________________
જ્યારે હું આ કાવીર પણ
ત્યારે હું મહાવીર
સ્વર્ગનું સામ્રાજ્ય બહાર નથી, તારામાં જ છે. તું ધારે તો સ્વર્ગ રચી શકે અને ભૂલો તો જીવનને નરક પણ બનાવી શકે. નરક અને સ્વર્ગ બનાવનાર આ શરીર નહિ, આંખો કે ઇંદ્રિયો નહિ પણ આપણે ખુદ છીએ.
આત્મવિશ્વાસ અને જાગૃતિ આંતરવૈભવ છે. ક્રાઇસ્ટ પણ મારામાં છે અને રામ પણ મારામાં છે; ભગવાન મહાવીર પણ મારામાં છે અને ભગવાન બુદ્ધ પણ મારામાં છે. જ્યારે હું અહિંસા, સંયમ અને કરુણાભર્યું જીવન જીવું છું ત્યારે હું મહાવીર છું અને જ્યારે હું હિંસા, વિલાસ અને ક્રૂરતાભર્યું જીવન જીવું છું ત્યારે હું ગોશાલક,
ઉત્તમતા અને અધમતા આ એક દૃષ્ટિ છે, પરિસ્થિતિ છે. આનો પૂર્ણ ખ્યાલ આવતાં આપણામાં જે ફુરણા આવે, સ્કૂર્તિ જન્મે, હું શા માટે આવો ન બનું ? મારી આ શ્રેષ્ઠ શક્તિઓને હું શા માટે બહાર ન લાવું ?
આત્મવિશ્વાસ વિનાનો માણસ કહે : હું શું કરીશ ? મારાથી શું બની શકશે ? હું નિર્બળ માણસ કરી કરીને શું કરવાનો ?
દરિયાની ભીની હવામાં જેમ શેકેલો પાપડ હવાઈ જાય છે તેમ નિર્બળ વિચારોમાં ઉત્સાહ ઠંડો પડી, મરી જાય છે.
તમારામાં એક બળવંત જીવંત તત્ત્વ છે તેનો જે દિવસે તમને અનુભવ થાય તે દિવસે તમે જાગ્યા કહેવાઓ, જ્યાં સુધી આ વિચાર ન જાગે ત્યાં સુધી મન ઊંધે છે.
“અનંત શક્તિઓની શક્યતા મારામાં પડી છે,’ ‘હું ધારું તે કરી શકું.” આ ખ્યાલ આવ્યો અને નવપ્રભાત થયું.
ઊંઘવું અને જાગવું એનો સંબંધ આંખો સાથે જ નથી, ખરી રીતે તો વિચારો સાથે જ ધરાવે. આંખ ખુલ્લી હોવા છતાં ઘણા વિચારોમાં નથી ઊંઘતા ?
બગીચામાં કોયલ અને કાગડો અથડાઈ પડ્યાં. અથડાઈને બન્ને ઝાડ ઉપર જઈને બેઠાં. કાગડાએ “કા, કા' કરીને પોતાના કર્કશ અવાજથી વાતાવરણને કર્કશ કરી નાખ્યું ત્યારે પેલી કોયલ વિચારે છે :
કાગડાને ભૂલથી મારી ચાંચ તો નહિ લાગી હોય ને ? એને શાંતિ આપવા માટે લાવ મધુર ગીત ગાઉં; મીઠા અવાજથી વાતાવરણને મધુર અને સંગીતમય બનાવું.
ઝાડ નીચે બેઠેલો કવિ વિચારે છે : માણસ કાગડો કે કોયલ ? એ ધારે તે બની શકે. મધુર અવાજથી વાતાવરણને ગૂંજતું કરી શકે અને પોતાના
૬૬ માનવતાનાં મૂલ્ય
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org