Page Text
________________
માંડે. એને એમ થાય કે આ સત્પુરુષો જ જગતને કલ્યાણનો માર્ગ બતાવનારા છે. આ ભોમિયાઓ વિના ભવ-વનમાં ભૂલા પડેલાઓને માર્ગ કોણ ચીંધે ? આ સંસારરૂપ મરુભૂમિમાં આ સજ્જનો જ શીળી છાયા આપનાર વૃક્ષો જેવા છે. પ્રમોદભાવવાળો માણસ આવા પુરુષોને જોઈ એમના ચરણોમાં ઢળી પડે. તમે તમારા માટે આ ભાવ વિચારી જોજો. તમે મિત્રો સાથે વટથી ચાલ્યા જતા હો, અને માર્ગમાં સંતનાં દર્શન થાય તો એમના પગમાં પડો ખરા ? માર્ગમાં એમના પગમાં પડતાં શરમ આવે, અને અમલદારને, કોઈ વડા અધિકારીને ઝૂકીને નમન કરતાં શરમ ન આવે ! સત્તા અને શ્રીમંતાઈ આગળ માણસ ઝૂકી પડતો હોય અને સંયમ અને ત્યાગ આગળ માણસ અક્કડ થઈને ચાલતો હોય તો માનવું કે તેના હૃદયમાં પ્રમોદભાવનું દેવાળું છે. એ પછી ધર્મનું ત્રીજું લક્ષણ છે કારુણ્યભાવ.
‘દીન, ક્રૂર ને ધર્મવિહોણા, દેખી દિલમાં દર્દ રહે; કરુણાભીની આંખોમાંથી, અશ્રુનો શુભ સ્રોત વહે.’
જેના હૈયામાં કરુણાભાવ વિકાસ પામેલો હોય એનું હૈયું જગતના જીવો માટે સહાનુભૂતિથી છલકાતું હોય છે, તે બીજાંનાં દુ:ખોને પોતાનાં દુઃખો માને અને એ દુઃખોને દૂર કરવા સતત પ્રયત્ન કરે છે. દીન આત્મા પ્રત્યે એ હૈયાની સહાનુભૂતિ બતાવે છે. ધર્મવિહોણા અને ક્રૂર આત્માઓને જોઈ એનું હૃદય દયા બની જાય છે, અને એને થાય છે કે આ જીવો બાપડા પાપ કરીને દુર્ગતિમાં ચાલ્યા જશે ! આજ તો સત્તા ને શ્રીમંતાઈના ઘમંડમાં કોઈનુંય સાંભળતા નથી, કોઈ દુ:ખીની સામે પણ જોતા નથી, પણ એમનું પુણ્ય પરવારી જશે ત્યારે આ જીવોનું શું થશે ? તે વખતે એમનો આધાર કોણ ?
આજે જે હસતાં હસતાં પાપો કરી રહ્યા છે, એ પાપો રોતાં પણ નહિ છૂટે. જે કૂવામાંથી આ માણસો તુચ્છ આનંદનું પાણી ઉલેચી રહ્યા છે, એ કૂવો તો અંતે ઊનાં આંસુથી ભરવો પડશે. જગતની દૃષ્ટિએ દેખાતા આજના આ સુખી જીવો, એ આવતીકાલના દુ:ખી જીવો છે આવો કરુણાભર્યો વિચાર આવતાં, કારુણ્ય ભાવવાળાનું હૈયું ભરાઈ આવે છે, અને એનાં નયનોમાંથી આંસુની ધારા વહેવા લાગી જાય છે.
ધર્મનું ચોથું લક્ષણ તે મધ્યસ્થભાવ.
-
‘માર્ગ ભૂલેલા જીવનપથિકને, માર્ગ ચીંધવા ઊભો રહું; કરે ઉપેક્ષા એ માર્ગની, તોય સમતા ચિત્ત ધરું.'
આ ભાવનાવાળો માણસ પાપના કીચડમાં પડતા માનવીને બચાવવા
Jain Education International
૧૨૨ : માનવતાનાં મૂલ્ય
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004507 |
| Book Title | Manavtana Mulya |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chitrabhanu |
| Publisher | Navbharat Sahitya Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 450 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Society |
| File Size | 17 MB |