________________
વિના રહી શકે ? ક્રોધ છોડે તો પછી એ કાકા શેના ? આખું ગામ જાણે છે. ક્રોધ એટલે કાકા, અને કાકા એટલે જ ક્રોધ. એણે મનમાં નક્કી કર્યું કે જોઉં તો ખરો કે કાકા કેવી રીતે નિયમ પાળે છે ? સૌની વચ્ચે કાકાનું સ્વરૂપ પ્રગટ કરાવું તો જ હું ખરો ભત્રીજો .
ભત્રીજાએ આખા ગામમાં જમવાનાં નોતરાં ફેરવ્યાં, પણ પોતાના કાકાના ઘરનો ટાળો કરાવ્યો. કાકાને ત્યાં નોતરું ન આપ્યું. સાંજે ગ્રામજનો થાળી વાટકો લઈ જમવા જવા લાગ્યા, ત્યારે શેઠ પણ જવાની તૈયારી કરવા
લાગ્યા.
શેઠાણી છંછેડાઈ ગયાં : “વગર નોતરે જમવા જતાં શરમાતા નથી ? ભૂખડી બારસની જેમ આ ચાલ્યા.' શેઠ તો પ્રેમની હવા લઈને આવ્યા હતા. એમણે હસીને કહ્યું, “તારી બુદ્ધિને પણ ધન્યવાદ છે. અરે ઘરમાં તે વળી નોતરાં શાં, ને નિમંત્રણ શાં ? આપણે ક્યાં પારકાં છીએ ? આપણી યાત્રા નિમિત્તે તો આ પ્રીતિભોજન છે ! ચાલ, ચાલ હવે નિમંત્રણવાળી !''
શેઠાણી બબડતી બબડતી પાછળ ચાલી. વાડીની ડેલીમાં એનો ભત્રીજો સૌનું સ્વાગત કરી રહ્યો હતો કાકાને જોતાં જ એ પૂંઠ કરીને ઊભો રહ્યો. શેઠ એની પાસે થઈને પસાર થઈ ગયા.
આગળ જતાં શેઠાણીએ કહ્યું : “જોયું ? નિમંત્રણ વિના આવ્યા તો કેવી ફજેતી થઈ ? સૌનું એ માનપૂર્વક સ્વાગત કરી રહ્યો છે, આપણને ‘આવો' એટલુંય કહ્યું ? એ ગામને જમાડે છે, તમારી તો સામુંય જોતો નથી. જાઓ તમારે જવું હોય તો, હું તો આ ચાલી...''
ભત્રીજો દૂર ઊભો ઊભો આ વાર્તાલાપ સાંભળી રહ્યો હતો. એની આંખ બીજી બાજુ હતી, કાન અહીં હતા.
શેઠે કહ્યું, “તીર્થ જઈ આવી, પણ તું તો આવી જ રહી. એકલો માણસ કેટલાનું ધ્યાન રાખે ? જોતી નથી, એ કેટલી ધમાલમાં છે. એ તો આપણું બાળક કહેવાય. ચાલ હવે.''
ભત્રીજાએ કાકાને સાંભળ્યા. એનું હૈયું નમી પડ્યું, પણ એને એક વધારે કસોટી કરવાનું મન થયું. એણે જઈને કાકાની થાળીમાં લાડવા પીરસવાને બદલે એક ગોળ પાણો મૂક્યો. શેઠે ઊંચું જોયું. આસપાસ બેઠેલા સૌ હસી પડ્યા. દૂરથી શેઠાણીએ આ અપમાનજનક દૃશ્ય જોયું અને એ સળગી ઊઠી. પણ શેઠ તો તીર્થથી વિવેક ને પ્રેમ લઈને આવ્યા હતા. પ્રતિજ્ઞાની મૂડી એ એમ જવા દે ? એમણે પોતાનો જ કાન પકડતાં કહ્યું :
“મારા ભાણામાં પકવાન ન શોભે. પાણો જ શોભે. હું વૃદ્ધ છતાંય
Jain Education International
૧૮૮ * માનવતાનાં મૂલ્ય
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org