tyAre tamArI AMkha ane kAna para thoDo saMyama rAkho. te vakhate duniyAmAM je banatuM hoya te banavA do. tame to tamArI sAdhanA upara dhyAna rAkho. Aje mana ane vANI para saMyama na hovAne lIdhe azista eTalI badhI vyApI gaI che ke, dezamAM jyAM juo tyAM azistanuM vAtAvaraNa ja jovA maLe che. jyAM sudhI A azista, A avyavasthA ane A aMdhAdhUMdhI haze tyAM sudhI bhaNatara game teTaluM UMcA prakAranuM haze to paNa te nakAmuM nIvaDaze. mANasa game teTalo abhaya haze to paNa UMco AvI zakaze nahi. abhayanI sAthe tame saMyamane yAda rAkhajo. abhaya saMyamathI ja zobhaze. tame kahezo ke ame "abhaya" chIe; eTale ame zikSaNa ane zikSakanI sAme game tema bolavAnA agara vartavAnA, to barAbara nathI. tamane na game evI be vAta zikSaka kahe, eTale tarata tame haDatAla upara UtarI jAva e kevI vicitratA ? tame jo haDatAlanA hathiyArathI zikSakone DarAvyA ja karo to tamAre mATe temanA haiyAmAM keTalo prema UbharAya ? tamAre je vAta kahevI hoya te premathI, namratAthI ane samayocita rIte kahetAM zIkhavuM joIe. tamane thato anyAya tamAre vAjabI rIte samajAvavo joIe. tenA badale tame ema kaho ke ame haDatAla pADIzuM, skUla-kaoNleja baMdha karAvI daIzuM, to mAstarone thaze ke cAlo be dA'DA majhA karIzuM. tame phara temAM bIjo vAMdho zuM che ? bagaDavAnuM konuM che ? tamAruM, vidyArthIonuM ja ne? 432 * mAnavatAnAM mUlyo Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rIte tame vicAra karazo to samajAze ke trIjI vAta to moTAmAM moTI che. ApaNA dezanI unnati mATe A saMyama ane zistanI moTAmAM moTI jarUra che. paraMtu, Aje ApaNe tyAM saMyama ocho thato jAya che. jyAM sudhI asaMyama ne azista che tyAM sudhI abhaya ane puruSArtha nakAmA javAnA che. eka divasanI vAta che. vahI jatI nadInA pANIe be bAjunA kinArAone kahyuM : tame amArA paDakhe cho, eTale amane svataMtra rIte vihAra karavAmAM majhA nathI AvatI. gati karavAmAM ne pragati karavAmAM svataMtratA nathI maLatI. vikAsa karavAmAM vAMdho Ave che. pelA kinArAoe kahyuM : "nadI, amAruM nAma che saMyamanA kinArA. ame kinArA tarIke haTI jaIzuM, tUTI jaIzuM, maTI jaIzuM to huM pANI, tame sAgara sudhI pahoMcI nahi zako. paraMtu, khADATekarA ke vanavagaDAmAM ja vikharAI jazo. tamane tamArA dhyeyabiMdu sAgara sudhI pahoMcADanAra koNa che te tame jANo cho? ame kinArA ja chIe. amAro AbhAra mAno ke ame bhale thoDo avarodha karIe chIe, paNa ame chIe to ja tame sAgara sudhI pahoMcI zako cho.' ApaNe paNa jo jIvananA koI parama hetu sudhI pahoMcavuM haze to, yAda rAkhajo ke ApaNA jIvananI AsapAsa paNa saMyamanA kinArA hovA joIze ja. tame jo A saMyamanA kinArA toDI nAMkhazo to jIvananuM je dhyeya che, jIvanano je UMcA prakArano Adarza che tyAM pahoMcI zakazo nahi ane jIvananA sAmAnya kSetramAM ja, jIvananA vanavagaDAmAM ja tamArA jIvananI saghaLI zaktio vikharAIne veDaphAI jaze. jenA jIvananI aDakhepaDakhe sva-nirmita saMyamanA kinArA hatA mahApuruSo ja potAnA dhyeyakSetramAM pahoMcI zakyA che. jenA jIvananI AsapAsa saMyamanA kinArA na hoya, chatAM paNa jIvanakSetre pragati sAdhI zakyo hoya evA eka paNa mAnavIno dAkhalo tame itihAsamAMthI zodhI zakazo nahi. Akho itihAsa ApaNane pokAra karIne kahe che ke, jagatamAM vijaya meLavanArA mANaso saMyamanA pratApe ja vijaya meLavI zakyA hatA; kAraNa ke e saMyamanA kinArA hatA. AvatI kAlanA nAgarikone ra 433 Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama meM Apa saune vinaMtipUrvaka kahyuM ke tame jo deva ho to paNa mAnava bano ane tame jo pazu jevA ho to upara caDhIne paNa mAnava bano, paraMtu Akhare tame mAnava bano. A rItanA sAcA mAnava banavA mATe vicAra, uccAra ane AcArane zuddha, suMdara ne spaSTa banAvo temaja jIvanamAM abhaya, puruSArtha ane saMyamanI sthApanA karo. ATalI vAta karyA pachI huM eka nAnakaDI paraMtu mahattvanI sUcanA karavA mAguM chuM. savicA2-samitinA baMdhu mArI pAse AvyA ane temaNe potAnI je vAta-vicAraNA kahI te sAMbhaLI huM ghaNo prasanna thayo. emanI eka nAnakaDI mAgaNI vidyArthI baMdhuo pAse che. e ema kahe che ke, tame atyAre je vargamAM bhaNo cho te vargamAMthI tame jyAre uttIrNa banI jAva ane jyAre tamArI gayA varSanI copaDIo AvatA varSanA tamArA upayoga mATe nakAmI bane tyAre e copaDIo jo tame dukAnadArane tyAM vecazo to rUpiyAnI copaDInA mAtra cAra AnA ja tamArA hAthamAM Avaze. jyAre, tamArA pachI tamArA klAsamAM AvanArA tamArA anugAmI vidyArthIne tame cAra AnAmAM vecelI copaDI meLavavA mATe bAra AnA kharacavA paDaze. jUnI hoya eTale cAra AnA bace, paNa vicAra karo ke ene vadhAre paisA cUkavavA paDe che. Ama pelA kharIdanArane vadhAre cUkavavuM paDe, ane tamane vecavArane ochuM maLe ema bevaDI rIte vidyArthI-jagatane nukasAna thaI rahyuM che. sAthe sAthe, keTalAya vidyArthI baMdhuone pustakanA abhAve, sAdhananA abhAve pote tejasvI hoya, samartha hoya, bhaNavAmAM utsAhavALA hoya to paNa zikSaNa mUkI devuM paDe che. huM tamane pUchuM chuM ke, AjanA mahattvanA divase tame eTaluM paNa nakkI na karI zako ke tamArI pAse pAchalA dhoraNanAM je pustako che te vecI nAMkhavA badale rijhalTa AvavAnA divase zALAmAM laI jAo, ane rijhalTa AvyA pachI tame jo pAsa thayA ho to pAsa thavAnI khuzAlImAM tamArA adhyApaka ke je tamArA guru che, jemaNe tamArI AMkha kholIne jJAnanAM aMjana AMjyAM che temane 434 : mAnavatAnAM mUlya Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamArAM pustako vaDe bhaktibhAvathI pUjo. e pustako emanA hAthamAM arpaNa karo ane kaho ke 'A mArI gurudakSiNA che, mArA pachI have mArA A klAsamAM AvanArA anugAmI vidyArthIomAM je garIba vidyArthI hoya, je sAdhananI ne AvA prakAranI sAmagrInI UNapavALAo hoya temane Apa A Apajo..... Aje huM A rIte ApaNI zALAne namra rIte A eka ardhya ApuM chuM !' gurunI pUjA phUla ke dhUpadIpathI nahi, A rIte karajo...mAnavInI pUjA A rIte ja thaI zake. Apa sau jo A rIte karazo, ane dareka zALAmAM A rItanI vicAraNA svIkAraze to tame jozo ke vidyArthIo mATenI A eka nAnakaDI vAta khUba moTI madadamAM palaTAI gaI che. ApaNe tyAM kahevata che ke, TIpeTIpe sarovara bharAya. tame jo TIpeTIpuM umeratA jazo to tame jozo ke vidyArthIAlama mATenuM eka suMdara sahakAranuM sarovara sarjAI gayuM che. tame jema bhaNavAnI ane AgaLa vadhavAnI icchA rAkho cho tema tamArA anugAmI vidyArthIo paNa icchA rAkhe che, paraMtu koIkanI pAse phI bharavAnA paisA nathI. koIkanI pAse copaDIo kharIdavAnA paisA nathI, to koIkanI pAse anukULa evA prakAranI sAdhanasAmagrI nathI. tame badhI rIte madada na karI zako, paraMtu A eka rIte jarUrathI madada karI zakazo ane eTaluM karazo to huM mAnuM chuM ke, tame tamane jJAna ApanAra zikSakane mAna ApyuM gaNAze, vidyArthIonuM sanmAna karyuM kahevAze ane mAnavasevAno lahAvo laI zakAze. eTaluM ja nahi, paNa vidyArthIjagatane eka yA bIjI rIte sahAyatA karI gaNAze. eTale mArA vyAkhyAnanA anusaMdhAnamAM A vastu jo ApanA hRdayane sparzatI hoya to AjathI tame nirNaya karatA jAva ke tamArI copaDIo pAchalA dhoraNanA vidyArthIne ApIne ja AgaLa jazo. tame jo ATaluM karazo to AgaLanA vidyArthIonI copaDIo tame paNa meLavI zakazo. dIvo dIvAne pragaTAve che. tame jo bIjAne mATe dIvo pragaTAvazo to tamAre mATe ko'ka bIjo paNa dIvo pragaTAvI rAkhaze. AvatI kAlanA nAgarikone * 435 Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mane eka vRddhanI vAta yAda Ave che. eMsI varasanI emanI umara hatI. rastAnI eka paDakhe khADo khodIne te eka AMbo vAvI rahyA hatA. koIke jaIne pUchyuM : "dAdA, tame A zuM karo cho ?" dAdAe kahyuM : "huM AMbo vAvuM chuM.' ko'ka eka TIkhaLI mANasa hato. eNe mazkarI karI : "are dAdA, tamane to A kevI mAyA lAgI che ? A AMbo vAvo kyAre, e Uge kyAre, enAM phaLa Ave kyAre, ane tame khAva kyAre ?!' pelA DosAe kahyuM : "bhAI, A mAyA nathI. A to mAnavane je arpaNa karavAnuM che te arpaNanuM A eka tarpaNa che." pelAne samajaNa na paDI, eNe kahyuM : "eTale zuM ?' emaNe kahyuM : "rastA upara je AMbA che te mArA purogAmIoe vAvelA che, tenI chAyA Aje huM mANuM chuM. enI kerI huM khAuM chuM. tyAre mane thayuM ke huM paNa ekAdo AMbo vAvato jauM ke jethI bhAvimAM AvanArI je peDhI che ene chAyA maLe ane sAthe sAthe kerI maLe. Apa ApaNe bIjAno lAbha uThAvyo che, to sAthe sAthe ApaNe bIjAne lAbha ApavAno paNa che." A vicAraNA ApaNane saune ema kahI jAya che ke, ApaNe to samAjane kaMIka ApatA javAnuM che. tevAmAM mahattA nathI. mahattA to ApI javAmAM che. levAnuM kAma to badhAya karI zake che. ApanAra ja duniyAmAM koI virala hoya che. eTale, mAnavInAM rahelI A arpaNanI bhAvanAne ApaNe vikasAvavI joIe. have huM pharIthI yAda karAvuM chuM ke, Ajano divasa ApaNA deza mATe eka AtmavicAraNAno, AtmasaMzodhana mATeno, UMDA UtarIne jovAno divasa che ke, ApaNA deza mATe jeNe balidAna ApyuM che tenA mATe ApaNe zuM arpaNa karIe chIe. balidAna ApanArane mATe ApaNe jo kazuMya arpaNa karI zakIzuM nahi, to ApaNe mATe apAyeluM e balidAna kharekhara nakAmuM jaze. Aje ApaNe je makAnamAM AnaMda karIe chIe te imAratanA pAyAmAM je loko IMTo ane paththara banIne sUtA che temane Aje ApaNe kRtajJatApUrvaka 436 * mAnavatAnAM mUlya Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAda karavAnA che, ane kartavyaniSThAnI aMjali ApavAnI che. je pAgala hoya, ochI samajavALA hoya temanI pAse to kartavyanI vAta zI karavAnI hoya ? je jANe che ane samaju che temane ja samaja pramANe kartavyapatha para pagalAM mAMDavAnI A vAta che. A rIte kartavyazIla bananArA duniyAmAM bahu virala hoya che, paraMtu huM tamane vinavuM chuM ke tame AkAzanA sUrya agara caMdra na banI zako to kaMI vAMdho nahi, amAsanI aMdhArI rAtanA tArA jevA to bano ja. amAsanI rAtre tame joyuM haze ke AkAzamAMthI eka tAro jo khare che. to tejano lisoTo mUkI jAya che. tame e ja rIte, bhale khUba mahAna mAnavI na banI zako, paraMtu tamArA vartuLamAM, tamArA samAjamAM, tamArI mitramaMDaLImAM eka tejano lisoTo mUkIne jAva, ke je tejalisoTo mAnavahRdayamAM prakAza pAthare. mitro, huM ATalI AzA rAkhIne tamArI pAse Avyo chuM. zuM tame mane nirAza karazo ? sudhA-bindu * Adarza zikSakanuM jIvana pavitra, svaccha ane niSkalaMka haze to ja tenA saMsargamAM AvanAra vidyArthInuM jIvana UrdhvagAmI banaze. * ApaNe badhA bhIMta para to sUtro lakhIe chIe, paraMtu e sUtronuM rahasya dilanI dIvAla para kotarAya ane jIvananA AcaraNamAM Utare to ja jIvananI sArthakatA pAmI zakAya. * ApaNI jIvanagADIne AdarzarUpI enjina joDavAmAM Avaze to jIvanagADI vegavAna banaze. AjanuM zikSaNa keTaleka aMze jagatane chetaravAnI, lUMTavAnI, corI karavAnI vRttine poSanAruM ane keLavanAruM che. Aje manuSya jema vadhAre bhaNe che tema vadhAre prapaMcI ane vadhAre kAvAdAvAvALo bane che. AjanA keTalAka vakIlo, baeNrisTaro ane nyAyAdhIzone to juo ! teo kahe che ke, corI karIne Avo, ke khUna karIne Avo; paNa sAthe nANAMnI kothaLI lAvazo to tamAro bacAva karavA ame beThA ja chIe ! zuM A jIvana che ? - - - - - AvatI kAlanA nAgarikone ja 437 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * imAratano AdhAra tenA raMgarogAna para nahi, pAyAmAM purAyela IMTa, paththara ane cUnA para che. te rIte unnatino AdhAra damAma dekhADanAra netAo 52 nahi, sevA mATe Atmabhoga ApanAra lokasevako para che. * AMbAno ropanAra AvatI kAlanI peDhInA bhalA mATe ja AMbo ropato hoya che; te rIte ApaNe paNa ApaNA anugAmIonA utkarSa mATe kaMIka karatA javuM joIe. * AjanI keLavaNIne dharmanuM mArgadarzana maLaze to ja te jIvanane mArgadarzaka banI zakaze. * ekabIjAnA pUraka bano, ekabIjAne Teko Apo, ane ekabIjAne AgaLa vadhAro. to tamArI pragati guNAkAranI jema AgekUca karaze. attaranuM pUmaDuM jema vAtAvaraNane suvAsathI bharI de che tema ApaNe paNa ApaNA jIvanane satkArya ane sadguNathI bharI daIe. * potAnA jIvanano bhAra bIjA upara nAMkhIne jIvatAM zIkhave te sAcI keLavaNI nathI. mANasa potAnA paga u52 Ubho rahetAM zIkhe, ane koInA paNa AdhAra vinA jIvI zake, e ja pAyAnI keLavaNI. * jIvanamAM ochAmAM ochI jarUriyAta rAkho, sAduM jIvana jIvo, UMcA vicAra rAkho, sAdo khorAka lo ane ucca jIvana banAvo zikhavADe tenuM nAma ja tAlIma. ATaluM je * * AtmAnI jarUriyAta jema jJAna, saMyama ane tapa che, tema jIvananI mukhya jarUriyAta anna, vastra ane oTalo che. e sivAyanI tamAma jarUriyAta vadhArAnI temaja bojArUpa che. * svAvalaMbI jIvanavALo koInIya spRhA rAkhato nathI. enuM jIvana niSkalaMka hoya che, ane tethI ja te Abhane AMbe evuM unnata mastaka rAkhIne jIvI zake che. * peTa bharavAnI ane te mATe saMgraha karavAnI vidyA to kIDI-maMkoDAne paNa AvaDe che, paraMtu te vidyAmAM kazI vizeSatA nathI. viziSTatA to aMdhakAramAMthI prakAza tarapha dorI janArI vidyAnI che. * mAnavInA sarjana samA ratala doDha-ratalanA hAIDrojana baoNmbamAM amApa zakti bharelI che, to pachI enA sarjaka evA AtmAmAM keTalI badhI zakti haze ? 438 * mAnavatAnAM mUlya Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * vilAsI vAtAvaraNamAM UcharatA yuvAno e AzAnI jyota nathI, paNa nirAzAno dariyo che. enA jIvanamAM cAritryanI khumArI nahi, vAsanAnI bImArI hoya che; kAraNa ke emanI najara sAme mahAna banavAno Adarza nathI, saMyamanuM pratIka nathI. e jyAM abhyAsa kare che te vidyAmaMdiramAM paNa vilAsa ane vikAranI havA che, tyAM paNa kaTa ane vaTa sivAya bIjI vAta nathI." * ApaNe kaoNlejone vidyAmaMdiro kahIe chIe paNa tyAM maMdirane anukULa evuM saMyama ane pavitratAthI bhareluM vAtAvaraNa che kharuM ? * Aje, keLavaNI zA mATe levAmAM Ave che tenuM dhyeyacitra paNa vidyArthIo samakSa kyAM che ? jJAnanuM phaLa vRttiono virAma hovuM joIe. paNa Aje evuM kyAM dekhAya che ? Aje to mANasa vRttione virAma ApavA mATe nahi, vRttionA vadhu ne vadhu tAMtaNA kADhavA mATe bhaNe che. sIdhI bhASAmAM kahIe to guno karIne chupAvavo kema, asatyane satya banAvavuM kema tenuM kauTilyazAstra bhaNe che. * eka bhAIne meM pUchyuM, "tamArA abhyAsanuM dhyeya zuM ?' e kahe, "sAheba, dhyeya vaLI zuM ? AjakAla kAyadA vadhI paDyA che. bhaNIe nahi to kAyadAomAMthI bArI kyAMthI jaDe ? havenA jamAnAmAM vakIlonA AdhAre rahevAya ema nathI. jAte ja jANavuM joIe, nahi to raLIe temAMthI aDadho bhAga to vakIlo ja khAI jAya. jAte zIkhyA hoIe to ja kAyadAnA phAyadA maLe.' joyuM, A keLavaNI ! mANasa bhaNe che zA mATe ? corI karavA mATe, cora banIne potAnI ja sarakAranI AMkhamAM dhULa nAMkhavA mATe paisA raLavA che, paNa TaeNksa nathI bharavo. paiso mojazokhamAM kharcavo che, paNa bIjAnA hAthamAM javA devo nathI. Avo vidyArthI mANasa mukta bane ke baMdhAya ? je mAnavI eka zreSTha nAgarika banavAne ayogya che, te zreSTha jIvana mATe yogya kaI rIte gaNAya ? * vidyAvAnamAM jIvananI khumArI joIe. sukhamAM ke du:khamAM; saMpattimAM ke vipattimAM, saMyogamAM ke viyogamAM potAnA AtmAnI ane potAnA mananI mastI na gumAve te ja sAco vidyAvAna. * je mANasa aMta:preraNAthI prerAIne kArya kare che, jIvanane samajIne jIve AvatI kAlanA nAgarikone 439 Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, e game tevA viparIta saMyogomAM paNa pairyane khoyA vinA, bhaya rAkhyA vinA AgaLa vadhye ja jAya che. * AtmAnA abhiprAyane AdhAre AgaLa vadhe tenuM nAma AtmajJAnI ! ene potAnA pratyeka pagalAmAM zraddhA hoya che, pratyeka kriyAmAM niSThA hoya che; ane pote svIkArela dhyeya pAchaLa samarpita thavAno enA haiyAmAM adamya utsAha hoya che. * paiso jo sAre mArge na vaparAya ane vilAsane mArge kharacAya to jANajo ke e paiso anyAya ane mAnavazoSaNamAMthI Avelo che. jenI pAse Avo paiso haze tenuM jIvana vinAzamAM dhakelAI jaze. * baMgALamAM bhAratendra harizcaMdra nAmanA eka dhanapati thaI gayA. e udAratApUrvaka paisA vAparatA. temanA svajano ane mitroe eka divasa Takora karI : "tame paisAne pANI jema jema vAparo cho ?' emaNe hasIne uttara Apyo : "A saMpatti mArA pitA temaja dAdAne khAI gaI che. mane paNa e khAvA mAgatI hatI. paNa meM vicAryuM ke e mane khAI jAya te pahelAM huM ja ene khAI jauM.+ 0 0 0 + "have to jAgone AdhAre. 440 : mAnavatAnAM mUlya Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrIbhAva maitrIbhAvanuM pavitra jhaNuM, muja haiyAmAM vahyA ke; zubha thAo A sakaLa vizvanuM, evI bhAvanA nitya he. pramodabhAva guNathI bhelA guNI jana dekhI, haiyuM mAM nRtya ke; e saMtonA caNakamalamAM, muja jIvananuM artha che. karuNAbhAva dIna, phra ne dharmavihoNA, dekhI dilamAM darda he; kuNA-bhInI AMkhomAMthI, azruno zubha strota vahe. madhyasthabhAva mArga bhUlelA jIvana-pathikane, mArga cIMdhavA Ubho huM; ke upekSA e mAganI, toye samatA citta dhuM; citrabhAnunI dharmabhAvanA, haiye sau mAnava lAve; ve-jhenAM pApa tyajIne maMgaLa gIto sau gAve. ISBN : 978-81-8440-067-0 Jain Educ a tional melibrary.org