Manavtana Mulya

SR No.: 004507
Original Sutra Author: N/A
Author: Chitrabhanu
Publisher: Navbharat Sahitya Mandir Ahmedabad
Publication Year: 2008
Total Pages: 450
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Society
File Size: 17 MB

Page 324

આવ્યો હતો. થયું કે ચાલો ગામ આવી ગયું. પણ જોયું તો પરિચિત માણસો દેખાયા, ઘાટ પણ એ જ લાગ્યો. પૂછ્યું : “આ કયો ઘાટ છે ?'' કોઈએ કહ્યું : “કેમ ભૂલી ગયા ? કાશીનો દશાશ્વમેધ ઘાટ છે.” “અરે, ત્યાંથી જ તો અમે બેઠા હતા ! આખી રાત નાવ ચલાવી, હલેસાં માર્યાં તેનું શું ?'
દોરડું જ નહોતું છોડ્યું !
નૌકા પ્રવાહમાં તણાઈ ન જાય માટે સો હાથના દોરડાથી એને ઘાટ સાથે બાંધવામાં આવે છે. નૌકા ફરે ખરી પણ સો હાથમાં જ. ગાંઠ ન છોડે તો નૌકા કેમ આગળ વધે ?
માણસો પ્રવચનો સાંભળે છે; સમતાની વાતો કરે છે; આત્માની ચર્ચા કરે છે; પણ દોરડું ન છોડે. કહે : “તમે હલેસાં મારી જુઓ, વાંધો નથી. અમે અહીં જ છીએ.' દોરડું બાંધીને આવ્યા છીએ, બંદા ખસે જ નહિ. હલેસાં મારનારો રાજી થાય કે નૌકા ચાલે છે, પણ આગળ વધે છે ? કે માત્ર ચક્કર જ માર્યા કરે છે ?
દોરડું તોડવાનું છે, તૃષ્ણાનું દોરડું છોડવાનું છે. જ્યાં સુધી એ મમત્વના ઘાટની સાથે બંધાયું છે ત્યાં સુધી શ્રમ કરો, મહેનત કરો પણ નૌકા કોઈ દિવ્ય ભૂમિ પ્રતિ આગળ ન વધી શકે, કિનારો છોડી ન શકે.
કદીક તો વિચાર કરો ? પચાસ વર્ષમાં કેટલાં સામાયિક કર્યાં ? કેટલી પૂજાઓ કરી ? કેટલી જાત્રાઓ કરી ? હજુ પણ કોઈ કંઈ કહે તો કેવા ક્રોધથી છંછેડાઈ જાઓ છો ? કોઈ જરાક અપમાન કરે તો ભગવાન ઉપર, મંદિર ઉપર, કહેનાર ઉપર અને પ્રવચન ઉપર કેવાં રિસામણાં આવી જાય છે ? આ બધું તો એમનું એમ પડ્યું છે, કારણ કે દોરડાં છોડ્યાં નથી. દોરડાં છોડવાં નથી તો સામે ગામ કેમ પહોંચાશે ?
તૃષ્ણાનાં દોરડાંના કારણે જીવો ત્યાં ને ત્યાં જ પરિભ્રમણ કરો છે. શ્રવણ કરતાં કરતાં ઘરમાં જેની સાથે જીવતા હોઈએ એના સ્વભાવ જાણી લેવા. જે અડધો ગાંડા જેવો હોય એની સાથે શું કરવા ચર્ચામાં ઊતરો છો ? સ્વભાવ જાણીને કલહ કે આત્માને ઉદ્વેગ થાય એવા નિમિત્તમાં ન ઊતરવું.
જીવ કષાયમાં આવે છે ત્યારે ભાન રહેતું નથી. એ એટલો આવેશમાં આવી જાય છે કે બીજાને તો શું, પોતાને નુકસાન કરી બેસે છે. જે પોતાને નુકસાન કરી બેસે એ બીજાને નુકસાન કેમ ન કરે ? “મારું કે મરું; કાં હું નહિ, કાં તું નહિ,’'
ફિટ જેવી કષાયોની હાલત છે. એ વખતે કાંઈ જ ખબર ન પડે.
પૂર્ણાષ્ટક
૩૧૫