________________
“હા ભાઈ ! તું જ બધું સમજે છે, અમે નહિ સમજીએ.”
આ વાત પૈસામાં હોય તો સારી છે. પણ ના, પૈસામાં ઊંધું છે. ત્યાં તો હું ગરીબ છું, આ કેટલો પૈસાદાર ! અમારી પાસે તો માંડ લાખ રૂપિયો હશે. બીજાની ગણતરીમાં પોતાને નાચીજ માની લીધો છે. પોતાની બાબતમાં ન્યૂનતાને જ જુએ, ઓછું જ દેખાય.
લગ્નના receptionમાં તમે જોયું હશે ? સરસ હીરાના હાર પહેરીને બાઈ આવી હોય પણ એની નજર પોતાના હાર ઉપર નહિ, પણ બીજાના હાર ઉપર હોય – “એણે કેવો સરસ કીમતી હાર પહેર્યો છે !'
“પારકે ભાણે લાડવો મોટો.” બીજે ઠેકાણે વસ્તુ સરસ દેખાય, તમારે ઘેર કાંઈ પણ ન લાગે. આમ લઘુતાગ્રંથિ (Inferiority complex) વધે. આ લઘુતાની ચિંતામાં આખી જિંદગીમાં કદી અંદરની પૂર્ણતાનો અનુભવ જ ન કરે.
પારકી વસ્તુઓને પોતાની બનાવીને, એના ઉપર મમત્વ રાખીને ભૂનાથ બની ગયા, દુનિયાની દૃષ્ટિએ મોટા બની ગયા, પણ અંદર ન્યૂનતા જ છે.
અઢાર વર્ષ પહેલાંની વાત છે. હું એક ગામડામાં હતો. ત્યાં એક મુસલમાન ભાઈ ટિનના ડબ્બાઓ repair કરે. સાંજે પાછા આવતાં એ રસ્તામાં મળે. હાથ જોડે. પૂછું, “મિયાં, કૈસા હૈ ?” કહે, “અલ્લાકી બરકત હૈ.” આખા દિવસમાં એ રૂપિયા, સવા રૂપિયાથી વધારે નહોતો કમાતો. પણ એના વિચારોમાં બરકત હતી, વૃદ્ધિ હતી.
તમને ? રોજના પચીસ-પચાસમાં પણ બરકત ન લાગે. કોઈ પૂછે : કેમ છો ?” શું કહો ! “મરી ગયા ! સરકારે મારી નાખ્યા.”
મુખમાં આનંદનો શબ્દ નહિ.
સારું છે, શું ખોટું છે ? ખાવા અન્ન છે, પહેરવા વસ્ત્રો છે, રહેવા મકાન છે. આથી વધારે શું જોઈએ ? નામ કહેનારા કેટલા ?
પુણિયાની મૂડી કેટલી ? સાડાબાર દોકડા, પણ મસ્ત. બે આનામાં બરકત, આનંદ જ આનંદ.
ભગવાનની વાણી સાંભળે, ભક્તિ કરે, પ્રવચન સાંભળે અને સાધર્મિક ભક્તિ પણ કરે. ખવડાવીને ખાય.
એ સાડાબાર દોકડામાં મસ્ત ! તમને સાડાબાર રોકડા મળે તોય ફરિયાદ !
આ હરીફાઈના યુગમાં માણસ દોડી દોડીને કયા રણમાં ખલાસ નહિ થાય એ જ પ્રશ્ન છે. આજે આની સાથે હરીફાઈ તો કાલે પેલાની સાથે.
૩૪૪ માનવતાનાં મૂલ્ય
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org